ረቡዕ የምክር ቀን ይባላል፡፡ የጸሎተ ሐሙስ ዕለት የሚበላ ንፍሮ ነው፡፡ የጉልባን ትውፊት
ሳምንት ነው፡፡ በላቲን ቅዱስ ሳምንት ፣ በግሪክ ቅዱስና ታላቁ ሳምንት
በመባል ይታወቃል፡፡ የዚህ ስያሜ መነሻም የጌታችን የመድኃኒታችን
የኢየሱስ ክርስቶስ መከራው ፣ ሕማሙና ሞቱ የሚዘከርበት ፣
ከአዳም እስከ ክርስቶስ የነበረው የዓመተ ፍዳ የዓመተ ኲነኔ
ወቅትም የሚታሰብበት ስለሆነ ሰሙነ ሕማማት ተብሏል፡፡ የዚህ
ጾም ዝርዝርም በፍትሐ ነገሥት አንቀጽ 15 ተደንግጓል፡፡
ሰሙነ ሕማማት የሚባለው በዐብይ ጾም ከሠርክ ሆሣዕና ጀምሮ
እስከ ዕለተ ዐርብ ይኸውም የስቅለት ቀን ድረስ ሲሆን ቀናቶቹም
ሲቆጠሩ አምስት ቀን ተኲል ይሆናሉ፡፡ ይኸውም ምሳሌነቱ
እግዚአብሔር አምላክ ለአዳም ከአምስት ቀን ተኲል በኋላ መጥቼ
አድንሃለሁ ያለውን የሚያመላክት ነው፡፡(ማቴ. 12፥41 አንድምታ
ትርጓሜ) በእግዚአብሔር ዘንድ አንድ ቀን እንደ አንድ ሺህ ዓመት
፣ አንድ ሺህ ዓመትም እንደ አንድ ቀን በመሆኑ ከአምስት ሺህ
አምስት መቶ ዘመን በኋላ መጥቶ አድኖናል፡፡ እኛም በዚህ ሰሙነ
ሕማማት ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ የተቀበለውን ጸዋትወ መከራ
እናስብበታለን፡፡
በሰሙነ ሕማማት ያሉ የሳምንቱ ዕለታት ስያሜዎች ፡-
ሰኞ መርገመ በለስ የተፈጸመበት ዕለት ነው ፣
ጌታችን ኢየሱስ ከቢታንያ ወደ ኢየሩሳሌም ሲገባ ተራበ ፤ ፍሬ
ባገኝባት ብሎ ከመንደር ዳር የነበረችውን በለስ ተመለከተ ፤ ፍሬ
ስላጣባት ʺለዘለዓለሙ ፍሬ አይገኝብሽ" ብሎ ረገማት፡፡ ውድ
የእግዚአብሔር ልጆች! የዚህም ትርጉም ወይም ምሥጢሩ ከበለስ
ፍሬ መሻቱ ከሰው ፍቅር ተርቦ ማጣቱን ለመግለጽ ነው፡፡ በበለስም
አንጻር ኃጢአትን መርገሙ ነው፡፡ (ማቴ. 21፥19 ፣ ማር. 11፥12-14)
እንግዲህ ከዚህ የምንማረው እግዚአብሔር አምላክ ከእኛ
የመልካም ምግባር ፍሬ ለማግኘት እንደሚመጣ ነውና መልካም
ፍሬን ልናፈራ ይገባል፡፡
ማክሰኞ የጥያቄ ቀን ይባላል፡፡
ጌታችን ኢየሱስ በቤተ መቅደስ ሲያስተምር የካህናት አለቆችና የሕዝብ
ሽማግሌዎች መጥተው "ከምድራውያን ካህናት አይደለህ ፣ ከምድራውያን
ነገሥታት ወገን አይደለህ ይህን የምታደርግ በምን ሥልጣን ነው?ʺ ብለው
ጠየቁት፤ እርሱም መልሶ ጠየቃቸው "የዮሐንስ ጥምቀት ከወዴት ነው?ʺ
