ΘΕΟΦΥΛΑΚΤΟΣ ΣΑΡΑΝΤΑΠΗΧΟΣ: Ο ΠΡΩΤΟΣΠΑΘΑΡΙΟΣ ΣΛΑΒΟΚΤΟΝΟΣ ΤΟΥ ΜΟΡΙΑ...

Ειρήνη η Αθηναία! Πόσες φορές έχουμε μιλήσει για αυτή την τρομερή αυτοκράτειρα της
Κωνσταντινούπολης, την πρώτη γυναίκα του μεσαιωνικού κόσμου που κυβέρνησε μία αυτοκρατορία
στο όνομα της. Βέβαια η Ειρήνη δεν ήταν μόνη της, δεν εμφανίστηκε από το πουθενά στο προσκήνιο
της ιστορίας αλλά καταγόταν από τη μεγάλη οικογένεια του Σαρανταπήχου, ίσως τη μεγαλύτερη
αρχοντική οικογένεια που έδωσε η μεσαιωνική Αθήνα στην ιστορία. Οι Σαραντάπηχοι είχαν το τιμητικό
τίτλο των πατρικίων και ήταν σεβαστοί σε όλη τη σημερινή Ελλάδα.
Όταν ο Κωνσταντίνος Ε' επέλεξε τη νεαρή και όμορφη Ειρήνη για σύζυγο του διαδόχου του Λέοντα -
του λεγόμενου Χάζαρου-, η Ειρήνη δεν έφτασε μόνη της στη Βασιλεύουσα, αλλά εκεί την
ακολούθησαν και πολλοί συγγενείς της. Ένας από αυτούς ήταν και ο ανιψιός της... ο Θεοφύλακτος
Σαραντάπηχος.
Ο ήρωας της δημοσίευσης μας!
Η Ειρήνη λοιπόν, έχρισε τον ανιψιό της Πρωτοσπαθάριο και από ότι φαίνεται ο Θεοφύλακτος έγινε από
τους πιο επιφανείς σωματοφύλακες της πρωτεύουσας και ιδιωτικός φρουρός μεγάλων αρχόντων που
επιζητούσαν τη προστασία του.
Αρκετά αργότερα, πίσω στη πατρίδα της Ειρήνης, στο λεγόμενο Θέμα Ελλάδος, τα πράγματα δεν ήταν
ήρεμα. Οι Σλάβοι κυριαρχούσαν στην ύπαιθρο του Μοριά για πολλά χρόνια. Οι ντόπιοι Ρωμαίοι είχαν
κλειστεί πίσω από τις μεγάλες πόλεις της χερσονήσου. Κέντρα αντίστασης ήταν η αυτοκρατορική
Κόρινθος που παραδοσιακά τηρούσε την πιο αντισλαβική στάση αλλά και η Πάτρα του Αγίου Ανδρέα.
Οι γηγενείς πληθυσμοί προτιμούσαν να σπέρνουν τα σιτάρια τους και να θερίζουν τα χωράφια τους σε
σημεία που υπήρχαν βασιλικές φρουρές για λόγους ασφαλείας. Οι Σλάβοι ζούσαν μέσα σε φάρες ή σε
πατρίες και είχαν εγκατασταθεί σε αγροτικές ακατοίκητες περιοχές μέσα σε δάση, κοντά σε ποτάμια,
ενώ κυριαρχούσαν στα βουνά του Μοριά.
Αν κάτι χρωστάει ο μεσαιωνικός ελληνισμός στην Ειρήνη, είναι ο πόλεμος που η ίδια είχε ξεκινήσει
κατά των Σλάβων της Πελοποννήσου, ένα πόλεμο που μάλλον είχε περισσότερο το χαρακτήρα
σταυροφορίας. Κανονικής σταυροφορίας. Στόχος της Ειρήνης ήταν η ελληνοποίηση των Σλαβικών
πληθυσμών αλλά και η στροφή τους προς τον χριστιανισμό καθώς οι Σλάβοι ήταν παγανιστές.
Πράγματι στα χρόνια από το 775 μέχρι το 802 που η Ειρήνη βασίλευσε τη Ρωμανία, η κατάσταση στο
Μοριά είχε ανατραπεί και πλέον οι Ρωμαίοι είχαν το πάνω χέρι.
Τι ρόλο έπαιξε ο Θεοφύλακτος Σαραντάπηχος σε αυτό;
Το έτος 799 λοιπόν, οι Σλάβοι επαναστάτησαν κατά της Ειρήνης και μάλιστα συμμάχησαν με τους
γιους του Κωνσταντίνου Ε', του πεθερού της Ειρήνης, που διεκδικούσαν το θρόνο για τον εαυτό τους,
ετοιμάζοντας μία μεγάλη επίθεση. Η Ειρήνη εξουσιοδότησε τον ανιψιό της Θεοφύλακτο με το καθήκον
να τους σταματήσει.
