u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 1

QÀ^•^Õq J#∞„QÆÇ≤ÏOz#
u~°∞áêÊ"≥·
\©HÍ – `å`«Ê~°º – qâıëêÅ`À
\©HÍ `å`«Ê~°º ~°K«~Ú`« :
_®II N=∂<£ D.U. tOQÆ~åKå~°∞ºÅ∞

„ѨHÍâ◊‰õΩÅ∞
2 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 3

u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ, `å`«Ê~°º qâıëêÅ`À u~°∞áêÊ"≥· J=`åiHõ

\©HÍ `å`«Ê~°º ~°K«~Ú`« : _®II N=∂<£ D.U. tOQÆ~åKå~°∞ºÅ∞ `«q∞à◊ÉÏè ëê™êÇ≤Ï`«º=Ú#O^Œ∞ <åÖÏ~Ú~° k=º„Ѩ|O^è=Œ ÚQÍ ¿Ñ~°∞ QÍOz#
=∞^è∞Œ ~° ÉèHí "Θ åV‡Ü«∞=Ú#∞ k=ºã¨∂~°∞Å∞, PàÏfi~°∞¡ J#∞ ¿Ñ~°∞`À „Ѩãk≤ ú K≥Ok#
Ѩ < ≥ fl O_» ∞ =∞Ok Éè í H õ Î t MÏ=∞}∞Å∞ ~° z Ozi. g~° O ^Œ é ∞#∞ Éè í Q Æ " å#∞_» Q Æ ∞
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞x xˆ~›`∞« Hõ Hõ~∞° }=Å# ÉèHí QΘ Í Ñ¨i}q∞Oz# *Ï˝<åxfl á⁄Ok D
„Ѩ|O^è=Œ ÚÅ#∞ ~°zOz~°x ÃÑ^ŒÅÌ ã¨∂H˜.Î <åÖÏ~Ú~° k=º„Ѩ|O^è=Œ ÚÅÖ’ XHõ\Ü ˜ ∞« QÆ∞
=ÚYz„`«O : QÀ^•^Õq u~°∞áêÊ"≥„· Ѩ|O^è=Œ Ú#∞ QÀ^•^Õq ~°zOz#k. D"≥∞‰õΩ `«q∞à◊=Ú# ''P}Ϥàò—— Jx
¿Ñ~°∞. D"≥∞ D „Ѩ|O^è=Œ Ú<Õ HÍHõ <åzÛÜ«∂~ü u~°∞"≥Úo J#∞ "Õé˘Hõ =∞^è∞Œ ~°
"≥Å : Hõ$ux‰õÄ_» "≥Å~ÚOz#k. ã¨~ÀÜ≥∂y, â◊~H°î ÀѨÜ∂≥ y "≥Ú^ŒÖ#·ˇ k=ºã¨∂~°∞ʼnõΩ
‰õΩ=∂Ô~Î (*Ï˝#ã¨O`«u)QÍ H©iOΠѨ|_»∞ D"≥∞ `«# ÉèQí =Æ ^ŒƒHù Θ "≥É· =íè =Ú# "åix‰õÄ_»
„Ѩ`∞« Å∞ : q∞Oz#k. `«∞Åã≤=Öˇ ™êfiÉÏè qHõ *Ï˝#ÉèHí ™Î˜ œ~°Éíè ã¨=∞$^Œ.ú Ju„Ѩ|∞^Œ∞_ú Q» ∞Æ ÉèQí "Æ å#∞#‰õΩ
Ãã·`«=Ú „Ѩɒ^èŒ=Ú#∞ Ѩe¯# Ѩ~°=∞qÅHõ∆}"≥∞ÿ# =ºH˜Î`«fi=Ú#∞ Hõeæ#k.
ѨÙ~°∞ëÈ`«=Î Ú_»Q∞Æ ÉèQí "Æ å#∞x Éè‰í Ωõ _Î ∞» `å#∞ ѨÙ~°∞+¨µ_»#∞ ÉèÏ=#`À P~åkèOK«∞@HõO>ˇ,
¢ã‘Î ÉèÏ=#`À P~åkèOK«∞@ qÅHõ∆}"≥∞ÿ#k. HÍ=Ù#<Õ Ñ¨~åO‰õΩâ◊ Ѩ~° HÍÖÏk
k=ºã¨∂~°∞Å∞ `«=∞ Hõ$`«∞ÅÖ’ JѨÙ_»Ñ¨Ù_»∞ `«=∞Ü«∞O^Œ∞ <åÜ«∞H©ÉèÏ=##∞
P~ÀÑ≤OK«∞H˘x, ÉèQí "Æ å#∞x ã¨∞uÎ Ozi.QÀ^•^Õq ã¨ÇϨ [=ÚQÆ<Õ ¢ãΑ Ü«∞QÆ∞@KÕ P"≥∞
Hõ\ì˜ ¢ã`Α åfi~ÀѨ}=Ú J=ã¨~=° Ú HÍÖË^∞Œ . JO^Œ∞KÕ ÉèQí "Æ å#∞xѨ@¡ D"≥∞ „Ѩ^iŒ ≈Oz#
=∞^èŒ∞~°ÉèíH˜Î =∞iO`« ã¨Ç¨Ï["≥∞ÿ#k† q∞ye# k=ºã¨∂~°∞ÅO^Œé˜ ÉèíH˜ÎHõO>Ë
=Ú„^Œ} : QÍ_è"» ∞≥ #ÿ kÜ«Ú#∞. HÍ=Ù#<Õ "Õ^•O`«^tÕ ‰õΩÅ∞ QÀ^•ã¨∞uÎ Ö’– ''Éè’‰õΩOÎ `«= „Ñ≤Ü∞« `«=∞O
Éè=í f= QÀ^Õ! ÉèHí OΘ x*ÏO „Ѩ}Ü«∞ÉèÏ=#Ü«∂ QÆ$}O`«ó, LKåÛ=K≥ó· q~°ÇϨ ã¨OQÆ=∞*ˇ·
~°∞^ŒO`≥ó· â◊$OQÍ~°Ü∞« Ou ǨÏ$^ŒÜ∞« O QÆ∞~°= ã¨Î finÜ«∂ó—— Jx Ѩe¯i.
QÀ^•^Õq K«i„`«ãO¨ „QÆÇϨ =Ú :– ѨÓ~°fi=Ú „`Õ`åÜ«ÚQÆ=Ú# q^ÕÇϨ ^Õâ=◊ ÚÖ’
q∞käÖÏ#QÆ~=° Ú# [#HõK„« Hõ=iÎ `å#∞ `«ÅÃÑ\˜#ì Ü«∞[˝x~°fiǨÏ}Ï~°=÷ Ú Éè∂í q∞x
^Œ∞#∞flK«∞O_»QÍ <åQÆ\ ˜KåÅ∞Ö’ ÅH©∆ ‡^Õq ã‘`å^Õq ~°∂Ѩ=Ú# Pq~°ƒqù Oz#>Ë,¡
HõeÜ«ÚQÆ=ÚÖ’ áêO_»º=∞O_»Å=Ú#O^Œe Nqe¡Ñ¨Ù`«∂Î~°∞Ö’ N Éèí@ì<å^äŒ∞Å∞
(ÃÑiÜ«∂àÏfi~∞° )¡ ѨÙëÈÊ^•º# =Ú# `«∞Åã‘=#=Ú#∞ ÃÑOK«∞@ÔH· Éè∂í q∞x `«=Ùfi#ѨÙ_»∞
Éè∂í ^Õq z#fl tâ◊√=ÙQÍ Pq~°ƒqù OK≥#∞. P"≥∞ Pq~åƒù==Ú Hõ~¯° @Hõ=∂ã¨=Ú#,
ѨÓ~°fiÑŨ¶ ∞æh #Hõ„∆ `«=Ú# ã¨OÉèqí OK≥#∞. P tâ◊√=Ù#∞ K«∂z# xã¨ûO`«∞=QÆ∞ Éè@í <ì å^ä∞Œ Å∞
4 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
P"≥∞ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ `«#‰õΩ „Ѩ™êkOz# ã¨O`å#=ÚQÍ ÉèÏqOz, P"≥∞‰õΩ ''HÀ^≥—· — Jx
¿Ñ~°∞ ÃÑ>ˇ#ì ∞. (D¿Ñ~°∞ ã¨O㨯 $`«ÉÏè +¨Ö’ ''QÀ^•—— Jx =º=ǨÏiOѨ|_»∞ K«∞#flk).
Ѩ~=° ∂#O^Œ=Ú`À P"≥∞#∞ ÃÑOK«™êÔQ#∞. =Ü«∞ã¨∞`Àáê@∞ QÀ^•^ÕqH˜ ÉèQí =Æ ^ŒƒHù Ü Î˜ Ú«
ÃÑ~°∞QÆ*ÁK≥Û#∞. P"≥∞ ÉèHí Θ „Hõ=∞=ÚQÍ Ñ¨~É° Híè –Î˜ Ѩ~*° Ï˝#–Ѩ~=° ∞Éè‰í Ωõ ÅÎ <≥_ç LK«Û^ŒâÅ◊ #∞
KÕ~∞° H˘#flk. ''`«=∞O`«~ˆ } <≥"· å#ºO =∞#™ê-Ñ≤ ѨuO =$}Ë—— J#∞#@∞¡ ÉèQí "Æ å#∞_»Q∞Æ
N=∞<åfl~åÜ«∞}∞x =∂„`«"∞Õ Éè~í Qΰ Í =iOѨ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘<≥#∞. x`«º=Ú P ™êfiq∞
"≥É· =íè =Ú#∞ 㨇iOK«∞K«∞, H©iOÎ K«∞K«∞ HÍÅ=Ú#∞ QÆ_∞» Ѩ™êÔQ#∞.
„Ѩuk#=Ú Nqe¡Ñ¨Ù`«∂Î~°∞Ö’ "≥Åã≤Ü«Ú#fl =@Ѩ„`«âß~Ú ™êfiq∞H˜
ã¨=∞iÊOK«∞@ÔH· ѨÓ=∂eHõ#∞ Hõ@∞ì@ Éè@í <ì å^ä∞Œ ÅHõ∞ JÅ"å@∞.`«# `«O„_ç Hõ\Ü ì˜ Ú« Oz#
ѨÓÅ =∂eHõÅ#∞ ~°Ç¨Ï㨺=ÚQÍ `å#∞ ^èŒiOz, J^ŒÌ=ÚÖ’ `«# ~°∂Ѩ=Ú#∞
K«∂K«∞H˘#∞K«∞, `«#‰õΩ ÉèQí "Æ å#∞#‰õΩ J#∞~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ ™œO^Œ~º° =Ú L#fl^•? ÖË^•?
Jx QÀ^•^Õq ѨijeOK«∞H˘#∞ K«∞O_≥_kç . W@∞¡ P"≥∞ ™êfiq∞H˜ JiÊOK«∞@‰õΩ=ÚO^Õ
ѨÓ=∂eHõÅ#∞ ^èiŒ OK«∞@ Éè@í <ì å^ä∞Œ ʼnõΩ `≥eÜ«∞^Œ∞. P =∂eHõ<Õ PÜ«∞# =@Ѩ„`«âß~Ú
™êfiq∞H˜ ã¨=∞iÊOK«∞K«∞O_≥#∞. W@∞¡ KåÅ HÍÅ=Ú QÆ_Kç #≥ ∞. XHõ<å_»∞ `å#∞ ™êfiq∞ÔH·
ã≤^=úŒ Ú KÕãÜ ≤ Ú« Oz# =∂eHõÅ#∞ QÀ^•^Õq =ÚO^Œ∞QÆ<Õ `«ÅÖ’ ^èiŒ OK«∞@#∞ K«∂z#
Éè@ í <ì å^ä∞Œ Å∞ P"≥∞ÃÑ· q∞H˜¯e HÀÑ≤Oz, ''JÜ≥∂º! ZO`« Ѩx KÕãu≤ q? ÉèQí "Æ å#∞#‰õΩ
JiÊOѨ^yŒ # =∂eHõÅ#∞ h=Ù =ÚO^Œ∞QÍ ^•eÛu"Õ! D q^è=Œ ÚQÍ x`«º=Ú KÕÜÚ«
K«∞<åfl"å Uq∞? ZO`« JѨKå~°=Ú [iy#k!—— Jx Ѩe¯ KåÖÏ ÉÏ^èÑŒ _¨ ,ç P k#=Ú#
=@Ѩ„`«âß~ÚH˜ ѨÓ=∂eHõÅ#∞ ã¨=∞iÊOѨÖ^Ë ∞Œ . „Ѩuk#=Ú `å#∞ KÕÜÚ« K«∞#fl
ѨÙ+¨Ê=∂eHÍ ã¨=∞~°Ê} HÔ O· Hõ~º° =Ú#∞ P <å_»∞ KÕÜ∞« ÖËHáõ È~Úu<Õ! J#∞ ÉÏ^è`Œ À
`«ÑO≤ K«∞ Éè@ í <ì å^ä∞Œ ʼnõΩ P <å\˜ ~å„u =@Ѩ„`«âß~Ú ™êfiq∞ HõÅÖ’ Hõ#∞Ñ≤Oz –
''Éè@í <ì å^ä•! ZO^Œ∞Å H©<å_»∞ h=٠ѨÓ=∂e HõÅ#∞ ã¨=∞iÊOѨÖ^Ë ∞Œ ?—— Jx „ѨtflOK≥#∞.
JѨÙ_»∞ Éè@ í <ì å^ä∞Œ Å∞ [iy# ã¨OQÆux x"ÕkOK«∞K«∞,''™êfiq∂! KåÖHÍÅ=ÚQÍ <å‰õΩ
`≥eÜ«∞Hõ<Õ <Õ#∞ LzÛù+"ì¨ ∞≥ #ÿ =∂eHõÅ#∞ ã¨=∞iÊOK«∞K«∞O\˜x. <å D JѨ~å^è=Œ Ú
=∞xflOѨÙ=Ú—— Jx "Õ_#≥ ∞. JѨÙ_»∞ ™êfiq∞ ''F~¸! QÀ^•^Õq =Ú_»∞K«∞H˘x q_»z#
=∂eHõÖË <å‰õΩ q∞H˜¯e P#O^Œ^•Ü«∞Hõ=Ú ã¨∞=∂! h=Ù ã¨OHÀzOѨH,õ „Ѩuk#=Ú
ѨÓ~°fi=Ú=Öˇ<Õ QÀ^•^Õq JÅOHõiOK«∞H˘x# ѨÓ=∂eHõÅ<Õ <å‰õΩ JiÊOѨÙ=Ú——
Jx P^ÕtOz, JO`«~åú#=∞Ü≥∞º#∞.
x„^Œ#∞O_ç ÖËz# Éè@ í <ì å^ä∞Œ Å∞ QÀ^•^Õq ™ê=∂#∞º~åÅ∞ HÍ^Œx, ™êH∆Í`«∞Î
k=º"≥∞#ÿ JOâ◊`À [x‡Oz# =∞ǨÏhÜ«Ú~åÅx QÆ∞iÎOz, JѨÊ\˜#∞O_ç P"≥∞Ѩ@¡
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 5
=∞é˜O`« Q“~°==Ú`À, J#∞~åQÆ=Ú`À „Ѩ=iÎOK«∞K«∞, ÉèQí "Æ å#∞_®^ÕtOz#>Ë¡ QÀ^•^Õq
=Ú_»∞K«∞ H˘x fã≤ÜÚ« Oz# =∂eHõÅ#∞ ã¨=∞iÊOѨ™êÔQ#∞. nx=Å# QÀ^•^ÕqH˜
''â◊¥_çH˘¯_»∞`«Î <åzÛÜ«∂~ü—— (™ÈfizÛù+=ì¨ ∂ź^•„f – P=ÚHõ=Î ∂ź^•) J#∞ ¿Ñ~°∞
Hõey#k. W@∞¡ QÀ^•^ÕqH˜ =ÚO^Œ∞ =∂eHõÅ#∞ JiÊOz, Ñ≤=∞‡@ =@Ѩ„`«âß~Ú
ÉèQí "Æ å#∞#‰õΩ ã¨=∞iÊOK«∞ PKå~°=Ú D <å\˜Hx˜ Nqe¡ÑÙ¨ `«∂~Î ∞° k=ºˆH„∆ `«=ÚÖ’
PK«~}° Ö’#∞#flk.
„Hõ=∞=ÚQÍ QÀ^•^Õq q"åǨÏ=Ú#‰õΩ `«y# =Ü«∞ã¨∞û#∞ á⁄O^≥#∞. P"≥∞‰õΩ QÆÅ
*Ï˝# –ÉèHí –Î̃ "≥~· åQƺ=ÚÅ#∞, ÉèQí "Æ å#∞xÜ«∞O^Œ∞ QÆÅ J##º"≥∞#ÿ J#∞~åQÆ=Ú#∞
K«∂z# Éè@í <ì å^ä∞Œ Å∞, ''Ѩuã¨OÜ≥∂QÆã∞¨ ÅÉèOí =Ü≥∂ ^Œ$ëêìfi K« "Õ∞ Ñ≤`å, zO`å~°=‚ QÆ`ó«
áê~°O <å㨙ê^•Ñ¨"¡ À Ü«∞^ä•—— Jx [#HõK„« Hõ=iÎ, ã‘`å^Õq q"åǨÏq+¨Ü∞« =ÚÖ’=Öˇ,
QÀ^•^Õq q"åǨÏq+¨Ü∞« =Ú#O^Œ∞ zO`å„HÍO`«∞ ÅÜ≥∞º#∞. ÉèQí "Æ å#∞x `«Ñʨ "Õé˘Hõxx
Ѩi}Ü«∞ =∂_»#<≥_ç P"≥∞ ã¨OHõÅÊ=Ú Z@∞¡ Ѷe¨ OK«∞<ÀHõ^•! – J#∞ PÖ’K«#
Éè@í <ì å^ä∞Œ ʼnõΩ JkèH=õ Ú HÍ™êÔQ#∞. WHõ, QÀ^•^Õq q+¨Ü∞« =Ú#∞ QÆ=∞xOz#KÀ,
P"≥∞‰õΩ QÆÅ ÉèQí =Æ „`ÕÊ=∞ k#k#=Ú L`«¯@=Ú HÍ*ÁK≥Û#∞. P „¿Ñ=∞ „Ѩ"åǨÏ=ÚÜ≥ÚHõ¯
Ѩi}Ï=∞ ~°∂Ѩ=ÚQÍ P"≥∞ ~Ô O_»∞ k=º„Ѩ|O^è=Œ ÚÅ#∞ q~°zOz, Ö’Hõ=Ú#‰õΩ
JOkOz#k. Jq U=∞#QÍ– u~°∞áêÊ"≥,· <åzÛÜ«∂~ü u~°∞"≥Úo J#∞#q. XHõ<å_»∞
Éè@
í <ì å^ä∞Œ Å∞ QÀ^•^Õqx Ñ≤ez, ''J=∂‡! h=Ù Z=ix q"åǨÏ=∂_»QÀ~°∞K«∞<åfl=Ù?——
Jx J_»∞QÆQÍ, P"≥∞ ÉèQí "Æ å#∞x `«Ñʨ "Õé˘Hõxx q"åǨÏ=∂_»#x Ѩ֯ˇ #∞. JѨÙ_»∞
Éèí@ì<å^äŒ∞Å∞ 108 q+¨µ‚ˆH∆„`«=ÚÅÖ’x U ™êfiq∞x Ѩi}Ü«∞=∂_≥^Œ=x =∞~°Å
„Ѩ t flOѨ Q Í, PÜ« ∂ ˆ H ∆ „ `« = ÚÅÖ’x J~åÛ=¸~° ∞ Î Å "≥ · É è í = =Ú#∞ `« # ‰õ Ω
`≥Å∞Ѩ=Åã≤#kQÍ QÀ^•^Õq `«# `«O„_çx „áêi÷OK≥#∞. Éè@ í <ì å^ä∞Œ Å∞#∞ =~°∞ã¨QÍ
Jxfl N"≥+· =‚¨ Hˆ „∆ `«=ÚÅÖ’x ÉèQí =Æ #∂‡~°∞ÅÎ =∞Ç≤Ï=∞#∞QÆ∂iÛ P"≥∞‰õΩ `≥eÑ≤i. JѨÙ_»∞
QÀ^•^Õq N~°OQÆ=ÚÖ’ "≥Åã≤ÜÚ« #fl N~°OQÆ<å^ä∞Œ x q"åǨÏ=Ú KÕãH≤ ˘O^Œ∞##∞K«∞
`«# x~°Ü ‚ ∞« =Ú#∞ Éè@í <ì å^ä∞Œ ʼnõΩ `≥eÜ«∞*ËÃã#∞. P"≥∞‰õΩ `«y# =~°∞_»∞ N~°OQÆ<å^ä∞Œ _Õ
Jx q+¨µz‚ `«∞ÅÎ ∞ xâ◊Û~ÚOK«∞H˘xi. HÍx, QÀ^•^Õq J~åÛ=¸iÎ Ü«∞QÆ∞ N~°OQÆ<å^ä∞Œ x
q"åǨÏ=Ú KÕãH≤ ˘#∞@ Z@∞¡ ™ê^躌 "≥∂ `≥eÜ«∞Hõ qKå~°=ÚQÍ P<å\˜ ~å„u Éè@í <ì å^ä∞Œ Å∞
x„kOѨQÍ, N~°OQÆ<å^äŒ∞_»∞ ã¨fiѨfl=ÚÖ’ ™êH∆Í`«¯iOz – ''Éèí@ì<å^ä•! q∂~°∞
qKåiOѨ‰Ωõ _»∞. q∂~°∞ QÀ^•^Õqx fã≤H˘x N~°OQÆ=Ú#‰õΩ ~°O_»∞. <Õ<å"≥∞#∞
q"åǨÏ=∂_≥^#Œ ∞—— Jx Ѩe¯, JO`«~åú#=∞Ü≥∞º#∞. J>Ë,¡ Kè„« `«Kå=∞~åk =∞~åº^ŒÅ`À
QÀ^•^Õqx fã≤H˘x~å=Åã≤#kQÍ N~°OQÆ<å^äŒ∞_»∞ N~°OQÍÅÜ«∂~°Û‰õΩÅ#∞
6 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
P*Ï˝Ñ≤OK≥#∞. "å~°∞#∞ ã¨HõÅ=∞~åº^ŒÅ#∞ ÔQ·H˘x Nqe¡Ñ¨Ù`«∂Î~°∞ #‰õΩ áÈ~Ú,
N~°OQÆ<å^ä∞Œ x P[˝#∞ Éè@í <ì å^ä∞Œ ʼnõΩ `≥Å∞ѨQÍ, PÜ«∞#‰õÄ_» Ѩ~=° ∞ ã¨O`À+¨=Ú`À
JOwHõiOK≥#∞. QÀ^•^Õqx "≥O@ x_çH˘x, JO^Œé∞ Kè„« `«Kå=∞~åk =∞~åº^ŒÅ`À
N~°OQÆ=Ú#∞ KÕii. QÀ^•^Õq N~°OQÆ<å^ä∞Œ x ^ŒiKÕi, P =¸iÎH˜ áê^ŒãO¨ "åǨÏ#=Ú
KÕÜÚ« K«∞ JO`«~åú# =∞O^≥#∞. Éè@ í <ì å^ä∞Œ Å∞, P ^Õâ„◊ ѨÉ∞íè =Ù, J~°Û‰õΩÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞
"å~°O^Œé∞#∞ P ^Œ$â◊º=Ú#∞ K«∂z q∞H˜¯e Pâ◊Û~°º Ѩ_çi. Éèí@ì<å^äŒ∞ʼnõΩ
N~°OQÆ<å^ä∞Œ _»∞ qâı+=¨ ÚQÍ ã¨=∂‡#=Ú KÕã,≤ Ü«∞^ä• Ñ¨Ó~°fi=Ú Nqe¡ÑÙ¨ `«∂~Î ∞° #‰õΩ
KÕi, JK«@ ѨÙ+¨Ê=∂eHÍÔHO· Hõ~º° =Ú#∞ KÕãH≤ ˘# =Åã≤#kQÍ `≥eÃÑ#∞. Éè@í <ì å^ä∞Œ Å∞#∞
Nqe¡ÑÙ¨ `«∂~Î ∞° Ö’ =@Ѩ„`«âß~Ú ™êfiq∞H˜ ¿ã=KÕãH≤ ˘#∞K«∞ HÍÅ=Ú QÆ_Ñ» ≤ z=~°‰Ωõ
ÉèQí =Æ ^Œ#∞„QÆÇϨ =Ú`À Ѩ~=° ∞Ѩ^=Œ Ú#∞ KÕii. Wk ã¨O„QÆÇϨ =ÚQÍ QÀ^•^ÕqK«i„`«.
u~°∞áêÊ"≥„· Ѩ|O^èŒ "≥t· +¨ì º=Ú :– ''áê"≥—· — J#QÍ „=`«=Ú. ''u~°∞áêÊ"≥—· — J#QÍ
N„=`«=Ú – J#QÍ =∞OQÆàH◊ ~õ "° ∞≥ #ÿ „=`«=Ú. =∂~°jæ ~°¬„=`«=Ú J#∞ XHõ <≥Ñ=¨ Ú`À
NHõ$+¨µx‚ ã¨xflkHè ˜ KÕi, ''h‰õΩ âı+"¨ ∞≥ Üÿ Ú« #fl D P`«‡ J#~°=÷ Ú K≥O^Œ‰Ωõ O_»∞#@∞¡
~°HO∆˜ z, P`«‡ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ `«y# h HÔ O· Hõ~º° =Ú#∞ h=Ù „Ѩ™êkOѨ=Öˇ#∞. P
¿ã=Ü«Ú Ü«∂=^•`«‡ ÉèÏqÜ«∞QÆ∞#@∞¡ J#∞„QÆÇÏ≤ OѨ=Öˇ#∞—— – Jx „áêi÷OK«∞@ÜÕ∞
D „=`«=Ú Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~°=∂~°÷=Ú. WHõ, D „=`«=Ú#‰õΩ =¸Å"Õ∞q∞? Jx
qKåiOz#KÀ, q∂ =∂O™êâߢ㨠Π= Ú# Ǩ Ï ŸàÏkè H õ ~ ° } =Ú# `≥ Å ∞Ѩ | _ç #
Ǩϟà’`«û==Ú=Öˇ WkÜ«Ú#∞ tëêìKå~° ã≤^Œú=Ú. Ǩϟà’`«û==Ú J#QÍ
=ã¨O`À`«û==Ú. á¶êÅ∞æ# =∂ã¨=ÚÖ’ áœ~°q‚ ∞H˜ Ñ≤=∞‡@ =K«∞Û áê_»ºg∞ ukäÜ∞« O^Œ∞
PK«iOѨ|_»∞ L`«û=q∞k. D L`«û==ÚÖ’ Ѩã∞¨ ѨÙ`À HõeÑ≤# [Å=Ú (=ã¨O`«=Ú)
XHõiÃÑ· "Õé˘Hõ~∞° [Å∞¡H˘#∞K«∞ P#OkO`«∞~°∞. D L`«û==Ú „â◊√u㨇 $uqÇ≤Ï`«=Ú
H͉õΩ#fl#∞, ''㨇 $ujÖË K« `«kfi^•"£∞, PKå~°âÛ‹ = ™ê^è∂Œ <å"£∞—— Jx, ''^è~Œ ‡° [˝ã=¨ ∞Ü«∞ó
„Ѩ=∂}"£∞—— Jx W`åºkQÍ `≥Å∞Ѩ|_ç# tëêìKå~° =ÚKÕ „Ѩã≤^Œú=Ú† HÍ=Ù#
PK«~°}©Ü«∞=Ú. J>Ë¡, =∂~°æj~°¬„=`«=Ú (u~°∞áêÊ"≥·) ‰õÄ_» „â◊√u㨇 $u„áÈHõÎ=Ú
H͉õ Ω #fl#∞, ^•fiѨ ~ ° Ü « Ú QÆ = Ú# QÀÑ≤ H õ Å ∞ PK« i Oz# „=`« = Ú HÍ=Ù#,
Ѩ~=° ∞Éè‰í Ωõ ~Î åO„_»Q∞Æ QÀÑ≤HÅõ J#∞ëêª#=Ú Ñ¨~=° ∞„Ѩ=∂}=Ú HÍ=Ù#, D „=`«=Ú
PK«~}° Ü © ∞« =∞QÆ∞@Ö’ ã¨O^ÕÇϨ =Ú ÖË^∞Œ .''¿ÇÏ=∞O`Õ „Ѩ^"Œä ∞Õ =∂ã≤ #O^Œ„=[‰õΩ=∂iHÍó,
KÕ~∞° ó ǨÏq+¨ºO Éè∞í O*Ï<åó HÍ`åºÜ«∞#º~°Û#„=`«"∞£ —— J#∞#@∞¡ ~ˆ ѨÖÖ¡ˇ ’x QÀÑ≤HÅõ ∞
NHõ$+¨‚ ã¨Oâı+¡ =¨ Ú#∞ QÀi ¿ÇÏ=∞O`«|∞∞`«∞=ÙÖ’x "≥Ú^Œ\ <˜ Å≥ JQÆ∞ =∂~°jæ ~°¬=ÚÖ’
HÍ`åºÜ«∞ h„=`«=Ú#∞ PK«iOzi. ''Wu K≥=· Ü«∞^ä• K«„‰õΩó „ѨÑ<¨ åfl QÀÑ≤HÍ¢ãÜ Î≤ ∞« ó,
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 7
^è#Œ ∞~å‡ã¨„=`«O QÀ^• `«^=·≥ä ÉèQí =Æ `«Ê~å, ~°OQˆ â◊O ѨÓ[Ü«∂=∂㨠qkè<å xÜ«∞`«„=`å——
J#∞ suÖ’ QÀ^•^Õq `«##∞ XHõ QÀÑ≤HQõ Í ÉèÏqOz QÀÑ≤HÅõ HÍ`åºÜ«∞h„=`«=Ú#∞
J#∞ã¨iOK«∞K«∞ D ^è#Œ ∞~å‡ã¨„=`«=Ú#∞, J#QÍ – u~°∞áêÊ"≥#· ∞ PK«iOz#k.
NHõ$+¨‚ã¨Oâı¡+¨=Ú#∞ JaèÅ+≤Oz# QÀ^•^Õq P q+¨Ü«∞=Ú#∞ ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ
ѨÅ∞HõH,õ ^è#Œ ∞~å‡ã¨„=`«=Ú#∞ <ÀK«∞@=Å# ã¨∞aèH=∆õ ∞QÆ∞#∞, HÍ=Ù# P „=`«=Ú#∞
<ÀK«∞K«∞<åfl =∞#∞@ Jã¨`º« =∂_»∞@ÜÕ∞Hõ^•! „Ѩ`å~°}"Õ∞ Ü«∞QÆ∞#∞ Hõ^•! Jk `«Q∞Æ <å?
J#∞ „Ѩâ◊fl‰õΩ qA˝ÅQÆ∞ PKå~°∞ºÅ∞ W@∞¡ ã¨=∂^è•#q∞zÛi. ''"åi*ωõ∆ΩÅO^Œ∞
"≥"· åÇ≤ÏHõ=ÚÅO^Œ∞ „áê}q`«=Î ∂# ÉèOí QÆ=∞O^Œ∞, K«H`˜ Q« À‰õΩÖÏ„QÆ [#‡~°H} ∆õ =∞O^Œ∞,
ÉÁOHõ=K«∞Û #Ѷ∞¨ =Ú "˘O^Œ _»kÑè !¨ —— J#∞ suÖ’ „áê}ÏáêÜ«∞ã≤u÷ Ö’ Jã¨`º« =∂_»∞@Ö’
`«ÑC¨ ÖË^∞Œ Hõ^•! Ѩ~=° ∞ÉèHí tÎõ MÏ=∞}∞ÅQÆ∞ Éè@í <ì å^ä∞Œ Å ‰õΩ=∂Ô~QÎ Í ÃÑ~°∞QÆ∞@KÕ`,« Éè∂í ^Õq
JOâ◊KÕ [x‡Oz# ^ŒQÆ∞@KÕ`«#∞ QÀ^•^ÕqÜ≥ÚHõ¯ *Ï˝#=Ú, ÉèíH˜ÎÜ«Ú Ñ¨~°=∞
qÅHõ}∆ =ÚÖˇ#· q. P"≥∞ ÉèHí Θ Ѩ~É° Híè –Î˜ Ѩ~*° Ï˝#–Ѩ~=° ∞Éè‰í Ωõ ÅÎ #|_»∞ LK«Û^Œâ#◊ ∞ KÕ~∞° H˘x,
ÉèQí "Æ å#∞x KÕi#QÍx `åà◊ ÖËx ã≤u÷ x á⁄Ok#k. WHõ PÅ㨺"≥∞#ÿ KÀ „áê}qÜ≥∂QÆ=Ú
HõÅ∞æ#\˜ì ã≤u÷ P"≥∞‰õΩ U~°Ê_»∞@KÕ, „áê}=ÚÅ#∞ xÅ∞ÊH˘#∞@ÔH· `«y# LáêÜ«∞"Õ∞^≥#·
L#fl^•? Jx qKåiOz #k. Ѩ Ó ~° fi =Ú ˆ ~ Ѩ Ö ˇ ¡ Ö ’x QÀÑ≤ H õ Å ∞ `« = ∞‰õ Ω
NHõ$+¨q‚ Ü≥∂QÆ=Ú Hõe#æ ѨÙ_»∞ `«=∞ PiÎx, ^Œ∞óY=Ú#∞ =∞éz rqOzÜ«ÚO_»∞@ÔH·
NHõ$+¨µx‚ J#∞HõiOK«∞K«∞, J`«x bÅÅ#∞ J#∞ã¨OkèOz~°x ÃÑ^ŒÅÌ =Å#, QÀ^•^Õq
qxÜ«ÚO_»∞@KÕ, `å#∞‰õÄ_» QÀÑ≤HÅõ #∞ J#∞HõiOK«∞K«∞,"å~°∞ PK«iOz# =∂~°jæ ~°¬
„=`«=Ú#∞ Hõ$+¨µ‚x q+¨Ü«∞=Ú# PK«iOz #KÀ P™êfiq∞ J#∞„QÆǨÏ=Ú#∞
á⁄O^Œ=K«∞Û#x `«Åz#k.
„ÉÏǨχ}‰õΩÅ=Ú#‰õΩ K≥Ok# QÀ^•^Õq QÀÑ≤HÅõ #∞ J#∞HõiOK«∞@, ѨÅ∞¯@
Z@∞¡ `«Q∞Æ #∞? Jx#KÀ, Ü«∂QÆnHõ#∆ ∞ ã‘fiHõiOz#"å~°∞ Ü«∂QÆã=¨ ∞Ü«∞=Ú# `«=∞‰õΩ
ѨÓ~°fi=ÚQÆÅ ^Õ=^Œ`åÎk<å=∞^èÕÜ«∞=ÚÅ`ÀHÍHõ, ''J^èŒfi~°∞º, Ǩϟ`«, L^•æ`«,
Ü«∞[=∂#∞_»∞—— "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ¿Ñ~°`¡ À Ñ≤Å∞=|_»∞#>Ë,¡ QÀ^•^ÕqÜ«Ú Nqe¡ÑÙ¨ `«∂~Î ∞° #∞
„"ÕÑÖ¨ Q¡ˇ Í, JK«\ ˜ Hõ#ºÅ#∞ ~ˆ ѨÖÖ¡ˇ ’x QÀѨH#õ ºHõÅ∞QÍ, `«##∞ "åiÖ’ XHõ`Q≥ Í,
=@Ѩ„`«âß~Ú ™êfiq∞ PÅÜ«∞=Ú#∞ #O^ŒQÀáêÅ∞x Éè=í #=ÚQÍ, PÅÜ«∞=ÚÖ’x
™êfiq∞x NHõ$+¨µx‚ QÍ `«Åz#^ŒQ∞Æ @KÕ, P"≥∞ `«##∞ ~ˆ ѨÖÖ¡ˇ ’ L#fl@∞¡QÍ<Õ ÉèÏqOz#k.
P ÉèÏ=<åuâ◊Ü∞« =ÚKÕ P"≥∞ J#∞Hõ~}° ã¨OѨÓ~°`‚ #« ∞ K≥Ok, QÀÑ≤HÅõ ∞ =∂@ÖÏ_ç#@∞¡,
„Ѩ=iÎOz#@∞¡#∞ =∂@ÖÏ_»∞@, „Ѩ=iÎOK«∞@Ü«Ú ã¨OÉèíqOz#k. WHõ, WѨÙ_»∞
QÀ^•^Õq P^ŒiOz# =∂~°jæ ~°¬„=`« ѨÓ~°fi~°OQÆ=Ú#∞ QÆ=∞xOK≥^=Œ Ú.
8 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ NHõ$+¨µ_‚ ∞» QÍ J=`«iOz ~ˆ ѨÖÖ¡ˇ ’ ÃÑ~°∞QÆ∞K«∞#fl ã¨=∞Ü«∞=Ú#, N
Hõ$+¨µx‚ k=º~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ, Ju=∂#∞+¨bÅʼnõΩ#∞ J`«ºO`«=Ú PHõ$+¨=ì ∞#ã¨¯Öˇ#·
QÀÑ≤HÅõ ∞ P ™êfiq∞x ^Œi≈OѨQÀii. HÍx, QÀѨ=$^Œ∞Åú O^Œé∞ ''NHõ$+¨µ_‚ ∞» ^è∂Œ ~°∞_Î ∞» †
J`«x HõO@ QÀÑ≤HÅõ ∞ Ѩ_∞» @ `«Q^Æ ∞Œ —— Jx `«Åz "åix NHõ$+¨µx‚ =^Œ‰Ì Ωõ áȉõΩO_»
J_»∞Ãì Ñ\˜iì . D q^è=Œ ÚQÍ NHõ$+¨µx‚ ^Œi≈OѨ=Öˇ##∞ QÀÑ≤HÅõ Pâ◊, QÀÑ≤HÅõ #∞
J#∞„QÆÇÏ≤ OѨ=Öˇ##∞ NHõ$+¨µx‚ Jcè+=ì¨ Ú#∞ f~°Ö^Ë ∞Œ . WO`«Ö’ ^≥=· =â◊=Ú# „"ÕÑÖ¨ Ö¡ˇ ’
J<å=$+≤ì ã¨OÉèqí OK≥#∞. JѨÙ_»∞ QÀÑ≤HÅõ ∞ – ''QÀ^è#Œ ∞Öˇ#· QÀáêÅ∞~°∞ =~°¬=ÚH˘é‰õΩ
=∞#Å#∞ „=`«=ÚKÕÜÚ« _»x `«Ñʨ Hõ ѨÅ∞HõQÅÆ ~°∞. P „=`«=Ú#‰õΩ x~åfiǨωõΩxQÍ
NHõ$+¨µx‚ KÕÜ∞« QÆÅ~°∞. HÍ=Ù# =∞#=Ú NHõ$+¨µx‚ ^Œi≈OѨ J=HÍâ◊=Ú HõÅ∞QÆQÅÆ ^Œ∞——
Jx `«=∞Ö’ `å=Ú F^•~°∞Ê#∞ á⁄Oki. "å~°∞ `«ÅOz# suÖ’<Õ ~ˆ ѨÖÖ¡ˇ ’x
QÀѨ=$^Œ∞Åú ∞ Hõeã≤ ''J<å=$+≤xì x"åiOK«∞ LáêÜ«∞"Õ∞"≥∞#ÿ HõÅ^•?—— Jx qKåiOz,
=~°¬=ÚH˘é‰õΩ <À=Ú <Àz# ã¨∞=$+≤ì HõÅ∞QÆ∞#∞† Ѩâ√◊ =ÙÅ∞, =∞#∞+¨µºÅ∞ ã¨∞Y=ÚQÍ
rqOѨQÅÆ ~°x `«Åz, QÀѨH#õ ºHõÅ∞ P „=`«=Ú#∞ PK«iOѨ=Öˇ#x, JO^Œ∞ʼnõΩ
NHõ$+¨µ_‚ ∞» Ѷ∞¨ @‰õΩ_»∞QÍ LO_»=Öˇ #xÜ«Ú xâ◊Û~ÚOzi. NHõ$+¨µ#‚ ‰õΩ D q+¨Ü∞« =Ú#∞
`≥eÑ≤, QÀÑ≤HÅõ #∞ Ñ≤Åz "åix NHõ$+¨µ#‚ ‰õΩ JѨÊyOz, QÀѨ=$^Œ∞Åú ∞ "≥_e» áÈ~Úi.
JѨÙ_»∞ NHõ$+¨µ_‚ ∞» QÀÑ≤HÅõ `À – ''QÀѨH#õ ºHõÖÏ~å! q∂~°∞ `≥Å"¡ å~°∞*Ï=Ú#<Õ ÖËz,
<å =^Œ‰Ì Ωõ ~°O_»∞. =∞#=∞O^Œé=Ú JѨÙ_»∞ „=`«=ÚH˘é‰õΩ ™êfl#=Ú KÕÜÚ« ^Œ=Ú——
Jx Ѩe¯, hàÏ^Õq QÆ$ǨÏ=Ú#∞ KÕ~Ô #∞.
QÀÑ≤HÅõ ∞ `«=∞ `«=∞ WO_»‰¡ Ωõ KÕi, x„kOѨɒ~Úi, HÍx, NHõ$+¨µx‚ `À HõeÃã_ç
â◊√Éè"í àÕ ◊ ZѨÙ_»∞ =K«∞Û<ÀHõ^•! J#∞ P`«∞~°`=« Å# "åiH˜ P ~å„u x^Œ∞~°~åÖË^∞Œ .
=ÚO^Œ∞QÍ ÖËz# QÀÑ≤HÅõ ∞, NHõ$+¨µx‚ QÆ∞}=ÚÅ#∞, bÅÅ#∞ J#∞ã¨OkèOK«∞ `«=∞
ã¨ÇϨ K«~Q° ÀÑ≤HÅõ ‰õΩ „Ѩɒ^è=Œ Ú#∞ Ѩe¯i. "åi`À JO^Œi`À HõÅã≤ #O^ŒQÀѨ=∞Ok~°
=Ú#∞ KÕi, NHõ$+¨µ#‚ ‰õΩ ã¨∞„ѨÉÏè `«=Ú#∞ Ѩe¯, `«=∞ Jcè+=ì¨ Ú#∞ P ™êfiq∞H˜
x"ÕkOzi. Wk u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^è=Œ Ú# =∞#‰õΩ QÀK«iOK«∞ „=`«„Hõ=∞=Ú.
