BASINÇLI KAPLARLA

ÇALIŞMALARDA İŞ
SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Burak TUNA
İnşaat Mühendisi
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
İş Güv.Uzm.& İşyeri Hek. Eğiticisi
Adalet Bakanlığı İSG Bilirkişisi
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı
Yönetim Sistemleri Baş Tetkikçisi

www.buraktuna.net
 EĞİTİMİN AMACI

İşyerlerinde kullanılan basınçlı kaplarla

ilgili riskler ve bunlara karşı alınması
gereken önlemler hakkında bilgi edinmek.
 EĞİTİMİN HEDEFİ
Basınçlı kapların sınıflandırılması,
Periyodik testler, kontroller ve sicil
kayıtları,
Her türlü basınçlı kabın kullanımından
kaynaklanabilecek tehlikeler,
Korunma yöntemleri,
İlgili mevzuat hakkında bilgi sahibi
olmak.
TANIMLAR
 BASINÇ

Katı, sıvı ve gaz(açık hava) halindeki

maddeler temas ettikleri bütün yüzeylere
kuvvet uygularlar, birim yüzeye dik olarak
etki eden bu kuvvete basınç denir.
 BASINÇ (MEVZUAT)

Vakumun bir negatif değer olarak

belirtildiği, gösterge basıncı olarak da ifade
edilen, atmosfer basıncına göre basıncı
ifade eder.
 KAP
Başka bir ekipmana birleştirilen bağlantı noktasına
kadar olan doğrudan ekleri de dahil olmak üzere,
akışkanları içinde basınç altında tutmak için
tasarlanmış ve imal edilmiş hazne veya haznelerdir.
 BASINÇLI EKİPMAN

Kaplar, borular, emniyet ve basınç

aksesuarları, uygulaması varsa basınçlı
ekipmanın basınç içeren kısımlarına bağlı
flanş, nozul, kaplin, destekler, kaldırma
kulpları vb. elemanlardır.
 EMNİYET AKSESUARLARI
Emniyet vanası, patlama diskli emniyet aletleri,
bel verme çubukları, kontrollü basınç düşürme
emniyet sistemleri gibi doğrudan basınç
sınırlandırma aletleri ile basınç ve sıcaklık
anahtarları, akışkan seviyesi anahtarları ve
emniyetle ilgili her türlü ölçme kontrol ve
düzenleme cihazları gibi basınç düzeltme
amacına yönelik ya da kapatma veya kapatmayla
birlikte tamamen durdurmayı sağlayan sınırlayıcı
cihazları da kapsayacak şekilde, basınçlı
ekipmanları izin verilen limitlerin aşılmasına karşı
korumak için tasarımlanmış cihazlardır.
İZİN VERİLEN MAKSİMUM BASINÇ (PS)

Koruyucu ya da sınırlama cihazının

bağlantı noktasında veya ekipmanın en
üstünde, bu yerlerin uygun olmaması
halinde imalatçı tarafından belirlenen
herhangi bir uygun noktada tanımlanmış
olan, imalatçı tarafından belirlenen ve
ekipmanın tasarlandığı maksimum
basınçtır.
İZİN VERİLEN MAKSİMUM/MİNİMUM SICAKLIK DERECESİ (TS)

İmalatçı tarafından belirlenen ekipmanın

tasarlanmış olduğu maksimum/minimum
sıcaklık derecesidir.
 HACİM (V)

İlk bağlantı veya kaynak noktasına kadar

olan nozulların hacmi dahil, daimi iç
parçaların hacmi hariç olmak üzere bir
haznenin iç hacmidir.
 STANDART ÇAP (DN)
DN ve bunu takip eden bir sayı ile
gösterilen, referans amaçlı uygun
yuvarlatılmış değer olup üretim
boyutlarından farklı anlama gelen, dış
çaplar dışında, boru sisteminde bulunan
bütün parçalara ortak olarak verilen
sayısal büyüklüğüdür.
 CE İŞARETİ

İmalatçı tarafından iliştirilen ve kabın CE

işaretinin konulmasını öngören teknik
mevzuatın ilgili kurallarına uygun
olduğunu gösteren işaret.
PİYASA GÖZETİMİ VE DENETİMİ (PGD)

Taşınabilir basınçlı ekipmanın, kullanım

ömrü boyunca ADR ve bu Yönetmeliğin
gereklerini karşıladığını ve bunların sağlık,
emniyet veya diğer kamu yararını
tehlikeye düşürmemesini sağlamaya
yönelik kamu kuruluşu tarafından alınan
tedbirler ile yapılan faaliyetlerdir.
 İMALATÇI-ÜRETİCİ

Kendi adı veya ticari markası altında kap

imal eden veya tasarlanmış veya imal
edilmiş kaba sahip olan ve pazarlayan
gerçek veya tüzel kişidir.
 DAĞITICI

Bir ürünü, tedarik zincirinde yer alarak

piyasada bulunduran, imalatçı veya
ithalatçı dışındaki gerçek veya tüzel kişidir.
 YETKİLİ KURULUŞ

Ürünlere ilişkin mevzuat hazırlamaya ve

yürütmeye yasal olarak yetkili bulunan ve
4703 sayılı Kanun ve bu Yönetmelik
hükümlerini kendi görev alanına giren
ürünler itibarıyla uygulayacak olan kamu
kurum veya kuruluştur.
UYGUNLUK DEĞERLENDİRME KURULUŞU