Ο Θεοφύλακτος έφυγε από τη Βασιλεύουσα και έφτασε στην Αθήνα, όπου ο πατέρας του Κωνσταντίνος
(αδελφός της Ειρήνης) ήταν διοικητής των Αθηνών. Ο Θεοφύλακτος πήρε τον στρατό του και πέρασε
στον Μοριά. Οι δυνάμεις που είχε υπό τις εντολές του ήταν άνδρες από το Ελλαδικό θέμα, καθώς η
μεταφορά στρατευμάτων από τη Πόλη, τόσο μακριά από τη πρωτεύουσα, είχε εξωφρενικό κόστος.
Οι Σλάβοι ερχόντουσαν από την Τρίπολη με τις άμαξες και τα κάρα τους. Καθώς ήταν ποιμένες, μαζί
έφερναν και τα ζωντανά τους, αλλά καθώς ήταν και νομάδες, τους άνδρες ακολουθούσαν οι γυναίκες,
τα παιδιά τους, αλλά και όλα τους τα υπάρχοντα. Ο Θεοφύλακτος παρακολούθησε στενά την
αμαξοπομπή και όταν έφτασε η κατάλληλη στιγμή σήμανε γενική επίθεση.
Οι Σλάβοι παρά το αρχικό σοκ, φαίνεται ότι γρήγορα πήραν τα όπλα και έτσι μία μεγάλη μάχη έλαβε
μέρος. Το πεδίο της μάχης ήταν μία τοποθεσία ονόματι Βιγλατούρι. Ο Θεοφύλακτος όμως θα έβγαινε
νικητής. Οι Σλάβοι κατατροπώθηκαν με τους περισσότερους να πέφτουν νεκροί. Μερικοί από αυτούς
πιάστηκαν αιχμάλωτοι, μάλλον οι γυναίκες και τα παιδιά και ο Θεοφύλακτος τους διασκόρπισε στα
γύρω χωριά της περιοχής, έτσι ώστε να ζήσουν ανάμεσε σε Ρωμαίους και να εξελληνιστούν.
Οι Σλάβοι για τα επόμενα χρόνια δεν επιχείρησαν κάποια σοβαρή επίθεση έναντι των Ρωμαίων, ενώ
αργότερα το 805-807 στη μεγάλη πολιορκία της Πάτρας θα δέχονταν την πιο αποφασιστική ήττα από
τους πολιορκημένους Πατρινούς. Στη διάλυση της πολιορκίας και στην ήττα των Σλάβων ενδεχομένως
ξανά έπαιξε τον ρόλο του ο πρωτοσπαθάριος Θεοφύλακτος καθώς η Αθήνα έστειλε ενισχύσεις προς την
πλευρά της Πάτρας.
Ο Θεοφύλακτος περήφανος για την νίκη του παρέλασε με το στρατό του μέσα από την Κόρινθο και
ανεβαίνοντας στα Κορινθιακά βουνά αποφάσισε να τιμήσει αυτή την μεγάλη νίκη και να δημιουργήσει
ένα οικισμό προς τιμήν της οικογένειας το. Ο οικισμός ονομάστηκε Σαραντάπηχο, σε ανάμνηση της
νίκης αυτής κατά των Σλάβων.
Αυτό το χωριό, το Σαραντάπηχο Κορινθίας στέκει μέχρι και σήμερα περήφανο και οι απανταχού
Σαρανταπηχιώτες θεωρούν τον Θεοφύλακτο σαν ένα είδος τοπικού ήρωα. Ταυτόχρονα ο Θεοφύλακτος
ανήγειρε και ένα ναό αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο, ο οποίος μέχρι και σήμερα στέκεται ως
αξιοθέατο του χωριού ξεχωρίζοντας για τη βυζαντινή του αρχιτεκτονική. Μάλιστα ο Πρωτοσπαθάριος
για να εποικήσει το Σαραντάπηχο όπως του έπρεπε, έφερε και οικογένειες από τη Βασιλεύουσα για να
εγκατασταθούν εκεί.
Ένας ακόμη άγνωστος ήρωας του μεσαιωνικού Ελληνισμού και της Ρωμιοσύνης λοιπόν!
Η Ειρήνη όμως δεν θα αντάμειβε τον ανιψιό της όπως του άρμοζε για αυτή του την επιτυχία με
αποτέλεσμα ο αδερφός της Κωνσταντίνος αλλά και ο Θεοφύλακτος να πικραθούν.
Ο Θεοφύλακτος μάλλον φιλοδοξούσε να διαδεχτεί τη θεία του στο θρόνο, καθώς ήταν ο πιο στενός
άνδρας συγγενής της μαζί με τον πατέρα του, αλλά η Ειρήνη προτίμησε να παρασυρθεί από τα πολιτικά
παιχνίδια των ευνούχων της και αγνόησε τον ανιψιό της. Έτσι αργότερα οι συγγενείς της στην Αθήνα
θα προσέφεραν την υποστήριξη τους στον Λογοθέτη Νικηφόρο, συνωμοτώντας μαζί του. Ο Νικηφόρος
θα την έριχνε από το πορφυρό της θρόνο το 802 μ.Χ..
✞ ΘΕΟΦΥΛΑΚΤΕ ΣΥ ΝΙΚΑΣ ✞