ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
«ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ
RIVERBED MODELER»
Network simulation using Riverbed Modeler

Χαρίκλεια Συρτάρη, 2226

Επιβλέπων: Πέτρος Νικοπολιτίδης

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2018
 ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Αντικείμενο της εργασίας είναι το πρωτόκολλο IEEE 802.11 και η εφαρμογή του σε σενάρια.
Για το σκοπό αυτό μελετήθηκε πολύ καλά το 802.11 και ο τρόπος που λειτουργεί. Για τη
δημιουργία των δικτύων χρησιμοποιήθηκε ο προσομοιωτής Riverbed Modeler.

Η εργασία μελετά:

o Τα δίκτυα.
o Τα ασύρματα δίκτυα προσωπικής περιοχής (WLANs).
o Το Wi – Fi και το πρωτόκολλο 802.11.

2
 ABSTRACT

The subject of this project is the IEEE 802.11 protocol and its employment in examples. The
protocol 802.11 and its algorithms were studied deeply for this purpose. The Riverbed Modeler
simulator was used for creating the WLANs and the scenarios.

This thesis studies:

o The networks.
o The Wireless Local Area Networks (WLANs).
o Wi – Fi and the 802.11 protocol.

3
 Περιεχόμενα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ........................................................................................................................................... 2
ABSTRACT ........................................................................................................................................... 3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ .................................................................................................................................. 4
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ........................................................................................................................................... 7
ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ .................................................................................................................................... 9
2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ...................................................................................................... 9
2.2 ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ....................................................................................................................... 10
2.3 ΙΣΤΟΡΙΚΑ ..................................................................................................................................... 12
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ................................................................................................................ 16
3.1 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΔΙΚΤΥΩΝ .............................................................................................................. 16
3.2 ΣΥΝΔΕΣΕΙΣ .................................................................................................................................. 18
3.3 ΜΕΤΑΓΩΓΗ .................................................................................................................................. 18
3.4 ΠΟΛΥΠΛΕΞΙΑ .............................................................................................................................. 19
3.5 ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ............................................................................................................... 20
3.6 ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ................................................................................................................. 21
3.6.1 Το μοντέλο αναφοράς OSI ................................................................................................... 21
3.6.2 Το μοντέλο αναφοράς TCP/IP ............................................................................................. 24
ΔΙΚΤΥΑ ............................................................................................................................................... 27
4.1 ΕΝΣΥΡΜΑΤΑ ΔΙΚΤΥΑ .................................................................................................................. 27
4.1.1 Εξέλιξη τηλεφωνικών δικτύων ............................................................................................. 27
4.1.2 Ethernet ............................................................................................................................... 28
4.2 ΟΠΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ .......................................................................................................................... 29
4.3 ΑΣΥΡΜΑΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ..................................................................................................................... 29
4.3.1 Εξέλιξη................................................................................................................................. 30
4.3.2 Δορυφόροι ........................................................................................................................... 30
4.3.3 Υπέρυθρη μετάδοση.............................................................................................................. 31
4.3.4 Bluetooth ............................................................................................................................. 31
4.3.5 RFID.................................................................................................................................... 32
4.3.6 WiMax ................................................................................................................................. 32
4.3.7 Li – Fi .................................................................................................................................. 33
4.3.8 Δίκτυα Κινητής Τηλεφωνίας ................................................................................................ 33
WI – FI ................................................................................................................................................. 36
5.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ .................................................................................................................................... 36
5.2 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ......................................................................................................................... 37
5.3 ΦΥΣΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ........................................................................................................................ 38

4
 5.3.1 DSSS .................................................................................................................................... 39
5.3.2 OFDM ................................................................................................................................. 39
5.3.3 MIMO .................................................................................................................................. 40
5.4 ΠΛΑΙΣΙΑ ...................................................................................................................................... 40
5.5 ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ..................................................................... 41
5.5.1 Υποεπίπεδο MAC ................................................................................................................. 41
5.5.1.1 DCF .............................................................................................................................. 41
5.5.1.1.1 CSMA ................................................................................................................... 42
5.5.1.1.2 Διαπλαισιακά διαστήματα .................................................................................... 43
5.5.1.1.3 CSMA/CA ............................................................................................................ 43
5.5.1.1.4 Μηχανισμός RTS/CTS ......................................................................................... 45
5.5.1.1.5 Exponential Backoff ............................................................................................. 46
5.5.1.2 PCF .............................................................................................................................. 47
5.5.1.3 Τεμαχισμός .................................................................................................................. 49
5.5.2 Υποεπίπεδο LLC .................................................................................................................. 50
5.6 ΑΣΦΑΛΕΙΑ ................................................................................................................................... 50
5.7 ΕΝΕΡΓΕΙΑ .................................................................................................................................... 51
5.8 ΕΚΔΟΣΕΙΣ 802.11 ........................................................................................................................ 51
ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ............................................................................................................................... 54
6.1 ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ............................................................................................................................ 54
6.2 OPNET – RIVERBED MODELER ............................................................................................ 55
6.3 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ PROJECT................................................................................................................. 55
6.4 ΑΣΚΗΣΕΙΣ .................................................................................................................................... 61
6.4.1 Άσκηση – 1........................................................................................................................... 61
6.4.2 Άσκηση – 2........................................................................................................................... 63
6.4.3 Άσκηση – 3........................................................................................................................... 67
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ................................................................................................................................ 71
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ................................................................................................................................... 72

5
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

6
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Από τα πολύ παλιά χρόνια ο άνθρωπος είχε την ανάγκη να επικοινωνεί με άλλους ανθρώπους
που ήταν σε πιο μακρινές αποστάσεις. Κάπως έτσι ξεκίνησαν οι πρώτες μορφές επικοινωνίας
και τα πρώτα δίκτυα με τα μέσα τεχνολογίας που διέθεταν οι άνθρωποι εκείνη την εποχή, πριν
από μερικές χιλιετίες. Αυτά τα μέσα έκαναν χρήση του ήχου και του φωτός (πχ. τη φωτιά).
Παράλληλα ξεκίνησε και η δημιουργία των πρώτων αλφαβήτων και γλωσσών.

Η τεχνολογία εξελίχθηκε, και συνεχίζει, και έτσι πριν από λίγους αιώνες είχαμε σημαντικές
εφευρέσεις για την επικοινωνία όπως είναι για παράδειγμα το τηλέφωνο, το ραδιόφωνο και οι
υπολογιστές. Μαζί με αυτές τις συσκευές ξεκίνησαν να δημιουργούνται και τα πρώτα
τηλεπικοινωνιακά δίκτυα.

Σήμερα, η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων έχει γίνει πιο γρήγορη από ποτέ. Το Internet μας
επιτρέπει να ανταλλάσσουμε μηνύματα και αρχεία, να πληρώνουμε λογαριασμούς, κα. Πολλοί
άνθρωποι χρησιμοποιούν ως μέσο το Wi – Fi για να συνδεθούν στο Internet και, γι’ αυτό, στις
σελίδες που ακολουθούν γίνεται μελέτη πάνω στα δίκτυα που χρησιμοποιούν αυτόν τον τρόπο
επικοινωνίας.

Η εργασία αποτελείται από τα κεφάλαια:

o Επικοινωνία
o Εισαγωγή στα δίκτυα
o Δίκτυα
o 802.11
o Προσομοίωση

7
2. ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

8
 ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

2.1 Εισαγωγή στην επικοινωνία

Επικοινωνία είναι η διαδικασία με την οποία ένας πομπός μεταβιβάζει πληροφορίες, σκέψεις,
ιδέες ή συναισθήματα σε ένα δέκτη.

Συμβαίνει μεταξύ ζωντανών οργανισμών (ανθρώπων – ζώων) ή μηχανών. Επίσης, επικοινωνία

μπορούμε να έχουμε και μεταξύ των ανθρώπων με τις μηχανές (ή το αντίθετο). Για την
επικοινωνία δεν είναι απαραίτητο να βρίσκονται ο αποστολέας και ο παραλήπτης στο ίδιο
μέρος.

Τα κύρια μέρη ενός συστήματος επικοινωνίας είναι το μήνυμα, ο πομπός, ο δέκτης και ο
δίαυλος επικοινωνίας.

Το μήνυμα μπορεί να πάρει διάφορες μορφές. Η πιο συχνές από αυτές τις μορφές είναι η
προφορική και η γραπτή. Ακόμη όμως και μία εικόνα, ένας ήχος ή ένα βίντεο είναι ικανά για
να μεταδώσουν πληροφορίες.

Ο πομπός και ο δέκτης είναι είτε έμβια όντα (άνθρωποι - ζώα), είτε μηχανές. Τέτοιες μηχανές
είναι ηλεκτρονικές συσκευές όπως οι υπολογιστές, τα tablets, τα κινητά τηλέφωνα, κ.α.

Ο δίαυλος επικοινωνίας είναι το μέσο στο οποίο θα μεταδοθεί το μήνυμα. Είναι ο αέρας ή
ένα καλώδιο. Για να περάσει η πληροφορία μέσα από αυτά χρειάζεται κάποια μορφή ενέργειας
όπως η μηχανική ή η ηλεκτρομαγνητική. Για παράδειγμα, στην περίπτωση που η πληροφορία
είναι ένας ήχος θα χρειαστούμε τη μηχανική ενέργεια, ενώ, για να μιλήσουμε στο κινητό
τηλέφωνο την ηλεκτρομαγνητική. Αν ένα δίκτυο έχει οπτικές ίνες, τότε ο δίαυλος επικοινωνίας
είναι η μετάδοση του φωτός μέσα από την οπτική ίνα.

9
Άλλος ένας σημαντικός παράγοντας για την επικοινωνία είναι η κωδικοποίηση που
χρησιμοποιείται, δηλαδή, ο τρόπος με τον οποίο θα μεταφράσουν το μήνυμα, τόσο ο
αποστολέας όσο και ο παραλήπτης και θα το αντιληφθούν. Η γλώσσα είναι η πιο δημοφιλής
κωδικοποίηση που χρησιμοποιείται στις επικοινωνίες και υπάρχει από την αρχαιότητα. Εκτός
από τις κλασικές γλώσσες που μιλούν οι άνθρωποι, μπορεί να υπάρξει επικοινωνία και με
άλλους τρόπους – η μη λεκτική επικοινωνία, όπως είναι τα νοήματα, το σύστημα Braille, κ.α.
Στη γλώσσα του σώματος ανήκουν οι χειρονομίες, ο τόνος της φωνής, η στάση του σώματος
και οι εκφράσεις του προσώπου. Αξίζει να σημειωθεί πως για να συνεννοηθούν τα δύο μέρη,
δηλαδή ο πομπός και ο δέκτης, είναι απαραίτητο να γνωρίζουν τη γλώσσα, ενώ και άλλοι
παράγοντες όπως είναι τα συναισθήματα ή ηλικία μπορούν να επηρεάσουν την επικοινωνία.

Σε ό,τι αφορά τα ζώα, έχουν αναπτυχθεί συστήματα επικοινωνίας σε διαφορετικά είδη ζώων.

Ο άνθρωπος έχει εφεύρει τέτοιους τρόπους και για τις μηχανές όπως είναι οι γλώσσες
προγραμματισμού. Έτσι, ο άνθρωπος μπορεί να γράφει εντολές σε μία γλώσσα
προγραμματισμού και ο υπολογιστής να τις εκτελεί και να μεταφέρει τα αποτελέσματα στον
άνθρωπο.

2.2 Τηλεπικοινωνία

Τηλεπικοινωνία είναι η επικοινωνία από απόσταση. Μπορεί να είναι ενσύρματη ή ασύρματη.

Από πολύ παλιά ο άνθρωπος είχε την ανάγκη να επικοινωνεί με άλλους ανθρώπους που ήταν
σε πιο μακρινές αποστάσεις, προκειμένου να μοιραστεί μαζί τους πληροφορίες που
αφορούσαν σημαντικά γεγονότα, είτε καλά, είτε κακά όπως κάποιος κίνδυνος. Έτσι, έχουμε
αναφορές από την αρχαιότητα για το πώς μετέδιδαν τότε οι άνθρωποι τα μηνύματά τους.
Τέτοιες μεταδόσεις περιλάμβαναν τη χρήση ακουστικών σημάτων, π.χ. τύμπανα, ή οπτικών
σημάτων, π.χ. σηματοφόρος καπνός, φωτιά.

Οι πρώτες μορφές τηλεπικοινωνίας πραγματοποιούνταν με τη χρήση φωτιάς. Ένα τέτοιο

παράδειγμα ήταν οι φρυκτωρίες στην Αρχαία Ελλάδα. Ήταν ένα σύστημα συνεννόησης με

10
σημάδια που μεταβιβάζονταν από περιοχή σε περιοχή. Τα σήματα αυτά τα ονόμαζαν πυρσούς
ή φρύκτους. Είχε τον δικό του κώδικα αναπαράστασης των γραμμάτων. Τα μηνύματα
μπορούσαν να μεταδοθούν έως και 130 χιλιόμετρα και το δίκτυο εκμεταλλευόταν την ορεινή
μορφολογία της Ελλάδας και τα νησιά του Αιγαίου. Πολλοί από τους σταθμούς είναι σήμερα
φάροι, ενώ ένας από τους πιο σημαντικούς ήταν το καιροσκοπείο στην κορυφή του Άθω. Ο
Όμηρος αναφέρει πως οι Αχαιοί χρησιμοποίησαν τις φρυκτωρίες για να αναγγείλουν την
πτώση της Τροίας στις Μυκήνες. Το σύστημα αυτό χρησιμοποιήθηκε μέχρι και το 1850 και
θεωρείται η προϊστορία του τηλέγραφου.

Με την πάροδο του χρόνου και την εξέλιξη της τεχνολογίας άλλαξε και η μορφή των
τηλεπικοινωνιών. Από τον 18ο αιώνα και μετά έχουμε εφευρέσεις οι οποίες βοήθησαν σε αυτήν
τη σημαντική βελτίωση. Πλέον, η διαδικασία μεταφοράς ενός μηνύματος περιλαμβάνει
ηλεκτρικά σήματα, ηλεκτρομαγνητικά κύματα και οπτικά σήματα. Τα πρώτα συστήματα
τηλεπικοινωνιών ήταν αναλογικά, ενώ τώρα τα περισσότερα είναι ψηφιακά.

Σημαντικό ρόλο σε αυτήν την εξέλιξη έχει ο James Clerk Maxwell που διατύπωσε μία θεωρία
για τον ηλεκτρομαγνητισμό, τις γνωστές εξισώσεις του Maxwell. Σύμφωνα με αυτή η
ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία μπορούσε να περιγραφεί με μία κυματική εξίσωση. Αυτή η
θεωρία σε συνδυασμό με άλλες ανακαλύψεις και εφευρέσεις βελτίωσαν τον τρόπο που
επικοινωνούσαν μέχρι τότε οι άνθρωποι. Άλλοι σημαντικοί εφευρέτες είναι οι: Nikola Tesla,
Elisha Gray και Alexander Graham Bell που είναι γνωστοί για το τηλέφωνο, o Elisha Gray
επίσης είναι γνωστός για μία συσκευή – πρόγονο του σημερινού fax, ο Guglielmo Marconi
που είναι γνωστός για το ραδιόφωνο μαζί με τους Edwin Armstrong και Lee de Forest, ο
Samuel Morse για τον ηλεκτρικό τηλέγραφο και τον κώδικά του, ο Vladimir K. Zworykin
που είναι γνωστός για την τηλεόραση μαζί με τους John Logie Baird και Philo Farnsworth,
κ.ά.

