İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

TEMEL EĞİTİMİ

Türkan YENİDÜNYA
İş Güvenliği Uzmanı (A Sınıfı)
Makine Mühendisi
 GENEL KONULAR

 a) Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler,

 b) Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları,
 c) İşyeri temizliği ve düzeni,
 ç) İş kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki
sonuçlar
 İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ
GENEL KURALLARI ve
1 GÜVENLİK KÜLTÜRÜ
 İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa Göre
Tanımlar
TEHLİKE RİSK
BİR KİŞİYE, MADDEYE, CİHAZA, İŞE VEYA İŞ TEHLİKE DURUMUNDAKİ ZARARIN GERÇEKLEŞMESİ
YÜRÜTÜMÜNE ; VE MEYDANA GELMESİDİR.

SAKATLIK,
HASAR,
KAYIP VEYA
ZARAR
VERME İHTİMALİ OLAN HER ŞEY.....
 Risk Yönetimi

TEHLİKE RİSK
Bulaşıcı kan Bulaşıcı bir hastalığı bulunan bir hastadan kan örneği alırken enjeksiyon
yaralanmasına bağlı olarak ortaya çıkabilecek bulaşıcı hastalık olasılığı

Tıbbi ve Enfekte atık Tıbbi ve Enfekte atıkların uygun koşullarda toplanmaması sonucu
çevreye saçılması olasılığı
Radyoaktif atık Radyoaktif atıkların çevreye sızıntı yapma olasılığı
Gürültü Sürekli ses şiddet düzeyi 85 dB (A) nın üzerinde olan bir makinanın
yanında çalışan işçilerin sürekli işitme kaybına maruz kalma
olasılığı
Risk Değerlendirmesi: İşyerinde var olan yada
dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi ve
tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler
ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz
edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin
kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli
çalışmaları tanımlar.
 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

ÇALIŞANLARIN SAĞLIĞINI VE İYİLİK HALİNİ

BOZABİLEN İŞYERİNDE ORTAYA ÇIKABİLECEK VE
İŞYERİNDEN KAYNAKLANABİLECEK TEHLİKELERİ,
TOPLUMA VE GENEL ÇEVREYE OLASI ETKİLERİNİ
DE HESABA KATARAK, ÖNGÖRME, TANIMA,
DEĞERLENDİRME VE KONTROL ETME BİLİMİ
OLARAK TANIMLANIR.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMA İLKELERİ

UYGUN İŞE YERLEŞTİRME,

İŞYERİ ORTAM FAKTÖRLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ,

İŞYERİ RİSKLERİNİN KONTROLÜ,

ARALIKLI KONTROL MUAYENELERİ,

İŞYERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK HİZMETİ

SUNULMASI,

SAĞLIK VE GÜVENLİK EĞİTİMİ, DANIŞMANLIK.

 GÜVENLİK

 YAPILAN İŞİN VE/VEYA ÇALIŞMA ŞARTLARININ

ZARAR VE/VEYA TEHLİKE İÇERMEME
DURUMUDUR.
 GÜVENLİK
GÜVENLİĞİ SAĞLAMANIN ÜÇ ANA UYGULAMASI
VARDIR;
 GÜVENLİĞİ VE SAĞLIĞI TEHDİT EDEN
DURUMLARIN ORTADAN KALDIRILMASI,
 GÜVENLİĞİ VE SAĞLIĞI TEHDİT EDEN
GELİŞMELERİN ZAMANINDA SAPTANMASI,
 ÖNLENEMEYEN DURUMLARIN KÖTÜ
SONUÇLARININ ASGARİYE İNDİRİLMESİ.
 AMAÇ

 İŞYERLERİNDE SAĞLIKLI VE GÜVENLİ ÇALIŞMA ORTAMI

OLUŞTURMAK.
 İŞYERLERİNDEKİ TEHLİKE KAYNAKLARI VE BU TEHLİKELERİN
OLUŞTURDUĞU RİSKLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLERİ AÇIKLAMAK.
 ÇALIŞANLARDA DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ SAĞLAYARAK İŞ GÜVENLİĞİ
KÜLTÜRÜ OLUŞTURMAK.
 GÜVENLİ ÇALIŞMA ORTAMI

Hastalık-
Sağlık
kaza giderleri azalır
Çalışan oluşmaz İşveren  Çalışanlar
açısından  Kendini açısından verimli çalışır
güvende  Çalışan
hisseder değişimi azalır
 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ
KÜLTÜRÜ

 İşyerlerinde yapılması gereken; çağdaş sağlık

anlayışı ilkelerine uygun korunmanın
tedaviden olarak, daha ucuz olduğu
yaklaşımınınetkili, kolay ve
benimsenmesi, iş sağlığında ilgili
tüm tarafların işbirliği ile kaynakların en VERİMLİ
biçimde kullanılmasıdır.
 Güvenlik Kültürünün Araçları
• İşle ilgili eğitim

• Tüm basamaklı düzeylerde bağlılık

• Kalite ve üretkenlik

• İletişim akışı

• Kaynak eksikliklerinin giderilmesi

• İş tasarımının değerlendirilmesi
 İSG Kültürünün Tarafları
 Yasa çıkarmak
İş güvenliği  Denetlemek
Devlet
konusunda çalışmalar Teknik çalışmaların alt
yapmak yapısını oluşturmak
İşveren
Yapılan çalışmalara
İş güvenliği kural
uyulmasını sağlamak
Çalışan ve talimatlarına uymak
için gerekli her türlü
Uygun çalışma
tedbiri almak
düzenini korumak
İşsağlığı ve
güvenliği
eğitimlerine katılmak
 Güvenlik Kültürü
 Tehlikeyi oluşmadan önce sezebilmek,
 Yaptığı / yapacağı işin içerdiği riskleri bilmek/öğrenmek,
 Tehlike ve tehlikeli davranışlardan
kaynaklarından uzak
durmak,

 Gereksiz
Sadece işrisk almamak,değil hayatın her anında güvenliği en ön
zamanında
planda tutmak,
 Güvenli davranışı alışkanlık haline getirmek,
 Güvenli yaşamayı bir “yaşam biçimi” haline getirmektir.
 Çalışanlar Neden
Tehlikeli Davranışlarda Bulunurlar ?
Tehlikel
Kolayıma i
geldi. değildi.
Bana bir şey Kimse “dikkatli
olmaz! ol” demedi!

Güvenli
Acelem görünüyordu!
vardı.
Böyle olacağı
Şimdiye kadar aklıma
hep böyle gelmemişti!
yaptık!
 Güvenlik Kültürü Bir Davranış
Biçimidir

İş sağlığı ve güvenliğinde hedef,

Çalışma hayatında ve toplumda ortak bir
‘GÜVENLİK KÜLTÜRÜ’nün oluşturulması ve
sağlıklı ve güvenli davranışın bir alışkanlık haline
getirilmesidir.
“Bana Bir Şey Olmaz” demekten vazgeçmektir
ÇALIŞMA MEVZUATI İLE
İLGİLİ BİLGİLER
 İş Sağlığı ve Güvenliği

 İş Sağlığı ve Güvenliği (İSG), çalışanların

sağlığını ve iyilik halini işyerinde
ortaya çıkabilecek
bozabilen, veya işyerinden
kaynaklanabilecek tehlikeleri, topluma ve genel
çevreye olası etkilerini de hesaba
katarak,
öngörme, tanıma, değerlendirme
etme bilimi olarak
ve tanımlanır. kontrol
İş Sağlığı ve Güvenliğinin Amacı

Çalışanları korumak

ve

işyeri güvenliğini sağlamaktır.

 Fiziksel
Riskler

Kişisel Psikososyal
Özellikler Riskler

Çalışan

Sağlığı
Ergonomik Biyolojik
Riskler Riskler

Kimyasal
Riskler
Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi

İşe başlamadan önce

Çalışma yeri veya iş değişikliğinde

İş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji

uygulanması halinde

İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana

işe başlamadan önce

Herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara
tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir.
 Çalışanların Hakları

 Bilme Hakkı
 Eğitim Hakkı
 Görüş Bildirme ve Katılma Hakkı
 Seçme ve Seçilme Hakkı
 Çalışmaktan Kaçınma Hakkı
 Sağlık Gözetiminden Yararlanma Hakkı
 Çalışmaktan Kaçınma Hakkı

Ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalan

çalışanlar kurula, kurulun bulunmadığı
işyerlerinde ise işverene başvurarak durumun
tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alınmasına
karar verilmesini talep edebilir.
Kurul veya işverenin çalışanın talebi yönünde
karar vermesi hâlinde çalışan, gerekli tedbirler
alınıncaya kadar çalışmaktan kaçınabilir.
(Madde 13/6331)
Çalışanların Yasal Sorumlulukları -1

 Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile

ilgili
aldıkları ve işverenin bu
eğitim konudaki
doğrultusunda, kendilerinin ve
talimatları
hareketlerinden veya yaptıkları işten
diğer çalışanlarınetkilenen
sağlık ve
güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle
yükümlüdür.
(Madde 19/1,2-6331)
Çalışanların Yasal Sorumlulukları -2
 İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde,
taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara
uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik
donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak
çıkarmamak ve değiştirmemek,

 Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru

kullanmak ve korumakla yükümlüdür.
(Madde 19/1,2-6331)
Çalışanların Yasal Sorumlulukları -3

İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve

binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve
yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma
tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene
veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek ile
yükümlüdür.
(Madde 19/1,2-6331)
Çalışanların Yasal Sorumlulukları -4

Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde

tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların
giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan
temsilcisi ile işbirliği yapmak,

Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin

sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş
birliği yapmakla yükümlüdür.
(Madde 19/1,2-6331)
İŞYERİ TEMİZLİĞİ ve DÜZENİ
 Tertip, Düzen, Disiplin Aşamaları
İşyerlerinde;
 Kullanılmayan alanlar, giriş ve çıkışa yakın yerler, iç ve
dış duvar kenarları, bölme arkaları,
boşlukları, çekmeceleri ve dolap, masa altları,
program kullanılmayan
panoları ve tertipli olmayan çalışma araç
ve gereçleri tespit edilir,

 Gerekli herşeyin herkes tarafından bulunabilecek ve

yerine kaldırılabilecek biçimde düzenlenir ve
etiketlenir.
 Tertip, Düzen ve Disiplinin
Sağladıkları -1
 İşe hazırlık süresini azaltır,
 Hataları azaltır, kaliteyi arttırır,
 İşin zamanında yapılmasını sağlar,
 İş güvenliğini sağlayarak iş kazalarını azaltır,
 İş ekipmanlarındaki arızaları en aza indirir,
 Donanım verimliliğini arttırır,
 İşe bağlı şikayetleri azaltır,
 Güven ve itibarı arttırır.
 Tertip, Düzen ve Disiplinin
Sağladıkları -2
 İşinizi ve işyerinizi düzende tutar,
 İşyerinizi daha keyifli hale getirir,
 Mesleki tatmini arttırır,
 İşinizin önündeki engelleri kaldırır,
 Çalışanlar arası iletişimi güçlendirir.

