Professional Documents
Culture Documents
1. BALENTZIA.
Elementu baten atomo batek beste elementuen atomoekin konbinatzeko daukan gaitasuna da,
konposatuak sortzeko.
Balentzia, atomo batek beste atomo batekin edo batzuekin irabazi, galdu edo konpartitzen duen zenbaki
positibo edo negatibo bat da.
2.1. METALAK.
Sodioa Na Magnesioa Mg
Potasioa K Kaltzioa Ca
Rubidioa Rb Estrontzioa Sr
Zesioa Cs Zinka Zn
Frantzioa Fr Kadmioa Cd
Zilarra Ag Barioa Ba
Radioa Ra
Burdina Fe
Beruna Pb
Eztainua Sn
2.2. EZ-METALAK.
Bromoa Br
Iodoa I
Selenioa Se Artsenikoa As
Teluroa Te Antimonioa Sb
2.3. HIDROGENOA.
BALENTZIAK +/-1
Hidrogenoa H
3. NOMENKLATURAK.
Konposatu ez-organikoak izendatzeko, IUPAC (International union of pure aplicated chemistry).
Hiru nomenklatura onartzen dira: sistematikoa, stock-en nomenklatura eta tradizionala (dena den,
zenbait kasutan nomenklatura funtzionala ere erabiliko dugu).
4. OXIDOAK.
Elementu baten eta oxigenoaren konbinazioz osatutako konposatu bitarrak dira. Bi oxido mota
daude: oxido basikoak eta oxazidoak (anhidridoak).
Ez-metal batek eta oxigenoak osaturiko konposatu bitarra da: Bere formula orokorra, hau da:
Z2OX
Non, Z ez-metal bat den eta x, ez-metal honen balentzia (2-a, oxigenoaren balentzia da).
4.3. PEROXIDOAK.
Konposatu hauek, PEROXO ( - O – O -) talde bat daukate, O22- bezala ere adierazten dena.
7. HIDROXIDOAK.
Metal batez eta hidroxilo (OH) talde batez osaturiko konposatuak dira. Formula orokorra:
M(OH)X
Non M metal bat den eta X metal honen balentzia.
-OH TALDEAK BETI -1 BALENTZIA DAUKA.
3 Cl2O3 + H2O = Azido klorosoa Hidrogeno dioxoklorato (III) Azido dioxokloriko (III)
H2Cl2O4 = HClO2
4 S2O + H2O = Azido sulfurosoa Dihidrogeno trioxosulfato (IV) Azido trioxosulfuriko (IV)
H2SO3
5 Cl2O5 + H2O = Azido klorikoa Hidrogeno trioxoklorato (V) Azido trioxokloriko (V)
H2Cl2O6 = HClO3
6 SO3 + H2O = Azido sulfurikoa Dihidrogeno tetraoxosulfato (VI) Azido tetraoxosulfuriko (VI)
H2SO4
7 Cl2O7 + H2O = Azido perklorikoa Hidrogeno tetraoxoklorato (VII) Azido tetraoxokloriko (VII)
H2Cl2O8 = HClO4
3 N2O3 + H2O = Azido nitrosoa Hidrogeno dioxonitrato (III) Azido dioxonitriko (III)
H2N2O4 = HNO2
5 N2O5 + H2O = Azido nitrikoa Hidrogeno trioxonitrato (V) Azido trioxonitriko (V)
H2N2O6 = HNO3
Fosforoak, artsenikoak eta antimonioak azido bereziak eratzen dituzte:
· Dagokion oxidoari ur molekula bat gehitu ezkero, META azidoak lortuko dira:
Balentzia Formula Nomenk. tradizionala Nomenklatura sistemtikoa
* Badaude ere metal gutxi batzuk azidoak eratzen dituztenak, hala nola kromoa eta manganesoa:
Balentzia Formula Nomenk. tradizionala Nomenklatura sistematikoa
H2SeO2 ------------------
HI ----------------------
------------------ Azido seleniosoa
Nikel (II) hidroxidoa
Pb(OH)2
9. GATZ HIRUTARRAK.
Metal batez, ez-metal batez eta oxigenoz eraturiko konposatu hirutarrk dira:
Azido oxazidoen hidrogenoak metalengatik ordezkatuz lortzen dira.
Bi mota bereiztuko ditugu: Gatz neutroak eta gatz azidoak.
a) Tradizionala: Azidoetan erabiltzen genituen atzizkiak (-oso eta -iko) -ito eta -ato
atzizkiengatik ordezkatzen ditugu.
Azidoetan erabilitako aurrizki eta atzizkiak Gatzetan erabilitako aurrizki eta atzizkiak
HClO3 Azido klorikoa Sn(ClO3)4 Eztainu (IV) kloratoa Eztainu tetraquis(trioxoklorato (V))
HClO4 Azido Li(ClO4) Litio perkloratoa Litio tetraoxoklorato (VII)
perklorikoa