Ürünün, ilgili teknik düzenlemeye

uygunluğunun test edilmesi, muayene
edilmesi ve/veya belgelendirilmesine
ilişkin faaliyette bulunan özel veya kamu
kuruluşudur.
 ONAYLANMIŞ KURULUŞ

Test, muayene ve/veya belgelendirme

kuruluşları arasından, bir veya birden fazla
teknik düzenleme çerçevesinde uygunluk
değerlendirme faaliyetinde bulunmak
üzere, yetkili kuruluş tarafından
belirlenerek, 4703 sayılı Kanun, Uygunluk
Değerlendirme Kuru-luşları ile Onaylanmış
Kuruluşlara Dair Yönetmelik ve ilgili teknik
düzenlemede belirtilen esaslar
çerçevesinde yetkilendirilen özel veya
kamu kuruluştur.
 GÜVENLİ ÜRÜN

Kullanım süresi içinde, normal kullanım

koşullarında risk taşımayan ve-ya kabul
edilebilir ölçülerde risk taşıyan ve temel
gerekler bakımından azami ölçüde koruma
sağlayan üründür.
 BASINÇLI KAP
a) Kaynaklı, 0,5 bar’dan daha yüksek iç basınca tabi
tutulması amaçlanan, hava ve azot gazı içeren ve yakma
amacı dışında kullanılan kaplar.
b) Alaşımsız çelikten veya alaşımsız alüminyumdan veya
yaşlandıkça sertleşmeyen alüminyum alaşımından
yapılmış olan, basınç altında kabın direncine katkıda
bulunan parçalar ve donanımlar.
c) Dışa doğru bombeleşerek kapatılmış, dairesel kesitli
ve/veya düz uçları silindirik olan kısımla aynı eksen
etrafında dönen silindirik bölümden veya iki bombeli ucu
aynı eksen etrafında dönen bir silindirik bölümün
herhangi birinden yapılan kap.
ç) Kabın azami çalışma basıncı 30 bar’dan fazla ve bu
basınç ile kabın kapasitesi (PS x V’nin çarpımı) 10.000
bar × litreden fazla olmayan kaplar.
d) Asgari çalışma sıcaklığı –50°C’den düşük; azami
çalışma sıcaklığı ise çelik için 300°C’den, alüminyum
veya alüminyum alaşımlı kaplar için 100°C’den fazla
olmayan kaplar.
 BASİT BASINÇLI KAPLAR
YÖNETMELİĞİNE GÖRE YANGIN
SÖNDÜRÜCÜLER BASINÇLI KAP
DEĞİLDİR.
BASINÇLI KAPLAR
BASINÇLI KAP ÇEŞİTLERİ
 HİDROFOR SİSTEMİ

Basıncı düşük bir akışkanı belli bir

rezervuardan veya direkt su şebekesinden
alarak kullanım yerlerine basınçlı bir
şekilde ileten, işletimini kullanım şartlarına
göre tamamen otomatik olarak
gerçekleştiren pompa sistemleridir.
 HİDROFOR SİSTEMİ İLE İLGİLİ
ALINABİLECEK GENEL TEDBİRLER

Her şeyden evvel mümkün olduğu kadar sessiz çalışan

pompa seçiniz.
Su deposu (kaynağı) olarak saç depo kullanıyorsanız
hidroforu bu deponun yakınına monte etmeyiniz. (Ses
rezonans dolayısı ile büyüyebilir).
Sesin borular vasıtası ile tesisata taşınmasını engellemek
için h. pompasının emme ve basma taraflarındaki
bağlantılarında basınca dayanıklı bezli lastik hortum (veya
flexıbil hortum) kullanmalı, bunları emniyetli şekilde boru
kelepçesi ile bağlayınız.
Pompa titreşimlerinin zeminden bina duvarlarına
yayılmasını engellemek için pompa kaidesi altına tekniğine
uygun lastik takozlar monte ediniz.
Pompa-motor gürültüsü çok rahatsız edici seviyede ise
(pompa ve motorda herhangi bir teknik arızadan dolayı
gürültü varsa giderdiğiniz halde pompa-motor grubunu
motorun soğutma hava sirkülasyonunu engellemeyecek
şekilde içi strapor (beyaz mantar köpük) kaplı bir tahta
sandık içine alınız.
 KRİYOJENİK TANKLAR
Çok düşük sıcaklıklardaki maddeleri depolamak için
kullanılan tanklardır.
Kriyojenik sıcaklıklar -150°C ile mutlak sıfır (-273°C)
arasındaki sıcaklıklar olarak tanımlanır.
Bu düşük sıcaklıklar; oksijen, hidrojen, helyum, argon,
azot vb. gibi gazların sıvılaştırılmasında kullanılır.
Kriyojenik tanklar, içlerinde -100 °C altında sıvı fazda
bulunan gazları taşımak ve depolamak amacı ile
üretilmektedir.
Sıvı haldeki gazların gaz fazına geçmemesi için izolasyon
oldukça önemlidir.
Bu yüzden kriyojenik tanklar farklı bir tasarıma sahiptirler.
Her bir tank, iç içe geçirilmiş iki adet tanktan olunmaktadır.
KRİYOJENİK TANKLAR
 OTOKLAV KAZANI

Vida ve cıvatalarla tutturulmuş basit bir

kapağı olan, iç basınca dayanıklı kap.
Laboratuvar işlerinde ve ameliyatlarda
yararlanılan her türlü aygıt ve gereçleri
mikropsuzlaştırmak için kullanılan basınçlı
buhar kazanıdır.
 BOYLER KAZANI