Dağınıklık Verimlilik Kaybıdır!..

 Tertip, Düzen ve Disiplin
Yetersizliğinin Sonuçları

 Çalışma ortamı kalabalıklaşır, şartlar zorlaşır,

 Çalışanların arasında iletişim zorlaşır,
 İş araç ve gereçlerine ulaşma zaman alır,
 Gereksiz harcamalar artar,
 Gereksiz malzeme ve donanımla hizmet
sunumu zorlaşır.
 Temizlik

İşyeri ortamının ve kullanılan tüm ekipmanların

fiziksel, biyolojik ve kimyasal etkenler ile tozlardan
arındırılması işlemidir.
 Kirli İşyerindeki Sorunlar

 Aydınlanma azalır,
 Dikkatsizlik artar,
 Çalışma ortamında iş kazası riski artar,
 Çalışma araç ve amortisman
gereçlerinin süreleri kısalır,
 İşyerinin ortam ekolojisi bozulur,
 Çalışanların motivasyonu düşer.
 Temiz İşyeri Uygulamalarının
Amacı

 KULLANIM DIŞI VE ATIK MALZEMELERİN

BİRİKİMİNİ ÖNLEMEK,
 İŞYERİNİN PERİYODİK TEMİZLİK PROGRAMINI
YAPMAK VE UYGULAMAK,
 ÇALIŞANLARIN HAZIRLANAN TEMİZLİK
TALİMATLARINA UYUMUNU SAĞLAMAK,
 ÇALIŞANLARIN KİŞİSEL HİJYEN VE ORTAM
HİJYENİ KONUSUNDA FARKINDALIĞINI
SAĞLAMAKTIR.
ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ EĞİTİMLERİ SAĞLIK
KONULARI

a) Meslek hastalıklarının sebepleri,

b) Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması,
c) Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri,
ç) İlkyardım,
d) Tütün ürünlerinin zararları ve pasif etkilenim,
MESLEK HASTALIKLARININ
SEBEPLERİ
Eğitim İçeriği

Bu eğitimle beraber
 Meslek Hastalığı nedir?
 Hangi durumlar Meslek Hastalığıdır?
 Meslek Hastalıklarının sebepleri
 Meslek Hastalıklarının sınıflandırılması…

gibi konularda bilgi sahibi olacaksınız.

ELİTOSGB
İşçi Sağlığı Bilimi

(WHO) Dünya Sağlık Örgütüne göre;

“Tüm mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve

sosyal yönden iyilik hallerinin en üstün düzeyde
tutulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi
çalışmalarıdır.” (WHO,1950 )

ELİTOSGB
 İş Sağlığının Amacı

1. Çalışanları korumak

2. Üretim güvenliğini sağlamak

3. İşletme güvenliğini sağlamak

ELİTOSGB
 Çalışanlarda Görülen Hastalıklar
 Genel Hastalıklar (Enfeksiyon Hastalıkları
vb.)
 İşle İlgili Hastalıklar (Kronik Hastalıklar
vb.)
 İşe Özgü Sağlık Sorunları (İş Kazaları ve
Meslek Hastalıkları)

ELİTOSGB
Şekil 1. Çalışanlarda Görülen Hastalıklar

ELİTOSGB
 Meslek Hastalıkları ve İş İle İlgili
Hastalıkların Ayrımı

İşle ilgili hastalıklar: doğrudan iş yerinden

kaynaklanmasa bile, işyerindeki faktörlerden
etkilenir, hastalığın seyri değişir.

Meslek hastalıkları ise: ‘iş yerinden kaynaklanan ve

işin seyri sırasında meydana gelen’ hastalıklardır.

ELİTOSGB
 Meslek Hastalıkları Ne Zaman Ortaya
Çıkar?
 Meslek hastalıkları, etkenle çalışanın ilk
temasından 1 hafta ile 30 yıl sonra ortaya
çıkabilmektedir.

ELİTOSGB
Meslek Hastalıklarının Vücuda Giriş Yolları

Meslek hastalığına neden olan etkenler vücuda ;

 akciğerler ( solunum )
 deri ( emilim )
 ağız ( sindirim ) olmak üzere başlıca üç yoldan girmektedirler.

Meslek hastalıkları:
 akut (saatler, dakikalar içinde )
 kronik ( günler, yıllar içinde ) ortaya çıkabilirler.

ELİTOSGB
 Meslek Hastalıkların Nedenlerine Göre
Sınıflandırılması (İLO Sınıflandırması)
 Kimyasal kaynaklı meslek hastalıkları

 Fiziksel kaynaklı meslek hastalıkları

 Biyolojik kaynaklı meslek hastalıkları

 Psikolojik kaynaklı olan meslek hastalıkları

 Ergonomiye özensizlikten kaynaklanan meslek hastalıkları ELİTOSGB

 1) Kimyasal Kaynaklı Meslek Hastalıkları

 Bu grupta kurşun, civa, krom, kadmiyum, nikel gibi

metaller;
 Benzen, toluen , triklor etilen , hekzan gibi çözücüler,
 Zehirli gazlar, pestisit maddeler, asitler ve alkaliler gibi
çeşitli kimyasal etkenler bulunmaktadır
 Bunlardan bir kısmı zehirlenmelere , bazıları kanser
türlerine yol açarken kimileri de bağımlılık ve davranış
değişikliği gibi bozukluklara neden olurlar .
ELİTOSGB
2) Fiziksel Kaynaklı Meslek Hastalıkları

 Sıcaklık
 Gürültü
 Radyasyon
 Titreşim
 Basınç

 Ayrıca tekrarlayan işlere bağlı olarak ortaya çıkan kas-iskelet

sistemi hastalıkları da olabilir
ELİTOSGB
3) Biyolojik Kaynaklı Meslek Hastalıkları

 Bakteriler
 Mantarlar
 Virüsler
 Paraziter hastalıklar
 Organik tozlar, proteinler, enzimler ,nişasta, lateks,
vb...

ELİTOSGB
 4) Psikolojik Kaynaklı Meslek Hastalıkları

Mesleki Psikolojik hastalıklar Türkiye Meslek Hastalıkları listesinde yer almamaktadır.

 İlk olarak Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) 2010 Güncel Meslek Hastalıkları Listesinde Zihinsel ve
davranışsal bozukluklar olarak yer almıştır
 Zihinsel ve Davranışsal Bozukluklar, Mobbing (Psikolojik Taciz) kavramı üzerinden ele alınmıştır.
 Mobbing mağdurlarında genellikle depresyon ve post travmatik stres ve şiddet içeren davranışlar ortaya
çıkmaktadır.
 Aynı zamanda hipertansiyon, koroner sorunlar, dermatit ve kas ağrısı gibi çeşitli hastalıklarda
görülmektedir.

ELİTOSGB
4) Psikolojik Kaynaklı Meslek Hastalıkları

 Mesleki psikolojik hastalıkları tanısı koymak zordur

çünkü hastalık ile çalışma veya çalışma ortamı
arasında nedensellik bağını kurmak, mesleki kökenli
olup olmadığını anlamak diğer hastalıklara nazaran
daha zor bir süreçtir.

 Meslek hastalıklarında nedensellik önemli bir olgudur.

ELİTOSGB
 5) Ergonomiye Özensizlikten Kaynaklanan Meslek
Hastalıkları

Çalışma sırasında sağlığa uygun olmayan duruş ve çalışma

şekilleri, ağırlık kaldırma ve taşıma, hızlı çalışma temposu gibi
faktörlerde bazı sağlık sorunlarının nedeni olabilir.
Örneğin;
 Bel fıtığı,
 Boyun fıtığı,
 Omurilik disk kayması,
 Karpal Tünel Sendromu. ELİTOSGB
Ülkemizde Meslek Hastalıklarının
Sınıflandırılması

1. A Grubu: Kimyasal Maddelerle Olan Meslek

Hastalıkları
2. B Grubu: Mesleki Cilt Hastalıkları
3. C Grubu: Pnömokonyozlar ve Diğer Meslekî
Solunum Sistemi Hastalıkları
4. D Grubu: Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar
5. E Grubu: Fizik Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları

ELİTOSGB
Çalışan Sağlığının Korunması üç şekilde
olur;
1. Tehlikenin kaynakta kontrolü
 Teknik önlemler, ventilasyon, kapalı sistem,
2. Kişisel koruyucu önlemler
 Koruyucu elbise, maske, gözlük, kulaklık, kulak tıkacı,
3. Tıbbi önlemler
 Tolu Sağlık Önlemleri
 İşe giriş muayenesi
 Periyodik sağlık muayenesi
 Sağlık eğitimi

ELİTOSGB
Meslek Hastalıklarının Önlenmesi

1. Önce o işyerindeki tehlikeler saptanmalıdır.

2. Tehlikelerin giderilmesi için çalışmalar yapılmalıdır.
3. İşçiler tehlikeler ve yol açtıkları hastalık belirtileri üzerine eğitilmeli, sürekli
uyarılmalıdır.
4. Erken tanı için periyodik muayeneler ve biyolojik, çevresel ölçümler yapılmalıdır.
5. Bu bulgularına ışığında çalışma ortamı ve süresi yeniden düzenlenmelidir.

ELİTOSGB
HASTALIKTAN KORUNMA PRENSİPLERİ VE
KORUNMA TEKNİKLERİNİN
UYGULANMASI
Sağlık Nedir?

 Dünya Sağlık Örgütüne (WHO) göre sağlık;

“Hastalık ve sakatlığın olmayışı değil, bedensel, ruhsal sosyal ve ekonomik yönden

tam bir iyilik halidir.’’

İş Sağlığı ise bütün mesleklerde çalışanların bedensel, ruhsal ve sosyal yönden iyilik
hallerinin en üstün düzeyde tutulması, sürdürülmesi ve geliştirilmesi çalışmalarıdır.

İş sağlığı ve iş güvenliği tıp bilimleri, mühendislik bilimleri ve sosyal bilimleri

içeren multidisipliner bir konudur.

ELİTOSGB
 İş Sağlığının Amacı

1. Çalışanları korumak

2. Üretim güvenliğini sağlamak

3. İşletme güvenliğini sağlamak

ELİTOSGB
 Neden Hasta Oluruz?

1. Bireysel - Bünyesel Nedenler

2. Çevresel Nedenler
 Fizik Nedenler (Isı, Soğuk, Işık, Yaralanma)
 Kimyasal Nedenler (Kanserojenler, Zehirler)
 Vücut İçin Gerekli Bazı Madde Eksiklikleri (Vitaminler)
 Mikroplar
 Psikolojik Nedenler (Stres)
 Sosyal, Kültürel, Ekonomik Nedenler

ELİTOSGB
Hastalıktan Korunmak

 İşyerinde hastalıklara sebep olabilecek faktörleri her

zaman tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir.

