İş Sağlığı ve

Güvenliği
Kültürü
İSG KÜLTÜRÜ

İş Sağlığı Güvenliği

Tanım İşyerlerinde işlerin yürütülmesi sırasında (nedeniyle)

oluşan, sağlığa zarar verecek koşullardan ve güvenliği
tehlikeye düşürecek durum ve davranışlardan korumak,
üretimin devamlılığını sağlamak ve verimliliği arttırmak
amacıyla yürütülen sistemli ve bilimsel çalışmalardır.
İşyerini işin yürütümü nedeniyle oluşan tehlikelerden
korumak, sağlığa zarar verebilecek koşullardan
arındırmak ve daha iyi bir çalışma ortamı sağlamak için
yapılan sistemli çalışmalardır.
İSG KÜLTÜRÜ

İş Sağlığı Güvenliği

İçselleştirilmiş ve yaşam biçimi haline getirilmiş bilgi,

güvenlik kültürünü oluşturur.

İş güvenliği göz ardı edildiğinde;

«İş Kazası ve Meslek Hastalığı» oluşur!...
İSG AMACI

ÇALIŞANIN KORUNMASI İŞLETMENİN KORUNMASI

(Sağlık & Güvenlik) (Acil Durum Tedbirleri, Risk Değerlendirme)

İSG
Amacı

ÜRETİM-KALİTENİN ARTIRILMASI
(Verimlilik, kalite, Zamanında Üretim)
İSG Geliştirilmesi
İSG KÜLTÜRÜ

İSG KÜLTÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ

1.Düzeltmekten çok koruyucudur!

2.Multidisiplinerdir (Çok disiplinli yapı)
3.Ancak ilgili tarafların katkısıyla gelişebilir
a) Devlet
b) İşverenler ve Örgütleri
c) Çalışanlar-Sendikalar
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNİN SAĞLANMASI
DEVLET

Meslek Örgütleri Üniversiteler

İŞVEREN ÇALIŞANLAR
İSG KÜLTÜRÜ

DEVLET
1. Kayıt-dışı istihdamın önlenmesi
2. Çocuk işçiliğinin yok edilmesi
3. Cinsiyet ayrımcılığının yok edilmesi
4. Sosyal güvenliğin desteklenmesi
5. Gelir dağılımı adaletsizliğinin azaltılması
6. Yaşanabilir bir asgari ücretin saptanması
7. Çalışan sayısına bakmadan, herkesin İSG hizmeti almasını sağlama
8. Kamu sağlık hizmetlerinin düzenlenmesi
9. Güvenilir bir kayıt sistemi kurulması
10.Hekim iş müfettişi istihdamı
11.İş kazalarının bilimsel analizi
12.İşçi Sağlığı Enstitülerinin kurulması/yaygınlaştırılması
13.Yasalarda çalışanların korunması
İSG KÜLTÜRÜ

İŞVEREN
1. Üretim süreçlerinde “Önce verimlilik” yerine “Önce insan”
yaklaşımının benimsenmesi
2. Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi yaklaşımının benimsenmesi
3. İşyerinde çalışan işçi sayısına bakılmaksızın, her çalışanın İSİG
hizmetlerinden yararlanmasının sağlanması
4. İşyeri sağlık ve güvenlik birimlerinin desteklenmesi
5. İlk ve acil yardım hizmetlerinin organizasyonu
6. Çalışanların eğitimi
7. Veri akışının sağlanması
8. İş kazalarının bilimsel analizi
İSG KÜLTÜRÜ

ÇALIŞAN
1. İşyeri, iş kolu ve üretim süreci ile ilgili bilgi sahibi olunması
2. Risk değerlendirmesi ve risk yönetimi süreçlerine katılması
3. İş güvenliği etkinliklerine katılma (eğitim…vb)
4. Kişisel koruyucu ekipmanın kuralına uygun biçimde kullanılması
İSG KÜLTÜRÜ