Kalorifer kazanından yada başka

kaynaklardan gelen sıcak yada kızgın
buhar serpantinler (borular) vasıtasıyla
içinde soğuk su bulunan bir deponun
içinden geçirilerek, binada kullanılacak
sıcak suyun ısıtılmasını sağlayan
kazandır.
Sürekli ve düzenli sıcak su temini
sağlamış olur. İçerisinde su basınçlı
olarak tutulur. Dış kısımlarının yalıtılması
gerekir.
SANAYİ TÜPLERİ
RENKLERİ
EMNİYET VE BASINÇ
DÜŞÜRME CİHAZLARI
EMNİYET VE BASINÇ DÜŞÜRME CİHAZLARI

İzin verilen limit aşıldığında devreye

girerek basıncı tamamen veya limit içinde
kalacak şekilde düşüren cihazlardır.
Emniyet valfleri,
Patlama diski ve kapağı,
Bel verme çubukları,
Kontrollü basınç düşürme sistemleri
 Emniyet valfi Ayarlanabilir
emniyet valfi

Kontrollü basınç
düşürme sistemleri

Patlama diski

Emniyet valfi ve
manometre

Patlama kapağı
 OTOMATİK SİSTEMLER

Ayarlanan limit aşıldığında devreye girerek

hata düzeltme imkanlarını faaliyete
geçiren, tesisi kısmen veya tamamen
kapatan ya da durduran sistemlerdir.
Basınç ve sıcaklık şalterleri,
Akışkan seviye swiçleri
Emniyetle ilgili her türlü ölçme kontrol ve
düzenleme cihazları.
EMNİYET CİHAZLARINA ÖRNEKLER
BASINÇ VE BASINÇLI KAPLARIN HESABI
Basınçlı kaplarla çalışmanın bir çok tehlikesi vardır.
Basınçlı kapların tasarımında dikkatli ve ayrıntılı
analizler yapılmalı ve sistem üzerine etkili olabilecek
tüm yükler doğru olarak belirlenip hesaplamalara
dahil edilmelidir.
Bir basınçlı kaba etkiyen ve tasarım sırasında göz
önünde bulundurulması gereken yükleme şekilleri
şunlardır:
1. İçsel ve dışsal basınç
2. Rüzgar
3. Sıcaklık
4. Statik ve Dinamik yükleme
5. Ağırlık (ölü yükler)
Basınçlı kapların hesabı uzman kişiler tarafından
yapılmalıdır.
BASINÇLI KAPLARDA
TEST TEKNİKLERİ
BASINÇLI KAPLARDA TEST TEKNİKLERİ

Testlerin yapılması iş güvenliği açısından

önemli olduğu kadar kayıplar açısından
da önemlidir.
Her türlü kaçak kayıp demektir. Kaçak,
su ve akışkan borularda ürün kaybı
anlamına gelirken sıkıştırılmış hava
sistemlerinde ise, buhar borularında ve
ısıtma düzeneklerinde ısı ve basınç
kaybından dolayı artan enerji maliyeti
anlamına gelir.
BASINÇLI KAPLARDA TEST TEKNİKLERİ
ZORLAYICI TESTLER (deformatif)
Basınçlı kap üzerinde bulunan her noktanın
belirli bir kuvvetle zorlanmasıdır.
Hidrolik test : Basınçlı kabın tamamı veya bir
kısmının uygun şartlarda bir sıvı ile doldurulup
basınçlandırılması, izlenmesi ve boşaltılarak
sonuçlarının irdelenmesi tekniğidir.
Pnömatik test : Basınçlı kabın tamamı veya
bir kısmının uygun şartlarda bir gaz ile
doldurulup sıkıştırılması, izlenmesi ve
boşaltılarak sonuçlarının irdelenmesi
tekniğidir.
BASINÇLI KAPLARDA TEST TEKNİKLERİ

ZORLAYICI OLMAYAN TESTLER

(non deformatif)
Basınçlı kabın hassas yerlerinin özel
yöntemlerle incelenmesidir. Basınçlı kaba
zorlayıcı test tekniklerinin uygulanmasında
sakınca görülmesi halinde uygulanırlar.
1. Gözle muayene testi
2. Manyetik partiküler testi
3. Sıvı penetrant testi
4. Radyografi testi (gamma ve x-ray)
5. Ultrasonik test
BASINÇLI KAPLARDA TEST TEKNİKLERİ

GÖZLE MUAYENE TESTİ

Malzeme üzerindeki süreksizlik
muayenesinin gözle yapılması işlemidir.
1. Önce yüzey temizliği yapılır.
2. Yüzeyler koordinatlara ayrılır.
3. Uzmanlarca çıplak gözle veya mercek
altında göz muayeneleri yapılır.
4. Hassas noktalar ve riskli bölgeler tekrar
muayene edilir.
BASINÇLI KAPLARDA TEST TEKNİKLERİ
MANYETiK PARTiKÜL TESTİ
Bu metod süreksizliklerin manyetik kuvvet
çizgilerini bozması esası üzerine kurulmuştur.
Taşınabilir özelliğe sahip el manyetiği ile güç
kaynağına enerji sağlanabilecek tüm alanlarda,
ferromanyetik özelliğe sahip tüm malzemelerde
(demir, çelik, nikel vb.) deney yapılabilmektedir.
1. Kabaca yüzey temizliği yapılır.
2. Problarla manyetik alan oluşturulur.
3. Alana manyetik tozlar dökülür.
4. Manyetik akı çizgilerinde sapmalar gözlenir.
5. Manyetik alanın yönü değiştirilerek test
tekrarlanır.
BASINÇLI KAPLARDA TEST TEKNİKLERİ