 Bu sebeple, hastalık etkenlerinin insan sağlığı

üzerindeki zararlı etkilerini en aza indirmek ya da
zararsız hale getirmek amacıyla işyerinde bir takım
önlemlere başvurmak gerekir.

ELİTOSGB
 Sağlık Hizmetleri

 Koruyucu

 Tedavi edici

 Rehabilite edici

 Geliştirici

ELİTOSGB
 Meslek Hastalıklarından
Korunma İlkeleri

 İşyerlerinde meslek hastalıklarına sebep olabilecek faktörlerin

kaynağında kontrolü önceliklidir.
 Ancak her zaman tamamen ortadan kaldırmak mümkün
olmayabilir.
 Bu durumda, meslek hastalıklarından korunmak için bu
faktörlerin insan sağlığı üzerindeki zararlı etkilerini en aza
indirmek veya zararsız hale getirmek amacıyla işyerinde başka bir
takım önlemlere başvurmak gerekir.
ELİTOSGB
 1) Uygun İşe Yerleştirme

1. Kişiye Ait Özellikler

- Risk grupları,
- Hassas gruplar

2. İşe Ait Özellikler

Birincil koruma uygulaması olarak,

işe giriş muayenesi ile
uygun işe yerleştirme sağlanması amaçlanır. ELİTOSGB
 1) Uygun İşe Yerleştirme

 İşe Giriş Muayenesi: İşe yeni alınan kişilerin, yapacağı işe

fiziksel ve ruhsal olarak uygun olup olmadığının tespit
edilmesi amacıyla işyeri hekimi tarafından yapılan tıbbi
muayeneyi kapsar.
 Periyodik Sağlık Muayenesi: Yapılan işin özelliğine ya da
işyerinin tehlike sınıfına göre öngörülen uygun aralıklarla
çalışanların sağlık durumunun tespiti amacıyla yapılan tıbbi
muayeneyi kapsar.
ELİTOSGB
2) İşyeri Risklerinin Saptanması

İşyeri Ortam Faktörleri

 Fiziksel
 Kimyasal
 Toz
 Biyolojik
 Ergonomik
 Psikososyal
ELİTOSGB
3) İşyeri Risklerinin Kontrolü

1. Tıbbi Önlemler

2. Teknik Önlemler

3. Yönetsel Önlemler

ELİTOSGB
 Tıbbi Önlemler

 İşe Giriş Muayeneleri

 Periyodik Muayeneler
 İşe Dönüş Muayeneleri
 Eğitim

ELİTOSGB
 Teknik Önlemler

 Kaynakta Kontrol
 Kaynak - Çalışan Arasında uyum
 Çalışanda Alınacak Önlemler (Kişisel
Koruyucu Donanım Kullanımı, Hijyen)

ELİTOSGB
 Yönetsel Önlemler

 Vardiya Planlaması
 Rotasyon Planlaması vb.

ELİTOSGB
 Teknik Önlemler

Kaynakta Kontrol Yaklaşımları

 İşyerindeki tehlikelerden korunmak bakımından

en etkili yaklaşım riskin kaynakta kontrolüdür.
 Bu amaçla çeşitli mühendislik uygulamaları
yapılır.

ELİTOSGB
 Teknik Önlemler

Çalışanda Alınacak Önlemler

Kişisel Koruyucu Donanımlar

• Solunum Sisteminin Korunması

(Solunum Cihazları veya Maskeler)

 İşitme Sisteminin Korunması

(Kulaklıklar, kulak tıkaçları)

• Vücudun Korunması
(Ellerin, gözlerin, başın, ayakların korunması vb.)

ELİTOSGB
Meslek Hastalıklarından Korunma

 Çalışma alanında hijyen kurallarına uyulması,

 İş kıyafetlerinin (KKD) ve harici kıyafetlerin ayrı

muhafazasının sağlanması,

 El yıkamaya özen gösterilmesi.

ELİTOSGB
 Unutma…

EL YIKAMA

ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİNDEKİ

EN TEMEL UYGULAMALARDAN BİRİDİR.

ELİTOSGB
 El Yıkama

Eller ne zaman yıkanmalı;

 Göreve başlarken,
 İşyerinden ayrılırken,
 Tuvaletten önce ve sonra,
 Sigara içtikten ve mendil kullandıktan sonra,
 Parayı elledikten sonra,
 Kirli araç-gereçleri elledikten sonra,
 Öksürüp-hapşırdıktan sonra,
 Çöpleri elledikten sonra ….
ELİTOSGB
 BİYOLOJİK VE
PSİKOSOSYAL RİSK
ETMENLERİ
 Psikososyal Tehlike

 İş tasarımının, örgütlenmesinin, yönetiminin,

toplumsal ve çevresel koşullarının;
psikolojik, toplumsal veya fiziksel hasara yol
açma potansiyeli taşıyan boyutlarıdır. (ILO)

ELİTOSGB
Psikososyal Tehlikeler

 İş doyumu,
 İş örgütlenmesi,
 İş yönetimi,
 Çevresel ve örgütsel koşullar,
 İşçilerin uzmanlığı ve gereksinimleri arasındaki
etkileşimlerden kaynaklanır. (ILO)

ELİTOSGB
İşyerinde Psikososyal Risk Etkenleri

 Çalışma ortamı koşulları,

 Çalışma süresinin uzun olması,
 Ücret yetersizliği,
 Sendikalaşmanın olmaması,
 Stres,

ELİTOSGB
İşyerinde Psikososyal Risk Etkenleri

 Şiddet ve tacizler,
 Ayrımcılık, baskı ve mobbing,
 Yönetsel ve çalışanlarla ilgili faktörler,
 Genç çalışanların varlığı,
 İşyerinde çalışan gebeler - lohusalar,
 İşyerinde kreş, gündüz bakımevinin bulunmaması.

ELİTOSGB
İşyeri Stres Faktörleri

 İşyerindeki organizasyonel faktörler,

 Yetki ve sorumluluklarda belirsizlik,
 Performansa dayalı ücretlendirme,
 İşveren - çalışanın amaç konusunda fikir ayrılıkları,
 İşyeri organizasyonundaki rollerin belirsizliği,
 Vardiyalı çalışmalardır.

ELİTOSGB
Mobbing (Psikolojik Taciz - Bezdirme -
Yıldırma)
 Çalışanların iş ve özel yaşantılarını, işe bağımlılık, iş
doyumu, işyeri kültürü ve iklimi gibi süreçleri olumsuz
etkileyen bir kavramdır.
 Bir kişi veya grubun, diğer kişi veya gruba psikolojik
yolla, uzun süreli sistematik baskı uygulamasıdır.
 Kendini ifade etme ve iletişimi engelleme, niteliksiz
işlerde çalıştırma, sosyal izolasyon, dışlama,
önemsememe vb. davranışlar söz konusudur.

ELİTOSGB
 İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing)
Önlenmesi ile İlgili Başbakanlık Genelgesi
 İşyerinde psikolojik tacizle mücadele öncelikle işverenin
sorumluluğunda olup işverenler çalışanların tacize maruz
kalmamaları için gerekli bütün önlemleri alacaktır.
 Bütün çalışanlar psikolojik taciz olarak değerlendirilebilecek
her türlü eylem ve davranışlardan uzak duracaklardır.
 Psikolojik tacizle mücadeleyi güçlendirmek üzere Çalışma
ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi, ALO 170 üzerinden
psikologlar vasıtasıyla çalışanlara yardım ve destek
sağlanacaktır. ELİTOSGB
Şiddet

 Çalışanların sundukları hizmet sırasında

karşılaşabilecekleri, fiziki veya psikolojik açıdan
zarar görmeleriyle sonuçlanan / sonuçlanması
muhtemel olan sözlü ve / veya fiili davranışlardır.
 Güvenlik görevlileri, sağlık çalışanları, hizmet
sektörü çalışanları başta olmak üzere çalışma
hayatında şiddet olayları ile karşılaşılmaktadır.

ELİTOSGB
 Biyolojik Etmenler
Tanım;

 Herhangi bir enfeksiyona, alerjiye veya

zehirlenmeye neden olabilen
 Genetik olarak değiştirilmiş olanlar da
dahil olmak üzere
 Mikroorganizmaları, hücre kültürlerini ve
insan endoparazitlerini ifade eder.

ELİTOSGB
Kimler Risk Altında?

 Gıda üretim fabrikaları,

 Sağlık hizmetleri,
 Tarım ve Hayvancılık,
 Laboratuvar,
 Atıkları yok eden fabrikalar,
 Kanalizasyon ve arıtma tesisleri,
 Madencilik gibi bazı sanayi işkolları.
ELİTOSGB
Biyolojik Risk Etmenleri Hastalıkları

1. Ani ve çabuk gelişen enfeksiyon hastalıkları

2. Kronik seyirli enfeksiyon hastalıkları
3. Parazitlerin neden olduğu hastalıklardır

ELİTOSGB
 Biyolojik Riskler
Protozoonlar
Bakteriler
Echinococcusgranulosu
s
Bacillus anthracis
Fasciola hepatica
Brucella melitensis
Giardia intestinalis
Clostridium botulinum
Leishmania donovani
Clostridium tetani
Trypanosoma cruzi
Mycobacterium tuberculosis
Salmonella typhi
Virüsler
Vibrio cholerae
Mantarlar
Hepatitis B, C, D, E
Candida albicans Ebola virüsü
Coccidioides immitis Human immunodeficiency
Histoplasma (HIV)
capsulatum Human Papilloma (HPV)
Microsporum canis
Trichophyton rubrum
ELİTOSGB
Enfeksiyon Zinciri - Bulaşma Yolu

 Hava,
 Kontamine aletlerle kesici, delici yaralanmalarla
meydana gelen temas,
 Ortak kullanılan giysi, araç ve gereçler ,
 Kontamine kan ve kan ürünleri ile temas ,
 Vektörlerle bulaşabilir.

ELİTOSGB
Biyolojik Etmenlerin Önlenmesi

 Enfeksiyona neden olan etmenin kontrolü için,

enfeksiyon yayılımı ve epidemiyolojik ilkelerin
bilinmesi
 Biyolojik etmenlere bağlı meslek hastalıklarının
tanısı için, çalışanların işe giriş ve muayenelerinin
düzenli ve sistematik olarak uygulanması gerekir

ELİTOSGB
İLKYARDI
M
İlkyardımın Önemi

 Tüm kazalarda ölümlerin %10’u ilk 5 dakikada,

%45’i ilk 30 dakikada olmaktadır.
 Dünyada sadece trafik kazalarında bir yılda 1.2
milyon ölüm 20-50 milyon yaralanma ve sakat
kalma milyonlarca lira ekonomik kayıp olmaktadır.

ELİTOSGB
İlkyardım - Tanım

 Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren

bir durumda, sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı
sağlanıncaya kadar; hayatın kurtarılması, durumun
daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla olay
yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut
araç, gereçle yapılan İLAÇSIZ uygulamalardır.

