Professional Documents
Culture Documents
åâîëðóäò ìïìïèïîàäëì
ãïíï÷åíàï êîåþóäò
ùòãíò I
gamocema dafinansebulia
evropis sabWos mier
Selected Judgments of the European Court of Human Rights (in Georgian), 2004
Volume I
This book was published with the financial support of the Council of Europe
7
6. 27 agvistos prezidentma daavala registrators, komisiisaT-
vis eTxova sasamarTlosaTvis ramdenime dokumentis waredgina, xo-
lo mTavrobisaTvis - garkveuli informaciis mowodeba. warmomad-
genlebma es Txovna 8 da 27 seqtembers Seasrules.
7. zepiri samarTalwarmoeba Catarda strasburgSi, adamianis
uflebaTa saxlSi, 1982 wlis 27 seqtembers. manamde sasamarTlom mo-
samzadebeli Sexvedra Caatara.
mTavrobis saxeliT:
komisiis saxeliT:
b-ni j. sperduti,
b-ni m. melqiori, delegatebi;
8
faqtebi
a. doqtori alberi
`Zvirfaso kolega,
9
es faqtebi ki xelyofs eqimis profesiis reputacias, patiosne-
basa da Rirsebas.
saqmis masalebisaTvis 18-dan 31 maisamde SegiZliaT mimarToT
sabWos nebismier samuSao dRes 9.00-dan 11.30 saaTmde da 14.00-dan
17.00 saaTamde, garda SabaTis SuadRisa.
SegiZliaT isargebloT erTi an meti advokatis daxmarebiT.
pativiscemiT, ... ~
b. doqtori le kompti
10
26 marts ganmcxadebelma werilobiT acnoba xsenebul Tavmjdo-
mares Tavisi ganzraxva, 1970 wlis 6 Tebervlis samefo dekretis me-
40 da 41-e muxlebis safuZvelze gamoeyenebina saapelacio sabWos
yvela wevris winaaRmdeg saCivris Setanis ufleba.
27 marts provinciis sabWom dauswrebeli (in absentia) gadawyveti-
lebiT ar daakmayofila ganmcxadeblis pretenzia da droebiT, ori
wlis vadiT, SeuCera samedicino praqtikis ganxorcielebis ufleba.
14. 1974 wlis 5 aprils ganmcxadebelma Seitana apelacia. sxva sa-
kiTxebTan erTad igi amtkicebda konvenciis me-6 muxlis 1-li pun-
qtis darRvevas:
11
16. eqimi le komptis gvari “Ordre”-s reestridan 26 dekembers iq-
na amoRebuli.
1967 wlis 10 noembris #79 samefo dekretis me-7 muxlis 1-li
punqtisa da 31-e muxlis, agreTve, 1967 wlis 10 noembris #78 samefo
dekretis 38-e muxlis 1-li punqtis Sesabamisad, reestridan misi
gvaris amoRebiT eqim le kompts aekrZala samedicino praqtikis
warmoeba.
samarTalwarmoeba komisiaSi
12
- rom adgili ar hqonia me-3 muxlis darRvevas (erTxmad);
- rom arc doqtori alberi (rva xma oTxis winaaRmdeg, erTma Tavi
Seikava), arc doqtori le kompti (Tormeti xma, erTma Tavi Sei-
kava) ar daqvemdebarebian `sisxlissamarTlebriv braldebas~;
- rom me-6 muxlis 1-li punqti gamoiyeneba `davebze~ (disputes) `sa-
moqalaqo uflebebsa da movaleobebTan~ mimarTebaSi, rasac
warmoadgenda ganmcxadebelis winaaRmdeg miRebuli discipli-
naruli zomebi (Tormeti xma erTis winaaRmdeg);
- rom mocemul garemoebebSi “Ordre“-s organoebi iyo `kanoniT
dadgenili~ da `damoukidebeli~ (aTi xma, samma Tavi Seikava);
- rom doqtor albers (Svidi xma oTxis winaaRmdeg, orma Tavi Se-
ikava) da doqtor le kompts (8 xma erTis winaaRmdeg, oTxma Tavi
Seikava) mousmina `miukerZoebelma sasamarTlom~;
- rom darRveuli iqna me-6 muxlis 1-li punqti, radgan arc erT
ganmcxadebels ar hqonia `sajaro mosmena~ (TerTmeti xma erTis
winaaRmdeg, erTma Tavi Seikava).
aRniSna ra, rom doqtori le komptis mtkiceba me-11 muxlTan mi-
marTebaSi zustad analogiuri iyo im gancxadebebisa, romlebic man
Camoayaliba Le Compte, Van Leuven and De Meyere-is saqmeSi, komisiam mi-
uTiTa Tavis 1979 wlis 14 dekembris moxsenebaze (punqtebi 61-65) da
sasamarTlos 1981 wlis 23 ivnisis ganaCenze (seria A #43, gv. 17, pun-
qti 36, da gv. 26-27, punqtebi 62-66).
moxseneba Seicavs oTx gansxvavebul azrs.
samarTali
13
doqtori le komptis mtkicebiT, “Ordre des médecins”-is reestri-
dan misi gvaris amoReba warmoadgenda damamcirebel, Tu ara araada-
minur, sasjels rogorc Tavisi xasiaTiT, aseve mis pirad, profesi-
ul da ojaxur cxovrebaze zemoqmedebis SedegebiT.
22. sasamarTlo arsobrivad eTanxmeba sawinaaRmdego mosazre-
bas, romelic komisiam gamoTqva Tavisi moxsenebis 57-e punqtSi. igi
aRniSnavs, rom praqtikis ganxorcielebaze uaris Tqma, rogorc dis-
ciplinaruli RonisZieba, miznad isaxavs, daisajos eqimi, romlis se-
riozulma aramarTlzomierma qmedebam aCvena, rom igi aRar akmayo-
filebda samedicino profesiis ganxorcielebis aucilebel piro-
bebs. sasamarTlom ar CaTvala saWirod, kiTxvis qveS daeyenebina
uSualod am saxis RonisZiebebis (romlebic amasTanave arsebobda ev-
ropis sabWos umetes wevr saxelmwifoebSi) kanonierebis principi.
sasamarTlom arc is miiCnia saWirod, rom daedgina, winamdebare saq-
meSi gamarTlebuli iyo Tu ara xsenebuli RonisZieba.
TavisTavad aRebuli, praqtikis ganxorcielebaze uari miznad
isaxavda doqtori le komptisaTvis aramarTlzomieri qmedebis gamo
sasjelis Sefardebas da ara misi pirovnebis damcirebas; amave dros,
zemoxsenebul RonisZiebas, ramdenadac saqme Sedegebs exeba, ar mo-
uxdenia mis pirovnebaze arasasurveli zegavlena me-3 muxlTan Seu-
Tavsebeli saxiT.
aqedan gamomdinare, adgili ar hqonia me-3 muxlis darRvevas.
14
24. pirveli sakiTxi, romelzec gadawyvetileba unda iqnes gamo-
tanili, exeba am debulebis gamoyenebas; komisiisa da ganmcxadeble-
bis mtkicebiT, me-6 muxlis 1-li punqti Seesatyviseba winamdebare
saqmes, Tumca mTavroba sawinaaRmdegos amtkicebs.
15
reglamentis 48-e muxli). sasamarTlo ver xedavs safuZvels aRniSnuli
ganaCenisagan gansxvavebuli azrisTvis, gansakuTrebiT imitom, rom
doqtorma le komptmac, mTavrobamac da komisiamac miuTiTes Le Compte,
Van Leuven and De Meyere-s saqmeSi gamoTqmul TavianT argumentebze.
iseve, rogorc xsenebul saqmeSi, mtkicebuleba miuTiTebs rea-
luri `davis~ (dispute) arsebobaze. “Ordre des médecins“-i amtkicebda, rom
ganmcxadeblebma Caidines profesiuli TvalsazrisiT aramarTlzomi-
eri saqcieli da sasjeli amis gamo SeefardaT, ganmcxadeblebki uar-
yofdnen am mtkicebulebas. mas Semdeg, rac provinciis sabWom isini
damnaSaveebad cno da miiRo brZaneba maTTvis praqtikis warmoebis uf-
lebis droebiT SeCerebis Sesaxeb — am gadawyvetilebaTagan erTi miRe-
buli iqna faqtebTan da mis saqmeSi samarTlebriv sakiTxebTan dakavSi-
rebiT doqtori alberis mtkicebulebaTa mosmenis Semdeg (brabanti)
da in absentia doqtori le komptis SemTxvevaSi (dasavleT flandria) —
ganmcxadeblebma apelaciiT mimarTes saapelacio sabWos. apelaciebi
ar dakmayofilda, ris gamoc ganmcxadeblebma mimarTes sakasacio sa-
samarTlos (ix. winamdebare ganaCenis punqtebi 11 da 15).
28. garda amisa, unda dadgindes, rom `samoqalaqo uflebebsa da
movaleobebTan~ dakavSirebul `davas~ (dispute), sxva sityebiT rom
vTqvaT, `samarTalwarmoebis Sedegebs~, `gadamwyveti mniSvneloba~
hqonda aRniSnuli uflebisaTvis (ix. Ringeisen-is saqmeze gamotanili
ganaCeni, 1971 wlis 16 ivlisi, seria A #13, gv. 39, punqti 94).
(a) pirvel sakiTxTan dakavSirebiT (pirdapiri kavSiri `davasa~
(dispute) da uflebas Soris) sasamarTlo aRniSnavs, rom me-6 muxlis 1-
li punqtisaTvis sakmarisi ar aris umniSvnelo kavSiri an Soreuli
Sedegebi: ufleba unda iyos `davis~ (dispute) obieqti an erT-erTi obi-
eqti (ix. zemoxsenebuli Le Compte, Van Leuven and De Meyere-s saqmeze
gamotanili ganaCeni, seria A #43, gv. 21, punqti 47).
mTavrobis mtkicebiT, `disciplinaruli samarTalwarmoebis
erTaderTi mizania~, `gamoiZios~ da `daadginos, daarRvia Tu ara
profesiuli qcevis wesebi~ an `xelyo Tu ara profesiis reputacia
an Rirseba pirma, romlis winaaRmdegac mimdinareobs samarTalwar-
moeba, da, Tu es asea~, `Seufardos mas disciplinaruli sanqcia~.
sasamarTlos ar SeuZlia am Tvalsazrisis gaziareba. 1974 wlis 4
ivniss doqtori alberis winaaRmdeg da imave wlis 27 marts doqtori
le komptis winaaRmdeg provinciis sabWos mier miRebulma brZanebebma
droebiT SeuCera maT samedicino praqtikis warmoebis ufleba. maTi
apelaciebi upiratesad miznad isaxavda aRniSnuli zomebis gauqmebas.
amdenad, sakiTxi praqtikis warmoebis uflebis Taobaze saapelacio
sabWos winaSe uSualod idga. ufro metic, aRniSnul sabWos SeeZlo ga-
emkacrebina (da doqtori le komptis mimarT gaamkacra kidec) sanqcia.
16
es sakiTxi unda ganexila sakasacio sasamarTlosac, romelsac aseve
moeTxoveboda — misi iurisdiqciis farglebSi — maT mimarT gamotani-
li gadawyvetilebebis winaaRmdeg ganmcxadebelTa saCivrebis ganxil-
va.
(b) meore sakiTxTan dakavSirebiT (iyo Tu ara es samoqalaqo uf-
leba) sasamarTlom aRniSna, rom (rogorc amas adgili hqonda König-
isa da Le Compte, Van Leuven and De Meyere-s saqmeebSi) ufleba, romelic
idga dRis wesrigSi, iyo samedicino profesiis ganxorcielebis gag-
rZelebis ufleba. Tavis 1978 wlis 28 ivnisisa da 1981 wlis 23 ivnisis
ganaCenebSi sasamarTlom daadgina, rom TiToeuli xsenebuli saqmis
konkretul garemoebebSi es iyo piradi ufleba da, amgvarad, samoqa-
laqo ufleba me-6 muxlis 1-li punqtis mniSvnelobiT; aqedan gamom-
dinare, sasamarTlom daaskvna, rom gansaxilvel saqmeebs miesadage-
boda me-6 muxlis 1-li punqti (seria A #27, gv. 32, punqti 95, da seria
A # 43, gv. 22, punqti 48).
xsenebuli disciplinaruli sanqciebis ZaliT ganmcxadeblebs
CamoerTvaT droebiT (doqtori alberi) an samudamod (doqtori le
kompti) zemoxsenebuli ufleba, romelic maT jerovnad moipoves da
romelic aZlevda maT saSualebas, TavianT profesiul cxovrebaSi
ganexorcielebinaT sakuTari miznebi.
sasamarTlos funqciaSi ar Sedis, gascdes misTvis gansaxilve-
lad wardgenil faqtebs da gansazRvros, aris Tu ara samoqalaqo uf-
leba me-6 muxlis 1-li punqtis mniSvnelobiT zogadad samedicino
profesiaze ufleba (upiratesad ix., mutatis mutandis, Golder-is saqmeze
gamotanili ganaCeni, 1975 wli 21 Tebervali (seria A #18, gv. 19, pun-
qti 39). sakmarisia imis aRniSvna, rom swored klientebsa da pacien-
tebTan piradi urTierTobebis meSveobiT sargebloben praqtikis
gagrZelebis uflebiT eqimebi, romlebic kerZo praqtikas misdeven
(rogorc mocemul SemTxvevaSi ganmcxadeblebi); belgiaSi urTier-
Tobebi, Cveulebriv, xelSekrulebas efuZneba da nebismier SemTxve-
vaSi uSualod myardeba individualur pirebs Soris pirad safuZ-
velze. Sesabamisad, praqtikis ganxorcielebis ufleba warmoadgens,
ganmcxadeblebis SemTxvevaSi, pirad uflebas da, aqedan gamomdinare,
samoqalaqo uflebas me-6 muxlis 1-li punqtis mniSvnelobiT, miuxe-
davad samedicino profesiis — profesiis, romelic sayovelTao in-
teresebSi xorcieldeba — specifikuri xasiaTisa da im specialuri
movaleobebisa, romlebic ekisreba am profesiis warmomadgenlebs.
29. ramdenadac `dava~ (dispute) maT winaaRmdeg miRebul gadawyeti-
lebebSi exeboda `samoqalaqo uflebas~, ganmcxadeblebs hqondaT uf-
leba, maTi saqme (frangulad: `causes~) moesmina `sasamarTlos~, rome-
lic akmayofilebda me-6 muxlis 1-l punqtSi Camoyalibebul pirobebs
17
(ix. zemoxsenebuli Golder-is saqmeze gamotanili ganaCeni, seria A #18,
gv. 18, punqti 36). evropis sabWos bevr wevr saxelmwifoSi disciplina-
ruli samarTaldarRvevis ganxilvis movaleoba ekisreba profesiu-
li asociaciebis iurisdiqciul organoebs. im SemTxvevebSic ki, ro-
desac gamoiyeneba me-6 muxlis 1-li punqti, uflebamosilebis gadace-
ma am saxiT TavisTavad ar arRvevs konvencias (ix. zemoxsenebul Le
Compte, Van Leuven and De Meyere-s saqmeze gamotanili ganaCeni, seria, A
#43, gv. 23, pirveli qvepunqti). miuxedavad amisa, amgvar SemTxvevebSi
konvencia moiTxovs qvemoT aRniSnuli ori sistemidan erT-erTis ar-
sebobas mainc: iurisdiqciuli organoebi TavisTavad unda Seesabame-
bodes me-6 muxlis 1-li punqtis moTxovnebs, an SeiZleba ar Seesabame-
bodes, magram eqvemdebarebodes Semdgom kontrols im sasamarTlo
organos mxridan, romelsac aqvs sruli iurisdiqcia da romelic uz-
runvelyofs me-6 muxlis 1-li punqtis garantiebis Sesrulebas.
mocemul SemTxvevaSi ganmcxadeblebis saqmeebi ganxiluli iqna
sami organos, kerZod, provinciis sabWos, saapelacio sabWosa da sa-
kasacio sasamarTlos mier. rogorc amas adgili hqonda Le Compte, Van
Leuven and De Meyere-s saqmeSi, sasamarTlom ar CaTvala aucileblad
provinciis sabWosTan dakavSirebiT sakiTxis ganxilva (ibid.). meore
mxriv, sasamarTlo unda darwmundes, rom saapelacio sabWoSi an, iq
warumateblobis SemTxvevaSi, sakasacio sasamarTloSi doqtorma
alberma da doqtorma le kopmtem isargebles `sasamarTloze ufle-
biT~ (ix. zemoxsenebuli Golder-is saqmeze gamotanili ganaCeni, seria
A #18, gv, 18, punqti 36) da sadavo sakiTxebis sasamarTlos mier ga-
dawyvetis uflebiT (ix. zemoxsenebuli König-is saqmeze gamotanili
ganaCeni, seria A #27, gv. 34, punqti 98 in fine) rogorc faqtobriv,
aseve samarTlebriv mxaresTan mimarTebaSi.
18
(zogierT qmedebas SeiZleba gamoewvia sisxlissamarTlebrivi dev-
na), da dakisrebuli sasjelebis simkacre; miuxedavad amisa, komisiam
moxsenebaSi daaskvna, rom arc doqtori alberi da arc doqtori le
kompti ar daqvemdebarebian `sisxlissamarTlebriv braldebas~.
Tavis mxriv, sasamarTlo ar Tvlis, rom me-6 muxlis 1-li pun-
qtis ori aspeqti, samoqalaqo da sisxlissamarTlebrivi, aucileb-
lad urTierTgamomricxvelia (ix. zemoxsenebuli Engel and others-is
saqmeze gamotanili ganaCeni, seria A #22, gv. 36-37, punqti 87; zemox-
senebuli König-is saqmeze gamotanili ganaCeni, seria A #27 gv. 32-33,
punqti 96; da zemoxsenebuli Le Compte, Van Leuven and De Meyere-s saq-
meze gamotanili ganaCeni, seria A #43, gv 23-24, punqtebi 52-53). mag-
ram sasamarTlos ar miaCnia, rom aucilebelia imis dadgena, konkre-
tul garemoebebSi arsebobda Tu ara `sisxlissamarTlebrivi bral-
deba~. faqtobrivi mxaris TvalsazrisiT, me-6 muxlis 1-li punqti,
romlis darRvevasac amtkicebs orive ganmcxadebeli, miesadageba
rogorc samoqalaqo, ise sisxlis samarTlis saqmeebs (ix. zemoxsene-
buli Le Compte, Van Leuven and De Meyere-s saqmeze gamotanili ganaCeni,
seria A #43, gv 23-24, punqti 53). doqtori alberi damatebiT ey-
rdnoba me-2 punqtsa da me-3 punqtis (a), (b) da (d) qvepunqtebs, magram,
sasamarTlos azriT, maTSi gancxadebuli principebi, winamdebare
miznebisaTvis, ukve mocemulia samarTliani sasamarTlos cnebaSi,
rogorc es Camoyalibebulia me-6 muxlis 1-l punqtSi; amdenad, sasa-
marTlo gaiTvaliswinebs am principebs 1-li punqtis konteqstSi (ix.
winamdebare ganaCenis punqtebi 38-42).
1. miukerZoebloba
19
Meyere-s saqmeze gamotanil ganaCeni, seria A #43, gv. 25, punqti 58).
rac Seexeba saapelacio sabWos, komisia aRar amtkicebs, rom sab-
Wos samedicino wevrebi ganmcxadeblebisaTvis araxelsayrelad unda
CaiTvalon, radgan samarTalwarmoebis erT mxaresTan saerTo inte-
resi hqondaT (ibid.); komisiam aRniSna, rom doqtorma le komptma, mag-
ram ara doqtorma alberma, scada sabWos medikosi wevrebis mTlia-
nad acileba, Tumca ar warudgenia raime konkretuli saCivari rome-
lime maTganis winaaRmdeg (ix. winamdebare ganaCenis punqti 14). vinai-
dan daTqma gakeTda miukerZoeblobis Taobaze instruqciasTan, ro-
gorc aseTTan, mimarTebaSi, komisiam gamoTqva azri, rom am Tvalsaz-
risiT adgili ar hqonia me-6 muxlis 1-li punqtis darRvevas.
sasamarTlo eTanxmeba am daskvnas. principSi, unda arsebobdes
`sasamarTlos~ wevrebis piradi miukerZoeblobis prezumfcia, sanam
ar damtkicdeba sawinaaRmdego (ix. zemoxsenebuli Le Compte, Van Leu-
ven and De Meyere-s saqmeze gamotanil ganaCeni, ibid.); doqtorma le
komptma realurad gamoiyena xsenebuli ufleba, magram man es ufle-
ba iseTi bundovani gziT ganaxorciela, rom misi mizani ar SeiZlebo-
da CaTvliliyo dasabuTebulad (ix. winamdebare gamaCenis punqti
14). rac Seexeba miukerZoeblobas obieqturi da organizaciuli
TvalsazrisiT (ix., mutatis mutandis, Piersack-is saqmeze gamotanili ga-
naCeni, 1982 wlis 1 oqtomberi, seria A #53, gv. 14-15, punqti 30), war-
dgenil masalebSi araferia iseTi, rac sasamarTlos am sakiTxis gan-
xilvas gadaawyvetinebda. kerZod, samedicino praqtikosebis saape-
lacio sabWoebis wevrebad daniSvnis wesi ar warmoSobs imis safuZ-
vels, rom es pirebi miCneuli iqnen mikerZoebulebad: marTalia, ma-
Ti arCeva xdeba provinciis sabWoebis mier (ix. zemoxsenebuli Le
Compte, Van Leuven and De Meyere-s saqmeze gamotanili ganaCeni, seria A
#43, gv 14, punqti 26), isini moqmedeben ara rogorc “Ordre des méde-
cins“-is warmomadgenlebi, aramed damoukideblad, msgavsad mefis mi-
er dasaxelebuli wevrebisa.
2. sajarooba
20
visas, ise gadawyvetilebis gamocxadebisas. am saxis akrZalvas (Tu igi
ar iqna gamosworebuli proceduris SedarebiT gviandel safexurze)
SeuZlia CamoarTvas adamianebs konvenciis me-6 muxlis 1-li punqtis
pirvel winadadebaSi gaTvaliswinebuli erT-erTi garantia. meore wi-
nadadebiT gansazRvruli, dasaSvebi gamonaklisebis Sesabamisad, mo-
pasuxe praqtikos eqims ufleba aqvs amgvar sajaroobaze, Tu mis wina-
aRmdeg mimarTuli disciplinaruli samarTalwarmoebis msvlelobi-
sas wamoiWreba dava (dispute) samoqalaqo uflebebsa da movaleobebTan
mimarTebaSi (ix. zemoxsenebul Le Compte, Van Leuven and De Meyere-s saq-
meze gamotanili ganaCeni, seria A #43, gv 25, punqti 59).
pirobebi, romlebzec damokidebulia me-6 muxlis 1-li punqtiT
gaTvaliswinebuli sxvadasxva gamonaklisi, ar iyo dakmayofilebuli
doqtor le komptTan mimarTebaSi. kerZod, sasamarTlo aRniSnavs,
rom, rogorc amas adgili hqonda Le Compte, Van Leuven and De Meyere-s
saqmeSi (ibid.), im aramarTlzomieri qmedebis uSualo xasiaTi, romlis
CadenaSic brali edeboda doqtor le kompts, da misi saCivrebi “Ordre“-
s winaaRmdeg (ix. winamdebare ganaCenis punqtebi 13-14) ar exeboda misi
pacientebis samedicino mkurnalobas. amdenad, araferia iseTi, rac
gvafiqrebinebda, rom me-6 muxlis 1-li punqtis meore winadadebaSi mo-
cemuli erT-erTi safuZveli amarTlebs daxurul sxdomas (in camera).
doqtor alberTan mimarTebaSi sakiTxi gansxvavdeba imiT, rom
samarTaldarRvevebi, romelTa CadenaSic mas brali edeba (ix. winam-
debare ganaCenis punqti 9), pirdapir ukavSirdeba samedicino pro-
fesiis ganxorcielebas, ramac SesaZlebelia wamoWras kiTxvebi,
romlebic xvdeba me-6 muxlis 1-li punqtSi CamoTvlili gamonakli-
sebis siaSi. Tumca sasamarTlosaTvis wardgenili masalebi ar aris
sakmarisi imis dasadgenad, rom mocemul pirobebSi SesaZlebelia sa-
jaroobis ararsebobis gamarTleba.
35. wesi, romelic iTxovs sajaro mosmenas, rogorc es Camoyali-
bebulia me-6 muxlis 1-l punqtSi, garkveul garemoebebSi SeiZleba
Sesabamisi piris survilzec iyos damokidebuli. zogadad, konvenci-
iT daculi zogierTi uflebis xasiaTi imgvaria, rom gamoricxavs
maT ganxorcielebaze uars (ix. De Wilde, Ooms and Versyp-is saqmeze gam-
tanili ganaCeni, 1971 wlis 18 ivnisi, seria A #12, gv. 36, punqti 65),
magram igive ar SeiZleba iTqvas mTel rig sxva uflebebze. amgvarad,
arc me-6 muxlis 1-li punqtis forma da arc misi arsi ar uqmnis dab-
rkolebas praqtikos eqims, rom sakuTari surviliT da calsaxad ua-
ri Tqvas (ix. Neumeister-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1974 wlis 7 ma-
isi, seria A #17, gv. 16, punqti 36) uflebaze, misi saqme mosmenili iq-
nes sajarod; am saxis disciplinaruli samarTalwarmoebis Catareba
daxurul sxdomaze ar ewinaaRmdegeba me-6 muxlis 1-l punqts, Tu Si-
21
da kanonmdebloba iTvaliswinebs amas da xorcieldeba Sesabamisi pi-
ris survilisamebr (ix. zemoxsenebuli Le Compte, Van Leuven and De Me-
yere-s saqmeze gamotanili ganaCeni, seria A #43, gv. 25, punqti 59).
TumcaAdoqtor le kompts am TvalsazrisiT aranairi Tanxmoba ar
miucia, piriqiT, igi iTxovda sajaro mosmenas (ix. winamdebare ganaCenis
punqti 14). me-6 muxlis 1-li punqti ar iTvaliswinebda misTvis amgvari
mosmenis Taobaze uaris raime gamamarTlebel pirobas, ramdenadac sa-
xeze ar iyo arc erTi gamonaklisi garemoeba meore winadadebaSi CamoT-
vlilTagan (ix. winamdebare ganaCenis punqti 34). Tavis mxriv, eqim al-
bers ar miumarTavs msgavsi TxovniT, magram sasamarTlosTvis wardge-
nili mtkicebulebidan ar dgindeba, rom igi miznad isaxavda, uari eT-
qva sajaroobaze, romelzec mas ufleba hqonda konvenciis Sesabamisad.
22
kanonis Sesabamisad.
3. yvelas, visac bralad edeba sisxlis samarTlis danaSaulis
Cadena, aqvs uflebaTa Semdegi minimumi:
23
vinciis sabWom Tavisi gadawyvetileba daafuZna mTel rig Tanmxvedr
faqtorebze, maT Soris, doqtori alberis gancxadebebze. da bolos,
doqtor albers arc erT stadiaze ar wamouyenebia sawinaaRmdego
mtkicebuleba.
41. me-6 muxlis me-3 punqtis safuZvelze ganmcxadebeli amtki-
cebda, rom detalurad ar Seatyobines mis winaaRmdeg arsebuli
braldebebi, rom ar hqonda sakmarisi dro dacvis mosamzadeblad
da rom ar mieca saSualeba, esargebla dacvis mowmeTa daswrebisa
da dakiTxvis uflebiT. es mtkicebebi dausabuTebelia. provinci-
is sabWos prezidentis mier doqtori alberisaTvis gagzavnil we-
rilSi, romelSic sTxovda sabWos biuros winaSe gamocxadebas, da-
konkretebulia “Ordre”-s mier mis winaaRmdeg mimarTuli saCivre-
bis xasiaTi da safuZveli (ix. winamdebare ganaCenis punqti 9). gar-
da amisa, dacvis mosamzadeblad ganmcxadebels TxuTmet dReze
meti dro hqonda. am xangrZlivobis vada, romelsac iTvaliswinebs
1970 wlis 6 Tebervlis samefo dekretis 25-e muxli, TavisTavadac
gonivrulia da saqmis sirTulis ararsebobis TvalsazrisiTac. da
bolos, mtkicebulebaSi iseTi araferia naTqvami, rac gvafiqrebi-
nebda, rom doqtorma alberma scada, moepovebina dacvis mowmeTa
daswrebisa da dakiTxvis ufleba da mas uari eTqva amasTan dakav-
SirebiT.
42. aqedan gamomdinare, sasamarTlos miaCnia, rom am Tvalsazri-
siT adgili ar hqonia me-6 muxlis darRvevas.
24
dawesebas.~
doqtori le komptis mtkicebiT, “Ordre des médecins“-Si gawevria-
nebis valdebulebam (ix. zemoxsenebuli Le Compte, Van Leuven and De
Meyere-s saqmeze gamotanili ganaCeni, seria A #43, gv. 12, punqti 21)
xelyo misi gaerTianebis Tavisufleba — romelic gulisxmobs Tavi-
suflebasac, ar gaerTiandes — da gadascilda me-11 muxlis me-2 pun-
qtiT gaTvaliswinebuli SezRudvebis farglebs; ufro metic, misive
TqmiT, TviT “Ordre“-s arseboba damabrkolebel zegavlenas axdenda
gaerTianebis Tavisuflebaze.
gaiTvaliswina ra azri, romelic man gamoTqva eqimebis le kom-
ptis, van leuvenisa da de meieris #6878/75 da #7238/75 ganacxadeb-
Tan dakavSirebiT (ix. zemoxsenebuli ganaCeni, 1981 wlis 23 ivnisi,
seria A #43, gv. 26, punqti 63), komisiam aramizanSewonilad miiCnia,
rom winamdebare saqmeSi moesmina axali argumentacia me-11 muxlTan
dakavSirebiT. amitom mxareebma miuTiTes komisiisa da sasamarTlos
winaSe wardgenil TavianT wina mtkicebulebebze. 1982 wlis 27 seq-
tembris mosmenis dros sasamarTlos winaSe gamocxadebuli pirebi —
gansakuTrebiT ki doqtori le komptis advokati — aRar daubrun-
dnen am sakiTxs.
44. sasamarTlo ver xedavs safuZvels, gadauxvios Tavis gadaw-
yvetilebas, romelic man miiRo amave sakiTxTan dakavSirebiT 1981
wlis 23 ivniss (ibid., gv. 26-27, punqtebi 64-66). sakmarisia imis gaxsene-
ba, rom “Ordre des médecins“-i ar SeiZleba miCneuli iqnes asociaciad me-
11 muxlis mniSvnelobiT; rom “Ordre“-s arsebobas da, aqedan gamomdina-
re, praqtikosebis valdebulebas, Caeweron mis reestrSi da daeqvem-
debaron misi organoebis Zalauflebas, aSkarad ara aqvs me-11 muxliT
daculi uflebis SezRudvis da, miT umetes, CamorTmevis arc mizani
da arc Sedegi; da rom amitom ar arsebobs mizezi imisTvis, rom saqme
ganxiluli iqnes me-11 muxlis me-2 punqtis safuZvelze anda dadgin-
des, aRiarebs Tu ara konvencia gaerTianebis Tavisuflebas.
25
cebulebas.
mTavrobas ar wamouyenebia raime argumentacia xsenebul sakiT-
xTan dakavSirebiT.
46. aqedan gamomdinare, marTalia, sakiTxi wamoWrili iyo sasa-
marTlos reglamentis 47-e muxlis Sesabamisad, igi jer kidev ar
aris sakmarisad ganxiluli gadawyvetilebis misaRebad da saWiroa
damatebiTi ganxilva; saqmis garemoebebis gaTvaliswinebiT sasamar-
Tlo miiCnevs, rom sakiTxi unda daubrundes palatas sasamarTlos
reglamentis 50-e muxlis me-4 punqtis Sesabamisad.
Sesabamisad,
26
registratori
winamdebare ganaCens Tan erTvis b-n Tor vilialmsonis gancxa-
deba da, konvenciis 51-e muxlis me-2 punqtisa da sasamarTlos reg-
lamentis 50-e muxlis me-2 punqtis Sesabamisad, Semdegi mosamarTle-
ebis gansxvavebuli azrebi:
inicialebi: j. v.
inicialebi: m.-a.e.
27
mniSvnelobiT.
da bolos, imisaTvis, rom Tavidan aviciloT gameoreba, winamde-
bare saqmis miznebisaTvis sakmarisad migvaCnia zemoxsenebul gan-
sxvavebul azrze miTiTeba.
28
ministraciuli organoebis mier miRebul RonisZiebebze.
amgvarad, gadawyvetilebis gardauvali Sedegi adasturebda,
cvlida an auqmebda samoqalaqo uflebebsa Tu movaleobebs.
sasamarTlos SemdgomSi mieca saSualeba, ganecxadebina, rom
`amitom naklebad mniSvnelovania im kanonmdeblobis xasiaTi, rome-
lic aregulirebs, Tu rogor unda iqnes gadawyvetili sakiTxi (sa-
moqalaqo, komerciuli, administraciuli samarTlis da a.S.), agreT-
ve, im xelisuflebis xasiaTi, romelsac aqvs saqmis ganxilvis iuris-
diqcia (saerTo sasamarTlo, administraciuli organo da a.S.)~.
magram situacia winamdebare saqmeSi ar aris igive.
provinciis sabWos gadawyvetileba SesaZloa gadamwyveti yofi-
liyo kerZosamarTlebrivi urTierTobebisaTvis, magram es aucilebe-
li ar iyo. am saqmeSi disciplinaruli samarTalwarmoeba, gansxvavebiT
administraciuli samarTalwarmoebisagan Ringeisen-is saqmeze, gardau-
valad ar axdenda zegavlenas samoqalaqo uflebebsa da movaleobebze.
provinciis sabWos ganmcxadeblebisTvis mxolod, magaliTad,
sayveduri rom Seefardebina, samarTalwarmoebis Sedegi ar iqnebo-
da gadamwyveti, vinaidan uSualod gansaxilveli sakiTxi praqtikis
ganxorcielebis ufleba ar iqneboda.
Cemi azriT, winamdebare faqtebs me-6 muxlis 1-li punqti ar mi-
esadageba.
29
marTlos erTxmad miRebul daskvnebs.
kvlav vwuxvar, rom sasamarTlom ar CaTvala aucileblad saqmis
sisxlissamarTlebrivi kuTxiT ganxilva.
Le Compte, Van Leuven and De Meyere-s saqmeze Cemi gansxvavebuli
azris ZiriTadi sakiTxebi SemdgomSi mdgomareobs:
1. ganmcxadebelTa ufleba samedicino praqtikis ganxorcieleba-
ze ar iyo “Ordre“-s iurisdiqciuli organoebsa da sakasacio sasamar-
TloSi maT winaaRmdeg mimarTuli disciplinaruli samarTalwarmoe-
bis arc obieqti da arc erT-erTi obieqti. am samarTalwarmoebis obi-
eqti (rogorc zogadad disciplinaruli samarTalwarmoebisa) iyo is
sakiTxi, daarRvies Tu ara ganmcxadeblebma samedicino profesiis qce-
vis wesebi da, Tu daarRvies, maTTvis Sesabamisi sanqciis Sefardeba.
mxolod am sanqciam xelyo konkretul garemoebebSi maTi profesiuli
mgdomareoba da, amgvarad, uSualo zegavlena moaxdina kerZosamar-
Tlebriv urTierTobebze, romlebic SesaZloa ganmcxadeblebs hqono-
daT TavianT pacientebTan. magram uSualod amgvari urTierTobebi ar
yofila Sesabamisi disciplinaruli samarTalwarmoebis Sedegi.
konvenciis me-6 muxlis 1-li punqti (`samoqalaqo~ nawilSi) exe-
ba mxolod imgvar samarTalwarmoebas, romlis obieqtia „davebi~
(contestations) `samoqalaqo uflebebsa da movaleobebTan~ dakavSire-
biT (`yvela samarTalwarmoeba, romelTa Sedegi gadamwyvetia pira-
di uflebebisa da movaleobebisaTvis~, Ringeisen-is saqmeze gamota-
nil ganaCenSi gamoyenebuli formulireba), maSin, rodesac ubralo
faqti, rom samarTalwarmoebis Sedegs SeeZlo arapirdapiri zegav-
lena moexdina amgvar uflebaze, ar aris sakmarisi, rom xsenebuli
samarTalwarmoeba im kategoriaSi ganixilebodes, romelsac icavs
konvenciis me-6 muxlis 1-li punqti.
2. winamdebare saqmeSi arc samoqalaqo uflebasTan dakavSire-
bul `davas~ (dispute) hqonia adgili. sasamarTlos ganaCeni ar iTva-
liswinebs provinciis sabWoSi ganxorcielebul samarTalwarmoe-
bas, romelmac ganmcxadeblebs Seufarda konkretuli sanqcia, da mi-
iCnevs, rom dava (dispute) `warmoiSva~ im faqtis Sedegad, rom ganmcxa-
deblebma Seitanes saapelacio saCivari pirveli instanciis mier mi-
Rebul gadawyvetilebasTan dakavSirebiT (ix. winamdebre ganaCenis
34-e punqtis 1-li qvepunqti). amgvari msjeloba efuZneba saapela-
cio samarTalwarmoebis obieqtis Sesaxeb sruliad mcdar Sexedule-
bas. faqtobrivi mxaris TvalsazrisiT, saqmis davis (contestation/dispu-
te) obieqti da xasiaTi ar icvleba iurisdiqciis sxvadasxva stadiaze,
damoukideblad im argumentaciisgan, safuZvlebisa da pretenzie-
bisgan, romlebic wamoyenebulia apelaciis dros: Tu samarTalwar-
moeba provinciis sabWoSi ar isaxavda miznad samoqalaqo uflebeb-
30
Tan da movaleobebTan dakavSirebuli davis dadgenas, es ar SeiZle-
boda sxvagvarad yofiliyo saapelacio sabWosa da sakasacio sasa-
marTloSi ganxorcielebuli samarTalwarmoebis mimarT. sxva sit-
yvebiT rom vTqvaT, `dava~ (dispute) dasawyisidanve xsenebuli samar-
Talwarmoebis obieqts warmoadgenda, anu Seusabamo iyo; igi ar SeiZ-
leba `warmoSobiliyo~ (ix. winamdebare ganaCenis 34-e punqtis 1-li
qvepunqti) saapelacio an sakasacio samarTalwarmoebis dros.
3. ganaCeni, cdilobs ra Tavisi sferos SezRudvas, Semoifar-
gleba imis dadgeniT, rom samedicino profesiis ganxorcielebis
ufleba, eqimis mier kerZo praqtikis warmoebis saxiT, xvdeba me-6
muxlis 1-li punqtiT daculi uflebebis sferoSi. Cemi mxriv, am
TvalsazrisiT ver vxedav raime racionalur SesaZleblobas, rom
ganvasxvavoT erTmaneTisagan samedicino praqtikis ganxorcielebis
ufleba eqimisTvis kerZo praqtikis warmoebisas da profesiis gan-
xorcielebis ufleba, magaliTad, sajaro mosamsaxurisTvis sazoga-
doebrivi janmrTelobis dacvis sferoSi an daqiravebulisaTvis,
romelic iRebs xelfass, da, zogadad, samedicino saqmianobis war-
moebis Tu nebismieri sxva profesiis ganxorcielebis ufleba. Tu es
mtkiceba marTebulia, igi unda eqvemdebarebodes ganzogadebas an,
ufro zustad, Tu Cemi daskvna sworia, is ZalaSi unda iyos ara mar-
to konkretuli saqmis SemTxvevaSi, aramed yvela situaciaSi, sadac
igive ZiriTadi winapirobebi arsebobs.
zemoT aRniSnulis gaTvaliswinebiT mxolod Semdegi daskvnis
gakeTebaa SesaZlebeli: me-6 muxlis 1-li punqtiT daculi uflebebi
moicavs nebismieri praqtikis ganxorcielebis uflebas. SeeZloT ki
konvenciis avtorebs, me-6 muxli mxolod amgvar CarCoebSi moeqci-
aT? me mimaCnia, rom amgvari mtkicebis dros sasamarTlo scildeba
konvenciis `evoluciuri~ interpretaciis farglebs, rac gansakuT-
rebiT mizanSewonilia maSin, rodesac konvencia iyenebs zogad da ga-
nusazRvrel terminebs (magaliTad, `aucilebeli demokratiul sa-
zogadoebaSi~), romelTa interpretacia SesaZlebelia wevr saxel-
mwifoebSi socialuri koncefciebis evoluciis Sesabamisad.
ufro metic, im faqts, rom ganaCeni Tavs ikavebs am daskvnis — er-
TaderTi daskvnis, romelic marTlzomierad gamomdinareobs misi Zi-
riTadi winapirobebidan — aSkara gacxadebisagan da upiratesobas ani-
Webs sakiTxis bundovnad datovebas, mivyavarT samarTlebrivi gaur-
kvevlobisken, rac gansakuTrebiT seriozuli sakiTxia yvela wevr sa-
xelmwifoSi arsebuli situaciebisa da problemebis gaTvaliswinebiT.
4. da bolos, ganaCenis Sedegia sajaroobis ararsebobis gamo
darRvevis dadgena im saqmeebSi, romlebSic aranairad ar aRiniSne-
boda proceduruli garantiebis mizani, me-6 muxlis 1-li punqti
31
rom emsaxureba, rodesac moiTxovs sajaro mosmenas da ganaCenis sa-
jarod gamocxadebas (Sesabamisad, darRvevis dadgena me-6 muxlis 1-
li punqtis debulebebis mxolod formaluri darRvevis gamo); es
maZlevs kidev erT safuZvels gancxadebisaTvis, rom konvenciis me-
6 muxli ar miesadageba aRniSnul saqmeebs.
32
asaniZe saqarTvelos
winaaRmdeg
Asanidze v. Georgia
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo
35
saqarTvelos mTavrobam acnoba sasamarTlos, rom misma molaparake-
bebma aWaris adgilobriv xelisuflebasTan ver miaRwia warmatebas da
rom mas ar SeeZlo sasamarTlosaTvis megobrul morigebasTan
dakavSirebiT winadadebebis wardgena.
7. 2003 wlis 18 marts palatam sxva SemadgenlobiT (b-ni gakur
iorundsoni, romelmac SemdgomSi ver SeZlo saqmis ganxilvaSi monaw-
ileobis miReba, b-nma l. lokaidesma Secvala) uari ganacxada iurisdiq-
ciaze didi palatis sasargeblod, risi winaaRmdegic arc erTi mxare
ar yofila (konvenciis 30-e muxli da reglamentis 72-e muxli).
8. didi palatis Semadgenloba ganisazRvra konvenciis 27-e muxlis
me-2 da me-3 punqtebisa da reglamentis 24-e muxlis Sesabamisad.
9. vinaidan saqmis meore seqciisTvis gadacemisas mTavrobas ar
warmoudgenia raime samarTlebrivi argumentacia arsebiT mxaresTan
dakavSirebiT, 2003 wlis 11 ivliss didi palatis prezidentma mxareebi
moiwvia werilobiTi komentarebis warsadgenad im saCivrebis arsebiT
mxareebTan mimarTebaSi, romlebic gamocxadda daSvebulad (reglamen-
tis 59-e muxlis 1-li punqti da 71-e muxlis 1-li da me-2 punqtebi). gan-
mcxadebelma da mTavrobam warmoadgines werilobiTi mimoxilvebi
ganacxadis arsebiT mxaresTan dakavSirebiT.
10. 2002 wlis 18 ivliss, 2003 wlis 17 Tebervalsa da 15 seqtembers
b-nma hinkerma, strasburgis advokatTa kolegiis wevrma, mimarTa
sasamarTlos, mieca samarTalwarmoebaSi mesame mxared CarTvis
nebarTva Tamaz da Tengiz asaniZeebisa da maTi kriminaluri
dajgufebis mier Cadenili danaSaulebis Sedegad dazaralebulTaTvis
— aWaris avtonomiuri respublikis umaRlesi sasamarTlos
Tavmjdomaris moadgilis b-ni v. xaxutaiSvilisTvis da aWaris adgilo-
brivi xelisuflebisaTvis, romelsac warmoadgenda b-ni a. abaSiZe,
aWaris avtonomiuri respublikis umaRlesi sasamarTlos
Tavmjdomare (konvenciis 36-e muxlis me-2 punqti).
11. 2003 wlis 9 oqtombers mTavrobam sTxova sasamarTlos, aWaris
xelisuflebisaTvis mieca nebarTva, saqmeSi mesame mxared CarTuliyo.
12. 2003 wlis 30 oqtombers, didi palatis mosamarTleebTan kon-
sultaciebis gamarTvis Semdeg, prezidentma uariT upasuxa
mimarTvebs mesame mxared CarTvis Taobaze nebarTvis micemasTan
dakavSirebiT. rac Seexeba Txovnas aWaris avtonomiuri respublikis
xelisuflebis saxeliT, prezidentma miuTiTa, rom sasamarTloSi
samarTalwarmoebisas mopasuxe saxelmwifos xelisuflebas, maT Soris,
regionis xelisuflebas (Tundac es ukanaskneli avtonomiis statusiT
sargeblobdes), principSi, moeTxoveba, warmodgenili iyos cen-
traluri mTavrobis mier da, Sesabamisad, ar SeuZlia
samarTalwarmoebaSi mesame mxared CarTva.
36
13. Tumca 2003 wlis 9 oqtombris TxovnasTan dakavSirebiT
prezidentma Seaxsena mTavrobas, rom mas hqonda ufleba,
delegaciaSi sasamarTloSi 2003 wlis 19 noembris mosmenaze gamocx-
adebis uflebamosilebiT Seeyvana regionis xelisuflebis warmo-
madgenlebi.
14. 2003 wlis 8 noembers mTavrobam acnoba sasamarTlos, rom
delegaciaSi Sediodnen aWaris xelisuflebis warmomadgenlebi.
15. 2003 wlis 17 noembers b-nma hinkerma, b-nma abaSiZem da b-nma
xaxutaiSvilma b-ni WeliZis, sasamarTloSi saqarTvelos generaluri
warmomadgenlis, meSveobiT mimarTes sasamarTlos mosmenis gadavade-
bis TxovniT, radgan aWaris adgilobriv xelisuflebas ar hqonda
momzadebisaTvis sakmarisi dro mas Semdeg, rac centralurma
mTavrobam miiRo delegaciaSi aWaris adgilobrivi xelisuflebis
warmomadgenelTa Seyvanis gadawyvetileba. 2003 wlis 18 noembers
sasamarTlos prezidentma ar daakmayofila es mimarTva.
16. amgvarad, 2003 wlis 19 noembers adamianis uflebaTa SenobaSi,
strasburgSi, gaimarTa saqmis mosmena (reglamentis 59-e muxlis me-3
punqti).
q-ni l. muxaSavria,
b-ni z. xatiaSvili, advokatebi;
q-ni v. vandova,
q-ni m. gioSvili, mrCevlebi;
b-ni d. asaniZe, ganmcxadeblis vaJi.
37
hinkeris gamosvlebi da maTi pasuxebi mosamarTleTa mier dasmul
kiTxvebze.
17. gaiTvaliswina ra 2003 wlis noemberSi saqarTveloSi
ganviTarebuli movlenebi, romlebmac ganapiroba, kerZod, preziden-
tis, b-ni eduard SevardnaZis, gadadgoma, 2003 wlis 28 noembers didi
palatis prezidentma sTxova mxareebs, ecnobebinaT nebismieri iseTi
cvlilebis Sesaxeb, romelic gavlenas moaxdenda sasamarTlosaTvis
maT mier ukve wardgenil mimoxilvebze.
18. 2003 wlis 15 dekembers, mas Semdeg, rac miecaT damatebiT vada,
mxareebma warmoadgines mimoxilvebi.
19. 2004 wlis 15 ianvars mTavrobam waradgina komentarebi ganmcx-
adeblis saCivarze, romelic exeboda samarTlian dakmayofilebas,
reglamentis me-60 muxlis me-3 punqtis Sesabamisad.
faqtebi
I. saqmis garemoebebi
20. ganmcxadebeli daibada 1944 wels saqarTveloSi. amJamad igi
imyofeba patimrobaSi baTumSi, aWaris avtonomiuri respublikis
dedaqalaqSi (saqarTvelo).
38
22. 1999 wlis 1 oqtombris #1200 gankargulebiT saqarTvelos
prezidentma Seiwyala ganmcxadebeli da sasjelis darCenili ori weli
Seucvala gamosacdeli vadiT.
gankargulebis Sesabamisi debulebebi ase ikiTxeba:
39
27. amavdroulad, 1999 wlis 11 dekembers ganmcxadebels brali
daedo sisxlis samarTlis sxva danaSaulis CadenaSi (ix. winamdebare
ganaCenis 33-e da momdevno punqtebi).
28. 2000 wlis 24 martis gadawyvetilebiT Tbilisis saolqo
sasamarTlom uaryo baTumis Tambaqos kombinatis sarCeli
dausabuTeblobis motiviT. sasamarTlom daadgina, rom procedu-
ruli xarvezebi (Sewyalebis komisiis mosazrebisa da ganmcxadeblis
sinanulis ararseboba), romlebsac asaCivrebdnen, ar xdida prezi-
dentis brZanebas ukanonos, vinaidan Sewyalebis ufleba
saqarTvelos prezidentisTvis miniWebuli absoluturi konstitu-
ciuri uflebaa. gadawyvetilebaSi naTqvami iyo, rom, ramdenadac
ganmcxadeblis Sewyaleba ar exeboda materialuri zianis damatebiT
anazRaurebas, sawarmos SeeZlo Semdgomi samarTalwarmoebis
aRZvra am mizniT; rac Seexeba danarCen sakiTxebs, sawarmos ar hqon-
da prezidentis Sewyalebis marTlzomierebis an prezidentis
brZanebis kanonierebis gasaCivrebis safuZveli. saolqo
sasamarTlom aRniSna, agreTve, rom, kanonmdeblobis Sesabamisad,
sawarmos ar SeeZlo moeTxova ganmcxadeblis winaaRmdeg sisxlis
samarTalwarmoebis ganaxleba. sasamarTlom ganacxada, rom, misi
azriT, ganmcxadeblis patimroba arRvevda adamianis uflebaTa
evropuli konvenciis me-5 muxlis 1-l punqts.
29. 2000 wlis 11 ivliss saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom ar
daakmayofila baTumis Tambaqos kombinatis sakasacio saCivari
dausabuTeblobis safuZvelze. man aRniSna, rom sadavo
gadawyvetileba ganmcxadeblis Sewyalebis Taobaze ucvlelad
tovebda ganmcxadeblis ZiriTad sasjels da sawarmosaTvis miyeneb-
uli materialuri zianis anazRaurebis valdebulebas, rac imiT iyo
ganpirobebuli, rom sasjelis darCenili ori weli Secvlili iqna
pirobiT ori wlis gamosacdeli vadiT. saqarTvelos uzenaesma
sasamarTlom ganacxada, rom prezidentis Sewyaleba calsaxad isax-
avda miznad ganmcxadeblis dauyovnebliv gaTavisuflebas, magram
ar cvlida ZiriTad da damatebiT sasjelebs. rac Seexeba
saqarTvelos prezidentis mier msjavrdebulTa Sewyalebis
uflebis gamoyenebis Taobaze wesebis Seusruleblobas, uzenaesma
sasamarTlom daadgina, rom 1998 wlis 13 maisis brZanebuleba
iTvaliswinebda qveynis prezidentis kancelariis muSaobis wesebsa
da principebs da rom maT Seusruleblobas araviTar SemTxvevaSi ar
SeeZlo xeli SeeSala saqarTvelos prezidentisaTvis Sewyalebis
konstituciuri uflebis ganxorcielebaSi.
30. aWaris avtonomiuri respublikis adgilobriv xelisuflebas
ganmcxadebeli 2000 wlis 11 ivlisis Semdegac baTumSi, aWaris
40
uSiSroebis saministros sagamoZiebo izolatorSi hyavda patimrobaSi.
31. ganmcxadeblis Sewyalebis kanonierebis sakiTxi parlamentis
biurom 2002 wlis 24 ivniss gadasca calkeuli Tanamdebobis pirebis
qmedebaTa kanonierebis Semswavlel droebiT sagamoZiebo komisias,
romelmac 2002 wlis 26 seqtembers warmoadgina daskvna (ix. winamdebare
ganaCenis 72-e da momdevno punqtebi).
32. 2002 wlis 4 oqtombers saqarTvelos prezidentma gamosca
brZanebuleba `msjavrdebulTa Sewyalebis gamoyenebis wesis Sesaxeb~
1998 wlis 13 maisis brZanebulebaSi cvlilebisa da damatebis Setanis
Taobaze. brZanebulebis axali me-10.1 muxli saqarTvelos prezidents
konstituciis 73-e muxlis 1-li punqtis `o~ qvepunqtis safuZvelze
aniWebda uflebamosilebas, am brZanebulebiT dadgenil sxva
damatebiT moTxovnaTa Sesrulebis gareSe Seewyalebina msjavrdebuli
pirebi.
41
samarTlis saqmis farglebSi. generaluri prokuraturis azriT, ram-
denadac v. g.-s gatacebasa da mkvlelobasTan dakavSirebiT saqmis sru-
lyofilma Seswavlam ar gamoavlina raime mtkicebuleba, rom ganmcx-
adebeli im kriminaluri dajgufebis wevri iyo, romelsac b-ni daviT
asaniZe xelmZRvanelobda, ar arsebobda momxdaridan eqvsi wlis Semdeg
im saqmesTan dakavSirebiT misi braldebis safuZveli.
37. 2000 wlis 20 marts baTumis pirveli instanciis sasamarTlom
samoqalaqo mxaris sarCelis safuZvelze gaauqma xsenebuli
gadawyvetileba. Sesabamisad, 2000 wlis 28 aprils aWaris avtonomiuri
respublikis prokuraturam miiRo gadawyvetileba ganmcxadeblis
winaaRmdeg sisxlis samarTalwarmoebis ganaxlebis Taobaze. brZaneba
winaswari gamoZiebis dasrulebis Sesaxeb miRebuli iqna 2000 wlis 29
aprils.
38. ganmcxadebeli wardga aWaris umaRles sasamarTlos winaSe da
uaryo yvela braldeba. misi mtkicebiT, meore braldebas safuZvlad
edo SeTqmuleba misi dadanaSaulebis mizniT. ganmcxadebelma uaryo b-
n daviT asaniZesa da mis TanamonawileebTan (romlebic dapatimrebamde
aWaris tyeebSi emalebodnen marTlmsajulebas) raime kavSiris arsebo-
ba da aRniSna, rom v. g.-s gatacebis mizniT isini ar dauqiravebia. v. g.
mokluli iqna b-ni daviT asaniZis dajgufebis mier da, braldebis sami
mowmis mtkicebis sawinaaRmdegod, saxelmwifo moxelis gataceba ver
Seuwyobda xels ganmcxadeblis, rogorc baTumis meris, Zalauflebis
ganmtkicebas. ganmcxadebelma sasamarTlos mimarTa TxovniT, ecno
misi udanaSauloba.
39. aWaris umaRlesma sasamarTlom daadgina, rom Tumca ganmcx-
adebelma uaryo dajgufebisTvis daxmarebis gaweva gatacebis saqmeSi,
romelic msxverplis mkvlelobiT damTavrda, misi brali dadgenili
iqna braldebis sami mowmis: b-ni daviT asaniZis, kriminaluri
dajgufebis xelmZRvanelis, da dajgufebis ori wevris, b-ni mamuka
mosiavasa da b-ni Tamaz jinWaraZis, CvenebebiT. 1996 wlis 20 seqtembers
samive aRniSnul pirs b-n Tamaz asaniZesTan, ganmcxadeblis ZmasTan,
erTad msjavri daedoT, inter alia, v. g.-s mkvlelobaSi.
40. ganmcxadeblis sasamarTlo procesze moewyo b-ni daviT
asaniZisa da ganmcxadeblis dapirispireba. pirvelis mtkicebiT, gat-
acebis ganxorcielebis mizniT ganmcxadebelma igi uzrunvelyo fula-
di saxsrebiTa da ori avtomaturi cecxlsasroli iaraRiT.
41. b-nma mosiavam ganacxada, rom ar icnobda ganmcxadebels da
arasdros Sexvedria mas. misi TqmiT, mxolod Tvali mohkra ganmcx-
adebels, rodesac Tan axlda b-n daviT asaniZes masTan Sexvedrisas, da
moismina, rogor misca miTiTeba daviT asaniZes v. g.-s gatacebis
Taobaze.
42
42. ganaCenidan Cans, rom b-n jinWaraZes, mesame mowmes, ar
SeeZlo sasamarTloSi gamocxadeba avadmyofobis mizeziT, ris
gamoc mosamarTleebma mas aWaris uSiSroebis saministros
sagamoZiebo izolatoris ufrosis oTaxSi mousmines. rogorc
jinWaraZem ganacxada, igi ar icnobda ganmcxadebels da mxolod
televiziiT hyavda nanaxi. man b-ni daviT asaniZis meSveobiT gaigo,
rom ganmcxadeblis Zmam, b-nma Tamaz asaniZem, v. g.-s mokvlis
miTiTeba misca dajgufebas. b-n daviT asaniZes ar undoda
mkvlelobaSi monawileobis miReba da iZulebuli gaxda,
Sexvedroda ganmcxadebels, romelic, rogorc man icoda, idga am
SeTqmulebis ukan. ganmcxadebelma b-n daviT asaniZes swored am
Sexvedris dros uTxra, rom ar arsebobda v. g.-s fizikuri
ganadgurebis aucilebloba, igi mxolod unda gaetacebinaT. 1993
wlis 2 oqtombers dajgufebis sami wevri baTumis quCaSi
Causafrda dazaralebuls da ganmcxadeblis miTiTebebis
Sesabamisad misi gatacebis mcdelobisas SemTxveviT mokla.
43. aWaris umaRlesma sasamarTlom aRniSna, rom ganmcxadeb-
lis braleuloba dadasturda ara mxolod sami mowmis CvenebebiT,
aramed im faqtiTac, rom isini msjavrdebul iqnen saqarTvelos
uzenaesi sasamarTlos mier 1996 wlis 20 seqtembers. am sakiTxis
Taobaze Semdgomi argumentaciis gareSe aWaris umaRlesma
sasamarTlom daaskvna, rom ganmcxadeblis saqmesa da b-n daviT
asaniZisa da misi Tanabraldebulebis saqmes Soris mWidro
kavSiric rom yofiliyo, ganmcxadeblis saqme warmoadgenda
damoukidebel sisxlissamarTlebriv qmedebas, romelic moicavda
b-ni daviT asaniZis kriminaluri dajgufebis saqmianobaSi monaw-
ileobas da v. g.-s mkvlelobas. sasamarTlos azriT, sisxlis
samarTlis kanonmdeblobis mixedviT ganmcxadebeli uSualod iyo
pasuxismgebeli am movlenebze.
44. Sesabamisad, 2000 wlis 2 oqtombers ganmcxadebels msjavri
daedo da Seefarda 12 wliT Tavisuflebis aRkveTa mkacri reJimis
sasjelaRsrulebis dawesebulebaSi.
45. aWaris umaRlesma sasamarTlom aRniSna, rom ganmcxadebeli
patimrobaSi iyo 1993 wlis 4 oqtombers misi dakavebidan mTeli am xnis
ganmavlobaSi da igi prezidentis 1999 wlis 1 oqtombris Sewyalebis
Semdegac ar gauTavisuflebiaT. Sesabamisad, ganmcxadebeli sasjels
1993 wlis 4 oqtombridan ixdis.
46. ganmcxadebelma sakasacio saCivriT mimarTa saqarTvelos
uzenaes sasamarTlos. centraluri xelisuflebis organoebi ramden-
jerme Seecadnen, mosmenis dRisaTvis ganmcxadebeli baTumidan
TbilisSi yofiliyo gadayvanili. saqarTvelos iusticiis ministrma
43
saqarTvelos saxelmwifo uSiSroebis ministrisa da saxalxo dam-
cvelis meSveobiT sTxova aWaris xelisuflebas, uzrunveleyo ganmcx-
adeblis dedaqalaqSi gadayvana, magram uSedegod.
47. 2001 wlis 29 ianvars saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos
sisxlis samarTlis saqmeTa palatam ganmcxadeblis dauswreblad
moismina saapelacio saCivari, gaauqma 2000 wlis 2 oqtombris ganaCeni
da gaamarTla ganmcxadebeli.
48. sasamarTlom, inter alia, aRniSna:
44
piradi interesidan gamomdinare~. magram uzenaesi sasamarTlos
azriT, saqmis masalebSi arsebuli mtkicebuleba sawinaaRmdegoze
miuTiTebda da `ar iZleoda safuZvels, gakeTebuliyo daskvna,
TiTqos daviT asaniZes ar hqonda aranairi piradi interesi ganmcx-
adeblis winaaRmdeg gancxadebis gasakeTeblad anda TiTqos amgvari
gancxadeba dasabuTebuli iyo da simarTles Seesabameboda~.
sasamarTlom aRniSna, rom, ganmcxadeblis TqmiT, b-n daviT
asaniZesTan urTierToba daiZaba sagvareulo sasaflaos (sadac
dasaflavebulni arian maTi mamebi) gayofis Taobaze davis Sedegad.
b-n daviT asaniZes 1999 wlis 20 seqtembris mosmenaze ar uaryvia am
davis arseboba. Sesabamisad, uzenaesma sasamarTlom daadgina, rom b-
ni daviT asaniZis mtkiceba massa da ganmcxadebels Soris arajansaRi
urTierTobis ararsebobis Taobaze ar Seesabameboda simarTles.
50. sasamarTlom daadgina, rom ar SeiZleboda ganmcxadebeli
damnaSaved ecnoT mxolod im gancxadebebis safuZvelze, romlebic
movlenebidan eqvsi wlis Semdeg b-nma daviT asaniZem gaakeTa.
51. uzenaesma sasamarTlom aRniSna, rom b-ni daviT asaniZis garda,
am ukanasknelis kriminaluri dajgufebis saqmianobaSi monawileobaSi
ganmcxadebeli SemdgomSi b-nma mosiavam da b-nma jinWaraZemac
daadanaSaules. amasTanave, am pirebma ganmcxadebeli maTi sasamarTlo
procesebidan mxolod ramdenime wlis Semdeg amxiles. Tumca orive
maTganma aRniSna, rom ar icnobdnen ganmcxadebels da gatacebaSi misi
monawileobis ambavi b-ni daviT asaniZisagan icodnen. uzenaesma
sasamarTlom daadgina, rom aseT garemoebebSi b-ni mosiavasa da b-ni
jinWaraZis gancxadebebi ar SeiZleboda yofiliyo namdvili da
utyuari mtkicebuleba.
52. aRiniSna, agreTve, rom b-ni mosiavas da b-ni jinWaraZis mtkice-
bebi ganmcxadeblis mier v. g.-s gatacebis mizniT dajgufebis fuliTa
da ori avtomaturi cecxlsasroli iaraRiT uzrunvelyofis Sesaxeb
ar iqna damtkicebuli.
53. ganmcxadeblis saqmeze pirveli instanciis sasamarTlos mier
gamoyenebuli sxva mtkicebulebis Seswavlisa da 1996 wlis sasamarTlo
procesze b-ni daviT asaniZis mier micemul CvenebebTan misi Sedarebis
Semdeg uzenaesma sasamarTlom daadgina:
45
54. garda amisa, uzenaesma sasamarTlom aRmoaCina seriozuli pro-
ceduruli xarvezebi ganmcxadeblis winaaRmdeg mimarTuli sisxlis
samarTalwarmoebisas. sxva sakiTxebis garda, uzenaesma sasamarTlom
aRniSna, rom ganmcxadeblis Txovna gatacebis braldebasTan
dakavSirebiT b-n daviT asaniZesTan dapirispirebis Sesaxeb prokura-
turis gamomZiebelma 2000 wlis 6 marts im motiviT ar daakmayofila,
rom es Txovna ar ukavSirdeboda b-ni daviT asaniZis saqmes da miznad
isaxavda samarTalwarmoebis gaWianurebas. uzenaesi sasamarTlos
azriT, mokvlevis organoebma saTanadod ar gamoiZies ganmcxadeblis
mamxilebeli braldeba.
55. uzenaesma sasamarTlom aRniSna: `gasaCivrebuli ganaCenis
Sesabamisad, miuxedavad imisa, rom es saqme ramdenadme ukavSirdeboda
daviT asaniZisa da misi Tanabraldebulebis saqmes, igi damoukidebel
sisxlissamarTlebriv qmedebas warmoadgenda. Tumca imave ganaCenSi
naTqvamia, rom Tengiz asaniZis brali, mis winaaRmdeg sxva mtkicebule-
bebis garda, dadasturda daviT asaniZisa da misi Tanabraldebulebis
msjavrdebiT, rac ukve kanonier ZalaSi iyo Sesuli.~ uzenaesma
sasamarTlom amis gancxadebisas aseve aRniSna: `ganaCenSi saerTod ar
aris axsnili, rogor dasturdeba Tengiz asaniZis brali im ganaCeniT,
romliTac daviT asaniZe da sxvebi arian msjavrdebulni ... policiis
ufrosis ... ganzrax mkvlelobisaTvis maSin, roca Tengiz asaniZes
brali misi motacebis organizebaSi daedo.~ Sesabamisad, uzenaesi
sasamarTlos azriT, saqmis ganmxilvel sasamarTlos faqtobrivad ar
gadauwyvetia, rogor unda ganxiluliyo ganmcxadeblis saqme: rogorc
b-ni daviT asaniZis saqmis Semadgeneli nawili Tu rogorc damoukide-
beli sisxlissamarTlebrivi qmedeba.
amgvarad, uzenaesma sasamarTlom ganmcxadeblis msjavrdeba
ukanonod miiCnia sxva mizezebiT, romlebic exeba saqmis faqtobrivi
garemoebebis araswor samarTlebriv Sefasebas.
56. Sesabamisad, sasamarTlom daadgina:
46
moiTxovos sisxlis samarTalwarmoebis organoebis ukanono da
dausabuTebeli moqmedebis Sedegad miyenebuli zianis anazRaureba.~
47
2001 wlis 9 Tebervals saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom miiRo
Setyobineba, xelmowerili aWaris uSiSroebis saministros sagamoZiebo
izolatoris ufrosis mier, romliTac es ukanaskneli adasturebda
werilis miRebas.
63. 2001 wlis 18 maiss saxalxo damcvelma uSualod b-n aslan
abaSiZes, aWaris avtonomiuri resublikis meTaurs, mimarTa weriliT:
48
67. mTavrobis TqmiT, 2001 wlis 3 seqtembers saqarTvelos samxe-
dro prokuraturam brZana aWaris uSiSroebis saministros im
Tanamdebobis pirTa samarTalSi micema, romlebic sisxlis samarTlis
kodeqsis Sesabamisad eWvmitanilni iyvnen ganmcxadeblis
gamamarTlebeli, 2001 wlis 29 ianvris ganCinebis aRusruleblobaSi.
xsenebuli pirebi policiis mier iZebnebian.
68. 2002 wlis 8 ianvris weriliT ganmcxadeblis vaJma Seatyobina
sasamarTlos mamis janmrTelobis gauaresebis Sesaxeb. 2001 wlis 4
dekembriT daTariRebuli samedicino cnobis mixedviT, ganmcxadebels
awuxebda gastriti, gulis ukmarisoba da saylapavi milis anTeba.
vinaidan yovelive es seriozul problemebs uqmnida ganmcxadebels
dietis TvalsazrisiT, misi vaJi moiTxovda gadaudebel samedicino
daxmarebas.
69. 2003 wlis 28 maiss mTavrobam sasamarTlos gaugzavna b-ni
SevardnaZis mier b-ni abaSiZisTvis, aWaris avtonomiuri respublikis
meTaurisTvis, 2003 wlis 4 marts gagzavnili werili, romelSic
naTqvami iyo:
49
yuradReba miapyro parlamentis komisiis daskvnas (ix. winamdebare
ganaCenis 72-e da momdevno punqtebi), romelSic xazgasmuli iyo
samarTalwarmoebisas daSvebuli is mravali xarvezi, ganmcxadeblis
Sewyaleba da gamarTleba rom ganapiroba. parlamentis komisiis daskv-
naze da adamianis uflebaTa evropuli konvenciis me-7 oqmis me-2
muxlze dayrdnobiT aWaris umaRlesi sasamarTlos Tavmjdomarem
saqarTvelos prezidents mimarTa winadadebiT ganmcxadeblis
sasamarTlo procesis ganaxlebis Taobaze, raTa misi saqme gan-
xiluliyo moxsenebaSi Camoyalibebuli sakiTxebis kuTxiT.
71. werilSi isic aRiniSna, rom ganmcxadeblis mimarTva adamianis
uflebaTa evropuli sasamarTlosaTvis warmoadgenda mimarTvis
uflebis borotad gamoyenebas konvenciis 35-e muxlis me-3 punqtis
Sesabamisad da rom ganmcxadebels am kuTxiT daxmareba aRmouCines
saqarTvelos generalurma prokuraturam, saxalxo damcvelma,
saqarTvelos uzenaesma sasamarTlom da erovnuli uSiSroebis sabWom.
aWaris umaRlesi sasamarTlos Tavmjdomarem aRniSna, agreTve, rom,
radgan parlamentis komisia warmoadgenda erovnul xelisuflebas
konvenciis me-13 muxlis Sesabamisad, ganmcxadebels ar SeeZlo emt-
kicebina, TiTqos amowura Sidasaxelmwifoebrivi mimarTvis
saSualebebi 2002 wlis 26 seqtembramde — komisiis mier daskvnis
miRebamde. miapyro ra saqarTvelos prezidentis yuradReba am sakiTxs,
aWaris umaRlesi sasamarTlos Tavmjdomarem aRniSna, rom
saqarTvelos iusticiis saministrom gagzavnili mimoxilviT
SecdomaSi Seiyvana adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo.
50
bic, romlebSic moxda ganmcxadeblis msjavrdeba, xolo
samarTalwarmoebis meore etapze — misi gamarTleba. daskvnis
SesavalSi komisiam Camoayaliba is mizezebi, romelTa gamoc
gaafarTova uflebamosilebis sfero. kerZod, man ganacxada: `imis
gaTvaliswinebiT, rom aRniSnuli sakiTxi [prezidentis Sewyaleba] erT
calkeul proceduras an samarTalwarmoebas ar warmoadgens da, amave
dros, yvela procedura da warmoeba erTmaneTTan
mizezSedegobrivadaa dakavSirebuli, komisiam srulyofili suraTis
warmosaxvis mizniT mizanSewonilad CaTvala, Seeswavla msjavrdebul
T. asaniZis braldebis saqmeTa qronologia, samarTalwarmoebis
dinamika da gadawyvetilebaTa miRebis safuZvlianobis sakiTxebi.~ amg-
varad, saxeze iyo moxsenebis ori sruliad gansxvavebuli nawili: erTi
exeboda prezidentis Sewyalebis kanonierebas, xolo meore — ganmcx-
adeblis winaaRmdeg mimarTuli sisxlis samarTalwarmoebisas qveynis
sasamarTloebis mier miRebul gadawyvetilebebs.
a) prezidentis Sewyaleba
51
Seusabamobebic: `[ganmcxadeblis] masalebi~ ar waredgina saqarTvelos
prezidentis mier daniSnul Sewyalebis sakiTxTa komisias, ganmcxadeb-
lis gvari ar iyo Setanili Sesawyalebel msjavrdebul pirTa siaSi,
romelic waredgina prezidents aWaris xelisuflebis mier, da misi
Txovnis Sesabamisad masze ar gacemula daxasiaTeba an Suamdgomloba
aWaris penitencialuri dawesebulebebidan.
76. komisiam daadgina, rom prezidentis erT-erTma mrCevelma,
erovnuli uSiSroebis sabWos mdivnis moadgilem, ganmcxadeblis
SewyalebasTan dakavSirebuli dokumentacia moqmedi wesebis
darRveviT moamzada da prezidents mxolod ganmcxadeblis 1999 wlis
15 ianvris werilze dayrdnobiT warudgina. komisiam aRniSna, rom,
sisxlis samarTlis saproceso normebis Sesabamisad, Sewyalebis
Txovna unda gadascemoda sasamarTlos da ara saqarTvelos prezi-
dents.
77. komisiis azriT, Tundac Tu davuSvebT, rom saqarTvelos
prezidents hqonda ganmcxadeblis Sewyalebis uflebamosileba nor-
matiuli aqtebiT gansazRvruli wesis (romelic iTvaliswinebda
Sewyalebis Txovnebis ganxilvas jer kompetenturi organos mier)
daucvelad, gadawyvetileba miRebuli iqna 1999 wlis oqtombris
arCevnebamde cota xniT adre da aSkarad politikuri mosazrebebiT
iyo ganpirobebuli.
52
baTumis Tambaqos kombinatis saCivris ganxilvaze. kerZod, komisiis
azriT, Tbilisis saolqo sasamarTlos gadawyvetileba scildeba
sasarCelo davis sagans, vinaidan sawarmos ar surda ganmcxadeblis
winaaRmdeg sisxlissamarTlebrivi devnis ganaxleba. amitom saolqo
sasamarTlos ar unda gamoetana gadawyvetileba ganmcxadeblis
xangrZlivi patimrobis kanonierebasTan dakavSirebiT. ramdenadac
xsenebuli ori sakiTxi Sedioda sisxlis samarTlis da ara adminis-
traciuli sasamarTlos iurisdiqciaSi, komisiam miiCnia, rom Tbilisis
saolqo sasamarTlo prezidentis gasaCivrebuli aqtis kanonierebis
ganxilviT unda Semofargluliyo.
81. garda amisa, komisiam aRniSna, rom prezidentis Sewyaleba exe-
boda mxolod cixeSi patimrobas da ara ganmcxadeblis valdebulebas,
baTumis Tambaqos kombinatisaTvis gadaexada kompensacia miyenebuli
materialuri zaralisaTvis. amdenad, Tbilisis saolqo sasamarTlos
unda ganexila prezidentis Sewyalebis samarTlebrivi Sedegebic
damatebiT sasjelTan mimarTebaSi.
b) ganmcxadeblis gamarTleba
53
saapelacio saCivari da `reagireba ar moaxdines b-ni daviT asaniZisa da
b-ni nodar SoTaZis mcdelobebze, mZime danaSaulis CadenaSi
emxilebinaT ganmcxadebeli~, unda aReZraT `sisxlis samarTlis axali
saqme im dros (anu 1993 wels) moqmedi sisxlis samarTlis saproceso
kodeqsis 257-e muxlis Sesabamisad~.
85. komisiam miiCnia, rom simarTlis dadgenisaTvis mniSvnelovani
zogierTi detalis dazustebis mizniT saqarTvelos uzenaes
sasamarTlos unda moesmina ara marto gamoZaxebuli mowmeebisaTvis,
aramed b-ni daviT asaniZisTvisac, romelic unda dakiTxuliyo 1996
wels misi saqmis ganmxilvel mosamarTlesTan araoficialuri
Sexvedris Taobaze, da mosamarTlisTvisac. unda dadgeniliyo, vis
mier da ra garemoebebSi iqna Cawerili sxdoma, romelzec b-nma daviT
asaniZem araoficialurad daadanaSaula ganmcxadebeli dajgufebis
saqmianobaSi monawileobaSi, unda garkveuliyo, agreTve, ratom ar
miuTiTa xsenebulma mosamarTlem es sakiTxi 1996 wlis 20 seqtembris
ganaCenSi.
86. komisiam gaakritika uzenaesi sasamarTlo imis gamo, rom ar
moismina im sxva ori adamianis Cveneba, romlebic aseve amxiles b-nma
daviT asaniZem da ganmcxadeblis vaJma. komisiam miiCnia, rom uzenaesi
sasamarTlos mosamarTleebs, romlebmac moismines ganmcxadeblis
saqme, unda mieRoT brZaneba eqspertis daskvnis mopovebis Taobaze,
raTa dadgeniliyo, vis mier da rodis iqna SeZenili cecxlsasroli
iaraRi, sabrZolo masala da teqnikuri aRWurviloba, romelic 1996
wels iqna amoRebuli b-ni daviT asaniZis saqmeze. mosamarTleebs arc
imis garkveva ucdiaT, Tu ratom ar miiRo prokurorma brZaneba ganmcx-
adeblis saqmisa da b-ni daviT asaniZis saqmis gaerTianebis Sesaxeb.
87. da bolos, komisiam daadgina, rom saqarTvelos uzenaesma
sasamarTlom `ar gaagzavna gamoZiebaSi braldebis saqme~ da rom mas `ar
unda mieRo gamamarTlebeli gadawyvetileba, romelic iyo ukanono,
arasamarTliani da efuZneboda arasakmarisad gamoZiebul faqtebs.~
88. komisiis azriT, `saqmis Seswavlisas axlad aRmoCenili gare-
moebebi Tavisi mniSvnelobiT moiTxovda gamokvlevas da Sefasebas~. es
ki imaze miuTiTebda, rom `jer kidev ar iyo amowuruli samarTlebrivi
saSualebebi saqmesTan dakavSirebiT saboloo WeSmaritebis dasadge-
nad~. sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 593-e muxlis me-2 punqtis
(g) qvepunqtisa da 539-e muxlis safuZvelze komisiam miiCnia, rom ganm-
cxadeblis sasamarTlo procesi unda ganaxlebuliyo.
89. 2003 wlis 25 marts saqarTvelos generalurma prokuraturam
ar daakmayofila samoqalaqo mxaris Txovna ganmcxadeblis saqmis
ganaxlebisa da parlamentis komisiis daskvnis safuZvelze Tavidan
ganxilvis Sesaxeb. generalurma prokuraturam daadgina, inter alia, rom
54
daskvnaSi Camoyalibebuli mosazrebebi ar warmoadgenda axlad
aRmoCenil garemoebebs, ris gamoc SesaZlebeli iqneboda ganmcxadeb-
lis saqmis ganaxleba. axlad aRmoCenili garemoebebis ararsebobisas
uzenaesi sasamarTlos ganaCeni saboloo iyo da ar eqvemdebareboda
gasaCivrebas saqarTvelos kanonmdeblobis Sesabamisad.
a) prezidentis Sewyaleba
55
Sewyalebas ukanonos, gansakuTrebiT imitom, rom, rogorc amas adgili
hqonda ganmcxadeblis saqmeSi, aWaris cixis xelmZRvanelobisagan
saqmis masalebisa da detalebis moZieba sirTuleebTan iyo
dakavSirebuli. saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomarem
aseve miuTiTa, rom am saqmeSi Sewyaleba warmoadgenda wlebis
ganmavlobaSi ukanono patimrobaSi myofi msjavrdebuli pirisaTvis
samarTlianobis aRdgenis mcdelobas.
93. uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomarem aRniSna, agreTve, rom
daskvnis nawili, romelic exeboda aWaris umaRlesi sasamarTlos 1999
wlis 11 noembris ganaCens, procesualuri xarvezebis gamo prezidentis
Sewyalebas baTilad da Zaladakargulad rom acxadebda, ar
Seesabameboda sinamdviles. man miuTiTa, rom 1999 wlis 11 noembers axali
administraciuli saproceso kodeqsi jer ar iyo ZalaSi Sesuli da rom
samoqalaqo saproceso kodeqsis 360-e muxlis (debuleba, romelic im
droisaTvis gamoiyeneboda gasaCivrebul administraciul saqmeebze)
Sesabamisad, Tbilisis saolqo sasamarTlos hqonda prezidentis aqtebis
ganxilvis eqskluziuri teritoriuli iurisdiqcia. rogorc
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomarem aRniSna, komisiam,
samwuxarod, ar axsena is faqti, rom aWaris umaRlesma sasamarTlom 1999
wlis 11 noembers, maSin moqmedi kanonmdeblobis darRveviT, Tavis Tavze
aiRo saqarTvelos prezidentis Sewyalebis gadasinjvis iurisdiqcia.
b) ganmcxadeblis gamarTleba
56
96. uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomaris TqmiT, komisias,
samwuxarod, ar uxsenebia, rom msjavrdebis Semdeg ganmcxadebeli
kanonmdeblobis darRveviT imyofeba patimrobaSi aWaris uSiSroebis
saministros sagamoZiebo izolatorSi. rogorc uzenaesi sasamarTlos
Tavmjdomarem aRniSna, b-ni daviT asaniZe, romlis satelevizio gancx-
adebebs, komisiis azriT, unda daeCqarebina ganmcxadeblis msjavrdeba,
ocwlian patimrobas ixdis imave cixeSi.
97. daskvnis is nawili, romelSic komisiam daadgina, rom ganmcx-
adebels ar eqneboda amowuruli samarTlebrivi saSualebebi, sanam
misi saqme ar ganaxldeboda parlamentis komisiis mier aRmoCenili
axali garemoebebis gamo, uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomarem
miiCnia `samarTlebrivi gamogonebis Sedevrad~. man wamoayena
rekomendacia daskvnis sxvadasxva ucxo enaze Targmnis Taobaze,
raTa adamianis uflebaTa saerTaSoriso organizaciebs SeZlebodaT
misi wakiTxva.
98. uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomarem sinanuli gamoTqva,
rom parlamentis komisia daeqvemdebara sxvadasxva jgufebis mxri-
dan politikur zewolas imis magivrad, rom xeli Seewyo
marTlmsajulebis uzenaesobisaTvis, risi survilic daskvnis
bolos Tavad aqvs gamoxatuli.
99. dasasruls saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomarem
aRniSna, rom gamarTlebis Semdeg ganmcxadeblis xangrZlivi patimro-
bis sakiTxs strasburgis sasamarTlos gadascemda gansasjelad.
57
`osmaleTi sTanxmdeba dauTmos ruseTis imperias aziaSi ardaganis,
yarsisa da baTomis teritoriebi am ukanasknelis portTan erTad.~
58
administratiulis mxriT, romelic uzrunvlyofs TiTeuli Temis kul-
turul da sarwmunoebriv uflebebs da rom mosaxleobas miecema
saSvaleba daadginos iseTi saadgil-mamulo kanoni, romelic eTanxmeba
mis survilebs...~
59
principis safuZvelze qveynis mTel teritoriaze saqarTvelos iuris-
diqciis srulad aRdgenis Semdeg.~
g. prezidentis Sewyaleba
1. konstitucia
1-li muxli
`saqarTvelos konstituciis 73-e muxlis 1-li punqtis `o~ qvepun-
qtis Sesabamisad saqarTvelos prezidenti Seiwyalebs msjavrdebulT. am
uflebamosilebis ganxorcielebis mizniT saqarTvelos prezidenti
winaswar ganixilavs saqarTvelos sasamarTloebis mier msjavrdebulTa
60
Sewyalebis Txovnas, ... saqarTvelos parlamentis wevrebis, calkeuli
pirebis, pirTa jgufebis, organizaciebisa da uwyebebis Suamdgomlobebs
msjavrdebulTa Sewyalebis Taobaze; Txovnas materialuri zaralis
Semdgomi anazRaurebisagan gaTavisuflebis Sesaxeb, romlis
gadaxdevinebac am pirebs dakisrebuli aqvT saqarTvelos sasamarTlos
ganaCeniT saxelmwifo sawarmoTa, dawesebulebaTa da organizaciaTa
sasargeblod.
msjavrdebulTa Sewyaleba xorcieldeba maTi piradi Txovnis
safuZvelze, Tu isini Tavs cnoben damnaSaved da inanieben danaSauls.~
me-7 muxli
`msjavrdebulTaTvis Sewyalebis Sefardebisas SeiZleba gamoyeneb-
uli iqnes:
a) ZiriTadi an damatebiTi sasjelisagan sruli gaTavisufleba
nasamarTlobis moxsniT an uamisod;
b) ZiriTadi an damatebiTi sasjelisagan nawilobrivi
gaTavisufleba — sasjelis vadis Semcireba;
g) sasjelis mouxdeli nawilis ufro msubuqi sasjeliT Secvla;
d) sasamarTlos ganaCeniT dakisrebuli materialuri zaralis
Semdgomi anazRaurebisagan sruli an nawilobrivi
gaTavisufleba.~
me-9 muxli
`Sewyaleba ar gamoiyeneba im msjavrdebulis mimarT:
a) romelsac msjavri daedo mZime danaSaulisaTvis, misjili aqvs 5
welze meti da moxdili ara aqvs sasjelis naxevari mainc;
b) romelic pirveladaa msjavrdebuli 5 wlamde Tavisuflebis
aRkveTiT da moxdili ara aqvs am sasjelis 1/3 mainc. ...
v) romelic sasjelis moxdis adgilidan uaryofiTad xasiaTdeba,
cnobilia reJimis borot damrRvevad; ...
aseT msjavrdebulTa Sewyalebis Txovnas mxolod im SemTxvevaSi
61
ganixilavs Sewyalebis sakiTxTa komisia, Tu aris raime gansakuTrebuli
garemoeba.~
me-10 muxli
`Sewyalebis sakiTxTaA komisiaze ganxilvamde ... Sewyalebis Txovna
daskvnisaTvis sasjelTa aRsrulebis dawesebulebebidan Semosul
masalebTan erTad egzavnebaT saqarTvelos uzenaes sasamarTlos, proku-
raturasa da Sinagan saqmeTa saministros.
Sewyalebis sakiTxTa komisiaze ganxilvamde materialuri zaralis
Semdgomi anazRaurebisagan gaTavisuflebis Sesaxeb Txovna TandarTul
masalebTan erTad egzavnebaT saqarTvelos uzenaes sasamarTlosa da
adgilobrivi TviTmmarTvelobisa da mmarTvelobis organoebs, agreTve,
saWiroebisamebr, dazaralebul iuridiul pirebs.
aRniSnulma organoebma TavianTi daskvnebi, xolo dazaralebulma
iuridiulma pirebma TavianTi mosazrebani Sewyalebis sakiTxTaA komisias
unda warudginon or kviraSi.~
62
29-e muxli
`sarCelis wardgena sasamarTloSi aCerebs gasaCivrebuli adminis-
traciuli aqtis moqmedebas.~
d. parlamentis daskvna
63
3. administraciul-samarTlebriv aqts baTilad acxadebs misi
gamomcemi administraciuli organo, xolo saCivris an sarCelis wardge-
nis SemTxvevaSi — zemdgomi administraciuli organo an sasamarTlo.~
539-e muxli
`ganaCeni da sxva sasamarTlo gadawyvetileba usafuZvloa da
gasauqmebeli an Sesacvlelia, Tu:
a) gansasjelis damnaSaved cnobis Sesaxeb sasamarTlos daskvna ar
gamomdinareobs saqmeze Sekrebil mtkicebulebaTa
erTobliobidan;
b) ar aRmofxvrila mtkicebulebebs Soris winaaRmdegoba, rac
eWvqveS ayenebs sasamarTlo daskvnebs;
g) sasamarTlos ar gauTvaliswinebia saqmis gadasawyvetad arsebiTi
mniSvnelobis mqone mtkicebulebani;
d) daskvnebis dasasabuTeblad sasamarTlom gamoiyena mtkicebule-
bebi, romlebic dauSvebelia an saqmes ar exeba;
e) winaaRmdegobriv mtkicebulebaTa arsebobisas sasamarTlom
dausabuTeblad uaryo erTi da miiRo meore mtkicebuleba;
v) sasamarTlom eWvi ar ganmarta msjavrdebulis sasargeblod.~
593-e muxli
`1. ganaCeni ... SeiZleba gauqmdes mTlianad an nawilobriv, Tu arse-
bobs faqtobrivi an samarTlebrivi xasiaTis axlad aRmoCenili da axlad
gamovlenili garemoebani.
