Jela Dugaliq, Inxh.

i diplomuar i ndërtimtarisë
Lida Trajkovska, Inxh. i diplomuar i ndërtimtarisë

BETONI I ARMUAR
PËR VITIN E IV

Teknik i arkitekturës
Drejtimi ndërtimtari - gjeodezi

Shkup, 2020
$XWRUs
-HOD'XJDOLT,Q[KLGLSOLQGsUW
/LGD7UDMNRYVND,Q[KLGLSOLQGsUW

5HFHQVHQWs
'RF'U7RQL$UDQJHORYVNL,Q[KLGLSOLQGsUW
6RQMD6WHIDQRYVND,Q[KLGLSOLQGsUW
1DWDVKD+ULVWRYVND,Q[KLGLSOLQGsUW

5HGDNWRUSURIHVLRQDOLERWLPLWQsJMXKsQVKTLSH
'RF'U(QLV-DNXSL

3sUNWK\HUQJDJMXKDPDTHGRQH
5LOLQG0DKPXGL

/HNWXUD
.XMWLP5DPDGDQL

.RSHUWLQD
-HOD'XJDOLT,Q[KLGLSOLQGsUW
/LGD7UDMNRYVND,Q[KLGLSOLQGsUW

5HDOL]LPLWHNQLN
$UEsULD'HVLJQ7HWRYs

6KW\SL
$UV/DPLQD6KNXS

7LUD]KL


.\ WHNVW VKNROORU sVKWs PLUDWXDU SsU SsUGRULP SsU OsQGsQ µ%HWRQL L DUPXDU¶ SsU
YLWLQH,9GUHMWLPLQGsUWLPWDUL±JMHRGH]LSsUSURILOLQDUVLPRUWHNQLNLDUNLWHNWXUsVPH
DNWYHQGLP QU  Ws GDWsV  QJD .RPLVLRQL 1DFLRQDO L WHNVWHYH
VKNROORUH

CIP - Каталогизација во публикација

Национална и универзитетска библиотека “Св. Климент Охридски”, Скопје

691.328(075.3)
624.012.45(075.3)

DUGALIQ, Jela
Betoni i armuar : për vitin e IV : teknik i arkitekturës : drejtimi ndërtimtari - gjeodezi / Jela Dugaliq, Lida
Trajkovska ; [përkthyer nga gjuha maqedone Rilind Mahmudi]. - Shkup : Мinistria e arsimit dhe shkencës
Republika e Maqedonisë së Veriut, 2020. - 276 стр. : илустр. ; 30 см

Библиографија: стр. 276. - Содржи и: Shtojca

ISBN 978-608-226-785-2

1. Trajkovska, Lida [автор]

COBISS.MK-ID 51437317
 PËRMBAJTJA

1. Materialet përbërës të betonit ............................................................................3

1.1. Hyrje ......................................................................................................................................................3
1.1.1. Lënda e studimit të teknologjisë së betonit dhe betonit të armuar ..............................3
1.1.2. Zhvillimi historik i betonit dhe betonit të armuar ................................................................4
1.1.3. Karakteristikat themelore të betonit si material ndërtimor dhe zbatimi i tij në
ndërtimtari ..........................................................................................................................................5
1.2. Çimentoja ............................................................................................................................................7
1.2.1. Vetitë e çimentos ........................................................................................................................... 11
1.2.1.1. Vetitë fizike të çimentos ....................................................................................................... 12
1.2.1.2. Vetitë mekanike të çimentos .............................................................................................. 14
1.3. Agregati i gurit................................................................................................................................ 17
1.3.1. Llojet e agregatit të gurit ............................................................................................................ 17
1.3.2. Vetitë fiziko-mekanike të agregatit të gurit ......................................................................... 19
1.4. Uji ....................................................................................................................................................... 28

2. Projektimi, përgatitja dhe shtruarja e betonit… .............................................33

2.1. Projekti për beton.......................................................................................................................... 33
2.2. Vetitë/Karakteristikat e përzierjes së betonit të freskët/butë........................................ 33
2.3. Raportet e përzierjes së betonit ............................................................................................... 34
2.3.1. Sasia e nevojshme e çimentos për përgatitjen e betonit................................................ 34
2.3.2. Sasia e nevojshme e ujit për përgatitjen e betonit............................................................ 34
2.3.3. Sasia e nevojshme e agregatit për përgatitjen e betonit ................................................ 37
2.4. Përgatitja dhe kontrollimi i prodhimit të betonit .............................................................. 38
2.5. Transportimi i betonit .................................................................................................................. 39
2.6. Shtruarja e betonit ....................................................................................................................... 41
2.7. Kujdesi ndaj betonit të shtruar ................................................................................................. 42

3. Vetitë fiziko-mekanike të betonit .....................................................................47

3.1. Qëndrueshmëria e betonit në shtypjes ................................................................................ 47
3.2. Qëndrueshmëria e betonit në tërheqjes/shtrëngimit .................................................... 51
3.3. Mos-depërtimi i ujit në beton ................................................................................................... 52
3.4. Rezistenca e betonit ndaj akullit .............................................................................................. 54
3.5. Rezistenca e betonit ndaj nxehtësisë/temperaturave të larta dhe zjarrit ................. 56
3.6. Rezistenca e betonit ndaj korrozionit .................................................................................... 58

iii
3.7. Vetitë deformuese të betonit .................................................................................................... 60

4. Betonimi ..............................................................................................................67
4.1. Mënyrat e betonimit dhe rendi gjatë betonimit të konstruksioneve ......................... 67
4.1.1. Betonimi i themeleve ................................................................................................................... 67
4.1.2. Betonimi i mureve dhe shtyllave ............................................................................................. 68
4.1.3. Betonimi i pllakave/soletave dhe trarëve ............................................................................. 70
4.1.4. Betonimi i llojeve tjera të konstruksioneve .......................................................................... 72
4.2. Ndërprerja dhe vazhdimi i betonimit..................................................................................... 73
4.3. Prodhimi dhe shtruarja e betonit në kushte të veçanta .................................................. 75
4.4. Largimi i kallëpeve dhe skelave................................................................................................ 76

5. Armatura .............................................................................................................81
5.1. Roli i armaturës në konstruksionet me beton të armuar ................................................ 81
5.2. Llojet e çelikut për prodhimin e armaturës.......................................................................... 82
5.3. Bashkëveprimi i armaturës dhe betonit ................................................................................ 87
5.4. Rregullat/kodet e armimit .......................................................................................................... 88
5.4.1. Përgatitja dhe formësimi i armaturës ..................................................................................... 88
5.4.2. Shtresat mbrojtëse nga betonit të armaturës ..................................................................... 90
5.4.3. Renditja e armaturës në prerjet tërthore .............................................................................. 93
5.4.4. Ankorimi i armaturës në beton................................................................................................. 94
5.4.5. Vazhdimi i armaturës.................................................................................................................... 94
5.4.6. Montimi i armaturës ..................................................................................................................... 97

6. Elementët e betonit ......................................................................................... 101

6.1. Bazat për llogaritjen e elementëve të betonit ..................................................................101
6.2. Llogaritja e elementëve të betonit të ngarkuar në shtypje qendrore –
pa përdredhje ..............................................................................................................................104
6.3. Llogaritja e elementëve të betonit të ngarkuar në shtypje qendrore –
me përdredhje .............................................................................................................................106
6.4. Llogaritja e themeleve të betonit nën mureve .................................................................107
6.5. Llogaritja e themeleve të betonit nën shtyllave ..............................................................109

7. Општо за пресметување на армиранобетонските елементи................. 115

7.1. Предмет на изучување на армираниот бетон..............................................................115
7.2. Основни поими за армираниот бетон .............................................................................115

iv
7.3. Предности и недостатоци за армираниот бетон ........................................................116
7.4. Општо за конструкциите од армиран бетон.................................................................117
7.4.1. Проектирање, пресметување и изведување на конструкциите од армиран
бетон ...............................................................................................................................................117
7.4.2. Видови товари кај конструкциите од армиран бетон ..............................................118
7.4.3. Начин на пренесување на товарите .................................................................................120
7.4.4. Теории за пресметување на армиранобетонските пресеци и елементи........122
7.4.4.1. Теорија на гранични состојби - општо и основни претпоставки .................122
7.4.4.2. Работни дијаграми на бетонот и челикот................................................................124
7.4.4.3. Лом на пресеците ...............................................................................................................124
7.4.4.4. Коефициенти на сигурност ............................................................................................125

8. Аксијално напрегнати елементи од армиран бетон ................................ 131

8.1. Општо за столбовите ...............................................................................................................131
8.2. Димензионирање на центрично товарени кратки елементи ...............................136

9. Елементи од армиран бетон напрегнати на свиткување ....................... 153

9.1. Димензионирање на правоаголни пресеци напрегнати на свиткување со
арматура само во затегнатата зона ...................................................................................154
9.2. Армиранобетонски плочи-општо ......................................................................................158
9.2.1. Армиранобетонски плочи што го пренесуваат товарот во еден правец -
општо и армирање....................................................................................................................161
9.2.1.1. Слободно потпрена плоча .............................................................................................165
9.2.1.2. Конзолна плоча ...................................................................................................................175
9.2.1.3. Плоча со препусти..............................................................................................................180
9.2.1.4. Вклештена плоча .................................................................................................................189
9.2.1.5. Континуирана плоча .........................................................................................................197
9.2.2. Армиранобетонски плочи што го пренесуваат товарот во два правци ...........207
9.3. Армиранобетонски греди .....................................................................................................215
9.3.1. Општо за армиранобетонски греди .................................................................................215
9.3.2. Правила за армирање на гредни носачи .......................................................................218
9.3.3. Пресеци составени од плоча и ребра - „Т“ пресеци ..................................................222
9.3.4. Статички системи на армиранобетонски гредни носачи .......................................226
9.3.4.1. Слободно потпрена греда ..............................................................................................226
9.3.4.2. Конзолна греда ....................................................................................................................231
9.3.4.3. Греда со препусти ..............................................................................................................240

v
9.3.4.4. Вклештена греда .................................................................................................................245
9.3.4.5. Континуирана греда ..........................................................................................................247
10. Претходно напрегнат бетон ......................................................................... 253
10.1. Општо за претходно напрегнат бетон .............................................................................253
10.2. Начини на претходно напрегање ......................................................................................254
10.3. Примена на претходно напрегнат бетон........................................................................257
11. Прилози ........................................................................................................... 261

vi
 PARATHËNIE

Në tekstin shkollor Betoni i armuar materiali i paraparë është përpunuar në bazë

të programit mësimor i cili mësohet në vitin e katërt në profilin arsimor teknik i arkitek-
turës.
Materiali i tekstit shkollor është ndarë në dhjetë kapituj, ku vëmendje të veçantë
zënë kapitujt tetë dhe nëntë në të cilët është ilustruar mënyra e llogaritjes dhe struk-
turimit/konstruksionit të shtyllave me beton të armuar, elementet e pllakave/soletave
dhe trarëve. Teksti në këtë libër shoqërohet me një numër të madh shembujsh që u
dalin në ndihmë nxënësve të kuptojnë sa më lehtë materialin.
Në kapitujt prej një deri në gjashtë është përpunuar materiali për teknologjinë e
betonit, gjegjësisht materialet përbërëse të betonit dhe vetitë e tyre, përgatitja, trans-
portimi dhe shtruarja e betonit, vetitë fiziko-mekanike të betonit, armatura dhe ele-
mentët e betonit.
Pasi të kenë zotëruar këtë material, nxënësit do të jenë në gjendje të bëjnë llogarit-
jen e konstruksioneve dhe elementeve më të thjeshta konstruktive: shtyllat, pllakat/so-
letat dhe trarët të cilët janë të pranishëm pa asnjë përjashtim në të gjithë konstruksionet
me beton të armuar. Ky material përbën bazën për studimin e mëtejshëm të konstruk-
sioneve më komplekse të betonit të armuar. Duhet të theksohet se për arsye objektive
në këtë tekst nuk është përfshirë një numër i madh i fushave relevante nga përmbajtja
e plotë për betonin e armuar. Ato do të trajtohen në nivelet më të larta të arsimit, për
shkak se për përvetësimin e tyre është e nevojshme një njohje më e gjerë nga disiplinat
tjera matematike dhe teknologjike të cilat nuk janë të përfshira në plan-programet e
shkallës së katërt të arsimit.
Autorët

vii
TEMA 1 – Materialet përbërëse të betonit
Në këtë njësi tematike nxënësit do të mund të njihen me:
1.1. Hyrje
1.2. Çimentoja
• karakteristikat themelore të betonit si material ndërtimor dhe
përdorimi i tij në ndërtimtari;
• pjesët përbërëse të betonit;
• karakteristikat themelore të çimentos;
• llojet e çimentos;
• shqyrtimi i vetive fiziko-mekanike të çimentos;
1.3. Agregatët
• karakteristikat themelore të agregatit të gurit;
• shqyrtimi i vetive fiziko-mekanike të agregatit të gurit.
1.4. Ujin
• karakteristikat themelore të ujit si pjesë përbërëse e betonit;
 Betoni i armuar

1. MATERIALET PËRBËRËSE TË BETONIT

1.1. Hyrje
1.1.1. Lënda e studimit/mësimit të teknologjisë së betonit dhe betonit të
armuar
1.1.2. Zhvillimi historik i betonit dhe betonit të armuar
1.1.3. Karakteristikat themelore të betonit si material ndërtimor dhe
zbatimi i tij në ndërtimtari

1.2. Çimentoja
1.2.1. Vetitë fizike të çimentos
1.2.2. Vetitë mekanike të çimentos

1.3. Agregati i gurit

1.3.1. Llojet e agregatit të gurit

1.4. Uji

2
 Betoni i armuar

1. MATERIALET PËRBËRËSE TË BETONIT

1.1. HYRJE
1.1.1. LËNDA E STUDIMIT TË TEKNOLOGJISË SË BETONIT DHE
BETONIT TË ARMUAR

Teknologjia e betonit është disiplinë shkencore relativisht e re e cila merret

me studimin e metodave të përgatitjes, shtrimit dhe kujdesit të betonit.

Teknologjia e betonit e ka për detyrë edhe të precizojë mënyrën me të cilën kon-

trollohet cilësia e betonit në gjendje të freskët/butë dhe të ngurtë. Në disa raste, duhet
të paralajmërohet për rreziqet që rezultojnë nga kushtet e eksploatimit dhe agresivitetit
të mjedisit.
Prodhimi i betonit nuk është punë e thjeshtë, edhe pse sot ajo ndodh tu besohet
një personeli me arsim joadekuat të cilët në mënyrë të shpejt kanë fituar dhe mësuar
disa njohuri sipërfaqësore.
Për të përmbledhur dhe analizuar të gjithë faktorët e rëndësishëm të cilët ndiko-
jnë në vetitë e betonit, materiali i këtij teksti shkollor është ndarë në disa pjesë, sipas
rendit vijues:
• Materialet përbërëse të betonit – kapitull në të cilin përshkruhen vetitë e
çimentos, agregatit të gurit dhe ujit, si dhe metodat me anë të të cilave ato
analizohen dhe kontrollohen.
• Projektimi, përgatitja dhe shtruarja e betonit – kapitull në të cilin
parashtrohen metodat e përcaktimit të pjesëmarrjes të sasive të caktuara
përbërëse në tërë sasinë përzierja e betonit, duke përfshirë edhe metodat e
analizave të betonit si dhe mënyrën e transportit dhe shtrimit e tij.
• Karakteristikat fiziko-mekanike dhe deformuese të betonit – kapitull në të
cilin tregohet mënyra e analizimit të vetive të lartpërmendura, si dhe trajtimi
edhe i disa llojeve speciale të betonit.
• Betonimi – kapitull në të cilin shpjegohet mënyra e betonimit të elementeve
të veçanta konstruktive, ndërprerja e betonimit dhe kujdesi për betonin.
• Armatura – kapitull në të cilin përcaktohet roli i armaturës në konstruksionet
me beton të armuar, llojet e armaturës dhe rregullat/kodet e armimit.

3
 Betoni i armuar

1.1.2. ZHVILLIMI HISTORIK I BETONIT DHE BETONIT TË ARMUAR

Betoni si material ndërtimor ka qenë i njohur shumë më herët për çka dëshmojnë
shumë objekte në të gjithë skajet e rruzullit tokësor. Edhe egjiptianët dhe grekët e vjetër
i kanë njohur vetitë hidraulike të përzierjes së fituar nga argjila e pjekur dhe gëlqerja.
Me këtë material lidhës ata kanë fituar një lloj betoni.
Një formë disi më e përsosur e betonit shfaqet më vonë te romakët e vjetër të
cilët kanë përdorur hirin vullkanik dhe argjilën e pjekur. Nga kjo periudhë janë ruajtur
disa objekte, siç janë Koloseumi në Romë (fig. 1.1), teatri i Pompeit dhe të tjera. Pas
shpërbërjes së Perandorisë Romake nuk është vërejtur ndonjë përparim në përmasimin
e teknikave të prodhimit të betonit për një kohë më të gjatë.
Zhvillimi bashkëkohor i betonit dhe konstruksioneve të ndërtuara nga betoni fil-
lon në vitin 1824 atëherë kur Aspdin, një ndërtues në Lids, zbuloi çimenton ‘portland’.
Ajo fitohet duke e pjekur dhe bluar gëlqeren dhe argjilën dhe me përmirësime të vogla
të kësaj teknologjie ajo përdoret edhe sot.
Përpjekjet e para për përforcimin – armimin e elementeve të betonit janë bërë
në vitin 1848 në Franwcë kur Lambot ndërtoi një barkë, ndërsa në vitin 1849 Monier
bëri një saksi për lule prej llaçit të çimentos me armaturë me rrjetë çeliku. Lambot dhe
Monier përforcimin e elementeve të betonit e kanë bërë pa ndonjë llogaritje, duke u
bazuar në ndjenjat e tyre, prandaj kanë bërë edhe gabime.
Bazat e para për llogaritjen teorike të elementeve të betonit të armuar janë dhënë
nga Koenen në vitin 1887. Që atëherë e deri më sot një numër i madh studiuesish
vazhdimisht i kanë përsosur metodat e llogaritjes duke bërë shumë studime teorike dhe
eksperimentale. Si rezultat i metodave të përsosura të llogaritjes është rritur përvoja
dhe besimi në betonin e armuar si material ndërtimor. Ndërtuesit prej tij kanë ndërtuar
shumë ndërtime mbresëlënëse, por edhe objekte të sigurt dhe të qëndrueshme/stabile
siç janë ndërtesat shumëkatëshe (objekti më i lartë në botë nga betoni i armuar është
një hotel 120 katesh në Pjongjang, R. D. e Koresë), ura me trarë me gjatësi mbi 200
metra, ura harkore me gjatësi më të mëdha se 400 metra, kulla televizive dhe kulla të
tjera me lartësi prej 500 metra dhe të tjera.

Fig. 1.1. Koloseumi në Romë

4
 Betoni i armuar

1.1.3. KARAKTERISTIKAT THEMELORE TË BETONIT SI MATERIAL

NDËRTIMOR DHE ZBATIMI I TIJ NË NDËRTIMTARI

Me termin beton zakonisht i referohemi materialit ndërtimor kompleks i për-

bërë nga agregati, materiali lidhës dhe uji, dhe në disa raste edhe shtesa
speciale - aditivë.

Agregati është përbërësi më i zakonshëm nga masa e përgjithshme e betonit

(70-80%). Në bazë të vetive fizike dhe kimike, ai nuk është material inert për shkak se
ndikon në vetitë e betonit. Agregati me origjinë të ndryshme, natyrore dhe artificiale,
përdoret për përgatitjen e betonit, siç është:
• agregati natyror (rërë, çakall dhe grimca/thërrime të bluara);
• agregati i grimcuar ose i bluar, i fituar nga grimcimi i shkëmbinjve monolitë
ose shkëmbinjve të palidhur;
• agregati artificial i fituar nga materialet e ndryshme të mbetura dhe nus-
produktet industriale (mbetje nga druri, zgjyra, perliti i hapur, materialet
vullkanike, etj.);
• agregatet speciale, siç janë kermaziti, perliti i hapur, materialet e ndryshme
me fibra, etj.
Materialet lidhëse kanë për detyrë të lidhin pjesët e agregatit në një tërësi kompa-
kte. Si material lidhës mund të përdoren të gjitha llojet e çimentos, gëlqeres ndërtimore,
gipsit, asfaltit, llojeve të ndryshme të polimerëve, etj.
Aditivët janë shtesa speciale me të cilat mundësojmë ti përmirësojmë disa veti
të betonit të freskët/butë dhe të ngurtësuarit/shanguar siç janë përpunueshmëria,
shtruarja, mosdepërtimi i ujit, etj.
Vetitë e betonit varen nga të gjithë përbërësit e tij, sasia, lloji, cilësia e atyre për-
bërësve, si dhe kushtet e transportit, shtruarjes dhe kujdesit të betonit.
Varësisht nga masa vëllimore e arritur, betoni ndahet në:
• betone të lehtë – me masë vëllimore më të vogël se 1800 kg / m3 ;
• betone të thjeshtë (normalë) – me masë vëllimore 1800 – 2500 kg / m3 ;
• betone të rëndë – me masë vëllimore më të madhe se 2500 kg / m3 ;
Lëndë prezantimi në këtë tekst shkollor do të jenë betonet e thjeshtë - normalë
të cilët janë një nga materialet themelore ndërtimore dhe kanë zbatim më të madh.
Për përpunimin e tyre si material lidhës përdoret çimentoja, ndërsa si agregat përdoret
agregati i gurit dhe uji.
Betoni si material ndërtimor karakterizohet për nga qëndrueshmëria jashtëza-
konisht e madhe ndaj shtypjes dhe qëndrueshmëria e vogël ndaj tërheqjes. Për shkak
të këtyre vetive ai mund të përdoret për ndërtimin e konstruksioneve në të cilat mbi-

5
 Betoni i armuar

zotërojnë nderjet e shtypjes siç janë: themelet, disa lloje të mureve mbështetëse dhe
shtyllave, blloqet për mure, etj.
Shufrat prej çeliku (armatura) vendosen në elementët në të cilat pranojnë nderjet
e tërheqjes, që është rast i zakonshëm në zonën e tërheqjes. Në këtë mënyrë, elementët
e përforcuar me beton të armuar mund të mbajnë dhjetë herë më shumë ngarkesa.
Materiali i cili fitohet me gërshetimin e betonit dhe armaturës quhet beton i armuar
dhe prej tij mund të fitohen konstruksione të objekteve në ndërtimin e lart, objekteve
hidroteknike, ura, tunele, centrale bërthamore, silose, etj.
Me të drejtë mund të themi se mundësitë e ofruara nga betoni dhe betoni i ar-
muar janë të patundshme dhe interesi për ta do të jetë akoma edhe më i madh në të
ardhmen.
Si përparësi më të rëndësishme të betonit dhe betonit të armuar në krahasim me
materialet tjera ndërtimore mund të ceken:
• rezistenca ndaj zjarrit;
• jetëgjatësia;
• ekonomiciteti/menaxhmenti;
• vetitë aseizmike;
• mundësia për fitimin e formave të ndryshme;
• pastërtia, dhe
• mundësia për sanim, adaptim dhe konvertim/ridedikim.
Përveç përparësive të lartpërmendura ekzistojnë edhe disa mangësi të caktuara:
• pesha vetanake e rëndë;
• përçueshmëria e nxehtësisë dhe zërit;
• nevoja për kallëpe dhe skele;
• mundësia për paraqitje të plasaritjeve;
• puna e vështirësuar në kushte dimërore.

6
 Betoni i armuar

1.2. ÇIMENTOJA

Çimentoja është material lidhës hidraulik i cili në kombinim me ujin trans-

formohet në pastë çimentoje e cila me kalimin e kohës ngurtësohet.

Ekzistojnë më shumë lloje çimentoje varësisht nga përbërja dhe metoda e për-
punimit, por më së shumti përdoret i ashtuquajturi çimento ‘portland’.
Çimentoja portland fitohet nga argjila ose lëndët e para natyrore të përziera në
mënyrë adekuate – gur gëlqeror dhe argjilë në fabrika të specializuara për prodhimin
e çimentos (fig. 1.1).

Fig. 1.2. Fabrikë për prodhimin e çimentos

Procedura teknologjike për prodhimin e çimentos përbëhet nga bluarja dhe për-
zierja intensive e argjilës ose gurit gëlqeror dhe e argjilës të cilat pastaj duhet pjekur në
furrë rrotulluese në temperaturë prej 1250°C, e njohur ndryshe si temperatura e klinker-
izimit. Materiali i pjekur nga furrat rrotulluese del në formën e topthave me diametër
prej disa milimetrash deri në 2-3 cm, i njohur me emrin klinker çimentoje - portland
(fig. 1.3).

Fig. 1.3. Klinker çimentoje - portland

7
 Betoni i armuar

Klinkeri ftohet shpejt pasi del nga furra dhe pastaj bluhet në pluhur të hollë si dhe
i shtohet një sasi e vogël e gipsit dhe eventualisht edhe ndonjë përbërës ndihmës për
bluarje me çka përfundon edhe procesi i prodhimit. Gipsi e rregullon kohën e lidhjes
së çimentos, kurse përbërësit ndihmës për bluarje i përmirësojnë kushtet e bluarjes.
Gjatë përpunimit të çimentos, përveç lëndëve të para mund të shtohen edhe
shtesa tjera minerale siç është zgjyra/skorja (fig. 1.4) dhe pozolani (fig. 1.5). Zgjyra
fitohet gjatë prodhimit të hekurit të papërpunuar, ndërsa pozolani natyror dhe artificial
është material silikat dhe alumosilikat.
Si rrjedhim, përveç çimentos së pastër portland (fig. 1.6a) dhe çimentos së bardhë
portland (fig. 1.6b) ekzistojnë edhe çimento portland me aditivë si më poshtë:

Fig. 1.4. Zgjyrë Fig. 1.5. Pozolan

• çimento portland me zgjyrë të granuluar – është material lidhës hidraulik

i cili fitohet me bluarjen e klinker çimentos – portland, gipsit, eventualisht
ndonjë mjeti ndihmës për bluarje dhe deri në 15% ose 30% zgjyrë të granuluar;
• çimento portland me pozolan natyror ose artificial - është material
lidhës hidraulik i cili fitohet me bluarjen e klinker çimentos – portland, gipsit,
eventualisht ndonjë mjeti ndihmës për bluarje dhe deri në 15% ose 30%
pozolan natyror ose artificial;
• çimento portland me aditiv të përzier - është material lidhës hidraulik i cili
fitohet me bluarjen e klinker çimentos – portland, gipsit, eventualisht ndonjë
mjeti ndihmës për bluarje dhe deri në 15% ose 30% aditiv të përzier i cili
përbëhet nga zgjyra e granuluar dhe pozolani natyror ose artificial.
Në rast se përqindja e zgjyrës dhe pozolanit është më e madhe se 30%, atëherë
nuk kemi të bëjmë me çimento portland me aditivë, por me lloje të reja të çimentos,
siç janë:

8
 Betoni i armuar

• çimentoja metalurgjike - është material lidhës hidraulik i cili fitohet me

bluarjen e klinker çimentos – portland, gipsit, eventualisht ndonjë mjeti
ndihmës për bluarje dhe më shumë se 30% deri në 85% zgjyrë të granuluar;
• çimentoja pozolan/patsolan - është material lidhës hidraulik i cili fitohet
me bluarjen e klinker çimentos – portland, gipsit, eventualisht ndonjë mjeti
ndihmës për bluarje dhe më shumë se 30% pozolan natyror ose artificial.
Çimentot me aditivë ngurtësohen më ngadalë në krahasim me çimenton e pastër
portland, lëshojnë sasi më të vogël të nxehtësisë në procesin e ngurtësimit dhe kanë
rezistencë më të madhe ndaj reaksioneve kimike. Çimentot me aditivë, si pasojë e
vetive të lartpërmendura, përdoren për ndërtimin e konstruksioneve masive, objekteve
hidroteknike, si dhe objekteve afër lumenjve, deteve, atyre nëntokësorë dhe të tjerë.
Çimentot standarde të prodhuara me klinker çimenton portland dhe aditivë i
posedojnë shenjat vijuese:
• çimento-portland .............................................................................................................PCк
• çimento e bardhë - portland ...................................................................................... BPСk
• çimento-portland me zgjyrë, maksimum 15% ...............................................PC15zk
• çimento-portland me zgjyrë me mbi 15-30% .................................................PC30zk
• çimento-portland me pozolan maksimum 15% ........................................... PC15pk
• çimento-portland me pozolan me mbi 15-30% ............................................ PC30pk
• çimento-portland me maksimum 15% aditiv të përzier ............PC15d(z ose p)k
• çimento-portland me mbi 15-30% aditiv të përzier ....................PC30d(z ose p)k
• çimento metalurgjik ..........................................................................................................Mк
• çimento metalurgjik me pozolan.................................................................................Mрк
• çimento pozolani prej pozolanit natyror dhe artificial .......................................... Pк
ku:

PC – çimento - portland z ose p – komponenti i cili mbizotëron

M – çimento metalurgjik gjatë përzierjes
P – çimento pozolani d – aditiv i përzier
к – klasa e çimentos 15 – aditiv i përzier më së shumti deri
z – zgjyra e granuluar 15%
р - pozolan 30 – aditiv i përzier prej 15 - 30 %

Çimentot grupohen në klasa të cilët shënohen me numrat 25, 35S, 35B, 45S,
45B dhe 55 ku:
S – çimento me rritje më të ngadalshme të qëndrueshmërisë (fortësisë)
B - çimento me rritje më të shpejtë të qëndrueshmërisë

9
 Betoni i armuar

Përveç çimentove të lartpërmendura, në ndërtimtari përdoren edhe lloje të tjera

të materialeve lidhëse hidraulike të njohura me emrin çimento speciale siç janë:
• çimento alumini;
• çimento ekspansiv;
• çimento sulfati - rezistues;
• materiale lidhëse me bazë gëlqeren dhe aditivë.
Çimentot e lartpërmendura ndryshojnë nga çimentot portland për nga përbërja
dhe mënyra e prodhimit. Cili lloj i çimentos do të përdoret varet nga lloji i objektit,
kushtet e eksploatimit, mjedisi, etj., dhe atë e vendos personi ekspert i cili duhet të
njohë të gjithë llojet e çimentove dhe vetitë e tyre.
Sipas standardeve evropiane, llojet themelore/parësore të çimentove shënohen
me shenjat vijuese:
• çimento – portland ..................................................................................................... CEM I
• çimento – portland me zgjyrë .............................................. CEM II/A-S и СЕМ II/В-S
• çimento – portland me pozolan natyror ...........................CEM II/A-P и СЕМ II/В-Р
• metalurgjike ...................................................................CEM III/A, CEM III/В и CEM /IIIС
• pozolani ..............................................................................................CEM IV/A и CEM /IVВ

Fig. 1.6. а) Çimento - portland Fig. 1.6. b) Çimento i bardhë - portland

10
 Betoni i armuar

1.2.1. VETITË E ÇIMENTOVE

MARRJA E MOSTRAVE PËR ANALIZIMIN/EGZAMINIMIN

E VETIVE TË ÇIMENTOVE
Mostrat e çimentove të importuara dhe të vendit merren nga persona të autor-
izuar të cilët i emëron kompania e autorizuar.
Masa e mostrave për ekzaminimin e çimentove vendore është 18 kg. Masa ho-
mogjenizohet dhe ndahet në tre pjesë të barabarta, ku e para përdoret për ekzaminim,
e dyta për studime krahasuese nga prodhuesit dhe e treta ruhet nga prodhuesit deri
në një muaj nga data e lëshimit të vërtetimit (atesteve).
Masa e mostrave për ekzaminimin e çimentove të importuara është 12 kg. Masa
homogjenizohet dhe ndahet në dy pjesë të barabarta, ku e para përdoret për ekzamin-
im, ndërsa e dyta ruhet nga importuesi deri në një muaj pas përfundimit të vlerësimit
(për atest).
Nxjerrja e çimentos nga thasët e çimentos ose nga makinat për paketimin e çi-
mentos bëhet në dy mënyrat vijuese:

a) Çimentoja merret nga thasët e plotë me një sondë speciale (fig. 1.7) e cila
përbëhet nga dy gypa metalik koncentrik. Përgjatë gypave ka vrima të cilat hapen dhe
mbyllen varësisht nga rrotullimi i gypit të brendshëm. Sonda e mbyllur vendoset në
mënyrë diagonale në thesin me çimento, hapet me rrotullimin e gypit të brendshëm
dhe sonda e hapur rrotullohet për 360 shkallë rreth aksit gjatësor derisa mbushet me
çimento. Sonda mbyllet me rrotullimin e gypit të brendshëm derisa arrin pozicionin e
mbyllur dhe pastaj tërhiqet nga thesi me çimento. Mostrat merren me sasi përafërsisht
të njëjtë nga 12 thasët të cilët nuk kanë qenë të vendosur në dysheme ose në anën e
jashtme të thasëve të radhitur.

Fig. 1.7. Sonda për marrjen e mostrave të çimentos

b) Mostrat merren me sasi përafërsisht të njëjta dhe në periudha të caktuara ko-

hore nga makinat e mbushjes dhe paketimit të thasëve, në 12 intervale dhe më pas me
anë të rrotullimit merret mostra mesatare.
Mostrat e çimentos në gjendje pluhuri merren si më poshtë:
a) Tek prodhuesit me anë të lëshimit të çimentos nga siloset ose pajisjet për
mbushje të çimentos sipas mënyrës së përshkruar më sipër (b).

11
 Betoni i armuar

b) Nga kamionë-cisterna, vagonë-cisterna, anije dhe kontejnerë special mostrat

individuale merren me ndihmën e sondave nga 12 vende të ndryshme me sasi përafër-
sisht të njëjta.
Mostra mesatare fitohet me ndarje në katër pjesë të mostrave pjesërisht të ndara
të çimentos.
Mostrat ruhen në ambalazh të pastër dhe të thatë të mbyllur në mënyrë herme-
tike, të vulosur me dyllë dhe të siguruar me vulë metalike. Çdo ambalazh duhet të jetë
i shënuar dhe duhet të posedojë të dhënat vijuese:
• brendin/marka, llojin dhe klasën e çimentos;
• emrin dhe selinë e prodhuesit, ndërsa për çimenton e importuar edhe emrin
e importuesit;
• përcaktimin e vendit për marrjen e mostrave;
• targat ose llojin e mjetit transportues nëse mostra është marrë nga mjeti
transportues;
• data e dorëzimit;
• mbiemri, emri dhe nënshkrimi i personit që merr mostrat.
Mostra gjatë transportit dhe ruajtjes duhet të jetë e mbyllur hermetikisht dhe ajo
duhet të hapet vetëm para se të ekzaminohet.

1.2.1.1.VETITË FIZIKE TË ÇIMENTOS

Vetitë fizike të çimentos janë: masa vëllimore e çimentos, masa specifike e çi-
mentos, shkalla e bluarjes së çimentos, koha e lidhjes së çimentos, qëndrueshmëria
(konsistenca) vëllimore e çimentos dhe sipërfaqja specifike e çimentos.

Masa vëllimore e çimentos

Masa vëllimore e çimentos është raporti midis masës së çimentos dhe vël-
limit të tij, bashkë me poret dhe zbrazëtirat.

Masa vëllimore përcaktohet në gjendje pluhuri dhe të ngjeshur dhe kjo është e
rëndësishme për planifikimin e transportit dhe ruajtjen e çimentos.

Masa specifike e çimentos

Masa specifike e çimentos është raporti midis masës së çimentos dhe vëllim-
it të tij pa pore dhe zbrazëtira në një temperaturë dhe lagështi të caktuar.

12
 Betoni i armuar

Kjo veti fizike e çimentos mund të japë informacione paraprake orientuese për
çimentot, origjina e të cilave nuk dihet për sa i përket cilësisë së tyre, aditivëve eventual
dhe të ngjashme.

Shkalla e bluarjes së çimentos

Sipërfaqja specifike e kokrrave për njësi vëllimi varet nga shkalla e bluarjes
së çimentos. Çimentot e bluar më imët kanë sipërfaqe specifike më të madhe, kërkojnë
sasi më të madhe të ujit dhe e shpejtojnë procesin e lidhjes dhe ngurtësimit të çimentos.

Hidratimi i çimentos

Me përzierjen e çimentos portland dhe të ujit fitohet pastë çimentoje – pastë e

cila fillon gradualisht të lidhet dhe të ngurtësohet duke ndryshuar edhe gjendjen e
vet agregate, duke kaluar kështu nga një substancë plastike në atë të ngurtë. Arsyet e
këtyre ndryshimeve rezultojnë nga proceset fiziko-kimike shumë komplekse në
relacionin çimento-ujë, që njihet si hidratimi i çimentos. Procesi i hidratimit fillon
disa minuta pas përzierjes së çimentos dhe ujit, ashtu që në fazën e parë e cila zgjat
rreth 5 deri në 10 orë pasta e çimentos trashet-lidhet, e pasuar nga ngurtësimi grad-
ual. Ngurtësimi është shumë intensiv muajin e parë dhe intensiteti më vonë ulet në
mënyrë graduale. Shumë studime kanë treguar se për hidratimin e plotë të çimentos
nevojitet një sasi uji saktësisht e përcaktuar e cila varet nga lloji dhe përbërja e çimentos.
Shpejtësia e hidratimit varet nga një numër më i madh faktorësh: shkalla e bluarjes së
çimentos, sasia e ujit, temperatura e mjedisit, përbërja minerale e çimentos dhe të tjera.

Qëndrueshmëria/Konsistenca vëllimore e çimentos

Qëndrueshmëria/Konsistenca vëllimore (ruajtja e vëllimit) është karakteristikë

shumë e rëndësishme mekanike e çimentos. Është shumë e rëndësishme që pasta e
çimentos pas lidhjes të mos e ndryshojë vëllimin e vet. Por çimentot të cilët brenda tyre
kanë sasi më të madhe të gëlqeres, sulfat kalciumi dhe përbërës të tjerë të ngjashëm
kanë tendencë të ndryshojnë vëllimin e tyre. Nëse betoni përgatitet nga çimento e tillë,
atëherë pas ngurtësimit do të shfaqen çarje/plasaritje të cilat shtrihen nga sipërfaqja e
jashtme drejt brendësisë, gjë që paraqet situatë të padëshirueshme. Prandaj, çimentot
me paqëndrueshmëri vëllimore nuk duhet të përdoren për përgatitjen e betonit që
duhet të përdoret për kohë shumë të gjatë.

13
 Betoni i armuar

Sipërfaqja specifike e çimentos

Sipërfaqja specifike është sipërfaqja e formuar e kokrrave prej 1 g çimentoje.

Ajo siguron informacione shtesë për shkallën e bluarjes dhe llogaritet me permeabili-
metrin e Blejnit (Blaine). Rezultati i studimit vlerësohet në bazë të kohës që një sasie
të caktuar të ajrit i nevojitet të kalojë përmes epruvetës së çimentos, e vendosur sipas
procedurës së duhur dhe në kushte të përcaktuara.

1.2.1.2.VETITË MEKANIKE TË ÇIMENTOS

Vetitë mekanike të çimentos janë: qëndrueshmëria e çimentos ndaj lakimit

dhe qëndrueshmëria e çimentos ndaj shtypjes.

Përgatitja e mostrave testuese

Dy nga karakteristikat më të rëndësishme mekanike të çimentos janë qën-

drueshmëria ndaj lakimit dhe qëndrueshmëria ndaj shtypjes. Ato gjenden duke
llogaritur prizmat testuese me dimensione 40/40/160 mm.

Përcaktimi i qëndrueshmërisë së çimentos ndaj lakimit

Qëndrueshmëria e çimentos ndaj lakimit gjendet duke llogaritur prizmat e për-

gatitura me ndihmën e një aparati special – peshore ose presë. Prizmat vendosen në
dy mbështetëse – cilindra me diametër 10 mm të vendosur në distancë prej 100 ose
106,7 mm, kurse ngarkohen përmes një cilindri të tretë në mes të distancës me forcë
të koncentruar e cila rritet gradualisht 50±10 N/s (fig. 1.8).

Fig. 1.8. Përcaktimi i qëndrueshmërisë së çimentos ndaj lakimit

14
 Betoni iАрмиран
armuar бетон
Армиран бетон

Јакоста на свиткување
Qëndrueshmëria се пресметува
ndaj lakimit според
llogaritet sipas изразот
shprehjes:
Јакоста на свиткување се пресметува според изразот
3 FL
σs = ⋅ 3
σ 2 a
σ јакост на свиткување
σ јакост на свиткување
σs - qëndrueshmëria ndaj lakimit
Концентрирана сила која предизвикува разрушување
Концентрирана
F – Forca сила
e koncentruar којаshkakton
e cila предизвикува разрушување
shkatërrim/ forca e veprimit (N)

Ако а следува
Ако а=40
Nëse а mm, a l=100mm,следува
atëherë:
За
Për
Заl=100 mm
⋅
σ 3 F ⋅L
σ s = 2 ⋅ a3 = 2,344 ⋅ 10 −3 N (MPa)
2 a mm 2

Како јакост на lakimit

Si qëndrueshmëri свиткување се земаmesatare
средната tre
вредност од три поединечни
Како јакостndaj merret
на свиткување сеvlera
зема среднатаe вредност
provaveодindividuale.
три поединечни
проби Доколку некој резултат отстапува повеќе од од просечната вредност
Testi duhet të përsëritet nëse ndonjë rezultat ndryshon
проби Доколку некој резултат отстапува повеќе од më shumë se 10% nga vlera
од просечната вредност
испитувањето треба да се повтори
mesatare.
испитувањето треба да се повтори

Утврдување
Përcaktimi на јакост на притисок
i qëndrueshmërisë на цементот
së çimentos ndaj shtypjes
Утврдување на јакост на притисок на цементот
Menjëherë pas provësпо
Непосредно së извршеното
bërë për qëndrueshmërinë
испитување на ndaj lakimitнаpërcaktohet
јакоста свиткување се
Непосредно по извршеното испитување на јакоста на свиткување се
утврдува и јакоста
edhe qëndrueshmëria ndajнаshtypjes
притисокnëна шестеnga
gjashtë половини
gjysmatодe prizmave.
призмите Testi
Испитувањето
kryhet се
утврдува и јакоста на притисок на шесте половини од призмите Испитувањето се
me presaврши
(fig.со
1.9)преси
në atëслmënyrë наqë
тојforca
начин што
rritet силата сеdhe
gradualisht зголемува
shtypja постепено
në një njësiтака
të што
врши со преси сл на тој начин што силата се зголемува постепено така што
притисокот
sipërfaqes на единица површина расте во границите Површината
rritet në kufijtë 1,5 ± 0,5 MPa. Sipërfaqja përmes së cilës transmetohetПовршината
forca
притисокот на единица површина расте во границите
преку која
ka dimensionet . се пренесува силата е со димензии
преку која се пренесува силата е со димензии

Fig. 1.9. Përcaktimi i qëndrueshmërisë ndaj shtypjes me presa

Сл Испитување на јакост на притисок со преси
Сл Испитување на јакост на притисок со преси

15
 BetoniАрмиран
i armuarбетон

Јакоста на притисок
Qëndrueshmëria ndajсеshtypjes
пресметува според
llogaritet изразот
sipas shprehjes:

F AB
σp
=

каде е
ku:
σσp – јакост
qëndrueshmëria
на притисокndaj shtypjes
F- forca gjatë shkatërrimit/forca e veprimit
сила при разрушување
Aв - sipërfaqja në të cilën shtrihet prizma testuese
в површина на која лежи пробната призма
Si qëndrueshmëri ndaj shtypjes merret vlera mesatare e 6 rezultateve individuale.
Како јакост на притисок се зема средната вредност од те поединечни
Këta rezultate nuk do të vlenin dhe mesatarja do të kërkohej nga 4 ose 5 prizma tjera
резултати Доколку или резултати отстапуваат за повеќе од од
nëse 1 ose 2 raste devijojnë me më shumë se 10% nga vlera mesatare. Testimi përsëritet
просечните вредности овие резултати се отфрлаат и просекот се бара од
në rast se kemi devijim të më shumë se 2 rezultateve.
останатите или призми Доколку пак остапуваат повеќе од резултати
Qëndrueshmëria
испитувањето се ndaj shtypjes bashkë me qëndrueshmërinë e lakimit e përcak-
повторува
tojnë klasën e çimentos (tabela 1.1)
Јакоста на притисок заедно со јакоста на свиткување ја определуваат
класата на цементот табела
Tabela 1.1. Qëndrueshmëria ndaj shtypjes bashkë me qëndrueshmërinë ndaj lakimit të
përcaktuara nga klasa e çimentos
Табела Јакоста на притисок заедно со јакоста на свиткување определени од
класата на цементот
Qëndrueshmëria më eјакост
Најмала vogël MPa
Класа
Klasa llojiмаркана
1 ditë ден 3 ditë дена 7 ditë дена 28 ditëдена
i çimentosцемент
При Вит При Вит При Вит При Вит
Shtypja тисок
Lakimi кање
Shtypja тисок
Lakimiкање
Shtypja
тисокLakimi
кање Shtypja
тисок Lakimi
кање

25 - - - - 10 2,5 22 4

S - - - - 14 3,5 31 5
35
B - - 14 3 - - 31 5

S - - 14 3 - - 40 5,5
45
B - - 18 3,5 - - 40 5,5

55 18 3,5 - - - - 49 6,5

B – çimento
цементиme rritje më
со побрз të madhe
пораст të qëndrueshmërisë,
на јакоста
S – çimento me rritje më të ngadalshme të qëndrueshmërisë
цемент со побавен пораст на јакоста
Покрај наведените физички и механички својства на цементот во
Përveç vetiveслучаи
определени fizike dhe mekanikeеveçse
неопходно të përmendura
потребно të çimentos,
да се утврдат и другиnë raste të како
својства
caktuara
штоdoemos të përcaktohen
се собирање и edhe vetitë tjera
ширење на si: tkurrja dheхидратациона
цементот zgjerimi i çimentos,
топлина
nxehtësia hidrative, përbërja e ajrit në llaçin
содржината на воздух во цементниот малтер и дрe çimentos dhe të tjera.

16
 Betoni i armuar

Në disa raste duhet të llogariten edhe vetitë kimike të çimentos të cilat ndikojnë
në vetitë e çimentos dhe me këtë edhe në të betoni.
Duhet theksuar se thartirat/acidet, kripërat, yndyrat dhe të tjera ndikojnë keq në
të gjitha llojet e çimentove gjatë procesit të lidhjes. Temperaturat e larta ose të ulëta,
ajrosja dhe dridhjet e pakontrolluara kanë ndikim të dëmshëm, si gjatë kohës së lidhjes
ashtu edhe gjatë fillimit të ngurtësimit të çimentos.
Meqenëse lagështia e ajrit ka ndikim të dëmshëm mbi çimenton, ai duhet të ruhet
në hapësira të thata dhe të ajrosura.

1.3. AGREGATI I GURIT

1.3.1. LLOJET E AGREGATIT TË GURIT

Agregati i gurit është grumbull i përmbledhur mineralesh-grimcash joor-

ganike natyrore ose artificiale të cilat pasi lidhen në mes veti me material lidhës
dhe ujë japin beton. Agregati është i pranishëm deri në 80% të masës së përgjithshme
të betonit dhe është plotësisht e pritur që nga vetitë e tij në masë të madhe të varen
edhe vetitë e betonit.
Në bazë të RRBBA të vitit ‘87 për përgatitjen e betonit normal, në mënyrë të
njëtrajtshme përdoret agregati i gurit natyror me prejardhje aluviale ose glaciale (rërë
ose zhavorr) dhe agregati i grimcuar i fituar me grimcimin e gurit natyror. Është i mun-
dur edhe kombinimi mes agregatit të gurit natyror dhe të grimcuar.
Agregati natyror – rëra dhe zhavorri gjenden në depozita si rrjedha lumenjsh,
brigje liqenesh ose hapësira ku më herët ka rrjedhur ujë, liqene, etj. Kokrrat e agregatit
natyror formën kryesisht e kanë fituar si pasojë e transportit ku, më së shpeshti, bashkë
me ujin ndikojnë në mënyrë të volitshme në përpunimin dhe shtrimin e betonit.
Përbërja petrografike e agregatit natyror është ekskluzivisht heterogjene për
shkak se rëra dhe zhavorri janë produkte të fituara nga shkëmbinj të ndryshëm me
origjinë vullkanike, sedimentare ose metamorfike. Kjo do të thotë se vetitë mekanike,
fizike dhe kimike të kokrrave të veçanta të agregatit janë të ndryshme. Përbërja het-
erogjene petrografike e agregatit natyror vërehet më lehtë për nga ngjyra e ndryshme
e kokrrave të rërës dhe zhavorrit (fig. 1.10).

17
 Betoni i armuar

Fig. 1.10. Agregat lumi

Agregati i grimcuar, i ashtuquajtur edhe si i agregat i mejdanit, fitohet me grim-

cimin e shkëmbinjve të fortë natyror pavarësisht nga prejardhja e tyre. Kokrrat e agrega-
tit të gurit të grimcuar janë me tehe të mprehta që mundësojnë integrimin më të mirë
të tyre dhe kjo rezulton me përmirësimin e disa karakteristikave mekanike të betonit.
Veti pozitive e agregatit të grimcuar është edhe përbërja e tij homogjene petrografike
e cila kontribuon në largimin ose zvogëlimin e përqendrimit të nderjeve (sforcimeve)
në beton nga ndikimi i peshave dhe ndryshimeve të temperaturës (fig. 1.11).

Fig. 1.11. Agregat i grimcuar

Agregati i grimcuar zakonisht është më i shtrenjtë se ai natyror. Vetë grimcimi,

ndarja më e vështirë, kushtet më të pafavorshme për shtrim, përpunimi dhe të tjera e
bëjnë agregatin e grimcuar më pak ekonomik. Në praktikë përparësi zakonisht i jepet
më shumë agregatit natyror, posaçërisht atij të lumit, por kjo në asnjë mënyrë nuk
nënkupton se nuk përdoret shpesh edhe agregati i grimcuar.
Për përgatitjen e betonit nuk lejohet e ashtuquajtura përzierje natyrore – rërë dhe
zhavorr, përveç se për betonin jo të armuar МB<15, i cili shërben për mbushje, shtresa
për nivelizim dhe të ngjashme.
Për përgatitjen e të ashtuquajturve betone konstruktive në ditët e sotme përdoret
ekskluzivisht agregati i ndarë/separuar-agregati i fraksionuar. Me termin i ndarë/separu-

18
 Betoni i armuar

ar-fraksionuar, nënkuptohet agregati i cili shpërndahet në disa fraksione të cilët fitohen

nga shoshitja e përzierjeve natyrore përmes një site me vrima të caktuara.
Në rastin më të zakonshëm mund të thuhet se për përgatitjen e betonit mund të
përdoren agregate të cilat me përbërjen e tyre mineralogjike-petrografike nuk kanë
ndikim të dëmshëm ndaj vetive të betonit, nuk kontribuojnë në dëmtimin/plasaritjen
e tij, nuk shkaktojnë korrozion të armaturës, etj.
Agregati mund të ndahet në dy pjesë në varësi të madhësisë së kokrrave: agregat
i imët – rërë që është agregat, kokrrat e të cilit kalojnë nëpër sitë me vrima prej 4 mm,
dhe agregat i trashë, kokrrat e të cilit nuk kalojnë nëpër atë sitë.
Sipas masës vëllimore, agregati mund të ndahet në tre lloje: i lehtë, normal
dhe i rëndë.
Agregatet e lehta kanë masë vëllimore e cila shtrihet në kufij mjaftë të gjerë
prej 300-1800 kg/m3. Ata mund të kenë origjinë natyrore ose artificiale dhe shërbejnë
si materiale izoluese, zbukurime dekorative dhe kohëve të fundit edhe për përpunimin
e elementeve konstruktive.
Agregatet normale përdoren më shpesh dhe janë më praktikë. Ata shërbejnë për
përgatitjen e betoneve normale. Masa e tyre vëllimore shtrihet në kufijtë prej 2000-3000
kg/m3. Në këtë tekst shkollor në mënyrë të detajuar pikërisht do të flitet për agregatet
normale dhe betonet të cilët përgatiten prej tyre.
Agregatet e rënda përdoren për përgatitjen e betoneve të rënda. Masa vëllimore
është rreth 4000 kg/m3. Betonet e rënda përdoren për ndërtimin e mureve mbrojtëse
tek reaktorët bërthamorë ose objekte të ngjashme kur mbrojtja nga rrezatimi “γ” është
e domosdoshme.

1.3.2. VETITË FIZIKO-MEKANIKE TË AGREGATIT TË GURIT

Vetitë fiziko-mekanike të agregatit të gurit janë të rëndësishme për faktin se prej

tyre varen përpunimi dhe aplikimi i pastës/përzierjes së betonit, vetitë fiziko-mekanike
të betonit të ngurtësuar, reaksioni i plotë i tij, jetëgjatësia dhe të tjera. Kushtet për
cilësinë e agregatit në këtë aspekt janë të parapara në rregulloren për beton dhe beton
të armuar (RRBBA/87), standardeve tona, gjegjësisht sipas rregulloreve dhe literaturës
në tërë botën për sa i përket kësaj fushe.
Ndër vetitë më të rëndësishme fiziko-mekanike që duhet të merren parasysh janë:
forma dhe pamja e sipërfaqes së kokrrave të agregatit, përmbajtja e grimcave
të imta të agregatit, përmbajtja e grimcave të lehta të agregatit, mbështjellja e
sipërfaqes së kokrrave të agregatit, përmbajtja e materieve organike në agregat,
prania e silicit amorf në agregat, masa vëllimore e agregatit, qëndrueshmëria e
agregatit, përbërja granulometrike e agregatit, etj.

19
 Betoni i armuar

Forma dhe pamja e sipërfaqes së kokrrave të agregatit

Hulumtimet eksperimentale kanë treguar se format e kokrrave të agregatit ndiko-

jnë në masë të madhe në përpunimin e përzierjes së betonit e cila më vonë reflektohet
në vetë vetitë e betonit të ngurtësuar. Si kokrra me forma të çrregullta llogariten kokrrat
në formë pllakash dhe gjilpërash te të cilat raporti i dimensionit më të madh ndaj atij
më të vogël të kokrrës është më i madh ose i barabartë me 5:1 (fig. 1.12)

Fig. 1.12. Forma e kokrrave të agregatit

Edhe e ashtuquajtura teksturë ka ndikim mbi përpunimin e përzierjes së betonit

përveç formës së kokrrave – term i cili nënkupton pamjen e sipërfaqes së kokrrave
(të lëmuara, pak të vrazhda, shumë të vrazhda dhe ngjashëm). Nga aspekti i shtrimit,
më të favorshme janë kokrrat e lëmuara, por duke pasur parasysh edhe karakteristikat
mekanike të betonit, megjithatë përparësi u jepet kokrrave me sipërfaqe të vrazhdë
(agregat i grimcuar ose artificial). Kokrrat me sipërfaqe të vrazhdë sigurojnë ngjitje më
të mirë, gjegjësisht qëndrueshmëri më të madhe ndaj tërheqjes së betonit.

Përmbajtja e grimcave të imta te agregati

Grimca të imta janë kokrrat e imta të cilat gjatë sitjes në kushte të lagështa kalojnë
përmes sitës me vrima prej 0,09 mm. Ato më së shpeshti kanë përbërje humusi-argjile
dhe prania e tyre nuk parapëlqehet në agregat për shkak se ato lidhen në mes veti dhe
formojnë zbrazëtira në masën e betonit.

Përmbajtja e topthave/gungave të argjilës në agregat

Argjila e grupuar në agregat ka ndikim të pafavorshëm në të njëjtën mënyrë si

grimcat e imta.

Përmbajtja e grimcave të lehta në agregat

Prania e grimcave të lehta në agregat (thëngjill, mbetje bimore, bitumen, etj.)

është e padëshirueshme për shkak se ato kanë ndikim mbi periudhën e lidhjes dhe
ngurtësimit të çimentos dhe kështu edhe mbi vetitë e qëndrueshmërisë së vetë betonit.

20
 Betoni i armuar

Mbështjellësja e sipërfaqes së kokrrave të agregatit

Prania e materieve organike në agregat është e padëshiruar për shkak se ndikon

drejtpërdrejt në karakteristikat e qëndrueshmërisë së gurit të çimentos dhe me këtë
edhe të betonit. Nëse analizat tregojnë prani më të lartë të materieve organike, agregati
nuk mund të përdoret për përgatitjen e betonit.

Përmbajtja e materieve organike në agregat

Prania e materieve organike në agregat është e padëshiruar për shkak se ndikon

drejtpërdrejt në karakteristikat e qëndrueshmërisë së gurit të çimentos dhe me këtë
edhe të betonit. Nëse analizat tregojnë prani më të lartë të materieve organike, agregati
nuk mund të përdoret për përgatitjen e betonit.

Prania e silicit/siliciumit amorf

Prania e silicit amorf në agregat mund të jetë arsye për të ashtuquajturin reaksion
alkalik-silikat në beton. Bëhet fjalë për procesin gjatë të cilit silici amorf hyn në reaksion
me alkalet e pranishëm në çimento të cilët më vonë, në kontakt me lagështinë, e rrisin
vëllimin e tyre. Për shkak të këtij deformimi vëllimor paraqiten sforcime të mëdha të
brendshme, plasaritje, zvogëlime të vetive të qëndrueshmërisë, etj.
Të gjitha vetitë e përmendura të agregatit të gurit përcaktohen në bazë të pro-
cedurave saktësisht të përshkruara sipas standardeve tona. Në këtë libër janë ilustruar
disa nga vetitë më të rëndësishme.

Masa vëllimore e agregatit

Masa vëllimore e agregatit është masa e një vëllimi njësi bashkarisht me

poret dhe zbrazëtirat dhe lëviz prej 2.000-3.000 kg/m3.

Lagështia e agregatit

Meqenëse për përgatitjen e betonit zakonisht përdoren kokrra kompakte, lagësh-

tia e agregatit në masë më të madhe përbëhet nga uji i cili mbetet në sipërfaqen e
kokrrave. Lagështia sipërfaqësore në varësi nga sipërfaqja specifike e agregatit mund
të ndryshojë deri në 10%.
Lagështia e agregatit duhet të gjendet për të përcaktuar sasinë e ujit që
duhet të shtohet gjatë përgatitjes së betonit.

21
 Betoni i armuar

Qëndrueshmëria kohore e agregatit

Me termin qëndrueshmëri kohore e agregatit nënkuptohet aftësia e kokrrave

të tij për të mos ndryshuar vëllimin e tyre gjatë ndryshimit të kushteve fiziko-ki-
mike të mjedisit (temperaturë e lartë, akull, lagie dhe tharje periodike, etj.). Si agregat
i qëndrueshëm (në aspektin kohor) llogaritet ai te i cili kokrrat nuk pësojnë dëmtime
gjatë ndryshimeve të lartpërmendura të mjedisit. Te agregatet e paqëndrueshëm
shkaktohet qërim dhe plasaritje e sipërfaqeve, gjegjësisht dekompozim në masën e
brendshme të betonit, gjë që e prish pamjen estetike dhe sigurinë e elementeve të
betonit dhe betonit të armuar.

Qëndrueshmëria e agregatit

Qëndrueshmëria e agregatit ndikon drejtpërdrejt në qëndrueshmërinë e bet-

onit. Për këtë arsye, për përgatitjen e betonit duhet të përgatitet agregat me kualitet
paraprakisht të vërtetuar.
Përcaktimi i qëndrueshmërisë ndaj shtypjes në përzierjen natyrore është shumë i
vështirë për shkak se kokrrat e saj kanë përbërje të ndryshme petrografike (kokrra nga
shkëmbinj të ndryshëm). Për këtë arsye, qëndrueshmëria e saj llogaritet si më posh-
të: nga përzierja natyrore e analizuar bëhen blloqe betoni të cilët analizohen për nga
vjetërsia e caktuar me presa speciale derisa ata thyhen. Nëse thyerja e bllokut ndodh
përmes kokrrave të agregatit, atëherë mund të vihet në përfundim se qëndrueshmëria
e agregatit nuk është e mjaftueshme. Nëse thyerja është shkaktuar përmes gurit të
çimentos, atëherë qëndrueshmëria e agregatit është e mirë.
Përcaktimi i qëndrueshmërisë së agregatit mund të bëhet edhe sipas metodës
‘Los Angeles’ – në një mënyrë indirekte sa është rezistent ndaj grimcimit МКС У.М8.030.

Përbërja granulometrike e agregatit

Vetitë e betonit varen nga të gjitha materialet përbërëse të tij, sasia, lloji dhe
kualiteti i këtyre materialeve, mënyra e përgatitjes, transporti, shtrimi dhe kujdesi pas
vendosjes së tij. Diçka që i përmban të gjithë faktorët e mësipërm është kompaktësia,
gjegjësisht dendësia e betonit.
Përgatitja racionale e betoneve të dendur-kompakt është e mundur vetëm me
përzgjedhjen e saktë të strukturës së kokrrave të agregatit. Kjo nënkupton përdorimin
e një agregati me kokrra me sasi të duhur dhe me madhësi të ndryshme të cilat fitohen
gjatë ndarjes së agregatit (fig.1.13).

22
 Betoni i armuar

Fig. 1.13. Ndarja e agregatit

Kjo përbërje e agregatit mundëson që kokrrat më të imta të mbushin hapësirën

ndërmjet kokrrave më të mëdha dhe në këtë mënyrë bashkë me pastën e çimentos të
formojnë përzierje të dendur-kompakte të betonit.

Raporti i peshës mes kokrrave të agregatit me madhësi të ndryshme quhet

përbërje granulometrike (kokrrizore) e agregatit.

Meqenëse agregati zakonisht ndahet në fraksione (agregat me madhësi të njëjtë

të kokrrave), përbërja granulometrike e paraqet raportin e peshës dhe pranisë së frak-
sioneve të caktuara (fig. 1.14) në masën e përgjithshme të agregatit.

0-2 mm 2-4 mm

4-8 mm 8-11,2 mm

23
 Betoni i armuar

11,2-16 mm 31,5-63 mm
Fig. 1.14. Fraksionet e agregatit të gurit të grimcuar me prejardhje vullkanike

Në bazë të standardeve tona parashihet përdorimi i fraksioneve dhe nën-frak-

sioneve vijuese themelore:
Fraksionet themelore të agregatit janë: (0- 4), (4- 8), (8- 16), (16- 31,5), (31,5-
63) dhe (63 - 125) mm.
Përveç fraksioneve themelore aplikohen edhe nën-fraksionet si: (0-1), (0-2), (1- 4),
(2-4), (8-11,2), (11,2-16), (16-22,4), (22,4-31,5) dhe (31,5-45) mm.
Në bazë të rregullores për beton dhe beton të armuar lejohet një tolerancë e
caktuar gjatë ndarjes së agregatit në fraksione. Në çdo fraksion ekzistojnë të ashtuqua-
jturat kokrra nën peshë dhe kokrra mbi peshë. Shembull: për fraksionin prej 8/16
mm kokrrat nën peshë janë kokrrat më të vogla se 8 mm, kurse kokrrat mbi peshë më
të mëdha se 16 mm.
Përqindja e kokrrave mbi peshë në fraksion nuk mund të jetë më e madhe se 10%,
kurse e atyre nën peshë deri 15%.
Kokrra maksimale e agregatit (Dmax) nuk duhet të jetë më e madhe se 1/4 e di-
mensionit të prerjes tërthore që betonohet, ose 1/3 e trashësisë së pllakës, ose duhet
të jetë 0,8 nga distanca e shufrave të armaturës.
Për caktimin e përqindjes së fraksioneve të caktuara në masën e përgjithshme
të agregatit duhet të përpiqeni që përqindja e fraksioneve më të mëdha të jetë më e
madhe. Në këtë mënyrë zvogëlohet sasia e nevojshme e çimentos, kurse zmadhohet
qëndrueshmëria e betonit.
Si rregull, përbërja granulometrike projektohet dhe vërtetohet në mënyrë eks-
perimentale nga një profesionit – teknik betoni. Duke qenë në një linjë me projektues-
in, përbërja granulometrike mund të planifikohet edhe në bazë të të ashtuquajturave
kurba granulometrike reflektuese ose referente të përcaktuara sipas standardeve tona.
Përzgjedhja e përbërjes granulometrike të agregatit është një nga çështjet më të
rëndësishme në teorinë dhe teknologjinë e betonit për shkak se përmbajtja e duhur
granulometrike ka ndikim mbi përpunimin e masës së betonit të freskët, transportin,
shtrimin, si dhe në një numër të madh karakteristikash mekanike dhe deformuese.

24
 Betoni i armuar

KONTROLLIMI I PËRBËRJES GRANULOMETRIKE TË AGREGATIT

Përbërja granulometrike e agregatit përcaktohet në mënyrë eksperimentale

me sitje me anë të një grupi, tërësie sitash standarde (fig. 1.15) me vrima në formë
katrorësh (# 0,125; 0,250; 0,50; 1,0; 2,0; 4,0; 8,0; 11,2; 16,0; 22,4; 31,5; 45,0; 63,0; 125,0
mm). Në varësi nga madhësia e kokrrave të agregatit mund të përdoret një pjesë ose
i gjithë kompleti i sitave standarde. Për të pasur sitje më të saktë mund të përdoren
edhe disa sita plotësuese.

Fig. 1.15. Komplet sitash për sitjen e agregatit

Mostra e cila testohet fillimisht thahet në temperaturë prej 110°C dhe pastaj
vendoset në sitën më të sipërme – sita me vrima më të gjera. Sitja kryhet me anë të
shkundjes mekanike përmes sitave derisa arrihet pesha konstante dhe më pas matet
pjesa e mbetur në secilën sitë dhe ajo në fund të sitave. Shuma e të gjitha sasive të
matura duhet të japë masën totale (lejohet devijim prej 1%).
Rezultatet nga sitja e bërë mund të paraqiten në mënyrë tabelore ose grafike.
Një shembull i përbërjes granulometrike të agregatit është prezantuar në tabelën 1.3.

25
 Betoni i armuar

Tabela 1.3. Rezultatet nga sitja e bërë për kurbën granulometrike për përzierje natyrore

Mbetjet
Vrimat e sitës Kalimet
(mm) (кg) (%) (%)

31,5 0,00 0 100

16 3,10 31 69
8 2,30 23 46
4 1,60 16 30
2 0,90 9 21
1 0,70 7 14
0,4 0,60 6 8
0,2 0,20 2 6
0,1 0,30 3 3
Në fund 0,30 3 0
Totali 10,00 100 /

Rezultatet e fituara të sitjes bëhen më të qarta nëse të njëjtat paraqiten në mënyrë

grafike në atë mënyrë që përqindjet e kalimit përmes sitave të caktuara prezantohen
në boshtin e ordinatave, ndërsa vrimat e sitës shënohen në boshtin e abshisave (zakon-
isht në shkallë logaritmike). Paraqitja grafike e rezultateve të ilustruara në tabelë quhet
kurbë granulometrike (fig. 1.16).

Fig. 1.16. Kurba granulometrike e agregatit për përzierje natyrore

26
 Betoni i armuar

Për të llogaritur nëse agregati i testuar ka përbërje granulometrike të favorshme

në bazë të RRBBA/87, sa për krahasim, atëherë rekomandohen kurba referente, re-
flektuese granulometrike të cilat krijohen për përzierje veç e veç prej 0/8; 0/16; 0/31,5;
и 0/63 mm.
Kurbat granulometrike kufitare për përzierjen prej 0/31,5 mm janë paraqitur në ta-
belë (Tabela 1.4.) dhe në mënyrë grafike me kurbat granulometrike referente (fig. 1.17).

Tabela 1.4. Kurba granulometrike kufitare për përzierjen prej 0/31,5 mm.

Kalimet (%) nëpër sitë (mm)

Përzierja e Kurba
agregatit kufitare 0,25 0,50 1,0 2,0 4,0 8,0 16,0 31,5 63,0
D32 5 8 30 30 30 30 100
A32 2 5 8 14 23 38 62 100
0-31,5
B32 8 18 28 37 47 62 80 100
C32 15 29 42 53 65 77 89 100
përqindja e kalimeve

Madhësia e vrimave të sitës

Fig. 1.17. Kurba referente granulometrike kufitare për përzierjen prej 0/31,5 mm

27
 Betoni i armuar

1.4. UJI

Uji është përbërës i domosdoshëm në çdo përzierje betoni. Roli i tij është i
shumëfishtë:
• mundëson hidratimin e çimentos – proces në të cilin lagen të gjitha kokrrat e
çimentos për shkak të pjesëmarrjes së tyre në procesin e lidhjes;
• siguron përpunim të mirë dhe shtrim/ngulitje të përzierjes së betonit të freskët/
butë;
• uji shërben edhe si element për përkujdesje të betonit.
Shpesh ndodh të laget betoni në ditët e para pasi është shtruar dhe kjo ka rëndësi
të veçantë për vetitë e tij mekanike dhe reologjike. Në këtë mënyrë pengohet paraqitja
e plasaritjeve për shkak të vetive të tij tkurrëse.
Derisa flitet për sjelljen e përgjithshme të betonit, për ujin mund të diskutohet jo
vetëm për përbërësit e tij, por edhe si një mjedis në të cilin vazhdimisht ose herë pas
here ekzistojnë elemente dhe konstruksione të betonit dhe të betonit të armuar.

TESTIMI I UJIT

Uji me të cilin përgatitet betoni duhet të jetë patjetër i pastër. I tillë është uji për
pije i cili mund të përdoret pa asnjë testim paraprak. Përjashtim bën uji mineral dhe uji
me shumë klor për shkak se jonet e klorit kanë ndikim korroziv tek armatura.
Uji i detit, edhe përkundër përmbajtjes së madhe të kripërave minerale (rreth
3%), mund të përdoret për përgatitjen e betonit jo të armuar, por jo edhe për betonin
e armuar dhe atë të parafabrikuar.
Uji i lumenjve, liqeneve, pellgjeve dhe depozitave në të cilat derdhen ujëra të
zeza ose të ngjashme mund të përdoret vetëm nëse kualiteti i tij është paraprakisht i
vërtetuar. Vlerësimi i parë i përafërt nëse uji është i përshtatshëm apo jo mund të merret
nga ngjyra, era, pastërtia dhe të tjera.
Metoda më e thjeshtë dhe më e shpejtë për të përcaktuar nëse uji është i për-
shtatshëm është e ashtuquajtura metodë krahasuese e cila është përshkruar më poshtë:
• në mënyrë paralele duhet të përcaktohet koha e lidhjes së çimentos së
përgatitur me ujë të distiluar dhe me ujë i cili duhet të testohet. Gjatë kësaj,
fillimi i lidhjes nuk duhet të devijojë me më tepër se 1,5 orë, kurse përfundimi
i lidhjes jo më tepër se një orë;
• në mënyrë paralele duhet të testohet qëndrueshmëria ndaj shtypjes së llaçit
të çimentos së përgatitur me ujë të distiluar dhe me ujë i cili duhet të testohet.
Qëndrueshmëria e llogaritur e trupave testues me ujin i cili testohet për një peri-
udhë prej shtatë ditësh nuk duhet të jetë më e vogël se 90% e qëndrueshmërisë
së përcaktuar nga trupat referent.

28
 Betoni i armuar

MARRJA E MOSTRAVE PËR PËRCAKTIMIN E KUALITETIT TË UJIT

Mostra testuese është e domosdoshme për të realizuar analizën dhe vlerësimin

e kualitetit të ujit. Mostrat mund të merren nga rrjedhat sipërfaqësore të ujit, shpimet
dhe puset, burimet, liqenet, ujërat tjerë të palëvizshëm dhe nga tubacionet.
Enët në të cilat futen mostrat duhet të jenë nga qelqi pa ngjyrë, kimikisht rezis-
tente ose nga materiali sintetik. Enët para përdorimit duhet të lahen mirë, fillimisht
me ujë të pastër, pastaj edhe me ujë të distiluar, ndërsa përpara se të mbushen, të
shpërlahen me ujin i cili do të testohet. Ato nuk duhet të lahen me kripëra ose thartira.
Nga rrjedhat sipërfaqësore të ujit (lumenj, përrenj, etj.) uji merret me enë – shishe
të pozicionuara në drejtimin e kundërt të rrjedhës së ujit.
Uji nga shpimet dhe puset merret nga uji i freskët i ardhur dhe jo nga ai i mbetur.
Marrja e mostrave nga burimet bëhet me mbushje të thjeshtë të enëve – shishe
të mbushura nga uji i rrjedhshëm.
Mostrat nga uji i liqenit dhe ujërat tjerë të palëvizshëm merren në thellësi prej së
paku 30 cm nga sipërfaqja.
Nëse mostra merret nga ndonjë ujësjellës, atëherë duhet që uji të ketë rrjedhur
mjaftueshëm (15 - 20 min .), dhe pastaj të mbushet me ujë të freskët.
Përqindja e lejuar e substancave kimike të dëmshme është e paraparë në bazë të
standardeve tona.