WHõ, z=iQÍ "Õé˘Hõ q+¨Ü«∞=Ú. D QÀÑ≤HõÅ∞ PK«iOK«∞ „=`«=Ú XHõ
<≥Ñ=¨ Ú=∂„`«"∞Õ J~Ú#KÀ, giH˜ J#∞^ÕâÌ º◊ "≥∞#ÿ =~°¬=Ú#∞ Ѩ~#˚° ∞º_»∞ ‰õΩiÑ≤OK«∞<å?
– Jx#KÀ, ''„=`ÀѨ"åã¨=ÚKÕ Hõ$tOz# =∞=Ú‡Å#∞ K«∂z# Ѩ~#˚° ∞º_»∞ K≥`· #« º=Ú#∞
Hõe#æ "å_»Q∞Æ @KÕ, =∂ÃÑ· ^ŒÜ∞« K«∂Ñ≤ `«Ñʨ Hõ =i¬OK«∞#∞—— Jx QÀÑ≤HÅõ ∞ `«Åzi.
=∞iÜ«Ú, QÀÑ≤HÅõ ∞ „=`«=Ú PK«iOK«∞@Ö’ „Ѩ^•è # L^ÕâÌ º◊ =Ú NHõ$+¨ã‚ O¨ âı+¡ "¨ ∞Õ
J~Ú##∞, =$+≤ì J„Ѩ^•è #"≥∞#ÿ #∞, gix D „=`«=Ú#∞ KÕÜÚ« _»x P*Ï˝ÑO≤ z#
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 9
QÀѨ=$^Œ∞Åú ‰õΩ =~°¬=Ú L^ÕâÌ º◊ =∞QÆ∞@KÕ, "åi L^ÕâÌ º◊ =Ú ã≤kOú z#QÍx „=`«=Ú
Ѷ¨Å=O`«=Ú HÍ^Œ∞. HÍ=Ù# Ѩ~°=∞Éèí‰õΩÎ~åO„_»QÆ∞ QÀÑ≤HõÅ∞ PK«iOK«∞ „=`«=Ú
x+¨ÊùÅ=∞QÆ∞@‰õΩ Ѩ~°˚#∞º_»∞#∞ JOwHõiOѨ_»∞. JO^Œ∞KÕ "å~°∞ PtOz#
NHõ$+¨ã‚ O¨ âı+¡ =¨ Ú HõÅ∞QÆ=Öˇ##fl „=`«=Ú Ñ¶Å¨ Ѩ~º° =™ê~Ú HÍ=Åã≤ Ü«Ú#flO^Œ∞#,
QÀÑ≤HÅõ ∞ PtOz# Hõ$+¨ã‚ O¨ âı+¡ =¨ Ú HõÅ∞æ@HÔ ,· QÀѨ=$^Œ∞Åú ∞ HÀi# =~°¬=Ú#∞ Ѩ~#˚° ∞º_»∞
`«Ñʨ Hõ ‰õΩiÑ≤OK«∞ ##∞@Ö’ ã¨O^ÕÇϨ =Ú ÖË^∞Œ .
WHõ, D „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’ ''h~å_»—— J#∞K«∞ ѨÅ∞ KÀ@¡ „Ѩ™êÎqOѨ|_ç# ™êfl#=Ú
Ü≥ÚHõ¯ Ѩ~=° ∂~°"÷ ∞Õ q∞? J#∞ q+¨Ü∞« =Ú `«`Ϋ fi^Œ$+≤Öì ’ q=∞i≈OѨ^yŒ #k. WK«@
QÀ^•^Õq „Ѩ™êÎqOz# ™êfl#=Ú#‰õΩ „=`«=ÚH˘é‰õΩ KÕÜÚ« ™êfl#=∞#∞ J~°=÷ Ú
ÃÑ÷ ÑH· ˜ ã¨∞ÊùiOK«∞ J~°"÷ ∞≥ #ÿ #∞, JO`«HOõ >Ë qt+¨"ì ∞≥ #ÿ , =∞<ÀǨÏ~°"∞≥ #ÿ ^èfiŒ #º~°÷ q∞K«@
q=H˜`∆ =« Ú. NHõ$+¨µx‚ q~°ÇϨ =ÚKÕ Hõe#æ ã¨O`åѨ=∞O`«ÜÚ« f~°∞Û P ÉèQí "Æ å#∞x
ã¨Oâı+¡ "¨ ∞Õ D Ѩ^=Œ ÚKÕ LkÌ+"ì¨ ∞≥ #ÿ J~°=÷ Ú. `«q∞à◊ PÅOHÍiHõ ã¨O„Ѩ^•Ü«∂#∞
™ê~°=ÚQÍ ‰õÄ_» <å~ÚHÍ <åÜ«∞‰õΩÅ ã¨Oâı+¡ =¨ Ú ''â◊√<≥Ü · ∂« _»Öò—— (ã¨~ó° ™êfl#=Ú)
QÍ `≥Å∞Ѩ|_ç#k. D „Hõ=∞=Ú#∞ J#∞ã¨iOK«∞K«∞ QÀ^•^Õq u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’
NHõ$ëê‚#∞Éè=í =Ú#∞ ''h~å@ì"∞£ —— (™êfl#=Ú) QÍ xˆ~tÌ Oz~°x JaèAÅ˝ QÆ∞ PKå~°∞ºÅ
q=~°}=Ú. ÉèQí "Æ å#∞x K«Åx¡ `«\ÏHõ=ÚQÍ ÉèÏqOK«∞@ ''U+¨ „|Ǩχ „ѨqëÈì-ã≤‡
„w¿+‡ j`«q∞= „ǨÏ^Œ"∞£ —— („w+¨‡=Ú# K«Åx¡ `«\ÏHõ=ÚÖ’=Öˇ, <Õ#∞ D Ѩ~„° |Ǩχ#∞
„Ѩ"tÕ Ozux) W`åºk LѨ|$OǨÏ} „Ѩ=∂}=ÚÅO^Œ∞, ''`å=∞Ô~h· àò "åâ◊`_Ϋ "» ∞£ áÈÖò
=~°∞"å<Õ—— Jx, ''Hõ~°K«~°}ã¨~À*Ë HÍOu=∞<Õfl„`«q∂<Õ...... ǨÏiã¨~°ã≤—— Jx,
''L`«∞ÊùÅÑ¡ O¨ Hõ[`«\ÏHõ q∞"ÀѨÜ∂« x N~°OQÆ~å[q∞Ǩϗ— Jx, ''Ñ≤|! #Ü«∞# ѨÙ~°¿ãÎ
~°OQÆ^∞Œè ~åºaè^•è #O ã≤`÷ q« ∞= ѨiѶ٨ Å¡`ü ѨÙO_»sHõO `«\ÏHõ"∞£ —— JxÜ«Ú W`åºkQÍQÆÅ
PKå~°º, k=ºã¨∂i ã¨∂‰õΩÅÎ Ü«∞O^Œ∞#∞ HÍ##QÆ∞#∞. Éè‰í Ωõ ÅÎ =∞#ã¨∞ûÅ#∞ K«Å|¡ éK«∞
Hõ$Ѩ, "å`«ûź, ™œjź, ™œÅÉèϺk QÆ∞}qt+¨µ_ì #·≥ ÉèQí "Æ å#∞x K«Åx¡ ã¨~ã° ∞¨ ûQÍ
ÉèÏqOK«∞@ Ü«ÚHõ"Î ∞Õ Hõ^•! W\˜ì ÉèÏ=#`À<Õ QÀ^•^Õq NHõ$+¨ã‚ O¨ âı+¡ =¨ Ú xK«@
h~å@ì=ÚQÍ Ñ¨e¯#k.
Dq^è"Œ ∞≥ #ÿ ^èfiŒ #º~°ã÷ ∂¨ ÊùixÎ u~°∞áêÊ"≥„· Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’x Jxfl áêâ◊√~°=ÚÅÖ’ ѨÅ∞
„ѨÜ∂≥ QÆ=ÚÅO^Œ∞ QÆ=∞xOѨ=K«∞Û#∞. W\˜ì ^èfiŒ #º~°=÷ ÚňH N"≥+· =‚¨ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞=Ú#
™êfiÑ^¨ âÕ ß~°=÷ ÚÅx ¿Ñ~°∞. u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’x JÅOHÍ~°=Ú#∞QÆ∂iÛ K«iÛOK«∞K«∞
=∞Ǩq^•fi<£ „Ѩu"åk ÉèÜ í ∞« OHõ~O° J}‚OQÆ~åKå~°º™êfiq∞"å~°∞ (HÍOp) W@∞¡ #∞_çqi–
''JÅOHÍ~°âߢã=Ψ Ú# ~°∂ѨHÍuâ◊Ü∂≥ H˜Î J#∞ XHÍ<˘Hõ JÅOHÍ~°=Ú HõÅ^Œ∞——. ''Ѩâº◊
10 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
hÖ’`«ÊÅ^ŒfiO^•fi`ü xã¨û~°Ou t`åâ◊≈~åó—— J#∞#k nx L^•Ç¨Ï~°}=Ú. J#QÍ –
#Å¡HÅõ ∞=Å [O@#∞O_ç Ѩ^∞Œ <≥#· ÉÏ}=ÚÅ∞ "≥Å∞=_»∞K«∞#flq K«∂_»∞=Ú – Jx
nx J~°=÷ Ú. „¿ÑÜ«∞ã≤ <Õ„`«^fiŒ Ü«∞=Ú#∞O_ç "≥Å∞=_»∞ Hõ\ÏHõ=∆ ÚÅ#∞QÆ∂iÛ P"≥∞
„Ñ≤ÜÚ« _»∞ Ѩe¯# LH˜Î Wk. u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^è=Œ Ú#O^Œ∞ JO`«@ D JÅOHÍ~°=Ú#∞
ã¨=∞#fi ~ÚOѨ gÅQÆ∞#∞. J>Ë,¡ WK«Û@ J„Ѩã∞¨ `Î „« ѨâO◊ ã¨, „Ѩã∞¨ `Î åO‰õΩ~°=Ú, =Ú„^•,
ã¨=∂™ÈH˜Î J#∞ JÅOHÍ~°=ÚÅ ã¨=∞#fiÜ«∞=Ú#∞QÆ∂iÛ, QÆ=∞xOK≥^Œ=Ú.
''J„Ѩã∞¨ `Î „« ѨâO◊ ™ê ™êº`ü ™ê Ü«∞„`« „Ѩã∞¨ `Î å#∞QÍ—— J#QÍ – „ѨH$õ `«"∞≥ #ÿ XHÍ<˘Hõ
q+¨Ü∞« =ÚÜ≥ÚHõ¯ ã¨∂ÊùiÎ H˘é‰õΩ J„Ѩã∞¨ `Î "« ∞≥ #ÿ "Õé˘Hõ q+¨Ü∞« =ÚÜ≥ÚHõ¯ Hõ^#Œä "Õ∞
D JÅOHÍ~° ÅHõ}∆ =Ú. nxx „ѨH$õ `«=Ú# H˘xfl QÍ^äÅŒ Ö’ =∂„`«=Ú ã¨=∞#fi~ÚOѨ
gÅ∞#flk. HÍx, WO`«HOõ >Ë „Ѩã∞¨ `Î åO‰õΩ~å^ŒºÅOHÍ~°Ü∂≥ [#=Ú ã¨∞â◊H=õ Ú. ''„Ѩã∞¨ `Î #Õ
„Ѩã¨∞Î`«ã¨º ^Àº`«<Õ „Ѩã¨∞Î`åO‰õΩ~°ó—— J#∞#k „Ѩã¨∞Î`åO‰õΩ~åÅOHÍ~° ÅHõ∆}=Ú.
㨠∞ ã¨ Ê +¨ ì = ÚQÍ `≥ Å ∞Ѩ | _» ∞ "åKåº~° ÷ = Ú, =ºOQÆ º ~° ∂ Ѩ = Ú# Éè Ï ã≤ O K« ∞
^èŒfi#º~°÷=Ú – Ô~O_»∞#∞ „ѨHõ$`å~°÷=ÚÖË J~Ú#KÀ Jk „Ѩã¨∞Î`åO‰õΩ~åÅOHÍ~°
=∞#|_»∞#∞. D JÅOHÍ~° „Ѩ„H˜Ü∞« Ö’<Õ „ѨH$õ `« „Ѩ|O^è=Œ Ú Ö’x áêâ◊√~°=ÚÅxflÜÚ«
HõÅ=#∞@ q∞H˜¯e Ü«ÚHõ=Î Ú. WO^Œ∞ʼnõΩ "≥Ú^Œ\˜ áêâ◊√~°"∞Õ XHõ K«H¯õ x L^•Ç¨Ï~°}=Ú.
Õ „Ѩã∞¨ `Î ã« º¨ KÕ`—ü — – „Ѩã∞¨ `Î « =∞QÆ∞ XHÍ<˘Hõ q+¨Ü∞« =Ú
''ã¨=∂™ÈH˜óΠѨiã¨∂ÊùióÎ „Ѩã∞¨ `Î -
=i‚OѨ|_ç#ѨÙ_»∞, ^•x=Å# J„Ѩã∞¨ `Î "« ∞≥ #ÿ "Õé˘Hõ =$`åÎO `«=Ú ã¨∞ÊùiOK«∞@ –
J#∞ ã¨=∂™ÈH˜Î JÅOHÍ~°„Ѩã¨H˜Î D „Ѩ|O^èŒ=Ú# HõÅ^Œ#∞@‰õΩ gÅ∞ ÖË^Œ∞.
ZO^Œ∞ÅHõ#QÍ ™êfiÑ^¨ âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞QÍ K≥Ñʨ |_»∞ ^èfiŒ #º~°=÷ ÚÅxflÜÚ« „Ѩ^•è #=Ú ÖË Hõ^•!
''ã¨∂Kåº~°ã÷ ∂¨ K«#O =Ú„^• „ѨH$õ `å~°Ñ÷ ~Ô¨ ó· Ѩ^ó·≥ —— – „ѨH$õ `å~°=÷ Ú#∞ `≥Å∞ÊѨ^=Œ ÚÅ
^•fi~å ã¨∂zOѨQÀi# J~°=÷ Ú#∞ ã¨∂zOK«∞@ =Ú„^• ÅOHÍ~°=Ú – J#∞ ÅHõ}∆ =Ú#∞
HõÅ =Ú„^•ÅOHÍ~°=Ú‰õÄ_» D „Ѩ|O^è=Œ Ú# q∞H˜¯e ã¨=∞#fi~ÚOK«∞#∞.
D „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’x "åKåº~°=÷ ÚÅ Q“~°==ÚHõO>ˇ ^èfiŒ #º~°=÷ ÚÅ Q“~°==Ú
Juâ◊~ÚOz Ü«Ú#fl^#Œ ∞@#∞ WO^Œe ѨÅ∞ „ѨÜ∂≥ QÆ=ÚÅ∞ `≥Å∞ѨÙK«∞#flq. D
„Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’x U_»= áêâ◊√~°=ÚÖ’ ''¿Ñt# ¿ÑK«Û~°="£∞ Hˆ \ì̃ÖÜ ·ˇ ∂≥ —— (ѨeH˜#
=∂@Ö’x ^èfiŒ xx h=Ù q#ÖË^•) Jx „ѨÜ∂≥ yOѨ|_ç#k. x[=Ú#‰õΩ ''Ѩe¯#
=∂@#∞ h=Ù q#ÖË^•?—— Jx Ѩe¯# =∂„`«=Ú#<Õ ã¨iáÈ=Ù K«∞O_»QÍ ''=∂@Ö’x
^èŒfixx h=Ù q#ÖË^•—— Jx ѨÅ∞¯@Ö’x PO`«~°º=Ú Uq∞? Jx QÆ=∞xOѨ
=Åã≤ÜÚ« #flk Hõ^•! Hˆ =Å=Ú =∂@#∞ q#∞@`À ã¨i HÍ^Œ∞. JO^Œ∞ ^èfiŒ xOK«∞
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 11
J~°÷qâı+¨}=ÚÅ#∞ „QÆÇ≤ÏOz, P#OkOѨ=Öˇ#xHõ^• D „ѨÜ≥∂QÆ=Ú Ö’x
Ѩ~=° ∂~°=÷ Ú! HÍ=Ù# QÀ^•^Õq ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ `å#∞ áê_ç# u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^è=Œ Ú
^èfiŒ #º~°÷ „Ѩ^•è #=∞#∞@#∞ `≥eÊ#k. =∞ǨÏhÜ«ÚÅ ã¨∂‰õΩÅÎ xflÜÚ« J\˜"ì HÕ ^õ •! JO^Œ∞KÕ
u~°∞áêÊ"≥· L`«Î"≥∂`«Î=∞ HÍ=º=∞#∞@Ö’ ã¨O^ÕǨÏ=Ú ÖË^Œ∞. D „Ѩ|O^èŒ=Ú#‰õΩ
NHõ $ +¨ ‚ ã ¨ ∂ i (ÃÑiÜ« ∞ "åKåÛ<£ Ñ ≤ à ‹ · § ) ~° z Oz# =Ú"å~Ú~° Ñ ¨ Ê _ç "åºYº,
㨠∞ O^Œ ~ ° * Ï=∂`« $ =~° ∞ Å∞ (<åÜ« ∞ <å~ü ) ~° z Oz# PéÏ~Ú~° Ñ ¨ Ê _ç "åºYº,
[#<åºKå~°∞ºÅ∞ (PÜü∞) J#∞ ѨÓ~°∞fiÖˇ#· PKå~°∞ºÅ∞ ã¨O`«iOz# DéÏ~Ú~°Ñʨ _ç
"åºYº, <åÖÏ~Ú~°Ñʨ _ç "åºYº Jx <åÅ∞æ HõÅ=Ù. ã¨g∞ѨHÍÅ=Ú# =∞Ǩq^•fi<£,
HÍOp J}‚OQÆ~åKå~°º™êfiq∞"å~°∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ =∞ǨÏhÜ«ÚÅ∞ ѨÅ∞=Ù~°∞ ѨÅ∞ ÉèÏ+¨ÅÖ’
"åºMϺ#=ÚÅ#∞ „"åã≤i. gxÖ’ `≥#∞QÆ∞# N `≥.HõO.QÀáêÖÏKå~°º ™êfiq∞"å~°∞,
NÉèÏ+¨ºO JѨÊÖÏKå~°º ™êfiq∞"å~°∞ ~°zOz# "åºYºÅ∞ q∞H˜¯e „Ѩãk≤ ú QÍOz#q.
D "åºYºÅÖ’ ѨÅ∞ ^èfiŒ #º~°=÷ ÚÅ∞ q=iOѨ|_ç#q. D „Ѩ|O^è=Œ Ú#‰õΩ ѨÅ∞ ÉèÏ+¨ÅÖ’
J#∞"å^Œ=ÚÅ∞#∞ "≥Åã≤#q. WOHõ#∂ "≥Å∞=_»∞K«∞#flq.
***
QÀ^•^Õg „áê~°÷# (u~°∞áêÊ"≥· `«xÜ«∞<£Å∞)
1. hàÏ`«∞Væ ã¨#Î yi`«\ ã© ∞¨ ѨΠ=Ú^Àƒ^躌 Hõ$+¨O‚
áê~å~°º÷ O ã¨fiO „â◊√uâ◊`t« ~°ãû≤ ^Œú =∞^蕺ѨÜ∞« Of I
™ÈfizÛùëêìÜ∂« O „ã¨l xQÆo`«O Ü«∂ |ÖÏ`«¯ $`«º Éè∞í OˆHÎ
QÀ^• `«Ã㺷 #=∞ W^Œq∞^ŒO Éè∂í Ü«∞ U"åã¨∞Î Éè∂í Ü«∞ó II
hàÏ ´ hàÏ^ÕqÜ≥ÚHõ¯, `«∞Væ ´ L#fl=ÚÖˇ#· , ã¨#Î ´ ã¨#Î =ÚÅ<≥_,ç yi´ H˘O_»Å
Ü≥ÚHõ¯, `«\© ´ `«@„Ѩ^âÕ =◊ ÚÅO^Œ∞ (K«iÜ«∞ÅÜ«∞O^Œ∞), ã¨∞Ѩ"Î ∞£ ´ x^Œ∞iOz#, Hõ$+¨"‚ ∞£ ´
NHõ$+¨µx‚ , L^Àƒ^躌 ´ x„^ŒÖÑË ,≤ ã¨fi"£∞ ´ `«#Ü≥ÚHõ¯, „â◊√uâ◊`« ´ =O^ŒÅH˘Åk
"Õ^"Œ åHõº=ÚÅ Ü≥ÚHõ¯, t~°ó ´ t~°ã∞¨ ûÅÜ«∞O^Œ∞ (ѨÅ∞ "Õ^•O`«"åHõº=ÚÅO^Œ∞),
ã≤^"úŒ ∞£ ´ „Ѩã^≤ "úŒ ∞≥ Ü
ÿ Ú« #fl, áê~å~°º÷ "£∞ ´ Ѩ~å~°`÷ #« ∞ (ÉèQí =Æ `ü áê~°`O« „`«º=Ú#∞),
J^蕺ѨÜ∞« Of´ <Õ~∞° ÊK«∞#fl^,·≥ ã¨fi ´ `«#KÕ`,« LzÛùëêìÜ∂« "£∞ ´ JÅOHõiOK«∞H˘x
q_»∞=|_ç#, „ã¨l ´ ѨÓ=∂ÅÅÜ«∞O^Œ∞, xQÆo`«"∞£ ´ Hõ@|ì _ç# NHõ$+¨µx‚ , |ÖÏ`«¯ $`«º
´ |ÖÏ`«¯iOz (x~°ƒOkèOz), Ü«∂ QÀ^• ´ U QÀ^•^Õq, Éè∞í OˆHÎ ´ J#∞Éèqí OK≥<À,
`«Ã㺷 ´ P QÀ^• ^Õq H˘é‰õΩ, W^Œ"∞£ W^Œ"∞£ ´ D D, #=∞ó ´ #=∞™ê¯~°=Ú,
Jã¨∞´Î JQÆ∞QÍHõ, Éè∂í Ü«∞ó U= Éè∂í Ü«∞ó ´ =∞~°Å =∞~°Å, Jã¨∞Î ´ JQÆ∞QÍHõ!
12 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
hàÏ^ÕqÜ≥ÚHõ¯ L#fl`ã« #Ψ =ÚÅ<≥_ç Ѩ~fi° `=« ÚÅ K«iÜ«∞ÅÖ’ x„kOz# (QÀ^•^Õq
*Ï˝#Éè‰í Ωõ ÅÎ ‰õΩ =â◊√_≥#· ) NHõ$+¨µx‚ x^Œ∞~°ÖÑË ,≤ ѨÅ∞ "Õ^•O`« "åHõº=ÚÅKÕ „ѨuáêkOѨ
|_ç# r=Ùx ÉèQí =Æ `åÊ~°`O« „`«º=Ú#∞ P ™êfiq∞H˜ `≥eÜ«∞*Ëã,≤ `å#∞ =Ú_»∞K«∞H˘x
q_»z# ѨÓ=∂eHõ`À J`«xx PHõi¬Oz, P ™êfiq∞x á⁄Ok# QÀ^•^ÕqH˜ ѨÅ∞=∂~°∞¡
#=∞㨯iOK≥^#Œ ∞.
2. J#fl =Ü«∞Öò ѨÙ^Œ∞"≥· P}Ϥàò, J~°Véæ ∞¯
ѨÊ#∞fl u~°∞áêÊ"≥· ѨÊÖòÑk¨ Ü«∞"£∞, – WxflâÜ ·‹ ∂« Öò
áê_ç H˘¯_»∞`åÎàò #éÏÊ=∂Öˇ,· ѨÓ=∂Öˇ·
â◊¥_ç H˘¯_»∞`åÎ à‹· K˘ÛÅ∞¡
J#fl"∞£ ´ ǨÏOã¨Å∞ #_»Ü∂« _»∞, =Ü«∞Öò ´ ã¨ãº¨ Hˆ „∆ `«=ÚÅ∞ HõÅ, ѨÙ^Œ∞"≥· ´ Nqe¡
ѨÙ`∂« ~Î ∞° Ö’ [x‡Oz#, P}Ϥàò ´ P}Ϥàò J#∞ ¿Ñ~°∞#∞ QÆe#æ k, Ѩ#∞fl ´ q=∞i≈Oz
J#∞„QÆÇÏ≤ OѨ|_ç#, ѨÖò ѨkÜ«∞"£∞ ´ J<ÕHõ Ѩ^ºŒ =ÚÅ#∞ (áêâ◊√~°=ÚÅ#∞ Hõe#æ ^≥)· ,
#Öò ´ qÅHõ}∆ "≥∞#ÿ , áê ´ áê@ÅÜ≥ÚHõ¯, =∂Öˇ· ´ ã¨O^Œ~ƒ° ù (=∂Å) ~°∂Ѩ"∞≥ #ÿ kÜ«∞QÆ∞,
u~°∞áêÊ"≥· ´ u~°∞áêÊ"≥· J#∞ k=º„Ѩ|O^è=Œ Ú#∞, J~°Véæ ∞¯ ´ N~°OQÆ<å^ä∞Œ #‰õΩ,
W<£ ´ „âß=º"≥∞#ÿ , Wâ‹Ü · ∂« Öò ´ QÍ#=Ú`À, áê_ç ´ áê_ç, H˘_»∞`åÎàò ´ ã¨=∞iÊOz#k,
ѨÓ=∂Öˇ· ´ ѨÓÅ=∂eHõ#∞,â◊¥_ç ´ (=ÚO^Œ∞QÍ `å#∞) JÅOHõiOK«∞H˘x, H˘_»∞`åÎà·‹ ´
Ñ≤=∞‡@ (=@Ѩ„`«âß~Ú ™êfiq∞H˜) JiÊOz#kÜ«Ú JQÆ∞ QÀ^•^ÕqxQÆ∂iÛ, âÁÖò ´
ѨÅ∞¯=Ú.
ǨÏOã¨Å∞ ã¨OK«iOK«∞ á⁄Å=ÚÅ#∞ HõÅ Nqe¡ÑÙ¨ `«∂~Î ∞° J#∞ Hˆ „∆ `«=ÚÖ’ ѨÙ\˜#ì
QÀ^•^Õq, x`åº#∞ã¨O^èÜ Õ ∞« =Ú, ѨÅ∞ áêâ◊√~°=ÚÅ#∞ Hõe#æ k, qÅHõ}∆ =ÚÖˇ#· áê@Å
~°∂Ѩ=ÚÖ’#∞#flk JQÆ∞ u~°∞áêÊ"≥· k=º„Ѩ|O^è=Œ Ú#∞ ~°zOz N~°OQÆ<å^ä∞Œ #‰õΩ
ã¨=∞iÊOK«∞@ÜÕ∞QÍHõ, `å#∞ =ÚO^Œ∞QÍ ^èiŒ Oz# ѨÓ=∂eHõ#∞ Nqe¡ÑÙ¨ `«∂~Î ∞° Ö’x
=@Ѩ„`«âß~Ú™êfiq∞H˜ ã¨=∞iÊOz#k. J\˜ì QÀ^•^ÕqÜ≥ÚHõ¯ â◊√Éèí <å=∞=Ú#∞ F
=∞#™ê! J#∞ã¨OkèOѨÙ=Ú.
3. â◊¥_ç H˘¯_»∞`«Î â◊√_»~ü H˘_çÜ∞Õ ! `˘Öòáê"≥·
áê_ç Ü«∞~°∞à◊=Å¡ ѨÖò =à‹Ü · ∂« Üü∞!, – <å_ç h
"ÕV_æ =» é∞¯ Z<≥· fl qk Z#] W=∂‡„@"£∞
<åVæ_"» å =}‚"∞Õ #ÖòQ∞Æ .
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 13
â◊¥_ç ´ ѨÓ=∂eHõ#∞ JÅOHõiOK«∞H˘x, H˘_»∞`«Î ´ (Ñ≤=∞‡@) =@Ѩ„`«âß~Ú
™êfiq∞H˜ JiÊOz#, â◊√_»~ü ´ „ѨHÍtOK«∞, H˘_çÜ∞Õ ´ |OQÍ~°∞ fQÆ=O\˜^•<å!,
`˘Öò ´ J<åkÜ«∞QÆ∞, áê"≥· ´ u~°∞áêÊ"≥· J#∞ „Ѩ|O^è=Œ Ú#∞, áê_ç ´ H©iOÎ z,
J~°∞à◊ =Å¡ ´ Hõ$ѨKÜ Õ ∞« ã¨=∞~°∞~÷ åÖˇ#· , ѨÖò ´ <å<å q^è=Œ ÚÖˇ#· , =à‹Ü
· ∂« Üü∞´
HõOHõ}=ÚÅ#∞ Hõe#æ ^•<å! h ´ h=Ù, <å_ç ´ =∞#‡^ä∞Œ x ^ŒiKÕi, (F HÍ=∞^Õ"å!),
"ÕV_æ =» é∞¯ ´ N"ÕOHõ>âË fi◊ ~°∞#‰õΩ, Z<≥· fl ´ ##∞fl, qk ´ (<åÜ«∞H˜x JQÆ∞#@∞¡)
qkèOѨÙ=Ú, Z#] ´ Jx Ѩe¯#, W=∂‡„@"£∞ ´ D áêâ◊√~°=Ú#∞ (ã¨∂H˜Îx),
<å"£∞´"Õ∞=Ú, Hõ_"» å =}‚"∞£ ´ Ju„Hõq∞OѨ‰Ωõ O_»∞ suÖ’, #Öò‰Ωõ ´ J#∞„QÆÇÏ≤ OѨÙ=Ú
ѨÓ=∂eHõ#∞ `å#∞ =ÚO^Œ∞QÍ JÅOHõiOK«∞H˘x, Ñ≤=∞‡@ P =∂eHõ#∞ =@Ѩ„`«
âß~Ú™êfiq∞H˜ JiÊOz#, „ѨHÍtOK«∞ |OQÍ~°∞fQÆ=O\˜ F QÀ^•^Õg! J<åkÜ≥∞ÿ #
„=`«=Ú#∞ u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^è=Œ ÚQÍ QÍ#=Ú KÕã#≤ , ѨÅ∞ HõOHõ}=ÚÅ#∞ ^•eÛ#
`«b¡! h=Ù HÍ=∞^Õ=Ùx L^ÕÌtOz ''h=Ù `«y# LáêÜ«∞=Ú#∞ "≥^ŒH˜, <Õ#∞ N
"ÕOHõ>âË fi◊ ~°∞#‰õΩ ѨuflÜ∞« QÆ∞#@∞¡ KÕÜÚ« =Ú—— Jx „áêi÷Oz# f~°∞#∞ "Õ∞=Ú#∞
^•@‰õΩO_»∞#@∞¡, h‰õΩ QÆÅ Ju=∂„`« ÉèQí =Æ „`åÊ=}º=Ú =∂‰õΩ#∞ HõÅ∞æ#@∞¡#∞
J#∞„QÆÇÏ≤ OѨÙ=Ú.
QÀ^•^Õqx ã¨∞uÎ OK«∞ ÃÑ· â’¡H=õ Ú#∞, áêâ◊√~°^fiŒ Ü∞« =Ú#∞ u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^è=Œ Ú
J#∞ã¨OkèOK«∞H˘#∞@‰õΩ =ÚO^Œ∞ K≥ÑC¨ H˘#∞@ ÃÑ^ŒÅÌ ∞ PK«iOK«∞„Hõ=∞=Ú. WHõÃÑ·
„Hõ=∞=ÚQÍ u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^èŒ=ÚÖ’x XH˘¯Hõ¯ áêâ◊√~°=Ú, P áêâ◊√~°=ÚÅ
„ѨuѨ^•~°`÷ å`«Ê~°º=ÚÅ∞, H˘xfl ^èfiŒ #º~°=÷ ÚÅ∞#∞ x"ÕkOѨ|_»∞K«∞#flq.
"≥Ú^Œ\˜ áêâ◊√~°=Ú : `å=Ú PK«iOK«∞ =∂~°jæ ~°¬ „=`«=Ú#‰õΩ HÍÅ=Ú
J#∞‰õÄeOK«∞@KÕ, P HÍÅ=Ú#∞ QÀÑ≤HÅõ ∞ WO^Œ∞ H˘xÜ«∂_»∞K«∞<åfl~∞° . D „Ѩ|O^èŒ
=ÚÖ’ „ѨuáêkOѨ|_»∞ „áêѨº, „áêѨH=õ ÚÅ∞ D "≥Ú^Œ\˜ áêâ◊√~°=ÚÖ’ ã¨O„QÆÇϨ =ÚQÍ
`≥Å∞Ѩ|_»∞K«∞#flq.
1. =∂~°æouÎVàæ ò =∞k xéˇ#ÿ Ì #<åflàÏÖò
h~å_» áÈÊ^Œ∞g~ü áÈ^Œ∞q∞<À <Õià‹~· ¸~ü
j~ü =∞Öò‰Ωõ "£∞ PÜü∞áêÊ_ç K≥ÛÅfi zÛé∞q∂~üHÍàò
‰õÄ~ü"ÖÕ ò H˘à◊∞<˘ÎoÅ<£ ##ÌQÀѨ<£ ‰õΩ=∞~°<£
U~å~ü#Ì Hõ}‚˜ Ü«∞â’^≥· ~Úà◊"∞£ tVæ"∞£
HÍ~ü"∞Õ x K≥ÛVæ}ü Hõk~ü =∞kÜ«∞"£∞ áÈÖò =ÚHõ`åÎ<£
14 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
<å~åÜ«∞}<Õ #=∞ˆH¯ Ѩéÿˇ `«~∞° "å<£
áê~À~ü ѨÙHõàÑ◊ ʨ _ç#∞Ì UÖ’Ô~=∂ƒ"åÜü∞
<Õ~ü ´ qÅHõ}∆ =ÚÖˇ#· , Wà‹~· ¸~ü ´ PÉè~í }° =ÚÅ#∞ Hõe#æ "åÔ~,· j~ü ´ ã¨OѨ^KŒ ,Õ
=∞Öò‰Ωõ "£∞ ´ ѨÓ~°"‚ ∞≥ #ÿ , PÜü∞ áêÊ_ç ´ QÀ‰õΩÅ=∞O^Œ∞, â‹Åfi"£∞ ´ Hõ$+¨É‚ Híè Θ J<≥_ç
ã¨OѨ^#Œ ∞ HõÅ, té∞q∂~üHÍàò ´ ÉÏeHõÖÏ~å!, PÖò ´ Pâ◊Û~°ºHõ~"° ∞≥ #ÿ , =∂~°æo ´
=∂~°jæ ~°¬=∞#∞, uVæàò ´ =∂ã¨=ÚÖ’, =∞k ´ K«O„^Œ∞xKÕ, xéˇ#ÿ Ì ´ ѨÓ~°"‚ ∞≥ #ÿ , #Öò
´ =∞Ozk JQÆ∞, <åàò ´ D k#=Ú#, áê~À~ü ´ Ö’Hõ=ÚÖ’x [#∞Å∞, ѨÙHõà´◊
á⁄QÆ_∞» #@∞¡, Ѩ_#ç ∞Ì ´ D <À=ÚÖ’ J=QÍÇ≤ÏOz, h~å_» ´ ™êfl#=Ú#∞ KÕÜÚ« @‰õΩ
(NHõ$+¨‚ ã¨Oâı+¡ ¨ =Ú#∞ á⁄O^Œ∞@‰õΩ) áÈ`«∞g~ü ´ ~å^Œez#"åÔ~#· KÀ, áÈ`«∞q∞<À ´
~°O_»∞, (J@∞¡ =zÛ#KÀ), ‰õÄ~ü ´ Ѩ^∞Œ <≥#· , "ÕÖò ´ |Öˇ=¡ Ú`À, H˘à◊√"£∞ ´ (NHõ$+¨µx‚
q+¨Ü∞« =Ú# QÆÅ „Ñ‘uKÕ PѨ^#Œ ∞ â◊OH˜Oz) „‰õÄ~°=ÚÖˇ#· , `˘oÅ<£ ´ Ѩ#∞Å#∞
KÕÜ«Ú"å_»QÆ∞, ##ÌQÀѨ<£ ´ #O^ŒQÀáêÅ∞x, ‰õΩ=∞~°<£ ´ ‰õΩ=∂~°∞_»∞, U~ü ´
™œO^Œ~º° =ÚKÕ, P~ü#Ì ´ xO_ç#, Hõ}‚˜ ´ <Õ„`«=ÚÅ#∞ HõÅ, Ü«∞â’^≥· ´ Ü«∞â’^•^ÕqH˜,
Wà◊"∞£ tVæ"∞£ ´ ÉÏÅ ã≤OǨÏ=Ú=O\˜"å_»∞, HÍ~ü ´ "Õ∞Ѷ∞¨ =Ú=O\˜, "Õ∞x ´
~°∂Ѩ=Ú#∞ HõÅ"å_»∞, â‹"∞£ ´ Zé]x (`å=∞~°Å=O\˜), Hõ}´ü <Õ„`«=ÚÅ#∞ HõÅ"å_»∞,
Hõu~ü =∞kÜ«∞"£∞ áÈÖò ´ ã¨∂~°∞ºx =O\˜, K«O„^Œ∞x=O\˜, =ÚHõ`åÎ<£ ´ =ÚY=Ú#∞
HõÅ"å_»∞#∞ JQÆ∞, <å~åÜ«∞}<Õ ´ N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_Õ (NHõ$+¨µ_‚ )Õ , #=∞‰õΩ¯ ´ =∞#‰õΩ,
Ѩé´ÿˇ („=`åOQÆ=∞QÆ∞) "å^Œº=Ú Å#∞, `«~∞° "å<£ ´ WK«∞Û#∞. (UÖò, F~ü J#∞
~Ô O_»∞#∞ J=ºÜ«∞=ÚÅ∞ áê^ŒÑÓ¨ ~°}Ï~°=÷ Ú „ѨÜ∂≥ yOѨ|_ç#q. UÖò, F~ü Z"£∞
áê"åÜü∞– J#∞ Ѩ^=Œ ÚÅ#∞ áê^ŒÑÓ¨ ~°}Ï~°H÷ =õ ÚÅ∞ QÆ#∞ K≥Ñʨ =K«∞Û#∞. ''Z"£∞ áê"åÜü∞——
J#∞#k Jxfl áêâ◊√~°=ÚÅO^Œ∞#∞ =∞‰õΩ@=ÚQÍ HÍ#=K«∞ÛK«∞#flk.)
ã¨OѨ^Œ`À xO_ç# QÀ‰õΩÅ=ÚÖ’x Hõ$+¨‚ÉèíH˜Î J<≥_ç ã¨OѨ^Œ#∞ HõÅ, Q˘Ñ¨Ê
PÉèí~°}=Ú Å#∞ ^•eÛ# QÀѨÉÏeHõÖÏ~å! =∂~°æj~°¬=∂ã¨=ÚÖ’ K«O„^Œ∞x
Hõà◊Å`À ѨÓ~°‚"≥∞ÿ# â◊√Éèík# q∂<å_»∞ „áêÑ≤ÎOz#k. Pâ◊Û~°º=Ú! Ѩ^Œ∞<≥·#
"ÕÖÏÜ«Ú^è=Œ Ú#∞ HõÅ"å_»∞#∞, NHõ$+¨µ#‚ ‰õΩ JѨHÍ~°=Ú KÕÜÚ« @‰õΩ =K«∞Û ‰õ∆Ω„^Œ∞ÅѨ@¡
HÀÑ≤Oz, Hõi#î =ÚQÍ "åix tH˜O∆ K«∞"å_»∞#∞ JQÆ∞ N#O^ŒQÀáêÅ∞x Ѩل`«∞_»∞,
JO^Œ"∞≥ #ÿ Hõ#∞flÅ#∞ HõÅ Ü«∞â’^•^ÕqH˜ ÉÏÅã≤OǨÏ=Ú =O\˜"å_»∞, "Õ∞Ѷ∞¨ =Ú =O\˜
"Õ∞#∞#∞ HõÅ"å_»∞, K«O„^Œ∞x=Öˇ K«Å¡<≥·# =ÚY=Ú HõÅ"å_»∞, NHõ$+¨µ‚x
~°∂Ѩ=ÚÖ’#∞#fl N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_Õ, ''J`«_Õ LáêÜ«∞=Ú, L¿ÑÜ«∞——=∞x `«ÅK«∞
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 15
=∞#‰õΩ „=`åOQÆ=∞QÆ∞ "å^Œº=Ú#∞ „Ѩ™êkOѨQÅÆ _»∞. JO^Œ∞KÕ D Ö’Hõ=ÚÖ’x
"å~°O^Œé∞ H©iOÎ K«∞#@∞¡ K«H¯õ QÍ ™êfl#=Ú KÕÜ∞« HÀiHõ QÆÅ "å~°O^Œé∞#∞ ~°O_»∞.
D „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’x ѨÅ∞ „ѨÜ∂≥ QÆ=ÚÅ^•fi~å ^èfiŒ #º~°=÷ ÚÅ∞ ÉèÏã≤OK«∞ K«∞#fl=#∞
JOâ◊=Ú J=`åiHõÖ’ `≥Å∞Ѩ|_ç#kHõ^•! WO^Œ∞ʼnõΩ L^•Ç¨Ï~°}=ÚQÍ „ѨH$õ `«
áêâ◊√~°=ÚÖ’x "≥Ú^Œ\ ˜ Ѩ^=Œ Ú#∞ „QÆÇÏ≤ OѨ=K«∞Û#∞. D áêâ◊√~°=Ú ''=∂~°oæ —— J#∞
Ѩ^=Œ Ú`À „áê~°OÉè=í ∞QÆ∞K«∞#flk. D Ѩ^=Œ Ú ã¨O㨯 $`«=ÚÖ’x =∂~°tæ ~°â≈◊ |Ì Éè=í =Ú.
=∞$QÆj~å¬#Hõ∆„`«=Ú`À ‰õÄ_çÜ«Ú#fl ѨÙ#flq∞ U <≥ÅÖ’ =K«∞Û<À P <≥ʼnõΩ
=∂~°jæ ~°¬=∞x¿Ñ~°∞. K≥„· `«"â·≥ ßMÏk =∂ã¨=ÚÅ ¿Ñ~°∞¡ ‰õÄ_» D q^è=Œ ÚQÍ<Õ U~°Ê_ç#
=##∞@ „Ѩã^≤ =úŒ Ú. Wk =∂~°jæ ~°¬=∞#∞ â◊|=Ì ÚÜ≥ÚHõ¯ ™ê=∂#º"≥∞#ÿ =Ùº`«ÊuÎ. =∂~°jæ ~°¬
=∞#∞ ã¨=∞ã¨Î Ѩ^=Œ Ú ''=∂~°óæ , j~°¬"∞£ —— J#∞ ~Ô O_»∞ Ѩ^=Œ ÚÅ HõÅ~ÚHõKÕ U~°Ê_»∞K«∞#flk.
