12.risk Değerlendirme Reform 2014 2

İbrahim Özbunar
1 Toplam 6 Saat
2 6 Saat Yüz yüze Eğitim
Bu dersin sonunda 1-Risk Analizi Ve Risk
Katılımcıların, risk katılımcılar; değerlendirme
2-İş Kazalarında Maliyet
değerlendirme ve yönetimi ile Hesaplaması
ilgili kavramlar ile risk Risk değerlendirmesinin 3-İSG Yönetim Sistemleri İle İlgili
değerlendirme yöntemleri temeli, gerekliliği ve Standartlar
hakkında bilgi sahibi yöntemleri hakkında bilgi 4-Risk Yönetimi(6331 Saylı iş
sağlığı ve iş güvenliği kanunu ve
olmalarını sağlamaktır. sahibi olmak, risk analizi yönetmeliğine göre)
- İş Sağlığı Ve Güvenliği Kimin
Risk değerlendirmesi Sorumluluğudur
yapabilecek bilgi düzeyine - Risk Algılama ve Yaralanma
Piramidi
erişmek. -Risk Yönetimi Yöneticinin Rolü
-Risk analizi ve değerlendirme
-Ramak Kalma Ucuz Atlatma
-Tehlikeyi Belirlemek İçin Sorular
-İlgili Mevzuat
RİSK ANALİZİ VE RİSK DEĞERLENDİRME
 Risk Analizinin Amacı
İşyeri tehlikelerinin tanımlanması, çalışan sağlığı ve

güvenliği açısından esastır. Yapılan her işe yönelik
risk değerlendirme düzenli yapılmalıdır.
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ POLİTİKASI
 Hiçbir iş emniyetsiz yapılacak kadar acil değildir.
 İSG’in temeli prosedür ve talimatlardır.
 Kazaların %98’i önlenebilir.

İŞLETMELER SAĞLIK ve GÜVENLİĞİ
NİÇİN YÖNETMELİDİR?
İSG’DE YENİ YAKLAŞIM
 Sürekli iyileşme,
 Önleme politikası,
 Risk değerlendirmesi yaklaşımı,
 İşbirliği yapılması,
 Çalışanların katılımı,
 Çalışanların bilgilendirilmesi
RİSK ANALİZİNDE REAKTİF
İZLEME
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETİMİ
RİSK KAVRAMI
 TEHLİKE
“Tehlike” potansiyel olarak

zarara sebep olabilecek hal ve
duruşlardır.
Bunlar, insan davranışları,

maddeler veya makineler,
çalışma metodları, iş
organizasyonunun diğer
konuları olabilir.
TEHLİKE
İnsanların yaralanması,
hastalanması,malın veya
malzemenin hasar görmesi,
işyeri ortamının zarar
görmesi veya bunların
gerçekleşmesine sebep
olabilecek kaynak veya
durum. (TS 18001)
13
08/21/22
RİSK KAVRAMI
 ZARAR
“Zarar” çalışan insanın
kazanma gücünün hasar
görmesi (fiziksel yaralanma,
hastalık) veya ortadan
kalkması (ölüm),işletme için
ise ekipman hasarı ve
bunlardan kaynaklanan her
türlü maddi kayıp olarak
tanımlanabilir.
RİSK KAVRAMI
 RİSK
“Risk” tehlike dolayısıyla ortaya

çıkan bir olayın oluşturduğu
hasar derecesi ile, olayın
oluşma olasılığının bileşkesidir.
RİSK KAVRAMI
O
L
A
S K
S R=OXD
Rİ
I R : Risk
L O : Olasılık
I D : Hasarın Derecesi
K
HASAR DERECESİ
Tehlike Risk İlişkisi
TEHLİKENİN TANINMASI
Kötü koku
Parazitler
Saldırgan Davranış Burnun tahrişi
Parazit geçişi sağlık
Düşme/Trafik Kazası Banyo
Parazit İlacı
Eğitim
Keskin Dişler
Kontrol edilemeyen
bölümler
Isırma ve Enfeksiyon
Trafik Kazası ve insanlara
eziyet
İyi beslenme ve aşı
Keskin Pençeler
Tasma ve eğitim
Kesikler ve
Tırmalamalar
İyi bakım
RİSKİN KONTROLU
Tehlike Risk İlişkisi
Riskle başa çıkmak için:
6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği
Kanunu
Risk Değerlendirme Yükümlülüğü
Tehlike
 İşyerinde var olan ya da dışarıdan

gelebilecek, çalışanı veya işyerini
etkileyebilecek zarar veya hasar verme
potansiyelidir.
 Ramak Kala Olay ile karıştırmayalım !!
Risk
 Tehlikeden kaynaklanacak kayıp,

yaralanma ya da başka zararlı sonuç
meydana gelme ihtimalidir.
2. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre aşağı-daki tanımlardan
hangisi yanlıştır?
A) Risk: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gele-bilecek, çalışanı

veya işyerini etkileyebilecek ramak kala olayı ifade eder.
B) Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün saf-halarında iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya
azaltmak için planla¬nan ve alınan tedbirlerin tümünü ifade
eder.
C) İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel
kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları ifade eder.
D) İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nede-niyle meydana
gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya
da bedenen özre uğratan olayı ifade eder.
21 ARALIK 2013 C sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Sınav
25 Soruları
2. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre aşağı-daki tanımlardan
hangisi yanlıştır?
A) Risk: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gele-bilecek, çalışanı

veya işyerini etkileyebilecek ramak kala olayı ifade eder.
B) Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün saf-halarında iş
sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya
azaltmak için planla¬nan ve alınan tedbirlerin tümünü ifade
eder.
C) İşveren: Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel
kişiliği olmayan kurum ve kuruluşları ifade eder.
D) İş kazası: İşyerinde veya işin yürütümü nede-niyle meydana
gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya
da bedenen özre uğratan olayı ifade eder.
26 Soruları
16. TS 1800, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi
Standardı’na göre “Kuruluşun, yasal zorunluluklara ve kendi
İş Sağlığı ve Güvenliği politikasına göre, tahammül
edebileceği düze¬ye indirilmiş risk” ifadesi ile
aşağıdakilerden hangisi tanımlanmaktadır?
A) Güvenilir risk
B) Kabul edilebilir olay
C) Kabul edilebilir risk
D) Kabul edilebilir tehlike

27 Soruları
Standardı’na göre “Kuruluşun, yasal zorunluluklara ve kendi
İş Sağlığı ve Güvenliği politikasına göre, tahammül
edebileceği düzeye indirilmiş risk” ifadesi ile
A) Güvenilir risk
B) Kabul edilebilir olay
C) Kabul edilebilir risk
D) Kabul edilebilir tehlike

28 Soruları
Standardı’na göre, “yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya
ölüme sebep olan olay”a ne ad verilir?
A) Kaza B) Vaka
C) Tehlike D) Risk

29 Soruları
Standardı’na göre, “yaralanmaya, sağlığın bozulmasına veya
ölüme sebep olan olay”a ne ad verilir?
A) Kaza B) Vaka
C) Tehlike D) Risk

30 Soruları
Risk Değerlendirmesi
 İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek
tehlikelerin belirlenmesi,
 Bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler

ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilmesi
 Derecelendirilmesi
 Kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması
amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.

Önleme
 İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında

iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan
kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve
alınan tedbirlerin tümüdür.
27. İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirmesi
Yönetmeliği'nde yer alan "İşyerinde yürütülen
işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile
ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için
planlanan ve alınan tedbirlerin tümü" ifadesi ile
A) Risk Yönetimi

B) Önleme
C) Risk Değerlendirme
D) Safha Analizi

18 Ağustos C sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Sınav
33 Soruları
Yönetmeliği'nde yer alan "İşyerinde yürütülen
işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile
ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için
planlanan ve alınan tedbirlerin tümü" ifadesi ile
A) Risk Yönetimi

B) Önleme
C) Risk Değerlendirme
D) Safha Analizi

34 Soruları
İşverenin genel yükümlülüğü
MADDE 4
 (2) İşyeri dışındaki uzman kişi ve kuruluşlardan hizmet
alınması, işverenin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz.
 (3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki

yükümlülükleri, işverenin sorumluluklarını etkilemez.
 (4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin

maliyetini çalışanlara yansıtamaz.
MADDE 4
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla
yükümlü olup bu çerçevede;
a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her

türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve
gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen
şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi
için çalışmalar yapar.
b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup

uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini
sağlar.
MADDE 4
İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve
güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu
çerçevede;
c) Risk değerlendirmesi yapar veya

yaptırır.
ç) Çalışana görev verirken, çalışanın sağlık
ve güvenlik yönünden işe uygunluğunu göz
önüne alır.
d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki

çalışanların hayati ve özel tehlike bulunan
yerlere girmemesi için gerekli tedbirleri alır.
Risklerden korunma ilkeleri
MADDE 5
İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde

aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur:
a) Risklerden kaçınmak.
b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek.
c) Risklerle kaynağında mücadele etmek.

MADDE 5
ç) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için;
işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı,
çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen

göstermek,
özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve

güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza
indirmek.
MADDE 5
d) Teknik gelişmelere uyum sağlamak.
e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli

olanla değiştirmek.
f) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları,

sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili
faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir
önleme politikası geliştirmek.
g) Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma

tedbirlerine göre öncelik vermek.
ğ) Çalışanlara uygun talimatlar vermek.

Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma
MADDE 10
(1) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk

değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla
yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken
aşağıdaki hususlar dikkate alınır:
a) Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu.
b) Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve

müstahzarların seçimi.
c) İşyerinin tertip ve düzeni.
ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar

gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın
çalışanların durumu.
MADDE 10
(2) İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi

sonucu alınacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri
ile kullanılması gereken koruyucu donanım veya
ekipmanı belirler.
MADDE 10
(3) İşyerinde uygulanacak iş sağlığı ve güvenliği

tedbirleri, çalışma şekilleri ve üretim yöntemleri;
çalışanların sağlık ve güvenlik yönünden
korunma düzeyini yükseltecek ve işyerinin idari
yapılanmasının her kademesinde uygulanabilir
nitelikte olmalıdır.
MADDE 10
(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden

çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda
maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik
gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların
yapılmasını sağlar.
Çalışanların bilgilendirilmesi MADDE 16
 Risk değerlendirmesi, iş sağlığı ve

güvenliği ile ilgili koruyucu ve önleyici
tedbirler, ölçüm, analiz, teknik kontrol,
kayıtlar, raporlar ve teftişten elde
edilen bilgilere, destek elemanları ile
çalışan temsilcilerinin ulaşmasını
sağlar.
Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması
MADDE 18
 Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması

gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin
ve kullanılması gereken koruyucu
donanım ve ekipmanın belirlenmesi
konusunda çalışanların görüşlerini ve
katılımlarını sağlamak zorundadır.
İşin durdurulması MADDE 25
 İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem

ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar
için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit
edildiğinde; bu tehlike giderilinceye kadar,
hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden
doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile
çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir
bölümünde veya tamamında iş durdurulur.
 Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden,

metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla
çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel
kazaların olabileceği işyerlerinde, risk
değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda
iş durdurulur.
İdari para cezaları ve uygulanması
MADDE 26
 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına göre risk değerlendirmesi
yapmayan veya yaptırmayan işverene 3700 Türk Lirası, aykırılığın
devam ettiği her ay için 5550 Türk Lirası, dördüncü fıkrasında
belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene 1849 Türk
Lirası, (Risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm,
inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlamamak )
Risk Değerlendirme
Yönetmeliği
Tanımlar
Kabul Edilebilir Risk Seviyesi:
Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme

politikasına uygun, kayıp veya yaralanma
oluşturmayacak risk seviyesidir.
Tanımlar
Önleme :
İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve

güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için
planlanan ve alınan tedbirlerin tümüdür.
Tanımlar
Ramak Kala Olay:
İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da

iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu
halde zarara uğratmayan olaylardır.
Tanımlar
Tehlike :
İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek,

çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar
veya hasar verme potansiyelidir.
Tanımlar
Risk :
Tehlikeden kaynaklanacak kayıp,

yaralanma ya da başka zararlı
sonuç meydana gelme ihtimalidir.
Tanımlar
Risk Değerlendirmesi:
İşyerinde var olan ya da dışarıdan

gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi,
bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol

açan faktörler ile tehlikelerden
kaynaklanan risklerin analiz edilerek
derecelendirilmesi ve
Kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması

amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.
İşveren Yükümlülüğü (Madde:5)
İşveren;
Çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve

güvenliğini sağlama, sürdürme ve geliştirme
amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden
risk değerlendirmesi yapar veya yaptırır.
İşveren Yükümlülüğü (Madde:5)
 Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmiş
olması; işverenin, işyerinde iş sağlığı ve
güvenliğinin sağlanması yükümlülüğünü
ortadan kaldırmaz.
 İşveren, risk değerlendirmesi çalışmalarında

görevlendirilen kişi veya kişilere risk
değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç duydukları
her türlü bilgi ve belgeyi temin eder.
Risk Değerlendirmesi Ekibi (Madde:6)
Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından
gerçekleştirilir.
Risk değerlendirmesi ekibi ;

 İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak

üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet
alabilir.
 Risk değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu

işveren veya işveren tarafından ekip içinden
görevlendirilen bir kişi tarafından da sağlanabilir.
 İşveren, risk değerlendirmesi
çalışmalarında görevlendirilen kişi veya
kişilerin görevlerini yerine getirmeleri
amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman
gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar,
görevlerini yürütmeleri sebebiyle hak
ve yetkilerini kısıtlayamaz.
 Risk değerlendirmesi çalışmalarında

görevlendirilen kişi veya kişiler işveren
tarafından sağlanan bilgi ve belgeleri
korur ve gizli tutar.
Risk Değerlendirmesi Aşamaları (Mad:7)
Risk Değerlendirmesi;
izlenerek gerçekleştirilir.
EVET
1.ADIM Bu konuda
TEHLİKELERİ TANI elinizdeki
bu
kaynakları
Tanımladığınız tehlikelerle ilgili olarak herhangi bir mevzuat, takip edin
standart, rehber veya madde güvenlik bilgi formu var mı ?
5.ADIM HAYIR 2.ADIM

İZLE VE TEKRAR ET RİSKLERİ DEĞERLENDİR
4.ADIM 3.ADIM
KONTROL TEDBİRLERİNİ KONTROL TEDBİRLERİNE
TAMAMLA KARAR VER
Risk Değerlendirmesi Aşamaları (Madde:7)
Risk Değerlendirmesi
 Çalışanların risk değerlendirmesi

çalışması yapılırken ihtiyaç duyulan her
aşamada, sürece katılarak görüşlerinin
alınması sağlanır.
73 Soruları
1. Adım Tehlikelerin
Tanımlanması;
Tehlikeler tanımlanırken
çalışma ortamı,
çalışanlar ve işyerine
ilişkin ilgisine göre
asgari olarak bu bilgiler
toplanır.
RİSK HARİTASI / Makro Ayrıştırma Algoritması
1. Adım Tehlikelerin
Tanımlanması;
Tehlikeler tanımlanırken
çalışma ortamı,
çalışanlar ve işyerine
ilişkin ilgisine göre
asgari olarak bu bilgiler
toplanır.
95.
o I- Belirli risklerden etkilenecek çalışanların işe geliş gidişleri
o II- Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve
müstahzarların seçimi
o III- İşyerinin tertip ve düzeni
o IV- Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel
politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'na göre risk

değerlendirmesi yapılırken dikkat edilecek yukarıdaki hususlar
arasında hangisi veya hangileri yer almamaktadır?
 A) Yalnız I
 B) II ve III
 C) Yalnız III
 D) I, II, III ve IV

102 Soruları
95.
o I- Belirli risklerden etkilenecek çalışanların işe geliş gidişleri
o II- Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve
o III- İşyerinin tertip ve düzeni
o IV- Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel
politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu'na göre risk

değerlendirmesi yapılırken dikkat edilecek yukarıdaki hususlar
arasında hangisi veya hangileri yer almamaktadır?
 A) Yalnız I
 B) II ve III
 C) Yalnız III
 D) I, II, III ve IV

103 Soruları
EVET
1.ADIM Bu konuda
bu
kaynakları
5.ADIM HAYIR 2.ADIM

İZLE VE TEKRAR ET
RİSKLERİ DEĞERLEND
4.ADIM 3.ADIM
TAMAMLA KARAR VER
Risklerin Belirlenmesi ve Analizi(Madde:9)
Tespit edilmiş olan

tehlikelerin her biri ayrı
ayrı dikkate alınarak
bu tehlikelerden
kaynaklanabilecek
risklerin
RİSKİN OLASILIĞINI ve ŞİDDETİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER
TEHLİKE (4M)
Men İnsan
Machine Makine-Ekipman
Media Ortam-Çevre
Management Yönetim
RİSK = OLASILIK x ŞİDDET

Zarar-Hasar Yaralanma
KAZA
Riskin olasılığ ını artıran / riskin şiddetini artıran

EVET
1.ADIM Bu konuda
bu
kaynakları
5.ADIM HAYIR 2.ADIM

4.ADIM
3.ADIM
TAMAMLA
KARAR VER
Risk Kontrol Adımları (Madde:10)
Planlama: Analiz edilerek etkilerinin

büyüklüğüne ve önemine göre sıralı hale
getirilen risklerin kontrolü amacıyla bir
planlama yapılır.
Risklerin kontrolünde şu adımlar uygulanır.
Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması:

Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu mümkün değil
ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için
1) Tehlike veya tehlike kaynaklarının

ortadan kaldırılması.
2) Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya

daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi.
3) Riskler ile kaynağında mücadele

edilmesi.
adımları uygulanır.
Risklerin kontrolünde adımlar.
Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması:
Kararlaştırılan tedbirlerin
iş ve işlem basamakları,
işlemi yapacak kişi ya da işyeri bölümü
sorumlu kişi ya da işyeri bölümü,
başlama ve bitiş tarihi ile benzeri bilgileri içeren

planlar hazırlanır.
Bu planlar işverence uygulamaya konulur.

Dokümantasyon (Madde:11)
Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları

kapsayacak şekilde dokümante edilir.
İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı.
Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile

bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi
olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri.
Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi.
Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler

için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin adı.
Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler.

Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir.
Tespit edilen riskler.
Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler.
Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları.
Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında

tespit edilen risk seviyesi.
 Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları

numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler
tarafından her sayfası paraflanıp, son
sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır.
 Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik

ve benzeri ortamlarda hazırlanıp
arşivlenebilir.
EVET
1.ADIM Bu konuda
bu
kaynakları
5.ADIM HAYIR 2.ADIM

4.ADIM 3.ADIM
KARAR VER
TAMAMLA
Risklerin kontrolünde adımlar.
Uygulamaların izlenmesi: Hazırlanan planların

uygulama adımları düzenli olarak izlenir,
denetlenir ve aksayan yönler tespit edilerek
gerekli düzeltici ve önleyici işlemler tamamlanır.
EVET
1.ADIM Bu konuda
bu
kaynakları
5.ADIM HAYIR 2.ADIM

4.ADIM 3.ADIM
TAMAMLA KARAR VER
Risk Değerlendirmesinin Yenilenmesi (Madde:12)
5. Yapılmış olan risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına

göre aşağıdaki gibi tekrarlanır.
Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek

yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir
bölümünü etkiliyor olması göz önünde
bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen
veya kısmen yenilenir.
 İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik

yapılması.
 İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan

madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana
gelmesi.
 Üretim yönteminde değişiklikler olması.

 İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala

olay meydana gelmesi.
 Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir

mevzuat değişikliği olması.
 Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim

sonuçlarına göre gerekli görülmesi.
 İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini

etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya
çıkması.
18. Risk değerlendirmesi ile ilgili olarak aşağıdaki
ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Tehlikelerin tanımı yapılır.
B) Tehlikelerin gerçekleşme olasılığı hesaplanır.
C) Tehlike potansiyelinin şiddet derecesi belirlenir.
D) Risk ile şiddet derecesinin çarpımıyla riskin düzeyi
belirlenir.

143 Soruları
18. Risk değerlendirmesi ile ilgili olarak aşağıdaki
ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Tehlikelerin tanımı yapılır.
B) Tehlikelerin gerçekleşme olasılığı hesaplanır.
C) Tehlike potansiyelinin şiddet derecesi belirlenir.
D) Risk ile şiddet derecesinin çarpımıyla riskin
düzeyi belirlenir.

144 Soruları
19. "İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek
tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske
dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin
kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli -
çalışmalara" ne denir?
A) Risk yönetimi

B) Risk değerlendirmesi
C) Tehlike
D) Risk

145 Soruları
19. "İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek
tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske
dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden
derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin
kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli -
çalışmalara" ne denir?
A) Risk yönetimi

B) Risk değerlendirmesi
C) Tehlike
D) Risk

146 Soruları
Yönetmeliği'ne göre risk değerlendirmesi ekibinde
aşağıdakilerden hangisinin bulunması zorunlu
değildir?
A) İşveren veya işveren vekili

B) Risk değerlendirmesi uzmanı
C) İşyerindeki çalışan temsilcileri
D) İşyerinde varsa destek elemanı

147 Soruları
Yönetmeliği'ne göre risk değerlendirmesi ekibinde
aşağıdakilerden hangisinin bulunması zorunlu
değildir?
A) İşveren veya işveren vekili

B) Risk değerlendirmesi uzmanı
C) İşyerindeki çalışan temsilcileri
D) İşyerinde varsa destek elemanı

148 Soruları
21. Aşağıdakilerden hangisi İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği'nde yer alan
"Tehlikelerin tanımlanması aşamasına başlarken
toplanan, çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerine
ilişkin asgari bilgiler"den değildir?

A) İşyerinin teftiş sonuçları
B) Ramak kala olay kayıtları
C) Malzeme güvenlik bilgi formları
D) Kalite ve üretim performansı raporları

149 Soruları
21. Aşağıdakilerden hangisi İş Sağlığı ve Güvenliği
Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği'nde yer alan
"Tehlikelerin tanımlanması aşamasına başlarken
toplanan, çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerine
ilişkin asgari bilgiler"den değildir?

A) İşyerinin teftiş sonuçları
B) Ramak kala olay kayıtları
C) Malzeme güvenlik bilgi formları
D) Kalite ve üretim performansı raporları

150 Soruları
Yönetmeliği'ne göre aşağıdakilerden hangisi
işyerinde belirlenen riskleri analiz ederken
kullanılacak yöntemi seçerken esas alınacak
faktörlerden değildir?
A) İşyerinin kısıtları

B) İşletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri
C) Resmî makamlarca yapılan denetimler
D) İşyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri

151 Soruları
Yönetmeliği'ne göre aşağıdakilerden hangisi
işyerinde belirlenen riskleri analiz ederken
kullanılacak yöntemi seçerken esas alınacak
faktörlerden değildir?
A) İşyerinin kısıtları

B) İşletmenin faaliyetine ilişkin özellikleri
C) Resmî makamlarca yapılan denetimler
D) İşyerindeki tehlike veya risklerin nitelikleri

152 Soruları
Yönetmeliği'ne göre, risk değerlendirme esnasında çalışma
ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik,
psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarından
oluşan veya bunların etkileşimi sonucu ortaya çıkabilecek
tehlikeler belirlenir ve kayda alınır.
Bu belirleme yapılırken aşağıdaki hususlardan hangisi göz
önünde bulundurulmaz?
 A) Üretim kalitesinin azalması

 B) Çalışanın, işyeri içerisindeki ulaşım yollarının
kullanımından kaynaklanabilecek tehlikeler
 C) İşyeri bina ve eklentilerinin yapı ve yapım tarzı ile seçilen
yapı malzemelerinden kaynaklanabilecek tehlikeler
 D) Çalışma ortamına ilişkin hijyen koşulları ile çalışanların
kişisel hijyen alışkanlıklarından kaynaklanabilecek tehlikeler

153 Soruları
Yönetmeliği'ne göre, risk değerlendirme esnasında çalışma
ortamında bulunan fiziksel, kimyasal, biyolojik,
psikososyal, ergonomik ve benzeri tehlike kaynaklarından
oluşan veya bunların etkileşimi sonucu ortaya çıkabilecek
tehlikeler belirlenir ve kayda alınır.
Bu belirleme yapılırken aşağıdaki hususlardan hangisi göz
önünde bulundurulmaz?
 A) Üretim kalitesinin azalması

 B) Çalışanın, işyeri içerisindeki ulaşım yollarının
kullanımından kaynaklanabilecek tehlikeler
 C) İşyeri bina ve eklentilerinin yapı ve yapım tarzı ile seçilen
yapı malzemelerinden kaynaklanabilecek tehlikeler
 D) Çalışma ortamına ilişkin hijyen koşulları ile çalışanların
kişisel hijyen alışkanlıklarından kaynaklanabilecek tehlikeler

154 Soruları
24. Aşağıdakilerden hangisi torna tezgâhında çalışan
birisi için en etkin risklerden değildir?
A) Elektrik çarpması

B) Göze çapak kaçması
C) Vücutta yaralanmalar
D) Ellerin kimyasal kullanımından dolayı tahriş olması

155 Soruları
24. Aşağıdakilerden hangisi torna tezgâhında çalışan
birisi için en etkin risklerden değildir?
A) Elektrik çarpması

B) Göze çapak kaçması
C) Vücutta yaralanmalar
D) Ellerin kimyasal kullanımından dolayı tahriş
olması

156 Soruları
25. İş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin temel amacı
işyerlerindeki çalışma koşullarından kaynaklanan her
türlü tehlike ve sağlık riskini azaltarak insan sağlığını
etkilemeyen seviyeye düşürmektir, bu amaç
çerçevesinde ".." iş sağlığı ve güvenliği
yönetim sisteminin temel taşını teşkil eder.
Yukardaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
 A) Kök Tehlike Analizi

 B) Risk Yönetim Prosesi
 C) Standartlara Uyum
 D) Performans Artırma

157 Soruları
25. İş sağlığı ve güvenliği yönetim sisteminin temel amacı
işyerlerindeki çalışma koşullarından kaynaklanan her
türlü tehlike ve sağlık riskini azaltarak insan sağlığını
etkilemeyen seviyeye düşürmektir, bu amaç
çerçevesinde ".." iş sağlığı ve güvenliği
yönetim sisteminin temel taşını teşkil eder.
Yukardaki boşluğa aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?
 A) Kök Tehlike Analizi

 B) Risk Yönetim Prosesi
 C) Standartlara Uyum
 D) Performans Artırma

158 Soruları
26. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
kapsamında hangi işyerlerinde risk
değerlendirmesi yapma yükümlülüğü vardır?
A) Tüm işyerlerinde

B) Yalnız çok tehlikeli işyerlerinde
C) Tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinde
D) Kamu kurum/kuruluşları hariç tüm işyerlerinde

159 Soruları
26. 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu
kapsamında hangi işyerlerinde risk
değerlendirmesi yapma yükümlülüğü vardır?
A) Tüm işyerlerinde

B) Yalnız çok tehlikeli işyerlerinde
C) Tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinde
D) Kamu kurum/kuruluşları hariç tüm işyerlerinde

160 Soruları
42 - 47 arasındaki soruları aşağıdaki bilgiler
doğrultusunda cevaplayınız.
C sınıfı iş güvenliği uzmanı olan Güven Bey, sekiz

çalışanın istihdam edildiği az tehlikeli sınıfta yer alan
bir mali müşavirlik bürosu ile sözleşme yaparak
göreve başlamıştır.
İşveren, işyerinde gerçekleştirilecek risk
değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonunu
sağlamak üzere Güven Bey'i görevlendirmiştir.