Mbaj mend!

3 Teknologjia e betonit është disiplinë relativisht e re e cila merret me

studimin e metodave të përgatitjes, shtrimit dhe kujdesit të betonit.
3 Me termin beton zakonisht u referohemi materialeve ndërtimore
komplekse që përbëhen nga mbushja, materiali lidhës dhe uji, ndërsa
në raste të caktuara edhe nga shtesat speciale - aditivët.
3 Çimentoja është material lidhës hidraulik i cili në kombinim me ujin
transformohet në pastë çimentoje e cila ngurtësohet me kalimin e kohës.
3 Vetitë fizike të çimentos janë: masa vëllimore e çimentos, masa specifike
e çimentos, shkalla e bluarjes së çimentos, koha e lidhjes së çimentos, qën-
drueshmëria vëllimore e çimentos dhe sipërfaqja specifike e çimentos.
3 Vetitë mekanike të çimentos janë: qëndrueshmëria ndaj lakimit dhe
qëndrueshmëria ndaj shtypjes.
3 Agregati i gurit është grumbull grimcash minerale-joorganike natyrore
ose artificiale të cilat prodhojnë beton pasi lidhen në mes veti me
materiale lidhëse.
3 Agregatet ndahet në tre lloje varësisht nga masa vëllimore: të lehtë,
normal dhe të rëndë.

29
 Betoni i armuar

3 Raporti i peshës midis kokrrave të agregatit me madhësi të ndryshme

quhet përbërje granulometrike (kokrrizore) e agregatit.
3 Fraksionet themelore të agregatit janë: (0-4), (4-8), (8-16), (16- 31,5),
(31,5- 63) dhe (63 - 125) mm.
3 Përbërja granulometrike e agregatit përcaktohet në mënyrë
eksperimentale me sitje me anë të një grupi sitash standarde me vrima
në formë katrorësh (# 0,125; 0,250; 0,50; 0,71; 1,0; 2,0; 4,0; 8,0; 11,2; 16,0; 22,4;
31,5; 45,0; 63,0; 125,0 mm).
3 Uji është përbërës i domosdoshëm në çdo përzierje betoni.
3 Uji me të cilin përgatitet betoni duhet të jetë i pastër. I tillë është uji për
pije i cili mund të përdoret pa asnjë ekzaminim paraprak.

Pyetje!

1. Çfarë materiali lidhës është çimentoja?

2. Shënoni vetitë fizike dhe mekanike të çimentos!
3. Çfarë është agregati i gurit dhe cilat fraksione themelore aplikohen për
të bërë beton?
4. Si përcaktohet përbërja granulometrike e agregatit?
5. Çfarë vrimash ka një komplet sitash?
6. Cili është roli i ujit në përzierjen e betonit?
7. Nga çka varet sasia e duhur e ujit në përzierjen e betonit?

30
TEMA 2 - Projektimi, përgatitja dhe shtruarja e
betonit
Në këtë njësi tematike nxënësit do të njihen me:
• Raportin e përzierjes së përbërësve të betonit
• Përgatitja e betonit;
• Transportin i masës së betonit;
• Mënyrat e mirëmbajtjes së betonit;
• Kujdesin ndaj betonit të shtruar/vendosur.
 Betoni i armuar

2. PROJEKTIMI, PËRGATITJA DHE SHTRUARJA E BETONIT

2.1. Projekti për beton
2.2. Vetitë e përzierjes së betonit të freskët
2.3. Raportet e përzierjes së betonit
2.3.1. Sasia e nevojshme e çimentos për përgatitjen e betonit
2.3.2. Sasia e nevojshme e ujit për përgatitjen e betonit
2.3.3. Sasia e nevojshme e agregatit për përgatitjen e betonit

2.4. Përgatitja dhe kontrollimi i prodhimit të betonit

2.5. Transporti i betonit
2.6. Shtrimi/vendosja e betonit
2.7. Kujdesi ndaj betonit të shtruar

32
 Betoni i armuar

2. PROJEKTIMI, PËRGATITJA DHE SHTRUARJA E BETONIT

2.1. PROJEKTI PËR BETON

Gjatë realizimit të të gjithë konstruksioneve të betonit, punët e betonit realizohen

sipas projektit të konstruksioneve dhe projektit të betonit. Projektin e konstruksionit
të betonit e përgatit projektuesi-projektanti. Projekti i betonit bëhet nga prodhuesi
i betonit dhe realizuesi i punëve të betonit në bashkëpunim me projektuesin e
konstruksioneve.
Projekti i betonit është elaborat me karakter teknologjik me të dhënat vijuese:
• realizimi i përpiktë i të gjitha kërkesave të parashtruara në projektin e
konstruksionit që kanë të bëjnë me betonin dhe punët e betonit;
• planifikimi i të gjitha aktiviteteve;
• para se të fillohet me zbatimin e projektit të betonit, me përmbajtjen e tij duhet
të pajtohen projektuesi i konstruksionit dhe investuesi dhe pas kësaj ai bëhet
pjesë përbërëse e kontratës dhe dokumentacionit projektues.
Projekti për beton nuk është i nevojshëm për objekte individuale e lartësi të katit
përdhese ose objekte të ngjashme më të vogla.
Përmbajtja e projektit të betonit varet nga ajo nëse betoni përgatitet në kantierin
e ndërtimit ku edhe futet në konstruksion, ose nëse përdoret beton i transportuar i
përgatitur në një fabrikë betoni.
Në rastin e parë projekti i betonit i përmban këto të dhëna: të dhënat nga pro-
jekti i konstruksionit, përbërjen e përzierjes së betonit, programin e kontrollit
dhe kualitetin dhe realizimin e punimeve të betonit.

2.2. VETITË E PËRZIERJES SË BETONIT TË FRESKËT

Përzierja e betonit të freskët fitohet me homogjenizimin e pjesëve për-

bërëse të betonit (çimento, agregat, ujë, aditivë dhe eventualisht ajër).

• Flluskat e ajrit te përzierja e betonit mund të tërhiqen qëllimisht (me anë të

aditivëve-aerantëve) ose rastësisht të kenë ngelur pa u larguar gjatë shtrimit të
përzierjes së betonit të freskët. Sipas sjelljes së saj, përzierja e betonit të freskët
është diku ndërmjet lëngjeve viskoze dhe trupave të ngurtë. Nga lëngjet dallon
për nga qëndrueshmëria e caktuar e vogël strukturore, kurse nga trupat e
ngurtë dallon për nga elasticiteti i vogël dhe aftësia për të përballuar deformime
plastike edhe gjatë ngarkesave krejtësisht të vogla.

33
 Betoni i armuar

• Beton kualitativ i ngurtë mund të fitohet vetëm nëse përzierja e betonit të

freskët posedon disa veti të caktuara. Ato veti varen nga një numër i madh
faktorësh ku më të rëndësishme janë vetitë individuale të përbërësve të
betonit dhe struktura e vetë përzierjes së betonit. Vetitë më të rëndësishme të
cilave duhet t’u kushtohet vëmendje janë: përpunimi i përzierjes së betonit,
konsistenca e përzierjes së betonit, ndarja e përzierjes së betonit të
freskët, ndarja e ujit nga përzierja e betonit, përpunimi përfundimtar i
përzierjes së betonit.

2.3. RAPORTET E PËRZIERJES SË BETONIT

Përpara se të fillohet me përgatitjen e betonit duhet të përcaktohet – projektohet

përbërja e përzierjes së betonit.
Me termin projektim nënkuptohet procesi në të cilin bëhet përzgjedhja e
llojit dhe raportit të peshave të çimentos, ujit, agregatit dhe aditivëve (eventual-
isht) në një njësi vëllimi të betonit të gatshëm.
Raporti i zgjedhur mirë mundëson përpunimin më ekonomik të betonit me kon-
sistencën e duhur, qëndrueshmërinë, qëndrueshmërinë kohore, etj. Sipas RRBBA/87,
raportet midis agregatit – çimentos, ujit dhe aditivëve në 1 m3 beton të gatshëm gjatë
projektimit shprehen si masa ose vëllime absolute, ndërsa gjatë përkufizimit të për-
bërjes përfundimtare të betonit shprehen si pesha në kilogramë .
Gjatë projektimit të përzierjes së betonit duhet të definohet transporti, shtrimi,
ngjeshja, kujdesi ndaj betonit dhe kushtet projektuese për cilësinë e betonit.

2.3.1. SASIA E NEVOJSHME E ÇIMENTOS PËR PËRGATITJEN E

BETONIT

Përqindja e çimentos në përzierjen e betonit varet nga një numër i madh fak-
torësh si: lloji, sasia dhe përbërja granulometrike e agregatit, konsistenca e duhur,
mënyra e transportimit dhe shtrimi i tij, kualiteti i parashikuar i betonit, etj.
Për të përmirësuar ndonjë karakteristikë të caktuar nuk rekomandohet rritja e
pakontrolluar e sasisë së çimentos mbi sasitë minimale të përshkruara.
Sasia shumë e madhe e çimentos e rrit çmimin e betonit dhe ndikon në mënyrë
jo të favorshme në disa karakteristika mekanike dhe deformuese të betonit.

2.3.2. SASIA E NEVOJSHME E UJIT PËR PËRGATITJEN E BETONIT

Sasia e nevojshme e ujit për hidratimin e plotë të çimentos varet nga lloji i
çimentos. Për çimentot portland sasia e nevojshme e ujit është rreth 24%, ndërsa për

34
 Betoni i armuar

hidratimin e çimentos alumin rreth 40% e peshës së çimentos, aq sa është konsistenca

normale e çimentos.
Sasia e nevojshme e ujit me të cilën sigurohet përpunimi i duhur dhe shtrimi i
përzierjes së betonit duhet të reduktohet në minimum. Me avullimin gradual të tij nga
betoni i ngurtësuar krijohen pore të cilat negativisht ndikojnë në karakteristikat me-
kanike dhe reologjike të betonit.
Lloji, forma dhe madhësia e agregatit kanë ndikim jashtëzakonisht të madh në
sasinë e nevojshme të ujit. Në këtë mënyrë, kokrrat poroze të agregatit të gurit të bluar
kanë nevojë për më shumë ujë sesa agregatet kompakte të lumenjve, ndërsa kokrrat
më të mëdha në formë topthash ose kubesh (për shkak të sipërfaqes më të vogël të
krijuar) kanë nevojë për më pak ujë sesa agregatet më të imët me formë të pavolitshme
të kokrrave. Agregatet e lagur normalisht kanë nevojë për sasi më të vogël të ujit dhe
kjo duhet marrë parasysh gjatë përcaktimit të përbërjes së përzierjes së betonit.
Temperatura e ambientit gjithashtu ndikon në sasinë e nevojshme të ujit. Sasia
më e madhe e ujit është e nevojshme në muajt e verës kur avullimi është më intensiv
sesa në dimër. Sasia e nevojshme e ujit në beton zvogëlohet nga shtimi i materialeve
të duhura për ngjeshjen e betonit, përzgjedhja e prerjeve tërthore gjatësore të për-
shtatshme të elementeve konstruktive dhe shpërndarja e duhur e armaturës (duke
respektuar largësinë minimale të shufrave).
Përdorimi i aditivëve (plastifikuesve dhe superplastifikuesve) mundëson zvogëlim-
in e konsideruar të sasisë së ujit në përzierjen e betonit.
Duke pasur parasysh të gjithë faktorët e lartpërmendur rezulton që përcaktimi i
duhur i sasisë së nevojshme të ujit është detyrë shumë komplekse dhe me përgjegjësi.
Betoni cilësor dhe ekonomik mund të përgatitet vetëm me sasi optimale të ujit. Në rast
se përdoret sasi më e vogël e ujit, shtrimi dhe ngjeshja e tij bëhet më e vështirë dhe në
betonin e tillë paraqiten zbrazëtira dhe asnjëherë nuk arrihet qëndrueshmëria e para-
parë. Në rast se përdoret sasi më e madhe e ujit ekziston rreziku nga ndarja (depoziti-
mi i grimcave të imta në pjesën e sipërme dhe shtresimi i më të mëdhave në fund të
kallëpit), qëndrimi i ujit nën armaturë, ose nën kokrrat më të mëdha të agregatit, ashtu
që zvogëlohet ngjitja midis armaturës dhe krijimit të betonit poroz me karakteristika
mekanike më të vogla dhe rezistencë më të ulët ndaj ndikimeve agresive të jashtme.
Sasia e nevojshme e ujit mund të caktohet përafërsisht sipas shprehjeve të
gatshme të fituara në bazë të eksperimenteve. Numri më i madh i këtyre shprehjeve
përdorin varësinë funksionale ndërmjet sasisë së ujit, qëndrueshmërisë së betonit dhe
klasës së çimentos së përdorur.
Si orientim për përcaktimin e sasisë së ujit mund të shërbejnë rezultatet e hulum-
timeve të shumta kontrolluese të mëhershme me të cilët konfirmohet përpunimi dhe
shtrimi i përzierjes së betonit të freskët dhe

35
 Армиран
Betoni бетон
i armuar

својствата на стврднатиот бетон објавени во стручната литература како и

vetitë e betonit të ngurtësuar që janë publikuar në literaturën profesionale, si
искуствата стекнати во долгогодишната практика при изградба на најразновидни
dhe përvojat e fituara me praktikat afatgjate gjatë ndërtimit të konstruksioneve të
конструкции во различни специфични услови
ndryshme në kushte të ndryshme specifike.

ВОДОЦЕМЕНТЕН ФАКТОР
FAKTORI I UJIT NË ÇIMENTO

SasiaПотребното
e nevojshmeколичество вода во бетонската мешавина се искажува во
e ujit në përzierjen e betonit shprehet me litra, ashtu që çdoherë
литри со тоа што секојпат се специфицира и т н водоцементен фактор
specifikohet edhe i ashtuquajturi faktori i ujit në çimento.
Под поимот
Me termin faktori водоцементен
i ujit në çimentoфактор се подразбира
nënkuptohet односот
raporti midis помеѓу
sasisë së ujit
масата на водата која стои на располагање за хидратација на цементот и
e cila është në dispozicion për hidratimin e çimentos dhe përpunimit të betonit
обработливост на бетонот и масата на цементот ефективен водоцементен
dhe masës së çimentos (faktori efikas i ujit në çimento).
фактор).
V
W = ....... (1)
C
- маса на вкупната вода и вода впиена во агрегаот
V – sasia e përgjithshme e ujit dhe uji i thithur në agregat
маса на цементот хидраулични додатоци
C – masa e çimentos + materiale hidraulike shtesë

Масата вода која објективно стои на располагање за хидратација на

Sasia e ujit e cila është e disponueshme në aspektin objektiv për hidratimin e çi-
цементот претставува разлика меѓу масата на вкупната вода и водата впиена во
mentos është dallimi
агрегатот Во масатаmidis sasisë së përgjithshme
на цементот të ujit dhe
е вклучена ujit të thithur
и масата në agregat.
на евентуалните
Në хидраулични
sasinë e çimentos është eа llogaritur
додатоци во масатаedhe masa eсе
на водата materialeve
вклучени и hidraulike eventuale
евентуалните течни
shtesë, ndërsa
адитиви në sasinë e ujit janë llogaritur edhe aditivët eventual të lëngshëm.
Gjatë projektimit
При të përzierjes
проектирањето së betonit është
на бетонската e rëndësishme
мешавина значајноtëеvlerësohet se cili
да се оцени која
ujëвода
në tëнавистина
vërtetë kontribuon në faktorin efikas të ujit në çimento. Te agregatet
учествува во ефективниот водоцементен фактор Кај порозните poroze
varësisht
агрегати зависноlagështisë
nga niveli i mund
од степенот наtëвлажноста
vijë deri në thithje
може даshtesë oseдо
дојде lëshim të ujit të
дополнително
agregatit
впивањеpasили
përzierjes së betonit,
отпуштање gjë qëод
на водата manifestohet
агрегатот по me ndryshim на
мешањето të menjëhershëm
бетонот што се
манифестира со нагла промена на конзистенцијата
të konsistencës.
Faktori i ujit në çimentoфактор
Водоцементниот duhet të përcaktohet
треба për agregat
да се одредува за të
сувthatë, prandaj
агрегат ai edheтој
па затоа
korrigjohet – zvogëlohet
се корегира смалуваnëза
llogari të ujit
сметка наtëводата
futur në agregatin
која e lagur.
е внесена во Sasia e zvogëluar
влажниот агрегат
Намаленото
e ujit kompensohet количество вода
me sasi të се компензира
zmadhuar со зголемено количество агрегат
të agregatit.
Me zmadhimin e faktoritнаtë ujit
Со зголемување në çimento, qëndrueshmëria
водоцементниот фактор јакоста ndajна
shtypjes e bet-на
притисок
onitбетонот опаѓа
bie shumë многу
shpejt. брзо
Rëndësi Влијанието
të madhe на i водоцементниот
ka ndikimi фактор siиdhe
faktorit të ujit në çimento врз
në vetitë tjera mekanike dhe reologjike të betonit dhe rezistencës së tij. Prandaj, nëse е
останатите механички и реолошки својства на бетонот и неговата отпорност
përисклучително голема
shkak të shtrimit dhe të Затоа
ngjeshjes доколку заради tëвградливоста
së tij nevojitet shtohet ujë, më и mirë
збивањето
është të е
потребно
shtohet edhe да сеe додаде
sasia çimentosводаqë të поцелисходно
mos rritet faktoriе i да
ujit се зголеми Në
në çimento. и учеството
anën tjetër,на
цементот
është за me
e qartë se даzvogëlimin
не се зголемиshumë të водоцементниот
vogël të faktorit фактор Од друга
të ujit në çimento страна
mund të
очигледно е дека со сосема мало смалување на водоцементниот
arrihen efekte të mëdha. Hulumtimet dhe analizat kanë treguar se si në mënyrë opti- фактор може
да се постигнат големи ефекти Испитувањата и анализите покажале дека како
male teorike mund të llogaritet faktori i ujit në çimento prej W = 0,38 - 0,42 .
теоретски оптимален може да се смета водоцементниот фактор

36
 Армиран бетон
Betoni i armuar
ПОТРЕБНО КОЛИЧЕСТВО АГРЕГАТ ЗА ПРИГОТВУВАЊЕ НА БЕТОНОТ
2.3.3. SASIA E NEVOJSHME E AGREGATIT PËR PËRGATITJEN E BETONIT
Масата на агрегатот во готов бетон ориентационо може да се определи
ако познатите тежини на цементот и водата се одбијат од масата на
Masa e agregatit në m3 beton të gatshëm mund të përcaktohet në mënyrë ori-
неармираниот бетон кој изнесува
entuese nëse peshat e njohura të çimentos dhe të ujit zbriten nga masa e betonit të pa
armuarПример
i cili ështëЗа бетон одkg/m
2300-2500 категорија
3. со најкрупни зрна на агрегатот од
количеството
Shembull: на цемент
Për betonin изнесува
e kategorisë за усвоен
BII me kokrra më të mëdha водоцементен
të agregatit prej
фактор 3
16-31,5 mm sasi a e çimentos është Mc = 350 kg/m për faktor të miratuar të ujit në
çimento prej W/c = 0,50.
Масата на водата изнесува · Масата на агрегатот
Sasia e ujit është Mw
се определува = 0,50 · 350 = 175 kg/m3. Masa e agregatit mund të gjendet
од равенката
sipas barazimit:
γ
Ma + Mw + Mc = γb ........ (2)
маса на агрегатот
Ma- masa e agregatit γ волуменска
γb – masa vëllimore e betonitмаса
të pa на неармиран
armuar
маса на водата бетон
Mw- sasia/masa e ujit
масаeна
Mc- masa цементот
çimentos

Ма
Ма= γb-Mc-
γ Mw
Ма=2400-350-175=1875
Ма kg/m3

Masa e agregatit
Масата në на një njësi vëllimi
агрегатот во mund të përcaktohet
единица në mënyrë orientuese
волумен ориентационо може да се
edhe nëse nga kushti largohet që shuma e vëllimeve absolute të përbërësve
определи и ако се тргне од условот сумата на апсолутните волумени на të betonit
m3.
të jetë 1компонентите на бетонот да биде еднаква на

Vp – vëllimi i poreve
волумен на порите
Vw - vëllimi i ujit
волумен на водата
Vc - vëllimi i çimentos
волумен на цементот
Va - vëllimi i agregatit
волумен на агрегатот

Fig. 2.1. Pjesëmarrjet vëllimore të materialeve përbërëse të betonit

Сл Волуменска застапеност на сотавните материјали од бетонот
Va+Vc+Vw+Vp = 1
Nëse vlera
Акоabsolute shprehet
апсолутната si raport
вредност i masave
се изрази dhe
како masave
односи на vëllimore, atëherë
масите и волуменските
barazimi 20 merr
маси formën: добива облик
равенката
Ma Mc Mw
+ + + p =1
γa γc γw

Ако се se
Nëse supozohet претпостави
betoni ështëдека
mjaftбетонот
i dendur,еatëherë
доволно густ ashtu
p=1-3%, тогашqë masa e па за
познати маси на цементот и водата односно нивната волуменска маса може да
agregatit mund të përcaktohet për masat e njohura të çimentos dhe të ujit, gjegjësisht
masaveсеtëопредели масата на агрегатот
tyre vëllimore.

37
 Betoni i armuar

2.4. PËRGATITJA DHE KONTROLLIMI I PRODHIMIT TË BETONIT

Përgatitja e përzierjes së betonit mund të bëhet në fabrika betoni që zakonisht

gjenden jashtë punishtes ose në repartet e betonit në vetë punishten/kantier.
Përgatitja manuale e përzierjes së betonit nuk lejohet në bazë të rregullores së re
për BBA (beton dhe beton të armuar).
Përgatitja e betonit për të gjitha objektet më kryesore bëhet ekskluzivisht në
fabrika betoni. Kapaciteti i tyre është minimum 10-15 m3/h. Betoni i përgatitur në fabri-
ka betoni konsiderohet si produkt i fabrikës për shkak se prodhimi i tij është i kontrolluar
në mënyrë rigoroze. Përcaktimi i masave të pjesëve përbërëse të përzierjes së betonit
bëhet në mënyrë automatike dhe mundësitë për gabime reduktohen në minimum.

Fabrika e betonit

Për fitimin e sasive më të mëdha të betonit përdoren fabrikat e betonit. Ato mund
të jenë:
• stacionare (fig. 2.2)
• lëvizëse - mobile (fig. 2.3)
Ekzistojnë dy mënyra për prodhimin e betonit në fabrikë.
Sipas mënyrës së parë, betoni përgatitet tërësisht në fabrikën e betonit dhe më
pas ngarkohet në një mjet transporti me të cilin transportohet deri në punishte. Gjatë
transportit betoni përzihet lehtë, gjë që e parandalon ndarjen e tij. Sipas mënyrës së
dytë, në fabrikë bëhet vetëm dozimi i agregatit, çimentos dhe ujit, ose pa ujë, ndërsa
gjatë transportit bëhet përzierja e betonit dhe shtimi i ujit, gjë që nuk rekomandohet.

Fig. 2.2. Fabrikë stacionare e betonit Fig.2.3. Fabrikë lëvizëse e betonit

Përzierja normale në fabrikë bëhet me 4-16 rrotullime, kurse përzierja e lehtë në

mjetin e transportit bëhet me 2-6 rrotullime në minutë.

38
 Betoni i armuar

Përgatitja e betonit në repartet e betonit në punishte bëhet kur nevojitet sasi më

e vogël betoni dhe kur në vetë punishten ka kushte për prodhimin e tij. Përzierja më
së shpeshti bëhet me mikserë/përzierëse betoni të cilët mund të jenë të ndryshëm për
nga konstruksioni dhe koncepti: mikserë me kapacitet të ulët deri në 20 m3/h (fig. 2.4),
mikserë me kapacitet mesatar deri në 50 m3/h (fig. 2.5), mikserë me kapacitet të madh
deri në 100 m3/h (fig. 2.6) dhe mikserë me kapacitet shumë të madh me mbi 100 m3/h.

Fig. 2.4. Fig. 2.5. Fig. 2.6.

Futja e përbërësve në përzierjen e betonit nuk bëhet sipas ndonjë radhitjeje të

planifikuar, por ajo varet nga lloji i porosisë dhe tipi i mikserit. Zakonisht në fillim futet
agregati më i madh, pastaj më i imti, pastaj çimentoja dhe në fund uji. Gjatë këtij pro-
cesi mikseri punon pa ndërprerje ku fillimisht bëhet homogjenizimi i agregatit, pastaj
agregatit dhe çimentos dhe në fund i të gjithë përbërësve.

2.5. TRANSPORTIMI I BETONIT

Me termin transportim i betonit nënkuptohet bartja e betonit nga vendi i

prodhimit deri në vendin e shtruarjes së tij.

Transportimi është faktor shumë i rëndësishëm i cili ka ndikim të madh në cilësinë

e betonit. Elementët themelorë mbi të cilët planifikohet transporti janë: të mos
fillojë lidhja dhe ngurtësimi i betonit. Përveç kësaj, transporti duhet të jetë i shpejtë,
racional, të ketë mbrojtje nga avullimi i ujit, rrjedhje të ‘qumështit’ të çimentos, etj.

Transportimi i betonit nga fabrika e betonit deri në punishte quhet trans-

portim i jashtëm, kurse betoni quhet beton i transportuar. Transportimi i
betonit në vetë punishten/kantier quhet transportim i brendshëm.

Mjetet për transport të jashtëm. Distanca e fabrikës së betonit deri në punishte

mund të jetë 50 ose më shumë kilometra. Në distanca të tilla transporti mund të bëhet
vetëm me mjete transporti të tipit të mjeteve rrugore siç janë: Kamionë mikserë ose
të ashtuquajtur auto-mikserë (fig. 2.7. dhe fig. 2.8).

39
 Betoni i armuar

Sipas standardeve më të reja, auto-mikserët nuk lejohet që të përdoren edhe si

përzierës betoni, d.m.th. uji të shtohet gjatë kohës së transportimit të betonit. Lejohet
vetëm shtimi i aditivëve - superplastifikuesve.

Fig. 2.7. Auto-mikser Fig. 2.8. Shtrimi i betonit me auto-mikser

Përveç auto-mikserëve, betoni mund të transportohet edhe me: kamionë trans-

portues (fig. 2.9.), damperë (fig. 2.10), kamionë kiper, etj.

Fig. 2.9. Kamion transportues Fig. 2.10. Damper

Mjetet për transport të brendshëm

Me transport të brendshëm nënkuptohet transportimi i betonit nga një

vend i caktuar i punishtes deri në vendin e shtrimit të betonit.

Për këtë qëllim mund të përdoren: karroca dore me një rrotë (fig. 2.11), karroca
dore me dy rrota – të tipit ‘japaner’ (fig. 2.12); enë çeliku speciale – kontejnerë, zakonisht
me vëllim prej 1 m3 (fig. 2.13), vagonë, transportues me shirita, etj.

Fig. 2.11. Fig. 2.12. Fig. 2.13.

40
 Betoni i armuar

Ajo se për cilin nga mjetet e lartpërmendur të transportit do të përcaktohemi varet

nga sasia e nevojshme e betonit që duhet të transportohet, hapësira e disponueshme
dhe mekanizmat dhe pajisjet tjera ndihmëse, konsistenca e masës së betonit të freskët,
etj.
Transporti i betonit të freskët me pompa. Në punishte shumë shpesh përdoren
pompat e betonit si mjete për transportin e betonit. Përdorimi i tyre arsyetohet në rastet
kur hapësira punuese në punishte është e vogël dhe nuk ka mundësi që transporti të
bëhet në mënyrë tjetër.
Ekzistojnë më shumë lloje të pompave të cilat mund të jenë autopompa të fiksu-
ara (fig. 2.14) dhe të lëvizshme. Ato janë pompa të montuara në kamion i cili mund të
ketë shtrirje horizontale dhe vertikale deri në 40 metra (fig. 2.15).
Përzierja e betonit duhet të posedojë disa karakteristika që të mund të transportohet
me pompa, d.m.th., të mund të pompohet. Konsistenca e përzierjes së betonit duhet të
jetë e tillë që niveli i rënies të jetë brenda kufijve 8-15 cm dhe duhet të ketë kohezion
të lartë për të parandaluar ndarjen, ndarjen e ujit, etj. Përbërja granulometrike duhet
të jetë e atillë që brenda saj duhet të dominojë fraksioni i imët. Kokrrat maksimale të
agregatit duhet të jenë 1/3 e diametrit të tubit.

Fig. 2.14. Pompë e fiksuar betoni Fig. 2.15. Pompë e lëvizshme betoni

2.6. SHTRIMI I BETONIT

Një fazë e rëndësishme gjatë realizimit të punëve të betonit e cila pason men-
jëherë pas përgatitjes dhe transportimit të betonit është shtrimi i betonit. Realizimi i
kësaj faze bëhet në dy faza:

Mbushja e kallëpeve – shpërndarja e betonit të freskët.

Kjo fazë realizohet me derdhjen direkte të masës së betonit të freskët nga mjetet
e transportit, ose në rast se kjo nuk është e mundur, atëherë përdoren pajisje tjera
ndihmëse.

41
 Betoni i armuar

Nëse lartësia e rënies së lirë të betonit është më e madhe se 1,5 m, atëherë

duhet të përdoren rënie me pjerrësi 1:2 deri në 1:3, gypa ose diçka të ngjashme ku
si rezultat do të zvogëlohet lartësia e rënies së lirë dhe me këtë do të evitohet edhe
rreziku nga ndarja.
Ngjeshja e masës së betonit. Qëllimi kryesor i cili duhet të arrihet përmes
ngjeshjes është nxjerrja e ajrit që gjendet në përzierjen e betonit. Përmes kësaj, grimcat
e betonit afrohen njëra me tjetrën dhe përzierja bëhet më kompakte – më e dendur.
Betonet mirë të ngjeshur në vete përmbajnë 1-2% ajër, ndërsa masa vëllimore në
krahasim me ata të pa ngjeshur rritet përafërsisht me 10-12%.
Ngjeshja e betonit më thjeshtë mund të bëhet me dorë me anë të ngjeshësve
të drurit ose metalit ose me ngjeshje përmes shufrave metalike. Sipas kësaj mënyre
nuk mund të arrihet ngjeshja e duhur, prandaj kjo bëhet vetëm gjatë shtrimit të bet-
onit të lëngshëm. Në të gjitha rastet tjera ngjeshja bëhet vetëm në mënyrë mekanike
(makinerike) përmes vibracionit. Intensiteti dhe koha e vibracioneve varet nga dimen-
sioni i elementëve, madhësia e kokrrave të agregatit, vetive reologjike, konsistenca e
betonit të freskët, etj. Sipas mënyrës së punës përdoren: vibratorë sipërfaqësorë,
vibratorë-pervibratorë të brendshëm (për thellësi) (fig. 2.16) të cilët përdoren më
së shumti, vibratorë kallëpesh (të jashtëm), vibratorë trarësh, etj.

Fig. 2.16. Vibratorë thellësish

2.7. KUJDESI NDAJ BETONIT TË SHTRUAR

Një nga fazat e fundit, por më të rëndësishme, gjatë ndërtimit të elementëve të

betonit dhe të betonit të armuar dhe konstruksioneve është kujdesi ndaj betonit. Me
anë të mirëmbajtjes duhet të sigurohen kushtet për të pasur betone kualitative dhe me
këtë njëkohësisht bëhet edhe ruajtja e tij. Me anë të mirëmbajtjes duhet të sigurohet:
• hidratimi normal i çimentos;
• parandalimi i paraqitjes së plasaritjeve për shkak të deformimeve nga tkurrja
e betonit;
• mbrojtja nga temperaturat e larta dhe të ulëta, era e thatë dhe e ngrohtë;

42
 Betoni i armuar

• mbrojtja nga reshjet atmosferike dhe ujëra të tjerë;

• mbrojtja nga dridhjet, shkundjet dhe efektet tjera mekanike, etj.
Për të siguruar hidratimin normal të çimentos duhet të parandalohet avullimi i
shpejtë – humbja e ujit nga përzierja e betonit. Në rast se kjo dështon, atëherë fitohet i
ashtuquajturi beton ‘i djegur’ me karakteristika nën parashikimet. Nëse nuk plotësohet
uji i cili avullon nga përzierja e betonit në periudhën që ai ngurtësohet, atëherë do të
paraqiten plasaritje si rezultat i deformimeve nga tkurrja e betonit. Hidratimi normal
dhe eliminimi i rrezikut nga paraqitja e plasaritjeve arrihet me efikasitet përmes lagies
ose vaditjes së sipërfaqeve të betonit dhe kallëpeve e cila fillon 4 – 6 orë pas betonimit
të bërë. Lagia mund të bëhet me thasë me juta(thasë juteni), foli plastike, sfungjerë,
gërvishtës të lagur, rërë të imët ose me vaditje direkte. Me lagien e tij nuk mund të
parandalohen deformimet kohore nga tkurrja e betonit, por të njëjtat do të vonohen
për më vonë kur betoni do të arrijë qëndrueshmërinë e duhur të shtrëngimit dhe do
të mund t’i rezistojë shfaqjes së plasaritjeve.
Kohëzgjatja e kujdesit ndaj betonit me lagie në kushte normale varet nga një
numër më i madh faktorësh (lloji i çimentos, temperatura e mjedisit, kualiteti i kërkuar,
etj.), por në parim duhet të zgjasë aq sa betoni të arrijë 60 – 70% të qëndrueshmërisë
së paraparë ndaj shtypjes. Kjo do të thotë së paku 7 deri në 14 ditë, por mundet edhe
më gjatë, dhe këtë e imponojnë kushtet konkrete.
Kur temperatura është shumë e ulët, procesi i hidratimit mund të ngadalësohet
ose tërësisht të ndërpritet, gjë që nuk duhet lejuar. Në rast të tillë nevojitet nxehja e
betonit ku ai tre ditët e para ruhet në temperaturë prej minimum 3°C dhe pasi të ketë
arritur qëndrueshmërinë ndaj shtypjes prej së paku 10 MPa, mund të lejohet edhe
temperatura prej 0°C.
Kujdesi ndaj betonit bëhet me më shumë intensitet dhe lagie dhe vaditje më të
madhe në temperatura jashtëzakonisht të larta si dhe gjatë betonimit të elementëve
masivë të betonit kur çlirohet nxehtësi e madhe e hidratimit.
Me kujdesin e bërë gjatë periudhës së lidhjes dhe ngurtësimit, betoni duhet të
ruhet nga vibracionet eventuale, lëkundjeve, dëmtimeve mekanike, etj. Përndryshe,
mund të prishet struktura e brendshme e betonit dhe lidhja e armaturës me elementët
e betonit të armuar.
Për të parandaluar avullimin e shpejtë të ujit nga masa e betonit të freskët shpesh
sipërfaqja e betonit duhet lyer dhe shpërlarë me mjete speciale për lyerje, ose lëngje
me bazë parafinën, silicin ose rrëshirat sintetike. Përdorimi i këtyre mjeteve për lyerje
bëhet 1 deri në 3 orë pas betonimit të bërë, ndërsa mënjanimi më së shpejti pas dy
javësh. Duhet theksuar se mostrat testuese dhe kontrolluese trajtohen sipas kushteve
të përcaktuara në RRBBA, të cilat nuk janë të njëjta me kushtet për trajtimin e betonit të
shtruar të paraparë me rregulloren e njëjtë. Për të pasur një ide më të qartë për kualite-
tin e betonit të shtruar, nevojitet përpunimi i mostrave testuese që do të trajtohen në
kushte të njëjta si betoni i shtruar, respektivisht konstruksioni.

43
 Betoni i armuar

Mbaj mend!

3 Projekti i betonit përgatitet nga prodhuesi i betonit dhe kontraktuesi

i punëve të betonit në bashkëpunim me projektuesin/proejektantin e
konstruksionit.
3 Përzierja e betonit të freskët fitohet me homogjenizimin e përbërësve
të betonit (çimentos, agregatit, ujit, aditivëve dhe eventualisht ajrit).
3 Përqindja e çimentos në përzierjen e betonit varet nga më shumë faktorë
si: lloji, sasia dhe përbërja granulometrike e agregatit, konsistenca
e nevojshme, mënyra e transportimit dhe shtrimit, cilësia e duhur e
betonit, etj.
3 Sasia e nevojshme e ujit për hidratimin e plotë të çimentos varet nga
lloji i çimentos.
3 Përgatitja e betonit për objekte më të rëndësishme bëhet ekskluzivisht
në fabrika betoni.
3 Me termin transportim të betonit nënkuptojmë transferimin e betonit
nga vendi i prodhimit në vendin e shtrimit të betonit.
3 Transportimi i betonit nga fabrika e betonit në punishte quhet transport
i jashtëm, kurse betoni quhet beton i transportuar.
3 Transportimi i betonit në vetë punishten quhet transport i brendshëm.
3 Qëllimi kryesor i cili duhet të arrihet me anë të ngjeshjes është largimi i
ajrit që gjendet në përzierjen e betonit.
3 Me anë të përkujdesjes së betonit duhet të sigurohet: hidratimi normal i
çimentos, parandalimi i shfaqjes së plasaritjeve për shkak të deformimeve
nga tkurrja e betonit, ruajtja nga temperaturat e larta dhe të ulëta, era e
thatë dhe e ngrohtë, ruajtja nga reshjet atmosferike dhe ujëra të tjerë,
ruajtja nga vibracionet, lëkundjet dhe efektet tjera mekanike, etj.

Pyetje!

1. Çfarë nënkuptoni me termin projektimi i përzierjes së betonit të freskët?

2. Cilët janë faktorët nga të cilët varet përqindja e çimentos në përzierjen
e betonit?
3. Nga çka varet sasia e nevojshme e ujit për përgatitjen e betonit?
4. Definoni faktorin e ujit në çimento!
5. Çka është transporti i brendshëm dhe i jashtëm i betonit?
6. Çka sigurohet përmes kujdesit ndaj betonit?

44
TEMA 3 – Vetitë fiziko-mekanike të betonit
Në këtë njësi tematike nxënësit do të njihen me:
• vetitë fiziko-mekanike dhe deformuese të betonit;
• qëndrueshmërinë ndaj shtypjes;
• qëndrueshmërinë ndaj lakimit;
• mos-depërtimin e ujit në beton;
• rezistencën ndaj akullit;
• rezistencën ndaj temperaturave të larta;
• rezistencën ndaj korrozionit;
• vetitë deformuese të betonit.
 Betoni i armuar

3. VETITË FIZIKO-MEKANIKE TË BETONIT

3.1. Qëndrueshmëria e betonit ndaj shtypjes
3.2. Qëndrueshmëria e betonit ndaj lakimit
3.3. Mos-depërtimi i ujit në beton
3.4. Rezistenca e betonit ndaj akullit
3.5. Qëndrueshmëria kohore e betonit ndaj nxehtësisë dhe zjarrit
3.6. Rezistenca e betonit ndaj korrozionit
3.7. Vetitë deformuese të betonit

46
 Betoni i armuar

3. VETITË FIZIKO-MEKANIKE TË BETONIT

Dy veti themelore mekanike të betonit të ngurtësuar janë qëndrueshmëria
dhe deformimi i tij. Ato përshkruhen në projektin kryesor të konstruksionit në varësi
të kushteve statike, eksploatuese, teknologjike dhe të tjera. Në projektin kryesor përsh-
kruhen edhe disa veti tjera të kushtëzuara nga jetëgjatësia e konstruksionit si: mos-de-
përtimi i ujit, rezistenca ndaj akullit, rezistenca ndaj harxhimit (veshja), etj.
Të gjitha vetitë e lartpërmendura varen nga më shumë faktorë duke filluar nga
kualiteti dhe proporcioni i përbërësve, kushtet e prodhimit, transportit, shtrimit dhe
kujdesit e deri në mënyrën se si kontrollohen dhe interpretohen rezultatet.
Plotësimi i vetive të lartpërmendura, respektivisht kontrollimi nëse janë plotë-
suar kushtet e përshkruara në projektin e betonit, bëhet me kontrollimin e mostrave
testuese të përgatitura dhe trajtuara në mënyrë speciale.

3.1. QËNDRUESHMËRIA E BETONIT NDAJ SHTYPJES

Qëndrueshmëria e betonit të ngurtësuar ndaj shtypjes është karakteristika e

tij themelore. Vetitë tjera të qëndrueshmërisë, deformimit dhe vetitë tjera të veçanta
kanë lidhje dhe korrelacion me qëndrueshmërinë ndaj shtypjes.

Në bazë të RRBBA/87, përcaktimi i qëndrueshmërisë së betonit ndaj shtypjes

përcaktohet në blloqe (kube) betoni me dimensione a = 10, 15, 20, 25 и 30
cm (fig. 3.1), cilindra me diametër d = 5, 10, 15, 20, 25 и 30 cm dhe lartësi 2d
sipas standardeve të disa vendeve ose nga konstruksionet e gatshme në
rastet kur nxirren cilindrat.

Fig. 3.1. Blloqe(kube) testuese për testimin e betonit 15/15/15 cm

47
 Betoni i armuar

Betoni nga i cili përgatiten mostrat testuese merret nga vendi ku përgatitet betoni
dhe vendi ku ai duhet të shtrohet në përputhje me projektin e betonit.
Mostrat testuese përgatiten në kallëpe metalike (fig. 3.2), kurse së fundi
edhe në kallëpe plastike. Ngjeshja e betonit mund të bëhet me shufra metalike për
ngjeshje ose me pajisje si pervibratorë me gjilpëra deri në Ø60 mm ose me tavolina
vibrimi.

Fig. 3.2. Kallëpe metalike për prodhimin e blloqeve(kubeve) testuese 15/15/15 dhe
20/20/20 cm

Pas përgatitjes së mostrave testuese ato vendosen në një hapësirë me lagështi

relative të ajrit prej 95% dhe temperaturë prej 20±3°С, ose në ujë, ku qëndrojnë deri
në ditën e testimit. Kallëpet mund të çmontohen pas 24 orëve.
Përzgjedhja e formës dhe dimensioneve të mostrës testuese varet nga kokrra
maksimale e agregatit për të cilin analizohet cilësia e betonit dhe gjendja e tij (masë e
freskët betoni apo beton i ngurtësuar).
Testimi i mostrave testuese zakonisht bëhet pas një periudhe 28 ditore, e cila
miratohet si masë standarde sipas së cilës shprehet qëndrueshmëria ndaj shtypjes së
përcaktuar gjatë periudhës më të shkurtër ose më të gjatë të mostrave testuese.
Mostrat testuese, para se të testohen, pastrohen dhe u maten anët për të kon-
trolluar nëse ka ndonjë gabim. Në rast se anët e mostrës testuese nuk janë paralele,
ato mbushen me llaç çimentoje nëse ka vrima ose futen në përpunim mekanik nëse ka
pjesë të ngritura. Llaçi i çimentos duhet të ketë qëndrueshmëri së paku të barabartë
me qëndrueshmërinë e mostrës testuese në momentin e testimit. Pas kësaj përcaktohet
masa e mostrës testuese me peshore precize.
Testi bëhet me presë hidraulike e cila përbëhet nga dy pllaka çeliku përmes së
cilave transferohet ngarkesa dhe një mekanizëm me shkallë për regjistrimin e ngark-
esës.

48
 Betoni i armuar
Армиран бетон
Mostrat testuese vendosen ndërmjet pllakave ashtu që forca duhet të veprojë
Пробните телаtëсе
në drejtim поставуваат
shtrimit помеѓу
të betonit. плочите
Ngarkesa така што
vendoset силата qendrore,
në mënyrë да делуваgradualisht,
нормално deri
на teправецот
shkatërrimi me shpejtësi prej 0,6±0,4 N/mm s. Shkatërrimiнанесува
на вградување на бетонот Товарот
2 се duhet të ndodhë në
центрично постепено до лом со брзина од Лом треба да се
diapazonin e 0,2 – 0,8 të kapacitetit të prerjes tërthore.
случи во дијапазон од од капацитетот на пресекот
Në fig. 3.3. a,b janë paraqitur dy mundësi për shkatërrimin e blloqeve të betonit
На сл а б сеtestimit.
gjatë прикажани две можности за разрушување на бетонските коцки
при испитувањето

deformimi pllaka

përpendikular e lyer

a) b)

Сл Можности
Fig. 3.3. a) за разрушување
Mundësitë на бетонските
për prishjen коцки të betonit
e blloqeve(kubeve)

Сл б Уреди за испитување на јакост на притисок

Fig. 3.3. b) Pajisje për kontrollimin e qëndrueshmërisë ndaj shtypjes

Јакоста на притисок се опрделува според изразот

Qëndrueshmëria ndaj shtypjes përcaktohet sipas shprehjes:

Nu
fk = (MPa),
Ab

49
 Betoni i armuar

fk – qëndrueshmëria e bllokut(kubit) ndaj shtypjes

Nu – forca e cila shkakton copëtimin e bllokut(kubit)
Аb – sipërfaqja në të cilën aplikohet forca

Me qëndrueshmërinë e këtillë të caktuar të shtypjes përcaktohet tipi i betonit

(MB) në më shumë mostra testuese. Menjëherë duhet theksuar se tipi i betonit nuk
paraqet vlerën mesatare të qëndrueshmërive të përcaktuara individuale ndaj shtypjes
së mostrave testuese.

Tipi i betonit paraqet qëndrueshmërinë e normuar (nominale) të betonit

ndaj shtypjes të shprehur me MPa e cila sipas RRBBA/87 fitohet me testimin
e blloqeve (kubeve) të betonit me dimensione 20/20/20 cm me një vjetërsi
prej 28 ditësh që është fituar mbi bazën e qëndrueshmërisë karakteristike
të cilës i përgjigjet fraktili prej 10%.

Betoni i përgjigjet tipit të kërkuar nëse plotëson kushtin:

fbk ≥ MB, ku:
fbk – qëndrueshmëria karakteristike e betonit e cili fitohet në bazë të përpunimit
statistikor të të dhënave nga testimi i qëndrueshmërisë ndaj shtypjes.
Tipi i betonit përcaktohet nga “partitë” në përputhje me programin konkret të
kontrollimit të cilësisë në bazë të tre kritereve të përcaktuara në RRBBA/87.
Me termin ‘partia e betonit’ nënkuptohet sasia e betonit nga klasa e njëjtë
e betonit që shtrohet në elemente të njëjta konstruktive dhe në kushte të njëjta
në një periudhë të caktuar kohore, por jo më gjatë se 30 ditë.
Madhësia e partisë varet nga sasia e përgjithshme e betonit të klasës së njëjtë,
kushtet në të cilat përgatitet dhe shtrohet betoni, kohëzgjatja e punimeve të betonit,
etj. Një parti beton nuk guxon të përgatitet më gjatë se 1 muaj. Në një parti nuk mund
të merren më shumë se 30 mostra.
Numri i mostrave testuese në të cilat realizohet prova e qëndrueshmërisë ndaj
shtypjes varet nga vendi i prodhimit.
Për betonin e përgatitur në një fabrikë nën kontroll të vazhdueshëm, në vetë
punishten duhet të merren:
• të paktën një mostër testuese për çdo lloj betoni dhe atë çdo ditë derisa zgjat
betonimi;
• një mostër testuese në çdo 50m3 ose në çdo 75 përzierje;
• një mostër testuese në çdo 150 përzierje ose 100 m3 gjatë prodhimit të betonit
me më shumë se 2000 m3
• të paktën tre mostra testuese për çdo parti beton;

50
 Betoni i armuar

Nëse reparti ka kontroll mbi cilësinë e prodhimit të betonit për betonet e

përgatitur vetëm për nevojat e objektit, respektivisht punishtes, ato rezultate
mund të shërbejnë për të kontrolluar nëse përputhen me kushtet e projektit.
Për konstruksionet me beton të armuar mund të përdoren markat-tipat vijues
të betonit: МB 15, МB 20, МB 25, МB 30, МB 35, МB 40, МB 45, МB 55 dhe МB 60.
Për beton të pa armuar mund të përdoret edhe МB10. Ekzistojnë edhe betone të tipit
më të fortë se 60, por ata nuk janë përfshirë në RRBBA/87.
Qëndrueshmëria e betonit ndaj shtypjes rritet me kalimin e kohës. Nëse si stan-
dard përcaktohet qëndrueshmëria ndaj shtypjes prej 28 ditësh, në tabelën 3.1 janë
dhënë raportet e qëndrueshmërive për vjetërsi të tjera.

Tabela 3.1- Raportet e qëndrueshmërive gjatë vjetërsive të ndryshme të betonit

Vjetërsia e betonit Raportet fk(t)/fк

3 ditë 0,30 – 0,65
7 ditë 0,50 – 0,80
14 ditë 0,75 – 0,90
28 ditë 1
90 ditë 1,05 – 1,20
365 ditë 1,10 – 1,30
3 vjet 1,125 – 1,35

3.2. QËNDRUESHMËRIA E BETONIT NDAJ TËRHEQJES

Qëndrueshmëria e betonit ndaj tërheqjes është shumë më e vogël se qën-

drueshmëria ndaj shtypjes. Për orientim, raporti i tyre është 1:10. Kjo veti është e rëndë-
sishme për shkak të kontrollimit të limiteve të përdorshmërisë së elementëve të betonit
të armuar (plasaritje ose deformime).
Në qëndrueshmërinë e betonit ndaj tërheqjes kanë ndikim të gjithë faktorët të
cilët ndikojnë edhe në karakteristikat tjera të qëndrueshmërisë siç janë: lloji, forma,
vrazhdësia dhe përbërja granulometrike e agregatit, lloji, kualiteti dhe sasia e çimen-
tos, faktori i ujit në çimento, mënyra e shtrimit dhe kujdesit, vjetërsia në momentin e
kontrollimit, etj.
Qëndrueshmëria ndaj tërheqjes besohet se më së shumti varet nga lidhja
midis gurit të çimentos dhe kokrrave të agregatit të trashë. Prandaj, gjatë qën-
drueshmërisë së njëjtë ndaj shtypjes qëndrueshmëri më të madhe ndaj tërheqjes do
të ketë betoni i përgatitur nga guri i grimcuar me sipërfaqe të vrazhda sesa betoni i
përgatitur nga agregati i lumenjve me sipërfaqe të lëmuara.
Qëndrueshmëria e betonit ndaj tërheqjes testohet në më shumë mënyra dhe
njëra ndër to është:

51
 Betoni i armuar

а) Qëndrueshmëria ndaj tërheqjes e përcaktuar përmes çarjes/copëtimit

Mostrat testuese (cilindra dhe kube)Армиран
shtypenбетон
meбетон
Армиран shtypje lineare në dy lakore të
kundërta derisa thyhen
а Јакост (fig. 3.4). Qëndrueshmëria
на затегнување утврдена ndaj tërheqjes gjatë këputjes gjen-
со цепење
а Јакост
det sipas shprehjeve:на затегнување утврдена со цепење
Пробните телатела
Пробните цилиндри и коцки
цилиндри се товарат
и коцки со линиски
се товарат притисок
со линиски по две
притисок по две
спротивни изводници до кршење сл
спротивни изводници до кршење сл Јакоста на затегнување при кинење се се
Јакоста на затегнување при кинење
определува по изразите
определува по изразите

Fig. 3.4. Qëndrueshmëria ndaj tërheqjes e përcaktuar përmes copëtimit

Сл Сл Јакост на затегнување
Јакост утврдена
на затегнување со цепење
утврдена со цепење

2Fu
За cilindrin:
Për цилиндар:
За цилиндарf bz = π ⋅ d ⋅ h
π ⋅d ⋅
2Fu 2Fu
За коцка
За коцка
Për bllokun: π =a π ⋅ a 2
fbz

дијаметар
дијаметар на цилиндарот
на цилиндарот
d – diametri
должинаi cilindrit,
на цилиндарот
должина на цилиндарот
страна
h – gjatësia eнаcilindrit,
страна коцката
на коцката
сила на
a – ana e bllokutкршењето
сила на(kubit),
кршењето
Fu – forca e thyerjes.
Вака утврдената
Вака утврденатајакост на на
јакост затегнување е за
затегнување е за поголема од од
поголема чистата
чистата
аксијална јакост
Qëndrueshmëria eна затегање
përcaktuar
аксијална јакост на затегањеndaj tërheqjes në këtë mënyrë është 10-30% më e
madhe sesa qëndrueshmëria e pastër ndaj tërheqjes boshtore.

JETËGJATËSIA
ТРАЈНОСТ E BETONIT
ТРАЈНОСТНАНА
БЕТОНОТ
БЕТОНОТ
ВОДОНЕПРОПУСТЛИВОСТ НА БЕТОНОТ
ВОДОНЕПРОПУСТЛИВОСТ НА БЕТОНОТ
3.3. MOS-DEPËRTIMI I UJIT NË BETON
Во практиката многу
Во практиката често
многу се јавува
често потребата
се јавува одредени
потребата конструкции
одредени илиили
конструкции
Në praktikë
делови shpesh
од нив ndodhизведени
да бидат që të paraqitet nevoja
од бетон për
кој екој konstruksione ose
водонепропустлив pjesë
Такви објекти
делови од нив да бидат изведени од бетон е водонепропустлив Такви објекти
të caktuara
се сеtë realizohen
браните nga betoni
резервоарите i cili nuk lëshon тунели
хидротехничките ujë. Objektet e tilla janë
цевководите digat,
пливачките и и
браните резервоарите хидротехничките тунели цевководите пливачките
rezervuarët,
други tunelet
базени hidroteknike,
објекти tubacionet,
во агресивна pishinat
средина итнdhe rezervuarët tjerë, objektet
други базени објекти во агресивна средина итн
në mjedise agresive, etj.
Водопропустливоста на бетонот е резултат на неговата внатрешна
Водопропустливоста на бетонот е резултат на неговата внатрешна
Mos-depërtimi
структура ТојiТој
еujit në beton
порозен vjen si rezultat
материјал i strukturësраспоредот
а ода големината së tij të brendshme.
и поврзаноста
структура е порозен материјал од големината распоредот и поврзаноста
Ai përbëhet nga
на поритеmateriali
зависи poroz,
дали kurse
и какоnga madhësia,
бетонот ќе јаrenditja dhe
пропушта lidhja
водата e poreve
да
на порите зависи дали и како бетонот ќе ја пропушта водата да поминува
varet низ низ
поминува
негонего
АкоАко
се има предвид
се има фактот
предвид декадека
фактот агрегатот е практично
агрегатот водонепропустлив
е практично водонепропустлив
52 произлегува декадека
произлегува треба да да
треба се смали
се смализастапеноста на на
застапеноста порите во цементниот
порите во цементниот
камен Тоа успешно се постигнува со смалување на водоцементниот
камен Тоа успешно се постигнува со смалување на водоцементниот фактор
фактор
 Betoni i armuar

nëse dhe si betoni do të lëshojë ujin të depërtojë përmes tij. Duke pasur parasysh fak-
tin se agregati është praktikisht i tillë që nuk lëshon ujin, atëherë duhet të zvogëlohet
pjesëmarrja e poreve në gurin e çimentos. Kjo arrihet duke e zvogëluar faktorin e ujit
në çimento, duke përdorur çimento me sipërfaqe më të madhe specifike, me ngjeshje
efikase ose duke përdorur aditivë të cilët e trashin strukturën e përzierjes së betonit
(plastifikues dhe superplastifikues), d.m.th., i mbyllin poret (bllokues).
Sipas standardeve tona, mos-depërtimi i ujit kontrollohet me cilindra me di-
ametër dhe gjatësi deri në 150 mm ose në elemente me formë pllakash me dimensione
200/200/150 mm.
Mostrat testuese përgatiten nga betoni i freskët ose nxirren nga konstruksionet në
formë cilindrash më së shpejti 28 ditë pas betonimit të bërë. Kontrollimi bëhet në atë
mënyrë që mostrat testuese vendosen në aparate speciale (fig. 3.5) në të cilët lëshohet
ujë me presion. Fillohet me shtypje prej 1 bar dhe në çdo 8 orë rritet me 1 bar deri në
shtypjen e paraparë.
1 bar = 0,1 N/mm2 = 0,1 MPa
Mos-depërtimi i ujit në beton shprehet përmes tipave të mos-depërtimit të
cilët janë: V-2; V-4; V-6; V-8 dhe V-12, ku numrat 2, 4, 6, 8 dhe 12 tregojnë shtypjen
në bar gjatë të cilave nuk paraqiten pika uji në sipërfaqet e sipërme dhe atë në pesë
nga gjithsej gjashtë mostra testuese të cilat kontrollohen. Vetëm për tipin V-2 duhet të
kontrollohen tre mostra testuese.

Fig. 3.5. Pajisjet për kontrollimin e mos-depërtimit të ujit në beton

Pas provës së bërë, mostrat testuese nxirren nga aparatet për të përcaktuar de-
përtimin e ujit tek ato, ku të njëjtat thyhen te linjat ku me anë të matjes përcaktohet
thellësia e depërtimit.

53
 Betoni i armuar

Thellësia e depërtimit të ujit matet me (cm) dhe paraqet masën e mos-de-

përtimit të arritur të ujit.
Përveç masave të lartpërmendura, mos-depërtimi i ujit në beton mund të
përmirësohet me:
• përzgjedhje të duhur të përbërjes granulometrike të agregatit me përqindje
sa më të madhe të fraksioneve dhe kokrrave më të mëdha me formë të
përshtatshme;
• kujdes më të mirë dhe më të gjatë të betonit të freskët me çka do të parandalohet
humbja e shpejtë e ujit dhe paraqitja e plasaritjeve në beton;
• përzgjedhje të duhur të vendeve për vazhdimin e betonimit, të cilat zakonisht
janë vende me pika të dobëta (mundësisht në këto vende të përdoren
emulsione epoksi ose llaç epoksi me sipërfaqe të ndryshme);
Duhet të theksohet se betonet i lëshojnë në veçanti lëngjet të cilët janë më të
lehtë sesa uji dhe për ata janë shumë të dëmshëm. Këtu përfshihen fraksionet e lehta
të fituara gjatë distilimit të naftës, benzinës dhe të tjera.

3.4. REZISTENCA E BETONIT NDAJ AKULLIT

Një numër i madh elementesh të betonit dhe betonit të armuar dhe i konstruk-
sioneve ekspozohen ndaj ndikimeve atmosferike herë pas here duke u lagur dhe tharë.
Pasi që betoni është poroz, tek ai absorbohet një sasi e caktuar uji që mund të ngrijë
në temperatura nën 0°C. Meqenëse uji gjatë ngrirjes e rrit vëllimin e tij për rreth 9%,
aty paraqiten sforcime të brendshme të cilat ndryshojnë strukturën, kurse në kushte të
caktuara mund edhe të prishin betonin.
Mënyrë më efikase për të përgatitur betonin që i reziston akullit është të zvogëlo-
het përqindja e ujit në të dhe me këtë arrihet përgatitja e betonit kompakt me faktor
minimal të ujit në çimento me përdorimin e aditivëve – aerantëve, etj.
Për përcaktimin e rezistencës së betonit ndaj akullit aplikohet procedura e ngrirjes
dhe shkrirjes së herë pas hershme të mostrave testuese të spërkatur me ujë. Për tes-
tim nevojiten 6 ose 15 mostra testuese (blloqe (kubet) me dimensione 15/15/15 ose
20/20/20 cm) ose cilindra me dimensione D = H = 15 cm të nxjerrë nga objektet e
përfunduara më së shpejti 28 ditë pas betonimit të bërë. Numri i mostrave testuese
varet nga tipi i rezistencës ndaj akullit të dhënë në tabelën 3.2.

54
 Betoni i armuar

Tabela 3.2. Numri i mostrave testuese për përcaktimin e rezistencës ndaj akullit

Tipi i (markat e ) betonit të kontrolluar

Përshkrimi
М-50 М-100 М-150 М-200
Numri i cikleve në të cilët 50 100 150
bëhet testimi i qëndrueshmërisë 50 dhe dhe dhe
ndaj shtypjes 100 150 200
Numri i trupave të cilët 3 3 3
ekspozohen ndaj ngrirjes/shkrirjes 3 3 3 3
Numri i mostrave Е0 3 3 3
- etalonëve ЕI 3 3 3 3
ЕII 3 3 3
Numri i përgjithshëm i mostrave në 6 15 15 15
një seri

Katër ditë para fillimit të testit të gjitha mostrat testuese vendosen në ujë me
temperaturë 20±2°С, sipërfaqja e së cilave duhet të jetë së paku 2 cm mbi sipërfaqen e
sipërme të mostrave. Masa e mostrave para dhe pas zhytjes përcaktohet me matje në
peshore. Numri i mostrave testuese të cilat ekspozohen ndaj ngrirjes dhe shkrirjes është
dhënë në tabelën 3.2. Një cikël përfshin ngrirjen në temperaturë -20±2°С me kohëzg-
jatje prej 4 orësh në një dhomë speciale (fig. 3.6) dhe shkrirjen e ujit në temperaturë
+20±2°С, gjithashtu me kohëzgjatje prej 4 orësh për blloqe me dimension prej 15 cm.

Fig. 3.6. Dhomë për kontrollimin e rezistencës ndaj akullit

Për betonet e tipit (marka) M-50 qëndrueshmëria ndaj shtypjes përcaktohet në

tre mostra testuese të cilat kanë kaluar pesëdhjetë cikle dhe në tre trupa-etalonë E1 të
cilët nuk kanë qenë nën ndikimin e akullit.
Për markat tjera para fillimit të testit përcaktohet qëndrueshmëria ndaj shtypjes
i tre mostrave testuese - etalonët Е0. Pas një numri të caktuar ciklesh (të shënuar në

55
 Betoni i armuar

tabelën 15) bëhet testim i ndërmjetëm i tre trupave testues - etalonë Е1 dhe në tre
mostra testuese të ekspozuara në ngrirje dhe shkrirje. Më në fund bëhet kontrollimi i
tre etalonëve themelor E2 dhe i tre trupave testues të mbetur të ekspozuar në ngrirje
dhe shkrirje.
Meqenëse rritja e qëndrueshmërisë së betonit të ekspozuar ndaj ngrirjes është më
e vogël në krahasim me etalonët, gjatë krahasimit të rezultateve futet e ashtuquajtura
vjetërsi ekuivalente e etalonëve e cila është më e vogël sesa ajo faktike.
Vjetërsia ekuivalente (te) llogaritet sipas shprehjes:
te=ta+c · n ,ku:
ta - vjetërsia e mostrave testuese në fillim të ngrirjes (zakonisht 28 ditë)
n – numri i cikleve
с – parametri sipas së cilit varet numri i cikleve në 24 orë që është dhënë në
tabelën 3.3.

Tabela 3.3 – Parametrat që varen nga numri i cikleve

Tre cikle Dy cikle Një cikël

Blloku (kubi) а=15сm dhe
cilindri Ø=Н=15 сm 0,20 0,35 0,80
cikli 4+4 orë
Blloku (kubi) а=20 сm
- 0,25 0,70
cikli 6+6 orë

Gjatë testimit përcaktohen ndryshimet që u kanë ndodhur mostrave testuese

(paraqitja e plasaritjeve, shembjeve dhe gërryerjeve) dhe ciklin në të cilin janë paraqitur.
Betoni konsiderohet se është rezistent ndaj akullit nëse pas një numri të caktuar
ciklesh ngrirjesh dhe shkrirjesh, qëndrueshmëria e tij nuk zvogëlohet më shumë se
25%, kurse masa nuk zvogëlohet më shumë se 5%. Sipas standardeve tona ekzistojnë
tipat (markat) vijues rezistent ndaj akullit: М-50, М-100, М-150 dhe М-200. Shifrat e
tregojnë numrin e cikleve të cilat betoni i ka kaluar pa përjetuar dëmtime më të mëdha.

3.5. REZISTENCA E BETONIT NDAJ NXEHTËSISË DHE ZJARRIT

Betoni si material reagon ndaj çdo ndryshimi të temperaturës. Me rënien e tem-

peraturës ai tkurret, ndërsa me ngritjen e saj ai zgjerohet, gjë që duhet pasur parasysh
gjatë përcaktimit dhe ndërtimit të elementëve dhe konstruksioneve të elementëve të
betonit dhe betonit të armuar.
Rezistenca e betonit ndaj ndryshimit të temperaturës shprehet përmes koe-
ficientit të dilatacionit termik linear α = (0,8 - 1,2) · 10-5. Koeficienti i dilatacionit
termik linear është ndryshimi i vëllimit të betonit gjatë ndryshimit të tempera-
turës për 1°С.

56
 Betoni i armuar

Rezistencë më të madhe ndaj nxehtësisë dhe zjarrit ka betoni me vlerë më të

vogël të koeficientit të dilatacionit termik linear.
Masa më efikase konstruktive e cila mundëson punë normale të konstruksioneve
është realizimi i fugave zgjatëse në çdo 10-15 metra, kurse te elementët me beton të
armuar në çdo 30-40 metra.
Betoni ka një numër të madh përparësish ndaj materialeve tjera ndërtimore dhe
njëra ndër ta është edhe rezistenca ndaj temperaturave të larta që krijohen gjatë një zjarri.
Sidoqoftë, kjo nuk do të thotë se betoni është pafundësisht rezistent ndaj tem-
peraturave të larta dhe se edhe tek ai ka rënie të qëndrueshmërisë, ku gjatë një zjarri
mund të vijë deri te dëmtimi, por edhe shkatërrimi i konstruksioneve të betonit.
Konsiderohet se t >200°С ndikon në mënyrë të dëmshme në strukturat e betonit.
Nuk pritet të ketë dëme më serioze nëse temperatura arrin deri në 400°С dhe
zjarri zgjat 5-7 orë.
Gjatë t ≥ 600°С, objektet pësojnë dëme më të mëdha, ndërsa mbi 800°С dhe nëse
zjarri zgjat për një kohë më të gjatë objekti mund edhe të prishet.
Shkalla e dëmtimit përcaktohet me kontrollim të detajuar mikroskopik dhe me
goditje me çekiç gjatë së cilës betoni lehtë ndahet nga elementi dhe copëtohet mes
gishtave. Plasaritjet gjenden duke përdorur valët me ultratinguj.
Të dhënat më të sigurta merren nga mostrat testuese të marra nga strukturat e
ndezura dhe llogaritet se t = 500°С për betonin e thjeshtë është e rrezikshme për shkak
se qëndrueshmëria mund të zvogëlohet edhe për 50%. (fig. 3.7).

Fig. 3.7. Makina për marrjen e mostrave testuese nga konstruksionet e gatshme

Rezistenca e konstruksioneve të betonit dhe betonit të armuar ndaj nxehtësisë

dhe zjarrit varet nga më shumë faktorë dhe atë:
• përbërja e përzierjes së betonit;
• dimensionet e elementeve;
• trashësia e shtresave mbrojtëse;
• kohëzgjatja e zjarrit;
• temperatura e arritur.

57
 Betoni i armuar

Rekomandohet përdorimi i:
• agregatit me origjinë eruptive;
• realizimi i elementeve me dimensione më të mëdha se 10 cm ;
• shtresave mbrojtëse më të mëdha se 2 cm .
Në rast se është e paraparë mbrojtja nga zjarri, atëherë shtresat mbrojtëse duhet
të jenë 4,5-5 cm ose të përdoren betone speciale kundër zjarrit të cilët klasifikohen në
tre grupe:
• beton rezistent ndaj zjarrit me rezistencë mbi 200°С;
• beton rezistent ndaj zjarrit me rezistencë 1500-1800°С;
• beton rezistent ndaj zjarrit me rezistencë mbi 1800°С.
Këta betone përgatiten nga çimentot e aluminit ose lloj tjetër special çimentoje
dhe agregati si shamoti, magneziti, etj.
Në temperatura t = 500-600°С armatura pëson deformime më të mëdha dhe e
humb aftësinë e mbajtjes së peshës.

3.6. REZISTENCA E BETONIT NDAJ KORROZIONIT

Gjatë projektimit dhe ndërtimit të elementëve dhe konstruksioneve të betonit

dhe betonit të armuar është e nevojshme të merret parasysh edhe jetëgjatësia e tyre.
Kjo nënkupton marrjen e masave përkatëse për mbrojtje nga ndikimet e jashtme të
dëmshme të cilët shkaktojnë korrozion të betonit dhe armaturës. Korrozionin mund
ta shkaktojnë gazrat, lëngjet dhe materiet e ngurta që prekin konstruksionet e beto-
nit dhe betonit të armuar në periudhën e eksploatimit të tyre. Kjo manifestohet me
qërim, grimcim dhe plasaritje të shtresave sipërfaqësore të betonit, përkatësisht me
ndryshkje dhe zvogëlim të prerjes tërthore të armaturës. Gjatë kësaj kohe zvogëlohet
qëndrueshmëria e betonit ndaj shtypjes si dhe masa e tij.
Në praktikë, shkaktarët më të zakonshëm të korrozionit janë:
• ujërat e zeza industriale;
• ujërat minerale nëntokësore;
• dheu i ndotur (deponi mbeturinash dhe të ngjashme) në të cilin gjendet objekti
ose ku ndërtohet bazamenti i tij;
• gazrat e lëshuar nga proceset teknologjike të prodhimit industrial;
• gazrat dhe papastërtitë tjera në zonat urbane;
• përsëritja e shpeshtë e procesit të lagies dhe tharjes, etj.

58
 Betoni i armuar

Materiet e dëmshme për nga natyra kimike ndahen në: baza, acide dhe kripëra.
Bazat zakonisht nuk i shkaktojnë dëm betonit, kurse acidet dhe kripërat pa për-
jashtim kanë efekt të dëmshëm dhe e shkatërrojnë betonin. Yndyrat dhe vajrat e
ndryshëm gjithashtu kanë efekt shkatërrues për dallim nga alkoolet të cilët nuk
i shkaktojnë dëm betonit.
Problemi me korrozionin e betonit dhe armaturës është shumë kompleks, pak i
studiuar dhe shumë aktual. Duke mos u futur në proceset komplekse fiziko-kimike që
lidhen me korrozionin, këtu do të paraqiten disa masa parandaluese dhe mbrojtëse të
cilat përdoren më shpesh në praktikë:
• projektimi i përzierjes së duhur të betonit me çimento të pastër portland
(minimum 350-400 kg/m3) me faktor më të vogël të ujit në çimento dhe me
përdorim të aditivëve të duhur;
• përgatitja e betonit kompakt me përkujdesjen e duhur;
• projektimi dhe ndërtimi i shtresave mbrojtëse përkatëse te elementët dhe
konstruksionet me beton të armuar;
• përdorimi i mbrojtësve të sipërfaqes me lyerje të ndryshme si bitumi, katrani,
rrëshira epoksi, etj.;
• marrja e masave për të zbutur agresivitetin e tij në procesin e prodhimit në
objekte industriale dhe të tjera;
• marrja e masave për largimin më të shpejtë dhe më efikas të lëngjeve, gazrave
apo materieve të ngurta të dëmshme nga objektet, etj.
Rezistenca e betonit ndaj korrozionit testohet me pajisje speciale (fig. 3.8)

Fig. 3.8. Pajisje për kontrollimin e shpejtë të rezistencës së betonit ndaj korrozionit

59
 Betoni i armuar

3.7. VETITË DEFORMUESE TË BETONIT

Përveç vetive të qëndrueshmërisë, betoni shfaq edhe disa veti deformuese,

d.m.th., deformohet për shkak të ndryshimit të kushteve të mjedisit ose kur është nën
ndikimin e ngarkesave të jashtme. Në varësi të karakterit të deformimeve në raport me
kohën dhe llojin e ngarkesave, dallohen deformime momentale dhe të përkohshme.

Deformimet momentale paraqiten gjatë një ngarkimi afatshkurtër të vetëm

ose më të shpeshtë, kurse deformimet e përkohshme paraqiten pa veprim
ose me veprim të ngarkesës. Në rastin e parë ndodh tkurrja e betonit, ndër-
sa në rastin e dytë paraqitet rrjedhja e betonit.