2. axlad aRmoCenilia faqtobrivi garemoebani, romlebiTac
Sepirobebulia ukanono an dausabuTebeli sasamarTlo gadawyvetilebis
gadasinjva. aseT garemoebebs miekuTvneba:
a) roca sasamarTlos kanonier ZalaSi Sesuli ganaCeniT dadgenil-
ia, rom yalbia mowmis Cveneba an eqspertis daskvna, agreTve yalbia
64
sxva mtkicebuleba, romelic safuZvlad daedo ganaCens an
ganCinebas;
b) roca kanonier ZalaSi Sesuli sasamarTlos ganaCeniT dadgenil-
ia mosamarTlis, mokvlevis, gamomZieblis an prokuroris
danaSaulebrivi qmedeba, romelic mis mier Cadenili iyo am saqmis
ganxilvis dros;
g) sxva garemoeba, romelic ganaCenis an ganCinebis gamotanis dros
sasamarTlosaTvis cnobili ar iyo ... amtkicebs msjavrdebulis
udanaSaulobas an ... agreTve amtkicebs gamarTlebulis ...
braleulobas...;
d) garemoebani, romlebic mowmoben ... im mtkicebulebaTa
dauSveblobas, romlebic safuZvlad daedo ganaCens.~
604-e muxli
`1. ganaCenis, ganCinebisa Tu dadgenilebis aRsasruleblad miqceva
65
evaleba am gadawyvetilebis gamomtan sasamarTlos. ganaCenis aRsrulebis
Sesaxeb gankargulebas mosamarTle an sasamarTlos Tavmjdomare
ganaCenis aslTan erTad ugzavnis im organos, romelsac evaleba ganaCenis
aRsruleba. ...
v. patimrobis adgili
samarTali
1. mxareTa argumentacia
66
the United Kingdom~, 1976 wlis 7 dekembris ganaCeni, seria A # 24, gv. 22,
punqti 48), advokati amtkicebda, rom sasamarTlos gadawyvetileba,
romliTac winamdebare ganacxadi daSvebuli iqna arsebiT ganxilvaze,
arRvevda saerTaSoriso samarTliT gaTvaliswinebuli subsidiarobis
princips. mTavrobis advokatma miuTiTa, rom mTavrobas 2002 wlis 26
seqtembris daskvna ar gadaucia sasamarTlosTvis am ukanasknelis mier
ganmcxadeblis pretenziebis daSvebadobis sakiTxis ganxilvamde.
advokatis argumentaciis mixedviT, am faqtma xeli SeuSala
sasamarTlos, mieRo dasabuTebuli gadawyvetileba daSvebadobis
sakiTxTan dakavSirebiT.
124. mTavrobis advokatis TqmiT, saqarTvelos parlamentis
sagamoZiebo komisiam aRmoaCina mTeli rigi xarvezebisa saqmis
samarTalwarmoebisas, romlis Sedegadac ganmcxadebeli
gamarTlebuli iqna (ix. winamdebare ganaCenis 82-e da momdevno punqte-
bi). Tumca mopasuxe saxelmwifos jer ar mieca komisiis daskvnis
gaTvaliswinebiT am situaciis gamosworebis saSualeba Tavis
samarTlebriv sistemaSi arsebul saSualebaTa gamoyenebiT (saqme
”Retimag SA v. Federal Republic of Germany~, 1961 wlis 16 dekembris
gadawyvetileba, # 712/60, weliwdeuli 8, gv. 29-42). mTavrobis
advokatis mtkicebiT, `rodesac erovnuli parlamenti iRebs
gadawyvetilebas, gadasinjos konkretuli Sida samarTlebrivi saqme
sasamarTlo xelisuflebis gadawyvetilebaTa kanonierebis dadgenis
mizniT, ar SeiZleba CaiTvalos, rom saqme sabolood iqna gadawyvetili
mocemul qveyanaSi.~
mTavrobis advokatma sasamarTlos warudgina parlamentis
komisiis daskvnis mokle mimoxilva da sTxova, saTanadod Seefasebina
misi mniSvneloba saqmis ganxilvisas. rogorc mTavrobis advokatma
aRniSna, parlamentis komisiam wamoWra winadadeba aRmoCenili xarveze-
bis gamo ganmcxadeblis saqmeze sasamarTlo procesis ganaxlebasTan
dakavSirebiT. amasTanave, jer unda amowuruliyo kanoniT
gaTvaliswinebuli dacvis saSualebebi (ix. winamdebare ganaCenis 88-e
punqti). mTavrobis advokatis mtkicebiT, komisiis aRniSnulma daskv-
nam cxadyo, rom ganmcxadebelma ar Seasrula Sidasaxelmwifoebrivi
dacvis saSualebaTa amowurvis valdebuleba konvenciis 35-e muxlis
Sesabamisad, ris Sedegadac misi pretenziebi dauSvebeli iyo.
125. amis pasuxad ganmcxadebelma aRniSna, rom parlamentis komisi-
is daskvnas ar hqonda raime samarTlebrivi Sedegi qveynis Sida
sistemaSi. man sasamarTlos yuradReba gaamaxvila im faqtze, rom
daskvnas xels awerda mxolod komisiis Tavmjdomare, maSin, rodesac,
parlamentis reglamentis Tanaxmad, dokumentis namdvilobisaTvis
aseve savaldebulo iyo sxva wevrebis xelmowerac. amasTanave, ganmcx-
67
adeblis mtkicebiT, komisiis Tavmjdomare iyo parlamentis wevri,
romelic arCeuli iqna b-ni aslan abaSiZis, aWaris avtonomiuri respub-
likis meTauris, politikuri partiidan.
68
128. sasamarTlo aRniSnavs, rom saqarTvelos samarTlebrivi
sistemis mixedviT, parlamentis sagamoZiebo komisiis daskvna
sasamarTlo gadawyvetilebis Sesaxeb ar iwvevs gadawyvetilebis
gauqmebasa Tu gadasinjvas. ufro metic, prokuraturis organoebs
SeuZliaT sisxlis samarTlis saqmis aRZvra im sakiTxebTan
mimarTebaSi, romlebic maT gadaecaT. winamdebare saqmeSi 2003 wlis
25 marts, samoqalaqo mxaris mier saqmis ganaxlebis Sesaxeb Txovnis
Semdeg, saqarTvelos generalurma prokuraturam daadgina, rom
parlamentis komisiis 2002 wlis 26 seqtembris daskvna ar warmoad-
genda axlad aRmoCenil faqtobriv an samarTlebriv garemoebas,
romelic qmnida ganmcxadeblis saqmis ganaxlebis safuZvels (ix.
winamdebare ganaCenis 89-e punqti).
vinaidan parlamentis komisiis daskvnam ar ganapiroba im
samarTalwarmoebis gadasinjva, romlis Sedegadac ganmcxadebeli
gamarTlebuli iqna (ix. winamdebare ganaCenis 47-e punqti), mTavrobas
ar SeuZlia imis mtkiceba, rom xsenebuli sisxlis samarTalwarmoeba
kvlav mimdinareobs qveynis sasamarTloebSi an rom ganmcxadeblis mier
evropuli sasamarTlosaTvis mimarTva naadrevi iyo.
amgvari garemoebebis arsebobisas sasamarTlo miiCnevs, rom ar
aris aucilebeli imis ganxilva, daskvna dadgenili wesiT iqna Tu ara
sagamoZiebo komisiis sxva wevrebis mier damtkicebuli.
129. nebismier SemTxvevaSi sasamarTlo aRniSnavs, rom kanonis
uzenaesobis principi da samarTliani sasamarTlo procesis
cneba, rasac iTvaliswinebs me-6 muxli, gamoricxavs sakanonmde-
blo xelisuflebis mxridan sasamarTlo xelisuflebis
saqmianobaSi raime Carevas, romelic miznad isaxavs davis
sasamarTlo wesiT ganxilvaze zemoqmedebas (saqme ”Stran Greek
Refineries and Stratis Andreadis v. Greece~, 1994 wlis 9 dekembris ganaCeni,
seria A # 301-B, gv. 82, 49-e punqti). Sesabamisad, sasamarTlo
uaRresad SeSfoTdeba, Tu xelSemkvreli mxaris kanonmdebloba an
arsebuli praqtika arasasamarTlo xelisuflebas (miuxedavad
imisa, ramdenad kanonieria igi) miscems uflebamosilebas, Caerios
saqmis sasamarTlo wesiT ganxilvaSi an sasamarTlos daskvnebi
eWvqveS daayenos (mutatis mutandis, saqme ”Cooper v. the United Kingdom~
[GC], # 48843/99, 130-e punqti, 2003 wlis 16 dekemberi).
130. ganmcxadeblis gamamarTlebeli ganaCeni saboloo iyo.
Sesabamisad, me-7 oqmis me-4 muxlis me-2 punqtis debulebebis
xelyofis gareSe, samarTlebrivi gamWvirvalobis principma — rac
kanonis uzenaesobis erT-erTi ZiriTadi aspeqtia — gamoricxa
arasasamarTlo xelisuflebis yovelgvari mcdeloba, xsenebuli
gadawyvetileba eWvqveS daeyenebina an xeli SeeSala misi
69
aRsrulebisaTvis (mutatis mutandis, saqme ”Brumarescu v. Romania~ [GC],
# 28342/95, 61-e da 62-e punqtebi, adamianis uflebaTa evropuli
konvencia 1999-VII; saqme ”Ryabykh v. Russia~, # 52854/99, 51-e da 52-e
punqtebi, 2003 wlis 24 ivlisi).
131. zemoxsenebulidan gamomdinare, sasamarTlo uaryofs pirve-
lad pretenzias imasTan dakavSirebiT, rom ar iqna amowuruli
Sidasaxelmwifoebrivi dacvis saSualebebi.
1. mTavrobis argumentacia
70
bloba da rom winamdebare saqmis garda, romelsac gaaCnda poli-
tikuri qveteqsti, ar arsebobda raime saxis problemebi centralur
da adgilobriv xelisuflebas Soris sasamarTlo TanamSromlobis
sferoSi.
mTavrobis advokatma daamata, rom danarCeni ori avtonomiuri
erTeulisagan (afxazeTis avtonomiuri respublikisa da cxinvalis
olqisagan) gansxvavebiT aWaris avtonomiur respublikas arasodes
gaaCnda miswrafeba separatizmisaken da nebismieri miniSneba imasTan
dakavSirebiT, rom aWaris avtonomiuri respublika uars ityoda cen-
traluri xelisuflebis sasamarTlo organoebTan TanamSromlobaze,
dausabuTebelia. mTavrobis advokatma aseve ganacxada, rom aWaris
avtonomiuri respublika ar warmoadgenda sxvadasxva saxelmwifoebs
Soris konfliqtis wyaros da rom saxelmwifos centraluri xelisu-
fleba masze srul iurisdiqcias axorcielebda.
2. ganmcxadeblis argumentacia
71
3. Sefaseba sasamarTlos mier
72
tenciis prezumfcia. sasamarTlom axla unda gansazRvros, arsebobs
Tu ara safuZvliani mtkicebuleba am prezumfciis uarsayofad.
140. amasTan dakavSirebiT sasamarTlo, upirveles yovlisa,
aRniSnavs, rom saqarTvelom konvenciis ratificireba moaxdina
mTel teritoriasTan mimarTebaSi. garda amisa, aWaris avtonomi-
ur respublikas ar gaaCnia separatistuli miswrafebebi da mis
teritoriaze arc erTi sxva saxelmwifo ar axorcielebs srul
qmediT kontrols (ix. sapirispiro konteqstSi saqme “Ilascu, Lesco,
Ivantoc and Petrov-Popa v. Moldova and the Russian Federation~ [GC], #
48787/99, 2001 wlis 4 ivlisis gadawyvetileba; da zemoxsenebuli
saqme “Loizidou v. Turkey~ (pirveladi pretenziebi)). konvenciis rat-
ificirebisas saqarTvelos ar gaukeTebia raime konkretuli
daTqma konvenciis 57-e muxlis Sesabamisad aWaris avtonomiur
respublikasTan an am teritoriaze sakuTari iurisdiqciis
ganxorcielebasTan dakavSirebul siZneleebTan mimarTebaSi. aseT
daTqmas nebismier SemTxvevaSi ar eqneboda Zala, radgan preceden-
tuli samarTali gamoricxavs teritoriul gamonaklisebs (saqme
“Matthews v. the United Kingdom~ [GC], # 24833/94, adamianis uflebaTa
evropuli konvencia-1999-I, punqti 29), garda im SemTxvevebisa,
romlebic miTiTebulia konvenciis 56-e muxlis 1-l punqtSi
(damokidebuli teritoriebi).
141. 1969 wlis 22 noembris adamianis uflebaTa amerikuli kon-
venciisgan (28-e muxli) gansxvavebiT, evropuli konvencia ar Seicavs
`federalur muxls~. es muxli zRudavs federaluri saxelmwifos
valdebulebebs im SemTxvevebTan mimarTebaSi, romlebsac adgili aqvs
saxelmwifos im teritoriaze, federaciis nawils rom Seadgens. garda
amisa, gamomdinare im faqtidan, rom saqarTvelo ar aris federaluri
saxelmwifo, aWaris avtonomiuri respublika ar warmoadgens fed-
eraciis nawils. es aris erTeuli, romelsac, sxva erTeulebis
(afxazeTis avtonomiuri respublika da, 1991 wlamde, samxreT oseTis
avtonomiuri regioni) msgavsad, unda hqondes avtonomiis statusi (ix.
winamdebare ganaCenis punqtebi 108-110), rac sul sxva SemTxvevaa. garda
amisa, im SemTxvevaSic ki, evropul konvenciaSi rom yofiliyo
amerikuli konvenciis 28-e muxlis analogiuri Sinaarsis mqone feder-
aluri muxli (rac SeuZlebelia praqtikaSi), dauSvebeli iqneboda misi
interpretireba imgvarad, rom gaeTavisuflebina federaluri sax-
elmwifo sruli pasuxismgeblobisagan, radgan es muxli moiTxovs fed-
eraluri saxelmwifosagan, `dauyovnebliv miiRos saTanado zomebi
konstituciis Sesabamisad..., raTa [saxelmwifoebma, romlebic
Seadgenen federaciis nawils,] SeZlon Sesabamisi debulebebis miReba
konvenciis ganxorcilebis mizniT~.
73
142. amgvarad, 139-e punqtSi miTiTebuli prezumfcia marTebulia.
marTlac, samarTlebrivi politikis motivebidan (wevr saxelmwifoebs
Soris Tanasworobis SenarCunebis saWiroeba da konvenciis efeq-
tianobis uzrunvelyofa) gamomdinare, sxvagvarad arc SeiZleboda
yofiliyo. magram prezumfciis SemTxvevaSi konvenciis gamoyeneba
SeiZleboda arCevanisamebr SezRuduliyo mxolod ama Tu im wevri sax-
elmwifoebis teritoriis nawilebSi. es adamianis uflebaTa qmediTi
dacvis cnebas — konvenciis dasayrdens — mniSvnelobas daukargavda da,
amave dros, warmoSobda diskriminaciis SesaZleblobas wevr sax-
elmwifoebs (anu im saxelmwifoebs, romlebmac aRiares konvenciis
gamoyeneba mTel Tavis teritoriaze, da romlebmac ar aRiares) Soris.
143. amitom sasamarTlo adgens, rom ganxiluli faqtebi, romelTa
safuZvelzec adgili aqvs konvenciis darRvevis mtkicebas, Sedis
saqarTvelos saxelmwifos `iurisdiqciaSi~ (saqme “Bertrand Russell Peace
Foundation Ltd v. the United Kingdom~, komisiis 1978 wlis 2 maisis
gadawyvetileba, gadawyvetilebebi da moxsenebebi (DR) 14, gv. 117 da 124)
konvenciis 1-li muxlis mniSvnelobiT.
74
Crdiloatlantikuri aliansis (“NATO”) wevrebi — ar axorcilebdnen
`srul kontrols~ Sesabamis teritoriaze. damatebiT unda aRiniSnos,
rom iugoslaviis federaciuli respublika, saxelmwifo, romelic
axorcielebda aseT kontrols, ar iyo konvenciis mxare.
145. winamdebare saqmeSi ganmcxadebeli aris piri, romelic, miuxe-
davad imisa, rom gamarTlebuli iqna saqarTvelos uzenaesi
sasamarTlos mier (ix. winamdebare ganaCenis 47-e punqti), mainc rCeba
aWaris adgilobrivi xelisuflebis organoebis patimrobaSi (ix.
winamdebare ganaCenis 59-e punqti). miawers ra Tavis xangrZliv patim-
robas adgilobrivi xelisuflebis organoebis TviTnebobas, ganmcx-
adebeli aseve Civis, rom centraluri xelisuflebis mier misi
gaTavisuflebis uzrunvelyofis mizniT ganxorcielebul
RonisZiebebs ar hqonia raime efeqti.
rogorc saqmis masalebidan irkveva, centralurma xelisuflebam
gamamarTlebeli ganaCenis sisruleSi moyvanis mizniT miiRo qveynis
kanondeblobiT gaTvaliswinebuli yvela procesualuri zoma, yvela
Rone ixmara davis politikuri gziT mosagvareblad da araerTxel
mouwoda aWaris xelisuflebas, gaeTavisuflebina ganmcxadebeli, rasac
aranairi Sedegi ar mohyolia (ix. winamdebare ganaCenis punqtebi 60-69).
aqedan gamomdinare, sasamarTlo mivida im daskvnamde, rom,
erovnuli samarTlebrivi sistemis Tanaxmad, ganmcxadeblis mier
gasaCivrebuli sakiTxebi pirdapir SemxeblobaSi iyo aWaris adgilo-
briv xelisuflebasTan.
146. Tumca unda gavimeoroT, rom, konvenciis miznebidan gamomd-
inare, erTaderTi sakiTxi, romelic am SemTxvevaSi SesaZloa dadges,
aris saxelmwifos saerTaSoriso pasuxismgebloba, miuxedavad
erovnuli xelisuflebis organosi, romelTan SemxeblobaSic
moiazreba konvenciis darRveva (ix. mutatis mutandis, saqme “Foti and Others v.
Italy~, 1982 wlis 10 dekembris ganaCeni, seria A # 56, gv. 21, punqti 63;
saqme “Zimmermann and Steiner v. Switzerland~, 1983 wlis 13 ivlisis ganaCeni,
seria A # 66, gv. 13, punqti 32; da saqme “Lingens v. Austria~, 1986 wlis 8
ivlisis ganaCeni, seria A # 103, gv. 28, punqti 46).
marTalia, SesaZlebelia davuSvaT, rom saxelmwifoebi TavianTi
teritoriis romelime nawilSi SeiZleba waawydnen sirTuleebs
konvenciiT garantirebuli uflebebis ganxorcielebisas, TiToeuli
saxelmwifo, romelmac moaxdina konvenciis ratificireba, pasuxismge-
belia Tavisi erovnuli teritoriis farglebSi momxdar movlenebze.
damatebiT unda aRiniSnos, rom konvencia ara mxolod avalde-
bulebs xelSemkvreli saxelmwifos umaRles xelisuflebas, Tavis
mxriv daicvas konvenciiT garantirebuli uflebebi da
Tavisuflebebi, aramed igi iTvaliswinebs, rom xsenebuli uflebebiTa
75
da TavisuflebebiT sargeblobis uzrunvelyofis mizniT umaRlesma
xelisuflebam unda aRkveTos an gamoasworos daqvemdebarebul
doneze Cadenili darRvevebi (saqme ”Ireland v. the United Kingdom~, 1978
wlis 18 ianvris ganaCeni, seria A # 25, gv. 90-91, punqti 239). umaRles
xelisuflebas ekisreba valdebuleba, mosTxovos daqvemdebarebaSi
myof organoebs konvenciis dacva da mas ar SeuZlia amoefaros im argu-
ments, rom ar SeuZlia uflebaTa da TavisuflebaTa pativiscemis
uzrunvelyofa (iqve, gv. 64, punqti 159).
147. miuxedavad saqarTveloSi saxelmwifo meqanizmis ara-
jerovani funqcionirebisa da sagangebo statusis mqone teritoriebis
arsebobisa, kanonmdeblobis Sesabamisad, aWaris avtonomiuri respub-
lika eqvemdebareba saqarTvelos saxelmwifos kontrols.
urTierToba, romelic arsebobs aWaris adgilobriv xelisuflebasa da
centralur mTavrobas Soris, imgvaria, rom mxolod am ukanasknelis
mier dakisrebul valdebulebaTa Seusruleblobas SeuZlia gamoi-
wvios konvenciis debulebaTa gangrZobadi darRvevis SesaZlebloba
adgilobriv doneze. konvenciis 1-li muxlis Sesabamisad, sax-
elmwifoze dakisrebuli zogadi valdebuleba moicavs da moiTxovs
iseTi erovnuli samarTlebrivi sistemis danergvas, romelsac
SeuZlia saxelmwifos teritoriaze yvelasaTvis uzrunvelyos
konvenciasTan Sesabamisoba. es dadasturebulia im faqtiT, rom,
pirvel rigSi, 1-li muxli ar gamoricxavs konvenciis moqmedebis sfer-
odan wevri saxelmwifoebis `iurisdiqciis~ raime nawils, da, meore
rigSi, swored maTi `iurisdiqciidan~, rogorc mTlianidan, gamomd-
inare (rac, rogorc wesi, upiratesad konstituciis saSualebiT xor-
cieldeba) wevr saxelmwifoebs moeTxovebaT konvenciis dacva (saqme
”United Communist Party of Turkey and Others v. Turkey~, 1998 wlis 30 ianvris
ganaCeni, moxsenebebi 1998-I, gv. 17-18, punqti 29).
148. teritoriuli erTeulis xelisuflebis organoebi war-
moadgenen sajaro samarTlis dawesebulebebs, romlebic axor-
cieleben konstituciiTa da kanondeblobiT dakisrebul funq-
ciebs. amasTan dakavSirebiT sasamarTlo imeorebs, rom
saerTaSoriso samarTalSi ar SeiZleba, miCneuli iqnes, rom
gamoTqma `samTavrobo organizacia~ miuTiTebs mxolod sax-
elmwifos mTavrobaze an centralur organoebze. rodesac
Zalaufleba ganawilebulia decentralizebuli xaziT,
`samTavrobo organizacia~ gulisxmobs xelisuflebis nebismier
erovnul organos, romelic axorcielebs sajaro funqciebs.
Sesabamisad, xelisuflebis aseT organoebs ar SeuZliaT mimarTon
adamianis uflebaTa evropul sasamarTlos konvenciis 34-e muxlis
Sesabamisad (saqme ”Section de commune d’Antilly v. France~ (dec.), #
76
45129/98, adamianis uflebaTa evropuli konvencia-1999-VIII; da saqme
”Ayuntamiento de Mula v. Spain~ (dec.), # 55346/00, adamianis uflebaTa
evropuli konvencia-2001-I).
xsenebuli principebi gviCvenebs, rom winamdebare saqmeSi aWaris
regionuli xelisufleba ar SeiZleba miCneuli iqnes arasamTavrobo
organizaciad an saerTo interesebis mqone pirTa jgufad konvenciis
34-e muxlis miznebisaTvis. Sesabamisad, mas ar aqvs ufleba, ganacxadi an
saCivari Seitanos adamianis uflebaTa evropul sasamarTloSi
saqarTvelos centraluri xelisuflebis winaaRmdeg.
149. xsenebulidan gamomdinare sasamarTlo xazgasmiT aRniSnavs,
rom saqarTvelos saxelmwifos umaRles xelisuflebas ekisreba
mkacri pasuxismgebloba mis daqvemdebarebaSi myofi organoebis qmede-
bebze (ix. zemoxsenebuli saqme ”Ireland v. the United Kingdom~, gv. 64, pun-
qti 159). pasuxismgebloba ekisreba mxolod Tavad saqarTvelos sax-
elmwifos — da ara xelisuflebis erovnul organos an uwyebas. swored
es sakiTxi dgas sasamarTlos winaSe. sasamarTlos kompetenciaSi ar
Sedis xelisuflebis erovnuli organoebisa Tu sasamarTloebis gans-
ja, uwyebaTaSoris davebsa Tu Sida politikasTan dakavSirebiT
msjeloba.
150. amgvarad, sasamarTlo adgens, rom winamdebare faqtebi, rom-
lebmac warmoSva savaraudo darRveva, Sedis saqarTvelos
`iurisdiqciaSi~ konvenciis 1-li muxlis mniSvnelobiT da, miuxedavad
imisa, rom xsenebuli sakiTxebi, erovnuli samarTlebrivi sistemis
Tanaxmad, pirdapir SemxeblobaSia aWaris avtonomiuri respublikis
xelisuflebis adgilobriv organoebTan, konvenciis Sesabamisad,
wamoiWreba mxolod da mxolod saqarTvelos saxelmwifos pasuxismge-
blobis sakiTxi.
77
a) kompetenturi sasamarTlos mier msjavrdebis Semdeg
piris kanonieri dapatimreba;
...
g) piris kanonieri dakaveba an dapatimreba kompetenturi
sasamarTlo organos winaSe wardgenis mizniT, Tu arse-
bobs samarTaldarRvevis Cadenis gonivruli eWvi an, rode-
sac es gonivrulad miCneulia aucileblad, piris mier
danaSaulis Cadenis an Cadenis Semdeg misi gaqcevis Tavidan
asacileblad;
...~
1. mTavrobis argumentacia
78
kodeqsis 29-e muxlis Sesabamisad (ix. winamdebare ganaCenis 115-e pun-
qti) da ganmcxadeblis patimrobisaTvis samarTlebriv safuZvels
kvlav 1994 wlis 28 noembris ganaCeni warmoadgenda. vinaidan
samarTalwarmoeba administraciul sasamarTloebSi dasrulda
swored saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos 2000 wlis 11 ivlisis
ganaCeniT, romelmac uaryo baTumis Tambaqos kombinatis sakasacio
saCivari bolo instanciaSi (ix. winamdebare ganaCenis 29-e punqti), 1999
wlis 1 oqtombridan 11 dekembramde ganmcxadeblis patimrobis
safuZveli iyo 1994 wlis 28 noembris ganaCeni da amitom patimroba
Seesabameba rogorc erovnul kanonmdeblobas, ise konvenciis me-5
muxlis 1-li (a) punqtis moTxovnebs.
154. mTavrobis advokatma aRniSna, rom, misi azriT, ganmcxadebeli
mxolod da mxolod politikuri mizezebis gamo iqna Sewyalebuli. misi
azri daemTxva mTavrobis warmomadgenlis azrs imis Taobaze, rom ganm-
cxadeblis patimroba xsenebul periodSi efuZneboda aWaris umaRlesi
sasamarTlos 1994 wlis 28 noembris ganaCens.
2. ganmcxadeblis argumentacia
79
samarTalwarmoebisas patimrobasTan dakavSirebiT. kerZod, man
ganacxada, rom `ar arsebobda eWvis aranairi gonivruli safuZveli~,
raTa misTvis mieweraT im kriminaluri dajgufebis saqmianobaSi monaw-
ileoba, romelsac b-ni daviT asaniZe xelmZRvanelobda. 2001 wlis 29
ianvars misma gamarTlebam naTlad warmoaCina, rom meore sisxlis
samarTalwarmoeba absoluturad SeTxzuli iyo da misi patimrobac
xsenebul samarTalwarmoebasTan dakavSirebiT ewinaaRmdegeboda kon-
venciis me-5 muxlis 1-li punqtis moTxovnebs.
80
daSvebadobis maregulirebeli normebis, kerZod, im normis
gaTvaliswinebiT, romlis Tanaxmadac ganacxadi strasburgis
sasamarTlosaTvis warmodgenili unda iqnes `eqvsi Tvis vadaSi saqmeze
saboloo gadawyvetilebis miRebis dRidan~, anu im gadawyvetilebidan,
romelic amTavrebs `samarTlebrivi dacvis Sidasaxelmwifoebrivi
saSualebebis amowurvis~ process 35-e muxlis mniSvnelobiT (saqme
“Kadikis v. Latvia~ (no. 2) (dec.), # 62393/00, 2003 wlis 25 seqtemberi).
160. 2002 wlis 12 noembers palatam, romelsac saqme Tavidanve
gadaeca, ganmcxadeblis mTliani saCivari me-5 muxlis 1-l punqtTan
dakavSirebiT arsebiT ganxilvaze daSvebulad gamoacxada.
Tumca konvenciis 35-e muxlis me-4 punqtis Sesabamisad
sasamarTlos SeuZlia ganacxadi arsebiT ganxilvaze dauSveblad
gamoacxados `samarTalwarmoebis nebismier etapze~, xolo eqvsTviani
vada aris is savaldebulo wesi, romlis gamoyenebis iurisdiqciac
sasamarTlos gaaCnia Tavisi Sexedulebisamebr (sxva magaliTebTan
erTad ix. zemoxsenebul saqmeze “Kadikis v. Latvia~ (no. 2) gamotanili
gadawyvetileba). mTavrobis mier warmodgenili mimoxilvebisa da
saqmis specifikuri garemoebebis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo Tvlis,
rom winamdebare saqmeSi saWiroa xsenebuli wesis mxedvelobaSi miReba
im periodebis ganxilvisas, romelTa ganmavlobaSic ganmcxadebeli
patimrobaSi imyofeboda.
161. rac Seexeba pirvel periods (1999 wlis 1 oqtombridan 11
dekembramde), sasamarTlo aucileblad ar miiCnevs, ganixilos,
eqvsTviani vadis aTvla 1999 wlis 1 oqtombridan daiwyo, rodesac
gamocemuli iqna prezidentis Sewyaleba, Tu, rogorc es mTavrobam
warmoadgina, 2000 wlis 11 seqtembridan, rodesac saqarTvelos
uzenaesma sasamarTlom ar daakmayofila baTumis Tambaqos kombinatis
sakasacio saCivari (ix. winamdebare ganaCenis 152-e punqti). romeli
TariRic ar unda iqnes aRebuli, sasamarTlo patimrobis pirvel
periodTan dakavSirebiT aRniSnavs, rom me-5 muxlis 1-l punqtTan
dakavSirebuli saCivari sasamarTlosTvis eqvsTviani vadis darRveviT
iyo warmodgenili, radgan ganmcxadebelma sasamarTlos ganacxadi 2001
wlis 2 ivliss warmoudgina. xsenebulidan gamomdinare, ganacxadis es
nawili gamocxadebuli unda iqnes arsebiT ganxilvaze dauSveblad
eqvsTviani vadis gasvlis gamo.
162. rac Seexeba ganmcxadeblis braldebas 1999 wlis 11 dekembers
meore sisxlis samarTalwarmoebisas da mis patimrobas xsenebul dResa
da misi gamamarTlebeli ganaCenis gamotanis dRes Soris, sasamarTlo
aRniSnavs, rom es sakiTxi ganmcxadebelma pirvelad 2003 wlis 23
seqtembersa da 19 noembers wamoWra (ix. winamdebare ganaCenis 157-e pun-
qti). Sesabamisad, igi ar ganxilula 2002 wlis 12 noembers daSvebadobis
81
gadawyvetilebis (romelic gansazRvravs sasamarTlos msjelobis
farglebs) gamotanisas (sxva magaliTebTan erTad ix. saqmeebi “Peltier v.
France~, # 32872/96, punqti 20, 2002 wlis 21 maisi; saqme “Craxi v. Italy~ (no.
1), # 34896/97, punqti 55, 2002 wlis 5 dekemberi; saqme “Göç v. Turkey~ [GC],
# 36590/97, punqti 36, adamianis uflebaTa evropuli konvencia-2002-V).
xsenebulidan gamomdinare, winamdebare saCivari scildeba im saqmis
farglebs, romelic gansaxilvelad gadaeca did palatas.
163. amgvarad, sasamarTlo ganixilavs ganmcxadeblis saCivars
mxolod patimrobis im periodTan mimarTebaSi, romelic 2001 wlis 29
ianvars daiwyo.
1. mTavrobis argumentacia
82
mTavrobis advokatma aseve ganacxada, rom parlamentis komisiis
daskvna warmoadgenda axlad aRmoCenil garemoebebs, romlebic
SeiZleboda gamxdariyo ganmcxadeblis winaaRmdeg aRZruli meore
sisxlis samarTalwarmoebis gadasinjvis safuZveli.
165. rac Seexeba ganmcxadeblis patimrobis adgilis Sesabamisobas
konvenciis safuZvelze patimrobis kanonierebasTan, mTavrobam
miuTiTa sasamarTlos mier gamotanil ganaCenze saqmeze “Bizzotto
v.Greece~ (1996 wlis 15 noembris ganaCeni, moxsenebebi 1996-V) da ganacxa-
da, rom im SemTxvevaSic ki, Tu xsenebuli ewinaaRmdegeboda erovnul
kanonmdeblobas, patimrobis adgili TavisTavad ar warmoSobda kon-
venciis me-5 muxlis 1-li punqtis darRvevas.
2. ganmcxadeblis argumentacia
83
3. Sefaseba sasamarTlos mier
84
sad miuTiTebs erovnul kanonmdeblobaze, magram igi aseve moiTxovs,
rom Tavisuflebis nebismieri aRkveTa SesabamisobaSi iyos me-5 muxlis
miznebTan, saxeldobr, TviTnebobisagan adamianTa dacvasTan (ix.
zemoxsenebuli saqme ~Quinn v. France~, gv. 18-19, punqti 47; da saqme ~Chahal
v. the United Kingdom~, 1996 wlis 15 noembris ganaCeni, moxsenebebi 1996-V,
gv. 1864, punqti 118). miuxedavad imisa, rom, pirvel rigSi, swored
erovnul xelisuflebas (gansakuTrebiT sasamarTloebs) evaleba
erovnuli kanonmdeblobis ganmarteba, me-5 muxlis 1-li punqtis
Tanaxmad, erovnul kanonmdeblobasTan Seusabamoba warmoadgens kon-
venciis darRvevas da sasamarTlos SeuZlia da valdebulia, ganixilos
am kanonis Sesabamisobis sakiTxi (saqme ~Scott v. Spain~, 1996 wlis 18 dekem-
bris ganaCeni, gv. 2396, moxsenebebi 1996-VI, punqti 57; saqme ~Benham v. the
United Kingdom~, 1996 wlis 10 ivnisi, moxsenebebi 1996-III, gv. 753, punqti 41;
da saqme ~Giulia Manzoni v. Italy~, 1997 wlis 1 ivlisis ganaCeni, moxsenebebi
1997-IV, gv. 1190, punqti 21).
172. winamdebare saqmeSi ganmcxadebeli dapatimrebuli iyo aWaris
xelisuflebis organoebis mier me-5 muxlis 1-l (g) punqtSi
gansazRvruli miznebisaTvis 1999 wlis 11 dekembridan, anu im dRidan,
rodesac mas brali waeyena sisxlis samarTlis axal saqmeze (ix. winamde-
bare ganaCenis 34-e punqti). Tumca xsenebuli situacia dasrulda
saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos mier 2001 wlis 29 ianvars ganmcx-
adeblis gamarTlebiT. sasamarTlom misi dauyovnebeli
gaTavisuflebac brZana (ix. winamdebare ganaCenis 47-e da 56-e punqtebi).
amis Semdeg, im faqtis miuxedavad, rom misi saqmis xelaxali ganxilva ar
dawyebula da arc mis patimrobasTan dakavSirebiT raime Semdgomi
sasamarTlo brZaneba yofila gacemuli, ganmcxadebeli patimrobaSi
darCa. ase rom, ar arsebobda raime sakanonmdeblo norma an
samarTlebrivi safuZveli 2001 wlis 29 ianvris Semdeg
ganmcxadeblisaTvis Tavisuflebis aRkveTisa. amitomac patimroba ar
SeiZleba gamarTlebuli iqnes konvenciis me-5 muxlis 1-li punqtis
romelime qvepunqtiT.
173. rac Seexeba ganmcxadeblis patimrobis Sesabamisobas me-5
muxlis mizanTan, romelic gulisxmobs TviTnebobisagan dacvas,
sasamarTlo aRniSnavs, rom daujerebelia is faqti, rom saxelmwifoSi,
romelic eqvemdebareba kanonis uzenaesobas, grZeldebodes
adamianisaTvis Tavisuflebis aRkveTa, miuxedavad gaTavisuflebis
Sesaxeb sasamarTlos brZanebisa.
174. rogorc saqmis masalebidan Cans, xelisuflebis centralurma
organoebma ramdenjerme Tavad aRniSnes, rom ar arsebobda safuZveli
ganmcxadeblis patimrobisaTvis. centraluri xelisuflebis
sasamarTlo da administraciuli organoebi pirdapir ucxadebdnen
85
aWaris xelisuflebas, rom ganmcxadeblis Tavisuflebis aRkveTa
TviTneburi iyo qveynis kanonmdeblobisa da konvenciis me-5 muxlis
miznebisaTvis. magram maTi mxridan mravali Sexseneba da ganmcxadeblis
gaTavisuflebis mowodeba upasuxod darCa (ix. winamdebare ganaCenis
punqtebi 60-69).
175. sasamarTlos miaCnia, rom adamianis ganusazRvreli da ganuW-
vreteli vadiT patimroba, romelic ar emyareba kanoniT
gaTvaliswinebul debulebas an sasamarTlos gadawyvetilebas,
Seusabamoa samarTlebrivi gamWvirvalobis principTan (ix. mutatis mutan-
dis, saqme ~Jecius v. Lithuania~, # 34578/97, punqti 62, adamianis uflebaTa
evropuli konvencia-2000-IX), TviTneburia da ewinaaRmdegeba kanonis
uzenaesobis fundamentur aspeqtebs.
176. Sesabamisad, sasamarTlo adgens, rom 2001 wlis 29 ianvris Sem-
deg ganmcxadeblis patimroba TviTneburia, rac ewinaaRmdegeba kon-
venciis me-5 muxlis 1-li punqtis debulebebs.
86
aRniSnuli saCivari scildeba im saqmis farglebs, romelic gansaxil-
velad gadaeca adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos did
palatas.
1. mxareTa argumentacia
87
elmwifosagan pozitiuri nabijebis gadadgma yvela im pirTan
mimarTebaSi, romlebsac brali waeyenaT sisxlis samarTlis
danaSaulis CadenaSi (sxva magaliTebTan erTad ix. saqme ”Barberà,
Messegué and Jabardo v. Spain~, 1988 wlis 6 dekembris ganaCeni, seria A #
146, gv. 33-34, punqti 78) da detalurad ganesazRvra procesSi monaw-
ile mxaris garantiebi — samarTliani, sajaro da swrafi
samarTalwarmoeba — da amave dros ar daecva im gamamarTlebeli
gadawyvetilebis ganxorcieleba, romelic gamotanili iqneboda
aseTi samarTalwarmoebis dasasruls. sisxlis samarTalwarmoeba
erTi mTliani samarTalwarmoebaa da me-6 muxliT garantirebuli
dacva ar wyvets moqmedebas pirvel instanciaSi miRebuli
gadawyvetilebis Semdeg (ix. mutatis mutandis, saqme ”Belziuk v. Poland~,
1998 wlis 25 martis ganaCeni, moxsenebebi 1998-II, gv. 570, punqti 37).
183. winamdebare saqmisTvis xsenebuli principebis misadage-
bisas sasamarTlo xazgasmiT aRniSnavs, rom ganmcxadeblisaTvis
SeuZlebeli iyo im sasamarTlos mier gamotanili ganaCenis
aRsrulebis uzrunvelyofa, romelmac ganixila mis winaaRmdeg
arsebuli braldebebi, konvenciis me-6 muxlis 1-li punqtis
mniSvnelobiT. sasamarTlo ar Tvlis aucileblad imis dadgenas, Tu
erovnuli xelisuflebis romel organos an administracias ekisre-
ba pasuxismgebloba sam weliwadze meti xnis win gamotanili
ganaCenis aRusruleblobisaTvis. sasamarTlo mxolod aRniSnavs,
rom xelisuflebis administraciuli organoebi mTlianobaSi qmnian
saxelmwifos Semadgenel erT nawils, romelic eqvemdebareba kanon-
is uzenaesobas, da maTi interesebic, Sesabamisad, Tanxvdeba
marTlmsajulebis jerovnad ganxorcielebis aucileblobas (ix.
zemoxsenebuli saqme ”Hornsby v. Greece~, punqti 41). im SemTxvevaSi, Tu
saxelmwifo xelisuflebis administraciuli organoebi uars ityo-
dnen an ar aRasrulebdnen ganmcxadeblis gamamarTlebel
gadawyvetilebas an Tundac gadaavadebdnen aRsrulebas, me-6
muxliT dadgenili garantiebi, romlebiTac ganmcxadebeli sarge-
blobda sasamarTlo samarTalwarmoebis etapze, nawilobriv iluz-
iuri iqneboda.
184. Sesabamisad, is faqti, rom 2001 wlis 29 ianvris ganCineba,
romelic warmoadgens saboloo da aRsasrulebel sasamarTlo
gadawyvetilebas, ar aRsrulebula sam weliwadze meti xnis
ganmavlobaSi, konvenciis me-6 muxlis 1-l punqts ukargavda yovelgvar
sasargeblo Zalas.
88
V. konvenciis me-5 muxlis me-4 punqtisa da me-13
muxlis savaraudo darRveva
185. ganmcxadeblis mtkicebiT, is faqti, rom ar iqna aRsrulebuli
2001 wlis 29 ianvris ganCineba, romlis Tanaxmadac igi dauyovnebliv
unda gaTavisuflebuliyo, warmoadgenda konvenciis me-5 muxlis me-4
punqtiT da me-13 muxliT garantirebul uflebaTa darRvevas. am
muxlebis mixedviT:
me-13 muxli
`yvelas, visac daerRva am konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebi
da Tavisuflebebi, aqvs samarTlebrivi dacvis efeqtiani saSualeba sax-
elmwifo xelisuflebis winaSe, miuxedavad imisa, rom es darRveva
Cadenilia pirTa mier samsaxurebrivi uflebamosilebis ganxor-
cielebisas.~
89
VI. konvenciis sxva debulebaTa savaraudo darRveva
90
samarTalwarmoebis arc erT etapze ganmcxadebels ar warmoudge-
nia raime argumenti saCivris dasasabuTeblad. man mxolod aRniSna, rom
me-10 muxlis 1-li punqti `mWidro kavSirSi iyo konvenciis me-5 muxlis
1-l punqtTan.~
mTavrobas sapasuxod ar warmoudgenia raime saxis komentari.
192. xsenebul pirobebSi sasamarTlo adgens, rom ganmcxadeblis
saCivari konvenciis me-10 muxlis 1-l punqtTan mimarTebaSi
dausabuTebelia.
91
VII. konvenciis 41-e muxlis gamoyeneba
a. ziani
92
daadgens darRvevas, am muxlis Tanaxmad akisrebs mopasuxe saxelmwifos
samarTlebriv valdebulebas, aRkveTos darRveva da moaxdinos
darRvevis Sedegebis reparacia imgvarad, rom maqsimalurad aRadginos
darRvevis Cadenamde arsebuli situacia. meores mxriv, im SemTxvevaSi,
Tu erovnuli kanonmdebloba ar iZleva an nawilobriv iZleva darRvevis
Sedegebis reparaciis SesaZleblobas, 41-e muxli sasamarTlos aZlevs
uflebamosilebas, mianiWos dazaralebul mxares, misi azriT,
Sesabamisi dakmayofileba. aqedan gamomdinareobs, inter alia, rom ganaCeni,
romelSic sasamarTlo daadgens konvenciisa Tu TandarTuli oqmebis
darRvevas, akisrebs mopasuxe saxelmwifos ara marto samarTliani dak-
mayofilebis Sedegad dakisrebuli Sesabamisi Tanxebis gadaxdas, aramed
aniWebs uflebamosilebas, airCios da ministrTa komitetis mxridan
zedamxedvelobas dauqvemdebaros zogadi da/an, Tu es Sesabamisad
CaiTvleba, individualuri RonisZiebebi, romlebic saxelmwifom unda
ganaxorcielos erovnul doneze, raTa aRikveTos sasamarTlos mier
dadgenili darRveva da moxdes darRvevis Sedegebis yovelgvari
SesaZlo reparacia imgvarad, rom maqsimalurad aRdges darRvevis
Cadenamde arsebuli situacia (saqme ”Maestri v. Italy~ [GC], # 39748/98, pun-
qti 47, 2004 wlis 17 Tebervali; saqme ”Mentes and Others v. Turkey~ (50-e
muxli), 1998 wlis 24 ivlisis ganaCeni, moxsenebebi 1998-IV, gv. 1695, pun-
qti 24; da saqme ”Scozzari and Giunta v. Italy~ [GC], # 39221/98 da # 41963/98,
punqti 249, adamianis uflebaTa evropuli konvencia-2000-VIII).
garda amisa, konvenciidan, kerZod, 1-li muxlidan, gamomdinare-
obs, rom konvenciis ratificirebisas xelSemkvreli saxelmwifoebi
kisruloben erovnuli kanonmdeblobis konvenciasTan SesabamisobaSi
moyvanis valdebulebas. Sedegad, mopasuxe saxelmwifos ekisreba
valdebuleba, erovnul kanonmdeblobaSi gaauqmos nebismieri is
samarTlebrivi barieri, romelmac SesaZloa xeli SeuSalos ganmcxade-
blis mier saTanado anazRaurebis miRebas (ix. zemoxsenebuli saqme
”Maestri v. Italy~ [GC], punqti 47).
199. rac Seexeba ukve gancdil aramaterialur zians winamdebare
saqmeSi, sasamarTlo adgens, rom konvenciis darRvevam udavod miayena
ganmcxadebels arsebiTi ziani. kanonis uzenaesobis umniSvnelovanesi
principis darRveviT TviTnebur patimrobaSi yofnisas ganmcxadebeli
imedgacruebuli da Secbunebuli iyo, vinaidan ar ZaluZda arsebuli
situaciis gamosworeba. mas uxdeboda winaaRmdegobis gaweva rogorc
aWaris avtonomiuri xelisuflebis organoebisaTvis, romlebmac uari
ganacxades daaxloebiT sami wlis win miRebuli gamamarTlebeli
ganaCenis aRsrulebaze, ise centraluri xelisuflebis
uunarobisaTvis, uzrunveleyo avtonomiuri respublikis xelisu-
flebis organoebis mier ganaCenis aRsruleba.
93
200. rac Seexeba materialur zians, im faqtis gaTvaliswinebiT,
rom ganmcxadebelma ver warmoadgina mtkicebuleba, romelic asaxavda
dakavebamde mis yovelTviur Semosavals, sasamarTlom ver SeZlo
Tanxis zustad gamoangariSeba. Tumca sasamarTlo Tvlis, rom ganmcx-
adebelma namdvilad ganicada aseTi danakargi 2001 wlis 29 ianvris
Semdeg ukanono patimrobis gamo, vinaidan xsenebuli TariRis Semdeg
mas unda SeZleboda samsaxuris povna da saqmianobis ganaxleba.
201. Sesabamisad, obieqturobis principis safuZvelze da prece-
dentuli samarTliT dadgenili kriteriumebis gaTvaliswinebiT
sasamarTlo ganmcxadebels yvela misi saCivrisaTvis aniWebs 150 000
evros patimrobis im periodTan dakavSirebiT, romelic ganisazRvreba
2001 wlis 29 ianvridan winamdebare ganaCenis gamotanamde, im TanxebTan
erTad, romlebic saSemosavlo gadasaxadis saxiT SeiZleba gaxdes
gadasaxdeli.
202. rac Seexeba RonisZiebebs, romlebic saqarTvelos sax-
elmwifom dadgenili darRvevis aRkveTis mizniT ministrTa komitetis
meTvalyureobiT unda ganaxorcielos (ix. winamdebare ganaCenis 198-e
punqti), sasamarTlo imeorebs, rom mis mier gamotanili ganaCenebi,
ZiriTadad, deklaraciuli xasiaTisaa da zogadad swored Sesabamis
saxelmwifos aqvs uwinaresi ufleba, airCios erovnul samarTlebriv
doneze gamosayenebeli saSualebebi konvenciis 46-e muxliT dakisre-
buli samarTlebrivi valdebulebis aRsasruleblad, magram, amave
dros, aseTi saSualebebi SesabamisobaSi unda iyos sasamarTlos
ganaCenSi Camoyalibebul daskvnebTan (sxva magaliTebTan erTad ix.
saqmeebi ”Scozzari and Giunta v. Italy~ [GC], # 39221/98 da # 41963/98, punqti
249, adamianis uflebaTa evropuli konvencia-2000 VIII; saqme ”Brumarescu
v. Romania~ (samarTliani dakmayofileba) [GC], # 28342/95, punqti 20,
adamianis uflebaTa evropuli konvencia-2001-I; saqme ”Akdivar and Others
v. Turkey~, 1998 wlis 1 aprilis ganaCeni (50-e muxli), moxsenebebi 1998-II,
gv. 723-724, punqti 47; saqme ”Marckx v. Belgium~, 1979 wlis 13 ivnisis
ganaCeni, seria A # 31, punqti 58). xsenebuli diskrecia aRsrulebis
meTodTan dakavSirebiT asaxavs arCevanis Tavisuflebas da, konvenciis
Sesabamisad, xelSemkvrel saxelmwifoebs akisrebs uwinares valde-
bulebas, uzrunvelyon uflebaTa da TavisuflebaTa dacva (1-li
muxli) (mutatis mutandis, saqme ”Papamichalopoulos v. Greece~, 1995 wlis 31
agvistos ganaCeni (50-e muxli), seria A # 330-B, gv. 58-59, punqti 34).
Tumca winamdebare saqmeSi dadgenili darRveva Tavisi xasiaTiT
ar tovebs darRvevis gamosasworeblad saWiro RonisZiebebs Soris
raime realuri arCevanis saSualebas.
203. sasamarTlom gaiTvaliswina yovelive zemoxsenebuli, mxedve-
lobaSi miiRo saqmis konkretuli garemoebebi da konvenciis me-5
94
muxlis 1-li punqtisa da me-6 muxlis 1-li punqtis darRvevis aRkveTis
gadaudebeli aucilebloba (ix. winamdebare ganaCenis 176-e da 184-e
punqtebi) da miiCnia, rom mopasuxe saxelmwifom uaxloes dReebSi unda
uzrunvelyos ganmcxadeblis gaTavisufleba.
b. gaweuli xarjebi
95
wlis 13 ivlisis ganaCeni, seria A # 316-B, gv. 83, punqti 77; da saqme
”Malama v. Greece~ (samarTliani dakmayofileba), # 43622/98, punqti 17,
2002 wlis 18 aprili). sasamarTlo aseve iTvaliswinebs im did sxvaobas,
romelic arsebobs honorarebis odenobebs Soris sxvadasxva
saxelmwifoebSi da amitomac ar miaCnia marTebulad, gamoiyenos uni-
versaluri midgoma konvenciis 41-e muxlis safuZvelze gadasaxdel
TanxebTan dakavSirebiT. sasamarTlo aseve imeorebs, rom ar Tvlis
Tavs SezRudulad qveyanaSi arsebuli gaangariSebebiT da praqtikiT,
Tumca maTi gaTvaliswineba SeiZleba garkveulwilad daexmaros mas (ix.
inter alia, saqme ”M.M. v. the Netherlands~, # 39339/98, punqti 51, 2003 wlis 8
aprili).
207. daadgina ra obieqturobis principis safuZvelze da gaiTva-
liswina ra is Tanxa, romelic evropis sabWom ukve gadauxada ganmcx-
adebels samarTlebrivi daxmarebis saxiT, sasamarTlo aniWebs mas 5 000
evros, nebismier saSemosavlo gadasaxadTan erTad, romelic SesaZloa
gadasaxdeli gaxdes.
g. sauravi
96
5. erTxmad adgens, rom ganmcxadeblis patimroba 2001 wlis 29 ian-
vris Semdeg iTvleba TviTneburad da arRvevs konvenciis me-5 muxlis 1-
li punqtis debulebebs (ix. winamdebare ganaCenis 176-e punqti);
6. erTxmad adgens, rom aucilebeli ar aris ganmcxadeblis patim-
robis adgilis sakiTxis calke ganxilva konvenciis me-5 muxlis 1-l
punqtTan mimarTebaSi (ix. winamdebare ganaCenis 178-e punqti);
7. erTxmad adgens, rom me-3 muxlTan dakavSirebuli saCivari
scildeba sasamarTlo ganxilvis farglebs (ix. winamdebare ganaCenis
178-e punqti);
8. adgens ToTxmeti xmiT samis winaaRmdeg, rom adgili hqonda kon-
venciis me-6 muxlis 1-li punqtis darRvevas 2001 wlis 29 ianvris
ganCinebis aRusruleblobis gamo (ix. winamdebare ganaCenis 184-e pun-
qti);
9. adgens ToTxmeti xmiT samis winaaRmdeg, rom aucilebeli aRar
aris im saCivris ganxilva, romelic exeba 2001 wlis 29 ianvris
ganCinebis aRusruleblobas konvenciis me-5 muxlis me-4 punqtTan
mimarTebaSi (ix. winamdebare ganaCenis 187-e punqti);
10. erTxmad adgens, rom aucilebeli aRar aris im saCivris ganxil-
va, romelic exeba 2001 wlis 29 ianvris ganCinebis aRusruleblobas
konvenciis me-13 muxlTan mimarTebaSi (ix. winamdebare ganaCenis 187-e
punqti);
11. erTxmad adgens, rom ganmcxadeblis saCivari me-5 muxlis me-3
punqtTan mimarTebaSi scildeba strasburgis sasamarTloSi
samarTalwarmoebis aRZvrisaTvis dadgenil vadebs (ix. winamdebare
ganaCenis 190-e punqti);
12. erTxmad adgens, rom adgili ar hqonia konvenciis me-10 muxlis
1-li punqtis darRvevas (ix. winamdebare ganaCenis 192-e punqti);
13. erTxmad adgens, rom adgili ar hqonia konvenciis me-4 oqmis me-
2 muxlis darRvevas (ix. winamdebare ganaCenis 194-e punqti);
14. erTxmad adgens, rom
(a) mopasuxe saxelmwifom uaxloes dReebSi unda uzrunvelyos
ganmcxadeblis gaTavisufleba (ix. winamdebare ganaCenis 202-
e da 203-e punqtebi);
(b) yovelgvari gancdili zianisaTvis mopasuxe saxelmwifom gan-
mcxadebels sami Tvis vadaSi unda gadauxados 150 000 (as
ormocdaaTi aTasi) evro ganmcxadeblis patimrobisaTvis
2001 wlis 29 ianvridan ganaCenis gamotanis dRemde, amas
damatebuli nebismieri Tanxa, romelic saSemosavlo
gadasaxadis saxiT iqneba gadasaxdeli, rac konvertirebuli
unda iqnes qarTul larebSi gadaxdis dRes arsebuli kursiT
(ix. winamdebare ganaCenis 201-e punqti);
97
(g) mopasuxe saxelmwifom ganmcxadebels sami Tvis vadaSi unda
gadauxados 5 000 (xuTi aTasi) evro gaweuli xarjebisaTvis,
rasac daemateba nebismieri saSemosavlo gadasaxadi, romel-
ic SeiZleba gadasaxdeli gaxdes; es Tanxa konvertirebuli
unda iqnes qarTul larebSi gadaxdis dRes arsebuli kursiT
(ix. winamdebare ganaCenis 207-e punqti);
(d) aRniSnuli sami Tvis vadis gasvlis Semdeg saboloo
angariSsworebamde zemoxsenebul Tanxas sajarimo periodis
ganmavlobaSi daericxeba ubralo procentebi evropis cen-
traluri bankis zRvruli sasesxo ganakveTis toli
ganakveTiT, rasac daemateba sami procentuli punqti.
15. erTxmad uaryofs ganmcxadeblis danarCen moTxovnebs
samarTlian dakmayofilebasTan dakavSirebiT.
Sesrulebulia inglisur da frangul enebze da gacxadebulia
werilobiT adamianis uflebaTa SenobaSi, strasburgSi, 2004 wlis 8
aprils.
98
mxaris mier Zalauflebis gamoyeneba msoflios nebismier
wertilSi uSualo zemoqmedebas axdens. Zalauflebis aseTi
gamoyeneba SesaZlebelia sxvadasxva formiT da SeiZleba iyos
kanonieric da ukanonoc. Cveulebrivi formaa xelisuflebis
Zalaufleba maRali xelSemkvreli mxaris teritoriaze, magram
igi SesaZloa gulisxmobdes Zalauflebas sruli kontrolis
formiT sxva teritoriazec, miuxedavad imisa, rom SeiZleba
ukanono iyos (saqme ”Loizidou v. Turkey~ (pirveladi pretenzia), 1995
wlis 23 martis ganaCeni, seria A # 310), aSkarad okupirebuli ter-
itoriebi (saqme ” Cyprus v. Turkey ~ [GC], # 25781/94, adamianis
uflebaTa evropuli konvencia-2001-IV). es SeiZleba iyos
Zalauflebac, romelic gamoxatulia Zalis an qmediTi zegavlenis
gamoyenebiT sxva saxelmwifos mTavrobisaTvis politikuri,
finansuri, samxedro Tu sxva arsebiTi mxardaWeris meSveobiT.
garda amisa, Cemi azriT, am Zalauflebam SeiZleba miiRos maRali
xelSemkvreli mxaris mxridan msoflios nebismier wertilSi
nebismieri saxis samxedro Tu sxva saxelmwifo qmedebis forma (ix.
sapirispirod bankoviCis saqmeze gamotanili zemoxsenebuli
ganaCeni).
ganxilva yovelTvis im mimarTulebiT unda warimarTos, rom
pirma, romelic Civis, rom ama Tu im saxelmwifos (romelic kon-
venciis maRal xelSemkvrel mxares warmoadgens) `iurisdiqciaSi~
garkveuli qmedebis Sedegad daerRva uflebebi, SeZlos
warmoaCinos, rom es qmedeba warmoadgenda saxelmwifos mier
Zalauflebis gamoyenebis Sedegs. nebismieri sxva ganmarteba,
romelic gamoricxavs maRali xelSemkvreli mxaris pasuxismge-
blobas im qmedebebisaTvis, romlebic warmoadgenda saxelmwifo
Zalauflebis gamoyenebis Sedegs, migviyvanda im absurdul
mosazrebamde, TiTqos konvencia awesebdes adamianis uflebaTa
pativiscemis valdebulebas mxolod im teritoriaze, romelic
maRali xelSemkvreli mxaris kanonieri Tu arakanonieri kontro-
lis farglebSia, xolo am farglebs gareT, garda zogierTi gamon-
aklisi garemoebebisa (romelTa arseboba yoveli calkeuli saqmis
mixedviT dadgindeba), am saxelmwifos SeuZlia dausjelad
moqmedeba konvenciaSi dadgenili standartebis darRveviT. me
mjera, rom konvenciis debulebaTa gonivrulma (misi miznis
gaTvaliswinebiT) ganmartebam unda migviyvanos im daskvnamde, rom
konvencia awesebs qcevis kodeqss yoveli maRali xelSemkvreli
mxarisaTvis yvela im SemTxvevaSi, rodesac maTi mxridan sax-
elmwifo Zalauflebis gamoyenebas garkveuli Sedegebi moaqvs
kerZo pirebisaTvis.
99
mosamarTle kostas nawilobriv Tanmxvedri azri
100
denadac es SesaZlebelia (aseTi debuleba aucilebelia, inter alia,
keTilsindisierad moqmedi mesame mxaris uflebebis dasacavad).
6. nebismier SemTxvevaSi, sasamarTlos brZaneba, romliTac sax-
elmwifos konkretuli Sedegis miRweva moeTxoveba, xels uwyobs
ministrTa komitetis amocanis gamartivebas da garkveulwilad
arTulebs kidec mas. me-11 oqmis ZalaSi Sesvlamde moqmedi sistemis
farglebSi im saqmeebSi, romlebSic, imis nacvlad, rom pasuxismgebeli
yofiliyo sasamarTlos ganaCenis aRsrulebis zedamxedvelobaze
[adre moqmedi 54-e muxlis Sesabamisad], ministrTa komitetma gadawyvi-
ta, rom adgili hqonda konvenciis darRvevas [risi uflebac mas hqonda
konvenciis adre moqmedi 32-e muxlis Sesabamisad], saxelmwifoebma
ikisres valdebuleba, damorCilebodnen ministrTa komitetis
gadawyvetilebebs da eRiarebinaT isini samarTlebrivad savaldebu-
lod [konvenciis adre moqmedi 54-e muxlis me-4 punqti]. amJamad moqme-
di sistemis farglebSi saxelmwifoebis aRniSnulma valdebulebam
ministrTa komitetis mimarT, erTi SexedviT, Sewyvita moqmedeba,
Tumca es ar uSlis xels ministrTa komitets, ganaCenis aRsrulebaze
46-e muxlis me-2 punqtis Sesabamisad zedamxedvelobisas daeyrdnos 46-
e muxlis 1-l punqts, romlis Tanaxmadac `[saxelmwifoebi] kisruloben
valdebulebas, aRasrulon sasamarTlos saboloo gadawyvetilebebi
nebismier im saqmeSi, romlis mxareebic arian.~
7. rac ufro konkretulia ganaCenis Sinaarsi, miT ufro advili
xdeba samarTlebrivi kuTxiT ministrTa komitetisaTvis saxelmwifoe-
bze dakisrebul RonisZiebaTa aRsrulebaze zedamxedvelobis ganxor-
cieleba. Tumca es ar aris aucileblad marTlzomieri politikuri
kuTxiT, radgan, Tu saxelmwifos ar aqvs arCevani gansaxorcielebel
RonisZiebebTan dakavSirebiT, mopasuxe saxelmwifos rCeba mxolod
erTi alternativa: an aRasrulos sasamarTlos brZaneba (aseT
SemTxvevaSi yvelaferi kargad iqneba), anda wavides riskze da situacia
CixSi Seiyvanos.
8. ase rom, winamdebare saqmem sakmao safiqrali warmoSva. daaxlo-
ebiT sami wlis win saboloo ganaCeniT gamarTlebuli piris xangrZlivi
patimroba yovelgvari samarTlebrivi safuZvlis gareSe
marTlmsajulebis uxeS darRvevas warmoadgens, rasac sasamarTlom
pasuxi unda gasces samagaliTo simtkiciT. magram sifrTxilea saWiro
sasamarTlo ganaCenis aRsrulebasTan dakavSirebuli praqtikuli
siZneleebis gamo. marTalia, aWaris avtonomiuri respublikis xelisu-
flebis organoebs aqamde unda gaeTavisuflebinaT ganmcxadebeli,
magram amis ganuxorcieleblobis mizezi ar yofila centraluri
xelisuflebis [romelsac ganaCeniT samarTlianad ekisreba
erTpirovnuli pasuxismgebloba konvenciis darRvevisaTvis (ix.
101
winamdebare ganaCenis 150-e punqti)] umoqmedoba. centraluri xelisu-
fleba mravaljer Seecada ganmcxadeblis cixidan gaTavisuflebas.
winamdebare ganaCenis 59-e da 71-e punqtebi sakmaod naTlad warmoaCens
amas. amitom sakiTxi, romelic wamoiWreba, SemdegSi mdgomareobs: unda
moecada Tu ara sasamarTlos SedarebiT Sesaferisi SemTxvevisaTvis,
raTa win gadaedga xsenebuli nabiji precedentul samarTalSi. garda
amisa, xom ar arsebobs safrTxe, rom ministrTa komiteti aRmoCndes
iseT situaciaSi, romelic, marTalia, sruliad kanonieria, magram,
amave dros, gansakuTrebiT rTulia praqtikaSi?
9. me gavaanalize TiToeuli es sakiTxi. maT uaryofas orma mosaz-
rebam Seuwyo xeli. rac Seexeba princips, romelic yvelaze ufro
mniSvnelovani faqtoria, alogikuri da amoraluric ki iqneboda, Tu
davutovebdiT saqarTvelos (samarTlebrivi) saSualebebis arCevis
SesaZleblobas, maSin, rodesac TviTneburi patimrobisTvis bolos
moRebis erTaderT saSualebas patimris gaTavisufleba warmoadgens.
Tu sakiTxs faqtobrivi kuTxiT mivudgebiT, im dros, rodesac
urTierToba mopasuxe saxelmwifosa da mis decentralizebul
erTeuls Soris mniSvnelovnad Seicvala da jer kidev ganviTarebis
procesSia, sasamarTlos mier miRebuli ganaCenis formulireba unda
dagvexmaros imis SewyvetaSi, rac aSkara usamarTlobaa da Zalian didi
xnis ganmavlobaSi grZeldeba, miT ufro, rom konvenciis me-5 muxlis 1-
li punqtis darRvevis gagrZelebaze saqarTvelo iqneba pasuxismgebe-
li im dromde, sanam b-ni asaniZe gaTavisufldeba.
10. yvela SemTxvevaSi, imeds gamovTqvam, rom winamdebare ganaCens
mohyveba ganmcxadeblis uaxloes dReebSi gaTavisufleba. aseve minda
aRvniSno, rom sasamarTlom gadadga, Cemi azriT, mosawoni da logikuri
nabiji sakuTrebis restituciasTan dakavSirebiT zemoT moxseniebuli
saqmeebis TvalsazrisiT: man is ki ar daadgina, rom saqarTvelom ganm-
cxadebels sakompensacio Tanxa unda gadauxados, Tu ver uzrunvel-
yofs mis gaTavisuflebas, aramed, sasamarTlos ganaCeniT, gadaxdis
valdebuleba warmoadgens damatebiT valdebulebas da aranairad ar
amcirebs ganmcxadeblis gaTavisufebis valdebulebas.
102
ganxilva. Cveni azriT, gadawyvetileba unda gauqmdes, dadgenili iqnes
me-5 muxlis me-4 punqtis darRveva da CaiTvalos, rom aucilebeli aRar
aris konvenciis me-6 muxlis ganxilva saqmis garemoebebTan
mimarTebaSi.
ganmcxadeblis saCivris ZiriTadi azri, konvenciis Tanaxmad,
mdgomareobs imaSi, rom, miuxedavad saqarTvelos uzenaesi
sasamarTlos mier yvela braldebaSi misi gamarTlebisa, ganmcxadebe-
li mainc rCeboda patimrobaSi erovnuli kanonmdeblobis darRveviT
da yovelgvari samarTlebrivi safuZvlis gareSe 2001 wlis 29 ianvri-
dan. aRniSnulis Sedegad sasamarTlom daadgina, rom xsenebuli
TariRis Semdeg ganmcxadebeli imyofeboda TviTnebur patimrobaSi me-
5 muxlis 1-li punqtis debulebaTa darRveviT.
daadgina ra, rom uzenaesi sasamarTlos mier gamotanili
gamamarTlebeli ganaCenis aRusrulebloba konvenciis me-6 muxlis
darRvevas warmoadgenda, strasburgis sasamarTlos umravlesobam
miiRo da gamoiyena principi, romelic pirvelad ganmartebuli da
gamoyenebuli iqna saqmeSi “Hornsby v. Greece~ (1997 wlis 19 martis
ganaCeni, moxsenebebi 1997-II). aRniSnuli principis Tanaxmad,
`sasamarTlo ganxilvis ufleba~, romlis erT-erT aspeqts warmoad-
gens sasamarTlos xelmisawvdomobis ufleba, iluziuri iqneboda im
SemTxvevaSi, Tuki saxelmwifos erovnuli kanonmdeblobis Tanaxmad
SesaZlebeli iqneboda saboloo, savaldebulo gadawyvetilebis
aRusrulebloba erT-erTi mxaris sazianod. rogorc es sasamarTlom
ganmarta xsenebul saqmeze Tavis ganaCenSi, warmoudgeneli iqneboda,
rom me-6 muxlis 1-l punqts detalurad ganemarta sasamarTlo
samarTalwarmoebaSi monawile mxareebisTvis miniWebuli procedu-
ruli garantiebi — samarTliani, sajaro da swrafi samarTalwarmoeba
— sasamarTlo gadawyvetilebaTa aRsrulebis garantirebis gareSe.
aRsaniSnavia is garemoeba, rom hornsbis saqme da Semdgomi
gadawyvetilebebi, romlebic exeboda saqmeSi xsenebul principebs,
moicavda samoqalaqo da ara sisxlis samarTalwarmoebas. Cven ar varT
darwmunebulni, rom SesaZlebelia sasamarTlos argumentaciis —
sasamarTlos xelmisawvdomobis, ganaCenTa aRsrulebisa da saboloo,
ZalaSi Sesuli ganaCenis aRsrulebisTvis aucilebeli RonisZiebebis
moxseniebiT — advilad misadageba braldebulis winaaRmdeg arsebuli
sisxlis samarTlis saqmisTvis. es gansakuTrebiT iseT SemTxvevebs
exeba, rodesac, rogorc winamdebare saqmeSi, braldebuli
gamarTlebulia sasamarTlos saboloo ganaCeniT, xolo xelisu-
flebis erovnul organoebs, ZiriTadad, araferi aqvT aRsasrulebeli
da aranairi RonisZiebis gatareba ar aris aucilebeli ganaCenis
aRsasruleblad. damatebiT unda aRiniSnos, rom sasamarTlos mier
103
hornsbis saqmeSi im faqtze dayrdnobas, rom me-6 muxliT
gansazRvruli proceduruli garantiebi sxvagvarad iluziuri iqne-
boda, gacilebiT naklebi Zala gaaCnia braldebulis gamarTlebis
SemTxvevasTan mimarTebaSi, Tuki gaviTvaliswinebT konvenciis orga-
noebis myar precedentul samarTals, romlis safuZvelzec
gamarTlebul ganmcxadebels aranair SemTxvevaSi ar SeuZlia ganacxa-
dos pretenzia imasTan dakavSirebiT, rom igi aRniSnuli procedu-
ruli garantiebis darRvevis Sedegad aris dazaralebuli.
ufro metic, vinaidan xelisuflebis erovnuli organoebis mier
uzenaesi sasamarTlos ganaCenis aRusrulebloba strasburgis
sasamarTlosTvis yvelaze mniSvnelovani faqtoria konvenciis me-5
muxlis — romelsac, rogorc lex specialis adamianis Tavisuflebisa da
usafrTxoebis sferoSi, saqme ufro bunebrivad eqvemdebareba —
darRvevis dasadgenad, Cven ver vxedavT veranair aucileblobas,
damatebiT da calke iqnes dadgenili me-6 muxlis darRveva.
meore mxriv, Cveni azriT, adgili aqvs gansxvavebul problemas me-
5 muxlis me-4 punqtTan mimarTebaSi. es muxli TavisuflebaaRkveTil
pirs aniWebs uflebas, xeli miuwvdebodes iseTi sasamarTlo procesis
warmoebaze, romlis meSveobiTac swrafad unda gadawydes dapatimre-
bis kanoniereba da gaices brZaneba mis gaTavisuflebaze, Tu dapatim-
reba ar aris kanonieri. xsenebul debulebaSi asaxuli moTxovnis
Tanaxmad, erovnulma organoebma swrafad unda aRasrulon
gaTavisuflebis brZaneba. mTavroba amtkicebs, rom ganmcxadebels
yovelTvis SeeZlo gaesaCivrebina Tavisi patimrobis kanoniereba da
arsebiTi mxare erovnul sasamarTloebSi. marTalia, formalurad es
SesaZlebelia asec iyos, magram argumenti sruliad ar Seesabameba
realobas, anu aseT mimarTvas SeiZleba aranairi Sedegi ar gamoeRo.
winamdebare saqmeSi uzenaesi sasamarTlo ar Semoifargla mxolod gan-
mcxadeblis msjavrdebis gauqmebiT da mis winaaRmdeg aRZruli sisxlis
samarTalwarmoebis SewyvetiT. sasamarTlo ufro Sors wavida da
brZana ganmcxadeblis dauyovnebeli gaTavisufleba. vinaidan
gaTavisuflebis brZaneba gacemuli iyo ganmcxadeblis winaaRmdeg
aRZruli sisxlis samarTalwarmoebis dasasruls da ara xangrZlivi
patimrobis kanonierebasTan dakavSirebuli calke saCivris Sedegad, is
faqti, rom xelisuflebis organoebi sam weliwadze meti xnis
ganmavlobaSi ar scemdnen pativs da ar aRasrulebdnen saqarTvelos
uzenaesi sasamarTlos brZanebas, naTel mtkicebulebas warmoadgens
ganmcxadeblis xelT arsebuli samarTlebrivi dacvis saSualebis
uefeqtobisa da, Sesabamisad, saxelmwifos mier konvenciis me-5 muxlis
me-4 punqtiT gaTvaliswinebuli valdebulebis darRvevisa.
104
buholci germaniis
winaaRmdeg
Buchholz v. Germany
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo
107
8. mTavrobis warmomadgenelTan da komisiis delegatTan re-
gistratoris moadgilis meSveobiT gamarTuli konsultaciis Sem-
deg b-nma viardam, sasamarTlos vice-prezidentma, romelmac Secva-
la b-ni baladore palieri am ukanasknelis gardacvalebis gamo (reg-
lamentis 21-e muxlis me-3 (b) da me-5 punqtebi), 15 dekembers ganacxa-
da, rom zepiri mosmena 1981 wlis 27 ianvars gaimarTeboda.
9. 1981 wlis 22 ianvars b-nma viardam mosTxova komisias, sasa-
marTlosaTvis warmoedgina garkveuli dokumentacia. es dokumen-
tebi komisiis mier 27 ianvarsa da 6 Tebervals iqna warmodgenili.
10.zepiri mosmena 27 ianvars sajarod gaimarTa adamianis ufle-
baTa SenobaSi. zepiri mosmenis gaxsnis win palatam gamarTa mosamza-
debeli Sexvedra; palatam neba darTo mTavrobis warmomadgenelsa
da advokats, aseve pirs, romelic daxmarebas uwevda komisiis dele-
gats, gamoeyenebinaT germanuli ena (reglamentis 27-e muxlis me-2
da me-3 punqtebi).
mTavrobis saxeliT:
komisiis saxeliT:
108
kiTxvebze. mosmenaze mTavrobis warmomadgenelma sasamarTlos ram-
denime dokumenti warudgina.
11.6 Tebervals mTavrobis warmomadgenelma da ganmcxadeblis
advokatma werilobiT warmoadgines Tav-TavianTi pasuxebi mosmena-
ze dasmul ramdenime kiTxvaze; 19 Tebervals q-nma maierma warmoad-
gina mimoxilva, romelic exeboda am saqmesTan dakavSirebiT b-ni so-
ikasgan miRebul werils.
faqtebi
109
er warmodgenili Suamdgomloba da saqmis mosmena 4 oqtombramde ga-
dado.
15. 22 agvistoTi daTariRebul werilobiT pasuxSi mopasuxeeb-
ma, SromiTi sakiTxebis ganmxilveli sasamarTlos moTxovnis safuZ-
velze, detalurad Camoayalibes sadavo gaTavisuflebis mizezebi;
maT aseve aRweres kompaniis ekonomikuri mdgomareoba da warmoad-
gines axsna-ganmarteba kompaniis racionalizaciasTan dakavSirebiT
gatarebul RonisZiebaTa Sesaxeb.
ganmcxadeblis advokatma 19 seqtembriT daTariRebul Tavis
Sesagebel pasuxs Tan daurTo marwmuneblis mier misTvis miwerili
werili. xsenebuli werili Seicavda braldebas, rom dependorfis
kompaniis menejerebma `daudevrad gaflanges robert dependorfis
mier patiosani SromiT mopovebuli milionebi (biznesis da kerZo aq-
tivebi)~, sanacvlod ki `Tavad daculni da udardelni arian da saer-
Tod aRar ainteresebT, dependorfis kompania ufro did zarals na-
xavs Tu ara~.
am braldebebma aiZula mopasuxeebi, 30 seqtembers gaegzavnaT
ganmcxadeblisaTvis 2 sxva Setyobineba gaTavisuflebis Taobaze,
sagangebo Setyobineba (“ausserordentliche Kündigung”), romelic ZalaSi
Sedioda dauyovnebliv, da, alternatiuli an gamafrTxilebeli
(“vorsorglich”) RonisZiebis saxiT, Cveulebrivi Setyobineba (“ordentliche
Kündigung”), romelic ZalaSi Sedioda 1975 wlis 31 marts. sagangebo
Setyobineba efuZneboda samoqalaqo kodeqsis (“Bürgerliches Geset-
zbuch”) 626-e muxls, romelic moiTxovs `seriozul mizezs~ am saxiT
gaTavisuflebisaTvis da Setyobinebis gagzavnas 2 kviris vadaSi im
momentidan, rodesac damqiraveblebi Seityoben faqtebs, romlebic,
maTi azriT, warmoadgens seriozul mizezs amgvari gadawyvetilebis
misaRebad.
2 oqtombers b-ni buholcis advokatma warmoadgina werilobiTi
argumentaciis kidev ori wyeba, romlebic daTariRebuli iyo 1 da 2
oqtombriT da Tan erTvoda mopasuxeebis 30 seqtembris werili; es
ukanaskneli exeboda momCivanis reagirebas 30 seqtemberiT daTari-
Rebul gaTavisuflebis Sesaxeb or Setyobinebaze.
16. 1974 wlis 4 oqtombers gamarTul mosmenaze SromiTi sakiT-
xebis ganmxilvelma sasamarTlom saqmis mosmena gadado 25 oqtom-
bramde, radgan mopasuxeTa advokatma ganmcxadeblis bolo werilo-
biTi memorandumi mxolod mosmenaze miiRo.
14 oqtombers ganmcxadeblis advokatma warmoadgina sxva memo-
randumi.
25 oqtombrisaTvis gadadebul sxdomaze SromiTi sakiTxebis
ganmxilvelma sasamarTlom, moqmedebda ra Sesabamisi kanonmdeblo-
110
bis safuZvelze, wamoayena winadadeba megobrul morigebasTan da-
kavSirebiT, magram winadadeba ar iqna miRebuli.
17. 1975 wlis 8 ianvars, mxareTa saboloo argumentaciis mosme-
nis Semdeg, SromiTi sakiTxebis ganmxilvelma sasamarTlom dauyov-
nebliv gamoitana ganaCeni. sasamarTlom gadawyvita, rom arc 1974
wlis 28 ivnisiT daTariRebul Setyobinebas da arc imave wlis 30 seq-
tembriT daTariRebul sagangebo Setyobinebas ar Seuwyvetia gan-
mcxadebelTan dadebuli xelSekrulebis moqmedeba, radgan pirveli
Setyobineba `socialurad gaumarTlebeli~ iyo `arakeTilsindisie-
rad gaTavisuflebis Sesaxeb~ kanonis 1-li nawilis Tanaxmad, xolo
meore — ar iyo gamarTlebuli, vinaidan ar arsebobda `seriozuli
mizezi~, rogorc amas moiTxovs samoqalaqo kodeqsis 626-e muxli.
sasamarTlom uaryo mopasuxeTa mxridan warmodgenili alternati-
uli moTxovnac SromiTi xelSekrulebis gawyvetasTan dakavSirebiT
(“Auflösungsantrag”), `arakeTilsindisierad gaTavisuflebis Sesaxeb~
kanonis me-7 nawilis Sesabamisad. sasamarTlom valdebuleba daakis-
ra mopasuxeebs, gadaexadaT b-ni buholcisTvis 5 700 germanuli mar-
ka saxelfaso davalianebisaTvis, magram uaryo pretenzia momaval
xelfasTan dakavSirebiT.
1975 wlis 25 Tebervals ganaCeni werilobiTi formiT gadaecaT
mxareebs.
111
19. amis Semdeg, 1975 wlis 2 aprilsa da 15 maiss (mopasuxeebma) da
22 aprils (b-nma buholcma), mxareebma warmoadgines werilobiTi me-
morandumebi. ganmcxadebeli kvlav amtkicebda kompaniis menejere-
bis winaaRmdeg gamoTqmul braldebebs; man TxovniT mimarTa saape-
lacio sasamarTlos, moepovebina eqspertis mosazreba mis mier ga-
moTqmuli braldebebis dasabuTebisa da dadasturebis mizniT.
20. xsenebuli werilobiTi procedurebis mimdinareobisas ori-
ve mxarem TxovniT mimarTa saapelacio sasamarTlos, ar gaemarTa
sxdoma garkveul periodebSi, saxeldobr, ganmcxadeblis TxovniT —
25 maissa da 5 ivniss Soris, xolo mopasuxeTa TxovniT — 11 aprilsa
da 2 maiss da 6-11 ivniss Soris.
21. gaiTvaliswina ra mxareTa moTxovnebi, saapelacio sasamar-
Tlom 1975 wlis 16 maiss mosmenis gamarTvis dRed gamoacxada 22 iv-
lisi. am dRes sasamarTlom sxva sakiTxebTan erTad ganixila is gare-
moebebi, romlebic Tan axlda ganmcxadeblis mier gamoTqmuli
braldebebis damadasturebel mtkicebulebebs da Tan erTvoda ad-
vokatis mier 1974 wlis 19 seqtembers warmodgenil werilobiT memo-
randums (ix. winamdebare ganaCenis punqti 15). kiTxvaze, isaxavda Tu
ara igi miznad braldebebis sarCelSi Setanas, ganmcxadebelma ga-
nacxada, rom igi Tavisi advokatis msjelobas eyrdnoboda. sasamar-
Tlom wamoWra b-ni buholcis sxva Tanamdebobaze gadayvanis SesaZ-
leblobac. sasamarTlom ubrZana mopasuxeebs, erTi Tvis vadaSi war-
moedginaT kompaniis komerciuli saStato sqema da mieTiTebinaT,
Tu romeli Tanamdeboba SeiZleboda daekavebina ganmcxadebels, wi-
naaRmdeg SemTxvevaSi ki warmoedginaT uaris mizezi.
ganmcxadebels mieca erTi Tvis vada pasuxis gasacemad.
22. 31 ivliss mopasuxeebma warmoadgines saStato sqema Tandar-
Tuli ganmartebebiT; 6 agvistos maT pasuxi gasces b-ni buholcis
werilobiT memorandums, romelic, miuxedavad imisa, rom wardgeni-
li iqna 16 ivliss, maT mxolod 22 ivlisis mosmenis Semdeg gadaecaT.
1975 wlis 20 agvistos ganmcxadebelma warmoadgina winadadeba
megobrul morigebasTan dakavSirebiT, romelic mopasuxeTa mier 19
seqtembers iqna uaryofili. 3 oqtombriT daTariRebul werilSi b-ni
buholcis advokatma warmoadgina memorandumi, romelic daTariRe-
buli iyo 28 seqtembriT da Seicavda misi marwmuneblis mier gakeTe-
bul SeniSvnebs da Txovnas, SeZlebisdagvarad mokle vadaSi daniSnu-
liyo saqmis mosmena da ganxilva. ganmcxadeblis advokatma ganaaxla
18 seqtembers, anu erTi dRiT adre, vidre mopasuxeebi uaryofdnen
megobruli morigebis SeTavazebas, wardgenili moTxovna. sxva sakiT-
xebTan erTad advokati amtkicebda, rom b-ni buholcisaTvis `fiziku-
rad da fsiqologiurad autaneli gaxda usasrulo gaurkvevloba~.
112
9 oqtombers saapelacio sasamarTlom mosmena 1976 wlis 19 mar-
tisTvis daniSna da mopasuxeebs zemoxsenebuli, 3 oqtombriT daTa-
riRebuli werilobiTi memorandumi gadasca.
23. 1975 wlis 12 noembers ganmcxadeblis advokatma Suamdgom-
lobiT mimarTa hamburgis parlaments (“Bürgerschaft”), raTa gamonaxu-
liyo zomebi SromiTi sakiTxebis ganmxilvel sasamarTloebSi arse-
buli samarTalwarmoebis dasaCqareblad.
1976 wlis dasawyisSi, aRniSnuli Suamdgomlobisa da mosamar-
TleTa adgilebis raodenobis gazrdis Sedegad (ix. winamdebare ga-
naCenis punqti 39), saapelacio sasamarTlom SeZlo me-6 palatis Seq-
mna. TiTqmis 50% im saqmeebisa, romlebic me-3 palataSi ixileboda,
gansaxilvelad gadaeca axal palatas. miuxedavad amisa, buholcis
saqme gansaxilvelad me-3 palatas darCa.
1976 wlis 5 maisiT daTariRebuli weriliT parlamentma acnoba
ganmcxadebels, rom xelisuflebis organoebma dauyovnebliv ga-
dadges aucilebeli nabijebi, raTa SeemsubuqebinaT SromiTi sakiT-
xebis ganmxilveli sasamarTloebis samuSao datvirTva.
24. 1976 wlis 19 marts gamarTul mosmenaze mxareebma waradgi-
nes is samarTlebrivi da faqtobrivi sakiTxebi, romlebTan dakavSi-
rebiTac unda miRebuliyo gadawyvetileba. mosmenis bolos saapela-
cio sasamarTlom gamosca brZaneba, romelSic Camoayaliba Sesabami-
si sakiTxebi da Tavisi Tvalsazrisi maT SesaZlo SedegebTan dakav-
SirebiT; Semdeg sasamarTlom mxareebs SesTavaza megobruli mori-
geba, romlis Tanaxmad SromiTi xelSekruleba 1974 wlis 31 dekem-
bridan gauqmebulad CaiTvleboda da mopasuxeebi ganmcxadebels ga-
dauxdidnen erTjerad Tanxas 34 200 germanuli markis odenobiT.
sasamarTlom mouwoda mxareebs, warmoedginaT sakuTari mosaz-
rebebi 30 aprilisaTvis.
25. 7 apriliT daTariRebuli memorandumiT mopasuxeebma uaryves
morigebis winadadeba. maT miuTiTes `udavo~ faqtze, rom 1974 wlis 30
seqtembris ori Setyobineba ganmcxadebels imave dRes gadaeca.
Tavis mxriv, b-ni buholcis advokatma 8 apriliT daTariRebul
werilobiT gancxadebaSi, romelSic igi aRniSnavda saapelacio sasa-
marTlos damsaxurebas `saqmis yovlismomcveli da jerovani gan-
xilvisaTvis~, uaryo SeTavazebuli morigeba. man daakonkreta, rom
mxolod im SemTxvevaSi daTanxmdeboda aseT morigebaze, Tu SromiTi
xelSekruleba 1975 wlis 31 dekembridan CaiTvleboda gauqmebulad.
garda amisa, 1976 wlis 28 aprils b-ni buholcis advokatma war-
moadgina mokle pasuxi 7 aprilis zemoxsenebul memorandumze. igi
ar eTanxmeboda mopasuxeTa gancxadebebs, `vinaidan es gancxadebebi
ar Seesabameboda misi klientis mier micemul axsna-ganmartebebs~,
113
magram mas ar gaumaxvilebia sagangebod yuradReba aRniSnuli ori
Setyobinebis miRebis TariRze, kerZod, 1974 wlis 30 seqtemberze. b-
ni buholcis advokatma damatebiT acnoba sasamarTlos, rom 30 mai-
sidan 18 ivnisamde ver SeZlebda sasamarTlo procesSi monawileo-
bis miRebas, da mimarTa TxovniT, mosmena maisSi daeniSna.
3 maiss saapelacio sasamarTlom brZana, rom mosmena unda ganax-
lebuliyo 27 agvistos, da amis Sesaxeb mxareebs 1 ivniss Seatyobina.
26. 1976 wlis 27 agvistos gamarTul mosmenaze b-nma buholcma ga-
nacxada, rom mas ar miuRia 30 seqtembriT daTariRebuli ori Setyobi-
neba imave dRes, da mimarTa sasamarTlos TxovniT, daekiTxa misi coli
am sakiTxTan dakavSirebiT, romelic mniSvnelovani iyo samoqalaqo ko-
deqsis 626-e muxlis miznebisaTvis (ix. winamdebare ganaCenis punqti 15).
sasamarTlom daakmayofila es moTxovna. q-nma buholcma, romelic im-
yofeboda sasamarTlo darbazSi, daadastura meuRlis Cveneba; igi am-
tkicebda, rom Setyobinebebi maT 1974 wlis 5 da 7 oqtombers gadaecaT.
mopasuxeebi ar daeTanxmnen am Cvenebas da moiTxoves Sesagebe-
li mtkicebulebis saxiT warmoedginaT 4 mowmis Cveneba. ganmcxa-
debelma gamoTqva pretenzia saqmis amgvarad Sebrunebaze im sa-
fuZvelze, rom meore mxaris Suamdgomlobis ganxorcieleba Sea-
yovnebda samarTalwarmoebas. miuxedavad amisa, sasamarTlom ga-
dawyvita, rom b-ni buholci, iseve, rogorc dependorfis kompani-
is aRmasrulebeli direqtori da mopasuxeebis mier dasaxelebuli
4 mowme, unda warmdgariyvnen sasamarTlos winaSe da miecaT Cvene-
bebi 1977 wlis 11 ianvars. amave dros sasamarTlom SesTavaza gan-
mcxadebels, romelmac iTxova ufaso samarTlebrivi daxmareba sa-
apelacio samarTalwarmoebisas, Seetana Sesabamisi dokumenti am
mizniT.