ELİTOSGB
 İlkyardımın Öncelikli Amaçları

1. Yaşam fonksiyonlarının sürdürülmesini sağlamak,

2. Hasta / yaralının durumunun kötüleşmesini
önlemek,
3. İyileşmeyi kolaylaştırmak.

ELİTOSGB
İlkyardım Temel Uygulamaları

 İlkyardımda uygulamalar temel olarak üçe ayrılır.

K-?
B-?
K-?

ELİTOSGB
İlkyardım Temel Uygulamaları

 İlkyardımda uygulamalar temel olarak üçe ayrılır.

K- KORUMA
B- BİLDİRME
K- KURTARMA

ELİTOSGB
1 - KORUMA

 Olay yerinde olası tehlikeleri belirleyerek güvenli

bir çevre oluşturmaktır.

ELİTOSGB
2 – BİLGİLENDİRME (112)

 En hızlı şekilde gerekli yardım kuruluşlarına haber

verilmesidir.

ELİTOSGB
Bilgilendirmenin Detayı

 Kesin yer ve adres,

 Kim, hangi numaradan arıyor?
 Olayın tanımı,
 Hasta/yaralı sayısı,
 Hasta/yaralıların durumu,
 Nasıl bir yardım aldıkları?

AÇIKLANMALIDIR!
ELİTOSGB
3 - KURTARMA

 Olay yerinde hasta yaralılara müdahale;

hızlı ancak sakin ve bilinçli bir şekilde yapılmalıdır.

ELİTOSGB
İlkyardımcının Yapması Gerekenler

 Hasta/yaralıların durumunu değerlendirmek ve

önce müdahale edilecekleri belirlemek.
 Hasta yaralıların korku ve endişelerini gidermek.
 Hasta yaralılara müdahalede yardımcı olacak
kişileri organize etmek.

ELİTOSGB
İlkyardımcının Yapması Gerekenler

 Hasta yaralının durumunun ağırlaşmasını önlemek

için kendi kişisel olanaklarıyla gerekli müdahalede
bulunmak ,
 Kanama, kırık, çıkık ve burkulma vb. durumlarda
yerinde müdahale etmek ,
 Hasta yaralıyı sıcak tutmak ,
 Yarasını görmesine izin vermemek,
ELİTOSGB
İlkyardımcının Yapması Gerekenler

 Hasta yaralıları hareket ettirmeden müdahale

yapmak,
 Hasta yaralıların en uygun yöntemlerle en yakın
sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak (112) ,
 Ancak herhangi bir tehlike yok ise hasta yaralı
yerinden kımıldatılmamalıdır.

ELİTOSGB
İlkyardımcının Yapması Gerekenler

 Hasta yaralılar yaşam bulguları yönünden

değerlendirilmelidir.
 Hasta yaralılar kırık ve kanama yönünden
değerlendirilmelidir.
 Hasta yaralılar sıcak tutulmalıdır.

ELİTOSGB
Hasta/Yaralının İlk Değerlendirmesi

 EĞER; Hasta/yaralının bilinci kapalı ve solunum-dolaşımı yok ise temel yaşam desteğine
başlanmalıdır.

 Unutulmamalıdır ki Temel Yaşam Desteğini yalnızca ilkyardım belgesi olan çalışanlar

yapabilir.

 Eğer ilkyardım belgeniz yoksa hasta veya yaralının güvenliğini sağlayarak, sağlık
görevlilerin gelmesini bekleyin.

ELİTOSGB
Önemli İlkyardım Bilgileri

ELİTOSGB
Solunum Yolu Tıkanıklıkları

KISMİ TIKANMA
Belirtileri
 Öksürür,
 Nefes alabilir,
 Konuşabilir.

 KİŞİYE DOKUNULMAZ !!! ÖKSÜRMEYE TEŞVİK EDİLİR…

ELİTOSGB
Solunum Yolu Tıkanıklıkları

TAM TIKANMA
Belirtileri;
 Nefes alamaz !
 Acı çeker, ellerini boynuna götürür !
 Konuşamaz !
 Rengi morarmıştır

“HEIMLICH MANEVRASI”

ELİTOSGB
Yetişkinlerde Heimlich Manevrası

ELİTOSGB
Yetişkinlerde Heimlich Manevrası

ELİTOSGB
Kanamalarda İlkyardım

 Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına (vücut içine veya dışına doğru)
çıkmasına kanama denir.

ELİTOSGB
 Kanama Çeşitleri

OLUŞTUĞU BÖLGEYE GÖRE:

1. Dış kanamalar
2. İç kanamalar
3. Doğal deliklerden olan kanamalar: Kulak, burun, ağız, anüs ve üreme organlarından olan
kanamalar.

ELİTOSGB
Dış Kanamalarda İlkyardım

AMAÇ: Kanamayı kısa zamanda kontrol altına almak ve yarayı temiz tutmaktır.
1. Yara üzerine direk baskı yapılır,
2. Kanama durmazsa ikinci bir bez konarak basınç arttırılır,
3. Gerekirse bandaj ile sarılarak kanlanmış bezler kaldırılmadan basınç arttırılır,
4. Kanayan bölgeye en yakın basınç noktasına bası uygulanır,

ELİTOSGB
Dış Kanamalarda İlkyardım

ELİTOSGB
 Dış Kanamalarda İlkyardım

5. Kanayan bölge yukarı kaldırılır. Kanama kol veya bacaklardaysa ve kırık şüphesi yoksa, kanama bölgesini
kalp hizasından yukarıda tutulur,
6. Kanama çok ise, şok pozisyonu verilir,
7. Sık sık yaşam bulguları kontrol edilir ( 2-3 dk. arayla ).

ELİTOSGB
Burun Kanaması

 Hasta/yaralı sakinleştirilir, endişeleri giderilir.

 Oturtulur.
 Başı hafifçe öne eğilir.
 Burun kanatları 5 dakika süreyle sıkılır.
 Doktora gitmesi sağlanır.

ELİTOSGB
 Yanıklarda İlkyardım
 Yanık bölge, en az 20 dakika, soğuk su altında tutulur.
 Şişlik oluşabileceği düşünülerek yüzük, bilezik vb. eşyalar çıkarılır.
 Yanmış alandaki deriler kaldırılmadan giysiler çıkarılır.
 Su toplamış yerler patlatılmaz.
 Yanık üzerine hiçbir madde (ilaç dahil) sürülmemelidir.
 Yanığın üzeri temiz bezle örtülür
 Hasta/yaralının üzeri battaniye ile örtülür.

ELİTOSGB
Önemli Bilgi

YANIK YÜZEYİNE DİŞ MACUNU,

SALÇA, YOĞURT GİBİ MADDELER
KESİNLİKLE SÜRÜLMEMELİDİR.

ELİTOSGB
 Önemli Bilgi

KIRIKÇI , ÇIKIKÇI GİBİ TIBBİ BİLGİSİ

OLMAYAN KİŞİLERE KESİNLİKLE İTİBAR
ETMEYİNİZ!

ELİTOSGB
Zehirlenme

 Zehirlenme, zehirli (toksik) maddenin girmesi sonucu normal vücut fonksiyonlarının

bozulmasıdır.
 Vücudun yaşamsal fonksiyonlarına zarar verebileceğinden vücuda giren her türlü
maddenin zehirli olduğu varsayılır.

ELİTOSGB
Zehirlenme Yolları

1. Sindirim yolu ile zehirlenme; kimyasal maddeler, bozuk besinler, zehirli mantarlar, ilaç,
aşırı alkol vb.
2. Solunum yolu ile zehirlenme; genellikle karbonmonoksit (tüp kaçakları, şofben, bütan
gaz sobaları, soba) yapıştırıcılar, lağım çukuru veya kayalarda biriken karbondioksit,
klor, boyalar ve ev temizleme maddeleri
3. Cilt yoluyla zehirlenme; böcek sokmaları, hayvan ısırmaları, saç boyaları, ilaç
enjeksiyonu, zirai ilaçlar

ELİTOSGB
 Solunum Yolu Zehirlenmelerinde İlkyardım

 Hasta temiz havaya çıkarılır ya da cam, kapı vb. açılarak

ortam havalandırılır,
 Hasta/yaralının bilinci ve yaşamsal bulgular
değerlendirilir,
 Hasta/yaralıya yarı oturur pozisyon verilir,
 Bilinci kapalı ise; koma pozisyonu verilir.
 Tıbbi yardım için 112 aranır.

ELİTOSGB
Solunum Yolu Zehirlenmelerinde İlkyardım

 İlk yardımcı uygulama sırasında kendini korumak için maske ya da ıslak bez kullanır,
 Olay yerinde elektrik düğmeleri ve diğer elektrikli aletler ile ışıklandırma cihazları
kullanılmaz,
 Yoğun duman varsa hasta/yaralıyı dışarıya çıkarmak için ip kullanılır,
 İtfaiyeye haber verilir (110) .

ELİTOSGB
Elektrik Nedenli Oluşan Yanıklarda
İlkyardım
1. Yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilir. Akımı kesme imkanı yoksa tahta çubuk
ya da ip gibi bir cisimle elektrik teması kesilir.

2. Yaralının bulunduğu ortamdaki elektrik arkı tehlikesi

ortadan kaldırılır.
3. Yaralının bilinci, nabzı, soluk alıp alamadığı değerlendirilir.
4. Yaralıya kesinlikle su ile müdahale edilmez.
5. Yaralı hareket ettirilmez.
6. Tıbbi yardım istenir. (112)

ELİTOSGB
TÜTÜN ÜRÜNLERİNİN
ZARARLARI ve PASİF
ETKİLENİM
 TÜTÜN ZEHİRLİ BİR BİTKİDİR
VE
İSTER ELDE İSTER FABRİKADA İŞLENSİN
BU ZARARLI ÖZELLİKLERİNDEN
KURTULAMAMAKTADIR
Her 8 saniyede bir kişi sigaradan ölüyor