Deformimet nga një ngarkesë e vetme e shkurtër varen nga një numër i madh
parametrash siç janë:
• përbërja e përzierjes së betonit;
• vetitë e të gjithë përbërësve;
• vetitë e qëndrueshmërisë së betonit të ngurtësuar;
• shpejtësia e ngarkimit;
• vjetërsia e betonit në momentin e vendosjes së ngarkesës.

Deformimet nga ngarkesat e shumta afatshkurtra

Ngarkimi dhe shkarkimi i shumëfishtë i mostrës testuese mund të analizohet si

një rast i mundshëm dhe karakteristik i varësisë σb - εb (fig. 3.9).

Fig. 3.9. Diagrami i ngarkimit dhe shkarkimit të shumëfishtë

Gjatë ngarkimit dhe shkarkimit të vetëm të mostrës testuese, kurba σb - εb për-

fundon në pikën B, që do të thotë se regjistron ndonjë lloj deformimi plastik εаp i cili

60
 Betoni i armuar

është i pakthyeshëm. Në rast se sërish ngarkohet mostra testuese, atëherë varësia σb

- εb nuk do të fillojë nga fillimi i koordinatave 0, por nga pika B, gjegjësisht nga pikat
C, D … etj. Në figurën 3.9 mund të shihet se në fazën e shkarkimit kurba e ndryshon
lakimin për shkak se gjatë çdo shkarkimi krijohet një lloj deformimi plastik vlera e të
cilit gradualisht bie. Pas disa ciklesh betoni fillon të sillet si një material elastik ideal, që
do të thotë se pas shkarkimit nuk regjistrohen deformime plastike, kurse kurba σb - εb
bëhet vijë e drejtë.
Tkurrja e betonit – Aftësia e pastës së çimentos për të ndryshuar vëllimin e saj në
procesin e ngurtësimit pa pasur ndikim nga ngarkesa e jashtme është vërejtur shumë
kohë më parë. Pasta e çimentos e cila ngurtësohet në mjedis të thatë e zvogëlon vël-
limin e saj – tkurret, ndërsa nëse e njëjta gjendet në ujë atëherë e rrit vëllimin e saj –
zgjerohet. Pasta e çimentos i bart te betoni këto veti të pashmangshme dhe kryesisht
të pavolitshme, prandaj edhe shpesh flitet për tkurrjen dhe zgjerimin e betonit. Tkurrja
dhe zgjerimi i betonit janë deformime vëllimore që paraqiten gjatë procesit të ngurtë-
simit të tij.
Mekanizmi i tkurrjes dhe zgjerimit të betonit nuk është plotësisht i sqaruar deri
sot. Shkaqet duhet të kërkohen te vetë dukuria e komplikuar, si dhe në një numër të
madh parametrash me ndikim të cilët e kushtëzojnë dhe e përcjellin atë. Sidoqoftë, sh-
kaku i këtyre fenomeneve mund të thuhet se me siguri janë proceset fiziko-kimike
në sistemin çimento – ujë dhe humbja graduale e ujit të lirë dhe gjysmë të lidhur
në pastën e çimentos. Tkurrja e betonit është proces i gjatë. Sipas disa studimeve,
ndryshime të caktuara të dimensioneve të mostrave të testuara janë vërejtur edhe pas
30 viteve. Në figurën 3.5 është dhënë skema e paraqitjes së deformimeve nga tkurrja e
betonit ma kalimin e kohës. Në bazë të standardeve tona, tkurrja matet për vjetërsi të
betonit më të gjatë se 3 ditë, ku vlera zero për t = 3 ditë, e jo për t = 0.
Për 7 ditët e para konsiderohet se realizohen rreth (3 – 20%), për 28 ditë rreth
(8 – 38%) dhe për 1 vit rreth (35-85%) të vlerave të përgjithshme përfundimtare të
deformimeve nga tkurrja e betonit (fig. 3.10).

7 ditë

3 ditë

Fig. 3.10. Tkurrja e betonit

61
 Betoni i armuar

Faktorët e mëposhtëm ndikojnë në vlerat përfundimtare nga tkurrja e betonit:

• lloji, sasia dhe cilësia e bluarjes së çimentos;
• lloji, sasia dhe përbërja granulometrike e agregatit;
• sasia e ujit dhe raporti W/C;
• përqindja e armimit;
• dimensionet e mostrave testuese;
• kushtet e mjedisit,
• temperatura, lagështia, etj.
Rrjedhja e betonit – me termin rrjedhje e betonit nënkuptohet aftësia e tij
për t’u deformuar me kalimin e kohës duke qenë nën ndikimin afatgjatë të
ngarkesës konstante.

Mekanizmi dhe natyra e shfaqjes së rrjedhjes së betonit nuk janë plotësisht të

sqaruara deri sot. Njëjtë si tkurrja, edhe rrjedhja e betonit është proces i gjatë.
Deformimet nga rrjedhja e betonit varen nga të gjithë faktorët nga të cilët varej
tkurrja e betonit dhe varen edhe nga:
• kushtet dhe mënyra e ngarkimit;
• niveli i sforcimeve fillestare.
Të dhënat e prezantuara në RRBBA/87 mund të përdoren nëse nuk posedoni të
dhëna eksperimentale për deformimet që paraqiten nga rrjedhja e betonit.

Mbaj mend!

3 Dy vetitë themelore mekanike të betonit të ngurtësuar janë

qëndrueshmëria dhe deformimi i tij.
3 Në bazë të RRBBA/87, përcaktimi i qëndrueshmërisë së betonit ndaj
shtypjes bëhet me blloqe betoni me dimensione a = 10, 15, 20, 25 dhe
30 cm (fig. 3.1), prizma me a = 10, 15, 20, 25 dhe 30 cm dhe gjatësi L = 4d;
L = 5d, cilindra me diametër d = 5, 10, 15, 20, 25 dhe 30 cm dhe lartësi 2d
sipas standardeve të disa vendeve ose në rast se cilindrat nxirren nga
konstruksionet e gatshme.
3 Mostrat testuese për testimin e qëndrueshmërisë ndaj shtypjes
përgatiten në kallëpe metalike dhe së fundi edhe në kallëpe plastike.
3 Testi bëhet me presë hidraulike e cila përbëhet nga dy pllaka çeliku
përmes së cilave transferohet ngarkesa dhe një mekanizëm me shkallë
për regjistrimin e ngarkesës.
3 Testimi i mostrave testuese zakonisht bëhet pas 28 ditësh.

62
 Betoni i armuar

3 Tipi i betonit paraqet qëndrueshmërinë e normuar (nominale) të betonit

ndaj shtypjes të shprehur me MPa i cili sipas RRBBA/87 fitohet me testimin
e blloqeve të betonit me dimensione 20/20/20 cm me një vjetërsi prej
28 ditësh që është fituar mbi bazën e qëndrueshmërisë karakteristike
të cilës i përgjigjet fraktili prej 10%.
3 Me termin parti e betonit nënkuptohet sasia e betonit nga klasa e njëjtë
që shtrohet në elemente të njëjta konstruktive dhe në kushte të njëjta
në një periudhë të caktuar kohore, por jo më gjatë se 30 ditë.
3 Për konstruksionet me beton të armuar mund të përdoren markat-tipat
vijues të betonit: MB 15, MB 20, MB 25, MB 30, MB 35, MB 40, MB 45, MB
55 dhe MB 60.
3 Betoni jo i armuar mund të përdorë edhe MB 10.
3 Qëndrueshmëria e betonit ndaj tërheqjes është shumë më e vogël se
qëndrueshmëria ndaj shtypjes. Për orientim, raporti i tyre është 1:10.
3 Mos-depërtimi i ujit në beton shprehet përmes tipave të mos-depërtimit
të ujit të cilët janë: V-2; V-4; V-6; V-8 dhe V-12.
3 Sipas standardeve tona ekzistojnë tipat vijues rezistent ndaj akullit:
М-50, М-100, М-150 dhe М-200.
3 Qëndrueshmëria kohore e betonit ndaj ndryshimit të temperaturës
shprehet përmes koeficientit të dilatacioinit termik linear α = (0,8-
1,2)·10-5. Koeficienti i dilatacionit termik linear është ndryshimi i vëllimit
gjatë ndryshimit të temperaturës për 1°С.
3 Rezistenca e konstruksioneve të betonit dhe betonit të armuar ndaj
nxehtësisë dhe zjarrit varet nga më shumë faktorë dhe atë: përbërja e
përzierjes së betonit; dimensionet e elementëve; trashësia e shtresave
mbrojtëse; kohëzgjatja e zjarrit; temperatura e arritur.
3 Deformimet momentale paraqiten gjatë një ngarkimi të vetëm
afatshkurtër ose më të shpeshtë, kurse deformimet e përkohshme
paraqiten pa veprim ose me veprim të ngarkesës. Në rastin e parë ndodh
tkurrja e betonit, ndërsa në rastin e dytë paraqitet rrjedhja e betonit.
3 Tkurrja e betonit është aftësia e pastës së çimentos për të ndryshuar
vëllimin e saj në procesin e ngurtësimit pa ndikim nga ngarkesa e
jashtme.
3 Me termin rrjedhje e betonit nënkuptohet aftësia e tij për t’u deformuar
me kalimin e kohës duke qenë nën ndikimin afatgjatë të ngarkesës
konstante.

63
 Betoni i armuar

Pyetje!

1. Cilat janë dy vetitë fiziko-mekanike të betonit të ngurtësuar?

2. Në cilat mostra testuese testohet qëndrueshmëria e betonit ndaj
shtypjes?
3. Defino tipin e betonit, si përcaktohet dhe çfarë MB përdoren për betonin
e armuar?
4. Si shprehet mos-depërtimi i ujit në beton?
5. Cila procedurë përdoret për përcaktimin e rezistencës së betonit ndaj
akullit dhe si arrihet ajo?
6. Cilët janë tipat e betonit rezistues ndaj akullit?
7. Si shprehet rezistenca e betonit gjatë ndryshimit të temperaturës?
8. Nga çka varet rezistenca e betonit ndaj nxehtësisë dhe zjarrit?
9. Cilët janë shkaktarët më të zakonshëm të korrozionit te betoni?
10. Çka nënkuptoni me termin tkurrje e betonit?
11. Çka nënkuptoni me termin rrjedhje e betonit?
12. Cilat deformime të betonit janë momentale dhe cilat të përkohshme?

64
TEMA 4 - Betonimi
Në këtë njësi tematike nxënësit do të njihen me:
• betonimi i elementëve të caktuar konstruktivë;
• kallëpimi/latimi dhe shtruarja/vendosja e betonit në ele-
mentët konstruktive;
• mënyrat e largimit të kallëpeve dhe skelave.
 Betoni i armuar

4. Betonimi
4.1. Mënyrat e betonimit dhe renditja gjatë betonimit të konstruk-
sioneve
4.1.1. Betonimi i themeleve
4.1.2. Betonimi i mureve dhe shtyllave
4.1.3. Betonimi i pllakave dhe trarëve
4.1.4. Betonimi i llojeve tjera të konstruksioneve

4.2. Ndërprerja dhe vazhdimi i betonimit

4.3. Prodhimi dhe shtrimi i betonit në kushte të veçanta
4.4. Largimi i kallëpeve dhe skelave

66
 Betoni i armuar

4. BETONIMI
4.1. MËNYRAT E BETONIMIT DHE RENDI GJATË BETONIMIT TË KON-
STRUKSIONEVE

Betonimi përfshin:
• përgatitjen dhe transportin e përzierjes së betonit të freskët/butë deri në
vendin e shtrimit të tij;
• përgatitjen e kallëpeve dhe skelave;
• lyerjen e kallëpeve;
• vendosjen e armaturës;
• shtrimin e përzierjes së betonit të freskët-betonimi dhe kujdesin ndaj tij.
Cilësia kualitative përfundimtare e betonit të shtruar varet nga një numër i madh
faktorësh dhe procedurash të cilat duhet të definohen para fillimit të betonimit me
projektin e konstruksionit dhe projektin e betonit.

Betonimi mund të fillojë vetëm pasi eksperti përgjegjës adekuat (organi

mbikëqyrës) të ketë inspektuar të gjitha punët përgatitore dhe të ketë
vërtetuar se janë plotësuar të gjitha kushtet për funksionimin normal të
punëve të parapara me projektin e konstruksioneve dhe projektin e bet-
onit.

Rendi i betonimit varet nga forma, lloji i konstruksionit dhe sasia e nevojshme e
betonit.
Në përgjithësi, fillimisht betonohen themelet, pastaj shtyllat, konstruksionet e
mes-kateve (trarët dhe pllakat) dhe në fund konstruksioni i çatisë-përfundimtarë.

4.1.1. BETONIMI I THEMELEVE

Betonimi i themeleve me beton dhe beton të armuar zakonisht bëhet në kallëpe

paraprakisht të përgatitur, ndërsa në disa raste mund të bëhet drejtpërdrejt në gropën
(traken dhe plintën) e themeleve. Zakonisht, para fillimit të betonimit bëhet rrafshimi i
nivelit të themeleve me një shtresë të rrafshët të hollë nga çakalli i ngjeshur ose betoni
i ngjeshur me cilësi më të dobët me një trashësi prej 5 cm.
Për betonimin e themeleve të pa armuara ose me armaturë të dobët përdoret
betoni i lagur (lagësht) me trashësi 1-3 cm, kurse për themelet me armaturë të dendur
përdoret betoni më plastik me trashësi 3-6 cm.
Nëse lartësia e themeleve është më e vogël se 3 metra, atëherë betonimi mund
të bëhet direkt nga lart (fig. 4.1a). Në lartësi më të mëdha se 3 metra futja e betonit në

67
 Betoni i armuar

kallëpe duhet të bëhet në dy faza: në fazën e parë betoni futet në kaskadë (fig. 41b),
ndërsa në fazën e dytë në pjesën sipër kaskadës, ku duhet të përdoret hinkë (fig. 41c).
(Lartësia maksimale e rënies së betonit është 1,5 m).

a) b) c)
Fig .4.1. Betonimi i themeleve

Numrat në figurën e mësipërme kanë këtë kuptim:

1 – kallëpimi i kaskadës, 2 – kallëpimi në pjesën e themelit mbi kaskadë, 3 – lakimi
horizontal, 4 – platforma punuese, 5 – mjeti për sjelljen e betonit, 6 - hinka pranuese,
7 - udhëzuesi, 8 – vibratori i thellësisë dhe 9 – zorra fleksibile.

4.1.2. BETONIMI I MUREVE DHE SHTYLLAVE

Betonimi i mureve

Mënyra e betonimit të mureve dhe shtyllave varet nga lartësia e tyre.

Për mure më të trashë se 35 cm përdoren betone të tipit (markës) me lëshim 4-6
cm. Betonimi bëhet në kthina prej 10 deri në 12 metra ku midis hapësirave vendoset
kallëpi si në fig. 4.2a. Nëse lartësia e mureve nuk është më e madhe se 3 m, përzierja
e betonit futet nga lart përmes një hinke me udhëzues edhe atë në më shumë vende
me shtresa prej 30 deri në 40 cm (fig. 4.2b) dhe jo prej një pozite, siç është ilustruar në
fig. 4.2c.
Për betonimin e mureve më të hollë se 35 cm dhe mureve me armaturë të dendur
përdoret përzierje betoni e tipit (markës) me lëshim 6-10 cm. Betonimi bëhet në kthina

68
 Betoni i armuar

si për nga gjatësia, ashtu edhe për nga gjerësia. Formimi i kthinave për nga gjatësia
bëhet në atë mënyrë që kallëpi ndërtohet tërësisht vetëm nga një anë, kurse nga ana
tjetër ndërtohet me pjesë të cilat i përgjigjen lartësisë së nevojshme të kthinës (fig.
4.2d). Në rast se nuk mund të realizohet në këtë mënyrë formimi i kthinave, atëherë në
kallëp nga njëra anë lihen xhepa (hapje) siç është ilustruar në fig. 4.2e.

a) b)

c) d) e)

Fig. 4.2. Betonimi i mureve

Numrat në figurën 4.2 janë: 1 - kallëpi, 2 – shtangimi vertikal, 3 – shtangimi hori-

zontale, 4 – kallëpimi i pjesës ndarëse punuese, 5 – mjeti për sjelljen e betonit, 6 – hinka
pranuese, 7 – hinka udhëzuese, 8 – vibratori i thellësisë, 9 – shtresa e betonit, 10 - xhepi,
11- armatura.

Betonimi i shtyllave

Mënyra e betonimit të shtyllave varet nga dimensionet dhe lartësia e tyre.

Shtyllat deri në 5 metra të larta dhe me dimensione më të vogla se 80/80 cm
betonohen me betone plastike me derdhje direkt nga lart. Shtrimi duhet të bëhet me
kujdes që të mos vijë deri te ndarja e betonit, kurse ngjeshja bëhet me vibratorë thellë-
sish (fig. 4.3.a). Për shtylla më të larta se 5 metra dhe me dimensione më të mëdha se
80/80 cm me armaturë të dendur përzierja e betonit duhet të futet përmes hinkës dhe
udhëzuesit, kurse ngjeshja bëhet me vibratorë thellësish ose kallëpesh (fig. 4.3.b).

69
 Betoni i armuar

Për shtylla shumë të larta dhe ato me armaturë të ngjeshur (posaçërisht nëse
shtyllat rrethohen me stafa-yzengji) betonimi mund të bëhet edhe në mënyrë anësore
(fig. 4.3c) dhe (fig. 4.3d).

a) b)

c) d)

Fig. 4.3. Betonimi i shtyllave

Numrat në figurën 4.3 janë: 1 - kallëpi, 2 – shtrëngimi i kallëpit, 3 - armatura, 4

– mjeti me të cilën sjelljet betoni, 5 – hinka pranuese, 6 – zorra fleksibile, 7 – lidhja ny-
jore-çernjeri, 8 – gjilpëra e pervibratorit, 9 – vibratori i kallëpit, 10 – xhepi për betonim
anësor, 11 – motori i vibratorit, 12 - armatura, 13 – kallëpi me paneli të montuar.

4.1.3. BETONIMI I PLLAKAVE/SOLETAVE DHE TRARËVE

Betonimi i pllakave/soletave

Betonimi i trarëve të pllakave bëhet në tërë trashësinë e tyre dhe përnjëherë

nëpër tërë shtrirjen e tyre. Nëse për shkak të shtrirjes së madhe ose ndonjë arsye tjetër
betonimi nuk mund të bëhet menjëherë, këtu pason ndërprerja dhe atë në prerjet ku
forcat tërthore kanë vlera minimale.
Derdhja e betonit duhet të bëhet me kujdes për të mos ardhur deri te ndarja
e tij. Ngjeshja e betonit zakonisht bëhet me pervibratorë dhe gjatë kësaj procedure

70
 Betoni i armuar

duhet pasur kujdes që kallëpi të jetë plotësisht i mbushur, i cili është i rënduar në rast
pllakash/soletash me armaturë të dendur. Pas ngjeshjes së kryer, pllaka/soleta duhet të
rrafshohet me dorë me rrafshuese druri ose me ndonjë pajisje siç është plan-vibratori.

Betonimi i trarëve

Trarët kryesorë dhe sekondarë në konstruksionet e mes-kateve duhet të bet-

onohen bashkë me pllakat/soletat, por edhe në tërë shtrirjen (hapësirën) e tyre.
Nëse trarët kanë një lartësi më të madhe se 80 cm, atëherë në fillim duhet të betonohen
trarët në një lartësi deri në 2-3 cm nën nivelin e skajit të poshtëm të pllakës. Betonimi
bëhet në shtresa prej 30 deri në 40 cm që mund të jenë në drejtimin e trarëve kryesorë
ose atyre sekondarë (fig. 4.4 a, b).
Betoni duhet të derdhet në disa pika, e pastaj derdhet në prag të betonimit.
Ngjeshja e betonit duhet bërë me shumë kujdes që të mos vijë deri te zhvendosja ose
lakimi i armaturës pasi që prania e armaturës është domethënëse në të dy zonat, e
sidomos te nyjat. Në rast se ngjeshja nuk bëhet siç duhet mund të paraqiten boshllëqe,
por edhe zbrazëtira më të mëdha në prerjet ku ka më shumë armaturë. Ndërprerjet e
betonimit duhet të bëhen në vendet e ilustruara në figurën (4.4 a, b) nëse betonimi
nuk mund të kryhet menjëherë.
a) b)

Drejtimi i betonimit
Fig. 4.4. Betonimi i trarëve dhe pllakave/soletave

71
 Betoni i armuar

4.1.4. BETONIMI I LLOJEVE TJERA TË KONSTRUKSIONEVE

Betonimi i harqeve dhe qemerëve

Betonimi i harqeve dhe qemerëve bëhet në mënyrë të ndryshme varësisht nga

shtrirja (hapësirat), dimensionet e hapësirave dhe sistemi i tyre statik.
Harqet dhe qemerët e cekët të inkastruar/mbërthyer, me dy dhe tre ny-
je-çernjerë me shtrirje/hapësira deri në 20 metra betonohen duke filluar nga dy
mbështetëset dhe njëkohësisht drejt kulmit (fig. 4.5 a, b). Përdoret përzierje betoni
e tipit me lëshim prej 1-3 cm.

a) b)

c)

kthinat I, II, III gjatë

betonimit

Fig. 4.5. Betonimi i harqeve dhe qemerëve

Harqet dhe qemerët me hapësirë më të madhe se 20 metra betonohen me kam-

pada, kthina ndërmjet të cilave lihen hapësira të zbrazëta, të ashtuquajtura çepa me
gjerësi 80-120 cm. Së pari betonohen kthinat tek mbështetësit, pastaj kthinat në verti-
kale. Kthinat tjera betonohen në mënyrë simetrike, duke filluar nga mbështetësit deri
te vertikalja. Çepat betonohen në mënyrë plotësuese, një javë pas përfundimit të bet-
onimit të kthinave (fig. 4.5 c).

Betonimi i konstruksioneve ramë (kornizë)

Edhe betonimi i konstruksioneve ramë (kornizë) bëhet në varësi të numrit të hapë-

sirave dhe kateve të ramëve. Në parim, fillimisht duhet të bëhet betonimi i të gjitha

72
 Betoni i armuar

shtyllave pa asnjë ndërprerje, kurse betonimi i trarëve bëhet pas një pushimi prej 1-2
orësh kur edhe betoni ulët “rrinë-shtresohet”.
Nëse rigelat kanë prerje tërthore në formë të germës “T”, atëherë në fillim bëhet
betonimi i brinjëve dhe pllaka betonohet pas një ose dy orësh. Nëse betonimi bëhet
njëkohësisht, për shkak të lëshimit të betonit brinja mund të ndahen nga pllaka/soleta.

Betonimi i dyshemeve

Betonimi i dyshemeve, platformave, bazamenteve dhe konstruksioneve të

ngjashme bëhet në shirita me gjerësi prej 3 deri në 4 metra (fig. 4.6).

Fig. 4.6. Betonimi i dyshemeve, platformave dhe konstruksioneve të ngjashme

Ndarja në shirita zakonisht bëhet me kallëpe druri me të cilët formohen të ash-

tuquajturat nyja punuese. Betonimi i shiritave bëhet në tërë gjatësinë e tyre dhe atë në
mënyrë periodike, siç mund të shihet në figurën 4.6.
Kjo bëhet me qëllim që të largohet kallëpi pasi të jetë ngurtësuar mjaftueshëm
betoni dhe për të shmangur ndikimin negativ nga tkurrja e betonit, d.m.th., paraqitja
e plasaritjeve. Për këtë qëllim përdoret beton me konsistencë të ngurtë ngjeshja e të
cilit bëhet me vibratorë sipërfaqësorë në rast se shtresat janë të trasha deri në 25 cm,
ose me vibratorë thellësish nëse shtresat janë më të trasha se 25 cm.

4.2. NDËRPRERJA DHE VAZHDIMI I BETONIMIT

Kurdo që është e mundur, elementët dhe konstruksionet që paraqesin një

tërësi duhet të betonohen përnjëherë. Por në praktikë, për shkaqe teknologjike, për
eliminimin e ndikimeve negative nga tkurrja e betonit ose për shkak të arsyeve krejtë-
sisht të rastësishme (defekte dhe të ngjashme), shpesh paraqitet nevoja për ndërpre-
rjen e betonimit. Vendet e ndërprerjeve quhen nyje punuese ose fuga punuese.
Këto janë sipërfaqet ndërmjet betonit të ngurtësuar dhe atij sapo të shtruar kur
ndërprerja e betonimit zgjat 5-7 orë. Ato normalisht janë pika të dobëta në konstruk-

73
 Betoni i armuar

sione që manifestohen me qëndrueshmëri të zvogëluar ndaj shtypjes, rezistencë të

zvogëluar ndaj akullit dhe efekteve tjera agresive, depërtim më të madh të ujit, etj.
Për të zvogëluar këto efekte negative duhet të bëhet përzgjedhja e saktë e pikave të
ndërprerjes si dhe trajtimi i tyre i duhur dhe konstruktiv.
Si rregull, ndërprerjet e betonimit duhet të lokalizohen në prerjet ku ndikimet
statistike janë minimale dhe normalisht bëhen në drejtim të sforcimeve kryesore të
shtypjes. Te shtyllat ndërprerja bëhet horizontalisht në majë të shtyllës, te trarët nor-
malisht në boshtin gjatësor te mesatarja e tretë e shtrirjes, te harqet normal në boshtin
e harkut, etj.
Themelet të cilët ngarkohen me ndikime veprues statike mund të betono-
hen me ndërprerje, ndërsa themelet e ngarkuar me ngarkesa dinamike duhet të
betonohen përnjëherë – pa ndërprerje.
Punimet në konstruksionin e nyjave punuese bëhet thjeshtë me dërrasa ose
shperpllaka ku shpesh bëhen lëshime të ndryshme për shkak të rritjes së gjatësisë së
nyjave, ose përdoren shirita special prej gome për shtupim, fleta metalike ose të tjera.
Nevoja për ndërprerjen e betonimit të dyshemeve, bazamenteve dhe të ngjashme
bëhet me betonim me shirita (fig. 4.6). Duke betonuar në fillim shiritat tek, ndërsa pas
një kohe shiritat çift, eliminohet ndikimi negativ i tkurrjes së betonit. Përveç këtyre
nyjave punuese gjatësore të formuara në drejtimin tërthor në çdo 6-8 metra, kryhen
edhe nyje dilatacionale që arrijnë deri në 2/3 e trashësisë së pllakës dhe për këtë arsye
quhen nyja dilatacionale të rrejshme.
Ndërprerjet e betonimit në mure me beton të armuar bëhen në mënyrë hor-
izontale dhe nëse trashësia e murit është më e vogël se 15 cm ai bëhet në lartësi
prej 2 m, ndërsa për trashësi më të mëdha bëhet në lartësi deri në 3 m.
Në fig. 4.7 janë dhënë disa shembuj të ndërprerjes së betonimit te shtyllat dhe
trarët, kryesisht për shkak të të ashtuquajturit “lëshim” i betonit.

Fig. 4.7. Ndërprerja e betonimit te shtyllat dhe trarët

Para vazhdimit të betonimit së pari duhet të largohen të gjithë kallëpet e për-

kohshëm me të cilët janë bërë nyjat punuese për të arritur lidhje të mirë midis betonit
të vjetër dhe të ri. Pastrimi është i lidhur me procesin e largimit të gurit të çimentos nga
shtresa sipërfaqësore e betonit me trashësi prej disa milimetrash.

74
 Betoni i armuar

Pastrimi bëhet me dalta, gdhendëse, furça çeliku për sipërfaqe të vogla, gjegjë-
sisht rërë kuarci me presion ose furçë mekanike prej çeliku për sipërfaqe më të mëdha.
Këtu bëhet fjalë për të ashtuquajturin pastrim i thatë, për dallim nga ai i lagur kur për-
doret vetëm për sipërfaqe më të mëdha. Pastrimi i lagur bëhet në fund të lidhjes me
ndihmën e ujit me presion i cili heq shtresën e pastës sipërfaqësore të çimentos, por
duke u kujdesur të mos dëmtohet betoni.
Pak para fillimit të betonimit pastrohen nyjat punuese nga pluhuri dhe lagen me
ujë. Për të përmirësuar lidhjen midis betonit të vjetër dhe atij të ri në nyjat horizontale
përdoret beton i “yndyrshëm” me trashësi prej 2 deri në 5 cm i cili fitohet duke hequr
fraksionin më të madh të agregatit nga betoni. Në fugat vertikale, në vend të betonit
të “yndyrshëm” përdoret llaç çimentoje i cili aplikohet para se të shtrohet betoni i ri.
Së fundi, në vend të betonit të “yndyrshëm” ose llaçit të çimentos përdoren
rrëshira epoksi për lidhjen e betonit të vjetër me betonin e ri. Këto lidhje janë shumë
të shtrenjta, por janë shumë më cilësore për shkak se kanë veti më të mira të qën-
drueshmërisë, mos-depërtimit të ujit, etj. Sidoqoftë, këto nuk duhet të përdoren në
vende ku ekziston rrezik nga zjarri.

4.3. PRODHIMI DHE SHTRIMI I BETONIT NË KUSHTE TË VEÇANTA

Si kushte optimale për të prodhuar betonin më cilësor mund të llogaritet tempera-

tura prej rreth 20°C dhe lagështia e mjedisit prej 90%. Procesi i hidratimit ngadalëso-
het në temperatura më të ulëta se 15°C, kurse në temperaturat nën 0°C ai praktikisht
ndërpritet. Në anën tjetër, në temperatura mbi 25°C zvogëlohet aftësia për përpunimin
e tij dhe rritet nevoja për më shumë ujë. Si rezultat, mund të themi se betonimi në
temperatura të ajrit (mjedisit) nën 5°C dhe mbi 30°C konsiderohet si betonim në
kushte të veçanta.
Betonimi në kushte të veçanta duhet të bëhet pasi të jenë marrë të gjitha masat
mbrojtëse në të gjitha fazat e prodhimit (përgatitjes, transportit, shtrimit dhe kujdesit).
Betonimi duhet të anulohet nëse nuk mund të merren masat mbrojtëse të nevojshme.

75
 Betoni i armuar

4.4. LARGIMI I KALLËPEVE DHE SKELAVE

Format e duhura dhe dimensionet e elementëve të betonit të armuar arrihen me

kallëp përkatës të ndërtuar. Kallëpi zakonisht bëhet prej druri ose metali. Ai mbahet
me skele që shërbejnë për të mbajtur ngarkesën e masës së betonit të freskët (butë),
punëtorët dhe mjetet për betonim.
Koha e largimit të kallëpeve dhe skelave është e definuar në projektin e bet-
onit i cili përgatitet për çdo konstruksion me beton të armuar.
Nëse zakonisht nuk ka arsye për të shpejtuar, kallëpet dhe skelat duhet të largo-
hen pas 28 ditësh. Pas kësaj kohe betoni e arrin qëndrueshmërinë e duhur, por edhe
kushtet e ngurtësimit dhe të kujdesit të tij janë më të favorshme. Por, në praktikë shpesh
paraqitet nevoja për largimin e parakohshëm të kallëpeve dhe skelave. Gjatë kësaj pro-
cedure duhet marrë parasysh llojin e elementit nga i cili largohet kallëpi, temperaturën
gjatë ditëve të kaluara, shtrirjen, elementët, etj.
Tek elementët vertikalë – shtyllat dhe muret, kallëpi mund të largohet nëse para-
prakisht është vërtetuar se qëndrueshmëria ka arritur vlerën më shumë se 30% nga ajo
e paraparë. Kallëpi i poshtëm te trarët e pllakave dhe te trarët mund të largohet nëse
qëndrueshmëria e arritur ka arritur vlerën më tepër se 70% nga ajo e paraparë.
Në parim, skela mund të largohet kur betoni mund të mbajë 2,5 herë ngarkesë më
të madhe nga ajo që do të aplikohet në elementin e shqyrtuar. Largimi i skelave dhe
kallëpeve duhet të bëhet me kujdes që të mos dëmtohen elementët.

Mbaj mend!

3 Betonimi mund të fillojë vetëm pasi eksperti adekuat i autorizuar (organi

mbikëqyres) të ketë inspektuar të gjitha punët përgatitore dhe të ketë
vërtetuar se janë plotësuar të gjitha kushtet për funksionimin normal
të punëve të parapara me projektin e konstruksioneve dhe projektin e
betonit.
3 Betonimi përfshin: përgatitjen dhe transportin e përzierjes së betonit
të freskët (butë) deri në vendin e shtrimit të tij; përgatitjen e kallëpeve
dhe skelave; lyerjen e kallëpeve; vendosjen e armaturës; shtrimin e
përzierjes së betonit të freskët dhe kujdesin ndaj tij.
3 Për betonimin e themeleve të pa armuara ose me armaturë të dobët
përdoret betoni i lagur me masë të lëshimit 1-3 cm, kurse për themelet
me armaturë të dendur përdoret betoni më plastik me lëshim 3-6 cm.
3 Mënyra e betonimit të mureve dhe shtyllave varet nga lartësia e tyre.
3 Betonimi i trarëve në formë pllakash bëhet në tërë trashësinë e tyre dhe
pas kësaj nëpër tërë shtrirjen (hapësirën) e tyre.

76
 Betoni i armuar

3 Trarët kryesorë dhe sekondarë në konstruksionet ndërmjet kateve

duhet të betonohen bashkë me pllakat, por edhe në tërë shtrirjen e tyre.
3 Harqet dhe qemerët e cekët të ikastruar, me dy dhe tre nyje-çernjerë,
me shtrirje/hapësira deri në 20 m betonohen duke filluar nga dy
mbështetëset dhe njëkohësisht drejt kulmit.
3 Harqet dhe qemerët me shtrirje/hapësira më të madhe se 20 metra
betonohen me kampada, kthina, ndërmjet të cilave lihen hapësira të
zbrazëta, të ashtuquajtura çepa me gjerësi 80-120 cm.
3 Betonimi i dyshemeve, platformave, bazamenteve dhe konstruksioneve
të ngjashme bëhet në shirita me gjerësi prej 3 deri në 4 metra.
3 Kurdo që është e mundur, elementët dhe konstruksionet që paraqesin
një tërësi duhet të betonohen përnjëherë.
3 Themelet të cilët ngarkohen me ndikime vepruese statike mund të
betonohen me ndërprerje, ndërsa themelet të ngarkuar me ngarkesa
dinamike duhet të betonohen përnjëherë, pa ndërprerje.
3 Ndërprerjet e betonimit në mure me beton të armuar bëhen në mënyrë
horizontale dhe nëse trashësia e murit është më e vogël se 15 cm në çdo
2 m lartësi, ndërsa për trashësi më të mëdha deri në 3 m lartësi.
3 Te shtyllat ndërprerja bëhet horizontalisht në majë të shtyllës, te trarët
normalisht në boshtin gjatësor në treshen e mesme të shtrirjes dhe te
harqet normalisht në boshtin e harkut.
3 Mund të themi se betonimi në temperatura nën 5°C dhe mbi 30°C
konsiderohet si betonim në kushte të veçanta.
3 Koha e largimit të kallëpeve dhe skelave është e definuar në projektin e
betonit i cili përgatitet për çdo konstruksion me beton të armuar.

77
 Betoni i armuar

Pyetje!

1. Çfarë përfshin betonimi?

2. Prej çka varet betonimi i mureve dhe shtyllave?
3. Si betonohen trarët në formë pllakash?
4. Si betonohen trarët?
5. Si betonohen mbajtësit harkor?
6. Si bëhet betonimi i dyshemeve dhe platformave?
7. Si ndërpritet betonimi në themele, mure, shtylla, trarë dhe pllaka/soleta?
8. Si përcaktohet koha e largimit të kallëpeve dhe skelave te elementët
vertikalë dhe horizontalë konstruktiv?

78
Tema 5 - Armatura
Në këtë njësi tematike nxënësit do të njihen me:
5.1. Rolin e armaturës te konstruksionet;
5.2. Llojet e armaturës;
5.3. Vetitë themelore mekanike të armaturës;
5.4. Rregullat e armimit.
 Betoni i armuar

5. ARMATURA
5.1. Roli i armaturës në konstruksionet me beton të armuar
5.2. Llojet e çelikut për prodhimin e armaturës
5.3. Bashkëveprimi i armaturës dhe betonit
5.4. Rregullat/kodet e armimit
5.4.1. Përgatitja dhe formësimi i armaturës
5.4.2. Shtresat mbrojtëse nga betoni te armatura
5.4.3. Renditja e armaturës në prerjet tërthore gjatësore
5.4.4. Ankorimi i armaturës në beton
5.4.5. Vazhdimi i armaturës
5.4.6. Montimi i armaturës

80
 Betoni i armuar

5. ARMATURA
5.1. ROLI I ARMATURËS NË KONSTRUKSIONET ME BETON TË ARMUAR

Betoni si material ndërtimor karakterizohet me qëndrueshmëri jashtëza-

konisht të madhe ndaj shtypjes dhe qëndrueshmëri shumë më të vogël
ndaj tërheqjes.

Në kushte reale në elementët e pothuajse të gjithë konstruksioneve paraqiten

sforcime/shtangim të tërheqjes dhe për këtë ata nuk do të mund të realizohen vetëm
me beton. Ata duhet patjetër të përforcohen – armohen me tela çeliku ose shufra në
zonën e tërheqjes dhe në këtë mënyrë fitohen elemente prej betonit të armuar. Prandaj,
roli kryesor i armaturës në elementët e betonit të armuar është të pranojë sforcimet/
shtangimet e tërheqjes.
Në të dy shembujt është ilustruar roli i betonit dhe armaturës në elementët e
betonit të armuar (fig. 5.1.)

TËRHEQJA
SHTYPJA

TËRHEQJA SHTYPJA

Fig. 5.1. Roli i betonit dhe armaturës në elementët prej betonit të armuar

Në figurën e parë është ilustruar një tra i lirë me beton të armuar me prerje
tërthore drejtkëndore. Trari deformohet nën veprimin e ngarkesës së shpërndarë në
mënyrë kontinuar (kontinuale) q, ashtu që shtresat sipër boshtit neutral shtypen dhe
poshtë tij tërhiqen. Betoni plasaritet në zonën e tërheqjes gjatë një ngarkesë relativisht
të vogël dhe nuk mund të rezistojë ndaj nderjeve të tërheqjes. Për këtë arsye, armatura
vendoset në zonën e poshtme të tërheqjes së elementit.
Në figurën e dytë është ilustruar një tra konzolë me prerje tërthore drejtkëndore i
cili njëlloj është i ngarkuar me ngarkesë q të shpërndarë në mënyrë të kontinuale. Gjatë
deformimit zgjaten (tërhiqen) shtresat sipër boshtit neutral, kurse poshtë tij shtypen.
Prandaj, në këtë rast armatura vendoset në zonën e sipërme të tërheqjes.
Edhe pse në këta dy shembuj është definuar qartë roli i armaturës, sërish duhet të
theksohet se ajo në elementët prej betonit të armuar mund të ketë edhe role të tjera,
prandaj ajo mund të vendoset edhe në zonën e shtypjes së prerjes ose të kalojë nga
njëra zonë në tjetrën.
Elementët e tillë të përforcuar të betonit të armuar mund të mbajnë 10 deri në 20
herë ngarkesë më të madhe sesa elementët me beton të pa armuar.

81
 Betoni i armuar

5.2. LLOJET E ÇELIKUT PËR PRODHIMIN E ARMATURËS

Për armimin e elementeve të konstruksioneve me beton të armuar përdoren tela

çeliku (Ø ≤12 mm ) dhe shufra (Ø >12 mm ) që njihen me emrat si armaturë, çelik për
armim ose çelik për beton. Sipas RRBBA/87, llojet e mëposhtme të armaturës mund të
përdoren për armim:

Armatura e lëmuar GA(AL) 240/360

Përpunohet nga çeliku për beton të butë në formë të telave dhe shufrave me
prerje tërthore rrethore dhe sipërfaqe të jashtme të lëmuar me këta diametra: 5, 6, 8,
10, 12, 14, 16, 18, 20, 22, 25, 28, 32, 36 mm. Përveç GA(AL) 240/360, nga çeliku për beton
të butë prodhohet edhe GA(AL) 220/340 në formën e telit me diametra: 5, 6, 10 dhe 12
mm. Ajo ka veti më të dobëta sesa GA(AL) 240/360. Sot shumë rrallë përdoret armatura
e lëmuar. Ajo më së shumti përdoret për yzengji-stafa (fig. 5.2).

Fig. 5.2. Stafa (Yzengjia) me armaturë të lëmuar

Armatura e brinjëzuar RА(AB) 400/500-1 dhe RА 400/500-2

Përpunohet nga çeliku natyror i fortë me vlerë të lartë në formë të telave dhe shu-
frave me brinjë gjatësore dhe tërthore të cilat bashkohen në kënd prej 50-900 (fig. 5.3).
Telat dhe shufrat e RА 400/500-1 kanë brinjë tërthorë me prerjen e pandryshueshme
tërthore gjatësore dhe përdoren me diametra 6, 8, 10, 12 dhe 14 mm. Telat dhe shufrat
e RA-400/500-2 kanë brinjë tërthorë me prerje tërthore të ndryshueshme në formën e
draprit dhe kanë diametër 6, 8, 10, 12, 14, 16, 19, 22, 25, 28, 32, 36 dhe 40 mm. Forma,
madhësia dhe pozicioni ndërmjet brinjëve duhet të jenë të tilla që të sigurojnë elastic-
itet të çelikut dhe ngjitje të shufrave me betonin.

82
 Betoni i armuar

Fig. 5.3. Armaturë e brinjëzuar

Armatura e brinjëzuar ka cilësi dukshëm më të mirë dhe për këtë arsye ajo për-
doret më shumë sot. Ajo mundëson që renditja e shufrave në prerjet tërthore gjatësore
të jetë më e mirë, me çka edhe betonimi bëhet më lehtë.
Armatura e brinjëzuar RА 400/500-1 dhe RА 400/500-2 ekziston në format si më
poshtë:
• në rrotulla..........................për Ø ≤ 14 mm me gjatësi rreth 50 m;
• në formën e shufrave gjysmë të lakuara .......... për 14 ≤ Ø ≤ 22 mm;
• shufra të drejta ..................për Ø > 22 mm , me gjatësi prej 8 deri 14 m.

RRJETA ARMATURE TË SALDUARA

Prodhohen? Përpunohen nga telat ose shufrat e ftohta nga çeliku i lëmuar (MAG
500/560) dhe çeliku i brinjëzuar (MAR 500/560). Rrjetat e salduara prodhohen nga telat
e drejtë të vendosur normalisht dhe të salduar në vendet ku kryqëzohen.
Rrjetat që kanë diametër të njëjtë të armaturës në të dy drejtimet (rrjeta armature
të dyanshme) janë të tipit Q (fig. 5.4).

83
 Betoni i armuar

Fig. 5.4. Rrjetë armature e tipit Q

Ku:

а – distanca ndërmjet telave gjatësorë,

t – distanca ndërmjet telave tërthorë,
D – diametri i telave gjatësorë,
d – diametri i telave tërthorë,
l – gjatësia e rrjetës së armaturës,
b – gjerësia e rrjetës së armaturës.
x1 dhe x2 – dalja e telave gjatësorë përtej telave tërthorë fundorë,
y1 dhe y2 – dalja e telave tërthorë përtej telave gjatësorë fundorë.
Rrjetat standarde të tipit Q janë dhënë në tabelën 5.1 si në vijim.

84
 Betoni i armuar

Tabela 5.1 – Rrjetat standarde të tipit Q

Shenja Diametri i telit Distanca Sipërfaqja e Gjatësia Masa Masa

(mm) ndërmjet telave (cm2/m) e rrjetës l (kg/ (kg/copë)
telave (mm) (mm) m2)
Gjatë- Tërthor
D d a t sor
Q-131 5.0 5.0 150 150 1,31 1,31 5100 2,12 23,25
Q-188 6.0 6.0 150 150 1,88 1,88 5100 3,05 33,44
Q-221 6.5 6.5 150 150 2,21 2,21 5100 3,60 39,47
Q-257 7.0 7.0 150 150 2,57 2,57 5100 4,16 45,61
Q-283 6.0 6.0 100 100 2,83 2,83 5100 4,44 49,68
Q-339 8.0 8.0 150 150 3,39 3,39 5100 5,44 59,65
Q-503 8.0 8.0 100 100 5,03 5,03 5100 7,90 88,49
Q-785 10.0 10.0 100 100 7,85 7,85 5100 12,34 138,18
Q-1130 12.0 12.0 100 100 11,30 11,30 5100 17,76 198,95

Në figurën e mëposhtme (5.5) është ilustruar rrjetë me diametër të ndryshëm të

armaturës në të dy drejtimet të tipit R (rrjetë armature gjatësore). Shenjat në figurën
(5.5) e kanë kuptimin e njëjtë si në figurën 5.4.

Fig. 5.5. Rrjetë armature e tipit R

Në figurën 5.6 është paraqitur një rrjetë për armimin e mureve e tipit Rx.

85
 Betoni i armuar

Tabela 5.2 – Rrjeta standarde të tipit R

Diametri i Distanca Sipërfaqja e tel- Gjatësia Masa Masa

telit (mm) ndërmjet ave (cm2/m) e rrjetës l (kg/ (kg/copë)
telave (mm) (mm) m2)
Shenja
Gjatësor Tërthor
D d a t
R -131 5,0 4,0 150 250 1,31 0,50 5100 1,52 16,34
R -139 4,2 4,2 100 250 1,39 0,55 5000 1,53 16,83
R -166 4,6 4,2 100 250 1,66 0,55 5000 1,74 19,14
R -196 5,0 4,2 100 250 1,95 0,55 5000 1,98 21,89
R -221 6,5 4,6 150 250 2,21 0,65 6000 2,27 30,57
R -238 5,5 4,2 100 250 2,38 0,55 6000 2,31 30,61
R -283 6,0 4,2 100 250 2,83 0,55 6000 2,66 35,23
R -335 8,0 5,0 150 250 3,35 0,78 6000 3,41 43,99
R -378 8,5 5,0 150 250 3,78 0,78 6000 3,77 48,63
R -385 7,0 5,0 100 250 3,85 0,78 6000 3,64 48,30
R -424 9,0 6,0 150 250 4,24 1,13 6000 4,22 57,02
R -503 8,0 6,0 100 250 5,03 1,13 6000 4,84 64,21
R -524 10,0 6,0 150 250 5,24 1,13 6000 5,24 67,60
R -636 9,0 6,0 100 250 6,36 1,13 6000 5,88 78,07
R -785 10,0 6,0 100 250 7,85 1,13 6000 7,06 93,78
R-1130 12,0 8,0 100 250 11,30 2,01 6000 10,46 138,98

Fig. 5.6. Rrjetë armature e tipit Rx

86
 Betoni i armuar

Fig. 5.7. Rrjetë armature Fig. 5.8. Vendosja e rrjetës së armaturës

5.3. BASHKËVEPRIMI I ARMATURËS DHE BETONIT

Bashkëveprimi i betonit dhe çelikut, bashkërisht a me te edhe ekzistimi i betonit

të armuar, është i mundur falë ngjashmërisë së disa vetive fizike të dy materialeve.
• Faktor vendimtar për bashkëveprimin e betonit dhe çelikut është vetia e betonit
në procesin e lidhjes dhe ngurtësimit ku ai ngjitet mirë me armaturën. Në rast
se prishet kjo lidhje, atëherë ky nuk konsiderohet beton i armuar. Rezistenca
e cila paraqitet kur tentohet të tërhiqet shufra e armaturës nga betoni quhet
adezion. Nderjet/Shtangësia gjatë të cilit vjen deri te lëshimi – prishja e lidhjes
ndërmjet armaturës dhe betonit quhet qëndrueshmëri ndaj adezionit. Një
numër i madh faktorësh kanë ndikim mbi këtë si p.sh.: kualiteti i përzierjes së
betonit, forma e sipërfaqes së shufrave të armaturës, vjetërsia e betonit, prania
e armaturës tërthore, etj.
• Rasti i dytë i cili mundëson bashkëveprimi ndërmjet armaturës
dhe betonit është përafërsisht koeficienti i njëjtë i dilatacionit
termik linear. Varësisht nga lloji i agregatit të betonit ai është
aB = (0,7 – 1,4) · 10-5, kurse për çelikun aC = 1,2 · 10-5
• Nëse ky dallim është më i madh, çdo ndryshim i temperaturës do të shkaktonte
sforcime fillestare të betonit dhe armaturës pa ndikim të ngarkesave të jashtme.
• Rasti i tretë i rëndësishëm ku mundësohet bashkëveprimi i betonit me
armaturën është fakti që betoni e mbron armaturën nga korrozioni.

87
 Betoni i armuar

5.4. RREGULLAT E ARMIMIT

5.4.1. PËRGATITJA DHE FORMËSIMI I ARMATURËS

Përgatitja dhe formësimi i armaturës bëhet në punishtet e armaturës ose në kant-

ierin e ndërtimit. Përgatitja e armaturës përfshin: drejtimin, rrafshimin dhe pastrimin
e armaturës nga papastërtia, ndryshku, yndyrat, etj. Armatura e hollë ∅5 - ∅14 mm
e sjellë në rrotulla cilindrik, drejtohet dhe rrafshohet me ndihmën e çikrikëve specialë
të dorës ose me çikrik me motor me bllokues, ose me makineri speciale. Armatura e
lakuar rrafshohet me dorë me çekiç për goditje ose me pajisje speciale. Pastaj ajo pas-
trohet me furça çeliku, gërryes ose duke goditur shufrat me çekiç. Kjo armaturë pastaj
pritet dhe i jepet formë me dorë nëpërmjet çelësave ose me mjete speciale sipas planit
të armaturës të përshkruar në projektin themelor të konstruksionit (fig. 5.9 dhe 5.10).

Fig. 5.9. Mjete për prerjen dhe lakimin e armaturës

Fig. 5.10. Tavolinë për prerjen dhe lakimin e armaturës

88
 Betoni i armuar

Forma e armaturës varet nga roli i saj në elementin prej betonit të armuar, por
ajo zakonisht është e drejtë ose e lakuar, gjë për të cilën vendos projektuesi në secilin
rast konkret duke iu përmbajtur rregullave të caktuara për armim, kohën e nevojshme
për dhënien e formës së saj, montimin, koston dhe të tjera. Rregullorja RRBBA/87 lejon
lakimin vetëm të armaturës së lëmuar, të brinjëzuar dhe asaj Bi, ndërsa nuk lejohet
lakimi i rrjetave të salduara të armaturës. Në fig. 5.11 është paraqitur një shufër e zg-
jedhur e çfarëdoshme e cila tregon mënyrën se si duhet të shënohen shufrat.

Fig. 5.11. Shënimi i shufrës së armaturës

Siç mund të shihet në figurën më sipër, çdo shufër duhet të ketë shenjën e vetë
(1,2, etj.) dhe afër shenjës të qëndrojë numri dhe profili i së njëjtës në një element, ose
për pllakat në 1 m gjatësi (p.sh., 4∅16, etj.) ku çdo gjatësi individuale duhet të shënohet
me cm dhe çdo shufre t’i jetë llogaritur gjatësia e përgjithshme, respektivisht gjatësia
e arritur (L) e shprehur në metra.
Në anën e djathtë të shufrës shkruhet numri i përgjithshëm i pjesëve që duhet
të prodhohen me shenjën përkatëse. Vetëm kjo shufër e shënuar në këtë mënyrë i
mundëson armiruesit t’ia japë formën e duhur. Përndryshe, formësimi do të jetë i paba-
zë dhe shufra nuk do të përmbushë detyrat e parapara në projekt.
Pas formësimit të kryer të armaturës ajo lidhet në tufa sipas shenjave dhe pozi-
cionit të cilit i përket dhe shënohet në tabelë druri ose plastike.
Formësimi i armaturës bëhet sipas rregullave të përcaktuara në RRBBA/87 për çdo
lloj armature. Pothuajse të gjitha shufrat e armaturës përfundojnë me grremça, përveç
se te llojet speciale të armaturës ose gjatë ankorimit në kushte specifike. Grremçat
mund të kenë forma të ndryshme, por në praktikë më së shpeshti përdoren grremça
drejtkëndorë (grremça të lakuar me kënd 90º).
Shufrat e drejta të gjata të bëra me armaturë të brinjëzuar në skaje përfundojnë
me grremça drejtkëndorë me kënd 90º (fig. 5.12).

89
 Betoni i armuar

Fig. 5.12. Grremça drejtkëndor

Te sistemet e trarëve, shtyllave dhe disa elementëve të tjerë parashihen stafa

(yzengji). Për nga forma mund të jenë të mbyllur dhe me kapak (fig. 5.13). Cila formë
do të përdoret varet nga roli i stafave (yzengjive) në prerjen tërthore gjatësore, si dhe
nga mënyra se si është armuar dhe ngarkuar prerja.

Fig. 5.13. Formimi i stafave nga armatura e brinjëzuar

5.4.2. SHTRESAT MBROJTËSE TË BETONIT DHE ARMATURËS

Armatura duhet të jetë e mbrojtur nga të gjitha dëmtimet mekanike ose ndikimi
agresiv i mjedisit me qëllim që të kryejë rolin që i është dhënë. Ajo mbrojtje bëhet me
aplikimin e duhur të shtresave mbrojtëse të betonit dhe armaturës. Me termin shtresë
mbrojtëse nënkuptohet shtresa e betonit nga ana e jashtme e elementit prej bet-
onit të armuar deri te armatura e parë. Ajo shërben për të mbrojtur armaturën nga
korrozioni, ndikimi agresiv i mjedisit, temperaturat e larta, etj. (fig.5.14.)

90
 Betoni i armuar

Fig. 5.14. Shtresat mbrojtëse

Shtresa më e hollë mbrojtëse deri te armatura përfshirë edhe stafat (yzengjitë)

varet nga lloji i elementeve, respektivisht konstruksioni, shkalla e agresivitetit të mje-
disit, tipi i betonit, diametri i armaturës dhe mënyra e ndërtimit, respektivisht shtrimit
të betonit. Shtresat më të holla mbrojtëse të betonit deri te armatura, për elementët
dhe konstruksionet në mjedise pak agresive të realizuara me betonim në vend, janë:
а0 - 1,5 cm – për pllaka/soleta, guaska, mure dhe konstruksione të lehta mes-kati;
а0 - 2,0 cm – për trarë, shtylla dhe elemente të tjerë që nuk përfshihen në pikën
e parë.
Në rast se elementi, respektivisht konstruksioni, gjendet në mjedis relativisht agre-
siv, atëherë shtresat mbrojtëse rriten së paku për 0,5 cm, ose së paku për 1,5 cm nëse
elementi gjendet në mjedis shumë agresiv. Shtresat e mëposhtme mbrojtëse duhet të
korrigjohen dhe të jenë si më poshtë:
a) +0,5 cm, nëse elementi i konstruksionit është vështirë i arritshëm për ta kon-
trolluar në vazhdimësi;
b) +0,5 cm – për beton të cilësisë МB<25;
c) +1,0 cm nëse sipërfaqja e betonit përpunohet në mënyrë plotësuese me pro-
cedura që shkaktojnë dëmtimin e shtresës mbrojtëse të betonit;
d) +1,0 cm për konstruksione që realizohen me kallëp rrëshqitës;
e) - 0,5 cm për elemente për montim të prodhuar në fabrikë.

Të gjithë elementët e lartpërmendur mblidhen për të përcaktuar trashësinë e

shtresës së sipërme mbrojtëse (tabela 5.3).

91
 Betoni i armuar

Tabela 5.3 – Llogaritja e shtresës mbrojtëse të armaturës (cm)

Tipi i (marka e)
betonit <МB25 <МB25 >МB25 >МB25
Agresiviteti i Pllaka/soleta, Trarë dhe Pllaka, guaska Trarë dhe
mjedisit guaska dhe shtylla dhe mure shtylla
mure
I ulët 2,0 2,5 1,5 2,0
I mesëm 2,5 3,0 2,0 2,5
I lartë 3,5 4,0 3,0 3,5

Shtresat mbrojtëse më të vogla mund të jetë e nevojshme t’i rezistojnë zjarrit ose
të plotësojnë kushte të tjera të veçanta në rast se konstruksionet gjenden në mjedise
të veçanta me shkallë të pazakontë agresiviteti (industria kimike, e lëkurës dhe të
ngjashme).
Në kushte të këtilla shtresa mbrojtëse e betonit mund të arrijë trashësinë prej а ≥
5 cm dhe për këtë arsye duhet të armohet me rrjetë teli të plastifikuar e cila nuk merret
parasysh gjatë vlerësimit të gjendjes së sforcimeve dhe deformimeve të elementit.
Distanca e rrjetës së telit të plastifikuar nga sipërfaqja e jashtme nuk duhet të jetë më
e vogël se 2 cm.
Në figurën 5.15 janë paraqitur disa mënyra për realizimin e duhur të shtresave
mbrojtëse me ndihmën e distancuesve plastikë, të çelikut dhe atyre të betonit.

92
 Betoni i armuar

Fig. 5.15. Llojet e ndryshëm të distancuesve për realizimin e shtresave mbrojtëse

5.4.3. RENDITJA E ARMATURËS NË PRERJET TËRTHORE

Armatura në prerjet tërthore duhet të renditet në atë mënyrë që të mundësohet

shtrimi normal i betonit dhe ngjitja efikase e betonit me armaturën.
Distanca e pastër horizontale dhe vertikale ndërmjet profileve paralele individ-
uale të armaturës nuk guxon të jetë më e vogël se 3 cm. Ajo distancë duhet të jetë së
paku e barabartë me diametrin e armaturës (në rast se profilet më të afërt të armaturës
janë të ndryshëm dhe kur më i madhi merret në konsideratë) dhe jo më e vogël se 0,8
dmax nga diametri i kokrrës më të madhe të agregatit. Gjithashtu, distanca horizon-
tale ndërmjet profileve duhet të lejojë kalimin e gjilpërës së pervibratorit për shkak të
ngjeshjes më të mirë të betonit (fig. 5.16).

∅ - diametri më madh
i armaturës
0,8 dmax - kokrra më e madhe e
agregatit

Fig. 5.16. Renditja e armaturës në prerjet tërthore

Profilet individuale mund të grupohen pranë njëri-tjetrit, ose sipër njëri-tjetrit

në tufa pa ndonjë distancë ndërmjet veti, me përjashtim të prerjeve me më shumë ar-
maturë për shkak të vendosjes së tyre. Numri i profileve të tilla të grupuara të armaturës
mund të jetë më së shumti 4 (fig. 5.17). Më së shumti dy profile mund të vendosen pranë
njëri-tjetrit në të njëjtin rrafsh.

93
 Betoni i armuar

Fig. 5.17. Grupimi i shufrave në prerjet tërthore

5.4.4. ANKORIMI I ARMATURËS NË BETON

Armatura duhet patjetër të ankorohet në skajet e betonit për të kryer rolin e saj.
Përgjatë gjatësisë së ankorimit forca e armaturës gradualisht transferohet te betoni
përmes sforcimeve/nderjeve nga ngjitja e armaturës me betonin tp.
Ankorimi i armaturës bëhet thjeshtë duke e zgjatur atë. Shufrat e armaturës së
brinjëzuar në skajet e tyre zakonisht mbarojnë me grremça, kurse rrjetat e salduara nuk
mbarojnë me grremça. Ankorimi mund të bëhet edhe në mënyrë tjetër nëse dëshmo-
het siguria nga testimi i tyre.
Gjatësia e ankorimit varet nga më shumë faktorë siç janë: pozicioni i profilit në
element, lloji dhe diametri i armaturës, tipi i betonit, etj.

5.4.5. VAZHDIMI I ARMATURËS

Në shumë raste paraqitet nevoja për vazhdimin e armaturës gjatë armimit të el-
ementëve të konstruksioneve me beton të armuar. Gjatësia e rrjetave ose shufrave
individuale të armaturës shpesh kufizohet nga kushtet e prodhimit dhe dërgesës, gjeg-
jësisht transportit. Vazhdimi i armaturës bëhet në disa mënyra: me mbivendosje,
saldim, formimin e grremçave, koka ankoruese, etj.
Armatura e tërhequr zakonisht nuk vazhdohet me mbivendosje. Nëse vazhdimi
i tillë nuk mund të realizohet te prerjet e elementëve më të vegjël me ose pa grremça,
gjatësia e mbivendosjes së armaturës së shtrënguar GA (AL) dhe RA (RA) është:

94
 Betoni i armuar
Армиран бетон

 0,5l s

l p = α1 ⋅ l s(ef) ≥  15∅
20cm


Fig.
Сл 5.18. Должина
Gjatësia eнаmbivendosjes
преклопувањеsë на
armaturës sëарматура
ребраста brinjëzuar
Вредностите на коефициентот се дадени во табела
Vlerat e koeficientit α1 janë dhënë në tabelën 5.4.
Табела Вредности на коефициентот α
Tabela 5.4 – Vlerat e koeficientit α1
Чисто растојание помеѓу Чисто растојание од Процент на продолжување
два соседни преклопи во најблиската површина на на прачки во еден пресек
еден
Distanca e пресек
pastër ndërm- бетонот
Distanca e pastër nga Përqindja e vazhdimit të shufrave
jet dy mbivendosjeve më sipërfaqja më e afërt e në një prerje
të afërta≤ në një prerje ≤
betonit 20% 25% 33% 50% >50%

a ≤ 10∅ b ≤ 5∅ 1,2 1,4 1,6 1,8 2,0

Најголемиот
a > 10∅ дозволен процентb >
на5∅продолжување1,0 на 1,1
затегнатата
1,2 арматура
1,3 1,4
со преклопување во еден пресек изнесува за ребраста арматура доколку
Përqindja
арматурата е со më e односно
madhe e lejuar
за eпрофили
vazhdimit ≥të armaturës së tërhequr (zgjatur)
me mbivendosje në një prerje tërthore është 100% për armaturën e brinjëzuar nëse
armatura është ∅<16, respektivisht 50% për profilet ∅ ≥16.
Процентот на преклопување на притиснатата арматура на преклоп може да
Përqindja e mbivendosjes së armaturës së tërhequr te mbivendosja mund të jetë
изнесува до од вкупната арматура во пресекот со должина на
100% e armaturës
преклопување е përgjithshme në prerje, ku gjatësia e mbivendosjes është min
së
ls(еf ).
Должината на преклопот на носивите жици на ребрастата мрежаста
Gjatësia e mbivendosjes së telave të trarit te armatura e rrjetës së brinjëzuar varet
арматура зависи од дијаметарот на арматурата условите на атхезија и друго
nga diametri i
дадени во табела
armaturës ∅, kushtet e adezionit dhe të tjera, të shënuara në tabelën 5.5.

95
 Betoni i armuar

Tabela 5.5- Gjatësia e mbivendosjes në armaturën e rrjetës së brinjëzuar të trarit (cm)

Numri më i
Telat gjatësorë Gjatësia e vogël i telave
në drejtimin Diametri Kushtet e mbivendosjes tërthor (ny-
e bartjes së ∅ (mm) adezionit (cm) jeve)
ngarkesës
MAR MAR
35 3
Një tel ∅ ≤ 12 të mira të këqija
35 3
35 3
Tela të dyfishtë ∅ ≤ 8,5 të mira të këqija
35 4
45 4
Tela të dyfishtë 8,5 ∅ ≤ 12 të mira të këqija
45 5
Vazhdimi i armaturës mund të bëhet me saldim, por duke bërë ekzaminimet e
duhura. Saldimi mund të jetë ballor (fig. 5.19 a), me vazhdim me ndihmën e ndërlidhjes
me çelikun e betonit (fig. 5.19 b) dhe me vazhdim me mbivendosje të dy shufrave të
lakuara (fig. 5.19 c).

a) b)

c)

Fig. 5.19. Vazhdimi i armaturës me saldim

Për vazhdimin e armaturës vertikale (ankerët e shtyllave) në zonat sizmike për-

doren zgjatje pa grremça. Përgjatë mbivendosjes vendosen stafat (yzengji) më të den-
dura në përputhje me rregullat për ndërtimin e objekteve në zonat sizmike.

96
 Betoni i armuar

5.4.6. MONTIMI I ARMATURËS

Rendi i armaturës në prerjet tërthore dhe përgjatë elementeve është e definuar

në planet dhe detajet e armaturës të përshkruara në dokumentacionin projektues të
konstruksionit. Një detyrë e realizuesit të punimeve gjatë montimit të armaturës është
të sigurojë pozicionin e projektuar me qëllim që gjatë shtrimit të betonit të mos vijë
deri te zhvendosja e saj. Për këtë qëllim, shufrat e armaturës lidhen ndërmjet veti me tel
të hollë ose saldohen me pika, kurse shtresat mbrojtëse të parapara sigurohen me një
numër të mjaftueshëm distancuesish. Si distancues (kufizues) nuk duhet të përdoren
pjesë të shkurtra hekuri për shkak të mundësisë së korrozionit të tyre dhe dëmtimit të
shtresës mbrojtëse të betonit.

Armatura në themele dhe elemente të ngjashme konstruktive nuk guxon

të vendoset drejtpërdrejt në tokë. Fillimisht duhet të krijohet një shtresë
për rrafshim dhe mbrojtje me trashësi prej minimum 5 cm dhe më pas të
vendoset armatura.

Procesverbali duhet të plotësohet para fillimit të betonimit në prani të organit

mbikëqyrës nëse armatura e montuar është në përputhje me dispozitat e projektit,
përkundrazi nuk lejohet betonimi. Në këtë rast kontrollohen:
• lloji, diametri, numri i shufrave dhe forma e tyre;
• lidhja e tyre, përforcimi dhe prania e shtresave mbrojtëse të parapara;
• pastërtia e armaturës (ndryshk, llaç, beton, yndyra, etj.).
Vetëm pas një kontrolli të tillë mund të jepet leja për betonim.

Mbaj mend!

3 Betoni si material ndërtimor karakterizohet me qëndrueshmëri

jashtëzakonisht të madhe ndaj shtypjes dhe qëndrueshmëri shumë më
të vogël ndaj tërheqjes.
3 Armatura pranon sforcime të tërheqjes dhe kjo nënkupton se ajo
vendoset në zonën e tërhequr (zgjatur) të prerjes tërthore. Më së shumti
përdoret lloji i armaturës RA 400/500-2.
3 Armatura e brinjëzuar RА 400/500-1 dhe RА 400/500-2 ekziston në
format si më poshtë:
rrotulla cilindrik.........................për Ø ≤ 14 mm me gjatësi rreth 50 m;
në formën e shufrave gjysmë të lakuara.......... për 14 ≤ Ø ≤ 22 mm;
shufra të drejta ..................për Ø > 22 mm, me gjatësi prej 8 deri 14 m.

97
 Betoni i armuar

3 Me termin shtresë mbrojtëse nënkuptohet shtresa e betonit nga ana e

jashtme e elementit prej betonit të armuar deri te armatura e parë.
3 Vazhdimi i armaturës bëhet në disa mënyra: me mbivendosje, saldim,
formimin e grremçave dhe koka ankoruese.
3 Armatura në themele dhe elementë të ngjashëm konstruktivë nuk guxon
të vendoset drejtpërdrejt në tokë. Fillimisht duhet të krijohet një shtresë
për rrafshim dhe mbrojtje me trashësi prej minimum 5 cm dhe më pas të
vendoset/shtrohet armatura.

Pyetje!

1. Cili është roli i armaturës në elementët e betonit të armuar?

2. Ku vendoset/montohet armatura në trarin me mbështetës të lirë dhe ku
në konzola?
3. Çfarë lloj armature përdoret më së shumti kohëve të fundit?
4. Numëroni kushtet e bashkëveprimit të betonit me armaturën.
5. Nga çka varet trashësia e shtresës mbrojtëse të armaturës?
6. Sa është trashësia më e vogël e shtresës mbrojtëse për trarët dhe sa për
shtyllat?
7. Nga çka varet gjatësia e ankorimit të armaturës në beton?
8. Si mund të bëhet vazhdimi i armaturës me saldim?
9. Shpjegoni dhe vizatoni llojet e distancuesve të cilët i njihni dhe cilin do
ta përdorni për formimin e shtresës mbrojtëse në muret nga betoni i
armuar.

98
TEMA 6 – Elementët e betonit
Në këtë njësi tematike nxënësit do të mund të:
• dallojnë elementët e betonit të ngarkuar në shtypje qendrore
me përdredhje;
• dallojnë elementët e betonit të ngarkuar në shtypje qendrore
pa përdredhje;
• krahasojnë elementë betoni të ngarkuar në shtypje qendrore
pa përdredhje;
• krahasojnë elementë betoni të ngarkuar në shtypje qendrore
me përdredhje;
• të llogarit themelet e betonit nën mureve dhe shtyllave.
 Betoni i armuar

6. ELEMENTËT E BETONIT
6.1. Bazat për llogaritjen e elementëve të betonit
6.2. Llogaritja e elementëve të betonit të ngarkuar në shtypje
qendrore – pa përdredhje
6.3. Llogaritja e elementëve të betonit të ngarkuar në shtypje
qendrore – me përdredhje
6.4. Llogaritja e themeleve të betonit nën mureve
6.5. Llogaritja e themeleve të betonit nën shtyllave

100
 Betoni i armuar
Армиран бетон

6. БЕТОНСКИ
ELEMENTËT E BETONIT
ЕЛЕМЕНТИ
6.1ОСНОВИ
BAZAT ЗА
PËR LLOGARITJEN E ELEMENTËVE TË BETONIT
ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА БЕТОНСКИ ЕЛЕМЕНТИ

Бетонот
Betoni е материјал
është којkarakterizohet
material i cili се одликува me
со qëndrueshmëri
висока јакост наtëпритисок
lartë ndajиshtypjes
многу
помала јакост на затегнување Затоа од него се изведуваат елементи напрегнати
dhe qëndrueshmëri shumë më të vogël ndaj tërheqjes. Prandaj, prej tij realizohen
на притисок како што се
elemente të nderura ndaj shtypjes si p.sh.:
•столбови
shtylla;
темели
• themele;
•ѕидови
mure,иetj.
др
Në fig. 6.1 еështë
На сликата paraqitur
прикажан еденnjë shtyllë betoni
бетонски e ngarkuar
столб товарен со me forcë të jashtme
надворешна сила N.