27. dokumenti b-ni buholcis advokatis 28 agvistoTi daTari-
Rebuli werilis danarTis saxiT iqna warmodgenili. amis Sedegad 29
seqtembers sasamarTlom ganmcxadebels mianiWa samarTlebrivi dax-
mareba mTavari saapelacio saCivris winaaRmdeg warmosadgeni dac-
vis momzadebisaTvis; sasamarTlom Tavi Seikava Sesagebel saapela-
cio saCivarTan dakavSirebuli gadawyvetilebis gamotanisagan (ix.
winamdebare ganaCenis punqti 31).
28. ufro adre, 1976 wlis 21 seqtembers, ganmcxadebelma gaasa-
Civra 27 agvistos gadawyvetileba federalur konstituciur sasa-
marTloSi. ganmcxadebeli asaCivrebda sasamarTlo procesis xan-
grZlivobas, eyrdnoboda konstituciis me-2, me-3, me-12 da me-20 mux-
lebs da konvenciis me-6 muxls da sakonstitucio sasamarTlosagan
iTxovda, gaeca brZaneba, romelic saapelacio sasamarTlos daava-
lebda, dauyovnebliv daemTavrebina saqmis ganxilva.
114
saqmis masalebi gadaeca federalur sakonstitucio sasamar-
Tlos, romelic Seikriba sami mosamarTlisgan Semdgari kolegiis sa-
xiT (`federaluri sakonstitucio sasamarTlos~ Sesaxeb kanonis
(Bundesverfassungsgerichtsgesetz) 93-e (a) nawili) da 2 noembers gamoitana
ganaCeni. sasamarTlom ar gasca nebarTva konstituciuri ganacxadis
Semdgom gagrZelebasa da ganxilvaze; im SemTxvevaSic ki, Tu ganacxa-
di CaiTvleboda arsebiT ganxilvaze daSvebulad, mas ar eqneboda
warmatebis perspeqtiva, rameTu ar arsebobda mtkicebuleba, rome-
lic daadasturebda, rom saapelacio sasamarTlom gaaWianura samar-
Talwarmoeba; Tu gaviTvaliswinebT saqmis gansakuTrebul sirTu-
les, samarTalwarmoebis xangrZlivoba uwinaresad gamowveuli iyo
ganmcxadeblis mizeziT: es ukanaskneli mudmivad avrcobda Tavis ar-
gumentacias da moiTxovda damatebiT mtkicebulebaTa mopovebas.
29. 19 noembers gadadga SromiTi sakiTxebis ganmxilveli saape-
lacio sasamarTlos me-3 palatis (romelic ixilavda ganmcxadeblis
saqmes) Tavmjdomare.
30. 1977 wlis 11 ianvars saapelacio sasamarTlom moismina 4 mow-
mis Cveneba imasTan dakavSirebiT, Tu romel dRes Cabarda ganmcxade-
bels gaTavisuflebis Taobaze Setyobineba. sasamarTlom Tavi Seikava,
28 ianvramde gamoetana gadawyvetileba imasTan dakavSirebiT (miuxe-
davad b-ni buholcis advokatis pretenziebisa), unda moesmina Tu ara
dependorfis kompaniis aRmasrulebeli direqtoris, b-ni lentferis
da mopasuxeTa mier dasaxelebuli damatebiTi mowmeebis Cvenebebi.
31. 28 ianvars saapelacio sasamarTlom ganmcxadebels mianiWa
samarTlebrivi daxmareba Sesagebeli saapelacio saCivris warsad-
genad (ix. winamdebare ganaCenis punqti 27) da brZana, rom b-ni len-
tferi gamoZaxebuliyo 22 marts Cvenebis misacemad.
31 ianvris werilSi mopasuxeTa advokatma aRniSna ufro adrin-
deli valdebuleba da iTxova b-ni lentferis mosmenis gadadeba; man
ganmarta, rom igi da b-ni lentferi 15 aprilidan 4 maisamde adgil-
ze ar iqnebodnen. saapelacio sasamarTlom daakmayofila es moT-
xovna 2 Tebervals da mosmena 6 maisisTvis gadado.
am gadawyvetilebasTan dakavSirebuli saCivriT ganmcxadebel-
ma komisiis mdivans 5 Tebervals mimarTa (komisiisadmi mimarTuli
misi ganacxadi Setanili iqna 1976 wlis 18 dekembers), magram, mTav-
robis gancxadebiT, saqmeSi ar moipoveba araviTari miniSneba imas-
Tan dakavSirebiT, rom man analogiuri pretenziiT mimarTa saapela-
cio sasamarTlos.
32. 6 maiss orive mxaris warmomadgenlebma ganacxades, rom gaTa-
visuflebis Taobaze sadavo Setyobinebebi namdvilad Cabarda b-n
buholcs 1974 wlis 30 seqtembers.
115
13 maiss saapelacio sasamarTlom gasca brZaneba, warmodgenili
yofiliyo eqspertis mosazreba imasan dakavSirebiT, iyo Tu ara ga-
marTlebuli ganmcxadeblis mier dependorfis kompaniis menejerTa
mimarT gamoTqmuli braldebebi (ix. winamdebare ganaCenis punqti
15). hamburgis vaWrobis palatam, romelsac eTxova aRniSnulis gan-
xorcieleba, 14 ivniss daniSna eqsperti; 30 ivniss mxareTa mosmenis
Semdeg sasamarTlom daamtkica eqsperti.
eqspertis moxseneba warmodgenili iqna 1977 wlis 2 dekembers;
sasamarTlom gaacno igi ganmcxadebelsa da mopasuxeebs da mosTxo-
va maT 1978 wlis 5 ianvramde komentarebis warmodgena.
33. saboloo mosmena gaimarTa 3 Tebervals. mxareebma warmoad-
gines saboloo dokumentacia, ris Semdegac SromiTi sakiTxebis gan-
mxilvelma saapelacio sasamarTlom gamoitana ganaCeni. sasamar-
Tlom daakmayofila mopasuxeTa apelacia, uaryo ganmcxadeblis mi-
er warmodgenili Sesagebeli apelacia da daakisra mas samarTalwar-
moebis xarjebis anazRaureba.
saapelacio sasamarTlom daaskvna, rom 1974 wlis 30 seqtem-
bris sagangebo Setyobineba samarTliani iyo Semdeg mizezTa gamo:
ganmcxadeblis mier gamoTqmuli braldebebi warmoadgenda serio-
zul mizezs gaTavisuflebisaTvis samoqalaqo kodeqsis 626-e mux-
lis 1-li punqtis safuZvelze da gaTavisuflebis Taobaze Setyo-
bineba ganmcxadebels ori kviris vadaSi Cabarda, rogorc es dadge-
nilia xsenebuli muxlis me-2 punqtiT. eqspertis mier warmodge-
nilma safuZvlianma da damajerebelma axsna-ganmartebam naTeli
gaxada, rom b-ni buholcis mier gamoTqmuli braldebebi absolu-
turad usafuZvlo (haltlos) iyo: garda imisa, rom es braldebebi Zal-
ze cilismwamebluri iyo, isini sulac ar iyo saWiro da ar Seesat-
yviseboda gamomwvev mizezs — b-ni buholcis mier 1974 wlis 28 ivni-
sis Cveulebrivi Setyobinebis gasaCivrebas (ix. winamdebare ganaCe-
nis punqti 15).
ganaCeni mxareebs 5 aprils gadaecaT werilobiTi formiT.
116
xedavad imisa, rom kanoniT dawesebuli vada amowuruli iyo. es
Txovna 10 oqtombers iqna dakmayofilebuli
Suamdgomloba, romelic warmodgenili iqna 22 seqtembers, ga-
daeca mopasuxeebs, romlebmac werilobiTi pasuxi 29 dekembers wa-
radgines.
35. 1979 wlis 26 aprils federalurma sasamarTlom, mxareTa mos-
menis Semdeg, SesTavaza maT megobruli morigeba, romlis Tanaxmadac
SromiTi xelSekruleba CaiTvleboda gauqmebulad 1974 wlis 31 de-
kembridan da mopasuxeebs daekisrebodaT ganmcxadeblis sasargeb-
lod damatebiT 24 000 germanuli markis gadaxda. aRsaniSnavia is ga-
remoeba, rom SromiTi sakiTxebis ganmxilveli sasamarTlos mier ga-
motanili ganaCenis safuZvelze ganmcxadeblisTvis ukve gadaxdili
iyo 5 700 germanuli marka saxelfaso davalianebis dafarvis mizniT.
mopasuxeebma uaryves SeTavazeba. imave dRes gamotanili ganaCe-
niT federalurma sasamarTlom uaryo Suamdgomloba rogorc dau-
sabuTebeli.
117
xeldobr, samarTalwarmoebis xangrZlivobasTan dakavSirebuli mi-
si pretenzia ar iyo sakmarisad argumentirebuli imis dasadgenad,
rom sasamarTlo procesis Sedegi arRvevda mis romelime ZiriTad
uflebas; es exeboda mis gancxadebasac, rom gasaCivrebuli ganaCenis
argumentacia ar iyo dasabuTebuli.
iseve, rogorc 1976 wels (ix. winamdebare ganaCenis punqti 28),
ganaCeni sasamarTlom sami mosamarTlisgan Semdgari kolegiis meS-
veobiT gamoitana.
118
marTleTa saStato erTeulebi 1974 wels 9,6%-iT, 1975 wels 12,5%-
iT, xolo 1976 wels — 11,1%-iT. 1974 wels ganxiluli iqna 17,3%-iT me-
ti, 1975 wels — 27,5%-iT meti, xolo 1976 wels — 13,4%-iT meti saqme.
hamburgis saapelacio sasamarTloSi 1974 wels Sevida 689 saCi-
vari, 1975 wels — 758, 1976 wels — 786, xolo 1977 wels — 756; 1974 wels
716 saCivarze iqna gadawyvetileba gamotanili, 1975 wels — 700 saCi-
varze, 1976 wels — 798 saCivarze, xolo 1977 wels — 788 saCivarze. sa-
marTalwarmoebis xangrZlivobis saSualo vada 2,88 Tvidan 1974
wels 1975 wels 3,20 Tvemde gaizarda, magram Semcirda 2,98 Tvemde
1976 wels, 2,79 Tvemde 1977 wels da 2,53 Tvemde 1978 wels. hamburgis
saapelacio sasamarTlo am TvalsazrisiT ufro xelsayrel mdgoma-
reobaSi iyo, vidre qveynis sxva raionebSi (“Länder“) mdebare saapela-
cio sasamarTloebi, sadac, miuxedavad yvelafrisa, saCivarTa kle-
bis tendencia mainc iqna dadgenili. 255 ganxilulma saqmem, romleb-
zec 1975-1976 wlebSi me-3 palatis (romelic ganixilavda buholcis
saCivars) mier iqna gamotanili gadawyvetileba, aCvena, mTavrobis
mtkicebiT, rom saboloo gadawyvetileba 163 saqmeze iqna gamotani-
li erTi mosmenis Sedegad, 59 saqmeze — 2 mosmenis Sedegad, 23 saqme-
ze — 3 mosmenis Sedegad da 10 saqmeze — 4-6 mosmenis Sedegad.
40. mTavrobam, romelsac 1970-ian wlebSi daudga SromiTi sa-
kiTxebis ganmxilvel sasamarTloebSi samuSaos moculobis proble-
ma, 1978 wels sakanonmdeblo sxdomaze SeimuSava kanonproeqti, rom-
lis daniSnuleba, sxva sakiTxebTan erTad, iyo SromiTi sakiTxebis
ganmxilvel sasamarTloebSi mimdinare samarTalwarmoebaTa daCqa-
reba. am sakanonmdeblo iniciativis Sedegad miRebuli kanoni 1979
wlis 1 ivliss Sevida ZalaSi.
samarTalwarmoeba komisiaSi
119
sasamarTlosTvis warmodgenili saboloo argumentacia
samarTali
120
komisiam miiCnia, rom ukanaskneli samarTalwarmoeba ar iyo Se-
sabamisi ganxilvis sagani. me-6 muxlis 1-l punqtTan mimarTebaSi ko-
misia daeyrdno Tavis precedentul samarTals, romlis Tanaxmadac
es muxli ar exeboda federalur sakonstitucio sasamarTlos, ro-
desac man, Seikriba ra sami mosamarTlisagan Semdgari kolegiis sa-
xiT, konstituciuri ganacxadi arsebiT ganxilvaze dauSveblad ga-
moacxada; komisiam miuTiTa ufro Tanamedrove gadawyvetilebazec,
romlis Tanaxmadac sakonstitucio sasamarTlos mier ganxilul
uflebaTa xasiaTis gamo me-6 muxli ar exeboda federalur sakon-
stitucio sasamarTlos (ix. moxsenebis punqti 93).
48. imisaTvis, rom miRweuli iqnes gadawyvetileba gasaCivrebul
sakiTxebTan dakavSirebiT, sakmarisi iqneba imis aRniSvna, rom sakon-
stitucio sasamarTlo ar iyo mowodebuli, ganexila b-n buholcsa
da mis damqiraveblebs Soris dava (`davis sagani~), romelic mimdina-
reobda SromiTi sakiTxebis ganmxilvel sasamarTloSi; sakonstitu-
cio sasamarTlos gadawyvetileba ar exeboda im uflebas, romlis
darRvevasac ganmcxadebeli uCioda mopasuxeebs (ix. winamdebare ga-
naCenis punqti 36, Sead. me-13 da me-15 punqtebs). ase rom, samarTal-
warmoeba, romelsac adgili hqonda SromiTi sakiTxebis ganmxilvel
federalur sasamarTloSi, ar xvdeba me-6 muxlis 1-li punqtis moq-
medebis sferoSi. ar arsebobs imis aucilebloba, gadawydes, sxvagva-
rad iqneboda Tu ara gansxvavebul garemoebebSi.
amitom periodi, romelic unda iqnes ganxiluli me-6 muxlis 1-
li punqtis TvalsazrisiT, momdinareobs 1974 wlis 10 ivlisidan (sa-
marTalwarmoebis aRZvra SromiTi sakiTxebis ganmxilvel sasamar-
TloSi) 1979 wlis 26 aprilamde (SromiTi sakiTxebis ganmxilveli
federaluri sasamarTlos mier ganaCenis gamotana; ix. winamdebare
ganaCenis punqti 35); am periodis mTliani xangrZlivobaa 4 weliwadi,
9 Tve da 16 dRe.
49. samarTalwarmoebis xangrZlivobis gonivruloba, romelic
me-6 muxlis 1-li punqtis moqmedebis sferoSi Sedis, Sefasebuli un-
da iqnes yovel saqmeSi arsebuli konkretuli garemoebebis safuZ-
velze. sisxlissamarTlebriv saqmeebSi am sakiTxTan dakavSirebiT
sasamarTlo iTvaliswinebda, inter alia, saqmis sirTules da ganmcxa-
deblisa da kompetenturi saxelmwifo organoebis qmedebebs (ix. Ne-
umeister-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1968 wlis 27 ivnisi, seria A
#8, gv. 42-43, punqtebi 20-21 da Ringeisen-is saqmeze gamotanili gana-
Ceni, 1971 wlis 16 ivlisi, seria A #13 gv. 45, punqti 110). saqmeebSi,
romlebic exeboda samoqalaqo uflebebTan dakavSirebiT adminis-
traciul sasamarTloebSi aRZrul samarTalwarmoebas, sasamarTlo
iTvaliswinebda imave kriteriumebs, iseve, rogorc mopasuxeTa qme-
121
debebs da imas, Tu ra Sedegebi mohyveboda samarTalwarmoebas mom-
CivanisaTvis (ix. König-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1978 wlis 28
ivnisi, seria A #27, gv. 34-40, punqtebi 99, 102-105 da 107-111). sasa-
marTlos miaCnia, rom igi analogiurad unda miudges winamdebare
saqmesac. sasamarTlos gancxadebiT, `gonivruli vadis~ moTxovnis
darRveva, Sesabamis SemTxvevebSi, SeiZleba gaamarTlos mxolod saq-
mis dayovnebam, romelic gamowveulia saxelmwifo mizeziT.
50. germaniis federaciul respublikaSi, iseve, rogorc evro-
pis sabWos wevr bevr sxva saxelmwifoSi, sisxlis samarTlis an admi-
nistraciuli sasamarTlo pasuxismgebelia saqmis gamoZiebaze da
masTan dakavSirebuli sasamarTlo procesis warmarTvaze (ix. ze-
moxsenebuli Neumeister-is saqmeze gamotanili ganaCeni, gv. 42-43, pun-
qti 21 da zemoxsenebuli König-is saqmeze gamotanili ganaCeni, gv. 34-
39, punqtebi 102-105, 107 da 109). amis sawinaaRmdegod, rogorc es
mTavrobam warmoadgina, samarTalwarmoeba SromiTi sakiTxebis gan-
mxilvel sasamarTloebSic da yvela samoqalaqo sasamarTloSic re-
gulirdeba mxareebs Soris davis warmarTvis principiT (Parteimaxi-
me). damatebiT unda iTqvas, rom germaniis kanonmdebloba yvelanai-
rad xels uwyobs dasaqmebasTan dakavSirebul saqmeebze megobrul
morigebas (`SromiTi sakiTxebis ganmxilveli sasamarTloebis Sesa-
xeb~ kanonis (Arbeitsgerichtsgesetz) 54-e, 57-e, 64-e da 72-e nawilebi; mTav-
robam sworad gaakeTa miniSneba am faqtorze.
sasamarTlo ar amcirebs am sxvadasxvaobaTa mniSvnelobas da, ise-
ve, rogorc komisia, Tvlis, rom isini ar aTavisufleben sasamarTlo
xelisuflebis organoebs valdebulebisagan, uzrunvelyon saqmis sa-
samarTlo ganxilvis swrafad warmarTva, rogorc amas me-6 muxli mo-
iTxovs. ufro metic, sasamarTlo xazs usvams, rom `SromiTi sakiTxe-
bis ganmxilveli sasamarTloebis Sesaxeb~ kanonis me-9 nawilis Tanax-
mad, germaniis SromiTi sakiTxebis ganmxilveli nebismieri instanciis
sasamarTlo swrafad unda axorcielebdes samarTalwarmoebas.
51. mTavrobam yuradReba gaamaxvila im udavo faqtze, rom eko-
nomikis vardnis Sedegad mniSvnelovnad gaizarda dasaqmebis sfero-
Si davebis raodenoba, rac did tvirTad daawva sasamarTloebs, maT
Soris, hamburgis sasamarTloebsac.
sasamarTlo aRniSnavs, rom konvencia xelSemkvrel saxelmwi-
foebs akisrebs valdebulebas, TavianTi kanonmdebloba Sesabamiso-
baSi moiyvanon me-6 muxlis 1-li punqtis moTxovnebTan, maT Soris,
`gonivruli vadis~ moTxovnasTan. miuxedavad amisa, droebiT dag-
rovili saqmeebi ar warmoSobs wevri saxelmwifos pasuxismgeblobas
im SemTxvevaSi, Tuki isini dauyovnebliv gadadgamen gonivrul da Se-
sabamis nabijebs aseTi gamonaklisi situaciebis gamosasworeblad.
122
52. oTx weliwadsa da cxra Tveze meti gavida, sanam bolo in-
stanciis SromiTi sakiTxebis ganmxilveli federaluri sasamarTlo
gamoitanda ganaCens. es xangrZlivi periodia aseTi saxis saqmeebi-
saTvis. amas garda, yvelaze mniSvnelovani b-ni buholcisaTvis iyo
samuSaoze aRdgena an, SromiTi xelSekrulebis gauqmebis SemTxveva-
Si, kompensaciis gadaxda. Sesabamisad, sasamarTlom zemoxsenebuli
kriteriumebisa da faqtorebis safuZvelze unda ganixilos samar-
Talwarmoebis mimdinareoba TiToeul sasamarTloSi, romlebmac
saqme ganixiles.
123
Sesabamisad, ganmcxadebelmac Tavisi saCivris koncentrireba
am periodze moaxdina da komisiamac, analogiurad, mniSvnelovnad
miiCnia igi.
55. rac Seexeba am saqmis sirTules, mTavrobam marTebulad gaa-
maxvila yuradReba im faqtze, rom sakiTxebi garTulda mas Semdeg,
rac b-ni buholcis advokatma 1974 wlis 19 seqtembris mimoxilvebTan
erTad SromiTi sakiTxebis ganmxilvel sasamarTlos warudgina misi
marwmuneblis mier mopasuxe kompaniis menejerTa winaaRmdeg gamoT-
qmuli braldebebi (ix. winamdebare ganaCenis punqti 15) da misma mar-
wmunebelma 1976 wlis 27 agvistos uaryo gaTavisuflebis Sesaxeb ori
Setyobinebis miReba 1974 wlis 30 seqtembers, rasTan dakavSirebiTac
SemdgomSi aRiara, rom es ar Seesabameboda sinamdviles (ix. winamdeba-
re ganaCenis punqtebi 26 da 32). pirvelma faqtorma gamoiwvia gaTavi-
suflebis Sesaxeb ori Setyobinebis ganxilva, xolo meorem — mowmeTa
mosmena, romelic, rogorc SemdgomSi aRmoCnda, srulebiT ar iyo sa-
Wiro.
sasamarTlo adgens, rom erovnul sasamarTloTa, kerZod, saa-
pelacio sasamarTlos, amocana garTulda xsenebuli ori faqtoris
gamo, miuxedavad imisa, rom TavisTavad saqmis sirTules ar SeuZlia
gaamarTlos saapelacio samarTalwarmoebis xangrZlivoba.
56. rac Seexeba ganmcxadeblis qmedebas, unda aRiniSnos, rom
1975 da 1976 wlebSi misma advokatma orjer mimarTa TxovniT saape-
lacio sasamarTlos, ar gaemarTa saqmis mosmena garkveul perio-
debSi, romlebic erTad aRebuli udris erT Tves (ix. winamdebare ga-
naCenis punqtebi 20 da 25). ufro metic, amtkicebda ra 1976 wlis 27
agvistos, rom gaTavisuflebis Sesaxeb ori Setyobineba mas ar miu-
Ria 1974 wlis 30 seqtembers, b-nma buholcma gamoiwvia ganxilvis ga-
Wianureba rva Tveze meti xniT. am periodis ganmavlobaSi sadavo
dResTan dakavSirebiT sasamarTlom Cveneba CamoarTva orive mxri-
dan mowveul mowmeebs (ix. winamdebare ganaCenis punqtebi 26, 30, 31 da
32). moxsenebis 108-e punqtSi gaWianurebis damatebiT mizezad komi-
siam miiCnia sakonstitucio sasamarTloSi 1976 wlis 21 seqtembers
Setanili ganacxadic. Tumca, rogorc es aRniSna ganmcxadebelma (da
rasac ar daeTanxma mTavroba), saapelacio sasamarTlom mosmenis
dRed daniSna 1977 wlis 11 ianvari — es TariRi erTi TviT win uswreb-
da sakonstitucio sasamarTloSi ganacxadis Setanas, rasac ar SeeZ-
lo raime zegavlena moexdina am gadawyvetilebaze (ix. winamdebare
ganaCenis punqtebi 26 da 28).
Tumca naTelia, rom ganmcxadebelma mniSvnelovnad Seuwyo xe-
li samarTalwarmoebis gaWianurebas, gansakuTrebiT im meTodiT,
romelic man airCia Tavisi poziciis dasacavad. am sakiTxTan dakav-
124
SirebiT sasamarTlo eTanxmeba mTavrobasa da komisias.
57. mopasuxeebmac, Tavis mxriv, 1975-1977 wlebSi samjer sTxoves
saapelacio sasamarTlos, ar gaemarTa mosmena saqmeze garkveul Ta-
riRebSi, amasTan, dasaxelebuli dReebis saerTo raodenoba udrida
45 dRes; ase rom, mopasuxeebi pasuxismgebelni iyvnen sasamarTlo
davis 6 kviriT gaWianurebaze (ix. winamdebare ganaCenis punqtebi 20
da 31). damatebiT unda aRiniSnos, rom mopasuxeebma daaxloebiT er-
Ti Tvis Semdeg warmoadgines pasuxi im megobrul morigebasTan da-
kavSirebiT, romelic ganmcxadeblis mier 1975 wlis 20 agvistos iqna
SeTavazebuli (ix. winamdebare ganaCenis punqti 22). da bolos, mopa-
suxeebma gaaWianures samarTalwarmoeba ganmcxadeblisaTvis 1974
wlis 30 seqtembers gaTavisuflebis Taobaze Setyobinebis gadace-
masTan dakavSirebiT mowmeebis dakiTxvis moTxovniT (ix. winamdeba-
re ganaCenis punqtebi 26 da 30).
Tumca, konkretuli saqmis garemoebebidan gamomdinare, sasa-
marTlo adgens, rom gaWianurebis pirveli ori periodi mniSvnelo-
vani ar aris. mesame periodi ki gamoiwvia ganmcxadeblis mier war-
modgenilma axalma argumentma, romlis gamoc dependorfis kompa-
niam, imisaTvis, rom daecva sakuTari pozicia, moiTxova mowmeTa ga-
moZaxeba da dakiTxva.
58. komisiis azriT, agreTve, b-ni buholcis mtkicebiT, samar-
Talwarmoebis gaWianurebis yvelaze mniSvnelovani mizezi iyo saa-
pelacio sasamarTlos mier saqmis ganxilvis gawelva.
ganmcxadebeli gansakuTrebul pretenziebs gamoTqvamda ram-
denime uazro mosmenis, mosmenebs Soris Zalian didi intervalebis,
saapelacio sasamarTloSi mosamarTleTa arasakmarisi raodenobisa
da eqpertis daniSvnis gadadebis gamo.
komisiam miiCnia, rom 1975 wlis 9 oqtombrisa da 1976 wlis 27 ag-
vistos brZanebebi, romelTa Tanaxmad Semdgomi mosmenebi unda ga-
marTuliyo 1976 wlis 19 martsa da 1977 wlis 11 ianvars (ix. winamde-
bare ganaCenis punqtebi 22 da 26), ar Seesabameboda samarTalwarmoe-
bis swrafad Catarebis moTxovnas. garda amisa, komisiam ganmarta,
rom ramdenime Tvis dakargvis mizezi gaxda 1976 wlis 3 maiss miRebu-
li gadawyvetilebac, romlis Tanaxmad mosmena ar dainiSna 27 agvis-
tomde (ix. winamdebare ganaCenis punqti 25). komisiis azriT, imisaT-
vis, rom samarTalwarmoeba daCqarebuliyo, saapelacio sasamar-
Tlos uari unda eTqva dependorfis kompaniis 1977 wlis 31 ianvris
moTxovnaze, rom sasamarTlos daekiTxa mopasuxeTa mier warmodge-
nili mowmeebi (ix. winamdebare ganaCenis punqtebi 30 da 31).
59. Tu gaviTvaliswinebT germanuli samarTlis zogad wess,
romlis Tanaxmad, SesaZleblobis farglebSi, aseTi saxis samarTal-
125
warmoeba erTi mosmeniT unda gadawydes (`SromiTi sakiTxebis gan-
mxilveli sasamarTloebis Sesaxeb~ kanonis 57-e da 64-e nawilebi), is
faqti, rom saapelacio sasamarTlom 6 mosmena gamarTa, erTi Sexed-
viT, gasaocrad gamoiyureba. am TvalsazrisiT mTavrobis mier mowo-
debuli statistikac naTlad adasturebs, rom saapelacio sasamar-
Tlos Sesabamisi palatis mier 1975-1976 wlebSi ganxiluli saqmeebis
Zalian mcire raodenobaze gaimarTa sam mosmenaze meti (ix. winamde-
bare ganaCenis punqti 39).
miuxedavad amisa, rac moxda am SemTxvevaSi, umetesad gamoiwvia
ganmcxadeblis mier sakuTari poziciis dacvis xasiaTma. rodesac —
mesame mosmenaze, anu procesis erT-erT sawyis etapze — b-nma bu-
holcma uaryo, rom 1974 wlis 30 seqtembers miiRo 2 Setyobineba ga-
Tavisuflebis Sesaxeb, saapelacio sasamarTlom, bunebrivia, valde-
bulad CaTvala Tavi, moesmina meore mxaris mier dasaxelebuli mow-
meebisaTvis, ris ganuxorcieleblobis SemTxvevaSic Seilaxeboda
meore mxaris ufleba dacvaze. aravis SeuZlia gaakritikos (da arc
komisias gaukritikebia) saapelacio sasamarTlo imisaTvis, rom man
ugulebelyo da ar ganixila mxareebTan erTad ukve warmodgenili
dokumenti, romelic savaraudod zustad gaamJRavnebda miRebis
zust dRes; sasamarTlom moismina ganmcxadeblis mtkiceba, rome-
lic imave dRes daadastura misma colma, da saWirod miiCnia, mopa-
suxeTa mxridanac gamoeZaxa mowmeebi.
aseve ar SeiZleba saapelacio sasamarTlos gakritikeba imisaT-
vis, rom man samarTalwarmoebis dasawyisSive ar brZana eqspertis
daskvnis warmodgena. gasagebia, rom saapelacio sasamarTlos sauke-
Teso gamosavlad unda mieCnia mxareTa Soris megobruli morigebis
mcdeloba, miuxedavad ganmcxadeblis mxridan dependorfis kompa-
niis menejerebis mimarT seriozuli braldebebis gamoTqmisa. amgvar
viTarebaSi braldebaTa safuZvlianobas meorexarisxovani mniSvne-
loba mieniWa. sakiTxSi Rrmad garkvevis saWiroeba mxolod maSin
warmoiSva, rodesac dadginda saqmis megobruli morigebis SeuZleb-
loba. is faqti, rom mesame mosmenaze ganmcxadebelma uaryo gaTavi-
suflebis Sesaxeb ori Setyobinebis 1974 wlis 30 seqtembers miReba,
xsnis, Tu ratom unda gadaedo saapelacio sasamarTlos mosmena eq-
spertis daskvnis mopovebamde: aucilebeli iyo mowmeTa Cvenebebis
mosmenamde saboloo gadawyvetilebis gamotanis gadadeba.
60. sasamarTlo ufro did mniSvnelobas aniWebs samarTalwarmo-
ebis gadadebis garkveul SemTxvevebs (romlebic komisiamac aRniSna),
romlebic exeba saapelacio sasamarTlos mier dadgenil vadebs.
upirveles yovlisa, arsebobs 1975 wlis 9 oqtombris brZaneba,
romlis safuZvelzec me-2 mosmena 1976 wlis 19 marts dainiSna. faq-
126
tobrivad, am xuTi Tvis ganmavlobaSi saapelacio sasamarTlo saqmes
swavlobda im mizniT, rom ganexorcielebina megobruli morigeba,
ase rom sasamarTlos mier 19 marts warmodgenili winadadeba Sede-
gad mohyva saqmis ganxilvas, romelsac b-ni buholci, aRniSnavda ra
sasamarTlos damsaxurebas, aRwerda rogorc `safuZvlians~ da
`amomwuravs~. mTavrobis mtkicebiT, saapelacio sasamarTlo 9 oq-
tombers gamarTuli mosmenis Semdeg eloda mopasuxeTa mxridan 3 oq-
tombris werilobiTi memorandumis sapasuxo mimoxilvas, romelic
ar iqna miRebuli. sasamarTlo iTvaliswinebs megobruli morigebis
miRwevasTan dakavSirebul siZneleebs, gansakuTrebiT ki im bralde-
bebs, romlebic ganmcxadebelma wauyena Tavisi yofili samsaxuris
xelmZRvanelobas, Tumca mainc miaCnia, rom arsebobs problema pro-
ceduris am etapis — romelic kidev gagrZelda 5 kviriT mxareebis mi-
er pasuxebis warmodgenis mizniT — xangrZlivobasTan dakavSirebiT.
igive SeiZleba iTqvas 1976 wlis 3 maisis brZanebasTan dakavSi-
rebiTac. am brZanebis Tanaxmad Semdgomi mosmena unda gamarTuliyo
27 agvistos, miuxedavad ganmcxadeblis advokatis Txovnisa. es uka-
naskneli moiTxovda mosmenis maisSi gamarTvas da atyobinebda saape-
lacio sasamarTlos, rom ar eqneboda saSualeba, daswreboda mosme-
nas 30 maisidan 18 ivnisamde. mTavrobis mtkicebiT, b-n buholcs ar
ganucxadebia araviTari pretenzia am brZanebasTan dakavSirebiT,
magram es ar niSnavs imas, rom xsenebuli aTavisuflebda saapelacio
sasamarTlos dakisrebuli valdebulebebisagan.
1976 wlis 27 agvistos brZaneba, romlis safuZvelzec mosmena
gadaido 1977 wlis 11 ianvramde, warmoSobs analogiur eWvebs im Sem-
TxvevaSic ki, Tu davuSvebT, rom momavali gadadgomis gamo mesame
palatis Tavmjdomarem mosmenisaTvis daniSna axali TariRi, raTa
saSualeba mieca SemcvlelisaTvis, gascnoboda saqmis masalebs.
komisiam aseve samarTlianad gaakritika 1977 wlis 2 Tebervlis
brZaneba, romlis Tanaxmadac mopasuxeTa moTxovnis safuZvelze 6
maisamde gadaido mowmeTa Cvenebis CamorTmeva, rac unda momxdari-
yo 11 ianvars. b-n buholcs ar warmoudgenia araviTari oficialuri
pretenzia, magram, wina SemTxvevis analogiurad, es ar aTavisufleb-
da saapelacio sasamarTlos misi valdebulebisagan.
da bolos, Zneli gasagebia, Tu ratom ar gadaecaT mxareebs ga-
naCeni werilobiTi formiT misi gamotanidan or Tveze adre.
61. eyrdnoboda ra statistikur monacemebs, Tavis mTavar argu-
mentad mTavrobam warmoadgina germaniis federaciul respublika-
Si SromiTi sakiTxebis ganmxilveli saapelacio sasamarTloebis,
gansakuTrebiT ki hamburgis saapelacio sasamarTlos, Zalze didi
samuSao datvirTva. mTavrobis mtkicebiT, buholcis saqmis swrafi
127
ganxilvis dabrkoleba gansaxilvel saqmeTa Zalian didma raodeno-
bam gamoiwvia. komisiam aRiara, rom aRniSnuli situacia marTlac Se-
esabameboda sinamdviles, magram gamoTqva azri, rom mTavrobis mier
miRebuli gamosasworebeli zomebi ar iyo sakmarisi imisaTvis, rom
ganmcxadeblisaTvis konvenciis me-6 muxlis 1-li punqtis Sesabami-
sad uzrunvelyofiliyo sasamarTlos mier misi saqmis gonivrul va-
daSi ganxilva.
Tumca sasamarTlo aRniSnavs, rom mosamarTleTa adgilebis ra-
odenoba gaizarda 1974 wlidan — im droidan, rodesac gaxSirda sasa-
marTlo davebi ekonomikuri vardnis Sedegad. SromiTi sakiTxebis
ganmxilvelma hamburgis saapelacio sasamarTlom ufro meti saape-
lacio saCivari ganixila 1976 da 1977 wlebSi, vidre 1974 da 1975
wlebSi, amasTan, SeiniSneboda samarTalwarmoebis saSualo xan-
grZlivobis Semcirebac (ix. winamdebare ganaCenis punqti 39). dama-
tebiT unda aRiniSnos, rom hamburgis sasamarTlom, romelsac Zali-
an bevri saqme hqonda gansaxilveli, maT Soris, buholcis saqmec,
romelic me-3 palatis mier ixileboda, am palatis mier gansaxilvel
saqmeTa naxevari gadasca 1976 wels Seqmnil me-6 palatas (ix. winamde-
bare ganaCenis punqti 23). da bolos, imisaTvis, rom daCqarebuliyo
SromiTi sakiTxebis ganmxilvel sasamarTloebSi mimdinare saqmee-
bis warmoeba, mTavrobam wamoayena sakanonmdeblo reformis winada-
deba, romelic saparlamento asambleam 1979 wels miiRo (ix. winamde-
bare ganaCenis punqti 40).
bunebrivia, garkveuli dro iyo saWiro, sanam es RonisZiebebi
raime Sedegs gamoiRebda. miuxedavad amisa, isini naTlad warmoaCens,
rom mTavroba srulad aRiqvamda am sakiTxTan dakavSirebul pasu-
xismgeblobas. Sesabamisad, imisaTvis, rom daadginos, dairRva Tu
ara konvenciis me-6 muxlis 1-li punqti, sasamarTlom unda gansaz-
Rvros im samuSaos odenoba, romelic Sesasrulebeli hqonda Sromi-
Ti sakiTxebis ganmxilvel hamburgis saapelacio sasamarTlos dro-
is im monakveTSi, romelic sasamarTlom aRiara, rogorc gamonakli-
si Tavisi xasiaTiT (ix. winamdebare ganaCenis punqti 51).
128
warmoebis mTliani xangrZlivoba iyo erTi weliwadi da cameti dRe.
ganmcxadebels ar warmoudgenia federalur sasamarTlosTan
dakavSirebuli Tavisi pretenziebis detalebi. rodesac igi asaCiv-
rebda gamotanil gadawyvetilebas sakonstitucio sasamarTlos-
Tvis wardgenil ganacxadSi, ganmcxadebeli ar Cioda, rom adgili
hqonda garkveul gaWianurebas, piriqiT, misi mtkicebiT, samarTal-
warmoeba vadaze adre Sewyda (ix. winamdebare ganaCenis punqti 36).
komisiis azriT, samarTalwarmoeba ar iyo gaumarTleblad gaWi-
anurebuli arc b-ni buholcis an mopasuxeebis da arc SromiTi sakiT-
xebis ganmxilveli federaluri sasamarTlos mier. sasamarTlos ar
gaaCnia raime mizezi gansxvavebuli gadawyvetilebis gamosatanad.
***
63. samarTalwarmoebis samive etapis ganxilvis Semdeg sasamar-
Tlos SeuZlia daadginos, arRvevda Tu ara samarTalwarmoebis
mTliani xangrZlivoba me-6 muxlis 1-l punqts.
miuxedavad imisa, rom samarTalwarmoeba me-2 etapze Zalian
nela ganxorcielda da SromiTi sakiTxebis ganmxilvelma sasamar-
Tlom ramdenimejer gaaWianura mosmenebi didi periodis ganmav-
lobaSi, sasamarTlo davis xangrZlivoba mniSvnelovnad iyo damo-
kidebuli b-ni buholcis mier wamoWril ramdenime sakiTxze, ris
ga moc man Ta vad un da it vir Tos Se de geb ze pa su xis mgeb lo ba.
amasTn, sasamarTlos ar SeuZlia, ar gaamaxvilos yuradReba im
faqtze, rom gaWianureba saapelacio sasamarTloSi moxda garda-
maval periodSi, rodesac aRiniSneboda sasamarTlo davebis rao-
denobis zrda, rac gamowveuli iyo ekonomikis saerTo vardniT.
Seafasa ra mis winaSe warmodgenili masalebi da gaiTvaliswina ra
xelisuflebis organoebis mier ganxorcielebuli mcdeloba, da-
eCqarebinaT SromiTi sakiTxebis ganmxilvel sasamarTloebSi mim-
dinare samarTalwarmoebaTa gadawyveta, sasamarTlo miiCnevs,
rom, erTad aRebulic ki, samarTalwarmoebis gaWianureba ar ar-
Rvevs gonivrul vadas konvenciis me-6 muxlis 1-li punqtis mniS-
vnelobiT.
129
siZneleebi Seuqmna.
mTavroba amtkicebda, rom am siZneleebis namdvili mizezi b-ni
buholcis samsaxuridan gaTavisufleba iyo.
komisiis azriT, zemoxsenebuli muxlebi ar miesadageboda wi-
namdebare saqmis faqtebs.
65. sasamarTlo iTvaliswinebs im faqts, rom samarTalwarmoe-
bis gonivrul vadaSi ganuxorcieleblobam SesaZloa zegavlena iqo-
nios da gamoiwvios konvenciis sxva muxlebis darRvevac (ix. mutatis
mutandis, `Belgian Linguistic~-is saqmeze 1968 wlis 23 ivlisis arsebiTi
ganxilvis Sedegad miRebuli ganaCeni, seria A #6, gv. 33, punqti 7),
magram imeorebs, rom winamdebare saqmeSi adgili ar hqonia me-6 mux-
lis 1-li punqtis moTxovnaTa darRvevas. amas garda, sasamarTlos
miaCnia, rom me-8, me-3 an me-12 muxlebi ar miesadageba winamdebare
saqmis faqtebs.
prezidentis saxeliT:
130
Cakisi TurqeTis
winaaRmdeg
Çakici v. Turkey
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo
registraturis SeniSvna
1 -2 me-11 oqmi da sasamarTlos reglamenti ZalaSi Sevida 1998 wlis 1 noembers.
procedura
2 me-11 oqmis ZalaSi Sesvlis Semdeg, daemata ra me-19 muxli, sasamarTlo funq-
cionirebs mudmiv safuZvelze.
3 registraturis SeniSvna. sasamarTlos reglamenti A exeboda yvela im saqmes,
romelic Setanili iyo sasamarTloSi #9 oqmis ZalaSi Sesvlamde (1994 wlis 1
oqtomberi), xolo aqedan moyolebuli 1998 wlis 31 oqtombramde _ mxolod im
saqmeebs, romlebic Setanili iyo im saxelmwifoebis winaaRmdeg,
romlebisTvisac oqmi ar iyo savaldebulo.
133
4. 1998 wlis 1 noembers, me-11 oqmis ZalaSi Sesvlis Semdeg da am
oqmis me-5 muxlis me-5 punqtis debulebaTa Sesabamisad, saqme gansa-
xilvelad gadaeca sasamarTlos did palatas. did palataSi Sediod-
nen ex officio mosamarTleebi: b-ni r. turmeni, TurqeTis mxridan
arCeuli mosamarTle (konvenciis 27-e muxlis me-2 punqti da sasa-
marTlos reglamentis 24-e muxlis me-4 punqti), b-ni vildhaberi, sa-
samarTlos prezidenti, q-n e. palmi, sasamarTlos vice-prezidenti,
da b-nebi J.-p. kosta da m. fiSbaxi, seqciaTa vice-prezidentebi (kon-
venciis 27-e muxlis me-3 punqti da sasamarTlos reglamentis 24-e
muxlis me-3 da me-5 (a) punqtebi). did palataSi daniSnuli sxva wevre-
bi iyvnen b-ni ferari bravo, b-ni l. kaflisCi, b-ni v. fuhrmani, b-ni k.
Jungvierti, b-ni b. zupanCiCi, q-ni n. vajici, b-ni j. hedigani, q-ni v.
tomaseni, q-ni m. caca-nikolovska, b-ni t. pantiru, b-ni e. leviTsi da
b-ni k. traia (reglamentis 24-e muxlis me-3 punqti da me-100 muxlis
me-4 punqti).
5. 1999 wlis 7 ianvars b-nma vildhaberma gaaTavisufla b-ni
turmeni palataSi monawileobidan. es ukanaskneli gadadga didi pa-
latis mier gamotanili gadawyvetilebis Sedegad, sasamarTlos
reglamentis 28-e muxlis me-4 punqtis Sesabamisad.
1999 wlis 10 Tebervals mTavrobam acnoba registrators,
rom ad hoc mosamarTled niSnavda b-n f. golcuklus (konvenciis 27-e
muxlis me-2 punqti da reglamentis 29-e muxlis 1-li punqti).
6. sasamarTlos mowvevis safuZvelze komisiam waradgina erT-
erTi delegati, q-ni j. lidi, did palataSi mimdinare samarTalwar-
moebaSi monawileobis misaRebad.
7. prezidentis gadawyvetilebis Sesabamisad mosmena gaimarTa sa-
jarod adamianis uflebaTa SenobaSi, strasburgSi, 1994 wlis 24 marts.
sasamarTlos winaSe gamocxaddnen;
mTavrobis saxeliT:
ganmcxadeblis saxeliT:
q-ni f. hampsoni,
q-ni a. reidi advokatebi;
134
komisiis saxeliT:
faqtebi
I. saqmis garemoebebi
a. ganmcxadebeli
b. faqtebi
135
4 ivliss ankaraSi da 1996 wlis 4 dekembers strasburgSi gamarTul
mosmenebze. komisiis mier CvenebaTa Sefaseba da misi daskvnebi E na-
wilSia warmodgenili.
136
17. 1996 wlis maisSi, mTavrobis argumentaciis gadacemis Sem-
deg, ganmcxadebelma pirvelad Seityo, rom xelisuflebis organoe-
bi acxadebdnen, TiTqos ahmet Cakisi mokluli iqna 1995 wlis 17 da 19
Tebervals Soris kilibogan hilSi (hani) momxdari Setakebis dros.
vinaobis dadgena efuZneboda mxolod da mxolod im gancxadebas,
rom ahmet Cakisis piradobis mowmoba napovni iqna erT-erT piris
gvamze.
137
mustafa enginisagan, romelic 1993 wlis 9 noembridan 1 dekembramde
diarbakiris provinciis Jandarmeriis Stab-binaSi imyofeboda patim-
robaSi. mustafa enginma Cveneba misca policiis oficersac. osman ba-
idemirma ganmcxadeblis saxeliT aiRo Cvenebebi abdurahman alisa da
ori Tanasoflelisagan — mehmet biTginisa da fevzi okatanisagan. ab-
durhman ali patimrobaSi imyofeboda mustafa enginTan erTad.
23. mTavrobam aseve warmoadgina dakavebasTan dakavSirebiT
Sedgenili moxseneba, romelic daTariRebuli iyo 1993 wlis 8 noem-
briT da exeboda mustafa enginis, abdurahman alisa da Tahsin demir-
basis dapatimrebas, 1993 wlis 7-8 noembriT daTariRebuli moxsene-
bebi, romlebic exeboda sofel ciTlibahceSi Catarebul operaci-
as, dokumentebi, romlebic exeboda mowme hikmet aksois (es mowme ko-
misiis delegatebma gamoiZaxes Cvenebis CamosarTmevad, magram igi ar
gamocxadda), da dokumentebi xelisuflebis organoebis mier aRniS-
nul mtkicebebTan dakavSirebiT Catarebuli mokvlevis Sesaxeb.
24. komisiam gamoiTxova cixis CanawerTa aslebi Sesabamis peri-
odisTvis hazros Jandarmeriis ganyofilebidan, lices Jandarmeri-
is ganyofilebidan, diarbakiris provinciis Jandarmeriis Stab-bi-
nidan da kavaklibogazis Jandarmeriis ganyofilebidan. amis Semdeg
komisiis delegatebma moiTxoves, miscemodaT SesaZlebloba, gas-
cnobodnen hazros, diarbakirisa da kavaklibogazis CanawerTa ori-
ginalebs. mTavrobam warmoadgina cixis Canawerebis originalebi
hazros Jandarmeriis centraluri ganyofilebidan da lices Jan-
darmeriis Stab-binidan, agreTve, diarbakiris provinciis Jandarme-
riis Stab-binaSi arsebul CanawerTa aslebi Sesabamisi periodisaT-
vis. mTavrobam ar warudgina komisiis delegatebs cixis Canawerebis
originalebi diarbakiris provinciis Jandarmeriis Stab-binidan da
ar anaxa aseve cixis Canawerebis originalebi kavaklibogazis Jan-
darmeriis ganyofilebidan.
138
26. 1994 wlis 4 aprilis werilSi hazros prokurorma aidin te-
kinma acnoba diarbakiris erovnuli uSiSroebis sasamarTloSi myof
ufros prokurors, rom cixis Canawerebis ganxilvis Sedegad aRmoC-
nda, rom ahmet Cakisi ar yofila wayvanili cixeSi an ayvanili patim-
robaSi 1993 wlis 8 noembers.
27. 1994 wlis 19 apriliT daTariRebul werilSi, romelic gaeg-
zavna diarbakiris erovnuli uSiSroebis sasamarTloSi myof ufros
prokurors, hazros prokurorma aidin Tekinma daadastura Tavisi
1994 wlis 4 aprilis werili da ganacxada, rom ahmet Cakisis gauCina-
rebis Sesaxeb misi ojaxisagan ar yofila warmodgenili araviTari
ganacxadi.
28. 1994 wlis 18 agvistos werilSi iusticiis saministrom (saer-
TaSoriso samarTlisa da sagareo urTierTobaTa generalurma di-
reqtoratma), miuTiTa ra sagareo saministrodan 1994 wlis 19 iv-
liss miRebul korespondenciaze, romelSic aRniSnuli iyo ganmcxa-
deblis mier adamianis uflebaTa evropuli komisiisTvis warmodge-
nili ganacxadi, mosTxova diarbakiris generalur prokurors pre-
tenziebis gamoeZieba da maTi samarTlebrivi Sefaseba.
29. 1994 wlis 9 seqtembers ganmcxadeblis gancxadeba waredgina
diarbakiris prokurors. ganmcxadebeli amtkicebda, rom misi Zma,
ahmet Cakisi, jariskacebma cixeSi 1993 wlis 8 noembers waiyvanes da
rom igi naxes mustafa enginma da tahsin demirbaSma, romlebic aseve
patimrobaSi imyofebodnen. 1994 wlis 25 noembers prokurors wa-
redgina remzi Cakisis gancxadeba. igi amtkicebda, rom Jandarmebma
misi qmari 1993 wlis 8 noembers ganxorcielebuli operaciis dros
waiyvanes.
30. 1994 wlis 1 dekembers diarbakiris provinciis Jandarmeriis
jgufis polkovnikma esref hatipoglum 1994 wlis 22 noembris sapa-
suxo weriliT acnoba diarbakiris generalur prokurors, rom Jan-
darmeriis Canawerebis mixedviT ahmet Cakisi 1994 wlis 8 noembers ar
daupatimrebiaT.
31. 1994 wlis 8 dekembris werilSi polkovnikma esref hatipog-
lum moaxsena diarbakiris provinciis xelisuflebis organoebs gan-
mcxadeblis mier adamianis uflebaTa evropuli komisiisTvis war-
dgenili ganacxadis Sesaxeb. werilSi, inter alia, naTqvami iyo, rom po-
liciis oficrebma ver ipovnes ganmcxadeblis, misi mamis, ahmet
Cakisis, mustafa enginis, abdurahman alisa Tu Tahsin demirbaSis mi-
samarTebi maTTvis Cvenebebis CamorTmevis mizniT. dadgenili iqna,
rom savaraudod gauCinarebuli ahmet Cakisi Cabmuli iyo qurTebis
muSaTa partiis saqmianobaSi da monawileobas iRebda mkvlelobebSi.
aRiniSna, rom igi iyo qurTebis muSaTa partiis im samTo razmis wev-
139
ri, romelmac 1993 wlis 23 oqtombers gaitaca 7 adamiani (5 maswavle-
beli, imami da misi Zma) sofel dadadan da 5 maTgani mokla. ahmet
Cakiss qurTebis muSaTa partiis Stab-binidanac eZebdnen.
32. 1995 wlis 1 martis werilSi polkovnikma esref hatipoglum
hazros raionis Jandarmerias gaugzavna im midamoSi napovni doku-
mentebi, romlebic kiliboganis regionSi 1995 wlis 17-19 Tebervals
Catarebuli operaciis Sedegad mokluli 56 teroristis gvamebze
aRmoaCines.
33. 1995 wlis 14 martis werilSi hazros prokurorma mustafa
turhanma moiTxova, rom lices prokurors gamoeZiebina, dapatimre-
buli iqnen Tu ara 1993 wlis 8 noembers mustafa engini da Tahsin de-
mirbaSi. man aRniSna, agreTve, rom kargi iqneboda, mustafa engins ga-
ekeTebina komentarebi savaraudod patimrobisas gauCinarebul ah-
met CakisTan dakavSirebiT.
34. 1995 wlis 14 aprilis werilSi hazros prokurorma mustafa
turhanma kategoriulad mosTxova hazros raionis Jandarmeriis me-
Taurs, miewodebina misTvis informacia im operaciis Sesaxeb, rome-
lic Catarda citlibahceSi 1993 wlis 8 noembers, da gamoeZiebina da
daedgina, iyo Tu ara ahmet Cakisi dapatimrebuli zemoxsenebul pi-
rebTan erTad.
35. 1995 wlis 17 maisiT daTariRebul werilSi hazros raionis
Jandarmeriis meTaurma hazros prokurors pasuxad acnoba, rom 1993
wlis 8 noembris operaciis mizani iyo, SeepyroT qurTebis muSaTa
partiis wevrebi, agreTve is pirebi, romlebic exmarebodnen da xels
uwyobdnen maT, da rom Jandarmeriis Canawerebis Tanaxmad, ahmet
Cakisi, mustafa engini abdurahman ali da Tahsin demirbaSi ar yofi-
lan dapatimrebulni.
36. 1995 wlis 22 maisis werilSi hazros prokurorma kategoriu-
lad mosTxova hazros raionis Jandarmeriis meTaurs ahmet Cakisis
adgilsamyofelis dadgena.
37. 1995 wlis 23 ivnisis werilSi hazros raionis Jandarmeriis
ufrosma hazros prokurors miuTiTa 1995 wlis 22 maiss prokuro-
ris mier warmarTul gamoZiebaze, romelic dakavSirebuli iyo ahmet
Cakisis adgilsamyofelis sakiTxTan, da 1995 wlis 1 marts dairbaki-
ris provinciis Jandarmeriis ufrosisgan gamogzavnil werilze. am
werilis Tanaxmad, ahmed Cakisi iyo qurTebis muSaTa partiis wevri.
kilibogan hilSi 17-19 Tebervals Catarebuli operaciis Semdeg,
romlis drosac 56 teroristi iqna mokluli, erT-erTi teroristis
gvamis Semowmebis Sedegad amoRebul dokumentebSi aRmoCenili iqna
ahmet Cakisis piradobis mowmoba. gakeTda daskvna, rom igi erT-erTi
teroristi iyo.
140
38. 1995 wlis 27 ivnisis werilSi hazros prokurorma acnoba di-
arbakiris generalur prokurors, Tavisi 1994 wlis 1 dekembris da
iusticiis ministris 1994 wlis 18 agvistos werilebze miTiTebiT,
rom 1993 wlis 8 noembers ganxorcielebuli operacia mimarTuli
iyo qurTebis muSaTa partiis wevrebisa da maTi xelSemwyobi pirebis
dakavebisaken da rom ahmet Cakisi, mustafa engini da tahsin demirba-
Si ar yofilan dapatimrebulni, rogorc es ganacxadSia miTiTebu-
li. 1995 wlis 23 ivnisis werilze miTiTebiT aRiniSna, rom ahmet
Cakisi iyo qurTebis muSaTa partiis wevri da daiRupa kilibogan hi-
lis raionSi 1995 wlis 17-19 Tebervals Catarebuli operaciis
dros. lices prokurors eTxova, daekiTxa mustafa engini, rac im
droisTvis jer ar iyo ganxorcielebuli.
39. 1995 wlis 4 ivlisis werilSi hazros prokurorma acnoba ius-
ticiis saministros (saerTaSoriso samarTlisa da sagareo urTier-
TobaTa direqtorats) hazros Jandarmeriis mier mowodebuli in-
formacia (ix. winamdebare ganaCenis 37-e punqti). am werilis Tanax-
mad, winaswari gamoZieba aRZruli iqna da am droisTvisac mimdinare-
obda (#1994/191).
40. 1996 wlis 5 martiT daTariRebul werilSi hazros proku-
rorma acnoba iusticiis saministros, rom, misi moTxovnis Tanaxmad,
diarbakiris generalur prokurors daevala mustafa enginisTvis
Cvenebis CamorTmeva.
41. 1996 wlis 12 marts policiis oficerma CamoarTva Cveneba
mustafa engins, romelmac ganacxada, rom 3 wlis ganmavlobaSi ar
unaxavs ahmed Cakisi. 1996 wlis 13 maiss mustafa engins Cveneba diar-
bakiris prokurorma CamoarTva. enginma ganacxada, inter alia, rom ar
unaxavs ahmet Cakisi cixeSi, Tumca am ukanasknels SeeZlo daenaxa is,
da aRniSna, rom diarbakiris provinciis Jandarmeriis Stab-binaSi
patimrobisas mas eloeqtroSokiT awamebdnen.
42. 1996 wlis 13 ivniss hazros prokurorma mustafa turhanma
gamoitana gadawyvetileba imasTan dakavSirebiT, rom aRniSnuli
saqme ar Sedioda mis iurisdiqciaSi da gadasca igi raionis adminis-
trciul sabWos. gadawyvetilebis Tanaxmad, remzi Cakisi da ganmcxa-
debeli saxeldebodnen momCivanebad, xolo ahmet Cakisi msxverplad.
danaSauli aRwerili iyo rogorc arasaTanado mopyroba, wameba da
patimris fulis konfiskacia, xolo mopasuxeebad saxeldebodnen
daudgeneli pirebi hazros Jandarmeriisa da soflis mcvelebis ri-
gebidan. gadawyvetilebis Tanaxmad, momCivanebi acxadebdnen, rom
hazros Jandarmeriis jgufis jariskacebi mividnen citlibahceSi
1993 wlis 8 noembers diliT, daapatimres msxverpli da waiyvanes di-
arbakirSi, sadac awames, xolo leitenantma waarTva 4 280 000 Turqu-
141
li lira. gamoZiebam daadgina, rom msxverpli iyo teroristuli or-
ganizacia qurTebis muSaTa partiis wevri da rom uSiSroebis Zale-
bis mier kilibogan hilSi 17-19 Tebervals Catarebuli operaciis
Semdeg erT-erT daRupuli teroristis gvamze napovni iqna msxver-
plis piradobis damadasturebuli mowmoba, rac ueWvelad adastu-
rebda ahmed Cakisis vinaobas. mustafa enginma am movlenebTan dakav-
SirebiT ganacxada, rom ar unaxavs ahmet Cakisi. eWvmitanilebze gav-
rcelda `sajaro moxeleebTan dakavSirebuli samarTalwarmoebis
Sesaxeb~ kanoni da hazros prokuraturis mier saqmis gamoZiebis Ta-
vidan acilebis Semdeg dokumentacia gaegzavna hazros raionis ad-
ministraciul sabWos Sesabamis RonisZiebaTa ganxorcielebisaTvis.
142
kiris provinciis Jandarmeriis Stab-binaSi 1993 wlis 8 noembridan 1
dekembramde. aRmoCnda, rom tevfik Cakisi mosmenamde gardaicvala.
mTavroba acxadebda, rom ver SeZlo, moeZebna mowme hikmeT aksoi
1996 wlis ivlisis mosmenisaTvis, miuxedavad im faqtisa, rom gan-
mcxadebelma miawoda informacia imis Sesaxeb, rom hikmeT aksoi im-
yofeboda patimrobaSi konias cixeSi. mTavroba acxadebda, rom hik-
meT aksois gadaeca uwyeba 1996 wlis 20 noembris mosmenaze delega-
tebis winaSe gamoZaxebis Sesaxeb, magram man uari ganacxada, xelmo-
weriT daedasturebina uwyebis miReba da 1996 wlis 18 noembers gaTa-
visuflebuli iqna cixidan. mTavrobam ver warudgina komisias raime
axsna-ganmarteba aksois gaTavisuflebis drosa da mizezTan dakav-
SirebiT. aidin tekinma werilobiT acnoba komisias, rom mas ar gaaC-
nda arc pirdapiri da arc arapirdapiri Sexeba da informacia am Sem-
TxvevasTan dakavSirebiT, ris gamoc igi ar Tvlida Tavs valdebu-
lad, daswreboda mosmenas. 1996 wlis ivlisSi gamarTul mosmenaze
mTavrobis warmomadgenelma auxsna delegatebs, rom maT ar SeeZ-
loT moeTxovaT prokurorisaTvis, daswreboda mosmenas, arc imis
uflebamosileba gaaCndaT, rom daevaldebulebinaT iseTi maRali
rangis oficeri, rogoric esref hatipoglua, daswreboda mosmenas.
komisiam Tavis moxsenebaSi daaskvna (245-e punqti), rom mTavro-
bam ver Seasrula Tavisi valdebuleba, romelic gamomdinareobda
konvenciis yofili 28-e muxlis 1-li (a) punqtidan da gulisxmobda
komisiisaTvis yvela SesaZlo daxmarebis aRmoCenas da faqtebTan da-
kavSirebiT WeSmaritebis dadgenas. komisiam miuTiTa, rom
143
stanciis sasamarTlos saxiT faqtebis dadgenisas. enis problemis
garda, romelic zemoT iyo moxseniebuli, komisias ar gaaCnda arc
regionTan dakavSirebuli garemoebebis detaluri da uSualo cod-
na. ufro metic, komisia ar iyo uflebamosili, eiZulebina mowmeebi,
gamocxadebuliyvnen Cvenebis misacemad. im dros, rodesac winamde-
bare saqmeSi 17 mowme iyo gamoZaxebuli mosmenaze, mxolod 11-ma mis-
ca Cveneba. zemoT ukve vaxseneT dokumentur masalaTa uqonloba. Se-
degad komisia waawyda siZneleebs faqtebis dadgenaSi, radgan ver
moiZia potenciurad mniSvnelovani Cveneba an mtkicebuleba.
144
rom, rodesac citlibahcesaken gaemarTa, jgufi ar eZebda ahmet
Cakiss. delegatebis TqmiT, es mtkicebuleba arc gulwrfeli iyo da
arc aranairi daxmareba gauwevia. komisiam ganixila ori sxva Jandar-
mis Cvenebac imasTan dakavSirebiT, rom ahmet Cakisi ukve iZebneboda
xelisuflebis organoebis mier, radgan am operaciis Catarebamdec
eWvmitanili iyo qurTebis muSaTa partiis wevrobaSi, da daaskvna,
rom yvelaferi miuTiTebda imaze, rom hazros Jandarmebi citlibah-
ceSi im mizniT gaemarTnen, rom epovnaT da daekavebinaT ahmet Cakisi
motacebis incidentTan dakavSirebiT.
47. komisiis SefasebiT, Tanasofleli mowmeebis — remzi Cakisis,
fevzi okatanis da mehmet bitginis — Cvenebebi, rom maT dainaxes, Tu
rogor waiyvanes Jandarmebma ahmet Cakisi soflidan, ZiriTadad,
Tanmimdevruli, sarwmuno da damajerebelia. ganxilvisas dausabu-
Teblad iqna miCneuli mTavrobis pretenzia am Cvenebis sarwmunoo-
basTan dakavSirebiT. Sesabamisad, komisiam daadgina, rom, rodesac
Jandarmebi Sevidnen citlibahceSi 1993 wlis 8 noembers, ahmet
Cakisma scada mimalva, magram igi daiWires da waiyvanes soflidan
hazros Jandarmeriis cixeSi. amave dros sofel baglanSi lices Jan-
darmebma patimrobaSi aiyvanes sami piri — mustafa engini, abdurah-
man ali da tahsin demirbaSi.
145
keTdeboda. ahmet katmerkaias — diarbakiris provinciis Jandarme-
riis Canawerebze pasuxismgebeli piris — mier micemuli zepiri ax-
sna-ganmarteba komisiam Zalze aradamakmayofileblad miiCnia. komi-
siam aRniSna, rom saregistracio Canawerebis arseboba yvela Sem-
TxvevaSi ar miuTiTebda eWvmitanilis fizikur arsebobaze da rom
ar yofila gakeTebuli araviTari Canaweri cixis SigniT da gareT eW-
vmitanilTa moZraobis asaxvis mizniT. komisiam daaskvna, rom sare-
gistracio JurnalSi ar iyo mocemuli swori da amomwuravi sia im pi-
rebisa, romlebic SesaZloa dapatimrebulni yofiliyvnen am perio-
dis ganmavlobaSi da rom ahmet Cakisis gvaris ararseboba hazrosa da
diarbakiris saregistracio JurnalebSi ar aris sakmarisi imis da-
samtkiceblad, rom igi ar yofila dapatimrebuli.
50. komisiam cno mustafa enginis mier micemuli zepiri Cveneba,
romlis Tanaxmadac diarbakiris provinciis Jandarmeriis Stab-bi-
naSi patimrobaSi yofnisas mustafa enginma naxa ahmet Cakisi, rome-
lic masTan erTad erT oTaxSi 16-17 dRis ganmavlobaSi imyofeboda
patimrobaSi, da esaubra mas. komisiam cno mustafa enginis Cveneba
imasTan dakavSirebiTac, rom ahmet Cakisi cudad gamoiyureboda,
tansacmelze sisxli hqonda Semxmari da rom man mustafa engins uam-
bo, Tu rogor scemes, gautexes nekni da Tavi da orjer awames eleq-
troSokiT. ahmet Cakisis dapatimrebisa da mis mimarT arasaTanado
mopyrobis damadasturebeli mtkicebuleba aRmoCnda abdurahman
alis werilobiT CvenebebSi, romlebic man adamianis uflebaTa aso-
ciacias misca.
komisiam ganixila mustafa enginis werilobiTi gancxadebebi,
romlebzec mTavroba acxadebda, rom winaaRmdegobaSi modioda mis
zepir CvenebasTan. komisiam daadgina, rom policiis oficris mier
mustafa enginisaTvis 1996 wlis 12 marts CamorTmeuli pirveli Cve-
neba Zalian mokle da bundovani uaryofa iyo. prokuroris mier 1996
wlis 13 maiss CamorTmeuli Cveneba aseve mokle iyo da Seicavda sapi-
rispiro da bundovan frazebs. komisiam daaskvna, rom es gancxadeba
ar asaxavda srulad da aSkarad mustafa enginis mier micemul Cvene-
bas, verc delegatebis mier mopovebuli Cvenebis sarwmunoobas
aqarwylebda. Sesabamisad, komisiam daadgina, rom ahmet Cakisi cit-
libahceSi dakavebis Semdeg wayvanili iqna hazroSi, sadac gaatara
1993 wlis 8 noembris Rame, da rom igi gadayvanili iqna diarbakiris
provinciis Jandarmeriis Stab-binaSi, sadac igi bolos naxa mustafa
enginma daaxloebiT 2 dekembers, rodesac am ukanasknels aTavisuf-
lebdnen.
51. komisiam ver SeZlo gamoetana raime saxis daskvna ganmcxa-
deblis mier gakeTebul mtkicebaze imasTan dakavSirebiT, rom ahmet
146
Cakisi diarbakiris provinciis Jandarmeriis Stab-binidan gadayva-
nili iqna hazroSi, xolo hazrodan — kavaklibogazis Jandarmeriis
ganyofilebaSi. es mtkicebebi efuZneboda hikmet aksois mier gan-
mcxadeblisaTvis gadmocemul informacias. hikmet aksoi ar gamoc-
xadda delegatebis winaSe da ar warmoadgina raime saxis werilobi-
Ti ganacxadi. miuxedavad imisa, rom moipoveboda sxvadasxva saxis
argumentirebis elementebi, komisiam CaTvala, rom mtkicebulebebi
ver akmayofilebda moTxovnil standarts.
147
54. mTavrobisaTvis ganacxadis gagzavnis Semdeg damatebiTi
kiTxvebi gaegzavnaT diarbakirisa da hazros prokurorebs. Cvenebe-
bi CamoerTvaT mustafa engins, remzi Cakiss da ganmcxadebels. tah-
sin demirbaSisa da abdurahman alis misamarTebi ver iqna aRmoCeni-
li. komisiam daadgina, rom ahmet Cakisis savaraudo dakavebasTan da-
kavSirebiT hazros prokurorma mokvleva awarmoa hazros raionul
JandarmeriaSi, magram ar gamokvleula cixis Canawerebis origana-
lebi. diarbakiris prokurors ar Cautarebia arc cixis Canawerebis
mokvleva. aranairi saxis nabijebi ar yofila gadadgmuli, raTa Se-
mowmebuliyo is informacia, romelic warmoadgina hazros raionis
Jandarmeriam imasTan dakavSirebiT, rom ahmet Cakisis gvami aRmoCe-
nili iqna kilibogan hilSi napovn moklul teroristebs Soris.
55. 1996 wlis 13 ivniss iurisdiqciis ararsebobasTan dakavSirebiT
gadawyvetilebis gamotanis Semdeg hazros prokurorma gamoaCina mus-
tafa enginis, remzi Cakisisa da ganmcxadeblisagan mopovebuli gancxa-
debebi, aseve hazros Jandarmeriis mier warmodgenili informacia ah-
met Cakisis gvamis savaraudo aRmoCenasTan dakavSirebiT. mas aseve Se-
saZloa hqonoda dokumentebi, romlebic dakavSirebuli iyo ganmcxa-
deblis mier komisiisTvis wardgenil ganacxadTan, da cixis Canawerebi.
a. sagangebo mdgomareoba
148
gankargulebis (1987 wlis 10 ivlisi) Tanaxmad, TurqeTis samxreT-aR-
mosavleTis 11 provinciidan aTSi sagangebo mdgomareobis samarTa-
vad SemoRebuli iqna regionuli mmarTvelis instituti. gankargu-
lebis me-4 muxlis (b) da (d) punqtebis Sesabamisad, yvela kerZo da sa-
jaro uSiSroebis Zalebi da saxalxo mSvidobisaTvis Seqmnili Jan-
darmeriis jgufebi regionul mmarTvels eqvemdebareboda.
59. meore, #430 gankargulebis (1990 wlis 16 dekemberi) Sesaba-
misad, kidev ufro gamyarda regionuli mmarTvelis Zalaufleba, ma-
galiTad, mas mieniWa regionidan sajaro moxeleTa da sxva TanamSro-
melTa, maT Soris, mosamarTleTa da prokurorTa gadayvanis Sesaxeb
brZanebebis gacemis uflebamosileba. me-8 muxlis Tanaxmad:
149
neba `socialuri riskis~ Teorias. aqedan gamomdinare, administra-
cias SeuZlia, kompensacia gadauxados im adamianebs, romlebsac mi-
adgaT ziani ucnobi Tu teroristi pirebis mier Cadenili qmedebe-
bis Sedegad, rodesac SeiZleba iTqvas, rom saxelmwifom ver SeZlo
Tavisi movaleobis Sesruleba — marTlwesrigisa da sazogado
usafrTxoebis, adamianTa sicocxlisa da sakuTrebis dacva.
62. administraciis winaaRmdeg samarTalwarmoebis aRvZra SeiZ-
leba administraciul sasamarTloebSi. am sasamarTloebSi samar-
Talwarmoeba werilobiTi formiT mimdinareobs.
150
deqsis 41-e muxlis Sesabamisad, dazaralebul pirs SeuZlia Seita-
nos saCivari kompensaciisaTvis savaraudo damnaSavis winaaRmdeg,
romelmac mas miayena ziani ukanono — ganzraxuli, uneblie Tu gauf-
rTxilebeli — moqmedebiT. materialuri zarali SesaZloa anazRa-
urdes samoqalaqo sasamarTloebis mier valdebulebaTa kodeqsis
46-e muxlis Sesabamisad, xolo aramaterialuri an moraluri ziani-
saTvis anazRaureba xdeba 47-e muxlis Sesabamisad.
68. b-nma izet Cakisma komisias mimarTa 1994 wlis 2 maiss. igi am-
tkicebda, rom misi Zma ahmet Cakisi dapatimrebuli iqna uSiSroebis
Zalebis mier da mas Semdeg gauCinarda da rom es movlenebi saTana-
dod ar gamoZiebula xelisuflebis kompetenturi organoebis mier.
ganmcxadebelma moiSvelia konvenciis me-2, me-3, me-5, me-13, me-14 da
me-18 muxlebi.
151
69. 1995 wlis 15 maiss komisiam ganacxadi (#23657/94) arsebiT
ganxilvaze daSvebulad gamoacxada. 1998 wlis 12 martis moxsenebaSi
(konvenciis adre moqmedi 31-e muxli) komisiam gamoTqva mosazreba,
rom ganmcxadeblis Zmis gauCinarebasTan dakavSirebiT adgili hqon-
da me-2 muxlis darRvevas (erTxmad); rom ganmcxadeblis Zmis mimarT
adgili hqonda me-3 muxlis darRvevas (erTxmad); rom ganmcxadeblis
Zmis gauCinarebasTan dakavSirebiT adgili hqonda me-5 muxlis dar-
Rvevas (erTxmad); rom ganmcxadeblis mimarT adgili hqonda me-3 mux-
lis darRvevas (27 xma samis winaaRmdeg); rom adgili hqonda me-13
muxlis darRvevas (erTxmad); rom adgili ar hqonia konvenciis me-14
da me-18 muxlebis darRvevas (erTxmad). komisiis mosazreba da masSi
asaxuli gansxvavebuli azri Tan erTvis ganaCens.
samarTali
152
mxolod gamonaklis garemoebebSi axorcielebs am sferoSi Tavis
uflebamosilebas (sxva magaliTebs Soris ix. saqmeze “Akdivar and
Others v. Turkey~ 1996 wlis 16 seqtembers gamotanili ganaCeni, moxsene-
bebi ganaCenebsa da gadawyvetilebebze 1996-IV, gv. 1214, punqti 78).
73. mTavrobam warmodgenil memorandumsa da zepir komentarebSi
ganacxada, rom komisiis mier faqtebis Sefaseba araswori iyo, radganac,
inter alia, man ar gaiTvaliswina ganmcxadeblis, remzi Cakisisa da mustafa
enginis mier micemul CvenebebSi arsebuli garkveuli winaaRmdegobebi
da susti adgilebi, amasTan, mxedvelobaSi miiRo Seusabamo movlenebi,
rogoric aris savaraudo xarvezi cixis CanawerebSi. mTavrobam sasamar-
Tlos mouwoda, gadaesinja komisiis mier aRmoCenili faqtebi.
74. sasamarTlo ixseniebs, rom winamdebare saqmeSi komisia Tavis
daskvnamde mivida mas Semdeg, rac moismina Cvenebebi ankarasa da
strasburgSi (ix. winamdebare ganaCenis 43-e punqti). sasamarTlo ad-
gens, rom Tavis amocanas, romelic gulisxmobda mtkicebulebaTa Se-
fasebas, komisia sifrTxiliT moekida da detalurad ganixila is ele-
mentebic, romlebic amtkicebda ganmcxadeblis pozicias, da isinic,
romlebic eWvs iwvevda. komisiam gansakuTrebuli yuradRebiT ganixi-
la mustafa enginisa da ertan altinolukis (Jandarmeriis oficris,
romelmac warmarTa operacia sofel citlibahceSi) Cvenebebi.
75. sasamarTlos azriT, mTavrobis mier gamoTqmuli kritika ar
amJRavnebs arc erT arsebiT movlenas, romelsac SeuZlia gaamar-
Tlos sasamarTlos mier sakuTari uflebamosilebis ganxorciele-
ba da faqtebis Semowmeba. am garemoebebSi sasamarTlo Rebulobs ko-
misiis mier dadgenil faqtebs.
76. garda im siZneleebisa, romlebic gardauvalia zogadad faq-
tebis dadgenisas, komisiam ver SeZlo moepovebina garkveuli doku-
menturi mtkicebulebebi da Cvenebebi, romlebsac igi miiCnevda ar-
sebiTad Tavis funqciaTa gansaxorcieleblad. komisiam daadgina,
rom mTavrobam ar misca komisiis delegatebs SesaZlebloba, Seemow-
mebinaT cixis Canawerebis originalebi, xeli ar Seuwyo mowmis, hik-
met aksois, gamocxadebas da ar uzrunvelyo saxelmwifo moxeleebis
— aidin tekinis (prokuroris) da polkovnik esref hatipoglus (Jan-
darmeriis oficris) — gamocxadeba komisiis delegatebis winaSe (ix.
winamdebare ganaCenis 43-e punqti).
sasamarTlo aRniSnavs, rom konvenciis adre moqmedi 25-e mux-
lis Sesabamisad (amJamad es muxli Canacvlebulia 34-e muxliT) Seta-
nili individualuri ganacxadebis sistemis efeqtiani moqmedebis-
Tvis gadamwyveti mniSvneloba aqvs ara mxolod imas, rom ganmcxa-
deblebs an potenciur ganmcxadeblebs SeuZliaT Tavisuflad dau-
kavSirdnen konvenciis organoebs xelisuflebisagan raime zewolis
153
gareSe, aramed imasac, rom saxelmwifom Seqmnas yvela saWiro piroba
ganacxadTa saTanado da efeqtiani ganxilvis uzrunvelsayofad (ix.
konvenciis adre moqmedi 28-e muxlis 1 (a) punqti, romelic exeboda
komisiis pasuxismgeblobas faqtebis dadgenasTan dakavSirebiT; am-
Jamad es muxli Canacvlebulia 38-e muxliT im nawilSi, romelic exe-
ba sasamarTlo proceduras). sasamarTlo aseve aRniSnavs, rom mTav-
robam ver warmoadgina sakmarisi axsna-ganmarteba cixis Canawereb-
Tan dakavSirebiT da adgens, rom mTavrobis mier warmodgenili ax-
sna-ganmarteba mowmeebTan dakavSirebiT aradamakmayofilebeli da
arasarwmunoa. Sesabamisad, sasamarTlo adasturebs daskvnas, rome-
lic gamoitana komisiam Tavis moxsenebaSi. am daskvnis Tanaxmad,
mTavrobam ver Seasrula Tavisi valdebulebebi yofili 28-e muxlis
1-li punqtis safuZvelze. es valdebulebebi gulisxmobs komisii-
saTvis yvela SesaZlo xerxiT xelis Sewyobas misi amocanis — faqte-
bis dadgenis — ganxorcielebaSi.
154
ayalibebda ganmcxadeblis pretenzias, rom misi Zma ayvanili iqna
uSiSroebis Zalebis mier, da asaxelebda am faqtTan dakavSirebiT im
sami mowmis vinaobas, romlebsac SeeZloT faqtis dadastureba.
79. komisiam uaryo mTavrobis mier warmodgenili argumentebi
arsebiT ganxilvaze daSvebis mizanSewonilobasTan dakavSirebul
gadawyvetilebasTan mimarTebaSi da daadgina, rom SeiZleba CaiTva-
los, rom ganmcxadebelma Tavisi saCivrebi warudgina Sesabamis da
kompetentur xelisuflebis organoebs, romlebic TurqeTis kanon-
mdeblobis Sesabamisad valdebulni iyvnen, gamoeZiaT saqmis garemo-
ebebi, ris Semdegac ganmcxadebels aRar moeTxoveboda, miemarTa ra-
ime sxva samarTlebrivi saSualebisaTvis.
80. sasamarTlo aRniSnavs, rom, komisiis gadawyvetilebis Tanax-
mad, ganmcxadebelma da misma mamam ahmet Cakisis gauCinarebasTan da-
kavSirebiT saCivriTa da kiTxvebiT mimarTes erovnuli uSiSroebis sa-
samarTlos prokurors. sasamarTlos akmayofilebs is faqtic, rom ma-
Ti pretenziebi cnobili iyo prokurorebisaTvis rogorc diarbaki-
ris erovnuli uSiSroebis sasamarTloSi, aseve hazroSi, radgan aSka-
raa, rom pirvelma meores mimarTa kiTxvebiT, rogorc es naTlad Cans
1994 wlis 4 da 19 apriliT daTariRebuli werilebidan (ix. winamdebare
ganaCenis 26-e da 27-e punqtebi). Tumca xelisuflebis organoebis re-
aqcia danaSaulis Cadenis seriozul varaudTan dakavSirebiT inertu-
li iyo. miuxedavad im faqtisa, rom prokurorisaTvis 1994 wlis 9 seq-
tembers wardgenil ganacxadSi ganmcxadebeli imeorebda Tavis pre-
tenziebs, romlebic dadasturebuli iqna remzi Cakisis mier 1994 wlis
12 noembers, prokurorebs ar gautarebiaT araviTari RonisZieba gar-
da hazrosa da diarbakiris cixis CanawerebSi SesaZlo registrirebis
mokvlevisa da mustafa enginisagan ori mokle da bundovani Cvenebis
miRebisa. mogvianebiT, 1995 wels, ar yofila gadadgmuli aranairi na-
biji imisaTvis, rom Semowmebuliyo angariSi ahmet Cakisis gvamis pov-
nasTan dakavSirebiT an mopovebuliyo amocnobis dokumenturi dadas-
tureba gvamis eqsgumaciisa da dasaflavebis CanawerTa aslebis ga-
moTxovniT. savaraudo gauCinarebasTan dakavSirebiT qmediTi gamoZi-
ebis ararsebobisa da im faqtis mxedvelobaSi miRebiT, rom xelisuf-
lebis organoebi mudmivad uaryofdnen ahmet Cakisis cixeSi yofnas,
sasamarTlo adgens, rom ar arsebobda imis safuZveli, rom ganmcxade-
bels miemarTa mTavrobis mier moxseniebuli samoqalaqo Tu adminis-
traciuli saSualebebisaTvis da unda CaiTvalos, rom ganmcxadebel-
ma gaakeTa yvelaferi, rac mas moeTxoveboda gonivrulobis fargleb-
Si misTvis xelmisawvdomi samarTlebrivi dacvis Sidasaxelmwifoeb-
rivi saSualebebis amowurvis TvalsazrisiT (ix. saqmeze “Kurt v. Turkey”
1998 wlis 25 maisis ganaCeni, moxsenebebi 1998-III, gv. 1175-77, punqtebi
155
79-83).
Sesabamisad, sasamarTlo uaryofs mTavrobis mier warmodgenil
winaswar pretenzias.
1. ganmcxadebeli
156
aranairi nabiji imisTvisac ki, rom gamoeZia informacia ahmet
Cakisis gvamis povnis Sesaxeb. prokurorebi sistematurad ar asru-
lebdnen konvenciidan gamomdinare TavianT valdebulebebs.
2. mTavroba
3. komisia
157
gardaicvala uSiSroebis Zalebis mier misi dakavebisa da dapatimre-
bis Semdeg. amitom es saqme unda ganvasxvavoT qurTis saqmisagan
(qurTis saqmeze gamotanili zemoxsenebuli ganaCeni, gv. 1182, pun-
qti 107-108), romelSic sasamarTlom ganmcxadeblis saCivari Svilis
gauCinarebasTan dakavSirebiT me-5 muxlis WrilSi ganixila. qurTis
saqmeSi, miuxedavad imisa, rom ganmcxadeblis Svili dapatimrebuli
iqna, ar arsebobda araviTari sxva mtkicebuleba mis mimarT mopyro-
basTan anda mis Semdgom bedTan dakavSirebiT.
86. sasamarTlo kvlav adasturebs, rom konvenciis me-2 muxli,
romelic icavs sicocxlis uflebas, warmoadgens konvenciis erT-
erT umniSvnelovanes debulebas da me-3 muxlTan erTad asaxavs ev-
ropis sabWos safuZvlis — demokratiuli sazogadoebebis — ZiriTad
Rirebulebas (ix. saqmeze “McCann and Others v. the United Kingdom” gamo-
tanili ganaCeni, gv. 45-46, punqtebi 146-147). dakisrebuli valdebu-
leba ar exeba mxolod ganzrax mkvlelobas saxelmwifos warmomad-
genelTa mier Zalis gamoyenebis Sedegad: me-2 muxlis 1-li punqti sa-
xelmwifoze awesebs pozitiur valdebulebas, rom sicocxlis uf-
leba kanoniT iyos daculi. es gulisxmobs, rom Zalis gamoyenebis
Sedegad adamianis mokvlis SemTxvevaSi unda warimarTos garkveuli
saxis efeqtiani oficialuri gamoZieba (sxvadasxva magaliTebs So-
ris ix. saqmeze “Yasa v. Turkey” 1998 wlis 2 seqtembers gamotanili ga-
naCeni, moxsenebebi 1998-VI, gv. 2438, punqti 98).
87. vinaidan ahmet Cakisi unda CaiTvalos gardacvlilad uSiS-
roebis Zalebis mier araRiarebuli dapatimrebis Semdeg, sasamar-
Tlo adgens, rom pasuxismgebloba misi gardacvalebisaTvis mopa-
suxe saxelmwifos ekisreba. sasamarTlo aRniSnavs, rom xelisuf-
lebis organoebis mxridan ar yofila warmodgenili aranairi sa-
xis axsna-ganmarteba imasTan dakavSirebiT, Tu ra moxda ahmet
Cakisis dakavebis Semdeg. garda amisa, mTavrobas ar warmoudgenia
aranairi argumentacia, romelic gaamarTlebda saxelmwifos war-
momadgenelTa mxridan momakvdinebeli Zalis gamoyenebas. Sede-
gad, pasuxismgebloba ahmet Cakisis sikvdilze ekisreba mopasuxe
saxelmwifos. Sesabamisad, am TvalsazrisiT adgili hqonda me-2
muxlis darRvevas.
amas garda, gaiTvaliswina ra, rom ar arsebobda qmediTi proce-
duruli garantiebi, rac gamoixata gauCinarebasTan da ahmet Cakisis
gvamis savaraudo povnasTan dakavSirebiT warmarTul araadekvatur
gamoZiebaSi (ix. winamdebare ganaCenis me-80 da 105-107 punqtebi), sa-
samarTlo miiCnevs, rom mopasuxe saxelmwifom ver Seasrula Tavisi
valdebuleba, daecva sicocxlis ufleba. Sesabamisad, konvenciis
me-2 muxli am TvalsazrisiTac dairRva.
158
IV. konvenciis me-3 muxlis savaraudo darRveva
88. ganmcxadebeli amtkicebda, rom misi Zma iyo me-3 muxlis dar-
Rvevis msxverpli. aRniSnuli muxlis Tanaxmad:
159
Zalian cud fizikur mdgomareobaSi iyo. ahmet Cakisma uambo mas, Tu
rogor scemes da gautexes erTi nekni da Tavi. ahmet Cakisi gaiyvanes
im oTaxidan, romelSic erTad iyvnen. dabrunebisas man mustafa en-
gins acnoba, rom orjer awames eleqtroSokiT, rasac, mustafa engi-
nis TqmiT, dakiTxvisas TviTonac daeqvemdebara.
sasamarTlo iziarebs komisiis mosazrebas imasTan dakavSire-
biT, rom es Cveneba sakmarisia, raTa damajereblobis moTxovnili
doniT, e.i. gonivrul eWvs miRma, dadgindes, rom ahmet Cakisi patim-
robis ganmavlobaSi awames. Sesabamisad, adgili hqonda konvenciis
me-3 muxlis darRvevas ganmcxadeblis ZmasTan, ahmet CakisTan mimar-
TebaSi.
93. sasamarTlo ar miiCnevs saWirod, gamoitanos gansxvavebuli
daskvna me-3 muxlTan dakavSirebiT gamoZiebis savaraudo xarvezeb-
Tan mimarTebaSi, vinaidan igi am aspeqts ganixilavs qvemoT, konven-
ciis me-13 muxlis WrilSi.
b. ganmcxadebelTan mimarTebaSi
94. daeyrdno ra, inter alia, sasamarTlos mier qurTis saqmeze ga-
motanil ganaCens (saqmeze “Kurt v. Turkey” gamotanili zemoxsenebuli
ganaCeni, gv. 1187-88, punqtebi 130-134), ganmcxadebeli Cioda, rom mi-
si Zmis gauCinareba warmoadgenda araadamianur mopyrobas masTan da
misi ojaxis sxva wevrebTan (maT Soris, ahmet Cakisis meuRlesTan,
remzisTan, da maT SvilebTan mimarTebaSi. ganmcxadebelma aRniSna,
rom xelisuflebis kompetentur organoebs ar upasuxiaT mis mier
dasmul SekiTxvebze, da miuTiTa ahmet Cakisis bedTan dakavSirebiT
gaurkvevlobis periodis xangrZlivobaze, rac ojaxs usafuZvlo
imeds usaxavda da ar aZlevda glovis saSualebas.
95. mTavroba ar daeTanxma am mosazrebas da aRniSna, rom gan-
mcxadebels SeeZlo wamoeyenebina pretenzia, ecnoT arapirdapir
msxverplad misi Zmis mimarT darRveul uflebaTa gamo. mTavrobis
mtkicebiT, nebismier SemTxvevaSi, urTierToba Zmebs Soris ar iyo
Zalian axlo da ganacxadis es mxare detalurad ar Seswavlila, rac
aucilebelia gadawyvetilebis gamosatanad.
96. komisiis umravlesobam, gaiTvaliswina ra gaurkvevlobis
grZeli periodi, eWvi da cudi winaTgrZnoba, romlebic ganicada
ganmcxadebelma, aseve is faqti, rom xelisuflebis organoebma ar
gaatares Sesabamisi RonisZiebebi, raTa daedginaT, Tu ra SeemTxva
ahmet Cakiss, daadgina, rom ganmcxadebels SeeZlo hqonoda preten-
zia imasTan dakavSirebiT, rom mis mimarT gamoyenebuli iqna konven-
ciis me-3 muxlis sawinaaRmdego araadamianuri da damamcirebeli
160
mopyroba. komisiis umciresobam CaTvala, rom im emociur stress,
romelic ganicada ganmcxadebelma, ar SeuZlia wamoWras calke sa-
kiTxi, radgan sxvagvarad `msxverplis~ cneba dauSveblad gafarTov-
deboda da moicavda im pirTa wres, romlebzec konvenciis darRveva
arapirdapir axdens zegavlenas.