Üniversiteler
1. İş sağlığı iş güvenliği – Sosyal politikalara katkı
2. Güvenilir bir kayıt sistemi kurulmasına bilimsel altyapı
3. İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün temel
eğitimi
4. İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün
mezuniyet sonrası sürekli eğitimine katkı
5. İşçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili araştırmalar işçi sağlığı ve iş
güvenliği ile ilgili akademik ortam
İSG KÜLTÜRÜ

Meslek Odaları
1. İş sağlığı iş güvenliği – Sosyal politikalara katkı
2. İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün
yetiştirilmesi ve istihdam edilmesi süreçlerine katkı
3. İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanında çalışacak insan gücünün
mezuniyet sonrası sürekli eğitiminin organizasyonu
4. İş kazalarının bilimsel analizine katkı
İSG Öncelikli Hedefi
Kaza Zinciri
İSG KÜLTÜRÜ

İŞ KAZASI

İLO: «Önceden planlanmamış, bilinmeyen ve kontrol altına

alınamamış olan etrafa zarar verebilecek nitelikteki
olaylardır.»
WHO: «Önceden planlanmamış, çoğu kişisel yaralanmalara
makinelerin, araç gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir
süre durmasına yol açan bir olaydır.»
 KAZA ZİNCİRİNİN 5 TEMEL FAKTÖRÜ
5 Yaralanma
«Zarar-Hasar»
Yaralanma (zarar veya hasar)
meydana gelmeli Kaza Olayı
4
Kazanın -yaralanma/zararın-
Tehlikeli Hareket meydana gelmesi gerekir
3 Tehlike Durum
Tehlikeli hareket ve durumun
aynı anda olması gerekir. Kişisel Kusurlar
«İSG’nin Hedefi…» 2
Dikkatsizlik, pervasızlık,
1 asabiyet, dalgınlık, ihmal,
İnsanın Tabiat Şartları önemsemezlik gibi yanlış ve
İnsan tabiat karşında zayıf Karşısında Zayıflığı
olmasaydı kazalar olmazdı. gereksiz hareketler.
«Kazalar tam önlenemez!» «İnsanla İlgili» «Zayıflığın Kişisel Boyutu»
İSG İnsanı Kusurlu Varlık Kabul Eder.

Kaza zincirini oluşturan halkalardan biri olmadıkça diğeri oluşmaz ve kaza meydana gelmez!
 İş Güvenliği
Temel Prensipleri
İG PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMÜNDE 10 KURAL
SN İŞ GÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ*
1 Tehlikeli hareket ve tehlikeli durumların önlenmesi

2 İş kazalarının %88’ini tehlikeli hareket, %10’u tehlikeli durum, %2’si sebebi kaçınılmaz ve bilinmeyen nedendir

3 Kaza sonucu meydana gelecek zararın büyüklüğü kestirilemez, bu tamamen tesadüfe bağlıdır

4 Ağır yaralanma/ölümle neticelenen her kazanın temelinde 29 uzuv kaybı, 300 yaralanma olmayan olay vardır

5 Tehlikeli hareketlerin nedenleri

6 Kazalardan korunma metodu

7 Kazalardan korunma yöntemleri ile üretim, kalite kontrolü metotları benzerlik ve paralellik arz eder

8 İG ile ilgili çalışmalara, kurallara ve alınacak tedbirlere üst düzey yönetici katılmalı-sorumluluğa ortak olmalı

9 Formen, ustabaşı ve benzeri ilk kademe yöneticiler kazalardan korunmada en önde gelen personeldir

10 İG çalışmalarına yön veren insani duyguların yanında, İG’nin sağlanmasında itici rol oynayan 2 mali faktör var
İŞ GÜVENLİĞİ BİRİNCİ PRENSİBİ

Prensip-1

«Tehlikeli Hareket ve Tehlikeli Durumların Önlenmesi»

Kaza zincirinin üçüncü halkası en zayıf halkadır. İSG birinci ve
ikinci halkalarda (eğitim ve disiplin yoluyla) etkin sonuç elde
edemeyeceğini kabul eder.