Сл Бетонски столб товарен со надворешна сила

Fig. 6.1. Shtyllë betoni e ngarkuar me forcë të jashtme
Ако надворешната сила делува во тежиштето на напречниот пресек
велиме дека елементот е товарен центрично Во ценрично
Nëse forca e jashtme N vepron në pikën e rëndesës товарените
së prerjes tërthoreелементи
gjatësore,
надворешната сила на притисок предизвикува центрични дозволени напрегања
atëherë themi se elementi është i ngarkuar në shtypje qendrore. Te elementët me ngarkesë
на притисок
qendrore, forca e jashtme e shtypjes shkakton sforcime qendrore të lejuara të shtypjes σ .
s
TeКај бетонските
elementët елементи
e betonit изложени
të ekspozuar наlakimit
ndaj свиткување се nderjet
paraqiten појавуваат рабни
të lejuara të
дозволени напрегања на бетонот кои се означуваат
skajshme të betonit të cilat shënohen me σ (fig.6.2). со сл
r
За да може да се изврши пресметување на елементите изработени од
Për të bërë llogaritjen e elementëve të punuar nga betoni duhet të dihen sforci-
бетон потребно е да се знаат дозволените напрегања на бетонот Тие се
met (nderrjet) e lejuara të betonit. Ata janë dukshëm më të ulët sesa qëndrueshmëritë
значително помали од соодветните јакости на бетонот и изнесуваат
përkatëse të betonit të cilët janë:
σ s ≈ 0,2 ⋅ fbk и σ r ≈ 0,25 ⋅ fbk

σS - nderjaдозволено
центрични qendror i lejuar i betonit
напрегање на бетонот
σ -
рабни
r sforcimet (nderjet) e lejuar të
дозволени напрегања на бетонотskajshëm të betonit
fbk - qëndrueshmëria
карактеристична јакостkarakteristike
на бетонот e betonit
101
 Betoni i armuar

Армиран
Армиранбетон
бетон

Fig. 6.2. Element betoni i ekspozuar ndaj përkuljes (lakimit)

Vlerat e nderjeve
Сл
Сл normale
Бетонскиtëелемент
Бетонски lejuara
елемент në betonin
изложен
изложен eсвиткување
нана pa armuar, së bashku me sasitë e
свиткување
çimentos së nevojshme për të arritur klasat e duhura të betonit, janë dhënë në tabelën
6.1. Вредностите
Вредноститенанадозволените
дозволенитенормални
нормалнинапрегања
напрегањавовонеармираниот
неармираниотбетон
бетон
заедно
заеднососоколичините
количинитенанацементот
цементотпотребни
потребнизазапостигнување
постигнувањенанаодредени
одреденикласи
класи
бетон
бетонсеседадени
даденивовотабелата
табелата Tabela 6.1
Табела
Табела
Sasia e çimentos
количина σs σr
количинананацемент
цемент ММ МB
(kg/m3) (MPa) (MPa)
150 10 1,5 2,0
200 15 2,5 3,5
или
или 20 3,5 5,0
250 ose
повеќе
повеќе 30 6,0 8,0
më shumë >30 0,2 fbk 0,25 fbk

Nderjet normalë
Дозволените
Дозволените të lejuarнапрегања
нормални
нормални të tërheqjesна
напрегања gjatë lakimit së elementëve
на затегнување
затегнување при të betonit
при свиткување
свиткување janë
нана
një e dhjeta
бетонските
бетонските e nderjeve
елементи
елементи të lejuarедна
изнесува
изнесува të skajshëm
една десетина
десетинаtëод
shtypjes të dhënaрабни
оддозволените
дозволените në tabelën
рабни 6.1.
напрегања
напрегања
нанапритисок
притисок дадени
Për shkakдадени вовотабелата
табелата
të ngarkesave eksploatuese në prerjet e elementeve të betonit paraqit-
en të ashtuquajturit nderje të vërtetë. Ataтовари
Под
Под дејство
дејство нана експлоатационите
експлоатационите товариtë
duhet вово пресеците
jenë пресеците нана бетонските
më të vegjël бетонските
ose së paku të
елементи
елементи сесе јавуваат
јавуваат
barabartë me të lejuarat. т тн н стварни
стварни напрегања
напрегања Тие
Тие треба
треба дадабидат
бидат помали
помали или
или
најмногу
најмногуеднакви
еднаквисосодозволените
дозволените
Rendiзаi пресметување
Редоследот
llogaritjes së elementeve të betonit – shtyllat dhe muret – зависи
varet nga
Редоследот за пресметувањенанабетонските бетонскитеелементи
елементи столбови
столбовии иѕидови
ѕидови зависи
përdredhja
ододнивната (lakimet)
нивнатавиткост
виткост која eсе
која tyre e cila definohet
седефинира
дефинира si më poshtë:
нанаследниов
следниов начин
начин
l
λk = k
imin
Каде
Кадее е:
ku: виткост
виткостнанаелементот
елементот
λk –должина
lakueshmëria
должина e elementit нанаелементите
нанаизвиткување
извиткување елементите која којазависи
зависиод одначинот
начинотнана
неговото
неговото –поврзување
gjatësia e përdredhjes
lk поврзување së elementëve
сосо останатите
останатите e cila varet
конструктивни
конструктивни nga mënyra
елементи
елементи и иeстварната
lidhjes së tyre
стварната
me elementët
должина
должина На tjerë të konstruksionit
Насликата
сликата сесеприкажани
прикажаниdheчетирите
gjatësinëосновни
четирите aktuale.
основниNë fig. 6.3 janë
Ојлерови
Ојлерови случаиparaqitur
случаи нана
katër
врски со raste themelore
должините на të Oljerit
извиткување
врски со должините на извиткување për lidhjet me gjatësitë e përdredhjes.
l
i min = min --минимален
минимален
rrezja радиус
minimale радиус нанаинерција
инерција
e inercisë;
Ab Ab
- минимален
минимален
lmin –l momenti момент
момент
minimal нанаинерција
i inercisë;инерција
површина на напречниот пресек
површина на напречниот пресек
Ab - sipërfaqja e prerjes tërthore.

102
0202
 Betoni i armuar

Në praktikë shpesh hasen prerje gjatësore

Армиран katrore, drejtkëndore dhe rrethore të
бетон
shtyllave. Në tabelën 6.2 janë dhënë momenti minimal i inercisë dhe rrezja minimale
Во së
e inercisë практиката
tyre. најчесто се сретнуваат квадратни правоаголни и кружни
напречни пресеци на столбовите За нив минималниот момент на инерција и
минималниот полупречник на инерција се дадени
Tabela 6.2 во табелата
Tабела 6.2

Попречен пресек
Prerja tërthore

I min ab 3 a4 d 4π
12 12 4
imin 0,289a 0,289a 0,25d

a)а b) б c) в d) г

Сл Врска на стапови и должина на извиткување

а Двата краја се зглобно

Fig. 6.3. Lidhja eсврзани
shufrave dhe gjatësisë së përdredhjes
б Едниот крај е вклештен а другиот е зглобно сврзан
в Двата краја се вклештени
a/ Dy skajet të lidhur me nyje;
г Едниот крај е вклештен а другиот е слободен
b/ Njëri skaj është i mbërthyer-ikastruar, kurse tjetri i lidhur me nyje;
c/Во
Dyзависност
skajet janëодtëизносот на виткоста
mbërthyer-ikastruar; се разликуваат следниве случаи
d/ Njëri аskaj është iелементи без извиткување
mbërthyer-ikastruar, kurse tjetri i lirë;
Rastet eбmëposhtme ekzistojnë
елементиnëсоvarësi
извиткување
të vlerës së përdredhja λk:
a/ λk ≤ 35
в – Ако потребно е да се зголемат димензиите на
elemente pa përdredhje;
напречниот k ≤ 70 –да
b/ 35 < λпресек elemente me përdredhje
се зголеми марката на бетонот или пак елементите да се
Nëse λk > 70како
c/изведуваат – nevojitet zmadhimi i dimensioneve të prerjes tërthore gjatësore,
армиранобетонски
të rritet tipi i betonit ose elementët të realizohen me beton të armuar.

103
 Армиран бетон
Армиран
Армиран бетон
бетон

Betoni i armuar
ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА БЕТОНСКИ ЕЛЕМЕНТИ ТОВАРЕНИ НА ЦЕНТРИЧЕН
ПРИТИСОК БЕЗ
ПРЕСМЕТУВАЊЕ ИЗВИТКУВАЊЕ
ПРЕСМЕТУВАЊЕ НАНА БЕТОНСКИ
БЕТОНСКИ ЕЛЕМЕНТИ
ЕЛЕМЕНТИ ТОВАРЕНИ
ТОВАРЕНИ НА
НА ЦЕНТРИЧЕН
ЦЕНТРИЧЕН
6.2. LLOGARITJA
ПРИТИСОК
ПРИТИСОК БЕЗ E ELEMENTËVE
БЕЗ ИЗВИТКУВАЊЕ
ИЗВИТКУВАЊЕ TË BETONIT TË NGARKUAR NË
SHTYPJE QENDRORE – PA PËRDREDHJE
Пресметувањето на бетонски елементи товарени на центричен притисок
без извиткување
Пресметувањето
Пресметувањето на се
на врши сметајќи
бетонски
бетонски елементи
елементиго товарени
бетонот
товареникако
на идеално еластичен
на центричен
центричен притисок
притисок и хомоген
Llogaritja
материјал e elementëve
Елементите се të betonit të
пресметуваат ngarkuar
во në
пресекотshtypje qendrore
каде pa përdredhje
без
без извиткување
извиткување сесе врши
врши сметајќи
сметајќи го
го бетонот
бетонот како
како идеално
идеално еластичен
еластичен и хомоген силата
делува
и хомоген
bëhet duke llogaritur
материјал сл се betonin si material ideal elastik dheкаде
homogjen. Elementët lloga-
материјал Елементите
Елементите се пресметуваат
пресметуваат вово пресекот
пресекот каде делува
делува силата
силата
riten
сл
сл
në prerjen A – A ku vepron forca S = N + G (fig. 6.4).
Ознаките
Shenjat го имаат следното
e lartpërmendura janë: значење
Ознаките го имаат аксијална
следното сила која делува на елементот а се утврдува со
значење
Ознаките
N - гоforca
имаат следното
aksiale значење
(boshtore) e cila vepron në element dhe që vërtetohet përmes
извршената анализа на товарите
аксијална
аксијална сила сила која
која делува
делува нана елементот
елементот а а се
се утврдува
утврдува со
со
analizës
извршената së realizuar
анализа на të ngarkesave;
товарите сопствена тежина
извршената анализа на товарите
G = Abb ⋅ I ⋅ γ bb ---сопствена тежина
волуменска маса на неармиран бетон
pesha vetijale-individuale;
сопствена тежина
γγ b == 24
24kN
kN // m
3
волуменска
m 3 -–masa маса
vëllimore
волуменска на
на неармиран
e betonit
маса бетон
të pa armuar.
неармиран бетон

Сл
Сл
Сл
Задачата за пресметување на бетонски елементи може да биде зададена
на три начини Fig. 6.4.
Задачата
Задачата за
за пресметување
пресметување на на бетонски
бетонски елементи
елементи може
може дада биде
биде зададена
зададена
на три начини
на три начини За познати димензии на напречниот пресек на столбот М висината на
За
За познати
познати столбот
Detyra për иllogaritjen
димензии
димензииврската
на на краевитепресек
e elementëve
на напречниот
напречниот наtë
столбот
пресекbetonit
на во конструктивниот
mund
на столбот
столбот të
Мjepet
М në tre
висината
висинатасистем
на треба
mënyra:
на
столбот
столбот да
1) ииPër се пресмета
врската
врската на
dimensione носивоста
на краевите
краевите на
të njohura на
на столбот столбот
të prerjesво
столбот силата
конструктивниот
воtërthore Пресметувањето
të shtyllës,систем
конструктивниот систем треба
треба
MB, lartësisë се
së shtyllës
да извршуваносивоста
по следниот наредослед
dheсе
да пресмета
сеlidhjeve
пресмета носивоста
në skajet на
e shtyllës столбот
sisteminсилата
столбот
në силата Пресметувањето
Пресметувањето
e konstruksionit се
се kapac-
duhet të llogaritet
извршува
извршува поа Се пресметува
по следниот
следниот редослед
редослед минималниот радиус на инерција користејќи ја
iteti i ngarkesës së shtyllës (forca N). Llogaritja bëhet sipas kësaj radhe:
а
а Се табелата минималниот
Се пресметува минималниот радиусрадиус на на инерција користејќи
користејќи ја
a)пресметува
Llogaritet
б Се rrezja
пресметува minimale
должинатаe inercisë
на
инерција
imin sipas
извиткување tabelës
според
ја
1.2.сликата и се
табелата
табелата
б
б Се
b) Llogaritet должината
Се пресметува
пресметува
пресметува
gjatësia
виткоста
должината
e përkuljes
на lk sipas
на извиткување
Притоа ако figurës
извиткување
6.3
во dhe
според
според
llogaritetизададената
сликата
сликата оди
зависност përkulja
се
се
λk.
Nëseвиткоста
пресметува k ≤ 35, në
gjatë kësaj λПритоа ако
varësi të во
MB së dhënë од nga tabela 6.1 lexohen
МБ од
пресметува табелата Притоа
виткоста се одчитува
ако во зависност
дозволеното од зададената
напрегање
зависност зададената
nderja e lejuara σs.
МБ
МБ од
од табелата се
се одчитува
в Вкупната сила
табелата дозволеното
која може
одчитува да ја приминапрегање
дозволеното столбот која изнесува
напрегање
c) Forca e përgjithshme të cilën e pranon shtylla e cila është
вв Вкупната
Вкупната сила
сила која
која може
може да
да ја
ја прими
прими столбот
столбот која
која изнесува
изнесува
S = Ab ⋅ σ s
г Се пресметува силата која делува на елементот
d) Llogaritet forca e cila ka ndikim në element
гг Се
Се пресметува
пресметува силата
силата која
која делува
делува на
на елементот
елементот
04 N=S-G
04
04

104
 Армиран бетон
Армиран бетон

Betoni i armuar
Пример
Пример
Shembulli 1
Да се пресмета носивоста на бетонски столб со кружен напречен пресек и
Të llogaritet
дијаметар kapaciteti
Да се пресмета i ngarkesës
носивоста
изработен наМ
од së shtyllës
бетонски së betonit
столб
Висината me prerje
со столбот
на кружен tërthoreпресек
напречен
изнесува rretho-иа
re дијаметар
dhe diametër
врската d = 40на
на столбот изработен
cm i ndërtuar
двата од
краја еМ
me MB20.Висината
зглобна Lartësia eна столбот
shtyllës изнесува
është 3,30 m, ndërsaа
lidhja e shtyllës
врската në dy skajet
на столбот është
на двата meеnyje.
краја зглобна
Решение
Rrezja minimale e inercionit është:
Решение
imin = 0,25
Минималниот ⋅ d =на
радиус 0,25 ฀ 40 =изнесува
инерција 10 cm
Минималниот радиус на инерција изнесува
Gjatësia e lirë e përdredhjes për kushtet e përcaktuara kufitare është:
За дадените гранични услови слободната должина на извиткување изнесува
lk = l =гранични
За дадените 3,30 m услови слободната должина на извиткување изнесува

Виткоста на столбот
Përdredhja е është:
e shtyllës
Виткоста на столбот е
l 330
λk = k = (paизвиткување
= 33 < 35 (без përdredhje).
imin 10 без извиткување

Вкупната сила која столбот може да ја прими е

Forca totale
Вкупната të cilën
сила која mund
столбот ta përballojë
може shtylla
да ја прими е është:
S = Ab ⋅σs
Површината на напречниот пресек изнесува
Површината на напречниот пресек изнесува
Sipërfaqja e prerjes tërthore gjatësore është:
d 2π 40 2 4⋅ 3,14
Ab = 4 = = 1256 cm 2
4 4
За усвоена М дозволеното центрично напрегање на притисок изнесува
За усвоена М дозволеното центрично напрегање на притисок изнесува
следува
Nderja qendrore e lejuar
да е еднакво на
në shtypje për MB20 të miratuar është
следува
σs = 2,5 MPa (1 MPa =да
1 MN/m 2; 1 MN = 1000 kN; 1 m2 = 10000 cm2, ku si rrjedhim 1000
е еднакво на
kN/10000 cm2 duhet të jetë i barabartë me 1/10 kN/cm2).
Силата
S =која · σs = 1256
Ab делува на столбот -1 = 314 kN
изнесува
· 2,5 · 10
Силата која делува на столбот изнесува
= −
Forca =e cila
− vepron në shtyllë është:
Сопствената
N=S-G тежина на столбот е
Сопствената тежина на столбот е

Pesha e vetë shtyllës është:

G ==Ab ⋅ −l ⋅γb == 0,125 ⋅ 3,30 ⋅ 24 = 9,95 kN
Пример = При − познати
= димензии на столбот висината на столбот врската на
ПримерN = 314
При- 9,95 = 304,05
познати kN
димензии на столбот висинатаМна Пресметувањето
столбот врската на
краевите и силата потрребно е да се определи се
краевите по
извршува и силата потрребно е да се определи М
следниот редослед Пресметувањето се
извршува апо Се
Shembulli следниот
2. Për редослед
пресметува минималниот
dimensionet e njohura tëрадиус
shtyllës,на инерција
lartësi користејќи
të shtyllës, lidhje nëја
а Се
табелата
skaje dhe forcë пресметува минималниот радиус на инерција
N, duhet të gjeni MB. Llogaritja bëhet sipas këtij rendi: користејќи ја
табелата
a) Llogaritet rrezja minimale e inercisë duke përdorur tabelën 6.2

105
 Армиран бетон
Армиран бетон
б Се пресметува должината на извиткување според сликата и со
б Се пресметува должината на извиткување Betoni
Армиран i според сликата
armuar
бетон и со
неа се определува виткоста
неа се определува виткоста
в Ако се пресметува стварното напрегање
в Ако
b) бсе Се пресметува
Llogaritet gjatësiaдолжината на извиткување
e përdredhja
пресметува стварното напрегање
lk sipas figurësспоред
6.3 dheсликата и со
me atë llogaritet
përdredhja
неа .
λkств
се определува виткоста
ств
Акоλk ≤ 35, atëherë
c) вNëse llogaritet
се пресметува nderja reale
стварното σ s.
напрегање
Sдобиените резултати на
σСпоред
s (ств) =
ств од табелата се зема најблиската
Според добиените резултати Ab на ств од табелата се зема најблиската
поголема вредност на доз и според него се усвојува М
поголема вредност наNë bazë të rezultateve të fituara
доз и според него се усвојува σsМ
(reale) nga tabela 6.1 merret vlera më e madhe
Според
e afërt добиените
e σs(lejuar) резултати
dhe në bazë на ств од табелата
të saj përcaktohet MB. се зема најблиската
поголема вредност на доз и според него се усвојува М
ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА БЕТОНСКИ ЕЛЕМЕНТИ ТОВАРЕНИ НА ЦЕНТРИЧЕН
6.3. LLOGARITJA
ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА
EЕЛЕМЕНТИ
БЕТОНСКИСО
ПРИТИСОК
ELEMENTEVE TË BETONIT TË NGARKUAR NË
ТОВАРЕНИ НА ЦЕНТРИЧЕН
ИЗВИТКУВАЊЕ
ПРИТИСОК СО SHTYPJE QENDRORE – ME PËRDREDHJE
ИЗВИТКУВАЊЕ
ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА БЕТОНСКИ ЕЛЕМЕНТИ ТОВАРЕНИ НА ЦЕНТРИЧЕН
ПРИТИСОК Елементите
Elementët СО чија
ИЗВИТКУВАЊЕ
përkulja виткост
e të cilëve се навоѓа
gjendet në kufirin 35 < λk ≤ 70 trajtohen siсеtë përku-
во границите третираат
Елементите чија виткост
како се навоѓа
витки иmeсеanë во границите
пресметуваат извиткување
со Përdredhja се третираат
Максималната дозволена
lur dhe llogariten të përdredhjes. maksimale e lejuar për ele-
како витки и се пресметуваат
виткост за со извиткување
неармирани елементи Максималната
изнесува дозволена
mentët e pa armuar është λk = 70.
виткост за неармираниЕлементите
елементи чија виткост се навоѓа во границите
изнесува се третираат
Пресметувањето
Llogaritja e elementeve на елементите vjen
të përdredhur на извиткување
me reduktimin се eсведува
nderjeveнаnormal
редукција
како витки
Пресметувањето на наиелементите
се пресметуваат
дозволеното центрично со
на извиткување извиткување
нормално сведуваМаксималната
сенапрегање нанаредукција
притисок σдозволена
односно негова
qendror të lejuar të shtypjes σЅ, respektivisht zëvendësimin e sajë në nderje Ѕ të lejuar
виткост
на дозволеното центричноза неармирани
нормално елементи
напрегање изнесува
дозволенонанапрегањепритисок σЅ односно негова
më tëзамена
vogël eсо смалено
cila shënohet me σk dhe llogaritet кое sipas се бележи
shprehjes:со σк и се пресметува по
замена со смалено дозволено
Пресметувањето
изразот: напрегање кое се бележи
на елементите на извиткувањесо σ к и се пресметува
се сведува по на редукција
изразот на дозволеното центрично
135 − λk нормално напрегање на притисок σЅ односно негова
σk = ⋅σ s
замена со смалено дозволено
100 напрегање кое се бележи со σк и се пресметува по
изразот Анализирајќи го горниот израз може да се констатира следново
Анализирајќи го Nëгорниот
bazë tëизраз
shprehjes
можеtëда lartpërmendur
се констатираmund следновоtë konstatohet se:
за− λ
за për λk100= 35 σ k = σs
за
за për λk = 70 го горниот
Анализирајќи σ = 0,65 σ може да се констатира следново
израз
Очигледно kе дека со sпораст на виткоста дозволеното нормално напрегање
за со пораст на виткоста дозволеното нормално напрегање
Очигледно е дека опаѓа
опаѓа за
Është eЗадачата
qartë se me заrritjen e përdredhjesнаbieбетонските
пресметување nderja normale e lejuar σизложени
елементи k. на
Задачата за Очигледно
пресметување е дека со
на пораст на
бетонските виткоста дозволеното
елементи изложени
центричен притисок со извиткување како и кај елементите без извиткување може нормално
на напрегање
центричен притисокопаѓа
со
да извиткување
бидат поставени какона и кај елементите без извиткување може
Detyra për llogaritjen e три начина të betonit
elementëve të ekspozuar në shtypje qendrore
да бидат поставени Задачата
на три начина
За за пресметување
познати димензии на
на бетонските
напречниот елементи
пресек изложени
М висината на
наmënyra:
елементот
në përdredhje, si dhe e elementëve pa përdredhje, mund të parashtrohet në tre
За познати димензии
центричен притисок на
и врската напречниот
со извиткување пресек
на краевите како М висината
и кај елементите
на елементот на
треба да елементот
безсеизвиткување може
пресмета носивоста на
и врската на 1/ Për
краевите dimensione
да бидат поставени на të
елементот njohura
столботнаПресметувањето
три начина треба të даprerjes
се tërthore,
пресмета
оди по овој редослед
MB, lartësisë
носивоста на së elementit dhe
lidhjeve
столбот Пресметувањето
За а në
познати оди
Се skajet
по овој
димензии e elementit
пресметува редослед
на напречниот duhetпресек
минималноиот të llogaritet kapaciteti
М висината
радиус на инерцијанаi елементот
ngarkesës
користејќиsë ја
а Се пресметуваshtyllës.
и врската наLlogaritja
минималноиот
краевите bëhet
радиус
на sipasнаkëtij
елементот rendi:
инерција
треба да се користејќи
пресметаја носивоста на
табелата
табелата столбот
a/ Duke Пресметувањето оди6.2поllogaritet
овој редослед .
б përdorur
За позната tabelënдолжина rrezja minimale
на извиткување се eпресметува
inercionit iminвиткоста на
а Се пресметува минималноиот радиус на инерција користејќи ја
б За познатаb/ должина
Për gjatësi на të
елементот извиткување
njohur të përdredhjes се пресметува
lk llogaritet виткоста
përdredhjaна e elementit λ >
k
елементот λ табелата
> 35.
в Се пресметува
б За позната должина дозволеното 135 −напрегање
на извиткување λk се пресметува виткоста на
в Се пресметува дозволеното
c/ Llogaritet nderjaнапрегање
e lejuar σ k = ⋅σ s
елементот 100

06в Се пресметува дозволеното напрегање

06

06
106
 Betoni i armuar
Армиран бетон

d/ Forca
г totale të cilën shtylla
Се пресметува mund taсила
вкупната pranojë llogaritet
која столбот sipas shprehjes:
може да ја Sприми
= Ab · σпо
k
изразот forca e dobishme e cila ka ndikim në element: N = S – G
e/ Të llogaritet
д Се пресметува корисната сила која делува на елементот
6.4. LLOGARITJA E THEMELEVE TË BETONIT NËN MURE
ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА БЕТОНСКИ ТЕМЕЛИ ПОД ЅИДОВИ
Poshtë mureve të betonit dhe atyre me beton të armuar, respektivisht mureve
me tulla, Под
duhet të realizohen
бетонски elementë konstruktivë
и армиранобетонските të cilët
ѕидови do të bartin
односно ngarkesën
ѕидовите e
од тула
mureve në tokë.
потребно е даKëta elemente
се изведат konstruktive quhen
конструктивни themele.
елементи кои ќеThemelet nën товарот
го пренесат mur kanëод
formën e shiritave,
ѕидовите prandaj edhe
на почвата Овие hasen me emrin themele
конструктивни елементи meсе
shirita.
нарекуваат темели
Темелите под ѕидовите имаат облик на ленти па затоа се среќаваат и под името
лентовидни темели сл

Fig.
Сл6.5.

Лентовидните
Themelet me shiritaтемели
mund tëможат да edhe
realizohen се изведуваат
me beton nëseкако бетонски
gjerësia ако
e shpërn-
широчината
darjes на në
së shtypjes распростирањето
beton e cila kalonна në
притисокот
kënd β = низ
50 - бетонот која оди
600 në nivelin под агол
e lidhjes së
на ниво на темелната спојница најмалку е еднаква на потребната
themelit është së paku e barabartë me gjerësinë e duhur të themelit. Në të kundërtën,
ширина
themeli на темелот
duhet Воjetë
patjetër të спротивно
i armuar.темелот мора да биде армиран
Пресметувањето на овој вид темели се врши за еден метар должен
Llogaritja e këtij lloj themeli bëhet për gjatësi prej një metri (1 m) gjatë së cilës
при што се определуваат основните параметри
përcaktohen parametrat themelorë:
ширина на темелот
bt - gjerësia e themelit,
висина на темелот
h – lartësia e themelit,
Потребната
Gjerësia ширина
e nevojshme на темелот
e themelit се определува
përcaktohet од që
sipas kushtit условот стварните
sforcimet e real-
напрегања во почвата предизвикани од вкупната сила да бидат помали од
izuara në tokë të shkaktuara nga forca totale Nt të jenë më të vogla se të lejuarat:
дозволените:
Nt
σ s stv = ≤ σ doz
Ab
ku:е:
каде
Nt = ngarkesa e përgjithshme e cila përbëhet nga ngarkesa e dobishme N, vetë
вкупен товар кого го сочинуваат корисниот товар сопствената
pesha e murit G dhe themeli Gt;
тежина на ѕидот и темелот

107
 Армиран бетон
Betoni i бетон
Армиран armuar
површина со која темелот допира на почвата на единица
Ab = bt ⋅ 100 - површина
должина
со themeli
sipërfaqja ku која темелот допира
prek tokën на njësi
për një почвата на единица
gjatësie:
должина;
reale Nt
σ reale =
bt ⋅ 100
Nt
bt = lejuar
100 ⋅ σ lejuar
Висината на темелот се добива од условот линијата на распростирање
Висината
Lartësia
на притисокот набетонот
eво темелот
themelit подсе
H fitohet добива
sipas
агол од условот
kushtit
да vija линијата
сеqëпоклопи на распростирање
e shpërndarjes
со ширината së shtypjes
според në
на притисокот во бетонот под агол да се поклопи
beton (në kënd β) duhet të përkojë me gjerësinë bt sipas shprehjes: со ширината според
изразот:
изразот 1
N = (bt − d )tgβ
2
2 β се усвојува во зависност од квалитетот на бетонот на тој начин
Аголот
Këndi
Аголотβ gjendet në varësi
β се усвојува во të cilësisë sëодbetonit
зависност në atëнаmënyrë
квалитетот бетонот qëнаpërтој
beton më
начин
што за поквалитетен бетон се зема поголем агол
cilësor
што merret kënd më
за поквалитетен i madh
бетон β. поголем агол
се зема
Откако е извршено пресметувањето на ширината и висината на темелот
Откакоeеthemelit
Forma извршено пресметувањето
përcaktohet pas llogaritjes së bërë tëиgjerësisë
на ширината висината bt на
dheтемелот
lartësisë
H се определува неговата форма
H сеH.
së tij определува
Темелот може неговата
да бидеформа
изведен скалесто сл а а висината на една
Темелот може да биде изведен скалесто сл а а висината на shkalle
една
скала Themeli
да се движи
mundвоtëграниците
realizohet од до (fig.
me shkallë с 6.6a),
при што несмее
ndërsa да eсеnjë
lartësia сече со
скала да се движи во границите од до с при што несмее да се сече со
линијата
duhet të наjetëраспростирањето
në kufijtë 20 deriна 60силите на притисок
cm, gjatë низduhet
së cilës nuk бетонот При поголеми
të pritet me vijën e
линијата на распростирањето на силите на притисок низ бетонот При поголеми
висини од см темелот може да биде изведен како на сликата
shpërndarjes së forcave të shtypjes në beton. Për lartësi më të mëdha se 120 cm, б При тоа
theme-
висини од см темелот може да биде изведен како на сликата б При тоа
доколку
li mund tëнаклонот
realizohetнаsi në
косата
figurënрамнина е помал
6.6b. Gjatë од nevojiten
kësaj, nuk нема потреба
kallëpe në rastодse
доколку наклонот на косата рамнина е помал од нема потреба од
поставување на оплата
pjerrësia e rrafshit të pjerrët është më e vogël se 25°.
поставување на оплата

a) b)

Сл
Пример Сл
Fig. 6.6.
Пример
Ѕид со дебелина од пренесува товар врз бетонски
Shembull 1.
Ѕид со дебелина од пренесува товар врз бетонски
темел Дозволеното напрегање на почвата изнесува доз Да се
темел Дозволеното напрегање на почвата изнесува доз Да се
изврши димензионирање на темелот ако истиот е изведен од М
изврши димензионирање
Muri на темелот
25 cm i trashë mbart акоNистиот
ngarkesë е изведен
+ G = 280 одthemel
kN në një М betoni. Nderja e
lejuar e tokës është σs lejuar = 0,25 MPa. Gjeni dimensionet e themelit nëse i njëjti është
i ndërtuar me MB 20.

108
108
108
 Betoni i armuarбетон
Армиран
Армиран бетон
Армиран бетон
аа/ Определување
Përcaktimi i gjerësisëна ширината на темелот
së themelit:
а Определување на ширината на темелот
а Определување на ширината на темелот
Nt = N + G + Gt = 280 + 0,1 ⋅ 280 = 308 kN ;
Nt 308 ⋅10
bt = = = 123,3sm
100 ⋅ σ zlej. 100 ⋅ 0,25
zlej.
gjerësia e përcaktuar
усвоената
zlej.
e themelit
ширина на темелот bt= = 125sm
усвоената ширина на темелот
усвоената ширина на темелот
Стварното
Nderja reale напрегање
e tokës është:во почвата изнесува
Стварното напрегање во почвата изнесува:
Стварното напрегање во почвата изнесува
reale Nt 308 ⋅10
σ reale = = = 0,246 MPa < 0,250 MPa
reale 100 ⋅ bt 100 ⋅125
б Одредување висина на темелот
б Одредување висина на темелот
б Одредување
b/ përcaktimi i lartësisë висина на темелот
sëo themelit:
За усвоено β=
За vlerën
--Për усвоено β = 60° ,o tgβ = 1,732
o
β=
За усвоено 60 , tg 1,732
12 12
H = 2 (bt − d )=⋅ tgβ = 2 (125 − 25) ⋅ 1,732 = 86,6 cm
Усвоено
2
Усвоено = 2
Усвоено H = 90 cm
Fitohet H = 90 cm

сл
сл
сл

ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА БЕТОНСКИ Fig. 6.7.ТЕМЕЛИ ПОД СТОЛБОВИ

ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА БЕТОНСКИ ТЕМЕЛИ ПОД СТОЛБОВИ
ПРЕСМЕТУВАЊЕ НА БЕТОНСКИ ТЕМЕЛИ ПОД СТОЛБОВИ
Темелите под
6.5. LLOGARITJA столбови сеTËнарекуваат
E THEMELEVE BETONIT NËN единечни
SHTYLLAVEили темели самци Тие
Темелите
можатТемелите
да бидатпод под столбови
изведени од сесе нарекуваат
неармиран единечни
бетон само во или темели самци Тие
Themelet poshtë столбови
shtyllave quhen нарекуваат
njëshe oseбетонединечни
themele илислучај
темели
individuale. Ata
кога
mund
големата
самци të Тие
можат да
висина да бидат
значително изведени од
не го поскапува неармиран темелот само во случај кога големата
можат бидат изведени од неармиран бетонзаради
само во зголеменото
случај когаколичество
големата
ndërtohen
висина
бетон me
и beton
значителноtë
поголемиот pa armuar
не го
ископ vetëm
поскапува
на në
земја rastet
темелот
Во kur lartësia
заради
такви e madhe
зголеменото
случаи и воnuk e количество
shtren-
случаите кога
висина значително не го поскапува темелот заради зголеменото количество
бетон
jton dukshëm и
подземната поголемиот
koston e ископ
themelit
вода е доста (për на
висока земја
shkak të Во
sasisë
односно такви
së shtuar случаи
të и
betonit воdheслучаите
gërmimit кога
бетон и поголемиот ископ на земја Вофундирањето
такви случаи мора
и во да еслучаите
доста плиткокога
më tëподземната
madh
поради të
појававода
tokës).
на Nëе доста
rastet
карпи и висока
e tilla
слично dheодносно
се në фундирањето
rastet
изведуваат kur uji мора
nëntokësor
армиранобетонски да е
ështëдоста плитко
i tepërt,
темели
подземната вода е доста висока односно фундирањето мора да е доста плитко
поради појава
respektivisht themeliнаduhet
карпиtëиjetë
слично
mjaftсе се изведуваат
i cekët армиранобетонски
përнаshkak të paraqitjes
самци së темели
сеshkëmbinjve
порадиПресметувањето
појава на карпи иисличноконструирањето изведуваат темелите
армиранобетонски врши
темели по истиот
Пресметувањето
dhe materialeve иtë на
ngjashme, и конструирањето на темелите самци се врши по истиот
редослед
Пресметувањето иduhet
ист начин të ndërtohen
како
конструирањето наthemele
пресметувањето темелите me beton
на самци
темелитеtë
сеarmuar.
под по
врши ѕидовите
истиот
редослед
Односот на и страните
на ист начин како пресметувањето
на темелот најчесто е ист на на темелите
со темелите
односот на под ѕидовите
страните на
редослед и на ист начин како пресметувањето под ѕидовите
Односот на страните на темелот најчесто е ист со односот на страните на
Односот на страните на темелот најчесто е ист со односот на страните на
109
 Betoni i armuar
Армиран бетон
Përcaktimi dhe ndërtimi i themeleve
Армиранindividuale
бетон bëhet sipas rendit dhe mënyrës
Армиран бетон
столбот Приsi пресметувањето
së njëjtë përcaktimi i themeleve на висината
nën mure.наRaporti
темелот се të
i anëve користи поголемиот
themelit zakonisht është
столбот
пропуст на При
темелот пресметувањето
во однос
i njëjtë me raportin столбот на на
столбот
e anëve tëПри висината
shtyllës. на темелот
Për llogaritjenнаe lartësisë се користи поголемиот
пресметувањето висинатаsëна themelit
темелот përdoret
се користи поголем
пропуст на
Неармиранитетемелот
lëshime më të mëdhaja во однос
бетонскиnë на
темели
raport столбот
me самци се
shtyllën. изведуваат со иста или помала
пропуст на темелот во однос на столбот
марка на бетонНеармираните
од марката бетонски темели
на бетонот самци
со која се изведуваат
е изведен столбот сонад
истанего
или помала
Во
Themelet me beton të pa armuar – individual
Неармираните бетонски ndërtohen
темели самци me tipсеtëизведуваат
njëjtë ose më со иста или пом
случајмарка
кога на бетон на
марката од бетонот
марката на на темелот
бетонот есодоста која емала изведенможестолбот над него
да се случи на Во
të dobëtстолбот
të betonit марка
sesa meнаtipin
бетон од марката
e betonit на
meеtëдоста
cilin бетонот
është со која еshtylla
ndërtuar изведен
sipërстолбот
tij. над него
спојотслучај
меѓукога марката на бетонот
и темелот да сенајават
темелот
напрегања вомала
темелотможепоголеми
да се случиод на
Në rast меѓу
se tipiстолбот случај
i betonit кога марката на бетонот на темелот е доста мала можеqë да се случи
спојот и të themelit
темелот даështë shumë
се јават i dobët,
напрегања atëherë mund
во темелот të ndodhë
поголеми од
nëпаlidhjen
дури иndërmjet
поголеми спојот
од меѓу
shtyllës dhe столбот
themelitиtëтемелот
карактеристична јакостдана
paraqiten се јават
në напрегања
притисок
nderjet на бетонот
themel во темелот
që janë më поголеми
па дури и поголеми од карактеристична f јакост на притисок на бетонот
Во такви
të mëdhaслучаи
se σтрба
zlejuarда паedhe
дуриmë
се превземат
, madje и поголеми
mëdhaод
дополнителни
të se bk мерки за пренесување
(qëndrueshmëria
(карактеристична јакостнана притисок на бетон
karakteristike
2
Во таквиво
напрегањата случаи
спојоттрба да се превземат дополнителни мерки за пренесување на
eнапрегањата Во такви
betonit ndajвоshtypjes). случаи
Në raste трбаduhet
të tilla да сеtëпревземат
merren masa дополнителни мерки за
shtesë për bartjen e пренесување
спојот
nderjeve te lidhja. напрегањата во спојот
Пример
Пример
Shembulli 1 Пример
Столб со димензии с е темелен на бетонски темел Вкупниот товар
Një
кој го пренесуваshtyllë
Столб со me
од dimensione
столбот
димензии изнесува30/40
с еcm është ndërtuar
темелен mbi një
Дозволеното
на бетонски themel
темел betoni.натовар
напрегање
Вкупниот Ngark-
кој го
esa пренесува одtëстолбот
eе përgjithshme cilënСтолб со
изнесува
e bart димензии с е темелен
shtylla është N + GДозволеното
ngaдимензионирање = 329 на бетонски
напрегање
kN. Nderja темел
e lejuaraнаe Вкупниот то
почвата Да се изврши на темелот ако истиот
кој го пренесува од столбот изнесува Дозволеното напрегање
почвата
tokës
се изведува е Мσzlejuar = 0,16 MPa.
është
од Да се изврши димензионирање
Përcaktoni на темелот
dimensionet e themelit nëse iако истиот
njëjti është
почвата е Да се изврши димензионирање на темелот ако ист
ndërtuar
се изведуваme одMBМ15.
а Определувањесе изведува од
димензиите наМ темелот
a/ Përcaktimi i dimensioneve të themelit:
а Определување димензиите на темелот
N t = N + G + Gt = 329 а Определување
+ 0,1 ⋅ 329 = 361,90димензиите
kN на темелот
Nt 361,90
Ab = = ⋅10 = 22618=,75 cm+ 2+ =
σ zlej. 0,16
zlej.
ku
каде zlej.

t = at ⋅ bt
Aкаде
a каде
b
/ b 40= 30/ 40 = 0,75

Поради тоа што

Meqenëse односот
raporti b на 40страните на столбот треба да биде ист
i anëve të shtyllës duhet të jetë i njëjtë në raport me anët e
соодносот на страните
Поради тоа на темелот
што произлегува
односот на страните на столбот треба да биде ист
themelit, atëherë del që: Поради тоа што односот на страните на столбот треба да биде
соодносот на страните на темелот произлегува
at = 0,75 ⋅ bt соодносот на страните на темелот произлегува
Со замена во формулата за добиваме
Со замена во формулата
Me zëvendësimin за добиваме
e formulës At fitojmë: за
Со замена во формулата добиваме
0,75 ⋅ bt2 = 22618,75

22618,75
bt = = 173,66 cm
0,75

at = 0,75 ⋅ 173,65 = 130,24 cm

Усвоено
ku bt at = 175 130 cm
/ /
Усвоено
Усвоено
110
110
110
110
 Армиран бетон
Армиран бетон

Betoni i armuar
Армиран бетон
real
real
Армиран бетон
361,90 ⋅10
σ z real = = 0,159 < 0,160 MPa
б Одредување
б Одредување висината на
130 ⋅175 висината на темелот
темелот
real

b/ Përcaktimi i lartësisë
б Големината
Одредување
së themelit
нависината на темелот
препустите е
Големината на препустите е
б e
Gjatësia Одредување висината на темелот
zgjatimeve është:
Големината на препустите е
− a 130 − 30на препустите е
a tГолемината
= = 50cm
2 2
2 b 175 −
bt − 2 40
= = 67,5cm
2 2
Поради
Meqenëse
Поради тоа што висината
2 lartësia
тоа што висината
2 e themelit на темелот
на темелот се определува
përcaktohet
се определува според
në bazë tëспоред поголемиот
zgjatimit препуст
më të madh,
поголемиот препуст
произлегува
произлегува
atëherë del që:
Поради тоа што висината на темелот се определува според поголемиот препуст
Поради тоа1 што висината на темелот се определува според поголемиот препуст
произлегува
H = (bt − b ) ⋅ tgββ = 67,5 ⋅ 1,732 = 116,91cm
произлегува
22
Усвоено
ku H === 120cm
Усвоено H 120cm β
2 β
Усвоено =
Усвоено

Сл
Сл
в контрола
в контрола на
на напрегањата
напрегањата на
на спојот
спојот на
на столб
столб темел
темел
Сл Fig. 6.8.
в контрола на напрегањатаСл на спојот на столб темел
в контрола
zreale на напрегањата на спојот на столб темел
c/ kontrollimi i nderjeve në lidhjen shtyllë-themel.
zreale

zreale N + G 329 ⋅10

заzreale =
σ
за = = 2,74 MPa < 7,5MPa
Ab 30 ⋅ 40
за
/për MB15
за fbk = 15 MPa
σzreale = 2,74MP
Тоа < 7,5MP
значи a,дека
дека не aтреба дада се
се превземат
превземат дополнителни
дополнителни мерки
мерки за
за
Тоа значи не треба
Kjo nënkupton
пренесување на
пренесување
se nuk duhet
на напрегањата
напрегањата наtë merren
на спојот masa
спојот меѓу plotësuese
меѓу столбот
столбот и për bartjen
и темелот
темелот e nderjeve
Тоа значи
në lidhjen ndërmjet декаdhe
shtyllës неthemelit.
треба да се превземат дополнителни мерки за
Тоа значи
пренесување
Запомни дека не треба
на напрегањата да меѓу
на спојот се столбот
превземат дополнителни мерки за
и темелот
Запомни
пренесување на напрегањата на спојот меѓу столбот и темелот
Mbaj Бетонот
mend! е материјал кој се одликува со голема јакост на притисок па затоа
ЗапомниБетонот е материјал кој се одликува со голема јакост на притисок па затоа
Запомни
од него
Betoni се изработуваат елементи изложени на притисок како
како të
што се столбови
столбови
од него është material i cili
се изработуваат karakterizohet
елементи me на
изложени qëndrueshmëri
притисок madhe
што се ndaj
ѕидови Бетонот
и темелие материјал кој се одликува со голема јакост на притисок па затоа
ѕидови
shtypjes, и темели
prandaj meеatë ndërtohen кој elementë të cilët janë të јакост
ekspozuar ndaj shtypjes,
од негоБетонот материјал
се изработуваат елементисе одликува
изложенисо на
голема
притисок какона притисок па затоа
што се столбови
si p.sh.: shtyllat,
од негоисе
ѕидови
muret dhe themelet.
изработуваат елементи изложени на притисок како што се столбови
темели
ѕидови и темели
111
 Betoni i armuar

Rastet vijues paraqiten varësisht nga përdredhja λk:

a) λk ≤ 25 – pa përdredhje;
b) 25 < λk ≤ 75 – me përdredhje;
c) λk > 75 – ka nevojë për zmadhimin e dimensioneve, MB ose elementët realizo-
hen me beton të armuar.

Elementët konstruktivë të cilët mbajnë ngarkesën e mureve, respektivisht shtyl-

lave në tokë, quhen themele. Ata mund të jenë me shirita dhe themele individuale (të
veçanta).

Pyetje!

1. Cilët elementë mund të përpunohen me beton?

2. Çfarë përkufizohet me koeficientin λk?
3. Për cilat elemente konstruktive themi se quhen themele?

112
TEMA 7 - Në përgjithësi për llogaritjen e
elementëve të betonit të armuar
Në këtë njësi tematike nxënësit do të:
• njoftohen me procedurën e llogaritjes së elementëve nga
betoni i armuar të ngarkuar në mënyrë aksiale (boshtore) sipas
teorisë së gjendjes kufitare;
• aftësohen që të mund të dallojnë llojet e ngarkesave në kon-
struksionet nga betoni i armuar;
• aftësohen që të mund të përdorin koeficientet e duhur të sig-
urisë;
• aftësohen që të mund të zbatojnë koeficientet e sigurisë gjatë
përcaktimit të ngarkesave.
 Betoni i armuar

7. NË PËRGJITHËSI PËR LLOGARITJEN E ELEMENTËVE TË

BETONIT TË ARMUAR
7.1. Lënda e studimit të betonit të armuar
7.2. Termat kryesor të betonit të armuar
7.3. Përparësitë dhe mangësitë e betonit të armuar
7.4. Në Përgjithësi për konstruksionet me beton të armuar
7.4.1 Projektimi, llogaritja dhe realizimi i konstruksioneve nga betoni i
armuar
7.4.2 Llojet e ngarkesave në konstruksionet nga betoni i armuar
7.4.3 Mënyrat e bartjes së ngarkesave
7.4.4 Teoritë për llogaritjen e prerjeve dhe elementëve të betonit të ar-
muar
7.4.4.1 Teoria e gjendjeve kufitare – supozime të përgjithshme
dhe supozime themelore
7.4.4.2 Diagramet e punës së betonit dhe çelikut
7.4.4.3 Thërrmimi (thyerja)/thyerja e brishte e prerjeve
7.4.4.4 Koeficientet e sigurisë

114
 Betoni i armuar

7. NË PËRGJITHËSI PËR LLOGARITJEN E ELEMENTËVE TË BETO-

NIT TË ARMUAR
7.1. LËNDA E STUDIMIT TË BETONIT TË ARMUAR

Teoria e betonit të armuar është disiplinë shkencore e cila merret me studimin e

metodave të projektimit, llogaritjes dhe realizimit të elementëve dhe konstruksioneve
me beton të armuar.
Në përgjithësi për konstruksionet nga betoni i armuar – Në këtë kapitull për-
shkruhen metodat për llogaritjen e konstruksioneve me beton të armuar. Shkurtimisht
janë përshkruar metodat për llogaritjen e ndikimeve statike, ndërsa vëmendje më e
madhe u është kushtuar teorive për llogaritjen e prerjeve të betonit të armuar.
Shtyllat/kolonat me beton të armuar – Në këtë kapitull janë përshkruar parimet e
konstruktimit, armimit dhe realizimi të shtyllave nga betoni i armuar. Këtu është prezan-
tuar edhe procedura për llogaritjen e shtyllave të shkurtra të ngarkuara në mënyrë
qendrore.
Elementët e betonit të armuar të ngarkuar në përdredhje – pllakat/soletat dhe
trarët me beton të armuar. Ky kapitull zë pjesën më të madhe të këtij libri. Këtu është
prezantuar edhe mënyra e llogaritjes së prerjeve. Është analizuar zbatimi, mënyra e
konstruktimit dhe armimit të pllakave dhe trarëve me sisteme të ndryshme statike.

7.2. TERMAT/PIKAT KRYESORË PËR BETONIN E ARMUAR

Betoni i armuar është bashkimi/kombinimi i dy materialeve krejtësisht të ndry-

shëm, betonit dhe çelikut, në një tërësi. Ata ndryshojnë për nga vetitë e tyre mekan-
ike dhe deformuese, por në konstruksionet me beton të armuar i pranojnë bashkërisht
ngarkesat e jashtme.
Betoni si material është në gjendje të pranojë nderje të mëdha në shtypje, por
nderje shumë të vogla në tërheqje. Në anën tjetër, çeliku ka qëndrueshmëri të madhe
ndaj tërheqjes, ndërsa në raste të caktuara mund të përdoret për pranimin e nderjeve
të shtypjes.
Bashkëveprimi i betonit dhe çelikut është i mundur në rastet e mëposhtme:
a) Në procesin e lidhjes dhe ngurtësimit, betoni ngjitet fortë me shufrat e ar-
maturës dhe në këtë mënyrë sigurohet bashkëveprimi i tyre deri në momen-
tin e thyerjes së elementit.
b) Betoni dhe çeliku kanë koeficiente përafërsisht të njëjtë të dilatacionit termik
linear. Për betonin ai është në kufijtë ab = (0,7 – 1,4) ⋅ 10-5, ndërsa për çelikun
ac = (1,1 – 1,2) ⋅ 10-5. Ky dallim i vogël gjatë ndryshimeve të zakonshme të
temperaturës shkakton nderje të brendshme të konsiderueshme dhe nuk e
vë në rrezik bashkëveprimin e betonit dhe armaturës.

115
 Betoni i armuar

c) Betoni e mbron armaturën nga korrozioni nëse është i përgatitur me sasi të

duhur të çimentos dhe nëse shtresat mbrojtëse të betonit deri te armatura janë të
ndërtuara në mënyrë solide dhe me trashësi të duhur.

7.3. PËRPARËSITË DHE MANGËSITË (TË METAT)

E BETONIT TË ARMUAR

Betoni i armuar në krahasim me materialet tjera ndërtuese i ka përparësitë dhe

mangësitë vijuese:

Përparësitë:

1. Elementët e betonit të armuar mund të realizohen në forma të ndryshme

konstruktive (pllaka/soleta, trarë, korniza(rama), qemerë, guaska, etj.);
2. Konstruksionet e betonit të armuar janë të qëndrueshme. Betoni e mbron
armaturën nga korrozioni, ndërsa qëndrueshmëria e betonit rritet me ka-
limin e kohës;
3. Kostot për mirëmbajtjen e konstruksioneve të betonit të armuar në kushte
normale të eksploatimit janë zero ose shumë të vogla;
5. Konstruksionet me beton të armuar të projektuar siç duhet mund t’u rezis-
tojnë me sukses ngarkesave horizontale të erërave dhe tërmeteve për shkak
të mënyrës hapësinore të bartjes së ngarkesave;
6. Në krahasim me konstruksionet e drurit dhe të tjerat, në betonin e armuar nuk
ka zbrazëtira ose vrima dhe nuk ekziston mundësia e zhvillimit të parazitëve
me prejardhje bimore ose shtazore, gjë që mundëson pastërtinë e objekteve;
7. Rezistenca ndaj zjarrit – betoni e mbron armaturën nga ngrohja e shpejtë
nëse shtresat mbrojtëse të betonit deri te armatura janë të ndërtuara në
mënyrë të duhur dhe kanë trashësinë e duhur. Në këtë mënyrë, konstruk-
sionet me beton të armuar janë rezistent ndaj zjarrit;
8. Konstruksionet me beton të armuar janë shumë ekonomike për shkak se
betoni përgatitet me materiale relativisht të lira, ndërsa çeliku përdoret në
sasi më të vogla;
9. Konstruksionet me beton të armuar mund të riparohen/sanohen dhe të për-
forcohen dhe me këtë mund të bëhet adaptimi i tyre, ridestinimi, etj.

116
 Betoni i armuar

Mangësitë (të metat):

1. Për betonimin e elementëve të betonit të armuar nevojitet realizimi i kallëpeve

dhe skelave dhe kjo nënkupton harxhim të materialeve nga druri ose të ma-
terialeve të tjera;
2. Edhe pse në praktikë mbizotëron bindja se realizimi i punëve të betonit të
armuar është punë e thjeshtë, prania e ekspertëve profesionalë dhe të kual-
ifikuar është e domosdoshme;
3. Plasaritjet paraqiten për shkak të qëndrueshmërisë së vogël të betonit ndaj
tërheqjes në elementë të ekspozuar në përdredhje, gjë që në disa raste mund
të zvogëlojnë jetëgjatësinë e objektit;
4. Betoni i armuar është izolues i dobët i nxehtësisë dhe zhurmës;
5. Betoni i armuar ka masë vëllimore relativisht të madhe (rreth 2500 kg/m3),
mangësi e cila vjen dukshëm në shprehje në konstruksionet me sipërfaqe
më të mëdha.
Bazuar në përparësitë dhe mangësitë e lartpërmendura, mund të konstatohet
se anët pozitive janë shumë më të rëndësishme sesa ato negative dhe për këtë arsye
betoni i armuar përdoret gjerësisht në të gjitha sferat e ndërtimtarisë.

7.4 NË PËRGJITËSI PËR KONSTRUKSIONET NGA BETONI I ARMUAR

7.4.1 PROJEKTIMI, LLOGARITJA DHE REALZIMI I KONSTRUK-

SIONEVE NGA BETONI I ARMUAR

Konstruksionet me beton të armuar si tërësi dhe të gjithë elementët e tyre në

veçanti duhet të projektohen, llogariten dhe realizohen në atë mënyrë që duhet të
pranojnë ngarkesa deri në një shkallë të caktuar të sigurisë të cilat paraqiten gjatë
ndërtimit dhe shfrytëzimit (eksplikacionit). Ata duhet të jenë të qëndrueshëm (fortë)
dhe funksionalë duke ruajtur kështu edhe pamjen estetike gjatë periudhës së shfrytë-
zimit të tyre. Po ashtu, duhet të sigurohemi se në gjasa të caktuara konstruksioni do të
“mbijetojë” duke u shfrytëzuar me një siguri të reduktuar dhe nën ndikimin e veprimeve
të jashtëzakonshme – jo të përditshme, siç janë eksplozionet, goditjet nga automjetet,
zjarret, etj. Objektet duhet të kenë një rezistencë të caktuar ndaj ndikimeve biologjike,
kimike dhe të ngjashme.
Sjellja në mënyrë profesionale dhe me përgjegjësi është e nevojshme për të
plotësuar kërkesat e duhura të lartpërmendura në të gjitha fazat e realizimit të një
objekti. Duhet të ketë baza të besueshme të projektimit, të bëhet llogaritja e saktë e
të gjitha prerjeve dhe elementëve, respektivisht tërë konstruksionit, dhe në fund të
sigurohet ndërtimi solid i tij.

117
 Betoni i armuar

Detyrimet e investitorit nuk mbarojnë me lëshimin e objektit në përdorim. Nevo-

jitet rishikimi dhe kontrollimi i gjendjes së tij në intervale të caktuara kohore, të cilat
për ambiente mesatarisht të dëmtueshme janë si vijon:
• për objekte banimi dhe të ngjashme: 10 vite;
• për objekte industriale 5 – 10 vite;
• për ura rrugore 1 – 4 vite;
• për ura hekurudhore 1 – 2 vite;
Për konstruksione të rëndësisë së veçantë, ose për ata që ekzistojnë në kushte
të veçanta të mjedisit, kontrolli duhet të jetë më i shpeshtë. Gjatë kontrollit duhet të
konstatohen të gjitha mangësitë, dëmtimet, ndryshimet eventuale të kushteve të eks-
ploatimit dhe të ndërmerren masa përkatëse për sa i përket analizimit të konstruksionit,
rekomandimeve për mbrojtje, etj.
Në këtë tekst (libër shkollor) flitet vetëm për metodat e llogaritjes së konstruksio-
neve me beton të armuar, me theks të veçantë për dimensionimin e prerjeve.
Llogaritja e konstruksioneve me beton të armuar bëhet në tre faza:
A/ Analizimi i ngarkesave – fazë në të cilën definohen ngarkesat të cilat kanë
ndikim në çdo element individual;
B/ Përcaktimi i ndikimeve – fazë në të cilën llogariten vlerat e ngarkimeve
(mbingarkimeve), tjetërsohen (përcaktohen) ndikimet statike dhe dinamike;
C/ Kontrollimi i gjendjeve kufitare mbajtëse dhe të përdorimit – fazë në të cilën
me ndikimet e llogaritura statike dhe dinamike kontrollohet aftësia mbajtëse
e prerjeve, hapja dhe distanca midis plasaritjeve dhe deformimeve të ele-
mentëve të sistemeve konstruktive nga betoni i armuar.

7.4.2. LLOJET E NGARKESAVE NË KONSTRUKSIONEVE NGA BET-

ONI I ARMUAR

Për të përcaktuar ndikimet statike dhe dinamike të nevojshme për llogaritjen e

prerjeve dhe elementëve të sistemeve konstruktive fillimisht duhet në mënyrë precize
të definohen ngarkesat që bien mbi to. Kjo fazë njihet si analiza e ngarkesave gjatë së
cilës përcaktohet lloji, karakteri, natyra, intensiteti dhe kohëzgjatja e ngarkesës. Analiza
e ngarkesave çdoherë fillon nga katet e sipërme dhe vazhdon drejt themeleve, ndryshe
nga rendi i ndërtimit.
Si bazë për ekzekutimin e duhur të analizave të ngarkesave shërbejnë rregulloret
e përkohshme teknike (RRPT) dhe atë, RRPT – 2 për ngarkesat në ndërtesa (shtojca 6.1)
dhe RRPT – 5 për ngarkesat në ura. Ngarkesat sipas tyre ndahen në:
A/ Ngarkesa themelore – Ngarkesa të cilat hasen rregullisht dhe nuk mund
të anashkalohen.

118
 Betoni i armuar

Sipas drejtimit të veprimit ato ndahen në:

• vertikale;
• horizontale;
Ngarkesat vertikale ndahen edhe në:
• të përhershme;
• të lëvizshme (shfrytëzueshme);
• ngarkesa nga bora dhe
• ngarkesa nga era.
Në grupin e ngarkesave të përhershme bëjnë pjesë: ngarkesat nga pesha indivi-
duale, ngarkesat nga konstruksionet e çatisë (mbulesave dhe kulmeve), muret, shtresat
izoluese, shtresat e llaçit, dyshemetë, etj., ose me një fjalë, ato janë ngarkesa të cilat
veprojnë vazhdimisht – gjatë në konstruksionet.
Në grupin e ngarkesave të lëvizshme (shfrytëzueshme ) bëjnë pjesë ngarkesat
nga njerëzit, automjetet dhe ngarkesat tjera të ashtuquajtura të kohë shkurtra. Ndarja
e ngarkesave në kohë të shkurtra dhe kohë të gjata është e rëndësishme për shkak
se nuk është identik reagimi i konstruksioneve të betonit të armuar gjatë ndikimit të
ngarkesave kohë të shkurtra, respektivisht kohë të gjata.
Gjatë llogaritjes së objekteve nga betoni i armuar duhet të merret parasysh vepri-
mi horizontal nga era dhe veprimi vertikal nga bora. Ato bëjnë pjesë në grupin e ngar-
kesave të dobishme (shfrytëyueshme) për shkak të veprimit të tyre kohë të shkurtër.
B/ Ngarkesa plotësuese – Si ngarkesa plotësuese duhet të llogariten:
• veprimi goditës i erës;
• fërkimi në mbështetësit e lëvizshëm;
• forcat e frenimit të automjeteve;
• ndryshimet e temperaturës dhe
• tkurrja (mbledhja) e betonit;
C/ Ngarkesa speciale – Bëhet fjalë për ngarkesa që shfaqen rastësisht dhe
në rrethana të veçanta. Si ngarkesa speciale mund të llogariten:
• ndikimi i shtrirjes jo njëtrajtësisht të shpërndarë në mbështetës;
• ndikimi nga tërmetet;
• goditjet dhe dridhjet tjera të drejtpërdrejta dhe jo të drejtpërdrejta (drektë
dhe indirekte);
• shtypja nga akullit në shtylla, etj.
Llogaritja statike e konstruksioneve bëhet përmes kombinimit të veprimeve të
ngarkesave themelore, plotësuese dhe speciale. Gjatë kësaj, çdoherë duhet të merret
parasysh realiteti nga veprimi i tyre i njëkohshëm.
Ndarja e ngarkesave në këtë mënyrë bëhet sipas RRPT-së.

119
 Betoni i armuar

Për bërjen e analizave të ngarkesave zbatohen edhe standardet e reja: MKS

U.C7.121, MKS U.C7.122/1988, MKS U.C7.123/1988.

7.4.3. MËNYRAT E BARTJES SË NGARKESAVE

Planet akitektonike shërbejnë si bazë për llogaritjen e suksesshme të kon-

struksioneve me beton të armuar dhe ata përmbajnë bazat/planimetritë për të
gjithë nivelet, prerjet karakteristike dhe detajet e nevojshme.
Përzgjedhja e llojeve të elementëve konstruktivë bëhet para fillimit të llogaritjes
së konstruksionit kryesor mbajtës që formojnë konstruksionet e mes-kateve dhe çatisë
(kulmeve) dhe kjo varet nga lloji dhe madhësia e ngarkesës, rendi i shtyllave mbajtëse
dhe mureve (hapësirave), mundësitë e realizuesit të punimeve, koha e paraparë për
ndërtimin e objektit, kërkesat estetike, etj. Pas kësaj bëhet shënimi (pozicionimi) i të
gjithë elementëve konstruktive si më poshtë:
• konstruksion e mes-kateve mbi (sipër) bodrumit shënohet me “platforma 0” ose
“ kallëpi (formedhënia-komfazhi) 0”, ndërsa elementët e tij (pllakat/soletat,
trarët, etj.) me РОЅ 01, РОЅ 02 ....РОЅ 099;
• konstruksioni i mes-katit sipër (mbi) katit përdhes i cili shënohet me “platforma
1” ose “ kallëpi 1”, ndërsa elementët e tij me РОЅ 1, РОЅ 2....РОЅ 99;
• konstruksioni i mes-katit sipër (mbi) katit të parë i cili shënohet me “platforma
100” ose “ kallëpi 100”, ndërsa elementët e tij me РОЅ 101, РОЅ 102....РОЅ
199 (sipër (mbi) katit të dytë „200“, sipër katit të tretë „300“), etj.

Fig. 7.1.

120
 Betoni i armuar

• shtyllat shënohen me S1, S2, S3 dhe me shenjat e njëjta ruhen në tërë lartësinë
e objektit;
• muret shënohen me Z01, Z02, Z03...., ndërsa nëse ka më shumë kate ata
trajtohen si mure masive (perde) betoni dhe shënohen me РL1, РL2, РL3, etj.
• themelet shënohen me Т1, Т2, Т3 etj.

a) b)

Fig. 7.2. Elementët e konstruksionit të mes-katit

Në figurat 7.2a dhe 7.2b janë paraqitur dy zgjidhje të mundshme për zgjedhjen e
elementëve të konstruksionit të mes-kati (ndërkatit) në një platformë të njëjtë.
Konstruksioni i mes-katit në fig. 7.2a përbëhet nga pllaka me beton të armuar e cila
i mbart ngarkesat në një drejtim (POS 1), trarët sekondarë (POS 2) dhe trarët kryesorë
POS 2’ në të cilët mbështetët ajo (pllaka).
Konstruksioni i mes-katit në fig. 7.2b përbëhet nga pllaka me beton të armuar e cila
mbanë ngarkesa në dy drejtime (POS 1). Ajo mbështetet në trarët POS 2, POS2’, POS 3,
POS3’ nga mbajtësit ram (kornizë).
Ngarkesat nga të dy rastet dorëzohen drejtpërdrejt mbi trarët e pllakës (POS1).
Kjo përzgjedhje e konstruksioneve të mes-kateve dhe mënyra e bartjes së ngar-
kesave është një nga opsionet (rastet) e shumta të mundshme.
Ngarkesa e trarëve e një sistem bartet në shtylla, ndërsa nga shtyllat përmes the-
meleve bartet në tokën ku është ndërtuar (bërë) themeli.
Pas përcaktimit të saktë të ngarkesave të cilat i përkasin çdo elementi (pozite),
vazhdohet me llogaritjen e tyre me çka përfundimisht gjenden dimensionet e tyre dhe
prerja e armaturës së nevojshme.
121
 Betoni i armuar

Pas llogaritjes së bërë përpilohen të ashtuquajturit plane të armaturës te të cilët

paraqitet renditja e armaturës dhe sasia e nevojshme e armaturës për çdo element veç-
mas dhe për objektin në tërësi.

7.4.4. TEORITË PËR LLOGARITJEN E PRERJEVE DHE ELEMENTËVE

TË BETONIT TË ARMUAR

Metodat – teoritë vijuese janë përdorur duke filluar që nga zbulimi i betonit të
armuar e deri më sot, për një periudhë prej rreth 100 vjet, për llogaritjen e aftësisë
mbajtëse, përdorimin dhe prerjeve të elementëve në sistemet konstruktive me beton
të armuar:
• teoria klasike;
• teoria e thyerjes dhe
• teoria e gjendjes kufitare.
Sipas RRBBA/87, për përcaktimin e elementëve të betonit të armuar duhet të për-
doret teoria e gjendjes kufitare.

7.4.4.1.TEORIA E GJENDJES KUFITARE – SUPOZIME TË PËRGJITHSHME

DHE THEMELORE

Çdo konstruksion, çdo element i tij dhe të gjitha prerjet e atij elementi projektohen
me qëllimin e kryerjes së detyrave të caktuara. Në momentin kur ato prerje, elemente ose
konstruksion si tërësi nuk mund të kryej detyrën e caktuara për të cilën është projektuar
thuhet se kanë përjetuar gjendjen kufitare.
Ekzistojnë dy gjendje kufitare:
• gjendja kufitare e thyerjes dhe
• gjendja kufitare e përdorshmërisë (përdorimit).
Një prerje – element ose konstruksion – thuhet se ka arritur gjendjen kufitare të
thyerjes nëse prerja – elementi ose konstruksioni si tërësi – nuk është në gjendje të
pranojë edhe më tej ngarkesën e jashtme. Ngarkesa e cila e shkakton thyerjen quhet
ngarkesë kufitare dhe kjo është arsyeja pse gjendja kufitare e thyerjes quhet edhe
gjendja kufitare e aftësisë mbajtëse.
Përveç aftësisë mbajtëse, elementët e një konstruksioni me beton të armuar duhet
të kenë jetëgjatësi dhe të jenë funksionalë, ose me një fjalë, të jenë të përdorshëm. Një
element ose konstruksion themi se ka arritur gjendjen kufitare të përdorshmërisë nëse
elementi ose konstruksioni nuk ofron përdorim të rehatshëm, të sigurt dhe të përher-
shëm.
Ekzistojnë dy gjendje kufitare themelore të përdorshmërisë:

122
 Betoni i armuar

• gjendja kufitare e deformimeve dhe

• gjendja kufitare e plasaritjeve;
Vlerat maksimale të lejuara të deformimeve dhe hapjeve të plasaritjeve varen nga
një numër i madh faktorësh dhe si rregull duhet të jepen me detyrë projektuese.
Llogaritja e prerjeve të betonit të armuar sipas teorisë së gjendjes kufitare të af-
tësisë mbajtëse bazohet në dy supozimet vijuese:
1. Para dhe pas deformimeve vlen hipoteza e Bernulit për rrafshin e prerjeve
(fig. 7.3)

Fig. 7.3.

Ky supozim nuk është plotësisht i saktë në momentin e thyerjes, por devi-

jimet janë të parëndësishme dhe ai mund të pranohet;
2. Betoni nuk mban në zonën e tërhequr në momentin e thyerjes dhe armatura
e pranon të gjithë forcën e përgjithshme të tërheqjes;
3. Në momentin e thyerjes nuk prishet lidhja midis betonit dhe armaturës në
vendin e lidhjes së tyre. Ata deformohen bashkë dhe në çdo moment vlen
barazimi ε a = ε b. Përndryshe, nuk mund të flitet se ata janë elementë të
betonit të armuar nëse lidhja prishet;
4. Në momentin e prishjes, renditja e nderjeve në zonën e shtypur të prerjes
është e dukshëm vija e përkulët (vija e shtrembët) . Ajo kurbë quhet diagrami
i punës së betonit (DPB);
5. Puna e armaturës në procesin e llogaritjes paraqitet me diagram të punës
së çelikut (DPÇ).

123
 Betoni i armuar

7.4.4.2.DIAGRAMET E PUNËS SË BETONIT DHE ÇELIKUT

Në praktikë, vetitë mekanike të betonit prezantohen sipas varësisë σb – εb (nder-

je (sforcimi) – dilatacionet) e cila përcaktohet në mënyrë eksperimentale dhe quhet
diagrami i punës së betonit (DPB). Forma e kësaj varësie varet nga një numër i madh
faktorësh si kualiteti i betonit, shpejtësia e aplikimit të ngarkesës, forma e mostrës tes-
tuese, etj.
Nëse nuk kemi në dispozicion varësinë e përcaktuar në mënyrë eksperimentale
σb – εb, atëherë mund të përdoret dispozita e rregullores tonë për beton dhe beton të
armuar sipas së cilës DPB është kombinim i parabolës dhe vijës së drejtë (fig. 7.4). Në
bazë të DPB-së përcaktohet diagrami për përllogaritjen e betonit (DPB) (fig. 7.4).

Fig. 7.4.

Diagrami i përllogaritjes është definuar me dy parametra themelorë. Dilatacioni

maksimal i betonit εb = 3,5%0 dhe qëndrueshmëria e përllogaritur e betonit fB e cilat
varet nga tipi(marka e ) i betonit, është dhënë në tabelën 7.1.

Tabela 7.1

MB 10 15 20 30 40 50 60
fB (MPa) 7 10,5 14 20,5 25,5 30 33

7.4.4.3.THYERJA E PRERJEVE (THYEJA E BRISHT E PRERJEVE)

Sipas dispozitave të Rregullores për BBA/87, një prerje konsiderohet se është

thyer nëse:
• janë arritur dilatacionet në armaturë εa = 10%0;
• janë arritur dilatacionet në beton εB = 3,5%0;
• dilatacionet janë arritur njëkohësisht εa = 10%0 dhe εB = 3,5%0;

124
 Betoni i armuar
Армиран бетон

Dilatacionet
Која εa = 10%
од граничните 0 dhe εB = 3,5%
дилатации и quhen
0ќе бидеdilatacione
достигнатаkufitare
пораноdhe sipasодrre-
зависи
gulloreve në vendet tjera ata mund të kenë edhe vlera tjera.
голем број број фактори меѓу кои најзначајни се пресекот на затегнатата
арматураSeвидот
cili nga
наdilatacioni
челикот обликот oseбетонскиот
kufitar εaна εB do të arrihet më herët
напречен varetквалитетот
пресек nga një numër
i madh faktorësh
на бетонот и др ku më të rëndësishëm janë: prerja e armaturës së tërhequr, lloji i
çelikut, forma e prerjes tërthore të betonit, kualiteti i betonit, etj.
Доколку најпрвин се достигне дилатацијата а се вели
Nëse fillimisht arrihet dilatacioni εa = 10%0, ndërsa εB < 3,5%0, atëherë themi se
дека настанало лом преку арматурата
është paraqitur thyerje nëpërmjet armaturës.
Ако а во овој случај велиме дека лом настанало преку
Nëse εB = 3,5%0, ndërsa εa < 10%0, në këtë rast themi se thyerja është paraqitur
бетонот и овој betonit
nëpërmjet случај не е за
dhe kyпрепорака
rast nuk rekomandohet.
Сосема
Shumë ретко
rrallëможе
mundдаtëсе случи të
ndodhë истовремено да дојде до
arrihen njëkohësisht достигнување
dilatacionet на ε =
kufitare a
граничните
10% dhe дилатации и quhet e balancuar.
ε = 3,5% . Kjo thyerje Овој лом се нарекува балансиран
0 B 0
Përjashtim
Исклучок nga kriteretкритериуми
од наведените e lartpërmendura
за лом të
наthyerjes së prerjeve
пресеците bëjnë elemen-
прават центрично
товарените елементи
tët e ngarkuar со силаqendrore
në mënyrë на притисок Кај нив
me forcë максималната
të shtypjes. дилатација
Dilatacioni во në
maksimal
бетонот
beton tek ata është εB = 2,0%0.

7.4.4.4. KOEFICIENTET
КОЕФИЦИЕНТИ E SIGURISË
НА СИГУРНОСТ

Gjitha prerjet tërthore të betonit të armuar duhet të funksionojnë me një siguri të

Сите армиранобетонски напречни пресеци мора да работат со одредена
caktuar. Assesi nuk lejohet, madje as rastësisht, që ngarkesa e përditshme – ngarkesa
сигурност Не смее да се дозволи ниту случајно секојдневниот товар товарот
nga shfrytëzimiда
во експлоатација – të shkaktojë лом
предизвика thyerje
во në ndonjë
некој prerjeпресек
напречен tërthore
наtëелементите
elementëveво
në një
еднаkonstruksion me beton
армиранобетонска të armuar.
конструкција
Për këto arsye, prerjet duhet patjetër të projektohen me qëllim që të mbajnë
Од овие причини пресеците мора да бидат проектирани така да можат да
ngarkesaпоголеми
прифаќаат më të mëdha sesa ato
товари од tëексплоатационите
shfrytëzimit. RaportiОдносот
i ndikimeve
на (momenteve,
влијанијата for-
cave normale,
моменти нормалниetj.)сили
të cilët
и тнdo кои
të thyenin një prerje
би го скршиле dheпресек
еден i ndikimeve të shfrytëzimit
и влијанијата во
quhet koeficient i sigurisë:
експлоатација се нарекува коефициент на сигурност
SU
γ=
Se
каде е
ku γ коефициент на сигурност
γ - koeficienti i sigurisë,
влијание кое предизвикува кршење на пресекот
SU – ndikimi i cili shkakton thyerjen e prerjes,
влијание на експлоатација
S e - ndikimet nga shfrytëzimi (eksplikacioni).
Влијанијата пресечните
Ndikimet (forcat tërthore)сили потекнуваат
burojnë од разни tëвидови
nga lloje të ndryshme товари
ngarkesave (të për-
постојани
hershme,променливи и дополнителни
të ndryshueshme Според
dhe plotësuese). Sipas нашиот ПБАБ
RRBBA/97 sonë, përзаtëсите
gjithaтие
llojet e
ndryshme
различни të ndikimeve
видови влијанијаpërcaktohen koeficiente
се пропишуваат të ndryshëm
различни të sigurisë
коефициенти të përshkruar
на сигурност
më poshtë.
како што следува
Për veprimin e ngarkesës së përhershme, të ndryshueshme dhe plotësuese ndi-
За kufitare
kimet дејството на постојан
përcaktohen и shprehjeve:
sipas променлив товар граничните ултимативни
влијанија се одредуваат според изразите

125
 Betoni i armuar

SU = 1,6Sg + 1,8Sp për εa ≥ 3‰

SU = 1,9Sg + 2,1Sp për εa ≤ 0 ‰

Për ngarkesat e përhershme, të ndryshueshme dhe plotësuese, ndikimet kufita-

re përcaktohen sipas shprehjes:
SU = 1,3Sg + 1,5Sp + 1,3S∆ për εa ≥ 3 ‰
SU = 1,5Sg + 1,8Sp + 1,5S∆ për εa ≤ 0 ‰
ku:
S g – ndikimi nga ngarkesa e përhershme,
S p – ndikimi nga ngarkesa e ndryshueshme,
S ∆ - ndikimi nga ngarkesat plotësuese.
Për dilatacione midis 0 dhe 3%0 bëhet interpolim linear.