97. sasamarTlo aRniSnavs, rom es saCivari komisiaSi mxolod
ganmcxadebelTan mimarTebaSi iyo ganxiluli. komisiis mier arse-
biT ganxilvaze daSvebis sakiTxTan dakavSirebuli gadawyvetile-
bis Tanaxmad, pretenzia ar exeboda ahmet Cakisis colsa da Svi-
lebs. vinaidan sasamarTlosTvis wardgenili saqmis moculoba Se-
moifargla arsebiT ganxilvaze daSvebadobasTan dakavSirebiT ko-
misiis mier miRebuli gadawyvetilebiT (sxva magiliTebs Soris ix.
saqmeze “McMichael v. the United Kingdom” 1995 wlis 24 Tebervals ga-
motanili ganaCeni, seria A #307-B, gv. 50, punqti 71), Sesabamisad,
sasamarTlo ganixilavs ganacxadis am mxares mxolod ganmcxade-
belTan dakavSirebiT.
98. sasamarTlo aRniSnavs, rom qurTis saqmeSi (saqmeze “Kurt v.
Turkey” gamotanili zemoxsenebuli ganaCeni, gv. 1187-88, punqtebi
130-134), romelic exeboda ganmcxadeblis Svilis gauCinarebas ara-
Riarebuli patimrobis Sedegad, man daadgina, rom ganmcxadeblis mi-
marT calkeul garemoebaTa gamo dairRva me-3 muxli. sasamarTlom
gansakuTrebiT aRniSna is faqti, rom ganmcxadebeli iyo deda
msxverplisa, romelic daeqvemdebara adamianis uflebaTa serio-
zul darRvevebs, da Tavadac miiCneoda msxverplad xelisuflebis
organoebis im qmedebebis gamo, romlebmac nerviuloba da dardi ga-
moiwvia. Tumca qurTis saqmeze gamotanili ganaCeni ar adgens raime
zogad princips imasTan dakavSirebiT, rom `gauCinarebuli piris~
ojaxis wevri avtomaturad xdeba me-3 muxlis sawinaaRmdego mop-
yrobis msxverpli.
aris Tu ara ojaxis wevri amgvari msxverpli, damokidebuli
iqneba iseTi gansakuTrebuli faqtorebis arsebobaze, romlebic
ganmcxadebels ayenebs nerviulobisagan gansxvavebuli zomisa da
xasiaTis gancdas da SesaZlebelia, miCneuli iqnes, rom es gancda
aS ka rad mi a ye nes ada mi a nis uf le ba Ta se ri o zu li dar Rve vis
msxverplis naTesavebs. aq igulisxmeba ojaxuri kavSiris siaxlove
— am konteqstSi garkveuli mniSvneloba mieniWeba mSoblisa da Svi-
lis kavSirs, urTierTobis calkeuli garemoebebi, is garemoeba,
Tu ramdenad Seeswro ojaxis wevri Sesabamis movlenebs, ojaxis
wevris mcdelobebi, moepovebina informacia gauCinarebuli piris
Sesaxeb, agreTve, is, Tu ra saxiT upasuxes xelisuflebis organo-
ebma mis kiTxvebs. amis Semdeg sasamarTlom unda aRniSnos, rom ase-
161
Ti dar Rve vis ar si um Tav re sad oja xis wev ris `ga u Ci na re bis~
faqts ki ar exeba, aramed xelisuflebis organoebis reaqcias da
midgomas situaciisadmi, rodesac maT ecnobebaT faqtis Sesaxeb.
naTesavs gansakuTrebiT am ukanaskneli faqtoris gaTvaliswine-
biT SeuZlia pirdapir ganacxados, rom igi aris xelisuflebis qme-
debis msxverpli.
99. winamdebare saqmeSi ganmcxadebeli iyo gauCinarebuli pi-
ris Zma. gansxvavebiT ganmcxadeblisagan qurTis saqmeSi, igi ar
Seswrebia uSiSroebis Zalebis mier misi Zmis wayvanas, radgan saku-
Tar ojaxTan erTad cxovrobda sxva qalaqSi. aseve irkveva, rom ma-
Sin, rodesac ganmcxadebeli dakavebuli iyo xelisuflebis orga-
noebisaTvis sxvadasxva saCivrebisa da kiTxvebis wardgeniT, am
amocanis Sesrulebis simZime mas ar awva — iniciativa 1993 wlis 22
dekembriT daTariRebuli saCivris wardgenaze diarbakiris erov-
nuli uSiSroebis sasamarTloSi misma mamam, Tevfik Cakisma aiRo.
sasamarTlosaTvis am saqmeSi arc xelisuflebis mier gacemuli pa-
suxebidan gamomdinare raime gamamwvavebeli niSnebis Sesaxeb gam-
xdara cnobili. Sesabamisad, sasamarTlo ver xedavs raime gansa-
kuTrebul niSans, romelic arsebobs am saqmeSi da gaamarTlebda
daskvnas, rom adgili hqonda konvenciis me-3 muxlis damatebiT
darRvevas ganmcxadebelTan mimarTebaSi. Sesabamisad, am saqmeSi
adgili ar hqonia me-3 muxlis darRvevas ganmcxadebelTan mimar-
TebaSi.
162
darRvevis Cadenis safuZvliani eWvi an, rodesac es safuZvlia-
nad miCneulia aucileblad, piris mier danaSaulis Cadenis an
Cadenis Semdeg misi gaqcevis Tavidan asacileblad;
...
163
bels miawodes yvela xelmisawvdomi informacia mis ZmasTan dakavSi-
rebiT, kerZod, Seatyobines is faqti, rom misi gvari ar iyo moxseni-
ebuli cixis CanawerebSi. isini amtkicebdnen, rom komisiis mier ci-
xis CanawerebTan dakavSirebiT gamoTqmuli kritika Seusabamo iyo am
saqmis faqtebisadmi, yovel SemTxvevaSi, araproporciuli mainc. ma-
Ti azriT, SeuZlebeli iqneboda adamianis patimrobaSi yola im dro-
iT, rasac ganmcxadebeli amtkicebda, Sesabamisi Canawrebis gareSe an
Sesaferisi sasamarTlo procedurebis gareSe. maT aseve miuTiTes
me-15 muxlis Sesabamisad gakeTebul gadaxvevaze da moixsenies aqso-
is saqme (saqmeze “Aksoy v. Turkey” 1996 wlis 18 dekembers gamotanili
ganaCeni, moxsenebebi 1996-VI). am saqmeSi sasamarTlom aRiara, rom
arsebobda sagangebo mdgomareoba, romelic teroristebisagan ga-
momdinare safrTxiT emuqreboda eris sicocxles samxreT-aRmosav-
leT TurqeTSi.
103. komisiam daaskvna, rom ahmet Cakiss TviTneburad aRukveTes
Tavisufleba uSiSroebis Zalebis warmomadgenlebma da daadgina,
rom mTavrobas ar warmoudgenia jerovani Tu dasabuTebuli axsna-
ganmarteba imasTan dakavSirebiT, Tu ra SeemTxva mas. rodesac ganxi-
luli iqna is garantiebi, romlebic dapatimrebul pirs icavs Zala-
dobrivi gauCinarebisagan, komisiam aRniSna, rom lices, hazrosa da
diarbakiris provinciis Jandarmeriis Stab-binis cixis CanawerebSi
garkveuli informacia gamotovebulia, Canawerebi uwesrigoa da
maTSi SeiniSneba iseTi saxis Seusabamobebi, romelTa gamoc isini
aRar SeiZleba sarwmunod da keTilsindisierad Sedgenilad CaiTva-
los. aseve ar iyo damakmayofilebeli is, Tu ra doneze icodnen Jan-
darmebma, an rogor axorcielebdnen, cixis Canawerebis warmoebis
marTebul da efeqtur proceduras.
104. sasamarTlom ramdenimejer gausva xazi me-5 muxliT gaTva-
liswinebul garantiaTa did mniSvnelobas adamianTa uflebebis
dacvis sferoSi, rac gulisxmobs adamianis dacvas demokratiul
sazogadoebaSi xelisuflebis warmomadgenelTa mxridan TviTnebu-
ri patimrobisagan (sxva magaliTebs Soris ix. qurTis saqmeze gamo-
tanili zemoxsenebuli ganaCeni, gv. 1184-85, punqti 122). am konteq-
stSi sasamarTlom ramdenimejer gaimeora, rom Tavisuflebis aR-
kveTis nebismieri SemTxveva ara marto erovnuli kanonmdeblobis
arsebiT da procedurul wesebTan SesabamisobaSi unda ganxorci-
eldes, aramed SesabamisobaSi unda iyos aseve me-5 muxlis mizanTan,
saxeldobr, daicvas piri Tavisuflebis TviTneburad aRkveTisagan
(sxva magaliTebs Soris ix. saqmeze “Chahal v. the United Kingdom” 1996
wlis 15 noembers gamotanili ganaCeni, moxsenebebi 1996-V, gv. 1864,
punqti 118). imisaTvis, rom minimumamde iqnes dayvanili TviTneburi
164
patimrobis riski, me-5 muxli warmoaCens arsebiT uflebaTa jgufs,
romelic mimarTulia imis uzrunvelyofisaken, rom Tavisuflebis
aRkveTis aqti eqvemdebarebodes sasamarTlo kontrols da Ronis-
ZiebasTan dakavSirebiT pasuxismgeblobas akisrebdes xelisufle-
bis organoebs. rogorc es sasamarTlom aRniSna qurTis saqmeSi
(qurTis saqmeze gamotanili zemoxsenebuli ganaCeni, gv. 1185, pun-
qti 124), adamianis araRiarebuli patimroba am garantiaTa srul
uaryofas warmoadgens da amave dros me-5 muxlis yvelaze uxeSi
darRvevaa. xelisuflebis organoTa kontrolis qveS myof adamia-
nebze am organoebis pasuxismgeblobis gaTvaliswinebiT me-5 muxli
moiTxovs maTgan qmediT RonisZiebaTa ganxorcielebas gauCinare-
bis riskisagan dasacavad da dauyovnebeli da efeqtiani gamoZiebis
warmarTvas im dasabuTebul pretenziasTan dakavSirebiT, romlis
Tanaxmadac adamiani ayvanili iqna patimrobaSi da amis Semdeg igi
aRaravis unaxavs.
105. am mosazrebaTa mxedvelobaSi miRebiT, sasamarTlo kvlav
aRniSnavs, rom man aRiara komisiis daskvna imasTan dakavSirebiT,
rom ahmet Cakisi dapatimrebuli iqna uSiSroebis Zalebis mier, ga-
dayvanili iqna hazroSi, sadac gaatara 1993 wlis 8 noembris Rame,
Semdeg ki gadayvanili iqna diarbakiris provinciis Jandarmeriis
Stab-binaSi, sadac 1993 wlis 2 dekembramde imyofeboda patimrobaSi
(ix. winamdebare ganaCenis 50-e punqti). es patimroba ar yofila asa-
xuli hazrosa Tu diarbakiris cixis CanawerebSi, arc raime saxis do-
kumentacia arsebobda misi adgilsamyofelisa Tu bedis Sesaxeb. au-
cilebelia dapatimrebis TariRis, patimrobis droisa da patimris
adgilsamyofelis, aseve patimrobis safuZvlisa da patimrobis gan-
maxorcielebeli pirebis Sesaxeb zusti informaciis Cawera, raTa
adamianis patimroba Seesabamebodes kanonierebis moTxovnas me-5
muxlis 1-li punqtis miznebisaTvis. ganmcxadebelTan dakavSirebu-
li Canawerebis ararseboba damZimebulia komisiis daskvniT Canawe-
rebis arasaimedo xasiaTisa da uzustobis Taobaze. sasamarTlo ase-
ve eTanxmeba komisiis pretenziebs im praqtikasTan mimarTebaSi, ro-
melsac adgili hqonda komisiis delegatebis winaSe gamocxadebuli
mowme Jandarmebis mier adamianis patimrobasTan dakavSirebuli in-
formaciis registraciis TvalsazrisiT — igulisxmeba is faqti,
rom ar aRiricxeba adamianis sxvagan (da ara patimrobisaTvis gan-
kuTvnil oficialur adgilas) patimrobaSi yofna, ar xdeba arc pa-
timrobis adgilidan nebismieri mizniT adamianis gadayvanis regis-
trireba. sasamarTlo dauSveblad cnobs iseTi Canawerebis uqonlo-
bas, romlebic saSualebas iZleva, dadgindes patimris adgilmdeba-
reoba garkveul dros.
165
106. amas garda, sasamarTlo aRniSnavs, rom miuxedavad im faq-
tisa, rom ganmcxadeblis ojaxma acnoba xelisuflebis organoebs
sami TviTmxilveli mowmis Sesaxeb, romlebsac SeeZloT ahmet
Cakisis dapatimrebis faqtis dadastureba, aranairi nabiji ar ga-
dadgmula, raTa mopovebuliyo raime saxis mtkicebuleba, cixis Ca-
nawerebis mokvlevis garda, sanam mTavrobas ar ecnoba komisiisTvis
wardgenili ganacxadis Taobaze. sasamarTlom ukve gaakeTa komenta-
ri imasTan dakavSirebiT, rom im etapze warmoebuli mokvleva ar iyo
sakmarisi, sakmarisi ar iyo arc gamoZieba ahmet Cakisis gvamis povnis
Taobaze angariSTan dakavSirebiT (ix. winamdebare ganaCenis punqti
80). amasTan, ar warmarTula arc dauyovnebeli da arc raime sargeb-
lobis momtani mokvleva ahmet Cakisis gauCinarebis faqtTan dakav-
SirebiT.
107. Sesabamisad, sasamarTlo askvnis, rom ahmet Cakisi imyofe-
boda araRiarebul patimrobaSi, mas absoluturad ar gaaCnda me-5
muxliT miniWebuli garantiebi da rom adgili hqonda am debulebiT
uzrunvelyofili — adamianis Tavisuflebisa da usafrTxoebis —
uflebis gansakuTrebiT uxeS darRvevas.
166
da gamoyenebuli. mTavroba miuTiTebda aitekinis saqmeze (aitekinis
saqmeze gamotanili zemoxsenebuli ganaCeni). winamdebare saqmeSi gan-
mcxadebels seriozulad ar ucdia, moeZia samarTlebrivi dacvis efeq-
tiani saSualeba Sida organoebisgan, romlebmac, ganmcxadeblis mtki-
cebis sawinaaRmdegod, gadadges Sesabamisi nabijebi mis mier warmodge-
nil saCivrebTan dakavSirebiT, rogorc ki isini maTTvis cnobili gaxda.
111. komisiam daaskvna, rom adgili hqonda me-13 muxlis darRve-
vas, radgan prokurorebma dauyovnebliv da efeqtianad ar gamoiZi-
es ganmcxadeblis Zmis gauCinarebis faqti da ignorireba gaukeTes
an ar gaiTvaliswines mtkicebulebebi, romlebic warmoadgina gan-
mcxadebelma Tavis pretenziaTa gasamyareblad. mosmenaze komisiis
delegatma wamoayena winadadeba, rom am saqmezec iseTive gadawyve-
tileba yofiliyo gamotanili, rogorc sasamarTlos mier gamota-
nil wina 15 ganaCenSi saqmeebze, romlebSic adamianis sicocxlis uf-
lebis daucveloba, gauCinareba, arasaTanado mopyroba da saxlebis
dangreva samxreT-aRmosavleT TurqeTSi dakavSirebuli iyo samar-
Tlebrivi dacvis efeqtiani saSualebebis uzrunvelyofis waruma-
teblobasTan; es gansakuTrebiT exeba uSiSroebis Zalebis mier Cade-
nil ukanono qmedebebTan dakavSirebiT gamoZiebis aRZvris survi-
lis uqonlobas da mzadyofnas, sarwmunod miCneuliyo uSiSroebis
Zalebis warmomadgenelTa mier warmodgenili dausabuTebeli mtki-
cebebi. yvela saqmeSi, garda aitekinis saqmisa (romelic gansxvavde-
boda imiT, rom am saqmeSi arsebobda amocnobili damnaSave, romel-
mac incidentis dasawyisSive sasikvdilo Wriloba miayena ganmcxa-
deblis qmars) dadgenili iqna sagamoZiebo procedurebis araadekva-
turoba.
112. sasamarTlo aRniSnavs, rom konvenciis me-13 muxli uzrun-
velyofs samarTlebrivi dacvis saSualebis arsebobas erovnul do-
neze imisaTvis, rom SesaZlebeli iyos konvenciiT gansazRvrul uf-
lebaTa da TavisuflebaTa ganxorcieleba, ra formiTac ar unda
iyos isini asaxuli Sida samarTalSi. aqedan gamomdinare, me-13 muxli
moiTxovs samarTlebrivi dacvis saSualebis arsebobas, raTa, kon-
venciis Sesabamisad, ganxiluli iqnes `dasabuTebuli pretenziis~
arsi da gaweuli iqnes Sesabamisi daxmareba, miuxedavad imisa, rom
xelSemkvrel saxelmwifoebs miniWebuli aqvT garkveuli diskrecia
imasTan dakavSirebiT, Tu ra formiT unda Seesabamebodes maTi sa-
marTlebrivi sistema da praqtika konvenciis am debulebidan gamom-
dinare valdebulebebs. me-13 muxlidan gamomdinare, valdebulebis
farglebi gansxvavebulia da damokidebulia ganmcxadeblis mier
konvenciis Sesabamisad warmodgenil saCivarze. miuxedavad amisa,
me-13 muxliT moTxovnili saSualeba unda iyos `efeqtiani~ rogorc
167
praqtikulad, ise samarTlebrivad, kerZod, im TvalsazrisiT, rom
mis ganxorcielebas gaumarTleblad ar unda SeeSalos xeli mopasu-
xe saxelmwifos qmedebebiTa Tu qmedebebisagan Tavis SekavebiT (ix.
aqsois saqmeze gamotanili zemoxsenebuli ganaCeni gv. 2286, punqti
95; saqmeze “Aydin v. Turkey” 1997 wlis 25 seqtembers gamotanili gana-
Ceni, moxsenebebi 1997-VI, gv. 1895-96, punqti 103; da saqmeze “Kaya v.
Turkey” 1998 wlis 19 Tebervals gamotanili ganaCeni, moxsenebebi
1998-I, gv. 329-30, punqti 106).
113. sasamarTlom daadastura winamdebare saqmeSi komisiis das-
kvna araRiarebul patimrobasTan, arasaTanado mopyrobasa da gan-
mcxadeblis Zmis gauCinarebasTan dakavSirebiT im pirobebSi, romle-
bic warmoSobs varauds, rom igi xsenebuli movlenebis Sedegad garda-
icvala. gamomdinare iseT uflebaTa fundamenturi mniSvnelobidan,
rogoric aris sicocxlis dacvis ufleba da wamebisa Tu arasaTanado
mopyrobis akrZalva, me-13 muxli ar ewinaaRmdegeba romelime sxva sa-
Sualebas, romelic xelmisawvdomia SidasamarTlebriv sistemaSi, da
saxelmwifoebs avalebs, ganaxorcielon jerovani da efeqtiani gamo-
Zieba, romlis Sedegadac SesaZlebeli gaxdeba damnaSave pirTa gamom-
JRavneba da dasja da romlis drosac momCivani uflebamosili iqneba,
qmediTi monawileoba miiRos gamoZiebis samarTalwarmoebaSi. (ix. iasas
saqmeze gamotanili zemoxsenebuli ganaCeni, gv. 2442, punqti 114).
114. winamdebare saqmis garemoebebidan gamomdinare, xelisuf-
lebis organoebs gaaCndaT valdebuleba, waremarTaT qmediTi gamo-
Zieba ganmcxadeblis Zmis gauCinarebasTan dakavSirebiT. gaiTvalis-
wina ra winamdebare ganaCenis me-80 da 106-e punqtebi, sasamarTlo
adgens, rom mopasuxe saxelmwifom ver Seasrula Tavisi valdebule-
bebi, ramac Zala daukarga yvela sxva iseTi saSualebis efeqturo-
bas, romlebic SeiZleboda arsebuliyo.
168
naciis gareSe, rogoricaa sqesi, rasa, kanis feri, ena, religia, politi-
kuri Tu sxva Sexedulebebi, erovnuli Tu socialuri warmoSoba, erov-
nuli umciresobisadmi kuTvnileba, qoneba, dabadeba Tu sxva statusi.~
169
IX. konvenciis 41-e muxlis gamoyeneba
a. materialuri zarali
170
me-14 da me-15 punqtebi). sasamarTlom aRiara komisiis mosazreba imas-
Tan dakavSirebiT, rom es mowmeebi zogadad sarwmunoni iyvnen, magram
aRniSna, rom arc erTi mowme ar iyo pirdapiri TviTmxilveli fulis
sadavo konfiskaciisa. isini eyrdnobodnen sxva pirebis naambobs. sasa-
marTlos ar miaCnia, rom es warmoqmnis sakmarisad dasabuTebul sa-
fuZvels imisaTvis, rom ganmcxadebels gadaexados am faqtTan dakav-
SirebiT anazRaureba miyenebuli materialuri zianisaTvis.
127. rac Seexeba ganmcxadeblis pretenzias dakargul Semosa-
valTan dakavSirebiT, sasamarTlos precedentuli samarTali ad-
gens Semdegs: aSkara unda iyos mizezobrivi kavSiri ganmcxadeblis
mier gasaCivrebul ziansa da konvenciis darRvevas Soris da amas Se-
uZlia Sesabamis saqmeSi moicvas kompensacia dakarguli Semosavlis
gamo (sxva magaliTebs Soris ix. saqmeze “Barberà, Messegué and Jabardo v.
Spain” 1994 wlis 13 ivniss gamotanili ganaCeni (50-e muxli) seria A
#285-C, gv. 57-58, punqtebi 16-20). sasamarTlom daadgina (winamdeba-
re ganaCenis 85-e punqti), rom dadgenilad SeiZleba CaiTvalos is
faqti, rom ahmet Cakisis sikvdili mohyva uSiSroebis Zalebis mier
mis dakavebas da rom saxelmwifos ekisreba pasuxismgebloba am faq-
tze konvenciis me-2 muxlis Sesabamisad. am garemoebebSi arsebobs
pirdapiri mizezobrivi kavSiri me-2 muxlis darRvevasa da ganmcxa-
deblis rZlisa da ZmisSvilebis mier im finansuri saxsrebis dakar-
gvas Soris, romlebiTac ahmet Cakisi ojaxs uzrunvelyofda. sasa-
marTlo aRniSnavs, rom mTavrobas ar gamouTqvams pretenzia gan-
mcxadeblis mier dasaxelebul TanxasTan mimarTebaSi. amitom sasa-
marTlom gaiTvaliswina ganmcxadeblis mier warmodgenili detalu-
ri argumentacia Sesabamisi Tanxis (romelic asaxavda ahmet Cakisis
gardacvalebis gamo gancdil materialur zians) aqtuariul safuZ-
velTan dakavSirebiT, da akisrebs saxelmwifos 11 534,29 girvanqa
sterlingis gadaxdas. es Tanxa ganmcxadebelma Tavisi Zmis meuRle-
sa da Svilebs unda gadasces gancdili zianisaTvis.
b. aramaterialuri ziani
171
moebebi, ise savaraudo msxverplisa da ganmcxadeblis asaki da socia-
luri mdgomareoba. mTavrobis azriT, ganmcxadeblis mier moTxovni-
li kolosaluri Tanxebis miniWeba aranairad ar iyo gamarTlebuli.
130. sasamarTlo ixseniebs, rom qurTis saqmeze gamotanil gana-
CenSi (zemoxsenebuli gadawyvetileba, gv. 1195, punqtebi 174-175) sa-
xelmwifos daekisra 15 000 girvanqa sterlingis gadaxda konvenciis
me-5 da me-13 muxlebis darRvevisaTvis, rodesac ganmcxadeblis vaJi
patimrobaSi yofnisas gauCinarda. es Tanxa ganmcxadebels mieniWa
misi Svilis saxeliT da misi memkvideebisaTvis gadasacemad, xolo
Tavad ganmcxadebelma miiRo 10 000 29 girvanqa sterlingi saqmis im
garemoebebze dayrdnobiT, romlebmac sasamarTlo miiyvana das-
kvnamde, rom adgili hqonda me-3 da me-13 muxlebis darRvevas. winam-
debare saqmeSi sasamarTlom, me-5 da me-13 muxlebis darRvevis gar-
da, daadgina, rom adgili hqonda me-2 muxliT uzrunvelyofili uf-
lebis — sicocxlis pativiscemis uflebis — darRvevas da wamebas,
romelic arRvevs me-3 muxls. aRniSna ra is Tanxebi, romelTa gadax-
dac daekisra saxelmwifos samxreT-aRmosavleT TurqeTTan dakav-
Sirebul saqmeebSi, romlebic am debulebebs exeboda (me-3 muxlTan
dakavSirebiT ix. aqsois saqmeze gamotanili zemoxsenebuli ganaCeni,
gv. 2289-90, punqti 113, aidinis saqmeze gamotanili zemoxsenebuli
ganaCeni, gv. 1903, punqti 131, tekinis saqmeze gamotanili zemoxsene-
buli ganaCeni gv. 1521-22, punqti 77; me-2 muxlTan dakavSirebiT: kai-
as saqmeze gamotanili zemoxsenebuli ganaCeni, gv. 333, punqti 122,
saqmeze “Güleç v. Turkey” 1998 wlis 27 ivliss gamotanili ganaCeni, mox-
senebebi 1998-IV, gv. 1734, punqti 88, saqmeze “Ergi v. Turkey” 1998 wlis
28 ivliss gamotanili ganaCeni, moxsenebebi 1998-IV, gv. 1785, punqti
110, iasas saqmeze gamotanili zemoxsenebuli ganaCeni, gv. 2444-45,
punqti 124, da saqmeze “Oður v. Turkey” [GC] gamotanili ganaCeni, ga-
nacxadi #21594/93, punqti 98, adamianis uflebaTa evropuli konven-
cia, 1999-III) da gaiTvaliswina ra winamdebare saqmis garemoebebi, sa-
samarTlom gadawyvita, daakisros saxelmwifos 25 000 girvanqa
sterlingis gadaxda ganmcxadeblis sasargeblod, raTa am ukanas-
knelma gadasces es Tanxa Tavisi Zmis memkvidreebs. rac Seexeba gan-
mcxadebels, sasamarTlom ar daadgina me-3 muxlis darRveva masTan
mimarTebaSi (ix. winamdebare ganaCenis 99-e punqti). Tumca ganmcxa-
debelma udavod ganicada ziani im darRvevebis Sedegad, romlebic
daadgina sasamarTlom, da SeiZleba miCneuli iqnes `dazaralebul
mxared~ 41-e muxlis miznebisaTvis. mxedvelobaSi iqna ra miRebuli
darRvevebis simZime da samarTlianobis pricipi, sasamarTlom daa-
kisra saxelmwifos ganmcxadeblis sasargeblod 2 500 girvanqa ster-
lingis gadaxda.
172
g. gaweuli xarjebi
173
d. sauravi
174
gadaxdamde;
lucius vildhaberi,
prezidenti
maud de boer-bukiCio,
registratoris moadgile
l.v.
m.b
175
mosamarTle tomasenis gansxvavebuli azri, romelic
gaiziares mosamarTleebma jungviertma da fiSbaxma
176
bedTan dakavSirebiT xelisuflebis organoebis mier gamoCenili
gulgrilobis gamo, ra Tqma unda, gausaZlisi unda iyos. Tumca Zmis
bedTan dakavSirebuli gaurkvevlobis gamo Zmamac SesaZloa gani-
cados didi dardi. CemTvis ar aris damajerebeli ganaCenSi im faq-
tis moxseniebac, rom ganmcxadebeli ar Seswrebia uSiSroebis Zale-
bis mier misi Zmis dapatimrebas, vinaidan ojaxTan erTad sxva qa-
laqSi cxovrobda. ar veTanxmebi arc ganaCenisTvis safuZvlad im
garemoebis dadebas, rom xelisuflebis organoebisTvis Suamdgom-
lobebisa da kiTxvebis wardgenisas ZiriTadi tvirTi ganmcxade-
bels ar ekisra, vinaidan Suamdgomloba 1993 wlis 22 dekembers di-
arbakiris erovnuli uSiSroebis sasamarTloSi mamamisma Seitana.
rac Seexeba am bolo moments, Cemze didi STabeWdileba moaxdina im
faqtma, rom Zmis gauCinarebis momentidan ganmcxadebeli aqtiu-
rad iyo Cabmuli xelisuflebis organoebisTvis sxvadasxva Suam-
dgomlobebisa da kiTxvebis wardgenaSi da rom swored man warmoad-
gina ganacxadi evropis sasamarTloSi.
TurqeTis mTavrobas daekisra pasuxismgebloba adamianis uf-
lebaTa erT-erTi yvelaze uxeSi darRvevisTvis — adamianis sicoc-
xlis uflebis upativcemlobisTvis. ufro metic, mTavroba gan-
mcxadebels xuTweliwadnaxevarze meti xnis ganmavlobaSi amyofeb-
da gaurkvevlobaSi misi Zmis bedTan dakavSirebiT. amiT mTavrobam
gamoamJRavna saSineli gulgriloba ganmcxadeblis grZnobebisad-
mi da misi mcdelobebisadmi, gaego raime Tavisi Zmis bedis Sesaxeb.
garda imisa, rom xelisuflebis organoebma daarRvies ganmcxadeb-
lis Zmis sicocxlis pativiscemis valdebuleba, maT unda daekis-
ros pasuxismgebloba im saSineli sulieri tanjvisa da gaurkvev-
lobisTvis, romlebsac ganmcxadebeli xangrZlivi drois ganmav-
lobaSi ganicdida xelisuflebis organoebis gulgrilobis gamo.
me mimaCnia, rom es is faqtorebia, romlebic namdvilad warmoSobs
ganmcxadeblis mimarT me-3 muxlis darRvevas.
177
13 muxlis Sesabamisad, vinaidan is faqti, rom ar warmarTula jero-
vani da Sesabamisi mokvleva adamianis gardacvalebasTan dakavSire-
biT, qmnis safuZvels ganmcxadeblis saCivrisaTvis me-2 da me-13 mux-
lebis Sesabamisad. amasTan dakavSirebiT me mivuTiTeb Cems gansxva-
vebul azrze saqmeSi “Kaya v. Turkey” (ix. am saqmeze gamotanili ganaCe-
ni, 1998 wlis 19 Tebervali, moxsenebebi 1998-I) da am sakiTxze komisi-
is umravlesobis mosazreba (ix. saqmeze “Aytekin v. Turkey”, ganacxadi
#22880/93, 1997 wlis 18 seqtemberi, “Ergi v. Turkey”, ganacxadi
#23818/94, 1997 wlis 20 maisi; Yasa v. Turkey, ganacxadi #22495/93, 1997
wlis 8 aprili).
178
kruz varasi da sxvebi
SvedeTis winaaRmdeg
Cruz Varas and Others v. Sweden
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo
181
Sesaxeb (reglamentis 37-e muxlis 1 punqti). gacemuli brZanebis Se-
degad registratorma 1990 wlis 18 seqtembers miiRo mTavrobis me-
morandumi, xolo 1990 wlis 19 seqtembers — ganmcxadebelTa memo-
randumi. komisiis delegatma mogvianebiT acnoba registrators,
rom igi mimoxilvas mosmenaze warmoadgenda.
5. registratoris saSualebiT SeTanxmebuli iqna, Tu vin war-
dgeboda sasamarTlos winaSe. 1990 wlis 26 ivliss prezidentma brZa-
na, rom zepiri mosmena gaixsneboda 1990 wlis 22 oqtombers (regla-
mentis 38-e muxli).
6. 1990 wlis 29 agvistos palatam, reglamentis 51-e muxlis Sesa-
bamisad, gadawyvita, iurisdiqcia gadaeca plenaruli sasamarTlo-
saTvis.
7. 1990 wlis 25 seqtembers prezidentma SesTavaza komisias, sa-
samarTlosaTvis warmoedgina komisiis winaSe wardgenili yvela we-
rilobiTi Tu zepiri mimoxilva. komisiam xsenebuli dokumentebi
1990 wlis 28 seqtembers warmoadgina.
8. 1990 wlis 27 seqtembers prezidentma, mTavrobisa da ganmcxa-
debelTa Txovnis miuxedavad, gadawyvita, rom aucilebeli ar iyo
mowmeTa mowveva da sasamarTlo mosmenamde erTi kviriT adre saWi-
ro iyo damatebiTi werilobiTi mtkicebulebebis warmodgena. dama-
tebiTi mtkicebulebebi rogorc mTavrobis, ise ganmcxadebelTa sa-
samarTlos winaSe 1990 wlis 15 oqtombers iqna warmodgenili.
9. mosmena gaimarTa sajarod, daniSnul dRes, strasburgSi, ada-
mianis uflebaTa SenobaSi. sasamarTlom winaswar gamarTa mosamza-
debeli Sexvedra.
sasamarTlos winaSe gamocxadnen:
mTavrobis saxeliT:
182
komisiis saxeliT:
ganmcxadebelTa saxeliT:
faqtebi
183
er im mizezebTan dakavSirebiT, romelTa gamoc ganmcxadeblebi iT-
xovdnen politikur TavSesafars. rac Seexeba pirveli ganmcxadeb-
lis warsuls CileSi, man policiis warmomadgenlebs Semdegi infor-
macia miawoda: 1968 wels igi gaxda radikaluri partiis axalgaz-
rduli federaciis wevri. 1970 wels SeuerTda socialistur parti-
as da misi wevri iyo 1973 wlis saxelmwifo gadatrialebis (coup d'état)
Semdegac. am gadatrialebis Sedegad prezident aliendes koalici-
uri mTavroba Secvala reJimma general pinoCetis meTaurobiT. 1971
wels pirveli ganmcxadebeli Sevida revolucioner muSaTa partia-
Si (FDR), romelSic 1973 wlamde mas mdivnis Tanamdeboba ekava da iR-
wvoda pinoCetis reJimis winaaRmdeg opoziciis dasaarseblad. 1976
wels igi dakavebuli da gadayvanili iqna samxedro banakSi, sadac pa-
timrobaSi imyofeboda ori dRis ganmavlobaSi. 1976 wels pirveli
ganmcxadebeli SeuerTda mormonebs. 1976 wlidan 1982 wlamde igi
politikaSi ar ereoda da movlenebis mimarT pasiuri iyo. 1982 wels
gadavida vila alemanaSi da Caeba demokratiuli frontis buklete-
bis (saagitacio furclebis) gavrcelebaSi. man monawileoba miiRo
bevr demonstraciasa da or saxalxo gaficvaSi (1985 wlis agvisto
da 1986 wlis 4 ivnisi), dakavebuli iqna 1973 da 1974 wlebSi komendan-
tis saaTis darRvevisaTvis. pirveli ganmcxadebeli aseve dakavebu-
li iqna 1985 wlis agvistoSi CNI-is agentebis mier (Central Nacional de
Investigaciones de Chile) akrZalul zonaSi velosipediT SesvlisaTvis. 4
saaTis Semdeg igi gaaTavisufles. garda zemoxsenebuli SemTxveve-
bisa, Ciles samxedro Zalebis warmomadgenlebi da policia mas ar Se-
xebian. Ciles datovebis mizezad pirvelma ganmcxadebelma daasaxe-
la is faqti, rom veRar inaxavda Tavis saxls vila alemanaSi, sadac
cxovrobda Tavis ojaxTan erTad finansur gaWirvebaSi, radgan didi
xnis ganmavlobaSi iyo umuSevari. man ver SeZlo giraos gadaxda da
saxlis iZulebiTi gayidvis Tavidan asacileblad arCia saxlis Ta-
vad gayidva.
15. erovnuli saimigracio kolegiisaTvis (statens invandrarverk — Sem-
dgomSi `kolegia~) gagzavnil, 1987 wlis 27 ivlisiT daTariRebul me-
morandumSi pirveli ganmcxadebeli Tavisi advokatis saSualebiT ko-
mentars ukeTebda zemoxsenebul dakiTxvas. man ganacxada, rom 1976
wels igi dakavebuli iqna oTx megobarTan erTad da daeqvemdebara ara-
adamianur mopyrobas. maT ar aZlevdnen Zilis nebas da aiZulebdnen,
SiSvlebi fexze mdgariyvnen. amasTan, erT-erT mis megobars scemes.
16. 1988 wlis 21 aprils kolegiam gadawyvita ganmcxadebelTa
gaZeveba da aukrZala maT kolegiis nebarTvis gareSe SvedeTSi dab-
runeba 1990 wlis 1 maisamde. kolegiam aseve uaryo ganmcxadebelTa
moTxovnebi maTTvis ltolvilis statusisa da samgzavro dokumen-
184
taciis miniWebis Taobaze. kolegiam CaTvala, rom ganmcxadeblebs
ar warmoudgeniaT sakmarisad Zlieri politikuri motivebi, raTa
CaTvliliyvnen ltolvilebad `ucxoelTa Sesaxeb kanonis~ me-3 Ta-
vis (utlänningslagen, 1980: 376) an 1951 wlis Jenevis `ltolvilTa sta-
tusis Sesaxeb~ konvenciis Sesabamisad.
17. ganmcxadeblebma saCivriT mimarTes mTavrobas. pirvelma
ganmcxadebelma ver warmoadgina raime axali garemoeba. man aRniSna,
rom jer ar miuRia Ciledan gamogzavnili yvela werili da amitomac
ar SeeZlo warmoedgina raime saxis dokumentebi Tavisi saCivris da-
sasabuTeblad.
18. 1988 wlis 29 seqtembers mTavrobam (Sromis saministro) uar-
yo saCivari.
19. amis Semdeg ganmcxadeblebma saCivriT mimarTes varbergis
policias da amtkicebdnen, rom arsebobda gaZevebis xelisSemSleli
garemoebebi, risTvisac isini iTxovdnen saqmis kolegiisaTvis gada-
cemas. varbergis policiis warmomadgenlebma pirveli ganmcxadebe-
li dakiTxes 1988 wlis 19 oqtombers. man ganacxada, rom SeeZlo war-
moedgina axali mizezebi misTvis TavSesafris micemis moTxovnasTan
dakavSirebiT. igi Tvlida, rom CileSi dabrunebis SemTxvevaSi dae-
muqreboda politikuri devnis, wamebis da, SesaZloa, sikvdilis saf-
rTxe. amis mizezad ki pirvelma ganmcxadebelma SvedeTSi politi-
kur jgufTan TanamSromloba daasaxela. es organizacia — “Frente Pat-
riótico Manuel Rodriguez” (FPMR) — iyo radikaluri organizacia, ro-
melmac ganaxorciela general pinoCetis mkvlelobis mcdeloba. am
jgufTan TanamSromloba pirvelma ganmcxadebelma SvedeTSi Cas-
vlis Semdeg daiwyo. igi SiSobda, rom “CNI”-sTvis cnobili gaxdebo-
da mis mier SvedeTSi 1988 wlis TebervalSi dawyebuli qmedebebi,
romlebic moicavda CileSi politikur patimarTa mxardasaWerad
saagitacio furclebis gavrcelebas.
20. varbergis policiam 1988 wlis 21 oqtombers uaryo ganmcxa-
deblebis moTxovna da gadawyvita, maTi gaZevebis brZaneba 1988 wlis
28 oqtombers 16 saaTze aResrulebina. ganmcxadeblebi gotenbur-
gis lendveteris aeroportidan TviTmfrinaviT unda gaemgzavrebi-
naT samSobloSi. am gadawyvetilebasTan dakavSirebuli saCivari ko-
legiam 1988 wlis 26 oqtombers uaryo. 1988 wlis 27 oqtombers gan-
mcxadeblebma kidev erTxel iTxoves, rom maTi saqme kolegias gane-
xila. 1988 wlis 28 oqtombers policiam uari Tqva am moTxovnis Ses-
rulebaze. kolegiis mier imave dRes iqna uaryofili ganmcxadebel-
Ta saCivaric maTi moTxovnaze uarTan dakavSirebiT. Tavis saCivris
werilSi b-ni kruz varasi, axali damcvelis saSualebiT, amtkicebda,
rom man dawera ramdenime statia FPMR-is gazeTSi (El Rodriguista) da
185
gamoTqva kritika CileSi arsebuli reJimis mimarT. man aseve warmo-
adgina varbergSi FPMR-is mxardamWeri jgufis wevris xuan marCan-
tis mier 1998 wlis 23 oqtombers gacemuli mowmoba, romelSic naT-
qvami iyo, rom igi da misi ojaxi jgufSi politikurad aqtiurni iy-
vnen. pirvelma ganmcxadebelma warmoadgina ori sagazeTo statiac,
romlebic daTariRebuli iyo 1988 wlis 21 da 24 oqtombriT da exe-
boda varbergSi ganmcxadebelTa gaZevebis sawinaaRmdegod gamar-
Tul demonstracias. am statiaSi naTqvami iyo, rom b-ni kruz varasi
CileSi Tavis saxlSi malavda megobrebs, romlebsac policia eZebda,
da aqtiurad monawileobda SvedeTSi FPMR-is saqmianobaSi.
21. gaZevebis gadawyvetileba ver iqna aRsrulebuli, rogorc es
dagegmili iyo, radgan ganmcxadeblebi ar gamocxaddnen droulad
dagegmili gamgzavrebisaTvis.
22. 1988 wlis 30 dekembriT daTariRebul werilSi, romelic
gagzavnili iqna varbergis policiaSi, ganmcxadeblebi kidev erTxel
amtkicebdnen, rom arsebobda gaZevebis brZanebis aRsrulebis xe-
lisSemSleli pirobebi. 1989 wlis 13 ianvars b-ni kruz varasi, misi
axali damcvelis TandaswrebiT, dakiTxes varbergis policiis war-
momadgenlebma. dakiTxvis oficialuri Canaweri Seicavs Semdeg naw-
yvets (Targmani Sveduridan):
186
mjdomaris posti. kruzma aRar isurva, am etapze meti eambna mis mimarT
mopyrobasTan dakavSirebiT, Tumca man daamata, rom pirebi, romlebmac mo-
itaces, apirebdnen mis Cacxrilvas mogvianebiT imave dRes. mas Tvalebi
hqonda axveuli da grZnobda, rom viRaca iaraRis lulas aWerda tanze,
magram ar gausvria. kiTxvaze, Tu ratom akeTebdnen amas, kruzma ganacxada,
rom mizezad maT daasaxeles misi komunistoba, Tumca komunisti arasodes
yofila. iaraRiT SeSinebis Semdeg kruzi gaaTavisufles da amis Semdeg ka-
ci, romelic iq iyo, mas kargad eqceoda. am kacma uTxra kruzs, rom yvela-
feri ukeT iqneboda, Tu is policiasTan iTanamSromlebda. kiTxvaze, iy-
vnen Tu ara isini policiis SenobaSi, kruzma ganacxada, rom es iyo uSiSro-
ebis samsaxuris Senoba. kruzs misi ojaxis wevrebis saxelebic dausaxeles.
dilis 4 saaTze igi gamoiyvenes da cixeSi 14 saaTis yofnis Semdeg gaaTavi-
sufles. adre kruzs ar uxsenebia es SemTxveva. kiTxvaze, Tu ratom ar ga-
nacxada kruzma amis Taobaze SvedeTis policiis mier Catarebul ramdeni-
me dakiTxvaze, damcvelTan mravaljeradi kontaqtis miuxedavad, aseve im
mravalricxovan dokumentebSi, romlebic xelisuflebis organoebs wa-
redgina, man upasuxa, rom adre igi bevrjer gasces da uRalates da amito-
mac ar SeeZlo vinmesTvis ndobis gamocxadeba.
1986 wlis agvistoSi (pirvel ganmcxadebels ar axsovda konkretuli
dRe), mezoblad gamarTul komitetis sxdomaze daswrebis Semdeg, kruzi
midioda valparaisos quCaze. kruzi apirebda vina del marisken mimavali
avtobusis gaCerebas. mas oTxi kaci miuaxlovda manqaniT, daaSines igi da-
nis yelze midebiT da daakaves. isini iyvnen samoqalaqo pirebi samoqalaqo
avtomanqaniT. isini gaemarTnen vina del maris mimarTulebiT. kruzs Savi
naWriT auxvies Tvalebi, Semdeg gadmoiyvanes da wixli Cascxes. kruzi SeZ-
lebisdagvarad icavda Tavs Tavsa da ubeze afarebuli xelebiT. cemasTan
erTad es pirebi Seuracxyofasac ayenebdnen, eubnebodnen, Seewyvita mTav-
robis winaaRmdeg brZola. isini ambobdnen, rom icnobdnen kruzs da rom
mas aucileblad unda Seewyvita Tavisi moRvaweoba, winaaRmdeg SemTxveva-
Si es iqneboda misi ukanaskneli dRe. emuqrebodnen mis ojaxsac. yovelive
amas adgili hqonda im SenobaSi, romelSic igi waiyvanes, magram vinaidan
kruzs Tvalebi hqonda axveuli, mas ar SeuZlia daasaxelos, Tu konkretu-
lad romel SenobaSi iyvnen. amjerad igi awames genitaliebze eleqtroSo-
kis SeerTebiT. eleqtrodeni SeuerTes mas sajdomze da genitaliebzec,
ramac igi SokSi Caagdo. yovelive zemoxsenebulis Semdeg kruzi waiyvanes
sakmaod Sors, valparaisosa da vina del mares Soris, da gzaze gauSves. ro-
desac igi manqanidan gadauSves, kinaRam avtobusma gaitana. yvelaferi es
moxda 15 saaTis ganmavlobaSi. daaxloebiT erTi Tvis Semdeg kruzma Tavi-
si sami wlis ZaRli mkvdari ipova iseT garemoebebSi, rom aReZra eWvi, rom
es iyo CNI-is an ACHA-s (Accíon Chilena Anticomunista) naxelavi. ZaRli Camocmu-
li iyo Robeze, romelic gars ertya mis saxls. kruzis daskvniT, yovelive
187
es imis Sedegi iyo, rom is aqtiurad monawileobda axalgazrdaTa jgufebi-
sa da megobruli komitetebis muSaobaSi. kruzi iRvwoda Ciles demokrati-
uli ganviTarebisaTvis. yovelTvis, rodesac mas akavebdnen, `policiam~
icoda, raze muSaobda kruzi. kruzs uTargmnes kiTxva da man isurva aRe-
niSna, rom komitetebi iyvnen mezobluri komitetebi da ara megobruli ko-
mitetebi, da rom mizezi, romlis gamoc aravis endoboda, iyo is, rom, ro-
desac daakaves, policiam Zalian bevri ram icoda mis Sesaxeb.
kruzis survilis Tanaxmad, man Tarjimnisa da damcvelis dauswreb-
lad ganacxada, rom rodesac 1986 wels daakaves pirebma, romlebic, misi
azriT, iyvnen CNI-idan, mas kidev iseTi ram gaukeTes, ris damalvasac is
cdilobda da risi gaxsenebac Zalian mtkivneulia misTvis. mas Semdeg, rac
awames, maT Soris eleqtrodebis SeerTebiT sajdomsa da genitaliebze, igi
daawvines sawolze pirqve da xelebiTa da fexebiT miabes sawolis gverdeb-
ze. am mdgomareobaSi erTma Tu ramdenime kacma masze seqsualuri Zalado-
ba ganaxorciela. kruzi am droisaTvis SokSi iyo da amitom zustad ar Se-
eZlo eTqva, erTma adamianma gaakeTa es Tu ramdenimem (mosmenis es nawili
Tarjimnisa da damcvelis gareSe warimarTa. kruzs SeuZlia Svedur enaze
gaagebinos msmenels Tavisi saTqmeli).
garda amisa, kruzs ar SeeZlo, gaemxila is problemebi, romlebic mas
savaraudod aRniSnuli mopyrobis Semdeg warmoeSva. mas uZneldeboda Wa-
ma liTonis danis daxmarebiT. es problemebi Tavs iCenda, agreTve, yovel-
Tvis, rodesac kruzi metalis sagans Seaxebda kbilebs. am etapze proble-
mebma dakarga simwvave, magram adre isini Zalze intensiuri iyo. ase rom, ad-
gili hqonda ori sxvadasxva tipis saCivars. erTi mxriv, kruzi ganicdida
zogad tkivils kbilebis areSi, xolo meores mxriv, mas problemebi hqonda
metalis sagnebTan Sexebisas. pirvelad kbilebis problemam Tavi 1973 wels
eleqtroSokiT wamebis Semdeg iCina. kruzi am saxiT 4-5 jer awames. 1973
wels wamebis Semdeg mas Tavis tkivili dasCemda. kruzma aseve aRniSna, rom
wamebis Semdeg mexsiereba Ralatobda.
zemoT aRniSnulis garda kruzs aRaraferi hqonda dasamatebeli.
kiTxvaze, xom ar daamatebda raimes Tavis politikur moRvaweobasTan da-
kavSirebiT, man ganacxada, rom am sakiTxze ukve gaakeTa gancxadebebi da sa-
Wiroebis SemTxvevaSi SeeZlo gakeTebuli gancxadebebis dasasabuTebeli
dokumentaciis warmodgena. sasamarTlos sami mowmoba gadaeca: erTi be-
lotoSi arsebuli, TavisuflebisaTvis moRvawe kulturis centris pre-
zidentis, nikolas reies armijosagan, meore rikardo pobleto munozisa-
gan, romelic iyo koordinatori mezobel komitetTa organizaciaSi, da
mesame mowmoba axalgazrda pirTa uflebebis komisiisagan. zemoxsenebuli
eTargmna kruzs, romelsac SemdgomSi ar gamouTqvams aranairi survili,
warmoedgina saqmeze raime damatebiTi detali. amasTan, mas ar gamouTqvams
pretenzia faqtebis zemoT mocemul aRwerasTan dakavSirebiT.~
188
23. CanawerSi moxseniebuli pirveli mowmoba daTariRebuli iyo
1988 wlis 1-li noembriT da Seicavda el belotoSi Centro Cultural @Li-
bertad-is (TavisuflebisaTvis moRvawe kulturuli centri) prezi-
dentis gancxadebas. gancxadebis Tanaxmad, b-ni kruz varasi Ciles
datovebamde monawileobda organizaciis moRvaweobaSi da misi Ci-
leSi darCenis SemTxvevaSi daeqvemdebareboda fsiqologiur da fi-
zikur zemoqmedebas. mowmoba mianiSnebda rom b-ni kruz varasi iZu-
lebuli iyo, daetovebina qveyana politikuri motivebiT. meore mow-
moba, romelic daTariRebuli iyo 1988 wlis 23 noembriT da gacemu-
li iyo valparaisoSi arsebuli Comisión de Derechos Poblacionales-is
(xalxis uflebaTa komisia) Tanamdebobis piris mier, cxadyofda,
rom ganmcxadebeli 1983 wlis noembridan 1986 wlis agvistomde
idevneboda diqtatoruli reJimis mier. igi aqtiur monawileobas
iRebda axalgazrda socialistTa jgufis moRvaweobaSi, iyo am jgu-
fis warmomadgeneli vila alemanaSi da dajgufebis Libres Pensadores
Humanistas Artesanos de las Letras-is (mwerlebi da humanisti Tavisufali
moazrovneni) lideri. mowmobis Tanaxmad, ganmcxadebeli dakavebu-
li iyo santiagoSic 1973 wels da orjer la serenaSic 1974 wlis no-
embersa da 1977 wlis seqtemberSi. amasTan, 1983 wels vina del marSi
mas emuqrebodnen mokvliT, xolo 1986 wels da 1987 wlis ianvarSi igi
dakavebuli da nacemi iqna samoqalaqo pirebis mier. mesame mowmoba,
romelic daTariRebuli iyo 1988 wlis 20 noembriT da gacemuli iyo
Comisión de Derechos Juveniles-is (axalgazrdobis uflebaTa komisia) mi-
er quilpueSi, imave Sinaarsis gancxadebebs Seicavda.
24. 1989 wlis 13 ianvars policiam gaZevebis brZanebis aRsrule-
bis sakiTxi gadasca saimigracio kolegias. imave dRes policiam ga-
dawyvita, rom b-ni kruz varasi kviraSi orjer unda gamocxadebuli-
yo policiaSi, radgan arsebobda imis safrTxe, rom igi Tavs aarideb-
da gaZevebis aRsrulebas. 1989 wlis 2 martiT daTariRebuli weri-
liT kruz varasma warudgina kolegias 1989 wlis 20 Tebervlis same-
dicino cnoba, romelic gacemuli iyo karolinskas saavadmyofos
sasamarTlo samedicino institutis aspirant-TanaSemwis b-n hakan
eriqsonis mier. b-ni eriqsoni acxadebda, rom b-n kruz varasis mtki-
cebiT, igi daeqvemdebara araadamianur mopyrobas Ciles cixeebSi da
uCvena eqims zeda marcxena laviwis Zvlis deformacia, Srami marcxe-
na mklavis zeda nawilsa da mkerdis marcxena nawilSi.
25. 1989 wlis 8 marts kolegiam saqme gadaugzavna mTavrobas da
gamoTqva azri, rom gaZevebis brZanebis aRsrulebisaTvis ar arse-
bobda araviTari xelisSemSleli piroba. kolegiam daadgina, rom b-n
kruz varass hqonda saSualeba, ramdenimejer waredgina Tavisi saqme
policiisaTvis da kolegiisaTvis, Tumca maSin man sapirispiro in-
189
formacia waradgina, axla ki radikalurad Secvala Tavisi monaT-
xrobi. kolegiam daaskvna, rom im SemTxvevaSic ki, igi Tu gaiTvalis-
winebda siZneleebs, romlebsac dazaralebuli SesaZloa awydeboda
imis aRwerisas, Tu ra qmedebebs daeqvemdebara igi uwin, ar arsebob-
da araviTari safuZveli misi monaTxrobis dasajereblad.
26. 1989 wlis 11 agvistos b-nma kruz varasma mTavrobas warud-
gina samedicino angariSi, romelic momzadebuli iyo sasamarTlo
samedicino eqspertis doqtor sten v. iakobsonis mier. 1989 wlis 9
maisiT daTariRebul angariSSi, inter alia, naTqvami iyo (Targmani Sve-
duri enidan):
190
magram, misi TqmiT, ar uwamebiaT. isini gadasaxldnen qalaq lazelana-
Si. CileSi akrZaluli partiis, Partido Socialista-s wevri iyo pacientic.
igi idevneboda samocdaaTiani da oTxmociani wlebis ganmavlobaSi.
1981 wels gaCxrikes misi saxli, TviTon scema policiam da waiyvana
uSiSroebis SenobaSi, sadac Tvalebi auxvies, scemes da gaxurebuli mi-
liT dauwves marcxena mklavis zeda nawili. igi monawileobas iRebda
mTavrobis mier SemoRebuli ... monetis (fuladi sistemis) winaaRmdeg
demonstraciaSi. mogvianebiT igi daakaves da awames eleqtroSokiT.
1986 wels igi daeqvemdebara aseT wamebas genitaliebze. pacienti so-
domizebuli iqna eleqtrificirebuli joxiT, ramac mas miayena saSine-
li tkvili, romelic yvelas SeuZlia dainaxos patimris saxeze. rode-
sac igi amaze laparakobs, cota aklia, rom tirili daiwyos. igi ramde-
nimejer iqna gaupatiurebuli, ramac misi gulis wasvla gamoiwvia. pa-
cients Zalian did tkivils ayenebs amis gaxseneba, zeda tuCi ukanka-
lebs da oflad iRvreba. mas arasodes mouyolia amis Sesaxeb Tavisi
colisaTvis, axla ki ambobs: `me aRar SemiZlia amis atana”. reaqcia me-
tad tipuria da damaxasiaTebelia adamianisaTvis, romelmac Tavis Tav-
ze gamoscada damamcirebeli seqsualuri wameba. SekiTxvaze pacienti
pasuxobs, rom am ambidan didi xnis ganmavlobaSi impotenti iyo. misi
azriT, misi mdgomareoba SvedeTSi sagrZnoblad gaumjobesda. am prob-
lemis dasaZlevad pacienti vitamin E-s Rebulobs.
1987 wlis noemberSi Tavisi mkvdari ZaRli ipovna. ZaRli Camoki-
debuli iyo rkinis Robeze, romliTac garSemortymuli iyo misi saxli.
iqve iyo baraTi, romlis Tanaxmad igive daemarTeboda yvela komu-
nists. baraTi ACHA-s mier iyo xelmowerili, rac niSnavda, rom CNI-s
gakeTebuli iyo. amitom pacientma 1987 wels datova Cile. me vsvam kiT-
xvas: ra daemarTeba mas CileSi dabrunebis SemTxvevaSi? pacienti Zali-
an daTrgunulia, acxadebs, rom ar SeuZlia dabruneba da iwyebs ti-
rils, igi darwmunebulia, rom aeroportSive daakaveben da gaagrZele-
ben mis devnasa da wamebas.”
191
28. b-ni kruz varasis politikuri moRvaweobis Semdgomi aRwera
warmodgenili iqna misi advokatis mier mTavrobisaTvis 1989 wlis 11
agvistos gagzavnil werilSi:
192
Semdeg, rac heqtorma Sewyvita zemoxsenebuli moRvaweoba, man gazeTebis
saSualebiT Seityo eleqtrogadamcem xazebze ganxorcielebuli sabota-
Jis Sesaxeb.
gorila sxvadasxva saSualebebiT cdilobda, daeyoliebina heqtori
ufro srulyofili saxis samxedro xasiaTis proeqtebis ganxorcieleba-
ze. isini xSirad ganixilavdnen mosaxleobis SeiaraRebisa da skolaSi sam-
xedro sawvrTneli bazis gaxsnis SesaZleblobas, adgendnen detalur geg-
mebs imasTan dakavSirebiT, Tu rogor unda moepovebinaT iaraRi. es gegme-
bi iwyeboda diskusiiT imis Sesaxeb, `Tu ra SeeZlo nebismier maTgans gae-
keTebina~... isini msjelobdnen, Tu rogor unda mietanaT ieriSi karabini-
erebis yazarmebze. Tavdasxmis mizani iqneboda sxva saxis TavdasxmebSi ga-
mosayenebeli iaraRis mopoveba. arc erTi gegma ar ganxorcielebula, vi-
naidan 1983 wels heqtori daakaves. am dakavebisas policiam mas mravali
SekiTxva dausva, inter alia, im adgilebis Sesaxeb, romlebic unda gamxdari-
yo Tavdasxmis monawileTa Sekrebis adgilebi. karabinerebis yazarmaze
Tavdasxma ar ganxorcielebula. heqtorma Seityo, rom Tavdasxma karabi-
nerTa sxva yazarmebze ganxorcielda.
rodesac heqtors sTxoves, ufro detalurad aRewera Tavdasxmis
gegma, man ganacxada, rom mas da gorilas iaraRi unda waeRoT sasaflaoze
da iq CaefloT, xolo rodesac Sesabamisi Jami dadgeboda, iaraRs sxva pi-
rebi amoiRebdnen.
gorila arasodes axsenebda Frente Patriótico Manuel Rodriguez-s saxels,
magram heqtori xvdeboda, rom gorilas organizaciaSi erT-erTi centra-
luri Tanamdeboba ekava. gorilam mxolod is uTxra, rom im dros komunis-
tur partiaSi moRvaweobda. imis magaliTad, rom gorilas organiazaciaSi
erT-erTi centraluri Tanamdeboba ekava, heqtorma gaixsena, rom pinoCe-
tis mkvlelobis mcdelobamde cota xniT adre gorila SeekiTxa, SeZleb-
da Tu ara satvirTo manqanis marTvas Zalian mniSvnelovani operaciis
msvlelobisas. heqtorma yoymaniT upasuxa da SeTavazebac aRar ganmeore-
bula. movlenebis ganviTarebis gaxsenebisas heqtorma gaaanaliza, rom es
swored is manqana SeiZleboda yofiliyo, romelic gamoyenebuli unda yo-
filiyo mkvlelobis mcdelobisas.
heqtors ar miuRia monawileoba raime aSkara samxedro operaciaSi.
Tumca erTxel mas misces miTiTeba, mieyvana satvirTo manqana garkveul
adgilas. mas unda daeyenebina manqana da wamoeyvana meore satvirTo manqa-
na. amis garda, misTvis aranairi informacia ar miuciaT. Tumca es gegma Ca-
varda uSiSroebasTan dakavSirebuli mizeziT. am ambidan cota xnis Semdeg
heqtorma gazeTSi waikiTxa, rom aRmoCenili iqna iaraRis samalavi im ad-
gilTan axlos, sadac mas satvirTo manqana unda daeyenebina.
gorilasTan Sexvedridan ramdenime Tvis Semdeg heqtori SemTxveviT
Sexvda Tavis Zvel megobars, romelTan erTadac 1973-74 wlebSi qalaq la
193
serenaSi muSaobda winaaRmdegobis jgufSi. megobarma maSinve uTxra, rom
problemebi hqonda policiasTan da esaWiroeboda samalavi. heqtorma
SesTavaza mas sacxovrebeli da isini erTad gaemarTnen heqtoris saxlisa-
ken. mogvianebiT, saRamos, maT SeuerTda ori sxva megobari. samive pisto-
letebiT iyo SeiaraRebuli. heqtori fiqrobda rom Tvali mohkra iseTi
tipis avtomatebsac, romlebsac Ciles policia xmarobda.
heqtorma ver gamoarkvia, Tu ratom imaleboda misi megobari. ro-
gorc am ukanasknelma uTxra, ukeTesi iqneboda, Tu araferi ecodineboda.
erT dRes, saxlidan gasvlisas, heqtoris megobari daakaves. heqtors amis
Sesaxeb Seatyobina nacnobma, romelsac unaxavs malvaSi myof megobarTan
erTad. darCenili ori kaci maSinve gaiqca da miimala.
amis Semdeg heqtori gadavida santiagoSi da Tavs mSeneblobaze mu-
SaobiT irCenda. igi santiagoSi 1984 wlis seqtembridan 1985 wlis dekem-
bramde darCa. yalbi mesakuTris saSualebiT man gaaqirava Tavisi saxli da
miiRo cnoba, rom gaqiravebidan sul male misi saxli gaCxrikes, ris Semde-
gac damqiraveblebi gadavidnen saxlidan. yalbi mesakuTris saSualebiT
moxerxda sxva damqiraveblebis povna. vinaidan mis saxlSi Cxreka aRar Ca-
tarebula, heqtorma ifiqra, rom misTvis saSiSi aRar iyo vila alemanaSi
dabruneba da 1985 wlis dekemberSi dabrunda kidec.
rodesac mas dausves kiTxva uamrav `SemTxveviT~ Sexvedrebze im ada-
mianebTan, romlebic savaraudod ekuTvnodnen `fronts~, heqtorma upa-
suxa, rom es masac ukvirda. gorilasTan dakavSirebiT igi ambobda, rom
Sexvedra namdvili SemTxveviToba iyo. meore megobarTan dakavSirebiT
heqtori ufro yoymanobda. igi ambobda, rom es SeiZleboda yofiliyo ro-
gorc SemTxveviTi Sexvedra, ise winaswar gaTvlili mcdeloba, romelic
miznad isaxavda mis ufro metad dakavSirebas frontis moRvaweobasTan.
heqtori fiqrobda, rom SesaZloa, `fronti~ masSi dainteresebuliyo asa-
feTqebeli nivTierebebis Sesaxeb codnisa da moSorebiT mdebare saxlis
flobis gamo.
rodesac heqtori vila alemanaSi dabrunda, man igrZno, rom sxvadas-
xva saxiT uTvalTvalebdnen. misi TqmiT, xSirad xvdeboda sxvadasxva mo-
vaWreebs, vinc masTan kontaqtSi Sedioda.
...
erT-erTi Cveni saubris dros heqtorma uecrad ganacxada, rom `ar-
sebobs raRac, ris Sesaxebac me arasodes milaparakia da rasac arasodes
vityvi~. me daJinebiT movTxove, moeyola es raRac. erTi saaTi mainc
grZeldeboda Cvens Soris fsiqologiuri brZola. mTeli drois ganmav-
lobaSi vcdilobdi, SemenarCunebina iniciativa, raTa meiZulebina heqto-
ri, moeTxro Tavisi saidumlo. heqtori myarad idga Tavis poziciaze da
ganacxada: `me arasodes vityvi amas, im SemTxvevaSic ki, Tu gamaZeveben. me
amas mxolod aeroportSi vityvi~.
194
sabolood heqtorma miTxra, rom didi xnis ganmavlobaSi igi ver az-
rovnebda da didi raodenobiT iRebda antidepresantebs. 1986 wels wame-
bis Semdeg nervebi Zalze cud mdgomareobaSi hqonda da imis gamo, rom
aRiarebda mormonul aRmsareblobas, mimarTa mormonuli eklesiis umaR-
les pirs, did prezidents, da yvelaferi mouTxro.
heqtorma mouTxro mas gorilasTan kavSiris Sesaxeb, aseve mormonu-
li eklesiis im ori wevris Sesaxeb, romlebic gorilas gaacno. saubari
ramdenimejer Sedga. pirvelad iniciativa heqtors ekuTvnoda da Sesaba-
misad cota informacia miawoda did prezidents, SemdgomSi iniciativa
didma prezidentma aiRo da ufro meti informacia moipova.
1987 wlis ianvarSi heqtori daakaves da awames. rodesac man datova
is adgili, sadac awames, igi Seecada, dakavSireboda mormonTa eklesiis
or sxva wevrs, magram orive gauCinarebuliyo. igi Seecada, kavSiri daemya-
rebina gorilasTan, magram isic ver ipova. Tavad heqtors swams, rom sami-
ve moklulia. igi imaSic darwmunebulia, rom isini did prezidentTan mi-
si sauibris Sedegad mokles. heqtors miaCnia, rom mormonuli eklesiis
liderma gamoiyena misi sisusteebi da Seatyobina mTavrobas mis da misi me-
gobrebis Sesaxeb.
heqtors ar SeuZlia zustad Tqvas, Tu rodis gauCinardnen samiveni,
magram ambobs, rom bolos maT 1986 wlis dekemberSi Sexvda. 1987 wlis ian-
varSi wamebam, gorilasa da ori mormonis sikvdilSi sakuTari Tavis dada-
naSaulebasTan erTad, xeli Seuwyo heqtoris mier Ciledan wasvlas~.
195
`aqedan gamomdinare, Cven darwmunebulebi varT, rom b-ni heqtor
kruz varasi ... daculi unda iqnes Tavis samSobloSi dabrunebisagan;
bevri sulieri/travmuli/adamianuri aspeqtis garda, Cveni azriT,
moSveliebuli unda iqnes Y1951 wlis ltolvilTa Sesaxeb konvencia,
gansakuTrebiT ki 1984 wlis wamebis Sesaxeb konvencia~.
32. 1989 wlis 4 oqtombers b-ni kruz varasi gadayvanili iqna ci-
xeSi varbergis policiis mier Sromis ministris brZanebis safuZ-
velze. meore dRes mTavrobam (Sromis saministrom) gadawyvita, rom
`ucxoelTa Sesaxeb kanonis~ 77-e da me-80 nawilebis Tanaxmad ar ar-
sebobda araviTari xelisSemSleli piroba ganmcxadebelTa gaZeve-
bis brZanebis aRsasruleblad.
33. 1989 wlis 6 oqtombers kolegiam gadawyvita, ar SeeCerebina
gaZeveba da imave dRes b-ni kruz varasi gaZevebuli iqna CileSi, Tum-
ca misi coli da vaJi SvedeTSi miimalnen. maTi amJamindeli adgil-
mdebareoba sasamarTlosaTvis ucnobia.
196
venciis (1985) ratificireba. Tumca aRsaniSnavia is garemoeba, rom
am ori ukanaskneli konvenciis ratificirebisas saxelmwifom gar-
kveuli daTqmebi gaakeTa.
1989 wlis oqtomberSi organizacia Amnesty International-is moxsene-
baSi dasaxelda sxvadasxva saqmis bevri iseTi detali, romelic Seexe-
boda 1989 wlis ganmavlobaSi momxdar wamebis savaraudo faqtebs.
36. 1989 wlis 7 oqtombers b-ni kruz varasi Cavida rio de Janei-
ros aeroportSi (brazilia), sadac uSedegod iTxova TavSesafari.
igi dasves santiagosaken mimaval TviTmfrinavze. santiagoSi igi Ca-
vida 8 oqtombers. mas ar gaaCnda piradobis aranairi mowmoba da ami-
tom, rodesac sapasporto samsaxuris winaSe wardga, igi gaiyvanes
calke da suraTi gadauRes. mas mosTxoves, xeli moewera deklaraci-
isTvis, romelic amtkicebda, rom SvedeTSi igi imyofeboda materia-
luri mdgomareobis gamo da pirobas iZleoda, rom ar Caebmeboda Ci-
leSi politikur moRvaweobaSi.
37. b-ni kruz varasi darCa CileSi 1989 wlis 8 oqtombridan 29
oqtombris CaTvliT da dabrunda Tavis saxlSi vila alemanaSi. 26 da
27 oqtombers man monawileoba miiRo politikur SekrebebSi, romel-
Tagan ukanaskneli gaimarTa prezidentobis kandidat b-n alivinis
mxardasaWerad. kruz varasi amtkicebs, rom maSin mas miuaxlovda
ucnobi piri da daemuqra mis ojaxs CileSi. igi acxadebs, rom am peri-
odis ganmavlobaSi mis colis Zmas Tavs daesxnen ucnobi pirebi da
mZimed daWres. kompetenturi organoebis warmomadgenlebma gaaCe-
res da gaCxrikes ganmcxadeblis colis kidev ori Zma da SekiTxvebi
dausves kruz varasis Sesaxeb.
38. 1989 wlis 29 oqtombers ganmcxadebelma datova Cile, gadavi-
da argentinaSi da garkveuli drois ganmavlobaSi buenos airesSi
cxovrobda. 1989 wlis 2 dekembersa da 1990 wlis 7 marts kolegiam uar-
yo b-ni kruz varasis Txovnebi SvedeTSi dabrunebis nebarTvis Taoba-
ze. miuxedavad imisa, rom mas SeeZlo daswreboda sasamarTlo ganxil-
vas, misi amJamindeli adgilsamyofeli sasamarTlosaTvis ucnobia.
197
sori (docenti) (rättsmedicin) karolinskas institutSi da aseve muSa-
obs wiTel jvarSi, sadac daxmarebas uwevs wamebis msxverplT. doq-
tor iakobsons gaaCnia 20 wlis gamocdileba Sramebisa da Wrilobe-
bis SefasebaSi, igi 1985 wlidan muSaobda CileSi savaraudod gan-
xorcielebuli wamebis faqtebze.
40. doqtorma iakobsonma daadastura, rom arsebobda imis didi
albaToba, rom pirveli ganmcxadeblis monaTxrobi Seesabamebodes
sinamdviles, Tu mxedvelobaSi miviRebT mis Wrilobebs (laviwis
Zvlis dazianeba da damwvrobis niSani) da misi reaqciebs, rodesac
hyveboda Tavis ambavs. b-ni kruz varasi saubrobda Zlieri zizRiT im
seqsualuri xasiaTis wamebis Sesaxeb, romelic man gamoscada, da mo-
yolis dros Zlieri ofli asxamda. doqtori iakobsoni Tvlida, rom
aseTi reaqcia mianiSnebda gancdebis utyuarobaze. ganmcxadebeli
aseve amJRavnebda did SiSs CileSi dabrunebasTan dakavSirebiT.
doqtorma iakobsonma aRniSna, rom seqsualuri wamebis msxverplT
umetesad iseTi travma adgebaT, rom mzad ar arian, ilaparakon ama-
ze TavianT qmrebTan da colebTanac ki.
198
maria tereza ovales werilobiTi Cveneba, romelic SvedeTis sael-
Com santiagoSi moipova. werilobiTi Cvenebidan naTlad Cans, rom b-
ni kruz varasi cnobili ar aris komisiisaTvis da, Sesabamisad, arc
mis winaaRmdeg raime devnaa misTvis cnobili. werilobiTi Cvenebis
Tanaxmad, komisias dafiqsirebuli aqvs yvela im piris monacemebi,
romlebic 1982 wlidan moyolebuli gauCinardnen, romlebic awames
da patimrobaSi aiyvanes Ciles me-5 regionSi.
43. sasamarTloSi warmoebuli samarTalwarmoebis dros mTav-
robam warmoadgina 1990 wlis 8 oqtombriT daTariRebuli Semdgo-
mi werilobiTi Cvenebebi q-ni ovalesagan. am CvenebebSi q-ni ovale
acxadebda, inter alia, rom b-n kruz varass araviTari kavSiri ar hqo-
nia romelime politikur partiasTan an profesiul kavSirTan,
araviTari gancxadeba ar aris registrirebuli vila alemanas ada-
mianis uflebaTa komisiis mier b-ni kruz varasis patimrobasTan
dakavSirebiT, rom yvela im adamianis gancxadebis Tanaxmad, vinc
ki daikiTxa im raionSi, sadac ganmcxadebeli cxovrobda, igi aras-
dros yofila aqtiurad Cabmuli politikur cxovrebaSi, rom yve-
la im piris dakiTxvis Sedegad, romlebic monawileobdnen arale-
galur RonisZiebebSi, gamoirkva, rom igi ar aris maTTvis cnobi-
li, kruz varasi arc valparasos cixeSi myofi im patimrebisaTvis
aris cnobili, romlebic analogiuri qmedebebisaTvis imyofebod-
nen patimrobaSi, rom araferia cnobili vila alemanaSi 1983-1986
wlebSi rkinigzis an eleqtrogadamcemi xazebis afeTqebis Sesaxeb,
rogorc amas amtkicebda pirveli ganmcxadebeli; rom igi ar aris
cnobili quilpueSi mdebare adamianis uflebaTa sxvadasxva orga-
nizaciebisaTvis.
mTavrobam aseve warmoadgina FPMR-is erovnuli kolegiis 1990
wlis 8 oqtombriT daTariRebuli werilobiTi Cveneba, romlis Ta-
naxmad b-ni kruz varasi ar iyo organizaciis warmomadgeneli saz-
RvargareT da rom igi ar aris da arc yofila FPMR-is mebrZoli wev-
ri. kolegiam uaryo, agreTve, misi pasuxismgebloba nebismieri aqci-
isaTvis, romelic kruz varass FPMR-is saxeliT SeiZleboda hqono-
da ganxorcielebuli.
44. ganmcxadeblebs warmodgenili aqvT samedicino daskvna, ro-
melic Sedgenilia doqtor mariano kasteqsis (buenos airesis uni-
versitetis fsiqiatriis profesori) mier da exeboda pirveli gan-
mcxadeblis gasinjvas 1990 wlis TebervalSi. daskvnaSi naTqvami iyo:
199
Sedegad. Zlierma daucvelobam da samSobloSi dabrunebam daamZimes
misi sulieri mdgomareoba da Tu misi fsiqologiuri da fsiqiatriuli
mkurnalobisaTvis Sesabamisi garemo ar Seiqmneba, mas SeiZleba daemuq-
ros sulieri moSlilobis gauareseba gauTvaliswinebeli SedegebiT
ara marto misTvis, aramed misi colisa da bavSvisaTvisac, am ukanas-
knels ki Zalian sWirdeba mama, rac naTlad Cans bavSvTan dakavSirebu-
li daskvnis yuradRebiT wakiTxvisas.~
200
II. Sesabamisi samarTali da praqtika
a. Sida samarTali
201
am kanonis miznebisaTvis winamdebare nawilis me-2 punqtis Tanax-
mad devna ganisazRvreba, rogorc ucxoelis sicocxlis an Tavisufle-
bis winaaRmdeg mimarTuli an sxvagvari sastiki xasiaTis qmedeba (poli-
tikuri devna).~
me-6 nawili:
`ucxoels, romelic ar sargeblobs ltolvilis statusiT da po-
litikuri situaciis gamo ar surs dabrundes Tavis samSobloSi da Se-
uZlia warmoadginos myari argumentacia ardabrunebis dasasabuTeb-
lad, ar unda eTqvas uari qveyanaSi darCenis nebarTvaze, Tuki mas sWir-
deba aq dacva, garda im SemTxvevebisa, rodesac uaris TqmisaTvis gansa-
kuTrebuli mizezebi arsebobs.~
38-e nawili
`ucxoeli SeiZleba gaZevebuli iqnes qveynidan, Tuki igi cxov-
robs pasportis an SvedeTSi cxovrebisaTvis saWiro nebarTvis gareSe.
gaZevebis brZanebebi unda gascen erovnulma saimigracio kole-
giebma, rogorc es gansazRvrulia 1-l punqtSi. im SemTxvevaSi, Tuki
Txovna cxovrebis nebarTvaze uaryofili iqneba, erovnulma saimig-
racio kolegiam unda gamosces gaZevebis brZaneba, Tuki ar arsebobs
amis sawinaaRmdego Zlieri argumentacia.”
77-e nawili
`rodesac Sesvlaze uaris Tqma an gaZevebis brZaneba xorcieldeba,
ucxoeli ar SeiZleba gadagzavnili iqnes qveyanaSi, sadac mas emuqreba po-
litikuri devnis safrTxe. ucxoelis gadagzavna ar SeiZleba aseve im qve-
yanaSi, sadac igi ar aris daculi imisgan, rom gadagzavnili iqneba im qveya-
naSi, sadac mas aseTi devna emuqreba.~
me-80 nawili
`me-6 nawilSi miTiTebuli ucxoeli, romelic warmoadgens serio-
zul mizezebs, raTa ar iqnes gadagzavnili Tavis samSobloSi, ar SeiZ-
leba qveyanaSi Sesvlaze uaris Tqmis an gaZevebis ganxorcielebisas ga-
dagzavnili iqnes am qveyanaSi an qveyanaSi, romelSic mas emuqreba sam-
SobloSi gadagzavnis safrTxe.~
202
l punqtSi, ekrZaleba SvedeTSi Sesvla, Tuki mas ar aqvs mopovebuli
cxovrebis nebarTva, garda im SemTxvevebisa, rodesac:
203
gamousworebeli Sedegebi mohyveba. es SesaZlebelia im SemTxvevebSi,
rodesac gaZeveba an eqstradireba gardauvalia da ganmcxadebeli am-
tkicebs, rom mis mimarT ganxorcieldeba konvenciis me-2 da me-3 mux-
lebis sawinaaRmdego qmedebebi im saxelmwifoSi, romelSic xdeba misi
gaZeveba an eqstradireba. Cveulebriv, 36-e muxli gamoiyeneba mxolod
konvenciis am saxis savaraudo darRvevebTan mimarTebaSi. amas garda,
garkveulwilad unda arsebobdes imis albaToba, rom konkretul sa-
xelmwifoSi gagzavnis Sedegad piri daeqvemdebareba am debulebaTa
sawinaaRmdego mopyrobas. ase rom, mtkicebulebebi warmodgenili un-
da iqnes komisiis winaSe, romelic Seafasebs aseTi riskis arsebobas.
54. rodesac ganacxadSi moTxovnilia droebiTi RonisZiebis ga-
moyeneba, igi saswrafod waredgineba komisias an prezidents, an pre-
zidentis movaleobis Semsrulebels, Tuki komisia ar atarebs sesi-
ebs. 36-e muxlis safuZvelze miTiTeba yovelTvis garkveuli droiT
aris Semofargluli. Tuki gadawyvetileba gamotanilia preziden-
tis an prezidentis movaleobis Semsruleblis mier, miTiTeba Semo-
ifargleba komisiis momdevno Sekrebamde. Tu igi miRebulia komisi-
is mier, igi Cveulebriv Semoifargleba Semdgom sxdomamde.
55. rodesac komisia an prezidenti mimarTavs 36-e muxls, komi-
siis mdivani telefoniT acnobebs mxareebs gadawyvetilebis Sesa-
xeb da satelefono saubars fostiT an faqsiT daadasturebs. pir-
veli ganmcxadeblis gaZevebis dros komisiis winaSe warmodgenili
iyo 182 ganacxadi gaZevebis saqmeebSi (eqstradiciis saqmeebis sapi-
rispirod) droebiTi RonisZiebis moTxovniT. 31 aseT saqmeSi xel-
Semkvrel saxelmwifoebs 36-e muxlis Sesabamisad miecaT miTiTeba,
romelic Sesrulebuli iqna. ramdenime saqmeSi, romlebic exeboda
eqtradirebas, saxelmwifo ar daemorCila 36-e muxlis Sesabamisad
gakeTebul miTiTebas.
`komisiam ... gadawyvita ... miuTiTos SvedeTis mTavrobas ..., rom mxa-
reTa interesebidan gamomdinare da komisiis winaSe samarTalwarmoebis
jerovnad warmarTvis mizniT ar aris sasurveli ganmcxadebelTa depor-
204
tireba CileSi, sanam komisias ar eqneba saSualeba, ganixilos ganacxadi
momaval sxdomaze, romelic unda gaimarTos 1989 wlis 6-10 noembers.~
205
63. 1989 wlis 7 dekembris mosmenis Sedegad komisiam gadawyvita,
ZalaSi daetovebina saproceduro reglamentis 36-e muxlis Sesaba-
misad gakeTebuli miTiTeba, rom mxareTa interesebidan gamomdina-
re da komisiis winaSe samarTalwarmoebis jerovnad warmarTvis miz-
niT ar moexdina meore da mesame ganmcxadeblis deportireba CileSi
da gaetarebina RonisZiebebi, romlebic SesaZlebels gaxdida gan-
mcxadeblis SvedeTSi dabrunebas uaxloes xanSi.
64. 1990 wlis 7 ivniss komisiam Tavisi moxsenebis Sedgenis Sem-
deg gadawyvita, aRar gaegrZelebina 36-e muxlis Tanaxmad gakeTebu-
li miTiTeba.
206
mxareebis mier sasamarTlosTvis wardgenili saboloo
argumentacia
samarTali
207
Sefasebas, aq ar dgas mimRebi saxelmwifos pasuxismgeblobis zo-
gadi saerTaSoriso samarTliT, konvenciiT Tu sxvagvarad gan-
sjis an dadgenis sakiTxi. gamomdinare iqidan, rom konvenciis sa-
fuZvelze nakisri pasuxismgebloba arsebobs an SesaZloa warmo-
iSvas, es aris pasuxismgebloba, romelsac Tavis Tavze iRebs eq-
stradiciis ganmaxorcielebeli saxelmwifo im mizeziT, rom swo-
red is axorcielebs iseT qmedebebs, romlis pirdapiri Sedegic
SeiZleba iyos piris daqvemdebareba akrZaluli mopyrobisadmi
(ix. iqve gv. 36, punqti 91).
70. miuxedavad imisa, rom winamdebare saqme exeba gaZevebis, da
ara eqstradirebis, gadawyvetilebas, sasamarTlos miaCnia, rom ze-
moxsenebuli principi gamoiyeneba gaZevebis gadawyvetilebebTan mi-
marTebaSic da imave saxiT realuri gaZevebis saqmeebzec.
208
li ganmcxadeblis TqmiT, zemoxsenebulis safuZvelze, mas unda
mianiWon ufleba, gaTavisufldes mtkicebis tvirTisagan da upi-
ratesoba mieniWos arsebuli eWvis dros, gansakuTrebiT, Tu mxed-
velobaSi miviRebT im samedicino mtkicebulebas, romelic man
warmoadgina.
72. mTavroba amtkicebda, rom is Zalian kargad iyo informire-
buli CileSi arsebul situaciasTan dakavSirebiT, vinaidan mTavro-
bis warmomadgenlebs wlebis ganmavlobaSi uxdebodaT sakmaod bevr
Cilel ltolvilTan urTierToba, garda amisa, santiagoSi SvedeTis
saelCos saSualebiT kavSiri hqondaT opoziciur jgufebTan. mTav-
robam aRniSna, rom im dros, rodesac gaZevebis gadawyvetileba iqna
miRebuli, mniSvnelovnad gaumjobesda politikuri da adamianis
uflebebTan dakavSirebuli situacia da bevri adamiani, romelic
TavSesafars eZebda SvedeTSi, brundeboda CileSi politikur saqmi-
anobaSi monawileobis misaRebad. amas garda, mTavrobam Zireulad
ganixila pirveli ganmcxadeblis argumentacia da CaTvala, rom mov-
lenaTa miseuli versia ar Seesabameboda sinamdviles. amasTan dakav-
SirebiT mTavrobam xazi gausva im faqts, rom pirvel ganmcxadebels
araferi uTqvams wamebis Sesaxeb xelisuflebis warmomadgenlebi-
saTvis, sanam igi ar dakiTxes policiaSi 1989 wlis 13 ianvars (ix. wi-
namdebare ganaCenis punqti 22). ufro metic, misi monaTxrobis Sina-
arsi urTierTsawinaaRmdego da sxvadasxva aspeqtSi damajereblo-
bas moklebuli iyo.
garda amisa, mTavroba amtkicebda, rom mtkicebulebebi, romle-
bic Segrovebuli iqna ganmcxadeblis gaZevebis Semdeg, asabuTebs
mTavrobis mosazrebas imasTan dakavSirebiT, rom ganmcxadebeli ar
yofila aqtiurad Cabmuli politikur cxovrebaSi da “FPMR”-is saqmi-
anobaSi, mis winaaRmdeg ar yofila warmoebuli devna policiis mier.
saboloo jamSi mTavroba amtkicebda, rom pirveli ganmcxadeb-
lis mier warmodgenili samedicino mtkicebulebebi amtkicebs mxo-
lod imas, rom warsulSi mis winaaRmdeg adgili hqonda cud mopyro-
bas. igi ar warmoaCens imas, rom igi awames Ciles xelisuflebis war-
momadgenlebma an im pirebma, romelTa gamoc pasuxismgebloba Ciles
mTavrobas SeiZleba daekisros.
73. mTavrobis poziciis sapirispirod, komisiam dauSva, rom b-ni
kruz varasi SesaZloa warsulSi daqvemdebarebuliyo me-3 muxlis
sawinaaRmdego mopyrobas im pirTa mier, romelTa qmedebebzec Ci-
les saxelmwifo iyo pasuxismgebeli. Tumca CileSi politikuri si-
tuaciis ganviTarebis gaTvaliswinebiT komisiam aRar miiCnia, rom
CileSi kvlavac arsebobda aseTi mopyrobis safrTxe.
209
2. sakiTxebis ganxilva sasamarTlos mier
a. faqtebis dadgena
210
Tebs im mosazrebas, rom ganmcxadebeli warsulSi, garkveul etap-
ze, daeqvemdebara araadamianur an damamcirebel mopyrobas. komi-
siis mosazrebis Tanaxmad, aseTi mopyrobis erTaderTi realuri
axsna aris is, rom igi ganaxorcieles pirebma, romelTa qmedebeb-
zec `maSindeli Ciles reJimi~ iyo pasuxismgebeli. Tumca pirveli
ganmcxadeblis mier warmodgenil mtkicebaTa garda, sasamarTlos-
Tvis warmodgenil masalebSi ar aris araviTari elementi, romelic
warmoadgens aseTi daskvnis damadasturebel pirdapir mtkicebu-
lebas.
78. ufro metic, im SemTxvevaSic ki, Tu gaviTvaliswinebT SiSs,
romelic TavSesafris maZiebels SesaZloa gaaCndes xelisuflebis
mimarT, da im siZneleebs, romlebsac igi SesaZloa waawydes Tavis
pretenziaTa dokumenturi mtkicebulebebiT gamyarebisas, pirveli
ganmcxadeblis sruli dumili mis aralegalur saqmianobasa da Ci-
les xelisuflebis mier mis wamebasTan dakavSirebiT vaxios poli-
ciis mier misi pirveli dakiTxvis Semdeg Tvrameti Tvis ganmavloba-
Si warmoSobs safuZvlian eWvs misi Cvenebis damajereblobasTan da-
kavSirebiT (ix. winamdebare ganaCenis punqtebi 14-22).
rogorc mTavrobam aRniSna, arc policiis mier Catarebuli da-
kiTxvebis dros, romelTac adgili hqonda 1987 wlis ivnissa da 1988
wlis oqtomberSi, arc im uamrav werilobiT mimarTvebSi, romlebic
warmodgenili iqna 1989 wlis ianvramde mimdinare saimigracio sa-
marTalwarmoebisas, ganmcxadebels ar dausaxelebia da ar miuTi-
Tebia am faqtebze (ix. winamdebare ganaCenis punqti 22). es eWvebi
Zlierdeba im faqtiT, rom samarTalwarmoebis yvela zemoxsenebul
etapze ganmcxadebels hyavda iuridiuli warmomadgeneli da, Sesa-
bamisad, unda scodnoda imis Sesaxeb, Tu raoden mniSvnelovani iyo,
ecnobebina xelisuflebisaTvis yvela im elementis Sesaxeb, rome-
lic gaamyarebda mis Txovnas TavSesafaris micemaze. ganmcxadeblis
Cvenebis simarTle saeWvo xdeba CvenebaTa Secvlis gamoc, rasac igi
yoveli dakiTxvis dros akeTebda, agreTve im faqtis gamo, rom sasa-
marTlosTvis ar yofila wardgenili araviTari masala, romelic
daadasturebda ganmcxadeblis aralegalur politikur moRvaweo-
bas FPMR-is rigebSi an mis wevrebTan TanamSromlobas (iqve). piri-
qiT, mtkicebuleba sapirspiroze miuTiTebs (ix. winamdebare ganaCe-
nis 41-e—43-e punqtebi).