SIVI PENETRANT TESTİ

Penetrant metodu, malzeme veya kaynak
yüzeyindeki hataların çeşitli kimyasal
maddelerin doğru uygulanması yoluyla
görünür hale getirildiği, oldukça pratik ve
kullanışlı bir tahribatsız muayene
yöntemidir.
BASINÇLI KAPLARDA TEST TEKNİKLERİ
RADYOGRAFİ TESTİ
Bu metot; X ışınlarının, malzemede ki
süreksizlik durumunda film negatifleri üzerinde
daha koyu alanlar oluşturması tekniğine
dayanılarak geliştirilmiştir.
1. Test yapılacak alanda gerekli radyasyon
güvenlik önlemleri alınmalıdır
2. Uygulama uzman elemanlarca yapılmalıdır.
3. Kalınlık değişim yerlerinde olan
süreksizliklerde tespit zorluğu vardır.
4. Süreksizlik derinliğinin belirlenmesi güçtür.
5. Sıkıca kapalı süreksizliklerin belirlenmesi
uzmanlık gerektirir.
BASINÇLI KAPLARDA TEST TEKNİKLERİ

ULTRASONİK TEST
Ultrasonik Test Ultrasonik Test, ultrason
dalgaları sayesinde, malzemenin iç
kusurlarını veya duvar kalınlığını ölçerek
paslanmayı ortaya çıkartmak için
kullanılan yüksek frekanslı bir test
yöntemidir.
Özellikle çatlak ve kalınlık ölçümü
tespitinde kullanılır.
BASINÇLI KAPLARDA İSG
TEHLİKE VE RİSKLERİ
BASINÇLI KAPLARDA İSG TEHLİKE VE RİSKLERİ

İnfilak riski (patlamadan önce)

Parçalanma (şarapnel etkisi) riski (patlamadan
sonra)
İçerisinde bulunan maddeler nedeniyle boğulma
ve zehirlenme riski,
İçerisinde bulunan maddeler nedeniyle yangın
ve patlama riski,
Kimyasal ve termal yanma riski
Basıncın etkisiyle basınçlı kapın kontrol çıkarak
etrafa ve insana zarar verme riski
ENDÜSTRİYEL GAZ TÜPÜ PATLAMASI
PATLAMAYA MARUZ KALMIŞ BASINÇLI KAP
İNFİLAK RİSKİNDEN KORUNMA TEDBİRLERİ
 Tasarım ve imalat yetkili teknik elemanlarca yapılmalıdır.
 Tasarım ve imalatta gerekli tedbirler alınmalıdır.
 Kaplar gerekli emniyet cihazları ile donatılmalıdır.
 Uygun yerleşimi sağlanmalıdır.
 Ehliyetli elemanlarca işletme ve bakımı sağlanmalıdır .
 Periyodik bakım ve deneyleri yapılarak
belgelendirilmelidir.
 Maruziyet alanı belirlenmeli ve ilgisizlerin girmesi
önlenmelidir.
 Çalışmalar en az elemanla yürütülmelidir.
 Düzenli olarak sicil kayıtları tutulmalıdır.
 İşletme -bakım talimatları hazırlanmalıdır.
 Elektrik tesisatı alev geçirmez olmalı ve paratoner
bulundurulmalıdır.
PARÇALANMA RİSKİNDEN KORUNMA TEDBİRLERİ