Εικόνα 1 - Οι εξισώσεις του Maxwell

11
Τα τελευταία χρόνια η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων έχει μεταβληθεί ριζικά. Τώρα,
χρειάζονται μόλις μερικά δευτερόλεπτα για να μεταδοθεί ένα σημαντικό γεγονός σε ολόκληρο
τον πλανήτη, χάρη στο Internet. Σε αυτό συντέλεσαν 2 παράγοντες. Από τη μία, τα δίκτυα
τηλεπικοινωνιών εξελίχθηκαν και έγιναν γρήγορα αλλά και ασφαλέστερα. Όσον αφορά την
ενσύρματη επικοινωνία, πολλά καλώδια έχουν αντικατασταθεί από καλώδια οπτικών ινών,
ενώ οι ταχύτητες του internet φτάνουν μέχρι τα 50Mbps (VDSL). Και τα δίκτυα κινητής
τηλεφωνίας όμως έχουν βελτιωθεί αισθητά και φτάνουν ταχύτητες 4G πλέον. Τα δίκτυα όμως
από μόνα τους δε θα μπορούσαν να κάνουν τίποτα χωρίς τις κατάλληλες συσκευές. Τα
τηλέφωνα σήμερα δεν έχουν τη μορφή που είχαν πριν από 30 χρόνια και πολλά από αυτά είναι
ασύρματα. Εκτός από τα σταθερά τηλέφωνα υπάρχουν και τα κινητά. Πρώτη φορά
κυκλοφόρησαν στην αγορά το 1983 και από τότε έχει αλλάξει κατά πολύ η εμφάνισή τους
αλλά και οι δυνατότητες που προσφέρουν στους χρήστες. Εκτός από κλήσεις και ανταλλαγή
μηνυμάτων έχουν και πλήθος άλλων εφαρμογών (πολλές από τις οποίες βοηθούν στην
επικοινωνία) και γι’ αυτό έχει επικρατήσει ο όρος “smartphones”. Και οι υπολογιστές και τα
tablets όμως διαθέτουν προγράμματα για επικοινωνία.

Γενικά, όσο περνά ο καιρός, ο τρόπος που επικοινωνούν οι άνθρωποι αλλάζει και μέχρι
στιγμής αυτές οι αλλαγές είναι θετικές. Έτσι, ενώ κάποτε οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν
φωτιές (φως) και τύμπανα (ήχο), τώρα έχουν τα smartphones. Τότε χρησιμοποιούσαν τα μέσα
που διέθεταν για να προειδοποιήσουν για κάποιο κίνδυνο (και γενικότερα για κάποιο
σημαντικό γεγονός) και τώρα, με τις εφαρμογές και τα προγράμματα που υπάρχουν, μπορούν
να κάνουν κλήσεις και βιντεοκλήσεις, να στείλουν μηνύματα, να κάνουν chatting και να
ανταλάξουν αρχεία σε πάρα πολύ μικρό χρονικό διάστημα (μερικά δευτερόλεπτα), δηλαδή σε
πραγματικό χρόνο.

2.3 Ιστορικά

Πριν από το 3500 π.Χ.: Αναπτύχθηκε η γλώσσα. Σήματα καπνού και τύμπανα
χρησιμοποιήθηκαν για επικοινωνία σε μακρινές αποστάσεις.

1800 π.Χ. - 1500 π.Χ.: Αναπτύχθηκαν γραφές όπως η Γραμμική Α, η Γραμμική Β και τα πρώτα
αλφάβητα στους πολιτισμούς της Μέσης Ανατολής.

12
700 π.Χ.: Από το 700 π.Χ. έως το 300 π.Χ. χρησιμοποιούνταν στους Ολυμπιακούς Αγώνες τα
ταχυδρομικά περιστέρια.

1792 μ.Χ.: Ο Claude Chappe εφηύρε ένα δίκτυο σηματοφόρων το οποίο λειτούργησε στη
Γαλλία από το 1792 μέχρι το 1846. Οι σηματοφόροι χρησιμοποιήθηκαν τελευταία φορά στη
Σουηδία το 1880.

1840: Ο Αμερικανός Samuel F.B. Morse κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας τον

τηλέγραφο.

1844: Ο Samuel Morse έστειλε στον Alfred Vail από την Κάπιτολ της Ουάσιγκτον στη
Βαλτιμόρη το μήνυμα: “What hath God wrought”.

1864: Ο Άγγλος James Clerk Maxwell διατύπωσε μία θεωρία περί ηλεκτρομαγνητισμού. Η
θεωρία αυτή έθεσε τις βάσεις για την ανακάλυψη του ραδιοφώνου.

1876: Ο Αμερικανός Alexander Graham Bell κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το

τηλέφωνο.

1877: Μετά την εφεύρεση του μικροφώνου από τον Αμερικανό David Edward Hughes το
τηλέφωνο άρχισε να εξελίσσεται και να χρησιμοποιείται για τη σύνδεση μακρινών
αποστάσεων.

1878: Λειτουργεί το πρώτο εμπορικό τηλεφωνικό κέντρο στο New Haven του Connecticut.

1895: Ο Ιταλός Guglielmo Marconi εφηύρε τον ασύρματο τηλέγραφο, που αργότερα
εξελίχθηκε στο γνωστό μας ραδιόφωνο.

Τέλη 19ου αιώνα: Χρησιμοποιούνταν τα ηλιογράμματα, τα οποία εκμεταλλευόμενα τις ακτίνες

του ήλιου και καθρέπτες έστελναν μηνύματα σε κώδικα Μορς. Μέχρι και τα μέσα του
προηγούμενου αιώνα τα χρησιμοποιούσε ο στρατός ορισμένων χωρών.

1906: Έγινε για πρώτη φορά η μετάδοση φωνής και μουσικής μέσω ραδιοκυμάτων.

1962: Ο πρώτος εμπορικός δορυφόρος Telstar τοποθετήθηκε σε τροχιά από τις Η.Π.Α.
Επιτρέπει τηλεφωνικές και τηλεοπτικές μεταδόσεις μεταξύ των Η.Π.Α. και της Ευρώπης.

1969: Λειτουργεί για πρώτη φορά το ARPANET, πρόγονος του σημερινού διαδικτύου
(INTERNET), για λογαριασμό της ARPA (σημερινή DARPA). Αποτελούνταν από 4 κόμβους
στους οποίους συνδέονταν μίνι υπολογιστές (Interface Message Processors – IMP) και η
ταχύτητά του έφτανε τα 56Kbps. Ήταν ένα δίκτυο μεταγωγής πακέτων.

13
1970: Η αμερικανική εταιρεία Corning Glass Works εισάγει την πρώτη οπτική ίνα στο
εμπόριο.

1972: Μέχρι το 1972 οι συνδεδεμένοι υπολογιστές στο ARPANET είχαν φτάσει τους 23 και
έτσι εμφανίστηκε το πρώτο σύστημα διαχείρισης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e – mail).

1973: Οι John f. Mitchell και Martin Cooper παρουσιάζουν το πρώτο κινητό τηλέφωνο.

1983: Κυκλοφόρησε στο εμπόριο το πρώτο κινητό τηλέφωνο, το Motorola DynaTAC 8000x.

1988: Εγκαθίσταται το πρώτο τηλεφωνικό καλώδιο με οπτικές ίνες που διασχίζει τον
Ατλαντικό. Με αυτό μπορούν να πραγματοποιηθούν 40000 τηλεφωνικές κλήσεις ταυτόχρονα.

14
3. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΔΙΚΤΥΑ

15
 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΑ ΔΙΚΤΥΑ

3.1 Ταξινόμηση Δικτύων

Η ταξινόμηση των δικτύων με βάση την κλίμακά τους, δηλαδή την περιοχή που καλύπτουν.

Δίκτυα Προσωπικής Περιοχής

Αρχικά έχουμε τα Δίκτυα Προσωπικής Περιοχής ή PAN (Personal Area Network).

Συνήθως αυτά τα δίκτυα είναι ασύρματα, έχουν μικρή εμβέλεια και χρησιμοποιούν το
πρότυπο Bluetooth. Το Bluetooth χρησιμοποιείται συνήθως για συνδέσει σε έναν υπολογιστή
περιφερειακές συσκευές ή για τη μεταφορά αρχείων. Μία άλλη τεχνολογία που χρησιμοποιούν
τα δίκτυα PAN είναι τα RFID (Radio Frequency Identification), που χρησιμοποιούν
ραδιοσυχνότητες για τον προσδιορισμό ανθρώπων ή αντικειμένων και αποτελούν μία εξέλιξη
του barcode.

Τοπικά δίκτυα

Μετά έχουμε τα Τοπικά Δίκτυα LAN (Local Area Network) που είναι ιδιωτικά δίκτυα και
η εμβέλειά τους περιορίζεται μέσα σε ένα κτίριο και γύρω από αυτό. Χρησιμοποιείται για να
συνδέσει τους υπολογιστές μέσα σε ένα κτίριο και τις περιφερειακές τους συσκευές. Τα LANs
μπορούν να είναι σε ενσύρματη ή ασύρματη μορφή.

Το δημοφιλέστερο ενσύρματο τοπικό LAN είναι το Ethernet (802.3). Άλλοι τρόποι που
μπορούν να συνδεθούν οι συσκευές μεταξύ τους είναι με USB ή τα Δίκτυα Γραμμών
Ηλεκτρικής Ενέργειας (power – line networks).

Το πρότυπο 802.11 (Wi – Fi) χρησιμοποιείται στα ασύρματα τοπικά LANs που ονομάζονται
WLANs (Wireless Local Area Networks).

16
Εταιρικά δίκτυα (Enterprise Networks) είναι τα LANs που χρησιμοποιούνται μέσα σε μία
εταιρεία.

Μητροπολιτικά δίκτυα

Στην επόμενη κλίμακα ανήκουν τα Μητροπολιτικά Δίκτυα MAN (Metropolitan Area

Network). Η έκτασή τους ισούται με αυτή μιας πόλης. Ένα γνωστό και πρόσφατο δίκτυο
MAN είναι το WiMax (802.16), που είναι ασύρματο. Ένα άλλο τέτοιο δίκτυο είναι αυτό της
καλωδιακής τηλεόρασης.

Δίκτυα Ευρείας Περιοχής

Τα Δίκτυα Ευρείας Περιοχής WAN (Wide Area Network) καλύπτουν μία μεγάλη
γεωγραφική περιοχή όπως είναι μία χώρα ή μία ήπειρος. Το πιο γνωστό παράδειγμα
ασύρματου WAN είναι τα κυψελοειδή τηλεφωνικά δίκτυα (cellular netwroks).

Διαδίκτυο

Διαδίκτυο (Internet) ονομάζεται ένα σύνολο συνδεδεμένων δικτύων διαφορετικής

τεχνολογίας.

Εικονικά Δίκτυα

Ένα μεγάλο δίκτυο LAN μπορούμε σε περισσότερα μικρά λογικά LAN, τα VLAN (Εικονικά
LAN – Virtual LAN).

Ιδιωτικό Δίκτυο

Το Εικονικό Ιδιωτικό Δίκτυο VPN (Virtual Private Network) χρησιμοποιεί εικονικούς

συνδέσμους για να συνδέσει τους υπολογιστές αυτού του δικτύου χρησιμοποιώντας τις ήδη
διαθέσιμες συνδέσεις που έχει.

17
3.2 Συνδέσεις

Υπάρχουν δύο είδη τεχνολογιών μετάδοσης που χρησιμοποιούνται στα δίκτυα: οι συνδέσεις
εκπομπής (broadcast) και οι συνδέσεις σημείου προς σημείο (point to point).

Στις συνδέσεις εκπομπής το κανάλι επικοινωνίας είναι κοινόχρηστο από όλους τους σταθμούς
του δικτύου. Κάθε σταθμός λαμβάνει το πακέτο που εκπέμπεται από ένα σταθμό αλλά
μπορούν να το διαβάσουν μόνο αυτοί για τους οποίους προορίζεται. Οι μεταδόσεις μπορούν
να αναφέρονται σε ένα σταθμό (αποκλειστική διανομή – unicast), σε μία ομάδα σταθμών
στο δίκτυο (πολυδιανομή – multicast) ή σε όλους τους τους σταθμούς του δικτύου (εκπομπή
ή ευρεία μετάδοση – broadcasting).

Οι συνδέσεις σημείου προς σημείο αφορούν δύο μηχανές που συνδέονται μεταξύ τους. Για
να αποσταλούν τα πακέτα ανάμεσα στους δύο αυτούς σταθμούς ενδέχεται να περάσουν και
από άλλους ενδιάμεσους κόμβους. Οι μεταδόσεις αυτές είναι unicast.

3.3 Μεταγωγή

Ο όρος μεταγωγή χρησιμοποιείται στα δίκτυα επικοινωνιών και είναι μία τεχνική προώθησης
της πληροφορίας από τον πομπό στο δέκτη. Υπάρχουν δύο είδη: η μεταγωγή κυκλώματος
και η μεταγωγή πακέτου.

Στη μεταγωγή κυκλώματος (circuit switching) απαιτείται μία πλήρης φυσική σύνδεση
ανάμεσα στους δύο κόμβους που επικοινωνούν. Αυτή η σύνδεση είναι απαραίτητο να
εγκαθιδρυθεί πριν αρχίσει να μεταδίδεται η πληροφορία, μπορεί να αποτελείται από πολλούς
ενδιάμεσους κόμβους, ενώ δεσμεύεται και εύρος ζώνης. Αυτή η μέθοδος τη χρησιμοποιείται
στις τηλεφωνικές κλήσεις.

18
Σε αντίθεση με τη μεταγωγή κυκλώματος, η μεταγωγή πακέτου (packet switching) δεν
απαιτεί τη φυσική σύνδεση ανάμεσα στους δύο κόμβους. Η πληροφορία που πρέπει να
μεταδοθεί τεμαχίζεται σε μικρά πακέτα και ανάλογα με τη διεύθυνση του παραλήπτη που έχει,
το πακέτο προωθείται από τον ένα δρομολογητή στον άλλο, έως ότου φτάσει στον προορισμό
του. Αυτό σημαίνει πως ένα μήνυμα ανάμεσα σε δύο συγκεκριμένους κόμβους μπορεί να έχει
διαφορετική διαδρομή από ένα άλλο για τους ίδιους σταθμούς. Ένα παράδειγμα χρήσης της
είναι η αποστολή δεδομένων στο Internet.

3.4 Πολυπλεξία

Πολυπλεξία (multiplexing) είναι η διαδικασία κατά την οποία δύο ή περισσότερα σήματα
στέλνονται μέσω ενός διαύλου μεταδόσεως την ίδια χρονική στιγμή. Αν ένα μόνο σήμα
μπορούσε να μεταδοθεί κάθε φορά σε ένα φυσικό μέσο, τότε θα ήταν πολύ δύσκολο να
επικοινωνούμε. Όμως, με τη χρήση της πολυπλεξίας, οι πόροι μοιράζονται σε πολλούς
χρήστες ταυτόχρονα. Με αυτή τη μέθοδο η χωρητικότητα του καναλιού διαιρείται σε λογικά
κανάλια καθένα από τα οποία αντιστοιχεί σε κάθε σήμα και, έτσι, όλα μαζί ταξιδεύουν στο
κανάλι. Τέτοιες μέθοδοι είναι η πολυπλεξία με διαίρεση χρόνου (TDM – Time Division
Multiplexing), η πολυπλεξία με διαίρεση συχνότητας (FDM – Frequency Division
Multiplexing) και η πολυπλεξία μήκους κύματος (WDM – Wavelength Division
Multiplexing) που χρησιμοποιείται στις οπτικές επικοινωνίες.