79. sasamarTlo yuradRebas amaxvilebs im faqtzec, rom gaZeve-
bis Semdeg CileSi cxovrebis ganmavlobaSi ganmcxadebels aSkarad
ar SeeZlo daedgina romelime mowmis adgilsamyofeli an warmoed-
gina sxva mtkicebuleba, romelic garkveulwilad gaamyarebda mis
mtkicebas aralegalur politikur moRvaweobasTan dakavSirebiT.
211
80. nebismier SemTxvevaSi, CileSi adgili hqonda demokratiuli
ganviTarebis process, romelic safuZvlad daedo politikuri si-
tuaciis gaumjobesebasa da ltolvilTa nebayoflobiT dabrunebas
SvedeTidan da yvela sxva qveynidan (ix. winamdebare ganaCenis 34-e da
51-e punqtebi).
81. sasamarTlo aseve gansakuTrebul yuradRebas aniWebs im
faqts, rom SvedeTis xelisuflebis warmomadgenlebs gaaCniaT
garkveuli codna da gamocdileba analogiuri sarCelebis Sefase-
bisas, Tu gaviTvaliswinebT imas, rom 1973 wlis Semdeg SvedeTSi
TavSesafris maZiebeli Zalze bevri Cileli Cavida. ganmcxadeblis
gaZevebis saboloo gadawyvetileba miRebuli iqna erovnuli sai-
migracio kolegiisa da mTavrobis mier (ix. winamdebare ganaCenis
punqtebi 14-33).
82. am mosazrebaTa mxedvelobaSi miRebiT sasamarTlo askvnis,
rom ar yofila warmodgenili arsebiTi mizezebi imis sademonstra-
ciod, rom pirveli ganmcxadeblis gaZeveba 1989 wlis oqtomberSi
daayenebda mas araadamianuri an damamcirebeli mopyrobis safrTxis
winaSe. Sesabamisad, adgili ar hqonia amasTan dakavSirebiT me-3 mux-
lis darRvevas.
212
d. warmoSobs Tu ara mesame ganmcxadeblis SesaZlo gaZe-
veba konvenciis me-3 muxlis darRvevas
g. reziume
`1. yvelas aqvs ufleba, pativi scen mis pirad da ojaxur cxovre-
bas, mis sacxovrebelsa da mimoweras.
213
imyofebodnen, raTa Tavidan aecilebinaT brZanebis ganxorcieleba
(ix. winamdebare ganaCenis punqti 33). ufro metic, warmodgenili
mtkicebulebebi ar warmoaCens, rom ganmcxadeblebs SeiZleba raime
winaaRmdegoba SeqmnodaT samSobloSi ojaxuri cxovrebis gagrZe-
lebaSi (ix. mutatis mutandis, Abdulaziz, Cabales and Balkandali-s saqmeze ga-
motanili ganaCeni, 1985 wlis 28 maisi, seria A, #94, gv. 34, punqti 68).
sasamarTlo amasTan dakavSirebiT miuTiTebs Tavis daskvnaze, rome-
lic exeba me-3 muxlTan dakavSirebul saCivars (ix. winamdebare gana-
Cenis punqti 86). am garemoebebSi pasuxismgebloba ojaxis danawevre-
baze ar SeiZleba daekisros SvedeTs.
89. Sesabamisad, adgili ar hqonia ganmcxadebelTa ojaxuri cxov-
rebis mimarT `pativiscemis ararsebobas~ me-8 muxlis darRveviT.
214
a. sasamarTlos winaSe warmdgar pirTa argumentacia
215
debulebas an samarTlebriv enas. nebismier SemTxvevaSi, gaZevebis
brZanebis ganxorcielebam ar SeuSala xeli pirvel ganmcxadebels,
waredgina Tavisi saqme komisiisTvis.
93. is faqti, rom SvedeTma ar Seasrula 36-e muxlis Tanaxmad ga-
cemuli pirveli miTiTeba, komisiisaTvis konvenciis 25-e muxlis 1-
li punqtidan gamomdinare valdebulebis darRvevas warmoadgenda.
Tumca am debulebiT gansazRvruli valdebuleba xelSemkvrel sa-
xelmwifoebs ar akisrebs zogad valdebulebas, SeaCeron RonisZie-
bebi an gadawyvetilebebi Sidasaxelmwifoebriv doneze, arsebobda
gansakuTrebuli garemoebebi, rodesac gadawyvetilebis aRsruleba
SesaZloa winaaRmdegobaSi mosuliyo sarCelis uflebis efeqtian
ganxorcielebasTan. aseT SemTxvevas hqonda adgili, rodesac SesaZ-
lebeli iyo, ganmcxadebels seriozuli da gamousworebeli ziani
misdgomoda gaZevebis brZanebis aRsrulebis Sedegad im garemoebeb-
Si, rodesac komisiam 36-e muxlis Tanaxmad ganaxorciela miTiTeba
gadawyvetilebis aRsrulebis SeCerebis Taobaze. sarCelis wardge-
nis sistemis efeqtianobas seriozuli ziani miadgeboda im SemTxve-
vaSi, Tu mxareebs ar daekisrebodaT valdebuleba, SeesrulebinaT
komisiis an sasamarTlos mier gacemuli miTiTebebi an Tu mxareebi
gadadgamdnen iseT nabijebs, romlebsac SeeZlo ganmcxadeblis si-
cocxlis xelyofa. winamdebare saqmeSi mTavrobam CaSala savaraudo
darRvevis ganxilva da kiTxvis qveS daayena konvenciis organoebis
mier gamotanil gadawyvetilebaTa praqtikuloba da efeqtianoba.
1. zogadi mimoxilva
216
Ta amerikuli konvenciis 63-e muxli da evropis ekonomikuri Taname-
gobrobis damfuZnebeli 1957 wlis xelSekrulebis 185-e da 186-e
muxlebi).
95. `evropulma moZraobam~, romelmac pirvelma wamoayena wina-
dadeba adamianis uflebaTa evropuli konvenciis proeqtis Seqmna-
ze, adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos wesdebaSi imTaviTve
CarTo droebiTi RonisZiebebis Taobaze debuleba (35-e muxli), ro-
melic arsebiTad marTlmsajulebis saerTaSoriso sasamarTlos
wesdebis 41-e muxls eyrdnoboda (ix. travaux préparatoires-is krebuli,
tomi I, gv. 314). Tumca konvenciis travaux préparatoires dums im msjelo-
basTan dakavSirebiT, romelic SeiZleboda dakavSirebuli yofili-
yo am sakiTxTan.
96. konvenciaSi droebiTi RonisZiebebis Taobaze debulebis
ararseboba safuZvlad daedo evropis sabWos sakonsultacio asam-
bleis mier ministrTa komitetisaTvis gagzavnil rekomendacias.
rekomendacia mouwodebda ministrTa komitets, Seedgina konven-
ciis damatebiTi oqmi, romelic uflebas mianiWebda konvenciis or-
ganoebs, gamoecaT brZaneba droebiTi RonisZiebis Sesaxeb Sesaba-
mis saqmeebSi (ix. rekomendacia 623 (1971), konvenciis weliwdeuli,
tomi 14, gv. 68-71). ministrTa komitetma mogvianebiT gadawyvita,
rom aseTi oqmis Seqmna ar iyo mizanSewonili imis gamo, inter alia, rom
komisiis arsebuli praqtika mTavrobebisadmi gasaCivrebuli Ro-
nisZiebis SeCerebis Taobaze TxovniT mimarTvis TvalsazrisiT da-
makmayofileblad funqcionirebda (ix. dokumenti 3325, gv. 4-6, sa-
konsultacio asambleis samuSao masalebi, 25-e samuSao sesia, 1973
wlis 25 seqtemberi — 2 oqtomberi). asambleam mogvianebiT rekomen-
daciiT mimarTa ministrTa komitets, raTa am ukanasknels miemarTa
wevri saxelmwifoebisaTvis, `SeeCerebinaT eqstradicia an gaZeveba
arawevr saxelmwifoSi,~ rodesac komisias an sasamarTlos unda ga-
moetana gadawyvetileba, inter alia, me-3 muxlTan dakavSirebul saCi-
varTan (ix. rekomendacia 817 (1977) TavSesafris uflebis calkeu-
li aspeqtebis Sesaxeb, konvenciis weliwdeuli, tomi 20, gv. 82-85).
sabolood ministrTa komitetma 1980 wlis 27 ivniss miiRo analo-
giuri xasiaTis rekomendacia, romelic mimarTuli iyo wevri qvey-
nebis mTavrobebisadmi da exeboda arawevr saxelmwifoSi eqstra-
dicias (ix. rekomendacia # R (80) 9, konvenciis weliwdeuli, tomi
23, gv. 78-79).
217
2. iZleva Tu ara 25-e muxlis 1-li punqti an romelime
sxva wyaro droebiTi RonisZiebis Taobaze brZanebis uf-
lebamosilebas?
218
gamotanili ganaCeni, seria A #161, gv. 34, punqti 87 da masSi warmod-
genili magaliTebi).
miuxedavad amisa, rogorc es zemoT iqna naxsenebi, konvenciis
araviTari konkretuli debuleba ar aniWebs komisias imis uflebas,
rom gasces brZaneba droebiTi RonisZiebis ganxorcielebis Sesaxeb.
es gadaaWarbebda 25-e muxlis debulebaTa Sinaarss im SemTxvevaSi,
Tuki sityvebSi `iReben valdebulebas, xeli ar SeuSalon aranairi
gziT am uflebis qmediT ganxorcielebas~ vigulisxmebdiT komisiis
mier reglamentis 36-e muxlis safuZvelze gakeTebuli miTiTebis
damorCilebis valdebulebas. es daskvna ar icvleba 25-e muxlis
reglamentis 36-e muxlTan — rogorc es warmoadgina komisiis dele-
gatma — an konvenciis 1-l da me-19 muxlebTan mimarTebaSi ganxilvis
SemTxvevaSic.
100. xelSemkvreli mxareebis praqtika am sferoSi gvaCvenebs,
rom adgili hqonda absolutur Sesabamisobas 36-e muxlis Tanaxmad
gacemul miTiTebasTan. SesaZlebelia miCneuli iqnes, rom Semdgomi
praqtika awesebs xelSemkvreli mxareebis SeTanxmebas konvenciis
debulebis ganmartebasTan dakavSirebiT (ix. mutatis mutandis zemoxse-
nebuli Soering-is saqmeze gamotanili ganaCeni, seria A #161, gv. 40-
41, punqti 103, da 1969 wlis 23 maisis saxelSekrulebo samarTlis ve-
nis konvenciis 31 3 (b) muxli), magram ara im axali uflebebisa da val-
debulebebis Seqmnas, romlebic ar iyo gaTvaliswinebuli konvenci-
aSi Tavidanve (ix. mutatis mutandis Johnston and Others-is saqmeze gamota-
nili ganaCeni, 1986 wlis 18 dekembris ganaCeni, seria A #112, gv. 25,
punqti 53). nebismier SemTxvevaSi, rogorc es asaxuli iqna vropis
sabWos organoTa zemoxsenebul sxvadasxva rekomendaciebSi, saxel-
mwifoTa qmedebebis Sesabamisoba 36-e muxlis Tanaxmad ganxorcie-
lebul miTiTebebTan ar SeiZleboda dafuZneboda im mosazrebas,
rom es miTiTebebi savaldebulo xasiaTisaa (ix. winamdebare ganaCe-
nis 96-e punqti). es ufro waagavda komisiasTan keTili nebiT Tanam-
Sromlobas im saqmeebSi, sadac es mizanSewonilad da praqtikulad
CaiTvala.
101. da bolos, unda iTqvas, rom araviTari mxardaWera ar SeiZ-
leba gamomdinareobdes saerTaSoriso samarTlis zogadi principe-
bidan, radganac, rogorc es komisiis mier iqna aRniSnuli, is sakiT-
xi, aris Tu ara saerTaSoriso sasamarTloebis mier miTiTebuli Ro-
nisZiebebi savaldebulo xasiaTis, sadavo sakiTxia da amasTan dakav-
SirebiT ar arsebobs unificirebuli samarTlebrivi wesebi.
102. Sesabamisad, sasamarTlo Tvlis, rom droebiTi RonisZiebis
brZanebis uflebamosileba ar SeiZleba gamomdinareobdes arc 25-e
(1) muxlidan da arc sxva wyaroebidan. xelSemkvrelma mxareebma unda
219
gadawyviton, mizanSewonilia Tu ara situaciis gamosworeba axali
debulebis miRebis gziT miuxedavad saxelmwifoebis keTili nebiT
Sesabamisobis didi praqtikisa.
103. amasTan dakavSirebiT gaTvaliswinebuli unda iqnes, rom
reglamentis 36-e muxlis Sesabamisad ganxorcielebuli miTiTebebi
gaicema komisiis an misi prezidentis mier mxolod gamonaklis Sem-
TxvevebSi. gaZevebis saqmeebSi (an eqstradiciis SemTxvevebSi) maTi
mizania, Seatyobinon xelSemkvrel saxelmwifoebs komisiis azri,
rom ganmcxadebels SesaZloa daemuqros gamousworebeli safrTxe,
Tu igi gaZevebuli iqneba da, amas garda, arsebobs gonivruli safuZ-
veli, vifiqroT, rom misma gaZevebam SesaZloa gamoiwvios konvenci-
is me-3 muxlis darRveva. rodesac saxelmwifo iRebs gadawyvetile-
bas, ar daemorCilos miTiTebas, igi Segnebulad iRebs risks, rom
saqmis konvenciis organoebis winaSe ganxilvis Sedegad misi qmedebe-
bi CaiTvleba me-3 muxlis moTxovnaTa darRvevad. sasamarTlos az-
riT, im SemTxvevebSi, rodesac saxelmwifo Tavis yuradRebas miaq-
cevs im safrTxes, rac SeiZleba gamoixatos komisiis winaSe mimdina-
re saqmeze saboloo gadawyvetilebis gamotanis xelis SeSlaSi, kon-
venciis organoebis mier me-3 muxlis darRvevis nebismieri dadgena
damZimebuli iqneba im faqtiT, rom saxelmwifo ar daemorCila gan-
xorcielebul miTiTebas.
220
mtkicebulebebis mopovebas, romlebic daerTveboda SvedeTSi grZe-
li saimigracio samarTalwarmoebis dros warmodgenil mtkicebu-
lebebs an gaaqarwylebda mTavrobis mier warmodgenil argumentaci-
as faqtobriv sakiTxebTan dakavSirebiT.
4. reziume
inicialebi: r. r.
inicialebi: m.-a.e.
221
b-ni kremonas, b-ni Tor vilialmsonis, b-ni volSis, b-ni
makdonaldis, b-ni bernhardtis, b-ni de meieris, b-ni mar-
tensis, b-ni foigelisa da b-ni morenilas saerTo gan-
sxvavebuli azri
222
nes ufro zedmiwevniT konvenciis organoebis mier da daculi iqnes
misi ZiriTadi uflebebi, Tu amis saWiroeba warmoiSoba.
3. am principebs ar mivyavarT im Sedegamde, rom 25-e muxlis Se-
sabamisad warmodgenili yvela ganacxadi avtomaturad krZalavs
sxva qveyanaSi gaZevebasa Tu eqstradirebas. im faqtma, rom 25-e mux-
lis Sesabamisad wardgenili ganacxadi exeba eqstradirebis an gaZe-
vebis gadawyvetilebas, ar unda SezRudos mTavrobaTa uflebamosi-
leba, gadawyviton, unda Sesruldes Tu ara, miuxedavad yvelafrisa,
miRebuli gadawyvetileba. am gadawyvetilebis gamotanisas maT Se-
uZliaT mxedvelobaSi miiRon, rom ganacxadebi xSirad aSkarad dau-
sabuTebelia. SesaZloa adgili hqondes saxelmwifos uSiSroebisa da
sajaro politikis mosazrebebs, aseve sxva faqtorebs (maT Soris
konvenciis organoebis warmoebuli proceduris xangrZlivobas).
magram am etapze — da mxolod am etapze — moqmedebas iwyebs komisiis
saproceduro reglamentis 36-e muxlis Sesabamisi pirobiT RonisZi-
ebTan dakavSirebuli miTiTeba. aseTi miTiTeba mopasuxe saxelmwi-
fos aZlevs imis garantias, rom komisia Zalian did mniSvnelobas ani-
Webs Setanil ganacxads konvenciis TvalsazrisiT da ganixilavs sa-
kiTxs mokle vadebSi (ix. winamdebare ganaCenis 52-e—55-e punqtebi). am
WrilSi ganxiluli RonisZiebebi, romelTa miTiTebac xdeba regla-
mentis 36-e muxliT, Sesabamis saxelmwifos valdebulebas akisrebs,
vinaidan es aris erTaderTi saSualeba ganmcxadeblis dasacavad im
gamousworebeli zianisagan, romelic SesaZloa miadges ganmcxade-
bels misi uflebebis darRveviT. amas garda, konvencia, Cveni azriT,
moiazrebs, rom iseT saqmeebSi, rogoric winamdebare saqmea, konven-
ciis organoebs gaaCniaT uflebamosileba, mosTxovon mxareebs Ta-
vis Sekaveba iseTi RonisZiebis ganxorcielebisagan, romelsac ara
marto SeuZlia warmoSvas seriozuli ziani, aramed SeuZlia srule-
biT gaaqarwylos konvenciis Tanaxmad ganxorcielebuli mTliani
proceduris Sedegi.
da bolos, konvenciis 25-e muxlTan Seusabamoa, rom am saqmeSi
pirveli ganmcxadebeli gaZevebuli iqna dauyovnebliv mas Semdeg,
rac Seitana ganacxadi, komisiis saproceduro reglamentis 36-e
muxlis Sesabamisad ganxorcielebuli miTiTebis sawinaaRmdegod.
4. winamdebare saqmeSi mniSvneloba ara aqvs imas, rom CileSi dab-
runebis Semdeg ganmcxadebeli ar yofila nawamebi da rom mas SeeZlo
ganexorcielebina Sesabamisi qmedebebi konvenciis organoebis wina-
Se mimdinare procedurisas. kritikul dRes warmoadgens 1989 wlis
6 oqtomberi. am dRes ar SeiZleboda gamoricxuliyo adamianis uf-
lebaTa uxeSi darRveva da komisiam naTlad miuTiTa, rom ufro sa-
fuZvliani gamoZieba iyo saWiro da maleve warimarTeboda.
223
5. marTalia, rom, sxva saerTaSoriso aqtebisagan gansxvavebiT,
konvencia ar Seicavs raime naTel debulebas winaswar RonisZiebaTa
miTiTebasTan dakavSirebiT. magram es ar gamoricxavs evropuli
konvenciis damoukidebel ganmartebas specialurad misi obieqtisa
da miznis, aseve makontrolebeli meqanizmis efeqtianobis xazgas-
miT. am TvalsazrisiT dRevandeli garemoebebic gasaTvaliswinebe-
lia. dRes individualuri sarCelis ufleba da sasamarTlos saval-
debulo iurisdiqcia aRiarebulia evropis sabWos TiTqmis yvela
wevri saxelmwifos mier. arsebiTia is garemoeba, rom konvenciis or-
ganoebs unda SeeZloT, uzrunvelyon dacvis efeqtianoba, risTvi-
sac arian mowodebulni.
5 ix. winamdebare ganaCenis punqtebi 12-33. ix. aseve doqtor iakobsonis mier
gakeTebuli gancxadeba, romelic warmodgenilia komisiis moxsenebis 49-e_57-
e punqtebSi da winamdebare ganaCenis 39-e da me-40 punqtebSi, da aseve profesor
mariano kasteqsis da doqtor sondergardis mosazrebebi, romlebic moxse-
niebulia ganaCenis 44-e da 45-e punqtebSi.
6 am droisaTvis general pinoCets kvlav prezidentis posti ekava. amasTan, ix.
winamdebare ganaCenis 35-e punqti in fine da saerTo gansxvavebuli azris me-4
punqti.
7 Soering-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1989 wlis 7 ivlisi, seria A #161, gv. 35,
punqti 91.
224
de iongi, baljeti da
van den brinki
niderlandebis winaaRmdeg
De Jong, Baljet and van den Brink v. the Netherlands
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo
227
Tanamdeboba (reglamentis 21-e muxlis me-5 punqti), registrato-
ris saSualebiT acnoba niderlandebis mTavrobis warmomadge-
nels, komisiis delegatsa da ganmcxadebelTa advokats im proce-
duris Sesaxeb, romlis Tanaxmadac warimarTeboda saqmis ganxil-
va. 7 ivliss palatis prezidentma brZana, rom mTavrobis warmo-
madgenels warmoedgina memorandumi 30 seqtembramde, xolo de-
legats miniWeboda ufleba, werilobiTi pasuxi mTavrobis memo-
randumis registratorisTvis warmodgenidan erTi Tvis vadaSi
gaeca. ganmcxadebelTa advokatma ganacxada, rom misma klienteb-
ma, gamomdinare iqidan, rom saqme exeboda maT interesebs, ar CaT-
vales saWirod, warmoedginaT werilobiTi mimoxilvebi. prezi-
dentma brZana, rom zepiri mosmena daniSnuliyo 22 noembrisaTvis
(reglamentis 38-e muxli).
6. 26 seqtembers mTavrobam warmoadgina ganacxadi, romliTac
gamoTqva winaswari pretenziebi reglamentis 47-e muxlis Sesabami-
sad, danarCen sakiTxebTan dakavSirebiT ki ufleba daitova, warmo-
edgina memorandumi. 10 noembers miRebuli weriliT komisiis mdiv-
nis moadgilem Seatyobina registrators, rom delegati am preten-
ziebs mosmenis msvlelobisas upasuxebda.
7. 26 oqtombers palatis prezidentma neba darTo ganmcxade-
belTa advokats, mosmenaze esargebla holandiuri eniT.
8. 15 noembers amave advokatma registratoris mier palatis pre-
zidentis instruqciis Sesabamisad wardgenili moTxovnis sapasu-
xod, konvenciis 50-e muxlis Sesabamisad warmoadgina Tavisi marwmu-
neblis pretenziebi samarTlian dakmayofilebasTan dakavSirebiT.
9. 16 noembers komisiam warmoadgina mravali saxis dokumenta-
cia, romlis warmodgenac mas registratorma mosTxova palatis
prezidentis miTiTebis safuZvelze.
10. mosmena gaimarTa sajarod 22 noembers strasburgSi, adamia-
nis uflebaTa SenobaSi. wina dRes palatam gamarTa mosamzadebeli
Sexvedra.
sasamarTlos winaSe gamocxaddnen:
mTavrobis saxeliT:
228
b-ni j. a viarda, Tavdacvis saministros warmomadgeneli,
mrCevlebi;
komisiis saxeliT:
ganmcxadebelTa saxeliT:
faqtebi
12. b-ni de iongi, b-ni baljeti da b-ni van den brinki, romlebic da-
ibadnen, Sesabamisad, 1958, 1953 da 1960 wlebSi, cxovroben niderlandeb-
Si. 1979 wels, mas Semdeg, rac isini gaiwvies niderlandebis samxedro sa-
valdebulo samsaxurSi, TiToeulma maTganma Sinagani mrwamsis gamo ua-
ri ganacxada, Seesrulebina zogierTi brZanebebi, romlebic gamomdina-
reobda maTi samxedro valdebulebidan. amis gamo isini daakaves Sesaba-
misma meTaurma oficrebma, rogorc eWvmitanilni samxedro sisxlis sa-
marTlis danaSaulTa CadenaSi (Wetboek van Militair Strafrecht). isini moaTav-
ses cixeSi da saqme gansaxilvelad gadasces samxedro sasamarTlos.
229
mrwamsis gamo samxedro samsaxuridan gaTavisuflebis Sesaxeb wa-
redgineba Tavdacvis ministrs samxedro samsaxurSi gawvevidan 30
dRis ganmavlobaSi, gawveva SeCerdeba gadawyvetilebis gamotanamde.
meore mxriv, im SemTxvevebSi, rodesac aqtiuri samxedro samsaxuri
grZeldeba 30 dReze met xans, samxedro mosamsaxure ar Tavisuf-
ldeba samsaxuris gavlisagan, radgan arsebobs gamoZiebis Catarebis
aucilebloba `mrwamsis gamo samxedro samsaxuris gavlaze uaris
Tqmis Sesaxeb kanonze~ dayrdnobis uflebis SesaZlo borotad gamo-
yenebis gamo. aseT SemTxvevebSi ufrosi oficeri xsenebul sakiTxs
jer Tavdacvis saministros gamwvevi samsaxuris departamentTan Se-
aTanxmebs.
im SemTxvevebSi, rodesac sisxlis samarTlis saqme iqna aRZru-
li samxedro samsaxurSi gawveuli piris mimarT, romelmac mrwamsis
gamo uari ganacxada samxedro samsaxuris gavlaze da moiTxova sta-
tusis miniWeba, sisxlis samarTalwarmoeba SesaZloa SeCerebuli iq-
nes ministris mier am moTxovnasTan dakavSirebiT Sesabamisi gadaw-
yvetilebis gamotanamde (samxedro samsaxuris gavlaze uaris Tqmis
Sesaxeb kanonis me-4 Tavis me-3 qveTavi). amasTan dakavSirebiT miRe-
buli gadawyvetileba damokidebuli iqneba calkeul garemoebebze,
mxedvelobaSi iqneba miRebuli, inter alia, is dro, romelic gavida
savaldebulo samsaxurSi gawvevidan da samxedro samsaxuris gavla-
ze uaris Tqmis Sesaxeb moTxovnis wardgenamde. Tumca samarTalwar-
moeba unda SeCerdes maSinve, rogorc ki mrwamsis gamo mowinaaRmde-
geebis sakiTxTa sakonsultacio kolegia daiwyebs mokvlevas (me-4
Tavis me-3 qveTavi). mas Semdeg, rac sakonsultacio kolegia ganacxa-
debs Tavis mosazrebas, ministrs SeuZlia mianiWos Sesabamis pirs
mrwamsis gamo samxedro samsaxuris gavlaze uaris mTqmelis statu-
si (me-7 Tavi). ministris gadawyvetileba eqvemdebareba gasaCivrebas
(me-8 Tavi). im saqmeebSi, romlebSic adgili aqvs brZanebisa da sam-
xedro wesebis Seusruleblobas an aseT danaSaulTa Sesaxeb moxsene-
bis warudgenlobas, sisxlis samarTalwarmoebis warmarTvis ufle-
bamosileba avtomaturad uqmdeba maSinve, rogorc ki braldebuls
cnoben pirad, romelic rwmenis gamo uars ambobs samxedro savalde-
bulo samsaxurze (me-10 Tavi).
230
boloo cvlilebebi 1978 wlis 24 noembers Sevida. sisxlis samar-
Tlis kanoniT (romelic Tanabrad exeba rogorc savaldebulo sam-
saxurSi gawveul mosamsaxureebs, magaliTad, ganmcxadeblebs, ise
samxedro samsaxurSi nebayoflobiT Sesul adamianebs) gaTvaliswi-
nebuli samxedro danaSaulebi pirveli instanciiT ganixileba sam-
xedro sasamarTloSi (Krijgsraad). SesaZloa gasaCivreba uzenaes sam-
xedro sasamarTloSi (Hoog Militair Gerechtshof) da, sabolood, sakasa-
cio wesiT gasaCivreba — niderlandebis uzenaes sasamarTloSi (Hoge
Raad).
231
res ufleba aqvs, SuamdgomlobiT mimarTos kompetentur samxedro
sasamarTlos, raTa am ukanasknelma gansazRvros vada (romelic Se-
saZloa daeqvemdebaros gagrZelebas), romlis ganmavlobaSic meTa-
urma generalma unda gadawyvitos, saqme samxedro sasamarTlos ga-
dasces Tu Sewydes mosamsaxuris patimroba. samxedro sasamarTlom
Setanil SuamdgomlobasTan dakavSirebuli gadawyvetileba unda
gamoitanos gadaudeblad mas Semdeg, rac mousmens Tanamdebobis
pirs, romelic uflebamosilia, gadasces saqme auditeur-militair-s (ix.
wanamdebare saqmis me-19 punqti) da eWvmitanil mosamsaxures, rome-
lic SesaZloa sargeblobdes mrCevlis daxmarebiT (me-13 muxli).
16. im SemTxvevaSi Tuki auditeur-militair-isgan miRebuli Setyobi-
nebis Semdeg da, `Tu es SesaZlebelia~ (zo mogelijk), mas Semdeg, rac mo-
usmenen eWvmitanil mosamsaxures, meTauri generali an mis mier da-
niSnuli ufrosi oficeri (hoofd officier) CaTvlis, rom saqme ganxilu-
li unda iqnes samxedro sasamarTlos mier, mosamsaxure unda mieces
samarTalSi (me-11 muxli). meore mxriv, meTaur generals an mis mier
daniSnul oficers SeuZliaT Sesaferisi garemoebebis arsebobisas
neba darTon, raTa saqme ganxiluli iqnes disciplinuri SemTxvevis
saxiT (me-12 muxli). Tavdacvis saministros #27/7 dadgenilebam Sem-
degnairad ganmarta am debulebaTa moqmedeba (Targmani holandiu-
ridan):
`samxedro sisxlissamarTlebrivi procesis dros, gansxvavebiT
zogadi procesisagan, sisxlissamarTlebrivi devnis aRZvris gadaw-
yvetileba gamoitaneba ara damoukideblad devnis ganmaxorciele-
beli kompetenturi organos, auditeur-militair-is, aramed samxedro or-
ganos mier. es uflebamosili organoa meTauri generali an mis mier
daniSnuli da misi saxeliT moqmedi ufrosi oficeri, e.i. gadamcemi
oficeri ... amgvarad, auditeur-militair-i am etapze mxolod sakonsulta-
cio organoa, magram, miuxedavad amisa, misi rCevis miReba da mis mier
am rCevis gacema savaldebuloa~.
samarTalSi micemis nebismieri gadawyvetileba unda iyos weri-
lobiTi xasiaTis da adgendes, eWvmitanili mosamsaxure gaTavisuf-
lebuli unda iqnes Tu patimrobaSi ayvanili; patimrobis safuZvle-
bi, romlebic mocemulia me-7 muxlis me-2 da me-4 punqtebSi (ix. winam-
debare ganaCenis punqti 15), gamoiyeneba pari passu (me-14 muxli). im
SemTxvevaSi, Tuki auditeur-militair-is rCevis sawinaaRmdegod meTauri
generali an mis mier daniSnuli oficeri CaTvlian, rom eWvmitanili
mosamsaxure ar unda mieces samarTalSi, auditeur-militair-s SeuZlia
saqme warmarTos uzenaes samxedro sasamarTloSi (me-15 muxli). sapi-
rispiro SemTxvevaSi ar aris gaTvaliswinebuli araviTari apelacia.
mTavrobis gancxadebis Tanaxmad, standartul procedurad iq-
232
ca samxedro kodeqsis zemoxsenebul debulebaTa gamoyeneba Semdegi
gziT: rodesac brZaneba winaswari patimrobis Sesaxeb gacemuli iqna,
auditeur-militair-i yovelTvis ismens eWvmitanili mosamsaxuris Cvenebas
da nebismieri gadacema samxedro sasamarTlosaTvis xorcieldeba
amis Semdeg mokle xanSi, dakavebidan saSualod 4-5 dRis Semdeg. sam-
xedro kodeqsis me-14 muxlis moTxovnaTa gaTvaliswinebiT, auditeur-
militair-is mier garemoebaTa Sefaseba da misi rCeva meTauri generlis
an mis mier daniSnuli ufrosi oficrisaTvis moicavs ara marto sa-
marTalSi micemas, aramed imis Sefasebasac, Sesrulda Tu ara winas-
wari patimrobis ganxorcielebisaTvis saWiro yvela piroba, romle-
bic mocemulia me-7 muxlSi. amgvarad, standartuli werilobiTi
forma, romelic gamoiyeneba auditeur-militair-is mier im mizniT, raTa
gadasces Tavisi rCeva oficers, Seicavs, inter alia, punqts imis Se-
saxeb, eWvmitanili `gaTavisuflebuli unda iqnes, Tu patimrobaSi
darCes~. moqmedi praqtika ganviTarda im donemde, rom auditeur-milita-
ir-is mier micemul rCevas ganuxrelad icaven da zogadad miiCneven
savaldebulod.
233
rodesac mosamsaxure pirvelad moiTxovs gaTavisuflebas (34-e mux-
lis me-3 punqti).
18. im SemTxvevaSi, Tu braldebuli imyofeba cixeSi pirveli
mosmenis dros, samxedro sasamarTlo, auditeur-militair-is mimarTvis
safuZvelze, gadawyvets, saWiroa Tu ara saqmis garemoebaTa xasia-
Tidan gamomdinare misi gangrZobadi patimroba sasamarTlo ganxil-
vis periodSi (151-e muxli). sasamarTlom Tavisi iniciativiT, audite-
ur-militair-isa Tu braldebulis Suamdgomlobis safuZvelze, SesaZ-
loa brZanos braldebulis patimrobidan gaTavisufleba samarTal-
warmoebis nebismier Semdgom etapze (156-e muxli).
3. “Auditeur-militair”-i da “officier-commissar”-i
234
Wiroebaa (278-e muxli). Tavis funqciaTa ganxorcielebisas igi ar
aris samxedro sasamarTlos an uzenaesi samxedro sasamarTlos ze-
damxedvelobis qveS, garda im uflebamosilebisa, romelic gaaCnia
uzenaes samxedro sasamarTlos da gulisxmobs SeniSvnis micemas im
SemTxvevaSi, Tuki auditeur-militair-i daarRvevs wesdebiT dadgenil va-
debs (297-e muxli).
20. TiToeul samxedro sasamarTlos mimagrebuli hyavs sul
mcire erTi officier-commissaris-i, romelic valdebulia, awarmoos saq-
meebis winaswari gamoZieba (29-e muxli). officier-commissaris-i aris Seia-
raRebuli Zalebis kapitani an ufro maRali rangis oficeri, anda
yofili oficeri, da daniSnulia meTauri generlis mier sul mcire
1 wlis dadgenili vadiT (ibid.). is imavdroulad SeiZleba iyos sam-
xedro sasamarTlos wevri, magram es ar aris xSiri SemTxveva. misi
amocanaa, awarmoos winaswari gamoZieba, Seagrovos faqtebi da mous-
minos mowmeebsa da braldebulebs, rodesac amis saWiroebaa (29-e,
48-e da 78-e muxlebi). officier-commissaris-is mier ganxorcielebul mos-
menas igive Zala aqvs, rac samxedro sasamarTlos mier ganxorciele-
bul mosmenas (161-e muxli). dakiTxvebis dros igi valdebulia, imoq-
medos, raTa daadginos braldebulis udanaSauloba, moipovos dana-
Saulis Cadenis mtkicebulebebi an aRiareba (62-e muxli). auditeur-mili-
tair-is msgavsad, igi valdebulia, miRebuli ficis Tanaxmad imoqme-
dos patiosnad da miukerZoeblad (368-e da 370-e muxlebi).
235
lia, konvenciis savaraudo darRvevasTan dakavSirebuli saCivari
Setanili iqnes samxedro xelisufalTa winaaRmdeg, samoqalaqo ko-
deqsis 1401-e muxlis Sesabamisad. am muxlis Tanaxmad:
`nebismieri ukanono qmedeba (onrechtmatige daad), romlis Sedega-
dac ziani miadga sxva pirs, avaldebulebs pirs, romlis braliTac
(door wiens schuld) warmoiSva ziani, gadaixados kompensacia~.
sasamarTlos winaSe mTavroba acxadebda, rom 1401-e muxlis Se-
sabamisad, kompensaciis dakisreba SesaZlebelia mxolod gancdili
materialuri zianis Sedegad, Tumca miuTiTa damatebiT SesaZleb-
lobaze, anu samoqalaqo sasamarTloebis saSualebiT kompetenturi
organoebis winaaRmdeg ganmartebiTi ganaCenis mopovebaze, rome-
lic gaacxadebda, rom patimrobis periodi ukanono iyo. aseTi gana-
Cenis safuZvelze Tavdacvis ministri `albaT,~ Sesabamisi piris
moTxovnis SemTxvevaSi, mianiWebda kompensaciis uflebas aramate-
rialuri xasiaTis zianisaTvis.
mTavrobam ganmarta, rom 1401-e muxli momCivans mxolod kom-
pensaciis Ziebis nebas ar rTavs: myarad dadgenili precedentuli
samarTlis Tanaxmad, ukanono da gangrZobadi qmedebiT dazarale-
bul pirs 1401-e muxlis safuZvelze SeuZlia mimarTos samoqalaqo
sasamarTloebs sasamarTlo akrZalvis moTxovniT; sagangebo gare-
moebebis arsebobisas SesaZlebelia dauyovnebeli droebiTi Semwe-
obis moTxovna raionuli sasamarTlos Tavmjdomaris winaSe gamar-
tivebuli samarTalwarmoebisas (samoqalaqo saproceso kodeqsis
289-e da momdevno muxlebi). im saqmeebSi, romlebSic adgili aqvs
savaraudo ukanono patimrobas, gamartivebuli samarTalwarmoe-
bisas mimarTva gakeTebula 1401-e muxlze ise, rom mopovebuliyo
sasamarTlos droebiTi brZaneba dauyovnebeli gaTavisuflebis
Taobaze.
Tumca cnobili ar aris saqme, romelSic winaswar patimrobaSi
myofi mosamsaxure daeyrdnoboda 1401-e muxls, raTa Seetana zoga-
di saCivari finansuri anazRaurebis Sesaxeb, an gamartivebuli sa-
marTalwarmoebis dros warmoedgina ganacxadi droebiT brZanebas-
Tan dakavSirebiT, romlis mizanic iqneboda dauyovnebeli gaTavi-
sufleba.
236
II. ganmcxadeblebis dakaveba da patimroba
22. 1978 wlis 5 ivlisidan b-ni de iongi, xolo imave wlis 3 mai-
sidan — b-ni baljeti axalwveulebad Cairicxnen qveiT batalion-
Si. 1979 wlis ianvarSi am batalions daevala, ganexorcielebina
orTviani misia libanSi gaero-s samSvidobo misiis egidiT. aRmoC-
ndnen ra im faqtis winaSe, rom SeiZleboda iZulebulni gamxdariy-
vnen, gamoeyenebiaT Zala sxva adamianTa winaaRmdeg, ganmcxadeb-
lebma, Sesabamisad, 1979 wlis 17 da 18 ianvars ganacxadi Seitanes
Tavdacvis saministroSi, raTa ecnoT pirebad, romlebic mrwamsis
gamo uars acxadebdnen samxedro samsaxuris gavlaze (ix. winamde-
bare ganaCenis me-13 punqti). maTi moTxovnebis ganxilvis procesSi
ganmcxadeblebi Tavidan agrZelebdnen samxedro movaleobaTa
Sesrulebas. Tumca ministrma Tavisi 1970 wlis 31 ivlisis dadge-
nilebiT (ibid.) ar gaaTavisufla isini samsaxuris gavlisagan. 29
ianvars b-nma de iongma, xolo 25 ianvars b-nma baljetma uari ga-
nacxades, damorCilebodnen brZanebas da monawileoba mieRoT sam-
xedro wvrTnebSi.
23. amis safuZvelze TiToeuli ganmcxadebeli dakavebuli iqna
meTauri oficris mier (samxedro kodeqsis me-7 muxli — ix. winamde-
bare ganaCenis me-15 punqti) braldebiT, romelic gulisxmobda sam-
xedro sisxlis samarTlis kodeqsis 114-e muxlis darRveviT dau-
morCileblobis gamo danaSaulis Cadenas. dakavebis safuZvels war-
moadgenda sxva mosamsaxureTa Soris disciplinis dacvis saWiroeba
imis gaTvaliswinebiT, rom batalions uaxloes xanSi mniSvnelovani
misia hqonda Sesasrulebeli libanSi.
30 ianvars b-ni de iongi da b-ni baljeti wardgnen auditeur-milita-
ir-is winaSe. 5 Tebervals auditeur-militair-idan miRebuli rCevis Sesaba-
misad meTaurma generalma isini samxedro sasamarTloSi misca sa-
marTalSi da amave dros brZana maTi gaTavisufleba (samxedro ko-
deqsis me-11 da me-14 muxlebi — ix. winamdebare ganaCenis me-16 pun-
qti). sisxlis samarTalwarmoeba SeCerebuli iqna, radganac mrwamsis
gamo samxedro samsaxuris gavlaze uaris sakiTxTan dakavSirebiT
Seqmnilma sakonsultacio kolegiam aRZra mokvleva ganmcxadebel-
Ta mier wardgenil TxovnebTan dakavSirebiT. es Txovnebi gulis-
xmobda ganmcxadebelTa aRiarebas pirebad, romlebic mrwamsis gamo
uars acxadeben samxedro samsaxuris gavlaze (kanoni samxedro sam-
saxurze mrwamsis gamo uaris Tqmis Sesaxeb, me-4 Tavis me-3 qveTavi —
ix. winamdebare ganaCenis me-13 punqti).
237
24. 7 Tebervals b-ni de iongi da b-ni baljeti wardgnen mrwamsis
gamo samxedro samsaxuris gavlaze uaris sakiTxTan dakavSirebiT
Seqmnili sakonsultacio kolegiis winaSe (ibid.). imave dRes Tavdac-
vis ministrma mianiWa maT im pirTa statusi, romlebic mrwamsis gamo
uars acxadeben samxedro samsaxuris gavlaze. da isini gaTavisuf-
lebuli iqnen samxedro samsaxuridan.
25. 8 Tebervals TiToeulma ganmcxadebelma saCivari Seitana di-
viziis meTaurTan. am saCivrebSi isini amtkicebdnen meTauri oficris
(romelmac maTi dakaveba brZana) mxridan ukanono mopyrobas. maTi
mtkicebiT, samxedro kodeqsis me-7 muxlis Sesabamisad, maT winaaR-
mdeg gamotanili gadawyvetileba arRvevda konvenciis me-5 muxlis 1
(c) da me-3 punqtebs. diviziis meTaurma 1 marts orive saCivari uaryo.
7 maiss ganmcxadeblebma konvenciis me-5 muxlze dayrdnobiT
kompensaciis moTxovniT mimarTes Tavdacvis ministrs. 25 ivliss
Tavdacvis sakiTxebSi saxelmwifo mdivnis moadgilem uaryo maTi
moTxovna im mizeziT, rom ar arsebobda araviTari safuZveli kom-
pensaciisaTvis, radgan xsenebuli garemoebisas darRveuli ar iyo
konvenciis me-5 muxlis arc erTi debuleba.
26. b-ni van den brinki iZulebiT iqna gawveuli wvevamdelis sa-
xiT 1979 wlis 20 noembers, mas Semdeg, rac registracia droulad ar
gaiara. sawvrTnel bazaze misi Camosvlis Semdeg meTaurma oficerma
ubrZana mas, gaevlo registracia da Caecva samxedro forma, razec
man uari ganacxada. iyo ra `absoluturi mowinaaRmdege~ (totaalweige-
raar), mas arasodes warudgenia moTxovna, miniWeboda im piris statu-
si, romelic mrwamsis gamo uars acxadebs samxedro samsaxuris gav-
laze (ix. winamdebare ganaCenis me-13 punqti).
27. daJinebuli uaris gamo 20 noembers ganmcxadebeli dakavebu-
li iqna misi meTauri oficris mier (samxedro kodeqsis me-7 muxli —
ix. winamdebare ganaCenis me-15 punqti), samxedro sisxlis samarTlis
kodeqsis 114-e muxlis sawinaaRmdego daumorCileblobis gamo dana-
Saulis Cadenis braldebiT. misi dakavebis safuZveli iyo sxva mosam-
saxureTa Soris disciplinis SenarCunebis saWiroeba, danaSaulis
ganmeorebis safrTxe. misi dakavebis gadawyvetileba im faqtsac iT-
valiswinebda, rom mas arasodes miumarTavs kanonisaTvis mrwamsis
gamo samxedro samsaxuris gavlaze uaris Tqmis Sesaxeb.
22 noembers b-ni van den brinki warsdga auditeur-militair-is winaSe.
26 noembers, auditeur-militair-is rCevis Sesabamisad, kompetenturma uf-
rosma oficerma is samarTalSi misca samxedro sasamarTloSi da ama-
238
ve dros gadawyvita, rom igi unda darCes patimrobaSi imave safuZ-
vliT (samxedro kodeqsis me-11, me-14 da me-7 muxlis me-2 punqti — ix.
winamdebare ganaCenis me-16 punqti).
28. 28 noembers ganmcaxdebelma Cveneba misca officier-commissaris-s
(samxedro kodeqsis 33-e muxli — ix. winamdebare ganaCenis me-17 pun-
qti). samxedro sasamarTlom daakmayofila auditeur-militair-is mier
ori dRis Semdeg Setanili moTxovna da 6 dekembers gaagrZela pa-
timrobis vada kidev 30 dRiT (samxedro kodeqsis 31-e muxli — ibid.).
sasamarTlom uaryo ganmcxadeblis Sesagebeli argumenti, romelic
exeboda dauyovnebliv gaTavisuflebas da efuZneboda konvenciis
me-5 muxlis 1 (c) da me-3 punqtebs.
SemdgomSi samxedro sasamarTlom ramdenimejer gaagrZela b-ni
van den brinkis patimroba.
29. sasamarTlo ganxilva samxedro sasamarTloSi 1980 wlis 6
Tebervals gaimarTa. 20 Tebervlis ganaCeniT samxedro sasamarTlom
msjavri dasdo b-n van den brinks da sasjelis saxiT Seufarda 18
Tvemde patimroba. winaswari patimrobis vada mosaxdel sasjelSi Ca-
iTvala.
amis Semdeg b-nma van den brinkma sapelacio saCivriT mimarTa
uzenaes samxedro sasamarTlos.
7 maiss gamarTul mosmenaze ganmcxadebelma, daeyrdno ra kon-
venciis me-5 muxlis 1 (c), me-3 da me-4 punqtebsa da me-13 muxls, moiT-
xova gaTavisufleba. uzenaesma samxedro sasamarTlom uaryo moT-
xovna, man daadgina, inter alia, rom me-5 muxlis 1-li punqti daculi iq-
na, xolo drois is monakveTi, romelic gavida 1979 wlis 20 noembri-
dan officier-commissaris-is winaSe 1979 wlis 28 noembers wardgenamde, mi-
uaxlovda me-5 muxlis me-3 punqtiT dadgenil zRvars, magram ar ga-
dauWarbebia misTvis.
19 maiss uzenaesma samxedro sasamarTlom msjavri dasdo gan-
mcxadebels da miusaja 18 TviT patimroba.
b-nma van den brinkma sakasacio saCivriT mimarTa uzenaes sasa-
marTlos.
1980 wlis 4 ivliss sasamarTloSi Setanili calke ganacxadiT man
kidev erTxel moiTxova gaTavisufleba. igi amtkicebda konvenciis
imave muxlebis darRvevas, romelTa darRvevasac qvemdgomi instanci-
is sasamarTloSi miuTiTebda. 1980 wlis 15 agvistos uzenaesma sasa-
marTlom uaryo moTxovna (Nederlandse Jurisprudentie, 1981 weli, #228).
30. b-ni van den brinki gaTavisuflebuli iqna 1980 wlis 12 noem-
bers, sasjelis ori mesamedis moxdis Semdeg.
239
samarTalwarmoeba komisiaSi
240
samarTali
I. winaswari pretenziebi
241
TloebSi zianisaTvis samarTalwarmoebis aRZvrasTan erTad SeeZlo
moeTxova samarTalwarmoebis aRZvra samxedro sasamarTloSi 1979
wlis 26 ivnisis `droebiTi debulebis~ safuZvelze, romlis Tanaxma-
dac, zogadi sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 89-e da momdevno
muxlebi SeiZleboda gamoyenebuliyo samxedro sisxlis samarTalwar-
moebisas (ix. winamdebare ganaCenis 21-e punqtis me-2 qvepunqti). da bo-
los, mTavroba acxadebda `sxva SesaZleblobis Sesaxeb, romelic moce-
muli iyo samoqalaqo kodeqsis 1401-e muxlSi,~ magram `gamorCa komisi-
as~: cixeSi myof ganmcxadebel mosamsaxures SeeZlo miemarTa 1401-e
muxlisaTvis gamartivebuli samarTalwarmoebisas raionuli sasamar-
Tlos Tavmjdomaris winaSe samoqalaqo saproceso kodeqsis 289-e da
momdevno muxlebis Sesabamisad, raTa moepovebina dauyovnebeli gaTa-
visuflebis pirobiTi brZaneba imis safuZvelze, rom misi patimroba
iyo `ukanono~ konvenciis savaraudo darRvevebis mizeziT (ix. winamde-
bare ganaCenis 21-e punqtis me-5 qvepunqti).
34. sasamarTlo gaecnoba am saxis winaswar pretenziebs im doneze,
ra donezec saxelmwifos SeeZlo maTi warmodgena komisiis winaSe ma-
Ti xasiaTis mixedviT, imis gaTvaliswinebiTac, rom garemoebebi iZle-
va amis saSualebas; Cveulebriv, es unda ganxorcieldes daSvebadobis
ganxilvis sawyis etapze. Tu es piroba ar iqna Sesrulebuli, mTavro-
bas CamoerTmeva sasamarTlosTvis winaswari pretenziis wardgenis
ufleba (ix. rogorc uaxlesi magaliTi, Corigliano-s saqmeze gamotani-
li ganaCeni, 1982 wlis 10 dekemberi, seria A #57, gv. 11, punqti 26).
1. pretenziis uaryofa
242
gorc man aRiara, ar warmoadgina, rom realuri saSualeba, romelic
gaTvaliswinebuli iyo samoqalaqo kodeqsis 1401-e muxliT, iTvalis-
winebda umTavresad ara saCivars fuladi kompensaciisaTvis, aramed
damatebiT SesaZleblobas, romelsac iZleoda xsenebuli muxli, ro-
desac gamoiyeneboda gamartivebul procedurasTan erTad. es iyo
mimarTva raionuli sasamarTlos Tavmjdomarisadmi dauyovnebeli
gaTavisuflebisaTvis winaswari brZanebis misaRebad. sasamarTloSi
gamarTuli mosmenisas mTavrobam cno, rom `am muxlis [1401] moqmede-
bis sfero~ — zianis anazRaurebis nebarTva, romlis miReba SesaZle-
belia realuri `zianisa~ da `bralis~ mtkicebis gareSe, rogorc es
gansazRvrulia am muxlis teqstSi (ix. winamdebare ganaCenis 21-e pun-
qtis me-3 qvepunqti) — `ufro farToa, vidre debuleba mianiSnebs~.
rodesac saxelmwifo cdilobs, daeyrdnos samarTlebrivi dac-
vis Sida saSualebebis amowurvis wess, mas ekisreba mtkicebis tvir-
Ti, raTa miuTiTos Sesabamis saSualebebze, romlebic ar iqna gamo-
yenebuli Sesabamisi pirebis mier (ix. inter alia, Foti and Others-is saqme-
ze gamotanili ganaCeni, 1982 wlis 10 dekemberi, seria A #56, gv. 17,
punqti 48). sasamarTlos azriT, kompensaciis moTxovna zianis Sem-
TxvevaSi da cixeSi yofnisas dauyovnebeli gaTavisuflebis moTxov-
na Tavisi arsiT sxvadasxva saSualebebia, Tumca samoqalaqo kodeq-
sis erTsa da imave muxls efuZneba. sasamarTlosTvis miuRebelia is
faqti, rom, rodesac am ukanasknel saSualebaze dayrdnoba pirve-
lad moxda 1983 wlis 22 noembers gamarTul mosmenaze, mTavroba
mxolod im arguments aviTarebda, romelic man ukve warmoadgina ko-
misiis winaSe samoqalaqo kodeqsis 1401-e muxlTan dakavSirebiT:
mTavroba amtkicebda, rom ar amowurula is saSualeba, romelic Za-
lian gansxvavdeboda komisiis mier daSvebadobis stadiaze ganxilu-
lisagan. amas garda, komisiis delegatma marTebulad aRniSna, rom
mTavrobas ecnoba ganacxadebis Sesaxeb da eTxova daSvebadobasTan
dakavSirebiT mimoxilvebis warmodgena, komisias ar exeboda imis
dadgena, iTvaliswinebda Tu ara 1401-e muxli damatebiT saSualebas,
garda imisa, rac naTlad gamomdinareobda aRniSnuli muxlidan da
rac mimoxiluli iyo mTavrobis memorandumSi (ix. mutatis mutandis ze-
moT xsenebuli Foti and Others-is saqmeze gamotanili ganaCeni).
Sesabamisad, mTavrobas CamoerTva imis mtkicebis SesaZleblo-
ba, rom b-n de iongsa da b-n baljets unda aReZraT samarTalwarmoe-
ba gamartivebuli wesiT dauyovnebeli gaTavisuflebisaTvis.
37. sasamarTloSi gamarTul zepir mosmenamde mTavrobas ar ux-
senebia arc b-ni de iongisaTvis da b-ni baljetisaTvis xelmisawvdo-
mi zemoT aRniSnuli SesaZlebloba, moeTxovaT samoqalaqo sasamar-
TloebisaTvis ganmartebiTi ganaCenis gamotana, Semdeg ki Tavdac-
243
vis ministrisTvis gagzavnili moTxovna arameterialuri zianis
anazRaurebaze. Sesabamisad, sasamarTlos reglamentis 47-e muxlis
1-li punqtis darRvevis garda (ix. winamdebare ganaCenis 33-e pun-
qti), uaryofili iqna mTavrobis winaswari pretenziac am nawilSi.
38. meore mxriv, uflebis CamorTmeva ar gavrcelda pretenziis
darCenil nawilze, romelic samoqalaqo kodeqsis 1401-e muxlis Ta-
naxmad dafuZnebuli iyo kompensaciis gadaxdis zogad wesze.
244
kompensaciis gadaxda 1401-e muxlis safuZvelze SesaZlebelia mxo-
lod miyenebuli materialuri zianisaTvis, ganmcxadeblebs ki ara-
sodes wamouyenebiaT pretenzia, rom maT ganicades materialuri
ziani konvenciis savaraudo darRvevebis Sedegad.
Sesabamisad, mTavrobam ver warmoaCina, rom es saSualeba SeiZ-
leba warmoadgendes xelmisawvdom da sakmaris saSualebas, romelic
or ganmcxadebels unda amoewura.
40. mTavrobam gamoTqva pretenzia, rom b-ni van den brinki ar Se-
iZleboda yofiliyo konvenciis me-5 muxlis me-3 da me-4 punqtebis
darRvevis msxverpli 25-e muxlis miznebisaTvis, radgan mis mier wi-
naswar patimrobaSi gatarebuli dro mTlianad CaiTvala im sasjel-
Si, romelic mas sabolood daekisra (ix. winamdebare ganaCenis 29-e
punqti). mTavrobis mtkicebiT, nebismieri periodi, romlis ganmav-
lobaSic igi SesaZloa patimrobaSi yofiliyo `ukanonod,~ gadaiqca
kanonier patimrobad, ase rom mas ar ganucdia raime ziani.
mTavrobam komisias ukve (warumateblad) warudgina es argumen-
ti daSvebadobis stadiaze, yovel SemTxvevaSi, me-5 muxlis me-3 pun-
qtTan dakavSirebiT. ase rom mas ar SeiZleba CamoerTvas amis mtkice-
bis ufleba.
41. sasamarTlos myarad dadgenili precedentuli samarTlis
Tanaxmad, 25-e muxlSi sityva `msxverpli~ aRniSnavs pirs, romelsac
konkretul SemTxvevaSi ziani adgeba moqmedebiTa Tu umoqmedobiT
da darRvevis arseboba SesaZlebelia zianis ararsebobis SemTxveva-
Sic ki; zians mniSvneloba aqvs mxolod 50-e muxlis konteqstSi (ix.
rogorc uaxlesi magaliTi zemoxsenebuli Corigliano-s saqmeze ga-
motanili ganaCeni, seria A #57, gv. 12, punqti 31). Sesabamisad, sasje-
lis CaTvla, principSi, ar arTmevs ganmcxadebels savaraudo
`msxverplis~ statuss 25-e muxlis mniSvnelobiT, me-5 muxlis me-3 da
me-4 punqtebis darRvevisaTvis, es aris sakiTxi, romelic mxedvelo-
baSi unda iqnes miRebuli mxolod im mizniT, rom Sefasebuli iqnes
ganmcxadeblis mier gancdili zianis xarisxi (ix. mutatis mutandis,
Eckle-s saqmeze gamotanili ganaCeni, 1982 wlis 15 ivlisi, seria A #51,
gv. 30, punqti 66, da masSi moxseniebuli magaliTebi). pozicia SesaZ-
loa sxvagvari yofiliyo im SemTxvevaSi, Tu sasjelis CaTvla daem-
yareboda erovnuli sasamarTloebis mier imis aRiarebas, rom adgi-
li hqonda konvenciis darRvevas (ibid.). Tumca winamdebare saqmeSi
samxedro sasamarTlom, uzenaesma samxedro sasamarTlom da uzena-
245
esma sasamarTlom uaryves b-ni van den brinkis argumenti konvenci-
asTan dakavSirebiT (ix. winamdebare ganaCenis 28-e da 29-e punqtebi).
Sesabamisad, radgan b-ni van den brinki uSualod ganicdida im
zemoqmedebas, romelTan dakavSirebiTac igi amtkicebda, rom es iyo
me-5 muxlis me-3 da me-4 punqtebis darRveva, mas SeuZlia gamoTqvas
pretenzia, rom aris `msxverpli~ 25-e muxlis mniSvnelobiT.
246
xedro sasamarTlos winaSe samarTalSi micemis stadiaze nabrZanebi
iyo kompetenturi ufrosi oficris mier samxedro kodeqsis me-14
muxlis Tanaxmad, imave safuZvelze (ix. winamdebare ganaCenis me-16
da 27-e punqtebi).
ganmcxadeblebs arasdros uaryviaT, rom isini safuZvlianad
iqnen eWvmitanilni danaSaulis CadenaSi, saxeldobr, samxedro ko-
deqsis 114-e muxlis sawinaaRmdego daumorCileblobaSi da rom es
eWvi arsebobda patimrobis mTliani periodis ganmavlobaSi. Tumca
isini amtkicebdnen, rom mxolod eWvis arseboba ar aris sakmarisi
garkveuli drois gasvlis Semdeg patimrobis gagrZelebis brZanebi-
saTvis. maTi mtkicebiT, safuZveli, romlis Tanaxmadac ganxorci-
elda maTTvis Tavisuflebis aRkveTa samxedro kodeqsis me-7 da me-
14 muxlebis Sesabamisad, anu sxva mosamsaxureTa Soris disciplinis
SenarCunebis saWiroeba, warmoadgenda im aRmkveTi politikis na-
wils, romelic ar iyo dakavSirebuli eWvmitanilsa Tu Cadenil da-
naSaulTan. ganmcxadeblebma miuTiTes TviTnebobis riskze da daas-
kvnes, rom radgan es safuZveli ar iyo me-5 muxlis 1-li punqtis Ca-
monaTvalSi, kerZod ki (c) qvepunqtSi, maTi Tavisuflebis aRkveTa ar
iyo gamarTlebuli am debulebiT.
44. sasamarTlom ar miiRo es mosazreba. rogorc es komisiis mi-
er iqna aRniSnuli (ix. moxsenebis 76-e punqti), me-5 muxlis 1-li (c)
punqti gansazRvravs sam alternatiul garemoebas, romelTa dro-
sac SesaZlebelia piris dakaveba kompetenturi sasamarTlo orga-
nos winaSe wardgenis mizniT. am garemoebebs Soris aris samarTal-
darRvevis Cadenis safuZvliani eWvi (ix. Lawless-is saqmeze gamotani-
li ganaCeni, 1961 wlis 1 ivlisi, seria A #3, gv 51-52, punqti 14). sxva
mosamsaxureebs Soris disciplinis SenarCunebis saWiroebis damate-
biT pirobad gadaqceviT samxedro kodeqsis me-7 da me-14 muxlebi
konvenciis me-5 muxlis 1-l punqtSi CamoTvlili garemoebebis dama-
tebiT pirobas ki ar ayalibeben, aramed damatebiT moTxovnas, rome-
lic unda dakmayofildes, niderlandebis kanonmdeblobis Tanax-
mad, manamde, sanam mosamsaxure moTavsebuli an datovebuli iqneba
patimrobaSi danaSaulis CadenaSi eWvis gamo. sakmarisia Tu ara eWvi
kanonis Tanaxmad nabrZanebi winaswari patimrobis gagrZelebis
brZanebisaTvis, ganisazRvreba ara me-5 muxlis 1-li (g) punqtiT, ro-
gorc aseTiT, aramed me-5 muxlis me-3 punqtiT (ix. Stögmüller-is saqme-
ze gamotanili ganaCeni, 1969 wlis 10 noemberi, seria A #9, gv. 40,
punqti 4). swored me-5 muxlis me-3 punqtis (romelic Seadgens erT
mTlianobas 1-l (g) punqtTan) (ix. Schiesser-is saqmeze gamotanili ga-
naCeni, 1979 wlis 4 dekemberi, seria A #34, gv. 12, punqti 29 da masSi
moxseniebuli sxva magaliTebi) daniSnulebaa, moTxovnili iqnes pi-
247
robiTi gaTavisufleba maSin, rodesac patimroba aRar aris saWiro
(magaliTad ix. zemoxsenebuli Stögmüller-is saqmeze gamotanili gana-
Ceni, gv. 39, punqti 3).
da bolos, sasamarTlo ver xedavs veraviTar miniSnebas im mtki-
cebulebaSi, rom romelime ganmcxadeblisaTvis Tavisuflebis aR-
kveTa iyo `ukanono~ — da, aqedan gamomdinare, Seusabamo me-5 mux-
lTan — im TvalsazrisiT, rom iyo TviTneburi an SeuTavsebadi me-5
muxlis 1-l (g) punqtSi CamoTvlil SezRudvaTa mizanTan (ix. inter alia,
Winterwerp-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1979 wlis 24 oqtomberi,
seria A #33, gv. 16, 17-18 da 19-20, punqtebi 37, 39 da 45).
zemoxsenebulidan gamomdinare, winamdebare saqmeSi ar iqna
dadgenili me-5 muxlis 1-li punqtis darRveva.
248
Tlos mosamarTle an prokuraturis ganyofilebaSi momsaxure Ta-
namdebobis piri (du sige ou du parquet — ibid., gv. 12, punqti 28) — `unda
...iTvaliswinebdes im garantiebs, romlebic Seefereba `sasamar-
Tlo~ Zalauflebas da romlebic miniWebuli aqvs mas kanoniT~ (ibid.,
gv. 13, punqti 30). sasamarTlom Tavisi daskvnebi Semdegnairad Seaja-
ma (ibid., gv. 13-14, punqti 31):
`... `moxele~ ar aris `mosamarTlis~ analogi, magram mas gaaCnia
am ukanasknelis garkveuli atributebi, rac gulisxmobs imas, rom
igi unda akmayofilebdes garkveul pirobebs, romelTagan TiToeu-
li warmoadgens garantias dakavebuli pirisaTvis.
pirveli aseTi piroba aris damoukidebloba aRmasrulebeli xe-
lisuflebisagan da mxareebisagan. ... es ar niSnavs, rom `moxele~ ar
SeiZleba garkveulwilad emorCilebodes sxva mosamarTleebs an mo-
xeleebs, magram im pirobiT, Tu isinic sargebloben analogiuri da-
moukideblobiT.
damatebiT unda iTqvas, rom me-5 muxlis me-3 punqtSi aris ro-
gorc proceduruli, ise arsebiTi xasiaTis moTxovna. proceduru-
li moTxovna avaldebulebs `moxeles~, piradad mousminos mis wina-
Se wardgenil pirs...; arsebiTi moTxovna akisrebs mas valdebulebas,
ganixilos garemoebebi, romlebic metyvelebs patimrobis Sefarde-
bis sasargeblod da sawinaaRmdegod, kanonier pirobaze miTiTebiT
gadawyvitos, arsebobs Tu ara mizezebi patimrobis gamarTlebisaT-
vis da Tu aseTi mizezebi ar arsebobs, brZanos gaTavisufleba...~
rac Seexeba arsebiT moTxovnas, sasamarTlom ukve ganmarta saq-
meSi Ireland v. the United Kingdom, rom internirebis sakiTxebTan dakav-
Sirebuli sakonsultacio komiteti ar warmoadgens kompetentur
organos, romelic Seesabameba me-5 muxlis me-3 punqtis debulebebs,
radgan mas ar gaaCnia uflebamosileba, brZanos gaTavisufleba (1978
wlis 18 ianvris ganaCeni, seria A #25 gv. 76, punqti 199).
48. Sesabamisi erovnuli kanonmdeblobis pirobebis Tanaxmad,
samarTalSi micemamde auditeur-militair-s ar gaaCnda uflebamosileba,
ebrZanebina ganmcxadebelTa gaTavisufleba: samxedro kodeqsis me-
11 muxli mas aniWebda mxolod sagamoZiebo da rCevebis micemis
rols, romelic Semofargluli iyo samarTalSi micemis sakiTxiT
(ix. winamdebare ganaCenis me-16 punqtis 1-li qvepunqti). Tumca es aS-
kara SezRudva kanonSi, mTavrobis mtkicebiT, aRqmuli unda iqnes
moqmedi praqtikis gaTvaliswinebiT. am praqtikis mixedviT rCeva
vrceldeboda patimrobis sakiTxze da mas ganuxrelad icavda samar-
TalSi mimcemi oficeri (ix. winamdebare ganaCenis me-16 punqtis bo-
lo qvepunqti). mTavrobis TqmiT, es `standartuli procedura~ niS-
navda, rom auditeur-militair-ma faqtobrivad gadawyvetileba miiRo, vi-
249
naidan misi rCeva, daepatimrebina Tu ara, aRqmuli iyo rogorc `sa-
valdebulo rekomendacia~ gadawyvetilebis formaluri uflebamo-
silebis mqone oficris mxridan. jamSi, mTavroba amtkicebda rom
`arss upiratesoba unda gaaCndes formasTan mimarTebaSi~.
sasamarTlo xazs usvams mTavrobis gancxadebas, rom es `stan-
dartuli procedura~ SemoRebuli iqna konvenciasTan Sesabamiso-
bis mizniT, sanam moxdeboda samxedro kodeqsis sruli gadasinjva.
miuxedavad amisa, sasamarTlos, komisiis msgavsad (ix. moxsenebis 85-
e punqti), ar SeuZlia miiRos mTavrobis argumentacia. konvenciis
uflebebis dadgenisas saWiroa erTi SexedviT danaxulis an gamoye-
nebuli gamonaTqvamiT warmoCenilis miRma ganWvreta da yuradRebis
gamaxvileba situaciis realobaze (ix. magaliTad me-5 muxlis 1-l
punqtTan dakavSirebiT zemoxsenebuli Van Droogenbroeck-is saqmeze
gamotanili ganaCeni, seria A #50, gv. 20, punqti 38). Tumca forma-
luri, aSkara moTxovnebi, romlebic moxseniebulia `samarTalSi~,
Zalian mniSvnelovania sasamarTlo Zalauflebis mqone im organos
gansazRvrisas, romelsac ufleba aqvs, miiRos gadawyvetileba ada-
mianis Tavisuflebis sakiTxTan dakavSirebiT, Tu gaviTvaliswinebT,
rom demokratiul sazogadoebaSi am organom xalxSi ndoba unda
warmoSvas (ix. mutatis mutandis, Piersack-is saqmeze gamotanili ganaCeni,
1982 wlis 1 oqtomberi, seria A, #53, gv. 14, punqti 30 (a)). “auditeur-mi-
litair”-is da im oficrebis mimarT, romlebic samarTalSi aZlevdnen
mosamsaxureebs, ar arsebobda oficialuri direqtiva an Tundac mi-
TiTeba, samxedro kodeqsi amgvarad ganemartaT. iyo mxolod moqme-
di Sida praqtika, romelic arasavaldebulo xasiaTisaa da SeiZleba
am praqtikidan nebismier dros marTlzomierad gadaxveva. es ar aris
sakamarisi imisaTvis, rom warmoadgende organos, romelsac `kano-
ni~ aniWebs me-5 muxlis me-3 punqtiT gansazRvruli aucilebeli `sa-
samarTlo uflebamosilebis~ ganxorcielebis ufleba (ix. Schiesser-
is saqmeze gamotanili ganaCenis nawyvetis bolo nawili, romelic
warmodgenilia winamdebre ganaCenis 47-e punqtSi).
49. amas garda, auditeur-militair ar sargeblobs im saxis damouki-
deblobiT, rasac moiTxovs me-5 muxlis me-3 punqti. miuxedavad sam-
xedro xelisuflebisagan damoukideblobisa, igive auditeur-militair Se-
iZleba mowodebuli yofiliyo, raTa ganexorcielebina sagamoZiebo
organos funqciebi saqmis samxedro sasamarTlosaTvis gadacemis
Semdeg (samxedro kodeqsis 126-e muxlis 1-li punqti). amgvarad, igi
aqtiurad aRmoCndeboda CarTuli da gaxdeboda sisxlis samarTal-
warmoebis mxare, romelic SemdgomSi aRiZvreboda im mosamasaxuris
winaaRmdeg, romlis patimrobasTan dakavSirebiTac auditeur-militair
iZleoda rCevas samarTalSi micemamde. jamSi, auditeur-militair ar SeiZ-
250
leba iyos `damoukidebeli mxareebisagan~ (ix. Schiesser-is saqmeze ga-
motanili ganaCenis nawyvetis bolo nawili, romelic warmodgeni-
lia winamdebre ganaCenis 47-e punqtSi) am winaswar etapze, radgan Se-
saZlebelia gaxdes samarTalwarmoebis erT-erTi mxare procesis
Semdgom etapze (ix. Duinhof and Duijf-is saqmeze gamotanili ganaCeni,
seria A #79, punqti 38).
50. Sesabamisad, ganmcxadebelTa saqmeSi auditeur-militair-is winaSe
ganxorcielebuli procedura ar iZleoda im garantiebs, romleb-
sac moiTxovs me-5 muxlis me-3 punqti.
251
ebebSi, Tundac im SemTxvevaSi, Tu gaviTvaliswinebT samxedro cxov-
rebisa da marTlmsajulebis simkacres (ix. Engel and Others-is saqmeze
gamotanili ganaCeni, 1976 wlis 8 ivnisi, seria A #22 gv. 23, punqti
54), sasamarTlo Tvlis, rom xsenebuli intervalebi ar SeiZleba Se-
esabamebodes `dauyovneblobis~ moTxovnas. ase rom, b-ni de iongi da
b-ni baljeti ar yofilan maTi cixeSi yofnis dros uzrunvelyo-
filni me-5 muxlis me-3 punqtiT garantirebuli uflebis dacviT.
53. sasamarTlo analogiur daskvnamde midis b-n van den brin-
kTan dakavSirebiTac: im droisaTvis, rodesac igi mieca samarTalSi
— misi dakavebidan 6 dRis Semdeg (ix. winamdebare ganaCenis 27-e pun-
qti), me-5 muxlis me-3 punqtiT dadgenili sazRvrebi gadaWarbebuli
iqna. vinaidan es TavisTavad sakmarisia me-5 muxlis me-3 punqtTan Se-
usabamobis dasadgenad, aRar aris saWiro mis saqmeSi arsebuli Sem-
dgomi proceduris ganxilva.
3. daskvna
252
winamdebare ganaCenis 23-e da 28-e punqtebi), aucilebeli aRar iyo
msjelobis warmarTva me-5 muxlis me-4 punqtTan dakavSirebul pre-
tenziaze.
57. sasamarTlo ver daarwmuna xsenebulma argumentma. is proce-
dura, romelic ganxorcielda piris `kompetenturi sasamarTlo or-
ganos~ winaSe wardgenis mizniT, me-3 punqtisa da 1-li (c) punqtis er-
Tobliobis Sesabamisad, SesaZloa garkveulwilad ar Seesabamebodes
me-4 punqts. magaliTad, rodesac procedura bolovdeba `sasamar-
Tlos~ mier miRebuli gadawyvetilebiT, romelic brZanebs an adas-
turebs pirisaTvis Tavisuflebis aRkveTas, am pirvelad gadawyveti-
lebaSi igulisxmeba kanonierebis kontroli sasamarTlos mxridan,
rac moTxovnilia me-4 punqtiT (ix. De Wilde, Ooms and Versyp-is saqmeze
gamotanili ganaCeni, 1971 wlis 18 ivnisi, seria A #12, gv. 40, punqti
76, da zemoxsenebuli Van Droogenbroeck-is saqmeze gamotanili ganaCe-
ni, seria A # 50, gv. 23, punqtebi 44-45). Tumca me-5 muxlis me-4 pun-
qtiT dadgenili garantia gansxvavdeba me-3 punqtiT uzrunvelyofi-
li garantiebisagan da emateba am garantiebs. sasamarTlom uwindel
SemTxvevebSi ramdenimejer ganixila, warmoadgenda Tu ara erTi da
igive faqtebi me-3 da me-4 punqtebis erTdroul darRvevas, Tumca
arasodes gaukeTebia miniSneba imaze, rom ar SeiZleba maTi erTdro-
uli misadageba (ix. Neumeister-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1968
wlis 27 ivnisi, seria A #8, gv. 36-41 da 43-44, punqtebi 3-15 da 22-25;
Matznetter-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1969 wlis 10 noemberi, seria
A #9, gv. 31-35, punqtebi 2-13; aseve zemoxsenebul saqmeze “Ireland v. the
United Kingdom” gamotanili ganaCeni, seria A #25 gv. 75-77, punqtebi
199-200). winamdebare saqmeSi sasamarTlo ver xedavs veraviTar mi-
zezs, raTa es ori punqti erTdroulad ar iqnes misadagebuli.
58. samarTlebrivi dacvis is ori saSualeba, romlebsac mTav-
roba me-5 muxlis me-4 punqtTan dakavSirebiT daeyrdno, iyo samxed-
ro kodeqsis me-13 da 34-e muxlebis Tanaxmad xelmisawvdomi saSua-
lebebi.
me-13 muxli, romelic gamoiyeneba samarTalSi micemamde perio-
dis ganmavlobaSi, nebas rTavs eWvmitanil mosamsaxures, romelic
winaswar patimrobaSi imyofeba 14 dRis ganmavlobaSi, TxovniT mi-
marTos samxedro sasamarTlos, raTa daadginos vada, romlis gan-
mavlobaSic meTaurma generalma unda gadawyvitos, erTi mxriv, war-
marTos Tu ara saqme sasamarTloSi, xolo, meore mxriv, gaauqmos Tu
ara patimrobis brZaneba (ix. winamdebare ganaCenis punqti 15). im faq-
tma, rom es saSualeba ar SeiZleboda gamoyenebuliyo dakavebidan
sul mcire 14 dRe, SeuSala xeli ganmcxadeblebs, moepovebinaT
`swrafi~ gadawyvetileba, im SemTxvevaSic ki, Tu gaviTvaliswinebT
253
samxedro cxovrebisa da marTlmsajulebis simkacres (ix. Engel and
Others-is saqmeze gamotanili ganaCeni, seria A #22 gv. 23, punqti 54).
samarTalSi micemis Semdeg da sasamarTlo ganxilvis dawyebamde
34-e muxli nebas rTavs patimrobaSi myof mosamsaxures, gaTavisuf-
lebis TxovniT mimarTos samxedro sasamarTlos (ix. winamdebare ga-
naCenis me-17 punqtis me-2 qvepunqti). winamdebare saqmeSi sadavo ar
gamxdara is faqti, rom samxedro sasamarTlo SesaZloa miCneuli iq-
nes `sasamarTlod~ me-5 muxlis me-4 punqtis miznebisaTvis, im Tval-
sazrisiT, rom igi sargeblobs saWiro damoukideblobiT da uzrun-
velyofs sakmaris procesualur garantiebs, romlebic Seesabameba
gansaxilveli Tavisuflebis aRkveTis kategorias (ix. zemoT warmod-
geniil De Wilde, Ooms and Versyp-is saqmeze gamotanili ganaCeni, seria
A #12, gv. 41-42, punqti 76 da 78). garda amisa, samxedro kodeqsis 34-e
muxls SeuZlia praqtikaSi uzrunvelyos `swrafi~ gadawyvetilebis
gamotana, rac damokidebulia imaze, Tu ra siswrafiT xorcieldeba
samarTalSi micema calkeul garemoebebSi. b-ni de iongi samarTalSi
micemamde winaswar patimrobaSi iyo 7 dRe, b-ni baljeti — 11 dRe, xo-
lo b-ni van den brinki — 6 dRe (ix. winamdebare ganaCenis punqtebi 23
da 27) da, aqedan gamomdinare, ver isargebles samarTlebrivi dacvis
Sida saSualebiT. sasamarTlos azriT, Tundac Tu gaviTvaliswinebT
samxedro cxovrebisa da marTlmsajulebis simkacresa da Tavisebu-
rebas, sasamarTloze xelmisawvdomobis ararsebobis xangrZlivobam
TiToeul saqmeSi CamoarTva ganmcxadeblebs maTi patimrobis kanoni-
erebis gansaxilvelad samarTalwarmoebis `swrafad~ aRZvris ufle-
ba. b-ni de iongi da b-ni baljeti gaTavisuflebul iqnen samarTalSi
micemis Semdeg, xolo b-nma van den brinkma, miuxedavad imisa, rom pa-
timrobaSi darCa, ar gamoiyena Sansi, samarTalSi micemis Semdeg eca-
da gaTavisufleba samxedro kodeqsis 34-e muxlze dayrdnobiT. Tum-
ca es garemoebebi ar cvlis zemoxsenebul daskvnas, radgan TiToeul
saqmeSi me-5 muxlis me-4 punqtis darRveva ukve momxdari iyo manamde,
sanam ganmcxadebels xeli miuwvdeboda samarTlebrivi dacvis saSua-
lebaze samxedro sasamarTlos winaSe.
59. daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom TiToeul saqmeSi adgi-
li hqonda me-5 muxlis me-4 punqtis darRvevas.
254
Rvruli maTi Tavisuflebis uflebis savaraudo darRvevasTan da-
kavSirebiT. Sesabamisad, maTi mtkicebiT, adgili hqonda me-13 mux-
lis darRvevas. aRniSnuli debulebis Tanaxmad:
`yvelas, visac daerRva am konvenciiT gaTvaliswinebuli ufle-
bebi da Tavisuflebebi, aqvs samarTlebrivi dacvis efeqtiani saSua-
leba saxelmwifo xelisuflebis winaSe, miuxedavad imisa, rom es
darRveva Cadenilia pirTa mier samsaxurebrivi uflebamosilebis
ganxorcielebisas.~
ganmcxadeblebi ar amtkicebdnen amas sasamarTlos winaSe, isini
daeTanxmnen komisiis mosazrebas, rom saWiro aRar iyo saqmis gan-
xilva me-13 muxlis darRvevis TvalsazrisiT im daskvnis gamo, rome-
lic gamotanili iqna lex specialis me-5 muxlis me-4 punqtTan mimarTe-
baSi.
me-5 muxlis me-4 punqtTan dakavSirebiT Tavisi daskvnis gaTva-
liswinebiT sasamarTloc ar Tvlis saWirod am garemoebebSi ganixi-
los, adgili hqonda Tu ara me-13 muxlis naklebad mkacr moTxovna-
Ta darRvevas (ix. mutatis mutandis, zemoxsenebul De Wilde, Ooms and
Versyp-is saqmeze gamotanili ganaCeni, seria A #12, gv. 46, punqti 95).
255
praqtikas, gamowveuli iyo im gansakuTrebuli daniSnulebiT, rome-
lic maT batalions libanSi daekisra.
62. ganmcxadebelTa pretenzia ufro maTi moTxovnebis (iseT pi-
rebad cnobis Taobaze, romlebic mrwamsis gamo uars acxadeben sam-
xedro samsaxuris gavlaze) ganxilvasTan aris dakavSirebuli, vidre
maTTvis Tavisuflebis aRkveTis winaaRmdeg. marTlac, pretenziis es
pirveli nawili dakavSirebuli iyo maTi patimrobis wina periodTan.
amis gamo SeiZleba kiTxvis qveS davayenoT, Tu ra doneze Seexo dis-
kriminacia konvenciiT gansazRvruli uflebebiT sargeblobas. rac
ar unda iyos, gasaCivrebuli damokidebuleba, Tavad ganmcxadebelTa
TqmiT, gamowveuli iyo gansakuTrebuli misiiT, romelic daekisra
maT batalions libanSi gaero-s qvedanayofis saxiT. sasamarTlos az-
riT, im SemTxvevaSic ki, Tu miviCnevdiT, rom gansxvaveba iqna gakeTe-
buli ganmcxadeblebsa da sxva msgavsi Tanamdebobis mosamsaxureebs
Soris, mosalodneli misia da arsebuli garemoebebi iZleoda obieq-
tur da gonivrul gamarTlebas (ix. Belgian Linguistic-is saqmeze gamota-
nili ganaCeni, seria A #6, gv. 34, punqti 10 da Marckx-is saqmeze gamo-
tanili ganaCeni, 1979 wlis 13 ivnisi, seria A #31, gv 15-16, punqti 32).
Sesabamisad, adgili ar hqonia me-14 muxlisa da me-5 muxlis er-
Tobliv darRvevas.
256
fos kanonieri organos mier miRebuli gadawyvetileba an ganxorci-
elebuli RonisZieba mTlianad an nawilobriv arRvevs ... konvencii-
dan warmoSobil valdebulebebs da Tuki xsenebuli mxaris Sidasa-
xelmwifoebrivi samarTali iZleva am gadawyvetilebis an RonisZie-
bis Sedegebis mxolod nawilobrivi anazRaurebis SesaZleblobas,
sasamarTlo gadawyvetilebam, saWiroebis SemTxvevaSi, unda miani-
Wos dazaralebul mxares samarTliani dakmayofileba.~
samive ganmcxadebelma moiTxova samarTliani dakmayofileba
100 holandiuri guldenis kompensaciis saxiT TiToeuli im dRisaT-
vis, romelsac sasamarTlo miiCnevda ukanono patimrobad konvenci-
is me-5 muxlis Tanaxmad.
mTavroba, Tavis mxriv, acxadebda, rom b-n de iongTan da b-n
baljetTan dakavSirebiT igi `cnobda 100 guldeniT kompensacias
patimrobis TiToeuli ukanono dRisaTvis~. rac Seexeba b-n van den
brinks, mTavroba amtkicebda, rom `ukanono patimrobis~ nebismieri
periodi kompensirebuli iqna sasjelis vadaSi winaswari patimrobis
vadis CaTvliT (ix. winamdebare ganaCenis punqti 29) da rom es warmo-
adgenda sakmaris dakmayofilebas konvenciis darRveviT miyenebuli
zianisaTvis.
65. sasamarTlom daaskvna, rom sadavo Tavisuflebis aRkveTa
TiToeul saqmeSi SesabamisobaSi iyo me-5 muxlis 1-l punqtTan (ix.
winamdebare ganaCenis punqtebi 42-44), magram Sesrulebuli ar iqna
me-3 da me-4 punqtebis moTxovnebi (ix. winamdebare ganaCenis punqte-
bi 45-54 da 55-59). ar SeiZleba damajereblad iTqvas, rom ganmcxadeb-
lebi SesaZloa patimrobidan gaTavisuflebuliyvnen Tavis droze
an vadaze adre im SemTxvevaSi, Tu isargeblebdnen xsenebuli ori
punqtis garantiebiT (ix. Artico-s saqmeze gamotanili ganaCeni, 1980
wlis 13 maisi, seria A #37 gv. 20, punqti 42). yovel SemTxvevaSi, Ti-
Toeulma ganmcxadebelma dakarga Sansi, `dauyovnebliv~ Tu `swra-
fad~ ganxorcielebuliyo kontroli mis patimrobaze. gamomdinare
iqidan, rom ar arsebobda Sesabamisi garantiebi, ganmcxadeblebs un-
da ganecadaT garkveuli aramaterialuri ziani, romelic mTlianad
ar anazRaurdeba mxolod imiT, rom dadgindeba darRveva, an Tundac
imiT, rom b-n van den brinkis saqmeSi winaswari patimrobis vada pa-
timrobis vadad CaiTvala (ix. mutatis mutandis, Van Droogenbroeck-is saq-
meze gamotanili ganaCeni, 1983 wlis 25 aprili, seria A #63, gv. 7,
punqti 13). arsebuli garemoebebis gaTvaliswinebiTa da wamoyenebu-
li pretenziebis mxedvelobaSi miRebiT, sasamarTlom ver aRmoaCina
mizezi, Tu ratom unda ganasxvavos sami ganmcxadebeli erTmaneTisa-
gan. sasamarTlo TiToeul ganmcxadebels 50-e muxlis Sesabamisi sa-
marTliani dakmayofilebis saxiT aniWebs 300 holandiur guldens.
257
zemoxsenebulidan gamomdinare, sasamarTlo erTxmad
258
golderi gaerTianebuli
samefos winaaRmdeg
Golder v. the United Kingdom
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo
imsjela ra ganmartoebiT,
sasamarTlom gadawyvita:
procedura
261
Tan dakavSirebiT. 1973 wlis 12 oqtombris brZanebiT palatis prezi-
dentma gadawyvita, rom mTavrobam warmoadginos sakuTari memoran-
dumi 1974 wlis 31 ianvramde, xolo delegatebs ganesazRvroT memo-
randumis warmodgenis vada mTavrobis mier memorandumis warmodge-
nidan ori Tvis vadaSi. palatis prezidentma aseve miuTiTa regis-
trators, raTa am ukanasknels delegatebisaTvis miemarTa TxovniT,
warmoedginaT sasamarTlosTvis umTavresi dokumentebi moxseneba-
Si mocemuli CamonaTvalidan. xsenebuli dokumentebi sasamarTlos
samdivnom 17 oqtombers miiRo.
mogvianebiT prezidentma gaagrZela memorandumebis wardgenis
vadebi mTavrobis warmomadgenlisaTvis 1974 wlis 6 martamde, xolo
delegatebisaTvis — jer 6 ivnisamde, Semdeg ki 26 ivlisamde (1974
wlis 21 ianvris, 9 aprilisa da 5 ivnisis brZanebebi). sasamarTlos re-
gistraturam mTavrobis memorandumi miiRo 1974 wlis 6 marts, xo-
lo komiisiisa — ganmcxadeblis warmomadgenlis mimoxilvebTan er-
Tad 26 ivliss.
6. palata ganmartoebiT Seikriba 1974 wlis 7 maiss. ser jerald
fiTsmorisma, romelic arCeuli iqna sasamarTlos wevrad 1974 wlis
ianvarSi ser hamfri valdokis nacvlad, daikava Tavisi adgili sasa-
marTloSi, rogorc britaneTis mxridan arCeulma mosamarTlem (kon-
venciis 43-e muxli da reglamentis 2 muxlis me-3 punqtis Tanaxmad).
imave dRes palatam ,,mxedvelobaSi miiRo ra is faqti, rom saqme
wamoWris seriozul sakiTxs, romelic gavlenas axdens konvenciis
ganmartebaze,~ gadawyvita, saqme gansaxilvelad plenaruli sasa-
marTlosTvis gadaeca.
sasamarTlos axalma prezidentma b-nma g. baladore palierim
daikava prezidentis Tanamdeboba.