161 Soruları
Güven Bey, ekibin çalışmalarına da destek olmak
için işyerinde bulunan ergonomik tehlike
kaynaklarını belirlemek üzere bir araştırma
yapmak istemektedir.
Büroda çoğunlukla masaüstü gereken bazı
durumlarda ise taşınabilir bilgisayarlar
kullanılmakta ayrıca herkesin ortak yararlandığı
bir faks ve fotokopi makinesi ile herkesin kendisine
ait bir hesap makinesi bulunmaktadır.
Sadece arşiv ve mutfak kısımlarında kâğıt, dosya,
su damacanası vb. malzemeler elle taşınmaktadır.

162 Soruları
Yönetmeliği'ne göre aşağıdakilerden hangisi Güven Bey'in
özellikle ergonomik tehlike kaynaklarını belirlerken göz
önünde bulundurması gereken hususlardan birisidir?
 A) İşyerindeki araç ve gereçlerin çalışanların fiziksel

özelliklerine uygun kullanılmamasından kaynaklanabilecek
tehlikeler
 B) Kuvvetli akım, aydınlatma, paratoner, topraklama gibi
elektrik tesisatının bileşenlerinden kaynaklanabilecek tehlikeler
 C) İşyerinde yanma, parlama veya patlama ihtimali olan
maddelerin kullanılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler
 D) Yangın önleme ve mücadele ekipmanı ile benzeri yardımcı
tesisat ve donanımlardan kaynaklanabilecek tehlikeler
163 Soruları
Yönetmeliği'ne göre aşağıdakilerden hangisi Güven Bey'in
özellikle ergonomik tehlike kaynaklarını belirlerken göz
önünde bulundurması gereken hususlardan birisidir?
 A) İşyerindeki araç ve gereçlerin çalışanların fiziksel

özelliklerine uygun kullanılmamasından
kaynaklanabilecek tehlikeler
 B) Kuvvetli akım, aydınlatma, paratoner, topraklama gibi
elektrik tesisatının bileşenlerinden kaynaklanabilecek
tehlikeler
 C) İşyerinde yanma, parlama veya patlama ihtimali olan
maddelerin kullanılmasından kaynaklanabilecek tehlikeler
 D) Yangın önleme ve mücadele ekipmanı ile benzeri yardımcı
tesisat ve donanımlardan kaynaklanabilecek tehlikeler
164 Soruları
43. Güven Bey, İş Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği`ne göre işyerindeki
ergonomik tehlikeleri tanımlarken aşağıdaki
bilgilerden hangisine ihtiyaç duymaz?
A) Malzeme güvenlik bilgi formları

B) Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları
C) Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri
özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları
D) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar
çalışanların durumu
165 Soruları
43. Güven Bey, İş Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği`ne göre işyerindeki
ergonomik tehlikeleri tanımlarken aşağıdaki
bilgilerden hangisine ihtiyaç duymaz?
A) Malzeme güvenlik bilgi formları

B) Ortam ve kişisel maruziyet düzeyi ölçüm sonuçları
C) Çalışanların eğitim, yaş, cinsiyet ve benzeri
özellikleri ile sağlık gözetimi kayıtları
D) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar
166 Soruları
45.
o I- Masaüstü bilgisayar
o II- Sürekli kullanılmayan taşınabilir bilgisayar
o III- Hesap Makinesi
Güven Bey, Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik`e göre ekranlı
araçların kullanımından kaynaklanan riskleri
belirlerken, işyerinde mevcut yukarıdaki büro
elemanlarından hangisi veya hangilerini göz önünde
bulundurmasına gerek yoktur?
 A) Yalnız I
 B) Yalnız III
 C) I ve III
 D) II ve III

169 Soruları
45.
o I- Masaüstü bilgisayar
o II- Sürekli kullanılmayan taşınabilir bilgisayar
o III- Hesap Makinesi
Güven Bey, Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve
Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik`e göre ekranlı
araçların kullanımından kaynaklanan riskleri
belirlerken, işyerinde mevcut yukarıdaki büro
elemanlarından hangisi veya hangilerini göz önünde
bulundurmasına gerek yoktur?
 A) Yalnız I
 B) Yalnız III
 C) I ve III
 D) II ve III

170 Soruları
46. Güven Bey'in, işyerinde su damacanasını kaldıran ve
taşıyarak su sebiline yerleştiren çalışana sırt ve bel
incinmesi riskini azaltması için Elle Taşıma İşleri
Yönetmeliği`ne göre aşağıdakilerden hangisini yapmasını
tavsiye etmesi uygun olur?
 A) Boyu yetişmezse ayak parmaklarının ucunda yükselerek

damacanayı su sebiline yerleştirmesi
 B) Sonrasında daha uzun süre dinlenmek üzere damacanaların
ara vermeksizin sık sık taşınması
 C) 10 litrelik suyun 20 litrelik damacana içerisinde taşınması
yerine 10 litrelik damacana içerisinde taşınmasının tercih
edilmesi
 D) Damacanaların vücuttan mümkün olduğunca uzakta
taşınarak ıslanma ve kirlenmenin önlenmesi
171 Soruları
46. Güven Bey'in, işyerinde su damacanasını kaldıran ve
taşıyarak su sebiline yerleştiren çalışana sırt ve bel
incinmesi riskini azaltması için Elle Taşıma İşleri
Yönetmeliği`ne göre aşağıdakilerden hangisini yapmasını
tavsiye etmesi uygun olur?
 A) Boyu yetişmezse ayak parmaklarının ucunda yükselerek

damacanayı su sebiline yerleştirmesi
 B) Sonrasında daha uzun süre dinlenmek üzere damacanaların
ara vermeksizin sık sık taşınması
 C) 10 litrelik suyun 20 litrelik damacana içerisinde
taşınması yerine 10 litrelik damacana içerisinde
taşınmasının tercih edilmesi
 D) Damacanaların vücuttan mümkün olduğunca uzakta
taşınarak ıslanma ve kirlenmenin önlenmesi

172 Soruları
47. Güven Bey'in çalıştığı işyerinde Elle Taşıma İşleri
Yönetmeliği`ne göre işveren, çalışanlara
aşağıdakilerden hangisi hakkında kesin verilerle
bilgilendirmekle yükümlü değildir?
A) Yükün ağırlığı

B) Yükle ilgili genel bilgiler
C) Yüklerin doğru olarak nasıl taşınacağı
D) Yüklerin yanlış taşınması hâlinde ortaya
çıkabilecek riskler

173 Soruları
47. Güven Bey'in çalıştığı işyerinde Elle Taşıma İşleri
Yönetmeliği`ne göre işveren, çalışanlara
aşağıdakilerden hangisi hakkında kesin verilerle
bilgilendirmekle yükümlü değildir?
A) Yükün ağırlığı

B) Yükle ilgili genel bilgiler
C) Yüklerin doğru olarak nasıl taşınacağı
D) Yüklerin yanlış taşınması hâlinde ortaya
çıkabilecek riskler

174 Soruları
Yönetmeliği'ne göre aşağıda belirtilenlerden
hangisi risk değerlendirmesinden sonra planlanan
kontrol tedbirlerinden tehlikenin kaynağında
önlenmesine yönelik değildir?
A) Tehlikeli işlemlerin terkedilmesi

B) Tehlike kaynağı hakkında çalışanların eğitilmesi
C) Tehlike kaynağının çalışma ortamından
uzaklaştırılması
D) Tehlikeli malzeme yerine daha az tehlikeli olanın
ikame edilmesi
175 Soruları
Yönetmeliği'ne göre aşağıda belirtilenlerden
hangisi risk değerlendirmesinden sonra planlanan
kontrol tedbirlerinden tehlikenin kaynağında
önlenmesine yönelik değildir?
A) Tehlikeli işlemlerin terkedilmesi

B) Tehlike kaynağı hakkında çalışanların eğitilmesi
C) Tehlike kaynağının çalışma ortamından
uzaklaştırılması
D) Tehlikeli malzeme yerine daha az tehlikeli olanın
ikame edilmesi
176 Soruları
Büyük Kaza Önleme Politika Belgesi veya Güvenlik Raporu
(Madde:13)
Kanunun gereğince büyük kaza önleme

politika belgesi veya güvenlik raporu
hazırlanan işyerlerinde; bu belge ve
raporlarda değerlendirilmiş riskler, bu
Yönetmeliğe göre yapılacak risk
değerlendirmesinde dikkate alınarak
kullanılır.
Birden Fazla İşveren Olması Durumunda Risk Değerlendirmesi
(Madde:14)
 Aynı çalışma alanını birden fazla işverenin

paylaşması durumunda, yürütülen işler için
diğer işverenlerin yürüttüğü işler de göz
önünde bulundurularak ayrı ayrı risk
değerlendirmesi gerçekleştirilir.
 İşverenler, risk değerlendirmesi

çalışmalarını, koordinasyon içinde
yürütür, birbirlerini ve çalışan
temsilcilerini tespit edilen riskler
konusunda bilgilendirir.
Birden Fazla İşveren Olması Durumunda Risk Değerlendirmesi
(Madde:14)
 Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş

hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde,
işyerlerinde ayrı ayrı gerçekleştirilen risk
değerlendirmesi çalışmalarının koordinasyonu
yönetim tarafından yürütülür.
 Yönetim; bu koordinasyonun yürütümünde,

işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden diğer
işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda
gerekli tedbirleri almaları için ilgili işverenleri
uyarır.
 Bu uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa

bildirir.
Asıl İşveren ve Alt İşveren İlişkisinde Risk Değerlendirmesi
(Madde:15)
Bir işyerinde bir veya daha fazla alt işveren bulunması

halinde:
 Her alt işveren yürüttükleri işlerle ilgili olarak,

gerekli risk değerlendirmesi çalışmalarını yapar
veya yaptırır.
 Alt işverenlerin risk değerlendirmesi çalışmaları

konusunda asıl işverenin sorumluluk alanları ile ilgili
ihtiyaç duydukları bilgi ve belgeler asıl işverence
sağlanır.
 Asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen risk

değerlendirmesi çalışmalarını denetler ve bu
konudaki çalışmaları koordine eder.
Asıl İşveren ve Alt İşveren İlişkisinde Risk Değerlendirmesi
(Madde:15)
 Alt işverenler hazırladıkları risk değerlendirmesinin bir

nüshasını asıl işverene verir.
 Asıl işveren; bu risk değerlendirmesi çalışmalarını kendi

çalışmasıyla bütünleştirerek, risk kontrol tedbirlerinin
uygulanıp uygulanmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların
giderilmesini sağlar.
Çalışanların Bilgilendirilmesi (Madde:16)
 İşyerinde çalışanlar, çalışan temsilcileri ve

başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen
çalışanlar ve bunların işverenleri;
işyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve
güvenlik riskleri ile düzeltici ve önleyici
tedbirler hakkında bilgilendirilir.
Risk Değerlendirmesi Rehberleri (Madde:17)
 İşverenlere, risk değerlendirmesi ile

ilgili yükümlülükleri bakımından
yardımcı olmak veya yol göstermek
amacıyla risk değerlendirmesi
rehberleri hazırlanabilir.
 Rehberler işyerinde çalışan sayısı ve

işyerinin bulunduğu tehlike sınıfı göz
önüne alınarak; sektör, meslek veya
yapılan işlere özgü olabilir.
Risk Değerlendirmesi Rehberleri (Madde:17)
 Kamu kurum ve kuruluşları, kamu

kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,
işçi-işveren ve memur sendikaları ile
kamu yararına çalışan sivil toplum
kuruluşları faaliyet gösterdikleri sektörde
rehber çalışmalarında bulunabilir.
 Bakanlıkça, bu Yönetmelik hükümlerine

uygunluğu yönünden değerlendirilerek
onaylanan taslaklar, Bakanlık tarafından
sektör, meslek veya yapılan işlere özgü
risk değerlendirmesi uygulama rehberleri
olarak yayımlanır.
Geçiş Hükmü (Madde:1)
 6 ncı madde uyarınca oluşturulacak risk değerlendirmesi

ekibinde, mezkûr maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde
sayılanların bulundurulma zorunluluğu Kanunun 38 inci
maddesinde belirtilen sürelere uygun olarak aranır.
18 - 21. soruları aşağıda verilen
paragrafa göre cevaplayınız.
Bir görevlinin çalıştığı Güven Sitesinin yöneticisi olan
Salim Bey, 18 Nisan 2013 tarihinde, kontrol listesi
yöntemini kullanarak Site görevlisi ve bir iş güvenliği
uzmanı ile Sitenin risk değerlendirmesini gerçekleştirmiştir.
Site yönetimi tarafından apartman sakinleri ile yapılan
toplantıda “risk değerlendirmesi çalışmaları” ile ilgili
alınan kararlar kayıt altına alınmıştır. Ayrıca, 17 Temmuz
2013 tarihinde “İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak
Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik”
yayımlanmıştır ve aynı tarihte merkezi ısıtma sistemi sıvı
yakıttan katıya çevrilmiştir.
21 ARALIK C sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Sınav

186 Soruları
18. Yapılmış olan risk değerlendirmesi dokümanı ile ilgili
aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne

göndermelidir.
B) Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne onaylat- malıdır.
C) Sosyal Güvenlik Kurumundan izin almalıdır.
D) İşyerinde saklamalıdır.