Τέλος, στον παραλήπτη πραγματοποιείται η διαδικασία της αποπολυπλεξίας κατά την οποία
τα πακέτα απομονώνονται και έτσι να μπορέσει να χρησιμοποιήσει εκείνο που προορίζεται για
αυτόν.

Εικόνα 2 - Πολύπλεξη-Αποπολυπλεξία

19
3.5 Πολλαπλή πρόσβαση

Οι μέθοδοι πολλαπλής πρόσβασης προσδιορίζουν τον τρόπο που οι σταθμοί μοιράζονται το

δίκτυο για να επικοινωνήσουν μεταξύ τους.

FDMA

Η FDMA (Frequency Division Multiple Access) είναι η μέθοδος με την οποία το φάσμα της
συχνότητας διαιρείται σε κανάλια και κάθε χρήστης μπορεί να χρησιμοποιεί ένα ή
περισσότερα από αυτά. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν πολλοί χρήστες να στέλνουν μαζί
ταυτόχρονα, αρκεί να χρησιμοποιούν διαφορετική συχνότητα. Η κατανομή μπορεί να είναι
στατική ή δυναμική.

TDMA

Η TDMA (Time Division Multiple Access) είναι η μέθοδος με την οποία το φάσμα διαιρείται
σε χρονικές σχισμές (slots) και κάθε χρήστης μπορεί να χρησιμοποιεί μία ή περισσότερες από
αυτές. Πιο συγκεκριμένα, ο κάθε χρήστης έχει τη δυνατότητα να στείλει το μήνυμά του στην
αρχή κάθε slot. Κάθε στιγμή μπορεί να στέλνει μόνο ένας, αλλά αυτά τα χρονικά διαστήματα
είναι πολύ μικρά και έτσι δίνεται η αίσθηση ότι όλα τα πακέτα στέλνονται ταυτόχρονα μέσα
στο δίκτυο. Η κατανομή μπορεί να είναι στατική ή δυναμική.

ALOHA

Το ALOHA είναι πρωτόκολλο πρόσβασης και δημιουργήθηκε το 1971 στο πανεπιστήμιο της
Χαβάης. Λειτουργεί ως εξής: όταν ένας σταθμός θέλει να στείλει ένα πακέτο, πραγματοποιεί
την εκπομπή αμέσως. Για τον έλεγχο των συγκρούσεων χρησιμοποιείται ένας υπολογιστής
και, έτσι, αν συμβεί κάποια σύγκρουση, ο σταθμός που έστειλε το πακέτο περιμένει ένα τυχαίο
χρονικό διάστημα μέχρι να προσπαθήσει ξανά. Η παραπάνω διαδικασία ονομάζεται καθαρό
ALOHA (Pure ALOHA). Στο ALOHA με υποδοχές (Slotted ALOHA) ο χρόνος διαιρείται
σε σχισμές (slots) και κάθε υπολογιστής μπορεί να μεταδώσει μόνο στην αρχή κάθε slot.

20
CDMA

Η CDMA (Code Division Multiple Access) είναι η μέθοδος κατά την οποία μπορούν όλοι οι
χρήστες να στέλνουν ταυτόχρονα. Κάθε χρήστης έχει ένα συγκεκριμένο κώδικα και τον
κώδικα του κάθε μηνύματος τον ξέρουν μόνο ο αποστολέας και ο παραλήπτης. Ονομάζεται
και διαμόρφωση ευρέως φάσματος (Spread Spectrum). Δύο τέτοιες μέθοδοι είναι η
Μεταπήδηση Συχνότητας (Frequency Hopping – FH) και η Ευθεία Ακολουθία (Direct
Sequence – DS).

SDMA

Η SDMA (Space Division Multiple Access) μπορεί να εξυπηρετεί πολλούς χρήστες

ταυτόχρονα χρησιμοποιώντας διαφορετικές ροές για τον καθένα. Στις ενσύρματες
επικοινωνίες αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση διαφορετικών καλωδίων (πχ. σε ένα
στερεοφωνικό το δεξί και το αριστερό ηχείο). Οι ασύρματες επικοινωνίες χρησιμοποιούν
κατευθυντικές κεραίες οι οποίες έχουν δέσμες που στοχεύουν στους χρήστες.

3.6 Μοντέλα αναφοράς

Τα δίκτυα είναι οργανωμένα σε μία στοίβα επιπέδων. Τα επίπεδα αυτά χτίζονται το ένα πάνω
στο άλλο και το καθένα από αυτά παρέχει υπηρεσίες στα ανώτερα από αυτό στην ιεραρχία
επίπεδα. Με τη χρήση των μοντέλων αναφοράς μπορούμε να περιγράψουμε τη σχεδίαση
δικτυακών πρωτοκόλλων.

3.6.1 Το μοντέλο αναφοράς OSI

Το μοντέλο αυτό δημιουργήθηκε από το Διεθνή Οργανισμό Προτύπων (ISO – International

Standards Organization) και ονομάζεται Μοντέλο Αναφοράς ISO OSI (ISO OSI Reference
Model). Συνήθως αναφερόμαστε σε αυτό ως μοντέλο αναφοράς OSI (Open Systems

21
Interconnection – Διασύνδεση Ανοιχτών Συστημάτων). Σε αυτό το μοντέλο υπάρχουν επτά
επίπεδα.

Φυσικό Επίπεδο (Physical Layer)

Ασχολείται με τη μετάδοση των bits μέσω ενός καναλιού επικοινωνίας. Το βασικό ζήτημα
της σχεδίασής του είναι να μεταδοθεί σωστά η πληροφορία, δηλαδή χωρίς σφάλματα. Έτσι,
στις αρμοδιότητές του είναι το φυσικό μέσο, το πώς θα μεταδοθούν μέσα σε αυτό τα δεδομένα,
και οι συσκευές (πομπός – δέκτης).

Επίπεδο Συνδέσμου Μετάδοσης Δεδομένων (Data Link Layer)

Ρυθμίζει τη μετάδοση των δεδομένων στο κανάλι σε ένα τοπικό δίκτυο. Αυτό επιτυγχάνεται
με τη χρήση πλαισίων δεδομένων (data frames). Αυτό σημαίνει πως τα πακέτα προς
αποστολή τεμαχίζονται σε μικρότερα, τα οποία είναι συγκεκριμένου αριθμού bytes και η
αποστολή τους γίνεται με τη χρήση διευθύνσεων υλικού (πχ. MAC addresses). Ένα
υποεπίπεδό του είναι το Επίπεδο Ελέγχου Προσπέλασης Μέσων (MAC – Medium Access
Control), που ρυθμίζει την πρόσβαση των σταθμών του δικτύου στο κανάλι. Ασχολείται μόνο
με τη μετάδοση μηνυμάτων μέσα σε ένα τοπικό δίκτυο και όχι ανάμεσα σε διαφορετικά δίκτυα.

Επίπεδο Δικτύου (Network Layer)

Αυτό το επίπεδο ελέγχει τη λειτουργία του υποδικτύου και βασική του λειτουργία είναι η
δρομολόγηση των πακέτων. Αυτό μπορεί να γίνει με στατικούς πίνακες, είτε να καθορίζεται
στην αρχή της συνομιλίας, είτε να γίνεται δυναμικά. Ζητήματα που αφορούν αυτό το επίπεδο
είναι η συμφόρηση του δικτύου και τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν από τη
μεταφορά ενός πακέτου μέσω διαφορετικών δικτύων.

Επίπεδο Μεταφοράς (Transport Layer)

Σκοπός του είναι να δέχεται δεδομένα από το επίπεδο συνδιάλεξης και να τα μεταβιβάζει
στο επίπεδο δικτύου. Όπως και το επίπεδο δικτύου εγγυάται ότι τα μηνύματα θα φτάσουν
στον παραλήπτη και με τη σωστή σειρά. Μερικές από τις υπηρεσίες που παρέχονται από αυτό

22
το επίπεδο είναι: έλεγχος ροής (Flow Control), έλεγχος συμφόρησης (Congestion Control),
πολυπλεξία (Multiplexing), αξιοπιστία (Reliability). Ορισμένα πρωτόκολλα μεταφοράς: το
TCP (Transmission Control Protocol) και το User Datagram Protocol (UDP). Το επίπεδο
μεταφοράς είναι στην πραγματικότητα προγράμματα τα οποία συνομιλούν μεταξύ των
μηχανημάτων που επικοινωνούν χρησιμοποιώντας κεφαλίδες μηνυμάτων και μηνύματα
ελέγχου.

Επίπεδο Συνδιάλεξης (Session Layer)

Επιτρέπει σε χρήστες διαφορετικών μηχανημάτων να εγκαθιδρύουν συνδιαλέξεις μεταξύ τους.

Οι υπηρεσίες που παρέχονται σε αυτό το επίπεδο είναι ο έλεγχος διαλόγου, η διαχείριση
σκυτάλης και ο συγχρονισμός.

Επίπεδο Παρουσίασης (Presentation Layer)

Ασχολείται με τη σύνταξη και τη σημασιολογία των δεδομένων. Επειδή διαφορετικοί

υπολογιστές χρησιμοποιούν διαφορετικές δομές αναπαράστασης δεδομένων, το επίπεδο
παρουσίασης ορίζει αφαιρετικές δομές δεδομένων για την επικοινωνία τους. Μία τέτοια
κωδικοποίηση είναι η XML (eXtensible Markup Language).

Επίπεδο Εφαρμογών (Application Layer)

Αυτό το επίπεδο περιλαμβάνει τα πρωτόκολλα που χρησιμοποιούνται στο διαδίκτυο. Το πιο

δημοφιλές από αυτά είναι το Πρωτόκολλο Μεταφοράς Υπερκειμένου (HTTP – HyperText
Transfer Protocol) μαζί με το HTTPS (HyperText Transfer Protocol Secure) που είναι το
ίδιο με το HTTP με τη διαφορά ότι στέλνει τα δεδομένα κρυπτογραφημένα. Άλλα πρωτόκολλα
εφαρμογών χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά αρχείων (FTP – File Transfer Protocol), τη
μεταφορά μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (SMTP – Simple Mail Transfer
Protocol) και την ανάγνωση τους (IMAP – Internet Message Access Protocol/POP ή POP3
– Post Office Protocol), κτλ.

23
3.6.2 Το μοντέλο αναφοράς TCP/IP

Το μοντέλο αναφοράς TCP/IP ορίστηκε το 1974. Το όνομά του το πήρε από τα δύο βασικά
του πρωτόκολλα, το TCP και το IP και σήμερα χρησιμοποιείται από το Internet.
Περιλαμβάνει τέσσερα επίπεδα.

Επίπεδο Συνδέσμου (Link Layer)

Είναι το πρώτο και χαμηλότερο επίπεδο στο μοντέλο TCP/IP και ορίζει τι θα πρέπει να κάνουν
οι σύνδεσμοι ενός δικτύου προκειμένου να ικανοποιήσουν τις ανάγκες του επιπέδου
διαδικτύου.

Επίπεδο Διαδικτύου (Internet Layer)

Αντιστοιχεί στο επίπεδο δικτύου του μοντέλου OSI. Είναι υπεύθυνο για τη δρομολόγηση και
μεταφορά των πακέτων στο δίκτυο. Βασικά του ζητήματα είναι η δρομολόγηση των πακέτων
και η αποφυγή της συμφόρησης. Ορίζει τη μορφή των πακέτων όπως επίσης και δύο
πρωτόκολλα: το Πρωτόκολλο Διαδικτύου (IP – Internet Protocol) και το Πρωτόκολλο
Μηνυμάτων Ελέγχου Διαδικτύου (ICMP – Internet Control Message Protocol).

Επίπεδο Μεταφοράς (Transport Layer)

Λειτουργεί όπως το επίπεδο μεταφοράς στο μοντέλο OSI, δηλαδή υπάρχουν προγράμματα
στον αποστολέα και στον παραλήπτη τα οποία επικοινωνούν μεταξύ τους και είναι υπεύθυνα
για την αποστολή των μηνυμάτων και τη σωστή λήψη τους. Ορίζονται δύο πρωτόκολλα σε
αυτό το επίπεδο, το Πρωτόκολλο Ελέγχου Μετάδοσης (TCP – Transmission Control
Protocol) και το Πρωτόκολλο Αυτοδύναμων Πακέτων Χρήστη (UDP – User Datagram
Protocol). Το πρώτο είναι ένα αξιόπιστο πρωτόκολλο και χρησιμοποιείται σε εφαρμογές όπως
η μεταφορά αρχείων ή ο παγκόσμιος ιστός. Εγγυάται ότι τα δεδομένα θα παραδοθούν χωρίς
σφάλματα και με τη σωστή τους σειρά στον προορισμό τους. Το UDP είναι κατάλληλο σε
περιπτώσεις όπου είναι σημαντικότερη η γρήγορη παράδοση των δεδομένων όπως είναι οι
φωνητικές κλήσεις ή video streaming. Δεν εγγυάται την παράδοση των δεδομένων (μπορεί
κάποια πακέτα να χαθούν) ούτε και τη σωστή τους σειρά.

24
Επίπεδο Εφαρμογών (Application Layer)

Περιέχει πρωτόκολλα όπως: το FTP για μεταφορά αρχείων, το SMTP για το ηλεκτρονικό
ταχυδρομείο, το DNS (Domain Name System), το HTTP για πρόσβαση στο διαδίκτυο και το
RTP (Real – Time Transmission Protocol) για πολυμεσικές εφαρμογές.

Εικόνα 3 - OSI (αριστερά) TCP/IP (δεξιά)

25
4. ΔΙΚΤΥΑ

26
 ΔΙΚΤΥΑ

4.1 Ενσύρματα Δίκτυα

Στα ενσύρματα δίκτυα οι κόμβοι συνδέονται μεταξύ τους με καλώδια. Στα πρώτα τέτοια
δίκτυα τα καλώδια ήταν από σύρμα χαλκού και τα διαπερνούσε ηλεκτρικό ρεύμα χαμηλής
τάσης.

4.1.1 Εξέλιξη τηλεφωνικών δικτύων

Μία από τις πρώτες ενσύρματες μεταδόσεις που έγιναν ήταν όταν ο Samuel Morse έστειλε
στον Alfred Vail ένα μήνυμα από την Κάπιτολ της Ουάσιγκτον στη Βαλτιμόρη
χρησιμοποιώντας τον τηλέγραφο, το 1844. Με αυτήν την αποστολή είχαμε ουσιαστικά το
πρώτο δίκτυο. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1876, ο Alexander Graham Bell εφηύρε το τηλέφωνο.
Όταν δημιουργήθηκε και το μικρόφωνο από τον David Edward Hughes, το 1877, άρχισε να
χρησιμοποιείται το τηλέφωνο σε μακρινές αποστάσεις.

Με τα χρόνια όλο και περισσότερα σπίτια χρησιμοποιούσαν συσκευές όπως το τηλέφωνο ή το

φαξ (τηλεομοιότυπο). Όταν άρχισε να μπαίνει και το διαδίκτυο στην καθημερινότητά μας τότε
δημιουργήθηκε η ανάγκη να αναβαθμιστούν τα δίκτυα και, γι’ αυτό, εκτός από την επέκτασή
τους έχουμε και την ανάπτυξη κατάλληλων πρωτόκολλων επικοινωνίας.