"åã¨∞^Õ= Ѩ^=Œ Ú#‰õΩ ''=ã¨∞^Õ=㨺 JѨ`º« O ѨÙ=∂<£ "åã¨∞^Õ=ó—— J#∞ `«k`ú =« $uÎ^•fi~å
U~°Ê_»∞ =Ùº`«ÊuÎ`À áê@∞,''=ã¨fu "åã¨∞ó, "åã¨∞âßÛ™œ ^Õ=â◊Û "åã¨∞^Õ=ó—— J#∞
"Õé˘Hõ =Ùº`«ÊuÎx ‰õÄ_» NѨ~åâ◊~É° @ íè ~ì ∞° ÉèQí =Æ ^Œ∞}
æ ^Œ~Ê° }=Ú J#∞ "åºMϺ#=ÚÖ’
K«∂Ñ≤i. J>Ë¡ WK«@#∞ ''=∂ˆ~+æ µ¨ j~°¬"£∞—— J#∞ "Õé˘Hõ =Ùº`«ÊuÎx =∂~°jæ ~°¬ â◊|=Ì Ú#‰õΩ
„QÆÇÏ≤ OѨ =K«∞Û#∞. =∂~°=æ ÚÅÖ’ – ™ê^è#Œ =ÚÅÖ’, J#QÍ – LáêÜ«∞=ÚÅÖ’
Q˘Ñ¨Êk– Jx nx J~°=÷ Ú. Hõ~‡° Ü≥∂QÆ – *Ï˝#Ü≥∂QÆ – ÉèHí Ü Î˜ ∂≥ QÆ – „ѨÑ`¨ åÎ º^Œ∞Å∞
"≥∂H∆À áêÜ«∞=ÚÅ∞QÍ K≥Ñʨ |_»∞K«∞#fl#∞ ''LáêÜ≥∂¿ÑÜ«∞`Õfi `«kÇ¨Ï `«`Ϋ fi"∞£ —— J#∞#@∞¡
ÉèQí "Æ å#∞_Õ L`«=Î ∞"≥∞#ÿ LáêÜ«∞=Ú. WkÜÕ∞ =∂~°jæ ~°¬=Ú. ''=∂™ê<åO =∂~°jæ ~À¬-
ǨÏ"£∞—— Jx w`«Ö’ NHõ$+¨‚ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ã¨fiÜ∞« =ÚQÍ Ñ¨Ö¯ˇ #∞ Hõ^•! QÀÑ≤HÅõ ∞ PK«iOK«∞
=∂~°jæ ~°¬ „=`«=ÚÖ’ ''ÉèQí "Æ å#∞_Õ LáêÜ«∞=Ú, J`«_Õ L¿ÑÜ«∞=Ú—— J#∞#kÜÕ∞
Hõ^• Ѩ~=° ∂~°=÷ Ú. HÍx, WO`«HOõ >ˇ#∞ Ѩ~=° ∞~°ãº¨ "≥∞#ÿ ^èfiŒ #º~°q÷ ∞K«@ xH˜Ñ∆ "Ψ ∞≥ Ü
ÿ Ú« #fl^xŒ
ÃÑ^ŒÅÌ q=~°}=Ú. Jk U=∞#QÍ – "≥∂H∆ÀáêÜ«∞=ÚÅxfl\ Ö˜ ’ PKå~åºaè=∂#=Ú
L`«"Î ∂≥ `«=Î ∞=Ú. JkÜÕ∞ WK«@ =∂~°jæ ~°¬ Ѩ^=Œ ÚKÕ ^èfiŒ xOѨ*Ü Ë ∞« |_ç#k – Jx
u~°∞áêÊ"≥„· Ѩ|O^è=Œ Ú ã¨=∞ã¨=Î Ú PKå~åºaè=∂#~°∂Ѩ K«~"° ∂≥ áêÜ«∞=Ú#∞ QÆ∂_è=» ÚQÍ,
=∞^è∞Œ ~°=ÚQÍ =Ú„^•ÅOHÍ~° „Ѩ„H˜Ü∞« Ö’ „ѨuáêkOK«∞ K«∞#flk. PKå~åºaè=∂#"Õ∞
Ѩ~°"≥∂áêÜ«∞=∞#∞@#∞ QÀ^•^Õq `å#∞ ~°zOz# Ô~O_»= „Ѩ|O^èŒ=∞QÆ∞
QÀ^•ã¨∂HõÎ=ÚÖ’x (<åzÛÜ«∂~ü u~°∞"≥Úo) Ô~O_»∞ áêâ◊√~°=ÚÅÖ’ ã¨Ê+¨ì=ÚQÍ
„ѨuáêkOz#k. P „Ѩ|O^èŒ=ÚÖ’x ^Œâ◊=∞ ^Œâ◊Hõ=ÚÖ’x <åÅæ=, ѨkÜ«∞=
áêâ◊√~°=ÚÅ∞ D J~°=÷ Ú#∞ `≥Å∞ÊK«∞#flq. <åÅæ= áêâ◊√~°=ÚÖ’ QÀ^•^Õq – ''Ãã· fi~°
16 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
Kåi}˜Ü∞« QÆ∞ â◊¥~°Ê}Y‰õΩ JOQÆÉOíè QÆ=Ú#∞ HõeOæ K«∞ N~å=∞K«O„^Œ∞x =∂@ á⁄Å∞¡
áÈ~Ú##∞, <Õ#∞ q+¨µz‚ `«=Î ÚhO„^Œ∞ŠѨلux JQÆ∞@ q`«^=Œä Ú JQÆ∞<å?—— Jx
J#flk. nx ǨÏ$^ŒÜ∞« "Õ∞=∞#QÍ – ''q∞„`«ÉÏè "Õ# ã¨O„áêѨOÎ # `«º*ËÜ∞« O Hõ^OŒä K«#——
W`åºkQÍ N~å=∞K«O„^Œ∞_»∞ Ѩe¯# =∂@ Jã¨`º« =Ú JQÆ∞@‰õΩ J=HÍâ◊=Ú ÖË<ÖÕ ^Ë ∞Œ .
XHõ"àÕ ◊ Jk Jã¨`º« "≥∞#ÿ #∞ PKå~°ºã¨O|O^è=Œ Ú x+¨ÊÅù =Ú HÍÉ’^Œ∞ – Jx. ''ã≤k~ú ƒ° =ù u
"å <Õu ã¨Oâ◊Ü∂≥ -K«∞º`«¿ãq<å"£∞, # ã¨Oâ◊Ü∂≥ -ã≤Î `«^ƒŒ Hù ÑÎõ i¨ K«~åº~°`å`«‡<å"£∞——
Jx Hõ^•! „Ѩ=∂}=Ú. J>Ë¡ ^Œâ=◊ ∞ QÍ^äÖŒ ’ QÀ^•^Õq ''„áê}ã¨v! âı+⨠ß~ÚÜ«∞QÆ∞
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ ã¨~åfikè‰Ωõ _»∞, x~°=kèHÔ â· fi◊ ~°º ã¨OѨ#∞fl_∞» , ã¨~fi° ™ê‡`üÑ~¨ ∞° _»∞#∞. =∞#=Ú
J`«ºÅ∞ÊÅ=Ú. JÜ≥∂º! Uq∞ KÕÜ«Ú^Œ∞=Ú? ‰õ∆ Ω„^Œ∞Å"≥∞ÿ# =∞#‰õΩ ÉèíQÆ"å#∞x
™êOQÆ`«º"≥∞@∞¡ ÅaèOK«∞#∞?—— Jx "庉õΩÅѨ_ç##∞, "≥O@<Õ `«#‰õΩ QÆÅ
PKå~°ºã¨O|O^è=Œ Ú#∞ 㨇iOz, ''Nqe¡ ѨÙ`«∂~Î ∞° ‰õΩ JkèÑu¨ , <å‰õΩ PKå~°∞ºÅ∞#∞
JQÆ∞ q+¨µ‚z`«∞ÎÅ∞ `«=∞‰õΩ q^èÕÜ«Ú_≥·# ÉèíQÆ"å#∞x ã¨∞ÅÉè’áêÜ«∞=ÚÅ^•fi~å
PǨfixOz, `«=∞ =^Œ‰Ì Ωõ ~°ÑÊ≤ OK«∞H˘x#KÀ, =∞#=Ú `«Ñʨ Hõ P ™êfiq∞x ¿ãqOѨ
QÆÅ=Ú—— Jx ã¨=∂^è•#Ѩ_ç#k. nx `å`«Ê~°º"Õ∞ =∞#QÍ PKå~°∞ºx=Å#<Õ
ÉèQí =Æ ÖÏ¡É=íè Ú ã≤kOú K«∞#∞, "Õé˘Hõ LáêÜ«∞=Ú`À Jk ã¨∞Hõ~=° Ú HÍ^Œ∞ – Jx. W@∞¡
D ~Ô O_»∞ áêâ◊√~°=ÚÅÖ’ QÀ^•^Õq `≥eÜ«∞*Ëã#≤ ^Œ$_è®^躌 =™êÜ«∞"Õ∞ u~°∞áêÊ"≥·
„Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’ ^èfiŒ #º~°~÷ ∂° Ѩ=Ú# „ѨHÍtOѨKÜ Õ ∞« |_ç#k. ''<Õ#∞ ^Œ$_è=» ÚQÍ #q∞‡#,
j~°¬Éèí∂`«"≥∞ÿ# =∂~°æ=Ú<Õ D „Ѩ|O^èŒ=ÚÖ’ r=<å_çQÍ KÕã≤, <Õ#∞ ^•xx
J<åºÑ¨^âÕ =◊ ÚQÍ Ñ¨Å∞¯K«∞<åfl#∞—— J<≥_ç ÉèÏ==Ú ã¨∞ÊùiOK«∞@H˘éÔH· QÀ^•^Õq„Ѩ|O^èŒ
„áê~°OÉè=í Ú# =∂~°jæ ~°¬ (=∂~°oæ ) Ѩ^Œ „ѨÜ∂≥ QÆ=Ú#∞ KÕÃã#x `≥eÜ«∞#QÆ∞#∞. D
ÉèÏ==Ú#‰õΩ J#∞QÆ∞}=ÚQÍ<Õ u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’x „ѨÜ∂≥ QÆ=ÚÅ#∞ ѨÓ~åfi
Kå~°∞ºÅ∞ "åºMϺxOzi. (Dq^è=Œ ÚQÍ<Õ, ÉèQí "Æ å#∞_Õ LáêÜ«∞=Ú, L¿ÑÜ«∞=Ú#∞
– J#∞ ã≤^•úO`«=Ú#‰õΩ J#∞QÆ∞}=ÚQÍ ‰õÄ_® D „Ѩ|O^è=Œ Ú Ñ¨Ó~åfiKå~°∞ºÅKÕ
™êHõź=ÚQÍ "åºMϺxOѨ|_ç#k.) D áêâ◊√~°=ÚÖ’ ¿Ñ~˘¯x# qÅHõ} ∆ =ÚÖˇ#·
PÉè~í } ° =ÚÅ∞ J#QÍ P`«‡QÆ∞}=ÚÅ∞, QÀѨÉÏeHõÅ∞ – ÉèQí "Æ å#∞#‰õΩ J#<åº~°›â+ı ¨
Éè∂í `«∞Öˇ#· P`«‡Å∞, Ѩéÿˇ – HÔ O· Hõ~º° ~°∂Ѩ Ѩ~=° ∞ѨÙ~∞° ëê~°=÷ Ú, áê"≥· – ÉèQí =Æ `≥¯O Hõ~º° ~°∂Ѩ
„=`«=Ú, #O^ŒQÀѨÙ_»∞ – PKå~°∞º_»∞, Ü«∞â’^Œ – JëêìHi∆õ . W@∞¡ D „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’x
P Ü«∂ Ѩ^=Œ ÚʼnõΩ QÆÅ W\˜ì ™êOˆHuHõ=ÚÖˇ#· q=~°=ÚÅ∞ ‰õΩÑ¡ =Ψ ÚQÍ P Ü«∂
áêâ◊√~°=ÚÅ ÉèÏ==Ú Ñ≤^ÑŒ ¨ `≥Å∞Ѩ|_»∞#∞.
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 17
~Ô O_»= áêâ◊√~°=Ú : WO^Œ∞ „=`åOQÆ=ÚÖˇ#· Hõ$`«º=ÚÅ∞ qkè – x¿+^èŒ
~°∂Ѩ=Ú# `≥Å∞Ѩ|_»∞K«∞#flq.
2. "≥Ü · ∞« `«∞Î "åmfi~üHÍàò! <å=Ú"£∞ #"£∞ áê"≥‰· Ωõ ¯
K≥ÛÜ«Úº"£∞ H˜iâ‹H· àõ ò Hˆ m~À!, áêé¯_»Å∞àò
ÃÑÜ · ∞« `«∞~Î Ú#] Ѩ~=° ∞#_ç áê_ç
<≥Ü∞ü L}À‚"∞£ áêÖò L}À‚"∞£ <å\ϯÖË h~å_ç
"≥∞~ÿ Ú>ˇìà√◊ `À"£∞ =∞Åi@∞ì <å"£∞ =Ú_çÜ∂≥ "£∞
â‹Ü∂« º^Œ# â‹Ü∂« º"£∞ f‰õΩ¯éà‹· â‹#∞] F^À"£∞
SÜ«∞=Ú"£∞ Ñ≤KÛ≥ Ü Â Ú« "£∞ P#Ì<Ü ·≥ Ú« "£∞ HÔ · HÍ\˜ì
LÜ«Úº=∂éˇ}‚˜ LQÆ#∞Ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
"≥Ü
· ∞« `«∞Î ´ D Éè∂í q∞Ö’, "åmfi~Hü Íàò ´ Lr˚qOѨ (`«iOѨ) [x‡Oz# "å~°ÖÏ~å!,
<å=Ú"£∞ ´ (''ÉèQí "Æ å#∞x=Å#<Õ =∞#‰õΩ ѶŨ =Ú ÅaèOK«∞#∞—— – Jx #=Ú‡) =∞#=Ú,
LÜ«Úº"£∞ Pé∞ ´ Lr˚qOK«∞ LáêÜ«∞=Ú#∞, Z}˜‚ ´ `≥eã≤, LHõ#∞Ì ´ ã¨O`À+≤Oz,
#"£∞ áê"≥‰· Ωõ ¯ ´ =∞# „=`«=Ú#‰õΩ, â‹ÜÚ« º"£∞ H˜iâ‹H· àõ ò ´ KÕÜÚ« HÍ~°º=ÚÅ#∞,
ˆHm~À´q#∞_»∞, <å"£∞´=∞#=Ú, áêÖò Hõ_»Å∞àò´ áêÅ ã¨=Ú„^Œ=Ú#O^Œ∞,
ÃÑ·Ü«∞`«∞Î~Ú#]´ Pkâı+¨µxÃÑ· x„kOK«∞, Ѩ~°=∞<£ ´ Ѩ~°=∞ѨÙ~°∞+¨µx, J_ç ´
áê^Œ=ÚÅ#∞, áê_ç ´ H©iOÎ z, SÜ«∞=Ú"£∞ ´ ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ^•#=Ú#∞, Ñ≤KÛ≥ Ü Â Ú« "£∞ ´
ѨÓAºÅH˜K∞« Û aèHÜ ∆õ Ú« #∞, P#¤<Ü ·≥ Ú« "£∞ ´ "åiH˜ `«y#@∞¡ gÅ~Ú#O`«, HÔ H· Í\˜ì ´
WzÛ, <≥Ü∞ü L}À‚"∞£ ´ <Õux Éè∞í lOѨ=Ú, áêÖò L}À‚"∞£ ´ áêÅ#∞ Éè∞í lOѨ=Ú,
<å\ϯÖË ´ „áê`«ó HÍÅ=Ú#<Õ, h~å_ç´ ™êfl#=Ú KÕã,≤ "≥∞ÿ W@∞ì Zà◊√^À"£∞ ´
HõO\˜H˜ HÍ@∞Hõ#∞ JÅOHõiOK«∞H˘#=Ú, =∞Å~ü W@∞ì ´ ѨÓ=ÙÅ#∞ Q˘x, =Ú_çÜ∂≥ "£∞
´ =Ú_»∞K«∞H˘#=Ú, â‹Ü∂« º^Œ#´ (ÃÑ^ŒÅÌ ∞) KÕÜ∞« x Ѩ#∞Å#∞, â‹Ü∂≥ º"£∞ ´ KÕÜ∞« =Ú,
f‰õΩ¯éà‹· ´ (W`«~∞° ʼnõΩ) J#~°=÷ Ú#∞ HõeOæ K«∞ K≥_¤» =∂@Å#∞, â‹#∞] F^À"£∞ ´
(ÉèQí "Æ å#∞x =^Œ‰Ì Ωõ ) áÈ~Ú Ñ¨Å∞Hõ=Ú. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
D Éèí∂q∞Ü«∞O^Œ∞ `«iOѨQÀi#"å~°ÖÏ~å! N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_Õ =∞#‰õΩ
ѶŨ =ÚxK«∞Û "å_»<_≥ ç xâ◊ÛÜ«∞=Ú#∞ HõÅ =∞#=Ú PK«iOK«∞ D u~°∞áêÊ"≥· „=`«=ÚÖ’
KÕÜ∞« ^Œy# Hõ$`«º=ÚÅ#∞QÆ∂iÛ `≥eÃÑ^Œ#∞. q#∞_»∞. áêÅ ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’ Pkâı+µ¨ xÃÑ·
Ѩ~∞° O_ç Ü«ÚO_»∞ Ѩ~=° ∞ѨÙ~°∞+¨µx áê^Œ=ÚÅ#∞ H©iOÎ z, =∞#=Ú `«iOK«∞ „ѨHÍ~°=Ú
Å#∞ `≥eã≤H˘x#"å~°"∞≥ ,ÿ „áê`«óHÍÅ=Ú#<Õ ™êfl#=Ú KÕÜÚ« ^Œ=Ú. D „=`«ã=¨ ∞Ü«∞
18 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
=Ú# áêÅ∞, <Õ~Ú – "≥Ú^ŒÅQÆ∞ Éè’QƺѨ^•~°=÷ ÚÅ#∞ Éè∞í lOѨ=Ú. ѨÓÅ#∞ ^•Å∞Û@,
HÍ@∞Hõ ÃÑ@∞ìH˘#∞@ – "≥Ú^ŒÅQÆ∞ JÅOHõ~}° Å#∞ KÕãH≤ ˘#=Ú. ¿Ñ^ŒÅ‰õΩ ^•#=Ú,
ѨÓAºÖˇ#· "åiH˜K∞« Û aèHÜ ∆õ Ú« #∞ Ü«∞^ä•â◊HΘ WK≥Û^Œ=Ú. ÃÑ^ŒÅÌ ∞ PK«iOѨx Ѩ#∞Å#∞
"Õ\ x˜ KÕÜ∞« =Ú. W`«~∞° Å =∞#ã¨∞ûÅ#∞ <˘Ñ≤ÊOK«∞ =∂@Å#∞ ѨÅ∞Hõ=Ú.
WO^Œ∞ ¿Ñ~˘¯#|_ç# HÍ@∞Hõ("≥∞)ÿ –*Ï˝#Ü≥∂QÆ=Ú, =∞Å~ü–ÉèHí Ü Î˜ ∂≥ QÆ=Ú, SÜ«∞"£∞
– ÉèQí =Æ ^≥· fiÉ=íè =Ú, Ñ≤KÛ≥  – ÉèÏQÆ=`«"É·≥ =íè =Ú, â‹Ü∂« º^Œ# â‹Ü∂≥ º"£∞ – PKå~°ºÑ¨Ù~™° ê¯~°
=ÚQÍ P„â◊~ÚOѨ‰Ωõ O_»∞@ – J#∞ `«QxÆ Ñ¨xx KÕÜ∞« =Ú – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ Ú.
=¸_»= áêâ◊√~°=Ú : WO^Œ∞ QÀÑ≤HÅõ ∞ `å=Ú <ÀK«∞ <À=Ú#‰õΩ J#∞=∞ux
WzÛ#"åiH˜ HõÅ∞æ ѶŨ =ÚÅ#∞ `≥Å∞ѨÙK«∞<åfl~∞° .
3. FV˜æ LÅHõà#◊ Ì L`«=Î ∞<£ ¿Ñ~ü áê_ç
<åVæàò #=∂Ê"≥‰· Ωõ ¯ KåÛ„\˜ h~å_ç<åÖò
fV˜xæ ] <å_≥ÖÏ¡"∞£ uVæàò =Ú=∂‡i ÃÑÜü∞^Œ∞
FV√æ ÃÑ~°∞"£∞ â‹<fl≥ Öò T_»∞ HõÜ∞« Öò LHõà◊
ѨÓV√æ=à‹· áÈÊkÖò á⁄é˜ =}∞¤ Hõ}ü Ѩ_∞» ѨÊ
`ÕVÍæ^Õ Ñ¨ÙH˜¯~°∞#∞Ì j~ü`Ϋ =ÚÖˇ· Ѩ„\˜
"åVæ ‰õΩ¯_»Öò x顉ÿ Ωõ ¯"£∞ =à◊§Öò ÃÑ~°∞"£∞ Ѩâ√◊ Hõ¯àò
hVÍæ^Œ â‹Åfi"£∞ xéˇ#ÿ ∞Ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞.
FV˜æ ´ („uq„Hõ=∂=`å~° ã¨=∞Ü«∞=Ú#) ÃÑiy, LʼnõΩ´Ö’Hõ=ÚÅ#∞, Jà◊#´Ì
H˘ez#, L`«=Î ∞<£ ´ ѨÙ~°∞ëÈ`«=Î ÚxÜ≥ÚHõ¯, ¿Ñ~ü ´ <å=∞=ÚÅ#∞, áê_ç´ H©iOÎ z,
<åVæàò ´ =∞#=Ú, #"£∞ áê"≥‰· Ωõ ¯ ´ =∞# „=`«=Ú#‰õΩ, âß„\˜´ XHõ <≥Ñ=¨ Ú#∞ ÃÑ\˜,ì
h~å_ç<åÖò ´ ™êfl#=Ú KÕã#≤ KÀ, <å_»∞ ZÖÏ¡"∞£ ´ Ö’Hõ =∞O`«ÜÚ« , fV√æ Wx] ´
(Du ÉÏ^èÅŒ ∞) LѨ„^Œ==ÚÅ∞ Uq∞Ü«Ú ÖËH,õ uVæàò ´ „Ѩu <≥ÅÖ’, =Ú=∂‡i ´
=¸_»∞ "å#Å∞, ÃÑÜü∞^Œ∞ ´ ‰õΩiã≤, FV√æ ´ =iúÅ∞¡, ÃÑ~°∞"£∞ ´ Q˘Ñ¨Ê, â‹"∞£ <≥Öò ´
"Õ∞Å∞~°Hõ=Ú ã¨ã¨º=ÚÜ≥ÚHõ¯, T_»∞ ´ =∞^茺֒, HõÜ«∞Öò ´ KÕѨÅ∞, LHõà◊ ´
`«∞à◊√§K«∞O_»QÍ, ѨÓ"£∞ ´ JO^Œ"∞≥ #ÿ , ‰õΩ=à‹· ´ #Å¡ HõÅ∞=Å, áÈkÖò ´ ѨÙ+ʨ =ÚÅO^Œ∞,
á⁄é˜ ´ HÍOux HõÅ, =}∞¤´ `«∞"≥∞‡^ŒÅ∞, Hõ}ü Ѩ_∞» Ñ¨Ê ´ x„kOѨQÍ, `ÕVÍæ^Õ ´
(áêÅ∞ fÜ«Ú "å~°∞) ÉèÜ í ∞« Ѩ_H» ,õ ѨىõΩ¯ ´ QÀâßÅ#∞ „Ѩ"tÕ Oz, W~°∞#∞Ì ´ ã≤~÷ =° ÚQÍ
#∞O_ç, j~ü`Ϋ ´ |eã≤#, =ÚÖˇ· ´ (QÀ=ÙÅ) á⁄^Œ∞QÆ∞#∞, Ѩ„\˜ ´ Ѩ\ ,ì˜ "åVæ ´
Ñ≤`∞« HõQÍ, =à◊§Öò ´ L^•~°=ÚÖˇ#· , ÃÑ~°∞"£∞ ´ Q˘Ñ¨Ê"≥#· , Ѩâ√◊ Hõ¯àò ´ QÀ=ÙÅ∞,
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 19
‰õΩ_»"∞£ ´ ‰õΩO_»Å#∞, x顉ÿ Ωõ ¯"£∞ ´ (áêÅ`À) xO_çOK«∞#\˜,ì hVÍæ^Œ ´ x~°O`«~"° ∞≥ #ÿ ,
â‹Åfi"£∞ ´ Sâ◊fi~°º=Ú, xéˇ#ÿ ∞Ì ´ ѨiѨÓ~°"‚ ∞≥ Ü ÿ Ú« O_»∞#∞. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
„uq„Hõ=∂=`å~°ãO¨ ^Œ~ƒ° =ù Ú# ÃÑiy, Ö’Hõ=ÚÅ#∞ JxflO\˜x H˘ez# ѨÙ~∞° ëÈ`«Î
=Úx <å=∞=ÚÅ#∞ <À~å~° H©iOÎ z, =∞#=Ú „=`«=∞#∞ <≥Ñ=¨ Ú# ™êfl#=Ú#∞
PK«iOz #KÀ ^Õâ=◊ Ú#O^Œ∞ ^Œ∞iƒùH=∆õ Ú=O\˜ DuÉÏ^èÅŒ ∞ Uq∞Ü«Ú HõÅ∞QÆ=Ù. ''xHÍ"Õ∞
xHÍ"Õ∞ #ó Ѩ~°˚<Àº =~°¬u—— J#∞#@∞¡ <≥ʼnõΩ =¸_»∞ =~°¬=ÚÅ∞ ‰õΩiÜ«Ú#∞.
Hˆ „∆ `«=ÚÅÖ’x ã¨ãº¨ =ÚÅ∞ K«H¯õ QÍ ÃÑiy Ѷe¨ OK«∞#∞. ã¨ãº¨ =ÚÅ =∞^躌 Ö’ ÉÏQÆ∞QÍ
|eã≤# KÕÑŨ ∞ „`«∞o¡Ñ_¨ ∞» K«∞O_»QÍ, JO^Œ"∞≥ #ÿ #Å¡HÅõ ∞=ÅÖ’ `«∞"≥∞‡^ŒÅ∞ ã¨∞Y=ÚQÍ
x„kOK«∞#∞. QÀáêÅΩ~°∞ QÀâßÅÅÖ’ „Ѩ"tÕ Oz, JK«\ ˜ QÀ=ÙÅ á⁄^Œ∞QÆ∞#∞ "å~°∞
`åHõQÍ<Õ, P QÀ=ÙÅ∞ ѨÅ∞ ‰õΩO_»Å#∞ áêÅ`À xOѨÙ#∞. W\˜ì QÀã¨=∞$kú U~°Ê_»∞@ÜÕ∞
QÍHõ, `«~Q° xÆ ã¨OѨ^Œ JO`«@ HõÅ∞æ#∞. HÍ=Ù# D „=`«=Ú#∞ =∞#=∞O^Œé=Ú
PK«iOK≥^=Œ Ú.
D áêâ◊√~°=ÚÖ’ ÉèQí "Æ å#∞_»∞ „uq„Hõ=Ú_≥· Ö’Hõ=ÚÅ#∞ H˘Å∞K«∞@ J#QÍ–
r=ÙÅO^Œé∞ `«#‰õΩ âı+ɨ ∂íè `«∞Åx `≥eÜ«∞*ËÜÚ« @, LѨ„^Œ==ÚÅ∞(fV√æ) – ^ÕÇ¨ `å‡aè
=∂#=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ P`«‡#∞ #tOѨ*Ü Ë Ú« "åº^è∞Œ Å∞, =Ú=∂‡i – J#<åº~°›â+ı `¨ fi« ,
J##ºâ◊~} ° `«fi, J##ºÉè’QÆ`fi« =ÚÅ<≥_ç r=Ùx PHÍ~°„`«Ü∞« =Ú, á⁄é˜ =}∞¤ – ÅH©∆ ‡
ã¨ÇÏ≤ `«∞_≥#· ÉèQí "Æ å#∞_»∞, HõÜ∞« Öò – t+¨µºÅ∞, Ѩâ√◊ Hõ¯àò – ÉèÏQÆ=`À`«=Î ÚÅ∞, ‰õΩ_»"∞£
– t+¨µºÅ ǨÏ$^ŒÜ∞« =ÚÅ∞ – Jx D áêâ◊√~°=Ú Ö’x ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
<åÅæ= áêâ◊√~°=Ú : `å=Ú <ÀK«∞ =∂~°jæ ~°¬„=`«=Ú# Ü«∞^ä•â◊HΘ ¿ã= KÕã,≤
`«iOѨÙ=∞#∞K«∞ "åi =^Œ‰Ì Ωõ =zÛ# =~å¬kÑè u¨ Ü«∞QÆ∞ Ѩ~#˚° ∞ºx K«∂z QÀÑ≤HÅõ ∞
J`«_∞» ¿ã= KÕÜ∞« ^Œy# sux WO^Œ∞ `≥Å∞ѨÙK«∞<åfl~∞° .
4. Po =∞à‹H· ¯õ }Ï‚! X#∞] h HÔ H· ~õ "° ÖÕ ò
PoÜ«Úàò ѨىõΩ¯ =ÚHõ#∞Ì H˘_»∞ P~ü`éÎÕ ˜
To=Ú^ŒÅfi<£ L~°∞="≥∂ƒÖò "≥∞Üü∞ Hõé∞`«∞Î
áêÊoÜ«∞"£∞ `Àà◊√_≥· ѨÊéÊ<å|<£ HÔ ~· ÚÖò
PoáÈÖò q∞xfl =Å=ÚƒiáÈÖò x#]k~ü#∞Ì
`åàÏ^Õ âß~üV"æ ∞£ L^≥`· Ϋ â◊~=° ∞à‹á· ÈÖò
"åà◊ LÅH˜xÖò ÃÑÜü∞k_®Üü∞ <åVæà√◊ "£∞
=∂~°oæ h~å_» =∞H˜àò#∞Ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
20 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
Po =∞à‹· ´ (QÆOcè~"° ∞≥ #ÿ ) =∞O_»Å =~°¬=Ú#‰õΩ, Hõ}Ï‚! ´ x~åfiǨωõΩ_»"#·≥
F =~°∞} ^Õ"å! h ´ h=Ù, HÔ · ´ (h) B^•~°º=Ú#∞, X#∞] ´ H˘OK≥=Ú‰õÄ_»,
Hõ~"° ÖÕ ò ´ ^•K«‰Ωõ =Ú, LÅH˜xÖò ´ Ö’Hõ=ÚÖ’x [#∞Å∞, "åà◊ ´ ã¨∞Y=ÚQÍ
rqOK«∞#@∞¡, <åVæà√◊ "£∞ ´ "Õ∞=Ú ‰õÄ_», =∞H˜àò#∞Ì ´ P#OkOz, =∂~°æo ´
=∂~°jæ ~°¬„=`«=ÚH˘é‰õΩ, h~å_» ´ ™êfl#=Ú KÕÜÚ« #@∞¡, Po Làò ´ ã¨=Ú„^Œ=Ú
=∞^躌 Ö’, ѨىõΩ¯ ´ „Ѩ"tÕ Oz, =ÚHõ#∞Ì H˘_»∞ ´ (h\˜x) `åy, P~ü`∞« Î ´ QÆiO˚ z,
Ué˜ ´ PHÍâ◊=Ú#O^Œ∞ Jkè~ÀÇ≤ÏOz, To ´ HÍÅ=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ Ѩ^•~°=÷ ÚʼnõΩ,
=Ú^ŒÅfi<£ ´ HÍ~°}Éèí ∂`«∞_≥#· N=∞<åfl~å Ü«∞}∞x, L~°∞="£∞ áÈÖò ´ ~°∂Ѩ=Ú=Öˇ,
"≥∞Üü∞ ´ â◊s~°=Ú, Hõé∞`«∞Î ´ #Å¡|_ç, áêo ´ |e+¨=ª ÚÖˇ,· J"£∞´ JO^Œ"∞≥ #ÿ ,
`Àà◊√_≥· ´ Éè∞í [=ÚÅ#∞ HõÅ, ѨéÊ<å|<£ ´ Ѩ^‡Œ <åÉè∞í xÜ≥ÚHõ¯, HÔ ~· ÚÖò ´ KÕuÖ’x,
Po áÈÖò ´ ã¨∞^Œ~°≈#K«„Hõ=Ú=Öˇ, q∞xfl ´ "≥∞é˜ã≤, =Å"£∞ ѨÙiáÈÖò´
^ŒH}∆˜ Ï=~°âÎ O◊ Y=∞QÆ∞ áêOK«[#º=Ú=Öˇ, x#∞] ´ xÅz, Ju~ü#∞Ì ´ QÆiO˚ z, âß~üV"æ ∞£
´ ÉèQí "Æ å#∞x qÅ∞¡ JQÆ∞ âß~üV=æ Ú, L^≥`· Ϋ ´ fã≤# (=i¬Oz#), â◊~° =∞à‹· áÈÖò ´
ÉÏ}=~°¬=Ú=Öˇ, `åàÏ^Õ ´ PÅ㨺=Ú KÕÜ∞« ‰õΩO_», ÃÑÜü∞k_®Üü∞´ =i¬OѨÙ=Ú.
(UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
QÆOcè~"° ∞≥ #ÿ =~°¬=Ú#∞ ‰õΩiÑ≤OK«∞ F Ѩ~#˚° º^Õ"å! h=Ù h B^•~°º=Ú#∞ H˘OK≥=Ú
‰õÄ_» `«yOæ K«∞H˘#‰õΩO_» ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’xH˜ áÈ~Ú, JO^Œi h\˜x Hõ_∞» ѨÙxO_» `åy,
QÆiO˚ ѨÙ=Ú. Ñ≤=∞‡@ PHÍâ◊=Ú#∞ KÕi, HÍÅ=Ú "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ã¨HÅõ Ѩ^•~°=÷ ÚʼnõΩ HÍ~°}
Éè∂í `«∞_≥#· ÉèQí "Æ å#∞x "Õ∞#∞=O\˜ #Å¡x ~°∂Ѩ=Ú#∞ HõÅ"å_»",·≥ qâßÅ=ÚÖˇ#· ,
|e+¨ª=ÚÖˇ·#, ã¨∞O^Œ~°=ÚÖˇ·# Éèí∞[=ÚÅ#∞ HõÅ P Ѩ^Œ‡<åÉèí∞x ‰õΩ_çKÕuÖ’x
Nã¨∞^Œ~≈° # K«„Hõ=Ú=Öˇ "≥∞éã≤, P ™êfiq∞ Z_»=∞ KÕuÖ’x áêOK«[#º=Ú=Öˇ
QÆiO˚ ѨÙ=Ú. âß~üVæ =∞#∞ ™êfiq∞ qÅ∞¡ â◊„`«∞=ÙÅÃÑ· =i¬OK«∞ ÉÏ}=~°¬=Ú=Öˇ h=Ù
[Å=Ú#∞ x~°O`«~°=Ú =i¬OѨÙ=Ú. h q@∞¡ =i¬OK«∞@=Å# Ö’Hõ=ÚÖ’x
"å~°O^Œé∞#∞ #∞Y=ÚQÍ rqOѨQÅÆ ~°∞. "Õ∞=Ú#∞ =∂~°jæ ~°¬„=`«=Ú# ã¨O`À+¨=ÚQÍ
™êfl#=Ú KÕÜ∞« QÆÅ∞æ^∞Œ =Ú.
Po– ÉèQí "Æ å#∞x HõàϺ}QÆ∞}=ÚÅ<≥_ç ã¨=Ú„^Œ=Ú, =∞à‹–· HõàϺ}QÆ∞} =$+≤,ì
q∞xfl–^蕺#Ü≥∂QÆ=ÚKÕ „ѨHÍtOK«∞@, áêOK«[#º=Ú–„Ѩ}"å~°=÷ Ú, âß~üV=æ Ú–
„Ѩ}==ÚKÕ „ѨuáêkOѨ|_»∞ r"å`«‡ – Ѩ~=° ∂`«‡Å âı+⨠+ı ≤ ÉèÏ==Ú, Hõ}Ï‚–
PKå~°∞ºÅ∞, â◊~° =∞à‹–· P`«‡Ü≥ÚHõ¯ ã¨fi~°∂ѨÜ∂« ^ä•`«‡ º=Ú – Jx WO^Œe ™êfiѨ
^Õâ=◊ ÚÅ∞ (^è#Œ º~°=÷ ÚÅ∞).
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 21
J~Ú^Œ= áêâ◊√~°=Ú : =∂~°jæ ~°¬„=`«=Ú#∞ KÕÜ∞« ^ŒÅz# QÀÑ≤HÅõ Ö’ XHõ
QÀÑ≤Hõ ''=∞#=Ú WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ Z<Àfl áêѨ=ÚÅ#∞ KÕãu≤ q∞ Hõ^•! P áêѨ=ÚÅ∞
WѨÙ_»∞ =∞#=Ú PK«iOK«∞ „=`«=Ú#‰õΩ J_»∞¤ HÍ"å?—— Jx „ѨtflOѨQÍ, JO^Œ∞ʼnõΩ
ã¨=∂^è•#=ÚQÍ QÀ^•^Õq ''=∞#=Ú ÉèQí "Æ å#∞x H©iOÎ z#KÀ P áêѨ=Ú ÅxflÜÚ«
JyflÖ’ Ѩ_#ç ^Œ∂k=Öˇ ~°∂ѨÙ=∂ã≤áÈ=Ù—— #x WO^Œ∞ ѨÅ∞¯K«∞<åfl~∞° .
5. =∂Ü«∞<≥· =∞#∞fl =_»=∞^Œ∞~Ô · "≥∞#ÿ <Ì ·≥
`«∂Ü«∞ ÃÑ~°∞ h~ü Ü«∞=Ú<≥· `«∞éÎ =ÿˇ <≥·
PÜ«∞~ü ‰õΩÅuÎxÖò `À#∞] =∞}˜qà◊HÔ ¯·
`åÜ≥∞ÿ ‰õΩ¯_»Öò qà◊H¯õ "£∞ â‹Ü∞ü ^Œ ^•"≥∂^Œ~<° ·≥
Î ∂≥ =∂Üü∞ =#∞Ì <å"£∞ `«∂ =∞Å~ü `«∂q `˘Îà√◊ ^Œ∞
`«∂Ü
"å~Ú<åÖò áê_ç =∞#uÎ<åÖò txÌH¯õ
áÈÜ«∞ Ñ≤àÜ ·‹ Ú« "£∞ ѨىõΩ`«~∞° "å<£ x#]#=Ù"£∞
f~ÚxÖò `«∂â߉õΩ"£∞ â‹ÑÙ¨ Ê UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
=∂Ü«∞<≥· ´ Pâ◊Û~°ºHõ~=° ÚÖˇ#· bÅÅ#∞, U QÆ∞}=ÚÅ#∞ HõÅ"å_»∞, =∞#∞fl´
(ÉèQí =Æ `«ûO|O^è=Œ Ú) ã≤~÷ =° ÚQÍ#∞O_»∞, =_» =∞^Œ∞~Ô · ´ L`«~Î ^° âÕ =◊ ÚÖ’x =∞^è∞Œ ~å
#QÆ~°=Ú#‰õΩ, "≥∞ÿ#Ì<≥· ´ „ѨÉèí∞=Ù, `«∂Ü«∞ ´ Ѩiâ◊√^Œú"≥∞ÿ#, ÃÑ~°∞ ´ Q˘Ñ¨Ê^≥·#
(QÆOcè~°"≥∞ÿ#), h~ü ´ h\˜x Hõeæ#k JQÆ∞, Ü«∞=Ú<≥· `«∞Î éˇÿ=<≥· ´ Ü«∞=Ú<å
#nf~°=Ú#∞ (`«# x"åã¨=ÚQÍ) HõÅ"å_»∞, PÜ«∞~ü‰õΩÅuÎxÖò ´ QÀáêÅ∞~°
‰õΩÅ=Ú#O^Œ∞, `À#∞]"∞£ ´ „ѨHÍtOK«∞, J}˜ qà◊HÔ ¯· ´ JO^Œ"∞≥ #ÿ nѨ=Ú, (Q˘Ñ¨Ê
nѨ=Ú), `åÜ≥∞ÿ ´ `«e,¡ ‰õΩ_»Öò ´ Hõ_∞» ѨÙ#∞, qà◊H¯õ "£∞ â‹Ü∞ü ^Œ ´ "≥Å∞QÆ*ãË #≤ ,
^•"≥∂^Œ~<° ·≥ ´ ^•"≥∂^Œ~∞° x, <å"£∞ ´ =∞#=Ú, `«∂Ü≥∂=∂Üü∞ ´ Ѩiâ◊√^Œ∞Åú "≥∞,ÿ
=#∞Ì ´ =zÛ, `«∂ ´ Ѩiâ◊√^Œ"ú ∞≥ #ÿ , =∞Å~ü ´ ѨÓ=ÙÅ#∞, `«∂q ´ JiÊOz, `˘à◊√^Œ∞
´ #=∞㨯iOz, "å~Ú<åÖò ´ <À\˜`À ("å‰õΩ¯`À), áê_ç ´ H©iOÎ z, =∞#uÎ<åÖò ´
=∞#ã¨∞`À, txÌH¯õ ´ ^蕺xOz#, áÈÜ«∞ ´ áÈ~Ú# (ѨÓ~°fiÑÙ¨ ), Ñ≤àÜ ·‹ Ú« "£∞ ´ áêѨ=Ú#∞,
ѨىõΩ`«^~Œ ∞° "å<£ x#]#=Ù"£∞ ´ ~åÉ’=Ù áêѨ=ÚÅ∞#∞, f~ÚxÖò ´ JyflÖ’, `«∂â◊√
P‰õΩ"£∞ ´ ^Œ∂k=Öˇ JQÆ∞#∞ (xâı≈+¨=ÚQÍ #tOK«∞#∞.), Hõ#∞Hõ, â‹ÑC¨ ´ (P ™êfiq∞
<å=∞=ÚÅ#∞) ѨÅ∞¯=Ú. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
Pâ◊Û~°º=Ú#∞ HõeOæ K«∞ bÅÅ#∞,QÆ∞}=ÚÅ#∞ HõÅ"å_»∞, ÉèQí =Æ `«ûO|O^èŒ =Ú#∞
Ü«ÚQÆÜÚ« QÆ=ÚÅ∞QÍ HõeÜ æ Ú« O_»∞@KÕ ã≤~÷ "° ∞≥ #ÿ H©ixÎ HõÅ L`«~Î ° =∞^è∞Œ ~å#QÆ~=° Ú#‰õΩ
22 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
„ѨÉ∞íè =Ù, Ѩ~=° ∞Ѩq„`«"∞≥ #ÿ , QÆOcè~"° ∞≥ #ÿ h\˜x HõÅ Ü«∞=Ú<å#n f~°=Ú# qǨÏiOK«∞
"å_»∞, QÀáêʼnõΩÅ=Ú#‰õΩ =∞}˜nѨ=Ú =O\˜"å_»∞, `«e¡ JQÆ∞ Ü«∞â’^•^Õq Hõ_∞» ѨÙ#∞
ѨO_çOz#"å_»∞, ^•"≥∂^Œ~∞° _»#∞ ¿Ñ~°∞#∞ HõÅ"å_»Q∞Æ NHõ$+¨É‚ Qíè "Æ å#∞x ã¨xflkHè ˜
áÈ~Ú, =∞#=Ú ã¨∞"åã¨##∞ HõŠѨÙ+¨Ê=ÚÅ#∞ ã¨=∞iÊOz, JO[e Ѷ∞¨ \˜Oz, P
™êfiq∞ <å=∞=ÚÅ#∞ <À~å~° áê_ç, =∞#ã¨∞û`À P ™êfiq∞ ~°∂Ѩ=Ú#∞, QÆ∞}=ÚÅ#∞
^蕺xOz #KÀ, =∞#=Ú Ñ¨Ó~°fi=Ú J*Ï˝#=Ú=Å# KÕã≤# áêѨ=ÚÅ∞, WHõÃÑ·
„Ѩ=∂^Œ=â◊=Ú# KÕÜ∞« É’=Ù áêѨ=ÚÅ∞#∞ JyflÖ’ Ѩ_#ç ^Œ∂k=Öˇ ~°∂ѨÙ=∂ã≤áÈ=Ù#∞.