Nëse pesha individuale dhe ngarkesat tjera të përhershme ndikojnë pozitivisht në

kuptimin e zmadhimit të aftësisë mbajtëse kufitare (zvogëlimit të ndikimeve kufitare),
në përllogaritje futen ndikimet si më poshtë:
SU = Sg + 1,8Sp për εa ≥ 3 ‰
SU = 1,2Sg + 2,1Sp për εa ≤ 0 ‰

Ngjashëm, ndikimet mund të gjenden sipas shprehjeve më poshtë edhe gjatë ndi-
kimit të ngarkesave plotësuese:
SU = Sg + 1,5Sp + 1,3S∆ për εa ≥ 3 ‰
SU = 1,2Sg + 1,8Sp + 1,5S∆ për εa ≤ 0 ‰

Me koeficientet e sigurisë faktikisht duhet të mbulohen:

- pasaktësitë e vogla gjatë përllogaritjes së ngarkesës së përhershme dhe të ndrys-
hueshme;
- mospërputhjet e vogla në llogaritjen statike të konstruksionit;
- gabimet gjatë realizimit të elementëve konstruktivë (gabime në dimensionet
dhe pozicionin e armaturës);
- lëshime të vogla në kualitetin e materialeve të instaluara, etj.

Duhet të theksohet se koeficientët e sigurisë nuk përfshijnë gabime të mëdha të

llogaritjes statike, devijime të konsiderueshme të kualitetit të materialeve, gabime të
mëdha gjatë realizimit dhe shfrytëzimit, etj.

126
 Betoni i armuar

Mbaj mend!

3 Betoni i armuar është bashkimi i dy materialeve krejtësisht të ndryshëm, betonit

dhe çelikut, në një tërësi.
3 Llogaritja e konstruksioneve me beton të armuar bëhet në tre faza:
A/ Analiza e ngarkesave – fazë në të cilën definohen ngarkesat të cilat
kanë ndikim në çdo element individual;
B/ Llogaritja e ndikimeve – fazë në të cilën gjenden ndikimet statike dhe
dinamike për vlerat e llogaritura të ngarkimeve;
C/ Kontrolli i gjendjeve kufitare të aftësive mbajtëse dhe të mundësive të
përdorimit – fazë në të cilën me ndikimet statike dhe dinamike të lloga-
ritura kontrollohet aftësia mbajtëse e prerjeve, hapja dhe distanca midis
plasaritjeve dhe deformimeve të elementëve të sistemeve konstruktive
nga betoni i armuar.
3 Ngarkesat ndahen në:
A/ Ngarkesa themelore – Ngarkesa të cilat hasen rregullisht dhe nuk mund
të anashkalohen.
Sipas drejtimit të veprimit ato ndahen në:
• vertikale;
• horizontale.
Ngarkesat vertikale ndahen edhe në:
• të përhershme;
• të lëvizshme (shfrytëzuara-dobishme);
• ngarkesat nga bora dhe
• ngarkesat nga era
B/ Ngarkesa plotësuese – Si ngarkesa plotësuese duhet të llogariten:
• veprimi goditës i erës;
• fërkimi në pozitat e mbështetëseve të lëvizshëm;
• forcat e frenimit të automjeteve;
• ndryshimet e temperaturës dhe
• tkurrja e betonit;
C/ Ngarkesa speciale – Bëhet fjalë për ngarkesa që shfaqen rastësisht
dhe në rrethana të veçanta. Si ngarkesa speciale mund të llogariten:
• ndikimi i shtrirjes jo njëtrajtësisht të shpërndarë në mbështetës;
• ndikimi nga tërmetet;
• goditjet dhe dridhjet tjera të drejtpërdrejta dhe jo të drejtpërdrejta;
• shtypja e akullit në shtylla, etj.

127
 Betoni i armuar

• Planet akitektonike shërbejnë si bazë për llogaritjen e suksesshme të

konstruksioneve me beton të armuar dhe ata përmbajnë bazat/planimetritë
për të gjithë nivelet, prerjet karakteristike dhe detajet e nevojshme.
• Ekzistojnë dy gjendje kufitare:
gjendja kufitare e thyerjes;
gjendja kufitare e përdorshmërisë;
3 Sipas dispozitave të Rregullores për BBA/87, një prerje konsiderohet se është
thyer nëse:
• janë arritur dilatacionet në armaturë εa = 10%;
• janë arritur dilatacionet në beton εB = 3,5%0;
• dilatacionet janë arritur njëkohësisht εa = 10%0 dhe εB = 3,5%0;

Pyetje!

1. Çfarë është betoni i armuar?

2. Cilat ngarkesa quhen ngarkesa themelore?
3. Cilat ngarkesa quhen ngarkesa plotësuese?
4. Cilat ngarkesa quhen ngarkesa speciale?
5. Çka përdoret për llogaritjen e saktë të konstruksioneve me beton të
armuar?
6. Sa gjendje kufitare ekzistojnë?

128
Tema 8 –Elementët e betonit të armuar të nderur
në mënyrë boshtore(aksijale)
Në këtë njësi tematike nxënësit do të mund të:
• dallojnë shtyllat me beton të armuar sipas prerjes tërthore
gjatësore;
• përcaktojnë ngarkesën e përgjithshme e cila vepron në shtyllë;
• gjejnë dimensionet e shtyllave të ngarkuara në mënyrë qen-
drore;
• ilustrojnë në mënyrë grafike armaturën e caktuar;
• përgatisin plane të armaturës;
• përgatisin specifikacionet e armaturës për përdorim.
 Betoni i armuar

8. ELEMENTËT E BETONIT TË ARMUAR TË NDERUR NË

MËNYRË BOSHTORE (AKSIJALE)
8.1. Të dhëna të përgjithshme për shtyllat
8.2. Dimensionimi i shtyllave të shkurtra të ngarkuara në mënyrë
qendrore

130
 Betoni i armuar

8. ELEMENTËT E BETONIT TË ARMUAR TË NDERUR NË MËNYRË

BOSHTORE
8.1 TË DHËNA TË PËRGJITHSHME PËR SHTYLLAT

Shtyllat janë elementë linearë të cilat në konstruksionet me beton të armuar janë

pjesë e ndonjë sistemi më të komplikuar të konstruksionit ram (kornizë). Roli i tyre është
të pranojnë ngarkesat e elementëve të cilët gjenden mbi to dhe përmes themeleve t’i
bartin në tokë. Sipas RRBBA/87, si shtylla konsiderohen elementët raporti i anëve të të
cilëve është b≤5d.
Nëse b>5d, atëherë bëhet fjalë për mure. Distanca midis shtyllave, forma dhe
renditja e tyre varen nga qëllimi i objektit, madhësia e ngarkesave, etj. Nga një shtyllë
vendoset në përafërsisht çdo 4-6 m te objektet e larta.
Në bazë të prerjes së tyre tërthore shtyllat mund jenë:
• katror;
• drejtkëndësh;
• rreth;
• shumëkëndësh dhe
• me prerje “T„ ose “L„.

Fig. 8.1. Prerjet tërthore të shtyllave

Dimensionet e shtyllave nuk duhet të jenë më të vogla se 30/30 cm. Armimi i sh-
tyllave zakonisht bëhet me armaturë gjatësore dhe armaturë tërthore – stafa (fig. 8.2).
Armimi mund të bëhet edhe me armaturë gjatësore dhe stafa spirale, ose me armaturë
të shtangët që në praktikë ndodh rrallë.

Armaturë
gjatësore
Stafa

Fig. 8.2. Llojet e armaturës në shtylla

131
 Армиран бетон
Betoni i armuar

Улогата на надолжната арматура е да прифати дел од влијанијата а

Roli i armaturës gjatësore është të pranojë një pjesë të ndikimeve, ndërsa stafat
узенгиите дејствуваат како обрачи и имаат задача да го стегнат бетонот и да ги
veprojnë si rrathë dhe kanë për detyrë të shtrëngojnë betonin dhe të parandalojnë
спречат неговите попречни деформации со што се зголемува неговата носивост
deformimet tërthore процент
Минималниот të tyre (duke rritur aftësinë
на армирање mbajtëse tëарматура
на надолжната tij). Përqindja minimaleспоред
се одредува e
armimit të armaturës gjatësore përcaktohet sipas shprehjes:
изразот:
λk
µ min = − 0,4 ≥ 0,6%
50
каде е:
ku:
виткост на столбот
λk - lakueshmëria (lakimi i e shtyllës
Përqindja
Кајminimale e armimit
столбовите кои mund të arrijë
се малку deri në 0,3%
товарени и кајnëкои
shtyllat të cilat kanëне се
напрегањата
искористени
pak ngarkesë dhe teминималниот процент
ato të cilat nuk на армирање
janë shfrytëzuar може
nderjet. да изнесува
Përqindja и доe
maksimale
Максималниот
armimit mund të arrijëпроцент
deri në 6%наtëармирање може да изнесува до
prerjes së betonit. од бетонскиот
пресек minimal i armaturës gjatësore duhet të jetë ∅12mm. Për prerje katrore dhe
Diametri
drejtkëndore Минималниот
numri minimal дијаметар на надолжната арматура треба да биде
i shufrave duhet të jetë 4, për rrethore 6, ndërsa për ato me
За квадратен и правоаголен пресек минималниот број на прачки треба да
më shumë kënde të ketë së paku nga një shufër në çdo kënd (fig. 8.3).
изнесува за кружен а за повеќе аголните барем по една прачка во секој агол
сл

Fig. 8.3. Vendi i armaturës sipas formës së prerjes

Në shtyllat
Слe armuara me numër
Распоред më të madh
на арматурата të shufraveодgjatësore
во зависност обликотmund të bëhet
на пресекот
grupimi i këndeve deri në maksimum 5 shufra të vendosura në mënyrë simetrike (fig.
8.4). Кај армираните столбови каде има поголем број надолжни прачки може да
се изврши групирање во аглите и тоа најповеќе до прачки симетрично
распределени сл

Fig. 8.4. Grupimi i shufrave të armaturës

Сл Групирање на арматурните прачки
Distanca maksimale individuale ndërmjet shufrave gjatësore duhet të jetë deri në
40 cm (fig 8.5).

Максималното меѓусебно растојанне меѓу надолжните прачки треба да

биде до сл

32
132
 Betoni i armuar

Fig. 8.5. Distanca maksimale ndërmjet shufrave gjatësore

Armatura gjatësore bëhet me RA 400/500 - 2.

Për parandalimin e përdredhjes lokal të shufrave gjatësore të shtypura në shtylla
duhet të ketë stafa me distancë individuale prej euz vlera e të cilave nuk duhet të jetë
më e madhe se 15∅ (∅ - diametri i shufrës gjatësore më të hollë) e anës më të vogël
të shtyllës b dhe se 30 cm (fig. 8.6).

Fig. 8.6.

Diametri i stafave miratohet në mënyrë konstruktive varësisht nga prerja e arma-

turës gjatësore. Nëse ajo ka diametër deri në ∅20 mm, stafat merren me diametër prej
∅6 mm, ndërsa për ∅>20 mm, merren ∅8 mm.
Në pjesën e shtyllës ku bëhet vazhdimi i armaturës si dhe në pjesën ku ndikon
forca e jashtme e gjatësisë 1,5b, numri i stafave duhet të dyfishohet dhe të jenë në
distancë euz ≤ 7,5Φ, por jo më shumë se 15 cm (fig. 8.7). Stafat duhet të jenë të mbyllur
dhe të mbivendosur për nga ana më e vogël e prerjes. Gjatësia e mbivendosjes duhet
të jetë e barabartë me gjatësinë e ankorimit për të pasur adezion të mirë.

133
 Betoni i armuar

Fig. 8.7.

Në zonat sizmike aktive vazhdimi i armaturës me mbivendosje duhet të bëhet në

gjysmën e konstruksionit ndërkatesh. Gjatë kësaj, në një prerje mund të vazhdohet me
mbivendosjen e vetëm 50% të shufrave, ndërsa shufrat tjera vazhdohen me saldim ose
nëse mundet duhet të vendosen pa vazhdim.
Armatura gjatësore në vendin e mbivendosjes duhet të përfundojë pa grremça.
Në gjysmën e konstruksionit ndërkatesh duhet të vendosen stafa të mbyllura me mbi-
vendosje në anën më të vogël të shtyllës në distancën eUZ < 7,5∅, por jo më shumë se
7,5 cm. Në pjesën tjetër të shtyllës përdoren sërish stafa të thjeshta në distancën еUZ
< 15∅, por jo më shumë se 15 сm. Nëse armatura gjatësore ka profil ∅ >20 mm,
atëherë vazhdimi i saj bëhet me saldim.
Nëse në njërën anë të shtyllës ka më shumë se 2 shufra gjatësore, lidhja duhet të
bëhet me dy stafa ose me aplikimin e stafave të brendshme.
Në shtyllat me prerje tërthore të degëzuar në këndet konkave stafat duhet të
ndërpriten dhe të ankorohen në masën e betonit me gjatësi prej së paku 25∅. Nëse
nuk ka hapësirë të mjaftueshme për ankorim, atëherë duhet të vendosen stafa të dy-
fishta me shtimin e armaturës konstruktive plotësuese ∅(6-10) (shenja 1).

134
 Betoni i armuar

Fig. 8.8.

Nëse prerjet e shtyllave të dy kateve më të afërt janë të ndryshme, atëherë arma-

tura e katit të poshtëm në zonën e konstruksionit ndërkatesh mund të ngushtohet, por
pjerrësia të mos jetë më e madhe se 6:1. Vazhdimi i armaturës bëhet mbi konstruksionin
ndërkatesh. Nëse dallimi i dimensioneve të shtyllave është i madh, atëherë vazhdimi
mund të bëhet në zonën e konstruksionit ndërkatesh.

Fig. 8.9.

135
 Betoni i armuar

8.2. DIMENSIONIMI I SHTYLLAVE

Армиран TË SHKURTRA TË NGARKUARA NË
бетон
MËNYRË QENDRORE Армиран бетон
ДИМЕНЗИОНИРАЊЕ НА ЦЕНТРИЧНО ТОВАРЕНИ КРАТКИ СТОЛБОВИ
ДИМЕНЗИОНИРАЊЕ
Shtylla të ngarkuara НА ЦЕНТРИЧНО
në mënyrë qendroreТОВАРЕНИ КРАТКИ
janë shtyllat СТОЛБОВИ
te të cilat forca normale e
Центрично товарени се нарекуваат столбовите кај кои нормалната
shtypjes vepron në qendrën e gravitetit të prerjes tërthore ideale. Termi prerje сила на i
ideale
притисок дејствува
Центрично во тежиштето
товарени на идеалниот попречен пресек Под сила
поимот
referohet
идеалниот syprinës
пресек faktike
се tëсеpërgjithshme
нарекуваат
подразбира
столбовите
замислената
кајtëкои
të imagjinuar
фактивна
нормалната
prerjes
вкупнаtërthore на
në të cilën
плоштина на
притисок дејствува во тежиштето на идеалниот попречен пресек Под поимот
armatura është e përfshirë në која
mënyrëнаpërkatëse As = Ab начин
+ nAa. Nëе këtë mënyrë prerja
идеалниот пресек се подразбира замислената фактивна вкупна плоштина наи
напречниот пресек во соодветен вклучена
арматурата
e betonit të armuar
напречниот пресекmund На
во tëтаков
која начин
на армиранобетонскиот
zëvendësohet dhe të paraqitet
соодветен начин пресек
si prerje може да се
е betoni.
вклучена и
замениMënyra
и претстави
арматурата како да
e dimensionit етаков
Наtë бетонски
начин
shtyllave të армиранобетонскиот пресек може
ngarkuara në mënyrë qendrore varetда
ngaсе
замени Начинот на димензионирање
и претстави на центрично товарените столбови зависи од
lakueshmëria e tyreкако даiеtyre)
(lakimi бетонски
e cila definohet sipas shprehjes:
нивнатаНачинот на димензионирање насоцентрично
виткост, која се дефинираше изразот товарените столбови зависи од
нивната l
λkвиткост
= k која се дефинираше со изразот
imin
каде е:
ku: должина на свиткување
каде е
lkk -должина
gjatësia eнаpërdredhjes;
свиткување
минимален радиус на инерција
I b min
ib min = -минимален радиус
- rrezjaи minimale на инерција
e inercionit
за правоаголен
Ab квадратен пресек
•• për кружен
за правоаголен пресек и квадратен
prerje drejtkëndore пресек ib min = 0,289 · a
dhe katrore
каде е • përза кружен пресек i
prerje rrethore = 0,25 · d
b min
каде е
a помалата страна на столбот
ku:
дијаметар на столбот
aa – помалата странаe на
ana më e vogël столбот
shtyllës;
дијаметар на столбот
d – diametri i shtyllës;
минимален момент на инерција
плоштина
I b min наminimal
-momenti
минимален попречниот
моментi на пресек на столбот
inercionit;
инерција
Ab –плоштина
syprina e на попречниот
prerjes tërthoreпресек на столбот
të shtyllës;

Столбовите кои имаат λк

Shtyllat me lakueshmëri виткост λк
< 25 mund можат да
të trajtohen се третираат
si elementë како të
të shkurtër
центричио
ngarkuar nëтоварени
mënyrë
Столбовите кратки
имаателементи
qendrore
кои gjatë λпри
dimensionit
виткост к
чиеtëможат
димензионирање
të cilëveдаnukсеmerret неparasysh
третираатсе земаndi-
како
предвид
центричио влијанието од извиткување
товарени кратки елементи при чие димензионирање не се зема
kimi i përkuljes.
предвидСтолбовите
влијанието со виткост λк
од извиткување се нарекуваат витки и при нивното
Shtyllat me lakueshmëri λк > 25 janë të lakueshme dhe gjatë dimensionimit të
димензионирање
Столбовите треба да се земе
соparasysh
виткост λк предвид севлијанието
нарекуваат од извиткувањето
витки и при нивното
tyre duhet të merret veprimi i përkuljes.
Кај центрично товарените кратки елементи сл
димензионирање треба да се земе предвид влијанието од извиткувањето вкупната гранична
Te
ултимативнаelementët e
нормалнаshkurtër
сила е të ngarkuar në mënyrë qendrore (fig. 8.10) forca e përg-
Кај центрично товарените кратки елементи сл вкупната гранична
jithshme kufitare
ултимативна – përfundimtare
нормална сила е është:
N u = Σγ i · N i
që e pranojnë betoni dhe armatura në mënyrë proporcionale në sipërfaqe e tyre
ја примаат бетонот и арматурата пропорционално на нивните површини и
dhe në sforcimet
гранични јакости kufitare:
ја примаат бетонот и арматурата пропорционално на нивните површини и
N u јакости
гранични = Nb + N a
N b = Ab · fb
N a = Aa ·σ q

136

36
36
 Армиран бетон
каде е
Betoni i armuar
сила што ја прима бетонскиот пресек

ku: сила што ја прима арматурата

N b - forca që e pranon prerja e betonit;
N a -плоштина
forca që eна бетонскиот
pranon пресек
armatura;
Ab - syprina e prerjes së betonit;
пресметковна јакост на бетонот
fb - qëndrueshmëria e njehsuar e betonit;
Aa -пресек
prerja eнаarmaturës
подолжната арматура
gjatësore;
σ q - nderjet e shtypjes së armaturës;
напрегање на притисок во арматурата
(σ q (02) = σ v për RA400 / 500)
за

Fig. 8.10.
Сл

Në bazë të
Според ПБАБ RRBBA, dilatacionet maksimale
максималните дилатацииtëво betonit εb ≤ 2%. Koeficientet
janë изнесуваат
бетонот
parcial të sigurisë
Парцијалните γi duhet tëнаmiratohen
коефициенти сигурностpër εа ≤ 0 dhe
треба përусвојат
да се këtë arsye
за kufizohet
а
nderja
поради
maksimal
што σq. Në bazë
максималното të kësaj: се ограничува Според тоа
напрегање
N u = Ab ⋅ f b + Aa ⋅ σ v ( 02)
 σ 
N u = Ab ⋅ f b 1 + µ v ( 02) 
 fb 

За димензионирање на центричното товарените кратки елементи на располагање

Ekziston vetëm një shprehje për dimensionimin e elementëve të shkurtër të
ни стои само еден израз Затоа мора сите непознати освен една да се
ngarkuar në mënyrë
претпостават qendrore.
или усвојат Prandaj, tëсоgjitha
во согласност ПБАБ të panjohurat, përveç njërës,
При пресметување можатduhet
да
të supozohen
настанат ose
неколку të adoptohen në
карактеристични përputhje me RRBBA. Gjatë llogaritjes mund të
случаи
paraqiten disa raste karakteristike:

137
 Армиран бетон
Betoni i armuar
Армиран
Армиран бетон
бетон
Армиран бетон

1. Për forcat e njohura N=Ng+Np, dimensionet e njohura të prerjes tërthore

За познатата сила познати димензии на напречниот пресек на
За
Заtëпознатата
shtyllës (Ab)
познатата сила
сила dhe gjatësinëпознати
познати димензии
e përkuljes на напречниот
(lk) përcaktohet
димензии на напречниот пресек
syprina на
e arma-
пресек на
столбот
За познатата исила должина на извиткување
познати димензии се наопределува
напречниот плоштината
пресек на
столбот
turës gjatësore
столбот и должина
(Аа) dhe на извиткување
наtipi се
i betonit (МB) (forca определува
N=Ng+Npплоштината
përcaktohet
столбот
на надолжната ии должина
должина
арматуранаАа
извиткување
извиткување
и марката на бетон
се определува
се определува
М силата
плоштината
плоштината
наme
на
се
на
analizimin арматура
надолжната
надолжната
определува
надолжната со
e ngarkesave).
арматура
анализа Аа
арматура
Аа
Аа и марката
ии марката
на
марката на
на товарите
бетон
на бетон
бетон М М
М силата
силата
силата
2. се
се определува
Për forcën
определува e со
njohur
со анализа
анализа на
N=Ng+Np,
на товарите
tipin
товарите e njohur të betonit (МB) dhe gjatësinë
а определува
се познатата сила со анализа напознатата
товарите марка бетон М и должината на
а
аe познатата
познатата
përkuljes сила
сила
(l ) përcaktohen
k се определуваат познатата
познатата
dimensionet марка
марка
e бетон
бетон
prerjes М
М и
tërthoreи должината
должината
të shtyllës на
на
(Ab)
извиткување
а познатата сила познатата димензиите
марка бетонна напречниот
М и должинатапресек на
извиткување
извиткување се определуваат
се определуваат
dhe syprinaи eплоштината определуваат
armaturës (Аа). димензиите
димензиите на на напречниот
на напречниот пресек
напречниот пресек
пресек нана
на
извиткување
столбот се на арматуратадимензиите
Аа
столбот
столбот и плоштината на арматурата Аа
3. ЗаPër
познати
столбот ии плоштината
dimensionet плоштината
димензии e njohura наtëарматурата
арматурата
на напречниот
на Аа на
prerjes tërthore
пресек
Аа të столбот
shtyllës (Ab), armaturën
позната
За
За познати
познати димензии
димензии на
на напречниот
напречниот пресек
пресек на
на столбот
столбот позната
позната
Заe познати
njohur арматура
надолжна gjatësore
димензии(Аа), Аа tipin e njohur
познатата
на напречниот të betonit
марка
пресекбетон М(МB)и должината
на столбот dhe gjatësinëна e
позната
надолжна
надолжна арматура
арматура Аа
Аа познатата
познатата марка
марка бетон
бетон М
М ии должината
должината на
на
извиткување
përkuljesарматура
надолжна се определува
(lk) përcaktohet aftësiaносивоста
Аа познатата mbajtëse eна столбот
shtyllës
марка бетон М (Nu вкупната
– forca
и должината përfun-
на
извиткување
извиткување се определува носивоста
се определува носивоста на столботна столбот вкупната
вкупната
извиткување сила се определува носивоста на столбот
dimtare e përgjithshme).
ултимативна вкупната
ултимативна
ултимативна сила сила
сила
ултимативна
Shembulli 1
Пример
Пример
Пример Të dimensionohet shtylla me beton të armuar me prerje tërthore katrore (b/d
Пример
Да сеdhe
= 50/50сm) димензионира армиранобетонски
gjatësi të përkuljes lк = 340 cm qëстолб pranonсоforcë
квадратен
Ν = Νg +напречен
Νp =
Да
Да се
се димензионира
димензионира армиранобетонски
армиранобетонски столб
столб со
со квадратен
квадратен напречен
напречен
пресек 2000с кΝ.иShtylla
1100 +Да900се= димензионира должина на извиткување
армиранобетонски
të armohet me çelikстолб со кој
кRA 400/500-2 прима
квадратен сила
напречен
dhe ndodhet në
пресек
пресек сс и и должина
должина на
на извиткување
извиткување кк кој
кој прима
прима сила
сила
Ν
пресекΝ Ν
zonëΝsizmike joaktive. кΝ Столбот
с и должина на извиткување к да се армира со челик А
кој прима сила
ΝΝсе ΝΝ ΝΝво сеизмички неактивно кΝ Столбот
кΝподрачје
Столбот да да се
да се армира
се армира
армира сосо челик
со челик
челик А А
А
а
Ν наоѓаΝ кΝ Столбот
а се Gjeni
наоѓа syprinën
во сеизмички e armaturës
неактивно (Аа) dhe
подрачјеtipin e betonit (МB).
аа се
се наоѓа
наоѓа во сеизмички
Потребно
во сеизмички неактивно
е да сенеактивно подрачје
одреди плоштината
подрачје на арматурата Аа и марката на
Потребно
Потребно
Në fillim е
е
llogaritetда
да се
се одреди
одреди
forca плоштината
плоштината
përfundimtare ΝU, на
на арматурата
арматурата
ngaарматурата А и
Ааа и марката
и марката
veprimi i ngarkesës марката на
на
së përhersh-
бетонот М
Потребно е да се одреди плоштината на А а на
бетонот
бетонот
me dhe М
М
tëМdobishme:
бетонот Најнапред се пресметува ултимативната сила Ν од дејство на постојан и
корисен Најнапред
Најнапред
товар се
се пресметува
пресметува ултимативната
ултимативната сила
сила Ν Ν
Ν одод дејство
од дејство на
дејство на постојан
на постојан и
постојан и
и
корисен N u =
Најнапред
товар ∑ γ i се
· N i = γ
пресметува
g · N g + γ
ултимативната
p N p сила
корисен товар
корисен товар ∑
Për ε a∑ ∑ ≤ 0 γ g = 1,9 dhe γ p = 2,1
За ∑ а
За
За а + 2,1· 900 = 3980kN .
аа
N u = 1,9 ·1100
За
Lakueshmëria
Определување e shtyllës
виткост gjendet
на столбот по sipas
изразот shprehjes:
Определување
Определување l виткост
виткост нана столбот
столбот по по изразот
изразот
Определување
λk = k виткост на столбот по изразот
ib min
За квадратен
Për prerje пресек
katrore i = 0,289па виткоста
· b , ashtu на
që столбот е
lakueshmëria e shtyllës është:
За квадратен
За квадратен
За пресек b minb min
пресек
квадратен пресек па виткоста
па виткоста
па виткоста на на столбот
на столбот
столбот ее
е
340 столбот е без извиткување
λk = = 23,53 < 25 - –столбот
shtyllë еështë
столбот без извиткување
pa përkulje
0,289 ⋅ 50 столбот ее без
без извиткување
извиткување
Се одредува минималниот процент на армирање по изразот
Се одредува
Се одредува
одредува
Përqindja минималниот
минималниот процент на
процентgjendet
minimale e armimit армирање
на армирање
армирање по изразот
по изразот
изразот
sipas shprehjes:
Се минималниот процент на по
λ
50 23,53
µ min = 50k − 0,4 ≤ 50 − 0,4 = 0,07 %
50 50
Поради тоа што добивме процент на армирање помал од минималниот се
Поради
Поради
усвојува тоа
тоа
Përтоа што
што
shkak добивме
добивме процент
процент на
на армирање
армирање помал
помал од
од минималниот
минималниот се
се
Поради штоseдобивме
fitohet përqindje
процент на mëармирање
e vogël e armimit
помал одseминималниот
minimalja prej 0,6%, се
усвојува
усвојува
merretСе
усвојува пресметува
μmin = 0,6% плоштината на подолжната арматура според изразот
Се пресметува
Се пресметува плоштината
пресметува плоштината
плоштината на на подолжната
подолжната арматура
на подолжната според
арматура според изразот
според изразот
изразот
Се
Syprina e armaturës gjatësore llogaritet sipasарматура
shprehjes:
µ min ku b ฀ ฀ ฀
Aa = 100⋅ Ab ku
ku bb =฀฀ b
2
=฀฀฀ 50 2 =฀฀฀ 2500cm 2
100
100 ku b ฀
A
100 2
0,6 ⋅⋅ 2500 m2
Aa = 100 = 15cm
m2
2
100
100 m
100
138
138
138
138
138
 Армиран
Betoni i armuarбетон

Бидејќи
Meqenëse столбот
shtylla ka prerjeе tërthore
со квадратен напречен
katrore ku njëra anëпресек
është bсо
= 50страна
cm, në bazë
Армиран бетон
dispozitave të RRBBA duhet të merren së paku tetë shufra. Sipas shtojcës 1.2прачки
според одредбите на ПБАБ треба да се усвојат најмалку осум për RA Од
прилогот
400/500-2 merren: за А се усвојуваат
Бидејќи столбот А соеА со квадратен
а с напречен
с пресек со страна
8 ∅ 16 RA me Aa = 16,09 cm2 > 15 cm2
според одредбите на ПБАБ треба да се усвојат најмалку осум прачки Од
прилогот Треба за Ада се нагласи се усвојуваат
дека усвоената плоштина на арматурата треба да
биде поголема
Duhet të А со Аа илиseеднаква
theksohet с
syprina eнас пресметаната
miratuar ноduhet
e armaturës не многу
të jetëпоголема
më e madheпоради
економичност
ose e barabartë me atë të llogaritur (por jo shumë më e madhe për shkak të kostove).
Треба
Për За
даусвоената
се нагласи
armaturën надолжна
gjatësoreдека арматура
усвоената
të miratuar плоштина
(Ø 16< сеstafat
усвојуваат
на арматурата
Ø 20) merren Øузенгии
prejтреба да
6 në
биде на растојание
поголема или еднаква на пресметаната но не многу поголема поради
distancë:
економичност
15φ = 15 ⋅ 1,надолжна
За усвоената 6 = 24 cm арматура се усвојуваат узенгии
на растојание
euz ≤  b = 50 cm

 30 cm






Сл

Се усвојува најмалата одFig. 8.11.

трите добиени вредности Во нашиот случај тоа е
е Сл
На должина
Këtu merret vlera më e vogël nga tre të fituarat. надNëиrastin
под tonë
меѓукатната
ajo ështëконструкција
еuz =
узенгиите
Се усвојуватреба да се постават
најмалата од трите на двојно вредности
добиени помало растојание
Во нашиот коеслучај
изнесува
тоа е
24 cm.
е Марката на бетонот се определува според пресметковната јакост на
Në gjatësi
На должина
бетонот prejОд 1,5b = 1,5·50
изразот = 80cm,над
произлегува sipër
и dhe
под poshtë konstruksionit
меѓукатната ndër-
конструкција
katesh stafat
узенгиите duhet
треба të vendosen
да се постават на nëдвојно
distancë dyfishрастојание
помало më të vogëlкое
dheизнесува
ajo është 7,5cm.
Tipi i betonit
Марката наpërcaktohet
бетонот сеsipas qëndrueshmërisë
определува според sëпресметковната
llogaritur të betonit (fb).на
јакост
2500
бетонот
Nga shprehjaОд изразот произлегува
fitojmë:
Од табелата за се усвојува МБ со Марката
−1
наf b = 3980 − 16, 09 ⋅ 400 ⋅ 10
⋅ 10 = 13,34 MPa
2500
Од табелата
бетонот 3.1 за fтака
се усвојува 34 MP , се
= 13,што од усвојува
табелатаМБ со Маркатаод
да секогаш поголема
на добиена
MB20 meспред претходниот
fb = 14,0MP израз
a miratohet në bazë të tabelës 3.1 për fb = 13,34MPa. Tipi i
Користејќи
betonit miratohet табелата
në atëјаmënyrë стрtabelaпотребно
që fb nga 3.1 duhetеçdoherë
да се пресмета
të jetë mëи iдолжината
madh
бетонот се усвојува така За
на преклопувањето што А МБод табелата да секогаш
без куки и добра атхезијапоголема од
se fb që është fituar sipas shprehjes më lart.
добиена спред претходниот израз
Sipas tabelës
φ ја 2
Користејќи (fq. 169) duhet
табелата стр të llogaritet
потребно edhe
е даgjatësia e mbivendosjes.
се пресмета и должинатаPër
RA,преклопувањето
на MB20, pa grremça ЗаdheА adezion
МБ të mirë:
без куки и добра атхезија
l p = l s = k · φ = 50 · 1,6 = 80cm
φ

139
 Betoni i armuar

Pas dimensionimit të bërë hartohet plani i armaturës dhe prerjet tërthore karak-
teristike me të cilat ilustrohet plani i armaturës gjatësore dhe normale dhe gjatësitë e
tyre individuale, si dhe masat individuale të nevojshme për çdo profil dhe për të gjithë
pozitën.
Planet e armaturës zakonisht hartohen me shkallë 1:20, 1:25, ndërsa prerjet
tërthore me 1:10.
Shufrat dhe stafat shënohen me numra (shenja) – 1, 2, 3.
Shenjat duhet të shënohen në vetë trarin, në shufrat zakonisht shënohet në anën
e djathtë të trarit dhe në prerjet tërthore. Në çdo shufër, përveç shenjës duhet të sh-
kruhet sa shufra janë miratuar dhe me cilin profil. Në anën e djathtë të shenjës duhet
të qëndrojë gjatësia e shufrës me m.
Afër shenjës së çdo shufre duhet të shkruhet profili me të cilin janë bërë stafat,
në çfarë distance duhet të vendosen dhe gjatësia e përgjithshme e stafave me m,.
Në fund duhet të përgatitet një paraqitje tabelore e masës së armaturës me të gjitha
të dhënat e nevojshme për blerjen dhe prerjen e armaturës.
Gjatësia e shufrave përcaktohet në bazë të dimensioneve të shtyllës dhe mbiven-
dosjes së duhur. Gjatësia e stafave përcaktohet në bazë të dispozitave të RRBBA/87 si
më poshtë:

Fig. 8.12.
Llogaritja e gjatësisë së stafave:
Shenja 4
L4 = 5au + 2∆l ku
∆lku - gjatësia plotësuese për formimin e saktë të grremçave të stafave
∆l ku = 10cm
a0 - shtresa mbrojtëse me beton

për МB<25, shtyllë dhe mjedis pak agresiv a0 = 2,5 cm

au = 50 - 2 · 2,5 = 45 cm
L5 = 5 · 45 + 2 ·10 = 245cm

140
 Армиран бетон

Ознака Betoni i armuar

Shenja 5
L6 = 5 · x + 2 · ∆l ku = 5 · 32 + 2 ·10 = 180cm
x = 22,5 ·
2 = 22,5 ·1,41 = 32 cm

Табеларен исказ за потребна арматура столб

Paraqitje tabelore për armaturën e nevojshme, shtylla S1

Karakteristikat e armaturës për RA 400/500 - 2

Poz. Shenja Ф(mm) L(m) Copë Ф8 Ф16

1
16 2.40 4 9.6
4Φ16
Shtyllë me beton të armuar

2
16 5.35 4 21.4
4Φ16
3
16 5.00 4 20
4Φ16
4
16 2.35 4 9.4
4Φ16
5
8 2.45 71 173.95
Φ8/15/7.5
6
8 1.80 36 64.8
Φ8/15/7.5
Gjatësia totale për Ф (m') 238.8 60.4
Pesha individuale (kg/m') 0.405 1.621
Pesha totale për Ф (kg) 96.7 97.9
Pesha totale (kg) 194.60
Mbetje 3% (kg) 5.84
Total (kg) 200.44

141
 Betoni i armuar

PLANI I ARMATURËS PËR SHTYLLËN S1

Shtyllë me beton të armuar MB 30, Ra400/500-2

prerje 1-1

prerje 2-2

Fig. 8.13.

142
 Армиран бетон
Армиран бетон
Армиран бетон
Армиран бетон
BetoniАрмиран
i armuarбетон
Армиран бетон
Пример
Пример
Пример
Пример
Пример
Пример 2.
Shembulli
Да
Да
Да сесе димензионира
се димензионира
димензионира армирано
армирано
армирано бетонски
бетонски
бетонски столб
столб
столб со
со
со квадратен
квадратен
квадратен попречен
попречен
попречен
Да
Dimensiononi
Да
Да се
се
се димензионира
shtyllë betoni
димензионира
димензионира армирано
të armuar
армирано
армирано Sбетонски
me
бетонски
бетонскиprerje столб
tërthore
столб
столб со
со
со квадратен
katrore. Gjatësia
квадратен
квадратен попречен
e
попречен
попречен
пресек
пресек Должината
Должината на
на извиткување
извиткување изнесува
2
изнесува кк аа изведен
изведен ее од
од МБ
МБ
пресек
пресек Должината
Должината на
на извиткување
извиткување изнесува
изнесува
к а изведен
а изведен е од МБ
përkuljes
пресекështëДолжината
пресек
Столбот
Столбот lприма
K = 300сила
Должината
прима cmна
сила dhe
на ajo është e bërë
извиткување
извиткување изнесуваme MB30.
изнесува к
ккк Shtylla pranon
а forcën
ККа изведен
изведен
Да
Да се
се еееопределат
од
од
од МБ
N МБ
=
МБ
определат
Столбот прима
Столбот прима сила сила К Да сесе определат
определат
Столбот
Ng + димензиите
Np= 1200+
Столбот
димензиите прима
900
прима
на
на =сила
2100 КN.
сила
столбот
столбот Gjeni dimensionet
иии пресекот
пресекот на
на e shtyllës
арматурата
арматурата dhe
ако
ако се
се ККК Да
prerjes
користи
користи
Да се
се
АА определат
së armaturës
Да определатааа
димензиите
димензиите на
на столбот
столбот пресекот
ии пресекот
пресекот на
на арматурата
арматурата ако
ако се
се користи
користи А
А
димензиите
димензиите
nëse përdoret
се
се наоѓа
наоѓа на
на столбот
RА400/500-2
во
во столбот
сеизмички
сеизмички dheи пресекот
e
активно
активно njëjta на
на
gjendet
подрачје
подрачје арматурата
арматурата
në zonë ако
ако се
се
sizmike користи
користи
aktive. АА ааа
се
се наоѓа
наоѓа во
во сеизмички
сеизмички активно
активно подрачје
подрачје
се
се наоѓа
наоѓа во
во сеизмички
Ултимативната
Ултимативната
Forca сеизмички
përfundimtare сила
сила Nuактивно
активно
за
за
për ε a подрачје
подрачје
≤ 0, γ g иии= 1,9 dheизнесува
γ p = 2,1 është:
изнесува
Ултимативната
Ултимативната сила
сила за
за изнесува
Ултимативната
Ултимативната сила сила за за иии изнесува
изнесува
изнесува
N u = ∑ γ i ⋅ N i = 1,9 ⋅ 1200 + 2,1 ⋅ 900 = 4170kN
∑ ∑
∑ minimaleминималниот
Përqindja
Се предпоставува
Се предпоставува e armimit supozohet
минималниот процентseна
процент është:
на армирање
армирање
Се предпоставува
Се предпоставува минималниот
минималниот процент
процент на
на армирање
армирање
Се
Се предпоставува
предпоставува минималниот
минималниот процент
процент на
на армирање
армирање
µ = 0,6%
min
Користејќи
Користејќи
Duke го
го
përdorur
Користејќи изразот
гоизразот
shprehjen
изразот во
во облик
вооблик
me formën:
облик:
Користејќи
Користејќи го
Користејќи го изразот
го изразот
изразот во во облик
во облик
облик  
N u = Ab ⋅ f b + Aa ⋅ σ doz = Ab f b + a ⋅ σ doz
A
 Ab 
( ) 
N u = Ab ( f b + µ ⋅ σ doz )
За
За плоштината
плоштината на
на бетонскиот
бетонскиот пресек
пресек може
може да
да се
се напише
напише
За плоштината
За плоштината на на бетонскиот
бетонскиот пресек пресек може
може да да се
се напише
напише
За плоштината на бетонскиот пресек
Për syprinën e prerjes së betonit mund të shkruhet:напише
За плоштината на бетонскиот пресек може
може да
да се
се напише

Nu 4170 ⋅ 10
Ab = µµ σσ = = 1820,96cm 2
f b + µµµµ ⋅ σσσσdoz
0,6
20,5 + ⋅ 400
Страната на столбот е 100
Страната на
Страната на столбот
на столбот е
столбот е
Страната
Страната
Страната на столбот ее:
на столбот е
Ana e shtyllës është:
a = Ab = 1820,96 = 42,67cm
Усвоено
Усвоено
Усвоено
Усвоено
Усвоено:
Усвоеноa=45 a=45
Është miratuar: cmcm
Виткоста
Виткоста
Виткостана на столбот
настолбот
столбот се
се одредува
сеодредува
одредувапо по изразот
поизразот
изразот
Виткоста
Lakueshmëria
Виткоста
Виткоста на на столбот
e shtyllës
на столбот
столбот се
се одредува
сеpërcaktohet
одредува
одредува по по изразот
поsipas shprehjes:
изразот
изразот
l 300
λk = k = = 23,07 < 25
imin 0,289 ⋅ 45
што
што значи
значи дека
дека столбот
столбот треба
треба да
да се
се пресмета
пресмета без
без да
да се
се земе
земе во
во обзир
обзир
што значи
që nënkupton
што значи
se дека duhet
shtylla
дека столбот
столботtë треба да
llogaritet
треба даpaсеe marrë
се пресмета
пресмета без да
parasysh
без да се земе
земе во
përkuljen.
се во обзир
обзир
што значи дека столбот треба да се пресмета
што значи дека столбот треба да се пресмета без да се земе во обзир
извиткувањето
извиткувањето без да се земе во обзир
извиткувањето
извиткувањето
Përqindja minimale e armimit është: ее
извиткувањето
извиткувањето
Минималниот
Минималниот процент на армирање
Минималниот процент
Минималниот процентна
процент наармирање
на армирањее:
армирање е
Минималниот
Минималниот λk процент
процент 23,на армирање еее
на армирање
07
µ min = − 0,4 = − 0,4 = 0,06% < 0,6%
50
50 50
50
50
50 тоа што50 50
50се добива процент на армирање
Поради
Поради
Поради
50 тоа што
што се
тоаpërqindje се добива
добива процент
процент на
на армирање
армирање кој
кој ее помал
кој ее помал од
помал од
од
Meqenëse Поради
Поради
Поради тоа
fitohet
тоа
тоа што
што
што се
се
се добива
e armimit
добива
добива процент
процент
процент на
prej 0,06%,
на
на армирање
армирање
армирање кој
e cila është më e vogël
кој
кој е е помал
sesa
помал
помал од
од
од
минималниот
минималниот
минималниот се
се усвојува
усвојува
се усвојува
усвојува
минималниот
minimalja (0,6%), prej këtu се
минималниот
минималниот се
miratohet
се усвојува
усвојува μmin = 0,6%.
Пресекот
Пресекот
Пресекот на
на арматурата
арматурата
на арматурата изнесува
изнесува
арматурата изнесуваизнесува
Пресекот
PrerjaПресекот
e armaturës
Пресекот на
на është:
на арматурата
арматурата изнесува
изнесува
Ab 452 sm
sm
sm
Aa = µ min 100
100
100
100 = 0 ,6 100
100
100
100 = 12 ,15 sm
sm
sm
cm
100
100 100
100
Користејќи
Користејќи
Користејќи го
го прилогот
го прилогот
прилогот за
за
за А А
А усвоени
усвоени
усвоени сесе
се АА со
А со
со
Duke
А
А а
përdorur shtojcën
Користејќи
Користејќи
Користејќи го
го
го прилогот
прилогот 1.2 për RА400/500-2
прилогот за
за
за А
А
А janë miratuar:
усвоени
усвоени
усвоени 8Ø14
се
се
се RА meАА А со
со
со
А
А
аа
2.
Ааааа
Аа=12,32cm
А
За
За усвоената
усвоената надолжна
надолжна арматура
арматура се
се усвојуваат
усвојуваат узенгии
узенгии
За усвоената
За усвоената надолжна
надолжна арматураарматура се усвојуваат
се усвојуваат узенгии
узенгии
на
на За усвоената надолжна
За усвоената надолжна арматура
растојание
растојание арматура се усвојуваат узенгии
се усвојуваат узенгии
на
на растојание
растојание
на
на растојание
растојание

143
 Betoni i armuar

Për armaturën gjatësore të miratuar (Ø14< Ø20) miratohen stafat Ø6mm në

Армиран бетон
distancën prej:
15φ = 15 ⋅ 1,4 = 21cm

e uz ≤ a = 45cm

 max30cm.
Meqë shtylla gjendet në zonë sizmike aktive, atëherë këtu miratohet:
eПоради тоа што столбот е во сеизмички активно подрачје се усвојува
uz = 15 cm.

Fig. 8.14
Сл

NëНа должина
gjatësi од sipërнад
prej 1m dheиposhtë
под меѓукатната конструкција
konstruksionit ndërkatesh, според
në bazë ПБАБ во
të RRBBA/87
сеизмички
në подрачја
zonat sizmike узенгиитеnëсе
stafat vendosen поставуваат
distancë dyfish mëнаtëдвојно помало
vogël euz растојание
= 7,5 /15cm.
Vazhdimi i gjysmës së shufrave (4∅14) bëhet sipër konstruksionit ndërkatesh me
Продолжувањето
gjatësi të на 1,0
mbivendosjes prej една половина
m. Gjysma одe shufrave
tjetër прачките(4∅14) vazhdon
се врши над
në tërë
меѓукатната
katin, конструкција
pa vazhdim со должина на преклопот од
me mbivendosje. Другата половина од
прачките продолжува преку целиот кат без продолжување со
Gjatësia e stafave përcaktohet në bazë të dispozitave të RRBBA/87 (fig.8.15а).
преклопување
Gjatësia e stafave
Должината на përcaktohet
узенгиите сеnë определува
bazë të dimensioneve të shtyllës siод
според одредбите mëПБАБ
poshtë:
сл а
Должината
Shenja 5 на узенгиите се определува според димензиите на столбот на
следниот начин
L5= 5аu + 2 ∆lкu =5·41 + 2·10 = 220cm
Ознака

а ∆к

Сл а
Fig. 8.15а)

144

144
 Армиран бетон

Betoni i armuar

Karakteristikat e armaturës për RA 400/500 - 2

Poz. Shenja Ф(mm) L(m) Copë Ф8 Ф14

Shtyllë me beton të armuar S2
1
14 2.15 4 8.6
4Φ14
2
14 5.10 4 20.4
4Φ14
3
14 2.20 4 8.8
4Φ14
4
14 5.15 4 20.6
4Φ14
5
6 2.20 71 156.2
Φ6/15/7.5
Gjatësia totale për Ф (m') 156.2 58.4
Pesha individuale (kg/m') 0.228 1.242
Pesha totale për Ф (kg) 35.6 72.5
Pesha totale (kg) 108.15
Mbetja 3% (kg) 3.24
Total (kg) 111.39

145
 Betoni i armuar

PLANI I ARMATURËS PËR SHTYLLËN S2 Р 1:25

Shtyllë me beton të armuar MB 30, Ra400/500-2
prerje 1-1

prerje 2-2

Fig. 8.16.

Shufrat me shenjat 1 dhe 2 kalojnë përmes 2 kateve dhe lidhen në mënyrë alter-
native.

146
 Армиран бетон
АрмиранАрмиран
Армиран
бетон
Betoni бетон
бетон
i armuar
Армиран бетон
Пример Армиран бетон
Пример Пример
Пример
Shembulli 3
Пример
Да се димензионира армиранобетонски столб со кружен напречен пресек
Пример
ДаDimensiononi
Да се
Да
иседолжина
димензионира shtyllë
се димензионира
димензионира me beton të armuar
армиранобетонски
армиранобетонски
армиранобетонски
на извиткување
me со
столб
Столбот
prerje
столб
столб tërthore
со кружен
со
кружен
да се кружен rrethore
напречен напречен
напречен D = пресек
пресек 50 cm
пресек
Да се димензионира армиранобетонски
к столб соармира
кружен со напречен пресек
А dhe gjatësi
и должина
МБ и должина
должина
të иpërkuljes на
lKна= 300
анасеизвиткување
навоѓа извиткување
cm.
извиткување к Shtyllaкк duhet
воармиранобетонски
сеизмички Столбот
неактивно Столбот
të Столбот
armohet
да да се
me
да
се кружен
армира
подрачје се армира
RA400/500-2;
армира
со
Дебелината со MB20
со
Да се димензионира
и должина на извиткување к столб со
Столбот да се напречен
армира сона
пресек
АА слој
Аdhe ndodhet МБи nëдолжина МБ
zonë
а сеsizmike
МБ аа се
навоѓа се навоѓа
навоѓа
joaktive.
во сеизмички воTrashësia
во сеизмички
сеизмички e
неактивно неактивно
shtresës
неактивно подрачје
mbrojtëse
подрачје подрачје a
Дебелината Дебелината
= 2 cm.
Дебелината на
Pas на
заштитниотА а МБ После
на
а се извршеното
извиткување
навоѓа во сеизмички к димензионирање да се
Столбот даподрачје
неактивно изработи
армира 0 со на
Дебелината на
заштитниот
заштитниот
заштитниот
dimensionimit слојво аtëслојслој
bërë аа duhet
После После
После
извршеното извршеното
извршеното димензионирање
димензионирање
димензионирање meаданасе да
да сесеизработи
се
изработи изработи
арматурен А план
заштитниот МБ
слој а се të
а карактеристичен
hartohet
навоѓа
Послево
plani
пресек
сеизмички
извршеното
i armaturës
вонеактивно
димензионирање
R=1:20;
крај
подрачје prerje
дадасе
karakte-
Дебелината
изработи на
арматуренарматурен
арматурен
ristike nëпланR=1:10; план
воплан dheаво во карактеристичен
карактеристичен
карактеристичен
nëзаfund të bëhet пресек
paraqitje пресек
пресек
во
tabelore во а на крај
во
për аа на
на
да крај
e крај
се да се
да се
направи табеларен
заштитниот
арматурен планисказ
слој во потребна После арматура
извршеното
карактеристичен во armaturën
димензионирање
пресек да
а насе nevojshme.
изработи
крај да се
направи направи
направи
табеларен табеларен
табеларен исказ
исказ за потребна
за потребна арматура
арматура
арматурен
Procedura
направи планeисказ
табеларен во за
punës: потребна
исказ закарактеристичен
арматура
потребна арматура пресек во а на крај да се
Постапка
направи за работа
табеларен исказ за потребна арматура
1.
Постапка Përcaktimi
Постапка
Постапка
Одредување за работа за
заi sipërfaqes
работа на së
работа
површина prerjes së
бетонскиот betonit:
пресек
Постапка
Одредување за работа
Одредување Одредување
D 2π за површина ,површина
50 2 ⋅ 3површина
14 на бетонскиот на бетонскиот
на бетонскиот пресек
пресекпресек
Ab =Одредување
Постапка = работа површина
= 1962,5на cm 2бетонскиот пресек
Одредување
4 4 површина на бетонскиот пресек
2. Виткост на столбот
2.2. Lakueshmëria
Виткост Виткост
Виткост
на столбот наeстолбот
на shtyllës
столбот
Виткост на столбот без извиткување
l 300 без извиткување
извиткување
λk Виткост
= k = на столбот = 24 < 25 - -без без
извиткување
pa përkulje
без извиткување
Минимален процент ib min на 0,25 ⋅ 50
армирање
Минимален процент на армирање
армирање без извиткување
3.Минимален
Минимален процент
Përqindja
Минимален
процент
на армирање
minimale
процент
на
наe armimit
армирање
Минимален
50 λkпроцент на армирање
50µ min = − 0,40 < 0,60%
50
50 24
Усвоено 50µ min
µ = =50 − 0,40 = 0,08%
Усвоено
ËshtëУсвоено
Усвоено miratuar µµ min
Усвоено = 0,= 600,60%
%
Плоштина на надолжна
Усвоено главна арматура
4.Плоштина
Плоштина Syprina
Плоштина
на надолжна eнаarmaturës
на надолжна
надолжнаглавна gjatësore
главна
арматура
(главна) (kryesore)
арматура
арматура
Плоштина на надолжна главна арматура
µ min ⋅ A100 0,6 ⋅ 1962,5
Плоштина Aa = на
100 надолжна
b
= главна = 11,арматура
78cm 2
Усвоени100 со 100
100
100
100
100
Усвоени Усвоенисо
Усвоени 6Ø16 со со A = 12,06cm 2
Усвоени
Është miratuar 6∅16 со me Aa = 12,06cm2
Дијаметар Усвоени
на узенгии со
5.Дијаметар
Дијаметар
Усвоени Diametri
Дијаметар
на узенгии наi stafave
на узенгии
узенгии
Дијаметар
Усвоени на узенгии
Усвоени Усвоени
Janë
Усвоени
miratuar ∅8
Дијаметар на узенгии
Растојание меѓу узенгии
6.Растојание
Distanca midisузенгии
stafave
Усвоенимеѓу
Растојание меѓу узенгии
Растојание  меѓу узенгии 
Растојание меѓу узенгии
  15 ⋅ φ = 15 ⋅ 1,6= 24cm
Растојание
  меѓуDузенгии  
 uz 
e = = 50cm  
 
  
 30 = 30cm
Усвоено    
Усвоено Усвоено
Është
Усвоено miratuar e = e24 uzcm = 24 cm 
Усвоено  
Усвоено

Сл
Сл
Сл Сл
Сл
Растојание на узенгиите кај преклопот
Растојание
РастојаниеСл.
на8.17.
на Сл кај
узенгиите
узенгиите кај преклопот
преклопот
Растојание на узенгиите кај преклопот
Растојание на узенгиите кај преклопот
7.7. Distancaна
Растојание e stafave
узенгиите në mbivendosje:
кај преклопот
euz ≤ 7,5 ⋅ φ = 7,5 ⋅ 1,6 = 7,5cm
147
 Армиран бетон
Betoni i armuar
Армиран бетон
Армиран
Армиранбетон
Армиран бетон
бетон
Усвоено
Усвоено
Усвоено Армиран бетон
Усвоено
Усвоено
Merret euz = 7,5cm 15cm Армиран бетон
Усвоено
Усвоено
l s = 1,5 ⋅ D = 1,5 ⋅ 50 = 75cm
Должина на преклопување
Должина
8.Должина наeпреклопување
Gjatësia
на преклопување
mbivendosjes
Должинана
Должина напреклопување
преклопување
Должина
l p = k ⋅ φ
на преклопување
= 50 ⋅ 1,6 = 80cm
Должина на преклопување
К – коефициент
К – koeficienti i cili lexohet кој се ngaчита од 2табела
tabela и зависи
dhe varet nga MB dheод Мi armaturës.
lloji и видот на
КК
арматурата
КК për
коефициент
коефициент
Во нашиот
коефициент
коефициент
кој се
кој
случај
кој се
кој
се
за
чита
чита
М
сезачита
чита
од табела
оди
од
од
табела
А к
табела
табела
и зависи
и зависи
ии зависи
од
од
зависи од
М ии видот
М
од М
видот на
М ии видот
на
видот на
на
арматурата
Në rastin tonë
арматурата Во
Во нашиот
МB20
нашиот dhe случај
RА,
случај к=за50 М
М и
и А
А к
к
арматурата
арматуратаК Во
Во нашиот
нашиот случај
случај
коефициент кој се чита од табела за
за М
М ии АА кк и зависи од М и видот на
арматуратаК коефициент
Во нашиот случај кој сезачита М оди табела
А к и зависи од М и видот на
арматурата
9.Пресметковна
QëndrueshmëriaВо нашиот
јакостeна случај
бетонот
njehsuar заeМ betonitи А к
Пресметковна
Пресметковна јакост на
јакост на бетонот
бетонот
Пресметковназа
Пресметковна МБ на
јакост
јакост набетонот
бетонот
f b = 14MPa за МБMB20
për
Пресметковназа заза МБ
МБ
јакостМБна бетонот
Пресметковна јакост на бетонот
Сила што ја прима за МБ столбот ултимативна сила
Сила што што ја ја прима
прима
за МБ столбот ултимативна
ултимативна сила сила
0. Сила што ја прима столбот
10.СилаForca
Сила штоtë cilën
ја примаe pranon
столбот
столбот shtylla (forca përfundimtare)
ултимативна
(ултимативна сила
сила
Сила =
N што ⋅ +
= A ⋅јаf прима ⋅ σ
+ Aa ⋅ σстолбот ултимативна сила
Силаu штоb јаbприма столбот
v ( 02 )
ултимативна сила
N u = 1962,5 ⋅ 14 + 12,06 ⋅ 40
N u = 27475 + 482,4
Должина на главни
N u = 27957 ,4kN прачки
Должина
Должина на главни
на главни прачки
прачки
Должинана
1. Должина наглавни
главнипрачки
прачки
11. Gjatësia
1. Должина= ∆ на e shufrave
+ главни kryesore
= +прачки
Должина на главни прачки
Должина
L1 = ∆на
k + узенгија
l p = 20 + 220 = 240cm
Должина
Должина на узенгија
на узенгија
Преклопот
Должина
Должина кајнакружните
на узенгијаузенгии
узенгија се зема
Преклопот
Преклопот кај
кај кружните
кружните узенгии се
узенгии се зема
зема
Преклопот
Преклопот
Должина
=
12. Должина кај
кајна
⋅
Gjatësiaна π кружните
кружните
узенгија
+ ∆
e stafave узенгии
узенгии се
се зема
зема
Преклопот= кај кружните узенгија
Mbivendosja + ∆ узенгии
⋅ π stafat се зема
Преклопот кајnëкружнитеrrethor merret
узенгии si 30 φ
се зема
= ⋅π + ∆
L2 = Du ⋅ π + 2∆l k
L2 == 46−⋅ 3,14 + 2 ⋅ 10
L2 = 181,13cm
= −
Du = D − 2a 0
Du = 50 − 2 ⋅ 2
Du = 46cm

сл
сл
слсл
сл
сл
сл
Fig. 8.18.

НаNëслика
figurën 8.19 është dhënë
е даден planiплан
арматурен i armaturës për shtyllën
за кружен столб rrethore.
На
На слика е даден арматурен план за кружен столб
Наслика
На слика
слика ееедаден
даденарматурен
даден арматуренплан
арматурен планза
план закружен
за круженстолб
кружен столб
столб
148
148 148
На слика е даден арматурен план за кружен столб
На
148слика
148
148 е даден арматурен план за кружен столб
148
148
 Betoni i armuar

PLANI I ARMATURËS PËR SHTYLLËN RRETHORE Р 1:25

Shtyllë me beton të armuar MB 30, Ra400/500-2

prerje 1-1

prerje 2-2

Fig. 8.19.

149
 Армиран бетон
Betoni i armuar

Табеларен исказ
Paraqitja за потребна
tabelore арматура
për armaturën за столб Ѕ
e nevojshme për shtyllën Ѕ

Karakteristikat e armaturës për RA 400/500 - 2

Poz. Shenja Ф(mm) L(m) Copë Ф8 Ф16

1
16 2.40 3 7.2
3Φ16
Арм. бетонски столб S

2
16 5.40 3 16.2
3Φ16
3
16 5.30 3 15.9
3Φ16
4
16 2.30 3 6.9
3Φ16
5
8 1.81 72 130.32
Φ8/15/7.5
Gjatësia totale për Ф (m') 130.3 46.2
Pesha individuale (kg/m') 0.405 1.621
Pesha totale për Ф (kg) 52.8 74.9
Pesha totale (kg) 127.67
Mbetja 3% (kg) 3.83
Total (kg) 131.50

Mbaj mend!
Запомни
Shtyllat се
3Столбови janë elementë
линиски linearë të
елементи cilat
кои во në konstruksionet me beton
армиранобетонските të armuar
конструкции се
среќаваат како самостојни
janë të pavarura ose pjesë или како sistemi
e ndonjë дел одmë некој сложен конструктивен
të komplikuar të kornizës së
рамовски системramë.
konstruksionit
3Според
Në bazëсвојот попречен
të prerjes пресек
tërthore можат
shtyllat mundда kenë
бидат квадратни
formë: правоаголни
katrori, drejtkëndëshi,
кружни полигонални со Т пресек или со
rrethi, shumëkëndëshi dhe prerje T ose Г, etj.Г пресек и тн
3Минималните
Dimensionetдимензии
minimale на столботjanë
të shtyllës се 30/30 cm.
3СеArmimi
армираат
bëhetсо meнадолжна арматура
armaturë gjatësore dheи stafa,
узенгии
ndërsaа Øминималното
minimale i armaturësна
надолжната арматура е
gjatësore është 12 mm.
 Минималниот
Numri minimal број на прачки
i shufrave кај квадратен
në prerje katrore dheи правоаголен
drejtkëndoreпресек
është 4,еndërsa
а кај
te
3кружен пресек Максималното растојание меѓу прачките изнесува
prerja rrethore është 6. Distanca maksimale midis shufrave është 40 cm.
 Пречникот на узенгиите е односно зависно од на
Diametri i stafave
3надолжните прачки
është Ø6mm, respektivisht Ø8mm, varësisht nga Ø i shufrave
gjatësore.
 Во зависност од вредноста на коефициентот λк столбовите можат да бидат
3со Në varësi të vlerës
извиткување и безsëизвиткување
koeficientit LLL, shtyllat mund të jenë me dhe pa përkulje.

Задачи за вежбање
Detyrë!
1.Да Ndërtoni
се разработи
planinарматурен
e armaturësплан заshtylle
të një столб meсо prerje
квадратен попречен
tërthore katroreпресек
me di-
димензии
mensione 40/40 cm; должина на извиткување
me gjatësi të përkuljes lкK = 300 cm;изработен
të punuar од
meМБMB30;
А RA400/500-2;дебелина на të
me trashësi заштитен
shtresës слој а
mbrojtëse a0 =надолжни прачки
2cm; me shufra gjatësore
узенгии
4∅16; me stafa ∅6/25/12,5cm; dhe me shkallë R1:20 në të cilën do të еhartohet
с размер во кој ќе се црта арматурниот план
карактеристичен пресек на крај да се даде табеларен исказ за
plani i armaturës; me prerje karakteristike 1:10 dhe në fund të jepet paraqitja
потребна арматура
tabelore e armaturës së nevojshme.
150
150
TEMA 9 - Elementët e betonit të armuar të
nderura në përdredhje
Në këtë njësi tematike nxënësit do të aftësohen:
Pllakat/soletat
• të dallojnë pllaka/soleta betoni të armuara që janë armuar në
një drejtim sipas sistemit statik;
• të dallojnë sistem të një pllake të mbështetur lirshëm;
• dimensionojnë pllakë të mbështetur lirshëm sipas ngarkesës
kufitare;
• të përvetësojnë armaturën;
• të hartojnë plane të armaturës për pllakë të mbështetur lirshëm;
• të përgatisin prezantim tabelor të armaturës;
• të zgjidhin shembuj praktik të pllakës së mbështetur lirshëm;
• të dallojnë pllakën konzolë;
• të zgjidhin shembuj praktik të pllakës me konzolë;
• të dallojnë pllakë me lëshim;
• të zgjidhin shembuj praktik të pllakës me lëshime;
• të dallojnë pllakë të inkastruar;
• të zgjidhin shembuj praktik të pllakës së kontinuale (vazhduar);
Trarë me prerje drejtkëndore
• të dallojnë trarë të mbështetur lirshëm;
• të zgjidhin shembuj të trarëve të mbështetur lirshëm;
• të dallojnë tra me konzolë;
• të dallojnë shembuj praktik të trarit me konzolë;
• të dallojnë tra me lëshime;
• të zgjidhin shembuj praktik të trarit me lëshime
• të dallojnë tra të inkastruar dhe
• të zgjidhin shembuj praktik të trarit të inkastruar.
 Betoni i armuar

9. ELEMENTËT E BETONIT TË ARMUAR TË NDERUR NË

PËRDREDHJE
9.1. Dimensionimi i prerjeve drejtkëndore të të nderura në
përdredhje me armaturë vetëm në zonën e tërhequr
9.2. Pllakat (soletat) me beton të armuar – të dhëna të përgjithshme
9.2.1. Pllakat me beton të armuar që bartin ngarkesë në një drejtim – të
dhëna të përgjithshme dhe armimi i tyre
9.2.1.1. Pllakë e mbështetur lirshëm
9.2.1.2. Pllakë me konzolë
9.2.1.3. Pllakë me lëshime
9.2.1.4. Pllakë e inkastruar
9.2.1.5. Pllakë kontinuale
9.2.2. Pllakat me beton të armuar që bartin ngarkesë në dy drejtime

9.3. Trarët me beton të armuar

9.3.1. Të dhëna të përgjithshme për trarët me beton të armuar
9.3.2. Dimensionimi i trarëve
9.3.2.1 Dimensionimi i prerjeve drejtkëndore me armaturë në
zonën e shtypur dhe të tërhequr të prerjes
9.3.2.2. Dimensionimi i prerjeve të përbëra me pllakë dhe brinja –
prerjet “T”
9.3.3. Aplikimi i trarëve me beton të armuar
9.3.3.1. Tra i mbështetur lirshëm
9.3.3.2. Tra me konzolë
9.3.3.3. Tra me lëshime
9.3.3.4. Tra i inkastruar
9.3.3.5. Tra kontinual

152
 Betoni i armuar

9. ELEMENTËT E BETONIT TË ARMUAR TË NDERUR

NË PËRDREDHJE

Në figurën 9.1 është paraqitur një element me beton të armuar i ngarkuar me

ngarkesë të shpërndarë në mënyrë të kontinuale (barabartë).
Forcat transversale dhe momentet e përdredhjes paraqiten nën veprimin e ngar-
kesës në prerjet e elementit. Për këta elementë thuhet se janë të ndrur në përdredhje.
Në konstruksionet me beton të armuar elementë të tillë konsiderohen pllakat dhe trarët.
Elementët e ngarkuar në atë mënyrë që te prerjet të mos paraqiten forcat
transversale nderen nga i ashtuquajtura përdredhje e pastër.
Ngarkesa e deformon elementin në atë mënyrë që shtresat sipër boshtit neutral
shtypen derisa poshtë tij tërhiqen. Prerjet në zonën e tërhequr armohen për shkak
se betoni nuk mund të pranojë nderje më të mëdha nga tërheqja. Kjo nënkupton se
momenti i jashtëm kryesisht e pranon pjesën e shtypur të prerjes së betonit nga ana
e sipërme dhe armaturën e tërhequr nga ana e poshtme në boshtin neutral. Prerjet e
nevojshme të betonit dhe të armaturës varen nga momenti i jashtëm, respektivisht
ngarkesa dhe kualiteti i betonit dhe çelikut dhe përcaktohen me anë të procedurës së
njohur si dimensionimi i prerjeve.

Fig. 9.1. Element me beton të armuar i ngarkuar me ngarkesë të shpërndarë në mënyrë të

njëtrajtshme

153
 Betoni i armuar

9.1 DIMENSIONIMI I PRERJEVE DREJTKËNDORE TË NDERURA NË

PËRDREDHJE ME ARMATURË VETËM NË ZONËN E TËRHEQUR

Në fig. 9.2a është paraqitur një prerje drejtkëndore e nderur në përdredhje e armu-
ar vetëm në zonën e tërhequr të prerjes. Në figurën e njëjtë 9.2b është paraqitur rendi
i dilatacioneve sipas lartësisë së prerjes dhe në fig. 9.2c është paraqitur rendi i nderjeve
në lartësi të zonës së shtypur.

Fig. 9.2.

Shenjat në fig. 9.2 kanë këtë kuptim:

d - lartësia e përgjithshme e prerjes,
b - gjerësia statike (për pllaka b = 100cm , ndërsa për trarët sa është gjerësia e
trarit),
h – lartësia statike (distanca nga rëndesa e armaturës deri në skajin e shtypur të
prerjes),
a – distanca nga skaji i tërhequr i prerjes deri në qendrën e rëndesës së armaturës,
x - distanca nga skaji i shtypur i prerjes deri në boshtin neutral,
Dbu - forca e brendshme e shtypjes në beton,
Z u - forca e brendshme e zgjatjes në armaturë,
z - krahu i forcave të brendshme,
ε a ,ε b - dilatacionet në armaturë dhe beton,
Aa - prerja e armaturës së tërhequr,
f b - qëndrueshmëria e njehsuar e betonit,
a1 - distanca e forcës së shtypjes Dbu deri te skaji i shtypur i prerjes.

