KORUNMA

POLİTİKALARI

Burak TUNA
İnşaat Mühendisi
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
İş Güv.Uzm.& İşyeri Hek. Eğiticisi
Adalet Bakanlığı İSG Bilirkişisi
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı
Yönetim Sistemleri Baş Tetkikçisi

www.buraktuna.net
 EĞİTİMİN AMACI

İş sağlığı ve güvenliği alanında önleme ve

korumanın tanımları, yöntemleri ve
önemini öğrenmek.
 EĞİTİMİN HEDEFİ

Tehlikeli durum ve davranışları

kavramak,
Kaynağında koruma,
Ortama yönelik koruma,
Kişisel koruma gibi korunma
uygulamalarını öğrenmek.
TANIMLAR
 İŞ KAZASI (İSG KANUNU)
İşyerinde veya işin yü rü tü mü nedeniyle
meydana gelen, ö lü me sebebiyet veren veya
vü cut bü tü nlü ğ ü nü ruhen ya da bedenen
engelli hâ le getiren olaydır.
 ÖNLEME (KORUNMA)

İşyerinde yürütülen işlerin bütün

safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili
riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak
için planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür.
 KAZALARIN SEBEPLERİ
 Kazanın meydana gelmesi için gereken
faktörler Domino Teorisi adı verilen kaza
zinciri ile açıklanabilir.
 Bir kaza (yaralanma, zarar görme olayı) 5
adet temel nedenin arka arkaya dizilmesi
sonucunda meydana gelir. Bunlardan biri
olmadıkça bir sonraki meydana gelmez ve
dizi tamamlanmadıkça kaza ve yaralanma
olmaz.
5. Yaralanma/Zarar

4. Kaza

3. Tehlikeli durum/Tehlikeli hareket

ve davranışlar

2. Kişinin hatası

1. İnsanın doğa ve sosyal

çevre karşısında ki
zayıflığı
 TEHLİKELİ DURUMLAR

İşyerlerinde iş güvenliğini bozan ve iş

ortamında tehlike arz eden bütün
koşullardır.
Genel olarak ergonomik olmayan işyeri
düzenleme faktörleridir ki; çevre,
makine, malzeme ya da organizasyon
hataları olarak karşımıza çıkar.
TEHLİKELİ HAREKETLER VE DAVRANIŞLAR

Çalışanın iş güvenliğini tehlikeye atan hatalı hal

ve davranışlarından kaynaklanır.
Çalışanların özellikle eğitim seviyesi, tecrübe
düzeyi ve psikolojik durumları tehlikeli
hareketlerin yapılmasında önemli bir rol oynar.
 TEHLİKELİ HAREKET VE
DAVRANIŞLAR
 Hızlı çalışma
 İş ekipmanının güvenlik donanımı veya
tertibatını etkisiz hale getirmek
 KKD kullanmamak
 Güvenli çalışma talimatlarına uymamak
 Çalışırken cep telefonu ile konuşmak
 Çalışırken yemek ve içmek
 Endişeli, üzüntülü, kızgın ve sağlıksız
durumda çalışmaya devam etmek
 Güvenli çalışma tedbirlerinde eksiklik
olmasına rağmen yetkiliye bilgi
vermemek
 koşulları,
Temiz ve düzenli çalışmamak
 Fiziksel ve ruhsal (psikolojik yapısına)
kapasitesine uygun olmayan iş yükü,
 İş güvenliği önlemlerinin bilinmemesi,
 İş güvenliği önlemlerinin
önemsenmemesi,
 Tehlikeli malzeme kullanma,
 Yükleme ve yerleştirmede karıştırma,
 Çalışan makine ve teçhizat üzerinde
bakım ve onarım yapma,
 Gereksiz şakalaşmalar, dikkat dağıtma
gibi davranışlar.
GÜVENSİZ DURUMLAR
 Toz, gaz, buhar ve sisli çalışma ortamı
 Çalışanlara uygun KKD verilmemesi
 Düzensiz istifleme
 Kirli ve dağınık işyeri
 Gövde topraklaması yapılmamış iş ekipmanları
 Periyodik kontrol ve bakımları yapılmamış iş
ekipmanları
 Gürültülü çalışma ortamı
 Yetersiz veya aşırı aydınlatılmış çalışma ortamı
 Termal konfor şartları yetersiz çalışma ortamı
 Yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı maddelere karşı
önlem alınmamış çalışma ortamı
 Yetersiz aydınlatma, gürültü, sıcaklık, sağlık
 Uygun olmayan vardiya (posta) değişiklikleri ya
da fazla mesai koşulları,
 İşçinin eğitim düzeyine uygun olmayan iş yükü
atamaları,
 Koruyucusuz veya koruyucusu yeterli olmayan
makineler,
 Makinelerdeki montaj veya tasarım hataları,
 Kullanılan madde yapılarına uygun üretim
sisteminin seçilmemiş olması,
 Uygun makine ya da malzeme kullanılmaması,
 Kusurlu ve noksan teçhizat,
 Kaygan, zayıf veya arızalı döşeme yüzeyleri,
 Üretim planlama ve kontrolündeki hatalar
 İŞ KAZALARININ SEBEPLERİ