Tasarımda parça fırlama risk azaltıcı tedbirler

alınmalıdır.
İmal usullerinde uygun teknikler seçilmelidir.
Basınçlı kabın yer seçiminde dikkatli olunmalıdır.
Gerekli hallerde sütre yapılarak parça yayılımı
önlenmelidir.
Periyodik basınç testleri yapılarak rapora
bağlanmalıdır.
Tehlikeli alanlara giriş çıkışlar kontrol altına
alınmalıdır.
Bakımlar ehliyetli elemanlarca yapılıp belge ve
kayıtlar uygun tutulmalıdır.
 BOĞULMA VE ZEHİRLENME RİSKİNDEN
KORUNMA TEDBİRLERİ
İmalatta ve yer seçiminde çalışılan maddeler dikkate
alınmalıdır.
Genel veya mevzi havalandırma tesis edilmelidir.
Gaz dedektörü ve alarm cihazları bulundurulmalıdır.
Çalışanlar eğitilerek dosyalarına belge konulmalıdır.
Kişisel koruyucu donanımlar temin edilerek kullanımı
sağlanmalıdır.
Riskli alanlarda en az eleman ile çalışılmalıdır.
Gerekli yerlere ikaz levhaları asılmalıdır.
 YANGIN VE PATLAMA RİSKİNDEN
KORUNMA TEDBİRLERİ
Yanıcı ve patlayıcı ortamlarda sıcak işler özel izinle
yürütülmelidir.
Bu bölümlerde çalışanlar ve bakım onarımcılar
yangın konusunda eğitilmelidir.
Geç tutuşan yanıcı maddeler yakınında sıcak çalışma
sonrası yeterli bir süre yangın kontrolleri
sürdürülmelidir.
Yakıt deposu vb. parlayıcı madde bulaşıkları bulunan
kaplarda kaynak çalışması yapmaktan mümkün
olduğunca kaçınılmalıdır.
 KİMYEVİ VE TERMAL YANIK RİSKİNDEN
KORUNMA TEDBİRLERİ
Kimyevi ve termal yanıklara sebep olan maddeler
bunlardan korunma ve ilk yardım konusunda
çalışanlar eğitilmelidir.
İş bitiminde son kontrol ve testler yapılmalıdır.
Termal yanıklar için; maske, bot, tozluk, iş elbisesi,
deri önlük vb. kişisel koruyucu donanımlar
kullanılmalıdır.
Bu işlerde çalışmalar özel izinle, yetkililer
nezaretinde yapılmalıdır.
BASINÇLI KAPLARINDAN
TEHLİKELERİNDEN
KORUNMA METOTLARI
TEHLİKELİ DURUMLARIN ÖNLENMESİ
Güvenli teknoloji seçimi: Kuruluş aşamasında güvenli
teknolojinin seçilmesi ve gelişmelerin sürekli izlenmesi güvenli
çalışma ortamının ilk şartıdır.
İş organizasyonu : Uygun Hiyerarşik yapı kurularak
çalışanlar, çalışmalar ve işyeri sürekli olarak, gözetim,
denetim ve kontrol altında tutulmalıdır.
İkame: Tehlikelilerin yerine tehlikesizler yada daha az
tehlikeliler kullanılmalıdır. (değiştirme)
Tecrit : Tehlike kaynakları uygun bölümlere alınarak
çalışanlardan ayrılmalıdır. (ayırma)
Örtme : Hareketli parçalar uygun koruyucular ile
kapatılmalıdır. (kapatma)
Havalandırma : a) genel havalandırma b) lokal havalandırma
İşyeri havasının çalışanlar için tehlikeli hal almaması için
genel olarak havalandırılmalı ve gaz, koku duman vb.
kaynağından emilerek dışarı atılmalıdır.
Maruziyet süresini azaltma: Tehlikeli işlerde çalışanlar uygun
değişim ve sınırlama teknikleri ile maruziyetten korunmalıdır.
(sınırlama)
TEHLİKELİ DAVRANIŞLARIN ÖNLENMESİ
Eğitim ve öğretim çalışmaları: Eğitim yönetmeliği
gereği çalışanlar işe girişlerde, iş değişimlerinde ve
periyodik olarak eğitilerek doğru davranış
göstermeleri sağlanmalıdır.
İş - işçi (çalışan) arası uyumun sağlanması: İşin
çalışana uygun hale getirilmesi için gerekli çalışmalar
yürütülmelidir.
Vardiya değişimi: Vardiya değişim süreleri, ekip
oluşumu ve uyumu dikkate alınmalıdır.
Monoton iş yükünün irdelenmesi: Gerekli
düzenlemeler yapılarak monoton iş yükünün çalışan
üzerindeki olumsuz etkileri azaltılmalıdır.
Uygun KKD seçimi: İş etüt edilerek iş ekipmanı
ihtiyacı belirlenmeli ve uygun kişisel koruyucu
donanım temin edilerek kullanımı sağlanmalıdır.
Disiplin uygulamaları: İşletmede gerekli İSG disiplini
sağlanmalıdır.
EKİPMAN RİSK ANALİZİ
 Ekipman Risk Analizi

 Ekipman tanımlanmış mı?

 Ürün bilgi formu var mı?

 CE uygunluk işareti var mı? Uygun mu?

 Makinanın açma, kapama, bakım, onarım talimatları var
mı?

 Talimatlar işçilere imzalatılmış mı?

 Topraklamaları yapılmış mı? Raporları var mı?

 Operatörün Eğitimi var mı?

 Ekipman Risk Analizi
 İş ekipmanlarının bakımları imalatçı tarafından
yetkilendirilmiş servislerce veya işyeri tarafından
görevlendirilmiş kişilerce yapılıyor mu?

 Bakım yapan ekibin bakım ile ilgili eğitim sertifikaları var mı?

 Bakım ve onarımlarda çalışma izni uygulanıyor mu?

 Kilitleme, etiketleme yapılıyor mu?

 Makine ekipman ve donanım envanteri var mı?

 Havalandırma yeterli mi?

 Makine koruyucusu yerinde mi?

 Ekipman Risk Analizinde Önemli Bilgiler
Mevzuat
 4703 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması Ve
Uygulanmasına Dair Kanun
 6331 Sayılı İSG Kanunu
 Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği
 Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği
 Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği
 CE İşaretleri Yönetmeliği
 İş Ekipmanları Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları
Yönetmeliği
 Makina Emniyet Yönetmeliği
 Makine Koruyucuları Yönetmeliği
 Ürünlerin Piyasa Gözetimi Ve Denetimine Dair Yönetmelik
 Ürün teknik bilgi formları
 TS EN standartları
 Kullanıcı verileri
 4703 Sayılı Yasa

ÜRÜNLERE İLİŞKİN TEKNİK MEVZUATIN HAZIRLANMASI VE

UYGULANMASINA DAİR KANUN
4703 sayılı Kanun / Düzenleme Alanları

Ürünlerin piyasaya arz koşulları.

Üretici ve dağıtıcıların yükümlülükleri.