154
 Армиран бетон
Армиран бетон
Армиран бетон
НаНадејството
дејствотонананадворешниот
надворешниотмомент моментбетон∑∑
Армиран
γ γ мумусе сеспротиставува
спротиставува
На дејството
внатрешен
внатрешен
намомент
надворешниот
момент кого
когого го
чинимомент
чини спрегата
спрегата нана ∑ γ
внатрешните му се
внатрешните
спротиставувакрак е
сили и и чијчиј
сили крак е
внатрешенНа
ЗаЗа дејството
момент
дадаможе когода
може
на
года надворешниот
чини спрегата
се сеодредат момент
навредностите
одредатвредностите
Betoniвнатрешните
i armuarнанасили ∑внатрешните
γ
внатрешните иму се
чиј
сили спротиставува
кракодносно
сили еодносно
внатрешниот
За да внатрешен
може дамомент
внатрешниот момент
се потребно
когопотребно
одредат
момент е
го вредностите најпрвин
чини спрегата
е најпрвин да се
на внатрешните
на внатрешните дефинира
да се дефинирасили положбата
сили односно и
положбата нанае
чиј крак
неутралната
внатрешниот оска и одреди кракот нанавнатрешните сили
За момент потребно екракот
најпрвин да се дефинира положбата силина односно
Ʃ
неутралнатада можеоска и
даодреди
се одредат внатрешните
вредностите насили
внатрешните
Veprimi
неутралната i momentit
оска и одреди të jashtëm
кракот M =
на внатрешните
u γ i · M i kundërshtohet nga momenti
сили да се дефинира положбата i brendshëm
За внатрешниот
познати момент
вредности на х потребно и е користејќи
најпрвин ги условите за рамнотежа на
За
i cili познати
përbëhet вредности
nga kombinimi на х i forcave и të користејќи
brendshme ги
D условите
bu dhe Zu за
krahuрамнотежа
i të cilave është
неутралната оска и одреди кракот на внатрешните сили
∑
За познати
и ∑
вредности
∑ të llogaritur
z. Për
и
на х e forcave
∑ vlerat можеможе
и
дадасе се
користејќи
të brendshme,
одредат
одредат
ги условите
respektivisht
статичката
статичката висина
за рамнотежа
висина
momentit
и пресекот të brendshëm,
изапресекот нана
∑ арматурата
За
и ∑
познати
fillimisht
арматурата
вредности
duhetштоtë definohet
можештоеда
на х
иекрајната
се
pozicioni
одредат
и крајната цел
и i користејќи
boshtit neutral ги условите
dhe
статичката висина и пресекот на
цел
të рамнотежа
përcaktohet krahu i for-
cave
арматурата∑ të brendshme.
и ∑
што е и крајната може целда се одредат статичката висина и пресекот на
Për vlerat e njohura të x, z, Dbu dhe Zu, duke përdorur kushtet e baraspeshës
арматурата што е и крајната цел
Ʃ Ʃ
ОдОд условот за за еднаквост на надворешниот ултимативен момент и внатрешниот
M =условот
0 dhe H =еднаквост
0 mund të на надворешниот
përcaktohet lartësia ултимативен
statike h dheмомент
prerja eиarmaturës
внатрешниот Aa,
момент
Од условот заизразен
еднаквостпреку на силата на
надворешниот
момент изразен преку силата на притисок притисок ултимативени и може
моментда се
и одреди
внатрешниотстатичката
може да се одреди статичката
gjë që përbën edhe qëllimin kryesor.
момент изразен
висина
Од условот
висина преку
според
според засилата
конечниот
еднаквост
конечниот на притисок
изразна надворешниот
израз и може да се одреди
ултимативен моментстатичката
и внатрешниот
Në bazë të kushtit për barazi të momentit përfundimtar të jashtëm dhe momentit të
висина според
моментконечниот
изразен прекуизразсилата на притисок и може да се одреди статичката
brendshëm të shprehur me forcën e shtypjes Dbu dhe Zu mund të fitohet lartësia sipas
висина според конечниот израз
shprehjes përfundimtare
Mu
каде е е
каде h = kh ⋅
b
каде е
коефициент
кадеku: нана
екоефициент висината нана
висината напречниот
напречниот пресек којкој
пресек зависи одод
зависи и и
коефициент на висината
kh – koeficienti на напречниот
i lartësisë së prerjesпресек
tërthore којqë зависи од εa,εb иdhe MB.
varet nga
ОдОдусловот
условотза еднаквост
за еднаквост на надворешниот
на надворешниот ултимативен
ултимативен момент
момент и внатрешниот
и внатрешниот
Nëкоефициент
bazë të на висината
kushtit për на напречниот
barazi të momentit пресек кој зависи
përfundimtar одjashtëm
të и dhe të
момент
Од условот заизразен
еднаквостпреку
на силата на
надворешниот затегнување
момент изразен преку силата на затегнување ултимативен момент и следи
внатрешниот
следи
brendshëm i shprehur me forcën e tërheqjes Zu, M = Zu · z (vijon Mu = Zu · z) mund të
момент изразен
може
Од
можеда преку
се се
условот
да за силата
одреди пресекот
еднаквост
одреди на на
пресекот затегнување
на затегнатата
нанадворешниот
затегнатата арматура
ултимативен
арматура следи
според
споредизразот
момент и внатрешниот
изразот
përcaktohet prerja e armaturës së tërhequr sipas shprehjes:
може да момент
се одреди пресекот
изразен на затегнатата
преку арматура според изразот следи
силата на затегнување
Mu
може да се одреди пресекот на затегнатата
Aa = арматура според изразот
σ v ( 02) ⋅ k z ⋅ h

Пресекот
Пресекот нанаарматурата
Prerja e armaturës mund tëможе
арматурата можедадасе се
përcaktohet одреди
edhe и иодод
nga kushti
одреди условот
që shuma сумата
условотe суматана
forcave tëна
внатрешните
Пресекот на të
brendshme
внатрешните сили
jetë
силида
арматурата
zeroе нула
е може
да((D bu = Zuда
нула од каде
се kuодреди
), prej точно произлегува
од кадеи точно
fitojmë: од условот сумата на
произлегува
внатрешните сили да ена
Пресекот нула
арматурата можеод кадедаточно произлегува
Aa = µ ⋅ µbсе
0 ⋅h
одреди и од условот сумата на
внатрешните сили да е нула од каде точно произлегува
каде е е
каде
каде е: ku: процент нана
армирање којкојзависи одод и и
процент армирање зависи
кадеAaе
µ= процент
përqindjaнаe армирање кој varet
armimit e cila зависиnga одε a ,ε b dhe
и MB .
Ab
процент на армирање кој зависи од и
Вредноста
Вредностанана
коефициентите
коефициентите зависат
зависатодод и и и еднаш
и еднаш
Vlera e koeficienteve k , k , k , m uμ varet nga ε , ε dhe MB dhe mund njëherë
x z h n a b
Вредноста
засекогаш наможе
засекогаш коефициентите
можедада
сесе
пресметаат
пресметаат зависатили
и табелираат
и табелираат од и вово
нацртаат
или нацртаат и еднаш
вид нана
e përherë të llogariten dhe paraqiten në tabelë ose të vizatohen nëвид
formë diagrami.
дијаграми
засекогаш може Според
да
Вредноста
дијаграми нанашиот
се пресметаат
Според нашиотПБАБ
иПБАБ максималната
табелираат
коефициентите дозволена
или нацртаат
максималната зависатвооддилатација
вид
дозволена на и наинаеднаш
дилатација
Sipas RRBBA, dilatacioni maksimal i lejuar i shtypjes së betonit është εb = 3,5%0, ndërsa
притисок
дијаграми нана
Според
притисок
засекогаш бетонот
нашиотдаизнесува
бетонот
може ПБАБ максималната
изнесува
се пресметаат
ε а максималната
адозволена
максималната
и табелираат дозволена
илидилатација
нацртаат дилатација
навид
дозволена
во дилатација
на нана
dilatacioni maksimal i lejuar i tërheqjes së armaturës është εa=10%0.
притисок на бетонот
затегнување
дијаграми
затегнувањенаизнесува
нашиот ПБАБа максималната
арматурата
Според
на арматурата максималната дозволена
дозволена дилатација
дилатација на
на
притисок
затегнување
При на на бетонот изнесува
арматурата
димензионирањето
При димензионирањето можат дада
можат се се а максималната
јават неколку
јават неколку дозволена дилатација на
случаи
случаи
При димензионирањето можат да се јават неколку случаи
затегнување на арматурата
При димензионирањето можат да се јават неколку случаи

155
 Армиран бетон
Betoni i armuar
Армиран бетон
За познати надворешни влијанија квалитет на бетонот и челикот потребно
Gjatë
е да dimensionit пресек иdisa
mund të paraqiten
се одредат бетонскиот raste: на арматурата
пресекот
За познати надворешни влијанија квалитет на бетонот и челикот потребно
1.За
Përпознати
ndikimetнадворешни
e njohura të jashtme,
влијанија
kualitetin e betonit dhe çelikut duhet të
е да се одредат бетонскиот пресек иквалитет
пресекот нана арматурата
бетонот и челикот и
përcaktohet
бетонскиот prerjaпотребно
пресек e betonitеdhe prerja
да се e armaturës.
одреди пресекот на арматурата
За ndikimet
2. Për познати e надворешни влијанија
njohura të jashtme, квалитет
kualitetin на dhe
e betonit бетонот
çelikut,и siчеликот
dhe и
Забетонскиот
познат бетонски
пресек пресек квалитетот
потребно на бетонот
е да се одреди и на
арматурата
арматуратада се
prerjen e betonit duhet të përcaktohet prerja eпресекот
armaturës.
одреди пресекот на арматурата и моментот на кршење
3. Për
За prerjen
познат eбетонски
njohur të пресек
betonit dhe kualitetinнаe betonit
квалитетот бетонотdhe armaturës duhet
и арматурата да се
tëодреди
përcaktohet prerja
пресекот на e armaturës dhe
арматурата momentiнаi thyerjes.
и моментот кршење

Пример
Shembulli 1.
ДаПример
се димензионира армиранобетонска греда со правоаголен напречен пресек со
ширина
Dimensiononi tra me аbeton të armuar me prerje tërthore drejtkëndore me Ако
за армирање ќе се употреби челик
gjerësi = 30cm, MB30, ndërsa
Да сеb димензионира për armim përdoret çeliku
армиранобетонска i tipit RA400/500-2.
заштитниот слој греда соПретпоставени
правоаголен напречен Nëse со
пресек
се дилатациите
Mgширина а за армирање
= 120kNm, Mp = 90kNm; shtresa mbrojtëseќе
a0се употреби
= 2cm. челик dilatacione prejАко
Supozohen
εa = 10%0; εb = 3,5%0. заштитниот слој Претпоставени се дилатациите
Mu = γ g ⋅M g +γ p ⋅M p

M u = 1,6 ⋅ 120 + 1,8 ⋅ 90 = 354kNm

Сл
Fig. 9.3.
Статичката висина се определува Сл
според изразот
Lartësia statike
Статичката h përcaktohet
висина sipas shprehjes:
се определува според изразот
Mu
h = kh
Коефициентот на висината на пресекот се
b отчитува од прилогот според
Koeficienti i дилатации
претпоставените lartësisë së на бетонот
prerjes на арматурата
kh lexohet në shtojcën и
6.7 në bazë të dilataci-
Коефициентот на висината на пресекот се отчитува од прилогот според
oneve të на
марката supozuara
бетонот të betonit εb = 3,5%0, të armaturës εa = 10%0 dhe tipit të betonit
претпоставените дилатации на бетонот на арматурата и
MB30; kh = 1,614.
марката на
Статичката бетонот
Lartësiaвисина
statikeна пресекот
e prerjes doќе
të биде
jetë:
Статичката висина
= +на пресекот ќе dбиде
= h + a;
= +

156
 Армиран бетон
Армиран бетон бетон
Армиран
Betoni i armuar
Армиран бетон

φ
a = a0 + φu + = 2 + 0,6 + 0,95 = 3,5cm
2

354 ⋅ 10 2
h = 1,฀614 ⋅ ฀ ฀ = 55,44miratohet
cm ฀
฀ ฀฀ ฀ ฀ 30 ฀ miratohet ฀
miratohet ฀
d =฀55,44 +฀3,5 =฀58,94cm miratohet d =฀60cm

Најчестоhctbза
= dвкупната
= 60 −висина
− a вкупната 56,на
5cmносачот
3,5 =висина не се добива цел број па затоа
Најчесто за
Најчесто за вкупната на носачот
висина на не се добива
носачот цел број
целпа затоа
добиената вредност за се заокружува на поголемиот целне се што
број добива
завршува број
на па зато
добиената вредност
добиената за
e вредност сезазаокружува
tëсе наfitohet
заокружува поголемиот цел број што завршува на
Zakonisht, për
илиНајчестоlartësinë
Заокружената përgjithshme
за вкупнатавредност
висинана на trarit nuk
претставува
носачот сенадобива
не усвоенапоголемиот
numër цел
i plotë,
висина број
prandaj
цел број што завршува
па затоа н
vlera eдобиенатаили Заокружената
или Заокружената
fituar për dвредност
rrumbullakohet вредност на
вредност претставува
на усвоена
претставува висина
усвоена висина
за се në numrin
заокружува mëнаtëпоголемиот
madh të plotë
цел që
бројmbaron me 0 на
што завршува
ose 5. Vlera Потребната плоштина на арматурата се определува според изразот
илиe rrumbullakuar
Заокружената
Потребната ed paraqet на
вредност
плоштина
Потребната
vlerën
плоштина
e miratuar.се
на претставува
арматурата усвоена
на арматурата севисина
определува споредспоред
определува изразотизразот
Syprina e nevojshme e armaturës përcaktohet sipas shprehjes:
Потребната плоштина на арматурата се определува според изразот
Mu
Aa =
σ v ⋅ k z ⋅ hctb
Каде е
Каде еКаде е
ku: коефициент на кракот на внатрешните сили Тој се отчитува од прилогот
Каде е
коефициент наforcave
кракот на внатрешните сили Тој се отчитува
kz =според
koeficienti коефициент
i krahut
марката на tëбетонот
на të
кракот на внатрешните
и brendshme. Ai lexohet
стварниот коефициент
сили
nga
наshtojca 1.3од
висината nëприлогот
Тој се отчитува од прилогот
кој се
според
bazë të tipitкоефициент
të betonitмарката
споредdhe на бетонот
koeficientit
марката
на кракот на наreal и lartësisë
të стварниот
бетонот
внатрешните kh iкоефициент
исили cili се
стварниот
Тој llogaritet на од
висината
sipas
коефициент
отчитува на висинатакој се кој с
elemen-
пресметува според ултимативниот елемент на свиткување штоприлогот
дејствува на
споредпресметува
tit përfundimtar tëi cili според
vepron
пресметува në ултимативниот
trarin
според M dhe елемент
sipasкоефициент на висината të дејствува
ултимативниот на
dimensioneve
елемент свиткување
të
на што
miratuara
свиткување на
штоседејствува н
гредатамарката на бетонот
и усвоените и стварниот
димензии u на пресекот кој
prerjes: гредата и усвоените димензии на пресекот
пресметува гредата и усвоените димензии
според ултимативниот елемент нанапресекот
свиткување што дејствува на
гредата и усвоените димензии
h на56пресекот
,5
k h = stv = = 1,645
Mu 354 ⋅ 10 2
b 30
Според најблиската помала вредност се отчитува коефициентот К и стварните
СпоредСпоред
најблиската помалапомала
најблиската вредност се отчитува
вредност коефициентот
се отчитува К и стварните
коефициентот К и стварнит
дилатации
Koeficienti на арматурата
Kz dhe dilatacionet иreale
бетонотtë armaturës dhe betonit lexohen sipas
дилатации на
дилатации арматурата и
на арматурата бетонот
vlerës më të vogël
Според të afërt. помала
најблиската вредностисе бетонот
отчитува коефициентот К и стварните
За и
дилатации
За dheнаk арматурата и бетонот
Për MB30 Заh и= 1,635и => k = 0,895; εb = 3,4 ‰; εa = 10 ‰
ЗаСо iзамена
Duke и се добива
zëvendësuar
Со замена
пресекот
fitohet
се добива
prerja eна
пресекот
потребната
armaturës арматура
së nevojshme:
на потребната арматура
Со замена се добива пресекот на потребната арматура
2
Со замена се добива 354 ⋅ 10
Aa =пресекот−1 на потребната = 20,арматура
33cm 2
400 ⋅ 10 ⋅ 0,895 ⋅ 56,5

157
 Betoni i armuar

9.2. PLLAKA/SOLETA ME BETON TË ARMUAR – TË DHËNA TË PËRG-

JITHSHME

Me termin pllakë nënkuptohet elementi sipërfaqësor me trashësi relativisht

të vogël, normalisht i ngarkuar në rrafshin mesatar të tij dhe e ekspozuar
ndaj përdredhjes.

Pllakat/soletat shpesh përdoren në konstruksione me beton të armuar edhe atë

si mes-kate, kulme, shkallë dhe konstruksione tjera, në të gjitha objektet e ndërtimit të
lartë dhe në objektet industriale, si pllaka të poshtme dhe të sipërme në rezervuarë dhe
strehimore (bunkerë), pllaka në konsrruksionet rrugore në ura, pllaka themelesh, etj. Roli
i tyre është të mbajnë ngarkesën e ngarkuar sipër tyre dhe ta bartin në elementët në
të cilët mbahet, të ndajnë dhe të mbyllin hapësirën dhe të bashkojnë punën e të gjithë
elementëve vertikalë në një tërësi për veprimin e forcave horizontale. Sipas formës, plla-
kat/soletat kryesisht mund të jenë: drejtkëndore, katrore, rrethore, shumëkëndëshe,
trekëndëshe, trapezoid ose formë krejtësisht tjetër që mund të realizohet (fig.
9.4).

Fig. 9.4. Forma e pllakave në bazë

Në pllakat/soletat e objekteve industriale, të banimit dhe publike shpesh ekzis-

tojnë hapje më të vogla ose më të mëdha të nevojshme për realizimin e proceseve
teknologjike dhe për realizimin e instalimeve të ndryshme, ajrit të kondicionuar, etj.
Pllakat/soletat me beton të armuar mund të mbështeten në mënyrë lineare në
mbështetëse (mure, trarë, etj.) dhe të pikëzuara në shtylla drejtpërdrejt ose nëpërmjet
kapiteleve. Pllakat zakonisht mbështeten në mënyrë lineare edhe atë si të mbështetura
lirshëm, plotësisht ose pjesërisht të inkastruara, të kontinuale (vazhdueshme), etj. Plla-
kat/soletat e shkallëve ndërtohen si të pjerrëta ose të gjunjëzuara. (fig. 9.5).

158
 Betoni i armuar

Fig. 9.5. Sistemet statike të pllakave

Sipas formës së prerjes tërthore pllakat/soletat mund të jenë të plota, të lehtësu-

ara dhe të përforcuara me brinjë (fig. 9.6). Zakonisht përdoren pllakat/soletat e plota
pasi që ato janë më të lehta për t’u ndërtuar.

Fig. 9.6. Forma e pllakave në prerje tërthore

Pllakat mund të ndërtohen me trashësi konstante ose të ndryshueshme (me

vuta) (fig. 9.7).

Fig. 9.7 . Pllaka ps dhe me vuta

159
 Betoni i armuar

Trashësia minimale e pllakave/soletave të plota të ngarkuara me ngarkesë të shpër-

ndarë në mënyrë të barabartë është d = 7 cm. Për sa u përket pllakave të kulmeve dhe plla-
kave të padepërtueshme trashësia mund të jetë edhe d = 5 cm, ndërsa në konstruksionet e
mes-kateve me brinjë të rralla pllakat janë d = 4 cm. Trashësia minimale e pllakave të plota
në të cilat kalojnë automjete është d = 10 cm, ndërsa ato në të cilat kalojnë automjete të
rënda d = 12 cm. Në përgjithësi, trashësia e pllakës duhet të jetë e distancës më të shkur-
tër për pllaka të mbështetura lirshëm, respektivisht ku është distanca midis pikave zero
në diagramin e momenteve goditëse = (0,6 – 0,8)l varësisht nga mënyra e mbështetjes).
Varësisht nga raporti i distancave , pllakat mund të jenë të armuara në njërin
ose në të dy drejtimet. Nëse plotësohet kushti 0,5 ≤ ly / lx ≤ 2, atëherë pllakat e bartin
ngarkesën dhe armohen me armaturën kryesore në të dy drejtimet (fig. 9.8 a). Pllakat e
tilla quhen pllaka të armuara në formë kryqi. Në rastin tjetër kur nuk plotësohet kushti
ly dhe lx > 2, pllakat e bartin ngarkesën dhe armohen me armaturën kryesore në njërin
drejtim (fig. 9.8 b). Shigjetat në figurë e tregojnë drejtimin e ngarkesës, respektivisht
drejtimin në të cilin vendoset armatura kryesore.

Fig. 9.8.

160
 Betoni i armuar

9.2.1 PLLAKAT/SOLETAT ME BETON TË ARMUAR QË BAR-

TIN NGARKESË NË NJË DREJTIM – TË DHËNA TË PËRG-
JITHSHME DHE ARMIMI I TYRE

Pllakat/soletat me beton të armuar e bartin ngarkesën në një drejtim në

rastet e mëposhtme kur:
1. Pllaka është e inkastruar në njërën anë, ndërsa tre të tjerat janë të lira –
pllakë konzolë (fig. 9.9a);
2. Pllaka mbështetet në dy anë të kundërta, ndërsa dy të tjerat janë të lira (e
mbështetur lirshëm, pjesërisht ose plotësisht e inkastruar në njërën ose në të
dy anët ose pllakë kontinuale (e vazhdueshme)) (fig. 9.9 b,c);
3. Pllaka mbështetet në tre ose katër anë, por raporti i distancave është
l y / l x > 2 (fig. 9.9d);
4. Pllaka mbështetet në dy mbështetëse, kurse kalon përtej njërës mbështetë-
se ose tjetrës – pllakë me një, respektivisht dy lëshime (fig. 9.9e, f);

Fig. 9.9.

Nëse pllaka me beton të armuar është e ngarkuar me ngarkesë të shpërndarë në

mënyrë të barabartë, atëherë analizohet dhe llogaritet shiriti i pllakës me gjerësi 1 m,
kurse nëse vepron ngarkesë e përqendruar atëherë mund të funksionojë me gjerësi të
plotë ose sërish me shirit të gjerë 1 m, por me ngarkesë të reduktuar.

161
 Армиран бетон
Армиран
Betoni бетон
i armuar

Armimi i pllakave që e bartin ngarkesën në një drejtim bëhet me armaturë kryeso-

Армирањето на плочите што го пренесуваат товарот во еден правец се
re dhe shpërndarëse
Армирањетоme наtela dhe shufra
плочите individuale
штопоединечни
го пренесуваатRA400/500 ose me rrjetë armature
врши со главна и распределителна арматура со жици товарот
и прачкивоодеден правец се
të врши
salduar соMA500/560.
главна и распределителна арматура со поединечни жици и прачки од
или со заварена арматурна мрежа М
или со заварена
Roli i armaturës арматурна
kryesore është мрежа
të pranojë М nga tërheqja. Ajo llogaritet sipas
nderjet
Улогата на главната
momentitУлогата арматура
përfundimtar-ultimatum е да ги прифати
(Mu) dhe vendoset напрегањата
në drejtimin eнаdistancës më të
затегнување vogël.
Таа Përсе nga
пресметувана главната
според mund арматура
ултимативниот е да ги
момент прифати
М напрегањата на
и (sot
се
затегнување forma
Таа сеarmaturat
пресметува të jetë
според e drejtë ose e lakuar, nuk М
përdoret
поставува во правец на помалиот распон По форма можеултимативниот
да биде права момент
или и се
armatura
поставува e lakuar
во (me grifa)
правец на kur përdoret
помалиот распонarmatura
По e brinjëzuar).
форма може Nëse
да vendoset
биде права në
или
виткана денес со примената на ребрастата арматура виткана арматура нема
zonën e poshtme,
виткана денес ajo
со duhet të përfundojë
примената на заврши me grremça
ребрастата prej 90°,
арматура kurse nëse vendoset
виткана
Ако се поставува во долната зона треба да со куки од ако сеарматура нема
nëАко
zonën eпоставува
сезонаsipërme ajoвоpërfundon
долната njëjtë
зона me grremça
треба drejtkëndor.
поставува во горната завршува исто со правоаголни кукида заврши со куки од ако се
поставува во горната зона завршува исто со правоаголни куки
Минималните проценти на армирање за главната арматура во пресеците
каде напрегањата се Минималните
најголеми
Përqindjet треба
minimale проценти
да на për
të изнесуваат
armimit армирање
armaturën за kryesore
главнатаkuарматура
nderjet nëвоprerje
пресеците
janë
каде напрегањата се најголеми треба да изнесуваат
më të mëdha duhet të jenë:

për
për
për

Меродавна вредност
Vlera më eна пресекот
pranuar на главната
e prerjes арматура
së armaturës е поголемата
kryesore од
është më e madhe se e dy ar-
двете пресметани Меродавна
арматури вредност
едната според на пресекот на
ултимативниот главната
момент арматура
а другатае поголемата од
maturave të llogaritura (njëra sipas momentit përfundimtar, kurse tjetra sipas përqindjes
двете пресметани
според минималниот процент арматури
наGjatë
армирање едната според ултимативниот
Приsëизборот момент а другата
minimale të armimit). përzgjedhjes diametritнаtë дијаметарот
shufrave duhetнаtë këmbëngulet
прачките треба според минималниот
да се настојува да сепроцент
одбираат напоголем
армирање При
број që
потенкиизборот на дијаметарот на
профили
të përzgjidhen më shumë profile më të hollë, ashtu distanca midis shufrave të jetë
прачките
така што растојанието треба да
меѓу прачките се настојува
даshufra да се одбираат
биде për çdo metër односно поголем број
прачки потенки
на профили
4 –така
20 cm,
што
respektivisht
растојанието
5-12меѓу прачките се
gjatësi.
даусвојуваат
биде
Për objektet
односно
e larta përdoren
прачки на
еден метар должен
∅8еден Заmm,
- ∅12 објектите
kurse од objekte
për високоградбата
të ulëta ku pllakat janë më të trasha dhe diametrat më
метар должен каде
а за објектите од нискоградбата За објектите
плочите одсе високоградбата се усвојуваат
подебели и дијаметрите се
të аmëdhenj ato përafërsisht
за објектите janë ∅ mmкаде
од нискоградбата ≈ d cm, por meсеkusht
плочите që të plotësohen
подебели kriteretсе
и дијаметрите
поголеми ориентационо но така да бидат задоволени следниве
vijues për sa i ориентационо
поголеми përket distancës midis ≈tyre që shënohen me:
критериуми за растојанието меѓу нив кое се обележува соное така да бидат задоволени следниве
критериуми за растојанието меѓу нив кое се обележува со е

për ngarkesë të shpërndarë në mënyrë të barabartë

për ngarkesë të përqendruar

Во пресеците на плочата во кои заради смалување на напрегањата се

смалува и арматурата Во пресеците
Në prerjet
растојанието наnë
e pllakave
меѓуплочата
të cilat во
прачките кои заради
pakësohet
не смее смалување
armatura
да биде наод
për shkak
поголемо напрегањата
të zvogëlimit tëсе
с смалуваdistanca
nderjeve, и арматурата растојанието
midis pllakave меѓуtëпрачките
nuk guxon jetë më eнеmadhe
смее se
да 40
биде
cm.поголемо од
с
Распределителната арматура се поставува нормално на главната и се
Распределителната
врзува или лесно заварува за неа Нејзинатаарматура
улога е се поставува нормално на главната и се
повеќекратна
врзува или лесно заварува за неа Нејзината улога е повеќекратна
ги држи прачките од главната арматура на наведените растојанија
ги држи прачките од главната арматура на наведените растојанија

162
 Betoni i armuar

Армиран бетон
Armatura e shpërndarë normalisht vendoset në atë kryesore dhe lidhet ose sal-
Армиран бетон
dohet lehtë me atë. Roli i товарот
го распоредува saj është концентриран
më i gjerë:
Армиран бетон
на поголема површина
• i mban shufrat e armaturës Армиран бетон
kryesore
го распоредува товарот концентриран на поголема површина në distancat e përcaktuara;
спречува појава натоварот
го распоредува прснатини поради собирање
концентриран на бетонот
на поголема и др
површина
• e shpërndan
го ngarkesën
распоредува (e përqendruar)
товарот концентриран
спречува појава на прснатини поради собирање на бетонот и др
në sipërfaqe
на më të
поголема madhe;
површина
•Пресекот
parandalonна распределителната
спречува shfaqjen
појава на e çarjeve
прснатиниpërарматура
shkak
поради не се пресметува
të собирање
tkurrjes së на
betonit, туку
etj.
бетонот се усвојува
и др
Пресекот на спречува
конструктивно
распределителнатаво појава на прснатини
зависност
арматура не се поради
од пресекот собирање
на главната
пресметува на
се бетонот
арматура
туку и др
и изнесува
усвојува
Пресекот
конструктивно во зависност одна распределителната
пресекот арматураине
на главната арматура се пресметува туку се усвојува
изнесува
Пресекот
Prerja
конструктивно зана
e armaturësвораспределителната
së shpërndarë
зависност
објектите nuk арматура
llogaritet,
од пресекот
од високоградбата не се
por
на главната ajoпресметува
gjendet në
арматура туку се kon-
mënyrë
и изнесува усвојува
за конструктивно
struktive në varësi
објектите од të во зависност
prerjes од пресекот
së armaturës
високоградбата на главната
kryesore арматура и изнесува
e cila është:
заза објектите
мостови од високоградбата
и слични објекти
за objekte
Aar = 0,20 Aa - për објектите n; од високоградбата
ndërtimin e lartë;
за мостови и слични објекти
Минималните за мостови
проценти и слични објекти за разделната арматура треба да
на армирање
Aar ≤ 0,65 Aa -përзаura
мостови
dhe и слични
objekte të објекти
ngjashme.
изнесуваат
Минималните проценти на армирање за разделната арматура треба да
изнесуваат Минималните проценти на армирање за разделната арматура треба да
Минималните
изнесуваат проценти на армирање за разделната арматура треба да
Përqindjet minimale të armimit të armaturës shpërndarëse duhet të jenë:
изнесуваат

për
përпрачки
Се одбираат тенки но така да бидат задоволени
следниве
Се одбираат тенкикритериуми
прачки но така да бидат задоволени
Се одбираат
Përzgjidhen
следниве критериуми тенки
edhe shufra holla ∅6 - ∅8 mm, por
të прачки но ato
такаpërdoren
да бидатnëse
задоволени
plotësohen
Се
следниве одбираат тенки прачки но така да бидат задоволени
kriteret vijues. критериуми
следниве критериуми
për ngarkesë të shpërndarë në mënyrë të barabartë
për ngarkesë të përqendruar

Во пресеците блиску до потпорите ова растојание може да изнесува

Kjo distancë
Во пресеците блиску në prerjet
до потпорите ова afër mbështetësve
растојание може да mund të jetë e1 ≤ 40cm .
изнесува
Во пресеците блиску до потпорите ова растојание може да изнесува
Запомни
Запомни Во пресеците блиску до потпорите ова растојание може да изнесува
Mbaj mend!
 Елементите
Запомни кои се товарени така што во пресеците да не се јавуваат
Запомни
 Елементите коитрансверзални
се товаренисили така се
што напрегнати на т ндачисто
во пресеците не сесвиткување
јавуваат
 Елементите
3 Elementët
трансверзални сили се e кои се
ngarkuar në
напрегнати товарени
наatëт нmënyrëтака
чисто që што во пресеците да не се
te prerjet të mos paraqiten
свиткување јавуваат
forcat
Елементите
Надворешниот
трансверзални кои се
момент
сили товарени
М во така што
најголем во пресеците
дел го прима да не се јавуваат
притиснатиот
 transversale nderen ngaсе напрегнати наpërdredhje
i ashtuquajtura т н чисто свиткување
e pastër.
 Надворешниот делтрансверзални
момент М восили
од бетонскиот се напрегнати
пресек
најголем на т ни чисто
од горната
дел го прима свиткување
затегнатата
притиснатиот арматура од
3 Momenti i jashtëm момент
Надворешниот “M” kryesishtМ e pranon
во pjesën e shtypur të prerjes së

долнатапресек
дел од бетонскиот страна на од неутралната
горната и оска затегнатата арматура од притиснатиот
најголем дел го прима
Надворешниот
betonit ngaбетонскиотмомент
ana e sipërme М во најголем дел го прима притиснатиот
dhe armaturën e tërhequr nga ana e poshtme
долната страна дел од
на неутралната оска пресек од горната и затегнатата арматура од
 në дел од бетонскиот
boshtin neutral.
Статичката
долната висинана
страна пресек
сенеутралната
определува од оска
горнатаизразот
според и затегнатата арматура од
 Статичката долната страна на неутралната оска
3 висина се statike
Lartësia определува споредsipas
përcaktohet изразот
shprehjes:
 Статичката висина се определува според изразот
 Статичката висина се определува според изразот

коефициент
Kh - koeficienti на висината
i lartësisë së prerjesна напречниот
tërthore пресек
që varet nga εкој
a, εbзависи од
dhe MB.
коефициент
и MB на висината на напречниот пресек кој зависи од
коефициент на висината на напречниот пресек кој зависи од
и MB коефициент на висината на напречниот пресек кој зависи од
иMBПри димензионирањето можат да се јават неколку случаи
и
 При димензионирањето можат да се јават неколку случаи
MB
 При димензионирањето можат да се јават неколку случаи
 При димензионирањето можат да се јават неколку случаи 163
 Betoni i armuar

3 Gjatë dimensionimit mund të paraqiten disa raste:

• Për ndikimet e njohura të jashtme dhe kualitetin e betonit dhe
çelikut duhet të përcaktohet prerja e betonit dhe prerja e armaturës;
• Për ndikimet e njohura të jashtme, kualitetin e betonit dhe çelikut
dhe prerjen e betonit duhet të përcaktohet prerja e armaturës;
• Për prerjen e njohur të betonit dhe kualitetin e betonit dhe armaturës
duhet të përcaktohet prerja e armaturës dhe momenti i thyerjes;

3 Me termin pllakë/soletë nënkuptohet elementi sipërfaqësor me trashësi

relativisht të vogël, normalisht i ngarkuar në rrafshin mesatar të tij dhe
i ekspozuar ndaj përdredhjes.
3 Sipas formës, pllakat kryesisht mund të jenë: drejtkëndore, katrore,
rrethore, shumëkëndëshe, trekëndëshe, trapezoid ose formë krejtësisht
tjetër që mund të realizohet.
3 Pllakat zakonisht mbështeten në mënyrë lineare edhe atë si të
mbështetura lirshëm, plotësisht ose pjesërisht të inkastruara, kontinuale
(të vazhdueshme), etj. Pllakat e shkallëve ndërtohen si të pjerrëta ose të
gjunjëzuara.
3 Sipas formës së prerjes tërthore pllakat mund të jenë të plota, të lehtësuara
dhe të përforcuara me brinjë.
3 Trashësia minimale e pllakave të plota të ngarkuara me ngarkesë të
shpërndarë në mënyrë të barabartë është d = 7 cm. (Për sa u përket
kulmeve dhe pllakave të padepërtueshme trashësia mund të jetë edhe d
= 5 cm, ndërsa në konstruksionet e mes-kateve me brinjë të imët (yllëza)
pllakat janë d = 4 cm. Trashësia minimale e pllakave të plota në të cilat
kalojnë automjete është d = 10 cm, ndërsa ato në të cilat kalojnë automjete
të rënda d = 12 cm.
3 Varësisht nga raporti i distancave , pllakat mund të jenë të armuara
në njërin ose në të dy drejtimet. Nëse plotësohet kushti 0,5 ≤ ly / lx ≤ 2,
atëherë pllakat e bartin ngarkesën dhe armohen me armaturën kryesore
në të dy drejtimet (fig. 9.8 a). Pllakat e tilla quhen pllaka të armuara në
formë kryqëzore.
3 Armimi i pllakave që e bartin ngarkesën në një drejtim bëhet me armaturë
kryesore dhe shpërndarëse me shufra individuale RA400/500 ose me rrjetë
armature të salduar MA500/560.
3 Roli i armaturës kryesore është të pranojë nderjet nga tërheqja dhe
llogaritet sipas momentit përfundimtar (Mu) dhe vendoset në drejtimin
e distancës më të vogël.

164
 Армиран бетон
Армиран бетон
Betoni i armuar
 Минималните проценти на армирање за главната арматура во
 Минималните проценти на армирање за главната арматура во
3 Përqindjet
пресеците кадеminimale të armimit
напрегањата për armaturën
се најголеми треба даkryesore ku sforcimet
изнесуваат
пресеците каде напрегањата се најголеми треба да изнесуваат
në prerje janë më të mëdha duhet të jenë:

për
për

Распределителната арматура се поставува нормално на главната и се

Распределителната арматура се поставува нормално на главната и се
врзува или лесно заварува за неа
Armatura
врзува e shpërndarë
или лесно normalisht
заварува за неа vendoset në atë kryesore dhe lidhet ose
saldohet lehtë me atë.
Минималните проценти на армирање за разделната арматура треба да
Минималните проценти на армирање за разделната арматура треба да
изнесуваат
Përqindjet minimale të armimit të armaturës shpërndarëse duhet të jenë:
изнесуваат

për
për

9.2.1.1. PLLAKA/SOLETA E MBËSHTETUR LIRSHËM

СЛОБОДНО ПОТПРЕНА ПЛОЧА
СЛОБОДНО ПОТПРЕНА ПЛОЧА
Rrallëherë në praktikë gjenden trarë me beton të armuar të mbështetur lirshëm.
Слободно потпрените армиранобетонски плочести носачи во практиката се
Në objekte inxhinierike
Слободно bëhet fjalë
потпрените për pusetat e kanaleve
армиранобетонски плочестиtë ndryshëm,
носачи rezervuarë-
во практиката се
среќаваат сосема ретко Во инженерските објекти тоа се капаците кај разните
среќаваат
ve, gropaveсосема ретко
septike, etj., Во инженерските
kurse në ndërtiminобјекти тоа се
e lartë bëhet капаците
fjalë кајeразните
për pllakat kulmeve.
канали резервоари септички јами и сл а во објектите од високоградба тоа се
канали резервоари
Në përgjithësi, pllakat септички јами
konsiderohet seиmbështeten
сл а во објектите
lirshëm одnëseвисокоградба тоаkaсеtë
sipër tyre nuk
покривните плочи Во најопшт случај се смета дека плочите се потпираат
покривните
paktën njëакоплочи
lartësi Во најопшт случај се смета дека плочите се потпираат
слободно врз mes-kati
нив нема(mur).
барем една меѓукатна висина ѕид
слободно ако врз нив нема барем една меѓукатна висина ѕид
Pllakat e mbështetur lirshëm janë ekonomike për distanca prej maksimum 3-4 m.
Слободно потпрените плочи се економични за распони од За
Për distanca më tëпотпрените
Слободно mëdha, trashësia
плочи dhe vetë pesha shpejt
се економични zmadhohen
за распони од dhe pllakën
Заe
поголеми распони дебелината а со тоа и сопствената тежина брзо се
bëjnë të jetë
поголеми joekonomike.
распони дебелината а со тоа и сопствената тежина брзо се
зголемуваат и ја прават плочата неекономична
зголемуваат и ја прават
Mbështetëset плочата
e pllakave неекономичнаlirshëm nuk janë të përcaktuara qartë,
të mbështetura
Потпорите
prandaj на слободно
distanca teorike (statike)потпрените плочи
është l = 1,05l 0 . не се точно дефинирани па
Потпорите на слободно потпрените плочи не се точно дефинирани па
затоа Edhe
теоретскиот статичкиот
pse momentet распон
goditëse изнесува
sipër mbështetësve janë të barabarta me zero,
затоа теоретскиот статичкиот распон изнесува
këtu rekomandohet 1/2 e armaturës kryesore në një fushë të caktuar të vendoset sipër
Иако нападните моменти над потпорите се еднакви на нула се
Иако нападните
mbështetësve. од главната моменти над потпорите се еднакви на нула се
препорачува арматура во поле да се постави над потпорите
препорачува од главната арматура во поле да се постави над потпорите
Në mënyrë konstruktive duhet të armohen pllakat drejtkëndore të cilat mbësh-
teten Правоаголните
në katër anët dhe
Правоаголните
плочи што се потпрени на сите четири страни а се
konsiderohen
плочи што се siпотпрени
pllaka të cilat e bartin
на сите ngarkesën
четири страниvetëm në
а се
пресметани како плочи кои го пренесуваат товарот само во правец на пократкиот
anën e distancës
пресметани како më të shkurtër
плочи lx dhe sipër mbështetësve
кои го пренесуваат товарот само në во drejtim
правец të
наdistancës më
пократкиот
распон над потпорите во правец на подолгиот распон треба да се армираат
të gjatë ly. над потпорите во правец на подолгиот распон треба да се армираат
распон
конструктивно
конструктивно

165
 Армиран бетон

Армиран бетон
Пример Betoni i armuar

ПримерДа се димензионира слободно потпрена покривна плоча РОЅ со чист

Shembulli 1
отвор Да се димензионира
ширина на потпорите
слободно сл
потпрена покривна и должина
плоча РОЅ со чист
Të dimensionohet pllaka e kulmit e mbështetur lirshëm POS102 me hapje (të
Податоци
отвор
pastër ширина
- hapësira e pastër) на330
l0x = дебелина
потпорите наtë
cm, gjerësi плочата
сл
mbështetësve иbдолжина
0 = 30 cm (fig. 9.10)
dhe gjatësia l0y = 800 cm Të dhënat:
Податоци на плочата trashësia e pllakës d = 16 cm,
MB30, RA400/500-2,
дебелина
Mu = 40,89kN·m.

По извршеното пресметување да се нацрта арматурен план во размер и да

Pas llogaritjes së bërë, vizatoni planin e armaturës me përpjesë të caktuar dhe
се пресмета масата напресметување
потребната арматура
llogaritni По извршеното
masën да се нацрта арматурен план во размер и да
(sasinë) e armaturës së nevojshme.
се пресмета масата на потребната арматура

Fig.Сл
9.10.

Димензионирање Сл
1. Dimensionimi
Димензионирање
Одредување
1.1 Përcaktimi iарматура
armaturës
Одредување
Koeficienti
Стварниот real арматура
i lartësisë
коефициент është:
на висината е
Стварниот коефициент
h на висината е
kh =
Mu
b

d =h+a

h= d −a

a = a 0 + φ / 2 = 1,5 + 0,5 = 2cm

h = 16 − 2 = 14cm

за плоча и слабо агресивна средина

за (për MB30,
плочаpllakën dhe
и слабо mjedisin средина
агресивна pak agresiv a0 = 1,5cm)

h
kh =
Mu
b

14
kh = = 2,192
40,89 ⋅ 10 2
100

166
 Армиран бетон
Армиран бетон
Betoni i armuar
За и ⇒ Армиран бетон
За и ⇒
Për MB30
За ⇒ ⇒k z = 0,937, ε a=10 ‰ , ε b = 2,0 ‰
и dhe k h=2,164

Mu 40,89 ⋅ 100
Aa = = −1
= 7,77cm 2
σ v ⋅ k z ⋅ h 400 ⋅ 10 ⋅ 0,937 ⋅ 14

µ min ⋅ Ab 0,10 ⋅ 100 ⋅ 14

Aa min = = = 1,4cm 2
100 100

Aa min = 1,4cm 2 < 7,77cm 2

Меродавно за усвојување е
Меродавно за усвојување е
Меродавно за усвојување е
Усвоено Për miratimin e pranuar është ( (e përvetësojmë) Aa = 7,77cm 2
Усвоено
Miratohet ( përvetësohet) 10φ10 / m , (RA400/500-2)
Усвоено
Aa = 7,85cm 2
Главна арматура
арматураkryesore φ10 /10cm
ГлавнаArmatura
Главна арматура φ
t = 100 /10 = 10cm
= =
Aar = 0,20 ⋅ Aa = 0,20 ⋅ 7,77 = 1,55cm 2

µ min ⋅ Ab 0,085 ⋅ 100 ⋅ 14

Aar min = = = 1,19cm 2
100 100
100 100
Aar min 2
= 1,19cm < 1,55cm 2

Меродавно за усвојување е
Меродавно за усвојување е
Меродавно за усвојување е
Усвоено Për miratimin
со e pranuar është Aar = 1,55cm2
Усвоено со
Miratohet 6φ6 /соm, me Ara = 1,70cm2
Усвоено
Разделна арматура
Разделна арматура
Armatura φ
shpërndarëse φ6 /16,7cm
Разделна арматура φ
= t ==100 / 6 = 16,7cm
Потребни = елементи= за изработка на арматурниот план
Потребни елементи за изработка на арматурниот план
Освен2.Потребни
Elementët
според e nevojshëm
елементи
линијата për
за изработка
на силите përgatitjen eарматурниот
planit të
на арматурниот
на затегнување armaturës
план план може
да се нацртаОсвен
Përveç според
и според
që sipas линијата
т н vijës
шема на
së сл силите на затегнување
forcave tëодносно
tërheqjesспоред арматурниот
параметри
(zgjatjes), план може
добиени
plani i armaturës mund të
да се нацрта Освен
и според
според т н линијата
шема слна силите на затегнување
односно според арматурниот
параметри план може
добиени
врз основа на
vizatohet искуството За слободно потпрена плоча е установено дека горната
врз да се edhe
основа нацрта sipas
на искуството
të ashtuquajturës
и според Зат слободно
н шема сл skemë (fig.
потпрена
9.11), според
односно
плоча
respektivisht sipas добиени
параметри
е установено
parame-
дека горната
точка на свиткување
trave të основа на свитканата
fituar nëнаbazë прачка
të përvojës. се наоѓа
Për pllakën на растојание
e mbështetur lirshëm од
konsiderojmë se
точкаврз
на свиткување искуството За слободно
на свитканата прачка сепотпрена
наоѓа на плоча е установено
растојание од дека горната
чистиот отвор
pika e sipërme
точка e lakimit tëна
на свиткување shufrës së lakuar
свитканата gjendet
прачка në distancën
се наоѓа 0,25l 0 x nga од
на растојание hapja e
чистиот отвор
pastër-hapësira
чистиот отвор
prej mbështetësit në mbeshtetës.
0,25l=0,25•330=82,5 sm

167
 Армиран бетон
Армиран бетон
Betoni i armuar

Сл Шема за поставување арматура кај слободно потпрена плоча

Сл Шема за поставување арматура кај слободно потпрена плоча
Fig. 9.11. Skema e vendosjes së armaturës në pllakë të mbështetur lirshëm
Пресметување на должините на прачките
Пресметување на должините на прачките
3. Llogaritja e gjatësive të shufrave
Прачка ознака
Прачка
3.1 Shufra ознака
- shenja 1

Според одредбитеtë
Sipas dispozitave на ПБАБ год дополнителните должини за правилно
Според одредбите наRRBBA/87,
ПБАБ gjatësitë
год plotësuese ∆lk
дополнителните për formimin
должини e saktë të
за правилно
обликување
grremçave на куките
të armaturës од ребраста
së brinjëzuar арматура
(RA) janë: А изнесуваат
обликување на куките од ребраста арматура А изнесуваат

për
për

Бидејќи прачките
Meqenëse shufratсеjanë
усвоени со (përvetësuar) me ∅10
miratuar
Бидејќи прачките се усвоени со

Gjatësia eна
Должината ankorimit të shufrave
анкерување të прачки
на правите drejta sipër mbështetësve
над потпорите е është
е 2.3ls(ef)
директно
Должината на анкерување на правите прачки над потпорите е е директно
(mbështetje e drejtpërdrejtë). Për RA, MB30 dhe adezionin e keq (tab. 2) kemi:
потпирање За А и за лоша атхезија таб
потпирање За А и за лоша атхезија таб

168
 Армиран бетон
Betoni i armuar
Армиран бетон

Потпорите со
Mbështetëset meсвојата
gjerësinë e tyre prej b0 = 30обезбедуваат
ширина анкерување
cm sigurojnë ankorimin на првите
e shufra-
Потпорите
ve tëпрачки со својата ширина
конструктивно
para (dhe се водат
barten në mënyrë обезбедуваат
преку целата
konstruktive анкерување
потпора
në gjithë на
mbështetësen): првите
прачки конструктивно се водат преку целата потпора
S1 = l 0 x + 2b0 − 2a 0 = 330 + 2 ⋅ 30 − 2 ⋅ 1,5 = 387cm
S1
L1 = S1 + 2∆l k1 = 387 + 2 ⋅ 11 = 409cm

каде
ku: е
каде е
–shtresë mbrojtëse
a0 заштитен për pllakë
слој за плоча (supozohetеseдека
претпоставено pllaka është ndërtuar
плочата me со
е изведена MB30)
заштитен слој за
L1 –gjatësia
вкупна eплоча
илиplotë претпоставено
ose
развиена e должина е shprehet
arritur e cila
којадека плочатаmе ‘.изведена
me во
се изразува m со
вкупна или развиена должина која се изразува во
Вкупниот број арматура над потпората е ист како за правата арматура
ВкупниотNumri i përgjithshëm
број арматура
парчиња i armaturësеsipër
над потпората ист mbështetëses është
како за правата i njëjtë si për arma-
арматура
turën e drejtë: 5 x 8 = 40 copë.
парчиња

3.2.Прачка со ознака
Shufra me shenjën 2
Прачка со ознака

S 2 = b0 + 0,25l 0 x − a 0 = 30 + 0,25 ⋅ 330 − 2 = 110,5cm

L2 = S 2 + 2∆l k = 110,5 + 2 ⋅ 11 = 132,5cm ≈ 1,33m

Прачка со ознака
Прачка
3.3.со ознака
Shufra me shenjën 3

169
 Betoni
Армиран i armuar
бетон

Должината на eразделната
Gjatësia арматура се определува
armaturës shpërndarëse përcaktohetспоред должината
sipas gjatësisë:
ly = 8,0m .

L3 = l0 y + 2b0 − 2a0 = 800 + 2 ⋅ 30 − 2 ⋅ 2 = 856cm

L3 = 8,56m

Вкупниот
Numriброј парчиња од iразделната
i përgjithshëm арматураshpërndarëse
copave të armaturës се определува на тој начин
përcaktohet duke nu-
што mëruar
се бројат разделните прачки долу и горе во надолжниот пресек на плочата
shufrat shpërndarëse poshtë dhe sipër prerjes gjatësore të pllakës siç janë pa-
прикажани
raqitur në арматурниот
на план (fig.
planin e armaturës сл 9.12).

POS 102Слободно
Pllakë e mbështetur lirshëm, MB30, RA400/500-2,
потпрена плоча Р Р 1:20

Карактеристични пресеци
Prerjet karakteristike R 1: 10

Сл Fig. 9.12.

Masa e nevojshme e armaturës është dhënë në tabelën vijuese:

Потребната маса на арматура е дадена во табелата што следи

170
 Армиран бетон
Армиран
Армиран бетонбетон
Армиран бетон
copë
Армиран copë gjatësia totale
бетон në
gjatësia
Pos shenja
Pos shenja copë gjatësia totale
totale në
në
Pos shenja në Betoni në total
i armuar total
copë total gjatësia totale në
Pos shenja në
Армиран
në copë
бетон
total gjatësia totale në
Pos shenja
në total
Ø L copë gjatësia totale në Ø
Pos. gjatësia
shenjatotale përtotale për
gjatësia
gjatësia totale për
(mm) (m) në m’ total Ø6 Ø10
masa në masa
1 gjatësia м10 në
totale për
м
masa totale masa
në në м
kgnë
4,09 10 80 320
102 2 masa
masa totale
gjatësia
masa totale
10 në
në kg
totale
kg për
м1,33 5 40+40 88
TOTAL për
TOTAL мм
për
3 masaмм 6 për nënë
masa
totale kg м
për
8,56 6 25 214
TOTAL për мм
mbetje gjatësia për
TOTAL për мм masatotale
mbetje
mbetje totalepër
në kgØ 214 408
TOTAL për mbetje
masa
мм në 1 м’ për 0,228 0,405
masambetje
totale në kg 48,72 165,14
Пример
Пример Да се Дадимензионира
се për Ø≤12слободно
димензионира потпрена
слободно +плоча
потпрена плоча со отвор со
Пример TOTAL
Да се димензионира мм 322,94
mbetje
kg
слободноpër Ø>12 2%
потпрена плоча 213,86+4,28=218,11 со отвор
отвор
Пример Да се димензионира
и должинаи должина слободно
3%
Изработена
Изработена од потпрена
од плоча и сои отвор
Примерии должина
должина Изработена
Да се димензионира Изработена од
слободно потпрена
од плоча и
со отвор
и
По извршеното
По димензионирање да се нацрта арматурен план во
Shembulliи извршеното
По должина
извршеното димензионирање
2: Dimensiononi да
да се
pllakëИзработенасе нацрта
të mbështetur
димензионирање арматурен
одlirshëm
нацрта POS 208план
арматурен me во
план hapjeи
во
Пример
размерразмер По
Да извршеното
се
(hapësirë) l0x = 2,5 димензионирање
димензионира слободно
m dhe gjatësiдимензионирање да се нацрта
потпрена
l0y = 5,5 m të ndërtuar плочаарматурен план
со во
отвор
me MB20 MAG500/560 dhe
размер По извршеното да од
се нацрта арматурен план во
размер
Димензионирање
=
Димензионирање и должина = Изработена
Mu = 9,82kNm. Pas dimensionimit të bërë vizatoni planin e armaturës me përpjesë të и
Димензионирање
размер
Димензионирање
(raport, По
caktuarдебелина извршеното димензионирање да се нацрта арматурен план во
shkallë).
а Одредување
а Димензионирање на плочата
а Одредување
Одредување
размер
дебелина
дебелина на
на плочата
плочата
1. Dimensionimi
а Одредување дебелина на плочата
аДимензионирање
Одредување дебелина на плочата
a) Përcaktimi i trashësisë së pllakës
а Одредување
d = h дебелина
+a на плочата

= +φ
a = a 0 + = 2,0 + 0,5 = 2,5cm
за за и слабои агресивна средина
и слабо
слабо агресивна
агресивна средина
2
за средина
за (Për MBи < слабо агресивна средина
за < 2и слабо агресивнаagresiv
25 dhe mjedis pak a0 = 2,0 cm)
средина

за Mu
h =<k h ⋅ и слабо агресивна средина
b
За За и предпоставени
и прилог прилог
За и предпоставени
предпоставени прилог
За Për иMB20 janë supozuar εb/εa = 3,5/10%0 kh = 1,953
предпоставени (shtojca 1.3)
прилог
За и предпоставени прилог
9,82 ⋅ 10 2
За h = 1и,953 ⋅
предпоставени = 6,12cm прилог
100
⇒ усвоеноусвоено
d = 6,12 + 2,5 = 8,62cm ⇒ ⇒ усвоено d = 9,0cm
= + = ⇒ усвоено
= + = ⇒ усвоено
h = d − a = 9,0 − 2,5 = 6,5cm
= − = − =
б Одредување
б Одредување =
арматура = −+
арматура = = − =⇒ усвоено =
b) Përcaktimi
б Одредување i armaturës
арматура
б Одредување арматура
б Одредување
= h − арматура
= 6−,5 = 6,5
kh = = = = 2,076
Mu 9,82 ⋅ 10 2 3,13
б Одредување арматура
b 100

За и MB20
ЗаPër и dhe ⇒
= k h =⇒ = ⇒k z =0,904,ε
За и ⇒2,063 ε = a = 10 ‰,εb = 3,1‰
За и = ⇒ =
За Mиu 9⇒
,82 ⋅ 10 2
Aa = = −1
= 3,34cm 2
За σ v ⋅иk z ⋅ h 500 ⋅⇒
10 ⋅ 0,904 ⋅ 6,5
Армиран бетон
0,075 ⋅ 100 ⋅ 6,5
Aa min = = 0,48cm 2 < Aa = 3,34cm 2
100

Усвоена е мрежа − = = прилог со површина на

171
надолжната жица д со која се армира долната зона на
плочата За прифаќање на негативните моменти горната зона над потпорите се
армира со од пресметаната арматура во поле Се усвојува мрежа
 Betoni i armuar

Këtu miratohet rrjeta ( përvetësojmë rrjetë) R – 378 (a = 150 mm, t = 250 mm) (sh-
tojca 1.2) me sipërfaqe të telit gjatësor prej 3,78cm2 > Aa 3,34cm2 me të cilin armohet
zona e poshtme e pllakës. Për të pranuar momentet negative, zona e sipërme sipër
mbështetësve armohet me 50% të armaturës së llogaritur në atë zonë. Prandaj këtu
miratohet përdorimi i rrjetës R - 166 (a = 100 mm, t = 250 mm) (shtojca 1.2). Kjo rrjetë ka
gjerësi 0,10l0x + b0 – a0 = 0,10 · 250 + 25 – 2 = 48 ≈ 50 cm. Meqenëse gjerësia e rrjetave
standarde të tipit R është 215 cm, për të armuar gjithë pllakën me l0y = 550 cm duhet të
vendosen më shumë copë rrjetash të mbivendosura ndërmjet vete (fig. 9.13). Gjatësia e
mbivendosjes lexohet nga shtojca 1.2 për telat jo-bartës varësisht nga profili i shufrave
gjatësore dhe kushtet e adezionit. Për Φ > 6,5 mm dhe kushte të këqija të adezionit,
gjatësia e mbivendosjes është lp = 20 cm dhe 3 tela gjatësor (nyje).

Fig. 9.13.

172
 Betoni i armuar

Армиран бетон

Сл

Запомни
Mbaj mend!
 Слободно потпрените армиранобетонски плочести носачи во
Rrallëherëсеnëсреќаваат
3практиката praktikë gjenden
сосемаtrarë
реткоmeнајчесто
beton të armuar të mbështetur
кај капаци на разни
lirshëm dhe atë më së shpeshti
канали резервоари септички јами и сл te pusetat e kanaleve të ndryshëm,
а во објектите од
rezervuarët, kanalizimet, gropat
високоградба тоа се покривните плочиseptike etj., kurse në ndërtimin e lartë
bëhet fjalë për pllakat e kulmeve.
3Слободно
Pllakat потпрените
e mbështeturaплочи се економични
lirshëm за распони
janë ekonomike përодdistanca prej
maksimum max(3 - 4)m .
 Иако нападните моменти над потпорите се еднакви на нула се
Edhe pse momentet
3препорачува goditëse
од главната sipër mbështetësve
арматура janë
во поле да се të barabarta
предвиди како
me zero, këtu rekomandohet
додатна арматура над потпорите 1/2 e armaturës kryesore në një fushë të
caktuar të parashikohet si armaturë plotësuese sipër mbështetësve.
 Дебелината на плочата се претпоставува во зависност од распонот
3 Trashësia e pllakës supozohet në varësi të distancës:
l
d min ≥
35

173
 Betoni i armuar

3 Pesha vëllimore llogaritet atëherë kur vëllimi i shtresës shumëzohet me

peshën vëllimore të materialit ndërtimor me të cilin është ndërtuar.
3 Ngarkesat e dobishme të ndryshueshme janë peshat nga njerëzit,
mobiliet, automjetet, bora dhe era dhe në ndërtimin e lartë ato varen
nga qëllimi i objektit (shkolla, spitale, objekte banimi, etj.).
3 Masa e duhur e armaturës është dhënë në tabelën ku janë dhënë: POS,
shenja e armaturës, φ e armaturës, L e armaturës, copat e armaturës sipas
φ, gjatësia totale e armaturës me φ, masa për 1m’ dhe masa totale në kg.

Detyra për përsëritje!

Detyra 1: Bëni një plan të armaturës dhe llogaritni masën e armaturës së nevo-
jshme për një pllakë të mbështetur lirshëm POS 101 me hapje të pastër l0x = 350 cm,
b0 = 30 cm, me gjatësi l0y = 650 cm. Të dhëna: MB30, RA400-500-2, d = 15 cm, armatura
kryesore e miratuar 10φ12/m’ (RA400/500-2) dhe armatura shpërndarëse 6φ6/m’.
Detyra 2: Bëni një plan të armaturës dhe llogaritni masën e armaturës së nevo-
jshme për një pllakë të mbështetur lirshëm POS 201 me hapje të pastër l0x = 380 cm,
b0 = 30 cm, me gjatësi l0y = 750 cm. Të dhëna: MB30, RA400-500-2, d = 16 cm, armatura
kryesore e miratuar 8φ12/m’ (RA400/500-2) dhe armatura shpërndarëse 6φ6/m’.

Test për vetëvlerësim!

Cilët elementë sipërfaqësorë nënkuptohen me termin pllakë/soletë?

Për cilën distancë pllakat (soletat) e mbështetura lirshëm konsiderohen se

janë ekonomike?
a) për 2,5 m b) për 3,5 m c) për 4,5 m

Si mund të jenë pllakat për nga forma?

Trashësia minimale e pllakave të plota të ngarkuara me ngarkesë të shpër-

ndarë në mënyrë të barabartë është:
a) 5 cm b) 7 cm c) 9 cm

174
 Betoni i armuar

9.2.1.2. PLLAKA ME KONZOLË

Pllakat me beton të armuar të cilat janë të inkastruara në njërën anë dhe të lira
në tre anët tjera quhen pllaka me konzolë.

Përdorimi i tyre është i larmishëm dhe atë si tenda dhe ballkone objektesh në
ndërtimin e lartë, shtigje këmbësorësh në ura, etj. Në krahasim me sistemet tjera statike,
pllakat me konzolë janë joekonomike dhe për këtë arsye përdorimi i tyre është i kufizuar
për shtrirje relativisht të vogla (2 – 2,5) m. Kjo është e qartë nëse krahasohet momenti
min M në një tra me konzolë me shtrirje l me momentin max M për një tra i cili shtrihet
lirshëm në të dy skajet edhe ka shtrirje l:

g·l2
min M =
2
g·l2
max M =
8

prej ku:
| min M | = 4 max M

Nuk rekomandohet përdorimi i pllakave me konzola në zona sizmike.

Pllakat me konzola mund të kenë trashësi konstante ose të ndryshueshme (fig.
9.14 a dhe b) me të cilën zvogëlohet pesha e tyre. Trashësia minimale në fund nuk duhet
të jetë më e vogël se 8cm , ndërsa te inkastrimi të mos jetë më e vogël se d min ≥ l /12
ku l = l 0 (shtrirja statike është e barabartë me hapjen e pastër).

Fig. 9.14. Pllakë me konzolë me trashësi konstante dhe të ndryshueshme

175
 Армиран бетон
Армиран бетон

Пример Betoni i armuar

црта арматурен план според шема на армиранобетонска конзолна плоча
сл Да се нацрта
со чистарматурен
отвор план според шема на армиранобетонска конзолна плоча
и должина
РОЅ сл Shembulli 1.
со чист отвор и должина
и дебелина на заштитен слој
Податоци Vizatoni një plan të armaturës sipas
дебелина së
skemës наpllakës së betonit
заштитен слојtë armuar me
армирана со главна арматура
konzolë POS 5 (fig. 9.15)иmeразделна
hapje tëарматура
pastër l0x = 120 cm, b0 = 40 cm dhe gjatësi l0y = 600
армирана со главна арматура и разделна арматура
cm. Të dhëna: MB30, RA400/500-2 d = 12 cm, trashësia e shtresës mbrojtëse a0 = 2 cm,
e armuar me armaturë kryesore 8Φ8/m’ dhe armaturë shpërndarëse 4Φ6/m’.

Сл
Сл
Fig. 9.15
ниот план за конзолна плоча се црта според шемата сл
Арматурниот план за конзолна плоча се црта според шемата сл
Plani i armaturës së pllakës me konzolë vizatohet sipas skemës në (fig. 9.16).

Сл Шема за поставување арматура кај конзола

Сл Шема за поставување арматура кај конзола
Fig. 9.16. Skema për vendosjen e armaturës në konzolë
нти потребни за цртање на арматурниот план
Елементи потребни за цртање на арматурниот план
а од усвоената главна1. Elementët e nevojshëm
арматура për vizatimin
се прекинуваат e planit të armaturës
како непотребни
Половина од усвоената главна арматура се прекинуваат како непотребни
т на слободниот крај еGjysma
нула eсо должинаkryesore të miratuar
armaturës каде е(4Φ8m’)
профилndërpritet,
на e cila konsiderohet
моментот на слободниот крај е нула со должина каде е профил на
а арматура e panevojshme (momenti i fundit të lirë është zero), me gjatësi 0,5l0 + 15Φ ku Φ është
усвоената арматура
profili i armaturës së miratuar (8mm):

чки на главната арматура треба

Të gjitha да сеeанкеруваат
shufrat во потпората
armaturës kryesore duhetза
të ankorohen në mbështetëse për një
Сите прачки на главната арматура треба да се анкеруваат во потпората за
должина gjatësi prej:

176
 Армиран бетон
BetoniАрмиран
i armuarбетон
За добра атхезија и таб
За добра атхезија и таб
Për adezion të mirë dhe MB20 k = 40 (tab. 1).
ls = 1,5 · 40 · 0,8 = 48cm
Пресметување на должините на прачките
2. Llogaritja e gjatësive të shufrave
Пресметување на должините на прачките
Прачка
2.1 Shufra со ознака
me shenjën 1
Прачка со ознака

∆lk = d − a0 = 12 − 2 = 10cm

S1 = l0 + b0 − 2a0 = 120 + 40 − 2 ⋅ 2 = 156cm

S 2 = d − 2a0 = 30 − 2 ⋅ 2 = 26cm

S3 = 40 − 2a0 = 40 − 2 ⋅ 2 = 36cm

L1 = S1 + S 2 + S 3 + ∆lk = 156 + 26 + 36 + 10 = 228cm = 2,30m

2.2. Прачка со ознака

Shufra me shenjën 2
Прачка со ознака

∆ =
∆lk = 10cm

S 2 = 26cm

S3 = 36cm

S 4 = b0 + 0,5l0 + 15φ − a0 = 40 + 75 − 2 = 113cm

L2 = S 2 + S 3 + S 4 + ∆lk = 26 + 36 + 113 + 10 = 186cm = 1,90m

2.3. Прачка
Shufra
со me shenjën 3
ознака
Прачка со ознака

177
 Betoni i armuar

L3 = l0y - 2a0 = 600 - 2 · 2 = 596 cm

L3 = 5,96 m
Numri i përgjithshëm i copave mund të gjendet nga prerja gjatësore – plani i
armaturës (fig. 9.17 a).

POS 5 Pllakë me konzolë, MB20 , RA400 / 500 - 2 , R 1:10

Fig. 9.17a)

178
 Армиран бетон
Betoni i armuar
Карактеристични пресеци Р

Пресек Prerjet karakteristike Р 1:10 Пресек

Prerje 1-1 Prerje 2-2

Сл б Карактеристични пресеци
Fig. 9.17 b) Prerjet karakteristike

Потребната маса на арматура е дадена во табелата што следи

Masa e nevojshme e armaturës është dhënë në tabelën vijuese:
Ø L copë gjatësia totale në m’
Pos. shenja
(mm) (m) në м’ total Ø6 Ø8
1 8 2,30 4 24 56,40
6 2 8 1,90 4 24 45,60
3 6 5,96 4 6 35,76
gjatësia totale për Ø 35,76 102,00
masa në 1 m’ 0,228 0,405
masa totale në kg 8,15 41,31
TOTAL për Ø≤12 mm 322,94 kg dhe për Ø>12 + 2% mbetje 50,5 kg

Mbaj mend!
Запомни
Pllakat me beton të armuar
 3Армиранобетонските плочиtë cilat
кои janëсе të inkastruara në
вклештени на njërën
едната anë dhe
а се të
lira në tre anët tjera quhen pllaka me konzolë. Ato përdoren
слободни на останатите три страни се нарекуваат конзолни плочи Тие si tenda dhe
се ballkone në objektet
применуваат какоe ndërtimit të lartë,иshtigje
настрешници këmbësorësh
балкони në ura, etj.
во објектите од
високоградбата пешачки патеки кај мостовите и др
3 Përdorimi i tyre është i kufizuar në shtrirje relativisht të vogla 2-2,5 m.
Pllakatпримена
 3Нивната me konzola mund të kenë
е ограничена за trashësi
релативноkonstante ose të ndryshueshme
мали распони од
me të cilën zvogëlohet pesha e tyre.
 Конзолните плочи можат даnuk
бидат соtëконстантна илиseпроменлива
3 Trashësia minimale në fund duhet jetë më e vogël 8cm, ndërsa
дебелина со што
te inkastrimi tëсе
mosнамалува
jetë më eсопствената
vogël se d тежина
≥ l/12 ku l = l (shtrirja statike
min 0
është e barabartë
 Минималната дебелинаme hapjen e pastër).
на крајот не треба да биде помала од а во
Zona e tërheqjes
3вклештувањето не te pllakaда
треба meбиде
konzolë gjendet
помалку одnë zonën e sipërme
каде dhe
për këtë arsye
статичкиот распонarmatura duhet
е еднаков со të vendoset
чистиот në zonën e sipërme.
отвор
3 Momenti përfundimtar vepron në mbështetëse dhe zvogëlohet përgjatë
 Кајgjatësisë
конзолната плочаme
së pllakës зоната
qëllimна
që затегнување е воtëгорната
në fund të pllakës зона па
bëhet zero.
поради тоа арматурата треба да се постави во горната зона

 Ултимативниот момент дејствува во потпората и се намалува по

должината на плочата за да на крајот од плочата биде нула

179
 Betoni i armuar

Detyra për përsëritje!

Detyrë: Përgatitni plan të armaturës sipas të ashtuquajturës skemë e pllakës me

konzolë me beton të armuar dhe llogaritni masën e armaturës së nevojshme për POS 1
me hapje të pastër l0x = 150 cm, gjatësi l0y = 550 cm, gjerësi të mbështetjes b0 = 30 cm.
Të dhëna: MB30, RA400-500-2, d = 12 cm dhe armaturë kryesore të miratuar 10∅10/m’
(RA400/500) dhe armaturë shpërndarëse 6 ∅ 6/m’.

9.2.1.3. PLLAKA ME LËSHIME

Pllaka me beton të armuar që kalon në njërën ose në të dy anët përtej

mbështetësve quhet e ashtuquajtura pllakë me një ose dy lëshime.

Fig. 9.18.

Zgjatjet (lëshimet) në fakt janë pllaka me konzolë dhe kjo nënkupton se gjatësitë e
tyre racionale arrijnë deri në max (2 – 2,5)m. Në zgjatje më të mëdha, trashësia e pllakës
bëhet më e madhe dhe joekonomike. Me këtë sistem statik mund të arrihen shtrirje
më të mëdha l0 në krahasim me sistemin e pllakës së mbështetur lirshëm për shkak se
ngarkesa e daljeve e “shkarkon” fushën. Raporti i shtrirjeve duhet të jetë në mënyrë
orientuese në kufirin 03-04. Ky lloj i pllakave të armuara me beton mund të përdoret
në të gjithë objektet e ndërtimit të lartë dhe të ulët.
Gjatë llogaritjes së madhësive statike duhet patjetër të keni parasysh se ngarkesa
e ndryshueshme mund të zë pozicione të ndryshme (të veprojë në tërë gjatësinë, vetëm
në atë fushë ose edhe vetëm në një pjesë të lëshimit (zgjatjeve), respektivisht fushës).
Kjo është e rëndësishme për të gjetur madhësitë statike ekstreme në çdo prerje karak-
teristike. Kjo nënkupton se madhësitë statike nga ngarkesa e përhershme “g” duhet të

180
 Армиран бетон

односно полето Ова е значајно заради изнаоѓање на екстремните статички

големини во секој карактеристичен пресек Тоа значи дека статичките големини

Betoni i armuar
од постојан товар треба да се комбинираат со оние од променливиот товар р
поставен така да во секој конретен пресек се добиваат максимални вредности
kombinohen me ato të ngarkesës së ndryshueshme “p” ku ngarkesa është e vendosur
në atë mënyrë që në çdo
Комбинирајќи prerje konkrete
ги статичките fitohen
големини одvleratсо
maksimale.
поголем број дијаграми од
се
Meдобиваат т н eанвелопи
kombinimin наstatike
madhësive максималните
të “g” meодносно
më shumëминималните
diagrame tëвредности
“p” fitohen
të
наashtuquajturat
пресечните сили anvelopa të vlerave maksimale, respektivisht
Анвелопата minimale,
всушност të forcave
ги покажува
tërthore
апсолутните Mu, min Muна
(maxвредности , max >Tu...). Anvelopa
статичките në за
големини faktдејство
jep vlerat
на absolute të madhë-
постојаниот товар
sive иstatike për veprimin e ngarkesës së përhershme
сите возможни положби на променливиот товар “g” dhe të gjitha pozicionet e
mundshme të ngarkesës së ndryshueshme “p”.
Статичкиот
Shtrirjaраспон кајpllakat
statike (I) te плочите meсоzgjatje
препусти
varetзависи од односот
nga raporti на ширината
i gjerësisë на
së mbështetës-
потпорите
ve (b ) me hapjen и чистиот
e pastërотвор сл
(l ) (fig. 9.19).
0 0

Сл
Fig. 9.19.
Плочите со препусти се изведуваат со константна или со променлива
дебелина на плочата со вути Кај плочите со константна дебелина дебелината
Pllakat се
на плочата meопределува
lëshime ndërtohen
според meпо trashësi konstante
апсолутна вредностose поголемиот
të ndryshueshme
момент të
pllakës (me
илиvuta). Te pllakat me trashësi konstante trashësia e pllakës përcaktohet sipas
(vlerës më të madhe të) momentit më të madh ( max M u ose min M u ).
Минималната
Trashësia дебелина
minimale eна плочата
pllakës во однос
në raport на распонот
me shtrirjen изнесува
është:

ku: 0,8l është distanca midis pikave në të cilat momentet kanë vlerën zero.
при што е растојание меѓу точките во кои моментите имаат вредност нула
Sipërfaqja e armaturës në fushë (pjesën e trarit midis mbështetësve) përcaktohet
Плоштината
sipas max на арматурата
Mu. Momentet pozitive nëво поле
fushë делот наme
mbulohen носачот меѓу
armaturë потпорите
të drejtë се
siç është
определува
ilustruar për pllakën Позитивните
според e mbështetur lirshëm. моменти во поле се покриваат со права
арматура како што е покажано за слободно потпрена плоча

181
 Армиран бетон

Плоштината на арматурата над препустот се определува според М

Негативните моменти над препустот се покриваат со дополнителната арматура
Betoni
Арматурниот план се црта i armuar
според т н шема сл

Sipërfaqja e armaturës sipër zgjatjeve përcaktohet sipas min Mu. Momentet nega-
tive mbi mbështetëse mbulohen me armaturë plotësuese. Plani i armaturës vizatohet
sipas të ashtuquajturës skemë (fig.9.20).