İş güvenliği, kazaların önlenmesinde «Tehlikeli Hareket ve

Tehlikeli Durumları» düzeltmeyi hedef alır.
 KAZA ZİNCİRİ
Yaralanma
«Zarar-Hasar»

Kaza Olayı

Tehlikeli Hareket
3 Tehlike Durum
Tehlikeli hareket ve durumun
aynı anda olması gerekir. Kişisel Kusurlar
«İSG’nin Hedefi…»

İnsanın Tabiat Şartları

Karşısında Zayıflığı
«İnsanla İlgili»
İŞ GÜVENLİĞİ İKİNCİ PRENSİBİ

Prensip-2

«İş kazalarının %88’ini tehlikeli hareket, %10’u tehlikeli

durum, %2’si sebebi kaçınılmaz ve bilinmeyen nedendir.»
Bu prensip iş güvenliği önlemlerinde, tehlikeli hareket ve
tehlikeli durumların önemli olduğunu göstermektedir.
İŞ KAZALARI NEDENLERİ (% ORANLARI)

%88 Tehlikeli Hareket

İŞ
KAZASI

%10 Tehlikeli Durum %2 Sebebi Bilinmeyen

TEHLİKELİ HAREKETLER – DURUMUNLAR
TEHLİKELİ HAREKETLER TEHLİKELİ DURUMLAR

1. Emniyetsiz çalışma (vaziyet alma), 1. Uygun olmayan KKD,

2. Gereksiz şekilde hızlı çalışma,
3. Emniyet donanımını kullanılmaz hele getirme,
4. Alet ve makineleri tehlikeli şekilde kullanma,
5. Emniyetsiz taşıma, yükleme, istifleme yapma,
6. Tehlikeli yerlerde çalışma,
7. Şaşırma, kızgınlık, üzgün, telaş, şakalaşma,
8. KKD kullanmama,
2. Koruyucusuz çalışma,
3. Kusurlu alet, makine, techizat kullanma,
4. Emniyetsiz yapılmış alet-makineler
5. Yetersiz ve bakımsız bina, alet ve makine
6. Yetersiz ve/veya fazla aydınlatma
7. Yetersiz havalandırma
8. Emniyetsiz yöntem-şartlar

Tehlikeli
Durumlar
Tehlikeli
Hareketler
İŞ GÜVENLİĞİ ÜÇÜNCÜ PRENSİBİ

Prensip-3

«Kaza Sonucu Meydana Gelecek Zararın Büyüklüğü

Kestirilemez, Bu Tamamen Tesadüflere Bağlıdır.»
Bu prensip İSG’nin yaptığı faaliyetlerdeki amacının; kazayı hafif
atlatmak değil, kazayı meydana getiren sebepleri ortadan
kaldırılmaya dönük olması gerektiğini söylemektedir.
OLUŞANZARAR

Kolayca Önlenir Metotlu Çalışmayla Önlenir

Önlenemez

%50 %2 %48
İŞ GÜVENLİĞİ DÖRDÜNCÜ PRENSİBİ

Prensip-4

«Ağır yaralanma ya da ölümle neticelenen her kazanın

temelinde 29 uzuv kaybı, 300 yaralanma olmayan (ramak
kala) olay vardır.»
Bu prensipten özellikle «ramak kala» olayların nedenlerinin iyi
incelenmesi gerektiği anlaşılmaktadır.
HER KAZANIN TEMELİNDE (1/29/300 ORANI) – 4

29 Uzuv Yaralanmalı
Olay

300 Yaralanma 29
300
Meydana Gelmeyen KAZA
Olay (Ramak Kala
Olay!)
1
1 1 Ağır Yaralanma /
Ölüm
Ölümcül Kaza :1
29 Kayıp İş Günü Durumu: 30
Tıbbi Tedavi Durumu : 300
300 Güvensiz Koşullar : 30000
Dikkatsizlik Durumları: 300000
İŞ GÜVENLİĞİ BEŞİNCİ PRENSİBİ

Prensip-5

«Tehlikeli Hareketlerin Nedenleri?»