እነርሱም ከሰማይ እንዳይሉ አያምኑበትም ፤ ከምድር እንዳይሉ ሕዝቡን
ፈሩና ʺአናውቅም" አሉት፡፡ እርሱም ʺእኔም አልነግራችሁም" ብሎ
ረታቸው፡፡ (ማቴ.21፥13-23 ፣ ማር. 11፥27 ፣ ሉቃ. 20፥21-40)
የአይሁድ ሊቃነ ካህናትና ጸሐፍት ቀያፋ በሚባለው በሊቀ
ካህናቱ ግቢ ተሰብስበው ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስን እንዴት
እንደሚይዙትና እንደሚያስገድሉት ምክር የጀመሩበት ዕለት
ነው፡፡ ነገር ግን የፋሲካ በዓል ቀርቦ ስለነበር ሁከት
እንዳይፈጠር እንዴት መያዝ እንዳለበት ሲጨነቁ ከጌታችን
ደቀ መዛሙርት መካከል ይሁዳ ከምክራቸው በመቀላቀሉ
ጥያቄአቸውን አቀለለላቸው፡፡ (ማቴ. 27፥3-5 ፣ ሉቃ. 22፥1-
2 ፣ ማር. 14፥1-2) እንዲሁም እንዲሞት የወሰኑበት ዕለት
ነው፡፡ (ማቴ. 26፥3-5) በቤተ ክርስቲያናችን ሥርዓት
ረቡዕን የምንጾምበት ምክንያት ጌታችን ላይ የሞት ፍረድ
የተፈረደበት (የተወሰነበት) ስለሆነ ነው፡፡
ሐሙስ ጸሎተ ሐሙስ ፣ የምሥጢር ቀን ፣ ሕጽበተ እግር
፣የሐዲስ ኪዳን ሐሙስ ፣ የነፃነት ሐሙስ ይባላል፡፡
በዚህች ዕለት ጌታችን በፍጹም ትሕትና የደቀ መዛሙርቱን
እግር ያጠበበት ሕጽበተ እግር ፣ ከሐዋርያት ጋር ግብር
የገባበትና የክርስትና ሕይወት ማሕተም የሆነውን ምሥጢረ
ቁርባን ያከናወነበት ሥርዐትን የሠራበት ዕለት በመሆኑ
የምሥጢር ቀን ተብሏል፡፡ በዚህም ምክንያት በዚህ ዕለት
በቤተ ክርስቲያን ሥርዐተ ቅዳሴ ይከናወናል ፣ ምእመናንም
አስቀድሰው ቅዱስ ሥጋውንና ክቡር ደሙን ይቀበላሉ፡፡
ጌታችንም "እናንተ ለወንድሞቻችሁ እንደዚህ አድርጉʺ
ለማለት የደቀ መዛሙርቱን እግር በማጠቡ ምክንያት የተሰጠ
ስያሜም ነው፡፡ ይህም የሚያሳየው ʺእኔ ለእናንተ እንዳደረግሁ
እናንተ ደግሞ ታደርጉ ዘንድ ምሳሌ ሰጥቻችኋለሁ ፤ ባሪያ
ከጌታው አይበልጥም ፤ መልእክተኛም ከላኪው አይበልጥም ፤
ይህን ብታውቁ ብታደርጉትም ብፁዓን ናችሁ" በማለት
ትሕትናውን አሳይቷል፡፡ (ዮሐ. 13፥1-17) አባቶችንም በዚህ ዕለት
ጌታችንን አብነት አድርገው በቤተ ክርስቲያን የምእመናኑን እግር
ያጥባሉ ፤ እኛም ልጆች ከጌታችን እና ከአባቶቻችን ትሕትናን
እንማራለን ፤ በሕይወታችን ታዛዦች ፣ ትሑታን ፣ ቅኖች ለመሆን
ከእርሱ እንድንማር ባስተማረን መሠረትም አርአያውን ልንከተል