7. mTavrobis warmomadgenelTan da komisiis delegatebTan kon-
sultaciis Semdeg sasamarTlos prezidentma 1974 wlis 6 agvistos
brZanebiT gadawyvita, rom saqmis zepiri mosmena daniSnuliyo 11 oq-
tombrisaTvis.
8. sajaro mosmena gaimarTa strasburgSi, adamianis uflebaTa
SenobaSi, 1974 wlis 11 da 12 oqtombers.
mTavrobis saxeliT:
262
ser frensis veleti, mefis advokati, dedoflis advokati, lon-
donis samefo kolejis saerTaSoriso samarTlis profesori,
warsulSi sagareo saqmeTa saministros iuridiuli mrCeveli,
faqtebi
263
lebi da ganacxada, rom `frezeri gahkioda... frapi, nunani da sxva pa-
timari, romelic me Sesaxedavad vici, vgoneb, misi gvari golderia ...
gametebiT mirtyamdnen.~
12. 26 oqtombers golderi da is pirebi, romlebic eWvmitanil-
ni iyvnen areulobaSi monawileobaSi, patimrebis ZiriTadi jgufisa-
gan ganacalkeves. 28 da 30 oqtombers golderi policiis oficrebma
dakiTxes. meore dakiTxvis dros mas Seatyobines, rom igi eWvmitani-
li iyo policiis oficerze TavdasxmaSi da gaafrTxiles, rom: `faq-
tebze dayrdnobiT ganxiluli iqneba mis winaaRmdeg gamoZiebis war-
marTvis mizanSewonilobis sakiTxi cixis oficerze Tavdasxmisa da
sxeulis dazianebisaTvis~.
13. 25 oqtombersa da 1 noembers golderma parlamentis wevrs,
xolo 1969 wlis 4 noembers ufros konstebls gaugzavna werilebi,
romlebSic aRwerda 24 oqtombers momxdar areulobasa da im usia-
movnebebs, romlebsac xsenebuli areulobis Sedegad waawyda; cixis
mmarTvelma SeaCera es werilebi im motiviT, rom golderma ar daaye-
na es sakiTxi im nebadarTuli arxebis meSveobiT, romlebic mas gaaC-
nda adre.
14. meore gancxadebaSi, romelic gakeTda 1969 wlis 5 noembers,
leirdma Semdegnairad daazusta adre gakeTebuli gancxadeba:
`rodesac patimari golderi vaxsene, me vTqvi: `vgoneb, es iyo
golderi, romelic iqve iyo frezerTan, freipTan da nunanTan er-
Tad maSin, rodesac isini Tavs damesxnen~.
`Tuki es golderi iyo, me ki aSkarad maxsovs, rom davinaxe igi im
pirTa jgufSi, romlebic yvirodnen da arRvevdnen marTlwesrigs,
me ar var darwmunebuli, rom man Cemze Tavdasxma ganaxorciela.~
`mogvianebiT, rodesac nunanma da freipma Semipyres, frezeric
iq iyo, magram ar maxsovs, vin iyo sxva patimari, Tumca iq iyo ramde-
nime, romelTagan erT-erTi gansakuTrebulad gamoirCeoda, magram
me ar SemiZlia misi dasaxeleba.~
7 noembers cixis sxva oficerma gaakeTa gancxadeba, rom
`...buntis Ramis umetesi nawili gavatare televizoris oTaxSi
im patimrebTan erTad, romlebic ar monawileobdnen areulobaSi.
golderi (740007) imyofeboda oTaxSi CemTan erTad da, ramdena-
dac vici, ar miuRia buntSi monawileoba. misi iq yofna SesaZlebelia
daadasturos oficermac ... romelic garedan axorcielebda Cvens
meTvalyureobas~.
golderi imave dRes daabrunes Tavis sakanSi.
15. am dros cixis administracia ganixilavda sxvadasxva gancxade-
bebs da 10 noembers moamzada im braldebaTa sia, romlebic unda waye-
nebodaT patimrebs, maT Soris, golders, cixis disciplinis darRve-
264
visaTvis. amasTan dakavSirebuli Canaweri Setanili iqna golderis pi-
rad saqmeSi. sabolood mas araviTari aseTi braldeba ar wauyenes da
pirad saqmeSi Setanil Canawerzec gakeTda SeniSvna — `braldeba ar wa-
eyena~. xsenebuli Canawerebi amoRebuli iqna patimris piradi saqmidan
1971 wels komisiis mier ganmcxadeblis saqmis ganxilvis dros.
16. 1970 wlis 20 marts golderma peticiiT mimarTa Sinagan saq-
meTa ministrs. peticiaSi man moiTxova sxva cixeSi gadayvana da, amas-
Tanave, ganacxada:
`me mesmis, rom oficer leirdis mier gakeTebuli gancxadeba,
romelic SecdomiT mdebs brals 24 oqtombris movlenebSi monawi-
leobaSi, Setanilia Cems pirad saqmeSi. veWvob, rom swored am gan-
cxadebis gamo ar ganixila adgilobrivma kompetenturma kolegiam
Cemi vadamde adre gaTavisuflebis sakiTxi~.
`umorCilesad gTxovT, momceT nebarTva, moveTaTbiro Cems ad-
vokats, raTa aRvZra samoqalaqo sarCeli ciliswamebis kuTxiT am
gancxadebasTan mimarTebaSi... amavdroulad, mogmarTavT TxovniT,
neba daerTos magistrators (SezRuduli uflebebis mqone mosamar-
Tle) q-n g.m. biSops, Caataros Cemi piradi saqmis damoukidebeli Ses-
wavla. Tuki igi damarwmunebs, rom zemoxsenebuli gancxadeba Cemi
piradi saqmis Semadgeneli nawili ar aris, me Tanaxma var, vaRiaro,
rom ciliswamebas ar moutania CemTvis materaluri zarali, garda im
ori kvirisa, romelic gavatare gancalkevebul sakanSi, ase rom sa-
moqalaqo sarCelis aRZvra aRar iqneba saWiro, Tuki bodiSs momix-
dian ciliswamebisaTvis.~
17. inglisSi msjavrdebul pirTa kontaqti sapatimro dawesebu-
lebis gareT myof pirebTan regulirdeba `cixis Sesaxeb~ 1952 wlis ka-
noniT, masSi Setanili cvlilebebiTa da qvemdebare kanonmdeblobiT.
`cixis Sesaxeb~ kanonis 47-e Tavis 1-li qveTavis Tanaxmad, `mi-
nistrs SeuZlia daadginos wesebi, romlebic exeba patimarTa Soris
wesrigis damyarebas, marTvas ... da aseve mopyrobas ... disciplinasa
da im pirTa kontrols, romelTa patimrobac aucilebelia...~
Sinagan saqmeTa ministri Tavis zemoxsenebul uflebamosilebas
cixis 1964 wlis wesebze dayrdnobiT axorcielebda. aRniSnuli wese-
bi parlaments gansaxilvelad waredgina da mas gaaCnia kanonis Zala.
Sesabamisi debulebebi, romlebic exeba patimrebsa da sapatimros
gareT myof pirebs Soris urTierTobas, gansazRvrulia cixis wese-
bis 33-e, 34-e da 37-e muxlebiT:
`zogadad werilebi da vizitebi
wesi 33
(1) ministrs SeuZlia, disciplinisa da marTlwesrigis dasaca-
265
vad, an nebismieri piris interesebidan gamomdinare, danaSa-
ulis Tavidan acilebis mizniT, daawesos SezRudvebi, ro-
gorc zogadad, aseve calkeul SemTxvevebSi, patimarsa da
sxva pirs Soris nebadarTul urTierTobaze.
(2) im gamonaklisebis garda, romlebic dadgenilia kanonis an
am wesebis Tanaxmad, patimars ar unda hqondes cixis gareT
an patimrobaSi myof nebismier pirTan urTierTobis ufle-
ba ministris nebarTvis gareSe.
...
wesi 34
...
(8) am wesis Tanaxmad, ministris nebarTvis gareSe patimars ara
aqvs ufleba, daukavSirdes sxva pirs samarTlebriv Tu sxva
sakiTxTan mimarTebaSi, an nebismier pirs, garda naTesavisa
Tu megobrisa.
...
iuridiuli mrCevlebi
wesi 37
(1) samarTalwarmoebis dros, iqneba es samoqalaqo Tu sisxlis
samarTalwarmoeba, romlis monawilec patimaria, mis iuri-
diul mrCevels unda gaaCndes gonivruli SesaZlebloba,
raTa mimdinare samarTalwarmoebasTan dakavSirebiT esaub-
ros patimars oficris zedamxedvelobis areSi, mosmenis ga-
reSe.
(2) ministris nebarTviT patimris iuridiul mrCevels SeuZlia
esaubros patimars nebismier samarTlebriv Tu sxva sakiT-
xTan dakavSirebiT oficris zedamxedvelobisa da mosmenis
pirobiT.~
266
19. golderma komisias warudgina ori saCivari, romlebic exe-
boda misi werilebis SeCerebas (ix. winamdebare ganaCenis me-13 pun-
qtSi) da ministris mier advokatTan konsultaciaze nebarTvis gau-
cemlobas. 1971 wlis 30 marts komisiam dauSveblad cno pirveli sa-
Civari arsebiT ganxilvaze, radgan Sidasaxelmwifoebrivi dacvis
yvela saSualeba ar yofila amowuruli. amavdroulad, arsebiT gan-
xilvaze dauSva meore saCivari konvenciis me-6 (1) da me-8 muxlebis
arsebiT ganxilvasTan dakavSirebiT.
20. 1972 wlis 12 ivliss golderi vadaze adre pirobiT iqna gaTa-
visuflebuli.
21. moxsenebaSi komisiam gamoTqva sakuTari azri:
komisiam aseve gamoTqva azri, rom me-6 muxlis 1-li punqtiT uz-
runvelyofili, sasamarTloze xelmisawvdomobis ufleba ar xasi-
aTdeba moTxovniT `gonivrul vadaSi~. im mimoxilvaSi, romliTac
saqme waredgina sasamarTlos, mTavroba ar daeTanxma komisiis am
azrs, magram memorandumSi aRniSna, rom mas aRar surda xsenebul sa-
kiTxze davis gagrZeleba.
mTavrobis saxeliT:
267
debels uflebas, xeli miuwvdebodes sasamarTloze, aramed aniWebs
uflebas, raTa nebismieri samarTalwarmoebis dros isargeblos saq-
mis mosmeniT, romelic iqneba patiosani da Seesabameba me-6 muxlis 1-
li punqtis sxva moTxovnebs. mTavroba amtkicebs, rom gaerTianebuli
samefos mTavrobis mier ganmcxadeblisTvis advokatTan konsulta-
ciis gamarTvaze nebarTvis miucemloba ar warmoadgenda me-6 muxlis
darRvevas. im SemTxvevaSi, Tuki sasamarTlo daadgens, rom me-6 mux-
liT miniWebuli uflebebi gulisxmobs sasamarTloze xelmisawvdo-
mobas zogadad, maSin alternativis saxiT gaerTianebuli samefos
mTavroba warmoadgens, rom sasamarTloze xelmisawvdomobis ufleba
SeuzRudavi ar aris patimrobaSi myofi pirebis mimarT da, Sesabami-
sad, gonivruli SezRudvis daweseba ganmcxadeblis mier sasamarTlo-
saTvis mimarTvaze nebadarTuli iyo cixis marTlwesrigisa da dis-
ciplinis interesebidan gamomdinare, rom gaerTianebuli samefos
mTavrobis mier ganmcxadeblisaTvis advokatTan konsultaciis ne-
barTvis miucemloba xvdeboda swored am nebadarTul SezRudvaSi da
amitom ar warmoadgenda konvenciis me-6 muxlis darRvevas.
gaerTianebuli samefos mTavroba damatebiT aRniSnavs, rom gan-
mcxadeblis korespondenciis kontroli, rodesac igi imyofeboda
cixeSi, warmoadgenda misTvis Tavisuflebis aRkveTidan gamomdina-
re aucilebel Sedegs, da rom gaerTianebuli samefos mTavrobis
qmedeba ar warmoadgenda me-8 muxlis 1-li punqtis darRvevas da aR-
niSnuli qmedeba nebismier SemTxvevaSi xvdeboda me-8 muxlis me-2
punqtiT gansazRvrul gamonaklisebSi, radgan dawesebuli SezRud-
va SesabamisobaSi iyo kanonmdeblobasTan da saxelmwifos gaaCnda
uflebamosileba, Seefasebina da gadaewyvita, rom SezRudva auci-
lebeli iyo demokratiul sazogadoebaSi ukanonobisa da danaSau-
lis Tavidan asacileblad.
xsenebulidan gamomdinare, b-no prezidento, gaerTianebuli
samefos saxeliT umorCilesad vTxov Rrmad pativcemul sasamar-
Tlos, daadginos, rom gaerTianebuli samefos mTavrobas ar daur-
Rvevia am saqmeSi adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa
konvenciis me-6 da me-8 muxlebi~.
komisiis saxeliT:
268
bas im pirebisTvis, romlebsac surT mimarTon samoqalaqo
samarTalwarmoebas?
(2) im SemTxvevaSi, Tu me-6 muxlis 1-li punqti icavs xelmisaw-
vdomobis aseT uflebas, arsebobs Tu ara am uflebasTan da-
kavSirebuli SezRudvebi, romlebic gamoiyeneba winamdeba-
re saqmis faqtebTan mimarTebaSi?
(3) SeuZlia Tu ara msjavrdebul patimars, romelsac survi-
li aqvs, misweros Tavis advokats samoqalaqo samarTal-
warmoebis aRZvris mizniT, daeyrdnos korespondencias-
Tan mimarTebaSi konvenciis me-8 muxliT garantirebul
dacvas?
(4) am kiTxvebze gacemuli pasuxebis Sesabamisad, warmoadgens Tu
ara winamdebare saqmeSi arsebuli faqtebi adamianis ufleba-
Ta evropuli konvenciis me-6 da me-8 muxlebis darRvevas?~
samarTali
269
(I) Semoifargleba Tu ara arsobrivad me-6 muxlis 1-li punqti
mimdinare samarTalwarmoebis dros samarTlian ganxilvaze
uflebis uzrunvelyofiT, Tu igi damatebiT uzrunvel-
yofs sasamarTloze xelmisawvdomobas yvela pirisaTvis,
romelsac samoqalaqo uflebebisa da valdebulebebis gan-
sazRvris mizniT surs sasamarTlo saqmis aRZvra?
(II) am ukanasknel SesaZlo SemTxvevaSi moiazreba Tu ara winam-
debare saqmeSi gamoyenebuli, sasamarTloze xelmisawvdo-
mobis uflebis ganxorcielebaze dawesebuli SezRudvebi?
270
Cafiqrebuli saqmis wamowyebaSi. golderisaTvis misi uflebis —
aReZra samarTalwarmoeba sasamarTloSi — formalurad akrZalvis
gareSe Sinagan saqmeTa ministrma realurad SeuSala mas xeli, aReZ-
ra samarTalwarmoeba im droisTvis, 1970 wels. realuri xelis SeS-
la iseve SeiZleba ewinaaRmdegebodes konvencias, rogorc samar-
Tlebrivi barieri.
marTalia — rogorc amas xazi gausva mTavrobam — gaTavisufle-
bis Semdeg golders saSualeba unda hqonoda, survilisamebr mie-
marTa sasamarTlosaTvis, magram 1970 wlis martsa da aprilSi es So-
reuli perspeqtiva iyo, uflebis efeqtiani gamoyenebisTvis barie-
ris Seqmna ki SeiZleba gautoldes am uflebis darRvevas, Tundac im
SemTxvevaSi, Tu aRniSnuli barieri droebiTi xasiaTisaa.
Sesabamisad, sasamarTlom unda ganixilos, arRvevda Tu ara
dadgenili barieri konvenciiT uzrunvelyofil uflebas, gansa-
kuTrebiT ki me-6 muxls, romelsac golderi eyrdnoboda.
27. erTi sakiTxi, romelic ar wamoWrila da sasamarTlo damtkice-
bulad miiCnevs: is `ufleba~, romelic golders surda ganexorciele-
bina — marTebulad Tu aramarTebulad — leirdis winaaRmdeg inglisis
sasamarTloebSi, iyo `samoqalaqo ufleba~ me-6 muxlis gagebiT.
28. isev da isev, me-6 muxlis 1-li punqti ar adgens sasamarTlo-
sa Tu tribunalze xelmisawvdomobis uflebas aSkara frazebiT. igi
naTlad acxadebs uflebebs, romlebic gansxvavebulia, magram ga-
momdinareobs erTi saerTo azridan da romlebic, erTad aRebuli,
qmnis erT uflebas, romelic specialurad ar aris gansazRvruli
terminis viwro mniSvnelobiT. sasamarTlos movaleobaa, interpre-
taciis saSualebiT ganmartos, sasamarTloze xelmisawvdomoba erT
faqtors warmoadgens Tu am uflebis aspeqts.
29. sasamarTlosTvis wardgenili mtkicebebi pirvel rigSi iT-
valiswinebda, Tu ra saxiT unda moxdes konvenciis, kerZod ki me-6
muxlis 1-li punqtis, interpretacia. sasamarTlo, iseve rogorc
mTavroba da komisia, mzad aris, ixelmZRvanelos `saxelSekrulebo
samarTlis Sesaxeb~ venis 1969 wlis 23 maisis konvenciis 31-33-e mux-
lebiT. xsenebuli konvencia jerjerobiT ar Sesula ZalaSi da mis
me-4 muxlSi naTqvamia, rom mas ar eqneba ukuqceviTi Zala, magram
konvenciis 31-33-e muxlebi naTlad gansazRvraven saerTaSoriso sa-
marTlis zogadad miRebul principebs, romlebsac sasamarTlom
araerTxel mimarTa. am TvalsazrisiT evropuli konvenciis ganmar-
tebisas mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli xsenebuli muxlebi, xo-
lo sadac es Seefereba — `organizaciis nebismieri Sesabamisi wesebi~
— igulisxmeba evropis sabWo — romlis farglebSi is iqna miRebuli
(venis konvenciis me-5 muxli).
271
30. venis konvenciis 31-e muxlis `zogadi wesis~ Tanaxmad, xel-
Sekrulebis ganmartebis procesi warmoadgens mTlian, erTian sa-
marTlebriv moqmedebas; es wesi, mWidrod gaerTianebuli, erT saw-
yisze ayenebs gansxvavebul elementebs, romlebic xsenebuli muxlis
oTx punqtSia Camoyalibebuli.
31. evropuli konvenciis me-6 muxlis 1-li punqtis terminebi,
erTian konteqstSi aRebuli, gvaZlevs safuZvels, vifiqroT, rom es
ufleba CamoTvlil garantiebs Soris gvevlineba.
32. yvelaze naTeli miniSnebebi moipoveba franguli teqstis
pirvel winadadebaSi. Contestations civiles-is (samoqalaqo sarCelebi)
sferoSi yvelas aqvs ufleba, mis mier an mis winaaRmdeg aRZruli sa-
marTalwarmoeba warmarTuli iqnes garkveuli gziT — équitablement
(patiosnad), publiquement (sajarod), dans un délai raisonnable (gonivrul
vadaSi) da sxv. — magram, aseve da pirvel rigSi, à ce que sa cause soit en-
tendue (raTa misi saqme ganxiluli iqnes) ara nebismieri organos mier,
aramed, par un tribunal (sasamarTlos an tribunalis mier) me-6 muxlis
1-li punqtis mniSvnelobiT (Ringeisen-is saqmeze gamotanili ganaCeni,
1971 wlis 16 ivlisi, seria A #13, gv. 39, punqti 95). mTavrobam aRniS-
na, rom frangulad “cause~ SesaZloa niSnavdes procès qui se plaide (Littré,
Dictionnaire de la langue française, tomi I, gv. 509, 50). Tumca es ar aris am
arsebiTi saxelis erTaderTi mniSvneloba. igi aseve gamoiyeneba ga-
xangrZlivebaze miniSnebis mizniTac — l'ensemble des intérêts à soutenir, à
faire prévaloir (Paul Robert, Dictionnaire alphabétique et analogique de la langue
française, tomi I, gv. 666, II-20). analogiurad, contestation (sarCeli) zoga-
dad arsebobs samarTalwarmoebamde da warmoadgens misgan damouki-
debel koncefcias. rac Seexeba frazas tribunal indépendant et impartial
établi par la loi (kanoniT Seqmnili damoukidebeli da miukerZoebeli sa-
samarTlo), igi warmosaxavs organizebis, da ara funqcionirebis,
mxares, ufro organoebs, vidre proceduras.
inglisuri teqsti, Tavis mxriv, metyvelebs `kanoniT Seqmnil
damoukidebel da miukerZoebel sasamarTloze~. ufro metic, fraza
`samoqalaqo uflebaTa da movaleobaTa gansazRvrisas~, romelsac
mTavroba daeyrdno davis dros, ar mianiSnebs mxolod mimdinare sa-
samarTlo samarTalwarmoebaze; komisiis ganmartebiT, SesaZloa aR-
niSnuli CaiTvalos sinonimad Semdegi gansazRvrisa: `sadac ar unda
ganisazRvrebodes misi samoqalaqo uflebebi da valdebulebebi~
(moxsenebis 52-e punqti). xsenebuli aseve moiazrebs sasamarTlos an
`tribunalis~ mier samoqalaqo uflebebTan da valdebulebebTan
dakavSirebuli davebis ganxilvis uflebas.
mTavrobam warmoadgina, rom gamonaTqvamebi — `samarTliani da
sajaro mosmena~ da `gonivruli vada~, aseve 1-li punqtis me-2 winada-
272
deba (`ganaCeni~, `sasamarTlo ganxilva~) da me-6 muxlis me-3 punqti
naTlad gulisxmoben sasamarTloSi mimdinare samarTalwarmoebas.
Tumca ufleba patiosan, sajaro da swraf sasamarTlo warmo-
ebaze SesaZloa exebodes mxolod mimdinare samarTalwarmoebas,
ar aris aucilebeli, gamomdinareobdes, rom gamoricxulia amgva-
ri samarTalwarmoebis aRZvris ufleba; komisiis delegatebma
marTebulad gausves amas xazi memorandumis 21-e punqtSi. garda
amisa, sisxlis samarTlis saqmeebSi `gonivruli vadis~ aTvla iwye-
ba saqmis im sasamarTlos an `tribunalis~ mier ganxilvis dawyebam-
de, romlebsac gaaCniaT uflebamosileba, `gansazRvron ... sis-
xlissamarTlebrivi braldeba~ (Wemhoff-is saqmeze gamotanili ga-
naCeni, 1968 wlis 27 ivnisi, seria A #7, gv. 26-27, punqti 19; Neumeis-
ter-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1968 wlis 27 ivnisi, seria A #8,
gv. 41, punqti 18; Ringeisen-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1971
wlis 16 ivlisi, seria A #13, gv. 45, punqti 110). aseve SesaZlebe-
lia, rom samoqalaqo saqmeebSi gonivruli vadis aTvla, calkeul
SemTxvevebSi, daiwyos sasamarTloSi momCivanis mier samarTal-
warmoebis aRZvramde.
33. mTavroba amtkicebda me-6 muxlis 1-li punqtis me-5 muxlis
me-4 punqtTan da me-13 muxlTan dakavSirebis aucileblobas. mTav-
robam ganacxada, rom es ukanaskneli aSkarad iTvaliswinebs sasamar-
Tloze xelmisawvdomobis uflebas; me-6 muxlis 1-l punqtSi Sesaba-
misi pirobis ararseboba, mTavrobis azriT, Znelad warmosadgenia.
mTavrobam isic aRniSna, rom im SemTxvevaSi, Tu me-6 muxlis 1-li pun-
qti ganmartebul iqneba ise, TiTqos iTvaliswinebs sasamarTloze
xelmisawvdomobis uflebas, me-5 muxlis me-4 punqti da me-13 muxli
zedmeti da arasaWiro aRmoCndeba.
komisiis delegatebma arsebiTad upasuxes mTavrobas, rom me-5
muxlis me-4 punqti da me-13 muxli, me-6 muxlis 1-li punqtisagan gan-
sxvavebiT, sxva debulebebis `damxmared~ moiazreba. es muxlebi, maTi
TqmiT, ar acxadeben konkretul uflebas. maTi daniSnulebaa, `mi-
marTvis safuZvelze~ uzrunvelyon proceduruli garantiebi: pir-
velis SemTxvevaSi — `Tavisuflebis uflebas~, romelic dadgenilia
me-5 muxlis 1-li punqtiT, xolo meores SemTxvevaSi — yvela `ufle-
bas, rogorc es gansazRvrulia konvenciaSi~. amasTan, me-6 muxlis 1-
li punqtis daniSnulebaa, daicvas `TavisTavad~ `marTlmsajulebis
jerovnad ganxorcielebis ufleba~, da `marTlmsajulebis ganxor-
cielebis ufleba~ warmoadgens `mniSvnelovan da ganuyofel na-
wils~. aRniSnulis safuZvelze SesaZlebelia warmoCindes is sxvao-
ba, romelic arsebobs me-6 muxlis 1-l punqtsa da me-5 muxlis me-4
punqtsa da me-13 muxls Soris.
273
es daskvna ar aris usafuZvlo, miuxedavad imisa, rom fraza `uf-
leba marTlmsajulebis jerovnad ganxorcielebaze~, romelic zog-
jer gamoiyeneba misi lakonurobisa da xelsayrelobis gamo (magali-
TisTvis ix. Delcourt-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1970 wlis 17 ian-
vari, seria A #11, gv. 15, punqti 250), SesaZlebelia gagebuli iqnes,
TiTqos igi miuTiTebs mxolod marTlmsajulebis muSaobaze da ara
mis organizebaze.
sasamarTlom gansakuTrebulad aRniSna, rom is ganmarteba,
romelsac mTavroba ar eTanxmeboda, ar aerTianebs me-6 muxlis 1-l
punqts me-5 muxlis me-4 punqtsa da 13 muxlTan, iseve, rogorc ar
xdis am or ukanasknels zedmets da arasaWiros. me-13 muxliT moi-
azreba `erovnuli organo~ (“instance nationale~), romelic SesaZloa
ar iyos `tribunali~ an `sasamarTlo~ me-6 muxlis 1-li punqtisa da
me-5 muxlis me-4 punqtis gagebiT. amasTan, samarTlebrivi dacvis
efeqtiani saSualeba exeba konvenciiT garantirebuli uflebis
darRvevas, xolo me-6 muxlis 1-li punqti, upirveles yovlisa, exe-
ba samoqalaqo uflebebis arsebobasTan da an sazRvrebTan dakavSi-
rebul pretenziebs, me-5 muxlis me-4 punqti ki dakavebisa da patim-
robis kanonierebasTan dakavSirebul saCivrebs. aRsaniSnavia isic,
rom sami debuleba erTi da imave sakiTxs ar awesrigebs. `samoqala-
qo uflebaTa da valdebulebaTa~ cneba (me-6 muxlis 1-li punqti)
ar vrceldeba ,,konvenciaSi gansazRvrul uflebebsa da Tavisuf-
lebebze~ (me-13 muxli), Tumca garkveul kavSirs ar gamoricxavs.
rac Seexeba `piradi Tavisuflebis uflebas~ (me-5 muxli), misi `sa-
moqalaqo~ xasiaTi nebismier doneze Riaa diskusiisaTvis. (Neumeis-
ter-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1968 wlis 27 ivnisi, seria A #8,
gverdi 43, punqti 23; Matznetter-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1969
wlis 10 noemberi, seria A #10, gverdi 35, punqti 13; De Wilde, Ooms
and Versyp-is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1971 wlis 18 ivnisi, seria
A #12, gverdi 44, punqti 86). amasTan, unda aRiniSnos, rom me-5 mux-
lis me-4 punqtis moTxovnebi calkeul SemTxvevebSi ufro mkacria,
vidre me-6 muxlis 1-li punqtisa, gansakuTrebiT im nawilSi, rome-
lic `dros~ exeba.
34. rogorc es venis konvenciis 31-e muxlis me-2 punqtiTaa dad-
genili, xelSekrulebis preambula warmoadgens Sinaarsis ganuyo-
fel nawils. ufro metic, preambula zogadad Zalian gvexmareba sa-
marTlebrivi aqtis `daniSnulebisa~ da `miznis~ gansazRvraSi.
winamdebare saqmesTan mimarTebaSi evropuli konvenciis pream-
bulis yvelaze mniSvnelovan debulebas warmoadgens Semdegi: `ev-
ropuli qveynebis mTavrobebma, romelnic arian Tanamoazreni da
aqvT politikuri tradiciebis, idealebis, Tavisuflebisa da kano-
274
nis uzenaesobis saerTo memkvidreoba, gadadgan pirveli nabijebi
1948 wlis 10 dekembris sayovelTao deklaraciaSi dadgenil calke-
ul uflebaTa koleqtiuri ganxorcielebisaTvis~.
mTavrobis azriT, preambulaSi naxsenebi debulebebi warmoad-
gens `SerCeviT process~, romelic miiRes konvenciis proeqtis Sem-
qmnelebma da romlis Tanaxmadac konvenciis mizans zogadad adamia-
nis uflebebis dacva ki ar warmoadgens, aramed `sayovelTao dekla-
raciiT gansazRvruli mxolod calkeuli uflebebis~ dacva. swo-
red aRniSnuls emsaxureba konvenciis 1-li da me-19 muxlebi.
komisia, Tavis mxriv, did mniSvnelobas aniWebs `kanonis uzenae-
sobas~, romelic, misi azriT, ganmartavs me-6 muxlis 1-l punqts.
konvenciis `SerCeviTi~ xasiaTi ar SeiZleba kiTxvis qveS dad-
ges. aseve SesaZloa miRebuli iqnes mTavrobis mtkiceba imasTan da-
kavSirebiT, rom preambulaSi kanonis uzenaesoba daniSnulebisa da
miznis saxiT ki ar aris miTiTebuli, aramed evropis sabWos wevr sa-
xelmwifoTa saerTo sulier memkvidreobad aris moxseniebuli.
Tumca sasamarTlo, komisis msgavsad, Tvlis, rom Secdoma iqneboda,
am miniSnebaSi ,,met-naklebad ritorikuli miniSneba~ dagvenaxa, ro-
melic ar Seesabameba konvenciis interpretacias. erT-erTi mizezi,
romlis gamoc xelmomwerma mTavrobebma gadawyvites, `gadadgan
pirveli nabijebi sayovelTao deklaraciaSi dadgenil, calkeul
uflebaTa koleqtiuri ganxorcielebisaTvis~, iyo maTi Rrma rwmena
kanonis uzenaesobaSi. bunebrivic aris da keTilsindisierebis prin-
cipis (venis konvenciis 31-e muxlis 1-li punqti) Sesabamisic, rom
xsenebuli ganmarteba mxedvelobaSi iqnes miRebuli konvenciis me-6
muxlis 1-li punqtis debulebaTa ganmartebisas maTi Sinaarsis Sesa-
bamisad da konvenciis daniSnulebisa da miznis gaTvaliswinebiT.
miT umetes, rom evropis sabWos — im organizaciis, romlis wev-
rsac warmoadgens konvenciis xelSemkvreli TiToeuli saxelmwifo
(konvenciis 66-e muxli) — wesdeba or adgilas miuTiTebs kanonis
uzenaesobaze: pirvelad preambulaSi, sadac xelmomweri saxelmwi-
foebi adastureben am principisadmi TavianT erTgulebas, xolo me-
ored me-3 muxlSi, romlis Tanaxmadac `evropis sabWos TiToeulma
wevrma unda cnos kanonis uzenaesoba...~
samoqalaqo saqmeebSi ki Znelad Tu daijerebs vinme kanonis
uzenaesobis arsebobas, Tuki ar iqneba sasamarTlos xelmisawvdomo-
bis SesaZlebloba.
35. venis konvenciis 31-e muxlis me-3 (g) punqtis Tanaxmad, gaT-
valiswinebuli unda iqnes `saerTaSoriso samarTlis nebismier im
normaTa Sinaarsi, romlebic mxareebs Soris moqmedebs~. am normebs
Soris aris samarTlis zogadi principebi, gansakuTrebiT ki `civi-
275
lizebuli erebis mier aRiarebuli samarTlis zogadi principebi~
(sisxlis samarTlis saerTaSoriso sasamarTlos wesdebis 38-e mux-
lis 1-li (g) punqti). amasTan dakavSirebiT evropis sabWos sakon-
sultacio asambleis iuridiulma komitetma 1950 wlis agvistoSi
daadgina, rom Tavisi movaleobebis Sesrulebisas `komisiam da sasa-
marTlom aucileblad unda gamoiyenon aRniSnuli principebi~ da
amitom `arasaWirod~ CaiTvala specialuri debulebis Camateba kon-
venciaSi (sakonsultacio asambleis dokumentebi, 1950 wlis sesiis
samuSao Canawerebi, tomi III, #93, gv. 982, punqti 5).
principi, romlis saSualebiTac SesaZlebeli unda iyos samoqa-
laqo sarCelis wardgena mosamarTlisTvis, uTanabrdeba samarTlis
sayovelTaod `aRiarebul~ ZiriTad princips; aRniSnuli Seesabameba
aseve saerTaSoriso samarTlis princips, romelic krZalavs mar-
Tlmsajulebis uaryofas. me-6 muxlis 1-li punqti am principebis
gaTvaliswinebiT unda iqnes ganmartebuli.
me-6 muxlis 1-li punqti ise rom iyos aRqmuli, TiTqos exebodes
mxolod im procesis warmarTvas, romelic ukve aRZruli iqna sasa-
marTloSi, xelSemkvreli saxelmwifo SeZlebda (me-6 muxlis 1-li
punqtis daurRvevlad) daexura Tavisi sasamarTloebi an gadaeca sa-
moqalaqo saqmeTa calkeuli kategoriebis ganxilvis maTi ufleba-
mosileba mTavrobaze daqvemdebarebuli organoebisTvis. aseT mo-
sazrebebs, romlebic ganuyofelia Zalauflebis TviTneburad gamo-
yenebis safrTxisagan, mohyveba seriozuli Sedegebi, romlebic Seu-
sabamoa zemoxsenebul principebTan da, Sesabamisad, sasamarTlos ar
SeuZlia maTi gverdis avla (Lawless-is saqmeze gamotanili ganaCeni,
1961 wlis 1 ivlisi, seria A #3, gverdi 52, da Delcourt-is saqmeze gamo-
tanili ganaCeni, 1970 wlis 17 ianvari, seria A #11, gverdebi 14-15).
sasamarTlos azriT, warmoudgeneli iqneboda, rom me-6 muxlis
1-l punqts detalurad aRewera is proceduruli garantiebi, rom-
lebic miniWebuli aqvT mxareebs sasamarTlo procesis dros, pir-
vel rigSi ki ar daecva is garantia, romelic TavisTavad iZleva sa-
samarTloze xelmisawvdomobis garantias. sasamarTlo procesis pa-
tiosnebis, sajaroobisa da siswrafis maxasiaTeblebs ar gaaCniaT
aranairi fasi, Tu ar arsebobs TviT sasamarTlo procesi.
36. yvela zemoxsnebuli mosazrebidan gamomdinareobs, rom sa-
samarTloze xelmisawvdomobis ufleba warmoadgens me-6 muxlis 1-
li punqtiT gansazRvruli uflebis Semadgenel nawils. es ar aris
gavrcobili ganmarteba, romelsac xelSemkvreli saxelmwifoebis-
Tvis ZalaSi Sehyavs axali valdebulebebi: igi emyareba me-6 muxlis
1-li punqtis pirveli winadadebis debulebebs, aRqmuls Tavisi Sina-
arsidan gamomdinare, romelic dakavSirebulia kanonis Zalis mqone
276
xelSekrulebis — konvenciis daniSnulebasa da mizanTan (ix. Wemhoff-
is saqmeze gamotanili ganaCeni, 1968 wlis 27 ivnisi, seria A #7, gver-
di 23, punqti 8) da samarTlis zogad principebTan.
amrigad, sasamarTlo, `interpretaciis damxmare saSualebebisad-
mi~ mimarTvis gareSe, rogorc es gansazRvrulia venis konvenciis 32-e
muxliT, midis im daskvnamde, rom me-6 muxlis 1-li punqti icavs nebis-
mieri piris uflebas, warudginos samoqalaqo uflebebTan da valde-
bulebebTan dakavSirebuli saCivari sasamarTlos an tribunals. ase
rom, es muxli moicavs `uflebas sasamarTloze~, xolo sasamarTlos
xelmisawvdomobis ufleba (rac gulisxmobs uflebas, aRZra samoqala-
qo sakiTxebTan dakavSirebuli samarTalwarmoeba sasamarTloSi) mxo-
lod erT aspeqts warmoadgens. amas emateba me-6 muxlis 1-l punqtSi Ca-
moTvlili garantiebi, romlebic exeba sasamarTlos organizebasa da
Semadgenlobas, sasamarTlo procesebis warmarTvas. jamSi, yvelaferi
es qmnis uflebas saqmis patiosan ganxilvaze. winamdebare saqmeSi sasa-
marTlos ar esaWiroeba imis dadgena, moiTxovs Tu ara da ra zomiT mo-
iTxovs me-6 muxlis 1-li punqti arsebiTi gadawyvetilebis miRebas sa-
davo sakiTxis arsze (inglisurad determination, xolo frangulad décide-
ra).
b. `nagulisxmevi SezRudvebi~
277
ebs regulirebas saxelmwifos mxridan, regulirebas, romelic SeiZ-
leba gansxvavdebodes droSi da adgilSi sazogadoebisa da kerZo pi-
rebis interesebis Sesabamisad. ra Tqma unda, aseTma regulirebam
arasodes ar unda Selaxos ganaTlebis uflebis arsi, iseve, rogorc
ar SeiZleba ewinaaRmdegebodes konvenciiT gansazRvrul nebismier
sxva uflebas~ (seria A #6, gv. 32, punqti 5).
es mosazrebebi ufro metad exeba im uflebas, romelic, ganaT-
lebis uflebisgan gansxvavebiT, ar aris gamoxatuli gamokveTili
debulebebiT.
39. mTavrobam da komisiam warmoadgines regulirebis, gansa-
kuTrebiT ki SezRudvebis magaliTebi, romlebic moipoveba maT
erovnul kanonmdeblobaSi sasamarTloze xelmisawvdomobasTan da-
kavSirebiT. aseT magaliTs warmoadgens regulireba, romelic exeba
mcirewlovan da sulierad avadmyof pirebs. miuxedavad imisa, rom es
ufro iSviaTad xdeba da sul sxva saxisaa, SezRudva, romelTan da-
kavSirebiTac golderi Cioda, warmoadgens aseTi SezRudvis gan-
sxvavebul magaliTs.
sasamarTlos funqciaSi ar Sedis zogadi Teoriis SemuSaveba im
SezRudvebTan dakavSirebiT, romlebic nebadarTulia msjavrde-
bul pirebTan mimarTebaSi, iseve rogorc in abstracto ganmarteba
imisa, Seesabameba Tu ara konvencias cixis 1964 wlis wesebis 33-e we-
sis me-2 punqti, 34-e wesis me-8 punqti da 37-e wesis me-2 punqti. am
saqmis (romelic warmoiSva kerZo piris mier Setanili peticiis sa-
fuZvelze) ganxilvisas sasamarTlom unda imsjelos mxolod im sa-
kiTxze, daarRvia Tu ara xsenebuli wesebis gamoyenebam konvencia
golderis sazianod winamdebare saqmeSi (De Becker-is saqmeze gamota-
nili ganaCeni, 1962 wlis 27 marti, seria A #4, gverdi 26).
40. amasTan dakavSirebiT, sasamarTlom ganmarta Semdegi:
278
bis ganxorcielebis dros brali dasdo ganmcxadebels.
aseT garemoebebSi gamarTlebuli iqneboda golderis survili,
konsultacia ewarmoebina Tavis advokatTan samarTalwarmoebis aR-
Zvris mizniT. Sinagan saqmeTa ministrs ar hqonda ufleba, Seefasebi-
na golderis mier Cafiqrebuli RonisZieba, konvenciis me-6 muxlis
1-li punqtis Tanaxmad, es damoukidebel da miukerZoebel sasamar-
Tlos unda gaekeTebina.
`1. yvelas aqvs ufleba, pativi scen mis pirad da ojaxur cxov-
rebas, mis sacxovrebelsa da mimoweras.
2. dauSvebelia sajaro xelisuflebis Careva am uflebis gan-
xorcielebaSi, garda iseTi Carevisa, romelic daSvebulia
kanoniT da aucilebelia demokratiul sazogadoebaSi
erovnuli uSiSroebis, sazogadoebrivi usafrTxoebis an
qveynis ekonomikuri keTildReobis interesebisaTvis an
uwesrigobis Tu danaSaulis Tavidan asacileblad, jan-
mrTelobis an zneobis Tu sxvaTa uflebaTa da Tavisufle-
baTa dacvisaTvis.~
279
muxlis moqmedebis farglebSi Cveulebrivi zedamxedveloba xvdeba.
yvela SemTxvevaSi, miuxedavad Sinagan saqmeTa ministris uarisa, Tu
golderi Seecdeboda, miewera advokatisTvis, Tundac nebarTvis
Txovnis gareSe, korespondencia SeCerebuli iqneboda da Semdeg gan-
mcxadebels eqneboda saSualeba, dayrdnoboda me-8 muxls. paradoq-
sul da araobieqtur daskvnamde mivalT, Tuki CavTvliT, rom cixis
1964 wlis wesebis debulebaTa Sesrulebis gamo man veRar isargebla
me-8 muxliT garantirebuli dacviT. Sesabamisad, sasamarTlo val-
debulad Tvlis Tavs, gansazRvros, warmoadgenda Tu ara ganmcxa-
deblis Txovnis uaryofa me-8 muxlis darRvevas.
44. mTavrobis mtkicebiT, korespondenciis pativiscemis ufle-
ba, me-8 muxlis me-2 punqtiT gaTvaliswinebuli SezRudvebis garda,
eqvemdebareba iseTi xasiaTis SezRudvebs, romlebic, inter alia, gamom-
dinareobs me-5 muxlis 1-li (a) punqtis debulebebidan: patimrobis
ganaCens, romelic gansazRvrulia Sesabamisi msjavrdebis safuZ-
velze, mohyveba iseTi Sedegebi, romlebic zegavlenas axdens kon-
venciis muxlebze, maT Soris me-8 muxlzec.
rogorc amas xazi gausva komisiam, xsenebuli mtkiceba ar aris
dakavSirebuli sakiTxisadmi im midgomasTan, romelic sasamarTlom
gamoamJRavna me-8 muxlis safuZvelze wamoWril sakiTxTan ,,mawanwa-
laTa~ saqmeebSi (De Wilde, Ooms and Versyp-is saqmeze gamotanili gana-
Ceni, 1971 wlis 18 ivnisi, seria A #8, gverdebi 45-46, punqti 93). dama-
tebiT da gansakuTrebulad aRsaniSnavia is faqti, rom mTavrobis
mtkiceba ewinaaRmdegeba me-8 muxlis zedmiwevniT gansazRvrul
teqsts. SezRuduli formulireba, romelic gamoyenebulia me-8
muxlis me-2 punqtSi (`dauSvebelia sajaro xelisuflebis Careva ...
garda iseTi Carevisa, rogoricaa...~), ar iZleva nagulisxmevi Sez-
Rudvebis koncefciis arsebobis SesaZleblobas. amasTan dakavSire-
biT, korespondenciis pativiscemis uflebis kanonieri statusi,
romelic sakmaod zustad aris gansazRvruli me-8 muxliT, warmoad-
gens sasamarTloze uflebis aSkara kontrasts (ix. winamdebare gana-
Cenis punqti 38).
45. mTavrobis mtkicebiT, sadavo Careva akmayofilebda me-8
muxlis me-2 punqtiT naTlad gansazRvrul pirobebs.
eWvs gareSea, rom Careva ganxorcielda `kanonTan Sesabamisoba-
Si~, anu cixis 1964 wlis wesebis 33-e muxlis me-2 punqtTan da 34-e
muxlis me-8 punqtTan SesabamisobaSi (ix. ganaCenis punqti 17).
sasamarTlo uSvebs, rom msjavrdebuli patimris mier kores-
pondenciis uflebis ganxorcielebaSi Carevis `aucilebloba~ Sefa-
sebuli unda iqnes patimrobis Cveulebrivi da mizanSewonili moT-
xovnebis gaTvaliswinebiT. magaliTad, `uwesrigobis an danaSaulis
280
Tavidan acilebisaTvis~ gamarTlebulad SeiZleba CaiTvalos, rom
Careva patimarTan mimarTebaSi ufro farTod ganxorcieldes, vid-
re TavisuflebaSi myof pirTan. am SemTxvevaSi, magram mxolod am
SemTxvevaSi, me-5 muxlis gagebiT kanonieri Tavisuflebis aRkveTa
ar iWreba me-8 muxlis ganxorcielebaSi.
1971 wlis 18 ivnisis zemoxsenebul ganaCenSi sasamarTlom daas-
kvna, rom `im saqmeebSic ki, romlebSic pirebi dakavebulni arian ma-
wanwalobisaTvis~ (me-5 muxlis 1-li (e) punqti) da sasamarTlo msjav-
rdebis Sedegad ar SeefardaT patimroba, erovnul kompetentur or-
ganoebs SeiZleba gaaCndeT `sakmarisi safuZveli imisaTvis, rom `au-
cilebeli~ iyos SezRudvebis daweseba uwesrigobis an danaSaulis
Tavidan acilebis mizniT, janmrTelobis an zneobis an sxvaTa ufle-
baTa da TavisuflebaTa dacvisaTvis~. Tumca im calkeul saqmeebSi
sakiTxi ar Sexebia ganmcxadeblebisaTvis korespondenciis warmoe-
bis akrZalvas, sakiTxi exeboda mxolod zedamxedvelobas, romelic
ar yofila gamoyenebuli rig SemTxvevebSi, magaliTad, rodesac saq-
me exeboda mawanwalebsa da maT mier arCeul advokats Soris kavSirs
(seria A #12, gverdi 26, punqti 39 da gverdi 45, punqti 93).
golderis mier gasaCivrebuli Carevis `aucilebeli~ xasiaTis
sademonstraciod mTavrobam mianiSna uwesrigobisa da danaSaulis
aRkveTis mizansa da garkveulwilad sazogadoebrivi usafrTxoebis
interesebisa da sxvaTa uflebebisa da Tavisuflebebis dacvaze. im
SemTxvevaSic ki, Tu gaviTvaliswinebdiT Sefasebis uflebamosile-
bas, romelic miniWebuli aqvT xelSemkvrel saxelmwifoebs, sasamar-
TlosTvis gaugebaria, Tu rogor SeiZleboda, am mosazrebebs, ro-
gorc isini aRiqmeba `demokratiul~ sazogadoebaSi, daevaldebule-
bina Sinagan saqmeTa ministri, aekrZala golderisaTvis advokatTan
korespondenciis warmoeba leirdis winaaRmdeg ciliswamebisaTvis
saqmis aRZvris mizniT. sasamarTlo kidev erTxel xazgasmiT aRniS-
navs im faqts, rom golderi cdilobda, Tavi gaemarTlebina mis wina-
aRmdeg wayenebul braldebaSi, romelic mas dasdo cixis oficerma
samsaxurebrivi movaleobis ganxorcielebis procesSi da dakavSire-
buli iyo cixeSi momxdar incidentTan. am garemoebebSi golderis
survili, miewera Tavisi advokatisaTvis, SeiZleba gamarTlebulad
CaTvliliyo. Sinagan saqmeTa ministris kompetenciaSi ar Sedioda
(iseve, rogorc dRes sasamarTlo ar akeTebs amas) Cafiqrebuli saq-
mis perspeqtivis Sefaseba; ganmcxadeblisaTvis rCeva mis uflebeb-
Tan dakavSirebiT unda mieca advokats. Semdeg ki sasamarTlos unda
mieRo gadawyvetileba nebismier saqmeze, romelic SeiZleboda aR-
Zruliyo.
Sinagan saqmeTa ministris mier gamotanili gadawyvetileba
281
adasturebs, rom igi ar warmoadgenda `aucileblobas demokratiul
sazogadoebaSi~, radgan ganmcxadeblis mimowera Tavis advokatTan
iqneboda mosamzadebeli etapi imisaTvis, rom aReZra samoqalaqo sa-
marTlebrivi samarTalwarmoeba da ganexorcielebina ufleba, ro-
melic gansazRvrulia konvenciis me-6 muxlSi.
sasamarTlo midis im gadawyvetilebamde, rom adgili hqonda me-
8 muxlis darRvevas.
282
kiTxis gadaudeblad. sasamarTlos azriT, saqmis pirobebidan gamom-
dinare saWiro ar aris ganmcxadeblisTvis samarTliani dakmayofi-
lebis minWeba raime sxva saxiT, garda konvenciiT garantirebuli
uflebis darRvevis dadgenisa.
inicialebi: g. b. p.
inicialebi: m.-a. e.
283
lebsac xelSemkvreli saxelmwifoebis Sida samarTalSi udevs sa-
fuZveli (muxli 60). konvenciis preambulis bolo nawilis Tanaxmad,
saxelmwifoebma gadawyvites, gadaedgaT pirveli nabijebi `sayovel-
Tao deklaraciaSi dadgenil calkeul uflebaTa~ koleqtiuri gan-
xorcielebisaTvis (certainsdes droits énoncés dans la Déclaration Universelle)
da, 1-li muxlis Tanaxmad, uzrunvelyofil uflebaTa kategoria mo-
icavs mxolod konvenciis `I nawilSi gansazRvrul uflebebsa da Ta-
visuflebebs~. aqedan gamomdinare, SegviZlia davaskvnaT, rom sit-
yvebi `dadgenilia~ da `gansazRvrulia~ warmoadgens sinonimebs,
radganac `gansazRvra~ niSnavs naTlad, mkafiod gadmocemas. Cemi az-
riT, 1-li muxlidan gamomdinareobs, rom aseT uflebebsa da Tavi-
suflebebs Soris SesaZloa iyos mxolod konvenciaSi naTeli debu-
lebebiT CamoTvlili uflebebi da Tavisuflebebi, an isini, romle-
bic zemoxsenebul uflebebsa da Tavisuflebebs miekuTvneba. magram
arc erT xsenebul SemTxvevaSi ar SeiZleba vipovoT gasaCivrebuli
`xelmisawvdomobis ufleba sasamarTloze~.
marTalia, rom sasamarTlos umravlesoba Sors wavida, raTa aR-
moeCina es ufleba me-6 muxlis 1-li punqtis Semadgenel komponen-
tebsa da konvenciis sxva debulebebSi.
Tumca, Cemi azriT, aseTi interpretacia winaaRmdegobaSi modis
im faqtTan, rom konvenciis debulebebi, romlebic dakavSirebulia
am aqtiT uzrunvelyofil uflebebsa da TavisuflebebTan, amave
dros warmoadgens sasamarTlos iurisdiqciis sazRvrebs. es aris
gansakuTrebuli iurisdiqcia radgan igi aniWebs sasamarTlos uf-
lebamosilebas, gadawyvitos xelSemkvreli saxelmwifos yoveldRi-
ur cxovrebaSi warmoSobili davebi. xsenebuli iurisdiqciis far-
glebis damdgeni normebi, Sesabamisad, ganmartebuli unda iqnes
zustad. amitom me ar vTvli, rom azrTa mimdinareobis safuZvelze
gakeTebuli interpretaciis saSualebiT SesaZlebelia ganvavrcoT
dadgenili uflebebisa da Tavisuflebebis sazRvrebi. am daskvnas
savaldebulos xdis kanonis gamWvirvalobis saWiroebac: saxelmwi-
foebi, romlebmac cnes komisiisa da sasamarTlos iurisdiqcia kon-
venciiT `gansazRvrul~ (définis) `calkeul~ uflebebsa da Tavisuf-
lebebTan mimarTebaSi darwmunebulni unda iyvnen, rom dadgenili
sazRvrebi mkacrad iqneba daculi.
zemoxsnebuli daskvna ar SeiZleba gabaTilebuli iqnes im argu-
mentiT, romlis ZaliTac ufleba saqmis patiosan ganxilvaze damou-
kidebeli da miukerZoebeli sasamarTlos mier, romelic daculia me-
6 muxlis 1-li punqtiT, moiazrebs uflebas sasamarTlos xelmisaw-
vdomobaze. rogorc Cans, konvenciam naTlad warmoaCina, rom aseTi
ufleba, garkveuli gamonaklisebis garda, ise kargad iqna Sesis-
284
xlxorcebuli civilizebuli evropuli saxelmwifoebis Sida samar-
TalSi, rom araviTar saWiroebas aRar warmoadgens misi damatebiTi
uzrunvelyofa im procedurebiT, romlebic konvenciam daadgina. Se-
uZlebelia raime sxva mizezis arseboba, raTa aixsnas, Tu ratom Seika-
ves konvenciis avtorebma Tavi, formalurad mainc CaeweraT es ufle-
baSi. amitom, Cemi azriT, erTmaneTisagan unda ganvasxvavoT konvenci-
iT dadgenili samarTlebrivi organoebi da konvenciiT garantirebu-
li uflebebi. konvencia moiazrebs rogorc sasamarTloebisa da saka-
nonmdeblo da administraciuli organoebis arsebobas, iseve, prin-
cipSi, iTvaliswinebs uflebas samoqalaqo saqmeebSi sasamarTloze
xelmisawvdomobaze, radgan aseTi uflebis gareSe arc erT samoqala-
qo sasamarTlos ar SeuZlia Tavisi saqmianobis ganxorcieleba.
Cemi mosazrebis uaryofa ar SeiZleba im mtkicebiTac, rom im
SemTxvevaSic ki, Tu xelmisawvdomobis uflebas safuZveli mxolod
erovnul kanonmdeblobaSi eqneboda, evropis sabWos wevri saxel-
mwifoebi SeZlebdnen, am uflebis gauqmebiT Zala waerTmiaT konven-
ciis yvela im debulebisaTvis, romelic samoqalaqo saqmeebSi sasa-
marTlo dacvasTan aris dakavSirebuli. amitom Tu es saxelmwifoe-
bi realurad gadawyvetdnen adamianis uflebaTa erT-erTi dasay-
rdenis ganadgurebas, amiT isini Caidendnen maTive survilis (Seeq-
mnaT sistema, romelic dafuZnebuli iqneboda `adamianis uflebaTa
saerTo gagebasa da maT dacvaze, razec isini damokidebulni arian~)
winaaRmdeg mimarTul qmedebas (preambulis me-4 abzaci).
285
azri ganaCenis am nawilTan dakavSirebiT.
eWvs ar badebs, rom pasuxi kiTxvaze, moicavs Tu ara me-6 muxlis
1-li punqti uflebas sasamarTloze xelmisawvdomobaze, damokide-
bulia xsenebuli muxlis ganmartebaze. am sakiTxTan mimarTebaSi
Cveni movaleobebis SesrulebaSi didi daxmareba gagviwies orive
mxaris warmomadgenlebma.
rogorc Cans, arsebobs virtualuri konsensusi im mosazrebas-
Tan dakavSirebiT, rom saxelSekrulebo samarTlis venis konvenciis
31-e, 32-e da 33-e muxlebi, miuxedavad imisa, rom ar gaaCniaT ukuqce-
viTi Zala, Seicaven xelSekrulebaTa ganmartebis saxelmZRvanelo
principebs. amitom evropuli konvenciis me-6 muxlis 1-li punqtis
debulebaTa ganmartebisas dasaSvebia xsenebuli wesebis gamoyeneba.
venis konvenciis 31-e muxlis 1-li punqtis Tanaxmad: `xelSekru-
leba ganmartebuli unda iqnes keTilsindisierad, xelSekrulebis
terminebis Cveulebrivi mniSvnelobis Sesabamisad maTive konteq-
stSi da konvenciis daniSnulebisa da miznis gaTvaliswinebiT.~ ke-
TilsindisierebasTan dakavSirebiT ar ismis aranairi kiTxva, amitom
ganxilvas eqvemdebareba: (a) teqsti, (b) konteqsti, (g) daniSnuleba
da mizani. bolo ori elementi SesaZloa daemTxves erTmaneTs.
a. teqsti
286
ganxilvis sagans. swored is faqti, rom sityvebi, romlebic Tan mos-
devs muxlis dasawyiss: `samoqalaqo uflebaTa da movaleobaTa an
nebismieri sisxlissamarTlebrivi braldebis gansazRvrisas~, exeba
mxolod samarTalwarmoebis xasiaTs, e.i. kanoniT Seqmnili damouki-
debeli da miukerZoebeli sasamarTlos mier gonivrul vadaSi sa-
marTlian da sajaro mosmenas da ganaCenis sajarod gamocxadebas.
amas emateba kidev erTi faqti: gamonaklisebi da/an SezRudvebi,
romlebic detalurad aris mocemuli amave punqtSi, aqac mxolod
sasamarTlo samarTalwarmoebis sajaroobas exeba da sxvas arafers,
isini xazgasmiT miuTiTebs im faqtze, rom me-6 muxlis 1-li punqti
exeba mxolod im samarTalwarmoebas, romelic ukve aRZrulia sasa-
marTloSi, da ara im uflebas, romelic gulisxmobs sasamarTloze
xelmisawvdomobas. sxva sityvebiT rom vTqvaT, me-6 muxlis 1-li pun-
qti mimarTulia mxolod samarTliani da patiosani ganxilvis Tavi-
seburebebisken.
miTiTeba iqna gakeTebuli me-6 muxlis 1-li punqtis frangul
versiaze, gansakuTrebiT ki xsenebuli muxlis sityvebze “contestations
sur ses droits~. warmodgenili iqna mosazreba, rom zemoxsenebuli sit-
yvebi atarebs ufro farTo mniSvnelobas, vidre Sesatyvisi ingli-
suri teqsti. frangul teqstSi sityvebi moicavs, rogorc es mtkic-
deba, saCivrebs, romlebsac ar miuRweviaT sasamarTlo etapamde.
inglisuri da franguli teqstebi orive avTenturia. im Sem-
TxvevaSi, Tu erT teqstSi gamoyenebuli sityvebi Seesabameba mxo-
lod maT viwro ganmartebas, Sedegad miviRebT imas, rom orive teq-
sti erTmaneTs Seesatyviseba viwro ganmartebis SemTxvevaSi. im Sem-
TxvevaSic ki, Tu gamoviyenebT venis konvenciis 33-e muxls, raTa da-
vadginoT, romel teqsts gaaCnia upiratesi Zala, saxelmZRvanelod
unda gamoviyenoT amave konvenciis 31-e da 32-e muxlebi. ganvaxorci-
ele ra zemoxsenebuli, me ver aRmovaCine sakamarisi mizezi imisaT-
vis, rom Semecvala Cems mier zemoT warmodgenili mosazreba. miT
umetes, rom teqstis formulireba ueWvelad `misi interpretaciis
upirvelesi wyaroa~.
b. konteqsti
287
TavisuflebaTa evropuli konvenciis I nawilSi, romelic moicavs
muxlebs 2-dan 18-is CaTvliT. aRniSnuli muxlebi gansazRvravs uf-
lebebsa da Tavisuflebebs, romlebic miniWebuli aqvT adamianebs
xelSemkvreli saxelmwifos iurisdiqciis farglebSi. 1-li muxli
xelSemkvreli saxelmwifoebisagan moiTxovs `TavianTi iurisdiqci-
is farglebSi konvenciis I nawilSi gansazRvruli uflebebisa da Ta-
visuflebebis yvelasaTvis uzrunvelyofas~. xelSemkvreli saxel-
mwifoebis mier konvenciiT nakisri valdebulebebi dakavSirebulia
konvenciaSi gansazRvrul uflebebTan da TavisuflebebTan. TiT-
qmis SeuZleblad mesaxeba, vinmem amtkicos, rom me-6 muxlis 1-li
punqti adgens sasamarTloze xelmisawvdomobis uflebas.
I-li Tavis Seswavlis Sedegad aRmoCnda, rom me-5 muxlis me-4 da
me-5 punqtebi exeba samarTalwarmoebas, romelic unda ganxorciel-
des sasamarTloSi, raTa gadawydes patimrobis kanoniereba Tu uka-
nonoba da ukanono patimrobis Sedegad dazaralebuls mianiWos qme-
diTi ufleba kompensaciaze.
me-9, me-10 da me-11 muxlebi exeba iseT uflebebsa da Tavisufle-
bebs, romlebic dakavSirebulia azrTan, gamoxatvasTan, religias-
Tan, mSvidobian Sekrebasa da gaerTianebasTan da sxv. am muxlebSi
yvelaze mniSvnelovani is faqtia, rom yoveli muxli detalurad aR-
wers uflebaze TandarTul akrZalvasa da SezRudvas.
me-13 muxlis Tanaxmad:
288
absolutur da SeuzRudav uflebas.
yvelasaTvis cnobilia da Semdgomi mtkicebis gareSe SeiZleba
iTqvas, rom erovnul sasamarTloze xelmisawvdomobis ufleba, ro-
gorc wesi, arsebobs yvela civilizebul demokratiul sazogadoe-
baSi. aseTi ufleba da misi ganxorcieleba xSirad regulirdeba kon-
stituciiT, kanonmdeblobiT da kanonqvemdebare aqtebiT, rogoric
aris, magaliTad, brZanebebi da sasamarTlo reglamenti.
konvenciis me-60 muxli ar exeba adamianis im uflebebs, romlebic
gaTvaliswinebulia erovnuli kanonmdeblobiT. gvevlineba ra ro-
gorc adamianis ufleba, sasamarTloze xelmisawvdomobis ufleba, ra
Tqma unda, warmoadgens erT-erTs im uflebaTagan, romlebic miTiTe-
bulia me-60 muxlSi. es garkveulwilad avsebs xarvezs im sarCelebTan
dakavSirebiT, romlebTan mimarTebaSic konvenciiT xelmisawvdomo-
bis aranairi konkretuli debuleba ar aris gaTvaliswinebuli.
sasamarTloebis kompetencia, iseve, rogorc im pirTa ufleba,
romlebic uflebamosilni arian, sasamarTloSi aRZran samarTal-
warmoeba, regulirdeba kanoniTa da dadgenilebebiT, rogorc es ze-
moT iyo miTiTebuli. samarTalwarmoeba aRiZvreba pirveli instan-
ciis an zemdgomi sasamarTlos samdivnoSi sarCelis, peticiisa Tu
ganacxadis Setanis safuZvelze. amasTan, gadaxdili unda iqnes dad-
genili gadasaxadi (Tuki mosarCeles samarTlebrivi daxmareba ara
aqvs miniWebuli), ris Semdegac gamoicema gamoZaxebis uwyeba an sxva
Setyobinebebi. adamianebs SesaZloa upirobod an garkveuli pirobe-
bis Tanaxmad aRekveToT samarTalwarmoebis aRZvris SesaZlebloba
maTi asakis, fsiqikuri mdgomareobis, sasamarTlo procesis arase-
riozuli Tu arakeTilsindisiri miznebisaTvis gamoyenebis gamo. ar
aris gamoricxuli xarjebis uzrunvelyofisTvis valdebulebis da-
kisreba da a.S.
samarTalwarmoebis aRZvris Semdeg saqmis mosmenamde arsebobs
mravali saproceduro safexuri. palataSi, da ara Ria sasamarTloSi,
sasamarTlo ganmkargulebels an mosamarTles ufleba aqvs, calkeu-
li kategoriis saqmeebSi gamartivebuli wesiT sabolood ganixilos
is pretenzia, romelic mocemulia sarCelSi, peticiasa da ganacxad-
Si. amis magaliTia, rodesac pretenzia mocemulia sarCelis aR-
mZvrel ganacxadSi, an rogorc es mocemulia mxaris werilobiT ar-
gumentaciaSi, da sarCelis mizezi ar aris gamJRavnebuli, an im Sem-
TxvevaSi, Tuki mosarCele an mopasuxe, misi pasuxi Tu dacvis mxaris
mosazreba ar warmoadgens samarTlebrivad gamarTlebul dacvas.
yovelive zemoT warmodgenilis mizania, xazi gausvas im faqts,
rom im SemTxvevaSi, konvenciis mizani rom yofiliyo sasamarTloze
xelmisawvdomobis uflebis qceva me-6 muxlis 1-li punqtis ganuyo-
289
fel nawilad, is adamianebi, visac konvenciis teqstis Seqmna ekisra,
adamianis uflebisa da Tavisuflebis gansazRvris Semdeg ueWvelad
gaagrZelebdnen ucvlel praqtikas da daadgendnen aseTi uflebisa
Tu Tavisuflebis Sesatyvis akrZalvebsa da SezRudvebs.
ra Tqma unda, konvenciis mizani xelSemkvreli saxelmwifoebis
iurisdiqciis farglebSi xelmisawvdomobaze uflebis (konvenciaSi
gansazRvruli sxva uflebebisagan damoukideblad) yvelas mier
erovnuli kanonmdeblobiT SeuzRudavad aRiareba rom yofiliyo,
mosalodneli iqneboda, rom aseTi ufleba naTlad yofiliyo Camo-
yalibebuli konvenciaSi. konvenciis uflebaTa da TavisuflebaTa,
iseve, rogorc maT SezRudvaTa gansazRvrisas gamoyenebuli sif-
rTxile da gulmodgineba pirdapir mianiSnebs imaze, rom me-6 muxlis
1-l punqtSi xelmisawvdomobis ufleba arc aSkaradaa mocemuli da
arc igulisxmeba da moiazreba.
daismis Semdegi saxis kiTxva: Tu ar arsebobs sasamarTloze
xelmisawvdomobis ufleba, ra azri aqvs maSin im uamrav debulebas,
romlebic exeba sasamarTloSi samarTalwarmoebis warmarTvas?
marTlac, Tu konvenciaSi ar iarsebebda arc erTi debuleba,
romelic exeba sasamarTloze xelmisawvdomobas — Tumca es ase ar
aris — me vaRiarebdi, rom saWiroa vigulisxmoT da moviazroT, rom
aseTi ufleba CarTulia konvenciaSi, Tumca ara aucileblad kon-
kretulad am muxlSi. vivaraudebdi, rom xelSemkvrelma saxelmwi-
foebma yovelgvari eWvis gareSe cnes aseTi uflebis arseboba.
g. daniSnuleba da mizani
290
lebisa da samarTlis uzenaesobis saerTo memkvidreoba, gadadgan
pirveli nabijebi sayovelTao deklaraciaSi dadgenil, garkveul
uflebaTa koleqtiuri ganxorcielebisaTvis~. vfiqrob, gaerTia-
nebuli samefos mTavroba gaumarTleblad ar amaxvilebda Cvens
yuradRebas sityvebze `gadadgan pirveli nabijebi~ da sityvebze
`garkveul uflebaTa ganxorcielebisaTvis~, romlebic gvxvdeba
am punqtSi.
rac Seexeba miniSnebebs konvenciis “travaux préparatoires”-ze, ada-
mianis uflebaTa sayovelTao deklaraciaze, dafuZnebis Sesaxeb ev-
ropul konvenciaze, samoqalaqo da politikur uflebaTa Sesaxeb
saerTaSoriso qartiasa da sxva saerTaSoriso aqtebze, me momxre
var, gavakeTo mxolod mokle mimoxilva. deklaraciis “travaux prépa-
ratoires” naTlad iTvaliswinebda sityvebs `ufleba xelmisawvdomo-
baze~, magram xsenebuli sityvebi amoRebuli iqna.
sayovelTao deklaraciis me-8 muxli moicavs sasamarTloze
xelmisawvdomobis uflebas adamianis im ZiriTad valdebulebebTan
mimarTebaSi, romlebic miniWebulia konstituciiTa da kanoniT.
sayovelTao deklaraciis me-10 muxli met-naklebad Seesabameba
evropuli konvenciis me-6 muxlis 1-l punqts. amasTan, deklaracia
ar mianiSnebs xelmisawvdomobis uflebaze. rogorc Cans, me-6 mux-
lis 1-li punqti Seesatyviseba sayovelTao deklaraciis me-10 mux-
lsa da saerTaSoriso qartiis me-14 muxlis 1-l punqts.
dafuZnebis Sesaxeb evropuli konvenciis me-7 muxli aSkarad ac-
xadebs `kompetentur sasamarTlo da administrciul organoebze
xelmisawvdomobis uflebas.~ igive SeiZleba iTqvas saerTaSoriso
qartiis me-2 muxlis me-3 punqtze.
zemoxsnebuli mxars uWers im mosazrebas, rom, rodesac daapi-
res sasamarTloze xelmisawvdomobis uflebis CarTva xelSekrule-
baSi, es naTeli da garkveviT Camoyalibebuli frazebiT gakeTda.
me ukve Sevecade, Sevxebodi interpretaciis umniSvnelovanes
elementebs. rodesac yvela elementi erTad aris aRebuli da er-
TobliobaSia ganxiluli, Cemi azriT, erTiani efeqti ufro metad
ganapirobebs warmodgenili mosazrebis siswores.
me-8 muxlTan dakavSirebiT:
291
Si es uari warmoadgens me-8 muxlis darRvevas.
ciliswamebisaTvis aRZrul saqmeSi b-n leirds SeeZlo esargeb-
la privilegiiT da emtkicebina, rom misi mxridan mocemul saqmeSi
adgili ar hqonia borot ganzraxvas. ar iyo gamoricxuli, rom Sina-
gan saqmeTa ministrsa da cixeebis mmarTvels dasabuTebulad erwmu-
naT, rom golders ar hqonda araviTari Sansi, bolomde mieyvana ci-
liswamebis saqme, magram, principSi, vemxrobi im Sexedulebas, rom
patimars unda hqondes nebarTva, daukavSirdes da awarmoos kon-
sultacia damcvelTan an advokatTan da miiRos damoukidebeli sa-
marTlebrivi rCevebi im gamonaklisi SemTxvevebis garda, rodesac
arsebobs usafrTxoebis TvalsazrisiT mniSvnelovani mosazrebebi
patimarTan dakavSirebiT.
Sesavali
292
buli samefos Sinagan saqmeTa ministrma golderisTvis damcvelTan
konsultaciaze uaris TqmiT (SemdgomSi sasjelis saxiT parxrustis
cixeSi patimrobiT) konvenciis me-8 muxliT gaTvaliswinebuli uf-
leba. konvenciis me-8 muxlis debulebebis Tanaxmad:
`1. yvelas aqvs ufleba, pativi scen mis pirad da ojaxur cxov-
rebas, mis sacxovrebelsa da mimoweras.
2. dauSvebelia sajaro xelisuflebis Careva am uflebis gan-
xorcielebaSi, garda iseTi Carevisa, romelic daSvebulia kanoniT
da aucilebelia demokratiul sazogadoebaSi erovnuli uSiSroe-
bis, sazogadoebrivi usafrTxoebis an qveynis ekonomikuri keTil-
dReobis interesebisaTvis an uwesrigobis Tu danaSaulis Tavidan
asacileblad, janmrTelobis an zneobis an sxvaTa uflebaTa da Ta-
visuflebaTa dacvisaTvis.~
am debulebasTan dakavSirebiT ori ZiriTadi kiTxva — an eWvi —
warmoiSva: mTlianad gamoiyeneba igi winamdebare saqmis garemoebeb-
Tan mimarTebaSi Tu ara? da meore, Tuki igi principSi gamoiyeneba,
awesebs Tu ara igi raime SezRudvas an gamonakliss im wesze, romel-
sac moicavs?
a. gamoyenebis sakiTxi
293
aqedan gamomdinare, ar viqnebodi swori, Tu gavaigivebdi cneba `ko-
respondencias~ cneba `dakavSirebasTan~. Tumca radgan aq saqme ar
exeba golderis mier damcvelTan telefoniT dakavSirebis sakiTxs,
es mosazreba aRar wamoiWreba. rac Seexeba werils, golders araso-
des miuweria werili advokatisaTvis. ar arsebobda werili, Sesabami-
sad, ar arsebobda misi SeCerebis faqtic. amrigad, adgili ar hqonia
korespondenciaSi Carevas, radgan ganmcxadebelsa da im damcvels So-
ris, romlisganac mas unda mieRo samarTlebrivi rCeva, ar warmoebu-
la araviTari korespondencia, rogorc amas adgili hqonda parlamen-
tis wevrisTvis miweris mcdelobis dros3. magram amis mizezi iyo is,
rom golderma nebarTva aiRo damcvelTan konsultaciis warmoebaze
`im mizniT, rom aReZra sarCeli ciliswamebisaTvis — rac, Cemi azriT,
unda ganxorcielebuliyo (yovel SemTxvevaSi, Tavdapirvelad mainc)
misTvis werilis miweraSi4 — mas ganumartes, rom ar eqneboda amis uf-
leba — rac sinamdvileSi niSnavda, rom nebismieri werili SeCerebuli
iqneboda — da ganmcxadebelma amitom ar dawera es werili. Sesabami-
sad, am TvalsazrisiT ar yofila faqtobrivi Careva mis koresponden-
ciaSi, magram, Cemi azriT, adgili hqonda imas, rac inglisuri termi-
nologiiT niSnavs `nagulisxmev~ SeCerebas an Carevas. vTvli, rom es
ukanaskneli daawesebs Seusabamo da formalur SezRudvas korespon-
denciaSi Carevis cnebaze, romelsac Sexeba ar eqneba korespondenci-
is im SemTxvevasTan, romelsac adgili ar hqonda mxolod imitom, rom
aseTi Zalauflebis ganxorcielebis uflebamosilebis mqone kompe-
tenturi organos warmomadgenelma daadgina, rom es dauSvebeli iyo.
vfiqrob, rom im SemTxvevaSic ki, Tu nebarTva gacemuli iqneboda,
golderi praqtikulad ver isargeblebda am uflebiT.
6. metad mniSvnelovan faqts warmoadgens is, rom xsenebuli ua-
ri didi xnis ganmavlobaSi ar mouspobda golders saSualebas, aReZ-
ra Tavisi sarCeli, Tuki amas apirebda — radgan mas eqneboda amisaT-
vis sakmarisi dro cixidan gaTavisuflebis Semdeg — rasac arsebiTi
294
mniSvneloba ar gaaCnia me-8 muxlTan dakavSirebuli sakiTxisaTvis.
amas gansakuTrebuli mniSvneloba aqvs me-6 muxlis 1-li punqtiT
gaTvaliswinebul sasamarTloze xelmisawvdomobis savaraudo uf-
lebasTan mimarTebaSi da mec mas swored am konteqstSi Sevexebi.
7. me-5 punqtSi ganxiluli mosazrebis analogiuri mosazreba
wamoiWreba imasTan dakavSirebiT, Tu ras warmoadgens `ufleba~, ro-
melic miTiTebulia frazaSi ,,dauSvebelia sajaro xelisuflebis
Careva am uflebis ganxorcielebaSi~ da gvxvdeba me-8 muxlis me-2
punqtis dasawyisSi, — xolo TviT ufleba gansazRvrulia me-8 mux-
lis 1-l punqtSi da warmoadgens adamianis uflebas, `pativi scen mis
pirad da ojaxur cxovrebas, mis sacxovrebelsa da mimoweras~. advi-
li iqneboda, dagveboloebina argumenti imis aRniSvniT, rom kores-
pondenciis pativiscema ar arsebobs, Tu TviT korespondenciis war-
moeba ar aris nebadarTuli. magram sakiTxi arc Tu ise advilad dgas.
aRsaniSnavia is garemoeba, rom korespondenciis pativiscema arse-
bobs manam, sanam adgili ara aqvs Carevas korespondenciaSi, ra saxi-
sac ar unda iyos igi, magram gamoyenebuli sityvebi arc gamoxatavs
da arc gulisxmobs korespondenciis arsebobis raime garantias; ma-
galiTad, korespondenciis sruli akrZalva ar SeiZleba CaiTvalos
uflebaSi Carevad. garkveuli elferi SesaZloa SesZinos arguments
konteqstma, romelSic sityva `korespondencia~ gvevlineba, kerZod
ki `piradi da ojaxuri cxovreba~, `sacxovrebeli... da koresponden-
cia~, romelic migvaniSnebs sacxovrebel adgilze da, Sedegad, Care-
vis im savaraudo formaze, romelsac SesaZloa adgili hqondes, Tu-
ki vinmes piradi qaRaldebi mis saxlSi an sastumroSi an piradad iq-
neba gaCxrekili da mniSvnelovani werilebis konfiskacias da amoRe-
bas eqneba adgili. magram dakavSirebulia ki cneba sakiTxis am tip-
Tan? es Zalian viwro ganmrtebas hgavs. ufleba, romelSic ar unda
ganxorcieldes Careva sajaro xelisuflebis mxridan, aris kores-
pondenciaze `pativiscemis ufleba~, da, Cemi azriT, logikuri das-
kvnis safuZvelze, korespondenciis pativiscemas adgili maSin ara
aqvs, rodesac korespondenciis konfiskaciis Tavidan asacileblad
da SesaCereblad, rasac sxva SemTxvevaSi eqneboda adgili, sajaro
295
xelisufleba winaswar krZalavs mas.5 aqedan gamomdinare, sasamar-
Tlo ganaCeni Zalian mniSvnelovan mosazrebas amJRavnebs, rodesac
mianiSnebs, rom dauSvebeli iqneboda, CagveTvala, rom me-8 muxli ga-
moyenebuli iqneboda im SemTxvevaSi, Tuki golderi werilis saSua-
lebiT mimarTavda Tavis advokats da werili SeCerebuli iqneboda,
magram ar gamoiyeneba, radgan mas Seatyobines, rom werili SeCerebu-
li iqneboda, Tuki is mas dawerda, da amitom man werili ar dawera.
b. SezRudvebi da gamonaklisebi
6 kmayofili var, rom Cems mosazrebas mxars uWers, arc meti, arc naklebi, adami-
anis uflebaTa evropuli komisiis prezidenti, romelic ambobs (ix. me-2
SeniSvna, gv. 196), rom korespondenciis `pativiscema~ me-8 muxlis 1-li punqtSi,
me-8 muxlis me-2 punqtisgan gansxvavebiT, ar moicavs SeuzRudav Tavisuflebas
saqmeSi.~
296
rZalvis an SeCerebis nagulisxmev safrTxes.
9. ueWvelia, rom vinaidan konvenciis Semqmnelebma gaaanalizes,
rom me-8 muxlSi gansazRvruli wesi Zalze SezRudulad unda iqnes
aRqmuli, raTa misi gamoyeneba saerTod SesaZlebeli iyos, maT dauq-
vemdebares is konkretul gamonaklisebs; da Tumca es Cemi azriT — im
mizezTa gamo, romlebic sul axlaxans Camovayalibe — ar amowuravs
uflebaze yvela SesaZlo SezRudvas, isini sakmaod farTo da zoga-
dia imisaTvis, rom moicvas analogiurad wamoWrili saqmeebi. am ga-
monaklisTa Camoyalibeba ar aris sakmarisi erTi mniSvnelovani sa-
kiTxis gamo: naxsenebia eqvsi punqti Tu kategori, magram isini gan-
Tavsebulia samidan or jgufSi — da gaugebaria, aris Tu ara aucile-
beli, rom gamonaklisis sadavo SemTxveva moxvdes orive jgufis sa-
mi punqtidan erT-erTSi, Tu sakmarisia, xvdebodes samidan erT-erT
punqtSi pirvel an meore jgufSi. me-8 muxlis inglisur teqstSi ar-
sebobuli xsenebuli gaurkvevlobis axsna (ix. me-4 punqti zemoT)7,
sabednierod, me ar mWirdeba, radgan CemTvis sakmarisia, rom ganxi-
luli iqna ra calkeuli tipis safuZvelze, patimris koresponden-
ciis kontroli SesaZloa moxvdes rogorc `sazogadoebis usaf-
rTxoebis~, aseve `uwesrigobisa da danaSaulis Tavidan acilebis~
punqtSi da amrigad moxdes misi klasificireba gamonaklis katego-
riad am debulebis SesaZlo zemoxsenebuli ganmartebis orive kate-
goriidan.
10. Tumca arsebobs bundivanebis Tu gaurkvevlobis sxva ele-
mentic. me-8 muxlis me-2 punqtis mixedviT, `dauSvebelia Careva [ko-
respondenciasTan mimarTebaSi], garda iseTi Carevisa, romelic ...
aucilebelia [mag.] uwesrigobis an danaSaulis Tavidan asacileb-
lad~. amis bunebrivi mniSvneloba aseTi iqneboda: imisaTvis, rom
calkeul SemTxvevaSi Careva gamarTlebuli yofiliyo, Careva `au-
cilebeli~ unda yofiliyo im saqmeSi `danaSaulis Tavidan asacileb-
lad~ da sxv. amis safuZvelze, miuxedavad imisa, rom garkveuli kon-
troli SesaZloa principSi saWiro iyos danaSaulis Tavidan asaci-
leblad da sxv. (magaliTad, patimrebs sxvagvarad SeuZliaT moawyon
gaqceva an dagegmon sxva danaSaulebi), calkeuli Careva (am SemTxve-
vaSi nagulisxmevi SeCereba) mainc saWiroebs gamarTlebas aucileb-
loblobidan gamomdinare `...Tavidan asacileblad~. Tumca miuxeda-
vad imisa, rom gaerTianebuli samefos mTavroba erTi SexedviT dae-
Tanxma im faqts, rom aucilebloba dakavSirebuli unda iyos calke-
7 sakiTxi wamoiWreba imis gamo, rom ar aris naTeli is kategoriebi, romlebic iwye-
ba sityvebiT `aRkveTisaTvis~ da sxv, imarTeba da pirdapir exeba Tu ara winamde-
bare sityvebs `aucilebelia,~ an mxolod sityvebs `interesebSi~ xom ar exeba.
297
ul SemTxvevasTan, mTavrobam gansxvavebuli azric warmoadgina (ro-
melic erTi SexedviT arc mTlad usafuZvlo da sakmaod logiku-
ria), saxeldobr is, rom Tu gaviTvaliswinebT, rom gamoyenebuli
SezRudva SesaZlebelia gamarTlebulad CaiTvalos, rogorc me-8
muxlis me-2 punqtSi CamoTvlil gamonaklis kategoriaTagan erT-
erTi, calkeul SemTxvevaSi SezRudvis gamoyenebis uflebamosileba
unda rCebodes cixis administracias an mas Sefasebis garkveuli Ta-
visufleba mainc unda hqondes, im moculobiT, sanam moqmedebs pasu-
xismgeblobiT da keTilsindisierad — da, ra Tqma unda, winamdebare
saqmeSi ar yofila aranairi sxva miniSneba. Tuki sakiTxs am kuTxiT
mivudgebiT, sasamarTlom ar unda auaros gverdi cixis administra-
ciis mier ganxorcielebul qmedebas da ganaCenSi gaakritikos is, Tu
ra saxiT iqna gamoyenebuli moqmedebis Tavisufleba. imave sakamaTo
sakiTxis meore da ufro momcro versia iqneboda, gveTqva, rom igi
ufro metad cdilobs gaamarTlos gasaCivrebuli qmedeba gamoyene-
buli SezRudvis xasiaTze miniSnebiT, vidre is, rac am SezRudvis
ganxorcielebisas iqna gakeTebuli. amitom gamomdinare iqidan, rom
SezRudva principSi miekuTvneba mocemul gamonaklisTa kategoria-
Ta klass da dawesebul iqna keTilsindisierad, gamoZieba aq unda Se-
Cerdes.
11. vwuxvar, rom ar SemiZlia miviRo es argumenti, miuxedavad
misi damajereblobisa. Cemi azriT, sakiTxi exeba sityva `Carevas~
frazaSi `dauSvebelia Careva, garda iseTi Carevisa, ... aucilebelia
... Tavidan asacileblad da sxv.~ vfiqrob, ukeTesi mosazreba aris is,
rom es TavisTavad gulisxmobs qmedebas, romelic xorcieldeba
SezRudvis ganxorcielebisas, vidre SezRudva an kontrolis tipi,
romlidanac is gamomdinareobs. es aris qmedeba — am SemTxvevaSi ne-
barTvaze uaris Tqma — romelic warmoadgens ufro Carevas, vidre
Zalauflebis ganxorcielebas im wesis Sesabamisad, romelic Teori-
ulad gamoyenebuli SeiZleba arc ki iqnes. sxva sityvebiT rom
vTqvaT, sakmarisi ar aris imis warmoCineba, rom patimrebis kores-
pondenciis zogadi kontroli — misi SeCerebis SemTxvevaSic ki - `au-
cilebelia ... sazogadoebrivi usafrTxoebis interesebisaTvis~ an
`uwesrigobis an danaSaulis Tavidan asacileblad~. amiT rom mTav-
rdebodes yvelaferi, SesaZlebeli iqneboda erTxel da samudamod
imis aRniSvna, rom principSi aseTi aucilebloba arsebobs — da da-
mokidebulia xarisxis sakiTxebsa da gamoyenebaze. magram damatebiT
warmoCinebuli unda iqnes, rom Carevis calkeuli qmedeba am safuZ-
vlebze `aucilebeli~ iyo.
12. Sesabamisad, winamdebare saqmeSi gamoZiebuli unda iqnes is
konkretuli uari, romelic golders eTqva damcvelTan konsulta-
298
ciis nebarTvaze (zemoxsnebuli mizezebis gamo, mis korespondenci-
aSi, an, miT umetes, Tu gamoviyenebT me-8 muxlis mouxerxebel for-
mulirebas — misi korespondenciis `pativiscemis uflebaSi~ nagu-
lisxmevi Carevis saxiT). amis Semdeg ismis kiTxva, `aucilebeli~ iyo
Tu ara uaris Tqma sazogadoebrivi usafrTxoebis, danaSaulis Tavi-
dan acilebis mizeziT da sxv. Tuki am gziT vimsjelebT, Cemi azriT,
SesaZlebelia mxolod erTi pasuxi arsebobdes: ar arsebobda — da
vambob ra amas, vacxadeb, rom ar gamomrCenia gaerTianebuli samefos
argumenti imasTan dkavSirebiT, rom Tu golders nebas darTavdnen,
Sexvedroda damcvels, rac (kompetenturma organoebma) usafuZvlo
pretenziad Seafases, analogiur saSualebebze ar SeiZleboda uari
TqmodaT sxva patimrebs, radgan nebismieri wesis gamoyenebisas ad-
gili unda hqondes wesebis gamoyenebis Sesabamisobas da naTlad gan-
szRvruli da aRiarebuli samuSao principebis mkacr dacvas. es,
udavod, asea, magram ar gvaTavisuflebis imis warmoCenis saWiroe-
bisgan, rom uaris Tqma nebismieri adamianisaTvis — kerZod, am kon-
kretuli mizezebiT uaris Tqmis praqtika — gamarTlebulia rogorc
`aucilebeli ... sazogadoebrivi usafrTxoebis interesebisaTvis~ an
`danaSaulis Tavidan acilebis mizniT~ da sxv. xsenebuls mivyavar im
sakiTxamde, romelic, Cemi azriT, yvelaze mniSvnelovania: vin unda
gadawyvitos (rogorc me gavimeore gaerTianebuli samefos argumen-
ti), `sruliad usafuZvloa~ Tu ara golderis pretenziismagvari
sarCelebi (anu is, romelic exeboda advokatTan konsultacias)?
aseTi SemTxveva ufro sasamarTlo ganxilvis sagans xom ar warmoad-
gens, vidre aRmasrulebeli xelisuflebisa?
13. faqtobrivad gaerTianebuli samefos Sinagan saqmeTa minis-
trma ar gamoiyena sityvebis es forma golderisaTvis gasagzavn pa-
suxSi an marTlac gamoxata raime azri pretenziis arsebiT Tu sxvag-
var sakiTxTan dakavSirebiT: mocemuli teqsti iyo Zalian bundovani
da Zlier zogadi xasiaTis.8
Tumca gaerTianebuli samefos argumentis saxiT mohyavda is,
299
rom uars safuZvlad edo kompetenturi organoebis rwmena, rom
golderis pretenzias ar gaaCnda araviTari dasayrdeni moqmed ka-
nonmdeblobaSi da warmatebas ver miaRwevda cixis oficris (romel-
mac pretenzia gamoTqva mis mimarT, magram mogvianebiT uari Tqva am
pretenziaze) winaaRmdeg ciliswamebisaTvis aRZruli samarTalwar-
moebis Sedegad. amitom miCneul unda iqnes, rom golderis Txovnaze
uaris Tqma de facto emyareboda am safuZvlebs da, Sesabamisad, Sefase-
buli unda iqnes sazogadoebrivi usafrTxoebis interesebis an dana-
Saulis Tavidan acilebis da sxv. mizeziT uaris Tqmis savaraudo au-
cilebloba.