İnsan önce güvensiz koşullar oluşturmakta, sonrada bu koşullar
nedeniyle kaza yapmakta veya meslek hastalığına
yakalanmaktadır.
Kaza kusur oranlarının belirlenmesinde tehlikeli hareketlerin
nedenleri incelenmelidir.
 TEHLİKELİ HAREKETLERİN NEDENLERİ
İşçinin bünyesinden ve
yaradılışından gelen şahsi kusurları
«dikkatsizlik, laubalilik,
umursamazlık» Bilgi ve ustalık yetersizliği

Tehlikeli
Hareketlerin
Nedenleri

Fiziki yetersizlikler,
Uygunsuz mekanik koşullar
İŞ GÜVENLİĞİ ALTINCI PRENSİBİ

Prensip-6

«Kazalardan Korunma Metodu»

İSG mevzuatımızda yapılan yeni düzenlemelerle bu konu geniş
bir şekilde ele alınmıştır.
KAZALARDAN KORUNMA METODU
MUHENDİSLİK ERGONOMİ DİSİPLİN
İKNA VE TEŞVİK
REVİZYON «İŞ-İŞÇİ UYUMU» KURALLARI

Tehlikeli durumların Eğitim ve öğretim Yapılacak işe uygun İş güvenliğini

bilinmesi, çalışmaları, işçi temini ve sağlamada en son
çalışanları biyolojik başvurulacak
Tehlikeli durumların Çeşitli yarışmaların özellikleri ile çözüm yolu, disiplin
analizi, düzenlenmesi kabiliyetlerine göre tedbirlerine
makine, tesis ve başvurulması,
Tedbirlerin Uyarı levhaları ve aletleri geliştirmek,
alınması, afişler,

Tedbirlerin Propaganda,
uygulanması
Ödüllendirme ve
Gerekli kontrollerin özendirme,
sağlanması,
İŞ GÜVENLİĞİ YEDİNCİ PRENSİBİ

Prensip-7

«Kazalardan Korunma Yöntemleri ile Üretim ve Kalite

Kontrolü Metotları Benzerlik ve Paralellik Arz Eder.»

Bu benzerlik kalite yönetim sistemlerinde daha net

görülmektedir.
İŞ GÜVENLİĞİ SEKİZİNCİ PRENSİBİ

Prensip-8

«İG İle İlgili Çalışmalara, Kurallara ve Alınacak Tedbirlere Üst

Düzey Yönetici Katılmalı ve Sorumluluğa Ortak Olmalıdır.»
İSG çalışmaları sadece işyerinde bu amaçla görevlendirilen
personele sınırlı kalmamalıdır. Özellikle üste düzey yönetim,
orta düzey yönetim İSG desteklemelidir.
İŞYERİNDE GÜVENLİK KÜLTÜRÜ

(M

Or
üh

tim
en

ta
di
s,

Yö
ne
şe

ne
f,

Yö
us

ti
ta

m
b
Üs
aş
ı)

İşyeri
Güvenlik
Kültürü
Ya ist G S

lar
zıs em iste
Ya

an
S
z

ız i

ış
ılı

l
İS

Ça
İS

G
m
i
İŞ GÜVENLİĞİ DOKUZUNCU PRENSİBİ

Prensip-9

«Formen, Ustabaşı ve Benzeri İlk Kademe Yöneticiler,

Kazalardan Korunmada En Önde Gelen Personeldir.»
Bu prensip işçiye en yakın ilk kontrol elemanının iş güvenliğini
sağlamadaki önemini, eğitim, teşvik, ikna ve disiplin
çalışmalarının hangi seviyede gerekli olduğuna işaret
etmektedir.
İŞLETMEDE İŞ GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI
İŞ GÜVENLİĞİ ONUNCU PRENSİBİ