D áêâ◊√~°=ÚÖ’ PÜ«∞~ü – J#QÍ – ÉèQí "Æ å#∞#‰õΩ J#<åº~°›â+ı ɨ ∂íè `«∞Å∞,
`«∂ =∞Å~ü – Ѩiâ◊√^Œ"ú ∞≥ #ÿ =∞#ã¨∞û – Jx ™êfiѨ^âÕ =◊ Ú.
Pé= áêâ◊√~°=Ú : ÉèQí =Æ ^Œ#∞Éè=í =Ú#∞ WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ Zé∞QÆxk, =∂~°jæ ~°¬
„=`«=Ú#∞QÆ∂iÛ `≥eÜ«∞xkÜ«Ú JQÆ∞ XHÍ<˘Hõ QÀÑ≤Hõ D áêâ◊√~°=ÚÖ’ x„^ŒÖÑË |¨ _»∞
K«∞#flk. D áêâ◊√~°=Ú#∞O_ç 15= áêâ◊√~°=Ú=~°‰Ωõ – J#QÍ – 10 áêâ◊√~°=ÚÅÖ’
Ѩk =∞Ok "Õé∞ "Õé∞ ã¨fiÉèÏ==Ú#∞ HõÅ QÀÑ≤HÅõ ∞ x„^Œ ÖËÑ|¨ _»∞ K«∞<åfl~∞° .
6. ѨÙà◊√§"£∞ tÅq∞ƒ# HÍ}ü ѨÙà◊§~Ô Ü · ∞« <£ HÀ~ÚeÖò
"≥ো q o â◊V<æ˜ £ ¿Ñ~°~=° "£∞ Hˆ \˜Öì Ü
·ˇ ∂≥
Ñ≤àϧÜü∞ Zà◊√xÌ~åÜü∞ ¿ÑÜü∞=ÚÖˇ· #&µ˚}∞¤
Hõà§◊ K«ÛHõ_"» ∞£ HõÅHõ¯oÜ«∞ HÍÖ’zÛ
"≥à§◊ `«~Î q° Öò `«∞~ÚÖò J=∞~ü#Ì quÎ<·≥
Là◊§`«∞Î H˘¯}∞¤ =Úx=~üHàõ √◊ "£∞ Ü≥∂yHõà√◊ "£∞
"≥∞à◊§ Zà◊√#∞Ì Ji Z#] ¿Ñ~°~=° "£∞
Là◊§"£∞ ѨىõΩ#∞Ì ‰õΩo~ü#∞Ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
ѨÙà◊√§"£∞ ´ Ѩ‰Ω∆õ Å∞#∞, tÅq∞ƒ# HÍ}ü ´ ZyiáÈ=ÙK«∞#flq, K«∂_»∞=Ú, ѨÙàò
JÔ~Ü
· ∞« <£ ´ Ѩ‰Ω∆õ ʼnõΩ „ѨÉ∞íè =QÆ∞ QÆ~∞° `«‡O`«∞#‰õΩ, HÀ~ÚeÖò ´ ™êfiq∞Ü«∞QÆ∞ ÉèQí "Æ å#∞x
PÅÜ«∞=∞O^Œ∞, "≥ো  ´ `≥Åx¡ , qo ´ JO^Œéx˜ PǨfixOK«∞, â◊V<æ˜ ´£ â◊OY=ÚÜ≥ÚHõ¯,
¿Ñ~ü J~°="£∞ ´ Q˘Ñ¨Ê ^èfiŒ xx, Hˆ \˜Öì Ü ·ˇ ∂≥ ´ q#ÖË"å?, Ñ≤àϧÜü∞´ F ÉÏeHÍ!,
Zà◊√xÌ~åÜü∞ ´ ÖËz ~°=Ú‡, ¿ÑÜü∞ ´ Ñ≤âßzÜ«∞QÆ∞ ѨÓ`«#Ü≥ÚHõ¯, =ÚÖˇ· ´ ã¨#Î º=Ú#‰õΩ
ѨÓÜ«∞|_ç#, #&µ˚ ´ q+¨=Ú#∞, L}∞¤ ´ Éè∞í lOz, Hõà§◊ "£∞ ´ Hõ$„u=∞"≥∞#ÿ , â◊H_õ "» ∞£ ´
|O_çx (â◊H\õ Ïã¨∞~°∞x), HõʼnõΩ¯ JoÜ«∞´ H©à§◊ ã¨O^è∞Œ Å∞ T_»∞#@∞¡, HÍÖò ´ áê^Œ=Ú#∞,
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 23
FzÛ ´ Kåz, "≥à§◊ `«∞´Î H©~∆ åaúÖ’, J~°qÖò ´ Pkâı+µ¨ xÃÑ,· `«∞~ÚÖò J=∞~ü#Ì ´
x„kOz#, quÎ<·≥ ´ [QÆ`å¯~°} Éè∂í `«∞x, =Úx=~ü Hõà√◊ "£∞ ´ =Ú#∞Å∞, Ü≥∂yHõà√◊ "£∞ ´
Ü≥∂QÆ∞Å∞#∞, Là◊§`«∞HÎ ˘¯}∞¤´ =∞#ã¨∞ûÖ’ ^蕺xOz, "≥∞à◊§ ´ "≥∞Å¡QÍ, Zà◊√#∞Ì ´
ÖËz, Ji Z#] ´ ''ǨÏió—— J#∞K«∞ ѨÅ∞¯, ¿Ñ~ü J~°="£∞ ´ ÃÑ^ŒÌ ^èfiŒ x, Là◊§"£∞
ѨىõΩ#∞Ì ´ =∞#ã¨∞ûÖ’ „Ѩ"tÕ Oz, ‰õΩo~ü#∞Ì ´ K«Å|¡ éz#k. (UÖò, F~ü, Z"£∞
áê"åÜü∞)
F ÉÏeHÍ! Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ JéK«∞K«∞, PǨ~°=ÚH˘é‰õΩ ZyiáÈ=ÙK«∞#flq.
QÆ=∞xOѨÙ=Ú. QÆ~°∞`«‡O`«∞#‰õΩ „ѨÉèí∞=QÆ∞ ÉèíQÆ"å#∞x PÅÜ«∞=∞O^Œ∞ JO^Œé˜x
PǨfixOK«∞@H˘é‰õΩ T^Œ∞#\˜ì `≥Åx¡ â◊OY=ÚÜ≥ÚHõ¯ Q˘Ñ¨Ê ^èfiŒ xx q#ÖË^•! ÖËz
~°=Ú‡. ѨÓ`«# q+¨ÑÓ¨ i`«"∞≥ #ÿ ã¨#Î º=Ú#∞ „QÀe#"å_»∞, â◊H\õ Ïã¨∞~°∞x ã¨Okè|O^è=Œ ÚÅ∞
T_» ∞ #@∞¡ áê^Œ = Ú#∞ Kåz#"å_» ∞ , H© ∆ ~ åaú Ö ’ Pkâı + ¨ µ xÃÑ· Ѩ = oOz#
[QÆ`å¯~°}Éè∂í `«∞_»∞#∞ JQÆ∞ ™êfiq∞x =Ú#∞Å∞, Ü≥∂QÆ∞Å∞#∞ =∞#ã¨∞û# ^蕺xOK«∞K«∞
x„^Œ ÖËz, ''ǨÏió ǨÏió ǨÏió—— Jx =Ú=∂‡~°∞ ѨÅ∞¯K«∞ KÕÜÚ« <å=∂#∞ã¨O^è•#=Ú
Q˘Ñ¨Ê ^èfiŒ xÜ≥∞ÿ , =∂ =∞#ã¨∞ûÅÖ’ „Ѩ"tÕ Oz, =∞=Ú‡Å#∞ K«Å|¡ éz#k. WHõ<#·≥ #∞
x„^Œ Öˇ=Ú‡.
D áêâ◊√~°=ÚÖ’ ѨÙà◊√§"£∞ – J#QÍ ÉèQí =Æ `«ûO|O^èŒ Ñ¶∞¨ @‰õΩÅQÆ∞ ÉèQí =Æ ^Œƒ‰ù Ωõ ÅÎ ∞,
HÀ~ÚÖò – JëêìHi∆õ , â◊OY=Ú – „Ѩ}==Ú, Ñ≤âßz ã¨#Î º=Ú#O^Œe q+¨=Ú –
„ѨH$õ u#∞O_ç ѨÙ\˜#ì JǨÏOHÍ~°, =∞=∞HÍ~°=ÚÅ∞, =∂Ü«∂â◊H@õ =Ú – Jx`«º"≥∞#ÿ
^ÕÇϨ =Ú, =Ú#∞Å∞ – ÉèQí =Æ ^Œ∞} æ Ï#∞Éè=í x+¨µÅª ∞, Ü≥∂QÆ∞Å∞ – ÉèQí =Æ `≥· ¯OHõ~º° x+¨µÅª ∞
¿ÑÜü∞ – „ѨH$õ u – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
U_»= áêâ◊√~°=Ú : ÉèQí =Æ ^Œ#∞Éè=í =Ú#∞ á⁄Ok, Ѩ~=° â◊Ü∞ÿ≥ Ü«Ú#fl XHÍ<˘Hõ
QÀÑ≤Hõ WO^Œ∞ x„^Œ ÖËÑ|¨ _»∞ K«∞#flk.
7. H©â√◊ H©â√◊ Z#∞] ZV√æ"∞£ P<≥K· åÛ`«<Î £ HõÅ#∞Ì
¿Ñt# ¿ÑK«Û~°="£∞ Hˆ \˜Öì Ü·ˇ ∂≥ ¿ÑÜü∞ ÃÑÊ}Ë!‚
HÍâ◊√"£∞ Ñ≤éѨC"£∞ HõÅHõÅÑ¨Ê HÔ · ¯ ¿Ñ~ü`∞« Î
"åâ◊ #é∞V√¯à◊Öò PÜü∞zÛÜ«∞~ü =∞uÎ<åÖò
Fâ‹· Ѩ_∞» `«Î `«~Î Ú~°~=° "£∞ Hˆ \˜Öì Ü
·ˇ ∂≥
<åÜ«∞Hõ ÃÑÊ}ü Ñ≤àϧÜü∞! <å~åÜ«∞}<£ =¸iÎ
24 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
Hˆ â◊=<≥· áêÊ_»=Ù"£∞ h Hˆ >Ëì H˜_u» Ü Î ∂≥ ?
`Õâ=◊ Ú_≥Ü· ∂« Üü∞ ué UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
ZV√æ"∞£ ´ JO`«@, P<≥K· åÛ`«<Î £ ´ Éè~í ^° •fi[Ѩ‰Ω∆õ Å∞, HõÅ#∞Ì ´ HõÅã≤, (`«=∞
P_» Ѩ‰Ω∆õ Å`À Hõeã≤), H©â√◊ H©â√◊ Z#∞] ´ H©K∞« H©K∞« Jx, ¿Ñt# ´ Ѩe¯#, ¿ÑK«∞Û
J~°="£∞ ´ =∂@Å ^èfiŒ xx, Hˆ \˜Öì Ü ·ˇ ∂≥ ´ q#ÖË"å?, ¿ÑÜü∞ ÃÑ}Ë‚ ´ =∞uÖËx ^•<å!,
#é∞ ´ Q˘Ñ¨Ê, "åâ◊"∞£ ´ ã¨∞"åã¨##∞ HõÅ, ‰õΩà◊Öò´ H˘Ñ¨CÅ#∞ Hõe#æ , PÜü∞zÛÜ«∞~ü
´ QÀÑ≤HÅõ ∞, HÍâ◊√"£∞ ´ (`«=∞ "≥∞_»Ö’x ^ŒO_»ÅÖ’ QÆÅ) HÍã¨∞Å∞#∞, Ñ≤éѨC"£∞ ´
"≥ÚQÆÅæ ~°∂Ѩ=ÚÖ’ #∞#fl ѨÙÃãÅÎ ∞#∞, HõÅHõÅÑ¨Ê ´ QÆÅQÆÅ=∞x ^èfiŒ x KÕÜÚ« #@∞¡, HÔ ·
¿Ñ~ü`∞« Î ´ KÕ`∞« Å<≥uÎ KåÑ≤, =∞uÎ<åÖò ´ Hõ=fi=Ú`À, Fâ‹· Ѩ_∞» `«Î ´ K«ÑC¨ _»∞ KÕã#≤ ,
`«~Ú~ü ´ (zÅ∞‰õΩ#\˜)ì ÃÑé∞QÆ∞Ü≥ÚHõ¯, J~°="£∞ ´ ^èfiŒ xx, Hˆ \˜Öì Ü ·ˇ ∂≥ ´ q#ÖË"å?,
<åÜ«∞Hõ ÃÑÊ}ü Ñ≤àϧÜü∞´ =∂ HõO^Œé‰õΩ <åÜ«∞‰õΩ~åÖˇ#· ÉÏeHÍ! <å~åÜ«∞}<£ ´
<å~åÜ«∞}∞_»∞#∞ (ã¨~°fi™êfiq∞Ü«Ú), =¸iÎ ´ ™œjź=Ú#∞ „ѨHõ\ ˜OK«∞K«∞
J=`«iOz#"å_»∞, Hˆ â◊=<≥· ´ Hˆ t J#∞ Jã¨∞~°∞x ã¨OǨÏiOz#"å_»∞#∞ JQÆ∞ ™êfiq∞x,
áê_»=Ù"£∞´ ("Õ∞=Ú) H©iÎOK«∞K«∞#fl#∞, h ´ h=Ù, ˆH>Ëì H˜_»uÎÜ≥∂ ´ q#∞K«∞,
x„kOK«∞K«∞O\˜"å?, `Õâ"◊ ∞£ L_≥Ü · ∂« Üü∞ ´ `Õ[ã¨∞û#∞ Hõe#æ ^•<å!, ué ´ `«Å∞ѨÙ
fÜ«Ú=Ú. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
JO`«@#∞ Éè~í ^° •fi[Ѩ‰Ω∆õ Å∞ `«=∞ P_»Ñ‰¨ Ω∆õ Å`À ‰õÄ_ç#"≥· ''H©K∞« H©K∞« —— =∞x
=∞^è∞Œ ~°=ÚQÍ ‰õÄÜ«ÚK«∞#flq. P ^èfiŒ xx h=Ù q#ÖË^•! "≥é^]˜ •<å! Q˘Ñ¨Ê ã¨∞"åã¨##∞
gK«∞ H˘Ñ¨CÅ#∞ Hõe#æ Q˘Å¡ =x`«Å∞ `«=∞ "≥∞_»Ö’ ^•eÛ# Ǩ~°=ÚÅÖ’x HÍã¨∞Å∞,
"≥ÚQÆÅæ ~°∂Ѩ=ÚÖ’#∞#fl `åoÉÁ@∞ì Hõeã≤ â◊aOÌ K«∞#@∞¡ Hõ=fi=Ú`À ÃÑé∞QÆ∞#∞
zÅ∞‰õΩ#ѨÙ_∞» =K«∞Û K«ÑC¨ _»∞#∞ q#ÖË^•? ã¨~fi° ™êfiq∞, ™œjźQÆ∞}=Ú#∞ „ѨH\õ O˜ K«∞K«∞
ѨÅ∞ J=`å~°=ÚÅ#∞ ZuÎ#"å_»∞, Hˆ tã¨OǨÏ~°Î JQÆ∞ NHõ$+¨µx‚ "Õ∞=Ú H©iOÎ K«∞K«∞#fl#∞
h=Ù P H©~#ΰ =Ú#∞ q#∞K«∞ WOHõ#∞ x„kOK«∞K«∞<åfl"å? `Õ[ã¨∞û#∞ Hõe#æ QÀÑ≤HÍ!
WHõ<#·≥ #∞ ÖËz =zÛ `«Å∞ѨÙÅ#∞ fÜ«Ú=Ú.
WO^Œ∞, P<≥K· åÛ`«<Î £ – JǨÏOHÍ~° x=~°‰Î Ωõ ÅQÆ∞ Ѩ~=° ∞ÉèÏQÆ=`«∞Å∞, ¿ÑK«Û~°="£∞ –
qâı+¡ =¨ ºã¨#=Ú, HÍâ◊√ – JëêìHi∆õ , Ñ≤éѨC – ^ŒfiÜ∞« =∞O„`«, K«~=° ∞â’¡H=õ ÚÅ∞, `«Å∞ѨÙ
`≥éK«∞@ – `«=∞óHõ"å@=Ú#∞ `≥éK«∞@ (áÈQ˘@∞ìH˘#∞@), `«~Ú~ü J#QÍ k=º
„Ѩ|O^è=Œ Ú – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 25
Zxq∞^Œ= áêâ◊√~°=Ú : JO^Œ~∂° `«#=^Œ‰Ì Ωõ =zÛ „ѨɒkèOK«∞#@∞¡ NHõ$+¨µx‚
J#∞„QÆÇϨ =Ú#∞ Q˘Ñ¨ÊQÍ á⁄Ok# XHÍ<˘Hõ QÀÑ≤Hõ WO^Œ∞ „ѨɒkèOѨ |_»∞K«∞#flk.
8. H©àò "å#"£∞ "≥ো #∞] Z~°∞"≥∞ÿ té∞ g_»∞
"Õ∞Üü∞"å<£ Ѩ~#° #Ì HÍ}ü q∞‰õΩ¯à◊§ Ñ≤ো H àõ √◊ "£∞
áÈ"å<£ áÈH˜<å]~Ô · áÈÊHÍ=∞Öò HÍ`«∞Î L<≥flÂ
‰õį=Ù"å<£ =#∞Ì x<À]"∞£ HÀ`«∞‰õΩÅ=Ú_≥Ü · ∞«
áê"åÜü∞ Zà◊√xÌ~åÜü∞ áê_ç ѨÊéˇÿ H˘}∞¤
=∂"åÜü∞ Ñ≤à<◊ åÌ<·≥ =∞Å¡~Ô · =∂\˜Ü
ì ∞«
^Õ"åk^Õ=<≥· K≥Û#∞] <å"£∞ âıq`åÎÖò
P"å Z#∞] P~åÜü∞#∞Ì J~°∞àò UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞.
H©àò ´ `«∂~°∞Êkâ◊Ö’, "å#"£∞ ´ PHÍâ◊=Ú, "≥ো #∞] ´ `≥Å|¡ _ç#k, Z~°∞"≥∞´ÿ
Qˆ ^≥Å∞, "Õ∞Üü∞"å<£ ´ "Õ∞Ü«Ú@ÔH,· té∞ g_»∞ ´ H˘OK≥=Ú¿ãѨ٠q_»∞^ŒÅ#∞ á⁄Ok,
Ѩ~#° #Ì HÍ}ü ´ "åºÑ≤Oz#q K«∂_»∞=Ú, áÈ"å<£ ´ NHõ$+¨µx‚ =^Œ‰Ì Ωõ áÈ=Ù@ÜÕ∞
„ѨÜ∂≥ [#=∞x `«Åz, áÈH˜<å]~Ô · ´ áÈ=Ù, q∞‰õΩ¯à◊§ ´ q∞ye#, Ñ≤ো H àõ √◊ "£∞ ´
Ñ≤ÅÅ¡ #∞ (QÀÑ≤HÅõ #∞) áÈHÍ=∞Öò ´ áȉõΩO_», HÍ`«∞Î ´ J_»∞H¤ ˘x, L<≥fl ´ x#∞fl,
‰õÄ=Ù"å<£ ´ Ñ≤Å∞K«∞@ÔH,· =#∞Ì ´ =zÛ, x<À]"∞£ ´ LO\˜q∞, HÀ`«∞‰õΩÅ=Ú_≥Ü · ∞« ´
‰õΩ`«∂ǨÏÅ=Ú#∞ HõÅ, áê"åÜü∞ ´ ¢ã`Α fi« ѨÓiÎx HõÅ^•<å!, Zà◊√xÌ~åÜü∞ ´ ÖËz
~°=Ú‡, =∂ ´ Hˆ t J#∞ Jâ◊fi~°∂ѨÙ_≥#· ~åHõã∆ ∞¨ x, "åÜü∞´ <À\˜x, Ñ≤à<◊ åÌ<·≥ ´
peÛ#"å_»∞, =∞Å¡Ô~· ´ Kå}∂~° =Ú+≤ì‰õΩÅ<≥_ç =∞Å¡g~°∞Å#∞, =∂\˜ìÜ«∞ ´
ã¨OǨÏiOz#"å_»Q∞Æ , ^Õ"åk ^Õ=<≥´· ^Õ=^Õ=Ùx (NHõ$+¨µx‚ ), â‹#∞]´ KÕi, Ѩéÿˇ H˘}∞¤
´ "å^Œº=Ú#∞ Q˘x, áê_ç ´ (P ™êfiq∞ <å=∞=ÚÅ#∞) áê_ç, <å"£∞ ´ =∞#=Ú,
âıq`åÎÖò ´ ¿ãqOz#KÀ, P~åÜü∞#∞Ì´ (J`«_∞» ) =∞# ã≤u÷ x QÆ=∞xOz, P P Z#∞]
´ JÜ≥∂º! JÜ≥∂º! Jx, J~°∞àò ´ J#∞„QÆÇÏ≤ OK«∞#∞. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
¢ã`Α fi« ѨÓiÎx HõÅ F QÀÑ≤HÍ! `«∂~°∞Ê^≥ãÖ¨ ’ PHÍâ◊=Ú `≥Å|¡ _ç#k. Qˆ ^≥Å∞ "Õ∞`«
"Õ∞Ü«Ú@ÔH· H˘OK≥=Ú¿ãѨ٠|O^è=Œ ÚÅ#∞O_ç q_»∞^ŒÅ#∞ á⁄Ok ѨzÛHõ |Ü«∞à◊§Ö’
u~°∞QÆ∞K«∞#flq. K«∂_»∞=Ú. NHõ$+¨µx‚ ã¨xflkHè ˜ áÈ=Ù@ÜÕ∞ Ѩ~=° ∞„ѨÜ∂≥ [#=∞x `«ÅK«∞
q∞ye# QÀÑ≤ H õ Å #∞ JO^Œ é ˜ x xÅ∞=iOz, x#∞fl Ñ≤ Å K« ∞ @Ô H · h=^Œ Ì ‰ õ Ω
=zÛÜ«Ú<åfl=Ú. ÉèQí "Æ å#∞xÜ«∞O^Œ∞ ‰õΩ`«∂ǨÏÅ=Ú#∞ Hõe#æ ^•<å! WHõ<#·≥ #∞ ÖËz
~°=Ú‡. Jâ◊fi~°∂Ñ≤Ü≥ÿ∞# ˆHt <À\˜x peÛ#"å_»∞, Kå}∂~° =Ú+≤ì‰õΩÅ#∞
26 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
=∞Å¡Ü≥∂^èŒ∞Å#∞ =∞@∞ìɡ\ ˜ì#"å_»∞#∞ JQÆ∞ ^Õ=^Õ=Ùx (NHõ$+¨µ‚x) ã¨xflkè KÕi,
„=`åOQÆ"∞≥ #ÿ "å^Œº=Ú#∞ P ™êfiq∞=Å# á⁄Ok, P ™êfiq∞ <å=∞=ÚÅ#∞ =∞#=Ú
H©iOÎ z ¿ãqOz#KÀ, =∞# ã≤u÷ x QÆ=∞xOz J`«_∞» ''JÜ≥∂º! JÜ≥∂º!—— Jx `«Åz
=∞#ÃÑ· ^ŒÜ∞« K«∂ѨQÅÆ _»∞.
`«∂~°∞Ê `≥Å|¡ _»∞@ – ã¨`Àfi`«~Î H° ÍÅ=∞QÆ∞@, Z~°∞"≥∞ÿ – J*Ï˝#=Ú, Ñ≤ো Q àÆ ò –
KÕ`«#∞Å∞ (Éèí‰õΩÎÅ∞), =∂ (Jâ◊fi=Ú)–JǨÏOHÍ~°=Ú, =∞Å∞¡Å∞–Ji +¨_»fi~°æ=Ú,
^Õ=`«Å∞– x`«ºã¨∂~°∞Å∞ – Jx WO^Œe ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
`˘q∞‡^Œ= áêâ◊√~°=Ú : ™êfiq∞ J~Ú# ''NHõ$+¨µ_‚ ∞» ~å^ŒÅz#ѨÙ_»∞ `å<Õ
=K«∞Û#∞. JO`«=~°‰Ωõ "ÕzÜ«ÚO_»∞@ÜÕ∞ `«y#k—— – Jx `«Åz# XHÍ<˘Hõ QÀÑ≤Hõ
WO^Œ∞ x„^ŒÖÑË |¨ _»∞K«∞#flk. N~å=Ú_»∞ =zÛ `«##∞ ~°HO∆˜ K«∞=~°‰Ωõ "ÕzÜ«ÚO_»∞@
Ü«ÚHõ=Î ∞x, ''`«`ãΫ º¨ ã¨^$Œ â◊O Éè"í `Õ —ü — J#∞K«∞ `«Åz# ã‘`å^Õq=O\˜k D QÀÑ≤H.õ
9. `«∂=∞}˜ =∂_»`∞« Î â◊√„@∞"£∞ qà◊HÔ ¯iÜ«∞
`«∂ÑÎ "¨ ∞£ Hõ=∞à◊ `«∞~Î ÚÅ}ˇ"ÿ ∞Õ Öò Hõ}ü =à◊~∞° "£∞
=∂=∂<£ =∞Hõà!ı =∞}˜H¯õ ^Œ="£∞ `åàò ué"åÜü∞
=∂q∂~ü! J=à‹· Zà◊√Ñ‘Ê~À L<£ =∞Hõàò`å<£
T"≥∞Üÿ ∂≥ ? Jx] K≥Ûq_À? J##ÌÖ’?
U=∞ ÃÑÊ~°∞#∞Ì~ÚÖò =∞xÌ~° ѨÊ\Ïìà’?
=∂=∂Ü«∞<£ =∂^Œ=<£ "≥‰· Ωõ #Ì<£ Z<≥#] ∞]
<å=∞"£∞ ѨÅ=Ù"£∞ #q#∞] UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞.
`«∂ ´ Ѩiâ◊√^Œ"ú ∞≥ #ÿ , =∞}˜ ´ =∞}∞Å`À xi‡Oz#, =∂_»`∞« Î ´ "Õ∞_»Ö’,
â◊√„@∞"£∞ ´ K«∞@∞ì#∞, qà◊‰Ωõ ¯ ´ nѨ=ÚÅ∞, ZiÜ«∞ ´ "≥Å∞QÆ∞ K«∞O_»QÍ, `«∂Ѩ"∞£ ´
^è∂Œ Ѩ=Ú, Hõ=∞à◊ ´ Ѩi=∞oOѨQÍ, `«∞~ÚÖò ´ x„kOѨ`y« #, J}ˇ"ÿ ∞Õ Öò ´ â◊Ü∞« ºÖ’,
Hõ}ü =à◊~∞° "£∞ ´ x„kOK«∞, =∂=∂<£ =∞Hõàı ´ "Õ∞#=∂=∞ ‰õÄ`«∞~å!, =∞}˜ Hõ¯`«="£∞ ´
=∞}∞Å`À KÕã#≤ `«Å∞Ѩ٠Ü≥ÚHõ¯, `åàò ´ QÆ_Ü ç ∞« #∞, ué"åÜü∞´ fÜ«Ú=Ú, =∂q∂~ü´
J`åÎ!, J=à‹· ´ P"≥∞#∞, Zà◊√Ñ‘Ê~À ´ ÖËÑ~¨ å! L<£ =∞Hõàò `å<£ ´ h ‰õΩ=∂Ô~,Î
T"≥∞ÿÜ≥∂ ´ =¸QÆÜ«∂, Jx] ´ ÖËHõ, â‹q_À ´ K≥q\˜kÜ«∂?, J##ÌÖ’ ´
L^•ã‘#∞ÖÏ~å!, U=∞ѨÊ\Ïìà’ ´ HÍ=eÖ’ ÃÑ@ì|_ç#^•?, ÃÑ~°∞"£∞ `«∞~ÚÖò ´
QÍ_è»=ÚQÍ x„kOK«∞#@∞¡, =∞xÌ~°Ñ¨Ê\Ïìà’ ´ =∞O„`«=Ú#‰õΩ Hõ@∞ì|_≥<å?, =∂
=∂Ü«∞<£ ´ Q˘Ñ¨Ê Pâ◊Û~°ºHõ~=° ÚÅQÆ∞ bÅÅ#∞ HõÅ"å_»∞, Z#∞] ´ JxÜ«Ú, =∂^Œ=<£
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 27
´ =∂^è=Œ Ù_»∞, Z#∞] ´ JxÜ«Ú, "≥‰· Ωõ #Ì<´£ N"≥‰· Ωõ O~î<° å^ä∞Œ _»∞, Z#∞] ´ JxÜ«Ú#∞,
<å=∞"£∞ ѨÅ=Ù"£∞ ´ ѨÅ∞ <å=∞=ÚÅ#∞, #q#∞] ´ Ѩe¯uq∞. (UÖò F~ü Z"£∞
áê"åÜü∞).
^À+¨=Ú ÖËq∞Ü«Ú ÖËx =∞}∞Å`À xi‡OѨ|_ç# Éè=í #=ÚÖ’ K«∞@∞ì#∞ =∞OQÆà◊
nѨ=ÚÅ∞ "≥Å∞QÆ∞K«∞O_»QÍ, ^è∂Œ Ѩ=Ú Ñ¨i=∞oOK«∞K«∞O_»QÍ Ç¨ÏOã¨`∂« eHÍ `«ÅÊ=ÚÖ’
x^Œ∞iOK«∞ F =∂=∞‰õÄ`«∞~å! =∞}˜=∞Ü«∞"≥∞#ÿ QÆ_Ü ç ∞« #∞ fÜ«Ú=Ú. (W@∞¡ Ѩe¯##∞
QÀÑ≤Hõ =∂é∞ =∂\Ï_»‰Ωõ O_»∞@KÕ, P"≥∞ ã¨q∂Ѩ=Ú# QÆÅ P"≥∞ `«ex¡ L^ÕtÌ Oz)
– F J`åÎ! q∂ ‰õΩ=∂Ô~Î =∂@ÖÏ_»Háõ È=Ù@‰õΩ Uq∞ HÍ~°}=Ú? P"≥∞ =¸QÆ^•?
K≥q\˜^•? q∞H˜¯e JÅã≤ x„kOK«∞K«∞#fl^•? =∂@ÖÏ_» ~å^Œx HÍ=e ÃÑ@ì|_ç#^•?
QÍ_è» x„^ŒáÈ=Ù #@∞¡ =∞O„`«„ѨÜ∂≥ QÆ=Ú KÕÜ∞« |_ç#^•? (Jx „ѨtflOѨQÍ, P"≥∞
`«e¡ ''q∂~°∞ ÉèQí =Æ <åfl=∞ ã¨OH©~#ΰ =Ú KÕÜÚ« _»∞, JѨÙ_®"≥∞ ÖËz =K«∞Û#∞—— – Jx
|^Œ∞eK≥Û#∞. JO`« QÀÑ≤HõÅ∞ W@¡xi) ''Pâ◊Û~°ºQÆ∞}KÕ+≤ì`«∞_»∞, =∂^èŒ=Ù_»∞, N
"≥‰· Ωõ O~î"° åã¨∞_»∞—— J#∞K«∞ ÉèQí "Æ å#∞x ѨÅ∞ <å=∞=ÚÅ#∞ H©iOÎ zuq∞. WHõ<#·≥ #∞
x„^Œ ÖËz ~°=Ú‡.
WO^Œ∞, qà◊‰Ωõ ¯ – *Ï˝#=Ú, =¸QÆ (T"≥∞)ÿ – "åyO„kÜ«∞=Ú ÉèQí "Æ å#∞xÜ«∞O^Œ∞
UHÍ„QÆ`#« ∞ K≥O^Œ∞@, â◊Ü∞« ºÃÑ· x„kOK«∞@ – `«# ~°H}∆õ H˘é‰õΩ `å#∞ „ѨÜ∞« uflOK«∞@
=∂x ÉèQí "Æ å#∞_Õ LáêÜ«∞=∞#∞ x+¨#ª ∞ HõeyÜ«ÚO_»∞@, =∂=∂<£ – J#<åº~°›â+ı ¨
Éè∂í `«∞ÅQÆ∞ ÉèÏQÆ=`«∞Å∞, =∞}˜ Hõ¯^Œ="£∞ – ^ÕÇϨ =ÚÖ’, P`«‡Ö’ QÆÅ =∞=∞HÍ~° =ÚÅ∞,
Wq ÉèQí =Æ ^Œ#∞Éè=í =ÚʼnõΩ J_»∞.¤ HÍ=Ù# Hõ"å@`«∞ź=ÚÅ∞. K≥=Ù_»∞ – Ѩ~∞° Å xO^•,
„ѨâO◊ ã¨Å¨ #∞ q#HõáÈ=Ù@, J##ÌÖò (B^•ã‘#º=Ú) – KÕÜ∞« ^ŒQxÆ Ñ¨#∞ÅÖ’ ™È=∞i
`«#=Ú#∞ HõeæÜ«ÚO_»∞@. `«∂ =∞}˜ =∂_»"£∞ – J„áêHõ$`«"≥∞ÿ#, ѨOKÀѨ
x+¨}‡Ü«∞=∞QÆ∞ ™êfiq∞k=º=∞OQÆàq◊ „QÆÇϨ =Ú – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
ѨkÜ«∞= áêâ◊√~°=Ú : QÀÑ≤HÅõ ‰õΩ x~åfiÇϨ ‰õΩ~åÅ∞, Hõ$+¨ã‚ O¨ âı+¡ =¨ Ú# ã¨=∞~°∞÷
~åÅ∞, Hõ$+¨µx‚ „¿Ñ=∞#∞ q∞‰õΩ¯@=ÚQÍ Hõe#æ k, Hõ$+¨µ_‚ ∞» `«#‰õΩ á⁄~°∞yO\˜Ö’ LO_»∞@KÕ
ã¨^• NHõ$ëê‚#∞Éè=í =Ú#∞ Hõe#æ k JQÆ∞ "Õé˘Hõ QÀÑ≤Hõ WO^Œ∞ „ѨɒkèOѨ |_»∞K«∞#flk.
10. <À„@∞ K«∞Û=~üH¯õ "£∞ ѨىõΩH˜#] J=∞‡<åÜü∞!
=∂„@=Ú"£∞ `å~å~À "åâ◊Öò ué"å^•~ü
<å„@`«∞ÎàÏÜü∞ =Ú_ç <å~åÜ«∞}<£, #=∂‡Öò
áÈ„@ ѨÊéˇÿ `«~∞° "£∞ ѨÙ}˜Ü
‚ ∞« <åÖò, Ѩ}˘¤~∞° <åàò
28 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
‰õÄ„@uÎ<£ "åÜü∞ gàò#Ì ‰õΩ=∞ƒHõ~}
° #∞"£∞
`À„@∞=Ú#ˆH¯ ÃÑ~°∞#∞ÌÜ∞« Öò`å<£ `«<åÌ<À?
P„@ =##ÌÅ∞_≥Ü· ∂« Üü∞! J~°∞V¯Å"Õ∞!
`Õ„@=∂Üü∞ =#∞Ì ué UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
<À„@∞ ´ <À=Ú <Àz (™ê^è<Œ å#∞ëêª#=Ú#∞ KÕã)≤ , â◊√=~üH¯õ "£∞ ´ ã¨fi~°=æ Ú
Å#∞ (ã¨∞Y=ÚÅ#∞), ѨىõΩH˜#] ´ á⁄O^ŒQÀi#, J=∞‡<åÜü∞ ´ J=∂‡!, "åâ◊Öò´
"åH˜\ ˜ `«Å∞ѨÙ#∞, ué"å^•~ü ´ fÜ«∞x"å~°∞, =∂„@=Ú"£∞ ´ ã¨=∂^è•#=Ú <≥#· #∞,
`å~å~À´ W=fi~å? (ѨÅ∞Hõ~å!), <å„@ ´ Ѩi=∞à◊=Ú#∞ HõÅ, `«∞àÏÜü∞´ `«∞Åã≤KÕ
JÅOHõiOѨ|_ç#, =Ú_ç ´ H˜s@=Ú#∞ HõÅ, <å~åÜ«∞}<£´ N=∞<åfl~åÜ«∞}∞_»∞,
#=∂‡Öò ´ =∞#KÕ, áÈ„@´ ã¨∞ÎuOѨ|_»QÍ, Ѩéˇÿ `«~°∞"£∞ ´ "å^Œº=Ú#∞
(ѨÙ~°∞ëê~°=÷ Ú#∞) WK«∞Û, ѨÙ}˜Ü ‚ ∞« <åÖò ´ ѨÙ}º~°∂ѨÙ_»Q∞Æ NHõ$+¨µx‚ KÕ, Ѩ}∞¤ ´
ѨÓ~°fi=Ú, X~°∞ <åàò ´ N~å=∂=`å~°=Ú# XHõ<å_»∞, ‰õÄ„@uÎ<£ ´ =∞$`«∞º=ÙÜ≥ÚHõ¯,
"åÜü∞ ´ <À\˜Ö’, gàò#Ì ´ Ѩ_#ç , ‰õΩ=∞ƒ Hõ~} ° #∞"£ ∞´ ‰õΩOÉèHí ~õ ∞° _‚ ∞» #∞, L#‰õΩ¯ ´
h‰õΩ, `À„@∞ ´ F_ç, ÃÑ~°∞"£∞ `«∞~ÚÖò ´ Q˘Ñ¨Ê x„^Œ#∞, `«<åÌ<À ´ WK≥Û<å Uq∞?
P„@ ´ ѨÓ~°"‚ ∞≥ #ÿ , J##ÌÖò L_≥Ü · ∂« Üü∞´ |^ŒHú =õ Ú#∞ HõÅ^•<å!, J~°∞V¯Å"Õ∞ ´
(=∂ QÀ+≤Hª )˜ J~°∞^≥#· PÉè~í }° =Ú =O\˜^•<å!, `Õ„@=∂Üü∞ ´ `≥eqx Hõe#æ ^•x"≥·
(ÖËz# ^•x"≥)· , =#∞Ì´ =zÛ, ué ´ (`«Å∞ѨÙ) fÜ«Ú=Ú. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
<À=Ú <Àz ã¨∞Y=Ú#∞ á⁄O^ŒQÀi# J=∂‡! "åH˜\ ˜ `«Å∞ѨÙÅ∞ fÜ«∞‰õΩ#fl#∞
Hõhã¨=Ú „Ѩ`∞« º`«~Î "° ∞≥ #ÿ #∞ ѨÅ∞HõÖ"Ë å? ã¨∞"åã¨##∞ HõÅ `«∞Åã≤KÕ JÅOHõiOѨ
|_ç# H˜s@=Ú#∞ HõÅ"å_»∞, =∞#=Ú KÕÜÚ« =∞OQÆàÏâßã¨#=Ú#‰õΩ "≥∞zÛ =∞#=Ú
HÀi# L`«=Î ∞ѨÙ~°∞ëê~°=÷ Ú#∞ WK«∞Û"å_»∞, ѨÙ}ºã¨fi~°∂ѨÙ_»∞#∞ JQÆ∞ ÉèQí "Æ å#∞_»∞
N~å=∂=`å~° =Ú#∞ ZuÎ#ѨÙ_∞» P ™êfiq∞KÕ ‰õΩOÉèHí ~õ ∞° _‚ ∞» =∞$`«∞º=Ù <À\˜Ö’ Ѩ_∞» @‰õΩ
=ÚO^Œ∞ x„^Œ q+¨Ü∞« =Ú# h`À áÈ\©Ñ_¨ ç F_çáÈ~Ú, `«# QÍ_èx» „^Œ#∞ hH˜KÛ≥ #∞
HÍÉ’Å∞! ÖˉΩõ #flKÀ WO`« QÍ_èx» „^Œ#∞ áÈÜ≥∞^Œ"å! QÍ_è=» ÚQÍ x„kOK«∞^•<å! =∂‰õΩ
J~°∞^≥#· PÉè~í }° =Ú =O\˜^•<å! WHõ<#·≥ #∞ `≥eq `≥K∞« ÛH˘x `«Å∞Ѩ٠`≥~∞° =Ù=Ú.