ይገባል፡፡ (ማቴ. 11፥29)
በዚህ ዕለት ጉልባን ይበላል ፤ ጉልባን ከባቄላ ክክ፣ ከስንዴ
ወይንም ከተፈተገ ገብስ ጋር አንድ ላይ ተቀቅሎ የሚዘጋጅና
እስራኤላዊያን ከግብፅ ተሰደው በሚወጡበት ጊዜ በችኮላ ስለነበር
አቡክተው ጋግረው መብላት ያለመቻላቸውን ሁኔታ ያመለክታል፡፡ ያን
ጊዜ ያልቦካውን ሊጥ እየጋገሩ ቂጣ መብላት ንፍሮም ቀቅለው ስንቅ
መያዝ ተግባራቸው ነበር፡፡ ይህንን ለማሰብ በስሙነ ሕማማት ቂጣና
ጉልባን በማዘጋጀት በዓሉ ይታሰባል፡፡ (ዘጸ.12፥39)
ዕለተ ዐርብ ፡ ስቅለት ዐርብ ፣ መልካሙ ዐርብ
ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ በጥንተ ተፈጥሮ አዳምን
በዕለተ ዓርብ ፈጥሮታል፤ ዳግመኛም በዚያው ዕለት አዳምን ለማዳን
ራሱ መሥዋዕት ሆኖ ፣ ራሱ መሥዋዕት አቅራቢና መሥዋዕት ተቀባይ
ሆኖ ቀርቧል ፤ በመስቀል ላይም ተሰቀለለት፡፡ በመሆኑም ከዕለተ
ሐሙስ ምሽቱ ሦስት ሰዓት እስከ ዐርብ ዘጠኝ ሰዓት ድረስ አይሁድ
በጌታችን ላይ ብዙ መከራን ያጸኑበት ሆኗል፡፡ ለዚህም ነው አንድ
ቆራቢ ወይም የጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ሥጋና ደም
ለመቀበል የተዘጋጀ ሰው ለዐሥራ ስምንት ሰዓት የሚጾመው ምክንቱም
ከሐሙስ ምሽት ሦስት ሰዓት እስከ ዐርብ ዘጠኝ ሰዓት ዐሥራ ስምንት
ሰዓት ነውና፡፡
ጌታችን ኢየሱስ ክርስቶስ "ሥጋዬን በበላችሁ ፣ ደሜንም
በጠጣችሁ ሰዓት መከራዬንና ሞቴን ትናገራላችሁʺ ብሏልና፡፡ ከሐሙስ
ሦስት ሰዓት እስከ ዓርብ ስድስት ሰዓት ብዙ መከራን ሲያፈራርቁበትና
ሲያንገላቱት ከቆየ በኋላ ዐርብ ከቀኑ ስድስት ሰዓት ላይ መስቀል ላይ
ቢሰቅሉት ሰባት ታላላቅ ተአምራት ተፈጽሟል፡፡ እነርሱም ፡- የፀሐይ
መጨለም ፣ የጨረቃ ደም መሆን ፣ የከዋክብት መርገፍ ፣ የቤተ
መቅደስ መጋረጃ በመካከሉ ለሁለት መቀደድ ፣ የአለቶች (የድንጋዮች)
መፈረካከስ ፣ የመቃብራት መከፈት እና የሙታን መነሣት ናቸው፡፡
(ማቴ.27፥45-53) በዚህች ዕለት (በዕለተ ዓርብ) ጌታችን ኢየሱስ
ክርስቶስ ዐሥራ ሦስት ሕማማተ መስቀልን ተቀብሏል፡፡
በዚህ ዕለት ለስቅለት መታሰቢያ አጎበር ተዘርግቶ ከርቤ
እየታጠነ ስቅለቱን የሚመለከቱ ምንባባት ሲነበብና ሲሰገድ ይዋላል፡፡
በመጨረሻም ምእመናኑ በሰሙነ ሕማማት የሠሩትን ጥፋት ይናዘዛሉ፡፡