%88 GÜVENSİZ HAREKET VE DAVRANIŞLAR

%10 GÜVENSİZ DURUMLAR

%2 ENGELLENEMEZ OLAYLAR

KAZALARIN %98’ i
önlenebilir.
KAZA PİRAMİTİ
İŞ KAZALARINDAN KORUNMA PRENSİPLERİ

Tehlike ve tehlike
kaynaklarının ortadan
kaldırılması
Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli
olanla değiştirilmesi (ikame)

Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi

• Mühendislik çalışmalarına göre önleyici tedbirleri al

1

• İdari kontroller uygula

2

• KKD kullan
3
İşyerlerindeki risklerle mücadele

1-Riskin açığa çıkmasını engellemek

2-Riski izole etmek (sınırlandırmak)

3-Toplu korumaya öncelik vermek

4-Kişisel koruma yapmak

İşyerlerindeki risklerle mücadele

1-Riskin Toplu
açığaKorunma
çıkmasını engellemek
Örnekleri
 Tehlikesiz olanla değiştirme,
 Yalıtım,
 Koruyucu/koruma içine alma,
2-Riski izole etmek (sınırlandırmak)
 Yerel havalandırma,
 Yerel aydınlatma,
 Makine koruyucuları,
 Genel
3-Toplu havalandırma,
korumaya öncelik vermek
 Genel aydınlatma,
 İklimlendirme,
 İşaretleme/sınırlama
4-Kişisel koruma yapmak
 Uyarı levhaları
Risk Denetleme Önlemleri Sıralaması:
Tehlike kaynağında önlenir.
Tehlike kaynağında azaltılır.
Kişi tehlikeden uzaklaştırılır.
Tehlike kapalı ortama alınır.
İşçinin maruziyeti azaltılır.
Güvenli Çalışma Sistemleri/Ruhsatları.
Kişisel korunma donanımı (KKD).
İş Sağlığı ve Güvenliğinde Korunma Yöntemleri:
İş sağlığı ve güvenliği alanında korunma yöntemleri 3 ana
başlıkta yer almaktadır:
Kaynağa yönelik korunma önlemleri,
Ortama yönelik korunma önlemleri,
Kişisel Koruyucu donanımlar
Çalışanların sağlık ve güvenlik risklerinden
korunmasında en etkin yöntem;

Riski kaynağında kontrol altına almaktır.

Bunun mümkün değilse ortama yönelik farklı yöntemler

devreye girecektir. Bütün bu yöntemlerin etkili olmadığı

hallerde;
En son korunma yöntemi olarak KKD kullanımı

önerilmelidir.

Önlemek, korumak her zaman

daha kolay ve ucuz olmuştur.
 KİŞİYE YÖNELİK KORUNMA UYGULAMALARI

Sağlık Muayeneleri
Bağışıklama
İlk Yardım ve Kurtarma Çalışmalarının Organizasyonu
Sağlık Eğitimi
Genel Hijyen Koşullarının Sağlanması
Yeterli ve Dengeli Beslenmenin Sağlanması
Rehabilitasyon Hizmetlerinin Sağlanması
KKD kullanımı
 SAĞLIK MUAYENELERİNİN AMAÇLARI

 Meslek hastalıkları ve iş kazalarını önleme

 İşle ilgili hastalıkları önleme
 Çalışma ortamındaki sağlık risklerinin diğer çalışanlara yayılımını
önleme
 İşyerindeki tehlikeleri azaltma
 Sağlığı geliştirme
 Çevreyi geliştirme
 SAĞLIK MUAYENELERİ