Сл

Пример

Да се изврши димензионирање на армиранобетонска плоча со препуст РОЅ

Fig. 9.20.
сл изведена со А и Според
направената
Shembulli 1 анализа на товарите и статичката пресметка се добиени
вредностите
Dimensiononi на të armuar me zgjatjeиPOS 4 (fig. 9.21) të ndërtuar
pllakë betoni По meизвршеното
димензионирање
MB20, RA400/500-2, l0x = 280 cmдаdhe
се lнацрта арматурен план по шема Должината на плочата е
01 = 100 cm. Sipas analizës së bërë të ngarkesave
dhe llogaritjes statike fitohen vlerat e max Mu = 10,5kNm dhe min Mu = 16,40kNm. Pas
dimensionimit të bërë vizatoni planin e armaturës sipas skemës. Gjatësia e pllakës është
l0y = 10,00m.

Сл
Fig. 9.21.
Димензионирање
1. Dimensionimi
Одредување на дебелината на плочата
1.1 Përcaktimi i trashësisë së pllakës
Дебелината
Trashësia на плочата sipas
e pllakës përcaktohet се определува
momentit според поголемиот
më të madh момент
të vlerës по апсолутна
absolute
dhe ajo ështëвредност
min Mu =а16,40kNm
тоа е sipas procedurësа të
според постапката
prezantuar покажана однапред
më herët.

d =h+a

a = a0 + φ / 2

182
 Betoni i armuar
Армиран бетон Армиран
Армиран бетон
бетон
Армиран бетон
Армиран
Армиран бетон
бетон
за за MB < средина
(për
и слабо агресивна
за ии
25 слабо
dhe
слабо агресивна
mjedis средина
pak agresiv
агресивна срединаa0 = 2,0 cm)
за за заи слабо агресивна
и слабо
и слабо средина
агресивна
агресивна средина
средина
Mu
h = kh ⋅
b

a = 2,0 + 0,5 = 2,5cm

аМ ЗаЗа
и претпоставени ММ и и претпоставени
претпоставени се отчитува сесе отчитува па
прилог
отчитува прилог
прилог папа
За М PërЗа иMB20
Мпретпоставени
За М dhe иεпретпоставени
и претпоставени се отчитува прилог па
të supozuara, lexohet kh = 1,953 (shtojca 1.3) dhe па па
се се отчитува
отчитува прилог
прилог
со
о замена во изразотсоза заменавово
се добива
замена a/εb =за
изразот
изразот 10/3,5 %
за сесе 0добива
добива
со
meзамена возамена
со изразот
со замена
zëvendësimin во во заизразот
nëизразот сезадобива
shprehjen за се добива
сеfitohet:
eh добива

16,40 ⋅ 10 2
h = 1,953 ⋅ = 7,90cm
100
฀ ฀ ฀ merret
฀ ฀ ฀ ฀ ฀ ฀ ฀ merret ฀ ฀
merret
฀ ฀ ฀ ฀ merret
฀ =฀10,40cm
d =฀7,9 +฀2,5 ฀ merret ฀
merret
d =฀11cm ฀

Усвоената статичка Усвоената

Lartësia
висина statike
Усвоената статичка висина
e marrëвисина
е статичка është: ее
Усвоената статичка
Усвоената
Усвоената висина
статичка
статичка е висина
висина е е

2. Përcaktimi i armaturës
Одредување арматура Одредување
Одредување арматура
арматура
2.1 Në
Одредување fushë
Одредувањеарматура
Одредување арматура
арматура
Во поле ВоВо поле
поле
Armatura
Во полеВоnë fushë
Во
полеполеpërcaktohet sipas momentit pozitiv përfundimtar sipas pro-
Арматурата во поле Арматурата
се определува
Арматурата
cedurës së prezantuar вово поле
според
поле
më сесеопределува
herët. определуваспоред
ултимативниот според ултимативниот
позитивен позитивенмомент
момент позитивен
ултимативниот момент
според постапкатаАрматурата
а во поле
Арматурата
Арматурата
според
апокажана
според постапката
претходно
постапката восево определува
полеполе се споредспоред
определува
се определува
покажана
покажана претходно
претходно ултимативниот
според позитивен
ултимативниот
ултимативниот моментмомент
позитивен
позитивен момент
а според постапката
а според
а според
Koeficienti iпокажана
постапката
постапката
real lartësisë претходно
покажана
покажана
është: претходно
претходно
Стварниот коефициент Стварниот
на висината
Стварниот коефициент
е
коефициент нана висината
висината ее
Стварниот hкоефициент
Стварниот
Стварниот 8,5на висината
коефициент
коефициент е
на висината
на висината е е
kh = = = 2,623
max M u 10,5 ⋅ 10 2
100 100

а и ⇒ЗаЗа ии ⇒⇒ = ε =
За За иЗа
Për и0 ⇒
MB20 dheи k h 2,619
⇒ ⇒ k z = 0,973, ε a = 10 0 00 , ε b = 2,0 0 00

max M u 10,5 ⋅ 10 2
Aa = = −1
= 3,17cm 2
σ v ⋅ k z ⋅ h 400 ⋅ 10 ⋅ 0,973 ⋅ 8,5
µ ⋅
100 100 µ100
min ⋅ Ab
100 ⋅ 100 ⋅ 8,5
0,10100
Aa min = = 100 = 0,85cm 2
100 100 100
100 100100
Меродавна
еродавна за усвојување
Këtu eза
еështëза
Меродавна усвојување
усвојување
përshtatshme ее të miratohet (përvetësohet) Aa = 3,17 cm 2
Меродавна за усвојување
Меродавна
Меродавна е
за усвојување
за усвојување е е
Merret 7φ8 / m , ‘ (RА 400/500)
своени Усвоени
АУсвоени АА
Усвоени Усвоени А2 А =/ 7 = 14,2cm
о со =Aа = 3,52cm = =t А
= соmeУсвоени = 100
=
со со со = == = = =
Главна
лавна арматура воГлавна
поле арматура
φ арматура
Armatura kryesoreвово
në поле
поле φ φ φ8 /14,2cm.
fushë:
ГлавнаГлавна
арматура
Главна во поле
арматура
арматура во поле
воφполе φ φ

183
 Армиран бетон
Армиран бетон
BetoniАрмиран
i armuar бетон
Над потпора
Над потпора
Над mbështetëses
Sipër потпора 5Φ8/20 cm

Aar = o,20 ⋅ Aa = 0,20 ⋅ 3,17 = 0,64cm 2

µ min ⋅ 100 ⋅ 8,5

0,085 ⋅ 100 ⋅ 8,5
Aar min = = = 0,723cm 2
100 100
Меродавна за
Меродавна за усвојување
усвојување ее
Меродавна за усвојување еr
Këtu është e përshtatshme Aa = 0,723cm2
Усвоено
Усвоено
4φ 6φ/ m ‘ (RA400/500-2)
Усвоено
Merret
Со
СоAr = 1,13cm2 t = 100 / 4 = 25cm
Me a = =
Со
Разделна арматура
Разделна арматура во во поле
поле
Разделнаshpërndarëse
Armatura арматура во në поле
fushëφ është φ6 / 25cm.

Одредување на
Одредување на арматура
арматура над
над потпора
потпора
2.2 Përcaktimi i armaturës mbi mbështetëse
Одредување на арматура над потпора
Арматурата
Armatura sipër
Арматурата над
над препустот се
mbështetëses
препустот се определува
përcaktohet
определува според
sipas ултимативниот
momentit
според момент
përfundimtar
ултимативниот М аа
minMuМ
момент
на ист
истeначин
në mënyrën начин
Арматурата
на како
njëjtëнад
si në
како во поле се определува според ултимативниот момент
fushën:
препустот
во поле М а
на ист начин како во поле
h 8,5
kh = = = 2,098
min M u 16,40 ⋅ 10 2
b 100

Për MB20 dhe

Për dhe k k = 2,095 ⇒ ⇒ k z = 0,907, ε a = 10 0 00 , ε b = 3,0 0
Për dhe ⇒
min M u 16,40 ⋅ 10 2
Aa = = = 5,32cm 2
σ v ⋅ k z ⋅ h 400 ⋅ 10 −1 ⋅ 0,907 ⋅ 8,5

µ min ⋅ Ab 0,10 ⋅ 100 ⋅ 8,5

Aa min = = = 0,85cm 2
100 100
100 100
Aa min = 0,85cm 2 < 5,32cm 2

Sipër mbështetëses
Над потпора
потпора се miratohen (përvetësohen)
се усвоени
усвоени RA сосо 7Φ10/m’ (RA) me Aa = 5,50cm2
Над 2
> Aa = Над
5,32cm
потпора се усвоени RA со
= = главната
t = 100/7 = 14,2 cm главната арматура
armatura арматура над потпори
над
kryesore sipër потпори ее φ është Φ10/14,2cm
mbështetësve
= = главната арматура над потпори е
Aa = 0,20 ⋅ Aa = 0,20 ⋅ 5,32 = 1,064cm 2
r

Aar min = 0,085 ⋅ 8,5 = 0,723cm 2 < 1,064cm 2

Усвоени
Усвоени со
со r
Miratohet
Усвоени (përvetësohen) 4Φ6/m’со(RA400/500 – 2) me Aa = 1,13cm
2

184
 Армиран бетон
Армиран бетон
Разделна арматура над потпора
Betoni i armuar
Разделна арматура над потпора
Armatura shpërndarëse sipër mbështetëses është φ6 / 25cm
Потребни елементи за изработка на арматурниот план
Потребни елементи за изработка на арматурниот план
3. Elementët e nevojshëm për përgatitjen e planit të armaturës
0,25l 0x = 0,25 · 280 = 70cm
Должината на анкерување на правите прачки во левата потпора е За
Должината
Gjatësia e на анкерување
ankorimit на правите
të shufrave прачки
të drejta во левата потпора
në mbështetësen е është
e majtë За
добра атхезија и
s(ef). Për
2/3lдобра RA, adezioni
атхезија и i mirë dhe MB20 k = 40.

l s ( ef ) = 0,5 ⋅ 1,5 ⋅ k ⋅ φ

l s ( ef ) = 0,5 ⋅ 1,5 ⋅ 40 ⋅ 1,0 = 30cm

2 2
l s ( ef ) = ⋅ 30 = 20cm
3 3
Потпората со својата ширина обезбедува анкерување на правите
Потпората со
Mbështetësja својата ширина обезбедува анкерување
me gjerësinë e vete prej b0 = 25 cm mundëson на правите
ankorimin e shu-
прачки
прачки
frave të drejta.
Одредување должина на прачки
4. Përcaktimiдолжина
Одредување i gjatësisë
наsë shufrave
прачки
4.1 прачка
Shufra meсо shenjën
ознака 1
прачка со ознака

L1 = S1 + 2∆l k

S1 = l 0 + 2b0 − a 0 = 280 + 2 ⋅ 30 − 2 = 338cm

∆l k = 11φ = 11 ⋅ 1,0 = 11cm

L1 = 338 + 2 ⋅ 11 = 360cm

претпоставено е дека плочата е изведена со

претпоставено
Вкупниот броје прави
дека плочата е изведена со
прачки за изнесува парчиња
(supozohet se pllaka është
Вкупниот број прави прачки за
e ndërtuar me MB20)
изнесува парчиња
NumriПрачка
i përgjithshëm
со знака i shufrave të drejta për l 0 y = 10m është 5x10=50 copë.
Прачка со знака
4.2 Shufra me shenjën 2

185
 Армиран бетон

Betoni i armuar
Армиран бетон
Армиран бетон

L2 = S 2 + 2 ⋅ ∆l k

S 2 = b0 + 0,25l 0 − a = 30 + 70 − 2 = 98cm

∆l k = 11cm
Вкупниот број прачки над потпора за растојание изнесува
L2 = 98 + 2 ⋅ 11 = 120cm
парчиња
Вкупниот
Numri број прачки
i përgjithshëm над потпора
i shufrave за растојание për distancën
sipër mbështetëses изнесува
l0y = 10 m
Вкупниот број прачки над потпора за растојание изнесува
парчиња
është 7x10 = 70 copë.
парчиња Прачка со ознака

4.3 Shufra
Прачкаmeсоshenjën
ознака3
Прачка со ознака

L3 = S 3 + 2∆l k

S 3 =Прачка
b0 + 0,25со
l 0 +ознака
l 01 − a 0 = 30 + 70 + 100 − 2 = 218cm

Прачка со ознака
4.4. Прачка
Shufra со
meознака
shenjën 4

L 4 = l 0 y + 2b0 − 2a 0 = 1000 + 2 ⋅ 30 − 2 ⋅ 2 = 1056cm

Вкупен број додатни прачки за растојание изнесува х парчиња

Numri i përgjithshëm i shufrave plotësuese për distancën l0y = 10 m është
Вкупен
8х10=80 copë.број додатни прачки за растојание изнесува х парчиња
Вкупен број додатни прачки за растојание изнесува х парчиња

186
 Betoni i armuar

POS 4 Pllakë me zgjatje, MB 20, RA400/500-2, Р =1:25 (fig. 9.22)

Fig. 9.22.

PRERJET KARAKTERISTIKE P 1:10

Fig. 9.23.

Masa e duhur (sasia e nevojshme) e armaturës është dhënë në tabelën vijuese:

187
 Армиран бетон

copë gjatësia totale në м

shenja
mm m në m total
Betoni i armuar
Армиран бетон

Ø L copë gjatësia totale në м’

Pos. shenja
(mm) (m) në m’ total Ø6 Ø8 Ø10
gjatësia totale për
1 8 4,54 7 70 317,80
masa në 1 m’
6 2 8 1,20 5 50 60,00
masa totale në kg
3 10 2,18 7 70 152,60
TOTAL për Ø≤12 mm 322,94 kg dhe për Ø>12 + 2%
4 6 10,56 4 27 285,12
hedhje
gjatësia totale për Ø 285,12 377,80 152.60
masa në 1 m’ 0,228 0,405 0.633
masa totale në kg 65,0 153,0 96,6
Запомни
TOTAL për Ø≤12 mm 322,94 kg dhe për Ø>12 + 2%
314,61+6,30=321,0kg
hedhje
 Ако армиранобетонската плоча на едната или двете страни поминува
преку потпорите станува збор на т н плочи со еден или два препусти
Запомни
Mbaj mend!
 Препустите всушност претставуваат конзолни плочи што значи дека
Ако армиранобетонската
 нивните рационални должини плочасе на
до едната
ах или двете страни поминува
• преку
Pllakaпотпорите
me beton станува
të armuar që kalon në njërën
збор на т н плочи со еден ose në
или tëдва
dy anët përtej
препусти
mbështetësve
 Односот quhet e ashtuquajtura
на распоните pllakë me një
ориентационо ose dyда
треба lëshime.
се движи во
 •границите
Препустите всушност претставуваат конзолни плочи
Lëshimet (Zgjatjet) në fakt janë pllaka me konzolë dhe kjo nënkuptonшто значи дека se
нивните
gjatësitëрационални должини
e tyre racionale сеderi
arrijnë до në ахmах 2-2,5 m.
 При пресметувањето на статичките големини мора да се води сметка
 •дека
Raporti i на
Односот shtrirjeve l01/l0 duhet të
распоните
променливиот товар може
jetë në mënyrëтреба
ориентационо orientuese
да заземе различна
nëдвижи
да положба
се kufijtë 0,3-
во
да
0-4.
границитепо целата должина да дејствува само на еден или двата
дејствува
•препуста
Gjatë llogaritjes së madhësive
да дејствува само во statike
полетоduhet patjetër само
да дејствува të keni наparasysh
еден делse
 При пресметувањето на статичките големини мора да се води сметка
одngarkesa e ndryshueshme
препустите односно полето mund të zërë pozicione të ndryshme (të veprojë
дека променливиот
në tërë gjatësinë, vetëm товарnë може
njërënда oseзаземе
në të dyразлична
lëshimet,положба
vetëm në atë да
дејствува
fushë, oseпо
 Комбинирајќи edheцелата
ги vetëm должина
статичките да дејствува
në njëголемини
pjesë само
од постојаните
të lëshimit, на еден
товари
respektivisht или двата
fushës). со
препуста даголемини
дејствува од самопроменливиот
во полето да дејствува само сенадобиваат
еден дел
•статичките
Me kombinimin e madhësive
од препустите односно полето
товар
statike të ngarkesave të përhershme “g”
максималните
me madhësitëодносно
statike tëминималните
ngarkesës së вредности
ndryshueshme на пресечните
“p” fitohen силиvlerat
ахМ
maksimale,
 Комбинирајќи М respektivisht
гиахТ и т нminimale,
статичките големиниtë forcave tërthore (mахМu,
од постојаните товари minМu,
g со
mахТu, etj).големини од променливиот товар
статичките се добиваат
p изнесува
 Минималната дебелина на плочата во однос на распонот
• максималните односно минималните вредности на пресечните сили
Trashësia minimale e pllakës në raport me shtrirjen është:
ахМ М ахТ и т н

 Минималната дебелина на плочата во однос на распонот изнесува

0,8l -растојани меѓу точките

distanca midis воtë
pikave në кои моментите
cilat имаат
momentet kanëвредност нула
vlerën zero.

Sipërfaqja на
Плоштината e armaturës në во
арматурата fushë përcaktohet
поле sipas според
се определува mахМu, ndërsa sipër-
ахМ додека
faqja растојани
плоштината меѓу
на sipër-mbi
e armaturës точките
арматурата во кои моментите
над препустите
lëshim përcaktohetсеsipas имаат
определува вредност
minМu. според нула
М

Плоштината на арматурата во поле се определува според ахМ додека

плоштината на арматурата над препустите се определува според М

188
 Betoni i armuar

Detyra për përsëritje!

Detyra 1: Përgatitni plan të armaturës sipas të ashtuquajturës skemë e pllakës

së betonit me një zgjatje dhe llogaritni masën e nevojshme të armaturës për POS 105
me hapje të pastër l0x = 350 cm, b0 = 30 cm, l01 = 100 cm me gjatësi l0y = 450 cm. Të
dhëna: MB30, RA400/500 – 2, d = 12 cm dhe armaturë kryesore të miratuar 10Φ10/m’
(RA400/500-2) dhe armaturë shpërndarëse 5Φ6/m’.

Test për vetëvlerësim!

1. Shpjego cilat pllaka janë me një dhe me dy lëshime!

2. Për cilat gjatësi lëshimet konsiderohen racionale te pllakat me lëshi-
me?
а) për 2,0 m b) për 4,0 m c) për 3,5 m
3. Sa është trashësia e pllakës me lëshim në raport me shtrirjen?
4. Në çfarë mënyre përcaktohet trashësia e pllakës në pllaka me trashësi
konstante?
a) sipas mахМ
b) sipas minМ
c) sipas momentit më të madh (në bazë të vlerës absolute)

9.2.1.4. PLLAKA E INKASTRUARA

Në praktikë shumë rrallë përdoren pllaka të mbështetura lirshëm, respektivisht

mbështetëse që lejojnë rrotullim të papenguar të pikave të mbështetjes.
Zakonisht bëhet fjalë për pllaka të inkastruara (mbërthyera) të njëanshme ose të
dyanshme prerjet e të cilave në inkastrim sipas përkufizimit nuk pësojnë asnjë rrotullim
ose zhvendosje.
Në (fig.9.24) janë paraqitur edhe diagramet e momenteve të veprimit në ngar-
kesë të shpërndarë në mënyrë të barabartë.

189
 Betoni i armuar

Fig. 9.24.

Vlerat e dhëna të momenteve u referohen pllakave me material elastik ideal të cilat

janë të inkastruara në mënyrë ideale, respektivisht vendosen lirshëm në mënyrë ideale
te mbështetëset.
Meqenëse praktikisht nuk ekziston inkastrim ideal dhe vendosje ideale e lirë në
konstruksionet e betonit të armuar, këta janë dy raste kufitare të vendosjes. Më shpesh
paraqitet i ashtuquajturi inkastrim pjesërisht elastik i cili lejon rrotullim të caktuar të plla-

190
 Betoni i armuar
Армиран бетонАрмиран бетон

kës, prandaj edhe vlerat e momenteve gjenden midis atyre të pllakave të mbështetura
на моментитенасемоментите
помеѓу оние
сеtëза слободно
помеѓу ониеtëпотпрени
за плочи
слободно и ониеплочи
потпрени за целосно
и оние за целосно
lirshëm dhe
вклештување вклештување
и тоа atyre inkastrimit plotë dhe atë:
и тоа
2 2
gl gl
max M = ÷
8 24

2
gl
min M = 0 ÷
12
Во практиката Во постои сериозен
практиката постоипроблем
сериозен какопроблем
да се дефинира
како да сеshkalla
дефинира
стварниот степен
Në
на
praktikë ekziston
вклештување а
një
со
problem
тоа и
serioz në
вредностите
atë se
на
siмоментите
të përkufizohet
Во
reale
стварниот степен на вклештување а со тоа и вредностите на моментите Во
литературатаeлитературата
inkastrimit
постојат dhe me
готови këtë кои
изрази
постојат
edheчесто
готови
vleratсеe momenteve.
изрази користат
кои честопри
Në literaturë ekzistojnë shprehje
пресметувањето
се користат при пресметувањето
таб të gatshme të cilat shpesh përdoren për llogaritjen e tyre (tab. 3).
таб
Поради вклештувањето
Për shkak të
Поради моментитеmomentet
inkastrimit,
вклештувањето во моментите
полињата се
во помали
në fusha janë më
полињата во tëспоредба
се vegjël
помалиnëсоkrahasim
во meсо
споредба të
истите за слободно
njëjtit
истите запотпрени
te pllakat
слободно плочи
e mbështetura Заради
lirshëm.
потпрени Siтоа
плочи вклештените
rezultat,
Заради pllakat плочи се janëплочи
тоаe inkastruara
вклештените më racio-
се
порационалниnaleи со нив
dhe me ato mund
порационални можат да
и соtë mbulohenсе
нив можат совладуваат
shtrirje
да më поголеми
се tëсовладуваат
mëdha l0 = (4,0распони
- 5,0m). распони
поголеми
= Shtrirja
− statike te pllakat e inkastruara është: l = 1,05l0
Статичкиот распон кај
Статичкиот
Trashësia вклештените
распон
minimale кај плочи
e pllakës изнесува
вклештените
në raport плочи
me изнесува
shtrirjen është:
Минималната Минималната
дебелина на плочата
дебелинавонаоднос на распонот
плочата во односизнесува
на распонот изнесува
0,6l
d min ≥ − за-двострано вклештена
për pllakë të плоча
заinkastruar
двострано tëвклештена
dyanshmeплоча
35 35

0,8l
d min ≥ − за-еднострано вклештена
për pllakë të
за inkastruar
едностраноплоча
të вклештена
njëanshme плоча
35 35

Вклештените плочи
Pllakat се изведуваат
e inkastruara
Вклештените mund
плочи се со константнасо
tëизведуваат
ndërtohen meили со променлива
trashësi konstante
константна или соoseпроменлива
të ndryshu-
дебелина на eshme
плочите со вути
të pllakave
дебелина (me vuta).
на плочите со вути
Плоштината на арматурата
Плоштината се пресметувасеи пресметува
на арматурата усвојува како што е покажано
и усвојува како што е покажано
Sipërfaqja e armaturës llogaritet dhe aprovohett sipas mënyrës për pllakat me
за плочите со за
препуст
плочите со препуст
lëshime.
Арматурниот план се црта план
Арматурниот споредсе линијата на силите
црта според на на
линијата затегнување
силите на или
затегнување или
според т н шема Plani i armaturës vizatohet sipas vijës së forcave të tërheqjes ose sipas të ash-
според т н шема
tuquajturës skemë.

Fig. 9.25.

191
 Betoni i armuar

Shembulli 1
Dimensiononi pllakë të inkastruar të dyanshme POS 6 të ndërtuar me MB30,
RA400-500-2, l0x = 450 cm, l0y = 600 cm, b0 = 30 cm (fig. 9.26).
Sipas analizës së bërë të ngarkesave dhe llogaritjes statike janë fituar vlerat vijue-
se për maxMu = 29,10kNm dhe minMu = 33,95kNm.
Pas dimensionimit të bërë vizatoni planin e armaturës sipas skemës.

Fig. 9.26.

1. Dimensionimi
1.1. Përcaktimi i trashësisë së pllakës
Trashësia e pllakës përcaktohet sipas momentit më të madh në bazë të vlerës ab-
solute dhe ajo është minMu = 33,95kNm dhe sipas procedurës së mësipërme ajo është:
d =h+a
a = a0 + Φ/2
(Për MB30 dhe mjedis mesatarisht agresiv a0 = 2,0cm) a = 2,0 + 0,5 = 2,5 cm

192
 Армиран бетон
Армиран бетон
Армиран бетон
Betoni i armuar
За и средноагресивна средина a 0 = m
За
За ии средноагресивна
средноагресивна средина
средина
За MB30 dheи претпоставени
ε 3,5 се отчитува па со замена во
Për
За и të supozuarat b ε = 10 0 00 ,, се
претпоставени lexohet kh = 1,595 dhe па
отчитува со замена
замена во
во
За и претпоставени a се отчитува па со
изразот за
mezëvendësimin се добива
e bërë në shprehjen e h fitohet:
изразот за
изразот за h се
се добива:
добива
Mu 33,95 ⋅10 2
h = kh = 1,595 = 9,40 cm
฀ b฀ ฀ merret
100 ฀
฀
d =฀9,40 ฀ =฀11,90cm,
+฀2,5 ฀ ฀
merret d =฀12cm
merret
฀ ฀ ฀ ฀ ฀
฀ −฀a
hstv=฀d ฀ =฀12
฀ −฀2,5
฀ =฀9,5cm
฀

Одредување арматура
Одредување
2. Одредување арматура
Përcaktimi i арматура
armaturës
Во поле
Во
2.1 Во поле
Nëполе
fushë
Стварниот коефициент на висината е
Стварниот коефициент на висината е
Стварниот коефициент
Koeficienti real i lartësisë është:на висината е
hstv 9,5
kh = = = 1,761
Mu 29,10 ⋅ 102
b 100
Për dhe ⇒
Për
Për MB30 dhe
dhe h k = 1, 761 ⇒
⇒ k z = 0,913, ε a = 10 00 , ε b = 2,8 00
0 0

max M u 29,10 ⋅ 10 2
Aa = = −1
= 8,39cm 2
σ v ⋅ k z ⋅ h 400 ⋅ 10 ⋅ 0,913 ⋅ 9,5

µ min ⋅ Ab 2 2
Aa min = 100 = 0,10 ⋅ 9,5 = 0,95cm < 8,39cm
100
100
Miratohet ฀ me
me Aa = 9,05cm 2 , t = 100 : 8 = 12,5cm
Miratohet 8φ฀฀12 / m ‚ ( RA ) me
Miratohet
Armatura kryesore
Armatura kryesore
Armatura kryesore Ø12/12,5 cm

r
Aa = 0,2 ⋅ Aa = 0,2 ⋅ 8,39 = 1,68cm 2
µ
µ Ab
Aa , min = µ min
100 = 0,085 ⋅ 9,5 = 0,807 < 1,68cm
2

100
100
r
Këtu është e përshtatshme të miratohet rr ฀
Këtu është
Këtu është ee përshtatshme
përshtatshme të
të miratohet
miratohet Aa =฀฀1,68cm2

r
Miratohet ฀ me r ฀ 2
me Ara=฀฀ 1,70 cm , t = 100 : 6 = 16,7cm
Miratohet 6φ฀฀6 / m , ( RA ) me
Miratohet
Armatura shpërndarëse në fushë është ฀
Armatura shpërndarëse
Armatura shpërndarëse në në fushë është φ฀฀6 /17 cm
fushë është

193
 Betoni i armuar
Армиран бетон
2.2. Mbi mbështetëse Армиран бетон
Над потпора
Над потпораreal i lartësisë është:
Koeficienti
Стварниот коефициент на висината е
Стварниот коефициент на висината е
h 9,5
k h = stv = = 1,632
Mu 33,95 ⋅ 102
b 100

Për МB30 dhe k h = 1614 ⇒ k z = 0,892, ε a = 10 0 00 , ε b = 3,5 0 00

Për М dhe ⇒
Mu 33,95 ⋅ 10 2
Aa = = −1
= 10,01cm 2
σ v ⋅ k z ⋅ h 400 ⋅ 10 ⋅ 0,892 ⋅ 9,5

µ min Ab
Aa , min = = 0,10 ⋅ 9,5 = 0,95cm 2 < 10,01cm 2
100

Вкупно над потпора со

Gjithsej sipër (mbi) mbështetëses 9Φ12/m’ me Aa = 10,18cm2 > 10,01cm2
Вкупно над потпора со
Главна арматура над потпората φ на cm
Главна арматура
Armatura kryesoreнад потпората
sipër на
(mbi) mbështetëses Φ12 në 11 cm RA
r
Aa = 0,20 Aa = 0,20 ⋅ 9,95 = 1,98cm 2

Ar a , min = 0,085 ⋅ 9,5 = 0,807 < 1,98cm 2

r
Merret (përvetësohet) ฀ со ฀ ฀ ฀
r
Merret (përvetësohet) 7 φ฀6/ m со Aa =฀1,98cm , t =฀100 : 7 =฀14,28cm
2

Разделна арматура над потпора cm

Armatura shpërndarëse
Разделна арматура надmbi mbështetëse
потпора cm∅6/14 cm

Потребни елементи за изработка на арматурниот план

2. Elementët
Потребни e nevojshëm
елементи për на
за изработка përpunimin e planit
арматурниот планtë armaturës
0,25l0 + 15φ = 0,25 · 450 + 15 ·1,4 = 133,5cm
φ
Должина на прачките
3. Gjatësia
Должина наeпрачките
shufrave

3.1 Shufra me shenjën 1

Прачка со ознака
Прачка со ознака
L1=5,21m
L1=5,21m

194
 Betoni i armuar
Армиран
Армиранбетон
бетон
Армиран бетон
(për
поради
∆lk1 = 11 ⋅ φ = 11 ⋅ 1,2 = 13,2cm ≈ 13cm (поради малата
shkak
малата дебелина
të trashësisë на
на плочата
së vogël
дебелина të pllakës
плочата
Армиран Армиран
бетон бетон
поради малата дебелина на плочата
merret
uva ∆∆llk1=8
usvojuva cm)..
=8 cm). Армиран бетон
порадипоради
малата малата дебелина
дебелина на плочата
на плочата
= + − = = ⋅ − ⋅
поради малата дебелина на плочата
S1 = l0 + 2b0 − 2a0 = 450 = 2 ⋅ 30 − 2 ⋅ 2,5 = 505cm

L = S + 2 ∆l = 505 + 2 ⋅ 8 = 521cm
1 1 k1

1
L 1 = 5, 21m
1
Прачка
Прачка сосо ознака
ознака
Прачка со ознака

3.2. Прачка
Прачка соme
соShufra
ознакаознака
LLshenjën
2=1,44m
2
Прачка со ознака 2=1,44m
L

S 2 = 0,25l 0 + 15φ − a 0 = 112,5 + 18 − 2,5 = 128,0cm

= 2 ∆l + S = 2 ⋅ 8 + 128, 0 = 144 , 0 cm
L
2 k 2
Прачка со ознака
Прачка со ознака
Прачка со ознака
3.3. Прачка
Прачка Shufra meознака
со
со ознака shenjën
L33= 3 L= 5m
L3= 5m
Прачка со ознака
L3 = 5m
= + − = +

Потребната маса на арматурата ее дадена во табелата што следи

= L+3Потребната
= l 0−y + 2b=− 2aмаса ⋅ на+−арматурата
0+= 600 2 ⋅ 30 −=2 ⋅ 2,5 = дадена
655cm во табелата што следи
Потребната маса на арматурата е дадена во табелата што следи
copë
copë gjatësia
gjatësiatotale
totalenë
nëm’
m’
shenja
shenjaмаса на
Потребната маса на арматурата еtotal
дадена воgjatësia
табелата што
Потребната арматурата nëе дадена
në copë во табелата
total што në m’следи
следи
totale
shenja
Masa e duhur e armaturës
Потребната është dhënë
маса на арматуратаnë е në tabelën
даденаtotalво vijuese:
табелата што следи
copë copë gjatësia gjatësia
totale nëtotale
m’ në m’
shenja shenja
në në
copëtotal total gjatësia totale në m’
Ø L
Pos. shenjagjatësia totale
totalepër
gjatësia(mm) për(m) në m’ total Ø6 Ø12
masa
1 gjatësia në
masatotale
12në për5,21 8 48 250,08
6 2 masamasa
masatotale
në në
totale
12 nëkg kg
1,44 9 54 77,76
TOTAL
TOTALpërpër gjatësia
3 masa totale gjatësia
totale
6 nëpër totale
kghedhjepër 6+7
hedhje
6,55 47 227,00
TOTAL për masa në
gjatësia masapër
totale nëØ
hedhje 227,00 327,84
masa masa
totale në
masa në 1 m’ totale
kg në kg
0,228 0,911
TOTAL TOTAL
për për masa totale në hedhje
kg hedhje 51,76 298,97
TOTAL për Ø≤12 mm 350,73 kg + 2% hedhje 350,73+7,08=357,81kg

195
 Betoni i armuar

РОЅ 6 Pllakë e inkastruar e dyanshme, MB30 , RA400 / 500 - 2 , R 1: 25

Fig. 9.27.

Mbaj mend!

3 Në praktikë zakonisht ekziston pllakë e inkastruar e njëanshme ose e

dyanshme dhe prerjet e saj në inkastrim nuk pësojnë asnjë rrotullim
ose zhvendosje.
3 Inkastrimi ideal ose vendosja ideale e lirë në konstruksionet e betonit të
armuar praktikisht nuk ekziston dhe më shpesh paraqitet i ashtuquajturi
inkastrim (pjesërisht) elastik i cili lejon rrotullim të caktuar të pllakës.
3 Vlerat e momenteve gjenden midis atyre të pllakave të mbështetura
lirshëm dhe atyre të inkastrimit të plotë.

196
 Армиран бетон Betoni i armuar

инималната дебелина на плочата во однос на распонот изнесува

3 Trashësia minimale e pllakës në raport me shtrirjen është:

ради вклештувањето
3 Përмоментите во полињата
shkak të inkastrimit, се помали
momentet во janë më të vegjël në
në fusha
оредба со истите за слободно потпрени плочи и заради тоа
krahasim me të njëjtit te pllakat e mbështetura lirshëm dhe si rezultat
лештените плочи се порационални и со нив може да се совладаат
големи распони од i kësaj pllakat e inkastruara janë më racionale dhe me ato mund të
mbulohen shtrirje më të mëdha se 4-5m.
атичкиот распон кај вклештените плочи изнесува
3 Shtrirja statike ( l ) te pllakat e inkastruara është:
l = 1,05l0

а повторување Detyra për përsëritje!

дача Detyra 1: Përgatitni

Да се изработи арматуренplan të armaturës
план според sipas
т н tëшема
ashtuquajturës
на skemë të pllakës së
обетонска вклештена плоча
inkastruar и да tëсеarmuar
me beton пресмета масата masën
dhe llogaritni на потребната
(sasinë) e armaturës së nevojshme
а во поле и надnë
потпора за РОЅ со чист отвор
fushë dhe mbi mbështetëse për POS 102 me hapje të pastër со l0x = 420 cm, b0 = 30 cm,
Податоци и усвоена d
me gjatësi l0y = 550 cm. Të dhëna: MB30, RA400/500-2, главна
= 12 cm dhe armaturë kryesore
а А të miratuar 10φ12/m’арматура
и разделна (RA400/500) dhe armaturë shpërndarëse 6φ6/m’.

амооценување Test për vetëvlerësim!

ни кои се еднострано или двострано

1. Shpjegoni se cilatвклештени
janë pllakaплочи
të inkastruara të njëanshme dhe të dyanshme!
и должини може да се применат вклештените плочи
б2. Për cilat gjatësi вmund të përdoren pllaka të inkastruara?
a) 4-5 m b) 6-7 m c) 5-8 m
изнесува минималната дебелина на еднострано вклештените плочи во
на распонот 3. Sa është trashësia minimale e pllakave të inkastruara të njëanshme në raport
me shtrirjen?
изнесува минималната дебелина на двострано вклештените плочи во
на распонот 4. Sa është trashësia minimale e pllakave të inkastruara të dyanshme në raport
НТИНУИРАНА ПЛОЧА me shtrirjen?

обетонските плочести носачи кои

9.2.1.5.PLLAKA без прекинување
E KONTINUALE одат преку три и
(VAZHDUAR)
отпори се нарекуваат континуирани плочи
е се статички неопределени системи а статичката неопределеност
од бројот наTrarëtсредните
e pllakaveпотпори
me beton слободни
të armuar tëили вклештени
cilët kalojnë pa ndërprerje në tre ose më
истично за овиеshumë
плочи како и за плочите со препуст и вклештените плочи
mbështetëse quhen pllaka kontinuale (të vazhdueshme).

Bëhet fjalë për sisteme statike të papërcaktuara, kurse mos-përcaktimi statik varet
nga numri i mbështetësve të mesëm (të lirë ose të inkastruar). Karakteristikë e këtyre

197
 Betoni i armuar

pllakave si dhe e pllakave me zgjatje dhe pllakave të inkastruara është se përgjatë

gjatësisë së tyre momentet e ndryshojnë shenjën e tyre. Te fushat paraqiten momentet
pozitive, kurse sipër mbështetësve ata negative. Kjo nënkupton se edhe zonat e tërheq-
jes dhe shtypjes ndryshojnë dhe kjo duhet të merret parasysh gjatë armimit.
Llogaritja e këtij lloji të trarëve të pllakave fillon me analizimin e ngarkesave.
Duhet të theksohet se edhe këtu, ashtu si te pllakat me zgjatje, ngarkesa e lëvizshme
mund të zërë pozicion të ndryshëm përgjatë gjatësisë së trarit (të veprojë përgjatë tërë
gjatësisë ose vetëm në disa fusha) (fig. 9.28).

Fig. 9.28. Pllaka kontinuale (të vazhdueshme)

Gjatë llogaritjes së madhësive statike ekstreme në çdo prerje karakteristike ngar-

kesa e lëvizshme duhet të vendoset në pozicionin më të pafavorshëm. Në këtë mënyrë
në një prerje të njëjtë mund të fitohet një numër i madh vlerash të forcave tërthore.
Duke i lidhur të gjitha vlerat maksimale dhe minimale përgjatë gjatësisë së trarit
mund të fitohet anvelopa (lakorja) e forcave tërthore.
Për llogaritjen e madhësive statike mund të përdoret cilado metodë e njohur
në teorinë e elasticitetit ose metoda dhe tabela të ngjashme (të Vinklerit, Angerovit,

198
 Армиран бетонАрмиран бетон

За пресметување на статичките
За пресметување Betoni големини
на може
статичките
i armuar да се користи
големини може да било која од било која од
се користи
методите познати во теоријата
методите познати во на теоријата
еластичност на или пак приближни
еластичност или пакметоди
приближни и методи и
табели Винклерови
Menshovit tabela tëАнгерови
ose табели Винклерови Меншови
Ангерови
tjera) me ndihmën eиsëдруги
cilaveтабели
Меншови со чија
и други
shpejt dhe помош
табели
thjeshtë собрзо
чијаteипомош брзо и
arrihet
едноставно се доаѓа
rezultatet e duhura. до
едноставно потребните
Shtrirjaсе доаѓа
statike (l) дорезултати
потребните
ashtu Статичкиот
резултати
si te pllakat распон
Статичкиот
me lëshime како и кај
varet ngaраспон
raporti како и кај
плочите со препусти
плочите зависи
со од
препустиодносот
зависи наод
i gjerësisë së mbështetësve b0 me hapjen e pastër l 0 . ширината
односот на
на потпорите
ширината на и чистиот
потпорите и чистиот
отвор отвор
l0
1. Për 1. Për b0 ≥ ; l = 1,05l0
10
l
2. Për 2. Për b0 < 0 ; l = l0 + b0
10
Ако ширината Ако наширината
потпоритена е потпорите тогаше b > 0димензионирањето на
,1l тогаш димензионирањето на
пресеците напресеците
потпоритенасепотпорите
врши со редуцирани
се врши со моменти добиени
редуцирани според
моменти добиени според
Nëse gjerësiaизразот
изразот e mbështetësve është eb > 0,1l0, atëherë dimensionimi i prerjeve të
mbështetësve bëhet me momente të reduktuar të fituar sipas shprehjes:

Сл9.29. Diagrami
Fig. Дијаграм
Сл iна моменти
Дијаграм на моменти
momenteve
Континуираните плочи се изведуваат
Континуираните плочи се со константна
изведуваат со или променлива
константна или променлива
Pllakat eсоvazhdueshme
дебелина вути сл соrealizohen
дебелина сл me trashësi
вутиДимензионирањето konstante ose të ndryshueshme
на плочите
Димензионирањето со
на константна
плочите со константна
дебелина
(me vuta fig.се9.30).
изведува
дебелина со
се дополнителна
изведува
Dimensionimi арматура
со дополнителна
i pllakave Акоарматура
me trashësi плочата еАко
konstante со плочата
bëhetпроменлива
me arma-е со променлива
дебелина односно вути
дебелина над потпорите
односно вути и
над ако наклонот
потпорите и на
аковутите е
наклонот поголем
на вутите
turë plotësuese. Nëse pllaka ka trashësi të ndryshueshme, respektivisht vuta sipër од е поголем од
тогаш како меродавна
mbështetësve, тогаш
dhe nëseкако висина
меродавна
pjerrësia при димензионирањето
e vutaveвисина приe madhe
është më треба
димензионирањето
se да се треба
1:3, atëherë siкористида се користи
lartësi
eвисината
pranuar gjatëвисината
dimensionimit merret vetë lartësia.

199
 Betoni i armuar

Fig. 9.30 . Pllaka me vuta

Renditja e armaturës mund të bëhet sipas vijave të forcës së tërheqjes ose sipas
skemave (fig. 9.31).

Fig. 9.31. Skema e vendosjes së armaturës në pllakën kontinualr ( të vazhdueshme)

Shembulli 1
Dimensiononi pllakë të vazhdueshme në tre fusha POS112 të realizuar me MB30,
RA400/500 – 2, l0x = 440 cm, b0 = 30 cm, l0y = 650 cm (fig. 9.32). Në bazë të analizës së
bërë të ngarkesave dhe llogaritjes statike janë fituar vlerat vijuese për:

max M u, I = 26,02kNm (fusha e parë)

min Mu,B = 32,52kNm (mbështetësja B)
max M u, = 16,14kNm (fusha e dytë)

Pas dimensionimit të bërë vizatoni planin e armaturës sipas skemës.

Fig. 9.32.

200
 Армиран бетон
Армиран бетон
Димензионирање BetoniАрмиран
i armuarбетон
Димензионирање
Димензионирање
Одредување на дебелината на плочата
1. Dimensionimi
Одредување на дебелината на плочата
1.1. Одредување
Përcaktimi на дебелината на плочата
Дебелината на плочата i сеtrashësisë së pllakës
определува според најголемиот момент по
апсолутна вредност Дебелината
а eтоа е на плочатаsipas
се определува mëспоред најголемиот момент по
Trashësia pllakës
Дебелината на плочата се аопределува
përcaktohet според постапката
momentit покажана
të madh
според të vlerës absolute
најголемиот момент по
апсолутна вредност а тоа е а според постапката покажана
однапредdhe është min
апсолутна uвредност а тоа е
M = 32,52 kNm sipas procedurës së prezantuar më herët.
а според постапката покажана
однапред
dоднапред
= h + a, a = a0 + Φ/2
за и средно агресивна средина
(për
за MB30 иdhe mjedis
средно mesatarisht
агресивна agresiv a0 = 2 cm)
средина
за и средно агресивна средина
a = 2 + 0,5 = 2,5 cm

За претпоставени
ε
Për a ε = 10 3,5 0 00 сеtëотчитува
supozuara⇒fitohet => kприлог па со 6.7)
h = 1,614 (shtojca замена
dhe me
За претпоставени
b се отчитува ⇒ прилог па со замена
За претпоставени e bërë në shprehje се отчитува ⇒ прилог па со замена
во изразот за zëvendësimin
се добива fitohet:
во изразот за се добива
во изразот за се добива
За
Për
За MB30
За
Mu 32,52 ⋅ 102
h = kh = 1,614 = 9,20cm
= + = b merret ฀ 100
d = 9,20 + 2,5 = 11,70cm merret d =฀12cm
merret ฀
hstv = 12 − 2,5 = 9,5cm

Одредување на арматурата
1.2. Одредување на арматурата
Përcaktimi i armaturës
Одредување на арматурата
Во поле
Воfushë
Në поле
Во поле

h 9,5
kh = = = 1,862
Mu 32,52 ⋅ 10 2
b 100

M u ,1 32,52 ⋅ 102
Aa = = = 7,45cm 2
σ v ⋅ k z ⋅ h 40 ⋅ 0,919 ⋅ 9,5

100 µmin Ab
Aa min = 100 = 0,10 ⋅ 9,5 = 0,95cm 2 < 7,45cm2
100
Усвоено А со
Усвоено А со
merret
Усвоено 10φ10 / m , (RА) со Aa = 7,85cm 2 , t = 100 : 10 = 10cm

r
Aa = 0,20 Aa = 0,20 ⋅ 7,45 = 1,49cm 2

100 r µ min Ab
Aa , min = 100 = 0,085 ⋅ 9,5 = 0,8cm 2 < 1,49cm 2
100
Усвоено со
Усвоено со r
Усвоено 6φ 6 / m , со Aa = 1,70cm 2 > 1,49cm 2 t r = 100 : 6 = 16,7cm
merret

201
 Betoni i armuar
Армиран бетон

Во поле
Në fushën II
Koeficientiна
Коефициентот i lartësisë
висината
h 9,5
kh = = = 2,987
Mu 16,14 ⋅ 102
b 100

Për MB30 dhe k h = 2,945 ⇒ k z = 0,959 и ε b / ε a = 1,3 / 10 0 00

Mu 16,14 ⋅ 10 2
Aa = = = 4,43cm 2
σ v ⋅ k z ⋅ h 40 ⋅ 0,959 ⋅ 9,5

Aa = 4,43cm 2 > 0,94cm 2

А со Aa = 7,85cm 2
Усвони 10φ10 / m , (RА)
merret
r
Aa = 0,20 ⋅ 4,43 = 0,88cm 2

Aa , min = 0,8cm 2 < 0,88cm 2

Усвоени 4φ 6 / m , со
merret r
Aa = 1,13cm 2 > 0,88cm 2

t = 100 : 4 = 25cm

Над потпора В
Mbi mbështetësen В
Koeficienti i lartësisë
Коефициентот është: е
на висината

hstv 9,5
kh = = = 1,69
M u, B 32,52 ⋅ 10 2
b 100

Për MB30 dhe k h = 1,680 ⇒ k z = 0,901 и ε a / ε b = 10 / 3,2 0 00

M u,B 32,52 ⋅ 102

Aa = = = 9,5cm 2
σ v ⋅ k z ⋅ h 40 ⋅ 0,901 ⋅ 9,5

Aa , min = 0,94cm 2 < 9,50cm 2

Вкупна арматура над потпора В

Armatura e përgjithshme mbi mbështetësen В:
φ со вкупно
9φ12 / m ‚ me total Aа = 10,18cm2
Aаr = 0,20 Aа = 0,20 · 9,50 = 1,90cm2
merret 7φ 6 / m , me A r = 1,98cm 2 ; t = 100 : 7 = 14,3cm
а
усвоени со
ls = 1,5 · 32 ·1,0 = 48cm

202
 Betoni i armuar

2. Elementët e nevojshëm për përgatitjen e planit të armaturës

0,25l0 x + 15φ = 0,25 · 440 + 15 ·1 = 125cm
Te mbështetëset e fundit A dhe D shufrat e drejta duhet të ankorohen me
|
gjatësi 2 3ls. Për MB30 dhe RA dhe adezion të keq:
ls = 1,5 · 32 ·1,0 = 48cm
ls(ef) = 24cm

3. Llogaritja e gjatësive të shufrave

3.1.Shufra me shenjën 1

∆lk1 = 3φ + 8 = 3 ·1 + 8 = 11cm
S1 = l0 + 2b0 - a0 + l s = 440 + 2 · 30 - 2 + 36 - 2 = 534cm
L1 = 2∆lk1 + S1 = 2 ·11 + 534 = 556cm

3.2. Shufra me shenjën 2

∆lk2 = 3φ + 8 = 3 · 0,8 + 8 = 10,4cm ≈ 10cm

L2 = 2∆lk2 + S2 = 2 ·10 + 572 = 592cm
Numri i përgjithshëm i shufrave të drejta për l0y = 650cm është 10x6,5=65
copë.
S3 = 2(0,25l0 + 15φ) + b0 = 2 ·125 + 30 = 280cm
L3 = 2 ·10 + 280 = 300cm
L4 = loy + 2b0 - 2a0 = 650 + 2 · 30 - 2 · 2,5 = 705cm

3.3. Shufra me shenjën 3

203
 Армиран бетон
Betoni i armuar

L3 = S3 + 2∆lk
∆lk = 10cm
S3 = b0 + 0,25l0 - a0 = 30 + 110 - 2 = 138cm
L3 = 138 + 2 ·10 = 158cm
Прачка со ознака

3.4 Shufra me shenjën 4

S4 = 2(0,25l0 + b0 = 2 ·110 + 30 = 250cm

L4 = 2 ·10 + 250 = 270cm
Прачка ознака
3.5. Shufra me shenjën 5
4 7Ø6/m’ L4= ..... m
.....5 6,4,7Ø6/m’ L5 = 7,06 m
L4 = loy + 2b0 - 2a0 = 650 + 2 · 30 - 2 · 2,0 = 706cm

Потребната маса ма
Masa e duhur арматурата
e armaturës е дадена
është dhënë во
në табелата што следи
tabelën vijuese:
Ø L copë gjatësia totale në m’
Pos. shenja
(mm) (m) në m’ total Ø6 Ø10 Ø12
1 10 5,56 10 65 361,40
2 10 5,92 10 65 384,80
112 3 10 1,60 6 39+39 124,80
4 12 2,70 9 60 162,00
5 6 7,06 6+4+7 124 875,44
gjatësia totale për Ø 875,44 871,00 162,00
masa në 1m, 0,228 0,633 0,911
masa totale në kg 199,60 551,34 147,58
TOTAL për Ø<12mm dhe për Ø>12 + 2% hedhje 898,522+17,97=916,50kg
Арматурниот план за континуирана плоча POS 112 е прикажан половина, бидејќи
Plani
другата i armaturës
половина së pllakës së vazhdueshme POS 112 është dhënë përgjysmë
е симетрична
për shkak se gjysma tjetër është simetrike.

204
 Betoni i armuar

РОЅ 112 Pllakë e vazhduar, MB30 , Ra400 / 500 - 2 , R 1:25 (fig. 9.33)

Prerje 3-3
Prerje 2-2
Prerjet karakteristike

Prerje 1-1

Fig. 9.33.

205
 Betoni i armuar

Mbaj mend!

3 Trarët e pllakave me beton të armuar të cilët kalojnë pa ndërprerje në tre ose

më shumë mbështetëse quhen mbajtës kontinual (të vazhdueshëm). Bëhet fjalë
për sisteme statike të papërcaktuara, kurse mos-përcaktimi statik varet nga
numri i mbështetësve të mesëm dhe mënyra e mbështetjes te mbështetësit
e fundit (të lirë ose të inkastruar).
3 Te fushat paraqiten momentet pozitive, kurse sipër mbështetësve ata
negative.
3 Për llogaritjen e madhësive statike mund të përdoret cilado metodë e
njohur në teorinë e elasticitetit ose metoda dhe tabela të ngjashme (të
Vinklerit, Angerovit, Menshovit ose tabela të tjera) me ndihmën e së
cilave shpejt dhe thjeshtë arrihet te rezultatet e duhura.
3 Pllakat kontinuale (e vazhdueshme) realizohen me trashësi konstante
ose të ndryshueshme (me vuta).
3 Trashësia e pllakës përcaktohet sipas momentit më të madh të vlerës
absolute.

Detyra për përsëritje!

Detyra 1: Përgatitni plan të armaturës sipas të ashtuquajturës skemë të pllakës

kontinuale (së vazhdueshme) me beton të armuar në dy fusha dhe llogaritni masën e
duhur të armaturës për POS 113 me hapje të pastër l0x = 420 cm, d = 30 cm, me gjatë-
si l0y = 580 cm, MB30, RA400-500-2, d = 12 cm dhe armaturë kryesore të miratuar në
fushën 10Φ10/m’ (RA400/500), në fushën II 10Φ10/m’ (RA400/500) dhe armaturë shpër-
ndarëse në fushën I 6Φ6/m’ dhe armaturë shpërndarëse në fushën II 6Φ6/m’.

Test për vetëvlerësim!

1. Shpjegoni cilat pllaka quhen pllaka të vazhdueshme!

2. Çfarë momentesh paraqiten në fusha?
a) pozitive b) negative c) të dy
3. Sa mund të jetë trashësia e pllakës së vazhdueshme përgjatë tërë
gjatësisë së saj?
4. Madhësitë statike te pllakat e vazhdueshme mund të llogariten sipas
metodave të ngjashme dhe tabelave në:

206
 Betoni i armuar

9.2.2. PLLAKAT ME BETON TË ARMUAR QË BARTIN NGARKESË NË

DY DREJTIME

Trarët e pllakave me beton të armuar e bartin ngarkesën në dy drejtime

normale nëse janë të mbështetur në të gjitha katër anët dhe nëse raporti i
shtrirjeve është ly/lx < 2. Këto pllaka armohen në të dy drejtimet ortogonale
dhe për këtë quhen edhe pllaka të armuara në formë të kryqëzuar.

Në skaje pllakat mund të jenë të mbështetura lirshëm ose të inkastruara. Nëse

pllakat shërbejnë si mbulesa kanalizimesh (gropave septike) ose rezervuarësh, ose nëse
ato te mbështetësit e fundit janë të lidhura me mbërthecka te të cilat nuk shtrihen mure,
atëherë konsiderohet se pllakat janë të shtrira lirshëm. Në rastet tjera kur te mbësh-
tetësit e mesëm ka vazhdimësi ose atëherë kur sipër mbështetësve të fundit ka mur,
atëherë së paku nga lartësia e një kati mund të llogaritet se pllaka është e inkastruar.
Varësisht nga kushtet e mbështetjes, pllakat e inkastruara individuale me beton
të armuar mund të grupohen në 6 grupe karakteristike (fig. 9.34).

Fig. 9.34.

Përveç atyre individuale, në praktikë shpesh përdoren edhe pllaka të inkastruara

të vazhdueshme me beton të armuar (me një rend, dy radhë, tre radhë, etj.).
Duke pasur kushte të definuara të mbështetjes dhe të ngarkesave, madhësitë
statike llogariten sipas teorisë së elasticitetit, teorisë së plasticitetit ose me zbatimin
e ndonjë procedure të përafërt. Meqenëse zgjidhjet e sakta kërkojnë shumë punë
dhe kohë, në praktikë më shpesh përdoren metoda të përafërta. Një nga procedurat e
pranuara gjerësisht është metoda e Markusovit.

207
 приближни методи Една од најшироко прифатените постапки е Маркусовиот
Армиран бетон
метод
Според
приближни оваа постапка
методи Една од вкупниот
најшироко рамномерно
прифатените распределен
постапки товар се дели на
е Маркусовиот
товар кој го пренесуваат замислени ленти од плочата со единечна ширина во
метод
правец и товар кој го пренесува лентата во правец Јасно е дека важи
Според оваа постапка вкупниот
равенството рамномерно
Betoni i armuar распределен товар се дели на
товар кој го пренесуваат замислени ленти од плочата со единечна ширина во
правец и товар кој го пренесува лентата во правец Јасно е дека важи
Në bazë të kësaj procedure, ngarkesa totale e shpërndarë në mënyrë të barabartë
равенството
ndahet në ngarkesë
Товарите и që се e bartin shiritat imagjinar
одредуваат të pllakës
од условот me gjerësi individuale
за еднаквост në një
на соодветните
drejtim dhe ngarkesë që e bart shiriti në një drejtim. Prandaj, këtu vlen barazimi:
свиткувања х и у на средните ленти во двата нормални правци во средината на
плочата каде ишто сесе
Товарите сечат тие сл q =
одредуваат одq xусловот
+ q y за еднаквост на соодветните
Ngarkesat
свиткувања х и qxу dhe qy përcaktohen
на средните лентиsipas kushtit
во двата të barazisë
нормални së përdredhjes
правци përkatëse
во средината на
плочата каде
fx dhe fy të што се
shiritave tëсечат
mesëm тиеnë сл
të dy drejtimet normale në mes të pllakës ku priten ato
(fig. 9.35).
Користејќи ги наведените услови лесно може да се најдат товарите според
изразите fx = fy
Në bazë të kushteve të përmendura lehtë mund të gjenden ngarkesat sipas
Користејќи ги наведените услови лесно може да се најдат товарите според
shprehjeve:
изразите

Моментите во полињата во правците можат да се одредат според

изразите
Momentet në fusha në drejtimet mund të gjenden nga shprehja vijuese:
Моментите во полињата во правците можат да се одредат според
изразите

ku:
кадеi е– indeksi me të cilin shënohet mënyra e mbështetjes (1-6)
индекс
ki, mxiсо
, mкој
yi –се означува начинот
koeficientët на потпирање
të cilët varen nga raporti λ = ly/lx dhe mënyra e mbësh-
каде е
tetjes. коефициенти кои зависат од односот и начинот на
индекс со кој се означува начинот на потпирање
потпирањето
Në këtë mënyrë gjendenкои
коефициенти trarëtзависат
e ngarkuar
од me ngarkesë trekëndore
односот ose trapezoide
На таков начин се добиваат гредни носачи товарени сои триаголен
начинот на
или
varësisht
трапезенnga
потпирањето raporti.
товар Për ta thjeshtësuar,
во зависност ngarkesa
од односот Зарадиtrekëndore dhe trapezoide
поедноставување mund të
триаголниот и
zëvendësohet
трапезниот me ngarkesë
товар можатekuivalente
да се tëзаменат
shpërndarëсоnë mënyrë të barabartë.
рамномерно распределен
На таковтовар
еквивалентен начин се добиваат гредни носачи товарени со триаголен или
трапезен товар во зависност од односот Заради поедноставување триаголниот и
трапезниот товар можат да се заменат со рамномерно распределен
еквивалентен товар

208
Betoni i armuar

Fig. 9.35.

Fig. 9.36.

209
 Армиран бетон
Betoni i armuar

Пример
Shembulli 1
Да се изврши димензионирање на слободно потпрено вкрстено армирана плоча
Dimensiononi
со светли отвори pllakë të armuar
и në formë kryqëzore të mbështetur lirshëm
Податоци me
товар
hapje të ndritshme l0y = 5,20m dhe l0y = 5,80m. Të dhëna: MB20, RA400/500 – 2, ngar-
од под и изолација корисен товар сл а По
2, ngarkesa e dobishme p = 5kN/m2 (fig.
kesa nga dyshemeja dhe izolimi q1 = 1,6kN/m
извршеното димензионирање да се направи арматурен план
9.37a). Pas dimensionimit të bërë përgatitni planin e armaturës.

Fig. 9.37(a).
Сл а

Анализа на товари
1. Analiza e ngarkesave
Постојани товари
1.1. Ngarkesat e përhershme
под -и изолација
dyshemeja dhe izolimi 1,60KN/m2
арм - бет
pllaka me beton të armuar
плоча х х 0,18х1х25=4,50 kN/m2
- llaçi 0,02х1х21=0,42 kN/m2
малтер х х
g=5,58 KN/m2

210
 Армиран бетон

Променливи товари
Армиран бетон
корисен товар Betoni i armuar
Армиран бетон
Променливи товари
Променливи товари
1.2. Ngarkesat e ndryshueshme
корисен товар Статички големини
корисен
- ngarkesa товар
e dobishme p=5,0 kN/m2

Статички
2. големини
Madhësitë statike
Статички големини

Од Маркус Лезеровите таблици прилог се отчитуваат коефициентите х

у

Од Маркус Лезеровите
Në bazë таблици
të tabelave прилог– Lezerovit
të Markusit се отчитуваат коефициентите
(shtojcaсе6.2) х
lexohen koeficientet
Од Маркус Лезеровите таблици прилог отчитуваат коефициентите х
у
mхi mуi: у

Димензионирање
3. Dimensionimi
За RA400 / 500 - 2, εa / ε = 10 / 3,5‰ ⇒ k =⇒1,953
Për MB 20,
Димензионирање b
Drejtimi х:
Димензионирање
Правец х
За ⇒
За ⇒
Правец х
Правец х

merret:

За dhe khи= 3,048 => ⇒

Për MB20 kz = 0,950 dheи εb/εa = 1,6/10‰

За и ⇒ и
За и ⇒ и

211
 Betoni i Армиран
armuar бетон

Mu 25,63 ⋅ 10 2
Aax = = = 4,49cm 2
σ v ⋅ k z ⋅ h 400 ⋅ 10 −1 ⋅ 0,95 ⋅ 15

Усвоено:
Merret: 6φ10 / m , со Aax = 4,71cm 2
Правец y:
Drejtimi y:

hy = hx − φ x / 2 − φ y / 2 = 15 − 0,5 − 0,5 = 14cm

hy 14
kh = = 3,009
M uy 21,64 ⋅10 2
b 100

За MB
Për 20 иdhe
MB20 k h =kh3,= ⇒ k z⇒
3,048
048 = 0k,950
z = 0,950 ε b = ε1,b6/ε/ a10=0 001,6/10‰
и ε a / dhe

M uy 21,64 ⋅10 2
Aay = = = 5,00cm 2
σ v ⋅ kz ⋅ h 400 ⋅10 −1 ⋅ 0,950 ⋅14

Усвоени со Aay = 5,03cm 2

Merret 10φ 8 / m , me

4. Арматура
4. Armaturaво
nëаглите
kënde

M xg = 0,0463 ⋅ g ⋅ l x2 = 0,0463 ⋅ 6,52 ⋅ 5,46 2 = 9,00kNm

M xp = 0,0463 ⋅ p ⋅ l x2 = 0,0463 ⋅ 5 ⋅ 5,46 2 = 6,90kNm

M u = 1,6 ⋅ 9,00 + 1,8 ⋅ 6,90 = 26,82kNm

hx 15
kh = = = 2,896
M ux 26,82 ⋅ 10 2
b 100

Mu 26,82 ⋅ 10 2
Aa = = = 4,70cm 2
σ v ⋅ k z ⋅ h 400 ⋅10 −1 ⋅ 0,947 ⋅15

усвоено
(merret në tëвоdyдвата 10φ8 / m ,)
правца
drejtimet

212
 Betoni i armuar

Plani i armaturës i pllakës së armuar në formë kryqëzore me hapje ndriçuese

l 0x = 5,20m dhe l 0y = 5,80m (fig. 9.37b) Р 1:25

Fig. 9.37 b)

213
 Betoni i armuar

Mbaj mend!

3 Trarët e pllakave me beton të armuar të cilët e bartin ngarkesën në

dy drejtime normale mbështeten në të gjitha katër anët dhe raporti i
shtrirjeve është: ly/lx < 2 dhe armohen në të dy drejtimet ortogonale dhe
quhen trarë pllakash të armuar në formë kryqëzorë.
3 Për definimin e madhësive statike përdoren metoda të përafërta siç
është metoda e Markusovit.
3 Dimensionimi bëhet në bazë të vlerave të njohura të momenteve në të
dy drejtimet (definohen prerja e betonit dhe prerja e armaturës).

Detyra për përsëritje!

Detyra 1: Përgatitni plan të armaturës sipas të ashtuquajturës skema e pllakës së

inkastruar me beton të armuar dhe llogaritni masën e armaturës së duhur për POS 102
me hapje të pastër l0x = 450 cm, b0 = 25 cm, me gjatësi l0y = 550 cm. Të dhëna: MB30,
RA400/500 – 2, d = 12 cm dhe armaturë kryesore të miratuar 10φ12/m’ (RA400/500 – 2)
dhe armaturë shpërndarëse 6φ6m’.

Test për vetëvlerësim!

1. Shpjegoni cilat quhen pllaka të inkastruara njëanëshe ose dyanëshe!

2. Në cilat gjatësi mund të përdoren pllakat e inkastruara?
a) 4-5m b) 6-7m c) 5-8m
3. Sa mund të jetë trashësia e pllakës kontinuale (së vazhdueshme) në
gjithë gjatësinë e saj?
4. Sa është trashësia maksimale e pllakave të inkastruara njëanëshe në
raport me shtrirjen?
5. Momenti maksimal më shpesh gjendet në kufirin:
a) gl2/8 deri në gl2/24
b) gl2/12 deri në gl2/36
c) gl2/10 deri në gl2/30

214
 Betoni i armuar

9.3. TRARËT ME BETON TË ARMUAR

9.3.1. TË DHËNA TË PËRGJITHSHME PËR TRARËT ME BETON TË ARMUAR
Trarët me beton të armuar janë sisteme lineare trarësh kryesisht të ekspozuar
ndaj përdredhjes (fig. 9.38). Ata hasen në të gjitha llojet e konstruksioneve me be-
ton të armuar dhe atë si elementë të pavarur, ose si pjesë e ndonjë konstruksioni
më kompleks.

Fig. 9.38. Tra i ekspozuar ndaj përdredhjes

Trarët e pavarur sipas sistemit statik mund të jenë të mbështetur lirshëm, të inkas-
truar të njëanshëm ose të dyanshëm, konzola, trarë me lëshime, trarë të vazhdueshëm
dhe trarët e Gerberit (fig. 9.39).

Tra i mbështetur lirshëm Tra me konzolë

Tra – i inkastruar në njërën anë Tra i inkastruar i dyanshëm

I inkastruar lirshëm në anën tjetër

Lëshime në njërën anë Lëshime në të dy anët

Tra kotinual (i vazhdueshëm) Trau i Gerberit

Fig. 9.39. Sistemet statike të trarëve

215
 Betoni i armuar

Trarët mund të jenë pjesë e ramit (kornizave) një-fushore, dy-fushore ose

shumë-fushore, respektivisht ramave njëkatëshe, dykatëshe ose shumëkatëshe (fig.
9.40).

Fig. 9.40. Rami (Korniza) një-fushore, dy-fushore dhe shumë-fushore, respektivisht korni-
za njëkatëshe dhe dykatëshe

Trarët sipas formës së prerjes tërthore mund të realizohen në forma të ndryshme

dhe atë: drejtkëndor, prerje T, prerje П, prerje kutie, kurse në raste të jashtëzakonshme
mund të projektohen si trekëndor, trapezoid ose me prerje me formë të lirë (fig. 9.41).

216
 Betoni i armuar

Fig. 9.41. Prerjet tërthore të trarëve

Lartësia dhe gjerësia e prerjeve tërthore të trarëve zakonisht është konstante

përgjatë gjatësisë së shtrirjes, por për shtrirje më të mëdha ato mund të jenë të ndrys-
hueshme dhe në këtë situatë më shpesh ndryshon lartësia sesa gjerësia (vuta vertikale
dhe horizontale) (fig. 9.42).

Vuta vertikale vuta horizontale

Fig. 9.42. Realizimi i vutave vertikale dhe horizontale

217
 Betoni i armuar

Në fig. 9.42 është paraqitur një vutë vertikale (trau është i bërë me lartësi të ndrys-
hueshme në fushë me lartësi d, kurse mbi mbështetëse me lartësi d1) dhe një vutë
horizontale (trau është i bërë me gjerësi të ndryshueshme në fushë dhe ka gjerësi b,
kurse mbi mbështetëse b1).
Lartësia (d) e prerjes tërthore gjatësore të trarëve (fig. 9.43) lëviz në kufi mjaft
të gjerë varësisht nga sistemi statik, madhësia e ngarkesës, forma e prerjes tërthore
dhe të tjera.
Për trarë të mbështetur lirshëm d = (1/8 ÷ 1/12)l, për trarë me zgjatje, trarë të
inkastruar dhe të vazhdueshëm d= (1/12 ÷1/20)l.

b – gjerësia e trarit;
d – lartësia e trarit;
l – shtrirja e trarit.

Fig. 9.43. Prerja tërthore gjatësore e trarit

Gjerësia b e trarëve gjendet në kufirin b=(1/2-1/3)d. Zakonisht edhe lartësia

edhe gjerësia rrumbullakohen në 0 ose 5cm.
Madhësitë statike llogariten sipas veprimit të ngarkesave të përhershme dhe
ngarkesave të ndryshueshme (g dhe p). Momenti i lakimit (përdredhjes) dhe forcat
transversale janë ndikimet më dominuese, kurse forcat aksiale (boshtore) dhe mo-
mentet e torzionit nuk merren parasysh, përveç se në rastet kur veprimi i tyre është i
rëndësishëm.

9.3.2. RREGULLAT PËR ARMIMIN E TRARËVE

Armimi i trarëve bëhet me armaturë kryesore, armaturë montuese dhe stafa

(fig.9.44). Mund të përdoret armaturë e lëmuar, e brinjëzuar ose armaturë Bi. Ditëve të
sodit në praktikë më shpesh përdoret armatura e brinjëzuar.

218
 Армиран
Betoni бетон
i armuar

PRERJA
armaturë montuese

stafa

armatura kryesore

Сл Арматура во греден носач

Fig. 9.44. Armatura në tra
Главната арматура служи да ги прифати силите на затегнување Се
поставува по должината на гредата па затоа уште се вика главна
Armatura
надолжна kryesore shërben
арматура për të pranuar
а се пресметува forcat
во секој e tërheqjes. Ajoпресек
карактеристичен vendosetДелpër-
од
gjatë
неа gjatësisë së trarit, prandaj quhet armatura kryesore gjatësore
може да се свитка над потпорите најчесто под агол од dhe llogaritet në
а
çdo prerje
служи за karakteristike.
покривање наNjë pjesë e sajмоменти
негативните (1/3-1/2)над
mund të përdridhet
потпорите (lakohet) mbi
и за прифаќање на
mbështetëse
косите главни(mëнапрегања
së shpeshti në shkallë 45°) dhe shërben për të mbuluar momentet
negative mbi mbështetëse dhe për të pranuar sforcimet kryesore të pjerrëta.
Најмалку две прави прачки од долната затегната арматура се
Së paku dy shufra
продолжуваат прекуtëслободните
drejta nga armatura
потпориe tërhequr e poshtme
Тие прачки vazhdojnë
на краевите nëpër
треба да
mbështetëset e lira. Ato shufra duhet në skajet e tyre të
завршат со куки и да лежат на бочните страни од потпората përfundojnë me grremça dhe
të shtrihen në pjesët anësore të mbështetëses.
Минималниот дијаметар на главната надолжна арматура е
Diametri minimal i armaturës kryesore gjatësore është 12 mm (ø12). Renditja e
Распоредот на прачките во напречните пресеци е таков да овозможи непречено
shufrave në prerjet tërthore bëhet në atë mënyrë që të mos pengohet betonimi dhe
бетонирање и монтажа на арматурата
montimi i armaturës.
Хоризонталното и вертикалното
Distanca horizontale растојание
dhe vertikale меѓу прачките
midis shufrave duhet të треба да (fig.
jetë si në биде9.45).
како
на сл

Сл Fig. 9.45. Distanca

Растојание наeпрачки
shufrave

3cm

prerja më пресек
a, b ≥ φ -најголем e madheнаe арматурата
armaturës
0,8d - kokrra
 max најголемо
më eзрно
madhe на eагрегатот
agregatit

219
 Betoni i armuar

Nëse në tra ka më shumë armaturë, atëherë mund të bëhet grupimi i tyre në dy,
tre ose katër shufra në tufa pa distancë ndërmjet tyre (fig. 9.46.).

Fig. 9.46. Grupimi i 2, 3 dhe 4 shufrave në tufa

Në rast se lartësia e trarit është më e madhe se 50 cm (d>50 cm), në pjesët

anësore të tij vendoset edhe armaturë gjatësore konstruktive në distancë jo më të
madhe se 30 cm dhe diametër minimal prej ø8mm (fig. 9.47).