ካህናቱም በወይራ ቅጠል ትከሻቸውን እየጠበጠቡ ቀን ከሰገዱት
ስግደት በተጨማሪ ሌላ ስግደት ያዝዟቸዋል፡፡ ጥብጠባው የተግሣፅ
ምሳሌ ነው፡፡ ጥብጣብ የሚደረግለት ሰው በሕማማቱ ወቅት
የፈጸመውን በደል ወይንም ኃጢአት ካለ ይህንኑ በመናገር የስግደቱ
ቁጥር ከፍ እንዲል ይደረጋል፡፡ ይህ በስቅለት ቀን የሚፈጸም ሥርዐት
ሲሆን ጥብጣብ ማለት ደግሞ ‹ቸብ ቸብ› ማድረግ ማለት ነው፡፡
በወይራ ቅጠል እያንዳንዱ ምእመን ጀርባውን ቸብ ቸብ መደረጉ
የጌታችንን ግርፋት ያስታውሳል፡፡ (ማቴ.17፥16-66) ሕዝበ ክርስቲያኑ
በዕለተ ስቅለት ሲሰግድ ፣ ሲጸልይ እንዲሁም ምንባባትን ሲያዳምጥ
ከዋለ በኋላ ሰርሆተ ሕዝብ (የሕዝብ መሰናበቻ) ይሆናል፡፡
ውድ የእግዚአብሔር ቤተሰቦች! ሌላው በሰሙነ ሕማማት
የምናስበው የብሉይ ኪዳን ጊዜ የነበረውን የመከራ ዘመን
ነው፡፡ በመሆኑም ያንን ለማስታወስ በእነዚህ ቀናት
የማይከናወኑ የአምልኮ ሥርዓቶች አሉ፡፡
በሕማማት ወቅት የማይፈቀዱ፡-
በዚህ በሰሙነ ሕማማት ሳምንት ቅድስት ቤተ ክርስቲያን
ለየት ያለ የአገልግሎት ሥርዐት ሠርታለች፡፡ ከጸሎተ ሐሙስ
በቀር ቅዳሴ አይቀደስም ፣ የዘወትር የቤተ ክርስቲያኒቱ
አገልግሎት የሆነው ጥምቀተ ክርስትና ፣ ሥርዐተ ፍትሐት ፣
ሥርዐተ ማኅሌት ፣ ሥርዐተ ተክሊልና ሌሎችም የተለመዱ
አገልግሎቶች አይካሔዱም፡፡ በመስቀል መባረክ ፣ ኑዛዜ
መስጠትና መቀበል ፣ እግዚአብሔር ይፍታህ ማለት የለም፡፡
በአጠቃላይ ከዓመት እስከ ዓመት በቅድስት ቤተ ክርስቲያን
አማካይነት ለምእመናን ይሰጡ የነበሩ መንፈሳውያት
አገልግሎቶች አቁመው በሌላ ወቅታዊ ማለትም የጌታችን
ሕማሙን ፣ መከራውን ፣ መከሰሱን ፣ መያዙን ፣ ልብሱን
መገፈፉን ፣ በጲላጦስ ዐደባባይ መቆሙን ፣ መስቀል ላይ
መዋሉን ፣ ሐሞት መጠጣቱን እና ሌሎችም ለኃጢአተኛው
የሰው ልጅ ሲባል የተከፈለውን ዕዳ በሚያስታውሱ
አገልግሎቶች ይተካሉ፡፡
በመሳሳም ሰላምታ አይገለጽም ምክንያቱም ይሁዳ ጌታን
በአይሁድ ለማስያዝ ʺእኔ የምስመው እርሱ ነው ያዙት" ብሎ
በሰላምታው ምልክት ሰጣቸው፡፡ ይሁዳ ጌታችንን በመሳም
አሳልፎ እንደሰጠው ለማዘከር መሳሳም ይከለከላል፡፡
(ማቴ.26፥48)
ቅዳም ስዑር (ሹር) ፣ ለምለም ቅዳሜ ፣ ቅዱስ ቅዳሜ
እመቤታችን ቅድስት ድንግል ማርያምና ደቀ መዛሙርቱ
‹‹የጌታችንን ትንሣኤ ሳናይ እህል አንቀምስም›› ብለው በአክፍሎት