14. golderis saqmeSi SeuZlebelia gavigoT, Tu ra saxiT SeiZ-
leba amgvari uari gamarTlebuli iyos, rogorc aucilebeli me-8
muxlis me-2 punqtSi CamoTvlili erT-erTi mizeziT, im SemTxvevaSic
ki, Tu xsenebuli srul SesabamisobaSi iyo cixeSi arsebul praqti-
kasTan, radgan SemdgomSi igi iqneboda xarvezebiani praqtika. am Sem-
Txvevas gaerTianebuli samefos TvalTaxedvidanac rom SevxedoT,
imis mtkiceba, rom praqtika gamarTlebulia, vinaidan patimrebi Ta-
visi arsiT arian modaveebi da mzad arian, Tu xels ar SeuSlian, wamo-
iwyon gauazrebeli da usafuZvlo samarTalwarmoebebi, rCeba mo-
sazreba, rom rac ar unda araxelsayreli iyos es cixis administra-
ciisaTvis, mainc rTulia, davinaxoT Tu ra donis aucilebeloba Se-
iZleba arsebobdes sazogadoebrivi usafrTxoebis interesebisaT-
vis an danaSaulis Tavidan acilebis mizniT. magram, Tundac Teoriu-
lad aseTi ram SesaZlebeli iyos, golderis saqmeSi es damajereb-
lad ar damtkicebula.
15. Tumca ufro mniSvnelovania is faqtia, rom ar Cans, TiTqos
golderisaTvis naTqvami uaris namdvili mizezi `aucilebloba~ iyo,
mizezs albaT ufro pretenziis xasiaTi warmoadgenda. swored aq Se-
iZleba aRmovaCinoT is sakiTxi, romelic safuZvlad udevs uars.
praqtika, rodesac damcvelTan kontaqtze SesaZlo samarTalwarmo-
ebasTan dakavSirebiT patimars uars eubnebian, vinaidan aRmasrule-
belma organoebma daadgines, rom moTxovnas ara aqvs sakmarisi sa-
marTlebrivi safuZveli, ar SeiZleba gamarTlebuli iqnes ara mar-
to `aucileblobiT~ da a.S. (arc aqvs amis pretenzia) — misi gamar-
Tleba saerTod ar SeiZleba, radgan es moicavs marTlmsajulebis
funqciis uzurpacias. es ar niSnavs eWvis gamoTqmas kompetenturi
organoebis patiosnebasa da keTilsindisierebaSi im mosazrebis Ca-
moyalibebaSi, romelic maT gaaCndaT golderis pretenziasTan da-
kavSirebiT, rac ar aris mniSvnelovani. mniSvnelovani is aris, rom
igi motivirebuli iyo imiT, rac realobaSi iyo marTlmsajulebis
dadgena — rac gamomdinareobda ara marTlmsajulebis ganmaxorcie-
300
lebeli, aramed aRmasrulebeli organosagan. ra Tqma unda, naTelia,
rom marTlmsajulebis sistemis erT-erT funqcias warmoadgens,
marTlmsajulebis RonisZiebaTa ganxorcielebis saSualebiT da sa-
Wiroebis SemTxvevaSi, argumentebis mosmenis Semdeg ganaxorcielos
is RonisZiebebi, rac cixis administraciam, moqmedebda ra rogorc
aRmasrulebeli xelisuflebis organo da yovelgvari argumentaci-
is mosmenis gareSe — Tundac golderisagan an misi warmomadgenlisa-
gan — ganaxorciela winamdebare saqmeSi. yvela normaluri samar-
Tlebrivi sistema — maT Soris, yvelaze naTlad inglisis sistema —
moicavs procedurebs, rodesac samarTalwarmoebis adreul etapze
saqme SesaZlebelia (Tu gamoviyenebT inglisur terminologias
struck out) `amoRebuli iqnes~ rogorc usafuZvlo an boroti ganzrax-
viT Setanili an iseTi, romelic ar Seicavs araviTar marTlsawina-
aRmdego qmedebas (safuZvlebi, romlebic uxeSad SeiZleba Sevada-
roT `sarCelis wardgenis borotad gamoyenebas~ an `aSkarad dausa-
buTebel~ sarCelebs, adamianis uflebaTa terminologiiT)9. es Se-
saZlebelia gakeTdes da xSirad xdeba didi xniT adre sasamarTlo
mosmenamde, winaaRmdeg SemTxvevaSi, Tu gadacemuli iqneboda sasa-
marTloze gansaxilvelad, saqme miaRwevda ganmxilvel mosamar-
Tlemde; magram es mainc keTdeba sasamarTlo xelisuflebis an sasa-
marTlo uflebamosilebis mqone organos mier. es SeiZleba iyos mci-
re an ufro mcire uflebamosilebis mqone organo, magram sasamar-
Tlo uflebamosilebis xasiaTi rogorc organosaTvis, aseve samar-
TalwarmoebisaTvis ZalaSi rCeba.
16. Znelia, me-8 muxlis me-2 punqtSi moxseniebuli aucileblo-
bis sakiTxidan gamomdinare davinaxoT, Tu ratom unda CamoerTvaT
patimrebs, mxolod imitom, rom maT es statusi gaaCniaT, maT sarCe-
lebTan dakavSirebuli (iqneba es kargi Tu cudi) winaswari pretenzi-
is sasamarTlos mier ganxilvis SesaZlebloba, gansakuTrebiT maSin,
rodesac es pretenziebi Seexeba mopasuxis qmedebebs da ara mesame
mxares. magram aq, ra Tqma unda, sxva elementic warmoCindeba. Sinagan
saqmeTa ministri ar iyo ucxo mxare golderis potenciuri saCivris
SemTxvevaSi, miuxedavad imisa, rom igi ar iyo procesis SesaZlo mxa-
re — saqmis aRZvris SemTxvevaSi swored mis daqvemdebarebaSi myofi
cixis oficris qmedeba iqneboda sarCelis sagani. kidev erTxel unda
aRiniSnos, rom ar arsebobs araviTari miniSneba imasTan dakavSire-
biT, rom Sinagan saqmeTa ministrze zegavlena moaxdina im faqtma,
301
rom saqme formalurad mas Seexeboda. es ubralod gulisxmobs prin-
cips: nemo in re sua judex esse potest. ra Tqma unda, logikuradac da samar-
TalSic xsenebuli ar SeiZleba xdebodes TavisTavad, raTa daakmayo-
filos is aucilebloba, romelic arsebobda me-8 muxlis me-2 pun-
qtiT gaTvaliswinebuli erT-erTi gamonaklisis safuZvelze. Tuki
aseTi aucilebloba realurad arsebobda, maSin Carevac ar iqneboda
miCneuli me-8 muxlis sawinaaRmdegod. Tumca nemo in re sua elementis
miznia, kompetentur organoebs daakisros pasuxismgebloba, gaamar-
Tlon Careva aucileblobis naTeli da damajerebeli argumentaciiT
— romelic am saqmeSi, cxadia, ar iyo warmodgenili.
17. mimaCnia, rom adgili hqonda me-8 muxlis darRvevas, miuxe-
davad imisa, rom es iyo Cadenili uneblied, amasTan, minda davama-
to, rom viTvaliswinebT ra me-8 muxlis rTul struqturas, rom-
lis demonstrirebac imedi maqvs, cotaTi mainc movaxerxe (am
TvalsazrisiT igi erTaderTi ar aris konvenciaSi), gasakviri ar
aris, rom mTavrobebisaTvis mTlad naTeli ar aris, Tu ras warmo-
adgens me-8 muxliT gaTvaliswinebuli valdebulebebi. es exeba
konvenciis me-6 muxlis 1-li punqtis ganmartebasac, romelsac
qvemoT ganvixilav.
a. gamoyenebis aspeqti
302
Tu ara konvenciis me-6 muxli inglisis sasamarTloebze xelmisawvdo-
mobis uflebas, sanam golders uars etyodnen aseTi uflebis ganxor-
cielebaze — Cemi azriT, igi ar SezRudula uflebis ganxorcieleba-
Si. zemoxsenebuli xerxiT mas SeezRuda damcvelTan konsultaciis
saSualeba inglisis sasamarTlosaTvis mimarTvis mizniT, magram es ar
warmoadgenda sasamarTloze xelmisawvdomobis uflebis SezRudvas
da arc SeiZleba warmoadgendes, vinaidan Sinagan saqmeTa ministrs da
cixis administracias de jure ar hqondeT akrZalvis ufleba. Tumca Se-
saZlebelia dadgenili iqnes, rogorc amas sasamarTlo akeTebs, rom
adgili hqonda `nagulisxmev~ uars, Tuki, de facto, uarma golderis
Txovnaze, neba daerToT misTvis, ewarmoebina konsultacia Tavis ad-
vokatTan, sabolood mouspo mas sasamarTlosTvis mimarTvis SesaZ-
lebloba sasurveli samarTalwarmoebis aRZvris mizniT. magram es ar
aris mTavari: golders kvlavac eqneboda SesaZlebloba, ganexorcie-
lebina es sasjelis srulad moxdis Semdeg, rac mas ar gaukeTebia, ro-
desac sul mokle xanSi pirobiT gaaTavisufles.
20. ra Tqma unda, vafaseb im drois mniSvnelobas, romelic SesaZ-
loa saziano iyos garkveul SemTxvevebSi — magram es ar SeiZleba miC-
neuli iqnes samarTlebriv barierad. is faqti, rom xelmisawvdomo-
bas SesaZlebelia adgili hqonoda naklebad xelsayrel garemoebeb-
Si, ar niSnavs mis uaryofas. xelmisawvdomoba, Tuki igi nebadarTu-
lia da SesaZlebelia, ar gulisxmobs zustad mosarCelis sasurvel
dros an drois monakveTebs. winamdebare saqmeSi yvelaze metad ga-
moikveTa droebiTi xasiaTis faqtobrivi barieri, magram ara uari
uflebaze, radgan es ar SeiZleboda yofiliyo samarTalSi. aq igu-
lisxmeba `siSoris~ elementic, romelsac inglisuri samarTlebrivi
sistema mniSvnelovan rols aniWebs. konceptualurad garkveulma
xanma unda ganvlos, sanam SesaZlebeli gaxdeba imis Tqma, rom dam-
cvelTan dakavSirebaze uaris Tqma `axla~ niSnavs sasamarTloze
xelmisawvdomobaze uaris Tqmas rogorc `axla~, ise `momavalSi~. es
ar SeiZleba CaiTvalos uSualo mizezad an ganmsazRvrel faqtorad.
golderisTvis ar SeuZliaT xeli, aReZra samarTalwarmoeba, mas
mxolod gadaudes aRniSnulis ganxorcieleba da sabolood man Ta-
vad ver ganaxorciela es. am saxis braldeba ar SeiZleba dafuZnebu-
li iqnes rig SemTxveviTobebze. an kompetenturi organoebis qmede-
bam erTxel da samudamod SeuSala xeli golders, miemarTa sasamar-
TlosaTvis, an ar SeuSala. Cemi azriT, xeli ar SeuSlia.
21. iseve, rogorc sasamarTlos ganaCeni (rogorc es mogvianebiT
iqneba warmoCenili) ver asxvavebs erTmaneTisagan sakmaod gansxvave-
bul koncefciebs, magaliTad, sasamarTloze xelmisawvdmobas da
saqmis patiosan ganxilvas xelmisawvdomobis miniWebis Semdeg, igi ar
303
asxvavebs erTmaneTisagan ufro gansxvavebul cnebebsac, rogorebi-
caa uaris Tqma sasamarTloze da uaris Tqma damcvelis xelmisawvdo-
mobaze, rac SeiZleba (SeiZleba — ara) gamomdinareobdes sasamar-
Tloze xelmisawvdomobisaken swrafvidan. imis Tqma, rom raimes gake-
Teba ar SeiZleba axla,ar niSnavs imas, rom amis gakeTeba saerTod ar
SeiZleba, gansakuTrebiT maSin, rodesac is, razec uaria naTqvami `ax-
la,~ arc ki warmoadgens imas, rac (SesaZloa) sasurveli iyos `moma-
valSi~. is gza, romliTac es ori gansxvavebuli SemTxvevaa gaerTiane-
buli, TiTqos isini sinonimebi iyos, magaliTad, ganaCenis me-4 Tavis
bolos nawilis 26-e punqtSi, warmoadgens eliptikuri msjelobis
(romelic saxes ucvlis normalur cnebebs) gaumarTlebel nawils.
22. Sesabamisad, im SemTxvevaSic ki, Tu miviCnevdiT, rom konvenci-
is me-6 muxlis 1-li nawili moicavs sasamarTloze xelmisawvdomobis
urunvelyofis valdebulebas, winamdebare saqme, Cemi azriT, ar xvde-
ba im punqtSi, romelic warmoadgens am debulebis sawinaaRmdego
uars xelmisawvdomobaze. es ar Sedis me-6 muxlis 1-li punqtis sfe-
roSi, aramed warmoadgens me-8 muxlis sawinaaRmdego Carevas kores-
pondenciis uflebaSi da mTliani argumenti, romelic Seexeba me-6
muxlis 1-l punqts, arasworad aris aRqmuli; xelmisawvdomobisaT-
vis, romelic ar aris uaryofili, me-6 muxlis 1-li nawili ar gamoiye-
neba. amitomac logikurad, Cemi azriT, saqmis es nawili (iqidan gamom-
dinare, rom es mis faqtiur ratio decidendi-s exeba) am adgilas unda dam-
Tavrdes: magram vinaidan sakiTxi, gulisxmobs Tu ara me-6 muxlis 1-
li punqti sasamarTloze xelmisawvdomobis uflebas, moicavs xel-
Sekrulebis ganmartebis sakiTxs, romelic fundamenturi mniSvnelo-
bisaa ara marto TavisTavad, aramed principis, filosofiisa da damo-
kidebulebis ufro farTo SesaZleblobebis TvalsazrisiTac, Tavs
movaled vTvli, gamovxato Cemi Sexedulebebi masTan dakavSirebiT.
b. ganmartebiTi aspeqti
10 amas aseve adgili hqonda Barcelona Traction Company-is saqmis (1964) pirvel (iuris-
diqciul) fazaSi, an North Sea Continental Shelf-is saqmeSi, magram samwuxarod
davkarge miniSnebebi.
304
ordinatebis mixedviT imuSaveben, ivlian paraleluri gzebiT, rom-
lebic ar gadaikveTeba — evklides samyaroSi an lobaCevskis geo-
metriis gareT, an isev da isev, rogorc es ser hamfrim aRniSna, isi-
ni laparakoben sxvadasxva talRis sixSireebze — im SedegiT, rom
isini ki ver ugeben erTmaneTs, aramed ubralod ar esmiT. orive mxa-
res, maTi miniSnebebis farglebSi, SeuZlia warmoadginos SeTanxme-
buli da ZalaSi myofi argumentebi, magram imis gaTvaliswinebiT,
rom miniSnebebis xsenebuli areali sxvadasxvaa, arc arguments Se-
uZlia, rogorc aseTs, gaabaTilos meore argumenti. ar SeiZleba
miRweuli iqnes raime SeTanxmeba, sanam ar ganisazRvreba swori an
SedarebiT dasaSvebi miniSnebis zRvari, magram vinaidan dasaSvebo-
bis sakiTxebi damokidebulia midgomaze, SegrZnebaze, damokidebu-
lebasa Tu politikaze, da ara swor samarTlebriv Tu logikur ar-
gumentze, aseve Zalian mcirea SesaZlebloba mxareebs Soris SeTan-
xmebis miRwevisa.
24. Cemi azriT, es im saxis mosazrebebia, romlebic warmoadgens
SeuTanxmeblobis mizezs me-6 muxlis 1-l punqtTan dakavSirebiT —
erTis mxriv, umTavresad komisia, meores mxriv ki gaerTianebuli sa-
mefos mTavroba. sakiTxisadmi maTi midgomebi speqtris sawinaaRmde-
go mxareebs warmoadgens. damajerebelia komisiis Sexedulebebi da
mtkicebebi, magaliTad, komisiis moxsenebaSi ministrTa komiteti-
saTvis11 gadacemis Sesaxeb — Tu gaviTvaliswinebT im pirobebs, rom-
lebsac isini emyareba da midgomas, romelic safuZvlad udevs. Tum-
ca aseve damajerebelia sasamarTloSi gaerTianebuli samefos mTav-
robis mier Tavis memorandumSi12 da zepir argumentaciaSi13 sxva
midgomis safuZvelze da sakmaod gansxvavebuli pirobebiT warmod-
genili Sexedulebebi da mtkicebebi. daskvna, romelic mocemulia
sasamarTlos ganaCenSi, gaerTianebuli samefos argumentaciis
mxedvelobaSi miRebis Semdeg, imave Sinaarsisaa, rac komisiis das-
kvna. Cemi mosazreba gansxvavebuli iqneba, nawilobriv imitom, rom
vfiqrob, saWiroa sakiTxisadmi gansxvavebuli midgoma, nawilobriv
ki mjera, rom sasamarTlom ixelmZRvanela ganmartebis im meTodeb-
ze dayrdnobiT, romlebic, Cemi azriT, ar efuZneba logikur prin-
cips, garda amisa, sasamarTlom arasakmarisi mniSvenloba mianiWa
saqmis calkeul detalebs, romelTa SeTanxmeba Zalian Znelia mis
mier miRebul daskvnasTan.
305
1. midgomis sakiTxi
306
adgili aqvs sasamarTlo davas, rogorc amas Cemi kolega mosamarTle
zekia aRniSnavs, romelic sasamarTlo warmoebaSia. magram es aris is
sazRvari, rac muxlis formulirebaSia naTqvami. igi ar ambobs, rom
adgili unda hqondes samarTalwarmoebas, rodesac amas vinme moisur-
vebs. sakiTxs sxva kuTxidan rom SevxedoT, me-6 muxli martivad moiaz-
rebs faqtis arsebobas, kerZod imas, rom adili aqvs samarTalwarmoe-
bas da Semdeg, am faqtis safuZvelze, gadmogvcems uflebas, romelic
unda ganxorcieldes samarTalwarmoebisas — saxeldobr, patiosani
sasamarTlo ganxilvis uflebas da a.S. mokled rom vTqvaT, teqstis
formulireba ar gadmogvcems araviTar damoukidebel uflebas xel-
misawvdomobaze patiosani sasamarTlo ganxilvis proceduruli ga-
rantiebisgan da a.S. damoukideblad da damatebiT, romlebic aSkarad
mis ZiriTad obieqts warmoadgens. aqedan gamomdinare, kiTxva Semdeg-
nairad ismis: xelmisawvdomobis ufleba ase unda moiazrebodes?
15 naTelia, rom rac gansazRvrulia, ipso facto unda iyos naxsenebi, aRniSnuli,
gamokveTili an yvelaze mcire dasaxelebuli mainc. xsenebulis sawinaaRmdego ar
daiSveba. gansazRvra moicavs ufro mets, vidre aRniSnulia, da, ra Tqma unda, ufro
mets, vidre is, rac saerTod araa gamokveTili, aramed mxolod nagulisxmevia.
307
rom ufleba an Tavisufleba, romelic ar aris moxsenebuli, aRniS-
nuli an dakonkretebuli, aramed ubralod yvelaze ukeTes SemTxve-
vaSi nagulisxmevia, konvenciaSi `gansazRvrulia~ am terminis raime
gonivruli mniSvnelobiT. Cemi azriT, ara; da am sakiTxTan dakavSi-
rebiT me absoluturad veTanxmebi im mosazrebebs, romlebic gamo-
xata Cemma kolegam mosamarTle verdrosma.
27. es daskvna ar aris mimarTuli mxolod teqnikur mxareze.
pirvel adilze, im SemTxvevaSic ki, Tu vinme daeTanxmeba naxseneb mo-
sazrebas16, `sityva `gansazRvrulia~ am debulebaSi ar aris Zalian
Sesabamisi~ da konvenciaSic `arc erTi ufleba da Tavisufleba ar
aris gansazRvruli mkacrad~, isini mxolod moxseniebulia, miniSne-
bulia an gamokveTilia, mokled aris miTiTebuli. es ase ar aris xel-
misawvdomobis uflebasTan mimarTebaSi, romelic, rogorc aseTi,
saerTod ar aris moxseniebuli konvenciaSi. meore rigSi, saqmeSi ar-
sebuli samarTalwarmoebisa da mxareTa argumentebis didi nawili —
isini, romlebic exeba xelmisawvdomobis uflebiT mocul an sxva sa-
xis SezRudvebs, Tuki CavTvliT, rom isini moiazreba me-6 muxlis 1-
l nawilSi — iqna wamoweuli, zustad im kiTxviT, Tu rogor unda gag-
vego es ufleba, ras exeboda igi — mokled rom vTqvaT, rogor unda
yofiliyo igi gansazRvruli — sabolood ki daadgenda gansazRvris
saWiroebas, Tundac mxolod SezRudviT an sazRvrebis SeviwroebiT
— da gansazRvrebebi gamoxatuli unda iqnes — isini ar SeiZleba dam-
yarebuli iqnes imaze, Tu ra SeiZleba vigulisxmoT.
28. amitom, rogorc Cans, saWiro daskvnas warmoadgens is, rom es
SeuZlebelia — an dauSvebeli iqneboda — konvenciis 1-li muxliT
dawesebul valdebulebad (es is valdebulebaa, romelic marTavs
konvenciis mTlian gamoyenebas) CagveTvala is ufleba an Tavisuf-
leba, romelsac konvencia ki ar asaxelebs, aramed SeiZleba gulis-
xmobdes, da romlebic ar SeiZleba sasargeblodac ki iqnes nagulis-
xmevi, Tuki am dros ar mivyvebiT ufro zust gansazRvras an im piro-
bebs, romlebsac igi eqvemdebareba ganxorcielebuli moqmedebebi-
sas da romlebic SezRudvis saSualebiT gansazRvravs mas.17
308
29. amasTan dakavSirebiT unda aRiniSnos, rom sasamarTloze
xelmisawvdomobis uflebis cneba bundovania, Tuki mas ar ganvsaz-
RvravT. gansazRvris an, sul mcire, SezRudvis saWiroeba marTlac
naTladaa aRiarebuli sasamarTlos ganaCenis 38-e punqtSi da kvlav
moazrebis saSualebiT, 44-e punqtis boloSi. magaliTad, niSnavs Tu
ara xelmisawvdomobis ufleba ubralod im uflebas, romelsac qvey-
nis saxelmwifos Sida samarTali aregulirebs an SeuZlia nebismier
dros daareguliros? Tuki es asea, gaakeTebs Tu ara konvencia ase-
Ti uflebis gaTvaliswinebisas ufro mets, vidre es ukve gakeTebu-
li iqneboda, Tuki konvencia ar iarsebebda? meore mxriv, Tu konven-
cia gaiTvaliswinebda xelmisawvdomobis uflebas, unda awesebdes
igi valdebulebas, mianiWos xelmisawvdomoba im doneze, ra donezec
xelSemkvreli saxelmwifoebi an ramdenime maTganis apirebs, da Tu
Sida samarTali ar iTvaliswinebs amas, maSin ra doneze unda miani-
Wos? es absoluturi ufleba unda iyos Tu romelsac garkveuli pi-
robebi aqvs, da Tu es asea, rogor? ufro konkretulad, niSnavs ki
xelmisawvdomobis ufleba uflebas, warmoadgino pretenzia da es
pretenzia arsebiT ganxilvaze iqnes ganxiluli, miuxedavad winaswa-
ri sakiTxebisa, romlebic zegavlenas axdens pretenziis daSvebado-
bis xasiaTze Tu mxareebis statussa da SesaZleblobebze da a.S. — da
Tu ara, maSin, vinaidan sxvadasxva saxelmwifoebis samarTali mniS-
vnelovnad gansxvavdeba erTmaneTisagan am TvalsazrisiT, ar iqne-
boda ki adamianis uflebaTa TvalTaxedvidan dasaSvebi absolutu-
ri xasiaTidan gadaxvevis xarisxis zogadi gansazRvra, ar iqneboda
ki zedmeti adamianis uflebaTa konvenciisTvis? is faqti, rom evro-
puli konvencia ar moicavs aseT gansazRvras, SesaZlebelia niSnav-
des, rom Tu xelmisawvdomobis ufleba unda igulisxmebodes me-6
muxlis 1-li punqtiT, ufleba saWiro iqneboda gansazRvruli yofi-
liyo gancalkevebiT, ad hoc sasamarTlos mier TiToeuli individu-
aluri saqmis miznebisaTvis. es ki dauSvebeli iqneboda, radgan mTav-
309
robebs winaswar arasodes ecodinebodaT, ra poziciaze unda dam-
dgariyvnen.
30. zemoT CamoTvlili kiTxvebi SeiZleba ritorikulic ki iyos
TavianTi formiT, magram arsobrivad ar aris ritorikuli. isini
gvexmareba, davinaxoT sasamarTloze xelmisawvdomobis uflebis an
Tavisuflebis saxiT gansazRvris saWiroeba, gvexmareba, agreTve, da-
vinaxoT, rom konvencia ar moicavs arc erTs, es konkretuli ufleba
Tu Tavisufleba ar aris im uflebebsa Tu Tavisuflebebs Soris,
romlebis dacvasac konvenciis 1-li muxli avaldebulebs xelSem-
kvrel saxelmwifoebs maTi iurisdiqciis farglebSi. sakiTxs sxvana-
irad rom SevxedoT, mxareebisgan ar SeiZleba movelodeT imis gan-
xorcielebas, rac iqneboda mniSvnelovani saerTaSoriso valdebu-
leba, rodesac igi ar aris sakmarisad gansazRvruli imisaTvis, rom
SesaZlebloba misces mxareebs, zustad icodnen, Tu ras moicavs igi —
sinamdvileSi igi saerTod ar aris gansazRvruli, radgan (gamomdina-
re iqidan, rom igi arsebobs) igi efuZneba varauds, romelic araso-
des dakonkretebula da ganmartebula. mokle da Zlivs gasagebi18 mi-
niSnebebi, romlebic mocemulia sasamarTlos ganaCenis 28-e da 38-e
punqtebSi konvenciis 1-li muxlis gansazRvris sakiTxTan dakavSire-
biT, ar SeiZleba miCneuli iqnes adekvatur Semcvlelad im ganxilu-
li msjelobisa, romelsac ganaCeni saerTod ar warmoadgens.
31. Sesabamisad, arsebobs sxva mosazreba, romlis Tanaxmadac,
rogorc es ganxiluli iyo am mosazrebis 19-22 punqtebSi, termini
SeiZleba, Cemi azriT, logikurad iyos dakavSirebuli me-6 muxlis 1-
li punqtis mizanTan — vinaidan gamomdinare iqidan, rom es debule-
ba ar gansazRvravs, Tu ra uflebas Tu Tavisuflebas gulisxmobs
igi, es ufleba Tu Tavisufleba ar Seva 1-li muxlis moqmedebis sfe-
roSi da mis mier dakisrebul valdebulebebSi. zustad es aris mosa-
marTle verdrosis Sexedulebac. im faqts, rom es gadawyvetileba
SeiZleba samarTlianad moiazrebdes daskvnas, rom me-6 muxlis 1-li
punqti sinamdvileSi ar moiazrebs aseT uflebas an Tavisuflebas,
aramed exeba mxolod sasamarTlo davebis modalurobas, bunebri-
vad mivyavarT isev im ganxilvamde, romelic SevwyviteT 25-e punqtis
bolos zemoT, sadac sakmaod naTlad warmoCinda ganxorcielebuli
analizidan, rom me-6 muxlis 1-li punqti, moiazrebs ra samarTal-
warmoebis arsebobas, araviTari terminiT ar gamoxatavs misi aR-
310
Zvris raime pozitiur uflebas. dasmuli kiTxva mdgomareobda Sem-
degSi: me-6 muxlis 1-li punqti mainc gulisxmobs an moazrebs Tu ara
xelmisawvdomobis uflebas. wamoiWra kidev erTi kiTxva: ra iqnebo-
da swori da samarTliani gvegulisxma xsenebuli procesis Sedegad?
i. sasamarTlos midgoma
311
qtis bolo nawilSi, rom, sasamarTlos azriT, `warmoudgeneli iqne-
boda, rom me-6 muxlis 1-l punqts detalurad aRewera is procedu-
ruli garantiebi, romlebic miniWebuli aqvT mxareebs sasamarTlo
procesis dros, pirvel rigSi ki ar daecva is garantia, romelic Ta-
visTavad iZleva saSualebas aseTi garantiiT — sasamarTloze xel-
misawvdomobiT — sargeblobisa.~ amasTan, rogorc logikuri msje-
lobis sagani, es warmoadgens srul non-sequitur-s. Tumca SesaZlebe-
lia bunebrivad gamoiyurebodes, rom am tipis procedurul garan-
tiebs `pirvel rigSi~ win unda uZRodes xelmisawvdomobis uflebis
dacva: faqti faqtad rCeba, rom teqstSi es ase ar aris da imis vara-
udi, rom isini amgvarad unda iqnes ganxiluli, ukeTes SemTxvevaSi
niSnavs, rom SesaZlebelia da ara aucilebeli — vinaidan sruliad
SesaZlebelia, rom sasamarTloze xelmisawvdomobis ufleba yovel-
Tvis ar unda iqnes miniWebuli an calkeul SemTxvevebSi SezRuduli
an saerTod gamoricxuli unda iqnes, magram sadac xelmisawvdomo-
bis ufleba miniWebulia, unda arsebobdes garantiebi mimdinare sa-
marTalwarmoebis xasiaTTan dakavSirebiT.
34. zogadad rom vTqvaT, sul mcire am tipis debulebaSi nagu-
lisxmevi an moazrebuli SesaZloa `aucileblad~ CaiTvalos, Tuki
debuleba ver imoqmedebs amis gareSe. rogor es zemoT ukve aRvniS-
neT (25-e punqtSi), me-6 muxlis 1-l punqtSi erTaderT aucilebel
nagulisxmev elements warmoadgens mosazreba (romlis gareSec de-
bulebas araviTari mniSvneloba ar gaaCnia, Tumca mniSvnelobis Se-
saZenad imaze mets ar moiTxovs), rom samarTalwarmoebis romelime
saxe aRZruli iqna da viTardeba. aranairad ar aris saWiro arc am
teqstis moqmedebisTvis da arc imisTvis, rom gansakuTrebuli mniS-
vneloba an masStabi mieniWos, rom gamotanili iqnes Semdgomi uazro
daskvna imasTan dakavSirebiT, rom teqsti moiazrebs ara marto sa-
marTalwarmoebis arsebobas, aramed misi aRZvris a priori uflebas —
romelic Tan unda axldes uflebas gansxvavebuli brZanebiT an cne-
bis kategoriiT, risi gakeTebis saWiroebac ar arsebobs, radgan me-6
muxlis 1-l punqts isedac moqmedebis sakmaod farTo areali gaaC-
nia. movaxden citirebas Cemi kolega mosamarTle zekias naTqvamidan:
`mas gaaCnia ... Tavisi raison d’être ... masSi xelmisawvdomobis uflebis
moazrebis gareSe~. `gulisxmobis~ procesis zogad konteqstSi mo-
viSvelieb Cems statias, romelic aT weliwadze meti xnis win davwe-
re da romelic exeboda xelSekrulebaTa ganmartebas da araviTari
kavSiri ar hqonia winamdebare saqmis magvar saqmeebTan.19
19 ix. sqolio saxelwodebiT `The philosophy of the inference~ 1963 wlis saerTaSoriso
samarTlis britanul weliwdeulSi, gv. 154.
312
35. es mosazrebebi imdenad ueWveli meCveneba, rom Tavs valdebu-
lad vTvli, mivmarTo sxva faqtorebs, raTa ganvixilo is gza, romelic
airCia sasamarTlom. zogierTi maTgani, rogorebicaa wesebi, romlebic
gansazRvrulia 1966 wlis saxelSekrulebo samarTlis venis konvenci-
iT, evropis sabWos wesdeba — aqti, romelic sakmaod Sors dgas adamia-
nis uflebaTa evropuli konvenciisgan, kanonis uzenaesobis principi
da haagis saerTaSoriso sasamarTlos wesdebis 38-e muxlis (c) punqtSi
naxsenebi `civilizebuli erebis mier aRiarebuli samarTlis zogadi
principebi~ — yovelive xsenebuli warmoadgens adamianis uflebaTa
konvenciis me-6 muxlis 1-li punqtis gareSe mdgom faqtorebs da mcire
an arapirdapiri Sexeba aqvs Sesabamis ganmartebasTan, romelic ganxi-
lulia winamdebare mosazrebis 25-e da 33-34-e punqtebSi. isini SesaZ-
loa iseve sasargeblo iyos, rogorc xavsze moWideba, an mosazrebis
iseve damamtkicebeli, rogorc arrive at aliter — isini veranairad ver ga-
modgeba gansazRvrad, Tundac erTobliobaSi iqna ganxiluli.20
36. sasamarTlos mier gamotanili gadawyvetilebis namdvilad
ganmsazRrel elementad, rogorc Cans, aRmoCnda SiSi im mosalodne-
li Sedegebisa, romlebic SesaZloa warmoSobiliyo, Tu me-6 muxlis
1-l punqtSi ar iqneboda moazrebuli xelmisawvdomobis ufleba.
xsenebuli naTlad Cans nawyvetebidan, romelTagan pirveli asru-
lebs 33-e punqtSi motanil citatas: `sasamarTlo procesis patios-
nebis, sajaroobisa da siswrafis maxasiaTeblebs ar gaaCniaT aravi-
Tari fasi, Tuki ar arsebobs TviT sasamarTlo procesi.~ mainc uf-
ro mniSvnelovania meore nawyveti (ganaCeni, 35-e punqtis bolos wi-
na abzaci), romlis pirveli winadadebis Tanaxmad:
me-6 muxlis 1-li punqti ise rom iyos aRqmuli, TiTqos exebodes
mxolod im procesis warmarTvas, romelic ukve aRZruli iqna sasa-
marTloSi, xelSemkvreli saxelmwifo SeZlebda (me-6 muxlis 1-li
punqtis daurRvevlad) daexura Tavisi sasamarTloebi an gadaeca sa-
moqalaqo saqmeTa calkeuli kategoriebis ganxilvis maTi ufleba-
mosileba mTavrobaze daqvemdebarebuli organoebisTvis.“
37. meCveneba, rom xsenebuli motivaciebi, romlebic ganasaxie-
reben ganaCenis am nawilis motivebs, saWiroebs komentarebs sami sa-
TauriT — SesaZlebloba, argumentis logika da maT mier aRniSnuli
moqmedebis xasiaTi.
313
(a) nawinaswarmetyvelevi Sedegebi mTlianad ararealuria an,
saukeTeso SemTxvevaSi, Zalian gazviadebulia.
(b) argumenti moicavs kargad cnobil logikur Secdomas (sat-
yuaras), radgan igi xorcieldeba imis safuZvelze, rom xel-
misawvdomobis ufleba da sasamarTlo garantiebi, romlebic
gaTvaliswinebulia me-6 muxlis 1-li punqtiT, gamocxadebu-
li iqneba usargeblod da mizans moklebulad — ise, rom erTi
aucileblad igulisxmebs meores. martivad rom vTqvaT, es
warmoadgens tyuilis im tipis samudamod damkvidrebas, ro-
melic saTaves iRebs filosofosebisaTvis kargad cnobili
`safrangeTis mefis~ paradoqsidan — es aris paradoqsi wina-
dadebisa, romelsac enobrivi TvalsazrisiT gaaCnia mniSvne-
loba, magram sinamdvileSi absurds warmoadgens, saxel-
dobr, mtkiceba `safrangeTis mefe melotia~. Tumca para-
doqsi qreba, rodesac gamoCndeba, rom mtkiceba logikurad
imas ki ar gulisxmobs, rom arsebobs safrangeTis mefe, ara-
med mxolod imas, rom, sworad Tu arasworad, Tuki arsebobs
aseTi mefe, igi melotia. magram mefis arseboba amisgan damo-
ukideblad unda dadgindes; da, rogorc es kargad aris cno-
bili, faqtiurad ar arsebobs safrangeTis mefe. analogiu-
rad vinmem SesaZloa daadginos msoflioSi arsebuli yvela
garantia safrangeTis mefis keTildReobisaTvis, am mefes
rom earseba, Tumca is faqti, rom yvelaferi es iqneboda fu-
Wi da mizans moklebuli, Tuki igi amas ar gaakeTebda, verana-
irad ver daadgenda da ver iqneboda aucilebeli safuZveli
imis TqmisaTvis, rom man es gaakeTa an savaraudod gaakeTa.
analogiurad garantiebi, romlebic dadgenilia me-6 muxlis
1-li punqtiT patiosani sasamarTlo ganxilvisaTvis, gan-
xorcieldeba Tuki adgili eqneba sasamarTlo ganxilvas, xo-
lo Tu sasamarTlo ganxilva ar iqneba, garantiebic ver iar-
sebebs. garantiebi aranairad ar gulisxmobs, rom adgili un-
da hqondes sasamarTlo ganxilvas, an rom ufleba xelmisaw-
vdomobaze unda warmoadgendes winapirobas. ganaCenSi aseve
mravladaa logikuri Secdomebi, romlebis Tanaxmadac (b)
punqti gamomdinareobs (a) punqtidan, radgan (a) punqti Si-
naarsobrivad ar gamoricxavs (b) punqts. magram gamoricxva
ar niSnavs ipso facto mocvas. es ukanaskneli damtkicebas saWi-
roebs.
(g) da bolos, unda iTqvas, rom sasamarTlos ganaCenidan moyva-
nili zemoT citirebuli nawyvetebi Seefereba axalSobili
sasamarTlo kanonmdeblis tirils, romelsac ra gamarTle-
314
bac unda hqondes Sida Tu erovnul doneze,21 aqvs mcire an
saerTod ara aqvs saxelmwifoTaSorisi xelSekrulebis an
SeTanxmebaze dafuZnebuli da am mniSvnelovani faqtiT re-
gulirebuli konvenciis moqmedebis sferoSi.22 SesaZlebe-
lia marTali iyos an ar iyos, rom verdanaxvas imisa, rom ada-
mianis uflebaTa konvencia moicavs sasamarTloze xelmi-
sawvdomobis uflebas, hqonoda arasasurveli Sedegebi —
iseve, rogorc vinmem SeiZleba warmoidginos, rom aseTi Se-
degebi SesaZloa gamowveuli yofiliyo konvenciaSi arsebu-
li sxva xarvezebiT, rac ar aris mniSvnelovani. mniSvnelova-
ni is aris, rom es damokidebulia saxelmwifoebze, romelTa
Tanxmobasac emyareba konvencia da mxolod am Tanxmobidan
gamomdinareobs savaldebulo Zala, romelic gulisxmobs
xarvezis aRmofxvras an Secdomis gasworebas — sasamarTlo
xelisuflebam ar unda ganaxorcielos da Tavisi TaviT ar
21 erTia, rom erovnulma konstituciam neba darTos imaze, rom misi sakanonmdeblo
procesebis nawili ganxorcieldes sasamarTlos gadawyvetilebis Sedegad
miRebuli `precedentuli samarTlis~ safuZvelze: sakmaod ucxoa am
meTodisaTvis, dawesebuli iqnes ab extra im saxelmwifoebze, romlebic arian
SeTanxmebis Sedegad miRebuli saerTaSoriso konvenciis mxareebi. Tumca isec
xdeba, rom inglisSic ki, qveyanaSi, romelSic `precedentuli samarTali~ da
aqedan gamomdinare (Tumca Semcirebuli xarisxiT) sasamarTlo kanonmdeblobis
garkveuli elementi yovelTvis iyo kanonmdeblobis sistemis nawili, winamde-
bare saqmem ki migviyvana elementis mkacr kritikamde, xolo umaRlesi
sasamarTlos meore gadawyvetilebam daamtkica xsenebuli kritika, romlis
drosac aRiniSna, rom mosamarTle aris jus dicere da ara _ jus dare, da rom swori
gza mosamarTlisaTvis, romelic awydeba xarvezs kanonmdeblobaSi, am faqtze
kanonmdeblis yuradRebis gamaxvilebaa da ara Tavad ganxorcieleba sasamarTlo
qmedebiT. kargi pasuxi arc is iqneboda, Tu vityodiT, rom didi nabiji iqna
gadadgmuli swori mimarTulebiT _ radgan rodesac mosamarTleebma gadadges
didi nabijebi, es niSnavda, rom isini qmnidnen axal samarTals. Cemi azriT, aseTi
saxis SeniSvnebi gansakuTrebiT gamoiyeneba winamdebare saqmesTan mimarTebaSi.
22 anu Tu ar aris SesaZlebeli imis demonstrireba, rom xelSekruleba an konvencia
TavisTavad aniWebs kanonSemoqmedebiT rols tribunals, romelic mowodebulia
mis Sesasruleblad, an Tu mxareebs surdaT garkveulwilad mieniWebinaT
Secvlis an misi gavlenis gafarToebis funqcia (sxvagvarad mxolod maT rom
hqondaT miniWebuli), anu isini winaswar unda SeTanxmebuliyvnen terminebis
gafarToebul ganmartebaze, SesaZloa, Tavdapirveli Canafiqris
gadaWarbebiTac. rogorc me amas mogvianebiT warmogiCenT, winamdebare
konteqstSi ar aris warmodgenili arc erTi elementi (Tu ara sawinaaRmdego).
315
unda Secvalos konvenciis Semqmnelebi da maTi saqme Tavad
ar unda gaakeTos. rodesac sasamarTlo miiRebs winamdebare
farTo ganmartebebs, naTeli argumentaciis gareSe da mxo-
lod teqstis Sinaarsze an im aucilebel daskvnebze day-
rdnobiT, romlebic gamomdinareobs aqedan, da ara rogorc
am SemTxvevaSi amoucnobi debulebis saorWofo ganmarteba-
ze, Sesabamisobis mosazrebebi momavalSi gaarTulebs yov-
lismomcveli ganmartebebis uaryofas sxva konteqstebSi,
rodesac gonivruli mniSvneloba SeiZleba sxvanairad
gvkarnaxobdes: Semcirdeba moqmedebis Tavisufleba.
23 evropuli konvencia, romelsac xeli moewera 1950 wels da ZalaSi Sevida 1953 wels,
unikaluria, radgan igi aris erTaderTi, romelic moqmedebs da adgens masSi
gansazRvrul uflebebTan dakavSirebuli davebis gansazRvrisaTvis sasamarTlo
ganxilvas. nebismier SemTxvevaSi, igi erT-erTi uZvelesia da masze adre mxolod
gaero-s adamianis uflebaTa sayovelTao deklaracia Seiqmna, romelic ar warmoad-
gens savaldebulo aqts. evropuli konvenciis msgavsi mxolod samia da `uzrunvely-
ofis meqnizmTan~ mimarTebaSi mxolod erTis Sedarebaa SesaZlebeli — es aris san-
xoses amerikuli konvencia — romelsac xeli moewera 1969 wels da ar Sesula ZalaSi.
316
ni arian, aRZran sarCeli TavianTi mTavrobebis winaaRmdeg saerTaSori-
so komisiisa Tu tribunalis winaSe — is rac Tundac 30 wlis win, dauje-
rebeli iyo saerTaSoriso doneze. am mizezebis gamo mTavrobebi yoyma-
nobdnen im aqtebze xelis moweras, romelTa umetesoba, evropuli kon-
venciis garda, rogorc Cans, ar iyo sakmarisad ratificirebuli, raTa
ZalaSi Sesuliyo. sxva mTavrobebi, romlebmac moaxdines evropuli kon-
venciis ratificireba, didxans yoymanobdnen, sanam cnobdnen konvenci-
iT dadgenili adamianis uflebaTa sasamarTlos savaldebulo iuris-
diqcias. analogiuri dayovnebebi xdeboda individualuri sarCelebis
uflebaze xelmowerasTan mimarTebaSic, romelic, sasamarTlos iuris-
diqciis msgavsad, calke unda yofiliyo cnobili. ufro metic, am uf-
lebas SeuZlia moiTxovos ara mxolod winaswari, aramed gangrZobadi
cnoba, radganac SesaZloa da ramdenime SemTxvevaSi ganxorcielda mxo-
lod dadgenili, Tumca ganaxlebadi, periodiT. mxolod daSvebis mize-
ziT xdeba is, rom SesaZlebeli gaxda winamdebare saqmis warmodgena ev-
ropuli komisiisa da evropuli sasamarTlos winaSe.
39. am sxvadasxva faqtorebs SeuZliaT gaamarTlon Tundac kon-
venciis mcireoden SezRudviTi ganmarteba, magram Tu ase Sors ar wa-
valT, ueWvelad ara marto unda gaamarTlon, aramed pozitiurad mo-
iTxovon, raTa gakeTdes frTxili da konservatiuli ganmarteba, gan-
sakuTrebiT rac exeba nebismier debulebas, romlis mniSvnelobac
bundovania da sadac gafarToebulma ganmartebam SeiZleba gamoiwvi-
os xelSemkvrel saxelmwifoebze iseT valdebulebaTa dakisreba,
romelTa aRebac maT ar surdaT Tavis Tavze, an ver aRiqves rom ase-
Ti valdebulebebi aiRes Tavis Tavze (amasTan dakavSirebiT yurad-
Reba unda mieqces nawyvets, romelic citirebulia sqolioSi24 komi-
siis winaSe gaerTianebuli samefos damcvelis zepiri argumentidan).
amitomac nebismieri seriozuli eWvi ufro unda gadawydes Sesabami-
si mTavrobis sasargeblod, vidre sawinaaRmdegod — da Tu marTalia,
rogorc amas ganaCeni cdilobs migvaniSnos, rom am saqmeSi ar arse-
bobs araviTari seriozuli eWvi, maSin vinmes SeiZleba gaukvirdes,
Tu raze davoben monawileebi daaxloebiT bolo 5 wlis manZilze.
317
iii. mizani da proeqtis SemuSavebis meTodi
318
Ta sxva mTavar aqtebSi. sayovelTao deklaraciaSi (ix. punqti 23 ze-
moT) iyo debuleba (me-8 muxli), romlis Tanaxmadac:
319
tis me-14 muxli aSkarad efuZneba sayovelTao deklaraciis me-10
muxls da amitom evropuli konvenciis me-6 muxlsac, magram ar aris
araviTari saWiroeba imisa, rom movaxdinoT misi terminebis citire-
ba, radgan im Tavdapirveli frazis garda, romlis Tanaxmadac yvela
Tanasworia sasamarTlos winaSe, da formulirebisa da rigis mcire
da umniSvnelo Secvlisa, rasac emateba im miniSnebis gamotoveba,
romlis Tanaxmadac mosmena unda gaimarTos `gonivrul vadaSi~, ma-
sac igive Zala da zegavlena aqvs, rac me-6 muxlis 1-l punqts. da bo-
los, san-xoses amerikul konvenciaSi (miRebuli 1969 wels — aseve ar
aris ZalaSi Sesuli) aris debuleba (me-8 muxlis 1-li punqti), rome-
lic erTi SexedviT iZleva xelmisawvdomobis uflebas, magram faq-
tobrivad es ase ar aris. igi Sedis TavSi saxelwodebiT `ufleba sa-
marTlian ganxilvaze~ (garanties judiciaires), romelic moixsenebs mas
procedurul garantiad. meore rigSi formulirebis ena naTlad
warmoaCens mas, rogorc imave rigis da warmoSobisas, rogorc sxva
Sesaferisi debulebebia adreul aqtebSi. igi Semdegnairad ikiTxeba:
320
`me-8 muxlis teqsti dafuZnebuli iyo Sesworebaze, romelic
wamoWrili iqna meqsikeli warmomadgenlis mier 1948 wlis 23 oqtom-
bers generaluri asambleis me-3 komitetSi. warmomadgeneli amtki-
cebda, rom mis mier warmodgenili cvlileba mxolod da mxolod
imeorebda teqsts bogotis deklaraciidan, romelic sul axlaxans
erTxmad iqna miRebuli laTinuri amerikis 21 deputatis mier. Sesa-
bamisi debuleba bogotis deklaraciaSi iyo XVIII muxli. igi acxadeb-
da: `yvela adamians SeuZlia mimarTos sasamarTlos, raTa uzrun-
velyos Tavisi samarTlebrivi uflebebis pativiscema. aseve SesaZ-
lebeli unda iyos misTvis martivi mokle procedura, romlis saSu-
alebiTac sasamarTloebi daicaven mas xelisuflebis organoebis im
qmedebaTagan, romlebic mis sazianod arRveven romelime ZiriTad
konstituciur uflebas.~
sayovelTao deklaraciis me-8 muxlis wyaro, romelic aris bo-
gotis deklaraciis XVIII muxli, Zalian sainteresoa, radgan bogotas
deklaraciis XVIII muxli pirvel winadadebaSi saubrobs nebismieri
piris uflebaze, mimarTos sasamarTlos, raTa uzrunvelyos mis sa-
marTlian uflebaTa mimarT pativiscema, xolo sayovelTao dekla-
raciis me-8 muxlSi es Setrialebuli da SekumSuli iyo. am muxlis
Tanaxmad: `yvelas aqvs ufleba efeqtur saSualebaze kompetenturi
erovnuli tribunalebis winaSe~.
Semdeg28 damcvelma gamoitana daskvna, romelsac mec veTanxme-
bi, saxeldobr is, rom `Tuki vinme am istorias mTlianad ganixilavs,
dainaxavs, rom is, rac daiwyo bogotis deklaraciaSi, rogorc xel-
misawvdomobis farTo ufleba, SeikumSa xelmisawvdomobis uflebam-
de, romelic dakavSirebuli iyo konvenciiT dacul uflebebTan~.
amgvarad, 20 wlis periodis Semddeg, rogorc Cans, adgili hqon-
da mTavrobaTa mxridan ganzrax mimarTul politikas, raTa Tavidan
aecilebinaT pirispir Sejaxeba xelmisawvdomobis sakiTxTan. am mo-
sazrebas aZlierebs mtkicebulebaTa arseboba (ix. dokumenti CDH
(73) 33, gv. 45)* imasTan dakavSirebiT, rom evropuli konvenciis me-6
muxlis 1-li punqtis proeqtis Seqmnis erT-erT etapze SesaZlebeli
iyo iseT terminTa arseboba, romlebic SeiZleba miviCnioT xelmi-
sawvdomobis debulebis momcvelad, magram SemdgomSi isini gauCi-
narda — am mimarTulebis gavrcobis survilis uqonlobis yvelaze
naTel SesaZlo miniSnebad SeiZleba CaiTvalos is faqti, rom es cne-
ba arasodes yofila asaxuli adamianis uflebaTa romelime aqtSi,
romelic Seiqmna evropuli konvenciis Semdeg (ix. zemoT). xelSekru-
321
lebis ganmartebis teqnikaSi SeuZlebelia raime sakiTxis gaTvalis-
winebis survilis uqonlobis ukeTesi demonstrireba, vidre Tavi-
dan am sakiTxis CarTva, xolo Semdeg amoRebaa.
46. daskvna, romelic me gamomaqvs ganxiluli teqstebis xasia-
Tidan da im mosazrebebidan, romlebic ganvixile zemoT, 38-e mux-
lSi, aris is, rom xelSemkvreli saxelmwifoebi tanaxma iyvnen, de fac-
to dayrdnobodnen im situacias, rodesac praqtikulad yvela evro-
pul qveyanaSi xelmisawvdomobis Zalian farTo RonisZiebebi arse-
bobda sasamarTloze, magram maT ar hqondaT raime garkveuli gan-
zraxva, saxe SeecvalaT amisaTvis an aeRoT Tavis Tavze am sakiTxTan
dakavSirebiT (ix. 25-e sqolio) saerTaSoriso valdebuleba — da gan-
sakuTrebiT im saxis valdebuleba, romelic, rogorc es sasamar-
Tlom daadgina, arsebobda am saqmeSi — valdebuleba, romelic — ro-
gorc amas winamdebare saqme gviCvenebs — ufro mkacri xasiaTisaa da
ufro Sors midis, vidre gaerTianebuli samefos mTavrobas (ix. 24-e
sqolio) da konvenciis wevr sxva mTavrobebs (albaT) odesme miuCne-
viaT savaldebulod.29 im mizezTa gamo, romlebic ukve vaxseneT, am
tipis valdebuleba ar SeiZleba iyos saerTaSorisod aRiarebuli,
sanam ar aris gansazRvruli da ganzogadebuli da misi moqmedebis
sfero da modaluroba ar aris dadgenili. konvencia amas ar akeTebs
da sasamarTloc safuZvliani mizezebis gamo ver midis kompromis-
ze, ganaCenis gaugebrobebTan dakavSirebiT, im amocanebSi Carevis
gziT, romlebic upirveles yovlisa warmoadgens mTavrobis kompe-
tencias. rogorc es ganaCenma aRiara (II Tavi, punqti 39) — `sasamar-
Tlos funqcias ar warmoadgens, SeimuSaos dasaSvebi SezRudvebis
zogadi Teoria msjavrdebul patimarTa saqmeebSi, iseve, rogorc
mis funqciebSi ar Sedis, gaakeTos ganmarteba in abstracto imasTan da-
kavSirebiT, Seesabameba Tu ara ... [gaerTianebuli samefos] cixis we-
sebi ... konvencias~. magram Tu sasamarTlos funqciebSi ar Sedis uf-
lebaze SezRudvebis SemuSaveba, maSin miT umetes ar SeiZleba, mis
funqciebSi Sediodes Teoriulad, argumentaciis gareSe miiRos is
322
ufleba, romelic ver ganxorcieldeba praqtikaSi im SezRudvebis
gareSe, romelTa SemuSavebasac sasamarTlo uaryofs.
323
tom me-6 muxlis 1-li punqtidan araviTari xelmisawvdomo-
bis ufleba ar SeiZleba gamomdinareobdes moazrebuli Tu
nagulisxmevi saxiT. konvenciis me-17 muxli (ix. me-17 sqo-
lio) adasturebs da amyarebs am mosazrebas.
(g) me-5 muxlis me-4 punqti da me-13 muxli
(i) sasamarTlos ganaCeni sworia im nawilSi, rodesac mxedve-
lobaSi iRebs me-14 sqolioSi aRweril debulebebs, magram
es aris mosazreba, romelic, Tumca sworia, magram aras-
rulyofilia da ar moicavs im mniSvnelovan nawils, rom-
lis damtkicebasac gaerTianebuli samefo cdilobda.
(ii) me-5 muxlis me-4 punqti da me-13 muxli iTvaliswineben, rom
xelSemkvrelma saxelmwifoebma unda uzrunvelyon mimar-
Tvis saSualebebis arseboba erovnul sasamarTloebSi
konvenciaSi gansazRvrul ZiriTad uflebaTa da Tavisuf-
lebaTa darRvevasTan dakavSirebiT (xsenebuli waagavs me-
5 muxlis me-4 punqtis parafrazirebas, magram arsebiTad
da literaturulad ki — me-13 muxls). me veTanxmebi sasa-
marTlos, rom es debulebebi TavisTavad ar Seicavs raime
damoukidebel uflebas Tu Tavisuflebas an xelmisaw-
vdomobis raime zogad uflebas da amitom ar warmoadgens
raime debulebas, romelic moaxdenda arasaWiro zegavle-
nas, rogorc amas gaerTianebuli samefos mTavroba amtki-
cebda. Tumca mTavrobam warmoadgina am winadadebis dama-
tebac, saxeldobr is, rom Tu xelmisawvdomobis zogadi
ufleba, rogorc es sasamarTlom miiCnia, nagulisxmevi
unda yofiliyo me-6 muxlis 1-l punqtSi, maSin me-5 muxlis
me-4 punqti da me-13 muxli gaxdebodnen zedmeti da arasa-
Wiro, radgan xelmisawvdomobis ufleba me-6 muxlis 1-l
punqtSi gaiTvaliswinebda yvelafers saWiros. aqedan ga-
momdinare, am ori sxva debulebis mizani iyo, warmoeCina,
rom araviTari xelmisawvdomobis ufleba ar moiazreboda
me-6 muxlis 1-l punqtSi. es argumenti logikurad sworia,
magram misi gaqarwyleba SesaZlebelia, radgan me-5 muxlis
me-4 punqti da me-13 muxli laparakoben mxolod dacvis
saSualebis arsebobaze, mxolod xelmisawvdomoba ki au-
cileblad ar moicavs dacvis saSualebas: SesaZlebelia
arsebobdes xelmisawvdomoba, magram ar arsebobdes dac-
vis saSualeba xelmisawvdomobis Semdeg. rac ar unda iyos,
Tuki vinme amoiRebda furcels sasamarTlo wignidan da
gamoiyenebda im arguments an brZanebas, romelsac sasa-
marTlo iyenebs, mas SeeZleboda eTqva, rom radgan xelmi-
324
sawvdomobas dacvis saSualebis gareSe araviTari sarge-
beli ara aqvs, xelmisawvdomobis ufleba gulisxmobs uf-
lebas dacvis saSualebaze — rac aSkarad absurdia. Tumca
es aSkarad gaimeorebda sasamarTlos daskvnas imasTan da-
kavSirebiT, rom radgan uflebas samarTlian ganxilvaze
ara aqvs fasi sasamarTlo ganxilvis gareSe, amitom ufle-
ba samarTalwarmoebis aRZvraze, romelic sasamarTlo
ganxilvisas warmoiSoba, unda iqnes nagulisxmevi. Zneli
iqneboda, non-sequitur ufro naTeli gagvexada.
(d) me-6 muxlis 1-li punqtis debulebebi am punqtis mniSvnelova-
ni pirveli winadadebiT ukve moxseniebuli iyo am mosazrebis
25-e punqtSi, xolo winadadebis danarCeni nawili gadmocemu-
lia sasamarTlos ganaCenis 24-e punqtSi. saWiro ar aris misi aq
citireba, radgan yovelive es, `sajaro mosmenis~ moTxovnaze
miTiTebiT pirvel winadadebaSi, saWiroa imis gansamartavad,
rom ganaCeni `gamocxadebuli unda iqnes sajarod~, presa da
sazogadoeba SeiZleba ar iqnen daSvebuli sasamarTlo gan-
xilvis mTel an mis nawilze garkveuli garemoebebis arsebobi-
sas, romlebic SemdgomSi iqneba ganzogadebuli detalurad.
amitom es winadadeba Seusabamoa winamdebare miznebisaTvis
garda im SemTxvevisa, rodesac igi mTlianad imave agebulebi-
saa, rac pirveli da dakavSirebulia masTan ejusdem generis, ro-
gorc mniSvnelovani proceduruli debuleba, romelic mxo-
lod da mxolod dakavSirebulia ufleba-movaleobebTan da
modalurobasTan sasamarTloSi ganxilvis dros. pirvel wina-
dadebasTan dakavSirebuli da zogadad momdevno komentarebi
avsebs im komentarebs, romlebic warmodgenili iyo zemoT, 25-
e da 33-34 punqtebSi (ix. aseve me-40 punqti in fine):
(i) wesi ejusdem generis, romelzec miuTiTebdnen wina punqtebi,
mimarTuli iyo imis saCveneblad, rom me-6 muxlis 1-li pun-
qti damoukidebeli debulebaa, TavisTavad sruli da Sev-
sebuli, da ar saWiroebs araviTar damatebas Tu ganmarte-
bas imisaTvis, rom misi moqmedebis sfero naTeli gaxdes, da
flobs gansakuTrebul struqturasa da punqtebis katego-
rias, romlebic proceduruli xasiaTisaa da exeba mxolod
sasamarTloSi ganxiluli saqmis modalurobas. igi mTlia-
nad mimarTulia gavlenis am sferosaken, da mxolod da mxo-
lod misken, rogorc es aSkarad iqna aRniSnuli argumentSi
(CDH (73) 33 gv. 51).* ejusdem generis-is wesi amitomac moiTxovs,
325
rom im SemTxvevaSi, Tu saWiroa teqstidan raime nagulis-
xmevis gamotana im mizniT, rom isic CarTuli iqnes am teq-
stSi an mis damatebad iqnes aRiarebuli is, rac aSkarad ar
aris masSi gamoxatuli (da es zogadad aris cnobili, rom
xelmisawvdomobis ufleba ar aris gamoxatuli am teqstSi),
es nagulisxmevi unda iyos an exebodes imave xasiaTis sxva
rames, an Sediodes koncefciis imave kategoriaSi, rogorc
es Tavad teqstSia warmodgenili, rac am SemTxvevas ar See-
sabameba. nebismieri xelmisawvdomobis ufleba, rogorc
aseTi, rodesac mas gaaCnia proceduruli mxare, warmoad-
gens ZiriTadi xasiaTis damoukidebel uflebas. procedu-
rul mxareebSic ki igi sakmaod gansxvavdeba im sakiTxebisa-
gan, romlebic dakavSirebulia sasamarTlo ganxilvis mo-
dalurobasTan. rogorc es ukve aRiniSna, sasamarTlo gan-
xilvaTa SemTxvevebs Tan axlavs mxolod erTi aucilebeli
nagulisxmevi ram, saxeldobr is, rom sasamarTlo ganxil-
vas aqvs adgili — anu samarTalwarmoeba mimdinareobs. igi
ar gulisxmobs arafers aRZvris uflebasTan dakavSirebiT,
rac ekuTvnis koncefciis sxva mxares. Sesabamisad, es ar
aris kanonieri procesi da ganmartebis kriteriumebs ewi-
naaRmdegeba erT sakiTxSi meoris gulisxmoba.
(ii) wesi expressio unius est exclusio alterius — sasamarTlos ganaCenSi
asaxuli daskvniT es wesic darRveulia. es xdeba ramdeni-
mejer, magram amis saukeTeso ilustraciaa is, Tu rogor
aris ganxiluli me-6 muxlis 1-li punqti ganaCenis 28-e pun-
qtSi, sadac naTqvamia, rom miuxedavad imisa, rom muxli `ar
iTvaliswinebs xelmisawvdomobis uflebas ... aSkara termi-
nebiT~, igi `naTlad aRiarebs uflebebs, romlebic gansxva-
vebulia, magram gamomdinareobs erTi da imave zogadi mo-
sazrebidan, da rac, erTad aRebuli, warmoadgens erT uf-
lebas, romelic specialurad ar aris terminis viwro mniS-
vnelobiT gansazRvruli~ — (sinamdvileSi saerTod ar aris
gansazRvruli30). uflebebi, romlebic faqtobrivad `aSka-
rad aris gansazRvruli~ me-6 muxlis 1-l punqtSi (da hipo-
Tezis Tanaxmad `aSkarad gansazRvruli~ niSnavs termine-
biT gamoxatuls), ar aris `gansxvavebuli~ uflebebi, ara-
med warmoadgens uflebebs, romlebic erTnairi agebule-
bisaa da erT kategorias ganekuTvneba, saxeldobr, es aris
326
uflebebi, romlebic exeba sasamarTlos ganxilvis dros,
warmarTvasa da mimdinareobas. aq araferia iseTi, rom war-
moadgendes moCvenebiT `calkeul~ uflebas, romelic, ro-
gorc iTqva, moicavs xelmisawvdomobis uflebas gansaz-
Rvrul procedurul uflebebTan erTad. es ukanasknelni,
meores mxriv, aSkarad arian gansazRvrulni iseTi saSua-
lebiT, rom gamoyenebuli iqnes expressio unius-s wesi — da ga-
momdinare iqidan, rom xsenebuli mizezebis gamo xsenebul
muxlSi araferia mocemuli, rac saWiroebs xelmisawvdo-
mobis uflebas im faqtisagan gancalkevebiT, rom xelmi-
sawvdomobas ukve hqonda adgili, es wesi unda iqnes gamoye-
nebuli. kidev erTxel aRvniSnoT marTebuli pozicia, sa-
xeldobr is, rom me-6 muxlis 1-li punqtis debulebebi
srulyofilad imoqmedebs im formiT, rogoriTac warmod-
genilia, ra saxis samarTalwarmoebac ar unda iyos realo-
baSi aRZruli, samarTalwarmoebis aRZvrasTan dakavSire-
biT raime moazrebuli uflebis postulirebis gareSe.
muxli avtomaturad imoqmedebs im SemTxvevaSi, Tu aRZru-
lia samarTalwarmoeba. Tuki raime mizniT — uflebis arar-
seboba an sxv. — samarTalwarmoeba ar aris aRZruli, maSin
adgili eqneba cadit quaestio-s: SemTxvevas, romelic aamoqme-
debda muxls, ubralod ar hqonia adgili. Sesabamisad, am
saqmeSi ar moipoveba gamamarTlebeli sabuTi imisaTvis,
rom ar iyo amoqmedebuli expressio unius-s wesi.
(iii) samoqalaqo da sisxlissamarTlebrivi saqmeebisadmi er-
Tnairi damokidebuleba — arsebobs sxva gadaulaxavi da,
albaT, ufro konkretuli mizezi imisa, Tu ratom ar SeiZ-
leba xelmisawvdomobis uflebis, samarTliani ganxilvis-
gan da a.S. gansxvavebiT, moazreba me-6 muxlis 1-l punqtSi.
es muxli aSkarad erT doneze ayenebs samoqalaqo da sis-
xlissamarTlebriv samarTalwamoebebs — igi exeba samar-
Tliani ganxilvis sakiTxs orive konteqstSi. xelmisawvdo-
mobis uflebis sakiTxi unda warmoiSvas umTavresad samo-
qalaqo samarTalwarmoebis dros, sadac aris mosarCele an
momCivani, romelic aRZravs samarTalwarmoebas. Zalian
cota gansakuTrebul SemTxvevaTa garda, romlebSic ker-
Zo moqalaqe aRZravs sisxlissamarTlebrivi xasiaTis sa-
marTalwarmoebas, sisxlis samarTlis saqmes aRZraven xe-
lisuflebis organoebi, im konteqstSi ki aSkarad absur-
duli iqneboda, gvesaubra xelmisawvdomobis uflebaze. es
ar iqneboda am kiTxvaze namdvili pasuxi, rom gveTqva Sem-
327
degi: ufleba Sesabamisia mxolod maSin, rodesac aucile-
belia erT saqmeSi, magram ara meoreSi (an nebismier Sem-
TxvevaSi, rodesac xelisuflebis organoebs SeuZliaT
Tvalyuri adevnon sakuTar qmedebebs). es ar aris mTavari.
mTavari aris is, rom me-6 muxlis 1-li punqti iseve exeba
sisxlissamarTlebriv, rogorc samoqalaqo mxares — misi
mniSvneloba marTlac ufro metad sisxlissamarTlebrivi
saqmeebis mimarT gamoixateba — xolo sisxlissamarTleb-
rivi mxare aris is, romelTan dakavSirebiTac umravles
SemTxvevebSi absoluturad usargebloa, vilaparakoT
xelmisawvdomobis uflebaze xelisuflebis magivrad, ro-
melic aRZravs samarTalwarmoebas. es mianiSnebs an adas-
turebs im daskvnas, rom me-6 muxlis 1-li punqti exeba mxo-
lod samarTalwarmoebebs da ara maTi aRZvris uflebas.
(iv) sajaro mosmena `gonivrul vadaSi~ — arsebobs sxva maCveneb-
lebic imave mimarTulebiT, romlebic aseve Seicavs me-6
muxlis 1-li punqtis samoqalaqo da sisxlissamarTlebriv
aspeqtebs Soris SeTanxmebulobis principis dacvas. erT-
erTi aseTi maCvenebeli warmodgenilia gaerTianebuli same-
fos argumentiT (miTiTebulia mxolod ganaCenSi (punqti
32) im saxiT, romelic ver warmoaCens mis Sesabamisobas — si-
namdvileSi gamoiyureba mTlianad gaugebrad31 da exeba me-6
muxlis 1-li punqtis moTxovnebiT nagulisxmevs imasTan da-
kavSirebiT, rom sasamarTlo ganxilvas adgili eqneba goniv-
rul vadaSi. ris `gonivrul vadaSi?~ muxli amas ar ambobs.
sisxlissamarTlebrivi samarTalwarmoebis SemTxvevaSi ad-
gili ar eqneba eWvs, rom vadis aTvla daiwyeba dakavebidan an
formaluri braldebidan. gonivruli iqneba, warmovidgi-
noT, rom igi ar SeiZleba ganTavsebuli iqnes winmswreb ga-
nusazRvrel periodSi, rodesac xelisuflebis organoebi
savaraudod ganixilavdnen bralis wayenebis sakiTxs da
amasTan dakavSirebiT awarmoebdnen samarTlebriv konsul-
taciebs — an eZebdnen braldebuls misi dakavebis mizniT. Ce-
mi azriT, zustad igive principi unda gamoiyenebodes mutatis
mutandis samoqalaqo samarTalwarmoebasTan mimarTebaSic,
ara marto imitom, rom sxva SemTxvevaSi araadekvaturi da
araproporciuli situacia warmoiSoba samarTalwarmoebis
328
tipebs Soris, aramed praqtikuli miznebidan gamomdinarec.
samoqalaqo samarTalwarmoebaSi gonivruli vadis aTvla
unda daiwyos im momentidan, rodesac saCivari formalu-
rad Camoyalibda sarCelis saxiT, adgili hqonda sasamar-
TloSi gamoZaxebas an rodesac mopasuxes sxva oficialuri
dokumentiT ecnoba samarTalwarmoebis Sesaxeb. es mxolod
gonivrulia. nebismieri wina periodi, rodesac mosarCele
ganixilavs samarTalwarmoebis aRZvris mizanSewonilobas,
awarmoebs samarTlebriv konsultaciebs an agrovebs mtki-
cebulebebs, Seusabamoa an Zalze bundovania imisaTvis, rom
dagvexmaros `gonivruli vadis~ aTvlis momentis moZiebaSi,
radgan masSi SeuZlebelia raime fiqsirebuli momentis mo-
Zieba. es rom ase ar yofiliyo, aTvlis momenti SesaZloa `da-
kavSirebuli yofiliyo warsulSi~ Tveebis adre an zogierT
saqmeSi wlebiT adre momxdar faqtebTan, rac uazros da ab-
surduls gaxdida `gonivrul vadaSi~ sasamarTlo ganxil-
vis warmarTvis mTlian moTxovnas, romlis realur obieq-
tsac warmoadgens sisxlis samarTlis saqmeTa sasamarTlos
Seusabamo gadadeba. magram sasamarTlos mosazrebaSi mTa-
vari is aris, rom radgan me-6 muxlis 1-li punqti TavisTa-
vad ar asaxelebs raime aTvlis wertils, sasamarTlos moux-
deba amis specialurad ganxilva yovel konkretul saqmeSi.
Sesabamisad, mTavrobebs ar SeuZliaT icodnen, Tu ra dadge-
nil periodSi unda warmoadginon sisxlis samarTlis saqme-
ebi sasamarTlo ganxilvis winaSe, raTa dakmayofilebuli
iqnes me-6 muxlis 1-li punqtis moTxovna — es ki absolutu-
rad dauSvebeli situaciaa.
(v) yovelive xsenebulis mniSvneloba aris is, rom nebismieri
ram, rac dakavSirebulia xelmisawvdomobis uflebasTan,
dakavSirebuli unda iyos samarTalwarmoebis formalu-
rad aRZvris wina periodTan mas Semdeg, rac samarTalwar-
moeba dawyebuli iqna da sasamarTloze xelmisawvdomoba
ganxorcielda, da amitomac es sakiTxi aRar saWiroebs gan-
xilvas (cadit quaestio). Sesabamisad, nebismieri ram, rac dakav-
Sirebulia xelmisawvdomobis uflebasTan, rogorc aseT-
Tan — gansakuTrebiT masSi nebismieri savaraudo Careva an
misi uaryofa — dakavSirebuli unda iyos xelmisawvdomo-
bamde ganvlil im periodTan, romelic win uZRoda samar-
Talwarmoebis aRZvras — e.i. gonivrul vadaSi Catarebul
patiosan da sajaro mosmenas, romelzec me-6 muxlis 1-li
punqti miuTiTebs — da es kidev erTxel mianiSnebs im das-
329
kvnas, rom xsenebuli muxli saerTod ar exeba xelmisawvdo-
mobas, radgan sakiTxi exeba ganvlil periods an safexurs.
(vi) termini `sajaro mosmena~ aseve warmoSobs siZneleebs im
SemTxvevaSi, Tu me-6 muxlis 1-li punqti aRqmuli iqneba ise,
TiTqos iTvaliswinebdes xelmisawvdomobis uflebas. Se-
moifargleba ra mxolod samoqalaqo samarTalwarmoebiT,
termini `sajaro~ mianiSnebs saqmis arsebiT mosmenaze Ria
sasamarTloSi, romelsac adgili eqneba im SemTxvevaSi, Tu
samarTalwarmoeba warimarTeba normalurad. magram ro-
gorc zemoT warmoCinda (me-15 punqti), samarTalwarmoeba
SesaZloa SeCerdes sxvadasxva safuZvelze adreul etapze.
mTavari is aris, rom am SemTxvevaSi es Zalian xSirad moxde-
ba ara sajaro mosmenisas, aramed sasamarTlos dabali ran-
gis moxelis (romelic “in chambers~ ganixilavs saqmes) winaSe
da mosmenaze, rogorc es Cveulebriv xdeba xolme, mxolod
mxareebi da maTi iuridiuli warmomadgenlebi iqnebian war-
modgenilni. amitom Tu me-6 muxlis 1-li punqtiT nagulis-
xmevi iqneboda ufleba xelmisawvdomobaze, amas muxlis
eniT SesaZloa moecva sajaro mosmenis ganuyofeli ufle-
ba yvela garemoebaSi, es ki naklebia imaze, rasac ar SeiZle-
ba vuwodoT `xelmisawvdomoba~. es mosazreba damtkicebu-
lia me-6 muxlis 1-li punqtis me-2 winadadebiT, ix. (d) qve-
punqti zemoT. amitom aq aRiniSneba erT-erTi is kavSiri,
romelSic xelmisawvdomobis uflebis sazRvrebi ar yofi-
la moazrebuli (ix. 28-e da 29-e punqtebi zemoT) — romelTa
ararsebobis gamoc cnebas ar gaaCnia arc ganmarteba da arc
garkveuloba. es aseve warmoadgens kavSirs, romelSic kon-
venciis me-17 muxli SesaZlebelia gamoyenebuli iqnes — ix.
me-17 sqolio da 47-e punqtis (b) qvepunqti.
48. xelmisawvdomobis uflebasTan dakavSirebuli daskvna — me
Segnebulad vtoveb sxva mosazrebebs, raTa ar gadavtvirTo es mo-
sazreba. magram daskvnis saxiT unda aRvniSno, rom xelmisawvdomo-
bis ufleba ar unda iqnes nagulisxmevi konvenciis me-6 muxlis 1-l
punqtSi, garda interpretaciis procesisa, romelsac, Cemi azriT,
ara aqvs kavSiri da romelic ar emsaxureba saerTaSoriso saxelSek-
rulebo samarTlis interesebs. Tuki uflebas adgili ara aqvs me-6
muxlis 1-l punqtSi, miT umetes mas adgili ara aqvs konvenciaSi. es
ueWvelad warmoadgens did xarvezs, romelic unda gamoswordes.
magram xsenebulis ganxorcieleba xelSemkvreli saxelmwifoebis
amocanaa da miznad isaxavs, rom sasamarTlom SeZlos masze day-
rdnoba da ar ecados, Tavad ganaxorcielos samarTalSemoqmedeba.
330
labita
italiis winaaRmdeg
Labita v. Italy
adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlo
333
6. mosmena gaimarTa strasburgSi, adamianis uflebaTa SenobaSi,
1999 wlis 29 seqtembers.
sasamarTlos winaSe wardgnen:
mTavrobis saxeliT:
ganmcxadeblis saxeliT:
faqtebi
I. saqmis garemoebebi
334
ganmcxadeblis winaaRmdeg mimarTuli braldebebi umTavresad
efuZneboda b.f-s gancxadebebs, romelsac aseve waeyena brali mafi-
ozuri tipis organizaciis wevrobaSi, magram SemdgomSi gaxda pentito
(mafiis yofili wevri, romelmac gadawyvita eTanamSromla kompe-
tentur organoebTan). b.f-s mier ganmcxadebelTan dakavSirebiT mo-
wodebuli informacia mopovebuli iqna mafiis mier 1989 wlis 25 oq-
tombers mokluli g.d-sagan, aseve mafiis mier mokluli f.m-sagan.
11. Tavdapirvelad ganmcxadebeli patimrobaSi imyofeboda pa-
lermos cixeSi, sadac izolaciaSi gaatara 35 dRe.
12. trapanis raionulma sasamarTlom 1992 wlis 6 maiss uaryo
TavdebobiT gaTavisuflebasTan dakavSirebiT wardgenili misi pir-
veli ganacxadi.
raionulma sasamarTlom daadgina, rom, miuxedavad im faqtisa,
rom b.f-s mier ganmcxadeblis mafiaSi monawileobis Sesaxeb gakeTe-
buli gancxadebebi ar iZleoda raime saxis informacias an obieqtur
mtkicebulebas ganmcxadeblis rolze an konkretul mafiozur qme-
debebze, SesaZlebelia, gamarTlebulad CaiTvalos ganmcxadeblis
patimroba, Tuki mxedvelobaSi miviRebT im faqts, rom b.f-s mier ma-
fiasTan dakavSirebuli sxva adamianebisa da movlenebis utyuaroba
da sarwmunooba mravaljer dadasturda (igi exeboda `sruli utyu-
arobis~ kriteriums — attendibilità complessiva).
sasamarTlom damatebiT aRniSna, rom b.f-m ganmcxadebeli amo-
icno fotos saSualebiT da warmoadgina informacia mafiozur or-
ganizaciaSi b-n labitas konkretuli rolis Sesaxeb. man mianiSna,
rom ganmcxadebeli, romelic iyo alkamos erT-erTi mafiozuri
klanis xelmZRvanelis colis Zma, xelmZRvanelobda finansur kom-
panias da im sxva pirTan erTad, romelic b.f-m amoicno, rogorc ma-
fiis wevri, iyo erT-erTi diskoTekis mmarTveli kompaniis Tanam-
flobeli.
trapanis raionulma sasamarTlom aseve daadgina, rom ganmcxa-
deblis patimroba ganpirobebuli iyo mowmeTa dacvis saWiroebiT,
radgan mtkicebulebaTa umetesi nawili zepiri xasiaTis iyo da ami-
tom arsebobda maTi dakargvis safrTxe mowmeebze zewolisa da maT-
ze zegavlenis moxdenis gziT.
13. 1992 wlis 20 ivliss ganmcxadebeli, mafiis 54 sxva savaraudo
wevrTan erTad, gadayvanili iqna pianosas kunZulze mdebare cixeSi.
14. daudgenel dRes b-nma labitam sakasacio sasamarTloSi gaa-
saCivra 1992 wlis 6 maisis gadawyvetileba. kerZod, igi amtkicebda,
rom dapatimrebuli iqna mxolod b.f-s mier gakeTebul gancxadeba-
Ta safuZvelze, romlebic moklebuli iyo faqtobriv safuZvels.
damatebiT man aRniSna, rom raionulma sasamarTlom uari Tqva, ecno,
335
rom igi ar iyo finansuri kompaniis menejeri da es mtkiceba miiRo
rogorc mtkicebuleba imisa, rom is warmoadgenda aRmasrulebels
adgilobriv finansebSi, zemoxsenebuli mtkicebuleba ki amyarebda
im braldebas, romlis Tanaxmadac igi iyo mafiis finansebis Semnax-
veli da ganmkargveli. sinamdvileSi ki ganmcxadebeli iyo kompaniis
Cveulebrivi muSaki da disciplinarul samarTalwarmoebasac ki eq-
vemdebareboda. Tumca sakasacio sasamarTlom 1992 wlis 2 oqtom-
bers uaryo misi saCivari.
15. ganmcxadebelma gamomZiebel mosamarTles warudgina Tavde-
bobiT gaTavisuflebasTan dakavSirebuli kidev erTi ganacxadi (giu-
dice per le indagini preliminari), romelSic amtkicebda, rom ar arsebobda
misi patimrobisaTvis sakmarisi safuZvlebi. ganacxadi uaryofili
iqna 1992 wlis 29 dekembers.
16. ganmcxadeblis mier trapanis raionul sasamarTloSi Se-
tanili saapelacio saCivari uaryofili iqna 1993 wlis 8 Teber-
vals imis safuZvelze, rom sisxlis samarTlis saproceso kodeq-
sis 275-e muxlis me-3 punqti ayalibebda prezumfcias, rom im pir-
Ta gangrZobadi patimroba, romlebic braldebulni arian mafio-
zuri tipis organizaciaSi monawileobisaTvis, aucilebeli iyo da
rom im pirma, romelic iTxovs TavdebobiT gaTavisuflebas, unda
warmoadginos gansakuTrebuli da konkretuli mtkicebuleba, ra-
Ta gaaqarwylos es prezumfcia. raionulma sasamarTlom CaTvala,
rom ganmcxadeblis argumentebi, romlebic dakavSirebulia pa-
timrobis xangrZlivobasTan, zogad xasiaTs atarebda da adrec
uaryofili iqna.
17. prokuraturis Suamdgomlobis safuZvelze trapanis raio-
nuli sasamarTlos gamomZiebelma mosamarTlem 1993 wlis 8 aprils
gamosca brZaneba, sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis 305-e mux-
lis me-2 punqtis Sesabamisad, romliTac gaaxangrZliva sasamarTlo
ganxilvis periodSi patimrobis maqsimaluri vada.
18. amave dros, gamoZiebis mimdinareobis procesSi sxva pentiti-
ebi amtkicebdnen, rom ar icnobdnen ganmcxadebels.
19. ganmcxadebelma raionul sasamarTlos 1993 wlis 8 aprilis
gadawyvetilebasTan dakavSirebiT mimarTa saapelacio saCivriT,
romelSic amtkicebda, rom sadavo brZaneba ukanono da usafuZvlo
iyo, radgan patimrobis gaxangrZlivebasTan dakavSirebuli Suam-
dgomloba ar Cabarebia winaswar mis advokats da sasamarTlom mxo-
lod zogadi da ara konkretuli mizezebi warmoadgina.
20. trapanis raionulma sasamarTlom uaryo ganmcxadeblis saa-
pelacio saCivari 1993 wlis 22 ivniss. sasamarTlom daadgina, rom ka-
nonis moTxovnis Tanaxmad, mxareebs saSualeba unda miscemodaT, Ta-
336
vianTi argumentacia warmoedginaT mosmenaze, romelzec daculi iq-
neboda SejibrebiTobis principi, rasac adgili hqonda winamdebare
saqmeSi. ar arsebobda moTxovna imasTan dakavSirebiT, rom Suamdgom-
loba formalurad unda Cabardes mowinaaRmdege mxares winaswar.
rac Seexeba imas, iyo Tu ara sadavo RonisZieba aucilebeli, ra-
ionulma sasamarTlom, miuxedavad imisa, rom brZanebaSi warmodge-
nili motivebi garkveulwilad mcire odenobiT iyo mocemuli, miu-
TiTa mtkicebulebaTa falsifikaciisa da Secvlis saSiSroebaze,
gansakuTrebiT, Tu mxedvelobaSi miviRebT danaSaulis specifikur
xasiaTs (mafiozuri tipis organizaciis wevroba) da im saSiSroebas,
romelsac warmoadgenda yvela braldebuli, romelic eWvmitanili
iyo im kriminalur organizaciaSi monawileobaSi, romlis saqmiano-
bac seriozul danaSaulebs, magaliTad, mkvlelobebs moicavda. amas
garda, gamoZiebam sruli axsna-ganmarteba warmoadgina imasTan da-
kavSirebiT, Tu ratom iyo aucilebeli gamoZiebis miznebisaTvis Su-
amdgomlobis Setana: saxeldobr, imitom, rom aucilebeli iyo kom-
pleqsuri sabanko da fiskaluri gamoZiebis Catareba, raTa gamJRav-
nebuliyo, Tu ra doniT akontrolebda braldebuli mocemul sfe-
ros. raionulma sasamarTlom aseve aRniSna, rom Sesabamisi danaSau-
lis xasiaTi gulisxmobda, rom gamoZiebas unda moecva mafiozuri
tipis organizacia mTlianad da amitom aucilebeli iyo, Sexeboda
yvela braldebuls.
21. 1993 wlis 28 ivniss ganmcxadebelma sakasacio sasamarTlos
mimarTa saCivriT, romelSic amtkicebda, rom darRveuli iqna dac-
vis ufleba. Tumca misi saCivari uaryofili iqna 1993 wlis 18 oqtom-
bers.
22. 1993 wlis 2 oqtombers ganmcxadebeli samarTalSi iqna mice-
muli mafiozuri tipis organizaciis wevrobis braldebiT. pruku-
raturam moiTxova ganmcxadeblis sami wliT dapatimreba.
23. 1994 wlis 12 noembris ganaCenSi, romelic warmodgenili iqna
registraturaSi 1995 wlis 9 Tebervals, trapanis raionulma sasa-
marTlom gaamarTla ganmcxadebeli da brZana misi gaTavisufleba,
Tuki ar arsebobda misi cixeSi darCenis sxva mizezebi.
sasamarTlom daadgina, rom ganmcxadeblis winaaRmdeg aRZru-
li sisxlis samarTlis saqme efuZneboda mxolod b.f-s mier gakeTe-
bul gancxadebebs, romlebic, Tavis mxriv, emyareboda g.d-sagan mi-
Rebul informacias, rac mopovebuli iqna f.m-sagan. orive wyaro (pi-
ri) gardacvlili iyo da, Sesabamisad, SeuZlebeli iyo b.f-s mier ga-
keTebuli gancxadebebis raime damoukidebeli dadasturebis miRe-
ba. erTaderT dadasturebas warmoadgenda is, rom ganmcxadebeli
muSaobda Sesabamis finansur kompaniaSi, magram ar moipoveboda ara-
337
viTari mtkicebuleba, rom igi moqmedebda rogorc menejeri an Tan-
xebis ganmkargavi. sinamdvileSi am mtkicebas ewinaaRmdegeboda sxva
mowmeTa Cvenebebi da faqtobrivi mtkicebulebebi. raionulma sasa-
marTlom daaskvna, rom ganmcxadeblis brali ar dadginda.
24. ganaCeni gamotanili iqna daaxloebiT saRamos 10 saaTze. gan-
mcxadebeli, romelic am droisaTvis imyofeboda trapanis raionul
sasamarTloSi da elodeboda verdiqtis gamotanas, SuadRis 12 saaT-
sa da 25 wuTze kvlav xelborkilebiT ukan iqna wayvanili Termini
imeresis cixeSi.
igi ar gaaTavisufles dilis 8 saaTsa 30 wuTamde, radgan regis-
traciis mawarmoebeli Tanamdebobis piri, romlis adgilze yofnac
aucilebeli iyo patimris gaTavisuflebisas cixis gansakuTrebuli
reJimis gamo, adgilze ar imyofeboda.
25. prokuraturam gaasaCivra misi gamarTleba.
26. 1995 wlis 14 dekembris ganaCeniT, romelic saboloo gaxda
ganmcxadebelTan mimarTebaSi 1996 wlis 25 ivniss, palermos saape-
lacio sasamarTlom ZalaSi datova ganmcxadeblis gamarTleba, vi-
naidan b.f-s gancxadebebi ar efuZneboda sxva konkretul mtkicebu-
lebebs da gaqarwylebuli iqna gamoZiebis periodSi mopovebuli
mtkicebulebebiT.
1. sadavo mopyroba
338
28. pianosas cixeSi arsebuli samedicino Canawerebis Tanaxmad,
cixeSi moTavsebisas ganmcxadebeli janmrTeli iyo.
29. ganmcxadebeli amtkicebda, rom mas arasaTanadod epyro-
bodnen sxvadasxva gziT (rac detaluradaa mocemuli qvemoT), um-
Tavresad, 1992 wlis ivlissa da seqtembers Soris periodSi (Sem-
dgomSi situacia gamosworda):
339
2. samedicino cnobebi
340
rebs misca miTiTeba, daekiTxaT ganmcxadebeli im arasaTanado mop-
yrobis xasiaTsa da xangrZlivobasTan dakavSirebiT, romelsac igi
daeqvemdebara, da moepovebinaT misgan nebismieri informacia, rome-
lic mas gaaCnda da gamoaaSkaravebda Cadenil qmedebebze pasuxismge-
bel pirebs. sasamarTlom ganmcxadeblis samedicino Canawerebis
warmodgenac moiTxova.