WO^Œ∞ ã¨fi~=æ° ∞#QÍ–x~°uâ◊Ü∂« #O^Œ~∂° Ѩ=∞QÆ∞ Ѩ~=° ∞Ѩ^=Œ Ú, "åH˜e `≥éK«∞@
ÉèÏQÆ=`å#∞Éè=í q~ÀkèÜ∞« QÆ∞ JǨÏOHÍ~°=Ú#∞ áÈQ˘@∞ì@, ‰õΩOÉèHí ~õ ∞° _‚ ∞» – `«"∂≥ QÆ∞}=Ú,
x„^Œ – ™êfi#∞Éè=í ^ŒâÖ◊ ’ W`«~q° +¨Ü∞« =ÚÅ∞ ÉèÏã≤OѨ‰Ωõ O_»∞@ – Jx ™êfiѨ^âÕ =◊ Ú.
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 29
Ѩ^∞Œ <˘HõO_»= áêâ◊√~°=Ú : Jxflq^è=Œ ÚÅ Jaè*Ï`«Ü∞ÿ≥ , Hõ$+¨µx‚ `À `«∞Å`«∂QÆ
QÆe#æ XHÍ<˘Hõ QÀÑ≤Hõ WO^Œ∞ „ѨɒkèOѨ|_»∞K«∞#flk.
11. Hõ„@∞ Hõ¯é"≥· Hõ¯}Væàò ѨŠHõé#∞Ì
â‹„\Ï~ü uéÅoÜ«∞ K≥Û#∞] â‹~∞° K≥ÛÜ«Úº"£∞
‰õΩ„@"≥Úx]ÖÏ¡^Œ HÀ=Å~ü `«"∞£ á⁄é˘¯_çÜ∞Õ !
Ѩل@~°=Öò‰Ωõ Öò ѨÙ#=∞~ÚÖË! áÈ^Œ~åÜü∞
â◊√„@`«∞Î `ÀÎo=∂~ü ZÖÏ¡~∞° "£∞ =#∞Ì x<£
=Ú„@"£∞ ѨىõΩ#∞Ì =ÚH˜Öò F}‚<£ ¿Ñ~ü áê_»
t„\Ï^Õ ¿Ñâß^Õ â‹ÅfiÃÑÊ}Ϥ\ !ì̃ h
Z¢ >ÿ̌‰Ωõ ¯éV√æ"∞£ á⁄~°∞àò UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
Hõ„@∞ Hõ¯é"≥· ´ ÖË`« =Ü«∞ã¨∞ûÖ’x QÀ=ÙÅ, ѨŠ´ ѨÅ∞, Hõ}Væàò´ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚÅ
#∞O_ç, Hõé#∞Ì ´ áêÅ∞fÜ«Ú"å~°∞, â‹„\Ï~ü ´ â◊„`«∞=ÙÅ, uéÖò´ |Å=Ú, JoÜ«∞ ´
#tOK«∞#@∞¡, â‹#∞] ´ "≥_e» , â‹~∞° K≥ÛÜ«Úº"£∞ ´ Ü«Ú^Œ=ú Ú#∞ KÕÜÚ« "å~°∞, X#∞]
‰õΩ„@"£∞ ´ XHõ¯ ^À+¨=Ú ‰õÄ_», WÖÏ¡^Œ ´ ÖËx"å~°∞#∞ JQÆ∞, HÀ=Å~ü`"« ∞£ ´ QÀáêÅ∞~°
Ü≥ÚHõ¯, á⁄<£ H˘_çÜ∞Õ ´ |OQÍ~°∞ fQÆ=O\˜^•<å!, Ѩل@∞ ´ ѨÙ@ìÖ’x, J~°=Ù ´
áê=Ú Ñ¨_Q» =Æ O\˜, JÖò‰Ωõ Öò´ x`«O| „Ѩ^âÕ =◊ Ú#∞ HõÅ^•<å!, ѨÙ#=∞~ÚÖË´J_»qÖ’x
<≥=∞e=O\˜ ^•<å!, â‹Åfi"£∞ ´ Hõ$ëê‚#∞ Éè=í =∞<≥_ç ã¨OѨ^#Œ ∞ HõÅ, ÃÑ}Ϥ\ì˜ ´
z#fl^•<å!, áÈ`«~åÜü∞´ ~°=Ú‡, â◊√„@"£∞ ZÖÏ¡~∞° "£∞ ´ |O^è∞Œ =ÙÅO^Œé∞#∞, `Ào=∂~ü
ZÖÏ¡~∞° "£∞ ´ ¿ãflÇÏ≤ `«∞~åO„_»∞ JO^Œé∞#∞, =#∞Ì ´ =zÛ, x<£ ´ h, =Ú„@"£∞ ´
=ÚOy\˜ Ü«∞O^Œ∞, ѨىõΩ#∞Ì´ „Ѩ^tÕ Oz, =ÚH˜Öò =}‚<£ ´ "Õ∞Ѷ∞¨ =~°∞_‚ Q» ∞Æ NHõ$+¨µx‚ ,
¿Ñ~ü áê_» ´ ¿Ñ~°∞#∞ H©iOΠѨQÍ, h ´ h=Ù, t„\Ï^Õ ´ Hõ^ÅŒ Hõ, ¿Ñâß^Õ ´=∂@ÖÏ_»
‰õΩO_»∞@, Z¢ >ÿ̌‰Ωõ ¯ á⁄~°∞àò ´ U „ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞ PtOz, LéV√æ"∞£ ´ x^Œ∞iOK«∞
K«∞<åfl=Ù? (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
ÖË`« =Ü«∞ã¨∞ûÖ’#∞#fl ѨÅ∞ QÀ=ÙÅ#∞ HõÅ"å~°∞, â◊„`«∞=ÙÅ |Å=Ú J}QÆ∞#@∞¡
"åix ZkiÛ Ü«Ú^Œ=ú Ú KÕÜÚ« "å~°∞, Z\˜ì ^À+¨=Ú#∞ ÖËx"å~°∞#∞ JQÆ∞ QÀáêʼnõΩÅ
‰õΩÅ=ÚÖ’x |OQÍ~°∞ fQÆ=O\˜^•<å! ѨÙ@Öì ’x áê=ÚѨ_Q» =Æ O\˜ x`«O| „Ѩ^âÕ =◊ Ú#∞
Hõe#æ ^•<å! J_»qÖ’#∞#fl =∞Ü«¸~°=Ú=O\˜^•<å! |O^è∞Œ =ÙÅ∞, ¿ãflÇÏ≤ `«∞~åO„_»∞
JO^Œé∞#∞ =zÛ h "åH˜\ Ü ˜ ∞« O^Œ∞ xÅz, "Õ∞Ѷ∞¨ =~°∞_‚ Q» ∞Æ NHõ$+¨µx‚ <å=∞=ÚÅ#∞
30 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
H©iOÎ K«∞ K«∞O_»QÍ, h=Ù LÅHõHõ ѨÅ∞HõHÜ õ Ú« O_»@Ö’ Uq∞ L^ÕâÌ º◊ =Ú? ZO^Œ∞ʼnõΩ
x„^Œ áÈ=ÙK«∞<åfl=Ù? WHõ<#·≥ #∞ ÖËz ~°=Ú‡.
WO^Œ∞, – â‹„\Ï~ü – LáêÜ«∂O`«~,° L¿ÑÜ«∂O`«~° x+¨µÅª ∞, uéÖò ´ ™êfi~°÷
Ѩ~`° fi« =Ú, LéV√æ^ÖŒ ò (x„kOK«∞@) – ÉèQí "Æ å#∞_Õ LáêÜ«∞=∞#∞ J^躌 =™êÜ«∞ x+¨#ª ∞
HõeÜ æ Ú« O_»∞@, t„\Ï^Õ – Hõ~ˆ ‡O„kÜ«∞ "åºáê~°=ÚÅ∞ ÖˉΩõ O_»∞@, Hõ„@∞ Hõ¯é"≥· –
ã¨O`å#=Ú`À ‰õÄ_ç# t+¨µºÅ∞, Hõé#∞Ì – *Ï˝# „Ѩ^•#"≥Ú#iÛ, ‰õΩ„@"£∞ –
ѨÓ~Àfi`~Ϋ åѶ∞¨ =ÚÅ∞, HÀ=Å~ü – ÉèQí "Æ å#∞_Õ LáêÜ«∞=∞x, L¿ÑÜ«∞ =∞x #=Ú‡"å~°∞,
á⁄<£ H˘_ç – ÉèHí ~Θ ∂° Ѩ*Ï˝#"≥â· ^◊ ºŒ =Ú#∞ Hõe#æ k, JÖò‰Ωõ Öò– Ѩ~É° Híè ,Θ ѨÙ# =∞~ÚÖò–
Ѩ~=° ∞ÉèHí xΘ Hõe#æ k – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
ѨO„_≥O_»= áêâ◊√~°=Ú : ÅHõ∆ ‡}∞_»∞ N~å=Úx Z_»ÉÏÜ«∞Hõ J`«x "≥O@<Õ
L#fl@∞¡, NHõ$+¨µx‚ "≥#flO\˜ Ü«ÚO_»∞ XHÍ<˘Hõ QÀáêʼnõΩx ã¨ÇϨ Ÿ^Œi WO^Œ∞ x„^ŒÖÑË ¨
|_»∞K«∞#flk.
12. ‰õ<≥· uàÎ V◊ `æ ∞« Î Z~°∞"≥∞ÿ Hõ#∞]H¯˜ ~°Væ˜
x<≥`· ∞« Î =ÚÖˇ=· oÜÕ∞ x#∞] áêÖò â’~°
#<≥u· ÅÎ "¡ ∞£ âıéωõΩ¯"£∞ #éˇÛÅfi<£ `«VÍæÜ∞ü !
Ѩx `«ÖÎ ·ˇ gà◊ x<£ "åâ◊é¯_≥· Ѩ„\˜
t#uÎ<åÖò `≥xflÅV‹Âæ HÀ¯=∂<≥· K≥Û„\
=∞#`«∞HÎ ¯˜ xÜ«∂<≥· áêÊ_»=Ù"£∞ h "åÜü∞ ué"åÜü∞!
Wx`åÎ<£ Zà◊√xÌ~åÜü∞ D^≥#fl ¿Ñ~°∞éHõ¯"£∞?
J<≥u· ÅÎ `¡ åÎ~∞° "£∞ Jé˜#∞Ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
Wà◊"∞£ ´ ÖË`=« Ü«∞ã¨∞û QÆÅ, Hõ#∞] ´ ^Œ∂_»Å#∞ QÆÅ, Z~°∞"≥∞ÿ ´ =∞Ç≤Ï+¨=ÚÅ∞,
Hõ<`·≥ ∞« Î ´ `«=∞=^ŒÌ áêÅ∞ Ñ≤`∞« ‰õΩ"å~°∞ ÖˉΩõ O_»∞@KÕ (Jéz), Hõ#∞]‰Ωõ ¯ ´ `«#
^Œ∂_»ÅѨ@,¡ W~°Væ˜ ´ ^ŒÜ∞« K«∂Ñ≤, x<≥`· ∞« Î ´ (`«# ^Œ∂_» `«#=^ŒÌ áêÅ∞ `åQÆ∞K«∞#fl@∞¡)
`«Åz, =ÚÖˇ· =oÜÕ∞ ´ (`«#) á⁄^Œ∞QÆ∞#∞O_ç, x#∞] ´ xÅz, áêÖò â’~° ´ áêÅ∞
„ã¨qOѨQÍ, WÅ¡"∞£ ´ =ÚOy\˜x, âıé∞ P‰õΩ¯"£∞ ´ |∞~°^QŒ Í KÕÜÚ« K«∞#fl, #Öò
â‹Åfi<£ ´ Q˘Ñ¨Ê ã¨OѨ^#Œ ∞ QÆÅ"åxÜ≥ÚHõ¯, `«VÍæÜ∞ü ´ K≥ÖÖ¡ˇ Ï! Ѩx ´ =∞OK«∞, `«Ö·ˇ ´
`«ÅÃÑ,· gà◊ ´ Ѩ_∞» K«∞O_»QÍ, x<£ ´ h, "åâ◊Öò Hõ_·≥ ´ "åH˜\ ˜ QÆ_Ñ» #¨ ∞, Ѩ„\˜ ´
Ѩ@∞ìH˘x, t#uÎ<åÖò´ HÀѨ=ÚKÕ`,« `≥<£ WÅV‹Âæ ´ JO^Œ"∞≥ #ÿ ÅOHõÜÚ≥ Hõ¯, HÀ=∂<≥´·
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 31
„ѨÉ∞íè =QÆ∞ ~å=}∞x, â‹„@ ´ áê_»∞KÕã#≤ , =∞#`«∞‰Î Ωõ ¯ WxÜ«∂<≥· ´ =∞#ã¨∞û‰õΩ
„Ñ≤Ü∞« "≥∞#ÿ "å_»Q∞Æ N~å=Úx, áê_»=Ù"£∞ ´ áê_ç##∞, h ´ h=Ù, "åÜü∞ ué"åÜü∞
´ <À~°∞ `≥éz =∂@ÖÏ_»=Ù, Wx `åÎ<´£ WOHõ#∞, Zà◊√xÌ~åÜü∞ ´ ÖË=‰õΩO_»#∞<åfl=Ù,
D`«∞ ´ Wk, Z#fl ¿Ñ~ü LéHõ¯"£∞´ Uq∞ ÃÑ^ŒÌ x„^Œ, J<≥`· ∞« Î WÅ¡`åÎ~∞° "£∞ ´ Jxfl
WO_»"¡ å~°∞#∞, Jé˜#∞Ì ´ (=∂ ~åHõ#∞) `≥eã≤H˘xi. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞)
áêÅ∞ fÜ«Ú"åÔ~=fi~∞° #∞ ÖˉΩõ O_»∞@KÕ =∞Ç≤Ï+¨=ÚÅ∞ (|éˇÅ] ∞) `«=∞ ÖËQ^Æ ∂Œ _»Å
Ѩ@¡ "å`«ûź=Ú`À P ^Œ∂_»Å∞ `«=∞=^ŒÌ áêÅ∞ `åQÆ∞K«∞#fl@∞¡ ÉèÏqOѨQÍ, "åx
á⁄^Œ∞QÆ∞ #∞O_ç áêÅ^è•~°Å∞ x~°O`«~=° Ú „ã¨qOK«∞K«∞#flq, PáêÅ =Å# =ÚOyà◊√§
JxflÜÚ« `«_ãç ≤ |∞~°^`Œ À xO_»∞K«∞#flk. W\˜ì Q˘Ñ¨Ê Ѩâ√◊ ã¨OѨ^#Œ ∞ Hõe#æ QÀáêʼnõΩx
K≥ÖÖ¡ˇ Ï! =∞OK«∞ `«ÅÃÑ· ‰õΩiÜ«ÚK«∞O_»QÍ, h "åH˜\ ˜ QÆ∞=∞‡=Ú#∞ Ѩ@∞ìH˘x xÅz
Ü«Ú<åfl=Ú. JO^Œ"≥∞ÿ# ÅOHõ‰õΩ „ѨÉèí∞=QÆ∞ ~å=}∞x K«OÑ≤#"å_»∞, =∞#ã¨∞û‰õΩ
„Ñ≤Ü∞« "≥∞#ÿ "å_»∞#∞ JQÆ∞ N~å=∞K«O„^Œ∞x "Õ∞=∞O^Œé=Ú ã¨∞uÎ OK«∞K«∞#fl#∞, h=Ù
<À~°∞ `≥éz ѨÅ∞Hõ‰Ωõ O\˜"!Õ WHõ<#·≥ #∞ ÖËz ~°=Ú‡. Wk Uq∞ QÍ_è» x„^Œ! TiÖ’x
"å~°O^Œé∞ "Õ∞=Ú h WO\˜ "åH˜\ =˜ ÚO^Œ∞ xÅzÜ«ÚO_»∞@#∞ `≥eã≤H˘xi. HÍ=Ù#
ÖËz ~°=Ú‡.
WO^Œ∞, áêÖò–J#QÍ ÉèQí =Æ ^Œ∞}æ Ï#∞Éè=í =Ú, Ѩx – PàÏfi~¡° ã¨∂‰õΩÅÎ =Å# HõÅ∞QÆ∞
ÉèQí =Æ ^•ƒùQ=Æ `«Q∞Æ }Ï#∞Éè=í aO^Œ∞=ÙÅ∞, âıé∞ P‰õΩ¯"£∞ – K«Å|¡ éK«∞@, ~å=}∞_»∞ –
JǨÏOHÍ~°=Ú, ÅOHõ – ã¨O™ê~°=Ú – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
Ѩ^Œ=¸_»= áêâ◊√~°=Ú : `«# <Õ„`«™œO^Œ~º° =Ú#‰õΩ =â◊√_≥#· NHõ$+¨µ_‚ ∞»
`«# =^Œ‰Ì Ωõ ã¨fiÜ«∞=ÚQÍ =K«∞Û#x `«ÅK«∞ QÀÑ≤Hõ WO^Œ∞ x„^Œ ÖËÑ|¨ _»∞ K«∞#flk.
13. ѨÙo§<£ "åÜü∞ H©}Ϥ<·≥ á⁄ÊÖÏ¡ J~°H¯õ <≥·
H˜¯o§ Hõ¯à‹<· åÌ<·≥ H©¯~üu"Î ∞≥ ÿ áê_ç áÈÊÜü∞
Ñ≤ো H àõ ò ZÖÏ¡~∞° "£∞ áê"≥H· ¯õ à◊"∞£ ѨÙHͯ~ü
"≥o§ Zà◊√#∞Ì qÜ«∂à◊"∞£ LéV˜æ„@∞
ѨÙà◊√§"£∞ tÅq∞ƒ# HÍ}ü áÈ^Œi Hõ¯}˜<‚ åÜü∞!
‰õΩà◊§ ‰õΩ¯o~° ‰õΩ¯_≥#· ∞Ì h~å_®^Õ
Ѩo§H˜¯_»uÜ Î ∂≥ áê"åÜü∞! h #<åflàÏÖò
Hõà"¡◊ ∞£ `«q~ü#∞Ì HõÅ#∞Ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
32 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
ѨÙo§<£ ´ ѨH~∆˜ ∂° Ѩ=ÚÖ’ =zÛ# Jã¨∞~°∞x (|HÍã¨∞~°∞x), "åÜü∞ ´ <À\˜x,
H©}Ϥ<·≥ ´ peÛ#"å_»∞, á⁄ÖÏ¡ ´ ^Œ∞~å‡~°∞_æ #·≥ , J~°H¯õ <≥· ´ ~åHõã∆ ∞¨ x, (~å=}Ïã¨∞~°∞x),
H˜o§ ´ (`«ÅÅ#∞) ye¡, Hõà<·‹ åÌ<·≥ ´ ã¨=¸Ç¨Ï=ÚQÍ ã¨OǨÏiOz#"å_»∞#∞ JQÆ∞
ÉèQí "Æ å#∞x Ü≥ÚHõ¯, H©~uü "Î ∞≥ ÿ ´ H©ixÎ , áê_ç ´ H©iOÎ z, Ñ≤ো H àõ ò ZÖÏ¡~∞° "£∞ ´
QÀѨÉÏeHõÅ∞ JO^Œé∞, áê"≥H· ¯õ à◊"∞£ ´ ã¨OHˆ `«ãÅ÷¨ =Ú#O^Œ∞, ѨÙHͯ~ü ´ „Ѩ"tÕ Ozi,
"≥o§ ´ â◊√„Hõ #Hõ„∆ `«=Ú, Zà◊√#∞Ì ´ L^Œ~ÚOz#k, qÜ«∂à◊"∞£ ´ QÆ∞~°∞_»∞, LéV˜„æ @∞
´ Jã¨qÎ ∞OK≥#∞, ѨÙà◊√§"£ ∞´ Ѩ‰∆õ ΩÅ∞#∞, tÅq∞ƒ# HÍ}ü ´ (PǨ~°=Ú#∞ ã¨OáêkOK«∞
H˘#∞@ÔHá· È~Ú# KÀ@) ‰õÄÜ«ÚK«∞#flq K«∂_»∞=Ú, áÈ^Œ∞ Ji Hõ}<‚˜ åÜü∞ ´ `å=∞~°Å
=O\˜, lOHõH#õ ∞flÅ=O\˜ <Õ„`«=ÚÅ#∞ Hõe#æ ^•<å!, áê"åÜü∞ ´ QÀѨÉÏeHÍ, h ´
h=Ù, #Öò{<åàò ´ =∞Oz k#=Ú#, Hõà§◊ "£∞ ´ HõÑ@ ¨ =Ú#∞, `«q~ü#∞Ì ´ =^Œe,
HõÅ#∞Ì ´ (=∂`À) HõÅã≤, ‰õΩà◊§ ‰õΩ¯o~° ´ K«ÅQ¡ ,Æ ‰õΩ_≥#· ∞Ì ´ =Úxy, h~å_®^Õ ´
™êfl#=Ú#∞ KÕÜ∞« Hõ, Ѩo§ H˜¯_»uÜ Î ∂≥ ´ â◊Ü∞« ºÃÑ· Ѩ~∞° O_ç<å"å! (UÖò F~ü Z"£∞
áê"åÜü∞).
|HÍã¨∞~°∞x <À\˜x peÛ#"å_»∞, Ѩ~=° ∞hK«∞_≥#· ~å=}∞x ã¨OǨÏiOz# "å_»Q∞Æ
ÉèQí "Æ å#∞x g~°H$õ `«º=ÚÅ#∞ H©iOÎ z, QÀѨÉÏeHõÅO^Œé∞ ã¨OHˆ `«ãÅ÷¨ =Ú#∞ KÕ~∞° H˘xi.
â◊√„‰õΩ_»∞ L^Œ~ÚOK≥#∞. QÆ∞~°∞_»∞ Jã¨qÎ ∞OK≥#∞. PǨ~°=Ú#∞ ã¨OáêkOK«∞@ÔH· =zÛ#
Ѩ‰Ω∆õ Å∞ ‰õÄÜ«ÚK«∞#flq. `å=∞~°Å=O\˜, lOHõH#õ ∞flÅ=O\˜ Hõ#∞flÅ∞ Hõe#æ F z#fl
QÀÑ≤ H Í! =∞#=Ú JO^Œ é =Ú Hõ Å ã≤ P#OkOK« ∞ @‰õ Ω `« y # D
=∞Ozã¨=∞Ü«∞=ÚÖ’ h=Ù =∂„`«=Ú XO@iQÍ NHõ$+¨µx‚ QÆ∞}=Ú Å#∞, bÅÅ#∞
㨇iOK«∞@#∞ =∂x, =∂`À HõÅã≤, K«ÅQ¡ Í ™êfl#=∂_» ~°=Ú‡. WOHõ#∞ â◊Ü∞« ºÃÑ·
x^Œ∞iOK«∞K«∞<åfl"å! ÖËz ~°=Ú‡.
WO^Œ∞, |HÍã¨∞~°∞x <À\˜x pÅ∞Û@ J#QÍ–P„t`«∞ʼnõΩ `«##∞ á⁄O^Œ∞@Ö’
J=~À^è=Œ ÚÅQÆ∞ HÍ=∂k^À+¨=ÚÅ#∞ ™êfiq∞ #tOѨ *ËÜÚ« @, Ñ≤ো QÆà–ò #∂`«#=ÚQÍ
ÉèQí =Æ ^Œ#∞Éè=í =Ú#∞ á⁄Ok#"å~°∞, áê"≥H· ¯õ à◊"∞£ – ÉèQí =Æ ^Œ∞} æ Ï#∞ Éè=í =Ú KÕÜÚ«
KÀ@∞, "≥o§ – ™êuÎ fiHõ *Ï˝#=Ú, qÜ«∂à◊"∞£ – ™êfi`«O„`åºaè =∂#=Ú, ѨÙàò –
ÉèÏQÆ=`«∞Å∞, áÈ`«iHõ¯}˜‚ – âߡѶ¨ ∞ º"≥ ∞#ÿ , ã¨fiK«Û"ù ∞≥ #ÿ , ™ê~°„QÍÇ≤Ï Ü≥∞ÿ # *Ï˝#=Ú,
Ѩ_H» Ãõ Ñ· Ѩ~∞° O_»∞@, XHõ¯~°∞QÍ ÉèQí =Æ ^Œ∞}æ Ï Éè=í =Ú#∞KÕÜÚ« @ – Jx ™êfiÑ^¨ âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
Ѩ^Œ∞<åÅæ= áêâ◊√~°=Ú : ''<Õ#∞ =ÚO^Œ∞QÍ x^Œ∞~° ÖËz, q∞ye# JO^Œéx˜
x„^Œ ÖËÃÑ^Œ——#x Ѩe¯, P =∂@#∞ =∞éz x^Œ∞~°áÈ=Ù XHõ QÀÑ≤Hõ WO^Œ∞ x„^Œ
ÖËÑ|¨ _»∞ K«∞#flk.
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 33
14. LVæàò ѨÙà‹H· ¯õ _≥· `À@ì`∞« Î "åqÜ«Úàò
â‹Væà√◊ h~ü "åÜü∞ <≥Hà˜ ò#∞Ì P=∞ƒÖò"åÜü∞ ‰õÄq∞ƒ#HÍ}ü
â‹VÖæ ò á⁄_ç‰Äõ ¯éˇÿ "≥}ü ѨÖò `«=`«=Î ~ü
`«Vàæ ò u~°∞HÀ¯~ÚÖò â◊V_æ˜ ∞» "å<£ áÈH˜<å]~ü
ZVæà·‹ =Ú#fl"∞£ Zà◊√ѨC"å<£ "åÜü∞ ¿Ñâ◊√"£∞
#VÍæÜ∞ü ! Zà◊√xÌ~åÜü∞! <å}Ï^•Üü∞! <å=Ù_≥Ü · ∂« Üü∞
â◊V∏æ_∞» â◊H¯õ ~°"∞£ U#∞Ì"∞£ `«_HÔ» ¯· Ü«∞<£
ѨVÜ æ ∞« Hõ¯}Ï‚<·≥ áêÊ_» UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
LVæàò ´ g∞, ѨÙàH·‹ ¯õ _≥· ´ WO\˜ ÃÑ~°\Ö˜ ’#∞#fl, `À@ì`∞« Î ´ `À@Ö’x, "åqÜ«Úàò ´
ÉÏq֒ѨÅ, â‹Vàæ √◊ h~ü ´Zé] `å=∞~°ÑÓ¨ Å∞, "åÜü∞ <≥Hà˜ ò#∞Ì ´ qHõãO≤ z#q, P=∞ƒÖò´
#Å¡ HõÅ∞=Å∞, "åÜü∞ ‰õÄq∞ƒ# HÍ}ü ´ =Ú_»∞K«∞H˘#flq K«∂_»∞=Ú, â‹VÖæ ò á⁄_ç ´
HÍq~°OQÆ∞ á⁄_çÖ’ =ÚOz#, ‰õÄéˇÿ ´ =¢ã=Ψ ÚÅ#∞, "≥}ü ѨÖò ´ `≥Åx¡ ^ŒO`«=ÚÅ#∞
HõÅ, `«=`«=Î ~ü ´ `åѨã∞¨ Å∞ JQÆ∞ ã¨<åfl ºã¨∞Å∞, `«Vàæ ò ´ `«=∞Ü≥ÚHõ¯, u~°∞HÀ¯~ÚÖò´
k"åºÅÜ«∞=∞O^Œ∞, â◊V_æ˜ ∞» "å<£ ´ ‰õΩOK≥HÀÅ J#|_»∞ `åà◊ÑÙ¨ K≥qx ÃÑ\˜,ì `«Å∞ѨÙ
fÜ«Ú@‰õΩ, áÈH˜<å]~ü ´ áÈ=ÙK«∞<åfl~∞° , ZVæà·‹ ´ =∞=Ú‡, Zà◊√ѨÙÊ"å<£ ´ x„^Œ
ÖËÃÑ^Œ#x, "åÜü∞ ¿Ñâ◊√"£∞ ´ Ѩe¯#, #VÍæÜ∞ü ´ ѨÓ~°∞~‚ åÖÏ! <å}Ï^•Üü∞ ´ ã≤Q∞Æ æ
ÖËx^•<å!, <å=Ù_≥Ü · ∂« Üü∞ ´ <åÅ∞Hõ#∞ HõÅ^•<å! (=∞^è∞Œ ~°=ÚQÍ =∂\Ï¡_∞» ^•<å!),
â◊V∏æ_∞» ´ â◊OY=Ú`À áê@∞, â◊H¯õ ~°"∞£ ´ K«„Hõ=Ú#∞, U#∞Ì"∞£ ´ ^èiŒ OK«∞, `«_»
HÔ ¯· Ü«∞<£´ qâßÅ=ÚÖˇ#· ǨÏã¨=Î ÚÅ#∞ HõÅ"å_»∞, ѨVÜ æ ∞« Hõ¯}Ï‚<·≥ ´ ѨOHõ[<Õ„`«∞_»Q∞Æ
ÉèQí "Æ å#∞x, áê_» ´ áê_»∞@‰õΩ, Zà◊√xÌ~åÜü∞ ´ ÖËz ~°=Ú‡. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
g∞ WO\˜ "≥#∞Hõ ÃÑ~°\ ˜ `À@Ö’#∞#fl ÉÏqÖ’ Zé] `å=∞~°Å∞ qHõãO≤ z#q.
#Å¡ HõÅ∞=Å∞ =¸ã≤H˘#flq. K«∂_»∞=Ú. HÍq~°OQÆ∞ á⁄_çÖ’ =ÚOz# HÍëêÜ«∞
=¢ã=Ψ ÚÅ#∞ ^èiŒ Oz#"å~°∞, `≥Åx¡ ^ŒO`«=ÚÅ#∞ HõÅ"å~°Q∞Æ `åѨã∞¨ Öˇ#· ã¨<åfl ºã¨∞Å∞
PÅÜ«∞=ÚÅ `«Å∞ѨÙÅ#∞ cQÆ=Ú`À `≥éK«∞@‰õΩ áÈ=ÙK∞« <åfl~∞° . =∞=Ú‡Å#∞ =ÚO^Œ∞QÍ
ÖËÃÑ^Œ#x Ѩe¯, h =∂@#∞ xÅɡ@∞ìH˘#ÖËx QÀÑ≤HÍ! =∂@#∞ xÅɡ@∞ìH˘#
ÖË#O^Œ∞ʼnõΩ ã≤Q∞Æ Ñæ _¨ x» ^•<å! =∞^è∞Œ ~°=ÚQÍ =∂\Ï¡_Q» eÆ #æ ^•<å! â◊OYK«„Hõ^•è i,
ѨOHõ[<Õ„`«∞_»∞#∞ JQÆ∞ ™êfiq∞x áê_»∞@ÔH· WHõ<#·≥ #∞ x„^Œ ÖËz ~°=Ú‡.
D áêâ◊√~°=ÚÖ’, "åq (ÉÏq) – JëêìHi∆õ , â‹Væà√◊ h~ü – #=∞ó Ѩ^=Œ Ú, "åÜü∞
<≥Hà˜ ò#∞Ì (qHõãO≤ z#k) – áê~°`O« „`«º*Ï˝# qHÍã¨=Ú, J=∞ƒÖò (#Å¡ HõÅ∞=) –
34 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
™êfi`«O„`«º*Ï˝#=Ú, HÍq=¢ã=Ψ Ú – âı+`¨ fi« *Ï˝#=Ú, "≥}ü ѨÖò (`≥Åx¡ ^ŒO`«=ÚÅ∞) –
=∞O^ŒÇ¨ ã¨=Ú – Jx ™êfiѨ^âÕ =◊ ÚÅ∞.
Ѩ^∞Œ <≥^
· =
Œ áêâ◊√~°=Ú : QÀÑ≤HÅõ |$O^Œ=Ú#O`«\ x˜ HõeÑ≤ ^Œi≈OѨ=Öˇ#x
`«Åz, x„^Œ#∞ #\˜OK«∞ XHÍ<˘Hõ QÀÑ≤Hõ WO^Œ∞ x„^Œ ÖËÑ|¨ _»∞ K«∞#flk.
15. ZÖË!¡ Wà◊V¯˜ oÜÕ∞! W#fl"∞£ LéV√ækÜ≥∂!
tÖˇ#¡ ∞] Jà‹Ü · ∞Õ x‡<£, #V‹qÂæ ∂~ü! áÈ^Œ~∞° H˜<<]Õ £
=ÖˇÂ¡ Ü«Ú<£ Hõ@∞ì~Ô H· àõ ò Ѩ}¤Ë L<£ "åÜ«∞é˜^∞Œ "£∞
=b¡~Hü àõ ò hVæàı <å<Õ^•<£ P~Ú_»∞QÆ
XÖˇÂ¡ h áÈ^•Üü∞ L#ÔH¯#fl "Õé∞_≥"· ∞≥ ÿ
ZÖÏ¡~∞° "£∞ áÈ<åÌ~À? áÈ<åÌ~ü áÈ#∞Ì Z}˜H‚ ˘¯àò
=ÖÏ¡<·≥ H˘<å]<·≥ =∂„\ÏÔ~· =∂„\oHõ¯
=ÖÏ¡<·≥ =∂Ü«∞<≥· áêÊ_» UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
Wà◊"∞£ H˜oÜÕ∞ ´ z#fl zÅ∞Hõ=Öˇ fÜ«∞QÍ Ñ¨Å∞¯ ÉÏeHÍ!, ZÖË¡ ´ Uq∞
Pâ◊Û~°º=Ú!, W#fl"£∞ ´ WOHõ#∞, LéV√ækÜ≥∂ ´ x„kOK«∞K«∞O\˜"å? (Jx
|Ü«∞@#∞#fl QÀÑ≤HÅõ ∞ ѨÅ∞HõQÍ), tÖò Z#∞] ´ z=Ù‰õΩ¯=∞#∞#@∞¡, Jà‹Ü · ∞Õ Öòx‡<£´
Ñ≤Å∞=‰õΩ_»∞, #V‹qÂæ ∂~ü ´ ѨÓ~°Ö‚ Ï~å!, áÈ^Œ~∞° H˜<<]Õ £ ´ =K«∞ÛK«∞<åfl#∞ (Jx ֒ѨÅ
L#fl QÀÑ≤Hõ |^Œ∞ezÛ#k). XÖˇÂ¡ ´ ™ê=∞~°º÷ =Ú#∞ HõÅ, L<£ ´ h, Hõ@∞ì~Ô H· àõ ò ´
Hõ@∞"≥#· =∂@Å#∞, L<£ "åÜü∞ ´ h "åHÍÛ`«∞~°º=Ú#∞, Ѩ}¤Ë ´ WO`«‰Ωõ =ÚO^Õ,
Jé˜^∞Œ "£∞ ´ `≥eÜ«Ú^Œ∞=Ú (Jx |Ü«∞@#∞#fl QÀÑ≤HÅõ ∞ J#QÍ), hVæàı ´ g∞ˆ~,
=b¡~Hü àõ ò ´ ™ê=∞~°º÷ =Ú#∞ HõÅ"å~°∞, (áÈxO_»∞, ÖËH)õ <å<Õ^•<£´ (g∞~°∞ Ѩe¯#@∞¡)
<Õ<,Õ P~Ú_»∞QÆ ´ ("åH±Kå`«∞~°º=Ú#∞ HõÅ^•##∞) HÍxO_»∞ (Jx ֒ѨÅ#∞#fl
QÀÑ≤Hõ J#∞K«∞ q∂‰õΩ <Õ#∞ KÕÜ∞« =Åã≤#^Õq∞? Jx J_»∞QÆQÍ), h ´ h=Ù, XÖˇÂ¡ ´
"≥O@<Õ, áÈ^•Üü∞ ´ ÖËz ~°=Ú‡, L#‰õΩ¯ ´ h‰õΩ =∂„`«=Ú, "Õé∞´„Ѩ`ºÕ Hõ"∞≥ #ÿ ,
L_≥·"≥∞ÿ ´ ™êfi=∞º=Ú? (Jx |Ü«∞\˜ QÀÑ≤HõÅ∞ Ѩe¯i) ZÖÏ¡~°∞"£∞´JO^Œé∞,
áÈ<åÌ~À´=zÛ~å? (Jx ֒ѨÅ#∞#fl QÀÑ≤Hõ „ѨtflOѨQÍ), áÈ<åÌ~´ü =zÛi, áÈ#∞Ì
´ =zÛ, Z}˜H‚ ˘¯àò ´ ÖˇH¯õ ÃÑ@∞ìH˘#∞=Ú, =Öò P<≥· ´ |e+¨"ª ∞≥ #ÿ ‰õΩ=ÅÜ«∂Ñ‘_=» ∞#∞
QÆ[=Ú#∞, H˘<å]<·≥ ´ K«OÑ≤#"å_»∞, =∂„\ÏÔ~´· â◊„`«∞=ÙÅ, =∂„\oHõ¯=ÖÏ¡<·≥ ´
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 35
âß„`«==Ú#∞ áÈQ˘@ìQeÆ #æ "å_»∞, =∂Ü«∞<≥´· Pâ◊Û~°ºÉè∂í `«∞_»∞#∞ JQÆ∞ NHõ$+¨µx‚ ,
áê_» ´ áê_»∞@‰õΩ, h ´ h=Ù, XÖˇÂ¡ ´ "ÕQ=Æ ÚQÍ, áÈ^•Üü∞ ´ ~°=Ú‡.
''ÖË`z« Å∞Hõ=Öˇ =∞^è∞Œ ~°=ÚQÍ =∂\Ï¡_∞» F QÀÑ≤HÍ! Uq∞ Pâ◊Û~°º=Ú! WOHõ#∞
x„kOK«∞K«∞O\˜"å——–Jx |Ü«∞@ xÅ∞K«∞#fl QÀÑ≤HÅõ ∞ Ѩe¯i. JѨÙ_»∞ ֒ѨÅ#∞#fl
QÀÑ≤Hõ – ''z=Ù‰õΩ¯=∞#∞#@∞¡ ##∞fl Ñ≤Å∞=‰õΩ_»∞, F ѨÓ~°Ö‚ Ï~å! WkQÀ =K«∞Û K«∞<åfl#∞——
Jx |^Œ∞ezÛ#k. JѨÙ_»∞ |Ü«∞\˜ QÀÑ≤HÅõ ∞ – ''h Hõi<î À‰õΩÅÎ #∞, h =∂@Å
Kå`«∞~°º=Ú#∞ "Õ∞=Ú WO`«‰Ωõ =ÚO^Õ `≥eÜ«Ú^Œ∞=ÚÖË—— Jx ã¨=∂^è•#=Ú Ñ¨e¯i.
JO`« ֒Ѩ#∞#fl QÀÑ≤Hõ =∞~°Å – ''g∞ˆ~ ™ê=∞~°º÷ =Ú#∞ HõÅ"å~°∞. <Õ#∞ HÍ^Œ∞.
áÈxO_»∞. q∂ =∂>Ë x[=∞#∞H˘O^Œ=Ú. <Õ<Õ ™ê=∞~°º÷ =Ú HõÅ^•xx HÍxO_»∞.
~å=Åã≤#"å~°∞ JO^Œé∞=zÛ~å—— Jx J#flk `«^∞Œ Ѩi QÀÑ≤HÅõ ∞– ''JO^Œé∞ =zÛ<å~°∞.
h"Õ =zÛ ÖˇH¯õ ÃÑ@∞ìH˘#∞=Ú—— Jx ѨÅ∞HõQÍ, ֒ѨŠQÆÅ QÀÑ≤Hõ – ''<Õ#∞ g∞`À
HõÅã≤ =zÛ, Uq∞KÕÜ«∞ =Öˇ#∞—— – Jx „ѨtflOz#k. JO^Œ∞ʼnõΩ QÀÑ≤HõÅ∞
''‰õΩ=ÅÜ«∂Ñ‘_=» ∞#∞ Q˘Ñ¨Ê U#∞QÆ∞#∞ K«OÑ≤# "å_»∞, â◊„`«∞=ÙÅ Ñ‘K=« ∞_»z#"å_»∞#∞
JQÆ∞ ÉèQí "Æ å#∞x H©iOΠѨ =Öˇ#∞. "ÕQ"Æ ∞Õ ~°=Ú‡—— Jx Ѩe¯i.
WO^Œ∞ – Wà◊V˜¯o J#QÍ–ÉèÏQÆ=`åaèx"Õâ◊=Ú#∞ Hõeæ#"å~°∞, Hõ@∞ìÔ~·Hõàò –
~°ÇϨ ™êº~°÷ =K«#=ÚÅ∞, =ÖÏ¡<·≥ – JǨÏOHÍ~°=Ú, =∂„\Ï~ü – HÍ=∞„HÀ^è=Œ ÚÅ∞ Jx
™êfiÑ^¨ âÕ =◊ Ú.
Ѩ^Œ∞<åé= áêâ◊√~°=Ú : QÀÑ≤HÅõ O^Œé∞ HõÅã≤, #O^ŒQÀáêÅ∞x Éè=í #=Ú
=^Œ‰Ì Ωõ áÈ~Ú, P Éè=í #=Ú#∞ ~°HO∆˜ K«∞ ^•fi~á° êʼnõΩx `«=∞#∞ J#∞„QÆÇÏ≤ OѨ=Åã≤#kQÍ
"Õ_∞» K«∞<åfl~∞° .