Uygunluk değerlendirilme faaliyetleri

Piyasa gözetimi ve denetim.

Güvenli olmayan ürünlere ilişkin önlemler

Uygulanacak idari para cezaları.

Ülkemizce, AB ve üye ülkelere yapılacak
bildirimler.
 4703 sayılı Kanun / İlgili Yönetmelikler

Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve

Denetimine Dair Yönetmelik

“CE” İşareti Yönetmeliği

Uygunluk Değerlendirme Kuruluşları ve

Onaylanmış Kuruluşlar Yönetmeliği

BSTB Piyasa Gözetimi ve Denetimi

Yönetmeliği
4703 sayılı Kanun / Ürün Güvenliği

• Kullanım süresi içinde, normal kullanım

koşullarında risk taşımayan veya kabul
Güvenli edilebilir ölçülerde risk taşıyan ve temel
Ürün gerekler bakımından azamî ölçüde
koruma sağlayan ürün.
 ürünün tasarım ve
üretim safhasına ilişkin
sorumluluğu.

ÜRETİCİNİN piyasa arz ve/veya

SORUMLULUĞU piyasa aşamasındaki
sorumluluğu.

yaptırımın niteliğine
göre üretici
sorumluluğu
 • Yetkili kuruluşlar tarafından, ürünün
piyasaya arzı veya dağıtımı
aşamasında veya ürün piyasada
iken ilgili teknik düzenlemeye uygun
PGD olarak üretilip üretilmediğinin,
güvenli olup olmadığının
denetlenmesi veya
denetlettirilmesidir.
 • Piyasaya arz edilen ürünlerin ilgili
bulunduğu düzenlemesine uygun
olarak üretilip üretilmediğini izlemek
PGD ve tespit etmek, böylece denetim
Amacı yoluyla tüketicileri, diğer kullanıcıları
ve iktisadi aktörleri adil olmayan
rekabete karşı korumaktır.
 4703 sayılı Kanun / PGD
Güvensizlik

Özellikle uygunluk işareti ve belgesi olmayan ürünlerin

güvensiz olma olasılığının yüksek olabileceği varsayımından
hareket edilerek bu durum, "güvensizlik şüphesi" olarak kabul
edilir ve ürün teste gönderilerek test sonucuna göre işlem
yapılır.
 AKREDİTASYON
 Uygunluk Değerlendirmesi yapacak
kuruluşların yeterliliğinin belgelenmesidir.

 Ülkemizde akreditasyon faaliyetleri TÜRKAK

tarafından yürütülmektedir.
 CE UYGUNLUK İŞARETİ –
CE UYGUNLUK İŞARETİNİN ÜRÜNE
İLİŞTİRİLMESİNE VE KULLANILMASINA
DAİR YÖNETMELİK
CE NEDİR?

Bir ürünün ilgili yönetmeliklerde geçen tüm koşulları

karşıladığını ve üreticinin söz konusu
yönetmeliklerden kaynaklanan bütün
yükümlülüklerini yerine getirdiğini gösteren bir
işarettir.
CE işareti; bir kalite simgesi olmayıp üzerine
iliştirildiği ürünün ilgili yönetmeliğin tüm gereklerini
karşıladığı anlamına gelen ve Avrupa Birliği üyesi
ülkeler arasında malların serbest dolaşımını
sağlamak amacıyla ortaya çıkan bir işarettir.
CE işaretinin önemi nedir?

CE işareti, bir ürünün, amacına uygun kullanıldığında,

insana, hayvana, çevreye ve aynı ortamdaki diğer ürünlere
zarar vermeyeceğini ifade eden bir işarettir. Ayrıca bu işaret
ürünün kaliteli olduğunu değil, güvenli olduğunu belirtir.

CE işareti zorunlu mu?

CE işareti, Türkiye ve AB ‘de piyasaya sunulan belirli ürünler

için yasal bir zorunluluk.
Hangi ürünlerde CE işareti bulunması gereklidir?
Genel olarak tüm elektrik elektronik cihazlar; her türlü
makineler, inşaat malzemeleri, basınçlı kaplar, tıbbi
cihazlar, oyuncaklar, patlayıcı ortamda kullanılan
cihazlar, KKD vb. ana başlıklar altında toplanmış tüm
sektörlerden ürün grupları CE işareti taşımak
zorundadır.
CE işareti ürüne ne şekilde kullanılır?
Üretici, CE işaretini ürüne, ürünün bilgi plakasına,
ambalajına veya ürün beraberindeki belgelere
etiketleyebilir. CE işareti görünecek şekilde, okunabilir
ve silinmeyecek şekilde etiketlenmelidir 
CE İşareti (CE Belgesi) Faydaları
 CE İşareti ürünün AB ülkelerinde serbest dolaşımını ve
pazarlanmasını sağlar,
 Sanayiciler, ulusal ve uluslar arası düzeyde ürünlerini
pazarlayabilmek için, ürün üzerine “CE” işareti koymak
mecburiyetindedirler,
 CE İşareti, ürünün AB teknik mevzuatına uygunluğunu belirtir,
 CE İşareti, bir çeşit ürün pasaport işlevini görür,
 CE İşareti, kesinlikle bir kalite markası ve garanti belgesi
değildir,
 CE İşareti, kalitenin başladığı seviyeyi gösterir,
 CE İşareti, bu seviyenin altındaki mamuller emniyetsiz olarak,
nitelenir ve piyasaya arz edilmezler, dolayısıyla kalitesiz olarak
kabul edilirler,
 CE İşaretli ürün AB ülkelerinde, normlarla ilgili yasal gerekçeler
ortaya konarak geri çevrilmesi mümkün değildir,
 CE İşareti, Yeni yaklaşım direktiflerine uygunluğun bir
göstergesidir.
 CE uygunluk işaretinin ürüne iliştirilmesinde
izlenecek yöntemler (uygunluk değerlendirme
modülleri) ile bu işaretin kullanılmasında riayet
edilecek kuralları belirler.
 İŞARETİ
Bazı sanayi ürünlerinin ilgili teknik düzenlemelerine uygun
olarak üretildiklerini ve bu uygunluğun üretici ya da onaylanmış
kuruluşlar tarafından doğrulandığını ifade eder.
 İŞARETİ