187 Soruları
18. Yapılmış olan risk değerlendirmesi dokümanı ile ilgili
aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğüne

göndermelidir.
B) Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne onaylat- malıdır.
C) Sosyal Güvenlik Kurumundan izin almalıdır.
D) İşyerinde saklamalıdır.

188 Soruları
19. Yapılan risk değerlendirmesinde hangi tür yöntem
kullanılmıştır?
A) Nicel (kantitatif) B) Nitel (kalitatif)

C) Karma D) Matris

189 Soruları
19. Yapılan risk değerlendirmesinde hangi tür yöntem
kullanılmıştır?
A) Nicel (kantitatif) B) Nitel (kalitatif)

C) Karma D) Matris

190 Soruları
20. Aşağıdakilerden hangisi Salim Bey’in risk de-
ğerlendirmesini gerçekleştirdiği ekipte bulun¬ması
zorunlu olan kişilerdir?
A) Salim Bey ve site görevlisi

B) Site görevlisi ve iş güvenliği uzmanı
C) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı
D) Salim Bey, site görevlisi ve işyeri hekimi

191 Soruları
20. Aşağıdakilerden hangisi Salim Bey’in risk de-
ğerlendirmesini gerçekleştirdiği ekipte bulun¬ması
zorunlu olan kişilerdir?
A) Salim Bey ve site görevlisi

B) Site görevlisi ve iş güvenliği uzmanı
C) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı
D) Salim Bey, site görevlisi ve işyeri hekimi

192 Soruları
21. Aşağıda verilen tarihlerden hangisi site için yapılan
risk değerlendirmesinin yenilenmesi için diğerlerine
göre en uygun zamandır?
A) 18 Nisan 2019
B) 18 Nisan 2015
C) 17 Temmuz 2013
D) 17 Temmuz 2019
193
21. Aşağıda verilen tarihlerden hangisi site için yapılan
risk değerlendirmesinin yenilenmesi için diğerlerine
göre en uygun zamandır?
A) 18 Nisan 2019
B) 18 Nisan 2015
C) 17 Temmuz 2013
D) 17 Temmuz 2019
194
22. Olay hem ---------------hem de --------------
kapsayan bir tanımdır. Aşağıdakilerden hangisi boşluklar
için en uygun seçenektir?
A)vukuatı / riski
B)kazayı / ramak kalayı
C)iç tehlikeyi / risk almayı
D)meslek hastalığı / dış etkenleri

195 Soruları
22. Olay hem ---------------hem de --------------
kapsayan bir tanımdır. Aşağıdakilerden hangisi boşluklar
için en uygun seçenektir?
A)vukuatı / riski
B)kazayı / ramak kalayı
C)iç tehlikeyi / risk almayı
D)meslek hastalığı / dış etkenleri

196 Soruları
23. Aşağıdakilerden hangisi, işverenin iş sağlığı ve
güvenliği risk değerlendirmesi ile ilgili mevzuatta
yer alan yükümlülüklerinden değildir?
A) Risk değerlendirmesi ekibini oluşturmak

B) Risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak
C) Risk değerlendirmesini yaygınlaştırmak
D) Risk değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç duyulan her
türlü bilgi ve belgeyi temin etmek

197 Soruları
23. Aşağıdakilerden hangisi, işverenin iş sağlığı ve
güvenliği risk değerlendirmesi ile ilgili mevzuatta
yer alan yükümlülüklerinden değildir?
A) Risk değerlendirmesi ekibini oluşturmak

B) Risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmak
C) Risk değerlendirmesini yaygınlaştırmak
D) Risk değerlendirmesi ile ilgili ihtiyaç duyulan her
türlü bilgi ve belgeyi temin etmek

198 Soruları
24. Aşağıdakilerden hangisinde iş sağlığı ve güvenliği
risk değerlendirmesi yapılması zorunlu değildir?
A) Ev hizmetlerinde
B) Ortak sağlık ve güvenlik biriminde
C) Bir çırağın istihdam edildiği kuaförde
D) 10’dan az çalışanı olan az tehlikeli işyerlerinde

199 Soruları
24. Aşağıdakilerden hangisinde iş sağlığı ve güvenliği
risk değerlendirmesi yapılması zorunlu değildir?
A) Ev hizmetlerinde
B) Ortak sağlık ve güvenlik biriminde
C) Bir çırağın istihdam edildiği kuaförde
D) 10’dan az çalışanı olan az tehlikeli işyerlerinde

200 Soruları
25.
I- Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu
II- Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal mad¬de ve
III- İşyerinin tertip ve düzeni
IV- Özel politika gerektiren gruplar ile kadın
İşveren risk değerlendirmesi kapsamında yukarıdaki
hususlardan hangilerini dikkate almalıdır?
A) I, II ve III B) II ve III
C) I ve III D) I, II, III ve IV
201 Soruları
25.
I- Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu
II- Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal mad¬de ve
III- İşyerinin tertip ve düzeni
IV- Özel politika gerektiren gruplar ile kadın
İşveren risk değerlendirmesi kapsamında yukarıdaki
hususlardan hangilerini dikkate almalıdır?
A) I, II ve III B) II ve III
C) I ve III D) I, II, III ve IV
202 Soruları
26. I- Süreç boyunca ihtiyaç duyulan her aşamada
çalışanların görüşlerinin alınması sağlanır.
II- Risklerin kontrolünde uygulanacak önlemlerin yeni
risklere neden olmaması sağlanır.
III- Risk değerlendirmesi mevzuatta belirtilen asgari
hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir.
Risk değerlendirme süreci ile ilgili yukarıdaki
bilgilerden hangisi veya hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve III
C) I, II ve III D) I ve II

203 Soruları
26. I- Süreç boyunca ihtiyaç duyulan her aşamada
çalışanların görüşlerinin alınması sağlanır.
II- Risklerin kontrolünde uygulanacak önlemlerin yeni
risklere neden olmaması sağlanır.
III- Risk değerlendirmesi mevzuatta belirtilen asgari
hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir.
Risk değerlendirme süreci ile ilgili yukarıdaki
bilgilerden hangisi veya hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) I ve III
C) I, II ve III D) I ve II

204 Soruları
27. Aşağıdakilerden hangisi İş Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde belirtilen risk
kontrol adımlarından birisi değildir?
A) Planlama
B) Risklerin belirlenmesi ve analizi
C) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması
D) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması

205 Soruları
27. Aşağıdakilerden hangisi İş Sağlığı ve Güvenliği Risk
Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde belirtilen risk
kontrol adımlarından birisi değildir?
A) Planlama
B) Risklerin belirlenmesi ve analizi
B) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması
C) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması

206 Soruları
28. Aşağıdaki önlemlerden hangisi risk değerlendirmesi
sürecinde planlanan önlemlere karar verirken
öncelikli olarak dikkate alınır?
A) Toplu koruma
B) Baret kullanma
C) Kulak koruyucu kullanma
D) Riski tamamen bertaraf etmek

207 Soruları
28. Aşağıdaki önlemlerden hangisi risk değerlendirmesi
sürecinde planlanan önlemlere karar verirken
öncelikli olarak dikkate alınır?
A) Toplu koruma
B) Baret kullanma
C) Kulak koruyucu kullanma
D) Riski tamamen bertaraf etmek

208 Soruları
29. 28’i erkek ve 21’i kadın olmak üzere toplam 49 çalışanı olan tehlikeli
sınıftaki bir işyerinde, çalışanlar ortam sıcaklığının düşük olması ve işyerinin
yeterince aydınlatılmamış olması nedeniyle işverenleri Mehmet Bey’e 1 Kasım
2013 tarihinde şikâyette bulunmuşlardır.
Çalışma ortamındaki bu şikâyetle ilgili olarak yapılan aşağıdaki
değerlendirmelerden hangisi doğrudur?
A) Mehmet Bey, iş sağlığı ve güvenliği açısından gerekli önlemleri
almalıdır.
B) Çalışanların, çalıştıkları ortamla ilgili kendileri-nin önlem alması
gereklidir.
C) 50’nin altında çalışanı bulunan bir işyeri olduğundan Bakanlık
tarafından maddi destek sağlanmalıdır.
D) İşyeri tehlikeli sınıfta ve çalışan sayısı da 50’nin altında olduğundan
Mehmet Bey’in iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırma zorunluluğu 1
Ocak 2014’te başlayacak olup bu tarihe kadar tedbir almak zorunda değildir.

209 Soruları
29. 28’i erkek ve 21’i kadın olmak üzere toplam 49 çalışanı olan tehlikeli
sınıftaki bir işyerinde, çalışanlar ortam sıcaklığının düşük olması ve işyerinin
yeterince aydınlatılmamış olması nedeniyle işverenleri Mehmet Bey’e 1 Kasım
2013 tarihinde şikâyette bulunmuşlardır.
Çalışma ortamındaki bu şikâyetle ilgili olarak yapılan aşağıdaki
değerlendirmelerden hangisi doğrudur?
A) Mehmet Bey, iş sağlığı ve güvenliği açısından gerekli önlemleri
almalıdır.
B) Çalışanların, çalıştıkları ortamla ilgili kendileri-nin önlem alması
gereklidir.
C) 50’nin altında çalışanı bulunan bir işyeri olduğundan Bakanlık
tarafından maddi destek sağlanmalıdır.
D) İşyeri tehlikeli sınıfta ve çalışan sayısı da 50’nin altında olduğundan
Mehmet Bey’in iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi çalıştırma zorunluluğu 1
Ocak 2014’te başlayacak olup bu tarihe kadar tedbir almak zorunda değildir.

210 Soruları
41 - 42. soruları aşağıda verilen paragrafa göre cevaplayınız.
10’dan az çalışanı olan özel bir araştırma laboratuvarında
biyolojik etkenlere maruziyet risklerinin belirlenmesi için
risk değerlendirmesi gerçekleştirilecektir. İşveren risk
değerlendirmesi çalışmalarını yürütecek ekibe destek olması
için işyeri dışındaki ortak sağlık ve güvenlik birimi (OSGB)
ile sözleşme yapar. OSGB’de görevli diğer sağlık personeli,
ekibin çalışmasına destek olmak üzere sözleşme
kapsamında önerilerde bulunur. İşveren, önerilere
baktığında; biyolojik etkenlere maruziyet ile ilgili mevzuat
gereği bulunması gereken bazı hususların
değerlendirilmediğini görür ve OSGB’den eksikliğin
giderilmesini ister.