16. <åÜ«∞Hõ<åÜü∞ x#] ##ÌQÀѨ#∞_≥Ü · ∞«
HÀ~ÚÖò HÍáêÊ<Õ! H˘_ç`ÀÎ#∞]"∞£ `À~°}
"åâ◊Öò HÍáêÊ<Õ! =∞}˜H¯õ ^Œ="£∞ `åàò ué"åÜü∞
PÜ«∞~ü té∞q∞Ü«∞~À=Ú‰õΩ¯ Jéˇÿ Ѩéÿˇ
=∂Ü«∞<£ =∞}˜=}‚<£ <≥#flÖË "åÜü∞ <Õ~<ü åÌ<£
`«∂Ü≥∂=∂Üü∞ =<ÀÌ"∞£ `«∞~ÚÖˇà◊ áêÊ_»∞"å<£
"åÜ«∂Öò =Ú#fl=Ú#fl"∞£ =∂„\Ï^ÕÜ∞« =∂‡! h
<Õâ◊ xÖˇH· ¯õ ^Œ"∞£ h‰õΩ¯ UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
36 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
<åÜ«∞Hõ<åÜü∞ x#] ´ ™êfiq∞"≥Ü · Ú« #fl, ##ÌQÀѨ#∞_≥Ü
· ∞« ´ #O^ŒQÀáêÅ∞x Ü≥ÚHõ¯,
HÀ~ÚÖò ´ WO\˜x, HÍáêÊ<Õ ´ ~°HO∆˜ K«∞"å_®!, H˘_ç ´ ^èfiŒ [=ÚÅKÕ, `À#∞]"∞£ ´
„ѨHÍtOK«∞, `À~°}"£∞ ´ `À~°}=ÚÅ`À JÅOHõiOѨ|_ç#, "åâ◊Öò´ ^•fi~°=Ú#∞,
HÍáêÊ<Õ ´ HÍK«∞"å_®!, =∞}˜ Hõ¯^Œ="£∞ ´ JO^Œ"∞≥ #ÿ `«Å∞ѨÙÅ, `åàò ´ `åà◊=Ú#∞
(QÆ_çÜ«∞#∞), ué"åÜü∞ ´ `≥é∞=Ù=Ú, PÜ«∞~ü té∞q∞Ü«∞~À =Ú‰õΩ¯ ´ z#fl
QÀÑ≤HÅõ "≥∞#ÿ =∂‰õΩ, =∂Ü«∞<£ ´ Pâ◊Û~°ºHõ~=° ÚÖˇ#· bÅÅ#∞ KÕÜÚ« "å_»∞, =∞}˜=}‚<£
´ hÅ~°`fl« =Ú =O\˜ "Õ∞xx HõÅ"å_»∞ JQÆ∞ NHõ$+¨É‚ Qíè Æ "å#∞_»∞, Jéˇÿ ´ â◊aOÌ K«∞,
Ѩéÿˇ ´ "å^Œºqâı+=¨ Ú#∞, <≥#flÖË ´ x#fl<,Õ "åÜü∞ <Õ~<ü åÌ<£ ´ WK≥Û^Œ#x =∂@
WK≥Û#∞, `«∂Ü≥∂=∂Üü∞ ´ Ѩiâ◊√^Œ∞Åú "≥∞,ÿ `«∞~ÚÖò Zà◊ ´ x„^ŒÖKË ∞« #@∞¡, áê_»∞"å<£
´ã¨∞„ѨÉÏè `«=Ú áê_»∞@‰õΩ, =<ÀÌ"∞£ ´ =zÛuq∞, J=∂‡ ´ ™êfiq∂!, =Ú#fl=Ú#fl"∞£
´ "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ@, "åÜ«∂Öò ´ h =∂@`À, =∂„\Ï^Õ ´ J_»∞ä Ñ@ì‰Ωõ =Ú, h ´ h=Ù,
<Õâ"◊ ∞£ ´ (NHõ$+¨µx‚ Ѩ@)¡ ¿ãflÇϨ =Ú#∞, xÖˇ· ´ ã≤~÷ =° ÚQÍ HõÅ, Hõ`=« "£∞ ´ `«Å∞ѨÙ#∞,
h‰õΩ¯ ´ fÜ«Ú=Ú. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞)
=∂‰õΩ ™êfiq∞Ü«∞QÆ∞ #O^ŒQÀáêÅ∞x Éè=í #=Ú#∞ ~°HO∆˜ K«∞"å_®! `À~°}=ÚÅ`À
JÅOHõiOѨ|_ç# ^•fi~°=Ú#∞ HÍ=eHÍÜ«Ú"å_®! JO^Œ"∞≥ #ÿ `«Å∞Ѩ٠QÆ_Ü ç ∞« #∞
fÜ«∞=Ú. z#fl"å~°=∞QÆ∞ =∂ÃÑ· ^ŒÜ∞« K«∂Ñ≤ "å^Œºqâı+=¨ Ú#∞ J#∞„QÆÇÏ≤ OK≥^#Œ x
Pâ◊Û~°ºKÕ+≤ì`«=Ú Å#∞ KÕÜ«Ú"å_»∞, hÅ=∞}˜ã¨^Œ$â◊=~°∞‚_»∞#∞ JQÆ∞ NHõ$+¨‚
ÉèQí "Æ å#∞_»∞ x#fl<Õ =∂‰õΩ K≥ÃÑÊ#∞. ÉèQí "Æ å#∞x ¿ã= `«Ñʨ "Õé˘Hõ „ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞
PtOѨx J##º „ѨÜ∂≥ [#Å"≥∞,ÿ NHõ$+¨µx‚ x„^ŒÖÑË Ù¨ @‰õΩ =zÛuq∞. h=Ù =ÚO^Œ∞QÍ
h <À\˜`À =Å^Œx ѨÅ∞Hõ‰õΩ=Ú. ¿ãflǨÏ=Ú#∞ HõÅ (^ŒQÆæéQÍ KÕiÜ«Ú#fl),
á⁄OkHõQÍ#∞#fl `«Å∞ѨÙ#∞ fÜ«Ú=Ú.
WO^Œ∞, #O^ŒQÀѨ<£ – PKå~°∞º_»∞, `À~°}"åâ◊Öò – JëêìHi∆õ Ü≥ÚHõ¯ J~°=÷ Ú,
HÀ~ÚÖò – JëêìHi∆õ , =∞}˜H¯õ ^Œ=Ù (JO^Œ"∞≥ #ÿ `«Å∞ѨÙ) – P`«‡ã¨fi~°∂áê#∞Éè=í =Ú,
`åàò – ã¨fi™êfi`«O„`«º=Ú, `«∂Ü≥∂=∂Üü∞ (Ѩiâ◊√^Œ∞Åú "≥∞)ÿ – ÉèQí =Æ `üHÔ O· Hõ~º° =Ú#∞
`«Ñʨ "Õé˘Hõ „ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞ PtOѨx"å~°"∞≥ ÿ – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
Ѩ^Œ∞<Õ_»= áêâ◊√~°=Ú : ^•fi~°áêʼnõΩ_»∞ `«Å∞ѨÙÅ∞ `≥é=QÍ, QÀÑ≤HÅõ ∞
#O^ŒÉ=íè #=ÚÖ’xH˜ „Ѩ"tÕ Oz, #O^ŒQÀáêÅ∞x, Ü«∞â’^Œ#∞, NHõ$+¨µx‚ , |Å~å=Úx
„ѨɒkèOK«∞K«∞<åfl~∞° .
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 37
17. J=∞ƒ~°"∞Õ `«}~ˆ‚© â’éË Jé"£∞ â‹ÜÚ« º"£∞
Z"≥∞ƒ~°∞=∂<£! #O^ŒQÀáêÖÏ! Zà◊√xÌ~åÜü∞
H˘=∞ƒ<å~üHÔ ¯ÖÏ¡"∞£ H˘à◊√<Õ!Ì ‰õΩÅqà◊Hˆ ¯ !
Z"≥∞ƒ~°∞=∂\˜ì Ü«∞â’^•Üü∞! Jé˜=ÙéÏÜü∞
J=∞ƒ~°=¸_»é∞`«∞Î FV˜æ Ü«ÚÅHõà#◊ Ì
L=∞ƒ~ü HÀ=∂<Õ! LéVÍæ^∞Œ Zà◊√xÌ~åÜü∞
â‹"Ú≥ ƒé¯à◊Å_ç K≥ÛÖÏfi! |Å^Õ"å!
Lq∞ƒÜ«Ú"£∞ hÜ«Ú"£∞ LéV√æ UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
J=∞ƒ~°"∞£ ´ =¢ã=Ψ ÚÅ#∞, `«}~‚© ü ´ K«Åx¡ h\˜x, â’é∞ ´ J#fl=Ú#∞,
Jé"£∞ â‹ÜÚ« º"£∞ ´ ^è~Œ ‡° =Ú KÕÜÚ« , Z"≥∞ƒ~°∞=∂<£ ´ =∂‰õΩ ™êfig∞!, ##ÌQÀáêÖÏ´
#O^Œ QÀáêÖÏ!, Zà◊√xÌ~åÜü∞ ´ x„^ŒÖ=ˇ Ú‡, H˘=Úƒ J<å~üHÔ ¯ÖÏ¡"∞£ ´ h\˜„Ѩ|ƒe
fQÆ=O\˜ #_»∞=Ú QÆÅ ¢ã‘ÎʼnõΩ JO^Œé˜H˜, H˘à◊√<ÕÌ ´ zQÆ∞~°∞=O\˜^•<å!
(„Ѩ^•è #∞~åÖÏ!), ‰õΩÅ qà◊Hˆ ¯ ´ Q˘Å¡‰Ωõ Å=Ú#‰õΩ nѨ=∂!, Z"≥∞ƒ~°∞=∂\˜ì ´ =∂‰õΩ
Ü«∞[=∂#∞~åÖÏ!, Jâ’^•Üü∞ ´ Ü«∞â’^•^Õg!, Jé˜=Ù~åÜü∞ ´ x„^Œ Öˇ=Ú‡, J=∞ƒ~°"∞£
´ PHÍâ◊=Ú #O`«\x˜ , T_»é∞`«∞Î ´ ÉèkË OK«∞H˘x, FV˜æ ´ ÃÑé˜y, LʼnõΩ Jà◊#Ì ´
Ö’Hõ=ÚÅ#∞ H˘eÛ#, L=∞ƒ~ü HÀ=∂<Õ ´ ^Õ"åkè^"Õ å!, LéVÍæ^∞Œ ´ x„kOѨH,õ
Zà◊√xÌ~åÜü∞ ´ x„^ŒÖ=ˇ Ú‡, â‹"∞£ á⁄<£ HõàÖ◊ ò J_ç ´ Zé]x |OQÍ~°=Ú`À KÕÜ∞« |_ç#
Hõ_Üç ∞« =ÚÅKÕ JÅOHõiOѨ|_ç# áê^Œ=ÚÅ#∞ HõÅ"å_®!, â‹ÖÏfi ´ ÉèQí =Æ `ü HÔ O· Hõ~º°
ÅH˜∆ ‡x HõÅ"å_®!, |Å^Õ"å ´ |Å^Õ"å!, Lq∞ƒÜ«Ú"£∞ ´ h `«=Ú‡_»∞#∞
(NHõ$+¨µ_‚ ∞» #∞), hÜ«Ú"£∞ ´ h=Ù#∞, LéVıÖæ ò ´ x„kOѨ‰Ωõ _»∞. (UÖò F~ü Z"£∞
áê"åÜü∞ – áê^ŒÑÓ¨ ~°H=õ ÚÅ∞).
=¢ã=Ψ ÚÅ#∞, áêhÜ«∞=ÚÅ#∞, J#fl=Ú#∞ L^•~°=ÚQÍ ^•#=Ú KÕÜÚ« "å_»=Ù,
=∂‰õΩ ™êfiq∞q JQÆ∞ #O^ŒQÀáêÖÏ! x„^Œ Öˇ=Ú‡! „Ѩ|ƒe fQÆ=O\˜ #_»∞=Ú#∞ HõÅ
ã¨∞O^Œs=∞}∞ÅHõO^ŒéH˜ ˜ zQÆ∞~°∞=O\˜^•#=Ù, Q˘Å¡ ‰õΩÅ=Ú#‰õΩ nѨ=Ú=O\˜^•#=Ù,
=∂‰õΩ Ü«∞[=∂#∞~åÅ=Ù#∞ JQÆ∞ Ü«∞â’^•! x„^Œ Öˇ=Ú‡, „|Ǩ‡O_®HÍâ◊=Ú#∞ KèkÕ OK«∞
H˘x =$kú K≥Ok, Ö’Hõ=ÚÅ#∞ H˘ez# ^Õ"åkè^"Õ å! x„^Œ#∞O_ç Öˇ=Ú‡. JO^Œ"∞≥ #ÿ
|OQÍ~°∞ Hõ_çÜ«∞=ÚÅ#∞ áê^Œ=ÚÅO^Œ∞ Hõeæ#, ÉèíQÆ=`ü ¿ã= J#∞ ã≤ix HõÅ
|Å~å=∂! h=Ù, h `«=Ú‡_»Q∞Æ NHõ$+¨µ_‚ ∞» #∞ WHõ x„kOѨ‰Ωõ _»∞. "Õ∞ÖÁ¯#∞_»∞.
38 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
WO^Œ∞, JO|~°"£∞ – (Éè’Qƺ=ã¨∞=Î ÙÅ∞) – u~°∞=∞O„`«=Ú, `«}~‚© ü – (^è•~°H=õ Ú)–
^ŒfiÜ∞« =∞O„`«=Ú, â’é∞ – (áÈ+¨H=õ Ú) – J#QÍ – K«~=° ∞â’¡H=õ Ú, Jâ’^Œ(Ü«∞â’^Œ) –
JëêìHi∆õ , L=∞ƒ~ü–x`«ºã¨∂~°∞Å∞ – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
Ѩ^Œ ∞<≥xq∞^Œ= áêâ◊√~°=Ú : =ÚO^Œ∞ â’¡H=õ Ú# #O^ŒQÀáêÅ∞x, Ü«∞â’^Œ#∞,
|Å~å=ÚÅ#∞ x„^ŒÖËѨQÍ "å~°∞ "Õ∞ÖÁ¯xi. NHõ$+¨µ‚_»∞ ÖË=‰õΩO_»∞@KÕ `«=∞‰õΩ
ѨÙ~°∞+¨HÍ~°Éèí∂`«Ü«∞QÆ∞ (ã¨Ç¨Ü«∞Éèí∂`«Ü«∞QÆ∞) hàÏ^Õqx QÀÑ≤HõÅ∞ WO^Œ∞ x„^Œ
ÖËÑÙ¨ K«∞<åfl~∞° .
18. L#∞Ì =∞^ŒHoõ „@<£ F_®^Œ `Ààò=eÜ«∞<£
##ÌQÀáêÅ<£ =∞~°∞=∞Hõà!ı #Ñ≤Ê<åflÜ∞ü !
Hõ#"Ì ∞£ Hõ=∞à◊√"£∞ ‰õΩà◊b! Hõ_·≥ ué"åÜü∞
=#∞Ì ZV√æ"∞£ HÀo Ü«∞à‹`· #Ϋ HÍ}ü! =∂^Œq
ѨÊ#ÌÖò"∞Õ Öò ѨÖò HÍÖò ‰õΩ~Úe#Væàò ‰õÄq# HÍ}ü
Ѩ<åÌ~qü ~°e! L<£ "≥∞`ÿ ∞« #Î <£ ¿Ñ~ü áê_»
â‹<åÌ=∞Ô~· HÔ ¯· Ü«∂Öò j~å~ü =à‹· Ü≥ÚeѨÊ
=#∞Ì ué"åÜü∞ =∞H˜àò#∞Ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
=∞^Œ"∞£ ´ =∞^Œ[Å=Ú, L#∞Ì ´ „ã¨qOK«∞#\˜,ì Hõo„@<£ ´ U#∞QÆ∞=O\˜"å_»∞,
F_®^Œ ´ F_çáÈx, `Ààò =eÜ«∞<£ ´ ÉÏǨï|Å=Ú#∞ HõÅ"å_»∞#∞ JQÆ∞,
##ÌQÀáêÅ<£ ´ #O^ŒQÀáêÅ∞x, =∞~°∞ =∞Hõàı ´ HÀ_»ÖÏ!, Hõ#"Ì ∞£ ´ Ѩi=∞à◊=Ú,
Hõ=∞à◊√"£∞ ´ gÜ«Ú, ‰õΩà◊b´ Hˆ â◊áêâ◊=Ú#∞ HõÅ^•<å!, #Ñ≤Ê<åflÜ∞ü ´ hàÏ^Õg!,
Hõ_·≥ ué"åÜü∞ ´ QÆ_Ü ç ∞« #∞ fÜ«Ú=Ú, ZV√æ"∞£ ´JO`«@, HÀo ´ HÀà◊√§, =#∞Ì´=zÛ,
Jà‹`· #Ϋ HÍ}ü ´ ‰õÄÜ«Ú K«∞#flq, =∂`«q ´ QÆ∞iqO^ŒfQÆ, Ѩ#ÖÌ ò "Õ∞Öò´Ñ¨OkiÃÑ,·
‰õΩ~ÚÖò W#Væàò ´ HÀH˜ÅÅ QÆ∞OѨÙÅ∞, ѨŠHÍÖò ´ ѨÅ∞™ê~°∞¡, ‰õÄq# ´
‰õÄÜ«ÚK«∞#flq, Ѩ#∞Ì ´ |Ou, P~ü ´ J=∞iÜ«Ú#fl, q~°e ´ "Õà§◊ #∞ HõÅ^•<å!,
L<£ "≥∞ÿ`«∞Î#<£ ´ h <å^äŒ∞_»QÆ∞ NHõ$+¨µ‚xÜ≥ÚHõ¯, ¿Ñ~ü áê_» ´ <å=∞=Ú#∞
H©iOÎ K«∞K«∞O_»QÍ, j~ü P~ü ´ ™œO^Œ~º° =Ú#∞ xO_»∞QÍ HõÅ, =à‹· ´ QÍAÅ∞, XeѨÊ
´ ^èfiŒ xOѨQÍ, =#∞Ì ´ =zÛ, â‹"∞£ `å=∞Ô~· ´ Zé] `å=∞~°=O\˜, HÔ Ü · ∂« Öò ´ KÕu`À,
=∞H˜àò#∞Ì ´ P#OkOz, ué"åÜü∞ ´ `«Å∞Ѩ٠fÜ«Ú=Ú. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞)
=∞`«ÎQÆ[=Ú=Öˇ Q˘Ñ¨Ê |Å=Ú#∞ HõÅ"å_»∞, â◊„`«∞=ÙʼnõΩ F_çáÈx ÉÏǨï
|Å=Ú#∞ HõÅ"å_»∞#∞ JQÆ∞ ##ÌQÀáêÅ∞x HÀ_»ÖÏ! Ѩi=∞à◊Éiíè `«=ÚÅQÆ∞ Hˆ â◊=ÚÅ#∞
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 39
HõÅ hàÏ^Õg! `«Å∞Ѩ٠QÆ_Ü ç ∞« #∞ fÜ«Ú=Ú. K«∞@∞ì#∞ JO`«@ HÀà◊√§ ‰õÄÜ«ÚK«∞#flq.
|O_çQÆ∞i qO^ŒÅ`« ѨOkiÃÑ· HÀ~ÚÅÅ QÆ∞OѨÙÅ∞ x~°O`«~°=Ú =∞^èŒ∞~°=ÚQÍ
‰õÄÜ«ÚK«∞#flq. bÖÏHõO^Œ∞Hõ=Ú#∞ Ѩ@∞ìH˘#fl KÕu"Õà§◊ #∞ Hõe#æ ^•<å! h <å^ä∞Œ _»Q∞Æ
NHõ$+¨µx‚ <å=∞=Ú Å#∞ "Õ∞=Ú ã¨∞uÎ OK«∞K«∞O_»QÍ, JO^Œ"∞≥ #ÿ h KÕuQÍAÅ∞ QÆÅQÆÅ
â◊aOÌ K«∞ #@∞¡QÍ =zÛ, Zé] `å=∞~°=O\˜ h KÕu`À `«Å∞Ѩ٠QÆ_Ü ç ∞« #∞ fÜ«Ú=Ú.
WO^Œ∞, HÀo – ÉèÏQÆ=`«∞Å∞, =∂^ègŒ Å`«ÑO¨ ki – LѨx+¨`∞« ÅÎ ∞, =∞^Œ QÆ[=Ú –
JǨÏOHÍ~°=Ú, F_®^Œ `Ààò=eÜ«∞<£ – Ö’HõqÅHõ} ∆ "≥∞#ÿ *Ï˝#=Ú#∞ HõÅ"å_»∞#∞,
Hõ_·≥ ué"åÜü∞ – J*Ï˝#=Ú#∞ áÈQ˘@∞ì=Ú, HÀ~ÚÅ QÆ∞OѨ٠– ѨÓ~åfiKå~°∞ºÅ QÀ+≤,ª
|Ou – KÕ`#« =~°=æ Ú, HÔ (· KÕ~Ú) – *Ï˝#=Ú, =à‹· XeѨʖ ~°ÇϨ 㨺„`«Ü∞« *Ï˝#=Ú
„ѨHÍtOѨQÍ – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
ѨO^˘q∞‡^Œ= áêâ◊√~°=Ú : =ÚO^Œ∞ áêâ◊√~°=ÚÖ’ „ѨɒkèOѨ|_ç# hàÏ^Õq
ÖËz `«Å∞Ѩ٠fÜ«Ú@‰õΩ „ѨÜ∞« uflOѨQÍ, NHõ$+¨µ_‚ ∞» P"≥∞#∞ J@∞¡ KÕÜ∞« hÜ«∞Hõ
J_»∞Ѥ _¨ #≥ ∞. D ã¨OQÆux „QÆÇÏ≤ Oz# QÀÑ≤HÅõ ∞ =∞~°Å NHõ$+¨µx‚ x„^Œ ÖËÑ,≤ JѨÊ\˜Hx˜
J`« _ » ∞ ÖË = ‰õ Ω O_» ∞ @KÕ =∞~° Å hàÏ^Õ q x D áêâ◊ √ ~° = ÚÖ’ QÀÑ≤ H õ Å ∞
„ѨɒkèOK«∞K«∞<åfl~∞° .
19. ‰õΩ`«∞qÎ à◊HÔ ¯iÜ«∞ HÀ@∞ìHͯÖò Hõ\ Öì˜ ò "Õ∞Öò
"≥∞`≥#Î ] Ѩ&â˚ Ü ◊ ∞« #uÎ<£ "Õ∞ÖËé˜
H˘`«ÅÎ ~ü ѨÓV√¯à◊Öò #Ñ≤Ê<≥fl· H˘V‹"Âæ ∞Õ Öò
"≥`· ∞« Î H˜¯_»#Ì =∞Å~ü =∂~üÉÏ! "åÜü∞ ué"åÜü∞
"≥∞`ÿ _Ϋ "» ∞£ Hõ}<‚˜ åÜü∞! h L<£ =∞}Ïà◊<·≥
Z`«<Î ·≥ áÈ^Œ∞"£∞ `«∞~ÚÖˇà◊ X\ÏìÜ∞ü HÍ}ü!
Z`«<Î Ü ·≥ ∞Õ Å∞"£∞ Ñ≤i=Ù P„@H˜ÖÏ¡Ü∂« Öò
`«`∞« =Î =∞#∞] `«Q=Æ Ù UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
‰õΩ`«∞Î qà◊‰Ωõ ¯ ´ QÆ∞uÎ nѨ=ÚÅ∞, ZiÜ«∞ ´ "≥Å∞QÆ∞K«∞O_»QÍ, HÀ_»∞ ´ U#∞QÆ∞
^ŒO`«=ÚÅKÕ KÕÜ∞« |_ç#, HÍÖò ´ HÍà◊#¡ ∞ QÆÅ, Hõ\ Öì˜ ò "Õ∞Öò ´ =∞OK«=Ú g∞^Œ QÆÅ,
"≥∞`≥#Î ] ´ "≥∞`«xÎ , Ѩ&˚ â◊Ü∞« #uÎ<£ "Õ∞Öò ´ J~Ú^Œ∞ QÆ∞}=ÚÅ#∞ HõŠѨ_∞» HõÃÑ,·
U阴 ZH˜¯, H˘`«∞Î ´ QÆ∞`«∞ÅÎ ∞ QÆ∞`«∞ÅÎ ∞QÍ, JÅ~ü ´ ѨÓÜ«Ú, Ñ¨Ó ´ ѨÓ=ÙÅ`À
JÅOHõiOѨ|_ç#, ‰õΩà◊Öò ´ H˘Ñ¨C#∞ HõÅ, #Ñ≤<≥· fl ´ hàÏ^ÕqÜ≥ÚHõ¯, H˘V‹Âæ ´
ã¨#Î =ÚÅ#∞, "Õ∞Öò "≥`· ∞« Î ´ `«#ÃÑ· Ü«ÚO_»∞#@∞¡OK«∞H˘x, H˜_#» Ì ´ Ѩ~∞° O_ç#, =∞Å~ü
40 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
=∂~üÉÏ ´ qHõãO≤ z# =Hõó∆ ã¨Å÷ =Ú#∞ HõÅ"å_®!, "åÜü∞ ué"åÜü∞ ´ <À\˜x
`≥é∞=Ù=∂!, "≥∞ÿ ´ HÍ@∞Hõ`À JÅOHõiOѨ|_ç#, `«_"» ∞£ ´ qâßÅ"≥∞#ÿ , Hõ}<‚˜ åÜü∞
´ Hõ#∞flÅ#∞ HõÅ^•<å!, Ñ≤i=Ù ´ (h <å^ä∞Œ x) Z_»ÉÏ@∞#∞, Z`«<Î Ü ·≥ ∞Õ Å∞"£∞ ´
Hõ}
∆ HÍÅ"≥∞#ÿ #∞, P„@H˜ÖÏ¡Ü∞ü ´ ã¨ÇÏ≤ OѨÖxË ^•<å!, h ´ h=Ù, L<£ ´ h, =∞}Ïà◊<·≥
´ Éè~í Ü Î° ∞« QÆ∞ NHõ$+¨µx‚ , Z`«<Î ·≥ áÈ^Œ∞"£∞ ´ XHõH}∆õ "≥∞#ÿ #∞, `«∞~ÚÖò Zà◊ X\ÏìÜ∞ü HÍ}ü
´ x„^Œ#∞O_ç ÖËK∞« @‰õΩ JOwHõiOѨ=Ù ã¨∞=∂!, `«`∞« =Î "£∞ ´ (Wk h ã¨fi~°∂Ѩ)
`«`Ϋ fi=Ú HÍ^Œ∞, J#∞] ´ HÍ^Œ∞, `«H=õ Ù J#∞] ´ h ã¨fiÉèÏ==Ú#‰õΩ `«y#kÜ«Ú#∞
HÍ^Œ∞. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞)
K«∞@∞ì#∞ =∞OQÆàn◊ ѨãOΨ Éè=í ÚÅ∞ „ѨHÍtOK«∞K«∞O_»QÍ, U#∞QÆ∞ ^ŒO`«=ÚÅ`À
xi‡OѨ|_ç# HÍà◊#¡ ∞ QÆÅ, qâßÅ"≥∞#ÿ =∞OK«=ÚÃÑ· JO^Œ=Ú, ^è•=à◊º=Ú, â‹`· º« =Ú,
=∂~°=Ì =Ú, ™œ~°É=íè ÚÅ#∞ J~Ú^Œ∞ QÆ∞}=ÚÅ#∞ HõŠѨ~∞° ÃÑ· Ѩ~∞° O_ç, qHõãO≤ z#
ѨÓ=ÙÅ QÆ∞`«∞ÅÎ #∞ H˘Ñ¨CÖ’ =Ú_»∞K«∞H˘x# hàÏ^Õq ã¨#Î =ÚÅ#∞ hÃÑ· Ü«ÚO_»∞#@∞¡
P"≥∞#∞ H“QÆeOK«∞H˘xÜ«Ú#fl ™êfiq∂!, <Àé∞ `≥éz =∂@ÖÏ_»∞=Ú! HÍ@∞HõKÕ
JÅOHõ iOѨ|_ç#, qâßÅ=ÚÖˇ#· <Õ„`«=ÚÅ#∞ HõÅ F hàÏ^Õg! h=Ù h <å^ä∞Œ x
Z_»ÉÏ@∞#∞ Hõ∆}HÍÅ"≥∞ÿ##∞ ã¨Ç≤ÏOѨÖˉõΩ<åfl"å! Uq∞ Pâ◊Û~°º=Ú! Wk h
ã¨fi~°∂Ѩ=Ú#‰õΩ HÍx, ã¨fiÉèÏ==Ú#‰õΩ HÍx `«y#k HÍ^Œ∞ ã¨∞=∂!
WO^Œ∞, ‰õΩ`«∞Î qà◊‰Ωõ ¯ – ã¨~fi° [˝`fi« =Ú, HÍÖò (=∞OK«=ÚHÀ_»∞) – K«`∞« ifi^èŒ
Hõ~ΰ $`«fi |∞kú, Hõ\Öì˜ ò (â◊Ü∞« º) – bÖÏqÉè∂í u, ѨOK« â◊Ü∞« #=Ú – J~°Ñ÷ O¨ K«H*õ Ï˝#=Ú,
â◊Ü∞« #=Ú– =Ú=Ú‰õΩ∆ =ÙŠǨÏ$^ŒÜ∞« =ÚÅ∞, "≥∞ÿ (HÍ@∞Hõ) – ÉèHí Θ J#∞ JO[#=Ú,
Hõ}ü– *Ï˝#=Ú, qHõã≤Oz# ѨÓ=ÙÅ∞ – *Ï˝#„ѨHÍâ◊=Ú HõÅ P`«‡Å∞ – Jx
™êfiÑ^¨ âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
W~°∞=kÜ«∞= áêâ◊√~°=Ú : WOHõ#∞ x„^Œ ÖË=x NHõ$+¨µx‚ , hàÏ^Õqx
QÀÑ≤HÅõ ∞ =∞~°Å D áêâ◊√~°=ÚÖ’ x„^Œ ÖËÑÙ¨ K«∞<åfl~∞° .
20. =ÚѨÊ`«∞Î =¸=~ü J=∞~°~‰ü Ωõ ¯ =Ú<£ â‹#∞]
HõÑʨ "£∞ `«q~ü‰Ωõ ¯"£∞ HõeÜÕ∞! `«∞~ÚÖˇàÏÜü∞
â‹Ñʨ =Ú_≥Ü · ∂« Üü∞! uéÅ∞_≥Ü · ∂« Üü∞! â‹„\Ï~ü‰Ωõ ¯
"≥Ñʨ "£∞ H˘_»∞‰õΩ¯"£∞ q=∞ÖÏ! `«∞~ÚÖˇàÏÜü∞
â‹Ñʨ #fl "≥∞<£=ÚÖˇ· K≥Û"åfiÜü∞ té∞ =∞~°∞V√æÖò
#Ñ≤Ê<≥fl· #VÍæÜ∞ü ! u~°∞"Õ! `«∞~ÚÖˇàÏÜü∞
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 41
LHõ¯=Ú"£∞ `«\ÁìoÜ«Ú"£∞ `«#∞Ì L<£ =∞}Ïà◊<·≥
WáÈÊ^Õ Z"≥∞‡Â h~å@∞ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
=ÚѨÊ`«∞Î =¸=~ü ´ =ÚѨÊk =¸_»∞ HÀ@¡ q^è=Œ ÚÅ, J=∞~°~‰ü Ωõ ¯ ´ ^Õ=`«Å‰õΩ,
=Ú<£ ´ (Hõ+=ì¨ Ú HõÅ∞QÆ∞@‰õΩ) =ÚO^Õ, â‹#∞] ´ "≥o§, HõÑʨ "£∞ ´ "åi HõOѨ=Ú#∞,
`«q~ü‰Ωõ ¯"£∞ ´ áÈQ˘@∞ì, HõeÜÕ∞ ´ |e+¨µ_ª ®!, `«∞~ÚÖò ZàÏÜü∞ ´ x„^Œ#∞O_ç
ÖË=Ù=Ú, â‹Ñ¨Ê=Ú_≥·Ü«∂Üü∞ ´ P~°˚==Ú#∞ HõÅ"å_®!, uéÖò L_≥· Ü«∂Üü∞´
™ê=∞~°º÷ =Ú#∞ HõÅ"å_®!, â‹„\Ï~ü‰Ωõ ¯ ´ â◊„`«∞=ÙʼnõΩ, "≥Ñʨ "£∞ ´ `åѨ=Ú#∞, H˘_»∞‰õΩ¯"£∞
´ WK«∞Û, q=∞ÖÏ ´ q=∞Å∞_®!, `«∞~ÚÖò ZàÏÜü∞ ´ x^Œ∞~° ÖË=Ù=Ú, â‹ÑC¨ J#fl ´
|OQÍ~°∞ HõÅâ◊=ÚÅ =O\˜, "≥∞<£ ´ =∞$^Œ∞"≥#· , =ÚÖˇ· ´ ã¨#Î =ÚÅ#∞, â‹"åfiÜü∞ ´
Zé]x J^è~Œ =° ÚÅ#∞, té∞ ´ ã¨#flx, =∞~°∞V√æÖò ´ #_»∞=Ú#∞, #Ñ≤Ê<≥· fl ´ hàÏ^Õq
J#∞ ¿Ñ~°∞#∞ HõÅ, #VÍæÜ∞ü ´ ¢ã`Α fi« ÑÓ¨ iÎx HõÅ^•<å!, u~°∞"Õ ´ ã¨OѨ`∞« #Î ∞ HõÅ^•<å!,
`«∞~ÚÖò ZàÏÜü∞ ´ x„^Œ Öˇ=Ú‡, LHõ¯=Ú"£∞ ´ PÅ=@ì=Ú#∞, `«\ÁìoÜ«Ú"£∞ ´
J^Œ=Ì Ú#∞, L<£ =∞}Ïà◊<·≥ ´ h <å^ä∞Œ _»Q∞Æ NHõ$+¨µx‚ , `«#∞Ì ´ WzÛ, Z"≥∞‡Â ´
=∞=Ú‡#∞, WáÈÊ^Õ´ WѨÙ_,Õ h~å@∞ì ´ ™êfl#=∂_»*Ü Ë Ú« =Ú. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
=ÚѨÊk=¸_»∞ HÀ@¡ ^Õ=`«Å‰õΩ Z\˜ì ÉèÜ í ∞« =Ú#∞ HõÅ∞QƉΩõ O_» HÍáê_»∞K«∞,
"åi HõOѨ=Ú#∞ áÈQ˘@∞ì |Å=Ú#∞ HõÅ"å_®! x„^Œ Öˇ=Ú‡. P~°=˚ QÆ∞}=Ú#∞
HõÅ"å_®! P„t`«∞Å q~À^è∞Œ Å#∞ #tOѨKÜ Õ Ú« ™ê=∞~°º÷ =Ú#∞ HõÅ"å_®! q=∞Å∞_®!
x„^Œ Öˇ=Ú‡. |OQÍ~°∞ HõÅâ◊=ÚÅ=O\˜, =∞$^Œ∞"≥#· ã¨#Î =ÚÅ#∞, Zé]x J^è~Œ =° Ú#∞,
ã¨#flx #_»∞=Ú#∞ HõÅ hàÏ^Õg! "Õ∞ÖÁ¯#∞=Ú. =ÚO^Œ∞QÍ h=Ù =∂‰õΩ „=`åOQÆ=ÚÅQÆ∞
qã¨#Hõé#] ∞, J^Œ=Ì Ú#∞ WzÛ, =∞=Ú‡Å#∞ h Éè~í `ΰ Àáê@∞ ™êfl#=∂_çOz(™êfiq∞
¿ã"åÉèÏQƺ=Ú#∞ HõÅ∞QÆ*ãË )≤ P#OkOѨKÜ Õ Ú« =Ú.
WO^Œ∞, HõÑʨ "£∞ (HõOѨ=Ú) – *Ï˝#ã¨OHÀK«=Ú=Å# HõÅ∞æ ÉèÜ í ∞« =Ú, â‹„\Ï~ü –
ÉèÏQÆ=`«q~À^è∞Œ Å∞, â‹Ñʨ "£∞ – x+¨ÊHõá∆ ê`«=Ú, "≥∞<£ =ÚÖˇ· – Ѩ~=° ∞ÉèHí ,Θ â‹"åfiÜü∞ –
"åHÍÛ`«∞~°º=Ú, =∞~°∞V√æÖò – "≥~· åQƺ=Ú, LHõ¯"£∞ (PÅ=@ì=Ú) – JǨÏOHÍ~° x=$uÎ,
`«\Áìo – ã¨fi~°∂Ѩ*Ï˝#=Ú, #Ñ≤Ê<≥· fl – ÅH©∆ ‡^Õq – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
W~°∞=kÜ≥ÚHõ@= áêâ◊√~°=Ú : QÀÑ≤HÅõ „Ѩɒ^è=Œ Ú#∞ qx# hàÏ^Õq
QÀÑ≤HÅõ `À ''<Õ#∞ ‰õÄ_» q∂Ö’ XHõ`<≥ Õ Hõ^•! =∞#=∞O^Œé=Ú HõÅã≤ NHõ$+¨µx‚
„áêi÷OK≥^=Œ Ú ~°O_»∞—— J#QÍ, P"≥∞`À HõÅã≤ QÀÑ≤Hõ ÅO^Œé∞#∞ ™êfiq∞x „ѨɒkèOK«∞
K«∞<åfl~∞° .
42 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
21. U„@ HõÅVæàò Zk~ü á⁄V˜æ q∂^ŒoѨÊ
=∂„\Ï^Õ áêÖò âÁiÜ«Ú"£∞ =à◊§Öò ÃÑ~°∞"£∞ Ѩâ√◊ Hõ¯àò
P„@ѨÊ_≥`· åÎ<£ =∞Hõ<!Õ Jé˜=ÙéÏÜü∞!
T„@=Ú_≥Ü · ∂« Üü∞! ÃÑiÜ«∂Üü∞! LÅH˜xÖò
`À„@=∂Üü∞ x#] â◊√_»~ˆ ! `«∞~ÚÖˇàÏÜü∞
=∂„\Ï~ü L#‰õΩ¯ =e `˘Öˇ#· ∞Ì L<£ "åâ◊é¯}ü
P„\Ï^Œ∞ =#∞Ì L<£ J_ç Ѩ}Ü ˜ Ú« =∂áÈÖË
áÈ„\˜ Ü«∂"£∞ =<ÀÌ"∞£ ѨÙHõàò#∞Ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
U„@ ´ áêÅ#∞ Ñ≤`«∞‰õΩ@‰õΩ fã≤ÃÑ\˜ì#, HõÅVæàò ´ ÉèÏO_»=ÚÅ∞, Zk~ü
á⁄V˜´æ Z^Œ∞~°∞QÍ á⁄Oy, q∂^Œ∞ JoÑ¨Ê ´ ÃÑH· ˜ á⁄~°∞#¡ @∞¡, =∂„\Ï^Õ ´ Z_» `≥QHÆ ,õ
áêÖò ´ áêÅ#∞, âÁiÜ«Ú"£∞ ´ „ã¨qOK«∞#\˜,ì =à◊§Öò ´ L^•~°=ÚÖˇ#· , ÃÑ~°∞"£∞ ´
Q˘Ñ¨Ê, Ѩâ√◊ Hõ¯àò ´ QÀ=ÙÅ#∞, P„@ ´ J<ÕH=õ ÚÅ#∞, Ѩ_`·≥ åÎ<£ ´ HõÅ#æ "å_»Q∞Æ
#O^ŒQÀáêÅ∞x, =∞Hõ<Õ ´ ‰õΩ=∂~°∞_®! Jé˜=Ù{LéÏÜü∞ ´ x„^ŒÖ=ˇ Ú‡, T„@"£∞
L_≥·Ü«∂Üü∞ ´ "Õ^Œ=ÚÅ<≥_ç ^Œ$_è»"≥∞ÿ# „Ѩ=∂}=ÚKÕ „Ѩuáê^Œ∞º_» "≥·#"å_®!,
ÃÑiÜ«∂Üü∞ ´ JO`«∞ ÖËx =∞Ç≤Ï=∞#∞ HõÅ"å_®!, LÅH˜xÖò ´ Ö’Hõ=ÚÖ’,
`À„@=∂Üü∞ x#] ´ (J=`å~°=ÚÅ^•fi~å) =ºHõ"Î ∞≥ Ü ÿ Ú« #fl, â◊√_»~ˆ ´ `Õ*’~°∂ѨÙ_®!,
`«∞~ÚÖò ZàÏÜü∞ ´ "Õ∞ÖÁ¯#∞=Ú, =∂„\Ï~ü ´ â◊„`«∞=ÙÅ∞, L#‰õΩ¯ ´ h‰õΩ, =e
`˘Öˇ#· ∞Ì ´ |Å=Ú#∞ HÀÖ’Ê~Ú, L<£ ´ hÜ≥ÚHõ¯, "åâ◊Öò Hõ}ü ´ "åH˜\„˜ Ѩ^âÕ =◊ Ú#‰õΩ,
P„\Ï^Œ∞ ´ "Õé∞ QÆu ÖËH,õ =#∞Ì ´ =zÛ, L<£ J_ç ´ h áê^Œ=ÚÅ#∞, Ѩ}Ü ˜ Ú« =∂áÈÖË
´ #=∞㨯iOK«∞#@∞¡, Ü«∂"£∞ ´ "Õ∞=Ú#∞, ѨÙHõàò#∞Ì ´ h HõàϺ} QÆ∞}=ÚÅ#∞
H©iOÎ z, áÈ„\˜ ´ =∞OQÆàÏâßã¨#=Ú#∞ KÕÜÚ« @‰õΩ, =<ÀÌ"∞£ ´ =zÛuq∞. (UÖò F~ü
Z"£∞ áê"åÜü∞).
áêÅ#∞ fÜ«Ú@ÔH· ÃÑ\˜#ì ‰õΩO_»ÅxflÜÚ« "ÕQ=Æ ÚQÍ xO_ç, á⁄Oyá⁄~°∞#¡ @∞¡
x~°O`«~=° Ú áêÅ#∞ =i¬OK«∞ L^•~°ãfi¨ ÉèÏ==Ú#∞ HõÅ Q˘Ñ¨Ê QÀ=ÙÅ#∞ ÃÑH˜¯O\˜x
Hõe#æ #O^ŒQÀáêÅ∞x ‰õΩ=∂~°∞_®! "Õ∞ÖÁ¯#∞=Ú. ^Œ$_è„» Ѩ=∂}=∞QÆ∞ "Õ^=Œ ÚKÕ „Ѩu
áêkOѨ|_»∞"å_®! JO`«∞ ÖËx =∞Ç≤Ï=∞#∞ Hõe#æ "å_®! P„t`«~H° }∆õ Ï~°=÷ Ú Ö’Hõ=Ú#
J=`«iOz# `Õ*’~°∂ѨÙ_®! x„^Œ Öˇ=Ú‡. h‰õΩ â◊„`«∞=ÙÅ∞ F_ç, `«=∞ |Å=Ú#∞
HÀÖ’Ê~Ú, h „Ѩ`åѨ=Ú#∞ ã¨ÇÏ≤ OѨÖHË õ h "åH˜\ H˜ ˜ n#∞Öˇ· =zÛ, h áê^Œ=ÚÅ#∞
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 43
P„â◊~ÚOK«∞ q^è=Œ Ú#, "Õ∞=Ú#∞ "Õé∞ QÆu ÖËx"å~°"∞≥ ,ÿ JH˜OK«#Å"≥∞ÿ h áê^Œãx¨ flkxè
KÕiuq∞. =∞=Ú‡ J#∞„QÆÇÏ≤ OѨÙ=Ú.