ስለጾሙበት ነው፡፡ በዚህ ዕለት ነፍሳት ከሲኦል ወጡ፤ አንቀጸ
ገነት፣ ርስት ገነት ተከፈተልን፡፡ አባታችን አዳም ከፈጣሪ
ታረቀልን በማለት በመስቀሉ ሰላምን አደለን እያልን የተድላና
የደስታ ምልክት ወይም መግለጫ ቄጠማ ይዘን የምሥራች
እንባባላለን (ግብረ ሕማማት):: በቀዳም ስዑር ቀሳውስቱና
ዲያቆናቱ ቃጭል (ቃለ ዐዋዲ) እየመቱ ‹‹ገብረ ሰላመ በመስቀሉ
አገሀደ ትንሣኤሁ ፤ በመስቀሉ ሰላምን አደረገ ፤ ትንሣኤውንም
ገለጠልን›› የሚለውን ያሬዳዊ ዜማን በመዘመር ፣ ጌታችን
በመስቀሉ ሰላምን እንደሰጠን እና ትንሣኤውንም እንደገለጠልን
በማብሰር ቄጠማውን ለምእመን ይሰጣሉ፡፡ ዕለተ ትንሣኤውን
ለሚናፍቁ ምእመናን ብሥራት ይሆናሉ፡፡ ምእመናኑም ለቤተ
ክርስቲያን አገልግሎት የሚውል ገጸ በረከት ያቀርባሉ፡፡
ቄጠማውንም በራሳቸው ያስራሉ፡፡ ይህም አይሁድ ጌታችንን
እያሠቃዩ ሊሰቅሉት ባሉ ጊዜ የእሾኽ አክሊል
በራሱ ላይ ያሠሩበትን ድርጊት የሚያስታውስ ነው፡፡(ጾመ ድጓ ፤
ቀዳም ስዑር ዜማ) ስለ ሰሙነ ሕማማት በጣም በአጭሩ በዚህ
መልኩ አቅርቤላችኋለሁ ፤ ይህን ወቅት የጌታችንን መከራ ሞቱንና ስለ
እኛ ሲል ያደረገውን ሁሉ እያሰብን እኛም ለሰዎች መልካም እያደረግን
፣ እየሰገድንና አብዝተን እየጸለይን እንድናሳልፈው አምላካችን ትጋቱን
ያድለን፡፡
አምላካችን እግዚአብሔር በቸርነቱ ለብርሃነ ትንሣኤው
ያድርሰን ! ይቆየን!
ስብሐት ለእግዚአብሔር
ወለወላዲቱ ድንግል
ወለመስቀሉ ክቡር አሜን!!!
ማሳሰቢያ ፡- ይህ በራሪ ወረቀት ትምህርት የያዘና ቃለ
እግዚአብሔር ስለሆነ በጥንቃቄ በመያዝ ለትውልድ
እንድታስተላልፉ አደራዬ የጠበቀ ነው!!!
ልዑል እግዚአብሔር ትንሣኤውን
እንድናይ መልካም ፈቃዱ
ይሁንልን፡፡
አሜን!!
ሓሳብ አስተያየት ለመስጠት ፣ አገልግሎቱም እንዲሰፋ፡-
የዕውቀት፣ የሥርጭት፣ የሕትመት ወ.ዘ.ተ. ድጋፍ ለማድረግ
ለምትተጉ ከታች ያለውን አድራሻ ተጠቀሙ፡፡ ለቀና
አመለካከትዎ በእግዚአብሔር ስም እመሰግናለሁ፡፡
ቤተ ክርስቲያንህን ዕወቅ
የኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ ክርስቲያንን ትምህርተ ሃይማኖት
፣ ሥርዐተ እምነትና ክርስቲያናዊ ትውፊት ጠብቆ የሚዘጋጅ
1ኛ ዓመት ቁጥር 1 በየ15 ቀኑ የሚዘጋጅና በነጻ የሚሰጥ
ሚያዝያ 2014 ዓ.ም.
በስመ አብ ወወልድ ወመንፈስ ቅዱስ አሐዱ አምላክ አሜን፡፡
ሰሙነ ሕመማት
ʺበእውነት ደዌያችንን ተቀበለ ፤ ሕማማችንንም ተሸክሟልʺ
(ኢሳ. 53፥4)
የተወደዳችሁ የእግዚአብሔር ቤተሰቦች እንዴት ሰነበታችሁ? የዐቢይ
ጾም ወቅትን እንዴት እያሳለፋችሁ ነው? ይህ ጾም ጠላታችን
ዲያቢሎስ ያፈረበት ፣ ትዕቢት ፣ ስስት ፣ ፍቅረ ንዋይ ድል
የተደረጉበት ፣ ጌታችን መድኃኒታችን ኢየሱስ ክርስቶስ ጹሞ እንጾም
ዘንድ ባርኮ የሰጠን ታላቅ ጾም ነው፡፡ ይህን ወቅት መልካም ሥራ
እየሠራን፣ ለሀገርና ለቤተ ክርስቲያን እየጸለይን እንዳሳለፍን ተስፋ
አደርጋለሁ፡፡
በዚህ የመጀመሪያ የሆነ የበራሪ ወረቀት ትምህርታችን
ወቅቱን የጠበቀ እና ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ስለ ሰሙነ ሕማማት
ካዘጋጀችው ሰፊ ከሆነው ትምህርቷ ካወኳት ጥቂት ዕውቀት
ላካፍላችሁ ወደድሁ ፤ መልካም ንባብ፡፡
የተወደዳችሁ ምእመናን በኢትዮጵያ ኦርቶዶክስ ተዋሕዶ ቤተ
ክርስቲያን ከሆሣዕና ማግሥት ጀምሮ እስከ ትንሣኤ ድረስ ያሉ
ዕለታት በየዕለታቱ ከተፈጸሙ ድርጊቶች ጋር ተያይዞ የየራሳቸው
ስያሜና መታሰቢያ ተሰጥቷቸዋል፡፡ ይህንንም በቅደም ተከተል
ለማስታወስ ሰሙነ ሕማማት ከሚለው ጀምረን እንመልከት፡-
ሰሙነ ሕማማት፡- የሕማማት ሳምንት ማለት ነው፡፡ ጌታችን ከዲያቢሎስ
ቁራኝነት ነጻ ሊያወጣን ወድዶና ፈቅዶ የተቀበላቸውን ጸዋትወ መከራን
የሚያመለክት ፣ እርሱ ለእኛ ያለውን ጥልቅ ፍቅር የምናስብበት እኛም
በጥልቅ ጾም ፣ ጸሎትና ስግደት በመጠመድ እራሳችንን አሳልፈን
የምንሰጥበት ሳምንት ነው፡፡ አዳምና ሔዋን ዕፀ በለስን በልተው ከገነት
በተሰደዱ ጊዜ ጠላታችን ሰይጣን ብዙ መከራ አጽንቶባቸዋል፡፡ በኃጢአት
ሠንሰለት ታሥረው በጨለማ ሕይወትም ወድቀው ለ5500 (አምስት ሺህ
አምስት መቶ) ዘመንም በመከራ በሐዘንና በፀፀት ኖረዋል፡፡ እግዚአብሔርም
የአዳምን መፀፀት ተመልክቶ እንደሚያድነው ቃል ኪዳን ገብቶለታል፡፡
በገባለትም ቃል ኪዳን መሠረት የዘመኑ ፍጻሜ ሲደርስ ከእመቤታችን
ቅድስት ድንግል ማርያም ተወለደ ፤ መከራ ተቀብሎ በመስቀል ተሰቅሎ ሞቶ
በሚያስደንቅ ጥበቡ አድኖታል፡፡ (ገላ.4፥4) ክርስቶስ የተቀበለውንም መከራ
ለማሰበብ ቅድስት ቤተ ክርስቲያን ከዕለተ ትንሣኤ በፊት ያለውን ሳምንት
ሰሙነ ሕማማት በማለት ታከብረዋለች፡፡ ሳምንቱም የዐብይ ጾም የመጨረሻ