Στα πρώτα χρόνια (1878), η εταιρεία συνέδεε ένα σύρμα στο σπίτι ή το γραφείο του πελάτη.
Οι κλήσεις δε συνέβαιναν αυτόματα, αλλά υπήρχαν τα κέντρα μεταγωγής (σύστημα Bell). Με
τον καιρό όλα αυτά έγιναν αυτόματα και έτσι τα τηλεφωνικά δίκτυα αποτελούνταν από
κέντρα μεταγωγής, ζεύξεις και τοπικούς βρόχους. Αυτά τα δίκτυα αρχικά σχεδιάστηκαν για να

μεταφέρουν ανθρώπινη φωνή και, γι’ αυτό, είχαν περιορισμένο εύρος ζώνης άρα και
περιορισμένες δυνατότητες. Όταν σιγά σιγά ο κόσμος άρχισε να τα χρησιμοποιεί και για τη
μεταφορά δεδομένων (πρόσβαση στο διαδίκτυο), η ταχύτητα των 56 kbps (dial up) δεν ήταν

27
ικανοποιητική και έτσι δημιουργήθηκαν τα ευρυζωνικά δίκτυα που χρησιμοποιούν συνδέσεις
ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line) και VDSL (Very high bit rate Digital Subscriber
Line). Αυτές οι γραμμές διαιρούνται σε τρεις ζώνες συχνοτήτων: αυτή που χρησιμοποιείται
για το τηλέφωνο που ονομάζεται και POTS (Plain Old Telephone Service – Κοινή Παλαιά
Τηλεφωνική Υπηρεσία) και άλλες δύο που χρησιμοποιούνται στη μεταφορά δεδομένων, η μία
από τον πάροχο στο συνδρομητή (downlink – κατερχόμενη) και η άλλη από το συνδρομητή
στον πάροχο (uplink – ανερχόμενη). Ο εξοπλισμός που χρειάζεται για αυτού του είδους τις
συνδέσεις είναι: μία Συσκευή Διασύνδεσης Δικτύου (NID – Network Interface Device), ένας
διαχωριστής που έχει φίλτρο για να διαχωρίζει τη ζώνη που είναι για την POTS και το ADSL
μόντεμ. Ο πάροχος χρησιμοποιεί διαχωριστές που διαχωρίζουν το σήμα σε φωνή και δεδομένα
έτσι ώστε να επεξεργαστούν και να δρομολογηθούν.

4.1.2 Ethernet

Το Ethernet έχει πάρει το όνομά του από τον αιθέρα γιατί πίστευαν ότι μέσα από αυτόν
μεταδίδεται η ηλεκτρομαγνητική ενέργεια. Είναι το πιο γνωστό ενσύρματο τοπικό δίκτυο και
σχεδιάστηκε τη δεκαετία του 1970 από την εταιρεία Xerox και έχει καταφέρει να παραμείνει
μέχρι και σήμερα. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι απλό, ευέλικτο, αξιόπιστο, φτηνό και εύκολο
στη συντήρηση. Επίσης, δεν χρειάζεται εγκατάσταση λογισμικού ή αλλαγές σε αυτό, παρόλο
που έχει εξελιχθεί στο πέρασμα των χρόνων, και συνεργάζεται εύκολα με το TCP/IP.

Ο αλγόριθμος πολλαπλής πρόσβασης που χρησιμοποιεί το Ethernet είναι το επίμονο – 1

CSMA/CD. Οι εκδόσεις του είναι: το κλασικό Ethernet (802.3) με ταχύτητα 10 Mbps, το
Ethernet μεταγωγής, το Fast Ethernet (802.3u) με ταχύτητα 100 Mbps, το Gigabit Ethernet
(802.3ab) με ταχύτητα 1 Gbps και το 10 Gigabit Ethernet με ταχύτητα 10 Gbps.

28
4.2 Οπτικά δίκτυα

Τα οπτικά δίκτυα είναι τα δίκτυα που χρησιμοποιούν οπτικές ίνες. Οι οπτικές ίνες προτιμώνται
γιατί υποστηρίζουν μεγαλύτερο εύρος ζώνης και έτσι μπορούν να πραγματοποιούνται
ταυτόχρονα περισσότερες κλήσεις – και να εξυπηρετούνται γενικότερα περισσότεροι χρήστες
και να επιτυγχάνονται υψηλότερες ταχύτητες. Άλλος ένας παράγοντας αφορά στην ποιότητα
των κλήσεων, αφού δεν έχουμε παρεμβολές και θορύβους στις κλήσεις όπως συμβαίνει με
τα καλώδια χαλκού. Επίσης, σημαντικό – και ίσως το σημαντικότερο – είναι το γεγονός πως
παρέχουν μεγαλύτερη ασφάλεια και δεν είναι εύκολο να υποκλέψει κανείς τις συνομιλίες και
δεδομένα που μεταφέρονται μέσα σε αυτές. Τέλος, μπορούν να μεταδίδουν τα δεδομένα σε
πολύ μεγαλύτερη απόσταση σε σχέση με τα καλώδια χαλκού και, άρα, οι εταιρείες θα
χρειαστούν λιγότερα κομμάτια για την εγκατάστασή τους.

Μία υπηρεσία που έχουν αρχίσει να προσφέρουν οι εταιρείες τον τελευταίο καιρό είναι η FttH
(Fiber to the Home – Οπτική Ίνα Μέχρι το Σπίτι) και αφορά τη σύνδεση του του τοπικού
βρόχου με τον πελάτη με τη χρήση οπτικής ίνας. Αυτές οι γραμμές είναι παθητικές γαιτί το
μόνο που κάνουν είναι να μεταφέρουν σήμα χωρίς να χρειάζεται άλλος εξοπλισμός για την
ενίσχυση του σήματος ή την επεξεργασία του. Αυτά τα δίκτυα ονομάζονται PON (Passive
Optical Network – Παθητικό Οπτικό Δίκτυο). Υπάρχουν δύο πρωτόκολλα πολλαπλής
πρόσβασης για αυτά τα δίκτυα: το SONET (Synchronous Optical NETwork – Σύγχρονο
Οπτικό Δίκτυο) και το SDH (Synchronous Digital Hierarchy – Σύγχρονη Ψηφιακή
Ιεραρχία).

4.3 Ασύρματα δίκτυα

Στα ασύρματα δίκτυα οι κόμβοι επικοινωνούν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας

ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Στα πρώτα χρόνια το σήμα ήταν αναλογικό, ενώ πλέον γίνεται
χρήση του ψηφιακού.

29
4.3.1 Εξέλιξη

Η πρώτη μορφή ασύρματης επικοινωνίας εμφανίστηκε στα προϊστορικά χρόνια, όταν οι

άνθρωποι μετέδιδαν σήματα καπνού ή ηχητικά σήματα. Μάλιστα, όπως είναι γνωστό μέσα
από διάφορες πηγές, είχαν φτιάξει ολόκληρα δίκτυα ώστε να μεταδώσουν κάποια σημαντική
είδηση. Ένα τέτοιο παράδειγμα αναφέρει ο Όμηρος, όταν οι Αχαιοί χρησιμοποίησαν τις
φρυκτωρίες για να αναγγείλουν την πτώση της Τροίας στις Μυκήνες. Οι φρυκτωρίες ήταν ο
πρόγονος του τηλέγραφου. Ένα σύστημα από οπτικούς τηλέγραφους ήταν το δίκτυο
σηματοφόρων του Claude Chappe στη Γαλλία που λειτούργησε από το 1792 μέχρι το 1846.
Άλλο ένα σύστημα – δίκτυο το οποίο χρησιμοποιούσε οπτικά σήματα για να στείλει σήματα
Μορς και πιο συγκεκριμένα τις ακτίνες του ηλίου, ήταν τα ηλιογράμματα, στα τέλη του 19ου
αιώνα.

Τους προηγούμενους αιώνες, οι άνθρωποι άρχισαν να φτιάχνουν συσκευές που θα τους

βοηθούσαν στις επικοινωνίες τους, με τη χρήση των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων. Έτσι, το
1895 ο Guglielmo Marconi εφηύρε τον ασύρματο τηλέγραφο από τον οποίο προήλθε το
ραδιόφωνο. Μία επίσης σημαντική εφεύρεση ήταν και οι δορυφόροι, ο πρώτος από τους
οποίους τοποθετήθηκε σε τροχιά από τις Η.Π.Α. το 1962 και βοήθησε στο να
πραγματοποιηθούν τηλεφωνικές και τηλεοπτικές μεταδόσεις μεταξύ των Η.Π.Α. και της
Ευρώπης. Το πρώτο κινητό τηλέφωνο παρουσιάστηκε το 1973, ενώ δέκα χρόνια αργότερα,
το 1983, κυκλοφόρησε στην αγορά και άλλαξε τον τρόπο που επικοινωνούσαν μέχρι τότε οι
άνθρωποι, αφού πλέον έχει γίνει μία απαραίτητη συσκευή για όλους μας. Με την πάροδο των
χρόνων οι συσκευές αυτές εξελίχθηκαν ώστε να φτάσουν στη μορφή που τις γνωρίζουμε
τώρα, και παράλληλα με αυτές δημιουργήθηκαν και τα κατάλληλα ασύρματα δίκτυα.

4.3.2 Δορυφόροι

Οι τεχνητοί δορυφόροι είναι αντικείμενα που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη γη και
διαθέτουν τον κατάλληλο μηχανισμό ώστε να λαμβάνουν και να στέλνουν πίσω στη γη
ηλεκτρομαγνητικά κύματα. Έτσι μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε από τις κυβερνήσεις είτε

30
ιδιωτικά από εταιρίες στις τηλεπικοινωνίες, σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές μεταδόσεις
ή στο στρατό.

4.3.3 Υπέρυθρη μετάδοση

Η υπέρυθρη ακτινοβολία (IR - infrared) μπορεί να χρησιμοποιηθεί για επικοινωνίες μικρής

εμβέλειας. Αυτού του είδους οι ακτίνες έχουν μεγαλύτερο μήκος κύματος και μικρότερη
συχνότητα από το ορατό φως. Έχουν περιορισμένη εμβέλεια και δεν μπορεί να διαπεράσει
συμπαγή αντικείμενα. Έτσι, οι πληροφορίες δεν μπορούν να μεταδοθούν σε πολύ μακρινή
απόσταση και αυτός ο τρόπος είναι κατάλληλος μόνο για επικοινωνία σε κάποιον κλειστό
χώρο, όπως ένα γραφείο, ή για μεταφορά δεδομένων. Χρησιμοποιείται στα τηλεχειριστήρια,
ακόμη και στην ιατρική. Το πρότυπο IrDA (Infrared Data Association) δημιουργήθηκε για τη
διασύνδεση των συσκευών σε ένα δωμάτιο (πχ. υπολογιστής – εκτυπωτής).

4.3.4 Bluetooth

Το Bluetooth χρησιμοποιείται για τη διασύνδεση και το συγχρονισμό των συσκευών σε ένα

PAN (δίκτυο προσωπικής περιοχής) τη χρήση ραδιοκυμάτων συχνότητας 2.45GHz της ISM.
Οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάσσουν δεδομένα εικόνας, ήχου ή video (πχ.
μεταξύ ενός φορητού υπολογιστή και ενός κινητού), ή δεδομένα φωνής. Επιπλέον, μπορούν
να συνδέσουν περιφερειακές συσκευές, όπως για παράδειγμα το ποντίκι ή τον εκτυπωτή με
τον υπολογιστή. Το Bluetooth 1.0 εκδόθηκε τον Ιούλιο του 1999. Το Bluetooth 2.0 το 2004.
Το Bluetooth 3.0 και το Bluetooth 4.0 το 2009.

31
4.3.5 RFID

Μπορούμε να παρακολουθήσουμε αντικείμενα (ή έμβιους οργανισμούς) με την τεχνολογία

RFID (Radio Frequency IDentification), δηλαδή την αναγνώριση μέσω ραδιοσυχνοτήτων.
Τέτοιου είδους δίκτυα αποτελούνται από τις ετικέτες (RFID tags ή πομποδέκτες) και τους
αναγνώστες (readers ή αισθητήρες). Αυτή η τεχνολογία θυμίζει τα barcode, όμως εδώ
έχουμε τη δυνατότητα να αποθηκεύσουμε περισσότερες πληροφορίες και να δημιουργήσουμε
ένα ολόκληρο δίκτυο. Υπάρχουν διάφορα είδη RFID που το καθένα από αυτά έχει τις δικές
του ιδιότητες: το παθητικό RFID (passive RFID), το ενεργητικό RFID (active RFID), το
UHF RFID (UltraHigh Frequency RFID), το HF RFID (High Frequency RFID), το LF
RFID (Low Frequency RFID) και το EPC (Electronic Product Code) που είναι
αντικαταστάτης του barcode.

4.3.6 WiMax

Μία εναλλακτική λύση στην παροχή υπηρεσιών επικοινωνίας είναι το WiMax (Worldwide
Interoperability for Microwave Access – Παγκόσμια Διαλειτουργικότητα για
Μικροκυματική Πρόσβαση). Αντί να χρησιμοποιούν καλώδια και οπτικές ίνες, οι πάροχοι
έχουν κεραίες (που έχουν μεγάλη εμβέλεια) με τις οποίες μπορούν να επικοινωνούν οι κεραίες
που έχουν οι χρήστες και, έτσι, να έχουν πρόσβαση στο internet και γενικότερα σε υπηρεσίες
τηλεπικοινωνιών. Το πρότυπο αυτό είναι το 802.16 και μπορεί να εφαρμοστεί και σε σταθερές
και σε κινητές συσκευές. Χρησιμοποιεί πακέτα IP και μοιάζει με τα κυψελωτά δίκτυα 4G.

Το πρώτο που σχεδιάστηκε ήταν το 2001 και από τότε ακολούθησαν και άλλα με τελευταίο το
802.16-2009 το 2009, που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Χρησιμοποιεί το φάσμα των 2,5
GHz ή των 3,5 GHz, καθώς επίσης και τις τεχνολογίες OFDM και MIMO. Μερικές από τις
εκδόσεις του είναι το 802.16a (σταθερό WiMax), το 802.16e (mobile WiMax) και το 802.16m.
Το πρώτο δίκτυο WiMax στην Ελλάδα άρχισε να λειτουργεί στο Άγιο Όρος το 2008 από τον
ΟΤΕ.

32
4.3.7 Li – Fi

Το Li – Fi (Light Fidelity) είναι μία καινούρια τεχνολογία η οποία χρησιμοποιεί την ορατή
ακτινοβολία για τη μεταφορά δεδομένων (VLC – Visible Light Communication) και
μπορεί να πετύχει πολύ υψηλές ταχύτητες. Η ορατή ακτινοβολία έχει πολύ μεγαλύτερο
φάσμα σε σχέση με την ηλεκτρομαγνητική και το Li – Fi συγκεκριμένα χρησιμοποιεί ακτίνες
LED, που ανήκουν στο ορατό φως. Μερικές από τις εκδόσεις του είναι το Bg – Fi και το Li –
1st.