Prensip-10

«İG Çalışmalarına Yön Veren İnsani Duyguların Yanında,

İG’nin Sağlanmasında İtici Rol Oynayan 2 Mali Faktör
Vardır.»
1. Güvenli bir işletmede üretim artacak, maliyet düşecektir,
2. Kazalarda meydana gelen zarar yapılan ödemelerin 5
katıdır,
İG PROBLEMLERİNİN ÇÖZÜMÜNDE 10 KURAL
SN İŞ GÜVENLİĞİ TEMEL PRENSİPLERİ*
1 Tehlikeli hareket ve tehlikeli durumların önlenmesi

2 İş kazalarının %88’ini tehlikeli hareket, %10’u tehlikeli durum, %2’si sebebi kaçınılmaz ve bilinmeyen nedendir

3 Kaza sonucu meydana gelecek zararın büyüklüğü kestirilemez, bu tamamen tesadüfe bağlıdır

4 Ağır yaralanma/ölümle neticelenen her kazanın temelinde 29 uzuv kaybı, 300 yaralanma olmayan olay vardır

5 Tehlikeli hareketlerin nedenleri

6 Kazalardan korunma metodu

7 Kazalardan korunma yöntemleri ile üretim, kalite kontrolü metotları benzerlik ve paralellik arz eder

8 İG ile ilgili çalışmalara, kurallara ve alınacak tedbirlere üst düzey yönetici katılmalı-sorumluluğa ortak olmalı

9 Formen, ustabaşı ve benzeri ilk kademe yöneticiler kazalardan korunmada en önde gelen personeldir

10 İG çalışmalarına yön veren insani duyguların yanında, İG’nin sağlanmasında itici rol oynayan 2 mali faktör var
TÜRKİYE STRATEJİ HEDEFLERİNDEKİ İSG KÜLTÜRÜ

TÜRKİYE İSG KÜLTÜRÜ

1. İSG bilincinin oluşturulması,
2. İSG ile ilgili düzenlemeleri çağdaş bir temele oturtmak ve günümüz
teknolojisine cevap verecek yeterliliğe ulaştırmak,
3. Özellikle KOBİ’lere yönelik olarak İSG alanında danışmanlık hizmeti
verilmesi, eğitici, özendirici, yol gösterici faaliyetlerde bulunulması,
4. İşyeri ortam ölçümlerinin, inceleme ve araştırma faaliyetlerinin
nicelik ve niteliklerinin artırılması,
5. Uluslararası kuruluşlarla işbirliği ve ortak çalışma alanlarının
oluşturulması,
6. İş kazaları ve meslek hastalıkları konusunda veri tabanı oluşturulma
amacıyla gelişmiş bir kayıt bildirim sistemi hazırlanması,
7. İş kazaları-meslek hastalıkları vakaların minimum düzeye indirme,
İŞ GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMANIN KURALLARI
İSG’Yİ TEHDİT EDEN
DURUMLARI ORTADAN
KALDIRMAK
Proaktif (Önlem Almak)
 Ortadan kaldırmak,
 Engel olmak;
• Duyarlı olmak,
• Tehlikeleri görmek,
• Bilgi ve deneyimli olmak
Reaktif (Sonradan Tepkisel)
İSG TEHDİT EDEN ÖNLENEMEYEN DURUMLARIN
FAKTÖRLERİ ZAMANINDA
SAPTAMAK
Tehlike olasılığı çok düşük
düzeye indirilemiyorsa,
tehlikeli durumların ve
gelişmelerin izlenmesi,
kazaların önlenmesi
açısından büyük önem
kazanır.
«Örnek; Doğalgaz boru hattı
ve kokulandırma işlemi»
KÖTÜ SONUÇLARINI EN AZA
İNDİRMEK
Kişisel koruyucuların
kullanılmasına bağlı
kazalardan korunma,
Meslek hastalıkların
önlenmesinde periyodik
muayenelerin yapılması,
PROAKTİF VE REAKTİF YAKLAŞIMLAR