WO^Œ∞, HõÅVæàò t+¨µºÅ∞, Ѩâ◊√=ÙÅ∞ – ~°Ç¨Ï㨺=ÚÅ∞, T„@"£∞ – â◊|Ì
„Ѩ=∂}=Ú, =e `˘Öˇ#· ∞Ì (|Å=Ú#∞ HÀÖ’Ê~Ú) – x~°∞áêkèHâõ +ı `¨ fi« =Ú#∞ HõÅ"åÔ~,·
áêÖò – Éè’Qƺ"≥∞#ÿ *Ï˝#=Ú, Ѩâ√◊ Hõ¯àò – PKå~°∞ºÅ∞ – Jx ™êfiѨ ^Õâß~°=÷ ÚÅ∞.
W~°∞=kÔ~O_»= áêâ◊√~°=Ú : WO^Œ∞ QÀÑ≤HÅõ ∞ `«=∞ Jaè=∂# â◊¥#º`«#∞
x"ÕkOK«∞H˘#∞K«∞, ÉèQí "Æ å#∞#‰õΩ `å=Ú âı+ɨ èí ∂`«∞Å=Ú– Jx `≥Å∞Ѩ٠K«∞<åfl~∞° .
22. JVæ}ü =∂&ÍÅ`«∞Î J~°â~◊ ü Ja=∂#
|Væ=∂Üü∞ =#∞Ì x<£ Ѩo§Hõ¯\˜Öì ò H©àı
â◊Vqæ ∞~°∞áêÊ~ü áÈÖò =#∞Ì `«Ö·ˇ ÃÑÊÜü∞^À"£∞
H˜V¯˜ }˜ "åÜü∞ K≥ÛÜü∞^Œ `å=∞Ô~· ѨÓÊáÈÊÖË
â‹V}æ ü té∞zÛé˜^Õ Z"Õ∞‡Öò qoÜ«∂"À
uVæà√◊ "£∞ Pk`«ÜÎ ∞« #∞"£∞ Zà◊√<åÌé’ÊÖò
JVæ}ü W~°}∞¤V∏¯}∞¤ ZVæàò"∞Õ Öò <À‰õΩ¯kÜÕ∞Öò
ZVæàò "Õ∞Öò âßѨq∞o#∞Ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
J"£∞ ´ JO^Œ"∞≥ #ÿ , Hõ}ü ´ qâßÅ"≥∞#ÿ , =∂ ´ Q˘Ñ¨Ê, &ÍÅ`«∞Î ´ Éè∂í q∞
Ü«∞O^Œ∞, J~°â◊~ü ´ „ѨÉèí∞=ÙÅ∞, Ja=∂# ѨVæ=∂Üü∞ ´ `«=∞ Jaè=∂#=Ú
ÉèQí flÆ =ÚHÍQÍ, =#∞Ì´ =zÛ, x<£ ´ h, Ѩo§Hõ\Öì˜ ò H©àı ´ ã≤OǨã¨#=Ú „H˜O^Œ,
â◊V"æ ∞£ ´ ã¨OѶ∞¨ =ÚQÍ, W~°∞áêÊ~üáÈÖò ´ L#flq^è=Œ Ú#, =#∞Ì ´ =zÛ, `«Ö·ˇ ÃÑÊÜü∞^À"£∞
´ (J^Œ$+¨=ì â◊=Ú# x#∞fl) KÕiuq∞, H˜V¯˜ }˜ "åÜü∞K≥ÛÜü∞^Œ´ zxfl =Ú=fiÅ=Öˇ
H˘OK≥=Ú q_»∞K«∞H˘x#, `å=∞Ô~· ѨÓÊáÈÊÖË´ `å=∞~°ÑÓ¨ =Ù=Öˇ, â‹"∞£ ´ ("å`«ûź=ÚKÕ)
Zé]|_ç#, Hõ}ü ´ Hõ#∞flÅ#∞, té˜zÛé˜^∞Œ ´ H˘OK≥=Ú H˘OK≥=ÚQÍ, Z"Õ∞‡Öò ´
=∂ÃÑ·, qoÜ«∂"À ´ Hõ\ÏH˜∆OѨ"å? uVæà◊√"£∞´ K«O„^Œ∞_»∞, PkuÎÜ«∞#∞"£∞ ´
ã¨∂~°∞º_»∞#∞, Zà◊√<åÌéÀÊÖò ´ L^Œ~ÚOz#@∞¡, J"£∞´ JO^Œ"∞≥ #ÿ , W~°}∞¤"∞£ Hõ}ü
H˘}∞¤ ´ ~Ô O_»∞ <Õ„`«=ÚÅ#∞ Q˘x, ZVæàò "Õ∞Öò ´ =∂ÃÑ,· <À‰õΩ¯kÜÕ∞Öò´ (h=Ù)
Hõ\ÏH˜O∆ z#KÀ, ZVæàò"∞Õ Öò ´ =∂ÃÑ· #∞#fl, âßѨ"∞£ ´ ^Œ∞óY=Ú, Wo#∞Ì´ #tOK«∞#∞.
(UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
44 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
D JO^Œ"∞≥ #ÿ , qâßÅ"≥∞#ÿ Q˘Ñ¨Ê Éè∂í =∞O_»Å=ÚÖ’x „ѨÉ∞íè =ÙÅO^Œé∞ ^Œ∞~°aè
=∂#=Ú #tOѨQÍ =zÛ, h ã≤OǨã¨#=Ú#‰õΩ „H˜O^Œ QÆ∞OѨÙÅ∞ QÆ∞OѨÙÅ∞QÍ
KÕiÜ«Ú#fl q^èŒ=Ú# "Õ∞=Ú x#∞fl KÕiuq∞. zxfl =Ú=fiÅ=Öˇ H˘OK≥=Ú
`≥é∞K«∞H˘x#q, `å=∞~° ѨÓ=ÙÅ=Öˇ Zé]xq JQÆ∞ h Hõ#∞flÅ`À =∞=Ú‡Å#∞
Hõ\ÏH˜O∆ ѨÙ=Ú. ™êfiq∂! ã¨∂~°º K«O„^Œ∞Å∞ L^Œ~ÚOz#@∞¡#fl, JO^Œ"∞≥ #ÿ h Hõ#∞flÅ`À
=∞=Ú‡Å#∞ h=Ù Hõ\ÏH˜O∆ z #KÀ =∂ ^Œ∞óY=Ú JO`«ÜÚ« `˘Å∞QÆQÅÆ ^Œ∞.
WO^Œ∞, Jaè=∂#=Ú – JǨÏOHÍ~°=∞=∞HÍ~°=ÚÅ∞, té∞zÛé∞^Œ∞ qo ("≥∞Å¡QÍ
"≥∞Å¡QÍ K«∂K«∞@ ã¨fi™êfi`«O„`«º=Ú) – „Hõ=∞=ÚQÍ ^ÕÇ¨ `å‡aè=∂#=Ú, "≥Ú^ŒÅQÆ∞
"åxx #tOѨKãÕ H≤ ˘#∞@, âßѨ"∞£ – ÉèQí =Æ kfiâı+¡ =¨ Ú=Å# Hõe#æ ^Œ∞óY=Ú – Jx
™êfiÑ^¨ âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
W~°∞=k=¸_»= áêâ◊√~°=Ú : NHõ$+¨µ_‚ ∞» QÀÑ≤HÅõ #∞ T~°_Oç z, ã¨=∂^è•#
Ѩé∞ѨQÍ, "å~°∞ `«=∞ HÍ~°º=Ú#∞ ã¨ÑŨ¶ =Ú KÕÜ∞« =Öˇ#x WO^Œ∞ „áêi÷OK«∞ K«∞<åfl~∞° .
23. =∂i =∞Öˇ· =Úà◊&Ö˚˜ ò =∞xfl H˜¯_»#∞ÌéV√æ"∞£
jiÜ«∞ tVæ"∞£ Jé˜=Ù„@∞ fÎ qo`«∞Î
"Õi=∞~Ú~ü á⁄Væ ZáêÊ_»∞"£∞ ¿Ñ~ü#∞Ì^éŒ ˜
=¸i xq∞~ü#∞Ì =Úà◊Væ˜ Ñ¨ÙÊéѨÊ@∞ì
áÈ^Œ~∞° =∂áÈÖË h ѨÓ"≥Ñ· Ó¨ Ê=}Ï‚! L<£
HÀ~ÚÖò x#∞] WVæ<Õ áÈ#Ì~∞° o HÀѨC_≥Ü
· ∞«
jiÜ«∞ tVÍæâ#◊ uÎ~∞° #∞Ì Ü«∂"£∞ =#Ì
HÍiÜ«∞"£∞ P~åÜü∞ #∞Ì J~°∞àò UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
=∂i ´ =~å¬HÍÅ=ÚÖ’, =∞Öˇ· =Úà◊&Ö˚˜ ò ´ H˘O_»Q∞Æ Ç¨ÏÖ’, =∞xfl ´ J=∞i
Ü«ÚO_ç, H˜_#» ∞Ì ´ Ѩ~∞° O_ç, LéV√æ"∞£ ´ x„kOK«∞, jiÜ«∞ ´ Ѩ~å„Hõ=∞ ã¨OѨ`∞« #Î ∞
HõÅ, tVæ"∞£ ´ ã≤OǨÏ=Ú, Jé˜=Ù L„@∞ ´ `≥eqx á⁄Ok (x„^Œ ÖËz), f ´
JyflH}õ =ÚÅ∞ "≥^[Œ Å∞¡#@∞¡, qo`«∞Î ´ K«∂z, "Õi =∞~Ú~ü ´ *Ï`«∞ºz`«"∞≥ #ÿ
Ѩi=∞à◊=Ú#∞ HõÅ ã¨@Å∞, á⁄Væ ´ á⁄OQÆ∞#@∞¡ (xHõ¯ÉÁ_»∞K«∞ H˘#∞#@∞¡), ZáêÊ_»∞"£∞
´ Jxfl "≥Ñ· Ù¨ Å, ¿Ñ~ü#∞Ì ´ ÖËz, â◊s~°=Ú#∞ Hõ^eŒ Oz, L^Œé˜ ´ ^Œ∞=Ú‡ ^Œ∞Å∞ѨÙH˘x,
=¸i xq∞~ü#∞Ì ´ â◊s~°=Ú#∞ ™êQÆnã≤H˘x, =Úà◊Væ˜ ´ QÆiO˚ z, ѨÙéѨÊ@∞ì ´
QÆ∞ǨÏ#∞O_ç x~°æq∞Oz, áÈ^Œ~°∞=∂áÈÖË ´ =K«∞Û#@∞¡, ѨÓ"≥· ѨÓÊ ´ #Å¡x
J`«ãÑ‘ Ù¨ +¨Ê=Ú=O\˜, =}Ï‚ ´ "Õ∞x =<≥fl#∞ HõÅ"å_®!, h ´ h=Ù, L<£ ´ h,
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 45
HÀ~ÚÖò x#∞] ´ Éè=í #=Ú#∞O_ç, WVæ<Õ ´ W@∞¡, áÈ#Ì~∞° o ´ "ÕOKÕã,≤ HÀѨC_≥Ü · ∞« ´
[Ü«∞„Ѩ^"Œ ∞≥ #ÿ , jiÜ«∞ ´ Q˘Ñ¨Ê^≥#· , tVÍæâ#◊ uÎ~∞° #∞Ì ´ ã≤OǨã¨#=ÚÖ’ "ÕOKÕãÜ
≤ Ú« O_ç,
Ü«∂"£∞ ´ "Õ∞=Ú, =#Ì ´ =zÛ#, HÍiÜ«∞"£∞´ Ѩxx, P~åÜü∞#∞Ì ´ qKåiOz,
J~°∞àò ´ J#∞„QÆÇÏ≤ OѨÙ=Ú. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
J`«ãã‘ ∞¨ =∞=~å‚! NHõ$ëê‚! =~å¬HÍÅ=ÚÖ’ H˘O_»Q∞Æ Ç¨ÏÖ’ ã¨∞Y=ÚQÍ x„kOK«∞
g~°ãO≤ ǨÏ=Ú x„^Œ ÖËz, xѨCHõ}=ÚÅ∞ "≥^[Œ Å∞¡#@∞¡ fHõ∆=‚ ÚQÍ K«∂z, ã¨@Å#∞
q^ŒeOK«∞H˘x, ÃÑH· ˜ ÖËz, â◊s~°=Ú#∞ ™êQÆnã≤H˘x, QÆiO˚ z, QÆ∞ǨÏ#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ
=K«∞Û suÖ’, h=Ù#∞ h â◊Ü∂« ºQÆ$ǨÏ=Ú#∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ =zÛ, ã¨ÉÏè =∞O_»Ñ=¨ ÚÖ’
qz„`«"∞≥ #ÿ Q˘Ñ¨Ê^≥#· , ã≤OǨã¨#=ÚÖ’ "ÕOKÕãÜ ≤ Ú« O_ç "Õ∞=Ú =zÛ# „ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞
QÆ=∞xOz J#∞„QÆÇÏ≤ OѨÙ=Ú.
WO^Œ∞, =∞Öˇ· =Úà◊&µ˚ J#QÍ LѨx+¨^•ƒùQ=Æ Ú, ѨÙéѨÊ@∞ì (|Ü«∞@‰õΩ =zÛ) –
J#QÍ „ѨH$õ u ã¨O|O^è=Œ Ú#∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_ç Jx J~°=÷ Ú. WK«@ QÆ∞ǨÏÖ’x ã≤OǨÏ=Ú
x„^Œ#∞O_ç ÖËz =K«∞Û@ – ÉèQí "Æ å#∞_»∞ [QÆ`«û $+≤xì KÕÜÚ« @‰õΩ ã¨OHˆ `«=Ú.
W~°∞=k<åÅæ= áêâ◊√~°=Ú : QÀÑ≤HÅõ ∞ J¿ÑH˜O∆ z# suÖ’<Õ NHõ$+¨µ_‚ ∞»
â◊Ü∂« ºQÆ$ǨÏ=Ú#∞O_ç |Ü«∞Å∞ ^Õi, ã¨ÉÏè =∞O_»Ñ=¨ Ú"≥Ñ· Ù¨ #_»∞=™êÔQ#∞. ™êfiq∞ #_»Hõ
ǨÏ∏Ü«∞Å∞#∞ K«∂z# QÀÑ≤HÅõ ∞, P JO^Œ=Ú#ˆHq∞ H©_∞» =¸_»∞<À? Jx J™ê÷<Õ
ÉèÜ
í ∞« â◊OHõ`À D áêâ◊√~°=ÚÖ’ =∞OQÆà=◊ Ú#∞ áê_»∞K«∞<åfl~∞° .
24. Jx]=ÙfiÅHõ"∞£ Jà◊<åÌÜ∞ü ! J_ç áÈ„\˜
â‹#V] √æ `≥xÎ flÅV‹Âæ â‹„\ÏÜü∞! uéÖò áÈ„\˜
á⁄#] K«ÛHõ_=» Ú^≥`· åÎÜ∞ü ! ѨÙHõàò áÈ„\˜
Hõ#∞] ‰õΩ}˜ÖÏ Zé˜<åÌÜ∞ü ! HõàÖ◊ ò áÈ„\˜
‰õΩ#∞] ‰õΩ_≥Ü
· ∂« Z_»∞`åÎÜ∞ü ‰õΩ}"£∞ áÈ„\˜
"≥#∞] ѨHÔ · HÔ _»∞‰õΩ¯"£∞ x<£ HÔ ~· ÚÖò "ÕÖò áÈ„\˜
Z<≥#] ∞] L<£ âı=Hõ"∞Õ UuΠѨÊéˇHÿ ˘àÏfi<£
W#∞] Ü«∂"£∞ =<ÀÌ"∞£ W~°V√æ UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
J#∞]´JѨÙ_»∞ ("å=∞<å=`å~°=Ú#), W=ÙfiÅHõ"∞£ ´ D Ö’Hõ=Ú#∞, Jà◊<åÌÜ∞ü ´
H˘ez#"å_®! J_ç ´ (h) áê^Œ=ÚʼnõΩ, áÈ„\˜ ´ =∞OQÆà=◊ Ú, JV√æ ´ JK«\ H˜ ˜
(~å=}∞_»∞#flKÀ\˜H)˜ , â‹#∞] ´ "≥_e» , `≥<£ WÅV‹Âæ ´ JO^Œ"∞≥ #ÿ ÅOHõ#∞, â‹„\ÏÜü∞ ´
46 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
#tOѨKãÕ #≤ "å_®!, uéÖò ´ (h) |Å=Ú#‰õΩ, áÈ„\˜´ =∞OQÆà=◊ Ú, â◊H_õ "» ∞£ ´
â◊Hõ@~°∂Ѩ=ÚÖ’x Jã¨∞~°∞x, á⁄#] ´ (J`«_»∞) #tOK«∞#@∞¡, L^≥·`åÎÜü∞ ´
`«xfl#"å_®!, ѨÙHõà ò´ (h) H©iHÎ ,˜ áÈ„\˜ ´ =∞OQÆà=◊ Ú, Hõ#∞] ´ =`«û~°∂Ѩ=ÚÖ’#∞#fl
Jã¨∞~°∞x, ‰õΩ}˜ÖÏ ´ ^ŒO_»=Ú=Öˇ, Zé˜<åÌÜ∞ü ´ qã¨iH˘\˜#ì "å_®!, Hõà◊Öò ´ (h)
áê^Œ=ÚʼnõΩ, áÈ„\˜ ´ =∞OQÆà=◊ Ú, ‰õΩ#∞] ´ QÀ=~°#ú Ѩ~fi° `«=Ú#∞, ‰õΩ_≥Ü · ∂« ´
Kè„« `«=ÚQÍ, Z_»∞`åÎÜ∞ü ´ ZuÎ#"å_®!, ‰õΩ}"£∞´ (h) ^ŒÜ∂« QÆ∞}=Ú#‰õΩ, áÈ„\˜ ´
=∞OQÆà=◊ Ú, ѨHÔ · ´ â◊„`«∞=ÙÅ#∞, "≥#∞] ´ [~ÚOz, HÔ _»∞‰õΩ¯"£∞ ´ #tOѨKÜ Õ Ú« ,
x<£´hÜ≥ÚHõ¯, HÔ ~· ÚÖò´KÕuÖ’x, "ÕÖò´"ÕÖÏÜ«Ú^è=Œ Ú#‰õΩ, áÈ„\˜ ´ =∞OQÆà=◊ Ú,Z#∞]
Z#∞] ´ Jx W@∞¡, L<£ âı=Hõ"∞£ ´ h g~°H$õ `«º=ÚÅ#∞, UuÎ ´ H©iOÎ z,Ѩéÿˇ H˘àÏfi<£
´ "å^Œº=Ú# fã≤H˘#∞@ÔH· (h ¿ã=#∞ KÕÜÚ« @ÔH)· , Ü«∂"£∞ ´ "Õ∞=Ú, W#∞]´ WѨÙ_»∞,
=<ÀÌ"∞£ ´ =zÛuq∞, W~°V√æ ´ J#∞„QÆÇÏ≤ OѨÙ=Ú. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞)
"å=∞<å=`å~°HÍÅ=Ú# D Ö’Hõ=Ú#O`«\x˜ H˘ez#"å_®! h Náê^Œ=ÚʼnõΩ
=∞OQÆà=◊ Ú. ~å=}∞_»∞ x=ã≤OK«∞ ÅOHõ‰Ωõ "≥_e» , P #QÆ~=° Ú#∞ #tOѨKãÕ #≤ "å_®!
h |Å=Ú#‰õΩ =∞OQÆà=◊ Ú. â◊H\õ Ïã¨∞~°∞_»∞ #tOK«∞#@∞¡ HÍe`À `«xfl#"å_®! h
H©iÎH˜ =∞OQÆà◊=Ú. =`åûã¨∞~°∞x Hõé]QÍ KÕã≤ qã¨i#"å_®! h Náê^Œ=ÚʼnõΩ
=∞OQÆà=◊ Ú. QÀ=~°#ú Ѩ~fi° `«=Ú#∞ Q˘_»∞QÆ∞QÍ ZuÎ#"å_®! h ^ŒÜ∂« QÆ∞}=Ú#‰õΩ
=∞OQÆà=◊ Ú. â◊„`«∞=ÙÅ#∞ [~ÚOz, "åix =∞@∞ìÉ@ˇ ∞ì h KÕuÖ’x "ÕÖÏÜ«Ú^è=Œ Ú#‰õΩ
=∞OQÆà=◊ Ú – Jx W@∞¡ h g~°Ki« `«Å‰õΩ =∞OQÆà=◊ Ú áê_ç, „=`åOQÆ=∞QÆ∞ "å^Œº=Ú#∞
h=Å# á⁄Ok, P Ñ≤=∞‡@ h ¿ã=#∞ KÕãH≤ ˘#∞@ÔH· WѨÙ_»∞ WK«@‰õΩ =zÛuq∞.
™êfiq∂! Hõ$Ѩ *ËÜÚ« =Ú.
WO^Œ∞, ÅOHõ J#QÍ „ѨH$õ u, â◊H@õ =Ú–HÍ=∞„HÀ^è=Œ ÚÅ∞, ^ÕÇϨ =Ú#∞, QÀ=~°#ú
Ѩ~fi° `«=Ú – "≥k· Hõq+¨Ü∂« ã¨H,Θ Hõ#∞] – Ö’Éè=í Ú, ѨHÔ · – „áêѨºq~Àkè – Jx ™êfiѨ
^Õâß~°=÷ ÚÅ∞.
W~°∞=kÜ≥∞ÿ ^Œ= áêâ◊√~°=Ú : NHõ$+¨µ_‚ ∞» QÀÑ≤HÅõ #∞ L^ÕtÌ Oz ''q∂ J¿ÑH˜`∆ «
"Õ∞k?—— Jx „ѨtflOѨQÍ, ''U^≥#· „Ѩu|O^èHŒ =õ Ú#flKÀ ^•xx h"Õ áÈQ˘\˜,ì =∂ ^Œ∞ó
Y=ÚÅxflÜÚ« #tOK«∞#@∞¡ J#∞„QÆÇÏ≤ OѨ=Öˇ——#x D áêâ◊√~°=ÚÖ’ „áêi÷OK«∞K«∞<åfl~∞° .
25. X~°∞uÎ =∞Hõ<åÜü∞ Ñ≤Êé#∞Ì Fi~°qÖò
X~°∞uÎ =∞Hõ<åÜü∞ Xo`«∞Î =à◊~°
`«iH˜¯ÖÏ<åH˜ `åÎ<£ fV√æ x<≥#· Ì
Hõ~∞° `≥ÂÎ Ñ≤Êà‹Ñ· Ê≤ `«∞Î Hõ¯&˚<£ =~Ú„\˜Öò
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 47
<≥~∞° ÃÑÊ#fl x#] <≥_∞» =∂ÖË! L<≥· fl
J~°∞uÎ`∞« Î =<ÀÌ"∞£ , Ѩéÿˇ `«~∞° uÜ«∂H˜Öò
u~°∞`«HÎ ¯õ â‹Åfi=Ú"£∞ âı=Hõ=Ú"£∞ Ü«∂"£∞ áê_ç
=~°∞`«=Î Ú"£∞ f~ü#∞Ì =∞H˜àò#∞Ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
X~°∞uÎ ´ XHõ`#≥ ∞(^Õ=H©^qÕ H˜), =∞Hõ<åÜü∞ ´ Ѩل`«∞_≥,· Ñ≤é#∞Ì ´ J=`«iOz,
F~ü W~°qÖò ´ JkfifÜ«∞"≥∞ÿ# XHõ ~å„uÖ’, X~°∞uÎ ´ XHõ`≥‰õΩ(Ü«∞â’^Œ‰õΩ),
=∞Hõ<åÜü∞ ´ Ѩل`«∞_≥,· Xo`«∞´Î ^•y, =à◊~° ´ =iúÅQ¡ Í, `å<£ ´ `å#∞, `«iH˜¯ÖÏ<£
PH˜ ´ F~°fiÖËx "å_≥,· fV√æ ´ K≥_#¤» ∞ (Ǩxx), x<≥#· Ì ´ `«Åz#, Hõ&<˚ £ ´ HõOã¨∞x,
Hõ~∞° `≥ÂÎ ´ Jaè „áêÜ«∞=Ú#∞, Ñ≤àÑ·‹ Ê≤ `«∞Î ´ x+¨ÊÅù =Ú QÍqOz, =~Ú„\˜Öò´ (P
HõOã¨∞x) Hõ_∞» ѨÙÖ’, <≥~∞° ѨC Z#fl ´ xѨC=Öˇ, x#] ´ xÅz#, <≥_∞» =∂ÖË´ P„t`«
"åº=ÚQÆ∞_ú ®! (ã¨~åfikè ‰õΩ_®!), L<≥fl· ´ x#∞fl, J~°∞uÎ`∞« Î ´ (Ѩ~=° ∞ ѨÙ~°∞ëê~°=÷ Ú#∞)
„áêi÷Oz, =<ÀÌ"∞£ ´ =zÛuq∞, Ѩéÿˇ ´ "å^Œº=Ú#∞, `«~∞° uÜ«∂H˜Ö´ò J#∞„QÆÇÏ≤ Oz#KÀ,
u~°∞ `«HÎ ¯õ ´ ÅH˜∆ ‡H˜ `«y# (ÅH˜∆ ‡Ü«Ú Pâ◊Ñ_¨ `» y« #), â‹Åfi=Ú"£∞ ´ (h) ã¨OѨ^#Œ ∞,
âı=Hõ=Ú"£∞ ´ Ѩ~å„Hõ=∞=Ú#∞, Ü«∂"£∞ ´ "Õ∞=Ú, áê_ç ´ QÍ#=ÚKÕã,≤ =~°∞`«=Î Ú"£∞
´ =ºã¨#=Ú, f~ü#∞Ì ´ áÈ~Ú, =∞H˜àò#∞Ì ´ ã¨O`À+≤OK≥^=Œ Ú. (UÖò F~ü Z"£∞
áê"åÜü∞).
XHõ<å\˜ ~å„uÜ«∞O^Œ∞ ^Õ=H©^qÕ H˜ Ѩل`«∞_»"·≥ J=`«iOz# h=Ù, JkfifÜ«∞"≥∞#ÿ
P ~å„uÖ’<Õ Ü«∞â’^Œ‰Ωõ Ѩل`«∞_»"<·≥ å=Ù. ~°ÇϨ 㨺=ÚQÍ ~ˆ ѨÖÖ¡ˇ ’ h=Ù ÃÑ~°∞QÆ∞ K«∞O_»∞@#∞
K«∂z F~°fiÖËx HõOã¨∞_»∞ x#∞fl =kèOK«∞@ÔH· KÕã#≤ „ѨÜ∞« `«fl=ÚÅ #xflO\˜x h=Ù
xsfi~°º=Ú HÍqOz<å=Ù. P HõOã¨∞x Hõ_∞» ѨÙÖ’ xѨC=Öˇ ÉÏ^è•Hõ~∞° _»"·≥ xÅz<å=Ù.
ã¨~åfik‰è Ωõ _»"#·≥ F ™êfiq∂! h=Å# "Õ∞=Ú Ñ¨~=° ∞ѨÙ~∞° ëê~°=÷ Ú#∞ á⁄O^ŒQÀi =zÛuq∞.
h=Ù "å^Œº=Ú#∞ (h HÔ O· Hõ~º° =Ú#∞) ^ŒÜ∞« KÕã#≤ KÀ, ÅH©∆ ‡^Õq Ãã`· =« Ú Pâ◊Ñ_¨ `» y« #
h ã¨OѨ^#Œ ∞, h g~°H$õ `«º=ÚÅ#∞ =∂ <À~å~° áê_ç, =∂ =∞#ã¨∞ûÅÖ’ QÆÅ PiÎ
f~°QÍ P#OkOK≥^=Œ Ú.
D áêâ◊√~°=ÚÖ’x "≥Ú^Œ\ ˜ X~°∞uÎ J#∞@‰õΩ – JëêìHi∆õ Jx, ~Ô O_»= X~°∞uÎ
J#∞@‰õΩ ^•fi^ŒâßHõi∆ Jx J~°=÷ Ú. J>Ë,¡ Hõ&<˚ £ (HõOã¨∞_»∞) – JǨÏOHÍ~°=Ú,
=~°∞`«Î – qâı+¡ =¨ ºã¨#=Ú, `«iH˜¯ÖÏ<åH˜ – ÉèQí "Æ å#∞x ã¨`#Ϋ ∞ ã¨ÇÏ≤ OѨÖxË "å_≥· Jx
™êfiÑ^¨ âÕ =◊ ÚÅ∞.
48 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
W~°∞=kÜ«∂é= áêâ◊√~°=Ú : q∂~°∞ KÕÜÚ« „=`«=Ú#‰õΩ Uq∞ HÍ=ÅÜ«Ú#x
NHõ$+¨µ‚_»∞ „ѨtflOѨQÍ, QÀÑ≤HõÅ∞ `«=∞ =∂~°æj~°¬ „=`«=Ú#‰õΩ HÍ=Åã≤#
LѨHõ~°}=ÚÅ#∞ WO^Œ∞ „áêi÷OK«∞K«∞<åfl~°∞. QÀÑ≤HõÅ∞ Hõ$+¨‚ã¨Oâı¡+¨=Ú<ÕHõ^•
J¿ÑH˜O∆ zi! D LѨH~õ }° =ÚÅ#∞ ZO^Œ∞=Å# HÀé∞ K«∞<åfl~∞° ? Jx#KÀ, NHõ$+¨µx‚
â◊√Éè<í å=∞=Ú Å#∞ `å=Ú ã¨∞uÎ OK«∞@‰õΩ, J`«xx ^Œi≈OK«∞@‰õΩ HÍ~°}=∞QÆ∞ =∂~°jæ ~°¬
„=`«=Ú#∞ „Ѩ™êÎqOz# (`«ÅÃÑ\˜ì#) Ü«∂^Œ=ÙÅѨ@¡ LѨHÍ~°ã¨‡ $uQÍ D
LѨH~õ } ° =ÚÅ#∞ QÀÑ≤HÅõ ∞ HÀé∞K«∞<åfl~∞° .
26. =∂ÖË! =∞}˜=}Ï‚! =∂~°æo h~å_»∞"å<£
"Õ∞ÖˇÜ · ∂« ~ü â‹Ü∞ü =#Hõàò "Õ}∞¤=# Hˆ \˜Ü ì ∞Õ Öò
&ÍÅ`≥ÂÎ ZÖÏ¡"∞£ #_»∞Væ =Ú~°Åfi#
áêÅ#fl =}‚`∞« Î L<£ áê&˚âx◊ flÜ∞« "Õ∞
áÈÅfi# â◊VVæ àæ ò áÈÜü∞áêÊ_»∞_≥· Ü«∞#"Õ
âßÅ ÃÑÊ~°∞"£∞ ѨéÜ ÿˇ ∞Õ Ñ¨ÖÏ¡}∞¤ Wâ‹á· êʈ~
HÀÅqà◊Hˆ ¯ H˘_çÜ∞Õ q`å#"Õ∞
PexÖˇÜ · ∂« Üü∞! J~°∞àò UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
=∂ÖË ´ P„t`«∞ÅѨ@¡ "åº"≥∂ǨÏ=Ú#∞ HõÅ"å_®!, =∞}˜=}Ï‚! ´ hÅ=∞}˜
=~°∞_‚ ®!, Pe<£ WÖˇÜ · ∂« Üü∞ ´ =@^Œà=◊ ∞O^Œ∞ Ѩ=oOz#"å_®!, =∂~°oæ ´ =∂~°tæ ~°
=∂ã¨=∞O^Œ∞, h~å_»∞"å<£ ´ ™êfl#=Ú KÕÜÚ« @H˘é‰õΩ, "Õ∞ÖˇÜ · ∂« ~ü ´ ÃÑ^ŒÅÌ ∞,
â‹Ü∞ü =#Hõàò ´ KÕÜÚ« #q, "Õ}∞¤=# ´ (HÍ=Ù#<Õ) =∂‰õΩ HÍ=Åã≤#qÜ«Ú JQÆ∞
LѨH~õ }° =ÚÅ#∞, Hˆ \˜Ü ì ∞Õ Öò ´ „ѨtflOzu"Õx (`≥eÃÑ^Œ=Ú q#∞=Ú), &ÍÅ`≥ÂÎ ZÖÏ¡"∞£ ´
Éè∂í =∞O_»Å =∞O`«ÜÚ« , #_»∞Væ ´ ÉèÜ í ∞« Ѩ_∞» #@∞¡, =Ú~°Åfi#´ â◊|=Ì Ú KÕÜÚ« #q,
áêÖò J#fl ´ áêÅ=O\˜, =}‚"∞£ ´ ~°OQÆ∞#∞ Hõe#æ k JQÆ∞, L<£ ´ h, áê&˚âx◊ flÜ∞« "£∞
áÈÖò=# ´ áêOK«[#º â◊OY=Ú`À ™ê\˜ =K«∞Û, â◊VVæ àæ ò ´ â◊OY=ÚÅ#∞, áÈÜü∞ ´
q∞H˜¯e, áê_»∞_≥Ü · ∞« ´ qâßÅ=ÚÖˇ#· , âßÅ´ q∞H˜¯e, ÃÑ~°∞"£∞ ´ ÃÑ^Œ,Ì Ñ¨éÜ
"å^Œº=Ú#∞, ѨÖÏ¡}∞¤ ´ =∞OQÆàÏ âßã¨#=Ú#∞, Wâ‹á· êʈ~ ´ áê_»∞"åix, HÀÅ
qà◊Hˆ ¯ ´ =∞OQÆàn◊ Ѩ=Ú#∞, H˘_çÜ∞Õ ´ ^èfiŒ [=Ú#∞, q`å#"Õ∞ ´ "Õ∞ÖòH@ õ ∞ì#∞, J~°∞àò
´ J#∞„QÆÇÏ≤ OѨÙ=Ú. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
P„t`« "åº"≥∂ǨÏ=Ú#∞ HõÅ"å_®! hÅ=∞}˜=~å‚! =@Ѩ„`«âß~¸! NHõ$ëê‚!
=∂~°jæ ~°¬ „=`åOQÆ=ÚQÍ ™êfl#=Ú KÕÜÚ« @ H˘é‰õΩ ÃÑ^ŒÅÌ ∞ PK«iOK«∞ Ѩ^uúŒ Ö’
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 49
#_»K∞« H˘# "Õ∞=Ú J¿ÑH˜O∆ K«∞ LѨH~õ }° =ÚÅ∞ UqÜ≥∂ `≥ÖÊˇ ^Œ=Ú q#∞=Ú. D
Éè∂í q∞ JO`«ÜÚ« ÉèÜ í ∞« Ѩ_∞» #@∞¡ â◊aOÌ K«∞#q, áêÅ=Öˇ `≥Åx¡ q, h áêOK«[#º=Ú`À
`«∞Å`«∂QÆ∞#q JQÆ∞ â◊OY=ÚÅ∞ J<ÕH=õ ÚÅ∞ HÍ=Öˇ#∞. =∞é˜ÜÚ« , q∞H˜¯e ÃÑ^ŒÌ
"å^Œº=Ú#∞, =∞OQÆàÏâßã¨#=Ú#∞ KÕÜÚ« "åix, =∞OQÆàn◊ Ѩ=Ú#∞, ^èfiŒ [=Ú#∞,
q`å#=Ú#∞‰õÄ_» =∂‰õΩ Hõ$ѨKÜ Õ Ú« =Ú!
WO^Œ∞ „Ѩ™êÎqOѨ|_ç# â◊VVæ àæ ò (â◊OY=ÚÅ∞) J#QÍ – J#<åº~°â› +ı `¨ fi« *Ï˝#=Ú,
ÃÑ~°∞"£∞ Ѩéÿˇ – áê~°`O« „`«º*Ï˝#=Ú, ѨÖÏ¡}∞¤ Wâ‹á· êÊ~ü – ™êuÎ fiHõ ã¨ÇϨ "åã¨=Ú,
qà◊‰Ωõ ¯ – ÉèÏQÆ=`«â+ı `¨ fi« *Ï˝#=Ú, H˘_ç – HÔ O· Hõ~º° =Ú, q`å#=Ú– Éè’HõÎ $`«fix=$uÎ,
=∂~°oæ h~å@ì"∞£ – ÉèQí "Æ å#∞x J#∞Éè=í =Ú – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
W~°∞=kÜÕ∞_»= áêâ◊√~°=Ú : =∂~°æj~°¬„=`«=Ú#∞ PK«iOz, `å=Ú
á⁄O^ŒQÀi# Ѩ~=° ∞ѨÙ~°∞ëê~°=÷ Ú#∞ QÀÑ≤HÅõ ∞ D áêâ◊√~°=ÚÖ’ `≥Å∞ѨÙK«∞<åfl~∞° .
27. ‰õÄ_®Ô~· "≥Å∞¡"∞£ j~ü HÀ¯q<åÌ! L#]<·≥ fl
áêÊ_ç ѨÊéˇÿ H˘}∞¤ Ü«∂"£∞ ÃÑé∞ â◊=∂‡#"£∞
<å_»∞ ѨÙHõà√◊ "£∞ Ѩit<åÖò #<å]Hõ
â◊¥_»H"õ ∞Õ `Ààò=à‹Ü
· ∞Õ `À_Õ â‹qѨÓÊ"Õ
áê_»H"õ ∞Õ Z#]<Ü ·≥ ∞« ѨÊÖò HõÅ#∞"£∞ Ü«∂=∞}˜"À"£∞
P_≥· Ü«Ú_»∞áÈÊ"£∞ J^Œ<£ Ñ≤<flÕ áêÖò â’é∞
=¸_» <≥Ü∞ü ÃÑÜü∞^Œ∞ =Úà◊V¯·‹ =o"å~°
‰õÄ_ç ~Ú~°∞#∞Ì ‰õΩo~ü#∞Ì UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
‰õÄ_®Ô~· ´ `«#`À ‰õÄ_»x (P„â◊~ÚOѨx) "åix, "≥Å∞¡"∞£ ´ [~ÚOK«∞, j~ü´
QÆ∞}=ÚÅ#∞ HõÅ, QÀq<åÌ ´ QÀqO^•!, L#Ì<fl·≥ ´ x#∞fl, áê_ç ´ H©iOÎ z, Ѩéÿˇ
H˘}∞¤´ "å^Œº=Ú#∞ á⁄Ok, Ü«∂"£∞ ´ "Õ∞=Ú, ÃÑé∞ ´ á⁄O^Œ∞, â◊=∂‡#"£∞´
ÿˇ ∞Õ ´ ã¨=∂‡#=Ú (U=∞#QÍ), <å_»∞ ´ Ö’‰õΩÅ∞, ѨÙHõà√◊ "£∞ ´ á⁄QÆ_∞» , Ѩit<åÖò ´
|Ǩï=∂#=Ú`À, #<å]Hõ ´ ÉÏQÆ∞QÍ, â◊¥_»H"õ ∞Õ ´ HõOHõ}=ÚÅ#∞, `Ààò =à‹Ü · ∞Õ ´
JOQÆ^Œ=ÚÅ#∞, `À_Õ ´ K≥q Hõ=∞‡Å#∞, â‹q ѨÓÊ"Õ ´ K≥q ѨÓ=ÙÅ#∞ (Hõ~°‚
ѨÙ+¨Ê=ÚÅ#∞), áê_»H"õ ∞Õ ´ áê^Œ=ÚÅ PÉè~í }° =ÚÅ#∞, Z#∞] J<≥Ü · ∞« ´ Jx Jxfl,
ѨÖò´ ѨÅ∞, HõÅ#∞"£∞ ´ PÉè~í }° =Ú Å#∞, Ü«∂"£∞ ´ "Õ∞=Ú, J}˜"À"£∞ ´
JÅOHõiOK«∞H˘O^Œ∞=Ú, P_≥· ´ =¢ã=Ψ ÚÅ#∞, L_»∞áÈÊ"£∞´Hõ@∞ìH˘O^Œ∞=Ú, J^Œ<£
50 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
Ñ≤<flÕ ´ ^•xH˜ Ñ≤^ÑŒ ,¨ áêÖò â’é∞´ H©~∆ å#fl=Ú#∞, =¸_» ´ HõÑC¨ #@∞¡, <≥Ü∞ü
ÃÑÜü∞^Œ∞ ´ <Õux áÈã≤, =Úà◊V¯·‹ ´ "≥∂KÕu, =o "å~° ´ ^•iQÆ∞O_® (<Õ~Ú)
HÍ~°QÍ, ‰õÄ_ç W~°∞#∞Ì ´ h`À HõÅã≤ Ü«ÚO_ç, ‰õΩo~ü#∞Ì ´ (qÜ≥∂QÆ=ºã¨#=Ú f~°QÍ)
K«Å^¡ #Œ =Ú á⁄Ok Éè∞í lO`«∞=Ú. (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
x#∞fl P„â◊~ÚOѨx"åix Ãã`· =« Ú Ö’|~°∞K«∞H˘#∞ HõàϺ}QÆ∞}=ÚÅ#∞ HõÅ
QÀqO^•! x#∞fl ã¨∞uÎ Oz, „=`åOQÆ=∞QÆ∞ "å^Œº=Ú#∞ ã¨OáêkOz, Ñ≤^ÑŒ ¨ "Õ∞=Ú
á⁄O^Œ∞#\˜ì ã¨=∂‡#=Ú#∞ QÆ∂iÛ `≥ÖÊˇ ^Œ=Ú. q#∞=Ú. Ö’Hõ=ÚÖ’x "å~°O^Œé∞
H©iOÎ K«∞ f~°∞Ö’ K«H¯õ QÍ =ÚO*Ëu HõOHõ}=ÚÅ∞, JOQÆ^=Œ ÚÅ∞, K≥qHõ=∞‡Å∞, Hõ~Ñ‚° Ù¨ +¨Ê
=ÚÅ∞, áê^ŒH@õ Hõ=ÚÅ∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞ ѨÅ∞ PÉè~í }° =ÚÅ#∞ ^•eÛ, #∂`«# =¢ã=Ψ ÚÅ#∞
Hõ@∞ì H˘O^Œ∞=Ú. Ñ≤=∞‡@ H©~∆ å#fl=Ú =Ú#∞QÆ∞#@∞¡ <Õux áÈã≤, P „Ѩ™ê^Œ=Ú
KÕuÖ’ ÃÑ@∞ìH˘#QÍ, JO^Œe <Õ~Ú "≥∂*Ë`∞« Å ^•fi~å HÍ~°∞K«∞O_»QÍ h`À HõÅã≤
=∞#ã¨∞û# K«Å|¡ _ç#"å~°"∞≥ ÿ Éè∞í lO`«∞=Ú.