 Meslek hastalıklarını yansıtma

 İşle ilgili sağlık etkilerini izleme

 İşe uyumu değerlendirme

 Çalışma ortamını geliştirmek için ölçümleri değerlendirme

 Genel hastalıkları yansıtma

 Sağlık eğitimi
SAĞLIK MUAYENELERİ

 İşe giriş muayeneleri

 Kontrol muayeneleri

Erken kontrol

Aralıklı kontrol

Özelliği olanlar

 Ek ve tamamlayıcı muayeneler

 Özgün laboratuar testleri

ÖZEL POLİTİKA GEREKTİREN ÇALIŞANLAR

 Gebe ve emzikli kadınlar

 18 yaşından küçükler

 2 yaşından küçük çocuğu olan anneler

 Meslek hastalığı veya şüphesi tanısı alanlar

 Kronik hastalığı olanlar

 Malul ve özürlüler

 Alkolikler, ilaç ve uyuşturucu bağımlılığı olanlar

 Birden fazla iş kazası geçirmiş olanlar

İŞE GİRİŞ MUAYENELERİ ÖRNEKLERİ

 Yüksekte Çalışanlar

 Gürültülü İşlerde Çalışanlar

 Tozlu İşlerde Çalışanlar

Örnek 1- YÜKSEKTE ÇALIŞANLARIN SAĞLIK MUAYENELERİ
Yüksekte yapılan işler;
Yapı işleri
İnşaat
Yapı iskelesi
Çelik yapı montaj
Prefabrik yapı montaj
Kule
Köprü
Tünel
Metro
Kuyu açma
Baca
Direkte çalışma
Yüksekte temizlik işi (bina dış yüzeyi)
Gemi yapımı
İskele
Liman
Vinç operatörü vb.
Örnek 1- YÜKSEKTE ÇALIŞANLARIN SAĞLIK MUAYENELERİ
Yüksekte yapılan işlerde çalışamayacaklar
 Kadınlar
 18 yaş altındakiler
 Bedensel engelliler
 Kronik hastalar
 dolaşım sistemi hastalıkları (hipertansiyon-hipotansiyon, kalp ritim bozukluğu, kalp
yetmezliği, enfarktüs)
 böbrek hastalıkları
 şeker hastalığı
 nörolojik hastalıklar (sara nöbetleri)
 psikiyatrik hastalıklar
 Baş ve boyun travması geçirenler
 İlaç, alkol ve uyuşturucu alışkanlığı olanlar
 Görme bozukluğu
 Vertigo belirtisi olanlar
Örnek 1- YÜKSEKTE ÇALIŞANLARIN SAĞLIK MUAYENELERİ

İşe giriş muayeneleri

Özgeçmiş, soy geçmiş

 Fizik muayene: Baş-vücut denge işlevinin muayenesi, Görme ve İşitme muayenesi

 Laboratuar muayeneleri: EKG, Biyokimyasal tetkikler, Akciğer grafisi, Odyometri

testi

Aralıklı kontrol muayeneleri

 Erken kontrol muayenesi: Bedensel engelliler, Kronik Hastalar, Yaşlılar

 Periyodik muayeneler: Yılda bir kez

ÖRNEK 2- GÜRÜLTÜLÜ İŞLERDE ÇALIŞANLARIN SAĞLIK
MUAYENELERİ

Gürültülü işler

 Madencilik

 Taş ocakları

 Taş işleme

 Demir- metal sanayi

 Kerestecilik-marangozluk

 Tekstil-deri sanayi

 Yapı işleri

 Kağıt sanayi-matbaacılık vb
 ÖRNEK 2- GÜRÜLTÜLÜ İŞLERDE ÇALIŞANLARIN
SAĞLIK MUAYENELERİ
Gürültülü işlerde çalışması sakıncalı olanlar
 İşitme kaybı
 Vestibuler baş dönmesi
 İç kulağın dolaşım bozukluğuna bağlı hastalıklar
 İç kulak sağırlığı belirtileri
 Otoskleroz operasyonu sonrası
 Dış kulakta tedaviye dirençli egzama
 Orta kulak akıntısı
 Akut enfeksiyonlar
 Kulak koruyucusu takmaya engel kulak çevresi alerjik cilt reaksiyonu olanlar
 ÖRNEK 2- GÜRÜLTÜLÜ İŞLERDE ÇALIŞANLARIN
SAĞLIK MUAYENELERİ

İşe giriş muayeneleri

 Öz geçmiş, soy geçmiş
 Fizik muayene: KBB muayenesi
 Ek lab. muayenesi: Odyometrik test

Aralıklı kontrol muayeneleri

 İlk (erken) kontrol muayeneleri: 1 yıl içinde
 Periyodik muayeneler: 1-3 yıl aralıklı
 Örnek 3 - TOZLU İŞLERDE ÇALIŞANLARIN
SAĞLIK MUAYENELERİ
Tozlu işler
 Madencilik
 Taş ocakları
 Yapı işleri (bina, duvar, set, baraj, yol, tünel, metro, yıkım işleri)
 Seramik-porselen
 Metal
 Cam
 Çimento
 Dokuma-tekstil
 Kağıt
 Lastik sanayi
 Termik santral
 Döküm işleri, vb.
 Örnek 3 - TOZLU İŞLERDE ÇALIŞANLARIN
SAĞLIK MUAYENELERİ

Tozlu işlerde çalışması sakıncalı olanlar

 Dolaşım sistemi hastalıkları: kalp yetmezliği, hipertansiyon
 Solunum sistemi hastalıkları:
 Solunum fonksiyon bozuklukları
 Göğüs kafesi deformiteleri
 Kronik akciğer hastalıkları:
 Bronşit
 Astım
 Amfizem
 Plörit
 Pnömokonyoz
 Tüberküloz
 Aşırı şişmanlık
Örnek 3 - TOZLU İŞLERDE ÇALIŞANLARIN
SAĞLIK MUAYENELERİ
İşe giriş muayeneleri
 Özgeçmiş, soy geçmiş
 Fizik muayene: solunum sistemi ve dolaşım sistemi muayenesi.
 Ek laboratuar muayenesi: Solunum fonksiyon testleri, akciğer grafisi
(35x35 cm.)

Aralıklı kontrol muayeneleri

 İlk (erken) kontrol muayenesi: bedensel engelliler, kronik hastalar ( 6
ay-l yıl)
 Periyodik muayeneler: 1 -3 yıl
SORULAR
DOĞRU YANIT: D
DOĞRU YANIT: C
burak@buraktuna.net

www.buraktuna.net