4.3.8 Δίκτυα Κινητής Τηλεφωνίας

Από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, οι άνθρωποι ξεκίνησαν τις προσπάθειες για να
φτιάξουν ασύρματα δίκτυα που χρησιμοποιούν ραδιοκύματα και τις κατάλληλες συσκευές
ώστε να μπορούν να επικοινωνούν. Μία από τις αρχικές του χρήσεις ήταν στο στρατό. Στην
αρχή αυτά τα συστήματα μετέφεραν φωνή, ενώ πλέον είναι ικανά να μεταφέρουν δεδομένα
και να προσφέρουν πρόσβαση στο διαδίκτυο. Για να φτάσουμε βέβαια σε αυτό το επίπεδο, δεν
εξελίχθηκαν μόνο τα δίκτυα αλλά και τα τερματικά – συσκευές. Έτσι, αναπτύχθηκαν τα
κυψελοειδή δίκτυα (cellular networks).

Σε αυτά τα δίκτυα ο χώρος κάλυψης του δικτύου χωρίζεται σε κυψέλες. Κάθε κυψέλη έχει
τη δική της κεραία που ονομάζεται σταθμός βάσης (BS – Base Station) και εξυπηρετεί τα
τερματικά που βρίσκονται σε αυτή. Τα τερματικά που χρησιμοποιούνται σε αυτά τα
συστήματα είναι τα κινητά τηλέφωνα (mobile phones ή cell phones). Οι σταθμοί βάσης
ελέγχονται από έναν ελεγκτή σταθμών βάσης (BSC – Base Station Controller) και το
κινητό κέντρο μεταγωγής (MSC – Mobile Switching Center) συντονίζει τις ενέργειες
μεταξύ των κυψελών. Το GMSC (Gateway Mobile Switching Center) αποτελεί την πύλη
διασύνδεσης των δικτύων κινητής με τα δίκτυα σταθερής τηλεφωνίας.

Κάθε κινητό κέντρο μεταγωγής έχει δύο βάσεις δεδομένων, τη Home Location Register
(HLR) και τη Visitor Location Register (VLR), που χρησιμεύουν στη δρομολόγηση των
κλήσεων.

33
Ένα πολύ σημαντικό ζήτημα στα κυψελοειδή δίκτυα είναι η ανάθεση των καναλιών στις
κυψέλες. Μέσα στην κυψέλη το κανάλι ή τα κανάλια μοιράζονται στους χρήστες με κάποια
μέθοδο πολυπλεξίας ή τον συνδυασμό αυτών (FDMA, TDMA, CDMA). Οι γειτονικές
κυψέλες δεν μπορούν να χρησιμοποιούν τα ίδια κανάλια λόγω παρεμβολών. Οι συχνότητες
όμως μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν έπειτα από κάποια απόσταση (απόσταση
επαναχρησιμοποίησης – reuse distance). Μία ομάδα (cluster) ονομάζεται η ομάδα των
κυψελών που μοιράζονται τα κανάλια του συστήματος. Σε μία απόσταση μεγαλύτερη από την
κάλυψη περιοχής αυτής της ομάδας, η ομάδα αυτή μπορεί να αντιγραφεί και άρα να έχουμε
επαναχρησιμοποίηση των συχνοτήτων.

Η μελέτη και η ανάπτυξη των δικτύων κινητής τηλεφωνίας ξεκίνησε στις αρχές του 20ου αιώνα.
Αρχικά χρησιμοποιούνταν για στρατιωτικούς σκοπούς ή για το ναυτικό και με τον καιρό
ξεκίνησε και η προσωπική χρήση τους. Μέχρι στιγμής έχουμε τέσσερις γενιές τέτοιων
συστημάτων, ενώ τώρα μελετάται και η πέμπτη. Στην πρώτη γενιά (1G) είχαμε μόνο
μετάδοση φωνής με αναλογικό τρόπο (FDMA). Στη δεύτερη γενιά (2G) η μετάδοση της
φωνής και των δεδομένων (SMS και MMS) γινόταν ψηφιακά (TDMA), όπως και στην
τρίτη (3G, CDMA). Στην τέταρτη γενιά (4G) έχουμε τη μεταφορά πακέτων IP (OFDMA).
Αυτή τη στιγμή χρησιμοποιούμε τα 2G, 3G και τα 4G δίκτυα.

Το AMPS (Advanced Mobile Phone System) είναι ένα 1G δίκτυο, ενώ στα 2G δίκτυα ανήκουν:
το GSM (Global System for Mobile communications) που είναι ευρωπαϊκό, το HSCSD (High
Speed Circuit Switched Data – 2.5G), το GPRS (General Packet Radio Service – 2.5G) και το
EDGE (Enhanced Data rates for GSM Evolution – 2.75G). Γνωστά 3G δίκτυα είναι: το HSDPA
(High Speed Downlink Packet Access) και το HSUPA (High Speed Uplink Packet Access) που
μαζί αναφέρονται σαν HSPA (High Speed Packet Access) και το HSPA+ (Evolved HSPA –
3.75G). Το LTE (Long Term Evolution) και το LTE Advanced είναι δίκτυα 4G.

34
5. WI – FI

35
 WI – FI

5.1 Εισαγωγή

Τα ασύρματα τοπικά δίκτυα (WLANs) δημιουργήθηκαν για να συνδέουν συσκευές μεταξύ

τους (συνήθως φορητές) σε ένα συγκεκριμένο περιορισμένο χώρο. Στα μέσα της δεκαετίας του
1980 ξεκίνησε η ανάπτυξη αυτών των δικτύων. Αρχικά διάφορες εταιρίες έφτιαξαν ασύρματα
LANs τα οποία όμως δεν ήταν συμβατά μεταξύ τους με αποτέλεσμα να μην μπορούν να
επικοινωνήσουν συσκευές διαφορετικών εταιρειών. Έτσι αποφασίστηκε να δημιουργηθεί ένα
πρότυπο που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί από όλους, το 802.11 ή Wi – Fi (Wireless
Fidelity). Σε αυτό το πρότυπο ορίζονται οι απαιτήσεις του δικτύου, το φυσικό επίπεδο (PHY)
και το υποεπίπεδο πρόσβασης στο μέσο (MAC – Medium Access Control).

Το 802.11 χρησιμοποιεί τις ζώνες συχνοτήτων χωρίς άδεια ISM (Industrial, Scientific and
Medical), σε αντίθεση με τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας που χρησιμοποιούν αδειοδοτημένο
φάσμα. Την τεχνολογία Wi – Fi τη χρησιμοποιούμε συνήθως για να συνδεθούμε στο internet
(μέσω του σημείου πρόσβασης), μπορούμε όμως γενικότερα να συνδέσουμε διάφορες
συσκευές μεταξύ τους, όπως για παράδειγμα έναν υπολογιστή με έναν εκτυπωτή για να
εκτυπώσουμε ένα έγγραφο. Οι υπολογιστές έχουν ενσωματωμένες κάρτες δικτύου για να
μπορέσουν να συνδεθούν σε τέτοια δίκτυα ασύρματα ή ενσύρματα.

36
 Εικόνα 4 - Wi-Fi

5.2 Αρχιτεκτονική

Ένας σταθμός αναφέρεται ως STA (station) και μπορεί να είναι κινητός ή σταθερός. Όταν οι
σταθμοί επικοινωνούν απευθείας μεταξύ τους τότε το δίκτυο είναι αδόμητο (ad hoc ή IBSS
– Independent Basic Service Set), ή αλλιώς δίκτυο ειδικού σκοπού, ή επιτόπου
διαμορφωμένο δίκτυο. Για να γίνει αυτό και να μην υπάρξουν συγκρούσεις στα πακέτα που
στέλνονται όλοι οι κόμβοι χρησιμοποιούν κάποιο κοινό πρωτόκολλο. Αυτή η λύση
χρησιμοποιείται σε προσωρινές ανάγκες. Η πιο συνηθισμένη τοπολογία των WLANs είναι η
τοπολογία υποδομής (infrastructure ή BSS – Basic Service Set). Σε αυτά τα δίκτυα υπάρχει
ένα σημείο πρόσβασης (AP – Access Point) που αλλιώς ονομάζεται και σταθμός βάσης (BS
– Base Station) και συντονίζει τις ενέργειες των υπόλοιπων σταθμών. Για να γίνει αυτό
χρησιμοποιούνται κατάλληλα πρωτόκολλα MAC. Τα σημεία πρόσβασης έχουν ένα SSID
(Service Set Identifier), που είναι το όνομα του δικτύου στο οποίο θα συνδεθούν οι υπόλοιποι
σταθμοί. Μία άλλη δουλειά των σημείων πρόσβασης είναι να συνδέουν τους STAs με άλλα
ασύρματα ή ενσύρματα δίκτυα υψηλότερης ταχύτητας ή με το internet. Η επικοινωνία από
τους σταθμούς (STAs) προς το AP ονομάζεται ανωφερής (uplink) και η αντίθετη κατωφερής
(downlink). Τα σημεία πρόσβασης (AP) και οι σταθμοί (STAs) φτιάχνουν ένα ασύρματο
τοπικό δίκτυο (WLAN). Όταν πολλά σημεία πρόσβασης είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους
(συνήθως ενσύρματα) σχηματίζουν μεταξύ τους ένα δίκτυο που ονομάζεται Σύστημα

37
Διανομής (Distribution System - DS). Ένα τέτοιο σύστημα δημιουργεί ένα εκτεταμένο δίκτυο
ESS (Extended Service Set) και αποτελείται από δύο ή περισσότερα BSSs που έχουν κοινό
SSID.

Εικόνα 5 - Ad Hoc (αριστερά) BSS(δεξιά)

5.3 Φυσικό επίπεδο

Για να μπορούν οι συσκευές να συνδεθούν σε ένα WLAN και να στέλνουν ή να λαμβάνουν

πακέτα πρέπει να είναι εξοπλισμένες με το κατάλληλο hardware. Στις αρχές του Wi – Fi οι
κάρτες αυτές πωλούνταν ξεχωριστά, πλέον όμως οι υπολογιστές (και άλλες συσκευές) έχουν
ενσωματωμένες κάρτες δικτύου, οι οποίες αποτελούνται από ηλεκτρονικά κυκλώματα και
βρίσκονται στη μητρική κάρτα και είναι κατάλληλες και για ενσύρματη και ασύρματη
επικοινωνία (Ethernet και Wi – Fi). Αυτές οι κάρτες έχουν μία διεύθυνση MAC που είναι
μοναδική για την κάθε μία και δίνεται από τον κατασκευαστή της. Η διεύθυνση MAC ορίζει
τη φυσική διεύθυνση του κόμβου μέσα σε ένα δίκτυο και χρησιμοποιείται από το υποεπίπεδο
πρόσβασης στο μέσο.

Διάφορες εκδόσεις του Wi – Fi εκπέμπουν στις ζώνες συχνοτήτων των 2.4 GHz, 3.6 GHz, 5
GHz και 60 GHz. Το αρχικό πρότυπο το 1997 έφτανε την ταχύτητα τους 1 ή 2 Mbps και
χρησιμοποιούσε υπέρυθρες ακτίνες ή τη ζώνη των 2.4 GHz. Το 802.11b, το 1999, λειτουργεί
στα 11 Mbps, στη συχνότητα των 2.4 GHz και χρησιμοποιεί την DSSS (Direct Sequence

38
Spread Spectrum), που είναι μία τεχνική διασποράς φάσματος. Το 802.11a, επίσης το 1999,
χρησιμοποιεί την OFDM (Orthogonal Frequency Division Multiplexing) στη συχνότητα των
5 GHz και φτάνει ταχύτητες από 6 Mbps έως 54 Mbps. Το 802.11g, το 2003, έχει κι αυτό τα
ίδια χαρακτηριστικά με το 802.11a, με τη διαφορά ότι χρησιμοποιεί τη ζώνη των 2.4 GHz. Το
802.11n, το 2009, λειτουργεί στις συχνότητες των 2.4 GHz ή των 5 GHz και φτάνει ταχύτητες
από 54 Mbps έως και 600 Mbps. Έχει 4 κεραίες και τα κανάλια του έχουν μεγαλύτερο εύρος,
ενώ χρησιμοποιεί μία νέα τεχνική, τη MIMO (Multiple – Input Multiple – Output). Όλες οι
παραπάνω έχουν εμπορική εφαρμογή και γι’ αυτό οι δέκτες συνήθως είναι συμβατοί με όλες
(πχ. οι κάρτες δικτύου στα laptops). Το 802.11ad, το 2012, προσφέρει πολύ υψηλές ταχύτητες
(έως 7 Gbps) και λειτουργεί στη ζώνη των 60 GHz. Ονομάζεται και WiGig.

5.3.1 DSSS

Η DSSS (Direct Sequence Spread Spectrum – Διασπορά Φάσματος Ευθείας Ακολουθίας)

είναι μία μέθοδος CDMA και χρησιμοποιεί bit sequences που ονομάζονται Pseudo Noise (PN)
για τη διαμόρφωση του σήματος. Ο κάθε σταθμός έχει το δικό του PN, που το πολλαπλασιάζει
με το σήμα που θέλει να στείλει. Με αυτήν την τεχνική το τελικό σήμα έχει ευρύτερο φάσμα
από το αρχικό.

5.3.2 OFDM

Η OFDM (Orthogonal Frequency Division Multiplexing – Ορθογωνική Πολύπλεξη

Διαίρεσης Συχνότητας) ανήκει στις τεχνικές πολύπλεξης με διαίρεση συχνότητας. Πιο
συγκεκριμένα, διαιρεί το εύρος ζώνης του καναλιού σε πολλά τμήματα, που λέγονται
υποφορείς, και στέλνουν ανεξάρτητα δεδομένα. Αυτή η διαίρεση γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε
να μην υπάρχουν παρεμβολές ανάμεσα στους υποφορείς. Τα σήματα τους εκτείνονται στους
γειτονικούς τους υποφορείς, όμως στο κέντρο (των γειτονικών υποφορέων) είναι μηδενικά.
Έτσι, μπορούμε να κάνουμε δειγματοληψία στις κεντρικές τους συχνότητες και να πάρουμε
τα δεδομένα. Χρησιμοποιείται σε αρκετά πρότυπα 802.11.

39
5.3.3 MIMO

Ένας πομπός που χρησιμοποιεί την τεχνολογία MIMO (Multiple – Input Multiple – Output)
έχει πολλές κεραίες οι οποίες εκπέμπουν ταυτόχρονα διαφορετικές ροές δεδομένων στην ίδια
συχνότητα. Στον αέρα τα σήματα μπορούν να ταξιδέψουν μέσα από πολλές και ανεξάρτητες
διαδρομές (multipath propagation), επομένως, στην περίπτωση της MIMO όλα τα σήματα
θα φτάσουν στον προορισμό τους ανεξάρτητα και το καθένα από άλλη διαδρομή.
Χρησιμοποιείται σε δίκτυα όπως 4G, στο 802.11n και στο 802.11ac.

5.4 Πλαίσια

Τα πλαίσια που αποστέλλονται στο 802.11 μπορούν να είναι τριών κατηγοριών: τα πλαίσια
δεδομένων, τα πλαίσια ελέγχου και τα πλαίσια διαχείρισης.

Τα πλαίσια αποτελούνται από κεφαλίδες και οι πληροφορίες που μεταφέρουν

χρησιμοποιούνται από διάφορα επίπεδα, όπως είναι το υποεπίπεδο MAC ή το φυσικό. Κάθε
κεφαλίδα περιέχει πεδία και κάποια από αυτά τα πεδία έχουν υποπεδία. Και στις τρεις
κατηγορίες πλαισίων υπάρχουν τα πεδία: Έλεγχος πλαισίου, Διάρκεια, Ακολουθία ελέγχου
πλαισίου.