Sigara önlenebilir ölüm nedenidir

Sigaradaki en tehlikeli
maddeler

NİKOTİN
KARBONMONOKSİT
KATRAN
 KADMİNYUM MUM YAŠI
BÜTAN

BÖCEK İLACI
RADON ÇÖZÜCÜ
TUVALET
TEMİZLEYİCİS
İ

ASETON
BOYA
METHAN

ARSENİK EGZOS

ROKET YAKITI
Sigara,
içenlerin yarısını
Öldürmektedir

• Her yıl 4 000

000 ölüm sigara
nedeniyledir
• 2020’ de her üç erişkinden birinin
ölümü sigaradan olacaktır
 TÜTÜNÜN YOL AÇTIĞI
HASTALIKLAR
• Bağımlılık
• Kanserler
• İnfeksiyonlar
• Anatomik ve fizyolojik bozukluklar
• Genetik bozukluklar
• Allerjiye duyarlılık
• ………………………………………..
TÜTÜN ESRAR VE EROİNDEN SEKİZ KAT
DAHA FAZLA BAĞIMLILIK YAPAR
 İçtiğiniz sigaradan dolayı
• Akciğer kanseri olma riskiniz 13 - 22 kat
• Ağız kanseri olma riskiniz 3 - 30 kat
• Dişeti kanseri olma riskiniz 5 - 14 kat
• Dil kanseri olma riskiniz 4 - 33 kat
• Bademcik kanseri olma riskiniz 7 - 11 kat
• Gırtlak kanseri olma riskiniz 16 kat
• Yemek borusu kanseri olma riskiniz 8 - 10
kat
• Mesane kanseri olma riskiniz 3 - 5 kat
• Pankreas kanseri olma riskiniz 2 kat
• Böbrek kanseri olma riskiniz 5 kat
• Prostat kanseri olma riskiniz 2 kat
• Rahim ağzı kanseri olma riskiniz 17 kat
Sigara, Kanser ve

Ölüm

Sigara içenlerin
kanserden ölüm oranı,
içmeyenlerinkine göre
15 ile 25 kat
fazladır
 Sigara

–Akciğer fonksiyonlarını bozar

–Akciğer gelişimini bozar
–Öksürük, balgam, hırıltılı solunum,
nefes darlığı yapar
–Fiziksel performansı, egzersiz
yeteneğini bozar
Normal Bronş Daralmış Bronş
Bronşit
 ASTIMA ZEMİN
HAZIRLAR
ASTIMIN TEDAVİSİNİ
ZORLAŞTIRIR
CİDDİ ASTIM
KRİZLERİNE YOL
AÇAR
 SİGARA İÇENLERDE
• Kalp krizi riski 2.5 kat artmaktadır
• Hipertansiyonun oluşumunu
kolaylaştırmaktadır
• Pasif sigara içimi bile kalp krizi riskinizi
arttırır
• Koroner arter hastalığı riskiniz sigarayı
bırakmakla azalmaya başlar
• Sigara erken bunamaya yol açar
• Parkinson hastalığının belirtilerinin ortaya
çıkmasını geciktirdiğinden geç tanıya sebep
olur
Sigara vücudun bağışıklık sistemini baskılar
Böylelikle ;
– İnfeksiyonlara zemin hazırlar
– İnfeksiyon hastalıklarının tedavisini
zorlaştırır
• Mide ve on iki parmak
barsağı ülserleri
• Kronik gastrit, reflü,
ülserler
• Karaciğer, yemek borusu
kanseri
• Pankreas ve barsak
PASİF İÇİCİLİK
Ev içinde sigara içiliyorsa

• Çocuklar ortalama günde 5 sigara içmiş olmakta

• Bebekler hastaneye 3 kat daha fazla
başvurmakta
• Ani bebek ölümü riski 2.5 kat artmakta
• Bebeklerde kolik tarzı karın ağrısı 2 kat artmakta
• Çocuklarda astım ve solunumsal enfeksiyon
riski 2 kat artmakta
• Çocuklarda akciğer kanseri, kronik bronşit
sıklığı artmakta
• Kocası sigara içen kadınlarda akciğer
kanserinden ölüm 2-3 kat artmaktadır
Sigaranın diğer
getirileri

• İş ve trafik kazaları
• Kötü koku ve renk
• Sosyal dışlanma
• Çevre kirliliği
• Yangınlar
• Etik sorunlar
 TEKNİK KONULAR
a) Kimyasal , fiziksel ve ve ergonomik risk etmenleri,
b) Elle kaldırma ve taşıma,
c) Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma,
ç) İş ekipmanlarının güvenli kullanımı,
d) Ekranlı araçlarla çalışma,
e) Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri,
 f) İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ve tekniklerinin
uygulanması.
g) Güvenlik ve sağlık işaretleri,
ğ) Kişisel koruyucu donanım kullanımı
h) ) İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü,
 ı) Tahliye ve kurtarma
 RİSK ETMENLERİ

Fiziksel Kimyasal Ergonomik Biyolojik Psikososyal

Tehlike Tehlike Tehlike Tehlike Tehlike
Kaynakları Kaynakları Kaynakları Kaynakları Kaynakları

 Aydınlatma  Sıvılar  Tekrarlı ve  Bakteriler  Stres

 Termal konfor (Asitler, bazlar, uzun sürekli  Virüsler  Aşırı iş yükü
(sıcaklık, nem çözücüler, vb.) hareketler  Parazitler  Mobbing
hava akımı, vb.)  Katılar  Ağır yük,  Mantarlar
 Titreşim (Tozlar, ağır elle taşıma  Biyoteknoloji
 Alçak/Yüksek metaller)
basınç  Gazlar
 Gürültü (Yanıcı,
 Radyasyon yakıcı,
boğucu vb.)
 Fiziksel Risk Etmenleri

Termal Konfor Aydınlatma

Gürültü Titreşim

Basınç Radyasyon
 Kimyasal Risk Etmenleri

 Kimyasallar günlük yaşantımızın bir parçası

olup hemen her alanda yaygın olarak
kullanılmaktadır.

Günlük yaşantımızı kolaylaştıran kimyasalların

pek çoğunun, kurallara uygun
kullanılmaması
olarak durumunda, hem kendi
sağlığımız hem de çevremizin ciddi risk altında

olacağını göz ardı etmemiz mümkün değildir.

Kimyasalların Vücuda Giriş Yolları

 Solunum (nefesle almak)

 Emilme (absorpsiyon) (deri veya göz ile)
 Sindirim yolu (yeme, yutma)
 Plasenta aracılığı ile hamilelerden
bebeğe transfer.
 Etiket
PATLAYICI
Özelliği: Ekzotermik olarak reaksiyona giren kimyasallardır.
Ateşe yaklaştırıldıklarında patlayabilirler.
Önlemi: Ateşten, ısıdan, darbeden, sürtünmeden uzak
tutulmalıdır.
ALEVLENİR SIVILAR
Özelliği:Normal basınç ve 20 0C de alev alan katı, sıvı, gaz
maddeler
Önlemi :Alev alabilen maddeler, güneş ışığından, tüm ısı ve
alev kaynaklarından uzak tutulmalıdır.
OKSİTLEYİCİ SIVILAR
Özelliği: Oksijen vererek yanmaya neden olan gazlardır.
Önlemi: Yanıcı maddelerden uzak tutulmalıdır. Alev aldıktan
sonra müdahale etmek zordur.
BASINÇ ALTINDAKİ GAZLAR,SIKIŞTIRILMIŞ GAZLAR
Özelliği: Bir haznede tutulan veya sıvılaştırılmış ya da
sıvılaştırılmış ve soğutulmuş gazlardır.
Önlemi: Güneş ışığı almayan, yangına dayanıklı bölümlerde
boş ve dolular ayrı depolanmalıdır.
CİLDİ TAHRİŞ EDİCİ, METAL AŞINDIRICI
Özelliği: Canlı dokulara zarar verir.
Önlemi: Gözleri, deriyi ve kıyafetleri korumak için özel önlem
alınmalıdır. Buharları solunmamalı, aksi halde tıbbi yardım
alınmalıdır.
AKUT ZEHİRLİLİK
Özelliği: Solunduğunda, yutulduğunda ve deriyle temas
ettiğinde sağlığa zarar verebilir, öldürücü olabilir.
Önlemi: İnsan vücuduyla teması engellenmeli, aksi halde
tıbbi yardım alınmalıdır.
AKUT ZEHİRLİLİK CİLDİ TAHRİŞ EDİCİ
Özelliği: Ağız, cilt ve solunum yoluyla maruz kalındığında
oluşan olumsuz etkilerdir.
Önlemi: İnsan vücuduyla teması engellenmelidir . Kuru ve
iyi havalandırılmış ortamda saklanmalıdır
KARSİNOJENİK
Özelliği: Kanseri tetikleyen, oluşum sıklığını artıran madde
ve karışımlardır.
Önlemi: Temiz ve açıkça etiketlenmiş kaplarda
depolanmalı, eğitimli kişiler kullanmalıdır.
SUCUL ÇEVRE İÇİN ZARARLI
Özelliği: Doğal dengenin değişmesi açısından ekolojik
sisteme kısa ve uzun süre içinde zarar verebilir.
Önlemi: Risk göz önüne alınarak bu tür maddelerin toprakla
ve çevreyle teması engellenmelidir.
OZON TABAKASI İÇİN ZARARLI
Özelliği: Ozon tabakasının yapısı ve fonksiyonu için
zararlılık oluştururlar.
Önleme: Ozon tabakasına zarar veren kimyasal maddeleri
içermeyen ozon dostu ürünler kullanılmalıdır.
 Porçöz
Çamaşır Suyu ÖLÜM
Kireç Çözücü
Deterjan
Kimyasallar

KİMYASALLARI BİRBİRLERİ İLE KARIŞTIRIP KULLANMAYIN !..

Tehlike Anında !!!
ERGONOMİK RİSK ETMENLERİ
 Ergonomi

Yapılan işin, kişilerin yetenek ve ihtiyaçlarına

uyacak şekilde organize edilmesi, düşünülmesi
ve planlanmasıdır.
 Ergonominin Amacı -1

 Çalışanların etkinliğini arttırmak,

 Gereksiz ve aşırı zorlamalardan kaçınmak,
 Çalışmanın yöntemli bir şekilde
düzenlenmesini sağlamak,
 Lüzumsuz aktiviteleri önlemek,
 İnsan – makine - çevre uyumunu sağlamaktır.
 Ergonominin Amacı -2

Oturduğunuz sandalyenin rahat olması için

yüksekliği ne kadar olmalıdır?