38. portoferaios karabinerebma ganmcxadebeli dakiTxes 1994
wlis 5 ianvars. man ganacxada, rom pianosaSi Camosvlis Semdeg mesak-
neTa mxridan eqvemdebareboda `Camokidebas, wamebas, sastik mopyro-
basa da fsiqikur wamebas~. isini gansakuTrebiT xelebiT urtyamdnen
mas zurgSi. rodesac man datova Tavisi sakani, raTa gasuliyo sase-
irnod ezoSi, aiZules, gaerbina derefanSi, romelic Zalian slipina
da gluvi iyo. mesakneebi Camwkrivdnen derefnis gaswvriv da urtyam-
dnen muStebiTa da xelketebiT. erTxel, rodesac mesakneebma xelis
kvris Sedegad gauxies jemperi, man protesti gamoxata. erT-erTma
xmis Cakmenda ubrZana, Seuracxyofa miayena, Semdeg ki gaartya, ris
Sedegadac dauzianda saTvale da Casmuli kbili. patimrebs Zlier
scemdnen yovelTvis, rodesac isini tovebdnen TavianT saknebs. Tum-
ca ganmcxadebelma daamata, rom ar SeeZlo amoecno mesakneebi, rom-
lebmac es Caidines, radgan patimrebi valdebulni iyvnen, daexaraT
Tavi maT winaSe. da bolos, igi amtkicebda, rom cema 1992 wlis oq-
tomberSi Sewyda.
39. 1994 wlis 7 ianvars karabinerebma dakiTxvis oqmi da ganmcxa-
deblis samedicino istoria livornos prokuraturaSi gaagzavnes.
maT ganacxades, rom gaagzavnidnen im mesakneTa siasac, romlebic
mocemul dros muSaobdnen pianosas cixeSi.
40. 1995 wlis 9 marts livornos prokuraturis miTiTebiT gan-
mcxadebeli dakiTxa trapanis karabinerebis warmomadgenelma. mas
warudgines cixis im 262 mesaknis fotoebi, romlebic muSaobdnen pi-
anosas cixeSi. ganmcxadebelma ganacxada, rom ar SeeZlo amoecno is
piri, vinc arasaTanadod eqceoda, magram gaakeTa komentari imasTan
dakavSirebiT, rom fotoebi gadaRebuli iyo garkveuli periodis
win da aslebis saxiT iyo warmodgenili. man daamata, rom ar gauZnel-
deboda mesaknis amocnoba im SemTxvevaSi, Tu kidev erTxel eqneboda
misi naxvis SesaZlebloba.
41. 1995 wlis 18 marts livornos prokuraturam wamoayena Suam-
dgomloba imasTan dakavSirebiT, rom samarTalwarmoeba am sakiT-
xTan mimarTebaSi Sewyvetiliyo, radgan ver xerxdeboda damnaSaveTa
amocnoba (perché ignoti gli autori del reato). livornos gamomZiebelma mo-
samarTlem amasTan dakavSirebiT brZaneba gasca 1995 wlis 1 aprils.
341
4. livornoSi pianosas cixeSi sasjelis aRsrulebasa da
cixis pirobebze pasuxismgebeli mosamarTlis mier war-
modgenili moxseneba
342
45. SemdgomSi, 1992 wlis 30 ivliss, tuskanis cixis administra-
ciis TanamSromlebma acnobes iusticiis saministros cixis adminis-
traciis departaments, rom, sarwmuno wyaroebidan mopovebuli in-
formaciis Tanaxmad, pianosas cixeSi adgili hqonda patimrebis mi-
marT arasaTanado mopyrobis seriozul SemTxvevebs. moxseneba gan-
sakuTrebiT miuTiTebda erT SemTxvevaze, rodesac invalidi patima-
ri moiyvanes cixeSi urmiT, raTa mesakneebi gaxalisebuliyvnen da
daecinaT patimrisaTvis, meore SemTxvevaSi ki patimari aiZules,
sanTlis win muxlebze daCoqiliyo.
46. 1992 wlis 12 oqtombriT daTariRebul werilSi, romlis ad-
resatic iyo iusticiis ministris piradi mdivani, iusticiis saminis-
tros cixis administraciis departamentis generalurma direqtor-
ma ganmarta, rom sasjelis aRsrulebaze pasuxismgebeli livornos
mosamarTlis mier miTiTebuli pirobebi sinamdviles Seesabameboda
im faqtTan mimarTebaSi, rom 55 patimari iqna gadayvanili pianosas
cixeSi sagangebo SemTxvevis gamo 1992 wlis 19 da 20 ivlisis Rames.
aman gamoiwvia praqtikuli problemebi, riTac SesaZloa umTavresad
aixsnas aRniSnuli areuloba. damatebiT unda aRiniSnos, rom sxva
problemebi gamowveulu iqna cixeSi mimdinare samSeneblo proble-
mebiT.
47. 1992 wlis 28 oqtombers generalurma direqtorma gaugzavna
iusticiis pirad mdivans da prokuraturas departamentis mier da-
niSnuli eqspertTa jgufis daskvna. im informaciis safuZvelze,
romelic mowodebuli iqna cixeSi dakiTxuli patimrebis mier, eq-
spertebma daadgines, rom arasaTanado mopyrobis mtkicebebi abso-
luturad dausabuTebeli da usafuZvlo iyo im SemTxvevisagan gan-
sxvavebiT, rodesac xelSekruli patimari moiyvanes urmiT, rac ga-
moiwvia cixeSi invalidisaTvis gankuTvnili specialuri skamis
uqonlobam.
48. sasjelis aRsrulebaze pasuxismgebeli mosamarTlis mier
warmodgenili moxsenebis Semdeg mokvleva mainc daiwyo da mopove-
buli informacia gaigzavna livornos prokuraturaSi. mxolod ori
mesakne iqna gamoaSkaravebuli, isini eWvmitanilni iyvnen im danaSau-
lebis CadenaSi, romelTagan erTma gamoiwvia sxeulis dazianeba (sis-
xlis samarTlis kodeqsis 582-e muxli), xolo meore exeboda ufle-
bamosilebis borotad gamoyenebas dakavebuli an dapatimrebuli pi-
rebis mimarT (sisxlis samarTlis kodeqsis 608-e muxli).
49. prokuraturam moiTxova orive braldebis gauqmeba imis ga-
mo, rom pirvel braldebasTan dakavSirebiT araviTari saCivari ar
yofila warmodgenili, xolo meore braldebidan didi dro iyo ga-
suli. ganacxadi dakmayofilebuli iqna im danaSaulTan mimarTebaSi,
343
romelic gulisxmobda sxeulis dazianebas, magram uaryofili iqna
sxva braldebebTan dakavSirebiT. 1996 wlis 20 dekembers gamomZie-
belma mosamarTlem moiTxova damatebiTi informacia. mokvleva, sa-
varaudod, axlac grZeldeba.
50. 1996 wlis 12 dekembris SeniSvnaSi — romelic Tan erTvoda
mTavrobis mimoxilvebs komisiaSi mimdinare samarTalwarmoebisas —
sasamarTlos prezidentma, romelic pasuxismgebelia sasjelis aR-
srulebaze florenciaSi, ganmarta, rom pianosas cixeSi ganxorcie-
lebuli incidentebi nabrZanebi an Sewynarebuli iyo mTavrobis mi-
er. man aseve miiCnia, rom ganmcxadeblis mtkicebebi gadayvanis piro-
bebTan dakavSirebiT sruliad sarwmuno iyo da rom pianosas cixis
patimarTa gadayvana xorcieldeboda saeWvo da gaumarTlebeli me-
TodebiT, romelTa realuri mizani iyo patimarTa daSineba. amas
garda, man aRniSna, rom pianosas cixis mkacrad daculi frTa dakom-
pleqtebuli iyo sxva cixeebidan arCeuli im mesakneebiT, romlebic
ar eqvemdebarebodnen araviTar SesarCev process da miniWebuli
hqondaT “carte blanche~. sasamarTlos prezidentis mtkicebiT, Sedegi
iyo is, rom cixis am frTis xelmZRvaneloba Tavidanve uflebamosi-
lebaTa borotad gamoyenebiTa da uwesrigobebiT xasiaTdeboda.
344
wesebulebebis uSiSroebas. damatebiT unda aRiniSnos, rom gonivru-
li mosazreba iyo is, rom iseTi patimrebi, rogoric ganmcxadebeli
iyo, Caabamdnen sxva patimrebs TavianT saqmianobaSi an ibatonebdnen
maTze da daamcirebdnen maT cixeSic ki, rogorc amas akeTebdnen
kriminalur organizaciebSi.
52. xsenebuli brZaneba warmoadgenda gadaxvevas `cixis adminis-
trirebis Sesaxeb~ kanonidan da awesebda Semdeg SezRudvebs:
345
(i) ganmcxadeblis werili (daTariRebuli 1992 wlis 21 oqtom-
briT) Tavisi colisadmi (am werilis gadacema Seyovnda pia-
nosas cixis administraciis mier, radgan administracias
miaCnda, rom werilis Sinaarsi saeWvo iyo da amitom jer sa-
samarTlo xelisuflebis organoebs gaugzavna);
(ii) ganmcxadeblisaTvis misi pirveli advokatis mier gamog-
zavnili werili (pianosas cixis beWdiT) (daTariRebuli
1993 wlis 7 maisiT);
(iii) ganmcxadeblis mier Tavisi ojaxisaTvis gagzavnili werili (pi-
anosas cixis beWdiT) (daTariRebuli 1993 wlis 28 TebervliT);
(iv) ganmcxadeblis werili Tavisi colisadmi (daTariRebuli
1993 wlis 2 martiT), romelic moicavda mowmobas (Termini
imeresis cixis administraciam SeaCera werili da gaugzav-
na igi iusticiis saministros cixis administraciis depar-
taments, moTxovniT, rom am ukanasknels gaeca nebarTva
ganmcxadeblisTvis mis gadacemasTan dakavSirebiT; vinai-
dan xsenebul moTxovnaze araviTari pasuxi ar yofila ga-
mogzavnili, werili ar gadaeca ganmcxadebels);
(v) ganmcxadeblis werili ojaxisadmi (pianosas cixis beWdiT)
(daTariRebuli 1993 wlis 7 maisiT).
346
(i) 1994 wlis 24 agvistoTi daTariRebuli werili, romelic
ganmcxadebels gamougzavna misma meore advokatma (piano-
sas cixis beWdiT);
(ii) ganmcxadeblisaTvis misi colis mier gamogzavnili weri-
lebi (daTariRebuli 1994 wlis 18, 21, 29 da 30 agvistoTi),
romlebSic ganmcxadeblis bavSvebis suraTebic iyo Cade-
buli (TiToeul werils dartymuli aqvs pianosas cixis be-
Wedi);
(iii) 1994 wlis 31 agvistos werili, romelic ganmcxadebelma ga-
ugzavna Tavis ojaxs (pianosas cixis beWdiT);
(iv) 1994 wlis 1 seqtembriT daTariRebuli werili, romelic
ganmcxadebels gamougzavnes misma Svilebma (pianosas cixis
beWdiT);
(v) 1994 wlis 16 oqtombriT daTariRebuli werili, romelic
ganmcxadebels gaugzavna misma SviliSvilma (dartymuli
beWedi ar ikiTxeba);
(vi) 1994 wlis 18 da 20 oqtombriT daTariRebuli werilebi,
romlebic ganmcxadebels gamougzavna misma meuRlem (ar-
tyia Termini imeresis cixis beWedi);
(vii) 1994 wlis 20 oqtombriT daTariRebuli werili, romelic
ganmcxadebels savaraudod misma ojaxma gamougzavna (ar-
tyia Termini imeresis cixis beWedi);
(viii) dauTariRebeli werili, romelic ganmcxadebels gamoug-
zavna misma SviliSvilma (artyia pianosas cixis beWedi).
347
mi wlis ganmavlobaSi. raionulma sasamarTlom konkretul mtkice-
bulebaTa safuZvelze ganmcxadebeli saSiS pirad miiCnia: mis mimarT
xorcieldeboda gamoZieba Zalian seriozul danaSaulTan dakavSi-
rebiT, is imyofeboda patimrobaSi sasamarTlo ganxilvis mimdina-
reobisas da sxva eWvmitanil mafiozebTan erTad flobda wilebs im
kompaniaSi, romelic marTavda diskoTekas, sadac mafiis wevrebi ik-
ribebodnen.
ganmcxadebels moeTxoveboda, inter alia:
348
wevroba saSiSi iyo da imisaTvis, rom aRmkveTi RonisZieba yofiliyo
gamoyenebuli, mafiis wevroba SeiZleboda dadgeniliyo mxolod mi-
niSnebis safuZvelze, xolo sruli dadastureba da myari argumen-
tacia saWiro iyo mxolod msjavris dadebisaTvis. sasamarTlosTvis
wardgenil saqmeSi arsebobda arapirdapiri mtkicebuleba ganmcxa-
deblis winaaRmdeg, rogoricaa sasamarTlo ganxilvis ganmavlobaSi
misi patimrobis gadawyvetileba da misi samarTalSi micema. amas gar-
da, b.f aSkarad amtkicebda, rom ganmcxadebeli iyo rogorc mafio-
zuri organizaciis wevri, aseve misi Tanxebis Semnaxveli da ganmkar-
gveli. arsebobda aseve sxva faqtorebi, rogoricaa ganmcxadeblis
saqmiani urTierTobebi sxva mafiozebTan. ganmcxadeblis mafiasTan
urTierToba im faqtiTac mtkicdeboda, rom man sasurvelad CaTva-
la, daqorwinebuliyo mafiis bosis daze da amis Sedegad gamxdariyo
mafiozuri klanis wevri, rac ueWvelad savaraudos xdida im faqts,
rom mas kriminaluri organizaciidan mieRo daxmarebis Txovnebi.
66. ganmcxadebelma Seitana saCivari sakasacio sasamarTloSi, mag-
ram es saCivaric uaryofili iqna 1994 wlis 3 oqtombris ganaCeniT im sa-
fuZvelze, rom Sefaseba imisa, iyo Tu ara piri saSiSi, emyareboda sasa-
marTlo mier sarwmunod miCneul nebismier faqtorze. trapanis raio-
nulma sasamarTlom da palermos saapelacio sasamarTlom daadgines,
rom ganmcxadebeli savaraudod iyo alkamos mafiis klanis wevri im mtki-
cebulebis safuZvelze, romelze dayrdnobiTac ganmcxadebeli moTav-
sebuli iqna winaswar patimrobaSi. sasamarTlos saboloo gadawyvetile-
basTan da saapelacio sasamarTloebis mier dadgenil faqtebTan mimar-
TebaSi ar yofila warmodgenili araviTari sakasacio saCivari.
67. amave dros, 1993 wlis 22 maiss trapanis prefeqtma ubrZana
ganmcxadebels, Caebarebina Tavisi pasporti. es brZaneba, ganmcxa-
deblis TqmiT, ar SeiZleboda aRsrulebuliyo, radgan man dakarga
pasporti. prefeqtma aseve ubrZana ganmcxadebels, warmoedgina mo-
qalaqeobis damadasturebeli sabuTi, raTa masSi CabeWdiliyo sit-
yvebi `gamousadegia sazRvargareT gamgzavrebisTvis~.
68. 1993 wlis 1 ivniss trapanis prefeqtma brZana ganmcxadeb-
lisTvis marTvis mowmobis CamorTmeva.
69. aRmkveTi RonisZieba SeCerebuli iqna sasamarTlo ganxilvis
damTavrebamde da isev gamoyenebuli iqna 1994 wlis 19 noembridan tra-
panis raionuli sasamarTlos mier ganmcxadeblis gamarTlebis Semdeg.
70. 1996 wlis 13 Tebervals ganmcxadebels neba ar darTes, dae-
tovebina alkamo da gaecilebina Tavisi coli da erT-erTi Svili pa-
lermos saavadmyofoSi, sadac maT unda gaevloT samedicino Semow-
meba, im safuZvelze, rom Semowmeba dakavSirebuli ar iyo seriozul
daavadebebTan.
349
71. 1996 wlis 8 ianvars ganmcxadebelma mimarTa trapanis raio-
nul sasamarTlos da moiTxova aRmkveTi RonisZiebis gauqmeba imis
safuZvelze, rom igi srulad iqna gamarTlebuli (1995 wlis 14 de-
kembris ganaCeniT) da rom SeuZlebeli iyo misTvis samuSaos Sovna.
72. 1996 wlis 11 ivniss raionulma sasamarTlom ar daakmayofi-
la es Suamdgomloba. uaryo ra Suamdgomloba, sasamarTlom gaimeo-
ra sakasacio sasamarTlos mier dadgenili precedentuli samarTa-
li, romlis Tanaxmadac sasamarTlo ganxilvis dros dadgenili faq-
tebi, miuxedavad imisa, rom isini TavisTavad ar aris sakmarisi, raTa
maT safuZvelze msjavris dasadgenad, SesaZlebelia sxva mtkicebu-
lebebTan erTad, rodesac es Sesaferisia, warmoadgendes seriozul
mtkicebulebebs, romelTa saSualebiTac SesaZloa damtkicdes, rom
gamarTlebuli piri mainc SeiZleba saSiSi iyos. raionuli sasamar-
Tlos ganmartebiT, am saqmeSic zustad es situacia iyo. sasamar-
Tlos azriT, b.f-s mier gakeTebuli gancxadebebi amtkicebda, rom
ganmcxadebeli dakavSirebuli iyo alkamos mafiis klanTan, rac im
faqtiT dasturdeboda, rom misi colis ufrosi Zma iyo mTavari
klanis meTauri. rac Seexeba mis mier samsaxuris Sovnis SeuZleblo-
bas, sasamarTlom CaTvala, rom es ar ukavSirdeboda aRmkveT Ronis-
Ziebebs, radgan ganmcxadebels nebismier etapze SeeZlo moepovebina
muSaobis nebarTva da mieniWeboda amis ufleba, ra Tqma unda, im Sem-
TxvevaSi, Tu samuSao SesabamisobaSi iqneboda mis valdebulebebTan,
romlebic gamomdinareobda aRmkveTi RonisZiebebidan.
73. 1996 wlis 7 oqtombers ganmcxadeblis piradobis damadastu-
rebeli mowmoba daubrunda mflobels niSniT `gamousadegia saz-
RvargareT gamgzavrebisaTvis~.
74. daudgenel dRes ganmcxadebelma trapanis raionul sasamar-
Tlos warudgina kidev erTi moTxovna mis winaaRmdeg gamoyenebuli
aRmkveTi RonisZiebebis gauqmebis mizniT. ganmcxadebeli acxadebda,
rom igi sabolood iqna gamarTlebuli da xazs usvamda im faqts, rom
misi qmedebebi yovelTvis Seesabameboda aRmkveT RonisZiebebs.
75. 1997 wlis 21 oqtombers trapanis raionulma sasamarTlom uar-
yo es ganacxadi da aRniSna, rom, pirvel rigSi, aRmkveT RonisZiebasTan
dakavSirebuli samarTalwarmoeba sakmaod gansxvavdeba sisxlissamar-
Tlebrivi samarTalwarmoebisagan imiT, rom gamarTleba avtomaturad
ar axdens zegavlenas aRmkveT RonisZiebaze, romlis gamoyenebac nab-
rZanebi iyo. nebismier SemTxvevaSi, ganmcxadebels ar warmoudgenia
imis damadasturebeli raime argumenti, rom misi cxovrebis stili re-
alurad Seicvala an, rom igi gulwrfelad inaniebda Tavis saqciels.
76. ganmcxadeblis mimarT aRmkveT RonisZiebaTa gamoyeneba Sew-
yda 1997 wlis 18 noembers.
350
e. samoqalaqo uflebaTa CamorTmeva
351
84. saapelacio sasamarTlo daeTanxma ganmcxadeblis pretenzi-
as 1998 wlis 20 ianvars miRebul gadawyvetilebaSi, romelic war-
modgenil iqna registraturaSi 1998 wlis 23 ianvars. mxedvelobaSi
iqna ra miRebuli patimrobis xangrZlivoba da, gansakuTrebiT, pa-
timrobis mkacri pirobebi, aseve ganmcxadeblisa (misi reputacia) da
misi ojaxis (romelsac Zalian didi manZilis dafarva uxdeboda mis
mosanaxuleblad) mier gancdili ziani, brZana ganmcxadebelis sa-
sargeblod 64,000,000 italiuri liris gadaxda.
352
88. ssk 303-e muxli ayalibebs patimrobis maqsimalur vadebs sa-
samarTlo ganxilvis ganmavlobaSi, romelic icvleba samarTalwar-
moebis etapebis Sesabamisad. sisxlis samarTlis 416-e bis muxliT
gaTvaliswinebuli danaSaulisaTvis vada, romelic gamoiyeneba pir-
vel instanciaSi samarTalwarmoebisas aris 1 weli da misi aTvla iw-
yeba piris dapatimrebidan misi samarTalSi micemis brZanebis gamo-
cemamde da 1 weliwadi sasamarTlo ganxilvis dawyebidan pirvel in-
stanciaSi mis msjavrdebamde. Tu ar ganxorcielebula samarTalSi
micema, an ganmcxadebels ar dasdebia msjavri pirveli instanciis
sasamarTloSi dadgenil vadaSi, am SemTxvevaSi patimroba sasamar-
Tlo ganxilvis ganmavlobaSi aRar aris kanonieri da piri unda gaTa-
visufldes.
89. Tumca, ssk 304-e muxlis me-2 punqtis Tanaxmad, calkeuli da-
naSaulebisaTvis, maT Soris sisxlis samarTlis kodeqsis 416-e bis
muxliT gaTvaliswinebuli danaSaulisTvisac, SesaZlebelia 303-e
muxliT dadgenili vadebis gaxangrZliveba saqmis mosmenis ganmav-
lobaSi, pirveli Tu saapelacio instanciis winaSe mimdinare sasa-
marTlo davis dros, Tu samarTalwarmoeba rTulia. 304-e muxlis
Tanaxmad, patimrobis xangrZlivobam araviTar SemTxvevaSi ar unda
gadaaWarbos im sasjelis or mesameds, romelic gaTvaliswinebulia
Cadenili danaSaulisaTvis an pirs SeiZleba Seefardos pirveli in-
stanciis sasamarTlos mier.
90. ssk 305-e muxlis me-2 punqtis Tanaxmad: `winaswari gamoZiebis
ganmavlobaSi prokurors SeuZlia moiTxovos sasamarTlo ganxil-
vis dros patimrobis vadis, romelic iwureba, gagrZeleba, rodesac
arsebobs prevenciul RonisZiebaTa saWiroeba, romelic gansakuT-
rebiT rTuli saqmeebis gamoZiebisas absoluturad aucilebels
xdis raTa gagrZeldes patimrobis vada sasamarTlo ganxilvis gan-
mavlobaSi...~ am debulebis Tanaxmad, vadis aseTi gagrZeleba SesaZ-
lebelia moxdes mxolod erTjeradad, da yvela SemTxvevaSi, ssk 303-
e muxlSi mocemuli vadebi ar SeiZleba gagrZelebuli iqnes naxevar-
ze meti xniT.
91. gaTavisuflebis procedurasTan dakavSirebiT 1996 wlis 29
marts iusticiis saministrom acnoba yvela sasjelaRsrulebis da-
wesebulebas, rom saWiro iyo administraciuli samsaxurebis adgil-
ze yofna Ramis ganmavlobaSi, raTa uzrunvelyofiliyo ara marto
patimarTa droulad gaTavisufleba, aramed, sxva sakiTxebTan er-
Tad, dakavebul Tu Tavisi nebiT gamocxadebul eWvmitanilTa Sesax-
leba cixeSi da gadaudebeli samedicino mkurnaloba patimrebisaT-
vis.
353
b. anazRaureba `usamarTlo~ patimrobisaTvis
354
nisZieba aseve SesaZlebelia ganxorcieldes droebiT cixis mmarTve-
lis mier, romelmac amis Sesaxeb unda acnobos mosamarTles.
96. ssk 103-e muxli krZalavs patimarsa da mis advokats Soris
warmoebuli korespondenciis SeCerebas an nebismieri formis cen-
zuras, magram amasTanave SesaZlebeli unda iyos imis dadgena, rom
korespondencia advokatisagan aris gamogzavnili an mas egzavneba.
aseTi saxis korespondenciis SeCerebisaTvis mosamarTles unda ga-
aCndes dasabuTebuli motivebi, rom korespondencia warmoadgens
danaSaulebriv elements.
97. analogiurad, sisxlis samarTlis axali kodeqsis gardamava-
li debulebebis 35-e muxlis Sesabamisad, patimris korespondenciis
cenzuris is wesebi, romlebic dadgenilia #354 kanoniTa da prezi-
dentis #431 gankargulebiT, ar gamoiyeneba im korespondenciis mi-
marT, romelic warmoebs patimarsa da mis advokats Soris. Tumca imi-
saTvis, rom aseTi korespondencia ar daeqvemdebaros cenzuras, kon-
vertze aRniSnuli unda iyos rogorc advokatis, iseve patimris mona-
cemebi. werilze aseve unda iyos aRniSnuli, rom advokats aqvs Sesaba-
misi uflebamosileba, unda eweros sityvebi `sasamarTlo samarTal-
warmoebasTan dakavSirebuli korespondencia~ (corrispondenza par ragio-
ni di giustizia) da xelmowerili unda iyos gamomgzavnis mier, romelmac
aseve unda ganmartos, Tu romel samarTalwarmoebas exeba werili.
Tuki gamomgzavni advokatia, misi xelmowera damowmebuli unda iqnes
advokatTa kolegiis Tavmjdomaris an misi warmomdgenlis mier.
98. gamomdinare iqidan, rom korespondenciis cenzura adminis-
traciuli aqtia da gavlenas ar axdens patimris pirovnul Tavisuf-
lebaze, ar SeiZleba amasTan dakavSirebiT saCivris Setana sakasacio
sasamarTloSi (sakasacio sasamarTlos mier gamotanili ganaCenebi
1990 wlis 14 Tebervlis #3141 da 1992 wlis 4 Tebervlis #4687).
99. `cixis administraciis Sesaxeb kanonis~ 35-e muxlis (1975
wlis 26 ivlisis #354 kanoni) Tanaxmad, patimars SeuZlia gaugzav-
nos moTxovna an pretenzia daluquli konvertis saSualebiT Semdeg
kompetentur organoebs:
355
d. 1975 wlis #354 kanonis 41-e BIS muxlis zegavlena
korespondenciis cenzuraze
356
recidivistad; (b) nebismieri piri, romelic Tavisi saqcielidan an
cxovrebis wesidan gamomdinare unda CaiTvalos, faqtobrivi mtki-
cebulebebis safuZvelze pirad, romelic cxovrobs danaSaulis Ca-
denis Sedegad miRebuli SemosavliT; da (g) nebismieri piri, rome-
lic Tavisi saqcielidan gamomdinare unda CaiTvalos faqtobrivi
informaciis safuZvelze im danaSaulis Camdenad, romelic saf-
rTxes uqmnis arasrulwlovanTa janmrTelobasa Tu sazogadoebas,
usafrTxoebasa Tu marTlwesrigs.
104. #1423/56 kanonis me-3 muxlis Tanaxmad, piri, romelic war-
moadgens sazogadoebisaTvis safrTxes, SesaZlebelia moTavsebuli
iqnes specialuri sapolicio zedamxedvelobis qveS. am RonisZiebas
saWiroebis SemTxvevaSi Tan SeiZleba erTvodes moTxovna, rom pirma
ar icxovros erT-erT an ramdenime qalaqsa Tu provinciaSi, an im
SemTxvevaSi, Tuki piri gansakuTrebiT saSiS pirad iTvleba, SesaZle-
belia gacemuli iqnes iZulebiTi gadasaxlebis brZaneba, romelic
moiTxovs misgan konkretul regionSi cxovrebas (obbligo di soggiorno).
105. aseT brZanebaTa gacemis uflebamosilebiT sargeblobs
provinciis dedaqalaqSi moqmedi sasamarTlo. sasamarTlo atarebs
daxurul sxdomas da unda gamoitanos dasabuTebuli gadawyvetile-
ba mas Semdeg, rac moismens prokuraturis warmomadgenlebisa da im
piris mimarTvebs, romelsac unda Seufardos es RonisZieba da ro-
melsac ufleba aqvs, warmoadginos memorandumi da warmodgenili
iqnes advokatis meSveobiT. orive mxares SeuZlia gaasaCivros gamo-
tanili gadawyvetileba 10 dRis vadaSi. saapelacio saCivris Setana
ar aCerebs gadawyvetilebis aRsrulebas. saapelacio saCivris Sem-
deg aseve SesaZlebelia sakasacio saCivris Setana.
106. aRmkveTi RonisZiebis Sefardebisas sasamarTlom unda gan-
sazRvros misi xangrZlivoba — 1-dan 5 wlamde maqsimum — da daakon-
kretos is pirobebi, romlebsac Sesabamisi piri unda daemorCilos.
107. 1965 wlis 31 maisi #575 kanonis Tanaxmad, romelSic cvlile-
bebi Sevida 1982 wels, aRmkveTi RonisZiebis saxiT iZulebiTi cxovre-
ba garkveul adgilas an garkveul adgilas cxovrebis akrZalva SesaZ-
loa daekisros pirebs, romelTa sawinaaRmdegodac arsebobs mtkice-
buleba (indiziati), rom isini ekuTvnian mafiozuri tipis organizacias.
108. 1988 wlis 3 agvistos #327 kanonis Tanaxmad, pirs SesaZle-
belia iZulebiTi cxovreba miesajos mxolod im qalaqSi, romelSic
igi mudmivad cxovrobs.
109. da bolos, im SemTxvevebSi, rodesac sasamarTlo ganxilva
ukve daiwyo, 1990 wlis 19 martis #55 kanoni uflebamosilebas ani-
Webs sasamarTloebs, SeaCeron aRmkveT RonisZiebasTan dakavSirebu-
li samarTalwarmoeba sasamarTlo ganxilvis damTavrebamde.
357
v. samoqalaqo uflebaTa CamorTmevasTan dakavSirebuli
debulebebi
samarTali
358
115. Tumca sasamarTloSi gamarTul mosmenaze mTavrobam war-
moadgina winaswari pretenzia, rom raime Sesabamisi samedicino
mtkicebulebaTa ararsebobisas winamdebare saqmeSi konvenciis me-3
muxlis darRvevisaTvis saWiro sisastikis zRvari ar SeiZleba gada-
laxulad CaiTvalos.
116. nebismier SemTxvevaSi mTavroba ar daeTanxma komisiis mier
gamotanil daskvnas imasTan dakavSirebiT, rom italiis saxelmwifom
ar ganaxorciela reagireba misi moxeleebis mier Cadenil danaSau-
lebriv qmedebebze. mTavrobis mtkicebiT, is faqti, rom savaraudo
damnaSave mesakneebis gamosavlenad aRZrulma gamoZiebam ar gamoiRo
Sedegi, ar SeiZleba CaiTvalos me-3 muxlis darRvevad, vinaidan am sa-
kiTxTan dakavSirebuli sasamarTlos precedentuli samarTali ar
SeiZleba ganimartos imgvarad, rom saxelmwifom ver Seasrula kon-
venciis me-3 muxlidan gamomdinare valdebulebebi, Tuki gamoZieba ar
damTavrda msjavrdebiT. mTavari is iyo, warimarTa Tu ara gamoZieba
keTilsindisierad da unda dakisrebodaT Tu ara xelisuflebis or-
ganoebs pasuxismgebloba daSvebuli Secdomebisa da xarvezebisaTvis.
winamdebare saqmeSi xelisuflebis organoebma, romlebmac warmarTes
gamoZieba, warmoaCines TavianTi mowadineba da mimarTes yvela saxis
RonisZiebas, raTa gamoemJRavnebinaT damnaSaveni. sapirispirod, gan-
mcxadebels ekisreba pasuxismgebloba imaze, rom ar moiTxova samedi-
cino Semowmeba savaraudo arasaTanado mopyrobis CadenisTanave. amas
garda, is faqti, rom ganmcxadebelma, erTaderTma mowmem, romelsac
SeeZlo mieca Cveneba, ver SeZlo amoecno mesakneebi fotoebze, rom-
lebic mas warudgines, mianiSnebda imaze, rom gamomZiebelTa mxridan
nebismieri Semdgomi qmedeba usargeblo iqneboda.
117. ganmcxadebelma ganacxada, rom gansakuTrebiT 1992 wlis
ivlissa da seqtembers Soris igi ramdenimejer daeqvemdebara Zala-
dobasa da damcirebas, Seuracxyofasa da wamebis sxva formebs, ro-
gorc fizikurs, iseve suliers (ix. winamdebare ganaCenis 29-e pun-
qti). mas scemdnen, ris Sedegadac miiRo Wrilobebi TiTebze, mux-
lebsa da saTesle jirkvlebze. mas Cxrekdnen Sxapis miRebisas da ar
xsnidnen xelborkilebs samedicino Semowmebebis dros. mis mier ga-
moTqmul pretenziebs araviTari Sedegi ar mohqonda. erTxel, ro-
desac man gamoTqva protesti mesakneebis mier misi jemperis daxevis
gamo, igi daaSines, Seuracxyofa miayenes da erT-erTma mesaknem ga-
artya kidevac. amis Sedegad misi saTvale da Casmuli kbili dazianda
— rogorc amas samedicino istoria adasturebs — da mas uari uTxres
mis aRdgenaze. fsiqologiuri stresi, romelsac igi ganicdida pia-
nosas cixeSi dapatimrebis Semdeg, dadasturebulia 1996 wlis 20 ap-
rilis samedicino cnobiT.
359
118. ganmcxadebeli amtkicebda, rom mTavroba, ra Tqma unda,
saqmis kursSi iyo pianosas cixeSi mimdinare movlenebTan dakavSire-
biT da Semwynareblobas iCenda maT mimarT. man miuTiTa sasjelis aR-
srulebaze pasuxismgebeli livornos mosamarTlis moxsenebaze, ro-
melSic igi amtkicebda, rom pianosas cixeSi gamoyenebuli mopyro-
bis meTodebi mimarTuli iyo patimarTa daSinebisaken. amas garda, is
faqti, rom sisxlis samarTlis saqme Sewyda im safuZvelze, rom ver
moxerxda damnaSaveTa aRmoCena, mianiSnebda ukanono qmedebaTa da-
kanonebaze da warmoaCenda, rom mTavroba damnaSave iyo pianosas ci-
xeSi moqmedi praqtikis waxalisebaSi.
119. rogorc es sasamarTlom araerTgzis aRniSna, me-3 muxli
iTvaliswinebs demokratiuli sazogadoebis erT-erT yvelaze fun-
damentur Rirebulebas. yvelaze rTul situaciebSic ki, rogoricaa
terorizmTan da organizebul danaSaulTan brZola, konvencia ka-
tegoriulad krZalavs wamebasa da araadamianur an damamcirebel
mopyrobas Tu sasjels. gansxvavebiT konvenciisa da damatebiTi 1 da
me-4 oqmebis sxva arsebiTi debulebebisagan, me-3 muxli ar iTvalis-
winebs aranairi saxis gamonakliss da ar iZleva misgan gadaxvevis uf-
lebas me-15 muxlis me-2 punqtis Tanaxmad im SemTxvevebSic ki, rode-
sac saxezea sagangebo viTareba, romelic emuqreba eris sicocxles
(ix. “Selmouni v. France” [GC], #25803/94, punqti 95, adamianis ufleba-
Ta evropuli konvencia (ECHR) 1999-V da saqmeze “Assenov and Others v.
Bulgaria”, 1998 wlis 28 oqtombers gamotaniliAganaCeni, moxsenebebi
ganaCenebsa da gadawyvetilebebze 1998-VII, gv. 3288, punqti 93). kon-
vencia kategoriulad krZalavs wamebas da araadamianur an damamci-
rebel mopyrobas Tu sasjels, miuxedavad msxverplis (piris) qmede-
bisa (ix. saqmeze “Chahal v. the United Kingdom” 1996 wlis 15 noembers ga-
motanili ganaCeni, moxsenebebi 1996-V, gv. 1855, punqti 79). ganmcxa-
deblis mier savaraudod Cadenili danaSaulis xasiaTi amitomac ar
Seesabameboda me-3 muxlis miznebs.
120. sasamarTlo imeorebs, rom arasaTanado mopyrobam unda mi-
aRwios minimalur zRvars, raTa moxdes me-3 muxlis moqmedebis sfe-
roSi. am minimumis Sefaseba SefardebiTia: igi damokidebulia saqmis
yvela garemoebaze, iseTebze, rogoricaa mopyrobis xangrZlivoba,
misi fizikuri da sulieri Sedegebi da zogierT SemTxvevaSi sqesi,
asaki da msxverplis janmrTeloba da mdgomareoba. rac Seexeba im
pirs, romelsac aRkveTili aqvs Tavisufleba, Zalis gamoyeneba, ro-
melic ar iyo mkacrad aucilebeli misi qmedebidan gamomdinare, am-
cirebs piris Rirsebas da principSi warmoadgens me-3 muxliT gaTva-
liswinebuli uflebis darRvevas (ix. saqmeze “Tekin v. Turkey” 1998
wlis 9 ivnisis ganaCeni, moxsenebebi 1998-IV, gv. 1517-18, punqtebi 52
360
da 53, da Assenov and Others-is saqmeze gamotanili ganaCeni, gv. 3288,
punqti 94).
mopyroba `araadamianurad~ CaiTvala, vinaidan inter alia igi wi-
naswar iyo dagegmili, gamoiyeneboda garkveuli xnis ganmavlobaSi
da gamoiwvia rogorc sxeulis dazianeba, iseve Zlieri fizikuri da
sulieri travma; CaiTvala aseve `damamcireblad~, vinaidan igi war-
moSobda msxverplSi SiSis SegrZnebas, tkivilsa da damoneba-damor-
Cilebis grZnobas, romelic mas amcirebda. imisaTvis, rom qmedeba Ca-
iTvalos `araadamianurad~ an `damamcireblad~, miyenebulma tki-
vilma an damcirebam yvela SemTxvevaSi unda gadalaxos miyenebul
tkivilTan an damcirebasTan dakavSirebuli elementis zRvari, ro-
melic sxva SemTxvevaSi CaiTvleboda kanonierad. sakiTxi, iyo Tu ara
msxverplis damcireba Tu Seuracxyofa mopyrobis mizani, warmoad-
gens kidev erT faqtors, romelic miRebuli unda iqnes mxedveloba-
Si (magaliTad ix. saqme “V. v. the United Kingdom” [GC], #24888/94, punqti
71, adamianis uflebaTa evropuli konvencia (ECHR) 1999-IX, da saqme-
ze “Raninen v. Finland” 1997 wlis 16 dekembers gamotanili ganaCeni,
moxsenebebi 1997-VIII, gv. 2821-22, punqti 55), magram aseTi miznis
uqonlobas ar SeuZlia sabolood iqonios zegavlena me-3 muxlis
darRvevis dadgenaze.
121. arasaTanado mopyrobis pretenziebi gamyarebuli unda iq-
nes Sesabamisi mtkicebulebebiT (ix., mutatis mutandis, saqmeze “Klaas v.
Germany” 1993 wlis 22 seqtembers gamotanili ganaCeni, seria A #269,
gv. 17-18, punqti 30). sasamarTlo warmodgenili mtkicebulebebis Se-
fasebis mizniT adgens mtkicebaTa standarts `gonivruli eWvis miR-
ma~, magram damatebiT aRniSnavs, rom aseTi mtkiceba SesaZlebelia
gamomdinareobdes sakmarisad Zlieri, naTeli da urTierTkavSirSi
myofi miniSnebebidan an analogiuri utyuari faqtebis aRqmidan (ix.
saqmeze “Ireland v. the United Kingdom” 1978 wlis 18 ianvris ganaCeni, se-
ria A #25, gv. 64-65, punqti 161 in fine).
122. winamdebare saqmeSi ganmcxadeblis mier gasaCivrebuli ara-
saTanado mopyroba moicavda, erTi mxriv, gartymebs, waTaqebebs, sa-
Tesle jirkvlebze moWerasa da xeljoxebiT cemas da, meore mxriv,
Wrilobebs, sxeulis arasaWiro Cxrekebs, damamcirebel qmedebebs
(magaliTad mias, rom ganmcxadebeli rCeboda xelborkilebSi same-
dicino Semowmebis drosac ki), daSinebasa da muqaras.
123. sasamarTlo, pirvel rigSi, acxadebs, rom mis winaSe gamar-
Tul mosmenaze mTavroba amtkicebda, rom ar arsebobda araviTari
saxis samedicino mtkicebuleba, raTa warmoCeniliyo, rom mopyro-
bam miaRwia sisastikis im zRvars, romelic iTvleba debulebis aseT
darRvevad da romelzec SesaZlebelia dayrdnoba. miuxedavad imisa,
361
rom es argumenti ar wamoWrila samarTalwarmoebis adreul etapze,
sasamarTlom, gamomdinare konvenciis me-3 muxlis darRvevis dadge-
nis mniSvnelobidan da seriozulobidan, mainc unda ganixilos es sa-
kiTxi.
124. sasamarTlo aRniSnavs, rom, rogorc amas mTavroba amtki-
cebda, ganmcxadebels ar warmoudgenia raime gadamwyveti mniSvne-
lobis mqone mtkicebuleba Tavisi pretenziebis gasamyareblad
imasTan dakavSirebiT, rom igi daeqvemdebara arasaTanado mop-
yrobas. ganmcxadebels ar warmoudgenia aseve detaluri angariSi
uflebaTa borotad gamoyenebis im SemTxvevebTan dakavSirebiT,
romlebic masze ganaxorcieles mesakneebma pianosas cixeSi, sa-
dac, rogorc amas ganmcxadebeli amtkicebs, igi eqvemdebareboda
arasaTanado mopyrobas 1992 wlis ivlissa da seqtembers Soris.
ganmcxadebeli mxolod Semoifargla im situaciis aRweriT, rome-
lic misi TqmiT sufevda pianosas cixeSi im dros, rodesac man ga-
ugzavna Setyobineba sasamarTlos prezidents, romelic iyo pasu-
xismgebeli sasjelis aRsrulebaze 1996 wlis 12 dekembers (ix. wi-
namdebare ganaCenis 50 punqti). sinamdvileSi erTaderTi konkre-
tuli mtkicebuleba, romelic ganmcxadebelma warmoadgina am sa-
kiTxTan dakavSirebiT, saxeldobr, pianosas cixeSi arsebuli misi
samedicino istoria (ix. winamdebare ganaCenis 31-33 punqtebi),
1995 wlis 24 martiT daTariRebuli samedicino moxseneba da 1996
wlis 3 apriliT daTariRebuli misi muxlebis rendgeni (ix. winam-
debare ganaCenis 34-e punqti) da 1996 wlis 20 martiT daTariRebu-
li mowmoba mis sulier mdgomareobasTan dakavSirebiT (ix. winam-
debare ganaCenis 35-e punqti) ar aris sakmaris xarvezis Sesavse-
bad. ase rom, cixis samedicino istoriaSi ar moipoveba raime, rac
warmoaCenda, rom is problemebi, romlebic ganmcxadebels gaaCnda
Tavis kbilTan mimarTebaSi, gamowveuli iyo mesaknis gartymiT. ar
moipoveba aseve raime saxis mtkicebuleba imasTan dakavSirebiT,
rom misi muxlebis travma gamowveuli iyo arasaTanado mopyro-
biT. gansakuTrebuli yuradRebaa gasamaxvilebeli im faqtze, rom
mas ar mouTxovia zemoxsenebul travmasTan dakavSirebiT raime
samedicino gasinjva 1993 wlis 10 agvistomde (maSin, rodesac igi
amtkicebda, rom arasaTanado mopyroba mniSvnelovnad Semcirda
da Sewyda 1992 wlis seqtembris bolosaTvis). ufro metic, mowmo-
ba, romelic miuTiTebda, rom igi ganicdida fsiqologiur moSli-
lobas, daTariRebuli iyo momxdari movlenebidan samwlinaxevris
Semdeg da ar mianiSnebs raime mizezobriv kavSirze (igi mxolod am-
tkicebs, rom moSliloba daiwyo sami wliT adre — anu mas Semdeg,
rac Sewyda gasaCivrebuli movlenebi).
362
125. sasamarTlo aRiarebs, rom patimrebisaTvis Zalian Znelia
maT mimarT mesakneebis mier Cadenili arasaTanado mopyrobis mtki-
cebulebis mopoveba. amasTan dakavSirebiT sasamarTlo aRniSnavs,
rom, ganmcxadeblis mtkicebiT, pianosas cixis mesakneebi axorcie-
lebdnen zewolas patimrebze da emuqrebodnen angariSsworebiT,
Tuki isini amas SeewinaaRmdegebodnen. Tumca sasamarTlo acxadebs,
rom ganmcxadebels ar miuTiTebia, magaliTad, imaze, rom mas odesme
eTqva uari eqimis monaxulebaze. damatebiT unda aRiniSnos, rom gan-
mcxadebelma Tavisi advokatebis saSualebiT ramdenimejer mimarTa
sasamarTlo xelisuflebis warmomadgenlebs, umTavresad gaTavi-
suflebis moTxovniT (ix. winamdebare ganaCenis me-14, me-15, me-19 da
21-e punqtebi); es mimarTvebi ganxorcielda 1992 wlis seqtembridan
mokle xanSi, e.i. ar iyo didi dro gasuli, rac Sesabamisi arasaTana-
do mopyroba Semcirda, Semdeg ki Sewyda. mas ar ganucxadebia pre-
tenzia mopyrobasTan dakavSirebiT 1993 wlis 2 oqtombers gamar-
Tul winaswar mosmenamde (ix. winamdebare ganaCenis 36-e punqti). gan-
mcxadebelma ver warmoadgina raime axsna-ganmarteba erTob mniSvne-
lovani drois gasvlasTan dakavSirebiT.
126. sasamarTlom ganixila sasamarTlos prezidentis, romelic
pasuxismgebeli iyo sasjelis aRsrulebaze, mier gakeTebuli moxse-
neba (daTariRebuli 1996 wlis 12 dekembriT); es moxseneba komisias
warudgina mTavrobam (ix. winamdebare ganaCenis 50-e punqti). im
dros, rodesac Seufasebeli ar darCa masSi gakritikebuli movlene-
bis seriozuloba, sasamarTlos ar SeuZlia mxedvelobidan gamorCes
is faqti, rom moxseneba warmoadgens araumetes zogad Sefasebas,
romelic ar efuZneboda konkretul da Semowmebas daqvemdebare-
bul faqtebs. amitomac sasamarTlos ar SeuZlia CaTvalos igi mtki-
cebulebad.
127. am garemoebebSi sasamarTlo Tvlis, rom mis winaSe warmod-
genili masala ganmcxadeblis mtkicebasTan dakavSirebiT, rom igi
daeqvemdebara fizikur da fsiqikur arasaTanado mopyrobas piano-
sas cixeSi, ar warmoadgens sakmaris mtkicebulebas aseTi daskvnis
gamosatanad.
128. zemoxsenebuli daskvna ar SeiZleba kiTxvis qveS dadges im
droisaTvis pianosas cixeSi arsebuli zogadi pirobebis gamoc, ro-
gorc es aRwera livornos mosamarTlem, romelic pasuxismgebeli
iyo sasjelTa aRsrulebaze, Tavis 1992 wlis 5 seqtembriT daTari-
Rebul moxsenebaSi (ix. winamdebare ganaCenis punqtebi 42-43): moxse-
neba ar Seicavs araviTar mtkicebulebas, romelic pirdapir Seexeba
ganmcxadeblis mdgomareobas da masSi aRwerili sisastike da ufle-
bamosilebis borotad gamoyenebis done Semsubuqebuli iqna da nak-
363
leb sagangaSod iqna aRiarebuli cixis Sesabamisi kompetenturi or-
ganoebis mier Catarebuli gamoZiebis Semdeg (ix. winamdebare ganaCe-
nis punqtebi 44-46).
129. da bolos, unda aRiniSnos, rom vinaidan warmodgenili
mtkicebulebebis safuZvelze samarTlos ar SeuZlia gonivruli eW-
vis miRma daadginos, rom ganmcxadebeli eqvemdebareboda iseT qme-
debas, romelic aRwevda sisastikis zRvars, romelic xvdeba me-3
muxlis moqmedebis sferoSi, sasamarTlo Tvlis, rom arasakmarisad
aris mtkicebulebebi warmodgenili imisaTvis, rom gamotanili iq-
nes daskvna konvenciis me-3 muxlis darRvevasTan dakavSirebiT sava-
raudo arasaTanado mopyrobis safuZvelze.
364
1998-VI, gv. 2438, punqti 98). sxvagvarad wamebis, araadamianuri da da-
mamcirebeli mopyrobisa da sasjelis zogadi samarTlebrivi ak-
rZalva, miuxedavad amis uaRresad didi mniSvnelobisa (ix. winamde-
bare ganaCenis 119-e punqti), araefeqturi iqneboda praqtikaSi da
saxelwifos warmomadgenlebisaTvis zogierT SemTxvevaSi SesaZle-
beli iqneboda maTi uflebebis borotad gamoyeneba maTive kontro-
lis sferoSi realur dausjelobasTan mimarTebaSi (ix. zemoxsene-
buli Assenov and Others-is saqmeze gamotanili ganaCeni, gv. 3290, pun-
qti 102).
132. sasamarTlo aRniSnavs, rom mas Semdeg, rac gamomZiebelma
mosamarTlem acnoba Sesabamis prokuraturas ganmcxadeblis mier
winaswar mosmenaze warmodgenil arasaTanado mopyrobis mtkicebeb-
Tan dakavSirebiT, saxelmwifo xelisuflebis organoebma warmarTes
calkeuli gamoZiebebi am mtkicebebTan dakavSirebiT (ix. winamdeba-
re ganaCenis punqtebi 37-41). Tumca gamoZieba sakmarisad da imdenad
amomwuravad ar ganxorcielebula, rom daekmayofilebina me-3 mux-
lis zemoxsenebuli moTxovnebi.
133. sasamarTlo, pirvel rigSi, aRniSnavs, rom livornos pro-
kuraturis mier ganxorcielebuli gamoZieba Zalian nela miiwevda
win: 1994 wlis 5 ianvars ganmcxadebeli dakiTxes karabinerebma da 14
Tve gavida mas Semdeg, rac ganmcxadebels dauniSnes morigi Sexved-
ra damnaSaveTa amocnobisaTvis. aqamde saqmis msvlelobidan gamom-
dinare naTelia, rom erTaderTi RonisZieba, romelic ganxorciele-
buli iqna drois am monakveTSi, iyo pianosas cixeSi momsaxure mesak-
neebis fotoebis aslebis (da ara pirveli pirebis) mopoveba. kidev
erTxel unda aRiniSnos, rom am drois ganmavlobaSi ganmcxadebeli
rCeboda pianosas cixeSi.
134. sasamarTlo gansakuTrebul yuradRebas amaxvilebs im faq-
tze, rom 1995 wlis 9 marts ganmcxadebelma xelmeored ganacxada
imis Sesaxeb, rom mas SeeZlo damnaSave mesaknis amocnoba, Tuki mis-
cemdnen mesakneebis piradad amocnobis uflebas. amisda miuxedavad,
araferi gakeTebula, mxolod 9 dRis Semdeg prokuraturam moiTxo-
va da mas mieca ufleba imaze, rom saqme Sewyvetiliyo ara im safuZ-
velze, rom ar arsebobda pretenziis wamoyenebis safuZveli, aramed
imis gamo, rom ver moxerxda damnaSaveTa dadgena.
135. italiis xelisuflebis organoTa umoqmedoba kidev ufro
damZimebulia im faqtiT, rom mxolod ganmcxadebels ar gamouT-
qvams cixis pirobebTan dakavSirebiT saCivari. pianosas cixis mesak-
neTa mier ukanono qmedebaTa Cadena saxalxod igmoboda TviT xeli-
suflebis warmomadgnelTa mierac ki (ix. winamdebare ganaCenis pun-
qtebi 42-45).
365
136. aseT garemoebebSi, mxedvelobaSi iqna ra miRebuli, rom ar
Catarebula jerovani da efeqtiani gamoZieba im sarwmuno pretenzi-
asTan dakavSirebiT, romelic warmoadgina ganmcxadebelma da rom-
lis Tanaxmadac igi daeqvemdebara arasaTanado mopyrobas pianosas
cixeSi mesakneTa mxridan, sasamarTlo adgens, rom adgili hqonda
konvenciis me-3 muxlis darRvevas.
366
a. msxverplis statusis dakargva
367
b. sarCelis arsebiTi ganxilva
1. gasaTvaliswinebeli periodi
368
winamdebare saqmeSi igi gamarTlebuli iyo ganmcxadeblis winaaR-
mdeg arsebuli myari mtkicebulebebiT. mTavroba amtkicebda, rom
maSin, rodesac saqme exeboda mafiasTan dakavSirebul danaSaulebs
(iseve, rogorc am saqmeSi), xelisuflebis organoebi valdebulni iy-
vnen, waremarTaT gansakuTrebiT mkacri da jerovani gamoZieba, ro-
melic aSkarad moicavda Zalian xangrZliv da rTul gamoZiebasa da
mosmenebs (maxi-trial).
151. komisiam CaTvala, rom gamoZiebisaTvis yvelaze didi dro
daixarja im periodSi, rodesac xelisuflebis organoebisaTvis au-
cilebeli gaxda, moepovebinaT konkretuli da specifikuri mtkice-
bulebebi ganmcxadeblis gaqcevis, danaSaulis xelmeored Cadenis an
mtkicebulebaTa gayalbebis savaraudo riskTan dakavSirebiT. vara-
udi, romelic warmoiSva mxolod sisxlis samarTlis saproceso ko-
deqsis 273-e muxlidan, ar amarTlebs ganmcxadeblis patimrobas ase-
Ti xangrZlivi periodis ganmavlobaSi.
amas garda, komisiam CaTvala, rom samarTalwarmoeba ar iqna
warmarTuli im tempiT, rasac moiTxovs me-5 muxlis me-3 punqti. miu-
xedavad im faqtisa, rom ganmcxadeblis winaaRmdeg mimarTuli mtki-
cebulebebi Zalian susti iyo, mTavroba Semoifargla imis mtkice-
biT, zogadi terminebiT, rom saWiro iyo kompleqsuri sabanko da
fiskalur gamoZiebaTa warmarTva, im nabijebis warmoCenis gareSe,
romlebic gadaidga an unda gadadgmuliyo.
369
gonivrul dros. amitom maT unda Seamowmon yvela faqti, romelic
amtkicebs an uaryofs sazogadoebrivi interesis namdvil moTxov-
nas, romelic amarTlebs, udanaSaulobis prezumfciis principis
mxedvelobaSi miRebiT, piris Tavisuflebis pativiscemidan gadaxve-
vas da asaxavs gamotanil gadawyvetilebaSi, riTac ganmcxadeblebs
uari eTqmebaT gaTavisuflebaze. umTavresad im mizezTa safuZvel-
ze, romlebic mocemulia am gadawyvetilebebSi, da im samarTliani
faqtebis safuZvelze, romlebic moxseniebulia ganmcxadeblis mier
Tavis saCivrebSi, xdeba is, rom sasamarTlo mowodebulia gadawyvi-
tos, hqonda Tu ara adgili konvenciis me-5 muxlis me-3 punqtis dar-
Rvevas.
153. gonivruli eWvis arseboba, rom dakavebulma pirma Caidina
danaSauli, aris sine qua non piroba xangrZlivi patimrobisaTvis, mag-
ram garkveuli drois gasvlis Semdeg igi aRar aris sakmarisi. aseT
SemTxvevebSi sasamarTlom unda daadginos, amarTlebs Tu ara Sida
sasamarTloebis mier dasaxelebuli sxva safuZvlebi Tavisuflebis
aRkveTas. im SemTxvevebSi, rodesac aseTi safuZvlebi `Sesaferisi~
da `damakmayofilebelia~, sasamarTlom aseve unda gamoarkvios, ga-
moamJRavnes Tu ara kompetenturma erovnulma xelisuflebis orga-
noebma samarTalwarmoebis warmarTvisas `keTilsindisiereba~ (ix.
saqmeze “Contrada v. Italy” 1998 wlis 24 agvistos gamotanili ganaCeni,
moxsenebebi 1998-V, gv. 2185 punqti 54 da saqmeze “I.A. v. France” 1998
wlis 23 seqtembers gamotanili ganaCeni, moxsenebebi 1998-VII, gv.
2978-79 punqti 102).
370
(α) kvlav arsebobda Tu ara ganmcxadeblisadmi eWvis goniv-
ruli safuZvlebi
371
rom piri SesaZloa braldebuli da dakavebuli iqnes Seumowmebeli
mtkicebebis (romlebic SesaZloa piradi interesiT iyos ganpirobe-
buli) safuZvelze (ix. saqmeze Contrada v. Italy gamotanili ganaCeni, ga-
nacxadi #27143/95, 1997 wlis 14 ianvris komisiis gadawyvetileba,
gadawyvetilebebi da moxsenebebi 88-B, gv. 112).
158. am mizezTa gamo, rogorc Sida sasamarTloebi aRiareben,
“pentito”-s mier gakeTebuli gancxadebebi gamyarebuli unda iqnes
sxva obieqturi mtkicebulebebiT.
159. sasamarTlos azriT, es yvelaze mniSvnelovania maSin, ro-
desac gadawyvetileba unda iqnes miRebuli imasTan dakavSirebiT,
unda gagrZeldes Tu ara patimroba sasamarTlo ganxilvis ganmav-
lobaSi. maSin, rodesac eWvmitanili SesaZlebelia samarTlianad iq-
nes dapatimrebuli samarTalwarmoebis dasawyisSi “pentito”-s gancxa-
debebis safuZvelze, aseTi gancxadebebi aucileblad naklebad Se-
sabamisi xdeba drois gasvlasTan erTad, gansakuTrebiT, rodesac
araviTari sxva saxis mtkicebuleba ar aris aRmoCenili gamoZiebis
procesSi.
160. winamdebare saqmeSi sasamarTlo aRniSnavs, rom, rogorc es
trapanis raionulma sasamarTlom da palermos saapelacio sasamar-
Tlom daadastures ganmcxadeblis gamamarTlebel gadawyvetile-
bebSi, ar arsebobda araviTari saxis mtkicebuleba, romelic gaamya-
rebda b.f-s mier naTqvams. amis sawinaaRmdegod b.f-s informaciis
mTavari wyaro gardaicvala 1989 wels da, Tavis mxriv, es informacia
miiRo sxva pirisagan, romelic aseve mokluli iqna, sanam moxerxde-
boda misi dakiTxva. amas garda, b.f-s gancxadebebi am droisaTvis
uaryofili iqna gamoZiebis procesSi dakiTxuli sxva pentito-ebis mi-
er, romlebmac ganacxades, rom isini ar icnobdnen ganmcxadebels
(ix. winamdebare ganaCenis me-18 punqti).
161. am garemoebebSi Zalian sarwmuno mizezebi iqneboda saWiro,
raTa ganmcxadeblis xangrZlivi patimroba (ori weli da Svidi Tve)
gamarTlebuli yofiliyo me-5 muxlis me-3 punqtis Tanaxmad.
372
163. sasamarTlo aRniSnavs, rom Sesabamis gadawyvetilebebSi
mocemuli safuZvlebi gonivruli iyo, yovel SemTxvevaSi, pirvel
etapze mainc, Tumca Zalian zogadad. sasamarTlo xelisuflebis
organoebi miuTiTebdnen patimrebze, rogorc erT mTlianobaze, da
danaSauli mxolod zogadad moixsenies. maT ar miuTiTes raime Sesa-
feris faqtorze, romlis saSualebiTac SesaZlebeli gaxdeboda
imis warmoCena, rom is riski, romelzec moxda dayrdnoba, realurad
arsebobda, da ver daadgines, rom ganmcxadebeli, romelsac ar gaaC-
nda araviTari danaSaulebrivi warsuli da romlis rolic Sesabamis
mafiozuri tipis organizaciaSi Zalian umniSvnelo iyo (prokuror-
ma mxolod sami wliT Tavisuflebis aRkveTa moiTxova ganmcxade-
belTan mimarTebaSi), safrTxes qmnida. ar iqna gaTvaliswinebuli is
faqti, rom ganmcxadeblis winaaRmdeg mimarTuli braldebebi efuZ-
neboda mtkicebulebas, romelic droTa ganmavlobaSi gamyarebis
nacvlad sul ufro sustdeboda.
164. sasamarTlo Sesabamisad Tvlis, rom sadavo gadawyvetile-
bebSi moxseniebuli safuZvlebi ar iyo sakmarisi imisaTvis, rom ga-
marTlebuliyo ganmcxadeblis patimrobaSi yofna ori wlisa da Svi-
di Tvis ganmavlobaSi.
165. mokled rom vTqvaT, xsenebulma patimrobam daarRvia kon-
venciis me-5 muxlis me-3 punqti.
373
Rvevis Cadenis safuZvliani eWvi an rodesac es safuZvlianad miCne-
ulia aucileblad piris mier danaSaulis Cadenis an Cadenis Sem-
dgom misi gaqcevis Tavidan asacileblad;
d) arasrulwlovanis dakaveba kanonieri gadawyvetilebis safuZvel-
ze saganmanaTleblo zedamxedvelobis mizniT an misi kanonieri da-
kaveba uflebamosili kompetenturi sasamarTlo organos winaSe
misi wardgenis mizniT;
e) infeqciur daavadebaTa gavrcelebis Tavidan asacileblad pire-
bis, agreTve suliT avadmyofebis, alkoholikebis, narkomanebis an
mawanwalebis kanonieri dakaveba;
v) piris kanonieri dakaveba an dapatimreba qveyanaSi misi unebarTvod
Sesvlis aRsakveTad an kanonieri dakaveba an dapatimreba pirisa,
romlis winaaRmdegac xorcieldeba RonisZiebebi misi deportaci-
is an eqstradiciis mizniT.~
374
170. sasamarTlo imeorebs, rom me-5 muxlis 1-l punqtSi mocemu-
li, Tavisuflebis uflebaze gamonaklisTa sia amomwuravia da am
ganmartebaTa mxolod viwro interpretacia Seesabameba am debule-
bis mizans, saxeldobr, imis uzrunvelyofa, rom aravis CamoerTvas
Tavisufleba TviTneburad (sxva magaliTebTan erTad ix. saqmeze Gi-
ulia Manzoni v. Italy 1997 wlis 1 ivliss gamotanili ganaCeni, moxsenebe-
bi 1997-IV, gv. 1191, punqti 25 da saqmeze Quinn v. France 1995 wlis 22
marts gamotanili ganaCeni, seria A #311, gv 17-18, punqti 42).
171. marTalia, me-5 muxlis 1 (g) punqtis safuZvelze patimroba
aRar aris gamarTlebuli `im dRidan, rodesac braldeba dadginde-
ba~ (ix. winamdebare ganaCenis 147-e punqti) da rom, Sesabamisad, ga-
marTlebis Semdgom patimroba aRar aris gamarTlebuli Semdegi de-
bulebiT: `gaTavisuflebis gadawyvetilebis aRsrulebis garkveuli
xniT gaWianureba xSirad gardauvalia, Tumca es gaWianureba minimu-
mamde unda iqnes dayvanili~ (ix. Giulia Manzoni-is saqmeze gamotanili
zemoxsenebuli ganaCeni, gv. 1191, punqti 25 in fine).
172. Tumca sasamarTlo aRniSnavs, rom winamdebare saqmeSi gan-
mcxadeblis gaTavisuflebis gaWianureba mxolod nawilobriv iyo
ganpirobebuli Sesabamisi administraciuli formalobebis Sesru-
lebiT. ganmcxadeblis gaTavisuflebis Semdgomi gaxangrZliveba
12.25 saaTsa da 1993 wlis 13 noembris dilas Soris gamowveuli iyo
saregistracio oficris aryofniT. mxolod am ukanasknelis dabru-
nebis Semdeg gaxdeboda SesaZlebeli imis Semowmeba, arsebobda Tu
ara raime mizezi ganmcxadeblis patimrobisaTvis, Semdeg ki es ofi-
ceri ganaxorcielebda yvela sxva saxis administraciul formalo-
bebs, romelTa ganxorcielebac saWiroa gaTavisuflebis procedu-
risaTvis (ix. winamdebare ganaCenis 24-e punqti).
173. am garemoebebSi ganmcxadeblis gangrZobadi patimroba misi
dabrunebidan Termini imereses cixeSi aRar iTvleba misi gaTavi-
suflebis brZanebis aRsrulebis pirvel nabijad da amitomac ar
xvdeba me-5 muxlis 1 punqtis (c) qvepunqtisa Tu me-5 muxlis romeli-
me sxva qvepunqtis moqmedebis sferoSi.
174. Sesabamisad adgili hqonda me-5 muxlis 1-li punqtis dar-
Rvevas.
375
`1. yvelas aqvs ufleba, pativi scen mis ... mimoweras.
2. dauSvebelia sajaro xelisuflebis Careva am uflebis gan-
xorcielebaSi, garda iseTi Carevisa, rac daSvebulia kanoniT da au-
cilebelia demokratiul sazogadoebaSi erovnuli uSiSroebis, sa-
zogadoebrivi usafrTxoebis an qveynis ekonomikuri keTildReobis
interesebisaTvis an uwesrigobis Tu danaSaulis Tavidan asacileb-
lad, janmrTelobis an zneobis an sxvaTa uflebaTa da Tavisufleba-
Ta dacvisaTvis.~
376
buli erTi an ramdenime kanonieri miznis misaRwevad da ar aris `au-
cilebeli demokratiul sazogadoebaSi,~ raTa miRweuli iqnes ze-
moxsenebuli miznebi (ix. saqmeze Silver and Others v. the United Kingdom
1983 wlis 25 marts gamotanili ganaCeni, seria A #61, gv. 32, punqti
84, saqmeze Campbell v. the United Kingdom 1992 wlis 25 marts gamotani-
li ganaCeni, seria A #233, gv. 16, punqti 34, Calogero Diana-s saqmeze
gamotanili ganaCeni, gv. 1775, punqti 28, Domenichini-s saqmeze gamota-
nili ganaCeni, gv. 1799, punqti 28 da saqmeze Petra v. Romania 1998 wlis
23 seqtembers gamotanili ganaCeni, moxsenebebi 1998-VII, gv. 2853, pun-
qti 36).
a. ` kanoniT daSvebuli~
377
3. drois monakveTi 1994 wlis 21 Tebervlidan 1994 wlis 10 iv-
nisamde
4. daskvna
a) ...
b) mieces sakmarisi dro da SesaZlebloba dacvis mosamzadeblad;
g) daicvas Tavi piradad an mis mier arCeuli damcvelis meSveobiT an,
Tu mas ar gaaCnia sakmarisi saxsrebi samarTlebrivi daxmarebis asa-
nazRaureblad, mieces amis SesaZlebloba ufasod, rodesac mar-
Tlmsajulebis interesebi amas moiTxovs;
d) ...~.
378
187. sasamarTlo miiCnevs, rom konvenciis me-8 muxlTan mimarTe-
baSi misi zemoxsenebuli daskvnidan gamomdinare, am saCivars wina sa-
Civari moicavs.
188. amas garda, nebismier SemTxvevaSi sasamarTlo miiCnevs, rom
ganmcxadebels ar aRuniSnavs, Tu ra gziT miadga mis dacvas ziani
imis Sedegad, rom advokatTan gagzavnili misi korespondencia cen-
zuras eqvemdebareboda; ufro metic, igi sabolood gamarTlebuli
iqna Sesabamisi samarTalwarmoebis Sedegad.
379
no qmedebasa da damdgar Sedegze, meore ki xels uSlida aseTi qme-
debebis Cadenas. sxva sityvebiT rom vTqvaT, sasjeli ekisreboda
pirs, rodesac danaSauli ukve Cadenili iyo, xolo aRmkveTi Ro-
nisZiebebis mTavari daniSnuleba iyo momavali danaSaulis riski-
sagan dacva. faqtobrivad, sasamarTlo daeTnxma Raimondo-s saqme-
ze gamotanil ganaCenSi ganviTarebul azrs (ix. saqmeze Raimondo v.
Italy 1994 wlis 22 Tebervals gamotanili ganaCeni, seria A #281-A,
gv. 19, punqti 39).
191. ganmcxadeblis mtkicebiT, misi gamarTlebis Semdeg, iqidan
gamomdinare, rom `mas ar Caudenia danaSauli~, mas aRar unda mop-
yrobodnen rogorc mafiis wevrsa da damnaSaves, vinaidan mis winaaR-
mdeg arsebuli `seriozuli mtkicebulebebi~, mTavrobis mtkicebi-
sagan gansxvavebiT, uaryofili iqna sasamarTlos mier.
192. komisiam CaTvala, rom is safuZvlebi, romlebsac daeyrdno
italiis sasamarTloebi, gansakuTrebiT is faqti, rom ganmcxade-
bels hqonda naTesauri kavSirebi mafiasTan, ar iyo damakmayofile-
beli.
193. sasamarTlo miiCnevs, rom ganmcxadebeli sami wlis ganmav-
lobaSi (1994 wlis 19 noembridan 1997 wlis 18 noembramde — ix. winam-
debare ganaCenis 69-e da 76-e punqtebi) eqvemdebareboda mkacr Sez-
Rudvebs gadaadgilebis Tavisuflebis kuTxiT, es ki, ueWvelia, war-
moadgenda me-4 oqmis me-2 muxliT uzrunvelyofil uflebaSi Care-
vas (ix. saqmeze Guzzardi v. Italy 1980 wlis 6 noembers gamotanili gana-
Ceni, seria A #39, gv. 33, punqti 92 da zemoxsenebuli Raimondo-s saq-
meze gamotanili ganaCeni, gv. 19, punqti 39).
194. es RonisZiebebi efuZneboda #1423/56, #575/65, #327/88 da
#55/90 kanonebs (ix. winamdebare ganaCenis punqtebi 103-109) da ami-
tomac `daSvebuli iyo kanoniT~ me-2 muxlis me-3 punqtis mniSvnelo-
biT. isini aSkarad mimarTuli iyo kanonieri miznis miRwevisaken:
`marTlwesrigis SenarCunebisa~ da `danaSaulis aRkveTisaken~ (ix.
Raimondo-s saqmeze gamotanili ganaCeni, ibid.).
195. Tumca RonisZiebebi aseve `aucilebeli unda iyos demokra-
tiul sazogadoebaSi~ am kanonieri miznebis miRwevisaTvis.
amasTan dakavSirebiT sasamarTlo Tvlis, rom kanonieri iqneba,
Tuki aRmkveTi RonisZieba, maT Soris, specialuri zedamxedvelo-
bac, Seefardeba im pirebs, romlebic eWvmitanilni arian mafiis wev-
robaSi, msjavrdebamdec ki, vinaidan isini mimarTulia danaSaulTa
Cadenis aRkveTisaken. amas garda, gamarTleba aucileblad ar ukar-
gavs aseT RonisZiebebs safuZvlianobas, vinaidan sasamarTlo gan-
xilvis ganmavlobaSi mopovebulma mtkicebulebebma, miuxedavad
imisa, rom ar iyo sakmarisi msjavrdebis gamosatanad, SesaZloa gaa-
380
marTlos gonivruli SiSi, rom Sesabamisi piri momavalSi Caidens da-
naSauls.
196. winamdebare saqmeSi gadawyvetileba, romlis Tanaxmadac
ganmcxadebels daekisra specialuri zedamxedveloba, miRebuli iq-
na 1993 wlis 10 maiss im dros, rodesac arsebobda garkveuli mtkice-
bulebebi imasTan dakavSirebiT, rom ganmcxadebeli iyo mafiis wev-
ri, magram RonisZieba ar yofila ganxorcielebuli 1994 wlis 19 no-
embramde trapanis raionuli sasamarTlos mier gamamarTlebeli ga-
dawyvetilebis gamotanis Semdeg (ix. winamdebare ganaCenis 63-e da
69-e punqtebi).
sasamarTlom ganixila is safuZvlebi, romlebsac daeyrdnen
italiis sasamarTloebi imis uaryofis mizniT, rom SeecvalaT Se-
fardebuli RonisZieba ganmcxadeblis gamarTlebis Semdeg, saxel-
dobr, b.f-s mtkiceba, rom ganmcxadebels kavSirebi hqonda mafio-
zur klanebTan, rac dadasturda im faqtebiT, rom misi colis gar-
dacvlili Zma iyo mafiis mTavari klanis meTauri (trapanis raionu-
li sasamarTlos mier 1996 wlis 11 ivniss miRebuli gadawyvetileba
— ix. winamdebare ganaCenis 72-e punqti) da rom `ganmcxadebelma ver
warmoadgina raime realuri cvlileba Tavis cxovrebis stilis Sec-
vlasTan dakavSirebiT an rom igi namdvilad nanobda~ (trapanis rai-
onuli sasamarTlos mier 1997 wlis 21 oqtombers miRebuli gadaw-
yvetileba — ix. winamdebare ganaCenis 75-e punqti).
sasamarTlo ver xedavs, Tu rogor SeiZleba gamarTlebuli iq-
nes ganmcxadeblis winaaRmdeg miRebuli aseTi mkacri RonisZiebebi
mxolod imis safuZvelze, rom misi coli mafiis bosis da iyo, am uka-
nasknelis gardacvalebamde, rodesac ar arsebobs sxva mtkicebule-
bebi imis dasadastureblad, rom mas SeiZleboda momavalSi Caedina
danaSauli. rac Seexeba cxovrebis stilis Secvlasa da monaniebas,
sasamarTlos iTvaliswinebs im faqts, rom ganmcxadebeli, romel-
sac ar gaaCnda aranairi saxis kriminaluri warsuli, gamarTlebuli
iqna braldebaSi, romlis Tanaxmadac igi iyo mafiis wevri, imis sa-
fuZvelze, rom ar arsebobda aranairi saxis konkretuli mtkicebu-
leba braldebis gasamyareblad winaswari gamoZiebisa Tu sasamar-
Tlo ganxilvis dros.
197. daskvnis saxiT SeiZleba iTqvas, rom mafiidan gamomdinare
safrTxis ugulebelyofis gareSe sasamarTlo Tvlis, rom ganmcxa-
deblis gadaadgilebis Tavisuflebaze dawesebuli SezRudvebi ar
SeiZleba CaiTvalos `aucileblad demokratiul sazogadoebaSi~.
Sesabamisad, adgili hqonda me-4 oqmis me-2 muxlis darRvevas.
381
VII. konvenciis 1-li oqmis me-3 muxlis savaraudo
darRveva
198. ganmcxadebeli miiCnevda, rom is faqti, rom, miuxedavad mi-
si gamarTlebisa, mas CamoerTva samoqalaqo uflebebi, arRvevda 1-
li oqmis me-3 muxls, romlis Tanaxmadac:
382
isini; rom SezRudva dawesebulia kanonieri miznis misaRwevad da ga-
moyenebuli saSualebebi ar aris araproporciuli (ix. saqmeze Gito-
nas and Others v. Greece 1997 wlis 1 ivliss gamotanili ganaCeni, moxse-
nebebi 1997-IV, gv. 1233-34, punqti 39, da saqme Matthews v. the United Kin-
gdom [GC], #24833/94, punqti 63, adamianis uflebaTa evropuli kon-
vencia (ECHR) 1999-I).
202. sasamarTlo miiCnevs, rom pirebi, romlebic eqvemdebarebi-
an specialur sapolicio zedamxedvelobas, avtomaturad amoiric-
xebian saarCevno siebidan, vinaidan kargaven samoqalaqo uflebebs
imitom, rom warmoadgenen `safrTxes sazogadoebisaTvis~ an, ro-
gorc winamdebare saqmeSi moxda, eWvmitanilni arian mafiis wevroba-
Si (ix. winamdebare ganaCenis 107-e da 110-e punqtebi). mTavrobam miu-
TiTa im riskze, rom pirebs, `romlebic eWvmitanilni arian mafiis
wevrobaSi~, SeuZliaT xma miscen mafiis sxva wevrebis sasargeblod.
203. sasamarTlos ar epareba eWvi imaSi, rom im piris xmis micemis
uflebis droebiT SeCereba, romlis winaaRmdegac arsebobs mtkice-
buleba mafiis wevrobasTan dakavSirebiT, mimarTulia kanonieri
miznis miRwevisaken. Tumca sasamarTlo aRniSnavs, rom, miuxedavad
imisa, rom policiis specialuri zedamxedvelobis RonisZieba gan-
mcxadebels Seefarda sasamarTlo ganxilvis mimdinareobis period-
Si, igi ar yofila gamoyenebuli sasamarTlo ganxilvis damTavrebam-
de, rodesac ganmcxadebeli gamarTlebuli iqna imis safuZvelze,
rom `ar Caudenia danaSauli~. sasamarTlo ar iziarebs mTavrobis mi-
er gamoTqmul mosazrebas, rom ganmcxadeblis damnaSaveobis serio-
zuli mtkicebulebebi ar yofila gabaTilebuli sasamarTlo gan-
xilvis periodSi. es mtkiceba winaaRmdegobaSi modis trapanis raio-
nuli sasamarTlos (ix. winamdebare ganaCenis 23-e punqti) da paler-
mos saapelacio sasamarTlos mier gamotanil ganaCenebTan (ix. winam-
debare ganaCenis 26-e punqti). amgvarad, rodesac ganmcxadeblis gva-
ri amoRebuli iqna saarCevno siidan, ar arsebobda araviTari kon-
kretuli saxis mtkicebuleba, romelzec SesaZlebeli iqneboda da-
fuZnebuliyo ganmcxadeblis mafiisadmi kuTvnilebis `eWvi~ (ix. mu-
tatis mutandis, winamdebare ganaCenis 196-e punqti).
am garemoebebSi sasamarTlos ar SeuZlia CaTvalos Sesabamisi
RonisZieba proporciulad.
aqedan gamomdinare, adgili hqonda 1-li oqmis me-3 muxlis dar-
Rvevas.
383
VIII. konvenciis 41-e muxlis gamoyeneba
a. ziani
384
b. gaweuli xarjebi
g. sauravi
385
1-li punqtis darRvevas 1994 wlis 13 noembris SuadRis 12.25
saaTidan ganmcxadeblis patimrobis gamo;
7. erTxmad adgens, rom adgili hqonda konvenciis me-8 muxlis
darRvevas ganmcxadeblis mimoweris cenzuris gamo;
8. erTxmad adgens, rom ar aris aucilebeli ganmcxadebelis
advokatebTan warmoebuli korespondenciis cenzuris sa-
kiTxis ganxilva konvenciis me-6 muxlis me-3 punqtis WrilSi;
9. erTxmad adgens, rom adgili hqonda konvenciis me-4 oqmis
me-2 muxlis darRvevas ganmcxadebelze aRmkveT RonisZieba-
Ta dawesebis gamo;
10. erTxmad adgens, rom adgili hqonda 1-li oqmis me-3 muxlis
darRvevas ganmcxadeblisaTvis samoqalaqo uflebebis Ca-
morTmevis gamo;
11. erTxmad adgens,
lucius vildhaberi,
prezidenti
pol mahoni,
registratoris moadgile
386
konvenciis 45-e muxlis me-2 punqtisa da sasamarTlos regla-
mentis 74-e muxlis me-2 punqtis Sesabamisad, ganaCens Tan erTvis mo-
samarTleebis b-ni pastor ridruejos, b-ni bonelos, b-ni makarCu-
kis, q-ni tulkensis, q-ni straJnickas, b-ni butkeviCis, b-ni kasadeva-
lis da b-ni zupanCiCis saerTo gansxvavebuli azri.
l.v
p.j.m
387
dekvaturia, SesaZloa aralogikuri da namdvilad usargeblo, vina-
idan efeqtiani gamoZiebis ararsebobis SemTxvevaSi ganmcxadebels
ar SeeZlo moepovebina mtkicebulebebi da xelisuflebis organoeb-
mac ver daadgines arasaTanado mopyrobis ganmxorcielebeli mesak-
neebi. Tuki saxelmwifoebs SemdgomSic SeeZlebaT imedi hqondeT,
rom sasamarTlo analogiur saqmeebSi Tavs Seikavebs arasaTanado
mopyrobis mtkicebaTa ganxilvisagan mtkicebulebaTa arasakmari-
sobis gamo, maT gauCndebaT imisi interesi, rom aRar gamoiZion ase-
Ti mtkicebebi da, amgvarad, ganmcxadebels waarTvan `gonivrul eWvs
miRma~ damtkicebis saSualeba. amis miuxedavad, vTvliT, rom zogi-
erT saqmeSi proceduruli midgoma SesaZloa sasargebloc iyos da
aucilebelic. im tipis situaciaSi, romelsac axla ganvixilavT, man
SeiZleba neba darTos saxelmwifos, SezRudos Tavisi pasuxismgeb-
loba mxolod proceduruli valdebulebis dadgenamde, rac, ra
Tqma unda, naklebad seriozulia, vidre arasTanado mopyrobiT
darRveva. damatebiT unda aRiniSnos, rom Cveni azriT, is movlenebi,
romlebmac sasamarTlo miiyvana daskvnamde, rom adgili hqonda me-3
muxlis procedurul darRvevas (ix. winamdebare ganaCenis punqtebi
130-135), TavisTavad naTeli da sakmarisia imisaTvis, rom arsebiTi
kuTxiT dadgindes darRveva.
migvaCnia, rom rodesac msxverplis cixeSi yofnisas yvela an
zogierTi gansaxilveli movlena SesaZloa cnobili iyos mxolod xe-
lisuflebis organoebisaTvis, seriozuli varaudi warmoiSoba, rom
patimrobis periodSi adgili hqonda Wrilobebis miyenebasa da ara-
saTanado mopyrobas. aseT SemTxvevebSi SesaZlebelia CaiTvalos,
rom xelisuflebas ekisreba mtkicebis tvirTi, warmoadginos damak-
mayofilebeli da sarwmuno ganmarteba. nebismier SemTxvevaSi is
standarti, riTac ganmcxadebelma unda daasabuTos Tavisi SemTxve-
va, ufro dabalia im SemTxvevaSi, Tu, moTxovnis miuxedavad, xeli-
suflebis organoebi ar warmarTaven efeqtian gamoZiebas da ar ac-
nobeben gamoZiebis Sedegebs sasamarTlos.
da bolos, mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli is faqti, rom zo-
gierT samarTlebriv sistemebSi `yvela gonivrul eWvs miRma~ dasa-
buTebulobis standarti sisxlis samarTlis saqmeebSi gamoiyeneba.
Tumca sasamarTlo ar aris mowodebuli, raTa imsjelos piris dam-
naSaveobasa Tu udanaSaulobaze anda darRvevaze pasuxismgebeli pi-
rebis dasjaze, mis amocanas warmoadgens msxverplTa dacva da zia-
nis anazRaureba saxelmwifos warmomadgenlebis mier Cadenili dar-
Rvevis Sedegad gamowveuli zianisaTvis. Sefasebis meTodi da stan-
darti im pasuxismgeblobasTan dakavSirebiT, romelic gamomdina-
reobs konvenciidan, gansxvavdeba sxvadasxva erovnul samarTleb-
388
riv sistemebSi pirTa mier Cadenili danaSaulisaTvis pasuxismgeb-
lobisagan (ix. saqmeze Ribitsch v. Austria 1995 wlis 4 dekembers gamota-
nili ganaCeni, seria A #336, komisiis mosazreba, gv. 37, punqti 110).
2. amas garda, yvela im tipis mopyroba, romelic gaasaCivra gan-
mcxadebelma sasamarTloSi, ar datovebda fizikur Tu sulier nak-
valevs, romelTa aRmoCenac SesaZlebeli iqneboda samedicino Se-
mowmebis Sedegad. cema, daSineba Tu damamcirebeli qmedebebi, same-
dicino Semowmebis dros xelborkilebSi yofna an saseirno ezosaken
mimaval molipul derefnebSi sirbili, rodesac mesakneebi patimars
Seuracxyofas ayeneben, yovelTvis ar tovebs kvals. aseTi mopyroba,
miuxedavad yvelafrisa, zians ayenebs piris sulier mdgomareobas
da, Sesabamisad, SesaZlebelia moxvdes konvenciis me-3 muxlis moqme-
debis sferoSi.
ganmcxadeblis mtkiceba fsiqologiur arasaTanado mopyro-
basTan dakavSirebiT, romelic man savaraudod ganicada, gamyarebu-
lia sxva mtkicebulebebiT, rogoricaa pianosas cixeSi arsebuli
zogadi situacia. magaliTad, sasjelis aRsrulebaze pasuxismgebe-
li livornos mosamarTlis mier gakeTebuli moxsneba (ix. ganaCenis
42-e punqti), romelic Sedgenili iqna im dros, rodesac ganmcxade-
beli pianosas cixeSi imyofeboda, akritikebda `saseirno ezosaken
sirbilis~ praqtikas da asaxavda Zaladobisa da danaSaulis kli-
mats. mimdinare gamoZieba warimarTa ori mesaknis braldebiT, magram
miuxedavad amisa, ar iyo sakmarisi mtkicebulebebi, raTa msjavri
daedoT maTTvis (ix. winamdebare ganaCenis 49-e punqti). amas garda,
1992 wlis 12 oqtombris SeniSvnaSi cixis administraciis departa-
mentis generalurma direqtorma (ix. winamdebare ganaCenis 46-e pun-
qti) ar uaryo, rom pianosas cixeSi patimrebi iyvnen danaSaulebriv
epizodTa msxverplni, magram Seqmnili situacia miawera `logikur~
problemebs, romlebic warmoSva patimarTa didi raodenobis er-
Tdroulma da daugegmavma gadayvanam da restruqturizaciis Sem-
dgomma saWiroebam. damatebiT, 1996 wlis 12 dekembris SeniSvnaSi (ix.
winamdebare ganaCenis 50-e punqti) sasjelis aRsrulebaze pasuxis-
mgebelma sasamarTlos prezidentma warmoadgina axsna-ganmarteba,
rom `uflebamosilebis borotad gamoyeneba da uwesrigobebi,~ rac
aRiniSneboda pianosas cixeSi, gamowveuli iqna im faqtiR, rom mesak-
neebi gadmoyvanili iqnen sxva cixeebidan da maT carte blanche miecaT.
3. Cven aseve garkveul mniSvnelobas vaniWebT im faqts, rom ko-
misiis winaSe mTavrobam aRiara, rom ganmcxadeblis mimarT ganxor-
cielda arasaTanado mopyroba, man ki ar gaasaCivra arc erTi bral-
deba mesakneTa qmedebebTan dakavSirebiT. amas garda, komisiisTvis
wardgenil mimoxilvebSi mTavroba TviTon uwodebda aseT qmedebebs
389
`saSinels~. sinamdvileSi, umTavresad mTavrobis mier faqtebis aRi-
arebas daeyrdno komisia, rodesac ganacxada, rom adgili hqonda me-
3 muxlis darRvevas (ix. komisiis moxsenebis 120-e punqti). mTavrobas
arc sasamarTloSi mouxdenia imis uaryofa, rom ganmcxadebeli eq-
vemdebareboda savaraudo cud mopyrobas. is mxolod amtkicebda,
rom mopyrobas ar miuRwevia sisastikis im minimaluri zRvrisaTvis,
romelic saWiroa me-3 muxlis darRvevis dasadgenad.
zemoxsenebulidan gamomdinare, Cven migvaCnia, rom arsebobda
sakmarisad Zlieri, aSkara da urTierTSeTanxmebuli miniSnebebi sa-
samarTlos winaSe, raTa am ukanasknels daedgina, rom ganmcxadebeli
eqvemdebareboda arasaTanado mopyrobas, romelsac igi asaCivreb-
da.
Cven aseve davrwmundiT, rom amgvari mopyroba, misi uaryofiTi
xasiaTidan da xangrZlivobidan gamomdinare, ganmcxadebelSi SiSs,
SfoTsa da damonebis grZnobas iwvevda, rasac SeeZlo misi damcire-
ba, da rom aseTi grZnobebi ar iyo patimrobis aucilebeli Sedegi.
Sesabamisad, Cven vTvliT, rom gasaCivrebulma mopyrobam gamo-
iwvia ganmcxadeblis damcireba, ramac miaRwia sisastikis im zRvars,
rom SesaZlebelia CaiTvalos `araadamianur da damamcirebel mop-
yrobad~ me-3 muxlis mniSvnelobiT, da rom pasuxismgebloba amaze
mopasuxe mxares ekisreba.
390
tiraJi 2000