Fig. 9.47. Tra me lartësi më të madhe se 50cm

Armatura montuese vendoset në zonën e shtypur të traut, paralelisht në ar-

maturën kryesore gjatësore, dhe atij i shërben për të lidhur stafat. Armatura krye-
sore, armatura montuese dhe stafat duhet të formojnë rrjetë çeliku mjaft të fortë
e cila gjatë betonimit nuk do të ndryshojë formën e saj.
Prerja e armaturës montuese pranohet në mënyrë konstruktive dhe është
minimum 10% e prerjes së armaturës kryesore gjatësore dhe këtu miratohen së
paku dy shufra (min 2ø10 mm) (fig.9.48.). Armatura montuese mund të përdoret
për të mbuluar momentet negative mbi mbështetëse.

Fig. 9.48. Diametri minimal i armaturës montuese

220
 Betoni i armuar

Stafat janë armatura vertikale për shkak se në tra ato zakonisht vendosen
vertikalisht, ndërsa vetëm në raste të veçanta mund të vendosen edhe nën një kënd.
Në varësi të rolit që e luajnë në prerjen tërthore, stafat mund të jenë konstruktive dhe
statike (me dy prerje ose me më shumë prerje). Stafat konstruktive shërbejnë për të
lidhur zonën e shtypur me atë të tërhequr të trarit. Bëhet edhe llogaritja e stafave
statike dhe përveç rolit të tyre konstruktiv ato shërbejnë edhe për të pranuar
nderjet kryesore të pjerrëta nga forcat transversale ose torzioni. Mund të bëhen
nga armatura e brinjëzuar (RA) dhe nga armatura e lëmuar (GA). Stafat bëhen nga
armatura më e hollë øu= 6-16mm për G А dhe øu = 6-12mm për R А.
Përgjatë gjithë gjatësisë trarët duhet patjetër të kenë stafa në distancë maksi-
male prej еu=2/Зd<30 сm. Në gjatësinë në të cilën bëhet sigurimi nga sforcimet
kryesore të pjerrëta distanca midis stafave duhet të jetë еu/2 (fig. 9.49).

stafa Merret vlera më e vogël

Fig . 9. 4 9. Stafa të mbyllura pa dhe me mbivendosje

Në zona sizmike aktive në afërsi të nyjave dhe në gjatësi 0,20/L duhet të vendo-
sen stafa të mbyllura me mbivendosje në distancë dyfish më të vogël sesa distanca
maksimale e duhur (fig. 9.49).
Drejtimi i armaturës me të cilën pranohen forcat e tërheqjes të shkaktuara nga
momentet e përdredhjes bëhet sipas diagramit Мu/z. Pozicioni i armaturës së për-
dredhur të pjerrët dhe i stafave që pranojnë nderjet kryesore të pjerrëta përcak-
tohet sipas diagramit të nderjeve tangjentore në varësi nga mënyra me të cilën
janë siguruar prerjet nga veprimi i forcave transversale.

221
 Betoni i armuar
Армиран бетон
9.3.3. PRERJET E PËRBËRA NGA PLLAKA DHE BRINJA –PRERJET “T”
ПРЕСЕЦИ СОСТАВЕНИ ОД ПЛОЧА И РЕБРА Т ПРЕСЕЦИ

Prerjet që përbëhen nga pllaka dhe brinja kanë formën e germës T, prej ku
rrjedhПресеците
edhe emërtimi prerjeод
составени T (fig.
плоча9.50) dhe kjoимаат
и ребро ështëформа
më ekonomike sesa
на буквата prerja
Т од каде
доаѓа името Т пресек сл
drejtkëndore. и е поекономичен од правоаголниот пресек

Fig. 9.50. Prerja T e betonit të armuar

Сл Армиранобетонски Т пресек

Një Еден
prerjeкомбиниран
e kombinuarпресек од ребро
brinje dhe pllake иqëплоча за да може
të trajtohet да Tсе
si prerje третира
duhet të
како Т пресек е потребно
plotësojë kushtet vijuese: да бидат исполнети следниве услови
- pllaka
плочатаduhet të jetë
да биде воnë zonën e shtypur;
притиснатата зона
- duhet të sigurohet bashkëveprim i pllakës dhe brinjës
да се обезбеди заедничка работа на плочата и реброто
- trashësia e pllakës duhet të jetë dp ≥ 8cm
дебелината на плочата да е ≥
Nëse plotësohen kushtet e lartpërmendura, atëherë pjesa e pllakës e cila
Ако наведените
pranon nderje nga shtypja услови се исполнети
quhet gjerësi делот
statike aktive dhe од плочата
shënohet me кој прима
germën
напрегања
(shkronjën) b. на притисок се нарекува активна статичка ширина а се означува со
Në bazë të RRBBA 87, gjerësia statike aktive në prerjet simetrike T, aty ku prerjet
Според ПБАБ
janë të ngarkuara me ngarkesë активната
të shpërndarëстатичка ширина кај симетричните Т
në mënyrë të barabartë (fig.9.51.), për-
пресеци оптоварени со рамномерно поделен товар сл се определува
caktohet sipas shprehjeve:
според изразите

Сл Активна ширина во Т пресек

Fig. 9.51. Gjerësia aktive- b në prerjen T
bo + 20d p

b = bo + 0, 25lo,min
e

е е расројание меѓу ребрата
– distanca midis brinjëve – гредите
trarëve

222
 Betoni i armuar

Këtu merret vlera më e vogël.

ku:
bo - gjerësia e trarit (brinjës);
dp – trashësia e pllakës së shtypur;
lo,min - distanca midis pikave zero të vijës së momentit e cila është:

lо,мin=l – për tra të mbështetur lirshëm, lo,min=0,8l - për tra me një lëshim
dhe fushat e skajit në traun kontinual (e vazhdueshëm);

lo,min=0,6l – për tra me dy lëshime të barabarta, tra të inkastruar dhe fusha të

mesme në traun kontinual (e vazhdueshëm).

223
 Betoni i armuar

Te prerjet asimetrike “T” dhe “Г” (fig. 9.52), gjerësia statike aktive përcak-
tohet sipas shprehjes:

Fig. 9.52. Prerje asimetrike “T”

Këtu merret vlera më e vogël.

Te prerjet “Г” b1=0

Procedura për dimensionimin e prerjeve T varet nga pozicioni i boshtit neutral në

prerjen tërthore. Në bazë të atij hasim rastet e mëposhtme (fig. 9.53):
a) Boshti neutral kalon përmes pllakës ose e prek pllakën

ana e poshtme

boshti neutral boshti neutral e prek

kalon përmes pllakës pllakën nga ana e poshtme
Fig. 9.53. Pozicionet e boshtit neutral

Në këtë rast, prerja e përbërë nga pllaka dhe brinja funksionon dhe dimensi-
onohet si prerje drejtkëndore me gjerësi statike b.

224
 Betoni i armuar

Армиран бетон
b) boshti neutral kalon përmes brinjës (fig. 9.54).
б неутралната оска минува низ реброто сл

Fig. 9.54. Pozicionet e boshtit neutral x>dp

Сл Положби на неутралната оска
Prerja funksionon dhe dimensionohet si prerje T dhe kjo nënkupton se plla-
ka dhe një pjesë e brinjës sipër boshtit neutral i pranojnë forcat e shtypjes.
Пресекот работи и се димензионира како Т пресек значи силите на притисок
ги прима плочата и дел од реброто над неутралната оска
Mbaj mend!
Запомни

 3 Trarët
рмирано me beton
бетонските të armuar
греди janë sisteme
се линиски lineare
системи trarëshпретежно
на носачи kryesisht të
изложениekspozuar ndaj lakimit;
на свиткување
 Во попречен
3 Sipas пресек
prerjes можат даmund
tërthore бидат со правоаголен
të kenë Т П Г пресек
formë: drejtkëndore, “T”, “U”, ose
 рмирано бетонските
“Г”; греди во праксата се среќаваат како самостојни
и како дел од рамовски систем
3 Trarët me beton të armuar në praktikë hasen si të pavarur ose si pjesë
 Гредните носачи се армираат со главна арматура монтажна и
e sistemit ramë;
узенгии
3 Trarët armohen me armaturë kryesore, montuese dhe stafa;
 Минималниот дијаметар на главната арматура е

3 Diametri minimal i armaturës kryesore është ø12mm;
Статичката ширина е иста со ширината на пресекот
 3 Gjerësia
Висината statike është
на гредните e njëjtë
носачи me gjerësinë
орентационо сеe движи
prerjes b;
во границата
3 Lartësia e trarëve përafërsisht është në kufirin d ≈ (1 8 -1 12) l
 3 Diametri
Дијаметарот i stafave zakonisht
на узенгиите најчестоështë
е 6 ose ø 8mm
øили
 3 Distanca
Растојанието на eузенгиите
stafave llogaritet sipas shprehjes
се пресметува споредprej së cilësод
изразот merret vlera
кои се
усвојуваmë e vogël: вредност
најмалата
0,5d 
 
eu ≤ bo 
25cm 
  

3 Për
 Поради shkak të vlerës вредност
максималната maksimale të
наforcave transversale te mbështetëset
трансверзалните сили во
потпорите на гредниот
e trarit, носач
stafat në узенгиите
atë pjesë во тојnëдел
vendosen се поставуваат
distancë на
më të ngushtë,
погусто respektivisht
растојание eu/2.

225
 Betoni i armuar

9.3.4. SISTEMI STATIK I TRARËVE MBAJTËS ME BETON TË ARMUAR

9.3.4.1.TRAU I MBËSHTETUR LIRSHËM

Trarët e mbështetur lirshëm hasen edhe me emrin trarë të thjeshtë ose trarë
mbajtës gjatësor të thjeshtë. Ata janë trarë statik të përcaktuar te të cilët njëra pozitë
mbështetëse duhet të jetë e lëvizshme, kurse tjetra e palëvizshme (fig.9.55.).

Fig. 9.55. Tra i thjeshtë

Tra i thjeshtë quhet trau i cili mbështetet lir-

shëm në shtylla ose mure dhe nëse skajet e tij mund
të rrotullohen rreth boshtit të përdredhjes. Në rastin
e këtillë si shtrirje statike teorike konsiderohet hap-
ja e pastër e zmadhuar me 5%, respektivisht
L=1,05Lо.

Për shkak të mungesës së momenteve negative mbi mbështetëse të cilët e zvo-

gëlojnë momentin pozitiv në fushë, me trarët e thjeshtë mund të arrihen shtrirje relati-
visht më të vogla në krahasim me sistemet tjera statike. Si shtrirje ekonomike konside-
rohen ato deri në 10 m. Në shtrirje më të mëdha se këto, trarët fitojnë dimensione më
të mëdha dhe nuk konsiderohen racionale. Për sa i përket gjatësisë ata zakonisht kanë
lartësi konstante d ≈ (1/8 – 1/12), ndërsa më rrallë hasen trarë me lartësi të ndryshuesh-
me. Për nga prerja tërthore gjatësore ata mund të jenë me prerje drejtkëndore, prerje
“T” ose “Г”.
Dimensionimi i këtyre trarëve bëhet sipas momentit maksimal në mesin e shtrirjes
dhe sipas forcave maksimale transversale mbi mbështetëse (fig.9.56.).

226
 Betoni i armuar

Diagrami i
momenteve

Diagrami i forcave
transversale
Fig. 9.56. Madhësitë statike maksimale (diagramet „M“ dhe „T“)

Shembulli 2
Të dimensionohet tra betoni të armuar të mbështetur lirshëm sipas momen-
tit maksimal të fituar nga ngarkesat e përhershme Мg=48,4kNm dhe nga ngarkesat
e ndryshueshme Мp=11,5kNm, МB30, RA400/500-2. Lo=3,8m, b=30cm

1.1 Përcaktimi i momentit përfundimtar (ultimativ) Мu:

M u = 1, 6Mg +1,8Mp =1,6 · 48,4+1,8 · 11,5=77,44+20,7=98,14kNm

1.2 Përcaktimi i lartësisë së trarit:

konsiderohet se prerja funksionon si prerje drejtkëndore me b=bо=30cm.

227
 Армиран
Betoni бетон
i armuar
Армиран бетон
Армиран бетон
Армиран бетон

a = ao + ∅ u + ∅ 2 = 2, 0 + 0,8 + 2, 0 2 = 2, 0 + 0,8 + 1 = 3,8cm

Mu 98,14 ⋅102
h = Kh = 1, 614 = 1, 614 327,13 = 1, 614 ⋅18, 08 = 29,19cm
b 30
d=h+a=29,19+3,8=32,99cm ,се се
се
се
усвојува
d=35cm oseили
усвојува
merret
усвојува
усвојува
или
d=40cm.
или
или

1. 3. Përcaktimi i sipërfaqes
пределување së nevojshme
на потребната të armaturës
површина Аа Аа
на арматурата
пределување на потребната површина на арматурата Аа
пределување на
пределување на потребната
потребната површина
површина на
на арматурата
арматурата Аа
Аа
Mu
Aa = ; h = d − a = 40 − 3,8 = 36,2cm
σσ v(02) = − = − =
σσ
Определување
Определување на
на коефициентот
коефициентот
Përcaktimi i koeficientit kh
Определување на
Определување на коефициентот
коефициентот
h 36,2 36,2 36,2 од
Kh = = = = од таблица
= 1,991 ngaтаблица за
tabela për М
за МB30 и
и
dhe
Mu 98,14 ⋅ 10 2
327,13 18,08 од таблица
од таблица заза М
М ии
b 30
дилатации
дилатации на арматурата ε = 10 0 , за
на арматурата за приближна
приближна помала
помала вредност
вредност на
на k = 1,991
дилатации на
дилатации на арматурата
арматурата за приближна
за приближна помалапомала вредност
вредност на
на
се
се отчитува
отчитува e armaturës ε a = 10‰, për vlerë përafërsisht më të vogël të
dilatacionet
се отчитува
се отчитува
k h =Во
1,991 lexohet k z= . εε εε аа
Во случај
случај за
за ⇒
⇒ =
Во
Во случај
случај за
за ⇒
⇒ εε
Në rast se k h = 1,990, MB30 ⇒ k z = 0,928; ε b = 2,3‰ εεаа , ε = 10 ‰.
а
Вредноста
Вредноста на
на К
К заменуваме
заменуваме фо
фо формулата
формулата за
за А
А аа
Vlerën
Вредноста e zëvendësojmë
e Кz на
Вредноста на КК në formulën
заменуваме
заменуваме për Аа.за
фо формулата
фо формулата за А
Ааа
( )
(σ v ( 02 ) = 400MPa )) RA400/500-2
Mu 98,14 ⋅ 10 2 9814
Aa = σσ = = = 7,30cm 2
σσ v ⋅ k z ⋅ h 400 ⋅ 10 ⋅ 0,928 ⋅ 36,2 1343,74
−1

Од
Од табелата
Nga tabela табелата за
за карактеристиките
карактеристиките
e karakteristikave të armaturës së на ребрастата
наbrinjëzuar
ребрастата арматура
арматура
merret се усвојуват
се dia-
numri dhe усвојуват
Од табелата
Од табелата за карактеристиките
за карактеристиките на ребрастата
на ребрастата арматура
арматура се усвојуват
се усвојуват
бројот
бројот
metriбројот
iбројот и
и
shufraveдијаметарот
дијаметарот
të armaturësна
на арматурните
арматурните
(sipas vlerës sëпрачки
прачки
fituar според
според
të А ). добиената
добиената вредност
вредност на
на ААаа
ии дијаметарот
дијаметарот на на арматурните
арматурните прачки
прачки според
според
а добиената вредност
добиената вредност на
на А
Ааа

Shënim: çdoherë merren shufra me sipërfaqe më të madhe sesa ajo që është

Напомена
Напомена секогаш
секогаш се
се усвојуваат
усвојуваат прачки
прачки со
со поголема
поголема површина
површина од
од добиената
добиената
Напомена секогаш
fituarНапомена секогаш се
се усвојуваат
усвојуваат прачки
прачки со
со поголема
поголема површина
површина од
од добиената
добиената

Merret (për vetësohet)

Усвоено
Усвоено со
со Аа
Аа 4ø16 me Аа=8,04 cm² >Aa=7,30cm²
Усвоено
Усвоено со Аа
со Аа
Конструктивна
Конструктивна арматура
арматура се
се усвојува
усвојува со
со Аа
Аа
Конструктивна
Конструктивна
Këtu арматура се
арматура
merret (përvetësohet) се armatura
усвојува konstruktive
усвојува со Аа
со Аа 2ø10 me Аа=1,57 cm².
Распоредување
Распоредување на на усвоената
усвоената арматура
арматура вово надолжен
надолжен и и напречен
напречен пресек
пресек на
на
Распоредување на
Распоредување на усвоената
усвоената арматура
арматура вово надолжен
надолжен ии напречен
напречен пресек
пресек на
на
гредата
гредата е
е прикажано
прикажано нана сл
сл
Shpërndarja e armaturës
гредата ее прикажано
гредата прикажано на së
на слmiratuar në prerjen tërthore dhe atë gjatësore në
сл
tra është dhënë në (fig.9.57, 9.58).

228
 Betoni i armuar

Fig. 9.57. Shpërndarja e armaturës në prerjen gjatësore te trau i mbështetur lirshëm

prerje 1-1

Fig.9.58. Shpërndarja e armaturës në prerjen tërthore te trau i mbështetur lirshëm

4. Përcaktimi i gjatësisë së shufrave.

4.1 Shufra me shenjën 1

229
 Армиран бетон
BetoniАрмиран
i armuarбетон
Армиран бетон
∆Lk 1 = 11φ = 11 ⋅1, 6 = 17, 6cm

S1 = L0 + 2b0 − 2a0 = 380 + 2 ⋅ 30 − 2 ⋅ 2 = 436cm

L1 = S1 + 2∆Lk 1 = 436 + 2 ⋅17, 6 = 471, 2cm
L1 = 4, 71m
Прачка
Прачка со
со ознака
ознака
4.2 Прачка
Shufra со
meознака
shenjën 2

∆Lk 2 = 3φ + 8cm = 3 ⋅1, 0 + 8 = 11cm

S1 = 436cm
L2 = S1 + 2∆Lk 2 = 436 + 2 ⋅11 = 458cm
L2 = 4,58m
458cm
4.3 Прачка
Shufra со
Прачка meознака
со shenjën 3
ознака

Прачка со ознака

Lku = 8cm + 1φu = 8 + 0, 6 = 8, 6cm

S3 = b − 2a0 = 30 − 2 ⋅ 2 = 26cm
S 4 = d − 2a0 = 40 − 2 ⋅ 2 = 36cm
L3 = 2 S3 + 2 L4 + 2 Lku = 2 ⋅ 26 + 2 ⋅ 36 + 2 ⋅ 8, 6 = 141,
141,
L3 = 1, 41cm
141,
4.4 табеларен исказ
Paraqitje tabelore
табеларен исказ

табеларен исказ

230
 Betoni i armuar

Detyrë për ushtrime:

Përgatitni plan të armaturës me shkallë 1:20 për tra të mbështetur lirshëm me

dimensione b/d=30/45cm, me shtrirje Lo=4,2м, bo=30cм, me të dhënat vijuese:
МB30, RА400/500-2, armatura e miratuar është:
- armatura kryesore 5ø19
- armatura montuese 2ø12 и
- stafat ø8/24/12cm

9.3.4.2.TRAU ME KONZOLË

Trarët e inkastruar në njërin skaj, kurse të lirë në tjetrin, quhen trarë me konzolë
(fig.9.59). Shtrirja statike te konzola është e barabartë me hapjen l = lo .

Fig. 9.59. Tra me konzolë

Në praktikë trarët në objektet e larta hasen si erkerë, ballkone, mbulesa, shkallë,

etj. Konzola si sistem statik nuk është ekonomik dhe mund të përdoret në shtrirje
relativisht të vogla (l=2-2,5m).
Vlerat ekstreme të madhësive statike “M” dhe “T” paraqiten te inkastrimi (fig.
9.60), aty ku bëhet dimensionimi, respektivisht ku përcaktohet prerja e duhur e be-
tonit dhe prerja e armaturës.

231
 Betoni i armuar

Fig. 9.60. Vlerat ekstreme të madhësive statike në traun me konzolë

Lartësia e prerjes tërthore gjatësore mund të jetë konstante ose e ndryshueshme

përgjatë gjatësisë së traut (fig. 9.61)

Fig. 9.61. Lartësia konstante dhe lartësia e ndryshueshme në traun me konzolë

Armatura kryesore shpërndahet në zonën e tërhequr të prerjes (fig. 2.28) përg-

jatë gjithë gjatësisë. Për pranimin e nderjeve kryesore të pjerrëta mund të përdoret
armaturë e lakuar e pjerrët-armaturë me grifa (nuk përdoret ditëve të sodit) dhe stafa,
ose vetëm stafa.

Trarët me konzolë armohen me armaturë kryesore, armaturë montuese dhe stafa.

Në shembullin vijues është paraqitur procedura e dimensionimit të traut me kon-

zolë.

232
 Betoni i armuar

Shembulli 3
Të dimensionohet РОЅ 107– tra me konzolë me beton të armuar (fig. 9.62).
Ngarkesa e pllakës me beton të armuar РОЅ105 është g+р=4,5+2,50 kN/m2. Mbi
РОЅ106 ka mur parapet me një tullë të plotë me lartësi prej 90cm, kurse mbi
РОЅ107 ka mur me një tullë të plotë me lartësi prej 250 cm Të dhëna të tjera: МBЗ0,
RА400/500-2.

Fig. 9.62
Pos 105 – Pllakë me beton të armuar
1. Llogaritja statike:

233
 Betoni i armuar
Армиран бетон

l = 1, 05lo = 1, 05 ⋅ 230 = 241,5cm ≈ 242cm = 2, 42m

Пос FAgАрмиранобетонска
= FBg =
g ⋅ l 4,5 ⋅ 2, 42греда
= = 5, 45kN .
2 2
Анализа на товариp ⋅ l 2,5 ⋅ 2, 42
FAp = FBp = = = 3, 03kN
2 2

POS 106 – Tra me beton të armuar

постојани
ПосAnalizimi
1. Армиранобетонска греда
i (analiza e) ngarkesave:
реакција од пос
Анализа на товари
1.1. тежина
сопствена Të përhershme:
на гредата
g
- Reaksioni nga Pos 105 ...................................................... F A-105 = 5, 45 kN / m
товар од парапетен
постојаниѕид
- Pesha individuale e traut ............................... (0,3x0,5x1,0x25)=3,75kN/m
- реакција
Ngarkesa
одnga
пос muri parapet ........................................ 0,90x4,6=4,14kN/m
променливи товари g=13,34kN/m
сопствена тежина на гредата
реакција од Ngarkesat
1.2. Пос e ndryshueshme:
товар од парапетен ѕид p
- Reaksioni nga Pos 105 ......................................................... F A-105 = 3, 03 kN / m

променливи товари P=3,03kN/m

Llogaritja statike:
Статичка пресметка
реакција од Пос

Статичка пресметка

l = 1, 05lo = 1, 05 ⋅ 510 = 535,5cm ≈ 536cm = 5,36m

g ⋅ l 13,34 ⋅ 5, 36
FAg−106 = FBg−106 = = = 35, 75kN
2 2
p ⋅ l 3, 03 ⋅ 5,36
FAp−106 = FBp−106 = = = 8,12kN
2 2
536cm

234
Пос Армиранобетонска конзолна греда

Се претпоставува висина на гредата

Од конструктивни причини е усвоено

Betoni i armuar
Армиран бетон

Анализа
Pos
Пос наme
Tra товари
107 – Армиранобетонска
konzolë me beton të armuar
конзолна греда
Lartësia e traut supozohet se është:
Се претпоставува висина на гредата

l 260
d ≅ постојани
= = 32, 5cm. Од
Nëконструктивни
bazë të arsyeveпричини е усвоено
konstruktive merret d = 50cm .
8 8
сопствена тежина на конзолната греда
1. Анализа наi товари
Analizimi ngarkesave:
товар од ѕид
1.1 Të përhershme:
- Pesha individuale e traut me konzolë ................0,3x0,5x1,0x25=3,75kN/m
постојани
- Ngarkesa nga muri ............................................................ 2,5x4,6=11,50kN/m
сопствена тежина на конзолната греда
реакција од пос g=15,25kN/m
која дејствува како концентрирана сила
товар од ѕид
g
- Reaksioni nga Pos 106 F A-106 që vepron si forcë e koncentruar
променливи G = 35, 75kN
1.2 . Të ndryshueshme:
реакција од p
реакција од
- Reaksioni ngaпос која дејствува како концентрирана
POS 106 ............................................................. F A-106 = 8,сила
12 kN / m
P = 8,12kN
Статички големини
2. променливи
Madhësitë statike:
реакција од 10

Статички големини

l = lo = 260cm = 2, 6m

FAg = g ⋅ l + G = 15, 25 ⋅ 2, 6 + 35, 75 = 75, 4kN .

FAp = P = 8,12kN
TAu = 1, 6 FAg + 1,8FAp = 1, 6 ⋅ 75, 4 + 1,8 ⋅ 8,12 = 135, 26kN
TAu = 135, 26kN , 6m

1, 6

235
 Армиран бетон

Армиран бетон
Армиран
BetoniАрмиран бетон
i armuarбетон
Армиран бетон
2
g ⋅l 15, 25 ⋅ 2, 6 2
min M Ag = − − G ⋅ 2, 45 = − − 35, 75 ⋅ 2, 45 = −139,14kNm
8 8
min M Ag = −139,14kNm

min M Ap = − P ⋅ 2, 45 = −8,12 ⋅ 2, 45 = −19,89 kNm

Ултимативниот
min M p = −19,89kNm момент е
A
Ултимативниот момент е
Momenti përfundimtar
Ултимативниот моментështë:
Ултимативниот момент ее
Ултимативниот момент е
Димензионирање
Димензионирање
Според моментот на свиткување М
Димензионирање
Димензионирање
Според моментотвисина
Определување на свиткување М
на гредата
3. Димензионирање
Dimensionimi
Според моментот
моментот на на свиткување
свиткување М М
Според
Определување висина
гредата
3.1 .Në работи
bazë të како tëна
правоаголен
momentit гредата Мu=258,43kNm.
пресек со
përdredhjes димензии
Според моментотвисина
Определување на свиткување
на М
гредата
3.1.1
гредатаОпределување
Përcaktimi
работи iкако висина
lartësisë на гредата
së traut:
правоаголен пресек со димензии
гредатаОпределување
работизакако висина
М на
правоаголен гредата
и пресек
претпоставени
пресек дилатации
со димензии
димензии и
Trau funksionon
гредата работи siкако
prerje drejtkëndore
правоаголен me dimensione
со b/d,
гредата работиза М
како правоаголени пресек
претпоставени
со димензиидилатации и
Mu МB30 dhe dilatacione të supozuara prej εa = 10‰ dhe ε b = 3,5‰
h = Kh , за
за М ии претпоставени дилатации ии
Kh =М1, 614, b=30cm
претпоставени дилатации
u

bbu =>
ε =3,5‰b => K за 614М и претпоставени дилатации и
b
2
εhb= 1, 614 258, 43 ⋅10 614
= 47,37cm2
30
d = h+a
a = ao + ∅u + ∅ + 1,5 = 2, 0 + 0,8 + 1, 6 + 1,5 = 5,9cm ≈ 6cm
за претпоставен пресек
6cm
за претпоставен
(për пресек
prerjen e supozuar)
6cm
за
d за претпоставен
претпоставен
= 47,37 пресек
пресек
+ 6 = 53, 37cm
за претпоставен
усвоено
merret d=55cm 37cm пресек
усвоено
hstv = d - +a 6==55 -37cm
6 = 49cm
усвоено
усвоено 37cm
49cm
3.1.2. Определување
усвоеноPërcaktimi i пресек
prerjes на арматурата
së armaturës
55 49cm
Определување
Koeficienti пресек на арматурата
i lartësisë është
49cm
Определување пресек
Определување пресек на
на арматурата
арматурата
Определување пресек на арматурата

236
 BetoniАрмиран
i armuarбетон

и ε ε
MB30 dhe kh=1,657 kz=898, ε a /ε b = 10/3,3 0‰
1.3. Përcaktimi i sipërfaqes
пределување së duhurповршина
на потребната të armaturës Аа
на арматурата Аа
Prerja e armaturës është:
Пресекот на арматура е

Mu 258, 43 ⋅102
Aa = = = 14, 68cm 2
σ v ⋅ K z ⋅ h 400 ⋅10−1 ⋅ 0,898 ⋅ 49

*Armatura kryesore 8∅16 me A a = 16, cm

Главна арматура 09 2cm2
Për shkak të madhësive statike minimale drejt fundit të traut, armatura kryesore
mund Поради минималните
të përgjysmohet, статички
ashtu që големини
shkurtohet 4 Ø16. кон крајот на гредата главната
арматура може да се преполови така да се скратуваат

*Armatura montuese:
Монтажна арматура
Am
a = 0,10Aa = 0,10 ·16, 09 = 1, 609cm
2

Merret: 2∅12 me Am 2 2
a = 2, 26cm cm

Усвоено cm2
Meqenëse armatura ka lartësi d = 55cm, në mes vendoset armaturë gjatësore
konstruktive 2∅12.
Бидејќи
Në гредата
(fig. 9.63.) е со
është висина plani55cm
paraqitur на средината
i armaturës për traunсеme
поставува конструктивна
konzolë me dimen-
надолжна арматура
sione b/ d = 30/55cm 12

На сл е прикажан арматурниот план за конзолната греда со димензии

55cm

237
 Betoni i armuar

PRERJE 1-1 PRERJE 2-2

Fig. 9.63. Plani i armaturës së konzolës

Paraqitje tabelore e armaturës së përgjithshme të nevojshme për traun e dhënë.

Gjatësitë e shufrave janë dhënë në vetë planin e armaturës.

238
 Betoni i armuar

Fig.9.64. Lidhja e traut me konzolë dhe shtyllës

Detyrë për ushtrime:

Dimensiononi tra me konzolë sipas momentit përfundimtar Мu=-312,8 kNm,

МB40, RА400/500-2,b=30cm.

239
 Betoni i armuar

9.3.4.3. TRAU ME LËSHIME

Trarët me lëshime përdoren gjerësisht në praktikë dhe atë si trarë kryesorë në

ura, për ndërtimin e tribunave të objekteve sportive, në objekte industriale, etj. Ashtu
si pllakat me lëshime, edhe trarët me lëshime janë më ekonomik sesa trarët e mbësh-
tetur lirshëm për shkak se lëshimet mundësojnë shkarkimin e fushave duke zvogëluar
momentet goditëse në to.
Trarët me lëshime mund të kenë lartësi konstante ose të ndryshueshme. Shpesh
mbi mbështetëse vendosen vuta vertikale, gjë që është e dobishme në aspektin statik,
por edhe mund të arrihen efekte të caktuara estetike.
Për nga prerja tërthore mund të kenë formë drejtkëndore, T, Г ose prerje
tjetër.
Në bazë të karakterit të saj, ngarkesa vepruese mund të jetë konstante ose e ndrys-
hueshme. Nëse ngarkesa e ndryshueshme është e lëvizshme, atëherë ajo duhet të ndrys-
hojë pozicionin e saj për të fituar vlera ekstreme të madhësive statike. Në fig. 9.66 janë
paraqitur pozicionet e ngarkesës së lëvizshme (p) për të cilën fitohen vlerat ekstreme të
momenteve të përdredhjes dhe të forcave transversale.

Pozicioni i ngarkesës së lëvizshme (p), që është dhënë në fig. 9.65A, jep momen-
tet më të mëdha mbi mbështetëset (A) dhe (B).

Pozicioni i ngarkesës së lëvizshme (р), që është dhënë në fig. 9.65B, jep momen-
tin më të madh në fushë.

Pozicioni i ngarkesës së lëvizshme (р), që është dhënë në fig. 9.65C, jep vlerat
më të mëdha për reaksionin (A), respektivisht vlerën më të madhe të forcave transver-
sale.

Pozicioni i ngarkesës së lëvizshme (р), që është dhënë në fig сл.9.65D, jep vlerat
më të mëdha për reaksionin (B) dhe të forcave transversale.

Sipas logjikës së njëjtë mund të përcaktohen pozicionet më të pafavorshëm të

ngarkesës (р) edhe për trarët me një zgjatje.

240
 Betoni i armuar

Nëse lartësia e trarit është e konstante, atëherë ajo përcaktohet sipas vlerës abso-
lute të momentit më të madh, kurse prerja e armaturës për një lartësi të njohur përcak-
tohet për çdo prerje karakteristike. Nëse lartësia është e ndryshueshme, atëherë edhe
ajo përcaktohet sipas momenteve përkatës në fushë dhe mbi mbështetëse.

Fig. 9.65.

Shembulli 4
Të dimensionohet POS 2 – tra me beton të armuar me dy lëshime për madhësi
statike të llogaritura dhe përgatitni plan të armaturës me përpjesë të caktuar. Trau ka
prerje tërthore drejtkëndore me b= 30cm. Të dhëna të tjera: МB20, RА400/500-2.
dhe а0=2,5cm (fig. 9.66).

Fig. 9.66.

241
 Армиран бетон
Армиран бетон
Армиран бетон
Армиран бетон

Димензионирање Betoni i armuar

Димензионирање
Димензионирање
Димензионирање
Според моментот
Според моментот на
на свиткување
свиткување
3. Според
Dimensionimi
Според моментот на
моментот на свиткување
свиткување
М
М независно од
независно од вредноста
вредноста нана м
м М М по
по правило
правило меродавен
меродавен пресек
пресек
М .Sipas momentit
3.1
М независно од вредноста
вредноста на
të përdredhjes:
независно од на м
м М М по
по правило
правило меродавен
меродавен пресек
пресек
за определување
за определување висина
висина на
на гредата
гредата е пресекот
пресекот над
над лежиштето
лежиштето
за определување
за определување висина
висина на гредата ее
на гредата е пресекот
пресекот над
над лежиштето
лежиштето
Мu=296,76kNm (pavarësisht vlerës së мaxМu, si rregull prerje e pranuar për për-
caktimin e lartësisë së trarit është prerja mbi pozitën mbështetëse.)
Определување висина
Определување висина на
на гредата
гредата
Определување висина
Определување висина на
на гредата
гредата

3.1.1. Përcaktimi i lartësisë së traut:

b0 = 30cm, MB20 (εa/εb = 10/3,5‰) Kh = 1,953
Mu 148,15 ⋅102
h = Kh = 1,953 = 43, 40cm
b 30
d = h+a
a = ao + ∅u + ∅ + e / 2 = 2,5 + 0,8 + 1, 4 + 1,5 = 6, 2cm ≈ 6, 0cm

усвоено d = 50cm
d = 43, 40 + 6 = 49, 40cm ; усвоено
усвоено
усвоено
hstv = d − a = 50 − 6 = 44cm

Определување пресек на арматурата

Определување пресек на арматурата
3.1.2 Përcaktimi i prerjes
Определување
Определување së armaturës
пресек
пресек на арматурата
на арматурата
Во поле
Во
Në поле
Во fushë
Во поле
поле
пресекот
пресекот
-Prerja работи како
работи
funksionon како ТТ пресек
si prerjeпресек
T
пресекот
пресекот работи како
работи како ТТ пресек
пресек

bo + 20d p = 30 + 20 ⋅12 = 270cm

b = bo + 0, 25lo.min = 30 + 0, 25 ⋅ 0, 6 ⋅ 690 = 133,5kNm
m

e = 370cm

За активна
За активна статичкастатичка ширина
ширина се се усвојува
усвојува најмалата
најмалата од
од трите
трите вредности
вредности
Заgjerësi
За
Si активна
активна статичка
статичка
statike ширина
ширина
aktive merretсе сеmë усвојува
усвојува најмалата
e voglaнајмалата од трите
од трите вредности
nga tre vlerat: вредности
5cm
b = 133, 5cm 5cm
Коефициентот на
Коефициентот на висината
висината ее
Koeficienti
Коефициентот
Коефициентот i lartësisë është: ее
на висината
на висината
h 44 , 951 0,
Kh = = = 2,, 951 => K z = 0, 947, K x = 0,145,
0, ε a / ε b = 10 ‰ /1,7 ‰
2
max M u 296, 76 ⋅10
b 133,5
Пресекот
Пресекот
Prerja на арматурата
на арматурата
e armaturës është: ееее
Пресекот
Пресекот на арматурата
на арматурата
max M u 296, 76 ⋅102 m222,
Aa = = −1
= 17,8cm
m
σ v ⋅ K z ⋅ h 400 ⋅10 ⋅ 0,947 ⋅ 44
Усвоено
Усвоено 14 со 14 со
Merret
Усвоено
Усвоено(përvetësohet):
со
14 со4∅19 + 4∅14 me
2
2 cm2
cm
Aa = 11,34 + 6,16 = 17,54cm2 ≈ 17,8cm cm22
cm2222
cm
m cm
Aa = 0,10 Aa = 0,10 ⋅17,80 = 1, 78cm

242
 Армиран бетон
Армиран бетон
Армиран
Betoni бетон
i armuar
Усвоени со
Усвоени со
Усвоени
Над потпорите со
Merret: 2∅12 me Am
Над потпорите a = 2, 26cm
2
Над
Mbi потпорите
mbështetëse
bКоефициентот
o = 30cm на висината е
Коефициентот на висината е
Коефициентот на висината е
Koeficienti i lartësisë është:
h 44
Kh = = = 1,980
M Au 148,15 ⋅102
За М bo и 30
За М и
PërММB20иdhe K h978
За K z = 0, 895, ε a/ε b = 10/ 3, 4 ‰.
= 1, 978 =>0,895,
Пресекот на арматурата е
Пресекот
Prerja на арматурата
e armaturës është: е
Пресекот на арматурата е
M Au 148,15 ⋅102
Aa = = −1
= 9, 41cm 2
σ v ⋅ K z ⋅ h 400 ⋅10 0,895 ⋅ 44

Усвоена арматура
Armatura e miratuar:
Усвоена арматура
7∅14 armaturë
Усвоена арматураplotësuese me Aa = 10, 78cm2 ,
дополнителна арматура со
2∅12 14 дополнителна арматура
armaturë montuese со = 2, 26cm 2
me A a
14 дополнителна арматура
монтажна арматура со со
12 монтажна арматура со cm 2
12 монтажна
Растојание
Distanca арматура
помеѓу
midis со A
узенгиите
stafave:
Растојание помеѓу узенгиите
Растојание
2 помеѓу узенгиите
eu = ⋅ d ≤ 30cm
3 30cm
30cm
2
eu = ⋅ 50 = 33, 33cm f 30cm се усвојува
merret eu = 30cm .
3 f 30 m се усвојува 30
f 30 m се усвојува
Stafa të miratuara: ∅8 / 30cm – në fushë
Усвоени узенгии ∅830cm / 15cmво полеmbështetëse
– mbi
Усвоени узенгии 30cm во поле
Plani i armaturës
Усвоени узенгии është30cm
dhënë
15cm në
над
во (fig. 9.67):
потпора
поле
15cm над потпора
Арматурен план е даден
15cmнанадсл потпора
Арматурен план е даден на сл
Арматурен план е даден на сл

243
 Betoni i armuar

PLANI I ARMATURËS SË TRAUT ME LËSHIME Р 1:25

PRERJE 2-2
PRERJE 1-1

Fig. 9.67.

244
 Betoni i armuar

Detyrë për ushtrime:

Përvetësohen shufra armature sipas sipërfaqeve të fituara të armaturës në tra

me dy lëshime:
Në fushë: Аа=12,4cm²
Mbi mbështetësen А: Аа=16,7cm²
Mbi mbështetësen B : Аа=22,6cm²
Duhet të gjendet numri i duhur i shufrave të armaturës dhe të përgatitet plan
i armaturës me shkallë nëse trau ka prerje tërthore drejtkëndore me dimensione
b/d=30/40cm

9.3.4.4.TRAU I INKASTRUAR

Trarët e mbështetur në dy mbështetës skajet e të cilëve nuk mund të rrotullohen

lirshëm rreth pikave të tyre mbështetëse quhen trarë të inkastruar.
Gjatësia e trarëve të inkastruar mund të jetë gjatësi konstante ose e ndryshu-
eshme. Për nga prerja tërthore gjatësore mund të jenë drejtkëndor ose me prerje T.
Nëse trau ka lartësi të njëjtë përgjatë gjatësisë së tij atëherë lartësia përcaktohet sipas
vlerës absolute të momentit më të madh, kurse prerja e armaturës sipas momenteve
pozitive dhe negative. Për të mbuluar momentet negative përdoret armatura mon-
tuese dhe plotësuese.
Shembulli 5: Përgatitni plan të armaturës në shkallë për armaturën e miratuar
të РОЅ 5 – tra i inkastruar i dyanshëm me beton të armuar. Trau ka prerje tërthore
drejtkëndore me b/d= 25/40cm me hapje lо=450 cm dhe b0 =40cm Të dhëna të
tjera: МBЗ0 dhe RА 400/500-2. dhe а0=3.5cm (fig. 9.68).

Fig. 9.68.

Miratohet (përvetësohet):
Armatura kryesore: 4Φ16

Stafa të miratuar: Φ8/25/12.5cm

245
 Betoni i armuar

Armatura montuese: 2Φ10

Armatura plotësuese: 4Φ16

Plani i armaturës është dhënë në fig. 9.69

PLANI I ARMATURËS SË TRAUT TË INKASTRUAR Р 1:25

PRERJE 1-1 PRERJE 2-2

Fig. 9.69.

Detyrë për ushtrime:

Sa armaturë plotësuese nevojitet për armimin e traut të inkastruar nëse me

anë të llogaritjes fitohet sipërfaqja e nevojshme: Аа=24,7cm²?
Përgatitni plan të armaturës për traun nëse prerja tërthore gjatësore e traut
ka formë drejtkëndore me dimensione b/d= 40/50cm dhe shtrirje L=6,2m

246
 Betoni i armuar

Të dhëna të tjera: armatura kryesore në fushë 5Φ16, ajo montuese 2Φ12,

stafat Φ8/30/15cm, për RА400/500-2 dhe MB30, shtresa mbrojtëse а0=2cm

9.3.4.5.TRAU I KONTINUAL (VAZHDUAR)

Trarët me beton të armuar të cilët shtrihen

pa ndërprerje përtej tre ose më shumë
mbështetësve, respektivisht dy ose më
shumë fushave, quhen trarë kontinual
(të vazhduar). Mbështetëset mund të
jenë mure me tulla ku nuk ekziston lidhje
monolite me traun, mure betoni ose be-
toni të armuar ose shtylla betoni të armu-
ar me lidhje monolite me traun.
Fig. 9.70. Tra i mbështetur në 4 shtylla

Trarët kontinuale (e vazhduar) janë

trarë statik linear të papërcaktuar ku numri i mospërcaktimit statik varet nga mënyra
e mbështetjes së mbështetësve të skajit dhe atyre të mesëm. Për t’i llogaritur më
lehtë, në praktikë zakonisht supozohet se një nga mbështetësit është i palëvizshëm
(i pranon të gjitha ndikimet horizontale), kurse të tjerët janë të lëvizshëm.

Fig. 9.71.

Sipas nevojës, trarët e vazhduar mund të kenë shtrirje të njëjtë ose të ndryshme
(L1=L2 ose L1≠L2) dhe lartësi të njëjta (d=const) ose të ndryshme (d≠const) për-

247
 Betoni i armuar

gjatë gjatësisë së tyre (fig.9.72.). Për shkak të momenteve negative më të mëdha

mbi mbështetësit e mesëm në raport me ata pozitiv në fushë, shumë shpesh mbi
mbështetësit e mesëm trau ndërtohet me lartësi më të madhe sesa lartësia në fusha,
respektivisht formohen vutat. Vutat mund të kenë formë të drejtë ose të pjerrët dhe
përdoren për të arritur efekte të caktuara estetike (fig. 9.72).

Fig. 9.72. Tra kontinual (i vazhduar) me vuta

Sipas prerjes tërthore gjatësore trarët kontinual (e vazhdua)r mund të jenë dre-
jtkëndor, me prerje “T”, “Г” ose me ndonjë formë tjetër që duhet të merret parasysh
gjatë llogaritjes.
Llogaritja e madhësive statike në praktikë zakonisht bëhet sipas ndonjë metode
të përafërt duke përdorur tabela të gatshme (të Vinklerit, Menshovit, Anterovit, etj.).
Gjatë kësaj procedure, madhësitë statike ekstreme ashtu si te trarët e pllakave fitohen
në atë mënyrë që ngarkesa e dobishme e ndryshueshme e ndryshon pozicionin e
saj përgjatë gjatësisë së traut të vazhduar. Nëse trau i vazhduar ka lartësi konstante,
atëherë ajo përcaktohet sipas vlerës absolute të momentit më të madh, kurse prerja
e armaturës përcaktohet në çdo prerje sipas momentit përkatës. Në rast se përdoren
vuta, atëherë lartësia edhe prerja e armaturës përcaktohen sipas momenteve për-
katëse në mbështetës, respektivisht në fusha.
Trarët e vazhduar armohen kryesisht me këtë lloj armature:
- armaturë kryesore gjatësore;
- armaturë montuese;
- armaturë plotësuese;
- stafa.

Shembulli 7
Plani i armaturës së traut të vazhduar (fig.9.73):
Për:
armaturën kryesore: fusha I 6Φ16
armaturën kryesore: fusha II (fusha e mesme)
5Φ16 Armatura plotësuese mbi mbështetëse: 3Φ22
Armatura montuese: 2Φ12
Stafa të përdorur: Φ8/30/15cm

248
 Betoni i armuar

PLANI I ARMATURËS SË TRAUT TË VAZHDUAR Р 1:25

PRERJE 3-3
PRERJE 2-2
PRERJE 1-1

Fig. 9.73. Plani i armaturës së traut të vazhduar

249
 Betoni i armuar

Mbaj mend!

3 Trarët e mbështetur lirshëm hasen edhe me emrin trarë të thjeshtë ose trarë
gjatësor të thjeshtë. Ata janë trarë statik të përcaktuar te të cilët njëra pozitë
mbështetëse duhet të jetë e lëvizshme, kurse tjetra e palëvizshme.
3 Trarët e inkastruar në njërin skaj, kurse të lirë në tjetrin, quhen trarë me
konzolë.
3 Trarët me lëshime përdoren gjerësisht në praktikë dhe atë si trarë kryesorë në
ura, për ndërtimin e tribunave të objekteve sportive, në objekte industriale,
etj.
3 Trarët e mbështetur në dy mbështetës skajet e të cilëve nuk mund të rrotullohen
lirshëm rreth pikave të tyre mbështetëse quhen trarë të inkastruar.
3 Trarët me beton të armuar të cilët shtrihen pa ndërprerje përtej tre ose më
shumë mbështetësve, respektivisht dy ose më shumë fushave, quhen trarë
kontinual (të vazhduar).

Pyetje:

1. Cilët sisteme statike ekzistojnë te trarët?

2. Si përkufizohet trau i mbështetur lirshëm?
3. Në cilën zonë vendoset armatura kryesore te trarët e mbështetur lirshëm?
4. Ku përdoren më së shpeshti trarët me konzolë?
5. Si duket trau statik me konzolë?
6. A janë trarët me konzolë trarë statik të përcaktuar?
7. Cila është zona e armimit në trarët me konzolë?
8. Si përkufizohet trau i inkastruar?
9. Me sa lëshime mund të jetë sistemi statik i traut me lëshime?
10. Me çfarë armature armohen trarët me lëshime?
11. Si përkufizohet trau i vazhduar?
12. Sipas cilit momenti përcaktohet lartësia e traut me sistem të vazhduar?
13. Ku përdoren trarët e vazhduar?
14. A mund trarët e vazhduar të ndërtohen me lartësi të ndryshueshme?

250
 Betoni i armuar

TEMA 10 – Betoni i paranderur

Në këtë njësi tematike nxënësit do të:
• njihen me karakteristikat themelore të betonit paraprakisht të
nderur-paranderur (athezional, kabllovik) dhe përdorimit të tij.

251
 Betoni i armuar

10. BETONI I PARANDERUR

10.1. Të dhëna të përgjithshme për betonin e paranderur
10.2. Mënyrat e pranderjes paraprake
10.3. Përdorimi i betonit të paramderur

252
 Betoni i armuar

10. BETONI I PARANDERUR

10.1. TË DHËNA TË PËRGJITHSHME PËR BETONIN E PARANDERUR

Si arsye për paraqitjen e plasaritjeve në elementët e betonit të armuar është

qëndrueshmëria relativisht e vogël ndaj tërheqjes me të cilën betoni karakte-
rizohet si material. Në ndërkohë, nëse gjerësia e plasaritjeve është më e madhe se
0,2-0,3 mm dhe nëse elementi me beton të armuar është i ekspozuar ndaj ndikimeve
atmosferike agresive ose ndikimeve të tjera, atëherë mund të paraqitet korrozioni i
armaturës me të cilën rrezikohet jetëgjatësia e elementit dhe konstruksionit në tërësi.
Me kërkimin e zgjidhjes për parandalimin dhe paraqitjen e plasaritjeve ka lin-
dur ideja që në mënyrë artificiale në elementët e betonit të armuar të shkaktohen
nderjet nga shtypja në beton që do të jenë më të mëdha ose do të reduktojnë nderjet
e tërheqjes nga ngarkesat e shfrytëzuara. Në këtë mënyrë, në prerjet tërthore gjatësore
aspak nuk do të paraqiten nderjet nga tërheqja ose ata do të jenë brenda kufijve të
lejueshëm. Kjo ide e paraqitur në literaturë njihet si nderje paraprake (paranderje) dhe
është ilustruar në shembullin vijues:
Në figurën e mëposhtme (10.1a) është paraqitur një tra betoni i mbështetur lir-
shëm me shtrirje l dhe prerje tërthore gjatësore.

Fig..10.1a

Fig. 10.1.b,c,d

Përmes elementit të betonit është lënë një kanal përmes të cilit tërhiqet shu-
fra e çelikut e cila në skajet e saj është bërë me fileta (vidha) dhe ka pllaka mbësh-
tetëse dhe dado-kapëse rrotulluese. Shufra e çelikut shtrëngohet me rrotullimin e

253
 Betoni i armuar
Армиран бетон

vazhdueshëm të dadove-kapëseveАрмиран бетон

rrotulluese dhe tërheqës nga shtypja shkaktohet
преку подложните плочки во бетонскиот елемент предизвикува напрегање на
nëpërmjetНа
притисок
pllakave mbështetëse
ваков плочки
në elementin
начин предизвиканите
e betonit. Nderjet
напрегања сл
eб shkaktuara
се
në këtë
рамномерно
преку подложните во бетонскиот елемент предизвикува напрегање на
mënyrë (fig. 10.1b)
распределени по janë të shpërndarë
целиот напречен në mënyrë
пресек по tëдолжината
barabartë në
на tërë prerjen
гредата и tërthore
имаат
притисок На ваков начин предизвиканите напрегања сл б се рамномерно
gjatësore përgjatë gjatësisë së traut dhe kanë intensitet:
интензитет
распределени по целиот напречен пресек по должината на гредата и имаат
интензитет N
σ bp =
Ab

каде е
ku:
каде напрегање
е на притисок во бетонот
σ bp - nderjet e betonit në shtypja;
напрегање на притисок во бетонот
сила eна затегнување во челичната
N – forca tërheqjes në shufrën e çelikut;прачка
сила на затегнување
Ab – површина
sipërfaqja eнаprerjes во челичната
напречниот пресек
tërthore напрачка
елементот
të elementit;
површина напостојани
Надворешните напречниот пресек на елементот
и променливи товари во напречниот
пресекNgarkesat e jashtme
предизвикуваат
Надворешните të përhershme
двозначни
постојани dhe të ndryshueshme
инапрегања
променливи товари q = во p në prerjen
g + напречниот
tërthore shkaktojnë nderje të dyanshme.
пресекСопредизвикуваат
суперпозицијадвозначни напрегања
на напрегањата прикажани на сл б и в се
Me
добиваСо anë të super-pozicionimit
дефинитивниот të nderjeve që janë ilustruar në (fig. 10.1b) dhe (10.1c)
суперпозиција дијаграм на напрегањата
на напрегањата прикажаниво напречниот
на сл бпресек
и г
в се
fitohet diagrami
Интензитетот на përfundimtar
тие напрегањаi nderur
ќе се në prerjen
најде tërthore
според изразотgjatësore (10.1d). Intensiteti
добива дефинитивниот дијаграм на напрегањата во напречниот пресек г
i atyre nderjeve fitohet sipas shprehjes:
Интензитетот на тие напрегања ќе се најде според изразот
N M
σb = ± ⋅y
Ab I

НАЧИНИ НА ПРЕТХОДНО НАПРЕГАЊЕ

10.2. MËNYRAT E PARANDERJES
НАЧИНИ НА ПРЕТХОДНО НАПРЕГАЊЕ
Претходно напрегање во бетонските елементи се врши со затегнување на
Paranderja në elementët e betonit bëhet me tërheqjen e armaturës speciale
специјална висококвалитетна
Претходно напрегање арматураелементи
во бетонските позната како кабли за претходно
со затегнување на
me cilësi të lartë të njohur si kabllo për paranderje. Meсе врши
termin kabllo përfshihen telat
напрегање
специјална Со името кабел
висококвалитетна се опфаќаат
арматура единечните
позната жици
како снопови
каблиtë за од прави
претходно
individual, tufat e telave të drejtë dhe tufat e telave të tjerrë në formë litarit (fig.10.2.).
жици или прачки
напрегање и сноповите
Со името кабел од
севпредени
опфаќаатжици во вид нажици
единечните јажиња сл
снопови од прави
жици или прачки и сноповите од впредени жици во вид на јажиња сл

Fig.10.2. Kabllo për paranderje

Сл кабли за преднапрегање
Сл кабли за преднапрегање

254
54
54
 Betoni i armuar

Varësisht nga mënyra dhe koha e tërheqjes së kabllove paraprakisht të nderjeve,

elementët dhe konstruksionet ndahen në:

1. Elementë dhe konstruksione te të cilët paranderja e kabllove bëhet para

betonimit. (fig.10.3.)
Përparësitë e paranderjeve të këtillë janë:
• realizim i thjeshtë
• mundësi për të realizuar linja prodhimi me gjatësi të mëdha (deri në 200 m)
dhe vendosjen e përnjëhershme të më shumë elementëve me një tërheqje të
kabllove.
• Më pak pajisje për tërheqje
Mangësitë e paranderjeve të këtillë janë:
• përdorim i gjatë i rrjedhës së paranderjes (derisa betoni nuk e fiton
qëndrueshmërinë e duhur). Kjo mangësi mund të tejkalohet me sukses me
përpunim termik të betonit (me shtesa plastifikuese).
• vështirësi gjatë paranderjeve të kabllove të vendosura në mënyrë poligonale
dhe të pjerrëta.

Fig.10.3. Konstruksione ku paranderja e kabllove bëhet para betonimit.

255
 Betoni i armuar

2. Elementë dhe konstruksione te të cilët tërheqja e kabllove bëhet pas

ngurtësimit të betonit. (fig.10.4.)

Fig.10.4. Konstruksione ku paranderja e kabllove bëhet pas ngurtësimit të betonit

Në këtë lloj paranderje si kabllo përdoren tufa telash të drejtë, respektivisht shufra
ose tela të tjerrë në formë të litarit. Para betonimit kabllot vendosen në gypa special të
cilët montohen dhe zënë pozicionin e projektuar në tra. Pas betonimit të bërë dhe arrit-
jes së qëndrueshmërisë së nevojshme bëhet tërheqja e kabllove me presa hidraulike
speciale të cilat mbështeten në vetë traun. Pas paranderjes të bërë ato ankorohen me
pajisje speciale të quajtura spiranca, konstruksioni i të cilave varet nga sistemi i përdorur
për paranderje. Në parim, bartja e forcës nga kablloja te betoni bëhet përmes fërkimit
midis pykës, telave dhe krahëve të spirancës dhe përmes pllakës gjatësore (fig. 10.5).

Fig.10.5. Spiranca e kabllove për paranderje

256
 Betoni i armuar

Fig.10.6. Presa për paranderje

Pas tërheqjes së bërë të kabllove me presë për paranderje (fig. 10.6) dhe më së
voni pas 30 ditësh pas shtrëngimit të kabllove bëhet injektimi i tyre me të ashtuquaj-
turën përzierje injektuese. Ajo përgatitet në mënyrë mekanike me çimento dhe ujë të
përzier në raport të duhur, kurse injektimi bëhet me ndihmën e pompave injektuese.

10.3. TË PARANDERUR PËRDORIMI I BETONIT

Përdorimi i betonit paranderur në praktikë konsiderohet si plotësim i bet-

onit të armuar dhe jo si zëvendësim i tij.

Konstruksionet me beton të paranderur kanë përparësi të caktuara për nga as-

pekti teknik që vetëm në disa rrethana të caktuara i bëjnë më të përshtatshëm sesa ata
me beton të armuar. Me përdorimin e betonit paranderur (me para-nderje, athezion)
eliminohet paraqitja e plasaritjeve, zvogëlohen deformimet, mundësohet përdorimi
i elementëve me dimensione më të vogla, etj.
Betoni i paranderur përdoret pothuajse pa përjashtim në të gjitha sferat e ndër-
timtarisë dhe atë:
• për ndërtimin e objekteve të banimit;
• për ndërtimin e objekteve administrative, sportive dhe industriale;
• për ndërtimin e guaskave mbuluese në forma të ndryshme;
• për ndërtimin e konstruksioneve të urave;
• për ndërtimin e rezervuarëve, siloseve, kullave të ujit dhe objekteve të
ngjashme;
• për ndërtimin e elementëve pragjeve për hekurudhat dhe gypave për qëllime
të ndryshme;
• për ndërtimin plakave të konstruksioneve rrugore, pistave të aeroporteve, etj.

257
 Betoni i armuar

Me beton të parnderur mund të ndërtohen me sukses elementë të ngarkuar me

tërheqje qendrore dhe ekscentrike, siç janë shtresat e poshtme të rrjetave, muret
vertikale të rezervuarëve, gypat, etj.
Sistemet lineare të trarëve të ngarkuar nga përdredhjet mund gjithashtu të ndër-
tohen me sukses me beton paranderur, posaçërisht nëse bëhet fjalë për elementë me
shtrirje më të mëdha.
Sistemet sipërfaqësore të trarëve, pllakat e ndryshme, guaska, etj. mund të pa-
randeren me sukses dhe me këtë shtrirjet e tyre mund të zmadhohen deri në 50%.
Për përdorimin e betonit të paranderur duhet të theksohet në mënyrë të veçantë
nëse ekziston mundësia e prodhimit serik-tipik në fabrikë dhe mundësia e ndërtimit me
anë të montimit të objekteve-objekte montazhe, ndërtime industriale (fig.10.7.).

Fig.10.7. Prodhimi serik-tipik në fabrikë dhe ndërtimi me montimin

e objekteve me beton të paranderur

258
 Betoni i armuar

Ura të ndërtuara me beton të paranderur

Urë në Abu Dabi (beton i paranderur)

Fig.10.8. Ura me beton të paranderur

259
 Betoni i armuar

Mbaj mend!

3 Paranderjet në elementët e betonit bëhet me tërheqjen e armaturës

speciale me cilësi të lartë të njohur si kabllo për paranderje (athezion).
3 Betoni i paranderur përdoret pothuajse pa përjashtim në të gjitha sferat e
ndërtimtarisë dhe atë:
• për ndërtimin e objekteve të banimit
• për ndërtimin e objekteve administrative, sportive dhe industriale;
• për ndërtimin e guakave mbuluese në forma të ndryshme;
• për ndërtimin e konstruksioneve të urave;
• për ndërtimin e rezervuarëve, siloseve, kullave të ujit dhe objekteve të
ngjashme;
• për ndërtimin e pragjeve të hekurudhave dhe gypave për qëllime të
ndryshme;
• për ndërtimin e plakave të konstruksioneve rrugore, pistave të
aeroporteve, etj.
3 Me beton të paranderur mund të ndërtohen me sukses elementë të ngarkuar
me tërheqje qendrore dhe ekscentrike, siç janë shtresat e poshtme të
rrjetave, muret vertikale të rezervuarëve, gypat, etj.
3 Përmes elementit të betonit është lënë një kanal përmes të cilit tërhiqet
shufra e çelikut e cila në skajet e saj ka fileta (vidha), pllaka mbështetëse
dhe dado-kapëse rrotulluese. Shufra e çelikut shtrëngohet me rrotullimin
e vazhdueshëm të dadove dhe nderjeve nga shtypja shkaktohet nëpërmjet
pllakave mbështetëse në elementin e betonit.

Pyetje!

1. Çka fitohet me beton të paranderur?

2. Si bëhet paranderja e elementëve të betonit?
3. Çka përdoret për të realizuar paranderje?
4. Si ndahen konstruksionet sipas mënyrës dhe kohës së tërheqjes së
kabllove?
5. Në cilët objekte mund të përdoret betoni i paranderur?
6. Numëroni disa objekte në R. Maqedonisë të ndërtuar me beton të
paranderur.

260
SHTOJCA

261
 KONKLUZIONE TË RRPT – 2

NGARKESAT NË NDËRTESA

262
 Ngarkesat në ndërtesa

1. Peshat vëllimore

Mure me tulla
- mure me tulla të plota në llaç gëlqereje 16,0 kN/m3
- mure me tulla të plota në llaç të vazhduar 16,5 kN/m3
- mure me tulla të plota në llaç çimentoje 17,5 kN/m3

Beton
- beton nga agregati i gurit 24,0 kN/m3
- beton me hekur (beton i armuar) nga agregati i gurit 25,0 kN/m3

Dru
- gjetherënës – të thatë dhe të mbrojtur nga lagështia 8,0 kN/m3
- halor – të thatë dhe të mbrojtur nga lagështia 6,0 kN/m3

Dhe
- humus, man, - me lagështi natyrore 17,0 kN/m3
- argjilë – me lagështi natyrore 17,0 kN/m3
- argjilë – shumë e lagur 21,0 kN/m3

Gur me kokrra
- agregat rëre dhe lumi – me lagështi natyrore 18,0 kN/m3
- agregat rëre dhe lumi – i lagur 20,0 kN/m3

Gur natyror
- bazalt, diorit, gnajs 30,0 kN/m3
- granit, porfir, sienit 28,0 kN/m3
- gëlqere – shumë e fortë dhe e mermerizuar 28,0 kN/m3
- gëlqere – me fortësi mesatare dhe konglomerat gëlqeror 22,0 kN/m3
- travertinë 24,0 kN/m3

Llaç
- llaç gëlqeror 17,0 kN/m3
- llaç i vazhduar 19,0 kN/m3
- llaç çimentoje 21,0 kN/m3

Metale
- alumin 27,0 kN/m3
- bakër 89,0 kN/m3
- çelik dhe hekur i farkuar 78,6 kN/m3
- gizë 72,5 kN/m3
- plumb 114,0 kN/m3

263
 Ngarkesat në ndërtesa

2. Ngarkesat vertikale të palëvizshme

Mbulimi i kulmeve m2 sipërfaqe të pjerrët bashkë me qepra-

tat-listellat, respektivisht kallëpi dërrasave
- mbulesë e njëfishtë me biber-qeramidha 0,65 kN/m2
- mbulesë e dyfishtë me biber-qeramidha 0,90 kN/m2
- qeramidha nëpër qeprata-listella 1,10 kN/m2
- eternit në shtresën e qeprave 0,35 kN/m2
- eternit në shtresën e dërrasave 0,45 kN/m2
- mbulimi me ngjitëse në një shtresë dërrasash 0,35 kN/m2
- mbulimi me dy shtresa ngjitësesh dhe dy lyerje të shtresës së dërrasave 0,40 kN/m2
- pllaka saloniti në qepra 0,25 kN/m2
- mbulimi me fletë metalike deri në një trashësi prej 1 mm 0,36 kN/m2
- mbulimi me xham 6 mm dhe korniza ndarëse çeliku të integruara 0,30 kN/m2
- mbulimi me xham të armuar 6 mm dhe korniza ndarëse çeliku të 0,35 kN/m2
integruara

Muret, pesha e matur me projektim vertikal në m2, bashkë me

shtresat e llaçit nga të dy anët
- mure me 1/2 tullë të plotë 2,60 kN/m2
- mure me 1 tullë të plotë 4,60 kN/m2
- mure me 1 1/2 tullë të plotë 6,70 kN/m2
- mure me 2 tulla të plota 8,80 kN/m2
- mure me 1/2 tullë me zbrazëtira 2,30 kN/m2
- mure me 1 tullë me zbrazëtira 4,00 kN/m2
- mure me 1 1/2 tullë me zbrazëtira 5,70 kN/m2

Pllaka izoluese me trashësi 1 cm

- pllaka herakliti ose tallash i ngjeshur 0,04 kN/m2
- pllaka me fije të shtypura druri 0,03 kN/m2

Shtresat e llaçit me trashësi 1 cm

- llaç gëlqeror 0,17 kN/m2
- llaç i vazhduar 0,19 kN/m2
- llaç çimentoje 0,21 kN/m2
- llaç gipsi 0,12 kN/m2
- llaç çimentoje me rrjetë telash 0,24 kN/m2
- llaç tavanesh me dy shtresa kallami dhe trashësi totale prej 2,5 cm 0,25 kN/m2

264
 Ngarkesat në ndërtesa

2. Ngarkesa vertikale të palëvizshme (të vazhdueshme)

Dysheme me trashësi 1 cm
- dysheme me dru të butë 0,06 kN/m2
- dysheme me dru të fortë 0,08 kN/m2
- dysheme me ksilolit 0,18 kN/m2
- dysheme me teraco 0,20 kN/m2
- dysheme me pllaka çimentoje 0,22 kN/m2
- dysheme me pllaka qeramike 0,20 kN/m2
- dysheme me asfalt të shtruar 0,18 kN/m2
- dysheme me asfalt të ngjeshur 0,20 kN/m2

Material i shtruar nën dysheme me trashësi 1 cm

- rërë – e thatë 0,16 kN/m2
- argjilë – e thatë 0,16 kN/m2
- zgjyrë nga qymyri i djegur 0,10 kN/m2
- mbetje – mbetje muresh 0,14 kN/m2

3. Ngarkesa vertikale të lëvizshme

- shtigje për shfrytëzim nga makinat, shtigje ndihmëse të shfrytëzuara 1,00 kN/m2
gradualisht nga individë të caktuar; në përgjithësi duhet të llogariten me
së paku 0,8 kN/m2 me
- hapësirat në tavan për përdorim shtëpiak 1,25 kN/m2
- hapësirat e banimit dhe hapësirat ndihmëse me hapje të gjatë deri në 1,25 kN/m2
4,5 m në drejtimin e shtrirjes
- hapësirat e banimit dhe hapësirat ndihmëse me hapje të gjatë mbi 4,5 1,50 kN/m2
deri në 5,5 m në drejtimin e shtrirjes
- hapësira të mëdha banuese, hapësira tregtare dhe zyrtare, hapësira spit- 2,00 kN/m2
alore dhe tarraca të kalueshme
- shkallë në ndërtesa banimi, ballkone, hapësira shkollore 3,00 kN/m2
- hapësira pritjeje, shitore, korridore, shkallë në objekte tregtare publike 4,00 kN/m2
- hapësira për mbledhje dhe në përgjithësi hapësira për grumbullimin 4,50 kN/m2
special të njerëzve (teatro, kinema, kënde lojërash, salla gjimnastike, etj.),
tribuna me ulëse të përhershme

265
 Ngarkesat në ndërtesa

3. Ngarkesat vertikale të lëvizshme (të vayhdueshme)

- tribuna pa ulëse të përhershme 6,50 kN/m2

- dollap për bagazh 5,00 kN/m2
- bibliotekat, arkivat, libraritë; llogariten sipas ngarkimit real
që nuk duhet të jetë më i vogël se 5,00 kN/m2
- ngarkesa në fabrika dhe punëtori duhet të llogaritet prej
rastit në rast, por nuk duhet të jetë më e vogël se 3,00 kN/m2
- shtypja horizontale e mbajtëses së duarve në gardhin
e shkallëve dhe ballkoneve 0,40 kN/m2
- shtypja horizontale e mbajtëses së duarve në gardhet
e teatrove, kinemave, shkollave, sallave për mbledhje,
objekteve sportive dhe tribunave 1,00 kN/m2
- në të gjithë konstruksionet e çative ku mund të qëndrojë
një njeri duhet të analizohet nëse ngarkesa e forcës së
përqendruar prej 1,00 kN, përveç vetë peshës, nuk është
më e rrezikshme sesa ngarkesa e parashikuar (pesha
individuale, bora dhe era)
- për garazhe dhe konstruksione të çative ku mund të
kalojnë automjete duhet të parashikohet ngarkesë sipas
peshave të automjeteve prej rastit në rast.

Ngarkesa nga bora

- për ngarkesën nga bora në kulme të rrafshët ose deri në 20°
të pjerrët merret 0,75 kN/m2 sipas bazës së mbulesës,
kurse për kënde më të mëdha merret:

α 20° 25° 30° 35° 40° 45° 50° 55° 60° >60°
2
kN/m 0,75 0,70 0,65 0,60 0,55 0,50 0,45 0,40 0,35 0

- gjatë ngarkesës më të madhe lokale të borës duhet të

llogaritet ngarkesa l
- në vendet ku nuk ka borë (nuk bie borë) duhet të merret ngarkesa minimale
e bazës së mbulesës prej 0,35 kN/m2
- për pjesët malore ngarkesa duhet të llogaritet në varësi të
lartësisë mbidetare H, të shprehur me metra:
[kN/m2] sipas bazës së mbulesës

266
 SHTOJCA 1.2

TË DHËNA PËR PROFILET E ARMATURËS SË BRINJËZUAR DHE

ARMATURËS ME RRJETË

267
 Të dhëna për profilet e armaturës së brinjëzuar dhe armaturës me rrjetë

Karakteristikat gjeometrike të armaturës së brinjëzuar

268
 Të dhëna për profilet e armaturës së brinjëzuar dhe armaturës me rrjetë

Rrjeta standarde e tipit R

269
 SHTOJCA 1.3

TABELAT PËR DIMENSIONIMIN E PRERJEVE DREJTKËNDORE

DHE PRERJEVE “T”

270
 TABELAT PËR DIMENSIONIMIN E PRERJEVE DREJTKËNDORE DHE PRERJEVE “T”

Tabelat për dimensionimin e prerjeve drejtkëndore – ngarkesa

kufitare

271
 TABELAT PËR DIMENSIONIMIN E PRERJEVE DREJTKËNDORE DHE PRERJEVE “T”

Tabela për dimensionimin e prerjeve drejtkëndore dhe prerjeve

“T” – ngarkesa kufitare

272
 TABELAT PËR DIMENSIONIMIN E PRERJEVE DREJTKËNDORE DHE PRERJEVE “T”

Tabela për dimensionimin e prerjeve drejtkëndore dhe prerjeve

T – ngarkesa kufitare

273
 TABELAT PËR DIMENSIONIMIN E PRERJEVE DREJTKËNDORE DHE PRERJEVE “T”

Tabela për dimensionimin e prerjeve drejtkëndore dhe prerjeve

T – ngarkesa kufitare

274
 TABELAT PËR DIMENSIONIMIN E PRERJEVE DREJTKËNDORE DHE PRERJEVE “T”

Tabela për dimensionimin e prerjeve drejtkëndore dhe prerjeve

T – ngarkesa kufitare

275
 BIBLIOGRAFIA

1. Spasov А. “Betoni dhe betoni i armuar për arkitektë - pjesa I për arkitektë”, Shkup,
1985.
2. Atanasovski S. “Ngarkesa testuese dhe mirëmbajtja e objekteve me beton të ar-
muar, këshilla nga DGKM”, Shkup 1991.
3. Vuçjak D.”Betoni dhe betoni i armuar”, Svjetlost, Sarajevë, 1981.
4. Atanasovski S. “Teknologjia e betonit dhe betonit të armuar, viti III për shkollat e
ndërtimtarisë”, Prosvetno Delo, Shkup, 1992.
5. Atanasovski S. “Betoni i armuar, viti IV për shkollat e ndërtimtarisë”, Prosvetno
Delo, Shkup, 1994.
6. Babamov. P. “Prodhimi, shtrimi dhe kujdesi i betonit në konstruksione në kushte
normale dhe të veçanta dhe vlerësimi përfundimtar i kualitetit të betonit – Këshi-
lla nga DGKM”, Shkup, 1991.
7. Atanasovski S. “”Konstruksionet e betonit të armuar 1”, Fakulteti i Ndërtimtarisë,
1989.

276