Odak Merkezi (En İyi)

Etki Alanı (İyi)

Target
İlgi Alanı (Kötü)
İSG KURALLARINI UYGULAMA YÖNTEMLERİ
TEHLİKELİ DURUMLARIN İŞÇİLERİN TEHLİKELERE İŞÇİLERİN EĞİTİMİ UYARI SİSTEMLERİNİN
ORTADAN KALDIRILMASI KARŞI KORUNMASI YETİŞTİRİLMESİ KURULMASI

İşletmede ilk İş ve işlemlerin Eğitim ile kişilerin Uyarılar görünmez

yapılması gereken çalışanlara zarar tehlikelere karşı koruyuculardır
şey tehlikeli vermemesi için uyanık olmaları
durumların ortadan önlemler alınmalıdır. sağlanmalıdır. Uyarılar bilgilendirme
kaldırılmasıdır. ve eğitimi içermelidir
Çalışanlar işe uygun Çalışanlar KKD
Kişilerin güvenlikleri kişisel koruyucular kullanmaları Uyarılar işletmede
rastlantılara kullanmalıdır. alışkanlık haline kazaları önlemede
bırakılmamalıdır. getirilmelidir. temel araçlardır
İŞLETME YÖNETİMİNDE İSG KÜLTÜRÜ
İNSAN ÜRETKENLİK
KALİTE TEDARİK
KAYNAKLARI MALİYET

Rekabet Üretkenlik Kalite Zamanında üretim

İşletme rekabet için; «İnsan-teknoloji- Belirlenen üretim Kaliteli bir ürün

iyi personel yönetim» usullerine sıkı “zamanında
yetiştirmelidir. stratejilerinin bir bağlılığı, ayrıntılara üretilendir”
fonksiyonudur. dikkati ve işleri doğru
En yetenekli işçiler şekilde yapmayı Kazalar, yangınlar,
kaza sonucu Güvenlik ve sağlık, gerektirir. patlamalar gibi
yaralanınca şirketin üretim ve insan durumlar, üretimi
rekabet edebilme üzerinde doğrudan İSG artırma, aynı kısmen ya da
gücü zayıflar… etkiye sahiptir... zamanda kaliteyi de tamamen durdurur.
artırır…
Tedarik zamanında
gerçekleşmez.
Mevzuat
AB STRATEJİ HEDEFLERİNDEKİ İSG KÜLTÜRÜ

AB İSG KÜLTÜRÜ

1.İşyerlerinde risk önleme kültürünü oluşturmak,

2.Sağlık ve güvenlik anlayışına global bir yaklaşım
getirmek,
3.Serbest piyasa şartlarında eşitlik sağlamak,
İLO STRATEJİ HEDEFLERİNDEKİ İSG KÜLTÜRÜ

İLO İSG KÜLTÜRÜ

ILO’nun sosyal ve ekonomik güvenliği artırma stratejisi,
güvenliğin 7 temel boyutuna odaklanmaktadır.
1. İş piyasası güvencesi,
2. İstihdam güvencesi,
3. İş güvencesi,
4. Beceri geliştirme güvencesi,
5. Çalışma güvencesi,
6. Temsil güvencesi,
7. Gelir güvencesi,
TÜRKİYE YASAL MEVZUATTA YENİLİKLER

YASAL MEVZUAT

1. Çalışanların işyerinde karşılaşabilecekleri riskler konusunda

bilgilendirilmesi,
2. İşyerlerinde genel bir önleme politikasının geliştirilmesi,
3. İSG ile ilgili durumların sürekli iyileştirilmesi,
4. İşin her aşamasında risk değerlendirmesi yaklaşımı ile tehlikelerin
tespiti ve buna göre alınacak tedbirlerin belirlenmesi,
5. Aynı işyerini kullanan farklı işverenlerin İSG ile ilgili işbirliği yapması,
6. İşyerinde sağlık ve güvenlik görevlilerinin (İGU) bulundurulması,