Στην εικόνα 6 φαίνεται η δομή ενός πλαισίου δεδομένων. Τα πλαίσια διαχείρισης έχουν μία
επιπλέον μορφή για το τμήμα των δεδομένων, ενώ τα πλαίσια ελέγχου έχουν ένα πεδίο
διεύθυνσης και τα τρία πεδία που αναφέρθηκαν νωρίτερα.

Εικόνα 6 – MAC frame

40
5.5 Επίπεδο Συνδέσμου Μετάδοσης Δεδομένων

Το Επίπεδο Συνδέσμου Μετάδοσης Δεδομένων, στο μοντέλο αναφοράς OSI, αποτελείται από
δύο υποεπίπεδα: το υποεπίπεδο MAC και το υποεπίπεδο LLC.

5.5.1 Υποεπίπεδο MAC

Για να μπορέσει ένας σταθμός να αρχίσει να στέλνει πακέτα, θα πρέπει πρώτα να αποκτήσει
πρόσβαση στο μέσο. Αυτό γίνεται στο Υποεπίπεδο Πρόσβασης στο Μέσο (MAC – Medium
Access Control). Το υποεπίπεδο MAC ορίζει το πότε θα στείλει ο κάθε σταθμός τα πλαίσια
που έχει για αποστολή ώστε να μην υπάρξουν συγκρούσεις. Επειδή είναι δύσκολο να
ανιχνευτούν στον αέρα οι συγκρούσεις, το 802.11 προσπαθεί να τις αποφύγει. Υποστηρίζονται
δύο καταστάσεις λειτουργίας: η Κατανεμημένη Λειτουργία Συντονισμού ή DCF
(Distributed Coordination Function) και η Σημειακή Λειτουργία Συντονισμού ή PCF
(Point Coordination Function).

5.5.1.1 DCF

Η DCF λέγεται αλλιώς και DFWMAC (Distributed Foundation Wireless MAC) και
λειτουργεί πάνω από το φυσικό επίπεδο. Το πρωτόκολλο που χρησιμοποιείται σε αυτή τη
λειτουργία είναι το CSMA με Αποφυγή Συγκρούσεων ή CSMA/CA (Carrier Sense
Multiple Access with Collision Avoidance). Είναι παρόμοιο με το CSMA/CD που
χρησιμοποιείται στο Ethernet και βασίζεται στο CSMA. Η DCF εφαρμόζεται σε ad hoc δίκτυα.

41
5.5.1.1.1 CSMA

Το CSMA είναι το πρωτόκολλο Πολλαπλής Πρόσβασης με Ανίχνευση Φέροντος Σήματος

(Carrier Sense Multiple Access) και χρησιμοποιείται τόσο στις ενσύρματες όσο και τις
ασύρματες επικοινωνίες. Λειτουργεί ως εξής: όταν ένας σταθμός έχει ένα πλαίσιο προς
αποστολή ελέγχει το μέσο μετάδοσης και αν αυτό είναι αδρανές (idle) τότε ξεκινάει την
εκπομπή, αλλιώς αναβάλλει προσωρινά τη μετάδοση.

Αν περιμένει μέχρις ότου τελειώσει η τρέχουσα μετάδοση και ξεκινήσει αμέσως μετά να
στέλνει το πακέτο του τότε η μέθοδος ονομάζεται 1 – επίμονο CSMA (1 – persistent CSMA),
ενώ αν συμβεί σύγκρουση περιμένει ένα τυχαίο χρονικό διάστημα και επαναλαμβάνει την ίδια
διαδικασία. Ονομάζεται έτσι γιατί οι σταθμοί στέλνουν με πιθανότητα p = 1 όταν το κανάλι
είναι αδρανές.

Υπάρχει όμως και η περίπτωση που όταν συμβαίνει ήδη κάποια άλλη μετάδοση να μην
ανιχνεύει συνεχώς το κανάλι ο σταθμός, αλλά να περιμένει ένα τυχαίο χρονικό διάστημα μέχρι
να προσπαθήσει ξανά. Η μέθοδος αυτή λέγεται μη – επίμονο CSMA (non – persistent
CSMA).

Η τρίτη περίπτωση είναι το p – επίμονο CSMA (p – persistent CSMA) και εφαρμόζεται σε

δίκτυα που χρησιμοποιούν slots. Αν το μέσο είναι ελεύθερο, όταν ο σταθμός έχει

πακέτο προς αποστολή, τότε το στέλνει με πιθανότητα p. Η 1 – p είναι η πιθανότητα να

αναβάλλει τη μετάδοση για το επόμενο slot. Αν συμβεί αυτό τότε η διαδικασία
επαναλαμβάνεται είτε μέχρι να μεταδοθεί το πακέτο είτε μέχρι το κανάλι καταστεί
απασχολημένο (busy). Στη δεύτερη περίπτωση συμπεριφέρεται σα να έγινε σύγκρουση,
δηλαδή περιμένει ένα τυχαίο χρονικό διάστημα και έπειτα ξεκινάει τη διαδικασία από την
αρχή. Αυτό το βήμα ακολουθείται πάντα όταν γίνεται σύγκρουση και στις τρεις μεθόδους.

Η μέθοδος O – persistent CSMA (order – persistent CSMA) χρησιμοποιεί προτεραιότητες.

42
5.5.1.1.2 Διαπλαισιακά διαστήματα

Το 802.11 χρησιμοποιεί ένα σύνολο από καθυστερήσεις που ονομάζονται διαπλαισιακά

διαστήματα (IFS – InterFrame Spaces). Το μικρότερο από αυτά τα διαστήματα είναι το
μικρό IFS, το SIFS (Short IFS), και χρησιμοποιείται για ενέργειες άμεσης απόκρισης όπως
είναι η μετάδοση ACK. Το PIFS (Point Coordination IFS) είναι το IFS σημειακής
συνάρτησης συντονισμού και χρησιμοποιείται από τα APs στην PCF mode. Το
κατανεμημένο IFS, το DIFS (Distributed IFS), χρησιμοποιείται από τους σταθμούς στη DCF
mode. Το διάστημα διαιτησίας AIFS (Arbitration IFS) χρησιμοποιείται όταν υπάρχουν
προτεραιότητες μεταξύ των πλαισίων (για παράδειγμα η φωνή έχει μεγαλύτερη προτεραιότητα
από τα δεδομένα). Το EIFS (Extended IFS) είναι το επεκτεταμένο IFS και το χρησιμοποιούν
οι σταθμοί για να αναβάλουν μία μετάδοση όταν δεν μπορούν να αποκωδικοποιήσουν μία
λήψη (λανθασμένο ή άγνωστο πλαίσιο). Ισχύει ότι: SIFS < PIFS < DIFS < EIFS.

5.5.1.1.3 CSMA/CA

Το πρωτόκολλο CSMA/CA είναι το CSMA με Αποφυγή Συγκρούσεων (CSMA with

Collision Avoidance). Χρησιμοποιείται από τα 802.11 δίκτυα επειδή δεν μπορούμε να
ανιχνεύσουμε τις συγκρούσεις στα ασύρματα δίκτυα και, γι’ αυτό, προσπαθούμε να τις
αποφεύγουμε.

Χρησιμοποιεί χρονικές σχισμές (slots) και μόνο στην αρχή τους μπορεί να ξεκινήσει η
μετάδοση των πλαισίων. Το μέγεθός τους εξαρτάται από το φυσικό επίπεδο και ισχύει: slot ≥
Tενεργού πομπού + Tαπασχολημένου μέσου + Tκαθυστέρησης μετάδοσης μεταξύ δύο σταθμών.

Η ανίχνευση του μέσου (Carrier Sensing – CS) γίνεται με δύο τρόπους: τη φυσική (Physical
CS) και την εικονική (Virtual CS). Η πρώτη παρέχεται από το PHY με την Clear Channel
Assessment (CCA), ενώ η δεύτερη στο υποεπίπεδο MAC με τη χρήση

Διανυσμάτων Εκχώρησης Δικτύου (NAV – Network Allocation Vector). Κάθε πλαίσιο που
αποστέλλεται έχει ένα πεδίο NAV το οποίο υποδηλώνει πόσος χρόνος θα χρειαστεί μέχρι την

43
ολοκλήρωση της μετάδοσης (αν το πλαίσιο είναι τμήμα μια μεγαλύτερης μετάδοσης τότε το
NAV υποδεικνύει το τέλος ολόκληρης της μετάδοσης) και έτσι οι υπόλοιποι γνωρίζουν ότι
μέχρι εκείνη τη χρονική στιγμή το δίκτυο θα είναι απασχολημένο.

Όταν ένας σταθμός θέλει να στείλει κάποιο πλαίσιο ακροάται το κανάλι και αν είναι ελεύθερο
για χρονικό διάστημα DIFS τότε ξεκινάει τη μετάδοση. Αν είναι απασχολημένο τότε το
παρακολουθεί μέχρι το τέλος της τρέχουσας εκπομπής. Αφού ολοκληρωθεί η μετάδοση τότε
ο σταθμός περιμένει για DIFS και αν το μέσο είναι ακόμα ελεύθερο περιμένει ένα τυχαίο
χρονικό διάστημα που το υπολογίζει με έναν εκθετικό αλγόριθμο οπισθοχώρησης
(Exponential Backoff), που ονομάζεται random backoff time. Αν και πάλι είναι ελεύθερο
τότε μπορεί να στείλει το πακέτο του. Αν όχι, τότε περιμένει και πάλι ένα τυχαίο χρονικό
διάστημα που το υπολογίζει όπως παραπάνω.

Από τη μεριά του ο παραλήπτης μόλις λάβει ένα πλαίσιο σωστά (δηλαδή να μην έχει
σφάλματα και να προορίζεται για αυτόν) περιμένει για ένα SIFS και έπειτα στέλνει την
επιβεβαίωση στον αποστολέα (Acknowledgement – ACK). Επειδή το SIFS είναι το
μικρότερο από όλα τα διαπλαισιακά διαστήματα, είναι εξασφαλισμένο ότι ο σταθμός –
παραλήπτης θα μπορέσει να έχει πρώτος πρόσβαση στο μέσο.

Εάν κατά τη διάρκεια της ανταλλαγής πακέτων μεταξύ δύο σταθμών θελήσουν οι γείτονες
σταθμοί τους να στείλουν, είτε σε κάποιον από αυτούς τους δύο είτε σε άλλον, θα πρέπει να
περιμένουν για όσο χρόνο δηλώνεται στο NAV μέχρι να προσπαθήσουν να στείλουν τα
πλαίσιά τους.

Εικόνα 7 - CSMA/CA

44
5.5.1.1.4 Μηχανισμός RTS/CTS

Πρόβλημα Κρυφού – Εκτεθειμένου τερματικού

Οι εμβέλειες μετάδοσης των σταθμών μέσα σε ένα δίκτυο μπορεί να είναι διαφορετικές.
Εξαιτίας αυτού προκύπτουν δύο προβλήματα: το πρόβλημα του κρυφού τερματικού (hidden
terminal problem) και το πρόβλημα του εκτεθειμένου τερματικού (exposed terminal
problem).

Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα οι σταθμοί A και C μπορούν να επικοινωνούν μεταξύ
τους όπως επίσης και ο Β με τον C, όχι όμως και ο A με τον B. Επομένως, αν επιχειρήσουν οι
A, B να στείλουν ταυτόχρονα στον C θα δημιουργηθεί παρεμβολή αφού κανένας απ’ τους δύο
δε θα ανιχνεύσει την άλλη μετάδοση (κρυφό τερματικό). Αν όμως ο C θελήσει να στείλει στον
B, κατά τη διάρκεια που ο A στέλνει σε έναν άλλον σταθμό (πχ. D) που είναι εκτός εμβέλειας
των C, B τότε ο C θα ανιχνεύσει μία μετάδοση και θα αναβάλλει τη δική του. Αυτή η μετάδοση
βέβαια θα μπορούσε να είχε γίνει αφού τα σήματα στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν
παρεμβάλλονται (εκτεθειμένο τερματικό).

Εικόνα 8 - Πρόβλημα κρυφού και εκτεθειμένου τερματικού

45
RTS/CTS

Αυτά τα δύο προβλήματα λύνονται με το μηχανισμό RTS/CTS. Όταν ένας σταθμός έχει ένα
πακέτο προς μετάδοση εκπέμπει ένα RTS frame (Request To Send – Αίτηση Αποστολής)
σε όλους τους γείτονές του. Σε αυτό το πλαίσιο αναφέρονται ο προορισμός του πακέτου και η
χρονική διάρκεια της μετάδοσης (duration) που απομένει (δηλαδή SIFS + CTS + SIFS +
DATA + SIFS + ACK). Οι υπόλοιποι σταθμοί, εκτός του προορισμού, καταλαβαίνουν ότι θα
υπάρξει κάποια μετάδοση και θέτουν το NAV τους σύμφωνα με το πεδίο duration του RTS. Ο
σταθμός – προορισμός του πακέτου απαντά με ένα CTS frame (Clear To Send – Έγκριση
Αποστολής), αφού πρώτα περιμένει για SIFS, το οποίο λαμβάνεται από όλους τους γείτονές
του. Οι γείτονες σταθμοί, εκτός του αποστολέα, καταλαβαίνουν ότι υπάρχει κάποια μετάδοση
και θέτουν το NAV τους σύμφωνα με το πεδίο duration του CTS. Μόλις ο αποστολέας λάβει
το CTS ξεκινάει την αποστολή των δεδομένων (αφού πρώτα περιμένει για SIFS). Με αυτόν
τον τρόπο εξασφαλίζεται ότι όλοι οι γείτονες και των δύο σταθμών θα γνωρίζουν ότι υπάρχει
κάποια μετάδοση και αν αυτή η μετάδοση μπορεί να επηρεάσει τη δική τους.

Στην περίπτωση του κρυφού τερματικού, αν ο C θέλει να στείλει στον A, θα στείλει πρώτα
ένα RTS το οποίο θα λάβει και ο B και, έτσι, ο B θα καταλάβει ότι πρέπει να περιμένει και να
μην επιχειρήσει να στείλει κι αυτός στον C. Στην περίπτωση του εκτεθειμένου τερματικού,
από τα RTS και CTS που θα σταλθούν, θα καταλάβει ο C ότι η μετάδοση (A – D) δε θα
επηρεάσει τη δική του προς τον B.

Ο μηχανισμός RTS/CTS είναι προαιρετικός και στην πραγματικότητα δε χρησιμοποιείται

συχνά. Στην περίπτωση, για παράδειγμα, που ο αριθμός των κόμβων είναι μικρός, είναι πιθανό
η ανταλλαγή των RTS και CTS μπορεί να επιφέρει επιπλέον φόρτο, καθώς ο αλγόριθμος
CSMA/CA βοηθά αρκετά από μόνος του στην αποφυγή συγκρούσεων.

5.5.1.1.5 Exponential Backoff

Ο Εκθετικός Αλγόριθμος Οπισθοχώρησης (Exponential Backoff) χρησιμοποιείται σε

πολλά πρωτόκολλα επικοινωνίας, όπως είναι το Wi – Fi (CSMA/CA) και το Ethernet
(CSMA/CD), για την αντιμετώπιση και την αποφυγή συγκρούσεων.