211 Soruları
41. Aşağıdakilerden hangisi işverenin mevzuat uyarınca
risk değerlendirmesi ile ilgili belirttiği hususlardan biri
olamaz?
A) Çalışanın maruziyetinin türü, düzeyi ve süresi

B) İşyerinin yüz ölçümü ile kapı, pencere ve lavabo sayısı
C) Yaptıkları işle doğrudan bağlantılı olarak çalı¬şanların
yakalandığı hastalıklar ile ilgili bilgiler
D) Çalışanların yaptıkları işler sonucunda ortaya
çıkabilecek hastalıklarla ilgili bilgiler

212 Soruları
41. Aşağıdakilerden hangisi işverenin mevzuat uyarınca
risk değerlendirmesi ile ilgili belirttiği hususlardan biri
olamaz?
A) Çalışanın maruziyetinin türü, düzeyi ve süresi

B) İşyerinin yüz ölçümü ile kapı, pencere ve lavabo sayısı
C) Yaptıkları işle doğrudan bağlantılı olarak çalı¬şanların
yakalandığı hastalıklar ile ilgili bilgiler
D) Çalışanların yaptıkları işler sonucunda ortaya
çıkabilecek hastalıklarla ilgili bilgiler

213 Soruları
42. İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirme¬si
Yönetmeliği’ne göre aşağıdaki kişilerden hangisinin,
risk değerlendirmesi dokümanının son sayfasında
imzasının bulunması zorunlu değildir?
A) İşveren veya işveren vekilinin

B) İşyerindeki destek elemanlarının
C) İşyerindeki çalışan temsilcilerinin
D) Ortak sağlık ve güvenlik birimi sorumlu müdü-rünün

214 Soruları
42. İş Sağlığı ve Güvenliği Risk Değerlendirme¬si
Yönetmeliği’ne göre aşağıdaki kişilerden hangisinin,
risk değerlendirmesi dokümanının son sayfasında
imzasının bulunması zorunlu değildir?
A) İşveren veya işveren vekilinin

B) İşyerindeki destek elemanlarının
C) İşyerindeki çalışan temsilcilerinin
D) Ortak sağlık ve güvenlik birimi sorumlu müdü-rünün

215 Soruları
47.
I- Risklerden kaçınmak
II- Teknik gelişmelere uyum sağlamak
III- Tutarlı ve genel bir önleme politikası geliş¬tirmek
IV- Çalışanlara uygun talimatlar vermek
Yukarıda verilenlerden hangileri İş Sağlığı ve Güvenliği
Kanunu’nda yer alan “Risklerden korunma ilkeleri”ne göre
işverenlerin yükümlülüklerini yerine getirirken göz önünde
bulunduracakları hususlar arasındadır?
A)I ve II
B)II ve IV
B)I, II ve III
C)I, II, III ve IV

216 Soruları
47.
I- Risklerden kaçınmak
II- Teknik gelişmelere uyum sağlamak
III- Tutarlı ve genel bir önleme politikası geliş¬tirmek
IV- Çalışanlara uygun talimatlar vermek
Yukarıda verilenlerden hangileri İş Sağlığı ve Güvenliği
Kanunu’nda yer alan “Risklerden korunma ilkeleri”ne göre
işverenlerin yükümlülüklerini yerine getirirken göz önünde
bulunduracakları hususlar arasındadır?
A)I ve II
B)II ve IV
C)I, II ve III
D)I, II, III ve IV

217 Soruları
Soru Sayısı = 15
SN KANUN VE YÖNETMELİKLER
1 4857 Sayılı İş Kanunu
2 6331 Sayılı İSG Kanunu
3 İSG Risk Değerlendirmesi Yönetmeliği
4 Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik
5 Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik
6 Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
7 Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
8 Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
9 Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik
10 Titreşim Yönetmeliği
11 Gürültü Yönetmeliği
12 Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik
13 Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği (Sağlık ve Güvenlik planı hazırlama…)
14 İşyeri Hekimlerinin Görev, Yetki, Sorumluluk ve Eğitimleri Hakkında Yönetmelik
14 İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161 Numaralı ILO (Uluslararası Çalışma Örgütü) Sözleşmesi
Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği ve Sondajla Maden Çıkarılan
16
İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği
İLO Sözleşmeleri
İş Sağlığı Hizmetlerine İlişkin 161 Numaralı ILO (Uluslararası
Çalışma Örgütü) Sözleşmesi
5. madde: Her işverenin istihdam ettiği işçilerin sağlık ve güvenliği

için sorumluluğu saklı kalmak kaydıyla ve işçilerin iş sağlığı ve
güvenliği konusunda katılımının gerekliliği göz önüne alınarak, iş
sağlığı hizmetleri, işletmedeki iş risklerine uygun
ve yeterli olacak şekilde aşağıdaki görevleri kapsayacaktır.
İşyerlerinde sağlığa zararlı risklerin tanımlanması ve
değerlendirilmesi…
Yönetim Sistemeleri
 TS EN ISO 9001
 OHSAS/TS 18001
 TS EN ISO 14001
«İşyerlerinde sağlığa zararlı risklerin tanımlanması ve

değerlendirilmesi»
UYGUN METODU SEÇMEK
Risk değerlendirmesinde hangi metodun seçileceği en büyük

sorudur. Bu konuda uluslararası kabul görmüş eğilim şu
yöndedir;
 Genel (ön) tehlike analizinin yapılması
 Tehlike analizi sonuçlarının gözden geçirilmesi
 Detaylı analizler için uygun analiz metodunun seçilmesi
Hangi metodoloji?
1. Adım Genel tehlike analizi yapmak
Tehlikeleri, tetikleyen sebepleri

2. Adım
ve olası etkilerini bulmak
3. Adım Uygun analiz metodunu seçmek
Tehlikeler HAZOP – FMEA – HACCP
Sebepler ETA
Etkiler FTA
Tehlikelerin ve Risklerin Tanımlanması
TESİS
BİRİM1 BİRİM 2 BİRİM 3 BİRİM 4 BİRİM 5
FAALİYE FAALİYE FAALİYE FAALİYE FAALİYE

T1 T2 T3 T4 T5
İŞ ADIMI- İŞ ADIMI- İŞ ADIMI- İŞ ADIMI- İŞ ADIMI-

1 2 3 4 5
TEHLİKE-1 TEHLİKE-2 TEHLİKE-3
RİSK-1 RİSK-2 RİSK-3

227
İKI TEMEL RISK ANALIZ YÖNTEMI
MEVCUTTUR.
RİSK DEĞERLENDİRME METODOLOJİLERİ;
 Başlangıç Tehlike Analizi – (Preliminary Hazard

Analysis – PHA)
 İş Güvenlik Analizi – JSA (Job Safety Analysis)
 What İf..?
 Çeklist Kullanılarak Birincil Risk Analizi - (Preliminary

Risk Analysis (PRA) Using Checklists)
 Risk Değerlendirme Karar Matris Metodolojisi (Risk

Assessment Decision Matrix)
 L Tipi Matris
 Çok Değiskenli X Tipi Matris Diyagramı
 Tehlike ve İşletilebilme Çalışması Metodolojisi
(Hazard and Operability Studies- HAZOP)
 Hata Ağacı Analizi Metodolojisi – HAA (Fault Tree

Analysis-FTA)
 Olası Hata Türleri ve Etki Analizi Metodolojisi –

HTEA/OHTEA (Failure Mode and Effects Analysis-
Failure Mode and Critically Effects Analysis-
FMEA/FMECA)
 Güvenlik Denetimi (Safety Audit)
 Olay Ağacı Analizi (Event Tree Analysis - ETA)
 Neden – Sonuç Analizi (Cause-Consequence

Analysis)
Kriterler What if…? PHA JSA Check List
Gerekli Döküman Çok Az Orta Çok Fazla Çok Az

İhtiyacı
Tim Çalışması Bir Analist ile Bir Analist ile Tim Çalışması Tim Çalışması
Yapılabilir Yapılabilir
Tim Liderinin Orta Düzeyde Orta Düzeyde Çok Fazla Orta Düzeyde
Tecrübesi Deneyim Deneyim Deneyim Deneyim
Kalitatif/ Kantitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif
Özel Bir Branşa Her Sektöre Uyar Her Sektöre Uyar Her Sektöre Uyar Her Sektöre Uyar
Yönelik
Uygulama Başarı Risklerin Birincil Risk Özellikle kişilerin Basit Prosedürlü

Oranı Belirlenmesi Değerlendirme Görev Tanımları İşlerde Uygulanabilir,
Aşamasında Yöntemidir. Tim İyi Yapılmışsa Tim Liderinin
Yeterlidir. Tim Liderinin Terübesine Başarı Terübesine Göre
Liderinin Göre Başarı Oranı Sağlanabilir. Başarı Oranı Değişir.
Terübesine Göre Değişir.
Başarı Oranı
Değişir.
Kriterler HAZOP FMEA/ FMECA Güvenlik Denetimi FTA
Gerekli Çok Fazla Çok Fazla Çok Az Çok Fazla

Döküman
İhtiyacı
Tim Çalışması Tim Çalışması Tim Çalışması Bir Analist ile Tim Çalışması
Yapılabilir
Tim Liderinin Çok Fazla Deneyim Orta Düzeyde Orta Düzeyde Deneyim Çok Fazla Deneyim
Deneyim
Tecrübesi
Kalitatif/ Kalitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif/ Kantitatif

Kantitatif
Özel Bir Branşa Kimya Endüstrisi Elektrik / Makine Her Sektöre Uyar Her Sektöre Uyar
Yönelik
Uygulama Oldukça Zor Bir Analiz Öncesinde, Tüm Sektörlerde Yüksek Tecrübe ve
Yöntemdir, Yüksek FTA Yapılması Rahatlıkla Uygulanır, Takım Üyelerinin
Başarı Oranı
Tecrübe ve Takım Başarı Oranını Tim Liderinin Yüksek
Üyelerinin Yüksek Artırır. Terübesine Göre Performansını
Performansını Başarı Oranı Değişir. Gerektirir.
Gerektirir.
Kriterler ETA L TİPİ MATRİS X TİPİ MATRİS NEDEN SONUÇ
ANALİZİ
Gerekli Çok Fazla Çok Az Çok Fazla Çok Fazla

Döküman
İhtiyacı
Tim Çalışması Tim Çalışması Bir Analist ile Tim Çalışması Tim Çalışması
Yapılabilir
Tim Liderinin Çok Fazla Deneyim Orta Düzeyde Çok Fazla Deneyim Çok Fazla Deneyim
Deneyim
Tecrübesi
Kalitatif/ Kalitatif/ Kantitatif Kalitatif Kalitatif Kalitatif/ Kantitatif

Kantitatif
Özel Bir Branşa Her sektöre Uyar Basit Prosedürlü Her sektöre Uyar Her Sektöre Uyar
İşler
Yönelik
Uygulama Yüksek Tecrübe ve Basit Prosedürlü Tüm sektörlerde Yüksek Tecrübe ve

Takım Üyelerinin İşlerde rahatlıkla uygulanır. Takım Üyelerinin
Başarı Oranı
Yüksek Uygulanabilir. Tim Tim Liderinin Yüksek
Performansını Liderinin Tecrübesine Göre Performansını
Gerektirir. Tecrübesine Göre Başarı Oranı değişir. Gerektirir.
Başarı Oranı
değişir.
1
Karar matris metodolojisi
En sık kullanılan yaklaşımlardan biri olan risk

değerlendirme matrisi ABD askeri standardı
MIL_STD_882-B olarak da bilinen sistem güvenlik
program gereksimini karşılamak maksadıyla
geliştirilmiştir.
Matris diyagramları, iki veya daha fazla değişken

arasındaki ilişkiyi analiz etmekte kullanılan
değerlendirme araçlarıdır.
Karar matris metodolojisi
Bu metot basit olması dolayısıyla tek başına risk

analizi yapmak zorunda olan analistler için idealdir.
Ancak, değişik prosesler içeren veya birbirinden çok

farklı akım şemasına sahip işlerin/proseslerin hepsi
için tek başına yeterli değildir ve analistin birikimine
göre metodun başarı oranı değişir.
L-tipi matrisler
Risk = Olasılık x Şiddet
OLASILIK ORTAYA ÇIKMA OLASILIĞI İÇİN DERECELENDİRME

BASAMAKLARI
ÇOK KÜÇÜK Hemen hemen hiç
KÜÇÜK Çok az ( yılda bir kez ), sadece anormal durumlarda
ORTA Az ( yılda bir kaç kez )
YÜKSEK Sıklıkla ( ayda bir )
Çok sıklıkla ( haftada bir, her gün ), normal çalışma
ÇOK YÜKSEK
şartlarında
L-tipi matrisler
Risk = Olasılık x Şiddet
SONUÇ DERECELENDİRME
ÇOK HAFİF İş saati kaybı yok, hemen giderilebilen, ilk yardım gerektiren
HAFİF İş günü kaybı yok, , kalıcı etkisi olmayan ayakta tedavi
ORTA Hafif yaralanma, yatarak tedavi/yaralanma
CİDDİ Ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi, meslek hastalığı
ÇOK CİDDİ Ölüm, sürekli iş göremezlik

ŞİDDET
İHTİMAL 1 Risk2 skor matrisi
3 4 5
(Çok Hafif) (Hafif) (Orta Der.) (Ciddi) (Çok Ciddi)
1
(Çok Küçük) Anlamsız 1 Düşük 2 Düşük 3 Düşük 4 Düşük 5
2
Düşük 2 Düşük 4 Düşük 6 Orta 8 Orta 10
(Küçük)
3
Düşük 3 Düşük 6 Orta 9 Orta 12 Yüksek 15
(Orta Der.)
4
Düşük 4 Orta 8 Orta 12 Yüksek 16 Yüksek 20
(Yüksek)
5 Tolere
Düşük 5 Orta 10 Yüksek 15 Yüksek 20
(Çok Yüksek) Edilemez 25
L-tipi matrisler
Risk skor matrisi
SONUÇ EYLEM
Belirlenen risk kabul edilebilir bir seviyeye
düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı eğer devam
Katlanılamaz
eden bir faaliyet varsa derhal durdurulmalıdır.
Riskler (25)
Gerçekleştirilen faaliyetlere rağmen riski düşürmek
mümkün olmuyorsa, faaliyet engellenmelidir.
Belirlenen risk azaltılıncaya kadar iş başlatılmamalı
eğer devam eden bir faaliyet varsa derhal
Önemli Riskler
durdurulmalıdır. Risk işin devam etmesi ile ilgiliyse
(15,16,20)
acil önlem alınmalı ve bu önlemler sonucunda
faaliyetin devamına karar verilmelidir.
L-tipi matrisler
Risk skor matrisi
Orta
Düzeydeki Belirlenen riskleri düşürmek için faaliyetler
Riskler başlatılmalıdır. Risk azaltma önlemleri zaman alabilir.
(8,9,10,12)
Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için ilave kontrol
Katlanılabilir
proseslerine ihtiyaç olmayabilir. Ancak mevcut
Riskler
kontroller sürdürülmeli ve bu kontrollerin
(2,3,4,5,6)
sürdürüldüğü denetlenmelidir.
Önemsiz Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için kontrol
Riskler prosesleri planlamaya ve gerçekleştirilecek
(1) faaliyetlerin kayıtlarını saklamaya gerek olmayabilir.
X TİPİ MATRİS
«Tecrübeli bir takım lideri önderliğinde disiplinli bir

takım çalışması gerektiren ve mutlaka 5 yıllık geçmiş
kaza araştırmasına ihtiyaç duyulan bir uygulama
yöntemidir»
Yö ntemin şartları
X TİPİ MATRİS
X TİPİ MATRİS
X TİPİ MATRİS
X TİPİ MATRİS RD DEĞİŞKENLERİ
Daha önce olmuş bir olayın,