WO^Œ∞, ‰õÄ_®~ü J#QÍ – ã¨<å‡~°=æ Ú#∞ J#∞ã¨iOѨx"å~°∞, â◊¥_»H"õ ∞£ –
=ÚOKÕu HõOHõ}=Ú (~°HÍ∆ |O^è=Œ Ú), `Ààò =à‹· – K«„HÍOHõ#=Ú, `À_»∞ – JëêìHi∆õ ,
â‹qѨÓÊ– ^ŒfiÜ«∞=Ú, áê_»H"õ ∞£ – áê^Œ=ÚÅ#∞ HõÅ K«~=° ∞â’¡H=õ Ú, P_≥(· =¢ã=Ψ Ú) –
âı+`¨ fi« *Ï˝#=Ú, áêÖò â’é∞ – ÉèQí =Æ `≥¯· OHõ~º° =Ú, <≥Ü∞ü – áê~°`O« „`«º*Ï˝#=Ú, ѨÖò
HõÅ#∞"£∞– ѨÅ∞ q^è=Œ ÚÖˇ#· *Ï˝#ÉèHí "Θ ~·≥ åQƺ=ÚÅ∞ – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
W~°∞=kZxq∞^Œ= áêâ◊√~°=Ú : "≥Ú^Œ\ ˜ áêâ◊√~°=ÚÖ’ ''<å~åÜ«∞}<Õ #=∞ˆH¯
Ѩéÿˇ `«~∞° "å<£—— J#∞K«∞ `≥eÊ# „áêѨº„áêѨH=õ ÚÅ∞ D áêâ◊√~°=ÚÖ’, `«~∞° "åu
áêâ◊√~°=ÚÖ’ q=iOѨ|_»∞K«∞#flq. ™êfig∞! ''Ö’Hõ ã¨=∞‡uH˘é‰õΩ "Õ∞=Ú D „=`«=Ú#∞
<≥Ñ=¨ ÚQÍ ÃÑ@∞ìH˘O\˜"∞Õ HÍx, "Õ∞=Ú á⁄O^ŒQÀi# ѨÙ~°∞ëê~°=÷ Ú h áê^Œ¿ã=ÜÕ∞——
J#∞K«∞ WO^Œ∞ „áêѨºx+¨¯~°¬#∞ QÀÑ≤HÅõ ∞ KÕÜÚ« K«∞<åfl~∞° .
28. Hõé"≥H· àõ ò Ñ≤<£ â‹#∞] HÍ#"£∞ âı~#ü ∞Ì}Àƒ"£∞
Jé˜"˘#∞] q∞ÖÏ¡^Œ JÜü∞‰õΩÅ`«∞Î L#]<≥· fl
Ñ≤Êéq ÃÑÊé∞#Ì<·≥ ѨÙ}˜Ü ‚ ∞« "£∞ Ü«∂=Ú_≥Ü · ∂≥ "£∞
‰õΩéˇ"ÿ ˘#∞]"∞£ WÖÏ¡^Œ QÀq<åÌ! L#Ì<Àfl_∞»
Lé"ÕÖò #=∞H˜¯V√æ XoHõ¯ XoÜ«∂^Œ∞
Jé˜Ü∂« ^Œ Ñ≤ো Q àÆ ’"£∞, Jxƒ<åÖò L#]<fl·≥
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 51
zÛé∞¿Ñ~ü Jà‹`· #Ϋ =Ù"£∞ ji Ü«∞~°∞àÏ^Õ
Wéˇ"ÿ å! h `å~åÜü∞ Ѩéÿˇ UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
Hõé"≥H· àõ ò ´ P=ÙÅ, Ñ≤<£ â‹#∞] ´ "≥#∞Hõ áÈ~Ú, HÍ#"£∞ ´ J_»qx, âı~#ü ∞Ì´
KÕi, L}Àƒ"£∞ ´ Éè∞í lO`«∞=Ú, Jé˜=Ù X#∞]"∞£ ´ *Ï˝#"Õ∞q∞Ü«Ú#∞, WÖÏ¡^Œ ´ ÖËx,
PÜü∞ ‰õΩ¯Å`«∞Î ´ Q˘Å¡‰Ωõ Å=ÚÖ’ (ѨÙ\˜#ì ), <å"£∞ ´ "Õ∞=Ú, L#Ì<fl·≥ ´ x#∞fl, Ñ≤éq
ÃÑé∞#Ì<≥· ´ =∂ ‰õΩÅ=ÚÖ’ [x‡Oz#"å_»"≥·#\˜ì, ѨÙ}˜‚Ü«∞"£∞ ´ ѨÙ}º=Ú#∞,
L_≥Ü
· ∂≥ "£∞´ Hõe#æ "å~°"∞≥ uÿ q∞, ‰õΩéˇ=ÿ Ù X#∞]"∞£ ´ U q^è"Œ ∞≥ #ÿ H˘é`«ÜÚ« , WÖÏ¡^Œ ´ ÖËx,
QÀq<åÌ ´ QÀqO^•!, Wéˇÿ"å ´ ™êfiq∂!, L#Ì<Àfl_»∞´ h`À (QÆÅ), Lé=Ù´
ã¨O|O^è=Œ Ú, WV√æ ´ WK«@, #=∞‰õΩ¯ ´ =∞#‰õΩ, XoHõ¯ ´ q_»∞=, XoÜ«∂^Œ∞ ´
gÅ∞ HÍ^Œ∞, Jé˜Ü∂« ^Œ ´ `≥eÜ«∞x (Ö’Hõ *Ï˝#=ÚÖËx), Ñ≤ো H àõ ’"£∞ ´ ÉÏeHõÅ=Ú,
L#]<fl·≥ ´ x#∞fl, Jxƒ<åÖò ´ „Ñ‘u=Å#, té∞ ¿Ñ~ü´ z#fl=∂@Å`À, Jà‹`· #Ϋ ´
Ñ≤Å∞K«∞@#∞ QÆ∂iÛ, jé˜ J~°∞àÏ^Õ ´ HÀѨyOK«∞H˘#Hõ, h ´ h=Ù, Ѩéÿˇ ´ "å^Œº=Ú#∞
(J¿ÑH˜`∆ =« Ú#∞), `å~åÜü∞ ´ W=Ú‡ (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
Z\˜ì H˘é`«ÜÚ« ÖËx QÀqO^•! =∂ ™êfiq∂! "Õ∞=Ú P=ÙÅ "≥#∞Hõ<Õ áÈ~Ú,
J_»qx KÕi, JK«@ Éè∞í lOK«∞"å~°=Ú. Z\˜ì *Ï˝#=Ú ÖËx Q˘Å¡‰Ωõ Å=∞O^Œ∞ ѨÙ\ì̃#
"å~°=Ú. HÍx, h=Ù =∂‰õΩ ã¨*ÏfÜ«Ú_»"·≥ J=`«iOz# ѨÙ}º=Ú#∞ á⁄Okuq∞.
h`À =∂‰õΩ#fl ã¨O|O^è=Œ Ú x`«º=Ú. q_»∞K«∞@‰õΩ =∞#‰õΩ U q^è=Œ ÚQÆ#∞ gÅ∞
HÍxk. Ö’Hõ*Ï˝#=Ú ÖËx "Õ∞=Ú x#∞fl `«‰Ωõ ¯=*Ëã≤ =∂@ÖÏ_çuq∞. =∂ Ç‘Ï<À‰õΩÅÎ ‰õΩ
h=Ù HÀѨ y OѨ ‰ õ Ω =Ú. =∂ „=`« = Ú#‰õ Ω J=㨠~ ° " ≥ ∞ ÿ # "å^Œ º =Ú#∞ WzÛ
J#∞„QÆÇÏ≤ OѨÙ=Ú.
WO^Œ∞ `≥Å∞Ѩ|_ç# – Hõé"≥H· àõ ò – J#QÍ ã¨O™ê~°∞Å∞, HÍ#"£∞ – ã¨O™ê~°∞Å
x"å㨙ê÷#=Ú, PÜü∞‰õΩ¯Å"£∞ – ÉèQí "Æ å#∞_Õ LáêÜ«∞=∞x `«ÅK«∞ „ѨÑ#¨ fl‰Ωõ Å=Ú,
Jé˜=Ù– LáêÜ«∂O`«~*° Ï˝#=Ú, ‰õΩéˇÿ X#∞]"∞£ WÖÏ¡^Œ – U H˘é`« ÖˉΩõ O_»∞@,
J#QÍ– J"åѨãÎ =¨ ∞ã¨HÎ Í=∞`«fi=Ú, Lé=Ù – #=q^è㌠O¨ |O^è=Œ Ú – Jx ™êfiѨ
^Õâß~°=÷ ÚÅ∞.
W~°∞=k`˘q∞‡^Œ= áêâ◊√~°=Ú : D áêâ◊√~°=ÚÖ’ QÀÑ≤HÅõ ∞ „áêѨº=∞QÆ∞
ÉèQí =Æ `≥¯· OHõ~º° =∞O^Œ∞ `«=∞‰õΩ QÆÅ ~°∞zx, „áêѨºã¨fi~°∂Ѩ=Ú#∞, J\˜ì „áêѨº=Ú#∞
J#∞„QÆÇÏ≤ OK«∞"å_»∞ ÉèQí "Æ å#∞_Õ JxÜ«Ú `≥Å∞ѨÙK«∞<åfl~∞° .
52 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
29. t„@"£∞ té∞HÍÖË =#∞Ì L<≥fl· KÕÛq`«∞,Î L<£
á⁄„\Ï=∞Ô~· Ü«∞_çÜ∞Õ áÈ„@∞"£∞ á⁄~°∞àò Hˆ àÏÜü∞!
ÃÑ„@"£∞ "Õ∞Üü∞`«∞} Î ∞‚"∞£ ‰õΩÅuÎÖò Ñ≤é#Ì h
‰õΩ„>Ë=Öò ZVæà·‹ H˘¯àϧ=∞Öò áÈHÍ^Œ∞
W¢ >ÿ̌Ñʨ éˇÿ H˘àÏfi ##∞] HÍ}ü QÀqO^•!
Z¢ >ˇ‰ÿ Ωõ ¯ "Õ∞àıà√◊ Ñ≤éq‰õΩ¯"£∞ L#]<Àfl_∞»
L„\’"Õ∞ Ü«∂"À =Ú#ˆH¯ <å"£∞ P>ˇÛÜü∞"À"£∞
=∞¢>ÿ̌ #"£∞ HÍ=∞Væàò =∂„@∞ UÖ’~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
t„@"£∞ té∞ HÍÖË ´ q∞H˜¯e „áê`«óHÍÅ=Ú#, =#∞Ì ´ =zÛ, L<≥fl· ´ x#∞fl,
âıq`«∞Î ´ ¿ãqOz, L<£ ´ h, á⁄<£ `å=∞Ô~· ´ JO^Œ"∞≥ #ÿ `å=∞~°ÑÓ¨ =Ù=O\˜,
J_çÜ∞Õ ´ áê^Œ=ÚÅ#∞, áÈ„@∞"£∞ ´ =∞OQÆàÏâßã¨#"≥Ú#~°∞Û@Ö’ QÆÅ, á⁄~°∞àò´
„ѨÜ∂≥ [# =Ú#∞, Hˆ àÏÜü∞ ´ q#∞=Ú, ÃÑ„@"£∞ ´ Ѩâ√◊ =ÙÅ#∞, "Õ∞Üü∞`«∞Î ´ "Õ∞Ñ≤,
L}∞‚"∞£ ´ (Ñ≤=∞‡@) Éè∞í lOK«∞, ‰õΩÅuÎÖò ´ (QÀáêÅ∞~°) ‰õΩÅ=ÚÖ’,Ñ≤é#Ì´ [x‡Oz#,
h ´ h=Ù, ‰õΩ„>Ë=Öò ´ JO`«~O° QÆ HÔ O· Hõ~º° =ÚÅ#∞, ZVæà·‹ ´ =∂#∞O_ç, H˘àϧ=∞Öò
áÈHÍ^Œ∞ ´ ã‘fiHõiOѨHõ áÈ~å^Œ∞, QÀq<åÌ ´ F QÀqO^•!, W¢>ÿ̌ ´ WѨÙ_»∞, Ѩéÿˇ
H˘àÏfi<£ J#∞] HÍ}ü ´ XHõ „ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞ ("å^Œº=Ú#∞ „ѨÜ∂≥ [#=Ú#∞) á⁄Ok
"≥_Å» ∞"å~°=Ú HÍ=Úã¨∞=∂!, Z¢ >ˇ‰ÿ Ωõ ¯"£∞ ´ Zxfl\H˜ x˜ , Uàıà√◊ Ñ≤éq‰õΩ¯"£∞ ´
U_Õ_∞» [#‡Å‰õΩ#∞, (h Jxfl J=`å~°=ÚÅÖ’#∞), L#Ì<Àfl_∞» ´ h`À, L„\’"Õ∞
Ü«∂"À"£∞ ´ ã¨O|O^è=Œ Ú#∞ Hõe#æ "å~°=Ú JQÆ∞^Œ∞=Ú, L#ˆH¯ ´ hˆH, <å"£∞ ´
"Õ∞=Ú, Pàò â‹Ü∞ü "À"£∞ ´ HÔ O· Hõ~º° =Ú#∞ KÕÜÚ« ^Œ∞=Ú, #"£∞ ´ =∂Ü≥ÚHõ¯, =∞„@´
q∞ye#, HÍ=∞Væàò ´ HÀiHõÅ#∞, =∂„@∞ ´ áÈQ˘@∞ì=Ú (UÖò F~ü Z"£∞ áê"åÜü∞).
QÀqO^•! J`«ºO`« „áê`«óHÍÅ=Ú#<Õ ÖËz, x#∞fl ¿ãqOz, JO^Œ"≥∞ÿ#
`å=∞~°ÑÓ¨ Å =O\˜ h áê^Œ=ÚʼnõΩ =∞OQÆà=◊ Ú#∞ "Õ∞=Ú Ñ¨Å∞¯@Ö’x „ѨÜ∂≥
[#=Ú#∞ `≥eÃÑ^Œ=Ú. q#∞=Ú. Ѩâ√◊ =ÙÅ#∞ "Õ∞Ñ≤, Éè∞í lOK«∞ Q˘Å¡‰Ωõ Å=ÚÖ’ [x‡Oz#
h=Ù QÀÑ≤HÅõ =∞QÆ∞ =∂ JO`«~O° QÆHÔ O· Hõ~º° =ÚÅ#∞ ã‘fiHõiOzÜÕ∞ f~°=Öˇ#∞. "Õ∞=Ú
„áêi÷OK«∞ "å^Œºqâı+=¨ Ú XHõ <≥Ñ=¨ Ú =∂„`«"∞Õ ! ^•xx á⁄Ok#O`«=∂„`«=ÚKÕ
"Õ∞=Ú uiy "≥à√◊ §"å~°=Ú HÍ=Ú. WHõ "Õ∞=Ú PtOK«∞ „ѨÜ∂≥ [#"Õ∞=∞#QÍ – Jxfl
[#‡ÅÖ’#∞ ZѨÊ\˜Hx˜ "Õ∞=Ú h`À q_»nÜ«∞~åx ã¨O|O^è=Œ Ú#∞ Hõe#æ "å~°=Ú
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 53
HÍ=Öˇ#∞. hˆH "Õ∞=Ú ¿ã= KÕÜÚ« ^Œ∞=Ú.WO`«HOõ >ˇ "Õé~Ú# HÀé˜HÅõ #∞ =∂‰õΩ
ÖˉΩõ O_® KÕÜÚ« =Ú.
WO^Œ∞, ÃÑ„@"£∞ "Õ∞Ü«∞`«∞Î – J#QÍ ã¨fi~°Hõ∆ º=~°æ=Ú#∞ ~°H˜∆OK«∞@, ‰õΩ„>Ë
=Öò–JO`«~O° QÆ HÔ O· Hõ~º° =Ú, t„@"£∞ té∞ HÍÖË – „ÉÏǨχ=ÚǨ˙~°=Î Ú, (ã¨`ÀÎ fi`«~Î °
HÍÅ=Ú), =∞„@ #"£∞HÍ=∞Væàò – Jaè=∂#^Œ∞+¨=ì ÚÖˇ#· J#º „ѨÜ∂≥ [#=ÚÅ∞ –
Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°÷ =ÚÅ∞.
=ÚѨÊkÜ«∞= áêâ◊√~°=Ú : „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’x z=ikÜ«∞QÆ∞ D áêâ◊√~°=ÚÖ’,
D u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^è=Œ Ú#∞ JÉèºí ã≤Oz"å~°∞ ÅH©∆ ‡^ÕqÜ≥ÚHõ¯, ÉèQí "Æ å#∞x Ü≥ÚHõ¯
J#∞„QÆÇϨ =Ú ã¨~fi° HÍÅ=Ú á⁄Ok, P#OkO`«∞~°#∞K«∞ ѶŨ „â◊√u `≥Å∞Ѩ|_»∞ K«∞#flk.
=Væ Hõ¯_»Öò Hõ_#·≥ Ì =∂^Œ=<≥· Hˆ ¯â◊=<≥·
uÎVàæ ò u~°∞=ÚHõ`∞« Î KÕÛ~Úà‹Ü · ∂« ~ü â‹xé] &
ÿˇ ˚˜
JVæÑʨ éˇÿ H˘}¤ "å¢ >ˇÿ J}˜ÑÙ¨ ^Œ∞"≥·
ÃÑÊÂV=æ ∞Å `«}Î i¤ˇ Ü«∞Öò Ѩ@~ì ü Ñ≤~å<£ HÀ^≥· âÁ#fl
â◊V`æ qΫ ∞àò=∂Öˇ· =ÚѨÊ^Œ∞"£∞ `«áêÊ"Õ∞
WV√æ WѨÊiâ◊√~Ô á· êÊ~ü Di~°}∞¤ =∂Öò=~Ô `· ÀÎàò
â‹V}æ ü u~°∞=ÚHõ`∞« Î K≥ÛÅfi uÎ~∞° =∂ÖÏÖò
ZV√æ"∞£ u~°∞=~°∞àò ÃÑ„@∞ W#∞ƒé∞=~ü Z=∂ƒ"åÜü∞
=Væ"∞£ ´ F_»Å#∞ QÆÅ, Hõ_Ö» ò ´ ã¨=Ú„^Œ=Ú#∞, Hõ_#·≥ Ì ´ zeH˜#, =∂^Œ=<≥´·
=∂^è=Œ Ùx, Hˆ â◊=<≥· ´ Hˆ â◊=Ùx („|Ǩχ~°∞„^•^Œ∞Å x~åfiǨωõΩx) =^Œ‰Ì Ωõ , uVæàò ´
K«O„^Œ∞x =O\˜, u~°∞ =ÚHõ`∞« Î ´ JO^Œ"∞≥ #ÿ =ÚY=Ú#∞ HõÅ, âı~Úà‹Ü · ∂« ~ü ´
JO^Œ"∞≥ #ÿ PÉè~í }° =ÚÅ#∞ HõÅ QÀÑ≤HÅõ ∞, â‹#∞] ´ "≥_e» , Wéˇ& ÿ ˚˜ ´ "Õ_,ç JV√æ´ P
QÀ‰õΩÅ=Ú#, Ѩéÿˇ ´ "å^Œº=Ú#∞ (ÔHO· Hõ~º° =Ú#∞), H˘}¤ ´ á⁄Ok#, J"åfi¢ >ˇ´ÿ P
„ѨHÍ~°=Ú#∞, J}˜ ´ Éèí∂=∞O_»Å=Ú#‰õΩ JÅOHÍ~°"≥∞ÿÜ«Ú#fl, ѨÙ^Œ∞"≥· ´
Nqe¡ÑÙ¨ `«∂~Î ∞° Ö’x, ÃÑ· ´ „ѨHÍtOK«∞, Hõ=∞Å ´ `å=∞~°ÑÓ¨ ÅÜ≥ÚHõ¯, `«}ü ´ K«Åx¡ ,
`≥iÜ«∞Öò ´ =∂Å#∞ HõÅ"å~°Q∞Æ , Ѩ@~ì ü Ñ≤~å<£ ´ Éè@ í <ì å^ä∞Œ Å, HÀ^≥· ´ QÀ^•^Õq,
âÁ#fl ´ K≥ÑÊ≤ #, â◊V"æ ∞£ ´ QÆ∞OѨÙÅ∞QÍ #∞O_ç ¿ãqOѨ`y« #, `«q∞àò =∂Öˇ· ´
„^•q_»ÉÏè ëê=∞Ü«∞"≥∞#ÿ áêâ◊√~°=∂Å Ö’x, =ÚѨÊ^Œ∞"£∞ ´ =ÚѨÊk áêâ◊√~°=ÚÅ#∞,
`«áêÊ"Õ∞ ´ `«Ñʨ Hõ, WV√æ ´ D Ö’Hõ=Ú #O^Œ∞, WѨÊiâ◊√ ´ D „ѨHÍ~°=ÚQÍ, LÔ~á· êÊ~ü
54 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À
´ J#∞ã¨OkèOK«∞"å~°∞, =∂Öò ´ Q˘Ñ¨Ê, =Ô~· ´ Ѩ~fi° `«=ÚÅ=Öˇ#∞#fl, D~ü W~°}∞¤ ´
<åÅ∞æ, `Ààò ´ Éè∞í [=ÚÅ#∞ HõÅ"å_»∞, â‹"∞£ Hõ}ü ´ "å`«ûź=Ú`À Zé]<#·≥ Hõ#∞flÅ#∞
HõÅ"å_»∞, u~°∞ =ÚHõ"∞£ ´ JO^Œ"∞≥ #ÿ =ÚY=Ú#∞ HõÅ"å_»∞, â‹Åfi"£∞ ´ ã¨OѨ^KŒ Õ
ѨÓ~°∞‚_»∞#∞ JQÆ∞, u~°∞=∂ÖÏÖò´ „tÜ«∞óѨu =Å#, ZV√æ"£∞´ JO`«@ (Jxfl
Ö’Hõ=ÚÅO^Œ∞), u~°∞ J~°∞àò ´ Q˘Ñ¨Ê Hõ$Ѩ#∞, ÃÑ„@∞´ á⁄Ok, W#∞ƒ ´ P#O^Œ=Ú#∞,
Lé∞=~ü´ á⁄O^Œ∞^Œ∞~°∞. (Z"£∞ áê"åÜü∞).
F_»Å∞ QÆÅ H©~∆ åaúx =∞käOz# =∂^è=Œ Ù_»∞, „|Ǩχ~°∞„^•^Œ∞ʼnõΩ x~åfiǨωõΩ_»∞#∞
JQÆ∞ ã¨~ˆ fiâfi◊ ~∞° x=^Œ‰Ì Ωõ , K«O„^Œ∞x=O\˜ JO^Œ"∞≥ #ÿ =ÚY=ÚÅ#∞ HõÅ"å~°∞, ã¨∞O^Œ~=° Ú
Öˇ#· Éè∂í +¨}=ÚÅ#∞ HõÅ"å~°Q∞Æ ~ˆ ѨÖÖ¡ˇ ’x QÀÑ≤HÅõ ∞ "≥_e» , =∞OQÆàÏâßã¨#=Ú#∞
KÕã,≤ "å^Œº=Ú <≥Ñ=¨ Ú# Ѩ~=° ∞ѨÙ~°∞ëê~°=÷ ∞QÆ∞ HÔ O· Hõ~º° =Ú#∞ á⁄Ok# q^è=Œ Ú#∞,D
Éè∂í =∞O_»Å=Ú#‰õΩ PÉè~í } ° =∞#^Œy# Nqe¡ÑÙ¨ `«∂~Î ∞° Ö’ x=ã≤OK«∞"å~°∞, â’aèÅ∞¡
`å=∞~° ѨÓÅ =∂Å#∞ HõÅ"å~°Q∞Æ Éè@ í <ì å^ä∞Œ ŠѨلuHõÜ∞ÿ≥ # QÀ^•^Õq u~°∞áêÊ"≥·
„Ѩ|O^è~Œ ∂° Ѩ=Ú# =ÚѨÊk „^•q_» áêâ◊√~°=ÚÅÖ’ ‰õÄiÛ#k. "åxx Jxfl\ ˜x
`«Ñʨ Hõ JÉèºí ã≤OK«∞"å~°∞ D Ö’Hõ=ÚÖ’ Q˘Ñ¨Ê Ѩ~fi° `«=ÚÅ=O\˜ <åÅ∞æ Éè∞í [=ÚÅ#∞
HõÅ"å_»∞, ÉèHí "Îõ å`«ûź=Ú =Å# Zé]<#·≥ Hõ#∞flÅ#∞ HõÅ"å_»∞, ã¨∞O^Œ~"° ∞≥ #ÿ =ÚY=Ú#∞
HõÅ"å_»∞, ã¨OѨ^KŒ Õ Ñ¨Ó~°∞_‚ ∞» JQÆ∞ „tÜ«∞óѨu Ü≥ÚHõ¯ Q˘Ñ¨Ê J#∞„QÆÇϨ =Ú#∞ Jxfl
Ö’Hõ=ÚÅÜ«∞O^Œ∞ á⁄Ok ã¨∞dO`«∞~°∞.
WO^Œ∞, =Væ"∞£ J#QÍ – ^ÕÇϨ =Ú, Hõ_Ö» ò – ã¨O™ê~°=Ú, âı~Úà‹· – *Ï˝# ÉèHí Θ
"≥~· åQƺ=ÚÅ∞, â‹Åfi"£∞ – LÉèÜ í ∞« qÉè∂í `«∞Å∞ (bÖÏqÉè∂í u, x`«ºqÉè∂í `«∞Å∞), W#∞ƒ–
„|Ǩ‡#O^Œ=Ú, Hˆ â◊=Ù_»∞ – Éè’HõÎ $`åfik q~Àkèx=~°‰Î Ωõ _»∞ – Jx ™êfiѨ^âÕ ß~°=÷ ÚÅ∞.
D „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’x ^èfiŒ #º~°=÷ ÚÅ∞ „áê~ÚHõ=ÚQÆ<Õ `≥Å∞Ѩ|_ç#q. W\˜ì J~°=÷ ÚÅ∞
WOHõ#∞ J<ÕHõ=ÚÅ∞ P Ü«∂ áêâ◊√~°=ÚÅÖ’#∞#fl#∞ qã¨Î~°cèuKÕ "åxx
„Ѩ™êÎqOѨÖË^Œ∞. J>Ë¡, u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^èŒ=ÚÖ’ ѨÅ∞ KÀ@¡ LѨx+¨^Œ~°÷=ÚÅ∞
J#∞ã¨OkèOѨ|_ç#^Œ#∞ q+¨Ü∞« =Ú#∞ "åºMϺ`«Å∞ ѨÅ∞KÀ@¡ qâ◊^ÑŒ é¨ zi. ~Ô O_»=
áêâ◊√~°=ÚÖ’x – ''â‹Ü∂« º^Œ# â‹Ü∂≥ º"£∞—— J#∞#ѨÙ_»∞ ''Ü«∂#º#=^•ºx Hõ~å‡}˜
`åx ¿ãq`«"åºx <À W`«~å}˜—— J#∞ `≥·uÎsÜ«∞ jH∆Í=b¡"åHͺ~°÷=Ú, J~Ú^Œ=
áêâ◊√~°=ÚÖ’x – ''áÈÜ«∞ Ñ≤àÜ ·‹ Ú« "£∞ ѨىõΩ^Œ~∞° "å<£ x#]#=Ù"£∞ f~ÚxÖò `«∂â߉õΩ"£∞——
J#∞#ѨÙ_»∞ ''`«^ºŒ ^ä+Õ H‘ `õ ∂« Å =∞Q“fl „áÈ`«O „Ѩ^∂Œ ÜÕ∞`« U=OǨ㨺 ã¨~ˆ fi áêáê‡#ó
„Ѩ^Œ∂Ü«∞O`Õ—— J#∞ KèåO^ÀQƺ "åHͺ~°÷=Ú, 19= áêâ◊√~°=Ú Ö’x ''"≥∞`≥Î#]
u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À 55
Ѩ&˚â◊Ü«∞#uÎ<£ "Õ∞ÖË阗— J#∞#ѨÙ_»∞– ''U=Oq`ü áê^Õ<å^蕺~ÀǨÏu—— J#∞
H“+‘`‰« Ωõ ºÑ¨x+¨^•fiHͺ~°=÷ Ú, 21= áêâ◊√~°=ÚÖ’x ''LÅH˜xÖò `À„@=∂Üü∞ x#]——
J#∞#ѨÙ_»∞ ''J*ÏÜ«∞=∂<À |Ǩï^ä• q*ÏÜ«∞`Õ—— J#∞ LѨx+¨^•fiHͺ~°=÷ Ú, 27=
áêâ◊√~°=ÚÖ’x ''‰õÄ_ç ~Ú~°∞#∞Ì—— J#∞#ѨÙ_»∞ ''™È-â◊√fl`Õ ã¨~åfi<£ HÍ=∂<£ ã¨ÇϨ
„|Ǩχ}Ï qѨtÛ`å—— J#∞ P#O^Œ=b¡ "åHͺ~°=÷ Ú–W@∞¡ ѨÅ∞ „ѨÜ∂≥ QÆ=ÚÅÖ’ ѨÅ∞
LѨx+¨^Œ~°÷=ÚÅ∞ J#∞ã¨OkèOѨ|_ç#q. „QÆO^äŒqã¨Î~°cèuKÕ "åxx ¿Ñ~˘¯#ÖË^Œ∞.
u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’ ѨÅ∞ qt+¨=ì ÚÖˇ#· JÅOHÍ~°=ÚÅ∞ HõÅ=Ù. ''Hõk~ü =∞kÜ«∞"£∞
áÈÖò =ÚHõ`åÎ<—£ — ''Po áÈÖò q∞xfl—— W`åºk „ѨÜ∂≥ QÆ=ÚÅÖ’ LѨ=∂ ÅOHÍ~°=Ú,
''Ѩ}˘¤~∞° <åàò .... ÃÑ~°∞"£∞ `«∞~ÚÖò`å<£ `«<åÌ<À—— W`åºkQÍ L„`ÕÊHõ,∆ ''`«∂=∞}˜
=∂_»`∞« —Î —, ''U„@ HõÅVæàò—— W`åºk ã¨O^Œ~ƒ° =ù ÚÅÖ’ =ã¨∞ãÎ =¨ ∞$kú~∂° Ѩ L^•`«=Î Ú,
''=∂i =∞Öˇ· =Úà◊&Ö˚˜ ò—— J#∞ áêâ◊√~°=ÚÖ’ QÆ∞ǨÏÖ’ x„kOK«∞ ã≤OǨÏ=Ú x„^Œ#∞O_ç
ÖËz=K«∞Û@#∞ ™êfiÉÏè qHõ=ÚQÍ =i‚OK«∞@KÕ ã¨fiÉÏè "ÀH˜Î "≥Ú^ŒÅQÆ∞ JÅOHÍ~°=ÚÖËHÍHõ,
''H˜OH˜}"˜ åÜü∞K≥ÛÜü∞^Œ `å=∞Ô~Ñ· Ó¨ áÈÊÖË—— J#∞ „ѨÜ∂≥ QÆ=ÚÖ’ LѨq∞`«LѨ=∞=O\˜
JѨÓ~°fi=ÚÖˇ#· JÅOHÍ~°=ÚÅ∞#∞ HõÅ=Ù. D „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’ Pé= áêâ◊√~°=Ú
"≥Ú^ŒÅ∞ 15= áêâ◊√~°=Ú=~°‰Ωõ QÆÅ 10 áêâ◊√~°=ÚÅÖ’ Ѩk=∞Ok QÀÑ≤HÅõ ∞ x„^Œ
ÖËÑ|¨ _çi. D Ѩk áêâ◊√~°=ÚÅÖ’ =~°∞ã¨QÍ – ã¨~ÀÜ≥∂y, =∞ǨÜ≥∂y, Éè∂í `«Ü∂≥ y,
ÉèíH˜Î™ê~°∞Å∞, ‰õΩÅâıY~°∞Å∞, Éèí@ì<å^äŒ∞Å∞, ÉèíHÍÎO„Ѷ≤∞ˆ~}∞Å∞, =Úx "åǨÏ#∞Å∞,
â◊~î°HÀѨÙÅ∞, Hõe"≥·iã¨∂i J#∞ Ѩk=∞Ok k=ºã¨∂~°∞Å∞ x„^ŒÖËѨ|_çi– Jx
™êO„Ѩ^•~ÚHõ "åºYº. QÀ^•^ÕqH˜ Ñ≤=∞‡@ [x‡Oz# ÉèíHÍÎO„Ѷ≤∞ ˆ~}∞Å∞,
=Úx"åǨÏ#∞Å∞ "≥Ú^ŒÅQÆ∞"åiH˜ P"≥∞ „Ѩɒ^è=Œ Ú#∞ ѨÅ∞¯@ Z@∞¡ gÅQÆ∞#∞?
Jx#KÀ, ™ê~°fiHÍeHõ"∞≥ #ÿ *Ï˝#=Ú#∞ HõÅ QÀ^•^ÕqH˜ "åi [#‡#∞QÆ∂iÛ# *Ï˝#
=ÚO_»∞@Ö’ Uq∞ Pâ◊Û~°º=Ú? u~°∞áêÊ"≥· =ÚѨÊk áêâ◊√~°=ÚÅ#∞ PKå~°º Ѩ~=° ÚQÍ,
ÉèQí =Æ „^•=∂ #∞AŠѨ~=° ÚQÍ q=iOѨ=K«∞Û##∞@#∞ =∞Ǩq^•fi<£ HõOz „Ѩu"åk
ÉèÜ
í ∞« OHõ~O° J}Ï‚™êfiq∞"å~°∞ x~°∂Ñ≤Ozi. P q=~°=ÚÅ∞ qã¨~Î c° uè KÕ ¿Ñ~˘¯#∞@ÖË^∞Œ .
6= áêâ◊√~°=Ú #∞O_ç 20= áêâ◊√~°=Ú =~°‰Ωõ QÆÅ 15 áêâ◊√~°=ÚÅÖ’ ''J㨇^Œ∞~æ ∞° Éè’º
#=∞ó—— Jx „áê~°OaèOz 'N^è~Œ åÜ«∞ #=∞ó— Jx ѨÓiÎKÜ Õ Ú« QÆ∞~°∞Ѩ~O° Ѩ~å„Hõ=∞=Ú
ã¨∂z`«=∞xÜ«Ú ÃÑ^ŒÅÌ ∞ x~°∂Ñ≤Ozi. P Ñ≤=∞‡@ 21= áêâ◊√~°=Ú #∞O_ç QÆÅ 10
áêâ◊√~°=ÚÅÖ’ ÉèQí "Æ å#∞x â◊~}° =ÚQÍ „áêi÷OK«∞@, =∞OQÆàÏâßã¨#~°∂Ѩ HÔ O· Hõ~º° =Ú#∞
KÕÜÚ« @Ü«Ú `≥Å∞Ѩ|_»∞@KÕ ^ŒfiÜ«∞=∞O„`«=ÚÜ≥ÚHõ¯ J~°=÷ Ú J#∞ã¨OkèOѨ|_ç#k.
HÍ=Ù# u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’ QÆ∞~°∞Ѩ~O° Ѩ~å q=~°} ѨÓ~°fiH"õ ∞≥ #ÿ ^ŒfiÜ∞« q=~°}=Ú
56 u~°∞áêÊ"≥· – \©HÍ`å`«Ê~°º qâıëêÅ`À

HõÅ^Œx `≥eÜ«ÚK«∞#flk. J>Ë,¡ D „Ѩ|O^è=Œ Ú# JëêìHi∆õ , NHõ$+¨K‚ ~« =° ∞â’¡HÍ~°=÷ ÚÅ∞

„ѨuáêkOѨ|_ç#=#∞@Ü«Ú#∞ PKå~°∞ºÅ∞ x~°∂Ñ≤Ozi. HÍ=Ù# D „Ѩ|O^è=Œ Ú
~°ÇϨ 㨺 „`«Ü∂« ~°q÷ =~°}Ï`«‡Hõ=Ú. ''<å~åÜ«∞}<£—— Jx Ѩ~~° ∂° Ѩ=Ú, ''áêé¯_»Å∞àò
ÃÑ~· Ú`«∞~Î Ú#] Ѩ~=° ∞<£—— Jx =ӺǨÏ=Ú, ''FV˜æ LÅHõà#◊ Ì L`«=Î ∞<£—— Jx qÉè=í =Ú,
''quÎ<≥· Là◊§`«∞Î H˘¯}∞¤—— W`åºkQÍ JO`«~åºq∞, ''ѨÙà◊§Ô~·Ü«∞<£ HÀ~ÚÖò—— Jx
J~åÛ~°∂Ѩ=Ú – W@∞¡ ÉèíQÆ"å#∞x Ѩ~°`åfik ѨOK«Hõ=Ú D „Ѩ|O^èŒ=Ú#
„Ѩ™êÎqOѨ|_ç#k. `˘q∞‡^Œ= áêâ◊√~°=ÚÖ’ ''L<£ =∞Hõàò`å<£ T"≥∞Ü ÿ ∂≥ , Jx] K≥Ûq_À——
W`åºk „ѨÜ∂≥ QÆ=ÚÅ^•fi~å Éè∂í =∞q^Œº, ''‰õΩ`«∞qÎ à◊HÔ ¯iÜ«∞—— J#∞ 19= áêâ◊√~°=ÚÖ’
Ѩ~º° OHõ q^ŒºÜ«Ú#∞ ã¨∂zOѨ |_ç#>Ë,¡ u~°∞áêÊ"≥· =ÚѨÊk áêâ◊√~°=ÚÅÖ’ QÆÅ
PÜ«∂ qt+¨ì „ѨÜ∂≥ QÆ=ÚÅ^•fi~å 32 „|Ǩχ q^ŒºÅ∞ `≥Å∞Ѩ|_ç#=xÜ«Ú NNN
N=∞<åfl~åÜ«∞} ÃÑ^ŒrÌ Ü«∞~ü ™êfiq∞"å~°∞ ÃãÅqzÛi. r"å`«‡ ã¨fi~°∂Ѩ – Ѩ~=° ∂`«‡
ã¨fi~∂° Ѩ – LáêÜ«∞ ã¨fi~∂° Ѩ – ѶŨ ã¨fi~∂° Ѩ– q~Àkèãfi¨ ~∂° Ѩ=ÚÅ<≥_ç J~°Ñ÷ O¨ K«H=õ Ú
Ü≥ÚHõ¯ q=~°}=Ú‰õÄ_» D k=º„Ѩ|O^è=Œ ÚÖ’ HõÅ^ŒxÜ«Ú ÃÑ^ŒÅÌ ∞ x~°∂Ñ≤Ozi.
N~å=∂ Ü«∞}=ÚÖ’ "≥Ú^Œ\ ˜ ã¨~°æ q∞ye# „QÆO^äŒ=Ú#‰õΩ ã¨O„QÆÇ¨Ï "≥∞ÿ#@∞¡,
NÉèÏ+¨º=∞Ǩ„QÆO^ä=Œ Ú#‰õΩ JO^Œe =∞OQÆàâ◊ ’¡H=õ Ú ã¨O„QÆÇϨ "≥∞#ÿ @∞¡, â◊~H°î ÀѨã∂¨ i
„Ѩ}©`«"≥∞ÿ# u~°∞"åÜü∞"≥Úo „Ѩ|O^èŒ=Ú#‰õΩ JO^Œe "≥Ú^Œ\ ˜ áêâ◊√~°=Ú
ã¨O„QÆÇϨ "≥∞#ÿ @∞¡ D „Ѩ|O^è=Œ Ú#‰õΩ WO^Œe "≥Ú^Œ\ ˜ áêâ◊√~°=Ú ã¨O„QÆÇϨ =Ú.
u~° ∞ áêÊ"≥ · Ö ’x =ÚѨ Ê k áêâ◊ √ ~° = ÚÅÖ’ =ÚѨ Ê k N"≥ · + ¨ ‚ = ˆ H ∆ „ `« = ÚÅ∞
ã¨∂zOѨ|_ç#=xÜ«Ú HÍOp N „Ѩu"åkÉèÜ í ∞« OHõ~O° J}Ï‚™êfiq∞"å~°∞ `≥eÜ«∞*Ëãi≤ .
W>Ë,¡ Ü≥∂QÆâߢ™êÎ#∞QÆ∞}=ÚQÍ WOHõ#∞ ѨÅ∞ q^è=Œ ÚÖˇ#· q=~°}Å∞ D Hõ$uH˜ HõÅ=Ù.
W@∞¡ D „Ѩ|O^è=Œ Ú ã¨HÖõ Ï~°÷ „Ѩuáê^ŒH=õ ÚQÍ Ö’Hõ=ÚÖ’ q#∞u HÔ H˜¯#k. W\˜ì
J„Ѩ"Õ∞Ü«∞ "≥·Éèí==Ú#∞ HõÅ QÀ^•^Õq ~°zOz# u~°∞áêÊ"≥· „Ѩ|O^èŒ=Ú
Pã≤HÎ [õ #∞ÅHõO^Œé‰õΩ x`«º=Ú J#∞ã¨O^èÜ Õ ∞« =ÚHõ^•!
™ÈfizÛù+=ì¨ ∂eHÍ|O^èQŒ OÆ ^è|Œ O^è∞Œ ~°l+¨"‚ Õ I
q+¨µz‚ `«`Î #« ∂*ÏÜ≥∞ÿ QÀ^•Ü≥∞ÿ x`«º=∞OQÆà"◊ ∞£ II
=∂^Œ$âßH˜OK«# „`å}|^ŒHú Oõ Hõ}áê}ÜÕ∞ I
q+¨µz‚ `«`Î #« ∂*ÏÜ≥∞ÿ QÀ^•Ü≥∞ÿ x`«º=∞OQÆà"◊ ∞£ II
***