46
Γενικότερα, ο δυαδικός εκθετικός αλγόριθμος οπισθοχώρησης ισχύει για i αριθμό
προσπαθειών εκπομπής του πακέτου (CSMA/CA) ή για c αριθμό συγκρούσεων (CSMA/CD).
Κάθε φορά που πρέπει ένας σταθμός να μεταδώσει ξανά το πακέτο του, υπολογίζει ένα τυχαίο
αριθμό μεταξύ του 0 και του 2i – 1 (ή 2c – 1), ο οποίος αντιπροσωπεύει τον αριθμό των slots
που θα περιμένει να αναμεταδώσει το πακέτο, δηλαδή random backoff time = [(2i – 1) * rand]
* slot_time.

Συγκεκριμένα, στο 802.11 χρησιμοποιείται ο τύπος: random backoff time = [(2i+2 – 1) * rand]
* slot_time, δηλαδή, για i = 1 (την πρώτη φορά που θα ξαναπροσπαθήσει ο σταθμός) ο αριθμός
των slots θα είναι μεταξύ του 0 και του 31. Αυτός ο αριθμός πολλές φορές αναφέρεται και ως
παράθυρο υπαναχώρησης ή παράθυρο ανταγωνισμού (Contention Window – CW). Όπως
προκύπτει από τον παραπάνω τύπο το CWmin για το 802.11 είναι το 31, ενώ το CWmax ορίζεται
ως το 1023 (πάνω από 5 αναμεταδόσεις). Όταν το παράθυρο ανταγωνισμού φτάσει στο CWmax
τότε το i παίρνει πάλι την τιμή 1. Αν γίνουν αρκετές ανεπιτυχείς προσπάθειες μετάδοσης για
ένα πλαίσιο, τότε αυτό απορρίπτεται.

Όταν ο σταθμός προσπαθεί να μεταδώσει ξανά ένα πακέτο, υπολογίζει με τον παραπάνω τρόπο
τον αριθμό των slots υποχώρησης. Στη συνέχεια καταμετρά τα slots και όταν αυτά είναι
αδρανή μειώνει το μετρητή, ενώ όταν ξεκινάει μία άλλη μετάδοση σταματά να μετρά μέχρι
να ολοκληρωθεί τρέχουσα εκπομπή. Το πακέτο στέλνεται όταν ο μετρητής υπαναχώρησης
γίνει 0.

5.5.1.2 PCF

Η Σημειακή Λειτουργία Συντονισμού είναι δομημένη πάνω από την DCF. Είναι προαιρετική
μέθοδος πρόσβασης και εφαρμόζεται μόνο σε δίκτυα υποδομής. Υποστηρίζει την ισόχρονη
και άνευ ανταγωνισμού κυκλοφορία. Ένας σταθμός αναλαμβάνει το ρόλο του σημειακού
συντονιστή (Point Coordinator – PC) και αυτός ο σταθμός είναι το AP.

47
 Εικόνα 9 - PCF

Σε αυτή τη λειτουργία χρησιμοποιούνται υπερπλαίσια (superframes). Αυτά χωρίζονται σε

δύο τμήματα: το τμήμα άνευ ανταγωνισμού (Contention Free Period – CFP) και την
περίοδο με ανταγωνισμό (Contention Period – CP). Πρώτη είναι η CFP και έπειτα είναι η
CP. Στην αρχή κάθε superframe ο PC περιμένει για PIFS και αν το μέσο είναι ελεύθερο στέλνει
ένα πλαίσιο σηματοδοσίας (beacon frame) στους άλλους σταθμούς, που περιέχει
παραμέτρους του δικτύου. Το beacon frame μπορεί να διαρκέσει έως από 100 έως 1000 ms.
Το γεγονός πως χρησιμοποιείται το διάστημα PIFS εξασφαλίζει πως ο PC θα έχει πρώτος
πρόσβαση το μέσο. Η πρώτη παράμετρος που περιέχει το beacon frame είναι η CFP_Rate
(Contention Free Period Repetition Interval) και καθορίζει το διάστημα επανάληψης της
CFP, δηλαδή το μήκος του superframe. Η δεύτερη είναι η CFP_Max_Duration και είναι η
μέγιστη διάρκεια της CFP. Η μέγιστη τιμή που μπορεί να πάρει δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη
από το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την αποστολή των πακέτων στη λειτουργία DCF.
Όταν ένας σταθμός λαμβάνει το beacon frame και, άρα, γνωρίζει τις παραμέτρους, λέγεται ότι
είναι ενήμερος της περιόδου CFP. Αν η CFP τελειώσει πριν από το χρόνο που ορίζεται στη
CFP_Max_Duration και τότε ο CP στέλνει CF – END για να ενημερώσει τους σταθμούς. Εάν,
από την άλλη, στο τέλος του superframe το μέσο είναι απασχολημένο, τότε ο PC περιμένει να
τελειώσει η τρέχουσα μετάδοση ώστε να μπορέσει να το χρησιμοποιήσει για να στείλει το
επόμενο beacon frame, ενώ το επόμενο superframe θα έχει μικρότερο μέγεθος.

Ο PC εκχωρεί δικαίωμα μετάδοσης σε ένα σταθμό στέλνοντάς του ένα πλαίσιο CF – POLL.
Από τη μεριά του ο σταθμός θα απαντήσει με ένα CF – ACK, αφού πρώτα περιμένει για SIFS
και εάν δεν έχει δεδομένα προς αποστολή, προκειμένου να επιβεβαιώσει την παραλαβή του

48
CF – POLL. Οι χρήστες που είναι για πολλές συνεχόμενες CP ανενεργοί απομακρύνονται από
τον κύκλο βολιδοσκόπησης (poll cycle) και εισέρχονται ξανά στην αρχή της επόμενης CFP.
Αν ο σταθμός έχει δεδομένα προς αποστολή στον PC θα του απαντήσει με τα πακέτα: CF –
ACK + DATA (ύστερα από διάστημα SIFS). Εδώ ο PC θα απαντήσει στο σταθμό είτε με
DATA + CF – ACK + CF – POLL είτε με CF – ACK + CF – POLL. Και στις δύο
περιπτώσεις το CF – ACK επιβεβαιώνει την παραλαβή του DATA από τον PC, ενώ το CF –
POLL στέλνεται στον επόμενο σταθμό. Από την άλλη, αν ο σταθμός έχει δεδομένα προς
αποστολή αλλά σε κάποιον άλλον STA και όχι στον PC τότε με την παραλαβή του CF – POLL
αποστέλλει το DATA στον σταθμό – προορισμό και αυτός με τη σειρά του απαντάει με ACK
με τον τρόπο που γίνεται και στην DCF. Ο PC περιμένει για PIFS, μετά τη λήψη του ACK και
μετά στέλνει CF – POLL στον επόμενο σταθμό. Ο συνδυασμός των μηχανισμών polling και
μετάδοσης δεδομένων (piggybacking) μειώνει τη συνολική επιβάρυνση και αυξάνει την
απόδοση της CFP.

Υπάρχει όμως και η περίπτωση μέσα σε ένα δίκτυο να μην υποστηρίζεται η PCF λειτουργία
από όλους τους σταθμούς, παρά μόνο η DCF και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να
έχουν πρόσβαση στο μέσο αυτοί οι σταθμοί. Γι’ αυτό, μετά την CFP ακολουθεί η Contention
Period – CP, όπου ο PC είναι ανενεργός και οι σταθμοί λειτουργούν όπως στην DCF.

5.5.1.3 Τεμαχισμός

Αν τα πακέτα προς εκπομπή είναι μεγαλύτερα από το όριο τεμαχισμού (fragmentation

threshold) τεμαχίζονται σε πολλά πακέτα που ονομάζονται fragments και το μέγεθός τους
είναι ίσο με αυτό το όριο. Τα πακέτα στέλνονται διαδοχικά από τον πομπό και έχουν έναν
αριθμό που προσδιορίζει τη θέση τους, έτσι ώστε όταν ο προορισμός έχει όλα τα fragments να
ξέρει ποια είναι η σωστή σειρά τους. Μόλις ο παραλήπτης λάβει ένα fragment στέλνει ένα
ACK στον αποστολέα, ο οποίος με τη σειρά του περιμένει για SIFS και στέλνει το επόμενο.
Έτσι, εξασφαλίζεται πως ο αποστολέας θα καταλάβει το κανάλι μέχρι να σταλθούν όλα τα
fragments. Αυτός ο μηχανισμός χρησιμοποιείται για να αυξηθεί η αξιοπιστία της μετάδοσης
και μόνο σε unicast εκπομπές.

49
5.5.2 Υποεπίπεδο LLC

Το υποεπίπεδο Logical Link Control (LLC) είναι το ανώτερο επίπεδο στο επίπεδο συνδέσμου
μετάδοσης δεδομένων. Παρέχει στο υπηρεσίες στο αμέσως ανώτερό του που είναι αυτό του
δικτύου, ενώ προωθεί τα πακέτα στο υποεπίπεδο MAC. Σχετίζεται με τον έλεγχο ροής, λαθών
και δεδομένων.

5.6 Ασφάλεια

Επειδή τα ασύρματα δίκτυα είναι δίκτυα εκπομπής, που σημαίνει ότι τα πακέτα που στέλνονται
μπορούν να ληφθούν ακόμη και από σταθμούς που δεν πρέπει, έχουν δημιουργηθεί διάφοροι
τρόποι προστασίας όπως είναι η πιστοποίηση και η κρυπτογράφηση. Για να συνδεθεί ένας
καινούριος κόμβος σε κάποιο WLAN χρειάζεται κωδικός πρόσβασης και σε κάποιες
περιπτώσεις και username. Σπάνια βέβαια δεν χρειάζεται τίποτα από τα παραπάνω και το
δίκτυο είναι ελεύθερο.

Οι διαδικασίες πιστοποίησης (authentication) χρησιμοποιούνται μεταξύ δύο σταθμών (είτε

απλούς σταθμούς είτε ένας σταθμός και ένα σημείο πρόσβασης) που θέλουν να
επικοινωνήσουν. Η πρώτη είναι η Πιστοποίηση Ανοικτού Συστήματος (Open System
Authentication) που είναι ένας μηχανισμός διπλών χειραψιών και χρησιμοποιείται όταν δεν
απαιτείται υψηλό επίπεδο ασφαλείας. Η δεύτερη είναι η Πιστοποίηση Κοινόχρηστου
Κλειδιού (Shared Key Authentication) που είναι ένας μηχανισμός τετραπλών χειραψιών και
χρησιμοποιεί τον αλγόριθμο WEP.

Τα πακέτα που στέλνονται στο δίκτυο είναι κρυπτογραφημένα για να μην μπορούν να
διαβαστούν από τρίτους. Μία μέθοδος κρυπτογράφησης που δημιουργήθηκε αρχικά ήταν η
WEP (Wired Equivalent Privacy) το 1997. Η ιδέα ήταν η προστασία να είναι ισοδύναμη με
αυτή των ενσύρματων δικτύων και χρησιμοποιεί κλειδιά είτε των 64 – bit είτε των 128 – bit.
Επειδή αυτή η μέθοδος είχε αδυναμίες αντικαταστάθηκε από την WPA (Wi – Fi Protected
Access), στο 802.11i το 2003, η οποία βασίζεται στο Προηγμένο Πρότυπο Κρυπτογράφησης
(Advanced Encryption Standard – AES). Η WPA χρησιμοποιεί κλειδιά των 128 – bit και
κάθε πακέτο έχει το δικό του ξεχωριστό κλειδί (TKIP – Temporal Key Integrity Protocol).

50
Γίνεται επίσης και έλεγχος ως προς την ακεραιότητα του πακέτου έτσι ώστε να αποτρέψει
κάποιον από το να αλλάξει τα δεδομένα. Από το 2004 άρχισε να χρησιμοποιείται η WPA2
(Wi – Fi Protected Access II). Υπάρχουν 3 εκδόσεις WPA: η WPA – Personal (WPA – PSK)
που χρησιμοποιείται στα σπίτια, η WPA – Enterprise (WPA – 802.11X) και η Wi – Fi
Protected Setup (WPS), που συνήθως χρησιμοποιούνται σε μεγάλες εταιρίες ή πανεπιστήμια.

5.7 Ενέργεια

Οι κόμβοι στα ασύρματα δίκτυα τις περισσότερες φορές είναι κινητοί και έχουν μπαταρία κάτι
που σημαίνει πως η ενέργεια που έχουν δεν είναι απεριόριστη (πχ. κινητά τηλέφωνα, tablets,
laptops). Το 802.11 επιτρέπει τις συσκευές να μπαίνουν σε κατάσταση εξοικονόμησης
ενέργειας (power save mode) ή σε sleep mode έτσι ώστε να μην καταναλώνουν άσκοπα
ενέργεια. Συνήθως τα πακέτα που προορίζονται για αυτούς αποθηκεύονται προσωρινά στο
access point μέχρι να μπορέσει ο σταθμός να τα παραλάβει.

5.8 Εκδόσεις 802.11

Έχουν βγει ήδη αρκετές εκδόσεις του 802.11 καθεμία από τις οποίες εξυπηρετεί
συγκεκριμένους σκοπούς. Συνήθως διαφέρουν στα πρωτόκολλα που χρησιμοποιούν και σε
χαρακτηριστικά του φυσικού επιπέδου (PHY) και γι’ αυτό η συσκευή που είναι το σημείο
πρόσβασης δεν είναι ίδια για όλες τις εκδόσεις. Οι 802.11b, 802.11g και 802.11n είναι
εμπορικές εκδόσεις που τις χρησιμοποιούμε και στα σπίτια μας. Σημαντικές είναι οι 802.11 –
1997, 802.11 – 2007, 802.11 – 2012 και 802.11 – 2016. Η 802.11e είναι μία έκδοση που
κυκλοφόρησε το 2005 και δίνει έμφαση στην ποιότητα των υπηρεσιών (QoS), ενώ η 802.11i
έχει βελτιώσεις ως προς την ασφάλεια. Το 802.11ad λειτουργεί στα 60 GHz. Ο πίνακας που
ακολουθεί περιέχει διάφορες εκδόσεις του 802.11.

51
 Όνομα PHY Datarate Χρονολογία

υπέρυθρη
802.11 ακτινοβολία ή 2.4 1 και 2 Mbps 1997
GHz

802.11b 2.4 GHz 11 Mbps 1999

802.11a 5 GHz 54 Mbps 1999

802.11g 2.4 GHz 54 Mbps 2003

802.11e 5 GHz 54 Mbps 2007

802.11n ή Wi – Fi
2.4 ή 5 GHz μέχρι 600 Mbps 2009
4

802.11ad ή WiGig 60 GHz 6.7 Gbps 2012

802.11ac ή Wi – Fi
2.4 ή 5 GHz μέχρι 568.9 Mbps 2013
5

26.7 έως 568.9

802.11af 54 – 790 MHz 2014
Mbps

802.11ah ή Wi –
900 MHz 347 Mbps 2016
Fi HaLow

802.11ay 60 GHz 20 Gbps 2019

802.11ax ή Wi –
2.4 ή 5 GHz 10.53 Gbps 2018
Fi 6

52
6. ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ

53
 ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ

6.1 Προσομοίωση

Προσομοίωση (simulation) είναι η αναπαράσταση ενός πραγματικού ή αφηρημένου

συστήματος με ένα μοντέλο.