Önceki bir olayın, kazanın
B kazanın şiddetinin C etkileyeceği personel sayısı
gerçekleşme olasılığı
Bir olayın, kazanın

Olayın, kazanın şiddetinin
A gerçekleşme oranı D etkileyeceği personelde
bıraktığı şiddetin derecesi
X Tipi Risk Matris Risk
Değerlendirme Formu
Tarih : X TİPİ MATRİS Değerlendirmen:
Proses/Sistem : RİSK DEĞERLENDİRME FORMU Düzenleyen:
Alt Sistem : Tarih:
Dizayn Rehberi: Revizyon Tarihi:
Takımı: Sayfa:
Risk
Sistem/ Önceki Kazadan Önceki Altındaki Kanunda
Parça/ Tehlikenin Etkilenen Kaza Personel Kontrol Yeri Var
Yapılan İş A Tehlike Sonucu B Personel Sayısı Sonucu C Sayısı D RDS Var mı SONUÇ mı?
Yılda bir Yüksekte Ağır

kez boya 10 çalışma Yüksekten düşme 6 1 yaralanma 3 1 5 24 Yok Var
Yılda bir Uzun süreli
kez boya soluma da meslek
8 Koku hastalığı 0 3 YOK 0 3 8 16 Var Var

ONAY :
İMZA :
FMEA Nedir?
 En yaygın kullanılan risk

değerlendirme metotlarından biridir.
 Metodun temelinde; sistemin tamamı

veya bölümleri ele alınarak, bunlardaki
kısımlar, aletler, komponentlerde
ortaya çıkabilecek hatalardan hem
bölümlerin hem de tüm sistemin nasıl
etkilenebileceği ve çıkabilecek
sonuçlar analiz edilir.
FMEA’DA ÖN ŞARTLAR
1. Öncelikle sistemin ya da prosesin makro

ve mikro ayrıştırması yapılmış olmalıdır.
2. İncelenen sistem veya ekipman karmaşık

ve birbiri ile ilintili işlemler içeriyorsa “Kök
Neden” lerin belirlenmesi amacıyla Hata
Ağacı çıkarılmış olmalıdır.
FMEA PROSESİ
Fonksiyonların Belirlenmesi
Hata Türlerinin Belirlenmesi
Hata Türlerinin Etkilerinin Belirlenmesi
Şiddetin Saptanması
Olası Sonuçlar İçin Prosedürlerin Uygulanması
Olası Nedenlerin Belirlenmesi Temel Nedenin

Belirlenmesi
Sıklığın Saptanması
Şiddetin Hesaplanması Özel Niteliklerin

Belirlenmesi
Süreç Kontrollerinin Belirlenmesi
Saptanabilirliğin Belirlenmesi
Risk Öncelik Göstergesi (RPN) ve Risk Tahmini
Risk Azaltacak Önlemlerin Alınması

İYİ PLANLANMIŞ BİR FMEA ANALİZİ
 Her hatanın sebeplerini ve etkilerini

belirler,
 Potansiyel hataları tanımlar,
 Olasılık, şiddet ve belirlenebilmeye

bağlı olarak hataların önceliğini ortaya
koyar,
 Problemlerin takibi ve düzeltici
faaliyetlerin uygulanması safhalarında
yol gösterici olur.
FMEA ÇEŞİTLERİ
1) Sistem FMEA
2) Tasarım FMEA
3) Proses FMEA
4) Servis FMEA
Sistem FMEA
AMACI: Sistem ve alt sistemleri analiz ederek,

sistemin eksiklerinden doğan sistem fonksiyonları
arasındaki potansiyel hata türlerini belirlemektir.
HEDEFİ: Sistemin kalitesini, güvenirliğini ve
korunabilirliğini artırmaktır.
SİSTEM FMEA’NIN FAYDALARI:
Sistemi etkileyen potansiyel problemlerin

bulunabileceği alanlar daralır,
Sistem içerisinde uygulanacak prosedürler için bir
temel oluşturulmasına yardımcı olur.
Sistem içerisindeki fazlalıkların tespit edilmesine
yardım eder, Optimum sistem tasarım
alternatiflerinin seçilmesinde yol gösterir.
Tasarım FMEA
 AMACI: Tasarım hatalarından doğan hata türlerine
yönelik olarak üretime başlamadan önce ürünlerin
analiz edilmesidir.
 HEDEFİ: Tasarım kalitesini, güvenirliğini ve
 TASARIM FMEA’NIN FAYDALARI:
 Tasarım geliştirme faaliyetleriyle ilgili önceliklerin

belirlenmesi,
 Potansiyel hataların tasarım aşamasında iken
belirlenmesinin sağlaması,
 Potansiyel güvenlik sorunlarının belirlenerek
ortadan kaldırılmasına yardım etmesi ve değişiklik
için açıklamaların kaydedilmesinin sağlanması,
 Önemli ve kritik özelliklerin belirlenmesine yardım
etmesi,
Servis FMEA
 AMACI: Organizasyondaki aksaklıkların analiz
edilmesidir.
 HEDEFİ: Organizasyonun kalitesini,
güvenirliğini ve korunabilirliğini artırmaktır.
 SERVİS FMEA’NIN FAYDALARI:
 Organizasyon faaliyetleri arasında önceliklendirme

yapılması ve değişiklik için açıklamaların
kaydedilmesi sağlanır.
 İş akışının, sistem ve proses analizinin etkin bir

şekilde yapılmasında, işteki hataların ve kritik
önemli işlerin belirlenmesinde ve kontrol planlarının
oluşturulmasında yol göstericidir.
Proses FMEA
 AMACI: Üretim veya montaj prosesindeki
eksiklerden doğabilecek hata türlerini ortadan
kaldırmak ve üretim ve montaj prosesini analiz
etmektir.
 HEDEFİ: Prosesin kalitesini, güvenirliğini ve
 PROSES FMEA’NIN FAYDALARI:
 Üretim veya montaj prosesinin analizine yardımcı

olması ve düzeltici faaliyetlerin önceliklerinin
belirlenmesi, kritik veya önemli olan özellikleri tespit
etmede ve kontrol planı oluşturmada yardımcı
olması
 Proses aşamasında ortaya çıkacak hataları
belirlemesi ve düzeltici faaliyetlerle ilgili plan
sunmasıdır.
FMEA SONRASI ALINABİLECEK ÖNLEMLER
 Operasyon sırası değişikliği,
 Tasarım değişikliği,
 İlave yeni operasyon veya operasyonlar,
 Makine değişikliği veya yeni tezgah ilavesi,
 Yeni/ilave ölçme veya kontrol metotları,
 Yeni/ilave ölçme veya kontrol aletleri,
 Aparat/takım ilavesi veya değişikliği/tadilatı,
 Talimatların veya prosedürlerin gözden geçirilmesi,
 İşçilerin eğitimi,
 Yeni/ilave kalite kontrol noktaları oluşturulması.

RİSK ÖNCELİK KATSAYISININ HESAPLANMASI
Risk öncelik katsayısı = Olasılık x

Şiddet x Tespit Edilebilirlik
RİSK ÖNCELİK SAYISI(RÖS)
HESAPLANMASI
 P: Her bir hata modunun oluşma olasılık değeri,

 S: Hatanın ne kadar önemli olduğunun değeri,
 D: Hataların keşfedilmesinin zorluk derecelendirilmesi,
 RÖS = P(olasılık) x S(şiddet) x D(fark edilebilirlik)
ZARARIN ŞİDDET DERECELENDİRİLMESİ
(CİDDİYET)
 Olması muhtemel hata türünün müşteriye olan etkisinin önemini

derecelendirmede kullanılır.
 Müşteriye olan etkisi açısından hatanın etkisi bir ile on arasında

derecelendirilir.
 Bu dereceler hata türlerinin etkisiyle bağlantılıdır.
 Benzer etki yaratan hatanın aynı şiddet değeri almasına dikkat edilir.
ZARARIN ŞİDDETİ (CİDDİYET)
Sistem OHTEA Şiddet Etki Sınıflaması
Etki Şiddetin Etkisi Derece

Uyarısız Gelen Felakete yol açabilecek etkiye sahip ve uyarısız gelen potansiyel 10
Tehlike hata
Uyarısız Gelen Yüksek hasara ve toplu ölümlere yol açabilecek etkiye sahip ve 9
Tehlike uyarısız gelen potansiyel hata
Çok Yüksek Sistemin tamamen hasar görmesini sağlayan yıkıcı etkiye sahip 8
ağır yaralanmalara, 3. derece yanık, akut ölüm vb. etkiye sahip
hata türü
Yüksek Ekipmanın tamamen hasar görmesine sebeb olan ve ölüme, 7
zehirlenme, 3. derece yanık, akut ölümcül hastalık vb. etkiye sahip
hata
Orta Sistemin performansını etkileyen, uzuv ve organ kaybı, ağır 6
yaralanma, kanser vb. yol açan hata
Düşük Kırık, kalıcı küçük iş göremezlik, 2. derece yanık, beyin sarsıntısı 5
vb. etkiye sahip hata
Çok Düşük İncinme, küçük kesik ve sıyrıklar, ezilmeler vb. hafif yaralanmalar 4
ile kısa süreli rahatsızlıklara neden olan hata
Küçük Sistemin çalışmasında yavaşlatan hata 3
Çok Küçük Sistemin çalışmasında kargaşaya yol açan hata 2
Yok Etki Yok 1
ZARARIN OLUŞMA OLASILIĞI
 Öncelikle hata ve sebep olasılığı belirlenmeye çalışılır.
 Hata türünün ne sıklıkta oluşabileceği hesaplanarak olasılık bir ila on

arasında derecelendirilir.
 Grup üyelerinin bilgi birikimi ve tecrübelerine göre derecelendirme

yapılır.
 Hata türünün oluşma sıklığı dikkate alınır ve olasılık derecelendirme

tablosu kullanılır.
 Benzer bir proses varsa, buradaki istatistik bilgilerden yaralanılır.

ZARARIN OLUŞMA OLASILIĞI
Hata Olasılığı Hatanın İhtimali Derece

Çok Yüksek: Kaçınılmaz Hata >1 in 2 10
1 in 3 9
Yüksek: Tekrar Tekrar Hata 1 in 8 8
1 in 20 7
Orta: Ara Sıra Olan Hata 1 in 80 6
1 in 400 5
1 in 2,000 4
Düşük: Nispeten Az Olan Hata 1 in 15,000 3
1 in 150,000 2
Pek Az:Olası Olmayan Hata <3.4 in 1,000,000 1
FARK EDİLEBİLİRLİK
 Ürün veya parçanın üretim veya montaj hattını terk etmeden önce
hataların tespit edilebilme olasılığıdır.
 Burada hata, sanki oluşmuş gibi varsayılmakta ve mevcut kontrol

olanaklarıyla hata türüne sebep olan nedeni önleme olanağı
derecelendirilmektedir.
 Yine bir ile on arasında derecelendirme uygulanır.