Yeni Yaklaşım Direktifleri kapsamına giren

ürünlere iliştirilmesi gereken bir işarettir.

86
 CE İŞARETİ

Ürünün, ilgili teknik düzenlemedeki asgari güvenlik

koşullarına sahip olduğunu gösteren bir birlik işaretidir.

“CE” İŞARETİ, BİR KALİTE

İŞARETİ DEĞİLDİR.
Yeni Yaklaşım Direktiflerinden birinin kapsamına
giren bir ürünün, bir AB ülkesine girişi için,
üzerinde CE İşareti bulunması zorunludur. Başka
bir ifadeyle, CE İşareti güvenliği temsil etmenin
yanı sıra ticari açıdan da Pasaport İşlevi
görmektedir.
88
 Yeni Yaklaşım Direktiflerinin
uygulamaya girmesiyle CE İşareti
sadece AB’ye ihraç edilen ürünler
B için zorunlu olmaktan çıkıp iç
A
piyasaya arz edilecek ürünler için
CE
de zorunlu hale gelmiştir.
CE
CE

CE CE

CE
CE CE
CE
CE
 CE İşaretinin Kullanımına
Dair Esaslar - 1
 Bir ürünün CE iliştirilmesini gerektiren birden fazla
teknik düzenlemeye tabi olması durumunda
üzerindeki CE İşareti ürünün ilgili tüm teknik
düzenlemelere uygun olduğunu gösterir,
 İlgili teknik düzenlemede aksi belirtilmediği
sürece en az 5 mm boyunda olmalıdır,
küçültülmesi veya büyütülmesi söz konusu
olduğunda Yönetmelik ekindeki şekilde
belirlenmiş olan oranlara bağlı kalınmalıdır,
 Ürüne veya veri levhasına iliştirilir, ürünün
yapısının buna uygun olmaması halinde
etiketine, ambalajına veya ürün beraberinde
verilen bir doküman varsa buna iliştirilir,
 CE İşaretinin Kullanımına
Dair Esaslar - 2
 Görünür, okunabilir ve silinmeyecek şekilde
iliştirilmelidir,
 Üretim kontrol safhasının sonunda iliştirilir,
 İlgili teknik düzenlemenin gerektirdiği durumlarda
yanına OK kimlik kayıt numarası iliştirilir,
 Bazı ürünlerin kullanımına ilişkin özelliklerinin
belirtilmesinin gerektiği durumlarda CE İşareti ve
OK kimlik kayıt numarasından sonra bir piktogram
veya kullanıma ilişkin başka işaretler iliştirilebilir,

 CE İşaretinin anlamı ve şekli hakkında tüketicileri

yanıltacak şekilde başka işaretler iliştirilemez,
 CE İşaretinin Kullanımına
Dair Esaslar - 3

 Ulusal veya uluslararası bir standarda uygunluğu

gösteren işaretler CE İşaretini okunabilirliğine ve
görünebilirliğine zarar vermemek kaydıyla ürüne,
ambalajına veya ekli dokümanına iliştirilebilir,

 CE İşareti üretici tarafından iliştirilir. Yanına Onaylanmış

Kuruluş kimlik kayıt numarasının iliştirilmesi gerektiği
hallerde, bu, OK’nın sorumluluğu altında kendisi veya
üretici tarafından iliştirilir.
 TEKNİK DOSYA

Uygulanan Modüle bağlı olmak üzere;

- Ürüne ait genel bir tanımlama,
- Tasarım ve üretime ait çizimler ve şemalar,
- Ürünün çalışmasının anlaşılmasına yarayan tanımlamalar ve
açıklamalar,
- Ürünün üretiminde uygulanan standartların bir listesi,
standartların uygulanmadığı durumlarda ise direktiflerce
öngörülen temel gereklere uyum için kabul edilen çözümler
ve tanımlamalar,
- Tasarım sonuçları,
- Deney belge ve raporları,
- AT Tip İnceleme Belgesi,
- Kalite Güvence Sistem Belgesi,
- AT Uygunluk Beyanı
gibi belgelerin uygun kombinasyonunu içerir.
 AT UYGUNLUK BEYANI
(EC DECLARATION OF CONFORMITY)

 Üreticinin veya yetkili temsilcisinin (ya da ithalatçının) adı ve

adresini,
 Ürünün tanımını (yapısı, tipi, seri numarası vs.),
 Ürünün uyduğu tüm ilgili hükümleri,
 Varsa, ürünün uygunluğunu onaylayan Onaylanmış
Kuruluşun adı ve adresi ile AT tip inceleme sertifikasının
numarasını,
 Varsa, üretim ve uygunluk değerlendirmesinde esas alınan
uyumlaştırılmış Avrupa standardlarının numaralarını,
 Varsa, kullanılan milli standardlara ve teknik şartnamelere
atıfı,
 Üretici veya onun yetkili temsilcisi/ithalatçı adına taahhütte
bulunmaya yetkili kişinin adı ve bu kişinin imzasını,
 CE işaretinin iliştirildiği yılın son iki rakamını içerir.
 CE işaretlemesi-1

Bu işaretler ne anlama geliyor?