Χωρίζεται σε τρεις κατηγορίες: την προσομοίωση διακριτών γεγονότων, την προσομοίωση

συνεχών διεργασιών και η three – phased. Στην προσομοίωση διακριτών γεγονότων
(Discrete Event Simulation – DES) η κατάσταση του συστήματος αλλάζει όταν συμβεί ένα
γεγονός. Στην προσομοίωση συνεχών διεργασιών (continuous simulation) η κατάσταση του
συστήματος μεταβάλλεται συνεχώς με τον χρόνο και χρησιμοποιούνται διαφορικές εξισώσεις.
Η three – phased simulation χωρίζεται σε τρεις περιόδους. Κατά την πρώτη φάση τα
γεγονότα εκτελούνται βάσει της χρονολογικής τους σειράς. Τα γεγονότα της δεύτερης φάσης
ονομάζονται B – events και τα γεγονότα της τρίτης C – events.

Μερικά από τα στοιχεία που χρειάζονται για μία προσομοίωση είναι το ρολόι (clock), τα
γεγονότα (event list) και τα αποτελέσματα (statistics).

Για να μελετήσουμε ένα δίκτυο υπολογιστών και τη συμπεριφορά του χρησιμοποιούμε τους
προσομοιωτές (simulators) δικτύων υπολογιστών, που είναι λογισμικά με τα οποία μπορούμε
να μοντελοποιήσουμε ένα δίκτυο με τη χρήση σταθμών, συνδέσμων, δρομολογητών,
πρωτόκολλων κτλ. Τα αποτελέσματα της προσομοίωσης μας οδηγούν σε συμπεράσματα για
το δίκτυο.

54
6.2 OPNET – RIVERBED MODELER

Το OPNET (Optimized Network Engineering Tool) είναι ένα πρόγραμμα προσομοίωσης

δικτύων. Δημιουργήθηκε το 1986 και από το 2012 ονομάζεται Riverbed Modeler.

Το περιβάλλον του είναι γραφικό και μπορεί κανείς εύκολα να δημιουργήσει ένα δίκτυο
χρησιμοποιώντας την ποικιλία που παρέχει από δικτυακά στοιχεία. Μερικά τέτοια στοιχεία
είναι οι servers, routers, switches, hubs, σταθμοί (όπως PCs ή κινητά τηλέφωνα) και συνδέσεις
(όπως ethernet). Στην κανονική έκδοσή του υπάρχουν τέσσερις editors: ο Project Editor, ο
Node Editor, ο Process Editor και ο Parameter Editor και δίνεται επίσης η δυνατότητα
τροποποίησης ή προσθήκης ενός νέου στοιχείου γραμμένο στη γλώσσα C++. Τέλος, μπορούμε
να επιλέξουμε ποια στατιστικά στοιχεία θα εμφανιστούν μετά την εκτέλεση της
προσομοίωσης.

Το Riverbed Modeler Academic Edition (OPNET IT Guru Academic Edition) είναι η

ακαδημαϊκή έκδοση που χρησιμοποιείται από τα πανεπιστήμια σε μαθήματα και εργαστήρια
δικτύων, έχει όμως περιορισμένες δυνατότητες σε σχέση με το Riverbed Modeler.

6.3 Δημιουργία Project

Για να δημιουργήσουμε ένα νέο project στην έκδοση Riverbed Modeler Academic Edition
17.5 επιλέγουμε από το menu: File → New… → Project → OK. Θα εμφανιστεί το παράθυρο
της επόμενης εικόνας.

55
Στο επόμενο παράθυρο θα φτιάξουμε το πρώτο σενάριο: Create empty scenario → Next →
Office (Use metric units) → Next.

→ Finish.

56
Έπειτα από τα παραπάνω βήματα θα δημιουργήσουμε ένα δίκτυο με 11 σταθμούς, ο ένας από
τους οποίους λειτουργεί και ως Access Point. Για την μεταξύ τους επικοινωνία χρησιμοποιούν
το πρωτόκολλο 802.11. Στην Object Palette βρίσκουμε τους σταθμούς και γενικά όλα τα
στοιχεία που χρειαζόμαστε για τη δημιουργία ενός δικτύου. Από το menu: Topology → Open
Object Palette.

57
Η επόμενη εικόνα δείχνει την τοπολογία του WLAN:

Επιλέγουμε όλους τους σταθμούς: δεξί κλικ (σε έναν από αυτούς) → Edit Attributes →
Traffic Generation Parameters → Start Time → Distribution name: poisson/Mean
outcome: 10 → OK → Apply to selected objects → OK.

Επιλέγουμε όλους τους σταθμούς: δεξί κλικ (σε έναν από αυτούς) → Edit Attributes →
Wireless LAN → Wireless LAN Parameters → Fragmentation Threshold (bytes): 1024
→ Large Packet Processing: Fragment → Apply to selected objects → OK.

Στον node με το όνομα AP: δεξί κλικ → Edit Attributes → Wireless LAN → Wireless LAN
Parameters → Access Point Functionality → Enabled → OK. Με αυτόν τον τρόπο αυτός
ο σταθμός έγινε το access point του δικτύου.

58
Από το μενού Protocols: Protocols → Wireless LAN → Configure PHY and Data Rate…

Το WLAN είναι έτοιμο. Πριν προχωρήσουμε στην προσομοίωση θα πρέπει να επιλέξουμε τα

αποτελέσματα που θέλουμε να υπολογιστούν και να εμφανιστούν μετά το τέλος της. DES →
Choose Individual Statistics…

59
Για να τρέξουμε την προσομοίωση επιλέγουμε από το μενού: DES → Configure/Run
Discrete Event Simulation…, και επιλέγουμε πόσο χρόνο θέλουμε.

Για να δούμε τα αποτελέσματα από το μενού: DES → Results → View Results…

Μπορούμε μέσα στο ίδιο Project να έχουμε πολλά σενάρια. Για να δημιουργήσουμε ένα νέο
σενάριο: Scenarios → New Scenario… . Εάν κάνουμε κάποια μικρή αλλαγή στο WLAN (πχ.
να θέλουμε να αλλάξουμε μόνο το ρυθμό μετάδοσης): Scenarios → Duplicate Scenario… ,
από όπου θα δημιουργηθεί ξανά το ίδιο δίκτυο.

Μπορούμε να ορίσουμε το traffic και τι είδους δεδομένα θα στέλνονται με τα στοιχεία:

Application Config και Profile Config. Δίνουν τη δυνατότητα χρήσης εφαρμογών όπως είναι
τα E-mails (Light/Heavy) ή FTP (Light/Heavy).

60
6.4 Ασκήσεις

6.4.1 Άσκηση – 1

Για την Άσκηση – 1 θα χρησιμοποιηθεί το δίκτυο που δημιουργήσαμε στο προηγούμενο

παράδειγμα. Σκοπός αυτής της άσκησης είναι να μελετηθεί το 802.11n και οι αλλαγές που
παρουσιάζει στο PHY.

Το 802.11n χρησιμοποιεί τα κανάλια των 2.4 GHz και των 5 GHz, κάθε ένα από τα οποία έχει
εύρος 20 MHz. Τα κανάλια στα 5 GHz είναι περισσότερα και λιγότερο συνωστισμένα. Επίσης,
τα κανάλια στα 2.4 GHz χρησιμοποιούνται και από άλλες εφαρμογές (π.χ. Bluetooth), κάτι
που μπορεί να δημιουργήσει παρεμβολές. Για τους παραπάνω λόγους τα 5 GHz μπορούν να
προσφέρουν υψηλότερες ταχύτητες. Στα 5 GHz υπάρχει ακόμη η δυνατότητα να
χρησιμοποιηθούν κανάλια εύρους 40 MHz, δηλαδή ενώνονται δύο κανάλια των 20 MHz. Μία
άλλη μέθοδος αύξησης του throughput είναι η πολύπλεξη MIMO. Με αυτή τη μέθοδο μπορούν

61
επαναχρησιμοποιηθούν τα κανάλια από τις κεραίες χωρίς να επηρεάζονται επειδή βρίσκονται
σε διαφορετικές εμβέλειες.

Δημιουργήσαμε 6 σενάρια: για ένα stream, για δύο στα 20 και 40 MHz, όπως επίσης να
χρησιμοποιεί το access point 4 και οι υπόλοιποι σταθμοί από 2, πάλι για 20 και 40 MHz.

Technology: 802.11n 5.0 GHz

Data Rate: 19.5 Mbps (base)/180 Mbps (max)

Fragmentation Threshold: 2304 bytes

Large Packet Processing: Fragment

Greenfield: enabled

Τα αποτελέσματα:

62
Στην πρώτη περίπτωση με το ένα stream είναι σα να έχουμε μία μόνο κεραία. Τα κανάλια
εύρους 40 MHz έχουν πολύ μικρότερες καθυστερήσεις.

Παρατηρείται ότι όσα περισσότερα spatial streams έχουμε στα 40 MHz τόσο περισσότερο
μειώνεται του throughput. Αυτό συμβαίνει γιατί για περισσότερα streams χρειάζονται και
περισσότερα κανάλια, και ήδη αυτά των 40 MHz είναι λιγότερα σε σχέση με τα 20 MHz.

6.4.2 Άσκηση – 2

Με βάση τα προηγούμενα αποτελέσματα θα χρησιμοποιηθεί το σενάριο που αφορά τα 4

streams στο access point και τα 2 στους υπόλοιπους σταθμούς, για κανάλια 20 MHZ. Εδώ θα
μελετηθεί το MAC layer και ο όρος Frame Aggregation που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στο
802.11n.

63
MSDU

Η μονάδα δεδομένων στο υποεπίπεδο LLC.

MPDU

Ένα MPDU (MAC Protocol Data Unit) είναι η μονάδα δεδομένων προς αποστολή στο
πρωτόκολλο MAC. Μπορεί να περιέχει ένα ή περισσότερα MSDUs.

Frame Aggregation

Το 802.11n επιτρέπει την ένωση πολλών πλαισίων, σε ένα μεγάλο έτσι ώστε να μεταδοθούν
όλα μαζί σαν ένα μοναδικό. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται Frame Aggregation και έχει ως
αποτέλεσμα υψηλότερο throughput. Υπάρχουν δύο τύποι: Aggregate MAC Service Data Unit
(A – MSDU) και Aggregate MAC Protocol Data Unit (A – MPDU).

A – MSDU

Πολλά MSDUs μπορούν να ενωθούν σε ένα MPDU και αυτή η διαδικασία λέγεται A – MSDU.
Αν κάποιο από αυτά τα MSDUs μεταδοθεί με σφάλμα πρέπει να γίνει ξανά ολόκληρη η
μετάδοση τους.

A – MPDU

Πολλά MPDUs για τον ίδιο παραλήπτη, που το καθένα από αυτά μπορεί να περιέχει μόνο ένα
MSDU, ενώνονται σε ένα με το ίδιο PHY header και αυτό το πακέτο ονομάζεται PSDU
(Physical layer Service Data Unit).

64
 Εικόνα 10 - A-MPDU

Two Level Aggregation

Αυτή διαδικασία λειτουργεί όπως η A – MPDU με τη διαφορά ότι τα MPDUs μπορούν να

περιέχουν πολλά MSDUs.

Block acknowledgement

Σε μία unicast εκπομπή υπάρχει η δυνατότητα να στέλνονται πολλά πλαίσια με τη σειρά. Με

τη χρήση του Block Acknowledgement (BA) ο παραλήπτης αυτών των πακέτων στέλνει μόνο
ένα ACK frame στον αποστολέα τους, το οποίο περιέχει ένα πίνακα που δείχνει ποια έχουν
παραδοθεί σωστά και ποια όχι. Αυτή η έννοια εμφανίστηκε πρώτη φορά στο 802.11e ως
προαιρετική, στο 802.11n όμως είναι ένας υποχρεωτικός μηχανισμός. Για να χρησιμοποιηθεί
μεταξύ δύο σταθμών ο αποστολέας των πλαισίων στέλνει ένα ADDBA request στον
παραλήπτη τους, και αυτός απαντά με ADDBA response. Τερματίζεται με DELBA.

65
Εικόνα 11 - Two level aggregation

66
Τα αποτελέσματα:

Για το συγκεκριμένο σενάριο η A – MSDU φαίνεται να έχει καλύτερη απόδοση με βάση τα

παραπάνω.

6.4.3 Άσκηση – 3

Για την Άσκηση – 3 διπλασιάσαμε τον αριθμό των σταθμών και χρησιμοποιήσαμε το σενάριο
με τα 4 streams στο access point και τα 2 στους υπόλοιπους σταθμούς, για κανάλια 20 MHZ,
όπως επίσης και το σενάριο με το ένα stream για τα ίδια κανάλια.

67
Το WLAN:

Τα αποτελέσματα:

68
Όταν αυξάνεται ο αριθμός των σταθμών αυξάνεται και το throughput γιατί υπάρχουν
περισσότερα δεδομένα προς αποστολή. Παρατηρείται πως στην περίπτωση με τα περισσότερα
spatial streams η αύξηση στο throughput είναι ακόμα μεγαλύτερη για αυτά τα κανάλια και η
καθυστέρηση μικρότερη, άρα η χρήση της MIMO είχε θετική επίδραση στην απόδοση του
δικτύου.

69
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΑΝΑΦΟΡΕΣ

70
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

1. ΑΣΥΡΜΑΤΑ ΔΙΚΤΥΑ, P. Nicopolitidis, M. S. Obaidat, G. I. Papadimitriou, A. S.

Pomportsis
2. ΔΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ, Andrew S, Tanenbaum, David J. Wetherall
3. Τεχνολογία Επικοινωνιών, Mark Sanders
 ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Carrier-
sense_multiple_access_with_collision_avoidance
2. https://software.intel.com/en-us/articles/mac-80211-point-coordinator-function
3. https://en.wikipedia.org/wiki/Exposed_node_problem
4. https://el.wikipedia.org/wiki/IEEE_802.11
5. https://el.wiktionary.org/wiki/%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%83%CE%BF%CE
%BC%CE%BF%CE%AF%CF%89%CF%83%CE%B7
6. https://en.wikipedia.org/wiki/Network_simulation
7. https://www2.dmst.aueb.gr/dds/intro.pascal/appl/simul.htm
8. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B3%CF
%89%CE%B3%CE%AE_%CE%BA%CF%85%CE%BA%CE%BB%CF%8E%CE%
BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82
9. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B3%CF
%89%CE%B3%CE%AE_%CF%80%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%84%CE%
BF%CF%85
10. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%85%CF%80%CE
%BB%CE%B5%CE%BE%CE%AF%CE%B1
11. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%AD%C
E%BB%CE%BF_%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%86%CE%BF%CF%81%CE
%AC%CF%82_OSI
12. https://el.wikipedia.org/wiki/UDP
13. https://en.wikipedia.org/wiki/Li-Fi
14. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%81%CF%85%CE%BA%CF%84%CF
%89%CF%81%CE%AF%CE%B1
15. https://mrncciew.com/2013/04/11/a-mpdu-a-msdu/
16. https://mrncciew.com/2014/11/01/cwap-802-11-block-ack/
17. https://www.researchgate.net/figure/The-generation-of-an-A-MPDU-frame-in-two-
level-aggregation_fig1_319109429
18. https://flylib.com/books/en/4.215.1.104/1/
19. http://support.huawei.com/hedex/pages/EDOC1000116356AEG0309K/06/EDOC100
0116356AEG0309K/06/resources/dc/dc_fd_wlan_basic_0005.html
72
20. https://mrncciew.com/2014/11/01/cwap-802-11-data-frame-aggregation/
21. https://www.networkworld.com/article/3238664/wi-fi/80211-wi-fi-standards-and-
speeds-explained.html

73