FARK EDİLEBİLİRLİK
Farkedilebilirlik Farkedilebilirlik Olasılığı Derece

Fark Edilemez Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 10
keşfedebilirliği mümkün değil
Çok Az Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 9
keşfedebilirliği çok uzak
Az Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 8
keşfedebilirliği uzak
Çok Düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 7
keşfedebilirliği düşük
Düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 6
keşfedebilirliği çok düşük
Orta Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 5
keşfedebilirliği orta
Yüksek Ortalama Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 4
keşfedebilirliği yüksek ortalama
Yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 3
keşfedebilirliği yüksek
Çok Yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 2
keşfedebilirliği çok yüksek
Hemen hemen Kesin Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın 1
keşfedebilirliği hemen hemen kesin
Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi Risk
Değerlendirme Formu
Tarih : FMEA Tipi:

Proses/Sistem : Olası Hata Türleri ve Etkileri Analizi (FMEA) FMEA No:
Alt Sistem : RİSK DEĞERLENDİRME FORMU Düzenleyen:
Bileşen: FMEA Tarihi:
Dizayn Rehberi: Revizyon Tarihi:
FMEA Takımı: Sayfa:
Hareket Sonucu
Yeni RÖS
Potansiyel R Tavsiye Edilen Sorumlu &
Yeni (S)
Yeni (D)
Yeni (P)
Hata Hatanın Hataların Kontrol Ö İyileştirmeler/ Tamamlama Hareket
Sistem /Parça Türleri Sonuçları S Nedenleri P Önlemleri D S Eylemler Tarihi Tarihi
FİNE- KİNNEY METODU
Kullanımı kolay, yaygın olarak kullanılan bir

metottur.
İşyeri istatistiklerinin kullanımına imkan sağlar.
Risk Değeri= İ x F x D olarak hesaplanır.
İ= İhtimal, (0,2-10 arası bir değer)
F=Frekans, (0,5-10 arası bir değer)
D=Sonuçların Derecesi
28
3
Tablo 1-İhtimal Skalası

İhtimal: Zarar ya da hasarın zaman içinde
gerçekleşme ihtimali
Değer Kategori
0,2 Pratik Olarak İmkânsız
0,5 Zayıf İhtimal
1 Oldukça Düşük İhtimal
3 Nadir fakat Olabilir
6 Kuvvetle Muhtemel
10 Çok Kuvvetli İhtimal
28
4
Tablo: 2 Frekans (Maruziyet) Skalası

Frekans: Tehlikeye maruz kalma sıklığı
Değer Açıklama Kategori
0,5 Çok Nadir Yılda bir ya da daha az
1 Oldukça Nadir Yılda bir ya da birkaç kez
2 Nadir Ayda bir ya da birkaç kez
3 Ara sıra Haftada bir ya da birkaç kez
6 Sıklıkla Günde bir ya da daha fazla
10 Sürekli Sürekli ya da saatte birden fazla
28
5
Tablo: 3 Etki/Zarar-Sonuç Skalası

Derece: Tehlikenin gerçekleşmesi halinde
insan, işyeri ve çevre üzerinde oluşturacağı
zarar ya da hasarın şiddeti
Değer Açıklama Kategori
1 Dikkate Alınmalı Hafif-Zararsız veya önemsiz
3 Önemli Minör-Düşük iş kaybı, küçük hasar, İlk Yrd.
7 Ciddi Majör-Önemli Zarar, Dış tedavi, işgünü kaybı
15 Çok Ciddi Sakatlık, uzuv kaybı, çevresel etki
40 Çok Kötü Ölüm, Tam maluliyet, Ağır çevr. etkisi
100 Felaket Birden çok ölüm, önemli çevre felaketi

28
6
Risk Düzeyine Göre Karar ve Eylem
Sıra Risk Değeri Karar EYLEM
Kabul Edilebilir
1 R<20 Acil tedbir gerekmeyebilir
Risk
2 20<R< 70 Kesin Risk Eylem planına alınmalı
Dikkatle izlenmeli ve yıllık eylem

3 70 <R<200 Önemli Risk
planına alınarak giderilmeli
Kısa vadeli eylem planına

4 200 <R< 400 Yüksek Risk
alınarak giderilmeli
Çalışmaya ara verilerek derhal

5 R>400 Çok Yüksek Risk
tedbir alınmalı
28
7
İşyeri Bölümü : Değerlendiren : Tarih:

RİSK DEĞERLENDİRME FORMU
Aksiyonlar
RİSK RİSK DEĞERLENDİRMESİ ve Ek Sorumlu Süre
Nu TEHLİKELER Kontroller
Risk
İhtimal Frekans Etki
Değeri
1
ONAYLAYAN
Adı Soyadı:
İmza: Tarih:
28
8
CHECK
CHECK LİSTELERİ
LİSTELERİ
 Bir tesisin veya prosesin tüm donanımının ve

aletlerinin tam olup olmadığını veya kusursuz işleyip
işlemediğini saptar. İki adımda gerçekleştirilir.
 Check listelerindeki özel sorularla, analizi yapılan
tesisin eksiklikleri saptanır.
 Bir önlemler katalogu ile, yapılması gereken
düzeltmeler önerilir.
 En verimli sonuçlar, uzun deneyimlere dayalı veya
deneyimli uzmanlar tarafından hazırlanmış
listelerden alınır. (örnek:uçaklarda pilotların
kullandığı check listler gibi)
ÇEKLİST
KULLANIM ALANI
HAZOP (Hazard and Operability Studies)

«Tehlike ve İşletilebilirlik Çalışması Metodolojisi»
«Tehlike ve İşletilebilirlik Analizi»
Kimya endüstrisi tarafından, bu sanayinin özel tehlike

potansiyelleri dikkate alınarak geliştirilmiş bir yöntemdir.
HAZOP tanımı (4)

ÖZELLİKLERİ – 1
 Multidisipliner bir tim tarafından, kaza odaklarının

saptanması, analizleri ve ortadan kaldırılmaları için
uygulanır.
 Belirli anahtar ve kılavuz kelimeler kullanarak
yapılan sistemli bir beyin fırtınası çalışmasıdır.
 Takım elemanları sistemdeki kimyasallar, prosesler
ve ekipmanlar konusunda uzman kişiler olmalıdır.
 Bu metot ile normal operasyon şartlarından
prosedürlerinden sapmalar belirlenebilir.
ÖZELLİKLERİ – 2
 Özellikle kimya, ilaç, petrokimyasal ve nükleer
prosesler için uygun bir analiz yöntemidir.
 Rehber kelimeleri kullanarak yapısal bir beyin fırtınası
mantığı ile çalışır.
 Önceden belirlenen işletme koşullarından sapmaları
belirlemek amacıyla özel bir soru yapısı kurar.
 Analiz çok disiplinli bir takım tarafından
gerçekleştirilmelidir ve bir takım lideri tarafından
yönetilmelidir.
HAZOP TAKIMI
 Fabrikanın işveren vekili
 Fabrika müdürü
 İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı
 İşletme (Proses) Mühendisi
 Sistem ve Otomasyon Mühendisi
 Elektrik Mühendisi
 İnşaat Mühendisi (Gerekli ise)
PROSESİN/OPERASYONUN BİR BÖLÜMÜ
FİZİKSEL PARAMETRELER KİMYASAL PARAMETRELER
HAZOP SAPMA MATRİKSİ

(Anahtar Kelimeler + Kılavuz Kelimeler)
TEHLİKELİ SAPMA
NEDEN ARAŞTIRMASI SONUÇ ARAŞTIRMASI

Bir Prosesi/Operasyon Adımlarından Birini Seç
Proses Bölümünün ya da Operasyon Proses Bölümünün veya Operasyonun

Adımının Amacını Açıkla Diğer Adımına Uygula
Prosesin Bir Değişkenini ya da Prosesin veya Operasyonun Tüm Değişkenleri

Bir Görevini Seç ya da Tüm Görevleri İçin Tekrar Et
Seçtiğin Proses Değişkeni/Görev İçin Kılavuz Tüm Kılavuz Kelimeler

Kelimeleri Kullanarak Anlamlı Sapmaları Belirle İçin Tekrar Et
Anlamlı Sapmanın Muhtemel Yapılması Gereken Eylemleri

Nedenlerini Listele Belirle
Sapma İle İlişkisi Bulunan Sonuçları

Sonuçlar, Nedenler ve Korunma Temelli
Dikkatle Gözden Geçir
Risklerin Kabul Edilebilirliğini Belirle
Sapmayı Önlemek İçin Mevcut Korunmayı Tanımla

1 Bir tank seç
2 Tank veya boru hattı için genel amacını açıkla
3 Bir hat seç
4 Hat için amacını açıkla
5 İlk anahtar kelimeni uygula
6 Anlamlı bir sapma geliştir
7 Olası nedenler üzerinde çalış
8 Sonucu üzerinde çalış
9 Tehlikeleri keşfet
10 Kayıt tut
11 İlk anahtar kelime için elde ettiğin tüm anlamlı sapma için 6-10 arasını tekrarla
12 5-11 arasını tüm anahtar kelimeler için tekrar et
13 Çalışma yaptığın hattı işaretle
14 3-13 arasını tüm hatlar için tekrar et
15 Yardımcı bir sistem seç (Ör: Isıtma sistemi)
16 Yardımcı sistem için amacını açıkla
17 Yardımcı sistem için 5-12 arasını tekrar et
18 Çalışma yaptığın yardımcı sistemi işaretle
19 15-18 arasını tüm yardımcı sistemler için uygula
20 Tank için amacını açıkla
21 5-12 arasını tekrar et
22 Çalışma yaptığın tankı işaretle
23 Akım şemasındaki tüm tanklar için 1-22 arasını tekrar et
24 Bitirmek için akış şemasını işaretle
25 1-24 arasını tüm akış şeması için tekrar et
HAZOP Çalışma Akış Şeması

Sembol Aktivite Çoğunlukla Sonucu
Ürün, başarılan adım, prosesteki ilerleme adımı,

OPERASYON
değişkenlik adımı
DENETLEME Kantitatif veya kalitatif uygulanan
TAŞIMA Nakliye veya taşıma
Soru GECİKME* Müdahale, çatışma, engel veya gecikme
Ambarda depolama, stoklama, bir bölümde

DEPOLAMA
tutma
Rehber Kelimeler Açıklama Örnek
YOK No, None, Not Beklenen değişken karşılanmamış Akış yok
FAZLA More, Higher Parametrede nicelik olarak artma Yüksek sıcaklık oluştu
AZ Less, Lower Parametrede nicelik olarak azalma Düşük basınç oluştu
AYRICA As well as İlave bir aktivite Diğer vana da kapandı
Sistemin sadece bir kısmı

KISMEN Part of Beklenen değişkenin bir kısmı karşılanmış
durdu
Sistem durunca reaktör
TERS Reverse Beklenenin tersi gerçekleşmiş
vakum yaptı
DİĞER Other Than Başka bir değişken ile yer değiştirme Gaz hattında sıvı var
GEÇ-ERKEN Early/Late Faaliyetin istenen zamanda olmaması
ÖNCE-SONRA Before/After Sıralamanın doğru yapılmaması
Kullanılan rehber kelimeler (2)

Örnekler
AKIŞ KOMPOZİSYON pH
BASINÇ İLAVELER SIRA
SICAKLIK AYRIM START/STOP
KARIŞTIRMA ZAMAN SİNYAL
TRANSFER HIZ FAZ
SEVİYE PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ AKIŞKANLIK
ÖLÇÜM İLETİŞİM REAKSİYON
KONTROL OPERASYON REAKSİYON

Örnekler
AKIŞ KOMPOZİSYON pH
Basınç Ölçer
Emniyet Vanası
BASINÇ İLAVELER SIRA
Conta
SICAKLIK AYRIM START/STOP Klapeler
KARIŞTIRMA ZAMAN SİNYAL
Sıvı
Yemek
TRANSFER HIZ FAZ
SEVİYE PARTİKÜL BÜYÜKLÜĞÜ AKIŞKANLIK

Isı
ÖLÇÜM İLETİŞİM REAKSİYON
KONTROL OPERASYON REAKSİYON

Rehber Proses Olası
Sapma Sonuç Öneriler
Kelime Parametresi Sebep
YOK Sıvı Basınç Oluşmaz Sıvı koyulmadı Yemek yanar Kontrol listesi oluştur
Emniyet vanasından önce Klapelerin üzeri

Klapeler kapağı Klapeler
içerideki basınç, kapak sıkılması gereken
KISMEN Klape istenilen kuvvette yeterince
açılarak boşalır noktalar belirlenerek
tutmaz sıkılmadı
(yaralanma !) işaretlenir
Basıncın sürekli takibi
Ocak açık Belirli bir seviyede
FAZLA Isı Basınç artar ve ocak ateşinin
bırakıldı emniyet vanası açılır
kontrolü
What if…? AÇIKLAMA
Bu metot, fabrika ziyaretleri ve prosedürlerin gözden

geçirmesi esnasında yararlıdır.
«Bu metot işlemlerin herhangi bir aşamasında

uygulanabilir.»
«Hali hazırda var olan, kaçınılmaz potansiyel

tehlikelerin tespit edilme oranını yükseltir.»
What if…? AÇIKLAMA
Bu yöntem genel soru olan “Olursa Ne Olur?” ile

başlar ve sorulara verilen cevaplara dayanır.
Aksaklıkların muhtemel sonuçları belirlenir ve sorumlu

kişiler tarafından her biri için tavsiyeler tanımlanır.
Risk değerlendirme raporunda, tehlikelerin tipini tarif

etmek ve tavsiyeleri değerlendirmek maksadıyla
kullanılır.
Eylem
Soru Sonuç Tavsiyeler Sorumlu
Zamanı
……….olursa ne olur?
…...….olursa ne olur?
……….olursa ne olur?
Açıklama; Bu metotta risklere sayısal değerler verilmez!
Sayısal değ er kullanmaması

PHA AMAÇ
İşletmenin-tesisin tasarımı aşamasında tehlikelerin

analizi için kullanılan tehlike değerlendirme tekniğidir.
Hangi amaç için

BAŞLANGIÇ TEHLİKE ANALİZİ RİSK DEĞERLENDİRME FORMU
Yer Değerlendirme
Proses Düzenleyen
Alt Sistem Revizyon No-Tarih
Tehlikeli
Potansiyel Tehlikeli Korunma Şiddet Düzeltici
Olayın Kaza
Tehlike Durum Kaybı Frekans Önlem
Nedeni
HATA AĞACI ANALİZİ METODOLOJISI
FTA
 1962 Yılında Bell Telefon Laboratuvarlarında

Amerikan Hava Kuvvetleri (U.S. Air Force)
için geliştirilmiştir.
 Bir tepe olayın (top event) gerçekleşmesi

veya gerçekleşmemesi için alınması gereken
önlemler ayrıntılı bir şekilde analiz edilir.
 Olmaması istenen tepe olay saptanıp, bu

olaya neden olabilecek tüm faktörler analiz
edilir.
FTA
1.Anlaşılabilir Zirve Olayı teşhis et
Tümdengelimli
Mantığı kullanır.
3. Zirve olaya katkıda bulunan olaylara
mantık kapısı ile bağlantı kur
2. Birinci-seviye katkısı
bulunan olayı teşhis et
5. Zirve olaya katkısı

bulunan ikinci-seviye olaya
mantık kapısı ile bağlantı
kur
4. ikinci-seviye katkısı
Esas olay (“yaprak”, “başlatan” veya bulunan olayı teşhis et
“temel”) analitik çözümün limitini
gösterir. 6. Tekrarla/devam
FTA Hata Ağacı Analizi
 FTA tekniği, kaza araştırmalarında
kullanıldığı gibi potansiyel kazaların
oluşmasını önlemek üzere risk
değerlendirme tekniği olarak da sıklıkla
uygulanan ve kullanılan bir yöntemdir.
 FTA ile yaşanan kaza veya olayla ilgili kritik

hataların ya da ana (majör) hataların,
sebeplerinin ve potansiyel karşıt
önlemlerinin şematik gösterimi yapılır.
Böylelikle de kazayı meydana getiren ana
(majör) hataların tespiti sağlanır.
 Ayrıca düzenleyici hareketleri veya problem
azaltıcı hareketleri tanımlar.
 FTA'nın amacı; hataların gidiş yollarını,

fiziksel ve insan kaynaklı hata olaylarını ve bu
hatalara sebep olacak yolları tanımlamaktır.
 FTA, belirli bir hata olayı üzerine odaklanan

analizci bir tekniktir. Daha sonra muhtemel alt
olayları mantıksal bir diyagramla şematize
eder.