 Yorgunluğun en az düzeyde için dinlenme

olması
araları nasıl düzenlenmelidir? vb.
sorularına yanıt vermeye çalışmaktadır.
 Ergonomi

Kullanımı Kolay
Olmalı

Kullanıcıya Rahatlığı
Uygun Olmalı Arttırmalı

Ergonomik
Tasarım
Performansı Güvenliği
Arttırmalı
Arttırmalı
 Riskli Gruplar

 İmalat sektörü ,
 Hizmet ve temizlik işleri,
 Sağlık bakım işleri vb.,
 Uzun yol sürücüleri,
 Tarım çalışanları,
 Sporcular, diş hekimleri,
 Ofis çalışanları ve bilgisayar kullanan
meslek grupları risk altındadır.
 Ergonomik Risk Faktörleri

 Yapılan işin sürekli tekrar edilmesi,

 Kuvvete dayalı çalışma,
 Kasları yoran bir şekilde çalışma pozisyonu,
 Mekanik gerilme,
 Olağandışı sıcaklıklar,
 Titreşim.
 Ergonomik Risklerden Korunma -1

 İşyeri ergonomik prensiplere uygun olarak

projelendirilmeli (Havalandırma, klima sistemleri, kapı,
pencere yeri, elektrik ve bilgisayar ağ donanımı vb),

 İç mekanlar ve büro donanımları çalışanın

antropometrik ölçümlerine ve vücut özelliklerine uygun
olarak düzenlenmeli (Masa, sandalye, dolap, bilgisayar
vb. büro aletleri),
 Ergonomik Risklerden Korunma -2

 İşe giriş muayeneleri yapılacak işe

uygun olmalı,

 Çalışanlar işe uygun olarak seçilmeli ve / veya

atanmalı,

 Periyodik muayeneler yapılmalı,

 Ergonomik Risklerden Korunma -3

 Belirli periyotlarla iş ortamında risk değerlendirmesi

yapılarak gerekli düzenlemeler yapılmalı,
 İş monotonluğunu giderecek rotasyonlar yapılmalı,
 İş ortamında ortak sosyal alanlar
kullanılacak yaratılmalı,
 Etkin dinlenme araları verilmelidir.
 Ergonomik Risklerden Korunma -4
Çalışma Ortamı Gözetimi
 Ofis ortamındaki iş ekipmanlarının; çalışma masası
ve sandalyesi ile monitör, klavye farenin
yüksekliğinin
ve ve kullanımının
uygunluğunun değerlendirilmesidir. çalışana

Aydınlatma, gürültü ve termal konfor gibi çalışma

ortamı ile ilgili ergonomik risk etkenlerinin
değerlendirilmesi sonucunda düzeltici önleyici
faaliyetler uygulanır.
Esneme Egzersizleri
EKRANLI ARAÇLARLA ÇALIŞMA
 Ekranlı Araç

Uygulanan işlemin bakılmaksızın

içeriğine ekranında harf, grafik ve
rakam,
gösteren herşekil,
türlü araç. resim
 • Monitör
• Klavye
EKİPMAN • Çalışma Masası veya
Çalışma Yüzeyi
• Çalışma Sandalyesi

• Gerekli Alan
EKRANLI ARAÇLARLA • Aydınlatma
ÇALIŞMALARDA • Yansıma ve Parlama
ÇALIŞMA • Gürültü
ARANACAK ORTAMI • Ortam Isısı
ASGARİ GEREKLER • Nem
• Radyasyon

BİLGİSAYAR
• Programlar işe uygun olmalı
PROGRAMLARI • Sistemler iş verimini
arttırmalı
ELLE KALDIRMA ve TAŞIMA
 Elle Taşıma İşi
Bir veya daha fazla çalışanın bir yükü
kaldırması, indirmesi, itmesi, çekmesi,
taşıması veya hareket ettirmesi gibi
esnasında, işin niteliği veya uygun işler
olmayan
ergonomik koşullar nedeniyle özellikle bel veya
sırtının incinmesiyle sonuçlanabilecek
riskleri kapsayan nakletme veya destekleme
işlerini ifade eder.
 Kaldırma ve Taşıma

 İyiyük kaldırma teknikleri

çalışanların uygulamak, uygulama
öncesine sağlamaz.
fazla yük kaldırmasını göre daha
 Çalışanın kişisel kapasitesi ne olursa olsun bu
teknikler çalışanın kaza ve yaralanma riskini
azaltacaktır.
 Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde
Risk Faktörleri

 Yükle İlgili Risk Faktörleri

 Bireysel Risk Faktörleri

 Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde
6 Temel Prensip
 Sırt düz tutulmalı
 Bacak kasları kullanmalı
 Yük vücuda yakın tutulmalı
 Dirsekler vücuda yakın tutulmalı
 El içi ile kavranmalı
 Ayaklar arası mesafe bırakılmalı
 Elle Kaldırma

YANLIŞ DOĞRU
Yükü İki Kişi Birlikte Taşıyorsa

YANLIŞ
Yükü İki Kişi Birlikte Taşıyorsa

DOĞRU
Doğru Taşıma ve Kaldırma
Uygun Taşıma Araçları
 Elle Taşımada
Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Kaldırırken yavaş ve temkinli hareket ediniz, ani
hareketlerden kaçınınız.

Adalelerinize ani yük bindirmeyiniz. Kaldırma esnasında

karın kaslarınızı kasarak bütün kas gruplarınızı aynı anda
çalıştırınız. Karın ve sırt adalelerinizin kasılması
omurganızı destekler.

Ayakta iken belinizi sağa veya sola doğru dönme

hareketi yaparak yerden bir şey almayınız.
ELEKTRİK, TEHLİKELERİ,
RİSKLERİ ve ÖNLEMLER
 Elektrik Akımının İnsan Vücudu
Üzerine Etkisi -2

 Elektrik akımı en az dirençli

yolu tercih ederek bir
yerden başka bir yere akar,
 Eğer insan vücudu bu yolu
sağlarsa, bir elektrik şokuna
maruz kalınabilir,
 Nemlilik ise etkiyi artırıcı bir
rol oynar.
 Elektrik Akımının İnsan Vücudu
Üzerine Etkisi -1

 Metal ve su iyi iletkendir.

İnsan vücudunun büyük bölümü (3/4) sudan

oluşur.

Elektrik akımı ile temasta insan vücudu bir devre

görevi görerek elektriği toprağa iletir.
 Elektrik Akımının İnsan Vücudu
Üzerine Etkisi -3
Çarpmanın ciddiyeti ;
 Akımın vücut içinde geçtiği yola,
 Akımın büyüklüğüne,
 Geçen süreye bağlıdır.
Düşük gerilim tehlikenin az olması anlamına
gelmez.
 Elektrik Akımının İnsan Vücudu
Üzerine Etkisi -4
50 Hz’lik akım şiddeti İnsan vücudundaki tesirleri

1 mA Hissedilebilir
2 - 4 mA Parmaklarda sinirler titreşir
5 - 7 mA Kolda hafif kramp hissedilir
10 - 15 mA Tutulan cisim henüz bırakılabilir
19 - 22 mA Çok acılıdır, tutulan cisim bırakılamaz
30 mA Şiddetli acılar duyulur, eller çalışamaz
50 - 100 mA Ölümle sonuçlanır
1 - 10 A Yanmalar görülür
 Elektrik Akımının İnsan Vücudu
Üzerine Etkisi -5

50 – 100 mA
 Kalbin normal çalışmasını önler,
 Solunum organları felç olur,
 Beyin ölümü gerçekleşir (4 dk).
 Elektrik Akımının İnsan Vücudu
Üzerine Etkisi -6

Elektrik 3 tür yaralanmaya neden olabilir;

 Çarpılma (En sık rastlanılacak etkilenme),
 Yanıklar,
 Çarpılma kaynaklı oluşabilecek
düşme sonucu kırılma ve burkulmalar.
 Elektrik Kazalarının Nedenleri

Koku yayan, kıvılcım yapan veya elektrik şoku

veren aletler,
 Suyun ve ısıtıcıların yanına konulan kablolar,
Yanıcı ve patlayıcı malzemelerin yakınında
kullanılan ve bu amaca uygun olmayan elektrik kabloları,
 Elektrikli aletlerle çalışırken metal takıların kullanılması,
 Gevşek elektrik bağlantıları,
 Zeminde veya toprakta bulunan kablolar.
 Elektrikle Çalışmalarda Dikkat
Edilecek Hususlar

 Çalışanlar görevleri dışında arızaya müdahale

etmemeli,
 Tüm elektrikli ekipmanların / aletlerin bakım ve
tamirinden elektrik işlerinde yetkili kişiler
sorumludur,
 Arızalı anahtar, fiş, priz veya elektrikli el aletleri
kullanılmamalıdır.
 Elektrik Kazalarının Nedenleri

Koku yayan, kıvılcım yapan veya elektrik şoku

veren aletler,
 Suyun ve ısıtıcıların yanına konulan kablolar,
Yanıcı ve patlayıcı malzemelerin yakınında
kullanılan ve bu amaca uygun olmayan elektrik kabloları,
 Elektrikli aletlerle çalışırken metal takıların kullanılması,
 Gevşek elektrik bağlantıları,
 Zeminde veya toprakta bulunan kablolar.
 Elektriğin Güvenli Kullanımı -1

Elektrik tesisatında TSE standartlarına

uygun malzemelerin kullanılmasına özen
gösterilmelidir.
 Elektriğin Güvenli Kullanımı -2

Elektrik panolarının önüne geçişi güçleştirecek

malzeme bırakılmamalı,
El aletlerinin sapları mutlaka izoleli olmalı ve çalışırken
mutlaka izole eldiven giyilmeli,
Elektrik kabloları düzgün döşenmiş olmalı, arızalı fiş ve
prizler onarılmalı, sigortalar kapalı dolap içerisinde
bulundurulmalı ancak dolap kilitlenmemeli,
 Elektriğin Güvenli Kullanımı -3

 Elektrikli teçhizatı kullanmaya başlamadan

önce ellerin ayakların kuru olduğundan
ve emin
olunmalı,
 Ayrıca, giyilen ayakkabının yalıtkan
olduğundan emin olunmalı veya kuru tahtalar ya
da izole paspas üzerinde durulmalı,
 Elektriğin Güvenli Kullanımı -4

Elektrikli cihazların enerji kablolarının fişlerini prize

takmadan önce cihazın kapalı olduğu kontrol
edilmeli,
Kablolarda yıpranma olup olmadığını kontrol
edilmeli,
 Elektriğin Güvenli Kullanımı -5

Kabloyu karşıdan karşıya geçirirken olabildiğince

baş seviyesinin daha üstünden geçirilmesine dikkat
edilmeli,
 Prizlerin emniyet kapaklı olması tercih edilmeli,

 Mutlaka topraklı priz kullanılmalı,

 Elektriğin Güvenli Kullanımı -6
Kaçak akım rölelerinin en az ayda bir kez
çalışması kontrol edilmeli, elektrik tesisatı ve
topraklama da en az yılda bir kez yetkilendirilmiş
kişiler tarafından kontrol edilmeli,
Herhangi bir elektrikli teçhizatı onarmaya
kalkışılmamalı,
Her türlü cihazın kullanım kılavuzu mutlaka dikkatle
incelenmeli ve mutlaka uygun şartlar altında
kullanılmalıdır.
 Özet

 Elektrik akımı insan vücudu için tehlikelidir.

Uygun olmayan ve arızalı elektrik ekipmanları

kullanılmamalıdır.

Elektrik arızalarına yetkili kişilerce

müdahale edilmelidir.
İŞ KAZALARININ SEBEPLERİ ve
KORUNMA PRENSİPLERİ ile
TEKNİKLERİNİN UYGULANMASI
 İş Kazası -1

Belirli bir zarara ya da yaralanmaya

neden olan beklenmeyen ve
öngörülmemiş bir olaydır.
ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü)
Önceden çoğu
planlanmamış, kez kişisel araç
yaralanmalara,
zarara uğramasına,
makinelerin
üretimin bir süre ve durmasına
gereçlerin
yol açan olaydır. WHO (Dünya Sağlık Örgütü)
 İş Kazası -2

İşyerindeveya işin yürütümü

meydana gelen, ölüme nedeniyle sebebiyet
vücut bütünlüğünü ruhen ya daverenveya
bedenen
engelli hâle getiren olaydır. 6331 Sayılı İSG Kanunu.
 İş Kazası -3

 Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,

 İşveren tarafından yürütülmekte dolayısıyla
olan iş
 İşveren
işyeri dışında
tarafından görev ile başka bir yere
gönderilmesi yüzünden asıl işini yapmaksızın geçen
zamanlarda,
 Emziren kadın sigortalının çocuğuna süt vermek için
ayrılan zamanlarda,
 Sigortalının işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı
yere toplu olarak götürülüp getirilmeleri sırasında
meydana gelen olaylardır. 5510 sayılı SGK Kanunu.
 İş Kazası -4

Güvensiz • Olumsuz kişisel

%88
neden
davranış
%10
Güvensiz • Olumsuz çevre
koşul
%2 Kaçınılmaz • Tahmin
edilemeyen
sebep • Kaçınılmaz
 Güvensiz Davranışlar -1

 Görev hissi ve sorumluluk,

 Karakter ve iş disiplini,
 Kuralları önemsememe,
 Zeka ve anlayış,
 Duygusal olma,
 Aşırı güven,
 Korkusuzluk,
 Uyarılara uymama,
 Güvensiz Davranışlar -2

 Tecrübesizlik,
 İşini sevmeme,
 İşin monoton ve sıkıcı olması,
 Beslenme yetersizliği,
Tehlikeyi önemsememe,
 Kişisel uyumsuzluk,
 Kişisel koruyucu kullanmama,
 Yanlış alet kullanımı.
 Güvensiz Durumlar

 İşyerinde kullanılacak makine yanlış

vb. planlanması,
 Yetersiz aydınlatma, havalandırma,
ısıtma,
 Koruyucusuz makine veya ortam,
 Kişisel koruyucuların uygun olmaması,
 Kaygan ve/veya pürüzlü zemin,
 Düzensiz ve bakımsız çalışma ortamı,
 Uygun olmayan makine koruyucuları.
 Ramak Kala Olay

 İşyerinde meydana gelen, çalışanı, işyerini ya da

iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu
halde zarara uğratmayan olaydır.
Ramak Kala Olay Örneği
Ramak Kala Olay Sonrası DÖF
Örneği
 Korunma

Kaynakta

Korunma

Çalışanda
Ortamda

495
 İş Kazalarından
Korunma Uygulamaları -1

Kaynağa Yönelik Uygulamalar

 Tehlike oluşmadan bertaraf etme,

 İkame etme.
 İş Kazalarından
Korunma Uygulamaları -2

Ortama Yönelik Uygulamalar

 Mühendislik önlemleri,

 İşyeri risk etmenlerinin ölçümü ve kontrol altına

alınması,
 Organizasyonel düzenlemeler.
 İş Kazalarından
Korunma Uygulamaları -3
Çalışana Yönelik Uygulamalar
 İşe uygun personel seçimi, eğitimi ve denetim,

 İşe giriş muayeneleri,

 Periyodik muayeneler,

 Kişisel koruyucu donanımlar kullanmak.

 Bildirim

SGK

10 GÜNÜ İÇİNDE 3 İŞ GÜNÜ İÇİNDE

BİLDİRİR BİLDİRİR

SAĞLIK HİZMETLERİ İŞVEREN

SUNUCULARI

MESLEK MESLEK İŞ KAZASI

İŞ KAZASI HASTALIĞ
HASTALIĞI
I
İŞ EKİPMANLARININ
GÜVENLİ KULLANIMI
 İş Ekipmanı

İşin yapılması esnasında kullanılan herhangi

bir makine, alet ve tesisatı kapsar.
 Kullanılan İş Ekipmanları

 Ofis Malzemeleri  Mutfak ekipmanları

 Klima  Temizlik ekipmanları
 Vantilatör  Asansör
 Su sebili  Atölye ekipmanları
 Buzdolabı  Yangın tüpü
 Aydınlatma araçları  Kalorifer Kazanı
 Çay – kahve makinesi  Tüpler
 “CE” Uygunluk İşareti

Ürünlerin çalışırken veya kullanılırken insanların

ve çevrenin sağlık ve emniyetini tehdit
etmeyecek nitelikte olduğunu belirten işarettir.
 “CE” Uygunluk İşaretinin Amacı

Ürünlerin amacına uygun kullanılması halinde;

 İnsan, can ve mal güvenliğine,

 Bitki ve hayvan varlığına,

 Çevreye zarar vermeyeceğini

göstermek için kullanılan bir işarettir.

 İş Ekipmanlarının Kullanımında
Dikkat Edilecek Hususlar -1
 Ekipman, araç-gereçlerin düzenli olarak teknik
bakımları yapılarak, çalışanların sağlık ve güvenlikleri
için tehlikeli olabilecek aksaklıklar en kısa zamanda
giderilmelidir.
 Ekipman, araç-gereçler ve özellikle havalandırma
sistemleri, uygun hijyen şartları sağlanacak şekilde
düzenli olarak temizlenmelidir.
 Risklerden kaynaklanan zararların önlenmesi ve
ortadan kaldırılması amacıyla güvenlik ile ilgili
kullanılan ekipman ve araç-gereçlerin periyodik bakım
ve kontrolü yapılarak kayıtları tutulmalıdır.
 İş Ekipmanlarının Kullanımında
Dikkat Edilecek Hususlar -2
 İş ekipmanını seçerken göz önünde
bulundurarak, tehlikeleri kullanımında ek bir
ekipmanındikkat edilmelidir.
tehlike oluşturmamasına
 İş ekipmanı, çalışanların sağlık ve güvenliği
yönünden tamamen tehlikesiz olmasını
sağlayamıyorsa, riski en aza indirecek uygun
önlemler alınmalıdır.
 İş ekipmanları, çalışanlara ve
çalışanlara en az risk oluşturacak
kullanan diğer
yerleştirilmeli, kurulumu yapılmalı şekilde
kullanılmalıdır. ve
 İş Ekipmanlarının Kullanımında
Dikkat Edilecek Hususlar -3
 İşyerlerinde hizmet vermek için veya kurumda aksayan
teknik sorunları gidermek için kullanılan tüm cihaz ve
ekipmanların kullanım kılavuzlarından faydalanılarak
talimatları oluşturulmalı ve cihazların yanına
asılmalıdır.
 Cihazın önceki kullanım deneyiminden elde
edilen
sonuçlar dikkate alınmalıdır.
 Üretici firma bilgileri bilinmelidir.
 Cihazı tarif eden herhangi bir doküman
güvenlik bakımından talimatlarla ters düşmemelidir.
 Güvenli Ekipman -1

 Kusurlu ekipman derhal kullanımdan kaldırılmalıdır.

 İki bölümden daha yüksek dosya dolapları ve

kitap
rafları sabitleştirilmelidir.
 Kağıt tutturmak için toplu iğne yerine sadece zımba
ve ataç kullanılması tercih edilmelidir. Zımba
kullanırken, telin, kağıt üzerinde iyice kapanmış
olmasına dikkat edilmelidir.
 Güvenli Ekipman -2

 Tüm kesici aletler kullanılmadığı zaman

kılıflarında
tutulmalıdır. Makaslar yuvarlak uçlu olmalıdır.
 Koltuk ve sandalyeler kontrol edilmelidir. Arızası
olanlar satın alma bölümüne bildirilerek; uzman kişilere
onarımı yaptırılmalıdır.
 Güvenli Ekipman -3
 Oksijen tüpü ventilleri yağlı el ile kesinlikle
açıp
kapatılmamalıdır,
 Ventil aksamına hiçbir şekilde yağ, benzin, mazot gibi
yanıcı özelliği olan maddeler bulaştırılmamalıdır,
 Ateşle yaklaşılmamalı ve yanında
sigara
içilmemelidir, statik elektrik oluşturulmamalıdır.
 Tüplerin
 Tüpleri kullanırken veya ekipmanların
üzerindeki naklederken herhangi sert bir
çalışıp
darbeye maruz
(regülatör) bırakılmamalıdır.
çalışmadığı kontrol edilmelidir.
 Tüpler kullanılırken daima dik tutulmalıdır.
 Ofislerde Güvenli Davranış -1

 Ofislerde
koşulmamalı,
yürünmelidir.
 Masa çekmeceleri ve
dolap kapıları kapalı
tutulmalıdır.
 Anahtar kilit
üzerinde
bırakılmamalıdır.
 Dolap kapakları teker
teker açılmalıdır.
 Tel zımbalar zımba sökücü
ile çıkartılmalıdır. Bu iş için
parmaklar kullanılmamalıdır.
 Ofislerde Güvenli Davranış -2

 Bütün elektrikli ofis makineleri bakım ve onarım

işlemlerinden önce mutlaka kilitlenmeli, etiketlenmeli,
emniyete alınmalı ve denenmelidir.
 Yüksek yerlere erişebilmek ve yüksekteki raflardan
malzeme almak için portatif merdiven kullanılmalıdır.
 Merdivenlerden inerken ve çıkarken mutlaka merdiven
trabzanları tutulmalıdır.
 Ofiste çalışanlar yüksek topuklu ayakkabı giymemelidir.
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM
KULLANIMI
 Kişisel Koruyucu Donanım Nedir?

• Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan,

sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya
birden fazla riske karşı koruyan, çalışan
tarafından giyilen, takılan veya tutulan,
bu amaca uygun olarak tasarımı
yapılmış tüm alet, araç, gereç ve
cihazlardır.
Çalışma Ortamı Tehlikeleri

Mekanik

Psikososyal Fiziksel

Çalışma Ortamı

Biyolojik Elektriksel

Kimyasal
Tehlikelerden Korunma

KAYNAKTA

KORUNMA

ÇALIŞANDA ORTAMDA
 KKD Kullanımı

Kişisel koruyucu donanım, risklerin toplu korunmayı

sağlayacak teknik önlemlerle veya iş organizasyonu
ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği, tam olarak
sınırlandırılamadığı durumlarda,

İş kazası ya da meslek hastalığının önlenmesi,

çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden korunması,
sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi
amacıyla kullanılmalı,
KKD Kullanımında Genel Kurallar -1
 Tam koruma sağlamalı,

 Kendisi ek risk oluşturmadan ilgili riski

önlemeye uygun olmalı,

 Çalışanın ergonomik gereksinimlerine ve

sağlık durumuna uygun olmalı,

 Gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana

tam
uymalı,
KKD Kullanımında Genel Kurallar -2

 Kullanımı, bakım ve temizliği kolay ve pratik olmalı,

 İstisnai ve özel şartlar harici amacına

uygun kullanılmalı,

 İşyerinde var olan koşullara uygun olmalı,

KKD Kullanımında Genel Kurallar -3
 İşveren tarafından ücretsiz verilmeli,

 Hijyenik şartlarda muhafaza ve

edilmeli kullanıma
hazır bulundurulmalı,
 KKD talimatlara uygun olarak kullanılmalı
ve talimatlar çalışanlar tarafından anlaşılır olmalı,

 İşveren, çalışanların KKD’leri uygun

şekilde kullanmaları için her türlü tedbiri almalı,
KKD Kullanımında Genel Kurallar -4

 KKD her zaman etkili şekilde çalışır durumda olmalı,

 Temizlik ve bakımı yapılmalı ve gerektiğinde yenileri
ile değiştirilmeli,
 Çalışanlar da kendilerine verilen kişisel koruyucu
donanımları aldıkları eğitime ve talimata uygun olarak
kullanmalı,
 Çalışanlar kişisel koruyucu donanımda gördükleri
herhangi bir arıza veya eksikliği işverene
bildirmelidir.
KKD Kullanımında Genel Kurallar -5
Çalışanlara KKD Kullanımı Öncesinde;
 Hangi etkilere karşı koruma sağladığı,

 Nasıl kullanılacağı,

 Bakımının ve temizliğinin nasıl yapılacağı,

Nerede ve nasıl saklanacağı, anlatılmalı ve

uygulamalı olarak gösterilmelidir.
 CE Uygunluk İşareti
 Üreticinin Kişisel Koruyucu
Donanım
Yönetmeliğinden
kaynaklanan bütün
yükümlülüklerini yerine
getirdiğini ve KKD'nin ilgili tüm
uygunluk değerlendirme
işlemlerine tabi tutulduğunu
gösteren işareti ifade eder.

 zorundadır
Tüm KKD’ler CE işareti 548
.taşımak
Kişisel Koruyucu Donanım Türleri
• Baş Koruyucuları
• Kulak Koruyucuları
• Göz ve Yüz Koruyucuları
• Solunum Sistemi Koruyucuları
• Gövde ve Karın Bölgesi Koruyucuları
• El ve Kol Koruyucuları
• Ayak ve Bacak Koruyucuları
• Cilt Koruyucuları
• Vücut Koruyucuları
GÜVENLİK ve SAĞLIK
İŞARETLERİ
 Güvenlik ve Sağlık İşaretleri -1

Özel bir amaç, faaliyet veya durumu işaret eden

levha, renk, sesli ve / veya ışıklı sinyal, sözlü
iletişim ya da el - kol işareti yoluyla iş sağlığı ve
güvenliği hakkında bilgi veren, tehlikelere karşı
uyaran ya da talimat veren işaretlerdir.
 Güvenlik ve Sağlık İşaretleri -2

İşyerinde gerçekleştirilen değerlendirmesi

risk
sonuçlarına göre, işyerindeki risklerin ortadan
kaldırılamadığı veya toplu korumaya yönelik teknikler
veya işin kullanılan önlem, yöntem
veya organizasyonunda azaltılamadığı durumlarda,
sağlık süreçlerle
ve güvenlikyeterince
işaretleri bulundurulur ve uygun
yerlerde kullanılmasını sağlanır.
 Güvenlik ve Sağlık İşaretleri -3

EMREDİCİ İŞARETLER

YASAKLAYICI İŞARETLER

UYARI İŞARETLERİ

ACİL ÇIKIŞ VE İLK YARDIM İŞARETLERİ

Emredici İşaretler -2
Yasaklayıcı İşaretler -2
Uyarı İşaretleri -2
Acil Çıkış ve İlk Yardım İşaretleri -2
Yangınla Mücadele İşaretleri
 Sesli Sinyaller

 Ortam gürültüsünden yüksek, ancak

daha
aşırı derecede yüksek ve
zarar
olmayacak şekilde duyulabilir verici
bir düzeyinde olmalıdır. ses

 Teknik özellikleri itibariyle kolaylıkla tanınabilir,

diğer sesli sinyaller ile ortamdaki seslerden
açıkça ayırt edilebilir olmalıdır.
Özet
PARLAMA, PATLAMA, YANGIN ve
YANGINDAN KORUNMA
 Parlama

Kolay alev alabilen maddelerin (parlayıcı maddeler)

buhar ve gazlarının hava ile belli orandaki homojen
karışımlarının, çok kolay alev alarak hızla yanmasına

parlama denir.
 Patlama

 Katı, sıvı veya halindeki

gaz
patlayıcı maddelerin
reaksiyon veya şok kıvılcım,
ateşlenmesi sonucu
derecede ısı, ışık, gaz, etkisiyle
ses ve
basınç meydana getirerekyüksek
hava
içerisinde aniden ve şiddetle
yayılması olayına patlama denir.
 YANMA ÜÇGENİ

Yanma olayının meydana gelebilmesi için üç şartın

bir arada olması gerekmektedir:
YANICI OKSİTLEYİCİ
MADDE
 Yanıcı Madde (Yakıt), ZİNCİRLEME
KİMYASAL
REAKSİYON
 Yakıcı Madde (Oksijen) ve
 Tutuşturma (Ateşleme Kaynağı)
ISI
 Yangınların Çıkış Sebepleri

 Korunma önlemlerinin alınmaması,

 Bilgisizlik,
 İhmal,
 Kazalar,
 Sabotaj,
 Sıçrama,
 Doğa olaylarıdır.
 Yangın Sınıfları
B Sınıfı
Sıvı
Madde
Yangınla
rı

A C Sınıfı
Sınıfı Gaz
Katı Yangınları
Madde
Yangınla
rı

D Sınıfı
Hafif Metal
Yangınları
 A Sınıfı Yangınlar

 Ahşap, kağıt, odun, saman, kumaş,

çöp, paçavra ve tabii örtü
yangınıdır.

 Öncelikle çok maksatlı kuru

kimyevi tozlu veya sulu söndürme
cihazları kullanılır.
 B Sınıfı Yangınlar
 Benzin, benzol, makine yağları, laklar, yağlı
boyalar, katran ve asfalt gibi yanıcı sıvı
madde yangınıdır.
 Öncelikle kuru kimyevi tozlu,
karbondioksitli veya köpüklü
söndürme cihazları kullanılır.

Mutfaklarda yağ yangınlarında su ile

söndürme yapılmaz. Su
buharlaşma ile patlamaya sebep
yanma artacaktır.
vereceğinden
 C Sınıfı Yangınlar

Metan, propan, bütan, LPG, asetilen,

havagazı ve hidrojen gibi yanıcı gaz
yangınıdır
.
Öncelikle kuru kimyevi tozlu veya
karbondioksitli söndürme cihazları
kullanılır.
 D Sınıfı Yangınlar

 Alüminyum, magnezyum, titanyum gibi

kolay yanabilen hafif metallere ait
yangındır.

 Öncelikle kuru tozlu

metal söndürme cihazları
kullanılır.
 Asla su ile söndürme yapılmaz.
 Evinizde, İşyerinizde
Gaz Kokusu Duyduğunuzda
 Paniğe kapılmamalı, vana kapatılmalı, gaz
akışı kesilmeli,
 Elektrik düğmelerine dokunulmamalı,
 Kibrit , çakmak, telefon vb. kullanılmamalı,
 Statik elektriğe dikkat edilmeli,
 Bulunulan ortam havalandırılmalıdır.
 Dikkat Edilecek Hususlar

 LPG (mutfak tüpü) türü gazlar havadan ağır olduğu

için aşağıya doğru birikirler. Süpürme aşağıdan
yapılmalıdır.

 Doğalgaz ise havadan hafif olduğu için yukarıya

doğru birikir. Süpürme yukarıdan yapılmalıdır.
 Elektrik Yangını

 Trafo, pano, jeneratör ve devreler vb.

elektronik gibi
yerlerde çıkan yangınlardır.
 En iyi söndürme maddesi halojen gazıdır, kuru kimyevi
tozlu ve C0² li yangın söndürücüler kullanılır.

 Su ve köpüklü yangın söndürücü cihazlar kullanılmaz.

 Genel Önlemler -1
 Bina içerisinde bulunan idari kısımlar, arşiv, depo ve
araç parkı, bina birimlerinin anahtarları muhtemel bir
yangın tehlikesine karşı bir arada tutulabileceği kilitli bir
panoda bulundurulmalı,
 Çalışma saatleri sona erdiğinde tüm personel elektrik
prizleri, lambaları ... kontrol etmeli,
 İtfaiye ve acil yardım numaraları ile yangın ekiplerinde
görevli olan personelin ve diğer görevlilerin telefon
numaraları, adresleri ve acil çıkışların belirtildiği tahliye
planları bina içindeki duvarlara herkesin rahatlıkla
okuyabileceği talimatlar şeklinde asılmalı,
 Genel Önlemler -2

 Bina içinde ve odalarda elektrikli ocak, ısıtıcı, ütü ve

piknik tüpü kullanılmamalı,
 Çatıda karşı koruyucu malzeme dışında
yangına
herhangi bir yanıcı, parlayıcı
bulundurulmamalı,
eşya madde
 Çatı kapakları olağan zamanlarda kapalı tutulmalı,
 Çöp sepetleri yangına dayanıklı metal olmalı,
 Genel Önlemler -3
Binayı boşaltırken kapı ve pencereler
açık bırakılmamalı,
 Elektrik tesisatında keyfi değişiklikler yapılmamalı,
Bina çıkış kapıları her an açılmaya elverişli olmalı
ve koridorlar açık bulundurulmalı,
 Geceleri kullanılmayan elektrik şalterleri
kapalı
tutulmalı,
Binalardaki yangın söndürme cihazlarını amacı dışında
kullanılmamalı,
 Genel Önlemler -4

 Araçlar itfaiyenin geçişini güçleştirecek biçimde park

edilmemeli,
 Çalışma yerleri düzenli ve temiz tutulmalı,
 Bina boşluklarında yeteri kadar yangın söndürme
cihazı bulundurulmalı,
 Yangın söndürme cihazlarının hemen yanında bu
cihazların nasıl kullanılması gerektiğini gösteren uyarı
ve talimatlar asılmalı,
Yangın Anında Yapılacaklar -1
• Sakin olunmalı,

• Bulunulan yerde yangın ihbar düğmesi varsa ona

basılmalı,
• İtfaiyeye telefon edilmeli (112) ve kurum amirine
haber verilmeli,

• Olayın adresi en kısa ve doğru şekilde

bildirilmeli,

• Mümkünse yangın cinsi (Bina, benzin, araç vb.)

bildirilmeli,
Yangın Anında Yapılacaklar -2
• Yangın çevredekilere duyurulmalı,

• İtfaiye gelinceye kadar yangını söndürmek için

elde mevcut imkanlardan yararlanılmalı,
• Yangının yayılmasını önlemek için kapı ve
pencereler kapatılmalı,
• Bunları yapılırken kişi ve başkaları
tehlikeye
atılmamalı,
engellenmelidir.
• Görevlilerden başkasının yangın sahasına
girmesi
278

Teşekkürler…