EN aaaa
CE
 CE işaretlemesi-1

Bu işaretler ne anlama geliyor? Standart

numarası

Avrupa Standardı
EN aaaa
Standarda

CE
uygunluk işareti

Üreticiye göre;
Bu ürün EN aaaa
standardına
uygundur.
 CE işaretlemesi-2

Bu işaretler ne anlama geliyor? Standart

numarası

Avrupa Standardı
EN aaaa
Standarda

CE xxxx
uygunluk işareti

Üreticiye göre;
Bu ürün EN aaaa
standardına
uygundur.
 CE işaretlemesi-2

Bu işaretler ne anlama geliyor? Standart

numarası

Avrupa Standardı
EN aaaa
Standarda

CE xxxx
uygunluk işareti

Ürünün EN aaaa
Üreticiye göre; standardına
Bu ürün EN aaaa uygunluğunu test eden
standardına bağımsız kurumun kod
uygundur. numarası
 CE işaretlemesi-3

Bu işaretler ne anlama geliyor? Standart

numarası

Avrupa Standardı
EN aaaa
Standarda

CE xxxx
uygunluk işareti
yyyy

Ürünün EN aaaa
Üreticiye göre; standardına uygunluğunu
Bu ürün EN aaaa test eden bağımsız
kurumun kod numarası
standardına
uygundur.
 CE işaretlemesi-3

Bu işaretler ne anlama geliyor? Standart

numarası

Avrupa Standardı Üreticinin kalite

EN aaaa yönetim sistemi

onaylayan
bağımsız
Standarda kuruluşun kodu

CE xxxx
uygunluk işareti
yyyy

Ürünün EN aaaa
Üreticiye göre; standardına uygunluğunu
Bu ürün EN aaaa test eden bağımsız
kurumun kod numarası
standardına
uygundur.
Ürünlerde nelere dikkat edilmelidir?

 Üreticinin adı veya Türkiye’deki temsilcisi?

 Ürünün Tanımı: Teçhizat mı ? Koruyucu sistem mi ? Cihaz mı ?
 AT Tip Onayını veren Onaylanmış Kuruluşun adı, Numarası..

 Uygulanan Harmonize Standardın adı numarası … Atıfları,

 Uygulanan standartlar ve teknik talimatnameler var mı?,
 Varsa Uygulanan Diğer Yönetmeliklere uygunluk ...

 Belgeyi imzalayanın kimlik bilgileri, Uygunluk Beyanında imzası

olan kişinin kimliği açıkça tanımlanmalıdır (Adı, soyadı, unvanı
büyük harflerle yazılmalıdır.)
 ONAYLANMIŞ KURULUŞ

4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve

Uygulanması Hakkında Yönetmelikte

“Piyasa Gözetimi ve Denetimi, Uygunluk Değerlendirme

Kuruluşları ve Onaylanmış Kuruluşlar ve Diğer Hususlara İlişkin
Usul ve Esaslar Bakanlar Kurulunca Çıkarılacak Yönetmeliklerle
Belirlenir” denilmektedir.

Bu itibarla, Yeni Yaklaşım Yönetmeliklerinde belgelendirme

faaliyetlerinde onaylanmış kuruluş atanmasına gerek
duyulmaktadır.
 Onaylanmış Kuruluşların listesi

Onaylanmış Kuruluşlar Listesi AB Sitesi

 BASINÇLI KAPLAR
PERİYODİK KONTROLLERİ
 BASINÇLI KAP VE TESİSATLARDA
PERİYODİK KONTROL

Basınçlı kaplarda temel prensip olarak hidrostatik

test yapılması esastır.
Bu testler, standartlarda aksi belirtilmediği sürece
işletme basıncının 1,5 katı ile ve bir yılı aşmayan
sürelerle yapılır.
Ancak iş ekipmanının özelliği ve işletmeden
kaynaklanan zorunlu şartlar gereğince hidrostatik
test yapma imkânı olmayan basınçlı kaplarda
hidrostatik test yerine standartlarda belirtilen
tahribatsız muayene yöntemleri de uygulanabilir.
Bu durumda, düzenlenecek periyodik kontrol
raporlarında bu husus gerekçesi ile birlikte belirtilir.
 BASINÇLI KAP VE TESİSATLARDA
PERİYODİK KONTROL

Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri,

makine mühendisleri metalürji ve malzeme
mühendisleri, makine veya metal eğitimi bölümü
mezunu teknik öğretmenler ya da makine
tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından
yapılır.
Söz konusu periyodik kontrollerde tahribatsız
muayene yöntemlerinin kullanılması
durumunda, bu yöntemler sadece TS EN ISO
9712 standartına göre eğitim almış mühendisler,
teknik öğretmenler, teknikerler veya yüksek
teknikerler tarafından uygulanabilir.
BASINÇLI KAP VE TESİSATLARDA
PERİYODİK KONTROL
burak@buraktuna.net

www.buraktuna.net