 Bir hata ile karşı karşıya kalındığında ilk önce
yapılması gereken şey, o hatayı oluşturan
kaynak olayı ve hatanın etkilerini belirlemektir.
 Böylece hatayı tanımak daha kolaylaşır ve bir

sonraki hataya karşı ne gibi önlemler alınacağı
daha rahat bir şekilde ortaya konulabilir.
 Ayrıca nedenleri kötü belirlenmiş hataların

daha başka hataların doğmasına neden
olacağını belirtmekte fayda vardır.
Kaynaklarda farklı şekillerde
çeşitlendirilen hatalar genel olarak şu
şekilde sınıflandırılabilir:
Meydana Geldiği Aşamaya Göre Hata
Sınıflandırması:
• Tasarımla İlgili Hatalar: İşlemsel
zorlanma, tasarım dayanıklılığını aştığı
zaman ortaya çıkan hatalar,
• Üretimle İlgili Hatalar: Tasarım
özellikleri, üretim sürecindeki faktörlerle
bozulduğu zaman gözüken hatalar,
• Kullanımla İlgili Hatalar: Normal
çalışma ömrü esnasında aşırı işlemsel
zorlama veya bakımla ilgili sorunlardan
kaynaklanan hatalar.
Sonuçlarına Göre Hata Sınıflandırması:

• Felaket Getirici Hata: Ölüme ve çok

büyük sistem hasarına yol açan hatalar,
• Kritik Hata: Ciddi yaralanmaya, mal
hasarına ve küçük sistem hasarına neden
olabilen hatalar,
• Marjinal Hata: Küçük yaralanma,
küçük mal hasarı veya küçük sistem hasarına
neden olan hatalar,
Sonuçlarına Göre Hata
Sınıflandırması:
• Küçük Hata: Yaralanmaya ve mal
hasarına neden olmayan, planlanmış bakım ve
tamir gerektiren hatalar,
• Önemsiz Hata: Etkileri hissedilmeyen
hatalar..
Zamana Göre Hatalar:
• Ani Hatalar: Ürün veya sistemin
zorlanması sonucunda işlevlerini aniden
kaybetmesiyle ortaya çıkan hatalar.
• Kademeli Hatalar: Aşınma ve eskimenin
etkilerinin bir araya gelmesinin ardından zamanla
ortaya çıkan hatalar…
Nedenlerine Göre Hatalar:
• İnsan gücünden kaynaklanan hatalar,

• Malzemeden kaynaklanan hatalar,
• Makineden kaynaklanan hatalar,
• Yöntemden kaynaklanan hatalar,
• Ölçme yöntemlerinden kaynaklanan
hatalar
• Yönetimden kaynaklanan hatalar…
FTA nın Amacı;
 Hataların mekanizmalarını ve mekanik,

fiziksel, kimyasal veya insan kaynaklı hata
olaylarına sebep olabilecek nedenleri
tanımlamaktır.
 Bu nedenle bu yöntem, bazı kaynaklarda

‘Neden? Neden? Ağacı’ veya ‘Kök Ağacı’
olarak da tanımlanmaktadır.
Semboller ve Nedensel İlişkileri
 Hata ağacı analizinde kullanılan kapı ve

sembollerin açılımı aşağıdaki tablolarda
verilmiştir:
FTA Diyagramının Oluşturulması
Ağaç yapısının asıl amacı; temel insan, cihaz

ve çevresel olaylar arasındaki ilişkileri
göstermektir. FTA diyagramının
oluşturulmasında aşağıdaki yol izlenir;
1. FTA diyagramının oluşturulması için öncelikle

olayın rapor edildiği ve araştırma yapılacak olan
proses veya bölümü seç… Gerekirse Blok
Diyagramını çiz ve diyagramın üstüne bir kutu
çizerek bileşenler ve alt bileşenleri listele,
2. Proses, makine, ekipman ve bölüm ile

ilgili kritik arızalar ile tehlikeleri tanımla,
3. Hatanın sebebini tanımla ve muhtemel
bütün sebebleri listelemeye çalış,
4. Bir kök nedene doğru ilerle. Her hata
için kök nedenlere ulaşana kadar tanımla,
5. Her kök sebep için karşıt ölçümleri
tanımla,
6. Anlaşılabilir bir “Zirve Olayı” teşhis et
ve en başa diktörgen sembolünün içine yaz,
7. Birinci seviye katkısı bulunan olayı teşhis et,
8. Zirve olaya katkıda bulunan olaylarla mantık

kapısı arasında bağlantı kur,
9. İkinci seviye katkısı bulunan olayı teşhis et,
10. Zirve olaya katkısı bulunan ikinci seviye olaya

mantık kapısı ile bağlantı kur,
11.Tüm kök nedenlere ininceye kadar tekrarla ve

devam et.
FTA AMACI;
 Hata Ağacı Analizinin ana amacı; grafiksel
olarak tespit edilen ara ve kök hata
nedenlerinin grafiksel ve mantıksal
değerlendirmesini yapmaktır. Zirve olay,
(top event) analizin baş konusudur ve en
önemli etki, performans, sakatlık, tahribat
veya kaybı ifade etmektedir. Yani bu
faktörlerin direkt veya endirekt etkisinde
gelişen diğer olay veya hatalar sonuç
olarak zirve olayı oluşturmaktadır.
Olasılık teoremlerini de
kısaca hatırlatacak olursak;
1- Klasik olasılık teoremi
E = Bir olay
n = Mümkün olan ve ortaya çıkma şansı eşit
olan bütün haller
a = Elverişli bir halin ortaya çıkma sayısı
P(E) = Olayın meydana gelme olasılığı

P(E) = a/n
2- Olasıkların toplanması kuramı:
Bileşik bir olayın ortaya çıkma olasılığı, o olayı

meydana getiren olayların olasılıklarının toplamına
eşittir. Bu kuralın uygulanabilmesi için bir olay
meydana gelirken aynı anda diğerlerinin meydana
gelmemesi gerekmemektedir. Yani bileşik olayların
birbirlerini engelleyen türden olması gerekmektedir
[P(AB)=0].
Örneğin; A veya B olayının meydana gelme olasılığı
P (A veya B) = P(A) + P(B)’dir.

3- Birleşik olasılık (Joint probability):
Hem A hem de B olayının aynı anda meydana

gelme olasılığı:
A veya B ya da C’nin ortaya çıkış olasılığı;
P (A veya B ya da C)= P(A) + P(B) + P(C) -

P(AB)- P(AC)- P(BC) + P(ABC)
4- Olasılıkların çarpımı kuramı
Eğer A ve B olayları birbirinden bağımsız ise

yani birinin ortaya çıkışı diğerinin olasılığını
etkilemiyor ise hem A hem de B’nin aynı anda
ortaya çıkma olasılığı:

P(AB)= P(A).P(B)
BOOLEAN MATEMATİĞİ
Boolean matamatiği Hata Ağacı Analizinde,

bu analizi yapan analiste iyi bir analiz
yapabilmesinde yardımcı olur. Boolen
matematiği ile hata ağacının indirgenmesi
sağlanır.
BOOLEAN KURALLARI
A B A.B A B A+B
0 0 0 0 0 0
0 1 0 0 1 1
1 0 0 1 0 1
1 1 1 1 1 1
Tablo- : Lojik VE (AND) Tablo- : Lojik VEYA (OR)
işlemi işlemi

Kural
BOOLEAN
TEOREMİ
1. A = 0 veya Ã = 1
2. 0.0 = 0
3. 1 + 1 = 1
4. 0 + 0 = 0 Minimal Cut Set Minimal Paht
5. 1.1 = 1 (Asgari Hata Ağacı) Set (Meydana
6. 1.0 = 0.1 = 0 Gelmediği Takdirde
7. 1 + 0 = 0 + 1 = 1 Zirve Olay Garanti
Olarak Meydana
Gelmez )
OLAY AĞACI ANALIZI
ETA
 Her hangi bir tehlikeli olayın yaratabileceği

çeşitli senaryolar analiz edilir.
 İdeal olarak, birden fazla proses ve koruma
sistemlerinin olduğu tesislerde kullanılır.
 Kazaların sıklığı ve/veya olasılıkları sayısal
olarak belirlenebilir.
ETA
KANTİTATİF ANALİZ
Tümevarım mantığı
kullanır. P(P1)
P(P2) 1-S
Q(P2) 2-P
P(D) P(P2) 3-P
Q(P1)
Q(P2) 4-F
P(EP)
Başlatma Q(D) 5-F
Q(EP) 6-F
P(.) – Parçanın Başarı Olasılığı

Q(.) – Parçanın Hata Olasılığı
S – Tüm Sistemin Başarısı
P – Sistemin Kısmi Başarısı
F – Sistem Hatası
NEDEN- SONUÇ ANALİZİ
 Bu teknik nükleer enerji santrallerinin risk analizinde

kullanılmak üzere Danimarka RISO
labaratuvarlarında yaratılmıştır.
 Diğer endüstrilerin sistemlerinin güvenlik düzeyinin
belirlenmesi için de adapte edilebilir.
 Neden - Sonuç analizi, Hata Ağacı Analizi ile Olay
Ağacı Analizinin bir harmanıdır.
 Neden - Sonuç analizinin amacı, olaylar arasındaki
zinciri tanımlarken istenilmeyen sonuçların nelerden
meydana geldiğini belirlemektir.
NEDEN- SONUÇ ANALİZİ
KANTİTATİF ANALİZ
Sonuç Sonuç
Tanımlanması Tanımlanması
P0 P 1 P0(1 –P1)(1-P2)
Evet Hayır
Olay
P2
P0(1 –P1)
Evet Hayır Hata Ağacı
Analizi
P1 Olay
Olay Başlangıcı
Hata Ağacı
Analizi
P0
Hata Ağacı
Analizi

12.risk Değerlendirme Reform 2014 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

12.risk Değerlendirme Reform 2014 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

İbrahim Özbunar

 Risk Analizinin Amacı

İşyeri tehlikelerinin tanımlanması, çalışan sağlığı ve

 Hiçbir iş emniyetsiz yapılacak kadar acil değildir.

 İSG’in temeli prosedür ve talimatlardır.

 Kazaların %98’i önlenebilir.

“Tehlike” potansiyel olarak

Bunlar, insan davranışları,

“Risk” tehlike dolayısıyla ortaya

 İşyerinde var olan ya da dışarıdan

 Tehlikeden kaynaklanacak kayıp,

A) Risk: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gele-bilecek, çalışanı

A) Risk: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gele-bilecek, çalışanı

21 ARALIK 2013 C sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Sınav

21 ARALIK 2013 C sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Sınav

21 ARALIK 2013 C sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Sınav

21 ARALIK 2013 C sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Sınav

 Bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler

 Kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması

amacıyla yapılması gerekli çalışmalardır.

 İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında

A) Risk Yönetimi

A) Risk Yönetimi

 (3) Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği alanındaki

 (4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin

a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her

b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup

c) Risk değerlendirmesi yapar veya

d) Yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki

İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde

b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek.

c) Risklerle kaynağında mücadele etmek.

ç) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için;

işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı,

çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen

özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve

d) Teknik gelişmelere uyum sağlamak.

e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli

f) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları,

g) Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma

ğ) Çalışanlara uygun talimatlar vermek.

(1) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk

a) Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu.

b) Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve

c) İşyerinin tertip ve düzeni.

ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar

(2) İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi

(3) İşyerinde uygulanacak iş sağlığı ve güvenliği

(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden

 Risk değerlendirmesi, iş sağlığı ve

 Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması

 İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem

 Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden,

Kabul Edilebilir Risk Seviyesi:

Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme

İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve

Ramak Kala Olay:

İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da

İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek,

Tehlikeden kaynaklanacak kayıp,

İşyerinde var olan ya da dışarıdan

bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol

Kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması