Giáo trình Văn học hiện đại Trung Quốc - Phần 2 (download tai tailieutuoi.com)

Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 71-
PHAÀN II : GIAI ÑOAÏN 1928 – 1937.

CHÖÔNG I : BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ VAØ TÌNH HÌNH VAÊN HOÏC .
I.Boái caûnh lòch söû

Thaùng 6-1927 Töôûng baéc phaït thaønh coâng, thaønh laäp chính quyeàn quaân phieät taïi Baéc Kinh. Veà ñoái
noäi, Töôûng lo ñoái phoù vôùi phong traøo caùch maïng cuûa nhaân daân do Ñaûng coäng saûn laõnh ñaïo. Veà ñoái
ngoaïi, Töôûng döïa haún vaøo söï uûng hoä cuûa Aâu – Myõ ñeå thaúng tay tieâu dieät Ñaûng coäng saûn, ñoái phoù vôùi söï
môû roäng xaâm löôïc cuûa quaân phieät Nhaät.
Nhaät taêng cöôøng môû roäng xaâm löôïc taïi Trung Quoác : chieám Ñoâng Tam Tænh (1931), tieán ñaùnh Ngoâ
Tuøng (1932), laäp Maõn Chaâu quoác, toân Phoå Nghi leân laøm vua, chieám Nhieät Haø ñeå khoáng cheá caû Hoa Baéc.
Tröôùc söùc tieán quaân cuûa quaân ñoäi Nhaät, quaân Töôûng luoân thaát baïi.
Töø muøa xuaân ñeán muøa haï 1927, taäp ñoaøn Quoác daân ñaûng Töôûng Giôùi Thaïch vaø Uoâng Tinh Veä laàn
löôït phaûn boäi caùch maïng, chuùng trieät ñeå döïa vaøo ñeá quoác tieán haønh nhöõng cuoäc taøn saùt ñaãm maùu. Theo
thoáng keâ chöa ñaày ñuû, ñeán tröôùc 1932, soá ñaûng vieân coäng saûn vaø nhaân daân caùch maïng bò gieát haïi hôn
moät trieäu ngöôøi.
Caùch maïng Trung Quoác ñaõ böôùc vaøo thôøi kyø chieán tranh caùch maïng trong nöôùc laàn thöù hai do giai
caáp voâ saûn ñoäc toân laõnh ñaïo. Kinh qua cuoäc khôûi nghóa Nam Xöông vaø khôûi nghóa muøa thu, Ñaûng coäng
saûn thaønh laäp Hoàng quaân, thaønh laäp caùc caên cöù ñòa caùch maïng ôû noâng thoân taïi caùc vuøng Caùn (Giang
Taây), Maân (Phuùc Kieán), Töông (Hoà Nam), Ngaïc (Hoà Baéc), Döï (Hoaø Nam), thaønh laäp caùc Xoâ Vieát, chia
ruoäng ñaát cho daân ngheøo, phaùt trieån ñaáu tranh vuõ trang, ñaäp tan nhieàu cuoäc “vaây queùt” cuûa Quoác daân
ñaûng, löïc löôïng hoàng quaân ngaøy caøng lôùn maïnh.
Thaùng 11-1931 thaønh laäp Coäng hoaø Xoâ Vieát taïi Giang Taây. Tröôùc söï taán coâng ñieân cuoàng cuûa
Quoác daân ñaûng, naêm 1934, Coäng hoaø Xoâ Vieát phaûi boû Giang taây, dôøi leân Thieåm Taây, tieán haønh cuoäc
“Vaïn lyù tröôøng chinh”, vöôït möôøi hai ngaøn caây soá, qua 11 tænh, nhieàu choã laø nuùi tuyeát vaø ñaàm laày, chöa
coù veát chaân ngöôøi, chieám 54 thaønh phoá, chieán ñaáu treân 400 traän, hy sinh gaàn 6 vaïn chieán só. Ñaàu naêm
1936, thaønh laäp chính phuû ôû Thieåm Cam Ninh (Thieåm Taây, Cam Tuùc, Ninh Haï), Dieân An laø thuû ñoâ cuûa
caùch maïng.
Tröôùc söï môû roäng xaâm löôïc cuûa phaùt xít Nhaät, Ñaûng coäng saûn ñeà nghò lieân minh hôïp taùc ñeå choáng
Nhaät, Töôûng khoâng chòu vì quyeát taâm tieâu dieät caùch maïng. Giöõa luùc ñoù thì xaûy ra vuï Lö Caàu Kieàu : Ñeâm
7-7-1937, moät tieåu ñoäi quaân ñoäi Nhaät ñi qua Lö Caàu Kieàu bò ñaùnh, quaân Nhaät laáy côù chieám thaønh, ñöa
toái haäu thö buoäc chính phuû Töôûng phaûi ruùt quaân khoûi Hoa Baéc, maát quyeàn taïi naêm tænh Saùt Caùp Nhó, Tuy
Vieãn, Haø Baéc, Haø Nam vaø Sôn Ñoâng. Töôûng khoâng chòu. Quaân Nhaät ñaõ chuaån bò tröôùc, tieán nhö vuõ baõo :
7-1937 chieám Baéc Kinh, thaùng 10 chieám Thöôïng Haûi, thaùng 11 chieám Nam Kinh. Töôûng buoäc phaûi hôïp
taùc vôùi Ñaûng coäng saûn ñeå choáng laïi söï xaâm löôïc cuûa Nhaät.
II.Tình hình vaên hoc

1. Phong traøo vaên hoïc Caùch maïng voâ saûn vaø lieân minh caùc nhaø vaên caùnh taû ôû Trung
Quoác.
a. Cuoäc phaùt ñoäng vaên hoïc voâ saûn vaø söï ra ñôøi lieân minh caùc nhaø vaên caùnh taû Trung Quoác.
Töø muøa xuaân ñeán muøa haï naêm 1937, taäp ñoaøn Quoác daân ñaûng Töôûng Giôùi Thaïch vaø Uoâng Tinh Veä
laàn löôït phaûn boäi caùch maïng. Caùch maïng Trung Quoác ñaõ böôùc vaøo thôøi kyø chieán tranh caùch maïng trong
Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

nöôùc laàn thöù hai do giai caáp voâ saûn ñoäc toân laõnh ñaïo maø hình thöùc chuû yeáu cuûa noù laø laáy vuõ trang noâng
thoân laøm cô sôû vaø thöïc hieän caùch maïng ruoäng ñaát. Trong caùc lónh vöïc khoa hoïc xaõ hoäi, trieát hoïc vaø vaên
hoïc ngheä thuaät, aûnh höôûng tö töôûng cuûa giai caáp voâ saûn khoâng ngöøng taêng leân. Saùch baùo tieán boä ñaõ taêng
soá löôïng xuaát baûn, môû roäng phaïm vi löu thoâng. Vaøo khoaûng tröôùc sau naêm 1929, xuaát hieän cao traøo dòch
vaø xuaát baûn saùch lyù luaän chuû nghóa Maùc. Raát nhieàu tröôùc taùc kinh ñieån quan troïng cuûa chuû nghóa Maùc
nhö Tö baûn luaän (quyeån 1), Choáng Ñuyrinh, Phôbaùch vaø söï caùo chung cuûa trieát hoïc coå ñieån Ñöùc (khi ñoù
dòch laø Phôbaùch luaän), Nguoàn goác cuûa cheá ñoä tö höõu gia toäc vaø nhaø nöôùc, Nhaø nöôùc vaø caùch maïng, Chuû
nghóa ñeá quoác vaø giai ñoaïn toät cuøng cuûa chuû nghóa tö baûn (luùc ñoù dòch laø Tö baûn chuû nghóa toái cao giai
ñoaïn ñeá quoác chuû nghóa luaän), Chuû nghóa duy vaät vaø chuû nghóa kinh nghieäm pheâ phaùn, ñeàu coù baûn dòch
tieáng Trung.
Trong toaøn boä phong traøo vaên hoaù caùnh taû, phong traøo vaên hoïc caùnh taû laø moät boä phaän raát quan
troïng. Vieäc ñeà xöôùng vaên hoïc caùch maïng voâ saûn naêm 1928 laïi laø ñieåm baét ñaàu sôùm nhaát cuûa phong traøo
naøy. Töø thaùng 1-1928, Thaùi döông xaõ ñöôïc chænh ñoán laïi töø Saùng taïo xaõ vaø do Töôûng Quang Töø vaø Tieàn
Haïnh Thoân toå chöùc chính thöùc baét ñaàu khôûi xöôùng phong traøo vaên hoïc voâ saûn treân caùc taäp san nhö Saùng
taïo nguyeät san, Vaên hoaù pheâ phaùn vaø Thaùi döông nguyeät san.
Caùc baøi vaên ñöôïc phaùt bieåu sôùm nhaát nhö Caây anh huøng cuûa Quaùch Maït Nhöôïc 1, Töø vaên hoïc caùch
maïng ñeán caùch maïng vaên hoïc cuûa Thaønh Phöông Ngoâ 2, Veà vaên hoïc caùch maïng cuûa Töôûng Quang Töø 3,
Xaây döïng vaên hoïc caùch maïng nhö theá naøo? Cuûa Lyù Sö Leâ 4, töø nhieàu phöông dieän hoï ñaõ trình baøy caùc
chuû tröông cô baûn coù lieân quan vôùi vaên hoïc caùch maïng voâ saûn. Phuøng Naõi Sieâu, Tieàn Haïnh Thoân, Hoa
Haùn (Döông Haøn Seânh) cuõng laàn löôït vieát baøi ñeå thuyeát minh theâm. Hoï döïa vaøo nguyeân lyù cuûa chuû
nghóa duy vaät lòch söû. Vaên hoïc laø moät trong nhöõng thöôïng taàng kieán truùc luoân bieán ñoåi theo söï bieán ñoåi
cuûa cô sôû kinh teá xaõ hoäi vaø ñaáu tranh caùch maïng, vaø chæ ra raèng giai caáp voâ saûn ñaõ trôû thaønh “ngöôøi chæ
ñaïo caùch maïng” Trung Quoác, vaên hoïc caùch maïng voâ saûn vöøa “khoâng caàn chuû tröông cuûa ai, laïi caøng
khoâng phaûi laø söï ñoäc ñoaùn cuûa ai”. Hoï laïi döïa vaøo nguyeân lyù: taát caû vaên hoïc ñeàu coù tính giai caáp, ñeàu
phuïc vuï cho moät giai caáp nhaát ñònh, ñeå nhaán maïnh “taát caû vaên hoïc, ñeàu laø tuyeân truyeàn”, vaên hoïc voâ
saûn phaûi laø “vuõ khí cuûa giai caáp”, caàn phaûi ñaáu tranh “ñeå hoaøn thaønh söù meänh lòch söû cuûa giai caáp chuû
theå” 5. Nhöõng yù kieán naøy ñaõ trình baøy sô boä nguyeân nhaân xaõ hoäi saûn sinh ra neàn vaên hoïc caùch maïng voâ
saûn, ñoàng thôøi cuõng sô boä xaùc ñònh roõ raøng tính chaát vaø nhieäm vuï cô baûn cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn.
Nhöõng ngöôøi khoûi xöôùng cho raèng tieàn ñeà tröôùc tieân saùng taïo ra vaên hoïc caùch maïng voâ saûn laø ôû choã nhaø
vaên caùch maïng phaûi xaùc laäp ñöôïc laäp tröôøng vaø theá giôùi quan cuûa giai caáp voâ saûn. Hoï yeâu caàu moïi ngöôøi
coá gaéng tieáp thu ñöôïc yù thöùc giai caáp voâ saûn, coá gaéng tieáp thuï ñöôïc duy vaät luaän cuûa pheùp bieän chöùng” 6.
Hoï coøn chæ ra raèng chæ coù traûi qua pheâ phaùn vaø ñaáu tranh, phong traøo caùch maïng voâ saûn môùi coù theå trieån
khai thaéng lôïi.
Vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn do Saùng taïo xaõ vaø Thaùi döông xaõ ñeà xöôùng laø moät phong
traøo vaên hoïc môùi nhaèm thoaùt khoûi tö töôûng tö saûn, cuõng laø moät phong traøo tö töôûng tuyeân truyeàn nguyeân
lyù cuûa chuû nghóa Maùc vôùi qui moâ tröôùc ñaây chöa töøng coù. Vieäc daáy leân phong traøo caùch maïng voâ saûn
chöùng toû trong caùc nhaø vaên caáp tieán nhaát ñaõ nhaän thöùc roõ raøng söù meänh lòch söû naøy. Ñaây laø söï phaùt trieån
to lôùn vaø quan troïng cuûa phong traøo vaên hoïc môùi töø Nguõ töù trôû veà sau. Chính vì vaäy, sau khi khaåu hieäu
1
Saùng taïo nguyeät san, quyeån 1, kyø 8, thaùng 1 naêm 1928, kyù teân laø Maïnh Khaéc Ngang.
2
Saùng taïo nguyeät san, quyeån 1, kyø 9, thaùng 2 naêm 1928.
3
Thaùi döông nguyeät san, thaùng 2 naêm 1928, kyù teân Töôûng Quang Töø.
4
Vaên hoaù pheâ phaùn, thaùng 2 naêm 1928.
5
Lyù Sö Leâ: Xaây döïng vh caùch maïng nhö theá naøo?
6
Ñeàu xem baøi vaên cuûa Thaønh Phöông Ngoâ: Töø caùch maïng vaên hoïc ñeán vaên hoïc caùch maïng.

neâu leân ñöôïc söï höôûng öùng nhanh choùng vaø uûng hoä roäng raõi caû beân trong laãn beân ngoaøi hai toå chöùc vaên
hoïc, treân caùc taïp chí laàn löôït xuaát baûn nhö Löu sa, Chieán tuyeán, Qua bích (vuøng sa maïc), Hoàng löu, Ngaõ
moân nguyeät san, Cô hình, Ma laïc, Baønh baùi vaø Thaùi ñoâng nguyeät san, ñeàu trieån khai tuyeân truyeàn vaø thaûo
luaän nhieät tình, töø ñoù hình thaønh thanh theá to lôùn.
Do nhaän thöùc chöa roõ caùc vaán ñeà tính chaát xaõ hoäi Trung Quoác ñöông thôøi vaø nhieäm vuï caùch maïng,
neân Saùng taïo xaõ vaø Thaùi döông xaõ khi ñeà xöôùng phong traøo vaên hoïc voâ saûn, ñaàu tieân ñaõ chóa muõi nhoïn
pheâ phaùn vaøo Loã Taán. Hoï ñaõ mô hoà ranh giôùi giöõa hai loaïi caùch maïng daân chuû chuû nghóa vaø xaõ hoäi chuû
nghóa, ñeàu nhaát loaït coi giai caáp tö saûn, thaäm chí giai caáp tieåu tö saûn laø ñoái töôïng caùch maïng, xem vaên
hoïc môùi cuûa Nguõ töù laø vaên hoïc tö saûn vaø phuû ñònh, cho raèng ñoái vôùi caùc nhaø vaên nhö Loã Taán, Dieäp
Thaùnh Ñaøo, Uùc Ñaït Phu ñeàu nhaát thieát phaûi tieán haønh pheâ phaùn. Hoï khoâng nhöõng xem Loã Taán laø “ngöôøi
laïc nguõ cuûa thôøi ñaïi”, laø keû “phaùt ngoân toát nhaát” cuûa giai caáp tö saûn, maø coøn noùi Loã Taán laø “taøn dö
phong kieán’, laø “phaûn caùch maïng hai maët ñoái vôùi chuû nghóa xaõ hoäi” 1. Sôû dó xuaát hieän nhöõng sai laàm naøy
laø ngoaøi vieäc vaän duïng caâu töø cuûa chuû nghóa Maùc – Leânin moät caùch giaùo ñieàu, ñoái vôùi thöïc teá xaõ hoäi
Trung Quoác vaø thöïc teá caùch maïng thieáu hieåu bieát ra, cuõng coøn coù quan heä maät thieát vôùi aûnh höôûng
ñöôøng loái cuûa Cuø Thu Baïch ñöông thôøi ñang chieám ñòa vò thoáng trò trong Ñaûng vaø ñöôøng loái “taû” khuynh
cuûa Phuùc Baûn Hoaø Phu, ñaûng vieân Ñaûng coäng saûn Nhaät Baûn. Sau naøy, Loã Taán khi phaân tích nguoàn goác
sinh ra sai laàm cuûa Saùng taïo xaõ … ñaõ töøng noùi : “Hoï chöa heà phaân tích tæ mæ xaõ hoäi Trung Quoác maø vaän
duïng moät caùch maùy moùc nhöõng phöông phaùp maø chæ coù döôùi hình thöùc chính quyeàn Xoâ vieát môùi coù theå
vaän duïng ñöôïc” 2.
Vieäc pheâ phaùn Loã Taán do Saùng taïo xaõ vaø Thaùi döông xaõ phaùt ñoäng daãn ñeán cuoäc tranh luaän trong
noäi boä maët traän vaên hoïc môùi keùo daøi hôn moät naêm trôøi. Loã Taán giöõ thaùi ñoä hoaøn toaøn khaúng ñònh ñoái vôùi
vaên hoïc caùch maïng hoaëc vaên hoïc voâ saûn.
Saùng taïo xaõ coøn tranh luaän vôùi Mao Thuaãn. Sau khi ñaïi caùch maïng thaát baïi, Mao Thuaãn coù moät
thôøi tö töôûng buoàn phieàn, trong saùng taùc ñaõ loä ra taâm traïng tieâu cöïc, veà chuû tröông vaên hoïc laïi nhaán
maïnh phaùi bieåu hieän söï ñau khoå cuûa giai caáp tieåu tö saûn, caàn phaûi suy nghó nhieàu cho ñoäc giaû tieåu tö saûn.
Caùc thaønh vieân cuûa Saùng taïo xaõ ñaõ kòp thôøi pheâ bình nhöõng khuynh höôùng khoâng ñuùng ñaén trong saùng
taïo vaø chuû tröông lyù luaän ñöông thôøi cuûa Mao Thuaãn. Nhöng cho raèng caùc taùc phaåm cuûa Mao Thuaãn laø
“caên baûn choáng laïi giai caáp voâ saûn” 3 thì laïi bieåu hieän ra khuynh höôùng thieân leäch. Ngoaøi ra, Saùng taïo xaõ
coøn tranh luaän vôùi Uùc Ñaït Phu, ngöôøi ñaõ ruùt khoûi Saùng taïo xaõ; giöõa Thaùi döông xaõ vaø Saùng taïo xaõ cuõng
ñaõ töøng xaûy ra cuoäc tranh chaáp vaán ñeà ai laø ngöôøi ñeà xöôùng vaên hoïc caùch maïng sôùm nhaát. Caùc cuoäc
tranh luaän naøy cuõng ñeàu bieåu loä tö töôûng beø phaùi vaø quan ñieåm rieâng bieät phe phaùi giöõa caùc ñoaøn theå
vaên ngheä.
Con ñöôøng giaûi quyeát ñuùng ñaén nhöõng vaán ñeà naøy, ngoaøi vieäc ñi saâu vaøo thöïc tieãn caùch maïng ra,
vaãn laø taêng cöôøng hoïc taäp chuû nghóa Maùc. Trong baøi Taám bieån Loã Taán vieát vaøo thôøi kyø ñaàu cuûa cuoäc
tranh luaän ñaõ chæ ra : “Giôùi pheâ bình vaên ngheä muoán thi nhau ai tinh maét, cuõng phaûi coù taám bieån ñoù treo
leân ñaõ môùi ñöôïc. Coøn tranh caõi vu vô, thì beân naøo cuõng chæ roõ beân aáy thoâi”. Töø muøa haï naêm 1928 trôû ñi,
oâng ñaõ doác söùc vaøo coâng vieäc phieân dòch giôùi thieäu caùc taùc phaåm lyù luaän vaên ngheä cuûa chuû nghóa Maùc.
Caùc nhaø vaên cuûa Saùng taïo xaõ cuõng laàn löôït dòch vaø giôùi thieäu moät loaït caùc tröôùc taùc baøn veà vaên ngheä
1
Caùc ñoaïn vaên trích ôû treân xem Khieâu vuõ treân baøn, Lôøi töïa taïp chí Löu sa, Traû Lôøi Loã Taán (Mung lung trong aùnh maét say),
Phaàn töû phong kieán soùt laïi treân maët traän vaên ngheä.
2
Nhi taâm taäp: Nhìn qua vaên ngheä Thöôïng Haûi.
3
Khaéc Höng, Sai laàm cuûa lyù luaän vaên ngheä tieåu tö saûn. Pheâ bình baøi Töø Coå Lónh ñeán Ñoâng Kinh cuûa Mao Thuaãn. Saùng taïo
nguyeät san, quyeån 2, kyø soá 5, thaùng 12 naêm 1928.

khoa hoïc. Lyù luaän vaên ngheä cuûa chuû nghóa Maùc ñaõ ñöôïc dòch vaø giôùi thieäu vôùi qui moâ lôùn, cuõng chính laø
moät thu hoaïch quan troïng cuûa cuoäc tranh luaän naøy.
Muøa thu naêm 1929, Ñaûng ñaõ chæ thò cho caùc thaønh vieân cuõ cuûa Saùng taïo xaõ, Thaùi döông xaõ vaø Loã
Taán cuøng vôùi caû caùc nhaø vaên chòu aûnh höôûng cuûa Loã Taán vaø treân cô sôû thaønh vieân cuûa 3 nhoùm naøy thaønh
laäp toå chöùc thoáng nhaát cuûa caùc nhaø vaên caùch maïng.
Ngaøy 2 thaùng 3 naêm 1930, Lieân minh caùc nhaø vaên caùnh taû Trung Quoác (goïi taét laø Taû lieân) ñaõ thaønh
laäp taïi Thöôïng Haûi. Ñaây laø moät vieäc lôùn trong lòch söû vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác, ñaùnh daáu neàn vaên
hoïc caùch maïng ñaõ böôùc sang moät giai ñoaïn phaùt trieån môùi, cuõng ñaùnh daáu söï taêng cöôøng laõnh ñaïo cuûa
giai caáp voâ saûn Trung Quoác vaø ñoäi tieàn phong cuûa noù, Ñaûng coäng saûn Trung Quoác ñoái vôùi söï nghieäp vaên
ngheä caùch maïng. Hôn boán möôi ngöôøi coù maët trong cuoäc thaønh laäp (luùc ñoù hôn 50 ngöôøi gia nhaäp Lieân
minh, nhöng moät soá do coù coâng vieäc neân vaéng maët). Hoäi nghò ñaõ thoâng qua cöông lónh lyù luaän vaø cöông
lónh haønh ñoäng. Cöông lónh lyù luaän tuyeân boá :
Ngheä thuaät cuûa chuùng ta khoâng theå khoâng hieán daâng cho cuoäc ñaáu tranh ñaãm maùu “thaéng lôïi hay laø
cheát”.
Neáu ngheä thuaät laáy buoàn vui söôùng khoå cuûa nhaân loaïi laøm noäi dung, thì ngheä thuaät cuûa chuùng ta
khoâng theå khoâng laáy tình caûm cuûa giai caáp voâ saûn trong xaõ hoäi coù giai caáp ñen toái “thôøi trung theá kyû” naøy
laøm noäi dung.
Vì theá, ngheä thuaät cuûa chuùng ta laø vöøa choáng giai caáp phong kieán, choáng giai caáp tö saûn laïi vöøa
phaûn ñoái khuynh höôùng cuûa giai caáp tieåu tö saûn “ñaõ maát ñòa vò xaõ hoäi”. Chuùng ta khoâng nhöõng khoâng uûng
hoä maø coøn thuùc ñaåy xuaát hieän ngheä thuaät cuûa giai caáp voâ saûn 1.
Ñaïi hoäi quyeát ñònh lieân heä vôùi phong traøo vaên ngheä caùnh taû quoác teá, xaùc laäp quan heä maät thieát vôùi
caùc ñoaøn theå caùch maïng trong nöôùc vaø thaønh laäp caùc cô caáu nhö Hoäi nghieân cöùu lyù luaän vaên ngheä chuû
nghóa Maùc, Hoäi nghieân cöùu vaên hoaù quoác teá, Hoäi nghieân cöùu ñaïi chuùng hoaù vaên ngheä.
Taû lieân töø sau khi thaønh laäp ñaõ laàn löôït xuaát baûn caùc taäp san nhö Ngöôøi khai hoang, Manh nha
nguyeät san, Vaên hoïc nguyeät baùo, Nuùi ban ti, Theá giôùi vaên hoaù, Ngaõ tö ñöôøng, Baéc ñaåu, Vaên hoïc nguyeät
baùo vaø bí maät phaùt haønh caùc taïp chí nhö Vaên hoïc ñaïo baùo (soá ñaàu goïi laø Tieàn tieâu), Vaên hoïc (baùn nguyeät
san), coøn caûi toå hoaëc tieáp tuïc phaùt haønh caùc taïp chí ñònh kyø nhö Ñaïi chuùng vaên ngheä, Nieân ñaïi tieåu thuyeát,
Vaên ngheä taân vaên. Coøn veà baùo chí do thaønh vieân cuûa Taû lieân tröïc tieáp chuû trì bieân taäp vaø xuaát baûn, thì soá
löôïng ngaøy caøng nhieàu. Taû lieân ñaõ thieát laäp phaân hoäi taïi hai nôi : Baéc Kinh vaø Ñoâng Kinh, thaønh laäp caùc
nhoùm ôû Quaûng Chaâu, Thieân Taân, Vuõ Haùn, Nam Kinh. Caùc thaønh vieân taêng leân khoâng ngöøng, ñaõ thu huùt
haøng loaït caùc thanh nieân vaên ngheä caùnh taû. Taû lieân laø moät toå chöùc thoáng nhaát cuûa caùc nhaø vaên caùch
maïng ñöôïc thaønh laäp, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng ñeå khaéc phuïc taâm traïng beø phaùi, trieån khai roäng raõi
phong traøo caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn. Söï xuaát hieän cuûa noù ñoái vôùi neàn vaên hoïc caùch maïng hieän ñaïi
cuûa Trung Quoác coù moät yù nghóa voâ cuøng saâu xa.
Do coâng taùc vaên ngheä coù tính quaàn chuùng raát lôùn vaø cuõng do coâng taùc vaên ngheä caùch maïng cuûa
thôøi kyø naøy raát soâi ñoäng, neân söï phaù phaùch cuûa Quoác daân ñaûng ñoái vôùi phong traøo vaên hoïc caùch maïng
cuûa giai caáp voâ saûn cuõng voâ cuøng taøn khoác vaø hieåm ñoäc. Chæ trong muøa thu naêm thaønh laäp Taû lieân, dieãn
vieân hyù kòch caùnh taû Toâng Huy bò saùt haïi ôû Nam Kinh. Ngaøy 7-2 naêm sau, nhaø coâng taùc vaên hoaù caùnh taû
1
Ñaêng treân Manh nha nguyeät san, quyeån 1, kyø 4, trong doøng vaên “laïi vöøa phaûn boäi khuynh höôùng cuûa giai caáp tieåu tö saûn ñaõ
maát ñòa vò xaõ hoäi”, nhöng treân Ngöôøi vôõ hoang, quyeån 1, kyø 3 laïi phaûn ñoái “khuynh höôùng cuûa giai caáp tieåu tö saûn coù ñòa vò xaõ
hoäi vöõng chaéc”. Theo ñöông söï laø Phuøng Naõi Sieâu nhôù laïi thì neân laø “maát ñòa vò xaõ hoäi” môùi ñuùng.

Lyù Vó Saâm (Lyù Caàu Thöïc) 1 vaø thaønh vieân cuûa Taû lieân nhö Nhu Thaïch, Hoà Daõ Taàn, Aân Phu bò aùm haïi taïi
Boä tö leänh caûnh veä Quoác daân ñaûng Long Hoa, Thöôïng Haûi. Thaùng 5-1933, boïn ñaëc vuï Quoác daân ñaûng ôû
Thöôïng Haûi ñaõ baét giöõ phi phaùp caùc nhaø vaên Ñinh Linh, Phan Töû Vieân vaø saùt haïi nhaø thô Öng Tu Nhaân
ngay taïi choã. Cuõng naêm ñoù nhaø vaên Hoàng Linh bò haïi taïi Baéc Bình, nhaø thô Phan Maïc Hoa bò baét taïi
Thieân Taân, naêm sau hy sinh trong nhaø giam Thieân Taân. Caùc nhaø vaên thanh nieân laøm vaên ngheä khaép nôi
cuõng bò baét, saùt haïi vaø tuø ñaøy, nhieàu khoâng sao tính chính xaùc ñöôïc. Ngoaøi ra chính phuû phaûn ñoäng Quoác
daân ñaûng coøn kieåm duyeät vaø caám caùc taùc phaåm vaên ngheä caùch maïng, phaù huyû caùc cô quan vaên ngheä tieán
boä, chæ trong thaùng 2-1934 ñaõ kieåm tra vaø caám gaàn 150 ñaàu saùch baùo vaên ngheä, caùc taùc phaåm bò cô quan
kieåm duyeät cuûa Quoác daân ñaûng baét giöõ vaø caét xeùn, söûa laïi, caøng khoâng theå keå heát soá löôïng. Töø sau khi
Saùng taïo xaõ ñoùng cöûa vaøo thaùng 2-1929 vaø Ngheä thuaät kòch xaõ ñoùng cöûa thaùng 4-1930, söï phaù hoaïi ñoái
vôùi caùc cô quan vaên ngheä tieán boä caøng dieãn ra aùc lieät, caùc thuû ñoaïn ngaøy caøng bæ oåi, cay ñoäc. Naêm 1933,
boïn ñaëc vuï Quoác daân ñaûng ñaõ phaù huyû Coâng ty ñieän aûnh Ngheä Hoa, Thöôïng Haûi, ñoàng thôøi ñe doaï caùc
raïp chieáu boùng ôû Thöôïng Haûi khoâng ñöôïc chieáu caùc phim do Ñieàn Haùn, Thaåm Ñoan Tieân ñaïo dieãn. Caùc
hieäu saùch Hoà Phong, Baéc Taân, Löông Höõu cuõng laàn löôït bò ñoùng cöûa vaø bò phaù huyû.
Chính trong hoaøn caûnh gian khoù hieåm ngheøo nhö vaäy, Taû lieân ñaõ giöông cao ngoïn côø vaên hoïc caùch
maïng, cuûa giai caáp voâ saûn, chieán ñaáu anh duõng vaø ñaõ giaønh ñöôïc thaønh töïu veû vang. Döôùi söï thoáng trò
cuûa maøng löôùi vaên hoaù voâ cuøng nghieâm ngaët cuûa boïn phaûn ñoäng, Quoác daân ñaûng, moät soá baùo chí taäp san
cuûa Taû lieân thöôøng xuyeân thay ñoåi teân goïi , tieáp tuïc xuaát baûn. Taû lieân coøn chuù troïng coâng taùc pheâ bình lyù
luaän, noã löïc truyeàn baù lyù luaän vaên ngheä chuû nghóa Maùc, trieån khai cuoäc ñaáu tranh giöõa hai con ñöôøng
treân maët traän vaên ngheä. Trong thôøi kyø naøy, caùc nhaø vaên caùch maïng laáy lyù luaän chuû nghóa Maùc laøm vuõ
khí taán coâng ñòch giaønh thaéng lôïi, ñaõ laàn löôït ñaáu tranh vôùi caùc phaùi vaên ngheä phaûn ñoäng nhö Taân
nguyeät phaùi, Phong traøo vaên ngheä chuû nghóa daân toäc phaùt xít, Ngöôøi töï do, Loaïi ngöôøi thöù ba, hoaëc caùc
chuû tröông vaên ngheä sai laàm khaùc.
Ñoàng thôøi veà maët saùng taùc, Taû lieân cuõng thu ñöôïc nhöõng thaønh töïu xuaát saéc. Caùc nhaø vaên baét ñaàu
hoaït ñoäng vaên hoïc töø thôøi Nguõ töù hoaëc sau ñoù moät ít ñöôïc thöû thaùch trong cuoäc ñaáu tranh caùch maïng
môùi, theá giôùi quan coù thay ñoåi, boä maët cuûa taùc phaåm cuõng theo ñoù maø thay ñoåi . Taïp caûm vaø tieåu thuyeát
lòch söû, Chuyeän cuõ vieát laïi cuûa Loã Taán veà maët tö töôûng vaø ngheä thuaät coù nhöõng tìm toøi vaø tieán trieån môùi.
Trong cuoäc ñaáu tranh chính trò caêng thaúng, taïp caûm cuûa oâng caøng theå hieän söùc maïnh pheâ phaùn saéc beùn.
Nöûa ñeâm vaø moät soá truyeän ngaén cuûa Mao Thuaãn laø thaønh töïu quan troïng veà saùng taùc tieåu thuyeát trong
thôøi kyø naøy. Töôûng Quang Töø cuõng vieát caùc taùc phaåm töông ñoái öu tuù nhö Ñaát ñaïi gaàm heùt. Döôùi söï boài
döôõng cuûa Taû lieân caùc nhaø vaên môùi ñaõ khoâng ngöøng xuaát hieän. Phaàn ñoâng hoï ñöôïc taém mình trong traøo
löu tö töôûng môùi cuûa Nguõ töù, daàn daàn böôùc leân con ñöôøng vaên hoïc, vaø coù quan heä maùu thòt vôùi truyeàn
thoáng vaên hoïc môùi Nguõ töù. Sau khi phong traøo vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn baét ñaàu daáy leân,
hoï ñaõ chính thöùc baét ñaàu saùng taùc vaên hoïc vaø mang ñeán cho vaên ñaøn nhieàu taùc phaåm coù söùc soáng maïnh
meõ. Trong ñoù coù nhöõng ngöôøi nhö Tröông Thieân Döïc, Aân Phu, Dieäp Töû, Sa Thinh, Ngaûi Vu ñaõ trôû thaønh
nhöõng nhaø vaên quan troïng ñöông thôøi vaø sau naøy. Söï thay ñoåi noåi baät nhaát veà saùng taùc vaên hoïc thôøi kyø
naøy laø xuaát hieän nhieàu ñeà taøi vaø chuû ñeà coù yù nghóa xaõ hoäi troïng ñaïi. Cuoäc ñaáu tranh anh duõng cuûa nhöõng
ngöôøi caùch maïng vaø quaàn chuùng coâng nhaân ñaõ trôû thaønh noäi dung ñöôïc nhieàu nhaø vaên coá gaéng mieâu taû.
Caùc saùng taùc phaûn aùnh ñôøi soáng coâng nhaân ñaõ taäp trung vaïch traàn toäi aùc cuûa boïn thoáng trò phaûn ñoäng vaø
söï boùc loät cuûa boïn tö baûn vaø ca ngôïi söï phaûn khaùng cuûa giai caáp coâng nhaân. Caùc ñeà taøi cuûa cuoäc soáng vaø
ñaáu tranh ôû noâng thoân, cuõng daàn daàn trôû thaønh ñeà taøi saùng taùc cuûa caùc nhaø vaên. Sau “18-9” vaø “28-1”,
caùc taùc phaåm phaûn aùnh yeâu caàu khaùng Nhaät cöùu quoác cuûa nhaân daân cuõng daàn daàn taêng nhieàu hôn, nhöõng
1
Lyù Vó Saâm khoâng phaûi laø thaønh vieân Taû lieân. Khi truy ñieäu, vì oâng coù lieân heä maät thieát vôùi Taû lieân, neân môùi ñaët chung vôùi
nhau. Veà sau quen goïi laø Naêm lieät só Taû lieân.

taùc phaåm naøy phaàn nhieàu coù tính chieán ñaáu maõnh lieät, tình caûm daâng cao, tinh thaàn laïc quan traøn treà, theå
hieän ñaëc tröng thôøi ñaïi roõ reät.
Trong thôøi kyø chieán tranh caùch maïng trong nöôùc laàn thöù 2, ngoaøi phong traøo caùch maïng cuûa giai
caáp voâ saûn ra, coøn coù hoaït ñoäng cuûa caùc nhaø vaên daân chuû caùch maïng hoaëc tieán boä chòu aûnh höôûng cuûa noù
vaø phoái hôïp vôùi noù. Hoï laàn löôït xuaát baûn khoâng ít caùc taïp chí vaên ngheä, trong ñoù coù caùc taïp chí nhö Vaên
hoïc (Trònh Chaán Ñaïc vaø Vöông Thoáng Chieáu chuû bieân), Vaên hoïc quí san (Trònh Chaán Ñaïc chuû bieân),
Vaên tuøng (Caän Dó chuû bieân), trong ñoù tôø Vaên hoïc, thôøi gian xuaát baûn laâu nhaát vaø aûnh höôûng cuõng lôùn
nhaát. Ngoaøi Taùc vaên khoá cuûa sinh hoaït thö ñieám vaø Vaên hoïc tuøng thö do Ba Kim chuû bieân ñeàu ñaõ bieán
ñoäng vaø xuaát baûn ñöôïc nhieàu taùc phaåm öu tuù coù coáng hieán cho söï nghieäp vaên hoïc. Coù nhöõng taùc phaåm
kieät xuaát nhö Gia ñình cuûa Ba Kim, Loâi vuõ vaø Nhaät xuaát cuûa Taøo Ngu, Töôøng Töû laïc ñaø cuûa Laõo Xaù. Noäi
dung saùng taùc cuûa hoï phaàn nhieàu laø pheâ phaùn thaúng thöøng hieän thöïc ñen toái cuûa Trung Quoác cuõ, coâng
kích vaøo söï ñoài baïi vaø truî laïc cuûa xaõ hoäi thöôïng taàng, khaéc hoaï nhöõng noãi baát haïnh vaø khoán khoù cuûa
nhaân daân taàng lôùp döôùi; coù taùc phaåm coøn bieåu thò nieàm mô öôùc veà töông lai töôi saùng. Caùc taùc phaåm cuûa
hoï, xeùt veà beà roäng vaø beà saâu cuûa hieän thöïc ñöôïc phaûn aùnh, xeùt ñeán yù nghóa xaõ hoäi cuûa taùc phaåm, so vôùi
thôøi kyø tröôùc ñaây, nhieàu taùc phaåm ñaõ coù söï tieán boä roõ reät. Hoï laø ñoäi quaân ñoàng minh ñaùng tin caäy cuûa
phong traøo vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn. Nhöõng taùc phaåm cuûa hoï laø moät boä phaän quan troïng
taïo thaønh neàn vaên hoïc daân chuû môùi choáng ñeá quoác vaø choáng phong kieán cuûa quaûng ñaïi nhaân daân Trung
Quoác.
b. Cuoäc ñaáu tranh ñoái vôùi phaùi Taân nguyeät vaø “Phong traøo vaên ngheä theo chuû nghóa daân toäc”
phaùt xít.
Cuoäc ñaáu tranh giöõa hai con ñöôøng cuûa giai caáp voâ saûn vaø giai caáp tö saûn treân maët traän vaên ngheä
laïi caøng kòch lieät vaø caêng thaúng chöa töøng coù. Döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, caùc nhaø vaên caùch maïng, döïa
vaøo qui luaät ñaáu tranh giai caáp, ñaõ töï giaùc lao vaøo caùc cuoäc ñaáu tranh naøy, ñaõ giaønh ñöôïc nhieàu chieán
quaû ngaøy caøng veû vang.
Ñaàu tieân taán coâng vaøo phong traøo vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn laø phaùi Taân nguyeät. Naêm
1923, Taân nguyeät xaõ ñöôïc thaønh laäp taïi Baéc Kinh, vôùi tö caùch laø ñoaøn theå vaên hoïc. Trong nguyeät san
Taân nguyeät vaø Hieän ñaïi vaên hoaù tuøng thö hoï ñaõ tuyeân truyeàn ruøm beng chuû tröông chính trò, vaên hoaù vaø
tö töôûng vaên ngheä cuûa chuû nghóa töï do cuûa giai caáp tö saûn Anh, Myõ, tuyeân boá Trung Quoác caên baûn khoâng
toàn taïi theá löïc phong kieán vaø söï thoáng trò cuûa chuû nghóa ñeá quoác, söï laïc haäu cuûa Trung Quoác laø do naêm
“quæ aùc” lôùn “baàn cuøng, taät beänh, ngu muoäi, tham oâ, nhieãu loaïn” taïo neân, duøng caùi goïi laø “nhaân quyeàn”
vaø “öôùc phaùp” ñeå phaûn ñoái caùch maïng baïo löïc cuûa nhaân daân, phæ baùng chuû nghóa coäng saûn laø “phoùng löûa
gieát ngöôøi”.
Thaùng 3-1928, ñuùng vaøo dòp phong traøo vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn baét ñaàu khôûi
xöôùng thì Taân nguyeät san cuõng ra soá ñaàu tieân. Trong lôøi phi loä Thaùi ñoä cuûa Taân nguyeät do Töø Chí Ma
chaáp buùt, hoï than vaõn “thôøi ñaïi naøy laø ôû traïng thaùi bieán ñoäng, traïng thaùi beänh hoaïn, traïng thaùi khoâng
bình thöôøng, laø moät naêm “maát muøa”, “hoãn loaïn”, trong vöôøn vaên hoaù thì toaøn laø nhöõng “caønh phuï sum
xueâ”, “caây maây, caây song raäm raïp”, khoâng nhìn thaáy “thaân goác caây thaúng”, “boùng to taùn raäm”, treân vaên
ñaøn toaøn laø moät soá “phaùi coâng lôïi”, “phaùi coâng kích”, “phaùi thieân kieán”, “phaùi cuoàng nhieät”, “phaùi buoân
baùn vaët”, “phaùi bieåu ngöõ”, “phaùi chuû nghóa”. Hoï cho raèng ñaây laø “coù söï töï do tuyeät ñoái” taïo neân, quyeát
khoâng theå vì “moät qua nieäm töï do sai laïc caûn trôû”, maø khoâng khöû ñi taän goác baát cöù luùc naøo. Hoï neâu leân
hai nguyeân taéc “laønh maïnh” vaø “toân nghieâm”, hy voïng nhôø vaøo ñoù ñeå “keâu goïi nhöõng ngöôøi ñang do döï
tröôùc ngaõ ba ñöôøng”, “tieâu dieät taát caû caùc maàm beänh laøm xoùi moøn tö töôûng vaø cuoäc soáng”. Thaùng 6 cuøng
naêm, ñuùng luùc vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn töø luùc khôûi xöôùng ban ñaàu phaùt trieån nhanh thaønh

phong traøo coù khí theá raàm roä, thì Löông Thöïc Thu laïi chính thöùc ra quaân trong baøi Vaên hoïc vaø caùch maïng
noùi naøo laø “vaên hoïc caùch maïng”, “vaên hoïc cuûa giai caáp voâ saûn” caên baûn khoâng theå hình thaønh, bôûi vì
“trong con maét cuûa caùc nhaø vaên hoïc thaät ra khoâng chöùa ñöïng quan nieäm giai caáp coá ñònh, caøng khoâng
chöùa ñöïng thaønh kieán möu lôïi ích cho moät giai caáp naøo ñoù”, bôûi vì “neàn vaên hoïc vó ñaïi vaãn laø döïa vaøo
nhaân tính phoå bieán coá ñònh”. Y laïi noùi “Trung taâm cuûa vaên hoïc laø chuû nghóa caù nhaân”, vì theá “ñaïi ña soá
khoâng coù vaên hoïc, vaên hoïc khoâng phaûi laø cuûa ñaïi ña soá”. Söû duïng nhaân tính luaän ñeå phaûn ñoái giai caáp luaän,
phaûn ñoái vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn.
Maët traän vaên hoïc caùch maïng laäp töùc ñaõ choáng laïi söï taán coâng cuûa phaùi Taân nguyeät. Tôø Chieán tuyeán
do Ñaûng laõnh ñaïo, ñaàu tieân chæ ra ñaây laø söï keâu gaøo cuûa “Giai caáp tö saûn truî laïc khuaát phuïc tröôùc
quyeàn uy cuûa boïn thoáng trò”1. Tieáp theo, Baønh Khang cuûa Saùng taïo xaõ phaùt bieåu baøi Laønh maïnh vaø toân
nghieâm laø gì? Chæ ra raèng caùc giai caáp ñoái laäp vôùi söï caûi caùch xaõ hoäi taát nhieân seõ coù nhöõng thaùi ñoä ñoái
laäp, trong thôøi ñaïi coù söï vaät loän giöõa theá löïc cuõ vaø môùi, “chi phoái giai caáp baát keå laø duøng thuû ñoaïn tinh
xaûo cay ñaéng nhö theá naøo, vaãn khoâng theå naøo ngaên caûn ñöôïc lòch söû tieán trieån”. Baønh Khang coøn nhaán
maïnh theâm: “Laøm nhuïc söï toân nghieâm cuûa hoï nghóa laø giai caáp caùch maïng môùi troãi daäy ñaõ giaønh ñöôïc
söï toân nghieâm; “phöông haïi” ñeán söï “laønh maïnh”2 cuûa hoï nghóa laø giai caáp caùch maïng môùi troãi daäy taêng
tieán theâm söï laønh maïnh”. Phuøng Naõi Sieâu vieát baøi Ñaàu oùc laïnh luøng ñaõ vaïch ra, baûn thaân phöông phaùp
maø Löông Thöïc Thu goïi laø “Ñaïi ña soá seõ khoâng coù vaên hoïc, vaên hoïc seõ khoâng phaûi laø cuûa ñaïi ña soá”
chính laø “noùi heát” bí maät cuûa “tính giai caáp” chi phoái vaên hoïc, bôûi vì caùi maø oâng ta hieåu ñöïôc goïi laø vaên
hoïc haàu haï giai caáp thöôïng löu” 3. Töø thaùng 9 trôû ñi, Löông Thöïc Thu ñaõ vieát lieân tuïc hôn 10 baøi vaên daøi
ngaén khaùc nhau nhö : Vaên hoïc coù tính giai caáp khoâng?, Baøn veà dòch cöùng nhaéc cuûa Loã Taán tieân sinh tieáp
tuïc ñeà cao nhaân tính luaän. Trong nhöõng baøi vaên naøy, Löông Thöïc Thu ñaõ taäp trung coâng kích lyù luaän vaên
ngheä cuûa chuû nghóa Maùc, phaûn ñoái “ngöôøi coäng saûn ñem coâng thöùc lyù luaän naøy mieãn cöôõng ñaët vaøo
trong lónh vöïc vaên ngheä”. Caùc nhaø vaên caùch maïng ñaõ trieån khai cuoäc phaûn kích maïnh meõ hôn ñoái vôùi
phaùi Taân nguyeät. Phuøng Naõi Sieâu trong baøi vieát : Ngheä thuaät cuûa xaõ hoäi giai caáp nhaèm ñuùng nhaân tính
luaän cuûa Löông Thöïc Thu, trình baøy moät caùch toaøn dieän tính giai caáp cuûa vaên ngheä, vaïch ra nhöõng lôøi
noùi cuûa Löông Thöïc Thu chaúng qua ñang chöùng minh baûn thaân oâng ta laø “tay sai cuûa caùc nhaø tö saûn”4.
Loã Taán ñaõ töø laâu coù nhieàu traän giao phong vôùi boïn thaân só naøy, tröôùc ñaây khoâng laâu coøn baùc boû luaän
ñieåm cuûa caùi goïi laø vaên ngheä caàn phaûi taû nhaân tính vónh vieãn khoâng ñoåi cuûa Löông Thöïc Thu 5. Laàn naøy
oâng ñaõ vaän duïng thaønh thaïo hôn vuõ khí tö töôûng cuûa chuû nghóa Maùc, laàn löôït vieát caùc baøi Nhieäm vuï cuûa
nhaø pheâ bình Taân nguyeät xaõ, Dòch cöùng nhaéc vôùi tính giai caáp cuûa vaên hoïc, taäp trung baùc boû caùi maø
Löông Thöïc Thu goïi laø tính giai caáp chæ laø quan ñieåm lyù luaän vaên ngheä cuûa giai caáp voâ saûn gaùn böøa leân
nhaân tính luaän cuûa vaên hoïc maø thoâi. Oâng noùi : “Vaên hoïc khoâng döïa vaøo con ngöôøi thì khoâng theå naøo
bieåu hieän ñöôïc caùi tính, maø ñaõ duøng con ngöôøi, laïi laø con ngöôøi trong xaõ hoäi coù giai caáp, thì nhaát ñònh
khoâng theå traùnh boû ñöôïc tính giai caáp cuûa noù, khoâng caàn phaûi “raøng buoäc”, thöïc laø leõ taát nhieân phaûi nhö
theá. Ñöông nhieân “vui giaän, bi ai, hoan laïc laø cuûa con ngöôøi”, song ngöôøi ngheøo quyeát khoâng coù caùi
buoàn phieàn, buoân baùn thua loã ôû sôû giao dòch, caùc oâng vua daàu moû ñaâu bieát ñöôïc noãi cöïc khoå cuûa caùc baø
giaø nhaët xæ than ôû Baéc Kinh töøng chòu ñöïng, caùc naïn nhaân vuøng ñoùi seõ chaúng bao giôø laïi ñi troàng hoa lan,
gioáng nhö caùc quí oâng nhaø giaøu, Tieàu Ñaïi ôû phuû hoï Giaû cuõng khoâng yeâu coâ Laâm Ñaïi Ngoïc”. Loã Taán coøn
vaïch roõ : “Neáu nhö noùi, vì chuùng ta laø ngöôøi cho neân laáy vieäc bieåu hieän nhaân tính laøm giôùi haïn, nhö theá
thì ngöôøi voâ saûn chaân chính vì giai caáp voâ saûn cho neân caàn phaûi laøm vaên hoïc voâ saûn”. Coøn nhö luaän ñieäu
1
Thieân bieân ñích Taân nguyeät – tuaàn baùo Chieán tuyeán, quyeån 1, kyø 3, ngaøy 15-4-1928.
2
Saùng taïo nguyeät san, quyeån1, kyø 12, thaùng 7-1928.
3
Saùng taïo nguyeät san, quyeån 2, kyø 1, thaùng 8-1928.
4
Ngöôøi vôõ hoang, quyeån 1, kyø 2, thaùng 2 naêm 1930.
5
Baøi vaên hoïc vaø moà hoâi, tuaàn baùo Nguõ ti, q uyeân 1, kyø 5, ngaøy 14 thaùng 1 naêm 1930.

cuûa Löông Thöïc Thu ôû trong baøi naøy “nguyeân yù laøm thuû tieâu tính giai caáp vaên hoïc, neâu cao chaân lyù.
Nhöng oâng ta laïi laáy tö saûn laøm toå toâng cuûa vaên minh, coøn cho ngöôøi ngheøo laø caën baõ cuûa heøn keùm, chæ
caàn lieác qua cuõng bieát ñoù laø vuõ khí “ñaáu tranh cuûa caùc nhaø tö saûn”1. Trong cuoäc tranh luaän, Loã Taán coøn
vaïch traàn laäp tröôøng chính trò cuûa phaùi Taân nguyeät tình nguyeän laøm “nhöõng teân ñao phuû vaø tay sai” cho
boïn phaûn ñoäng ñeå “duy trì vieäc trò an” cuûa chuùng2. Khi Löông Thöïc Thu noùi: “Ngöôøi vôõ hoang baûo toâi laø
choù cuûa nhaø tö baûn, … toâi coøn chöa bieát chuû cuûa toâi laø ai”, ñoàng thôøi noùi xaáu caùc nhaø vaên caùch maïng ñeàu
laø Ñaûng coäng saûn, Loã Taán ñaõ ngay töùc khaéc chæ roõ: Choù saên (tay sai) “khoâng bieát ai laø chuû cuûa noù chính
laø nguyeân nhaân vì sao taát caû nhöõng ngöôøi giaøu sang, noù ñeàu toû ra hieàn laønh, deã baûo vaø cuõng laø nhöõng
chöùng cöù toû raèng noù thuoäc veà taát caû nhöõng nhaø tö baûn. Cho duø khoâng coù ngöôøi nuoâi döôõng, ñoùi gaày seõ
bieán thaønh choù hoang, nhöng vaãn laø gaëp moïi ngöôøi giaøu coù, ñeàu hieàn laønh, gaëp moïi ngöôøi ngheøo ñeàu suûa
ñieân cuoàng”. Coøn khi coi ñoái thuû tranh luaän laø Ñaûng coäng saûn, ra aùm hieäu cho boïn phaûn ñoäng coù theå baét
bôù vaø gieát, “chaúng qua muoán möôïn vieäc ñoù ñeå giuùp moät tay, ñeå cöùu söï cuøng quaãn cuûa vieäc pheâ bình vaên
ngheä” maø thoâi, ñieàu naøy seõ caøng chöùng toû loaïi ngöôøi naøy ñuùng laø “moät con choù baát taøi cuûa nhaø tö baûn”
chaïy tang …” 3. Gioáng nhö lyù luaän cuûa hoï, caùc saùng taùc cuûa phaùi Taân nguyeät ña soá cuõng chæ laø moät soá
“moùn haøng” phuïc vuï boïn thoáng trò phaûn ñoäng.
c. Pheâ phaùn ñoái vôùi “ngöôøi töï do” vaø “loaïi ngöôøi thöù ba”.
Thaùng 11 naêm 1931, nghò quyeát Nhieäm vuï môùi cuûa vaên hoïc caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn Trung
Quoác ñöôïc ban chaáp haønh Taû lieân thoâng qua, maëc duø coù chòu aûnh höôûng cuûa ñöôøng loái “taû” khuynh cuûa
Vöông Minh, nhöng ñaïi theå cuõng chæ ra moät caùch xaùc ñaùng raèng : “Trong lónh vöïc vaên ngheä cuûa keû thuø,
khoâng nhöõng chæ chuù yù ñeán vaên hoïc daân toäc chuû nghóa vaø phaùi Taân nguyeät laø ñuû, maø caàn phaûi chuù yù ñeán
caùc loaïi hieän töôïng vaø taäp ñoaøn phaûn ñoäng naáp döôùi khuynh höôùng “taû” hoaëc maøu “xaùm”4. Caùch ñoù
khoâng laâu, quaû nhieân ñaõ xuaát hieän moät cuoäc coâng kích môùi do boïn Hoà Thu Nguyeân, Toâ Vaán (Ñoã Haèng)
töï xöng laø “ngöôøi töï do”, “loaïi ngöôøi thöù ba” phaùt ñoäng.
Cuoái naêm 1931, baøi bình luaän xaõ hoäi Hòch cuûa chaân lyù treân tôø Vaên hoïc bình luaän ñaõ neâu roõ: “Söï
hoãn ñoän vaø nhöõng maây ñen chöôùng khí cuûa giôùi vaên ngheä seõ khoâng coøn quaù quaét nhö hoâm nay nöõa”.
“giai caáp trí thöùc töï do” naøy quyeát taâm gaùnh vaùc thieân chöùc pheâ phaùn tö töôûng. Hoï coøn neâu chieâu baøi
cuûa mình “hoaøn toaøn ñöùng treân laäp tröôøng khaùch quan, … khoâng coù ñaûng kieán nhaát ñònh, neáu coù, thì ñoù laø
yeâu chuoäng chaân lyù vaø loøng tin”. Hoà Thu Nguyeân ñaõ phaùt bieåu trong cuøng moät kyø baùo baøi Baøn veà vaên
ngheä kieåu choù hoø heùt “vaên hoïc vaø ngheä thuaät ñeán cheát cuõng laø töï do, daân chuû”, “ñeå vaên ngheä rôi tuït
thaønh moät loaïi maùy haùt cuûa chính trò laø phaûn boäi ngheä thuaât … laáy lyù luaän naêm naém ba môù ñeå cöôõng hieáp
vaên hoïc laø söï khinh nhôøn ñoái vôùi söï toân nghieâm cuûa vaên hoïc, khoâng theå tha thöù ñöôïc”. Khoâng laâu, oâng ta
laïi vieát baøi Ñöøng xaâm löôïc vaên ngheä reâu rao ngheä thuaät chæ coù theå bieåu hieän cuoäc soáng, khoâng theå phaùt
sinh baát cöù taùc duïng naøo ñoái vôùi cuoäc soáng, “ngheä thuaät khoâng phaûi laø tuyeân truyeàn”, ñeå cho chuû tröông
chính trò “phaù hoaïi” ngheä thuaät “laø laøm cho ngöôøi ta chaùn chöôøng”, ñoàng thôøi phaûn ñoái “chæ cho moät loaïi
vaên hoïc naøo ñoù naém giöõ vaên ñaøn”. Taû lieân duøng tôø Tin töùc vaên ngheä laøm traän ñòa, lieân tuïc phaùt bieåu
nhieàu baøi vaên ñeå ñaäp laïi. Baøi Phong traøo vaên hoaù cuûa ngöôøi töï do5 do Cuø Thu Baïch chaáp buùt, ñaõ vaïch
traàn möu ñoà cuûa boïn hoï, laáy danh nghóa “giai caáp trí thöùc töï do” ñeå tranh giaønh quyeàn laõnh ñaïo phong
traøo vaên hoaù vôùi giai caáp voâ saûn. Caùc baøi vaên ñeàu taäp trung pheâ phaùn thöïc chaát phaûn ñoäng cuûa chuû nghóa
vaên ngheä laø treân heát cuûa Hoà Thu Nguyeân, chæ ra caùi goïi laø “ñöøng xaâm löôïc vaên ngheä” cuûa oâng ta nhaèm
1
Dòch cöùng nhaéc vaø tính giai caáp cuûa vaên hoïc – Manh nha nguyeät san, quyeån 1, kyø 3, thaùng 3-1930.
2
Nhieäm vuïnhaø pheâ bình Taân nguyeät xaõ – Manh nha nguyeät san, quyeån 1, kyø 1, thaùng 1-1930.
3
Con choù baát taøi cuûa nhaø tö baûn chaïy tang – Manh nha nguyeät san, quyeån 1, kyø 5, thaùng 5-1930.
4
Vaên hoïc ñaïo baùo quyeån 1, kyø 8, ngaøy 15 thaùng 11 naêm 1931.
5
Vaên ngheä taân vaên soá 56 ngaøy 23 thaùng 5 naêm 1932, khi phaùt bieåu khoâng ghi teân taùc giaû.

phaûn ñoái vaên ngheä trôû thaønh vuõ khí ñaáu tranh giai caáp “laø giuùp cho giai caáp thoáng trò … thöïc hieän vieäc
coâng kích vaên ngheä coù tính giai caáp cuûa giai caáp voâ saûn”, luaän ñieäu “vaên ngheä töï do” thaät söï laø phaûn ñoái
vaên ngheä phuïc vuï chính trò caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn. Laïc Döông (Phuøng Tuyeát Phong) trong Tin
töùc vaên ngheä ñaõ vaïch traàn laäp tröôøng cuûa phaùi thuû tieâu “laáy thanh toaùn ñeå taùi pheâ phaùn” cuûa Hoà Thu
Nguyeân, vaø “boä maët thaät” cuûa vieäc coâng khai taán coâng vaøo phong traøo vaên hoïc voâ saûn, chæ ra vieäc phaûn
ñoái phong traøo vaên hoïc voâ saûn cuûa Hoà Thu Nguyeân luùc ñoù laø “tieân phong” hôn so vôùi nhöõng nhaø vaên daân
toäc chuû nghóa.
Khi caùc nhaø vaên hoïc caùch maïng ñaäp laïi luaän ñieåm cuûa Hoà Thu Nguyeân thì Toâ Vaán töï laáy danh
nghóa laø “loaïi ngöôøi thöù ba”, ñaïi dieän cho “nhoùm taùc giaû” ñaõ xuaát hieän vaø leân tieáng uûng hoä oâng ta.
Trong baøi Veà “Vaên taân” vaø bieän luaän vaên ngheä cuûa Hoà Thu Nguyeân phaùt bieåu treân tôø Hieän ñaïi, ñaõ vu caùo
pheùp bieän chöùng laø “bieán quaùi”, noùi ngöôøi theo chuû nghóa Maùc-Leânin “chæ laø thaáy nhu caàu tröôùc maét”
khoâng caàn chaân lyù vaên ñaøn caùnh taû caên baûn khoâng caàn vaên hoïc, döôùi söï “baù chieám” cuûa hoï “vaên hoïc seõ
khoâng coøn laø vaên hoïc nöõa roài maø ñaõ bieán thaønh loaïi tranh lieân hoaøn, vaø taùc giaû thì cuõng seõ khoâng phaûi laø
taùc giaû nöõa, maø bieán thaønh loaïi ngöôøi chuyeân ñi kích ñoäng. Khi nhöõng lôøi coâng kích bò baùc boû, oâng ta laïi
vieát baøi Con ñöôøng thoaùt cuûa “loaïi ngöôøi thöù ba”, Baøn veà chuû nghóa can thieäp trong vaên hoïc, ñoái laäp
chính trò caùch maïng vôùi chaân thöïc ngheä thuaät, cho raèng “duøng laäp tröôøng thuaàn chính trò ñeå chæ ñaïo vaên
hoïc laø laøm haïi ñeán vieäc naém vöõng chaân thöïc cuûa vaên hoïc, “nhaø ngheä thuaät thaø vì chaân thöïc maø hy sinh
söï ñuùng ñaén”, laáy caùi ñoù ñeå phaûn ñoái söï can thieäp “cuûa chính trò ñoái vôùi vaên hoïc. Caùc nhaø vaên caùch
maïng ñeàu ngoä nhaän “taát caû moïi ngöôøi khoâng gioáng vôùi baûn thaân hoï ñeàu laø ngöôøi bieän hoä cho giai caáp tö
saûn”. Oâng ta ñaõ aùc yù khaúng ñònh raèng “thaùi ñoä cöï tuyeät laïi ngöôøi khaùc xa haøng ngaøn daëm naøy, toâi thaáy
ñoù laø coi baïn thaønh thuø”, ñaõ ñoå toäi cho caùc nhaø vaên caùch maïng laø laøm cho moät boä phaän caùc nhaø vaên tieåu
tö saûn “khoâng daùm ñoäng buùt” nöõa.
Nhöõng luaän ñieåm naøy cuûa Hoà Thu Nguyeân vaø Toâ Vaán, trong hoaøn caûnh lòch söû cuï theå ñöông thôøi,
coù taùc duïng löøa gaït khoâng ít caùc nhaø vaên. Hoï ñaõ töøng coù moái lieân heä vôùi phong traøo vaên ngheä caùnh taû,
khieán cho söï khieâu kích naøy coù taùc duïng meâ hoaëc caøng lôùn. Ngoaøi Thöôïng Haûi ra, caùc baùo chí cuûa Taû
lieân ôû Baéc Bình cuõng ñaêng nhöõng baøi pheâ phaùn ñaáu tranh vôùi “ngöôøi töï do”, “loaïi ngöôøi thöù ba”. Ñaây laø
moät cuoäc luaän chieán vaên ngheä coù lòch söû laâu nhaát, qui moâ nhaát trong caû thôøi kyø Taû lieân.
Baøi Töï do cuûa vaên ngheä vaø khoâng töï do cuûa nhaø vaên cuûa Cuø Thu Baïch ñaõ daãn caâu cuûa Leânin trong
baøi Toå chöùc Ñaûng vaø vaên hoïc coù tính Ñaûng khi vaïch traàn caùi goïi laø “töï do” vaên ngheä cuûa giai caáp tö saûn,
ñaõ töõng noùi: “Loaïi töï do naøy chaúng qua laø moät loaïi maët naï (hoaëc moät loaïi nguî trang) cuûa hoïdöïa vaøo tuùi
tieàn, döïa vaøo söï mua chuoäc vaø döïa vaøo vieäc nuoâi döôõng maø thoâi”1. Cuø Thu Baïch ñaõ thuyeát minh “Trong
xaõ hoäi coù giai caáp khoâng theå coù “vaên ngheä töï do” ñoäc laäp vôùi lôïi ích cuûa giai caáp”, “Khi giai caáp voâ saûn
coâng khai yeâu caàu coâng cuï ñaáu tranh cuûa vaên ngheä, ai muoán ñöùng ra keâu gaøo “ñöøng xaâm löôïc vaên ngheä”
thì ngöôøi ñoù voâ hình chung ñaõ laøm “chieác maùy haùt thuoäc phaùi vaên ngheä treân heát cuûa giai caáp tö saûn giaû
doái, caùi maø Hoà Thu Nguyeân yeâu caàu, chính laø “vaên ngheä thoaùt ly giai caáp voâ saûn ñeå töï do, thoaùt ly
quaûng ñaïi quaàn chuùng ñeå töï do”. Coøn quan ñieåm maø oâng ta duøng ñeå uûng hoä vieäc mình phaûn ñoái ngheä
thuaät phuïc vuï chính trò, vaên ngheä chæ laø bieåu hieän cuoäc soáng, “ñuùng laø gaït boû heát caùc öu ñieåm trong lyù
luaän Pleâkhanoáp, maø laïi phaùt trieån chuû nghóa menseâvích cuûa Pleâkhanoáp ñeán giôùi haïn lôùn nhaát, bieán thaønh
chuû nghóa baøng quan giaû doái cuûa giai caáp tö saûn”2. Khi Hoà Thu Nguyeân tieán haønh ñaäp laïi nhöõng lôøi pheâ
phaùn naøy, kieân trì luaän ñieäu phaûn ñoäng thì Chu Khôûi ÖÙng trong baøi Kieåm thaûo lyù luaän vaên hoïc ngöôøi töï
do ñaõ döïa vaøo phaûn aùnh luaän cuûa Leânin vaø nguyeân taéc tính Ñaûng cuûa vaên hoïc, moät laàn nöõa laïi baùc boû sai
1
Choã naøy döïa vaøo baûn dòch Trung vaên Leânin toaøn taäp, coøn lôøi dòch trong baûn goác cuûa Cuø Thu Baïch so vôùi choã naøy coù phaàn
khoâng khôùp laém.
2
Hieän ñaïi quyeån 1, kyø 6 ngaøy 1-10-1932, kyù teân Dòch Gia.

laàm phi maùc xít cuûa oâng ta xoaù nhoaø tính giai caáp vaø tính Ñaûng cuûa ngheä thuaät, phuû nhaän taùc duïng naêng
ñoäng ngheä thuaät coù theå aûnh höôûng trôû laïi cuoäc soáng.1
Ñoái vôùi Toâ Vaán, Cuø Thu Baïch ñöùng treân laäp tröôøng chæ coù giai caáp voâ saûn môùi coù theå xaây döïng “lyù
luaän vaên ngheä khoa hoïc chaân chính”, giai caáp voâ saûn trong cuoäc ñaáu tranh caùch maïng, caàn phaûi duøng
vaên ngheä giuùp ñôõ caùch maïng, “khoâng nhöõng caàn söï coå ñoäng bình thöôøng, maø coøn caàn söï coå ñoäng cuûa
vaên ngheä”, oâng ñaõ trình baøy töôøng taän, baùc boû nhöõng luaän ñieåm hoang ñöôøng cuûa caùi Toâ Vaán goïi laø vaên
ñaøn caùnh taû chæ caàn caùch maïng khoâng caàn vaên hoïc. Cuø Thu Baïch coøn phaân tích caùc nhaø vaên vôùi tính
caùch laø nhaø saûn xuaát hình thaùi yù thöùc “khoâng keå anh ta coù yù thöùc hay voâ yù thöùc, khoâng keå anh ta ñang
vieát hay laø ñang traàm tö maëc töôûng, thì anh ta vaãn tröôùc sau laø ñaïi bieåu cuûa hình thaùi yù thöùc cuûa moät giai
caáp naøo ñoù. Trong xaõ hoäi coù giai caáp giaêng buûa khaép nôi, anh khoâng theå troán ñeán moät nôi naøo ñoù, maø
cuõng khoâng theå laøm ñöôïc “loaïi ngöôøi thöù ba” naøo heát”.2
Trong baøi Cuoái cuøng laø ai khoâng caàn chaân lyù, khoâng caàn vaên ngheä?, Chu Khôûi ÖÙng ñaõ chæ roõ caùi Toâ
Vaán goïi laø nhöõng ngöôøi maùc xít leâninít khoâng caàn chaân lyù laø söï xuyeân taïc cöïc kyø aùc ñoäc. OÂng nhaán
maïnh raèng “giai caáp voâ saûn ñöùng ôû tuyeán ñaàu cuûa phaùt trieån lòch söû, lôïi ích chuû quan cuûa noù laø nhaát trí
vôùi haønh trình khaùch quan phaùt trieån cuûa lòch söû, cho neân, ñoái vôùi hieän thöïc, chuùng ta caøng choïn thaùi ñoä
cuûa Ñaûng, cuûa giai caáp voâ saûn thì chuùng ta caøng tieáp caän vôùi chaân lyù khaùch quan. Chính trò cuûa giai caáp
voâ saûn khoâng nhöõng khoâng phaù hoaïi chaân lyù vaên hoïc phaûn aùnh cuoäc soáng, maø coøn seõ giuùp caùc nhaø vaên
nhaän thöùc ñuùng ñaén cuoäc soáng.3 Haø Ñan Nhaân (Phuøng Tuyeát Phong) cuõng chæ ra : “Taùc phaåm vaên ngheä
khoâng chæ laø phaûn aùnh hình thaùi yù thöùc cuûa moät giai caáp naøo ñoù, noù coøn phaûi phaûn aùnh hieän thöïc khaùch
quan, theá giôùi khaùch quan. Song söï phaûn aùnh naøy laø caên cöù vaøo hình thaùi yù thöùc cuûa taùc giaû, theá giôùi
quan giai caáp , cuoái cuøng coøn chòu haïn cheá cuûa giai caáp (cho ñeán baây giôø, chæ coù theá giôùi quan cuûa giai
caáp voâ saûn duy vaät bieän chöùng, môùi coù theå tieáp caän chaân lyù khaùch quan nhaát).4
Ngoïn buùt cuûa Loã Taán chuû yeáu nhaèm vaøo Toâ Vaán. Trong baøi Baøn veà “loaïi ngöôøi thöù ba” oâng ñaõ chæ
ra raèng: “Soáng trong xaõ hoäi coù giai caáp maø muoán laøm nhaø vaên sieâu giai caáp, soáng trong thôøi ñaïi chieán
ñaáu maø laïi muoán xa rôøi chieán ñaáu ñöùng moät mình, … con ngöôøi nhö vaäy, thöïc teá chæ laø ngöôøi aûo töôûng do
oùc taïo ra maø thoâi, coøn treân theá giôùi thöïc teá laø khoâng coù ñöôïc. Muoán laøm ngöôøi nhö vaäy chaúng khaùc naøo
nhö duøng tay mình naém toùc keùo leân cho rôøi khoûi quûa ñaát; anh ta khoâng theå rôøi khoûi ñöïôc, ñaâm ra böïc boäi,
nhöng coù phaûi vì coù ngöôøi laéc ñaàu maø laøm cho anh ta khoâng daùm keùo toùc leân ñaâu”5. Loã Taán coøn chæ ra
“vieäc gaùc buùt cuûa “loaïi ngöôøi thöù ba” naøy, nguyeân nhaân thaät ra khoâng phaûi laø taïi söï nghieâm khaéc pheâ
bình cuûa caùnh taû”, maø treân thöïc teá “laøm khoâng ñöôïc loaïi ngöôøi thöù ba nhö theá”, do ñoù cuõng khoâng theå coù
vaên hoïc cuûa “loaïi thöù ba”, ñoàng thôøi cuõng khuyeân caùc nhaø vaên tieåu tö saûn ñang hy voïng vöôït ra ngoaøi
cuoäc ñaáu tranh giai caáp, chæ coù sôùm vöùt boû aûo töôûng vaø sôùm ñöùng vaøo laäp tröôøng tieán boä, môùi coù theå giaûi
thoaùt khoûi noãi baøng hoaøng khoâng bieát ñaèng naøo maø theo.
So vôùi phaùi Taân nguyeät vaø “Phong traøo vaên ngheä daân toäc chuû nghóa”, “Loaïi ngöôøi thöù ba” khoâng
coù moät ñoaøn theå roõ raøng, thieáu toå chöùc chaët cheõ, chuû yeáu laø coù moät soá nhaø vaên thöôøng xuyeân vieát vaø
bieân taäp caùc taùc phaåm ôû taïp chí Hieän ñaïi , ôû möùc ñoä khaùc nhau taùn ñoàng moät soá quan ñieåm cuûa Hoà Thu
Nguyeân vaø Toâ Vaán maø thoâi. Veà sau, cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa cuoäc ñaáu tranh giai caáp vaø phong traøo
vaên ngheä, trong hoï ñaõ naûy sinh söï phaân hoaù saâu saéc: coù ngöôøi ñaõ sa ñoaï thaønh Haùn gian, coù ngöôøi – nhö
nhaø thô Ñaùi Voïng Thö – ñaõ böôùc leân con ñöôøng tieán boä. Söï ñaáu tranh ñoái vôùi phaùi Taân nguyeät, ñaáu tranh
1
Vaên hoïc nguyeät baùo, quyeån 1, kyø 5-6 hôïp bieân, thaùng 12-1932. Kyù teân Kyø Aûnh.
2
Töï do cuûa vaên ngheä vaø khoâng töï do cuûa nhaø vaên.
3
Hieän ñaïi, quyeån 1, kyø 6, ngaøy 1-10-1932.
4
Veà khuynh höôùng vaø lyù luaän cuûa loaïi vaên hoïc thöù ba – Hieän ñaïi, quyeån 2, kyø 2, thaùng 1-1933.
5
Hieän ñaïi, quyeån 2, kyø 1, ngaøy 1-11-1932.

ñoái vôùi “Phong traøo vaên ngheä daân toäc chuû nghóa” phaùt xít, pheâ phaùn ñoái vôùi “Ngöôøi Töï do” vaø “Loaïi
ngöôøi thöù ba” laø ba cuoäc ñaáu tranh chuû yeáu treân maët traän vaên ngheä cuûa thôøi kyø chieán tranh caùch maïng
trong nöôùc laàn thöù hai.
d. Nguy cô daân toäc theâm saâu saéc vaø söï hình thaønh böôùc ñaàu cuûa maët traän thoáng nhaát khaùng
Nhaät cuûa giôùi vaên ngheä.
Chính phuû Quoác daân ñaûng laáy “choáng ngoaïi taát tröôùc tieân phaûi yeân noäi” laøm hoaû muø, ñoái ngoaïi thì
quì goái nhöôïng boä, ñoái noäi thì taêng cöôøng traán aùp moïi hoaït ñoäng caùch maïng vaø phong traøo yeâu nöôùc,
ñoàng thôøi tieán haønh “vaây queùt” quaân söï ñieân cuoàng ñoái vôùi caên cöù caùch maïng. Ñöùng tröôùc nguy cô daân
toäc ngaøy caøng saâu saéc, ngaøy thöù 8 sau söï kieän “18-9”, Taû lieân ñaõ coù Thö göûi toå chöùc vaên hoïc cuûa giai caáp
voâ saûn quoác teá vaø nhaân daân lao ñoäng1, keâu goïi nhaân daân lao ñoäng toaøn theá giôùi cuøng phaûn ñoái boïn xaâm
löôïc Nhaät Baûn. Tieáp theo laïi duøng hình thöùc thö ngoû Göûi caùc nhaø vaên giai caáp voâ saûn, nhaø vaên caùch
maïng vaø taát caû thanh nieân yeâu thích vaên ngheä2, keâu goïi nhöõng ngöôøi laøm coâng taùc vaên ngheä caùch maïng
duøng vaên ngheä laøm vuõ khí ñeå ñaùnh laïi boïn xaâm löôïc, “Haõy cuøng vôùi khaåu paëchooïc cuûa coâng nhaân vaø
nhöõng caây suùng tröôøng cuûa Hoàng quaân, anh duõng tieán lieân”. Trong quyeát nghò Nhieäm vuï môùi cuûa vaên hoïc
caùch maïng voâ saûn Trung Quoác coâng boá thaùng 11 cuøng naêm ñoù ñaõ yeâu caàu ñaët leân haøng ñaàu “Vieäc taêng
cöôøng coâng taùc choáng ñeá quoác chuû nghóa”, vaø “caùc nhaø vaên caàn naém caùc ñeà taøi choáng chuû nghóa ñeá quoác”
trong lónh vöïc vaên hoïc. Vôùi söï thuùc ñaåy cuûa laøn soùng khaùng Nhaät toaøn quoác vaø toå chöùc cuï theå cuûa Taû lieân,
nhieàu nhaø vaên ñaõ tham gia vaän ñoäng tuyeân truyeàn khaùng Nhaät vaø tích cöïc saùng taùc caùc taùc phaåm laáy khaùng
Nhaät laøm ñeà taøi. Caùc baùo Vaên ngheä taûn vaên, Ngaõ tö ñöôøng phoá ñeàu laáy phaûn ñeá khaùng Nhaät laøm noäi dung
chuû yeáu.
Naêm 1935, theá löïc phaùt xít quoác teá ngaøy caøng ngang ngöôïc, hoaø bình ñaõ bò uy hieáp nghieâm troïng.
Thaùng 8 quoác teá coäng saûn ñaõ khai maïc Ñaïi hoäi ñaïi bieåu laàn thöù 7 taïi Maùtxcôva, Ñimitôroáp ñaõ trình baøy
moät baùo caùo quan troïng, neâu leân khaåu hieäu giai caáp coâng nhaân ñoaøn keát laïi, toå chöùc Maët traän thoáng nhaát
choáng phaùt xít. Trung öông Ñaûng coäng saûn Trung Quoác ñaõ phaùt bieåu Thö göûi toaøn theå ñoàng baøo ñeå khaùng
Nhaät cöùu nöôùc (töùc Tuyeân ngoân Baùt nhaát) chuû tröông thaønh laäp Maët traän thoáng nhaát daân toäc khaùng Nhaät,
ngöøng noäi chieán, nhaát trí khaùng Nhaät.
Cuoái naêm 1935, Boä chính trò trung öông Ñaûng coäng saûn Trung Quoác ñaõ tieán haønh hoäi nghò taïi ñoàn
Ngoaõ Dao, Thieåm Baéc, quyeát ñònh chieán löôïc xaây döïng Maët traän thoáng nhaát daân toäc. Maët traän thoáng
nhaát daân toäc khaùng Nhaät laáy coâng nhaân, noâng daân, Hoàng quaân vaø giai caáp tieåu tö saûn caùch maïng laøm
chuû löïc, bao goàm caû giai caáp tö saûn vaø phaàn töû giai caáp ñòa chuû taùn thaønh khaùng Nhaät. Toå chöùc Maët traän
thoáng nhaát cuûa giôùi vaên hoaù coù tính tieâu bieåu roäng raõi. Thaùng 11-1935, Vöông Minh taïi Maùtxcôva ñaõ chæ
thò cho ñaïi bieåu cuûa Taû lieân taïi Lieân minh caùc nhaø vaên caùch maïng quoác teá laø Tieâu Tam vieát thö veà
nöôùc, cho raèng khaåu hieäu vaên hoïc voâ saûn taïo thaønh chuû nghóa ñoùng cöûa vaø ñeà nghò giaûi taùn Taû lieân. Loã
Taán cho raèng Taû lieân khoâng phaûi giaûi taùn, noù coù theå laøm haït nhaân cuûa Maët traän thoáng nhaát giôùi vaên ngheä
tieáp tuïc toàn taïi, neáu muoán giaûi taùn, cuõng caàn phaûi phaùt bieåu tuyeân ngoân. Moät soá ngöôøi laõnh ñaïo Taû lieân
khoâng toân troïng yù kieán cuûa Loã Taán, muøa xuaân naêm 1936 hoï ñaõ giaûi taùn Taû lieân, maø khoâng phaùt bieåu
tuyeân ngoân gì.
Thaùng 4-1936, Phuøng Tuyeát Phong ñöôïc leänh cuûa Trung öông Ñaûng, töø caên cöù caùch maïng Thieåm
Baéc ñeán Thöôïng Haûi. OÂng truyeàn ñaït tinh thaàn cuûa hoäi nghò ôû ñoàn Ngoaõ Dao cho Loã Taán. “Ñeå thuùc ñaåy
caùc nhaø vaên caùnh taû xöa nay höôùng theo vaên hoïc caùch maïng voâ saûn ñeán vôùi maët traän cuûa cuoäc chieán
tranh caùch maïng daân toäc choáng Nhaät”, “ñeå boå cöùu cho tính khoâng roõ raøng cuûa baûn thaân töø vaên hoïc quoác
1
Vaên hoïc ñaïo baùo, quyeån 1, kyø 5, ngaøy 28-9-1931.
2
Vaên hoïc ñaïo baùo, quyeån 1, kyø 6-7 hôïp bieân,ngaøy 23-10-1931.

phoøng veà maët yù nghóa tö töôûng vaên hoïc vaø uoán naén laïi moät soá yù kieán khoâng ñuùng ñaõ ñöa vaøo danh töø vaên
hoïc quoác phoøng naøy”1, Loã Taán, Mao Thuaãn, Phuøng Tuyeát Phong ñaõ cuøng nhau ñöa ra khaåu hieäâu vaên hoïc
ñaïi chuùng cuûa chieán tranh caùch maïng.
Thaùng 10-1936, caùc nhaân vaät ñaïi bieåu caùc beân cuûa giôùi vaên ngheä goàm 21 ngöôøi nhö Loã Taán,
Quaùch Maït Nhöôïc, Mao Thuaãn, Ba kim, Hoàng Thaâm, Dieäp Thieäu Quaân, Taï Baêng Taâm, Chu Saán Quyeân,
Bao Thieân Tieáu vv… ñaõ lieân hieäp kyù vaø phaùt bieåu baûn Tuyeân ngoân cuûa giôùi vaên ngheä ñoaøn keát choáng
ngoaïi xaâm vaø töï do ngoân luaän “chuû tröông nhöõng baïn cuøng giôùi vaên ngheä toaøn quoác caàn khoâng phaân bieät
phe phaùi cuõ môùi lieân hieäp laïi ñeå choáng Nhaät cöùu nöôùc … Veà vaên hoïc chuùng ta khoâng goø boù noù phaûi gioáng
nhau, nhöng veà choáng Nhaät cöùu nöôùc thì chuùng ta phaûi ñoaøn keát nhaát trí ñeå mong coù theâm söùc maïnh maø
hoaït ñoäng”2.
2. Saùng taùc vaên hoïc.

a. Töôûng Quang Töø vaø caùc nhaø vaên ñeà xöôùng vaên hoïc caùch maïng voâ saûn thôøi kyø ñaàu.
Vieäc ñeà xöôùng vaên hoïc caùch maïng voâ saûn ñoøi hoûi böùc thieát caùc nhaø vaên trong hoaøn caûnh khuûng boá
traéng sau thaát baïi cuûa cuoäc ñaïi caùch maïng phaûi haêng haùi vöôn leân, naâng cao yù chí chieán ñaáu, coá gaéng
saùng taùc, kòp thôøi phaûn aùnh cuoäc soáng cuûa coâng nhaân vaø noâng daân, phaûn aùnh cuoäc ñaáu tranh anh duõng
cuûa nhaân daân caùch maïng. Thích öùng vôùi yeâu caàu ñoù, treân caùc taïp chí cuûa Thaùi döông xaõ, Saùng taïo xaõ
giai ñoaïn sau, noái tieáp nhau xuaát hieän moät loaït taùc giaû môùi vaø taùc phaåm môùi. Noùi nhö Töôûng Quang Töø
trong baøi Vaên hoïc Trung Quoác hieän ñaïi vôùi ñôøi soáng xaõ hoäi, hoï ñeàu “noåi leân trong laøn soùng caùch maïng”,
giaàu tinh thaàn caùch maïng”3. Trong nhöõng taùc giaû naøy, ngöôøi vieát sôùm nhaát, coù aûnh höôûng töông ñoái lôùn,
chính laø taùc giaû cuûa Vaên hoïc Trung Quoác hieän ñaïi vôùi ñôøi soáng xaõ hoäi.
Töôûng Quang Töø (1901 –1931), trong phong traøo Nguõ töù hoaït ñoäng trong hoïc sinh Vu Hoà. Naêm
1921 ñi Lieân Xoâ hoïc taäp, 1924 veà nöôùc. Ngay töø thôøi kyø naøy Töôûng Quang Töø ñaõ laøm thô môùi. Anh vieát
trong lôøi töïa taäp thô ñaàu tay Moäng môùi cuûa anh: “Toâi sinh ra giöõa luùc ngoïn trieàu caùch maïng aøo aït cuoän
daâng, taâm hoàn toâi sôùm röïc chaùy ngoïn löûa hoàng voâ bôø beán. Toâi nguyeän coá gaéng laøm moät ca só cuûa caùch
maïng Ñoâng AÙ”. Moäng môùi laø taäp thô ñaàu tieân trong vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác caát cao gioïng haùt ca
ngôïi caùch maïng thaùng Möôøi, ca ngôïi cuoäc soáng môùi xaõ hoäi chuû nghóa. Taùc giaû ca ngôïi Hoàng quaân, ca
ngôïi thieáu nieân nhi ñoàng Lieân Xoâ, ñaõ baøy toû söï ñau buoàn voâ haïn tröôùc vieäc Leânin qua ñôøi. Trong baøi
Tröôùc Leânin anh ca ngôïi Leânin “nhö maët trôøi hoàng ñi qua baàu trôøi”, Leânin naèm yeân ñoù “döôùi chaân thaønh
ñieän Côremlin”, “xa troâng soùng caùch maïng rung gaàm theá giôùi, gaàn laéng nghe nhö möa gioù trong thaønh
phoá ñoû”. Trong baøi Haùt veà Maùtxcôva, anh nhieät thaønh cao gioïng haùt veà Caùch maïng thaùng Möôøi:
Caùch maïng thaùng Möôøi,
Nhö coät löûa röïc trôøi,
Phía sau thieâu ruïi nhöõng vaät taøn quaù khöù,
Phía tröôùc soi toû con ñöôøng thaúng tôùi töông lai.
A, Caùch maïng thaùng Möôøi,
Nguyeän hieán daâng Ngöôøi taát caû traùi tim toâi,
Ngöôøi xuaát hieän laøm loaøi ngöôøi soáng laïi.
1
Traû lôøi töø Maäu Dung vaø vaán ñeà Maët traän thoáng nhaát choáng Nhaät – Nhaø vaên, quyeån 1, kyø 5, ngaøy 15-8-1936.
2
Vaên hoïc giôùi, quyeån 1, kyø 4, ngaøy 1-10-1936.
3
Ñaêng trong Thaùi döông nguyeät san soá thaùng 1-1928.

Yù chí böøng böøng, tinh thaàn phaán chaán cuûa taùc giaû ñaõ laøm taäp thô coù gioïng ñieäu soâi noåi, haøo huøng.
Ngay caû khi nhôù veà toå quoác ñang “traàm luaân”, thô vaãn hoâ haøo ñaáu tranh tieán leân giaønh thaéng lôïi. Moäng
môùi xuaát baûn tröôùc phong traøo Nguõ taïp1 khoâng laâu, ñaõ coå vuõ maïnh meõ phong traøo thanh nieân trí thöùc.
Töø naêm 1924 ñeán 1926 vieát xong taäp thô Thöông Trung Quoác. trong kyû nieäm moät naêm phong traøo
Nguõ taïp, anh ñaõ vieát moät baøi thô traøn ñaày caêm giaän, ñoøi hoûi ñaáu tranh vôùi keû thuø baèng moät caùch khaùc:
Keû thuø ñaõ baén ta baèng suùng maùy
Ta cuõng coù theå baén traû baèng suùng maùy
Töï do, giaûi phoùng, chính nghóa cuûa chuùng ta
Laø ôû trong cuoäc ñaáu tranh vôùi keû ñòch.
Neáu chuùng ta vaãn coøn noùi naøo laø hoaø bình, naøo laø traät töï.
Thì keû yeáu toäi nghieäp ôi,
Chuùng ta seõ maõi maõi laø noâ leä!
(Teá maùu)
Trong baøi Göûi baïn sau ñoù ít laâu, anh vieát : “Baïn ôi, toâi hieåu ra roài, chuùng ta phaûi naém chaët baùng
suùng trong tay”. Nhöõng caâu thô chaát phaùc, khoâng chuùt hoa leä naøy ñaõ phaûn aùnh nhaän thöùc cuûa anh veà
chaân lyù baát dieät : phaûi ñaáu tranh vuõ trang. Thöông Trung Quoác noùi chung traàm hôn Moäng môùi, coù cô sôû
hieän thöïc vöõng chaéc hôn.
Töø sau naêm 1925, Töôûng Quang Töø chuû yeáu doàn söùc cho vieäc vieát tieåu thuyeát. Truyeän vöøa Ngöôøi
löu laïc treû tuoåi, truyeän vieát veà thieáu nieân taù ñieàn Uoâng Trung, vì boá meï bò ñòa chuû gieát haïi, ñaõ löu laïc ñaát
khaùch queâ ngöôøi, neám traûi ñuû vò ñaéng cay, cuoái cuøng ñaõ ñeán vôùi caùch maïng vaø hy sinh treân chieán tröôøng.
Saéc thaùi laõng maïn khaù maïnh, coù aûnh höôûng roäng raõi trong thanh nieân. Naêm 1926 anh cho ra taäp truyeän
ngaén Treân soâng Aùp Luïc goàm 8 truyeän, möôïn vieäc mieâu taû nhöõng sinh hoaït xaõ hoäi khaùc nhau, ñeå phaûn
aùnh söï baát coâng giöõa caùc daân toäc vaø giai caáp.
Ñaàu thaùng 4 naêm 1927, khoâng ñaày nöûa thaùng sau cuoäc khôûi nghóa vuõ trang laàn thöù ba cuûa coâng
nhaân Thöôïng Haûi, Töôûng Quang Töø ñaõ hoaøn thaønh truyeän vöøa Ñaûng quaàn coäc, kòp thôøi phaûn aùnh phong
traøo coâng nhaân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng.
Trong thôøi kyø naøy, taùc giaû ñaõ cuøng vôùi Tieàn Haïnh Thoân, Maïnh Sieâu … toå chöùc Thaùi döông xaõ, chuû
bieân Thaùi döông nguyeät san, ñeà xöôùng vaên hoïc caùch maïng, laøm “coâng taùc xaây döïng neàn moùng cuûa vaên
hoïc giai caáp voâ saûn”2. Sau khi Thaùi döông nguyeät san ñình baûn, Töôûng Quang Töø laïi chuû bieân Taân löu
nguyeät baùo vaø Ngöôøi vôõ hoang noùi roõ “muoán taêng theâm moät tí söùc thuùc ñaåy cho phong traøo vaên ngheä thôøi
ñaïi môùi ñang böøng böøng phaùt trieån hieän nay”3. Nhöõng vieäc laøm noùi treân cuûa Töôûng Quang Töø laø moät
ñoùng goùp quan troïng cho vaên hoïc caùch maïng voâ saûn thôøi kyø ñaàu.
1
Phong traøo Nguõ taïp: moät phong traøo ñaáu tranh choáng ñeá quoác soâi noåi do Ñaûng coäng saûn Trung Quoác laõnh ñaïo. Ngaøy 30-5-
1925, do boïn tö baûn Nhaät ôû nhaø maùy sôïi Thöôïng Haûi baén cheát ngöôøi ñaûng vieân laõnh ñaïo coâng nhaân baõi coâng Coá Chính Hoàng,
nhaân daân Thöôïng Haûi raàm roä xuoáng ñöôøng thò uy, bò caûnh saùt Anh xaû suùng ñaøn aùp. Döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng coäng saûn,
khaép nöôùc noå ra haøng loaït cuoäc ñaáu tranh baõi coâng, baõi khoaù, baõi thò, trôû thaønh moät cao traøo choáng ñeá quoác raát soâi noåi (ND).
2
Tuyeân ngoân ñình baûn soá ñình baûn Thaùi döông nguyeät san thaùng 7-1928.
3
Lôøi ghi sau Taân löu nguyeät baùo soá 1, thaùng 3-1929.

Muøa heø naêm 1929, Töôûng Quang Töø ñi Nhaät Baûn, ñaõ vieát tieåu thuyeát daøi Maët traêng vöôït ra khoûi
ñaùm maây phaûn aùnh söï phaân hoaù cuûa thanh nieân trí thöùc sau thaát baïi cuûa cuoäc noäi chieán caùch maïng laàn
thöù nhaát vaø muoán chæ roõ höôùng ñi cho hoï.
Taäp nhaät kyù Ñaát khaùch vaø queâ nhaø vaø taäp thô Toâi neân ñi veà vieát ôû Nhaät Baûn ñaõ theå hieän tö töôûng
ñang tieán trieån cuûa taùc giaû. Anh coù söï tìm toøi môùi veà tieàn ñoà cuûa caùch maïng, ñaõ gaït boû ñöôïc nhöõng nghi
ngôø lo sôï ñaõ töøng xaûy ra. Anh nhôù Toå quoác vaø quaàn chuùng, baïn beø ñang ñaáu tranh gian khoå, theøm muoán
ñöôïc tham gia haøng nguõ cuûa hoï, muoán tìm thaáy “caùi gì vó ñaïi” trong “tieáng hoâ phaûn khaùng vaø khoå ñau
cuûa quaàn chuùng”.
Ruoäng ñaát ñaõ theùt leân laø taùc phaåm ñang ñi vaøo ñoä chín cuûa Töôûng Quang Töø. Noù ñaõ phaûn aùnh khaù
hoaøn chænh maâu thuaãn vaø ñaáu tranh giai caáp quyeát lieät ôû noâng thoân tröôùc sau phong traøo ñaïi caùch maïng,
phaûn aùnh boä maët cuûa phong traøo caùch maïng vuõ trang cuûa noâng daân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng. Trình ñoä
ngheä thuaät cuûa taùc phaåm cuõng ñöôïc naâng leân raát nhieàu, nhöõng lôøi keâu gaøo ít ñi, vieäc moâ taû khaùch quan tæ
mæ ñaõ nhieàu hôn, tình tieát phaùt trieån, nhaân vaät xuaát hieän töông ñoái coù lôùp lang, coù theå caûm giaùc ñôøi soáng
thöïc töông ñoái maïnh, do ñoù coù theå bieåu hieän ñöôïc xu theá phaùt trieån vaøo chieàu saâu cuûa phong traøo caùch
maïng noâng daân ñöông thôøi.
Moät ngöôøi ñeà xöôùng tích cöïc khaùc cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn laø Quaùch Maït Nhöôïc. Ngoaøi taäp
thô Khoâi phuïc ñaõ noùi ôû treân, taäp truyeän ñoàng thoaïi Moät caùnh tay cuõng ñaõ coù aûnh höôûng töông ñoái lôùn. Ñaõ
phaûn aùnh chính dieän cuoäc ñaáu tranh giöõa giai caáp voâ saûn vôùi giai caáp tö saûn. Tuy raèng chính trò vaø ngheä
thuaät chöa ñöôïc thoáng nhaát haøi hoaø höõu cô, nhöng taùc phaåm cuõng cho thaáy xu theá phaùt trieån veà tö töôûng
cuûa taùc giaû.
Trong nhöõng nhaø vaên xuaát hieän tröôùc sau naêm 1928, phaàn lôùn laø thaønh vieân cuûa Thaùi döông xaõ,
Saùng taïo xaõ vaø nhöõng taùc giaû treû coù taùc phaåm ñaêng treân caùc taïp chí cuûa Thaùi döông xaõ, Saùng taïo xaõ.
Saùng taïo cuûa hoï ñeàu coù ñaëc ñieåm gaàn vôùi taùc phaåm cuûa Töôûng Quang Töø. Hoï mieâu taû nhöõng thoáng khoå
cuûa nhaân daân lao ñoäng, tuyeân truyeàn ñaáu tranh giai caáp, theå hieän nhieät tình caùch maïng, nhöng taùc phaåm
cuûa hoï cuõng toàn taïi phoå bieán moät soá khuyeát ñieåm: thieáu hôi thôû cuûa ñôøi soáng thöïc, maøu saéc suy töôûng
chuû quan ñaäm, nhöõng tieáng hoâ cao gioïng veà caùch maïng chöa ñöôïc theå hieän töông öùng baèng ngheä thuaät,
tình caûm trí thöùc tieåu tö saûn khaù ñaäm neùt. Döông Haøm Seânh (Hoa Haùn) coù truyeän vöøa Nöõ tuø, taäp truyeän
ngaén Moái saàu cuûa Thaäp coâ … Taùc phaåm quan troïng hôn cuûa Döông Haøm Seânh laø truyeän daøi Ñòa tuyeàn
bao goàm boä ba Thaâm nhaäp( baûn in rieâng laáy teân Ñeâm toái), Chuyeån ñoåi vaø Phuïc höng phaûn aùnh söï thaâm
nhaäp cuûa caùch maïng noâng thoân, söï “chuyeån ñoåi” cuûa trí thöùc tieåu tö saûn, söï “phuïc höng” cuûa phong traøo
coâng nhaân. Tieàn Haïnh Thoân (1900-1977) chuû yeáu laøm coâng taùc pheâ bình, nhöng cuõng coù caùc taäp truyeän
ngaén vaø taäp thô Nghóa chuûng, Caâu chuyeän caùch maïng, Malusa, Ngöôøi ñoùi vaø chim öng ñoùi … Phaàn lôùn
nhöõng taùc phaåm thôøi kyø ñaàu cuûa oâng phaûn aùnh ñôøi soáng khoán cuøng ñieâu ñöùng cuûa trí thöùc. Töø sau 1927,
oâng vaïch maët, leân aùn, cheá gieãu nhöõng phaàn töû ñaàu cô caùch maïng vaø cuoái ñôøi, oâng vieát truyeän ca ngôïi
nhöõng ngöôøi caùch maïng. Ñôùi Bình Vaïn coù caùc taäp truyeän ngaén Loái thoaùt, Ñeâm ñoâ thò, Luïc A Luïc…vieát veà
nhöõng tình caûm xaõ hoäi, veà cuoäc soáng nay ñaây mai ñoù cuûa caùc nhaø caùch maïng, ñaëc bieät laø tình caûnh bò aùp
böùc boùc loät vaø söï thöùc tænh cuûa noâng daân. Laâu Kieán Nam (Thích Di) coù caùc taäp truyeän ngaén Daây döa,
Beänh taät vaø moäng mô dieän phaûn aùnh roäng, taùc giaû noùi “ñoái töôïng bieåu hieän” “ñaõ theo söï chuyeån ñoåi cuûa
thôøi ñaïi” maø “chuyeån ñoåi phöông höôùng môùi”1. Nhöõng taùc phaåm veà sau tieáp caän cuoäc soáng ñaáu tranh
hieän thöïc. Phuøng Hieán Chöông (?-1931) coù taäp thô Sau giaác mô vaø moät soá truyeän ngaén, phaàn lôùn mieâu taû
vaø coå vuõ quaàn chuùng coâng noâng lao khoå ñaáu tranh. Cuøng xuaát hieän trong thôøi kyø naøy coøn coù taäp truyeän
ngaén Nhöõng ngöôøi treøo ñeøo loäi suoái cuûa Lyù Thuû Chöông vaø taäp truyeän ngaén Sau khi thaát nghieäp cuûa Löu
1
Haäu kyù Beänh taät vaø moäng mô.

Nhaát Moäng, phaàn lôùn vieát veà nhöõng khoå ñau vaø söï ñaáu tranh phaûn khaùng cuûa coâng nhaân, noâng daân, trí
thöùc, ñöôïc Loã Taán ñaùnh giaù “cuõng coi laø nhöõng taùc phaåm öu tuù”1.
Caùc taùc phaåm, lyù luaän vaø hoaït ñoäng toå chöùc cuûa Töôûng Quang Töø vaø caùc nhaø vaên naøy ñeàu coù theå
coi laø coâng taùc vôõ hoang böôùc ñaàu cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn Trung Quoác. Vôùi thaùi ñoä döùt khoaùt, hoï
phuïc vuï söï nghieäp caùch maïng cuûa giai caáp voâ saûn, laäp tröôøng chính trò roõ raøng, nhieät tình caùch maïng
chaùy boûng. Taùc phaåm cuûa hoï, phaàn chuû yeáu nhaát ñaõ phaûn aùnh ñôøi soáng quaàn chuùng coâng noâng, mieâu taû
söï ñaáu tranh phaûn khaùng cuûa ngöôøi caùch maïng. Nhöng bôûi vì nhöõng haïn cheá veà nhaän thöùc tö töôûng vaø söï
thieáu voán kinh nghieäm thöïc tieãn, trong taùc phaåm cuûa hoï toàn taïi nhöõng khuyeát ñieåm roõ reät. Ví duï, hoï chöa
coi troïng ñaày ñuû söï caûi taïo tö töôûng phi voâ saûn, taùc phaåm chöa coù ñoä saâu caàn thieát, giaù trò ngheä thuaät cuûa
taùc phaåm chöa cao … Nhöõng thaønh, baïi, ñöôïc, maát ñoù ñeàu laø daáu tích cuûa quaù trình phaùt trieån cuûa vaên
hoïc caùch maïng. Caùc nhaø vaên caùch maïng tieáp sau coù theå qua ñaây ruùt ra nhöõng baøi hoïc caàn thieát.
b. Taùc phaåm cuûa Nhu Thaïch, Aân Phu, Hoà Daõ Taàn …
Ngaøy 7-2-1931, caùc thaønh vieân cuûa Taû lieân vaø Nhu Thaïch, Aân Phu, Hoà Daõ Taàn, Lyù Vó Saâm (chöa
chính thöùc gia nhaäp Taû lieân nhöng coù quan heä raát maät thieát vôùi Taû lieân), Phuøng Khanh vaø 18 ñaûng vieân
coäng saûn khaùc bò boïn phaûn ñoäng Quoác daân ñaûng bí maät thuû tieâu ôû Long Hoa, Thöôïng Haûi. Maáy naêm sau,
ÖÙng Tu Nhaân, Hoàng Lónh Phæ, Phan Maïc Hoa laïi bò gieát. Sau khi caùc chieán só Aân Phu, Nhu Thaïch, Hoà
Daõ Taàn, Lyù Vó Saâm vaø Phuøng Khanh hy sinh, Taû lieân ñaõ ra khaùng nghò vaø tuyeân ngoân leân aùn haønh vi baïo
ngöôïc ñoù cuûa boïn phaûn ñoäng, ñöôïc dö luaän trong ngoaøi nöôùc uûng hoä. Söï hy sinh cuûa hoï ñaõ laøm Loã Taán
heát söùc bi phaãn, oâng vieát baøi töôûng nieäm hoï, noùi roõ hoï ñaõ duøng maùu cuûa chính hoï ñeå vieát ra “taùc phaåm
ñaàu tieân cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn Trung Quoác”2. Lieàn maáy naêm sau, Loã Taán tieáp tuïc vieát Kyû nieäm
ñeå maø queân (1933), Lôøi töïa taùc phaåm “Haøi nhi thaùp” cuûa Baïch Maõng (1936) … ca ngôïi nhaân caùch cuûa hoï,
khaúng ñònh thaønh töïu vaên hoïc cuûa hoï.
Nhu Thaïch (teân thaät laø Trieäu Bình Phuïc, 1901 – 1931) baét ñaàu saùng taùc naêm 1923. Taäp truyeän
ngaén Ngöôøi ñieân cuûa anh ñoøi hoûi giaûi phoùng caù tính. Tieåu thuyeát daøi Caùi cheát cuûa thôøi ñaïi cuõ vaø tieåu
thuyeát vöøa Ba chò em pheâ phaùn taâm lyù baên khoaên hoaøi nghi cuûa lôùp thanh nieân trí thöùc, phaûn aùnh hieän
thöïc töông ñoái môø nhaït. Muøa heø naêm 1928, anh ñeán Thöôïng Haûi, tieáp xuùc nhieàu vôùi Loã Taán, ñaõ dòch vaø
giôùi thieäu vaên hoïc tieán boä nöôùc ngoaøi, nhaát laø Ñoâng Aâu vaø Baéc Aâu, bieân taäp taïp chí Ngöõ ti, Trieâu hoa
tuaàn san, Manh nha nguyeät san 3. Nhöõng hoaït ñoäng naøy ñaõ coù aûnh höôûng tích cöïc ñoái vôùi saùng taùc cuûa
Nhu Thaïch. Taäp truyeän ngaén Hy voïng saùng taùc trong thôøi kyø naøy vieát veà nhöõng ngöôøi laøm vieäc taàm
thöôøng, bæ oåi trong ñôøi soáng thöôøng ngaøy, coù yù nghóa hieän thöïc hôn, mang nhieàu hôi thôû cuûa ñôøi soáng xaõ
hoäi hôn caùc taùc phaåm tröôùc ñoù cuûa anh. Moät phong caùch ngheä thuaät ñoäc ñaùo baét ñaàu hình thaønh, buùt
phaùp phaùc thöïc, tình caûm saâu laéng.
Truyeän daøi Thaùng hai (1929) laø taùc phaåm quan troïng cuûa Nhu Thaïch, ñöôïc Loã Taán vieát Lôøi daãn.
Truyeän ngaén Baø meï laøm noâ leä vieát naêm 1930 laø taùc phaåm öu tuù nhaát cuûa Nhu Thaïch. Ñeà taøi ñi saâu
vaøo ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng lôùp döôùi. Hình thöùc bieåu hieän vaø buùt phaùp cuõng chaát phaùc hôn, cho thaáy
taùc giaû ñang muoán “thay ñoåi noäi dung vaø hình thöùc cuûa taùc phaåm”4.
Taû lieân ra ñôøi, Nhu Thaïch ñöôïc baàu laøm uyû vieân chaáp haønh, uyû vieân thöôøng vuï, chuû nhieäm boä bieân
taäp. Thaùng 6-1930, anh vieát theâm phoùng söï Aán töôïng vó ñaïi phaûn aùnh ñaïi hoäi ñaïi bieåu caùc khu xoâ vieát
1
Nhò taâm taäp: Chuùng ta caàn nhaø pheâ bình.
2
Nhò taâm taäp: Vaên hoïc caùch maïng voâ saûn Trung Quoác vaø maùu cuûa nhöõng chieán só tieàn phong.
3
Manh nha nguyeät san do Loã Taán chuû bieân, Nhu Thaïch laø moät bieân taäp vieân.
4
Loã Taán: Kyû nieäm ñeå maø queân.

toaøn quoác hoïp vaøo thaùng 5 naêm ñoù ôû Thöôïng Haûi maø anh ñaõ tham gia, thaùng 10 laïi vieát baøi thô daøi Maùu
ñang soâi kæ nieäm moät ñoäi tröôûng ñoäi thieáu nieân tieàn phong 16 tuoåi bò boïn phaûn ñoäng gieát haïi.
Hoà Daõ Taàn (1903 – 1931) hoaït ñoäng vaên ngheä töø naêm 1924, bieân soaïn phuï san Daân chuùng vaên
ngheä cuûa tôø Kinh baùo Baéc Kinh. Taùc phaåm cuûa anh thôøi ñoù ñöôïc kyù teân Hoà Suøng Hieân. Maáy naêm sau ñoù,
anh saùng taùc raát nhieàu, ñöôïc hình thaønh hôn moät chuïc taäp: Thaùnh ñoà (taäp truyeän ngaén), Daõ taàn thi
tuyeán(taäp thô), Ba nhaân vaät khoâng thoáng nhaát (taäp truyeän ngaén), Haïnh phuùc cuûa ngöôøi khaùc (taäp kòch), Taû
thöïc moät bi kòch (taäp truyeän vöøa) … Vaên Hoà Daõ Taàn troâi chaûy, thoâng thoaùng, thænh thoaûng toû ra hoùm hænh,
chaâm bieám. Naêm 1929 anh vieát truyeän daøi Ñi maïc Tö Khoa . Naêm 1930, anh vieát truyeän daøi Aùnh saùng ôû
phía tröôùc maët chuùng ta, coù nhöõng thay ñoåi vaø phaùt trieån töông ñoái lôùn.
Muøa xuaân naêm 1928 Hoà Daõ Taàn ñeán Thöôïng Haûi, baét ñaàu ñoïc lyù luaän chuû nghóa Maùc vaø xaùc ñònh
duøng vaên hoïc ñeå phuïc vuï caùch maïng.
Taùc phaåm cuoái cuøng cuûa Hoà Daõ Taàn laø Chung soáng1 phaûn aùnh ñôøi soáng nhaân daân khu caên cöù caùch
maïng. Vì taùc giaû thieáu voán soáng ôû vuøng caên cöù ñòa caùch maïng, cho neân taùc phaåm coù nhöôïc ñieåm laø giaûn
ñôn.
Aân Phu (Töø Baïch, Baïch Maõng, 1909 – 1931) baét ñaàu laøm thô töø naêm 1924. Taùc phaåm giai ñoaïn
ñaàu cuûa Aân Phu phaàn nhieàu laø ca ngôïi veà tình yeâu queâ höông, cuõng coù khi veà töông lai töôi saùng. Trong
thô phaàn lôùn mang nhöõng öu phieàn ñoái vôùi hieän thöïc ñen toái vaø söï u uaát noäi taâm cuûa taùc giaû. Anh than
thôû “Hy voïng nhö moät aùnh sao beù nhoû, ñang nhaáp nhaùy nôi chaân trôøi maøu xaùm” (Daáu chaân cuûa thôøi ñaïi
ñang caát böôùc), anh ca ngôïi “Ñoaù hoa daïi ñaàu tieân treân caùt, vaät vôø trô troïi toaû höông thôm” (Chuùc); anh
cöôøi ñaùm maây ñen ñaày trôøi kia ñang höùa heïn cuoàng phong vaø möa baõo (Göûi baïn), anh caûm thaáy anh
ñang “goái ñaàu treân nuùi löûa ñang saép buøng leân, mieäng nuùi löûa seõ phun traøo löûa ñoû” (Loøng ñaát). Anh ngoài
chôø “beân cöûa soå vaéng tanh, noùng loøng ñôïi aùnh mai hoàng seõ ñeán” (Ñöùng moät mình beân cöûa soå).
Thaùng 4-1927, anh bò baét laàn ñaàu ôû Thöôïng Haûi. Naêm 1929, anh rôøi boû tröôøng hoïc, chuyeân laøm
coâng taùc thanh nieân, saùng taùc ñi daàn leân cao traøo. Anh ñaõ cho ra nhieàu thô, buùt kyù, luaän vaên döôùi caùc buùt
danh Aân Phu, Baïch Maõng, Sa Phæ … Caùc baøi thô tröõ tình giai ñoaïn naøy nhö Taëng coâ gaùi Trieàu Tieân, Long
Hoa trong moäng … ñaõ theå hieän yù chí ñaáu tranh kieân quyeát cuûa anh. Anh coøn vieát nhieàu thô coå ñoäng chính
trò (coøn ñöôïc goïi laø thô coå ñoäng ñoû), phaàn lôùn ñaêng treân taïp chí phaùt haønh bí maät do anh bieân taäp : Thanh
nieân Leânin vaø caùc taïp chí cuûa Taû lieân nhö Manh nha nguyeät san, Ngöôøi vôõ hoang, Nuùi Barôti … Nhöõng baøi
thô naøy coù caùch ñieäu môùi meû, yù töù roäng raõi, theå hieän tình caûm caù nhaân vaø ca ngôïi ñaáu tranh caùch maïng,
hoaø quyeän vaøo nhau taïo ra moät thöù chieán ca khí khaùi haøo huøng, gioïng ñieäu cao vuùt. Taùc giaû tuyeân boá seõ
“Ca baøi ca môùi” cuûa thôøi ñaïi (Thôøi ñaïi Romantic), tuyeân boá “Chuùng ta giöông cao côø, thoåi keøn vang daäy
trôøi cao” (Pioneer). Nhaø thô ñaõ hoaø mình vaøo doøng thaùc quaàn chuùng, khoâng coøn phieàn naõo vì coâ tòch nöõa.
Anh loøng ñaày töï haøo, traøn ngaäp loøng tin caûi taïo mình vaø caûi taïo theá giôùi.
Nhieàu baøi thô mieâu taû nhöõng cuoäc ñaáu tranh chính dieän cuûa giai caáp voâ saûn ñoái vôùi keû thuø. Trong
ñoù baøi Ngaøy 1 thaùng 5 naêm 1929 laø taùc phaåm tieâu bieåu. Trong baøi thô naøy, anh mieâu taû ñoäi nguõ coâng
nhaân raàm roä ñang tieán haønh, doøng ngöôøi suïc soâi, tieáng hoâ khaåu hieäu vang trôøi vaø “nhöõng maûnh giaáy nguõ
saéc traéng coù ñoû coù” ñang “tung bay trong naéng ban mai nhö moät ñaøn boà caâu”.
Toâi ñi trong ñoaøn ngöôøi,
Hai tay toâi trong tuùi,
Töøng choàng, töøng teäp giaáy moûng
1
Ñaêng soá 1, quyeån 1, taïp chí Tieàn tieâu.

Aâu yeám hoân leân ngoùn tay toâi.
Anh caûm thaáy “Ngaøy 1 thaùng 5 naøy laø buoåi saùng cuûa chuùng ta, Ngaøy 1 thaùng 5 naøy laø maët trôøi cuûa
chuùng ta”. Anh tin töôûng vöõng chaéc raèng “Hoâm nay vaø ngaøy mai sau, ñeàu laø cuûa chuùng ta”. Bôûi vì caùi anh
ñang naém trong tay khoâng ñôn thuaàn chæ laø truyeàn ñôn maø laø chaân lyù.
Loã Taán raát quí thô AÂn Phu. Trong lôøi töïa taäp thô Haøi nhi thaùp, oâng vieát : “Ñaây laø aùnh saùng môùi öûng
hoàng ôû phöông Ñoâng, laø böôùc tieán quaân thöù nhaát, laø ngoïn côø maø nhöõng baäc tieàn boái yeâu daáu, vaø ñaây
cuõng laø taám bia maø boïn taøn baïo raát ñoãi caêm thuø. Khoâng caàn phaûi ñem nhöõng baøi thô ñöôïc goïi laø ñieâu
luyeän, thaønh thuïc, bình tónh u uaån, saâu xa maø so saùnh, bôûi vì nhöõng doøng thô naøy thuoäc veà moät theá giôùi
khaùc”1. Thô ca caùch maïng do Quaùch Maït Nhöôïc saùng taùc ñaàu tieân, ñeán AÂn Phu ñaõ ñaït ñöôïc nhöõng thaønh
töïu vaø böôùc phaùt trieån môùi quan troïng. Aân Phu laø moät nhaø thô öu tuù cuûa vaên hoïc caùch maïng voâ saûn giai
ñoaïn ñaàu.
Lyù Vó Saâm (Lyù Caàu Thöïc 1903 – 1931) vieát moät soá luaän vaên, taïp vaên, ñaõ bieân taäp Taäp thô caùch
maïng vaø ñaõ dòch truyeän kyù Ñoátxtoâieùpxki, vieát moät soá pheâ bình vaên ngheä vaø dòch moät soá baøi vaên leû.
Phuøng Khanh (1907 – 1931) thôøi kyø ñaàu chuû yeáu vieát thô tröõ tình, sau khi tham gia hoaït ñoäng caùch maïng
ñaõ vieát tieåu thuyeát Ngöôøi ñaøn baø buoân baùn treû con qua moät soá maåu chuyeän ñôøi thöôøng mieâu taû khaù xuùc
ñoäng caûnh ngoä bi thaûm cuûa moät phuï nöõ lao ñoäng. Caùc taùc phaåm Söï huyû dieät cuûa Laïc vieân, Ñoät bieán keâu
goïi tham gia ñaáu tranh taäp theå. Beù Cöôøng, Nhaät kyù ñoû vieát veà cuoäc ñaáu tranh cuûa nhaân daân vuøng caên cöù
ñòa caùch maïng vaø cuûa Hoàng quaân. Öùng Tu Nhaân (1900 – 1931) voán laø moät nhaø thô cuûa Hoà baïn xaõ. Caâu
chuyeän laù côø vaø Thaùp vaøng thaùp baïc cuõng vieát veà nhaân daân vuøng caên cöù ñòa caùch maïng vaø Hoàng quaân
baèng buùt phaùp khoa tröông ñaõ moâ taû sinh ñoäng tinh thaàn chieán ñaáu anh duõng cuûa Hoàng quaân vaø loøng tin
cuûa nhaân daân lao ñoäng ñoái vôùi khu caên cöù ñòa caùch maïng. Hoàng Linh Phæ (?-1933) coù caùc truyeän daøi Löu
vong, Tieàn tuyeán, Chuyeån bieán vaø taäp truyeän ngaén Veà nhaø vieát veà hoaït ñoäng ñaáu tranh cuûa nhaø caùch
maïng tö töôûng, veà caûnh ngoä khoán ñoán vaø chuyeän tình yeâu, trong ñoù nhieàu chuyeän phaûn chieáu ñôøi soáng
cuûa chính taùc giaû. Tieåu thuyeát Bieån lôùn ñaêng treân nguyeät san Ngöôøi khai hoang ñaõ chöùng toû moät böôùc
tieán môùi cuûa taùc giaû trong saùng taùc.
Phaàn lôùn caùc lieät só ñeàu bò haïi khi saùng taùc thaønh thuïc. Ñoù laø moät toån thaát cuûa vaên hoïc caùch maïng
voâ saûn. Nhöng nhö Loã Taán ñaõ noùi : “Ñaïi chuùng toàn taïi moät ngaøy thì lôùn maïnh moät ngaøy, vaên hoïc caùch
maïng voâ saûn cuõng phaùt trieån moät ngaøy”2. Caùc lieät só khoâng chæ duøng nhöõng baøi vaên vieát baèng möïc maø
duøng caû nhöõng baøi vaên vieát baèng maùu ñeå theå hieän truyeàn thoáng chieán ñaáu quí baùu cuûa vaên hoïc caùch
maïng, cho thaáy roõ neàn vaên hoïc ñoù gaén boù maùu thòt vôùi söï nghieäp cuûa caùch maïng nhaân daân.
c. Phong traøo hyù kòch caùnh taû vaø kòch baûn cuûa Ñieàn Haùn cuøng caùc taùc giaû khaùc.
Thaùng 8-1929, ñoaøn kòch ngheä thuaät Thöôïng Haûi ra ñôøi. Ñaây laø ñoaøn theå cuûa nhöõng ngöôøi laøm
coâng taùc hyù kòch tieán boä döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng.
Thôøi gian hoaït ñoäng cuûa ñoaøn kòch ngheä thuaät khoâng daøi, nhöng ñaõ ñoùng goùp xöùng ñaùng cho phong
traøo hyù kòch caùnh taû. Thaùng 1 vaø thaùng 3 naêm 1930, noù ñaõ toå chöùc hai laàn coâng dieãn. Vì kòch baûn saùng
taùc ñöôïc khoâng nhieàu, cho neân nhöõng vôû kòch ñem coâng dieãn tröø Aâu Phu Traân cuûa Phuøng Naõi Sieâu ra, taát
caû ñeàu laø kòch ngoaïi quoác (nhö Phu loø than, Quaân töû Löông Sôn, Cuoäc vaät loän giöõa tình yeâu vaø caùi cheát …
). Nhôø tinh thaàn caùch taân maïnh baïo trong dieãn xuaát, aûnh höôûng cuûa caùc ñôït coâng dieãn naøy trong giôùi kòch
noùi khaù lôùn. Ñoaøn kòch ngheä thuaät ñaõ xuaát baûn hai tôø taïp chí Ngheä thuaät vaø Sa luaân (ñeàu do Thaåm Ñoan
Tieân chuû bieân), vaø ñaõ xuaát baûn Hyù kòch luaän vaên taäp.
1
Thaû giôùi ñình taïp vaên taäp cuoái: Baïch Maõng vieát töïa Haøi nhi thaùp.
2
Nhi taâm taäp: Vaên hoïc caùch maïng voâ saûn Trung Quoác vaø maùu cuûa nhöõng ngöôøi ñi tröôùc.

Thaùng 4 naêm 1930 ñoaøn kòch ngheä thuaät bò chính phuû phaûn ñoäng Quoác daân ñaûng ñoùng cöûa, muøa heø
naêm ñoù, vôû kòch Traïm kieåm soaùt do Ñieàn Haùn caûi bieân, dieãn ñöôïc moät buoåi thì bò caám. Moâng 1 thaùng 8,
Lieân minh kòch ñoaøn caùnh taû Trung Quoác thaønh laäp, coù caùc ñoaøn kòch Nam quoác, Taân Daäu, Moâñeùc,
Quang Minh … tham gia. Thaùng 1 naêm 1931 caûi toå thaønh Lieân minh caùc nhaø hyù kòch caùnh taû Trung Quoác,
ngöôøi tham gia laáy danh nghóa caù nhaân (goïi taét laø Kòch lieân). Ñaây laø moät toå chöùc vaên ngheä caùnh taû nöõa
ñöôïc thaønh laäp döôùi söï laõnh ñaïo tröïc tieáp cuûa Ñaûng. Thaùng 9 cuøng naêm, Kòch lieân thoâng qua “Cöông lónh
haønh ñoäng tröôùc maét”, tích cöïc trieån khai hoaït ñoäng bieåu dieãn trong coâng nhaân, hoïc sinh vaø nhaân daân ñoâ
thò döôùi caùc phöông thöùc ñoäc laäp, toå chöùc caùc lôùp huaán luyeän hyù kòch, xaây döïng lyù luaän hyù kòch voâ saûn
vaø toå chöùc saùng taùc kòch baûn nhaèm thích öùng vôùi tình hình ñaáu tranh.
Ñaïi ñaïo kòch xaõ laø ñoaøn kòch noøng coát cuûa Kòch lieân, coù hôn 100 hoäi vieân raûi khaép caùc ñoaøn kòch
caùc tröôøng hoïc, do Ñieàn Haùn vaø moät soá ngöôøi phuï traùch chính. Trong hoaøn caûnh nguy hieåm vaø ñieàu kieän
vaät chaát cöïc kyø khoù khaên, hoï ñaõ kieân trì phong traøo hyù kòch caùch maïng, ñaëc bieät laø laõnh ñaïo hoaït ñoäng
dieãn xuaát cuûa caùc ñoaøn kòch caùc tröôøng ñaïi hoïc, trung hoïc. Veà sau, do söï ñaøn aùp cuûa boïn phaûn ñoäng trôû
neân raùo rieát hôn, khoâng theå hoaït ñoäng trong thaønh phoá ñöôïc nöõa, hoï ñi bieåu dieãn löu ñoäng ôû moät soá vuøng
noâng thoân Giang Nam, ñöôïc quaàn chuùng hoan ngheânh nhieät lieät. Sau söï kieän 18 thaùng 9, Ñaïi ñaïo kòch xaõ
ñaõ nhieàu laàn lieân hôïp vôùi Thöï tinh kòch xaõ (do Thích Di chuû trì) toå chöùc bieåu dieãn taùc phaåm cuûa caùc nhaø
vieát kòch trong Kòch lieân, trong ñoù coù nhöõng kòch baûn coù noäi dung choáng ñeá quoác, leân aùn söï thoáng trò taøn
khoác cuûa Quoác daân ñaûng cuûa Ñieàn Haùn, kòch “S.O.S” cuûa Thích Di vieát veà tieáng keâu phaûn khaùng cuûa
nhaân vieân ñaøi phaùt thanh vuøng ñòch chieám sau söï kieän 18 thaùng 9.
Ñieàn Haùn (1898 – 1968), sau thaát baïi cuûa ñaïi caùch maïng, vaãn tieáp tuïc theo ñuoåi hoaït ñoäng cuûa hyù
kòch tieán boä, laïi saùng taùc nhieàu kòch baûn. Nhöõng taùc phaåm hai naêm ñaàu nhö Giang thoân tieåu caûnh, Toâ
chaâu daï thoaïi ñeàu laáy chuû ñeà phaûn ñoái noäi chieán quaân phieät. Ngoaøi ra caùc vôû kòch tình yeâu Bi kòch treân
hoà, Veà nam … coù khoâng khí tröõ tình khaù ñaäm.
Vôû kòch ba maøn Caùi cheát cuûa ngöôøi ngheä só taøi danh khaéc hoaï tính caùch phaûn khaùng cuûa “Ngöôøi
ngheä só noåi tieáng moät thôøi” Löu Chaán Thanh vaø soá phaän bi thaûm cuûa ngöôøi ngheä só qua hình töôïng saân
khaáu ñaõ chæ roõ caùi xaõ hoäi cuõ yeâu quaùi hoaønh haønh chính laø keû thuø cuûa ngheä thuaät. Vôùi buùt phaùp coâ ñoïng,
tinh teá, phong caùch thaâm traàm, Caùi cheát cuûa ngöôøi ngheä só taøi danh laø taùc phaåm toát nhaát trong hai naêm
ñaàu cuûa Ñieàn Haùn.
Söï phaùt trieån ñoät bieán veà tö töôûng cuûa Ñieàn Haùn laø baét ñaàu töø naêm 1930. Oâng laàn löôït tham gia caùc
ñoaøn theå caùch maïng Trung Quoác töï do ñaïi ñoàng minh, Trung Quoác taû döïc taùc gia lieân minh, Trung Quoác
taû döïc hyù kòch gia lieân minh. Thaùng 4 naêm 1930, oâng phaùt bieåu Chuùng toâi töï pheâ phaùn, toång keát vaø pheâ
phaùn khuynh höôùng tieåu tö saûn cuûa baûn thaân oâng vaø cuûa ñoaøn kòch Nam quoác tröôùc kia. Thaùng 5, oâng caûi
bieân tieåu thuyeát Traïm kieåm soaùt cuûa Meârimeâ1 thaønh vôû kòch noùi 6 maøn, möôïn coát truyeän nöôùc ngoaøi ñeå
theå hieän tinh thaàn phaûn khaùng xaõ hoäi cuõ. Sau ñoù, kòch baûn cuûa oâng ñeàu laáy ñeà taøi töø trong thöïc teá ñaáu
tranh trong nöôùc. Möa mai vaø Khuùc aùnh traêng 1932 phaûn aùnh ñôøi soáng vaø söï ñaáu tranh cuûa coâng nhaân
thaát nghieäp, Nöôùc luõ2 vieát veà ñôøi soáng vaø ñaáu tranh cuûa noâng daân. Chuoâng loaïn, Chieán höõu vaø Khuùc hoài
xuaân phaûn aùnh tinh thaàn choáng Nhaät cöùu nöôùc ngaøy caøng daâng cao cuûa nhaân daân vaø leân aùn chính saùch
ñaàu haøng thoaû hieäp cuûa chính phuû Quoác daân ñaûng.
Ngoaøi nhöõng taùc phaåm treân, Ñieàn Haùn coøn coù Baûy coâ gaùi trong baõo toá, Chieán Höõu, Baø meï cuûa
Apixinia … Ñieàn Haùn coøn vieát vôû ca kòch Baõo toá Döông Töû giang. Ñaây laø vôû ca kòch noùi ñaàu tieân laáy chuû
ñeà choáng ñeá quoác cuûa Trung Quoác. Cuoäc khaùng chieán noå ra, Ñieàn Haùn laïi vieát vôû kòch boán maøn Lö Caàu
1
Prosper Meùrimeùe (1803 –1870) nhaø vaên Phaùp (ND).
2
Ñieàn Haùn coù hai vôû kòch cuøng laáy teân Nöôùc luõ.

Kieàu vôùi chuû ñeà quaân daân Lö Caàu Kieàu choáng Nhaät. Sau ñoù khi hoaït ñoäng cho phong traøo hyù kòch khaùng
chieán, Ñieàn Haùn tieáp tuïc saùng taùc kòch baûn, taùc phaåm raát nhieàu, trong ñoù vôû Haùn ngö ca laáy ñeà taøi lòch söû
khaùng chieán choáng Kim ñôøi Toáng (xuaát baûn naêm 1940) laø töông ñoái coù aûnh höôûng hôn caû.
Sau vôû Trieäu Dieâm Vöông, Hoàng Thaâm vieát ba taùc phaåm Caàu Nguõ Khueâ (1 maøn), Gaïo thôm (3 maøn),
vaø Ñaàm Thanh Long (4 maøn), goïi chung laø Boä ba noâng thoân. Trong Boä ba noâng thoân naøy, Caàu Nguõ Khueâ ñöôïc
ñaùnh giaù toát hôn caû. Caàu Nguõ Khueâ laø moät kòch baûn öu tuù cuûa vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác phaûn aùnh cuoäc
ñaáu tranh cuûa noâng daân.
Hoàng Thaâm coøn laø ngöôøi nhieät thaønh ñeà xöôùng “hyù kòch quoác phoøng”. Vôû kòch Buoân laäu saùng taùc
taäp theå do Hoàng Thaâm chaáp buùt ñaõ ñaït hieäu quaû toát khi coâng dieãn. Trong thôøi kyø khaùng chieán, Hoàng
Thaâm ñaõ tích cöïc tham gia phong traøo hyù kòch tieán boä trong khu vöïc thoáng trò cuûa Quoác daân ñaûng vaø ñaõ
saùng taùc khoâng ít kòch baûn. Vôû Bao Ñaéc Haønh boán maøn ñaõ boùc traàn cheá ñoä binh dòch ñen toái cuûa Quoác
daân ñaûng.
Nhöõng kòch baûn saùng taùc thôøi kyø ñaàu cuûa Aâu Döông Dö Thieán 1 chuû yeáu laø mieâu taû tình yeâu nam
nöõ vaø nhöõng raéc roái gia ñình, qua ñoù ñaùnh vaøo leã giaùo phong kieán. Sau taám bình phong toá caùo haønh vi
xaáu xa bæ oåi ñöôïc che ñaäy sau taám bình phong cuûa nhöõng keû baûo veä ñaïo ñöùc phong kieán. Gia ñình ngöôøi
phu xe mieâu taû cuoäc soáng bi thaûm cuûa daân ngheøo thaønh thò, toá caùo toäi aùc cuûa chuû nghóa ñeá quoác vaø giai
caáp tö saûn maïi baûn. Buoân baùn boùc traàn haønh vi bæ oåi cuûa giai caáp maïi baûn cam taâm ñem ngöôøi thaân cuûa
mình ra buoân baùn. Ba gia ñình soáng chung mieâu taû ñôøi soáng khoán khoå cuûa nhaân daân lao ñoäng thaønh phoá
trong tình hình noäi chieán lieân mieân, quaân phieät cheùm gieát, ñoàng tieàn maát giaù, chæ roõ chæ coù “khoâng chòu
söï löøa bòp vaø ru nguû cuûa boïn coù tieàn”, “cuøng moïi ngöôøi môû ra moät loái thoaùt” thì môùi ñöôïc.
d. Tieåu thuyeát cuûa caùc taùc giaû Tröông Thieân Döïc, Ngaûi Vu …
Moät trong nhöõng thaønh tích quan troïng cuûa Taû lieân laø môû roäng ñoäi nguõ taùc giaû. Taû lieân cuõng ñaõ laøm
nhieàu vieäc nhaèm ñaøo taïo nhaø vaên treû vaø ñaåy maïnh saùng taùc vaên hoïc. Do ñoù, trong thôøi gian 10 naêm noäi
chieán ñaõ xuaát hieän haøng loaït nhaø vaên môùi, taùc phaåm môùi, trong ñoù truyeän ngaén ñaït thaønh quaû toát nhaát.
Nhaø vaên Tröông Thieân Döïc 2 xuaát hieän naêm 1929 vôùi saùng taùc ñaàu tay Giaác mô ba ngaøy röôõi ñaêng
treân nguyeät san Boân löu (soá 10, quyeån 1) do Loã Taán chuû bieân. Tieáp sau ñoù, oâng saùng taùc ngaøy caøng
nhieàu, truyeän ngaén coù caùc taäp Töø troáng roãng ñeán ñaày chaät, Beù Pitô, Ong maät, Phaûn coâng, Di haønh, Ñoaøn
vieân, Vaïn nhaãn öôùc, Gioù xuaân, Ñuoåi theo … Truyeän vöøa coù Tieát thanh minh, truyeän daøi coù Nhaät kyù ñaát quæ,
Moät naêm, Trong thaønh phoá … Thôøi gian naøy ñoâng ñaûo ñoäc giaû ñaõ chaùn ngaáy gioïng ñieäu bi ai vaø coâng thöùc
“caùch maïng + tình yeâu”trong saùng taùc vaên hoïc. Söï xuaát hieän cuûa Tröông Thieân Döïc ñaõ mang laïi cho giôùi
vaên ngheä moät khoâng khí töôi môùi, soâi noåi, nhôø vaäy nhanh choùng coù nhieàu ñoäc giaû.
Tröông Thieân Döïc töø beù troâi daït theo cha, ñaõ töøng laøm vieân chöùc, giaùo vieân, kyù giaû, dieän tieáp xuùc
ñôøi soáng xaõ hoäi raát roäng, ñaõ chuù yù quan saùt ñôøi soáng vaø tính caùch caùc nhaân vaät ñuû caùc taàng lôùp. Ñieàu naøy
giuùp oâng coù theå phaûn aùnh ñôøi soáng xaõ hoäi Trung Quoác cuõ trong moät phaïm vi khaù roäng vaø saùng taïo nhieàu
hình töôïng nhaân vaät coù tính caùch roõ raøng. Ngoøi buùt Tröông Thieân Döïc tinh teá, trong saùng, saéc beùn, töôi
môùi, thöôøng thöôøng chæ maáy neùt ngaén goïn maø veõ ra ñöôïc nhöõng dieän maïo tính caùch nhaân vaät soáng ñoäng.
Trong vaên oâng khoâng coù nhöõng ñoaïn keå leå daøi doøng hoaëc nhöõng ñoaïn nghò luaän phuø phieám. Tröông
Thieân Döïc laø moät nhaø vaên coù phong caùch ñoäc ñaùo.
1
Coù ngöôøi dòch laø Saûnh.
2
1906 – 1985 (ND).

Ngoaøi ra, Tröông Thieân Döïc coøn vieát ñoàng thoaïi Ñaïi Laâm vaø Tieåu Laâm, Caâu chuyeän hai Laâm, Ñaïi
vöông troïc … Taùc giaû hieåu roõ taâm lyù treû em, töôûng töôïng phong phuù, taùc phaåm coù theå qua nhöõng chuyeän
keå sinh ñoäng maø phaùt huy taùc duïng giaùo duïc, laøm cho caùc ñoäc giaû nhoû tuoåi thaáy höùng thuù khi ñoïc.
Moät nhaø vaên khaùc ngöôøi Hoà Nam, tieáng taêm moät thôøi ngang vôùi Tröông Thieân Döïc laø Töôûng Muïc
Löông (1901 – 1973). Hoï laø baïn thaân cuûa nhau, thöôøng xuyeân ñoïc baûn thaûo cho nhau. Caû hai ngöôøi coù
phong caùch ngheä thuaät gaàn gioáng nhau ôû moät soá maët naøo ñoù. Töôûng Muïc Löông coù taäp truyeän ngaén
Quaëng Stibium, Laøm ñeâm vaø truyeän vöøa Haïn. Tieåu thuyeát phaàn lôùn laáy ñeà taøi noãi khoå vaø söï ñaáu tranh
cuûa noâng daân. Oâng cuõng vieát veà ñeà taøi thôï moû, quaân ñoäi cuõ vaø vieân chöùc nhaø nöôùc … Taùc phaåm cuûa oâng
khoâng coù nhöõng tình tieát quanh co phöùc taïp, ly kyø giaät gaân, nhöng laïi coù theå qua nhöõng maåu chuyeän
ngaén goïn, theå hieän ñöôïc nhöõng maâu thuaãn xaõ hoäi gay gaét. Khaùng chieán buøng noå, Töôûng Muïc Löông chuû
yeáu laøm coâng taùc thoâng tin baùo chí.
Thôøi ñoù, hoaït ñoäng nhieàu vaø coù tieáng taêm coøn coù Ñinh Linh 1. Ñinh Linh xuaát thaân trong moät gia
ñình thaân haøo sa suùt, töø thôøi coøn laø hoïc sinh ñaõ chòu aûnh höôûng cuûa nhieàu traøo löu tö töôûng sau Nguõ töù.
Muøa thu naêm 1927, sau thaát baïi cuûa ñaïi caùch maïng, Ñinh Linh baét ñaàu saùng taùc trong noãi day döùt baøng
hoaøng ñau khoå. Ñinh Linh ñaõ khaùi quaùt taâm traïng mình khi böôùc vaøo cuoäc ñôøi saùng taùc nhö sau : “Coù yù
chí phaûn nghòch (choáng laïi giai caáp xuaát thaân – ND) raát maïnh, … nhöng laïi xa rôøi haøng nguõ caùch maïng, ñi
ñeán moät söï phaãn noä vaø ñau khoå coâ ñoäc”2. Taâm traïng naøy ñaõ ñeå laïi daáu veát roõ raøng trong taùc phaåm thôøi
kyø ñaàu cuûa Ñinh Linh. Truyeän ngaén ñaàu tieân ñöôïc chuù yù cuûa baø laø Nhaät kyù cuûa nöõ só Sa Phæ ra maét ñaàu
naêm 1928. Tröôùc sau naêm 1930, nhôø aûnh höôûng cuûa tình theá caùch maïng, laïi ñöôïc Taû lieân tröïc tieáp giuùp
ñôõ, khuynh höôùng saùng taùc cuûa Ñinh Linh baét ñaàu thay ñoåi. Thöôïng Haûi muøa xuaân naêm 1930 vieát veà coâ
thanh nieân trí thöùc Myõ Laâm, bò cuoán huùt bôûi tình theá caùch maïng phaùt trieån maïnh meõ neân coâ döùt khoaùt
döùt boû cuoäc soáng vaø tình yeâu taàm thöôøng, trong thöïc teá ñaáu tranh coâ phaùt hieän ñöôïc nieàm vui môùi.
Truyeän vöøa Nöôùc vieát naêm 1931 laáy boái caûnh laø naïn luït lôùn xaûy ra ôû 16 tænh trong naêm ñoù ñeå phaûn aùnh
nhöõng ngöôøi noâng daân Hoà Nam tröôùc thieân tai chöa töøng coù, ngaàm noùi söï boùc loät aùp böùc giai caáp treân
thöïc teá coøn taùc haïi hôn naïn luït. Truyeän vöøa naøy nhôø tính chieán ñaáu cuûa chuû ñeà vaø tính hieän thöïc cuûa ñeà
taøi, ñöôïc ñoäc giaû ñaùnh giaù cao vaø ñaõ coù aûnh höôûng khaù lôùn. Sau ñoù, Ñinh Linh coøn vieát moät soá truyeän
ngaén : Tin töùc vieát veà moät ñaùm vôï con coâng nhaân noùng loøng mong ñôïi tin thaéng lôïi cuûa caùch maïng, Chaïy
qua tình caûnh maáy noâng daân khoâng theå soáng ôû noâng thoân ñöôïc nöõa, chaïy ra thaønh phoá nhöng vaãn khoâng
sao tìm ra ñöôïc vieäc laøm, taùc giaû giaùn tieáp phaûn aùnh tình hình nghieâm troïng laø kinh teá thaønh thò, noâng
thoân ñieâu ñöùng tröôùc nguy cô suïp ñoå, ñeå noùi leân tình theá caùch maïng ñang chín muoài.
Saùng taùc tröôùc caû Tröông Thieân Döïc vaø ôû thôøi kyø naøy coù nhöõng thaønh töïu môùi ñöôïc chuù yù laø Nguî
Kim Chi, Baønh Gia Hoaøng … Nguî Kim Chi (1900 – 1972) coù Vuù em, Tay côø traéng noåi tieáng. Baønh Gia
Hoaøng (?-1933) phong caùch gaàn gioáng Nguî Kim Chi. Coù caùc taäp truyeän ngaén Xuùi giuïc, Baõo toá trong
cheùn traø, Tin vui … vôùi buùt phaùp tinh teá, trong saùng, cho thaáy söï baát maõn vaø khaùng nghò cuûa taùc giaû ñoái
vôùi theá cuïc.
Xuaát hieän sau Tröông Thieân Döïc ít laâu, coù thaønh töïu noåi baät veà saùng taùc tieåu thuyeát laø Ngaûi Vu vaø
Sa Ñinh. Ngaûi Vu 3 teân thaät laø Thang Ñaïo Canh. Khi phong traøo Nguõ töù noå ra, Ngaûi Vu coøn laø moät hoïc
sinh nhoû, nhöng sau naøy oâng noùi Nguõ töù “ñaõ aûnh höôûng ñeán toâi khoâng ít”, toâi “luoân luoân ñoïc Taân traøo,
Taân thanh nieân vaø Thieáu nieân Trung Quoác, hieåu ñöôïc bao nhieâu thì ñöôïc, baát keå phaûi toán bao söùc löïc”4.
Naêm 1925, vì baát maõn vôùi neàn giaùo duïc nhaø tröôøng cuõ vaø cheá ñoä hoân nhaân do cha meï quyeát ñònh, Ngaûi
1
1904 – 1986 (ND).
2
Ñinh Linh: Cuoäc ñôøi cuûa moät con ngöôøi chaân thaät – Nhaân daân vaên hoïc, soá 2, quyeån 3.
3
1904 –1992 (ND).
4
Lôøi töïa Tuyeån taäp truyeän ngaén Ngaûi Vu.

Vu ñaõ boû nhaø ra ñi. Xuaát phaùt töø yù nghó “lao coâng thaàn thaùnh”, Ngaûi Vu ñaõ quyeát taâm “Baèng ñoâi tay cuûa
toâi, söùc lao ñoäng cuûa toâi maø ñi vaøo theá giôùi” . “Thaûn nhieân chaáp nhaän moïi khoå sôû maø ngöôøi lao ñoäng
trong xaõ hoäi cuõ phaûi chòu”1.
Töø ñoù, suoát naêm saùu naêm trôøi, Ngaûi Vu phieâu baït töø bieân giôùi taây nam ñeán Mieán Ñieän, Maõ Lai,
Xingapo, soáng cuoäc ñôøi ngheøo khoå baèng söùc mình ôû lôùp ñaùy xaõ hoäi. Muøa xuaân naêm 1931, vì tham gia
caùch maïng Mieán Ñieän, bò ñeá quoác Anh baét giaûi veà nöôùc, vôùi quyeát taâm “veõ laïi taát caû nhöõng gì mình traûi
qua, ñaõ nhìn thaáy, ñaõ nghe ñöôïc – nhöõng bi kòch veà nhöõng con ngöôøi nhoû yeáu bò aùp böùc vaø giaõy duïa
ñöùng daäy”, Ngaûi Vu baét ñaàu saùng taùc vaên hoïc 2.
Taùm truyeän ngaén trong taäp truyeän ngaén ñaàu tieân cuûa Ngaûi Vu Nam haønh kyù ñeàu phaûn aùnh ñôøi soáng
phieâu baït cuûa taùc giaû. Truyeän Ñeâm phöông nam vaø Gioù chaâu Aâu trong taäp Ñeâm phöông nam vieát veà ñôøi
soáng nhaân daân Mieán Ñieän vaø nhaân daân vuøng bieân giôùi Trung Mieán, nhöng ñaõ khoâng duøng loái töï thuaät
ngoâi thöù nhaát nöõa. Truyeän Höùa gia ñoàn gaøo theùt phaûn aùnh cuoäc ñaáu tranh taém maùu cuûa nhaân daân mieàn
Ñoâng Baéc choáng laïi haønh ñoäng xaâm löôïc thuù vaät cuûa ñeá quoác Nhaät. Trong naêm 1933, khi phong traøo
choáng Nhaät cöùu nöôùc ñang leân cao, söï xuaát hieän cuûa Höùa Gia ñoàn gaøo theùt ñaõ coù taùc duïng coå vuõ ñaáu
tranh tích cöïc. Ngoaøi hai taäp truyeän ngaén Nam haønh kyù vaø Ñeâm phöông nam, trong thôøi kyø noäi chieán caùch
maïng laàn thöù hai, Ngaûi Vu coøn coù truyeän vöøa Haï Ba tieâu vaø caùc taäp truyeän ngaén Caûnh ñeâm, Treân haûi
ñaûo.
Tieåu thuyeát Ngaûi Vu ñaõ kheùo leùo keát hôïp tröõ tình, töï söï vaø taû ngöôøi. Ngöôøi lao ñoäng lôùp döôùi trong
taùc phaåm cuûa oâng, keå caû nhöõng teân troäm cöôùp do ñôøi soáng böùc baùch maø phaûi laøm lieàu, maëc duø ñaõ tieâm
nhieãm nhieàu neát xaáu, nhöng trong thaâm taâm vaãn giöõ ñöôïc neùt thaät thaø löông thieän. Khi chung quanh ñen
toái vaø nhô baån ñeán theá, soá phaän cuûa hoï laïi taøn nhaãn vaø baát coâng ñeán theá, nhöõng phaåm chaát naøy caøng trôû
neân saùng choùi. Noù taêng theâm loøng tin cho ngöôøi ta vaø coå vuõ ngöôøi ta duõng caûm tieáp tuïc ñaáu tranh.
Sa Ñinh töøng laø baïn hoïc cuøng lôùp vôùi Ngaûi Vu ôû tröôøng sö phaïm Thaønh Ñoâ, sau gaëp laïi nhau ôû
Thöôïng Haûi naêm 1931, cuøng daán thaân phuïc vuï söï nghieäp vaên hoïc. Truyeän ngaén Tuyeán taøu ngoaøi phaùp
luaät coù theå coi laø taùc phaåm tieâu bieåu cuûa thôøi kyø naøy. Vöøa vieát veà boä maët cöôùp bieån cuûa chuû nghóa ñeá
quoác, vöøa veõ neân böùc tranh noâng thoân ñang daàn daàn gaàm theùt leân hai beân bôø Tröôøng Giang ôû thöôïng löu.
Nhöõng tình tieát veà hoaït ñoäng cuûa Hoàng quaân vaø söï baïo ñoäng cuûa noâng daân döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, noùi
chung khoâng mieâu taû chính dieän, raát khoù ñeå laïi aán töôïng roõ raøng cho ngöôøi ñoïc. Veà sau Sa Ñinh quay ngoïn
buùt trôû laïi noâng thoân Töù Xuyeân maø oâng quen thuoäc, vaø ñöôïc taëng danh hieäu “nhaø vaên noâng daân”. Ñôøi soáng
ñau khoå vaø taâm hoàn chaát phaùc cuûa nhöõng noâng daân bò aùp böùc vaø haønh ñoäng bæ oåi, buoàn cöôøi cuûa boïn thoáng
trò phong kieán cuøng tay chaân cuûa chuùng ñaõ trôû thaønh noäi dung mieâu taû chuû yeáu cuûa Sa Ñinh trong hai taäp
truyeän ngaén Baùnh ñaát vaø Khoå naïn. Sa Ñinh laø nhaø vaên noåi danh vì chuû nghóa hieän thöïc caùch maïng. Oâng ñaõ
tìm toøi khoâng meät moûi caùch laøm theá naøo ñeå boùc traàn chaân thöïc vaø pheâ phaùn maïnh meõ hieän thöïc ñen toái cuûa
Trung Quoác cuõ. Ñeán thôøi kyø chieán tranh khaùng Nhaät vaø chieán tranh giaûi phoùng, Sa Ñinh ñaõ coù thaønh coâng
lôùn hôn trong saùng taùc.
e. Dieäp Töû vaø ngöôøi môùi, taùc phaåm môùi cuûa Taû lieân thôøi kyø sau.
Trong thôøi kyø noäi chieán caùch maïng laàn thöù hai, coù moät nhaø vaên xuaát hieän muoän hôn caùc nhaø vaên tieåu
thuyeát vöøa keå, nhöng coù thaønh töïu quan troïng trong vieäc mieâu taû cuoäc ñaáu tranh giai caáp ôû noâng thoân. Ñoù
laø Dieäp Töû (1912 – 1939). Oâng vaøo hoïc ôû phaân hieäu 3 Tröôøng quaân söï Vuõ Haùn. Naêm 1927, Töôûng Giôùi
Thaïch phaûn boäi caùch maïng, cha, chuù vaø chò gaùi cuûa Dieäp Töû ñeàu bò gieát. Naêm 1933, khi tham gia phong
1
Lôøi töïa Tuyeån taäp truyeän ngaén Ngaûi Vu.
2
Lôøi töïa Nam haønh kyù.

traøo caùch maïng voâ saûn ôû Thöôïng Haûi vaø baét ñaàu cuoäc ñôøi saùng taùc, cuoäc ñaáu tranh ôû noâng thoân queâ höông
treân bôø hoà Ñoäng Ñình cuûa oâng ñaõ trôû thaønh noäi dung chuû yeáu cuûa taùc phaåm oâng.
Dieäp Töû coù taäp truyeän ngaén Ñöôïc muøa vaø Moät ñeâm xoùm nuùi, truyeän vöøa Ngoâi sao. Ngoaøi ra coøn coù
moät soá taûn vaên.
Trong lôøi töïa Ñöôïc muøa Loã Taán vieát: “Nhöng coù nhaø vaên chuùng ta ñaõ vieát ñöôïc ra trong söï chaø
ñaïp, taùc phaåm caøng trôû neân vöõng chaéc hôn. Taùc phaåm khoâng chæ ñöôïc ñoâng ñaûo ñoäc giaû treû Trung Quoác
ñoùn nhaän maø khi Ngoaøi löôùi ñieän ñöôïc ñaêng treân Vöôøn vaên môùi vôùi caùi teân Baùc Vöông, lieàn coù nhöõng ñoäc
giaû theá giôùi bieát ñeán. Theá laø taùc giaû ñaõ laøm troøn nhieäm vuï tröôùc maét, vaø cuõng laø caâu traû lôøi boïn aùp böùc:
“Vaên hoïc laø ñeå chieán ñaáu”.
Taùc phaåm cuûa Dieäp Töû mang ñaäm maøu saéc cuûa thôøi ñaïi hôn caùc taùc phaåm vieát veà ñôøi soáng noâng
thoân cuûa caùc taùc giaû khaùc. Oâng khoâng nhöõng ñaõ veõ ra böùc tranh noâng thoân Trung Quoác cuõ ngheøo ñoùi, xô
xaùc maø coøn veõ ra ñöôïc vieãn caûnh thaéng lôïi töôi saùng cuûa noâng thoân trong ñaáu tranh gian khoå quyeát lieät.
Sau khi khaùng chieán buøng noå, Dieäp Töû ñaõ töø Thöôïng Haûi trôû veà queâ cuõ Hoà Nam. Khi baét ñaàu vieát
tieåu thuyeát daøi Maët trôøi moïc töø phía taây, vöøa vieát ñöôïc hôn boán vaïn chöõ thì ngheøo ñoùi beänh taät ñaõ cöôùp
ñi cuoäc ñôøi coøn raát treû maø giaøu taøi hoa cuûa nhaø vaên. Ñaây laø moät toån thaát khoâng nhoû cuûa vaên hoïc hieän ñaïi
Trung Quoác.
Moät taùc giaû vieát veà caùch maïng ruoäng ñaát ñöôïc chuù yù khaùc laø Khaâu Ñoâng Bình (1910 – 1941). Muøa
xuaân naêm 1928, Khaâu Ñoâng Bình ñaõ tham gia cuoäc khôûi nghóa Haûi Luïc Phong do Baønh Baùi laõnh ñaïo vaø
ñaõ laøm vieäc trong chính quyeàn caùch maïng. Sau khi phong traøo Xoâ vieát Haûi Luïc Phong thaát baïi, oâng soáng
cuoäc ñôøi phieâu baït raát gian khoå. Oâng ñaõ coâng taùc trong loä quaân 19, tham gia söï kieän 28 thaùng 1 vaø chieán
tranh choáng Nhaät ôû Nhieät Haø. Naêm 1932, truyeän ngaén Ngöôøi lieân laïc … ñaõ ñöôïc moïi ngöôøi chuù yù bôûi
chuùng phaûn aùnh chaân thöïc phong traøo caùch maïng noâng thoân. Nhöõng taùc phaåm trong hai taäp Cuoäc chieán ôû
Tröôøng haï thaønh vaø Thaønh Mai Laõnh traàm uaát ñaõ keå nhöõng caâu chuyeän caûm ñoäng phaùt sinh trong khu ñoû,
khaéc hoaï ñöôïc nhöõng chieán só bình thöôøng maø kieân cöôøng.
Trong nhöõng nhaø vaên treû ñöôïc Taû lieân boài döôõng, coøn coù Chu Vaên (Haø Coác Thieân 1907 – 1952) coù
aûnh höôûng töông ñoái lôùn. Töø naêm 1933 ñeán 1937, trong boán naêm Chu Vaên vieát boán taäp truyeän ngaén
Chia, Yeâu …, truyeän vöøa ÔÛ thò traán Baïch Laâm vaø truyeän daøi Muøa con thuoác. Oâng noùi: “Töø khi chuû nghóa
hieän thöïc “ñöôïc neâu ra ôû Trung Quoác”, oâng ñaõ “khoâng ngöøng moø maãm nghieân cöùu, tìm hieåu noù”1. Tieåu
thuyeát cuûa oâng raát coi troïng vieäc khaéc hoaï tính caùch nhaân vaät (nhö Moät ngaøy maáy traän, Traàn Tö Söï …) vaø
mieâu taû hoaøn caûnh (nhö Ngaøy noùng, Cha vôùi con …), khoâng coù tình tieát phöùc taïp. Nhieàu truyeän ngaén
thöôøng raát gaàn vôùi phoùng söï nhanh vaø phaùc thaûo nhaân vaät. Öu ñieåm cuûa oâng laø mieâu taû sinh ñoäng, tæ mæ,
giaøu hôi thôû ñôøi soáng, nhaát laø gioûi naém baét nhöõng hoaït ñoäng taâm lyù raát tinh teá cuûa nhaân vaät, giaøu ñaëc
ñieåm caù nhaân. Nhöng moät soá taùc phaåm, dieän ñôøi soáng xaõ hoäi chaät heïp, ñoä saâu tö töôûng chöa ñuû. Trong
saùng taùc cuûa Chu Vaên, coù theå thaáy roõ aûnh höôûng cuûa chuû nghóa hieän thöïc cuõ.
Moät nhaø vaên khoâng phaûi laø thaønh vieân cuûa Taû lieân, khuynh höôùng saùng taùc nhaát trí vôùi Taû lieân, ñoù
laø Ngoâ Toång Töông. Naêm 1930 oâng baét ñaàu vieát truyeän ngaén. Caùc truyeän ngaén vieát tröôùc sau naêm 1934
coù aûnh höôûng töông ñoái laø Moät nghìn taùm traêm gaùnh vaø Phaøn gia phoá. Ñoù laø taùc phaåm tieâu bieåu trong
Lieãu taây taäp vaø Phaïn söï taäp. Ngoaøi ra, caùc taùc phaåm Thieân haï thaùi bình, Moät ngaøy naøo ñoù … cuõng ñöôïc
ngöôøi ñoïc khen hay. Taùc phaåm cuûa Ngoâ Toå Töông ñaõ mieâu taû chaân thöïc hieän thöïc vuøng noâng thoân
khoâng yeân oån vaø nhöõng raéc roái phöùc taïp xaûy ra trong ñoù, coù yù nghóa hieän thöïc khaù cao.
1
Toâi ñaõ vieát “Treân söôøn nuùi” nhö theá naøo?

Khuynh höôùng saùng taùc gaàn vôùi Taû lieân coøn coù La Thuïc (?-1938). La Thuïc coù ba taäp truyeän vaø taûn
vaên: Vôï ngöôøi laï, Moät goùc traùi ñaát, Ngö nhi ao.trong ñoù truyeän Vôï ngöôøi laï vieát veà moät noâng daân treân
vuøng thöôïng löu soâng Ñaø ôû Töù Xuyeân, vì quaù ngheøo khoå khoâng ai giuùp ñôõ ñaõ khoâng theå khoâng baùn vôï.
Vôùi söï nhaïy caûm vaø loøng thöông cuûa moät ngöôøi phuï nöõ, taùc giaû ñaõ mieâu taû soá phaän coù tính bi kòch vaø
caûm tình chaân thaønh saâu saéc cuûa ñoâi vôï choàng noâng daân treû. Taùc phaåm khoâng chæ noùi leân söï ñau khoå cuûa
noâng daân maø coøn döï baùo söï thöùc tænh ban ñaàu cuûa hoï. Vì ñöôïc vieát sinh ñoäng thaém thieát, Vôï ngöôøi laï ñaõ
ñöôïc giôùi vaên ngheä coi troïng vaø ñaùnh giaù cao.
Sau söï bieán ngaøy 18 thaùng 9, lieân tuïc coù moät soá thanh nieân vaên ngheä töø vuøng Ñoâng Baéc bò Nhaät
chieám chaïy vaøo noäi ñòa. Trong soá hoï ñaõ coù moät quaù trình saùng taùc, coù ngöôøi chòu aûnh höôûng cuûa phong
traøo vaên ngheä caùnh taû, baét ñaàu saùng taùc. Hoï mang naëng loøng caêm thuø ñòch nguî vaø söï quyeán luyeán queâ
höông vaø nguyeän voïng sôùm khoâi phuïc ñaát nöôùc ñaõ bò maát, cho neân saùng taùc nhöõng taùc phaåm phaûn aùnh söï
ñaáu tranh cuûa nhaân daân Ñoâng Baéc. Nhöõng ngöôøi töông ñoái coù thaønh töïu laø Tieâu Quaân, Tieâu Hoàng, Ñoan
Moäc, Hoàng Löông, Thö Quaàn, Baïc Laõng … ñöôïc goïi laø “Ñaùm nhaø vaên Ñoâng Baéc”. Trong taùc phaåm cuûa
hoï coù aûnh höôûng nhaát laø Laøng queâ thaùng taùm vaø Tröôøng soáng cheát hai taùc phaåm naøy ñöôïc Loã Taán ñöa
vaøo Noâ leä tuøng thö cuøng vôùi Ñöôïc muøa cuûa Dieäp Töû).
Khi xuaát baûn Laøng queâ thaùng taùm, Loã Taán ñaõ chæ roõ : “Quyeån saùch naøy ñöông nhieân khoâng theå
ñöôïc “Ñeá quoác Maõn Chaâu” dung thöù, nhöng coù veû cuõng khoâng theå ñöôïc Trung Hoa daân quoác dung thöù.
Ñieàu naøy seõ sôùm ñöôïc chöùng minh”. Quaû nhö Loã Taán ñaõ vieát, khoâng nhöõng baùo chí reâu rao aàm leân raèng
taùc giaû “töø Lieân Xoâ veà, laø tay sai cuûa coäng saûn”, maø ngay Tröông Xuaân Kieàu luoàn vaøo Taû lieân cuõng
coâng kích raèng tieåu thuyeát “coù vaán ñeà veà kyõ xaûo, veà noäi dung”1. Loã Taán laäp töùc vieát baøi vaïch roõ ñaây laø
“söï töï pheâ phaùn soå toeït Laøng queâ thaùng taùm, thaät ra laø “bôï ñôõ keû thuø” hoaëc “töôùc vuõ khí” thay chuùng”2.
Loã Taán ñaõ baûo veä taùc phaåm naøy vaø vaïch maët Tröông Xuaân Kieàu naáp döôùi danh nghóa Taû lieân.
Tieâu Hoàng (1911 –1941) coù truyeän vöøa Tröôøng soáng cheát cuõng xuaát baûn naêm 1935. Taùc phaåm naøy
ñaõ phaûn aùnh chaân thöïc ñôøi soáng nhaân daân Ñoâng Baéc tröôùc vaø sau khi thaát thuû, ñuùng nhö Loã Taán ñaõ vieát
trong lôøi töïa, noù laø moät böùc tranh “coù söùc maïnh xuyeân thuûng giaáy” veõ veà nhaân daân Ñoâng Baéc soáng kieân
cöôøng, khoâng khoanh tay chòu cheát. Sau Tröôøng soáng cheát, Tieâu Hoàng coøn vieát caùc taùc phaåm Tieáng keâu
cuûa ñoàng khoâng, Tay, Thaùng ba nôi thaønh phoá nhoû (truyeän ngaén), Maõ Baù Laïc (truyeän vöøa), Truyeän Hoâ
Lan Haø (truyeän daøi). Tieâu Hoàng coøn cho ra hai taäp taûn vaên döôùi buùt danh “Thieåu Ngaâm” vôùi tieâu ñeà Phoá
chôï buoân vaø Caàu trong ñoù cuõng coù taùc phaåm hay.
Ñoan Moäc Hoàng Löông trong thôøi kyø naøy coù taäp truyeän ngaén Caêm giaän. Ñuùng nhö teân saùch, taùc
giaû ñaõ vieát veà cuoäc soáng bi thaûm cuûa nhaân daân Ñoâng Baéc döôùi goùt saét keû thuø vôùi moät loøng caêm thuø boác
löûa. Ngoaøi ra Thö Quaàn coøn coù truyeän vöøa Ngöôøi lính giaø vaø moät soá taùc phaåm khaùc,
Trong thôøi kyø noäi chieán caùch maïng laàn thöù hai, nhöõng taùc giaû treû ñöôïc nhieàu ngöôøi bieát ñeán coøn coù
Caùt Caàm, Thaûo Minh, Aâu Döông Sôn (La Taây), Hoang Moâi, Heà Nhö … Nhöõng nhaø vaên treû naøy thôøi baáy
giôø ñeàu saùng taùc döôùi söï laõnh ñaïo vaø aûnh höôûng cuûa Taû lieân. Thaønh töïu tö töôûng vaø ngheä thuaät cuûa hoï
vaø söï phaùt trieån sau naøy cuûa hoï khoâng gioáng nhau, nhöng nhìn chung, caùc taùc phaåm cuûa Dieäp Töû cho ñeán
“Ñaùm nhaø vaên Ñoâng Baéc” ñeàu coù tieán boä roõ reät veà tö töôûng cuõng nhö veà ngheä thuaät so vôùi caùc taùc phaåm
vaên hoïc caùch maïng voâ saûn thôøi kyø ñaàu.
1
Chuùng toâi phaûi töï pheâ phaùn – Phuï san Ñaïi vaên baùo ngaøy 15-3-1936.
2
Thaû giôùi ñình vaên taäp cuoái : Toâ giôùi thaùng 3.

f. Caùc nhaø thô cuûa Hoäi thi ca Trung Quoác vaø saùng taùc cuûa Tang Khaéc Gia.
Phong traøo vaên ngheä caùnh taû phaùt trieån maïnh meõ laïi chæ cho saùng taùc thi ca moät phöông höôùng roõ
raøng. Thô ca hieän thöïc caùch maïng thôøi kyø naøy ñaõ phaùt trieån khaù maïnh maø söï ra ñôøi cuûa Hoäi thi ca Trung
Quoác laø moät minh chöùng.
Hoäi thi ca Trung Quoác ra ñôøi thaùng 9-1932. Noù laø moät toå chöùc thô ca quaàn chuùng döôùi söï laõnh ñaïo
cuûa Taû lieân, do Muïc Moäc Thieân, Döông Tao, Nhaäm Quaân (Saâm Baûo), Boà Phong … ñöùng ra thaønh laäp.
Muïc ñích cuûa Hoäi thi ca Trung Quoác laø nhaèm doïn saïch ñaùm maây muø do caùc phaùi Taân nguyeät, phaùi Hieän
ñaïi taïo ra treân thi ñaøn, ñaåy maïnh phong traøo thi ca caùch maïng. Thaùng 2-1933, Hoäi thi ca Trung Quoác cho
ra ñôøi tôø tuaàn baùo Thi ca môùi (sau ñoåi thaønh baùn nguyeät san, roài nguyeät san).
Hoäi thi ca Trung Quoác chuû tröông “baét laáy hieän thöïc” töùc laø muoán thöøa keá vaø phaùt huy truyeàn
thoáng chieán ñaáu cuûa thô môùi maø Quaùch Maït Nhöôïc, Töôûng Quang Töø, Aân Phu laø ñaïi bieåu. Hoäi thi ca
Trung Quoác khoâng chæ chuù yù saùng taùc maø coøn coá gaéng nghieân cöùu lyù luaän. Hoï muoán tìm ñöôøng ñaïi chuùng
hoaù thi ca, xuaát baûn “chuyeân san ca dao”, “chuyeân san saùng taùc” ñeå coá gaéng thöïc hieän mong muoán
“möôïn caùc hình thöùc ca dao, thôøi ñieäu phoå bieán maø tieáp nhaän nhöõng choã maïnh phoå caäp, thoâng tuïc deã
ngaâm, deã ñoïc cuûa chuùng, töø ñoù maø quaù ñoä sang thô ca töông lai”1. Ngoaøi toång hoäi ôû Thöôïng Haûi, Hoäi thi
ca Trung Quoác coøn coù phaân hoäi ôû Baéc Bình, Quaûng Chaâu, Thanh Ñaûo, Haï Moân vaø ôû Toâkyoâ Nhaät Baûn.
Nhöõng phaân hoäi naøy phaàn lôùn ñeàu ra baùo rieâng hoaëc coù phuï san treân baùo. Ñeán muøa ñoâng naêm 1935, khi
“thô ca quoác phoøng” ñöôïc coi laø moät boä phaän cuûa “vaên hoïc quoác phoøng”, caùc hoäi vieân Hoäi thi ca Trung
Quoác ñeàu nhieät tình tham gia phong traøo cöùu quoác vaø ít laâu sau ñoù xuaát baûn Quoác phoøng thi ca tuøng thö.
Hoäi thi ca Trung Quoác ñaõ coù taùc duïng thuùc ñaåy nhaát ñònh ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa phong traøo thi ca caùch
maïng.
Boà Phong (1911 –1942) laø nhaø thô nhieät taâm nhaát, soâi noåi nhaát trong Hoäi thi ca Trung Quoác. Anh
coù caùc taäp thô Ñeâm meânh moâng, Ñôøi soáng, Lôøi ca gang theùp, Baøi ca ru em, Khuùc boä ba khaùng chieán,
Trong goùc toái ñen vaø baøi thô daøi Löûa thaùng saùu, Keû toäi nghieäp … , thô anh baùm chaët hai loaïi chuû ñeà böùc
thieát cuûa ñôøi soáng hieän thöïc : söï bieán ñoåi caùch maïng töø ñau khoå ñeán thöùc tænh vaø yeâu caàu maõnh lieät
choáng Nhaät cöùu nöôùc cuûa nhaân daân. Taùc phaåm cuûa anh tuy chöa chín veà ngheä thuaät, nhöng phaàn lôùn ñeàu
coù tö töôûng laønh maïnh, traøn ñaày tình caûm, lôøi thô chaát phaùc, ngoân ngöõ bình dò, ñaõ coù tích cöïc trong cuoäc
ñaáu tranh huyû dieät theá giôùi cuõ, ñoùn chaøo theá giôùi môùi.
Thaønh vieân toång hoäi Thöôïng Haûi cuûa Hoäi thi ca Trung Quoác, ngoaøi Boà Phong coøn coù Muïc Moäc
Thieân, Döông Tao, Nhaâm Quaân, Lieãu Thieán.
Vöông AÙ Bình laø ngöôøi phuï traùch chính cuûa phaân hoäi Haø Baéc cuûa Hoäi thi ca Trung Quoác, chuû bieân
tôø Thi ca môùi cuûa Baéc Bình. Oâng coù caùc taäp thô Muøa ñoâng ñoâ thò, Baøi ca haûi yeán goàm nhöõng baøi thô ngaén
vaø baøi thô töï söï tröôøng thieân. Gioù thaùng chaïp laáy phong traøo moàng 9 thaùng 12 laøm ñeà taøi. “Trong ñeâm
tröôùc cuûa bình minh saép tôùi, toâi ñem sinh meänh toâi daâng hieán cho aùnh saùng” (Ngöôøi giöõ thaùp ñeøn pha).
Taùc giaû ca haùt vì daân sinh vôùi tö töôûng vaïch traàn boùng toái tìm kieám aùnh saùng. Oâng ñaõ töø noâng thoân ñoùi
ngheøo xô xaùc löu laïc ñeán thaønh thò ñoùi reùt cô haøn, caûm thaáy “Ngoïn roi theùp cuoäc ñôøi quaát tôùi taáp leân
löng toâi thaûm khoác, baøn tay ñen gôùm ghieác cuûa ma quæ ñang dang ra boán beà”2.
Thô Vöông AÙ Bình saùng suûa, chaát phaùc, coù taøi thuaät taû. Taùc giaû chuù yù hoïc taäp daân ca, ngoân ngöõ khaù
gaàn vôùi khaåu ngöõ quaàn chuùng.
1
Lôøi noùi cuûa chuùng toâi, ñaêng Taân thi ca soá1 , quyeån 2.
2
Ghi sau Baøi ca haûi yeán.

Oân Löu (1912 –1937) laø ngöôøi phuï traùch chính cuûa phaân hoäi Quaûng Chaâu thuoäc hoäi thi ca Trung
Quoác, chuû bieân tôø Thô ca vaø Sinh hoaït thô ca, ñaõ coù taùc duïng thuùc ñaåy raát lôùn ñoái vôùi phong traøo thô ca
Hoa Nam. Oâng coù hai taâp thô Xoùm chuùng toâi vaø Tieáng theùt cuoái cuøng. Thô Oân Löu phaàn lôùn phaûn aùnh ñôøi
soáng nhaân daân lao ñoäng thaønh thò vaø noâng thoân, giaûn dò, trong saùng, khoâng tìm yù thô trong moät caâu ñoaïn,
maø coá gaéng laøm cho moät baøi taïo ra ñöôïc moät yù thô hoaøn chænh, giöõ ñöôïc phong caùch moät soá ñieäu daân ca.
Ngoaøi Hoäi thi ca Trung Quoác, Tang Khaéc Gia laø nhaø thô xuaát hieän treân thi ñaøn thôøi kyø naøy coù aûnh
höôûng töông ñoái lôùn. Naêm 1933, xuaát baûn Daáu aán, naêm sau laïi xuaát baûn Baøn tay ñen toäi aùc. Giöõa luùc
phong caùch thô suy ñoài cuûa phaùi Hieän ñaïi ñang bò ñoäc giaû chaùn gheùt, thì nhöõng hình töôïng noâng daân vaø
caûnh saéc noâng thoân maø Tang Khaéc Gia veõ ra ñaõ thoåi moät laøm gioù töôi môùi vaøo thi ñaøn. Vì vaäy thô Tang
Khaéc Gia laäp töùc ñöôïc giôùi vaên hoïc chö yù vaø coi troïng vaø ñaõ môû ra moät chaân trôøi môùi meû cho thô môùi
phaûn aùnh ñôøi soáng noâng thoân.
Thô Tang Khaéc Gia coù phong caùch ñoäc ñaùo. Oâng khoâng duøng gioïng ñieäu dòu eâm ñeå baøy toû buoàn
vui caù nhaân, cuõng ít duøng lôøi leõ ñao to buùa lôùn ñeå baøy toû noãi phaãn uaát ñoái vôùi theá giôùi cuõ, maø chæ duøng
nhöõng caâu thô ñöôïc goït giuõa ñeå vieát veà nhöõng noãi khoå ñau vaø baát haïnh, söï caàn lao vaø kieân nhaãn cuûa
noâng daân Trung Quoác cuõ, ñeå ngöôøi ñoïc nghieàn ngaãm vaø caûm nhaän ñöôïc tình caûm saâu laéng cuûa nhaø thô.
Tang Khaéc Gia ñaõ töøng tham gia cuoäc ñaïi caùch maïng naêm 1926 –1927, caùch maïng thaát baïi, ñaõ
phaûi löu laïc moät thôøi gian. Ñieàu ñoù giuùp oâng thaáy ñöôïc laøn soùng ñaáu tranh giöõa ñaát ñai baèng phaúng laëng.
Oâng töøng döï baùo caùch maïng saép tôùi baèng nhöõng baøi thô giaøu chaát laõng maïn. Caùc baøi Löûa trôøi, Roài seõ coù
moät ngaøy vui nhö theá, Baøn tay ñen toäi aùc laø nhöõng baøi thô nhö vaäy. Trong Löûa trôøi, nhaø thô caûnh caùo boïn
phaûn ñoäng “muoán eùp cho ra tia löûa töø trong gioù laïnh” “Ñeán luùc ñoù maøy phaûi cheát, vuõ truï khoâng coøn laø
cuûa maøy”; Trong Roài seõ coù moät ngaøy nhö theá, oâng baûo cho moïi ngöôøi bieát raèng : “tröôùc ñoâi caùnh cuûa
ñeâm ñen, ñang aån naùu moät saùng mai röïc rôõ” maø chaúng bao laâu nöõa, roài seõ coù moät ngaøy: “Vuõ truï sôø tay
leân maët, boãng dieãn ra moät thay ñoåi laï kyø”. Sau naøy Tang Khaéc Gia ñaõ noùi: “Moät nhaø thô truùt vaøo thô
toaøn boä linh hoàn cuûa mình thì môùi coù theå vieát ñöôïc thô hay”1.
Nhöõng ngöôøi böôùc leân thi ñaøn hoài naøy coøn coù Ngaûi Thanh vaø Ñieàn Gian. Cuõng nhö Tang Khaéc Gia,
hai nhaø thô naøy ñaõ duøng taùc phaåm cuûa mình maø laøm giaøu theâm noäi dung vaø hình thöùc thô môùi, naâng cao
hôn trình ñoä saùng taùc thô môùi. Thaønh töïu chuû yeáu cuûa Ngaûi Thanh vaø Ñieàn Gian laø ôû sau thôøi kyø chieán
tranh choáng Nhaät.
Coù ñieäu thô khaùc vôùi nhöõng nhaø thô noùi treân laø Ñôùi Voïng Thö. Ñôùi Voïng Thö (1905 –1950) töøng laø
nhaø thô tieâu bieåu cuûa “phaùi hieän ñaïi” trong nhöõng naêm ba möôi. Oâng coù caùc taäp thô Kyù öùc cuûa toâi, Voïng
thö thaûo vaø sau nöõa laø Nhöõng naêm thaùng tai hoaï. Ñôùi Voïng Thö ñaõ chòu aûnh höôûng raát saâu saéc cuûa thô cuõ
Trung Quoác vaø thô Chaâu Aâu, nhaát laø thô töôïng tröng Phaùp, trong taïo caûnh, choïn töø, coá gaéng laøm cho noù
coù moät caùi gì moâng lung môø aûo. Thô oâng raát chuù troïng goït lôøi giuõa töø, tæ duï saùt hôïp, deã gaây lieân töôûng, coù
söùc maïnh ngheä thuaät nhaát ñònh. Ñôùi Voïng Thö cuõng coù moät soá baøi thô mieâu taû giaùn tieáp cuoäc soáng hieän
thöïc nhö Chaët ngoùn tay (Kyù öùc cuûa toâi) theå hieän söï töôûng nhôù moät ngöôøi baïn ñaõ hy sinh cho caùch maïng;
Coâ gaùi trong thoân (Voïng thö thaûo) vieát veà taâm linh thuaàn phaùc, e leä ñoái vôùi lao ñoäng vaø tình yeâu cuûa moät
coâ gaùi noâng thoân, raát thaân thieát, caûm ñoäng. Taâm tình vieát trong caùc baøi Baøi ca du töû (Voïng thö thaûo) cuõng
trong saùng côûi môû. Chieán tranh choáng Nhaät buøng noå, tieáng keâu ñoøi giaûi phoùng daân toäc ñaõ laøm cho Ñôùi
Voïng Thö böøng tænh giaác mô u uaát. Taäp thô Nhöõng naêm thaùng tai hoaï ñeå laïi nhöõng baøi thô ca ngôïi khaùng
chieán coù phong caùch khaùc. Oâng bò giaëc Nhaät baét, trong nhaø tuø ôû Hoàng Koâng, oâng ñaõ vieát baøi thô Ñeà vaùch
nhaø tuø theå hieän söï caêm thuø cuûa oâng ñoái vôùi ñòch, toû yù khoâng sôï cheát. Oâng saün saøng hy sinh.
1
Lôøi töïa Tuyeån taäp thô möôøi naêm.

Khi caùc anh trôû veà, ñaøo leân töø ñaát ñen,
Caùi thi theå ñaõ chòu nhieàu thöông toån cuûa anh ta,
Duøng tieáng reo möøng thaéng lôïi cuûa caùc anh,
Maø caát boång cao cao linh hoàn cuûa anh ta.
ÔÛ ñaây ta thaáy ñöôïc tình caûm maõnh lieät yeâu toå quoác, yeâu töï do cuûa nhaø thô. Taùc phaåm töông töï coøn
coù Toâi duøng baøn tay taøn pheá. Nhöõng trí thöùc Trung Quoác hieän ñaïi, trong ñoù keå caû taùc giaû, tuy ñaõ coù khôûi
ñieåm khoâng gioáng nhau, nhöng trong phong traøo ñaáu tranh giai caáp vaø ñaáu tranh daân toäc gay go quyeát
lieät, phaàn lôùn ñaõ ñöôïc giaùo duïc vaø ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau ñaõ coù tieán boä. Raát tieác, oâng ñaõ maát naêm
1950, khoâng theå tieáp tuïc tieán leân theo con ñöôøng môùi.

CHÖÔNG II : TAÙC GIAÛ TAÙC PHAÅM
I. Mao Thuaãn
1. Söï phaùt trieån tö töôûngvaø nhöõng saùng taùc thôøi kyø ñaàu
Mao Thuaãn voán teân laø Thaåm Nhaïn Baêng sinh naêm 1896 taïi OÂ Traán, huyeän Ñoàng Höông, tænh Chieát
Giang. Cha oâng voán coù tö töôûng duy taân, ham thích khoa hoïc töï nhieân. Cha oâng qua ñôøi naêm hôn 30 tuoåi.
Meï oâng daïy con raát nghieâm khaéc. Khi oâng coøn ñang hoïc trung hoïc thì cuoäc Caùch maïng Taân Hôïi buøng
noå. Theá nhöng cuoäc Caùch maïng Taân Hôïi ñaõ khoâng ñem laïi nhöõng ñoåi thay to lôùn cho xaõ hoäi Trung
Quoác. Do choáng laïi söï aùp böùc cuûa ban laõnh ñaïo nhaø tröôøng, Mao Thuaãn bò ñuoåi khoûi tröôøng trung hoïc
phuû Gia Höng, phaûi chuyeån sang hoïc ôû tröôøng trung hoïc An Ñònh ôû Haøng Chaâu. Sau naøy oâng ñaõ noùi:
“Neáu hoûi raèng söï giaùo duïc ôû caûc tröôøng trung hoïc ñaõ daïy toâi ñöôïc nhöõng ñieàu gì, giôø ñaây thaät ñau loøng
maø nghó laïi, nhöõng ñieàu hoïc ñöôïc chaúng qua chæ laø: saùch khoâng ñöôïc ñoïc nhöõng loaïi sau Taàn Haùn, vaên
bieàn ngaãu laø loái vaên chuû ñaïo, thô phaûi hoïc Kieán An thaát töû, thö phaûi phoûng theo caùch vieát thôøi Luïc
trieàu”. “Thôøi hoïc sinh trung hoïc cuûa toâi quaû thaät u aùm vaø taàm thöôøng”1. Sau khi toát nghieäp trung hoïc,
oâng ñaõ leân Baéc Kinh hoïc döï bò ñaïi hoïc. Naêm 1916 toát nghieäp lôùp döï bò, vì caûnh nhaø tuùng quaãn, oâng phaûi
thoâi hoïc, laøm bieân taäp cho Thöông vuï aán thö quaùn ôû Thöôïng Haûi. Sau ñoù oâng ñaõ coù nhöõng baøi vieát ñang
treân caùc taïp chí Hoïc sinh taïp chí , Hoïc ñaêng…
Sau phong traøo Nguõ töù, Mao Thuaãn coù tham gia cuoäc vaän ñoäng taân vaên hoïc. Trong taùc phaåm Bình
luaän baøi “Baøn veà vaên hoïc môùi cuõ” vieát vaøo ñaàu naêm 1920, oâng cho raèng: vaên hoïc môùi phaûi laø moät neàn
vaên hoïc “coù khaû naêng theå hieän cuoäc soáng, chæ ñaïo cuoäc soáng, phaûi vì taàng lôùp bình daân chöù khoâng vì moät
soá ít ngöôøi thuoäc nhöõng giai caáp ñaëc bieät naøo”. Oâng nhaán maïnh, xaây döïng moät neàn vaên hoïc môùi “phaûi
chuù troïng tính tö töôûng”2, ñieàu ñoù ñaõ theå hieän roõ raøng söï kieán giaûi ngheä thuaät vò nhaân sinh maø sau naøy
oâng ra söùc ñeà xöôùng. Naêm 1929, Hoäi nghieân cöùu vaên hoïc ñöôïc thaønh laäp, Mao Thuaãn laø moät trong
nhöõng ngöôøi saùng laäp, vaø laø moät trong nhöõng thaønh vieân tích cöïc cuûa hoäi. Oâng chuû bieân tôø Tieåu thuyeát
nguyeät baùo. Oâng ñaõ tieán haønh ñoåi môùi toaøn dieän taïp chí vaên ngheä ñaõ coù ñeán 10 naêm lòch söû naøy (saùng laäp
naêm1910).
Hoaït ñoäng vaên ngheä chuû yeáu cuûa Mao Thuaãn thôøi Nguõ töù vaø thôøi kyø noäi chieán caùch maïng laàn thöù
nhaát laø laøm coâng taùc lyù luaän pheâ bình vaø phieân dòch giôùi thieäu caùc taùc phaåm vaên hoïc nöôùc ngoaøi. Chuû
nghóa daân chuû caùch maïng vaø chuû nghóa hieän thöïc laø cô sôû tö töôûng chính trò vaø vaên hoïc cuûa oâng. Oâng cho
raèng “vaên hoïc laø ñeå theå hieän cuoäc soáng, duø noù coù khaùch quan mieâu taû söï vaät hay chuû quan boäc loä lyù
töôûng, cuõng ñeàu phaûi laáy cuoäc soáng laøm ñoái töôïng”3. Oâng chuû tröông moät neàn vaên hoïc taû thöïc, vò nhaân
sinh. Trong baøi Boái caûnh xaõ hoäi vaø saùng taùc, oâng noùi: “Vaên hoïc theå hieâïn cuoäc soáng xaõ hoäi laø vaên hoïc
chaân chính, laø vaên hoïc bieát gaén boù vôùi nhaân loaïi, trong moät ñaát nöôùc coøn bò aùp böùc caàn phaûi chuù yù ñeán
boái caûnh xaõ hoäi”. Oâng cho raèng, hieân nay Trung Quoác vaãn chöa coù ñöôïc nhöõng nhaø vaên taàm côõ nhö
Gorki “raát giaøu voán soáng veà xaõ hoäi cuûa giai caáp thöù 4 vaø coù khaû naêng mieâu taû cuoäc soáng ñau khoå aáy cuûa
hoï. Ñaây chính laø moät thieáu soùt lôùn cuûa neàn vaên hoïc môùi4. Trong baøi Chuû nghóa töï nhieân vôùi nhöõng tieåu
1
Xem baøi Thôøi hoïc sinh trung hoïc vaø sau ñoù cuûa toâi, ñaêng trong taäp Aán töôïng, caûm töôûng, hoài öùc, Vaên hoaù sinh hoaït xuaát baûn
xaõ, thaùng 10 – 1936. Baûn in ñaáu tieân.
2
Tieåu thuyeát nguyeät baùo, soá1, quyeån11, thaùng1 – 1920, kyù teân Baêng.
3
Xeâm baøi Nguyeân nhaân laøm cho vaên hoïc Trung Quoác khoâng phat trieån trong taïp chí Vaên hoïc tuaàn san soá 1, ngaøy 10 - 5 - 1921,
kyù teân Huyeàn Chaâu.
4
Tieåu thuyeát nguyeät baùo, quyeån12, soá7, 7-1921.

thuyeát hieän ñaïi Trung Quoác, oâng chuû tröông “nghieân cöùu moïi vaán ñeà xaõ hoäi”, tuaân thuû “söï mieâu taû khaùch
quan, nhaø vaên phaûi traûi qua söï reøn luyeän quan saùt thöïc ñòa laâu daøi”1. Oâng coøn tích cöïc ñeà xöôùng moät neàn
“vaên ngheä khích leä ñöôïc daân khí”, “ñoøi hoûi vaên hoïc phaûi gaùnh vaùc ñöôïc troïng traùch thöùc tænh daân chuùng,
taêng cöôøng söùc maïnh cho daân chuùng”2. Mao Thuaãn laø moät nhaø pheâ bình vaên ngheä quan troïng, ñaõ ra söùc
ñeà xöôùng chuû nghóa hieän thöïc trong phong trao vaên hoïc môùi.
Mao Thuaãn ñaõ doàn söùc vaøo coâng vieâc phieân dòch vaø giôùi thieäu vaên hoïc nöôùc ngoaøi. Oâng ñaõ cho ra
ñôøi caùc taùc phaåm nhö Nghieân cöùu vaên hoïc Nga (quyeån 12 soá ñaëc bieät) vaø Vaên hoïc cuûa nhöõng daân toäc bò
böùc haïi (soá 10, quyeån 12). Mao Thuaãn cuõng ñaõ giôùi thieäu vaø ñeà xöôùng chuû nghóa töï nhieân cuûa Doâla. Oâng
muoán lôïi duïng söï mieâu taû “ thuaàn khaùch quan” cuûa chuû nghóa töï nhieân ñeå khaéc phuïc hieän töôïng khoâng
trung thöïc coøn toàn taïi trong caùc taùc phaåm thôøi ñoù, ñieàu ñoù taát nhieân laø moät vieäc laøm raát khoù khaên. Trong
saùng taùc thôøi kyø ñaàu cuûa Mao Thuaãn cuõng coøn nhöõng daáu aán aûnh höôûng cuûa chuû nghóa töï nhieân.
Mao Thuaãn ñaõ töøng nghieân cöùu bieàn vaên, thô, töø, tieåu thuyeát vaø nhieàu theå loaïi vaên hoïc coå ñieån
khaùc cuûa Trung Quoác, vaø cuõng vieát nhieàu saùch veà thaàn thoaïi coå ñaïi. Söï daøy coâng nghieân cöùu di saûn vaên
hoïc Trung Quoác aáy ñaõ laøm phong phuù hôn tö töôûng vaên hoïc cuûa oâng, ñoàng thôøi cuõng giuùp raát nhieàu cho
coâng vieäc saùng taùc sau naøy.
Töø naêm 1921, Mao Thuaãn tham gia hoaït ñoäng caùch maïng, sau oâng giaûng daïy ôû Tröôøng ñaïi hoïc
Thöôïng Haûi do Ñaûng coäng saûn saùng laäp, tích cöïc tam gia phong traøo Nguõ taïp naêm 1925. Cuøng vôùi laøn
soùng caùch maïng khoâng ngöøng daâng cao, tö töôûng vaên ngheä cuûa oâng cuõng phaùt trieån vaø thay ñoåi roõ raøng.
Trong baøi Baøn veà ngheä thuaät cuûa giai caáp voâ saûn, vieát vaøo naêm1925, oâng ñaõ giôùi thieäu vaø trình baøy khaù
toaøn dieän nhöõng ñaëc ñieåm vaø tính chaát, noäi dung vaø hình thöùc cuûa neàn vaên hoïc môùi meû naøy. Oâng nhaán
maïnh baûn chaát giai caáp cuûa vaên hoïc vaø pheâ bình vaên hoïc, ñoàng thôøi chæ roõ luaän ñieäu cuûa caùi goïi laø “tính
ñoäc laäp sieâu nhieân cuûa vaên ngheä”, chaúng qua chæ laø “giaùn tieáp caûn trôû söï phaùt sinh cuûa neàn ngheä thuaät coù
lôïi cho giai caáp bò trò”. “ Cho neân coâng taùc pheâ bình vaên hoïc cuûa giai caáp voâ saûn phaûi ñöùng vöõng treân laäp
tröôøng uûng hoä lôïi ích cuûa giai caáp voâ saûn, ñeå laøm toát chöùc naêng pheâ bình cuûa mình”. Oâng cho raèng, ngheä
thuaät cuûa giai caáp voâ saûn phaûi coù noäi dung thaät phong phuù, lyù töôûng cuûa giai caáp voâ saûn laø “ xaây döïng
moät ñôøi soáng nhaân loaïi hoaøn toaøn môùi”, “ ngheä thuaät cuûa giai caáp voâ saûn phaûi coá gaéng theo höôùng ñoù ñeå
giuùp cho giai caáp mình ñaït ñöôïc lyù töôûng cuoái cuøng”.
“Thôøi gian töø 1925 – 1927 toâi coù khaù nhieàu dòp tieáp xuùc caùc nhaø laõnh ñaïo chuû choát cuûa phong traøo
caùch maïng thôøi ñoù, ñoàng thôøi vôùi cöông vò coâng taùc cuûa toâi, toâi thöôøng xuyeân lieân laïc vôùi nhöõng toå chöùc
vaø cô sôû quaàn chuùng”3. Cuoäc soáng thôøi gian nan ñoù cuûa Mao Thuaãn ñaõ cung caáp khaù nhieàu tö lieäu cho söï
nghieäp saùng taùc vaên hoïc saép baét ñaàu cuûa oâng.
Thaùng 4 naêm 1927, Töôûng Giôùi Thaïch ra maët choáng caùch maïng taïi Thöôïng Haûi. Thaùng 7, boïn
Uoâng Tinh Veä trieäu taäp hoäi nghò choáng coäng. Cuoäc caùch maïng ñang böøng böøng khí theá boãng nhieân thaát
baïi, ñaõ khieán oâng xao xuyeán veà tö töôûng. Taùc phaåm Muïc ruoãng (Thöïc) tieåu thuyeát boä ba, vieát töø muøa thu
naêm 1927 ñeán muøa xuaân naêm 1928, vaø caû nhöõng truyeän ngaén vieát trong thôøi gian naøy, ñeàu laø saûn phaåm
cuûa tö töôûng tình caûm aáy. Cuõng töø ñoù, oâng chuyeån haún sang hoaït ñoäng saùng taùc vaên hoïc.
Taùc phaåm Muïc ruoãng, goàm 3 taäp truyeän, vöøa coù tính lieân hoaøn, ñoù laø Vôõ moäng, Dao ñoäng vaø Tìm
kieám. Laáy ñeà taøi töø cuoäc soáng hieän thöïc vaø dieãn bieán tö töôûng cuûa nhöõng thanh nieân trí thöùc tieåu tö saûn,
trong khoaûng thôøi gian tröôùc vaø sau cuoäc ñaïi caùch maïng. Vôõ moäng vieát veà Thöôïng Haûi trong ñeâm tröôùc
cuoäc caùch maïng, vaø Vuõ Haùn trong cao traøo caùch maïng. Chöông Tónh, nöõ nhaân vaät chính cuûa taùc phaåm, laø
1
Tieåu thuyeát nguyeät baùo, quyeån13 soá7, 7-1922
2
Thôøi kyø ñaïi chieán chuyeån bieán bao giôø môùi ñeán? – Vaên hoïc chu baùo, kyø 103, ngaøy 31 –12-1923.
3
Mao thuaãn tuyeån taäp: Töï töïa – Mao thuaãn tuyeån taäp. Khai Minh thö ñieám xuaát baûn xaõ 4 – 1952.

moät coâ gaùi lôùn leân trong söï nuoâng chieàu cuûa meï, tình caûm raát yeáu ñuoái vaø mô moäng. Coâ bieát caêm gheùt
caùi xaáu, nhöng laïi thieáu duõng khí ñaáu tranh, muoán vöôn leân aùnh saùng ngaøy mai, nhöng laïi khoâng coù yù chí
kieân ñònh. Ngoïn löûa hy voïng deã buøng leân, nhöng cuõng choùng luïi taøn, thaát voïng. Luoân bò chìm trong taâm
traïng roái bôøi giöõa phaán chaán vaø vôõ moäng. Coâ chaùn gheùt caûnh oàn aøo taát baät vaø “chuû nghóa suøng baùi ñoàng
tieàn” ôû Thöôïng Haûi. Ôû coâ, caû hai vieäc hoïc haønh vaø tình yeâu ñeàu vôõ moäng. Ñöôïc laøn soùng caùch maïng coå
vuõ, coâ ñaõ ñeán Vuõ Haùn – trung taâm caùch maïng, vôùi moät nieàm “mô öôùc môùi”. Coâ töøng haï quyeát taâm: “ñi
laø ñeå reøn luyeän, phaûi chòu khoù chòu khoå, phaûi coá gaéng nhieàu”. Tröôùc buoåi leã xuaát quaân Baéc phaït ñöôïc toå
chöùc taïi Nam Hoà, coâ voâ cuøng xuùc ñoäng. Coâ ñaõ ñoåi vieäc laøm ñeán ba laàn, nhöng cöù sau moãi laàn laïi “caøng
laøm coâ theâm buoàn hôn vì vôõ moäng”. Trong phong traøo quaàn chuùng raàm roä, long trôøi lôû ñaát thôøi ñoù, coâ
cuõng khoâng tìm ra ñöôïc söùc maïnh cuûa söï uûng hoä vaø coå vuõ, coâ coi nhöõng hieän töôïng tieâu cöïc naûy sinh
trong quaù trình caùch maïng laø “maâu thuaãn phoå bieán” khoâng theå giaûi quyeát noåi. Vì vaäy trong loøng saàu
muoän vaø taâm traïng chaùn chöôøng ôû coâ ngaøy theâm saâu saéc, chæ coøn coù theå tìm nieàm an uûi trong söï kích
thích maõnh lieät cuûa tình yeâu, theá nhöng, ngay caû tình yeâu cuõng laøm coâ vôõ moäng. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù
ñaõ phaûn aùnh nhöõng ñaëc ñieåm vaø soá phaän chung cuûa moät boä phaän trí thöùc tröôùc söï xoâ ñaåy cuûa cao traøo
caùch maïng.
Dao ñoäng vieát veà chuyeän cuûa moät phoá huyeän nhoû ôû gaàn Vuõ Haùn trong thôøi kyø ñaïi caùch maïng.
Cuoäc ñaáu tranh giai caáp gay gaét phöùc taïp cuøng vôùi tình hình xaõ hoäi raéc roái vaø ña daïng ñaõ ñöôïc phaûn aùnh
khaù roõ neùt trong taùc phaåm. Laø ngöôøi phuï traùch cuûa ñaûng boä Quoác daân ñaûng ôû huyeän cuûa lieân minh caùch
maïng, khi tình hình caùch maïng ñang ñoåi thay döõ doäi, Phöông La Lan ñaõ dao ñoäng thoaû hieäp, tieáp daàu
theâm cho ngoïn löûa phaûn caùch maïng. Anh bieát raát roõ toäi aùc cuûa Hoà Quoác Quang – moät keû luoàn laùch vaøo
haøng nguõ caùch maïng, nhöng khoâng daùm vaïch maët vaø ñaáu tranh. Anh sôï caû söùc maïnh cuûa quaàn chuùng
nhaân daân. Khi caùch maïng gaëp khoù khaên, chaúng nhöõng anh chæ bieát boù tay ngoài nhìn, maø vì söï yeân oån cuûa
caù nhaân mình, anh ñaõ quyeát ñònh rôøi boû caùch maïng. Hoà Quoác Quang laø moät “con caùo giaø”, baèng raát
nhieàu thuû ñoaïn baån thæu haén ñaõ chui ñöôïc vaøo haøng nguõ caùch maïng, che daáu nhöõng haønh vi ñaàu cô phaù
hoaïi cuûa haén baèng chieác maët naï caùch maïng giaû taïo. Khi phong traøo caùch maïng coù nguy cô khuûng hoaûng,
vôùi tö caùch laø moät ñaëc phaùi vieân, Lyù Khaéc ñaõ ñeán phoá huyeän naøy. Chính anh khoâng quaûn ngaïi söï hy sinh
tính maïng, tìm ñeán thuyeát phuïc quaàn chuùng ñaõ bò Hoà Quoác Quang löøa gaït, xuùi baåy, vaø chính anh ñaõ ñöa
löïc löôïng caùch maïng chuyeån veà Nam Höông ñeå saün saøng tieáp tuïc chieán ñaáu, khi phong traøo caùch maïng
gaëp thaát baïi. Chính vì coù söï xuaát hieän cuûa nhaân vaät Lyù Khaéc, Dao ñoäng ñaõ trôû thaønh moät taùc phaåm ít
maøu saéc uyû mò nhaát trong tieåu thuyeát boä ba.
Taäp thöù ba laø Tìm kieám, “Vaïch ra caên beänh vaø söï u meâ cuûa taàng lôùp trí thöùc trong giai ñoaïn ñaàu
xuaân naêm 1928”. Nhöõng nhaân vaät ñöôïc mieâu taû ôû ñaây, ñaõ coù luùc haêng say soâi noåi, luùc cao traøo caùch
maïng ñang leân, nhöng khi cao traøo caùch maïng taïm laéng xuoáng, naïn khuûng boá traéng bao truøm khaép ñaát
nöôùc, hoï tuy khoâng chòu huøa theo boïn phaûn ñoäng, nhöng laïi quaån quanh trong söï haïn cheá giai caáp, hoï
khoâng tìm ra ñöôïc con ñöôøng chính ñaùng cuûa mình, neân moãi ngöôøi theo ñuoåi moät höôùng, vaø cuoái cuøng
ñeàu khoâng traùnh khoûi thaát baïi. Nhöõng con ñöôøng “Giaùo duïc cöùu quoác” cuûa Tröông Man Thanh, vaø “Taân
vaên cöùu quoác” cuûa Vöông Troïng Chieâu cuõng hoaøn toaøn beá taéc. Chöông Thu Lieãu töï huyû dieät ñôøi mình,
vaø cuõng laøm haïi laây ñeán moïi ngöôøi baèng söï ñaém say trong höôûng laïc. Söû Tuaàn töø choã hoaøi nghi ñeán sa
ñoaï, vieäc ñi tìm caùi cheát ñeå giaûi thoaùt. “Hieän thöïc khoâng gioáng nhö lyù töôûng” ñoù laø keát laän chung ñöôïc
ruùt ra cuûa nhöõng con ngöôøi sau khi “tìm kieám” thaát baïi.
Mao Thuaãn laáy nhöõng trí thöùc tieåu tö saûn nhö treân laøm nhaân vaät chính, laáy con ñöôøng sinh soáng vaø
soá phaän thaûm haïi cuûa hoï laøm trung taâm cho taùc phaåm cuûa mình, nhaèm veõ leân moät böùc tranh veà thôøi ñaïi
vaø xaõ hoäi luùc baáy giôø. Nhöõng khuynh höôùng u saàu, oaùn traùch, roài sa ñoaï döïa treân chuû nghóa caù nhaân cuûa
caùc nhaân vaät khoâng ñöôïc pheâ phaùn trieät ñeå, cuïc dieän chính trò vaø tieàn ñoà caùch maïng trong taùc phaåm thaät

laø aûm ñaïm toái taêm. Taát caû nhöõng ñieàu ñoù ñaõ bieåu hieän raát töï nhieân nhöõng tö töôûng tình caûm khoå ñau saàu
muoän luùc baáy giôø cuûa taùc giaû.
Taùc phaåm Muïc ruoãng ñaõ khaéc hoaï ñöôïc moät phaàn böùc tranh lòch söû trong thôøi ñaïi caùch maïng, ñaõ
vieát leân moät söï thöïc cuûa quaù trình: vôõ moäng, dao ñoäng roài tìm kieám, vaø caû caùi keát cuïc thaûm baïi cuûa moät
boä phaän thanh nieân trí thöùc tieåu tö saûn trong thôøi kyø lòch söû ñoù, ñoàng thôøi cuõng vaïch traàn söï ñieân cuoàng
cuûa caùc theá löïc phaûn ñoäng trong cao traøo caùch maïng vaø caû sau khi caùch maïng thoaùi traøo. Muïc ruoãng laø
boä tieåu thuyeát ñaàu tay cuûa Mao Thuaãn. Tuy raèng trong taùc phaåm, söï mieâu taû veà doøng chính cuûa caùch
maïng coøn coù phaàn môø nhaït, coù nhöõng tình tieát coøn thieáu söï chaét loïc nghieâm tuùc, song noù vaãn phaûn aùnh
moät caùch roäng raõi cuoäc soáng thôøi ñaïi ñoù, ñoàng thôøi khaéc hoaï nhaân vaät trong moái maâu thuaãn xaõ hoäi phöùc
taïp vaø mieâu taû tæ mæ traïng thaùi taâm lyù cuûa hoï. Boä tieåu thuyeát naøy, ngay töø luùc vöøa chaøo ñôøi ñaõ thu huùt
ñöôïc söï chuù yù cuûa moïi ngöôøi.
Trong baøi Töø coå Lónh ñeán Ñoâng Kinh, oâng coøn giaûi thích roõ hôn veà quaù trình saùng taùc taùc phaåm, oâng
coù söï e ngaïi ñoái vôùi phong traøo vaên hoïc caùch maïng voâ saûn môùi ñöôïc daáy leân thôøi ñoù, ñoàng thôøi oâng
cuõng khoâng vöøa loøng vôùi thöù tình caûm chaùn chöôøng vôõ moäng cuûa mình tröôùc thaát baïi cuûa caùch maïng.
Oâng noùi: “Toâi hy voïng raèng, töø nay veà sau toâi seõ soâi noåi haêng haùi hôn nhieàu, khoâng coøn u saàu uyû mò
nöõa”, vaø “tin raèng toâi nhaát ñònh seõ laøm ñöôïc”. Ñeå traùnh söï truy luøng cuûa boïn Quoác daân ñaûng vaø ñeå cho
ñaàu oùc tænh taùo hôn, oâng ñaõ ñoâng du sang Nhaät Baûn taïm thôøi ôû ñoù moät thôøi gian. Söï maâu thuaãn saâu saéc
cuûa noäi taâm, söï khao khaùt muoán döùt boû nhöõng tö töôûng khoâng laønh maïnh, ñeàu phaûn aùnh moät nhu caàu caáp
thieát muoán töï caûi taïo cuûa oâng. Taát caû nhöõng tình caûm phöùc taïp aáy, vaø caû nhöõng saàu khoå vaø söï giaøy voø noäi
taâm, coù theå thaáy ñöôïc phaàn naøo qua nhöõng baøi taûn vaên coù chung töïa ñeà laø Baûy baøi tuyø buùt maø oâng vieát treân
ñaát Nhaät. Trong taäp tieåu thuyeát Hoàng vieát naêm 1929, nhöõng taâm traïng bi quan thaát voïng cuûa oâng ñaõ daàn
daàn môø nhaït. Döï ñònh ban ñaàu khi vieát boä tieåu thuyeát ñoù laø “ghi laïi moät daáu aán cho maøn kòch huøng traùng
keùo daøi gaàn möôøi naêm cuûa Trung Quoác”, nhöng môùi chæ vieát ñeán phong traøo Nguõ taïp naêm 1925 thì döøng
laïi. Qua nhöõng phaàn ñaõ ñöôïc hoaøn thaønh, coù theå thaáy raèng tuy phaàn keát coù hôi voäi vaøng göôïng eùp, song töï
noù cuõng ñaõ thaønh moät taùc phaåm hoaøn chænh.
Muøa xuaân naêm 1930, Mao Thuaãn veà nöôùc. Luùc naøy cuoäc caùch maïng noâng thoân vaø cuoäc caùch maïng
vaên hoaù trong ôû nöôùc ñaõ coù böôùc phaùt trieån saâu roäng, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng, phong traøo vaên ngheä
caùnh taû maø trung taâm laø Thöôïng Haûi cuõng ñaõ buøng leân raàm roä. Oâng tham gia hoäi Taû lieân vaø thöôøng
xuyeân qua laïi vôùi Loã Taán. Cuøng vôùi söï tieán trieån cuûa tö töôûng, nhöõng saùng taùc cuûa oâng cuõng coù moät dieän
maïo môùi.
Chæ trong voøng hôn moät naêm oâng ñaõ lieân tuïc cho ra ñôøi caùc truyeän vöøa nhö Loä (Con ñöôøng), Tam
nhaân haønh (Ba ngöôøi ñi) vaø nhöõng truyeän ngaén laáy ñeà taøi töø nhöõng caâu chuyeän lòch söû.
Khoaûng naêm 1932, laø thôøikyø Mao Thuaãn sung söùc trong saùng taùc vaø cuõng ñaït nhieàu thaønh quaû
nhaát. Oâng laàn löôït vieát tieåu thuyeát Nöûa ñeâm, moät taùc phaåm kieät xuaát, vaø nhöõng truyeän ngaén noåi tieáng
nhö: Cöûa haøng hoï Laâm, Taèm muøa xuaân … nhöõng taùc phaåm naøy ñaõ phaûn aùnh ñöôïc ñôøi soáng vaø cuoäc ñaáu
tranh taàng lôùp nhaân daân trong boái caûnh neàn kinh teá tröôùc nguy cô phaù saûn, tình traïng xaõ hoäi chao ñaûo roái
ren tröôùc söï xaâm laêng cuûa ñeá quoác.
Baèng söï phaûn aùnh caû chieàu saâu laãn beà roäng cuûa hieän thöïc, nhöõng taùc phaåm ñoù ñaõ theå hieän taøi naêng
ngheä thuaät khoâng nhöõng gioûi veà khaéc hoaï cuoäc soáng xaõ hoäi trong söï roái ren phöùc taïp, maø coøn vaïch ra
moái lieân heä noäi taïi vaø khuynh höôùng lòch söû tieåm aûn trong cuoäc soáng ñoù, töø ñoù ñaõ xaùc ñònh ñöôïc vò trí cuûa
oâng laø moät nhaø vaên hieän thöïc caùch maïng xuaát saéc trong lòch söû vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác.
Trong thôøi kyø noäi chieán caùch maïng laàn thöù hai, Mao Thuaãn vaãn tieáp tuïc coá gaéng trong coâng taùc lyù
luaän vaên ngheä. Nhieàu taùc phaåm baøn veà caùc nhaø vaên nhö Loã Taán luaän… ñaõ ñöôïc oâng laàn löôït cho ra ñôøi.

Ngoaøi ra, oâng coøn vieát Cuoäc caùch maïng Xoâ vieát cuûa Trung Quoác vaø vieäc xaây döïng moät neàn vaên hoaù voâ
saûn1, Nhöõng taùc phaåm vaên ngheä maø chuùng ta caàn saùng taïo.2 … nhöõng taùc phaåm ñoù ñaõ baøn ñeán vieäc xaây
döïng moät neàn vaên hoïc caùch maïng voâ saûn. Trong cuoäc ñaáu tranh vôùi “phong traøo vaên ngheä daân toäc chuû
nghóa” cuûa boïn phaùt xít, oâng vieát caùc baøi luaän chieán nhö Söï hieän hình cuûa “traøo löu vaên ngheä daân toäc chuû
nghóa”, ñoàng thôøi vôùi vieäc phaûn baùc gay gaét nhöõng luaän ñieäu hoang ñöôøng cuûa chuùng, oâng cuõng pheâ
phaùn lyù luaän cuûa nhaø hoïc giaû tö saûn Phaùp Tainô3 maø baûn thaân oâng tröôùc ñaây cuõng töøng chòu aûnh höôûng.
Cuoäc chieán tranh choáng Nhaät buøng noå, thôøi gian ñaàu oâng ôû Thöôïng Haûi, chuû bieân tôø tuaàn baùo
Phong hoaù. Sau khi Thöôïng Haûi bò thaát thuû oâng ñi Höông Caûng, roài laên loäi khaép caùc vuøng Tröôøng Sa, Vuõ
Haùn, Quaûng Chaâu … thaùng 3 naêm 1938, Hieäp hoäi choáng ñòch cuûa giôùi vaên ngheä toaøn quoác Trung Hoa
ñöôïc thaønh laäp oâng ñöôïc baàu vaøo ban laõnh ñaïo. Oâng chuû bieân tôø Ngoân Laâm, phuï san cuûa tôø Laäp baùo
(Höông Caûng) vaø tôø Vaên ngheä traän ñòa, saùng taùc truyeän vöøa Caâu chuyeän böôùc ñaàu. Cuoái naêm 1938 oâng ñi
Taân Cöông. Ôû ñaây oâng vöøa giaûng daïy ôû Hoïc vieän Taân Cöông, vöøa chuû trì Hieäp hoäi vaên hoaù ñòa phöông.
Thaùng 5-1940 boä maët phaûn ñoäng cuûa Trònh Theá Taøi, toång ñoác Taân Cöông loä roõ, oâng boû Taân Cöông döøng
laïi ôû Dieân An moät thôøi gian vaø giaûng daïy trong Hoïc vieän ngheä thuaät Loã Taán. Sau naøy trong caùc baøi taûn
vaên Baøn veà phong caûnh, Ca ngôïi baïch döông, oâng ñaõ boäc loä nieàm höùng caûm vaø noãi nhôù nhung veà cuoäc
soáng giai ñoaïn ñoù. Sau “söï kieän Vaõn nam”4, naêm 1941, taïi Höông Caûng oâng ñaõ vieát truyeän daøi Huû baïi
(Huû thöïc). Sau ñoù oâng laïi vieát tieáp truyeän daøi Söông dieäp ñoû töïa hoa thaùng hai vaø kòch baûn Tröôùc vaø sau
teát thanh minh.
2.Nöûa ñeâm.
Taùc phaåm Nöûa ñeâm laø boä tieåu thuyeát hieän thöïc caùch maïng noåi tieáng nhaát cuûa vaên hoïc hieän ñaïi
Trung Quoác. Taùc phaåm ñöôïc vieát baét ñaàu thaùng 10-1931 vaø hoaøn thaønh vaøo thaùng 12-1932. Veà xaõ hoäi
Trung Quoác thôøi gian ñaàu cuûa nhöõng naêm 30, Mao Thuaãn ñaõ nghieân cöùu vaø hieåu khaù saâu saéc. Oâng quyeát
ñònh duøng hình töôïng ngheä thuaät sinh ñoäng ñeå ñaäp laïi nhöõng luaän ñieäu hoang ñöôøng maø boïn troâtxkít
thöôøng reâu rao laø Trung Quoác ñaõ laø moät xaõ hoäi tö baûn.
Maâu thuaãn vaø nhöõng cuoäc ñaáu tranh giöõa nhaø tö saûn daân toäc Ngoâ Toân Phuû vaø nhaø tö saûn maïi baûn
Trieäu Baù Thao laø sôïi daây xuyeân suoát toaøn boä taùc phaåm. Xoay quanh sôïi daây chính ñoù, Nöûa ñeâm ñaõ phaûn
aùnh ñöôïc boä maët cuûa xaõ hoäi Trung Quoác nhö ñoám löûa chaùy ñoàng coû khi caùch maïng ñang ñi vaøo chieàu
saâu cuûa nhöõng naêm 30.
Vôùi trung taâm laø Thöôïng Haûi, Nöûa ñeâm ñaõ phaûn aùnh ñöôïc boä maët cuûa xaõ hoäi Trung Quoác luùc baáy
giôø, vieát veà nhöõng söï kieän xaûy ra trong voøng hai thaùng cuûa nhöõng naêm 1930 (töø thaùng 5 ñeán thaùng 7), vaø
ngay trong nhöõng söï kieän ñoù ñang tieàm aån maïch soáng cuûa xaõ hoäi Trung Quoác trong quaù khöù vaø caû töông
lai. Caùc hieän töôïng cuûa cuoäc soáng phöùc taïp roái ren maø laïi coù yù nghóa xaõ hoäi to lôùn ñaõ thoâng qua moät keát
caáu ngheä thuaät nghieâm ngaët ñöôïc theå hieän ra. Ñoù chính laø ñieàu ñaùng traân troïng vaø ñaùng hoïc taäp Mao
Thuaãn, nhaø vaên hieän thöïc xuaát saéc cuûa Trung Quoác ñöông ñaïi.
Vieäc khaéc hoaï nhaân vaät ñieån hình Ngoâ Toân Phuû ñaõ theå hieän ñaày ñuû söï caáu töù ngheä thuaät tinh teá vaø
taøi naêng saùng taïo tuyeät vôøi cuûa taùc giaû. Döôùi ngoøi buùt cuûa Mao Thuaãn, nhaø tö saûn coâng nghieäp Ngoâ Toân
Phuû khoâng phaûi laø moät nhaân vaät taàm thöôøng heøn moïn. Laõo ñaõ töøng say söa vôùi coâng vieäc phaùt trieån thöïc
1
Vaên hoïc ñaïo baùo, quyeån 1 kyø 8. Ngaøy 15-11-1931. Kyù teân laø Thi Hoa Laïc.
2
Baéc ñaåu, quyeån 2, kyø 2. Ngaøy 20-5-1932.
3
Hippolyte Adolphe Taine (1828-1893) oâng chuû tröông theá giôùi quan vaø saùng taùc khoâng phaûi do nguyeân nhaân kinh teá vaø xaõ
hoäi quyeát ñònh, maø do chuûng toäc, hoaøn caûnh, thôøi ñaïi quyeát ñònh.
4
Ngaøy 19-10-1940, taïi Vaõn nam, tænh An Huy, Töôûng Giôùi Thaïch cho quaân ñaùnh uùp Taân töù quaân cuûa Ñaûng coäng saûn, gaây
thieät haïi nghieâm troïng cho caùch maïng.

nghieäp ôû traán Song Kieàu, queâ höông laõo. Laõo döï ñònh xaây döïng “moät vöông quoác Song Kieàu”, laáy cô sôû
laø moät nhaø maùy ñieän. Theá nhöng Song Kieàu moät thò traán nhoû ñaâu coù theå laø “ñaát duïng voõ cuûa ñaáng anh
huøng”, laõo muoán phaùt trieån caû neàn coâng nghieäp Trung Quoác. muïc ñích cuûa laõo laø “phaùt trieån nhieàu nhaø
maùy, taêng theâm soá löôïng oáng khoùi, môû roäng thò tröôøng tieâu thuï”. Laõo coøn nung naáu moät yù ñoà ñaùnh guïc
heát “caùi goïi laø nhöõng nhaø doanh nghieäp ñang soáng dôû cheát dôû”, “thaâu toùm taát caû caùc nhaø maùy trong baøn
tay saét cuûa laõo”. Khoâng nhöõng vaäy, laõo coøn bieát raèng muoán phaùt trieån neàn coâng nghieäp daân toäc thì ñieàu
ñaàu tieân laø “nhaø nöôùc ra nhaø nöôùc”, “chính phuû ra chính phuû”. Bôûi vaäy, ngoaøi vieäc say söa theo doõi caùc
moái lôïi haïi cuûa xí nghieäp, laõo coøn “ñeå moät con maét quan taâm ñeán chính trò”. Laõo saün coù hieåu bieát veà
quaûn lyù neàn coâng nghieäp hieän ñaïi qua nhöõng ngaøy thaùng du lòch Aâu, Myõ. Laõo coù chí khí, coù thuû ñoaïn, coù
con maét tinh töôøng, laõo coù khaû naêng khích leä keû khaùc haêng say vôùi söï nghieäp, khieán hoï phaûi töï nguyeän
hôïp taùc vôùi laõo. Theá nhöng, Ngoâ Toân Phuû, moät hieäp só trong giôùi coâng nghieäp Trung Quoác ñaõ sinh baát
phuøng thôøi, baøn tay ma quaùi cuûa boïn ñeá quoác xaâm löôïc ñaõ boùp chaët yeát haàu cuûa neàn coâng nghieäp Trung
Quoác, bôûi vaäy nhöõng hoaøi baõo cuûa laõo trôû thaønh aûo töôûng voâ phöông thöïc hieän. Laõo khoâng theå khoâng
soáng moät “cuoäc ñôøi quaû thaät nhö chieán traän”, hôn nöõa phaûi laïi ñoàng thôøi chieán ñaáu treân nhieàu maët traän,
laõo phaûi ñaáu tranh khoân kheùo quyeát lieät vôùi nhaø tö saûn taøi chính Trieäu Baù Thao – moät teân coø moài cuûa ñeá
quoác. Laõo khoâng daäp taét noåi laøn soùng baõi coâng nhö nöôùc trieàu daâng trong nhaø maùy. Khaù nhieàu nhaø maùy
nhoû maø laõo ñaõ doác taâm heát söùc loâi keùo veà thì nay ñaõ trôû thaønh “maûnh gieû raùch”, ruõ ra khoâng noåi, caùi
coâng ty kyù göûi Ích Chung maø laõo ñaõ daøy coâng vun ñaép thì nay khoù traùnh khoûi caùi cheát thaûm haïi tröôùc caùc
cuoäc hoãn chieán quaân phieät, tröôùc söï phaù saûn cuûa noâng daân vaø söï eá aåm cuûa haøng hoaù, vaø nhaát laø tröôùc söï
phong toaû treân qui moâ lôùn cuûa Trònh Baù Thao. Ngoâ Toân Phuû, con ngöôøi möu löôïc coù thöøa, cöông nghò töï
tin aáy, cuõng chæ coøn moät “loái thoaùt laø ñaàu haøng”. Qua söï mieâu taû treân, Nöûa ñeâm ñaõ vaïch roõ tính chaát hai
maët cuûa Ngoâ Toân Phuû: laõo maâu thuaãn vôùi ñeá quoác vaø boïn tö saûn maïi baûn ñöôïc ñeá quoác che chôû, laõo
cuõng maâu thuaãn vôùi nhaân daân lao ñoäng vaø ñaëc bieät laø coâng nhaân. Döôùi aùch thoáng trò cuûa ñeá quoác, neàn
coâng nghieäp daân toäc Trung Quoác vónh vieãn khoâng ngoùc ñaàu daäy ñöôïc. Trung Quoác khoâng theå tieán leân
con ñöôøng tö baûn ñöôïc. Ñoù laø qui luaät taát nhieân cuûa lòch söû, khoâng ai coù theå lay chuyeån hoaëc thay ñoåi
ñöôïc.
Mao Thuaãn raát coù taøi trong vieäc moâ taû taâm lyù nhaân vaät. Oâng khoâng phaân tích vaø mieâu taû nhaân vaät
trong caûnh tónh laëng vaø trong söï coâ laäp, maø oâng ñaët hoï vaøo giöõa doøng chaûy cuûa cuoäc soáng thôøi ñaïi, vaøo
trong nhöõng maâu thuaãn vaø xung ñoät gay gaét ñeå mieâu taû caën keõ vaø saâu saéc. Oâng cho Ngoâ Toân Phuû phaûi
cuøng moät luùc vaät loän treân nhieàu traän tuyeán, oâng ñaët haén vaøo giöõa laøn soùng boàng beành cuûa nhöõng thaéng
lôïi vaø thaát baïi lieân tieáp, laøm cho haén luùc thì phaán chaán, luùc laïi öu saàu, coù khi ñònh ñaâu ñöôïc ñaáy, cuõng coù
khi luùng tuùng cuoáng cuoàng. Cöù nhö vaäy, traïng thaùi taâm lyù vaø boä maët tinh thaàn cuûa Ngoâ Toân Phuû hieän ra
ñeán töøng chaân tô keõ toùc tröôùc maét khaùn giaû.
Ngoân ngöõ trong Nöûa ñeâm ngaén goïn roõ raøng, uyeån chuyeån vaø sinh ñoäng. Noù khoâng coù nhöõng kieåu noùi
quaù Taây, ñoâi choã coù duøng ñeán töø ngöõ coå, vaø cuõng duøng ñuùng choã hôïp caûnh, laøm saâu saéc theâm yù töù caâu vaên.
Ngoân ngöõ cuûa nhaân vaät vaø ngoân ngöõ ngöôøi keå chuyeän ñeàu coù saéc thaùi rieâng theo söï phaùt trieån cuûa coát
truyeän vaø söï thay ñoåi cuûa tính caùch nhaân vaät, laøm cho ngöôøi ñoïc nhö vaên kyø thanh, nhö kieán kyø hình, nhö
laâm kyø caûnh.
Keát caáu ngheä thuaät cuûa Nöûa ñeâm vöøa roäng lôùn vöøa nghieâm ngaët. Caû taäp coù 19 chöông, chöông 1,
chöông 2 giôùi thieäu nhaân vaät vaø caùc moái quan heä, coøn laïi 17 chöông, keát noái chaët cheõ, söï vieäc phöùc taïp
nhöng khoâng roái, moãi chöông ñeàu coù moät troïng ñieåm mieâu taû, nhöng ñeàu phaûi phuïc tuøng moät chuû ñeà
chung. Chöông 4 noùi veà cuoäc khôûi nghóa noâng daân ôû traán Song Kieàu, tuy raèng söï vieäc naøy khoâng ñöôïc
phaùt trieån theâm, ñoái vôùi toaøn truyeän maø noùi, noù khieán ngöôøi ñoïc caûm thaáy coù phaàn laïc loõng, nhöng noù ñaõ
phaûn aùnh ñöôïc boä maët noâng thoân Trung Quoác vaøo nhöõng naêm 30, ñaõ vaïch ra söï lieân heä maät thieát giöõa

Ngoâ Toân Phuû vôùi caùc theá löïc phong kieán noâng thoân vaø thaùi ñoä khoâng ñoäi trôøi chung cuûa haén ñoái vôùi cuoäc
khôûi nghóa noâng daân. Chöông 4 vaãn laø moät boä phaän quan troïng trong toaøn boä taùc phaåm. Sôïi daây xuyeân
suoát toaøn boä taùc phaåm laø nhöõng maâu thuaãn vaø cuoäc ñaáu tranh giöõa Ngoâ Toân Phuû vaø Trieäu Baù Thao, song
ñoàng thôøi vôùi vieäc ñoù, hoaëc mieâu taû tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp, ñaâu ñaâu cuõng thaáy hieän ra söï phaùt trieån aøo
aït cuûa löïc löôïng caùch maïng. Trong ñoaïn keát coøn heù môû cho thaáy söï lôùn maïnh khoâng ngöøng cuûa Hoàng
quaân coâng noâng, ñoái chieáu vieäc ñoù vôùi soá phaän thaûm haïi cuûa Ngoâ Toân Phuû taùc phaåm ñaõ chæ ra höôùng ñi
ñuùng ñaén cuûa Trung Quoác ngaøy mai.
II. Ba Kim.
Ba Kim teân thaät laø Lyù Phaát Cam, sinh naêm 1904 trong moät gia ñình ñòa chuû quan laïi ôû Thaønh Ñoâ,
Töù Xuyeân. Töø thôøi nieân thieáu Ba Kim ñaõ töøng chöùng kieán cuoäc soáng xaáu xa thoái naùt cuûa theá löïc caàm
quyeàn trong gia ñình phong kieán lôùn. Döôùi aûnh höôûng cuûa phong traøo Nguõ töù, Ba Kim ñaõ töøng böôùc giaùc
ngoä caùch maïng daân chuû. Naêm 1923 oâng ñeán Thöôïng Haûi, Nam Kinh hoïc taäp. Ñaàu naêm 1927 oâng sang
Phaùp, tieáp xuùc vôùi nhieàu traøo löu tö töôûng xaõ hoäi khaùc nhau, Ñaïi caùch maïng tö saûn Phaùp coù söùc haáp daãn
maïnh nhaát ñoái vôùi oâng. Oâng ñaõ töøng noùi: “Taát caû chuùng ta ñeàu laø con ñeû cuûa Ñaïi caùch maïng Phaùp”.
Hoaït ñoäng saùng taùc cuûa Ba Kim baét ñaàu töø naêm 1927, khi oâng ñang ôû Phaùp. Ñoù laø luùc cuoäc noäi
chieán caùch maïng laàn thöù nhaát, do söï phaûn boäi cuûa giai caáp tö saûn maø caùch maïng töø theá thaéng chuyeån
thaønh baïi. Nhöõng ñieàu ñoù ñaõ laøm cho taùc phaåm ñaàu tay cuûa oâng coù moät khoâng khí boàn choàn aùy naùy.
Nhöõng taùc phaåm thôøi kyø ñaàu Dieät vong, Cuoäc soáng môùi, Boä ba tình yeâu … ñeàu vieát veà hoaït ñoäng cuûa moät
nhoùm thanh nieân trong hoaøn caûnh bò boïn quaân phieät thoáng trò. Taùc giaû ñaõ mieâu taû tính chaát taøn baïo vaø
baát nghóa cuûa boïn quaân phieät phong kieán, vaø vôùi nhieät tình noùng boûng, ñaõ khaéc hoaï nhöõng hình töôïng
nhaân vaät Ñoã Ñaïi Taâm, Traàn Chaân, Ngoâ Nhaân Daân, Lyù Boäi Chaâu … , ca ngôïi loøng caêm gheùt hieän traïng
ñen toái, theo ñuoåi töông lai töôi saùng vaø tinh thaàn daùm hy sinh cuûa hoï. Tö töôûng chuû ñeà ñoù laø nhaát trí vôùi
yeâu caàu nhieäm vuï choáng ñeá quoác, choáng phong kieán. Do ñoù taùc phaåm ñaõ coù tieáng vang lôùn trong taàng
lôùp ñoäc giaû thanh nieân, coù taùc duïng haâm noùng nhieät tình muoán thay ñoåi hieän traïng cuõ cuûa ñoäc giaû, vaø qua
thaát baïi vaø hy sinh cuûa nhöõng nhaân vaät noùi treân maø noùi leân tính chaát bi kòch cuûa söï phaûn khaùng caù nhaân.
Nhöng trong tö töôûng tính caùch cuûa nhöõng hình töôïng chính dieän naøy ñeàu coù nhöôïc ñieåm lôùn laø töï coi
mình nhö “Chuùa cöùu theá”, thoaùt ly quaàn chuùng vaø quaù cuoàng nhieät. Hoï ñeàu töï do veà toå chöùc, ñeàu khaúng
ñònh thuû ñoaïn khuûng boá caù nhaân kieåu aùm saùt, coi hy sinh laø traùch nhieäm thieâng lieâng duy nhaát cuûa hoï.
Trong taùc phaåm Ñieän cuûa Boä ba tình yeâu, khuynh höôùng naøy caøng theå hieän roõ hôn. Taùc phaåm ñaõ mieâu taû
hoaït ñoäng choáng quaân phieät cuûa moät ñoaøn theå caáp tieán trong moät thaønh phoá nhoû, qua ñoù noùi veà ñôøi soáng,
söï ñaáu tranh vaø caùi cheát cuûa moät nhoùm thanh nieân. Maëc daàu khoâng khí aûm ñaïm naëng neà ñaõ phaàn naøo
giaûm ñi so vôùi taùc phaåm Dieät vong tröôùc ñoù nhöng trong hoaït ñoäng cuûa ñoaøn theå caùch maïng naøy chuùng ta
thaáy roõ hôn veà nhöôïc ñieåm tö töôûng vaø toå chöùc cuûa noù. Ôû ñaây khoâng coù toå chöùc chaët cheõ, khoâng coù kyû
luaät nghieâm minh, khoâng coù cô sôû quaàn chuùng vöõng chaéc, chæ coù moät ñaùm thanh nieân tö töôûng gaàn gioáng
nhau, döïa vaøo nhieät tình vaø loøng duõng caûm cuûa mình maø tính chuyeän laäp töùc môû ra moät cuïc dieän môùi
döôùi söï thoáng trò phaûn ñoäng. Caùi tinh thaàn xaû thaân ñôn thuaàn chæ döïa vaøo söï cuoàng nhieät, treân thöïc teá
khoâng theå ñem laïi caùi gì thieät thöïc toát ñeïp cho caùch maïng, ñaõ ñöôïc taùc giaû ca ngôïi.
Muøa ñoâng naêm 1931, Ba Kim ñaõ ñeán soáng moät thôøi gian ngaén ôû khu moû. Hai naêm sau Ba Kim ñaõ
vieát Manh nha, Tuyeát. Vì bò caám sau hai laàn ñoåi teân, taùc giaû phaûi boû tieàn tuùi ra xuaát baûn.
Taùc phaåm tieâu bieåu cuûa Ba Kim laø Boä ba doøng xoaùy, bao goàm Gia ñình (ñaêng lieân tuïc nhieàu kyø
trong naêm 1931 treân tôø Thôøi baùo vaø ñeán naêm 1933 xuaát baûn laàn ñaàu), Muøa xuaân (in laàn ñaàu naêm 1938)
vaø Muøa thu (in laàn ñaàu naêm 1940). Boä ba taùc phaåm naøy qua söï suy taøn vaø phaân hoaù cuûa moät gia ñình
phong kieán lôùn noùi veà söï tan raõ cuûa cheá ñoä phong kieán vaø söï phaùt trieån cuûa laøn soùng caùch maïng. Vôùi

moät nhieät tình cao ñoä, taùc giaû ñaõ boùc traàn boä maët xaáu xa taøn baïo cuûa theá löïc caàm quyeàn phong kieán, ñaõ
ca ngôïi söï thöùc tænh vaø tinh thaàn ñaáu tranh khoâng khoan nhöôïng cuûa nhöõng thanh nieân trí thöùc. Ñoä chín
cuûa ñeà taøi vaø ñoä sau caûm thuï cuûa taùc giaû ñaõ ñem ñeán cho taùc phaåm moät söùc haáp daãn maõnh lieät.
Laáy boái caûnh laø phong traøo caùch maïng Nguõ töù lan toaû ñeán thaønh phoá Thaønh Ñoâ, taùc phaåm mieâu taû
raát sinh ñoäng, chaân thöïc lòch söû suy taøn, suïp ñoå cuûa gia toäc hoï Cao, moät doøng hoï phong kieán lôùn, coù tính
chaát tieâu bieåu. Taùc giaû noùi, oâng “muoán trình baøy böùc tranh xaõ hoäi hôn chuïc naêm qua”1. Nhaø hoï Cao hieån
haùch quyeàn theá voán doøng thi leã, thö höông, nhöng ñaèng sau taám maøn thi thö kia laø moät thöïc teá ñen toái,
ñaáu ñaù cheøn eùp laãn nhau trong noäi boä gia ñình vaø moät cuoäc soáng thoái tha huû baïi, hoang daâm voâ sæ. Ñeå
baûo veä caùi coät truï cuûa cheá ñoä phong kieán vaø caùi gia ñình ñang suïp ñoå ñoù, nhöõng veä só cuûa cheá ñoä maø cuï
coá hoï Cao vaø Khaéc Minh laø ñaïi bieåu ñaõ coá heát söùc duy trì leã giaùo vaø gia phong, cheøn eùp moïi caùi môùi
khoâng cho ngoùc ñaàu daäy, thaäm chí khoâng ngaàn ngaïi hy sinh lôùp treû. Ñieàu ñoù caøng laøm gay gaét theâm giöõa
caùi môùi vaø caùi cuõ, giöõa theá löïc ñöông quyeàn vaø nhöõng ngöôøi bò aùp böùc, vaø laøm cho lôùp treû chòu voâ vaøn ñau
khoå. Caùi cheát uaát öùc cuûa Mai, soá phaän bi thaûm cuûa Thuî Giaùc, taán bi kòch traãm minh cuûa Minh Phöôïng,
vieäc Uyeån Nhi bò eùp duyeân, taát caû nhöõng caûnh ngoä baát haïnh ñoù cuûa moät loaït caùc coâ gaùi trong taùc phaåm Gia
ñình ñeàu laø keát quaû thaûm khoác cuûa leã giaùo phong kieán vaø meâ tín dò ñoan.
Nhaân vaät Giaùc Tueä trong Gia ñình laø ñaïi bieåu cuûa löïc löôïng daân chuû ñang troãi daäy döôùi söï xung
kích cuûa traøo löu tö töôûng môùi. Anh kieân quyeát choáng laïi “chuû nghóa baát ñeà khaùng” vaø “trieát lyù chaép tay
laïy” cuûa anh caû Giaùc Taân. Anh suy nghó raát giaûn ñôn, aáu tró khoâng theå phaân tích moät caùch khoa hoïc taát
caû nhöõng gì ñang xaûy ra quanh anh. Nhöng vôùi tinh thaàn hoaøi nghi vaø phuû ñònh taát caû, anh bieát caùi gia
ñình naøy laø “heát phöông cöùu chöõa”. Anh keát giao vôùi nhöõng ngöôøi baïn môùi, baøn baïc nhöõng vaán ñeà xaõ
hoäi, ra taïp chí, môû phoøng ñoïc saùch … doác heát taâm löïc vaøo hoaït ñoäng xaõ hoäi, coi vieäc caûi taïo xaõ hoäi, giaûi
phoùng nhaân daân laø traùch nhieäm cuûa mình. Ngay trong luùc ñang raát yeâu Minh Phöôïng, maø khi hoaït ñoäng
xaõ hoäi, anh “quaû thaät ñaõ queân caû Minh Phöôïng”, chæ khi naøo trôû veà caùi gia ñình vaéng veû nhö sa maïc aáy,
anh môùi “ñau khoå vì nhôù naøng”. Cuoái cuøng, Giaùc Tueä ñaõ baát chaáp taát caû, lìa boû gia ñình ra ñi. Qua hình
töôïng Giaùc Tueä, taùc giaû muoán mieâu taû taùc ñoäng maïnh meõ cuûa traøo löu caùch maïng trong thanh nieân vaø söï
tröôûng thaønh cuûa löïc môùi trong gia ñình cuõ. Trong Muøa xuaân vaø Muøa thu, qua quaù trình tröôûng thaønh cuûa
caùc nhaân vaät Thuïc Anh, Thuïc Hoa, chuùng ta coù theå thaáy ñöôïc aûnh höôûng lôùn lao cuûa nhöõng vieäc laøm cuûa
Giaùc Tueä ñoái vôùi gia ñình aáy. Tính caùch cuûa nhaân vaät naøy ñuùng laø ñaõ ñem ñeán cho ngöôøi ñoïc moät söï coå
vuõ, moät “khoâng khí töôi môùi”. Giaùc Tueä ñeán Thöôïng Haûi laø höôùng tôùi “nhöõng hoaït ñoäng môùi chöa bieát”
ôû ñoù, höôùng tôùi “quaàn chuùng ñoâng ñaûo vaø phong traøo vaên hoaù môùi”. Taùc giaû ñaõ khoâng mieâu taû chính
dieän, cuï theå con ñöôøng maø Giaùc Tueä ñaõ ñi sau khi rôøi boû gia ñình, nhöng söï phaûn nghòch ñoái gia ñình
phong kieán thöôøng laø khôûi ñieåm cuûa ngöôøi trí thöùc ñeán vôùi caùch maïng daân chuû. Maëc duø khoâng khí hoaøn
caûnh vaø tinh thaàn thôøi ñaïi chöa ñöôïc bieåu hieän ñaày ñuû trong Boä ba doøng xoaùy, nhöng taùc phaåm ñaõ phaûn
aùnh ñöôïc aûnh höôûng cuûa laøn soùng caùch maïng Nguõ töù, phaûn aùnh cuoäc hoãn chieán quaân phieät, cuõng phaûn
aùnh ñöôïc cuoäc ñaáu tranh cuûa hoïc sinh sinh vieân, vaø caû tình hình ñòa chuû ñöa ngöôøi veà noâng thoân thu toâ.
Taát caû nhöõng caùi ñoù chöùng toû ñaây laø thôøi ñaïi maø löïc löôïng caùch maïng ñang khoâng ngöøng lôùn maïnh, maø
boái caûnh ñoù laø ñieàu kieän hình thaønh tính caùch phaûn nghòch cuûa nhöõng thanh nieân nhö Giaùc Tueä.
Giaùc Taân vaø Giaùc Daân laø nhöõng nhaân vaät xuyeân suoát Boä ba doøng xoaùy, ñaëc bieät laø Giaùc Taân. Coù
theå noùi Giaùc Taân laø nhaân vaät truï coät cuûa toaøn boä taùc phaåm. Ñaây laø moät thanh nieân do söï hun ñuùc cuûa cheá
ñoä cuõ maø maát heát tinh thaàn phaûn khaùng. Maëc duø trong loøng vaãn coøn phaân bieät ñöôïc phaûi traùi vaø yeâu
gheùt, trong loøng bieát roõ ñöôïc “leã giaùo, truyeàn thoáng vaø meâ tín” ñaõ cöôùp ñi haïnh phuùc vaø tieàn ñoà cuûa
mình, ñaõ cöôùp ñi Mai vaø Thuî Giaùc maø mình yeâu nhaát, nhöng anh khoâng coøn söùc ñeå choáng laïi, chæ bieát
ñau loøng khoùc loùc, chòu nhöõng ñau khoå lôùn veà tinh thaàn. Anh laø nhaân vaät hy sinh cuûa leã giaùo vaø cheá ñoä
1
Lôøi töïa Doøng xoaùy.

cuõ, nhöng laïi laø moät veä só khoâng töï giaùc cuûa caùi cheá ñoä leã giaùo aáy. Taùc giaû ñaõ pheâ phaùn Giaùc Taân (qua
Giaùc Tueä ñaõ nhieàu laàn pheâ phaùn Giaùc Taân nhu nhöôïc), nhöng ñaõ thoâng caûm vaø tha thöù laø chuû yeáu. Tính
caùch cuûa Giaùc Taân laø traàm tónh vaø töông ñoái oån ñònh. Taùc giaû taïo cho anh moät caûnh ngoä töông ñoái thuaän
lôïi. Anh coù ñöôïc tình yeâu, vöôït qua ñöôïc cuoäc ñaáu tranh thoaùi hoân. Trong Muøa xuaân vaø Muøa thu anh ñaõ ôû
tuyeán ñaàu cuûa cuoäc ñaáu tranh, ñoái dieän tranh luaän khoâng thoaû hieäp vôùi haøng cha chuù ñeå baûo veä söï tröôûng
thaønh cuûa Thuïc Anh, Thuïc Hoa. Söï tröôûng thaønh vaø ra ñi cuûa Thuïc Anh, Thuïc Hoa laø tuyeán chính xuyeân
suoát Muøa xuaân. Treân neàn söï giaû doái, sa ñoaï cuûa lôùp cha chuù, Muøa xuaân chuû yeáu vieát veà hoaït ñoäng cuûa
lôùp thanh nieân taâm hoàn coøn trong traéng, taïo ñieàu kieän cho söï tröôûng thaønh vaø thöùc tænh cuûa tính caùch
Thuïc Anh. Hoaït ñoäng cuûa Thuïc Hoa laø trong Muøa thu. Ñaây laø moät thieáu nöõ coù taâm hoàn thuaàn khieát, trong
saùng. Tieáng noùi trong treûo laïc quan cuûa coâ ñaõ phaàn naøo laøm dòu ñi caùi khoâng khí u uaát naëng neà, mang laïi
cho ngöôøi ñoïc chuùt ít nheï nhoõm. Thuïc Hoa cuoái cuøng daàn daàn tröôûng thaønh “muoán ñöôïc tham gia chieán
ñaáu” vaø ñaõ tröïc tieáp tranh luaän maët ñoái maët vôùi cheá ñoä cuõ. Traùi vôùi Thuïc Hoa laø Thuïc Trinh. Chính laø
khi Thuïc Hoa giaønh ñöôïc cô hoäi vaøo hoïc ñöôøng thì Thuïc Trinh nhaûy xuoáng gieáng töï töû. Soá phaän bi thaûm
cuûa coâ thieáu nöõ khôø khaïo, soáng trong voøng vaây cuûa söï ngu doát vaø söï noâng noåi ñaõ hoaøn toaøn boäc loä tính
chaát giaû doái vaø xaáu xa cuûa lôùp cha chuù vaø ñaõ noùi roõ söï vuøi daäp nghieâm troïng cuûa xaõ hoäi phong kieán ñoái
vôùi tinh thaàn vaø theå xaùc con ngöôøi. Hoaït ñoäng cuûa nhöõng thieáu nöõ naøy, keå caû Kyû Haø, Thieán Nhö, Thuyù
Hoaøn … laø moät boä phaän quan troïng cuûa taùc phaåm.
Ñoái vôùi nhöõng nhaân vaät lôùp giaø giaû doái, daâm daät vaø ngu xuaån, taùc giaû ñaõ neùm vaøo maët moät söï caêm
phaãn saâu saéc vaø moät söï leân aùn thaúng thöøng. Vôùi hình töôïng cuï coá hoï Cao vaø Khaéc Minh ñaõ cheát trong
Muøa thu, taùc giaû loät traàn baûn chaát giaû doái, ngoan coá cuûa nhöõng veä só cuûa cheá ñoä cuõ. Trong Muøa xuaân taùc
giaû caøng toâ ñaäm hôn tính caùch hoang daâm, sa ñoaï cuûa nhöõng Khaéc An, Khaéc Ñònh … Chuùng troäm baùn taøi
saûn, nuoâi daáu gaùi ñó, cöôõng hieáp con haàu, vuù em … xaáu xa ñoài baïi khoâng sao keå heát. Trong Muøa thu dieän
mieâu taû ñöôïc môû roäng. Ôû ñaây khoâng chæ coù hoï Cao maø coù caû hoï Chu, hoï Trònh … Boä maët xaáu xa voâ lieâm
sæ cuûa nhöõng nhaân só cuøng chung “neáp thö höông” nhö loaïi Chu Baù Ñaøo, Trònh Quoác Quang, Phuøng Laïc
Sôn, Traàn Khaéc Gia … ñaõ bò loät traàn ra. Ngoaøi ra moät soá nhaân vaät nöõ dung tuïc, ñanh ñaù, ngu xuaån loaïi Dì
Traàn, Vöông thò, Thaåm thò … caøng laøm cho ngöôøi ta chaùn gheùt tính caùch xaáu xa cuûa hoï. Trong khi ñoù soá
phaân haåm hiu bi thaûm cuûa nhöõng nhaân vaät löông thieän, nhö caùi cheát cuûa Hueä, cuûa Mai, vaø nhöõng baát
haïnh cuûa caùc a hoaøn, haàu gaùi caøng laøm roõ baûn chaát xaáu xa cuûa cheá ñoä phong kieán.
Trong Boä ba doøng xoaùy, löïc löôïng môùi, con ñöôøng môùi vaãn coøn môø nhaït, nhöng taùc phaåm vaãn coù
söùc coå vuõ lôùn khôi daäy nhieät taâm chieán ñaáu cuûa bao theá heä thanh nieân.
Ba Kim coøn coù caùc taäp truyeän ngaén Phuïc thuø, Quang minh, Töôùng quaân … töø nhieàu maët khaùc nhau
phaûn aùnh moät hieän thöïc xaõ hoäi chao ñaûo khoâng yeân. Trong thôøi kyø naøy, Ba Kim coøn coù caùc taäp taûn vaên
Nhôù, Ngaén goïn, Buùt kyù ñi ñöôøng, Saùm hoái cuoäc ñôøi trong ñoù phaàn lôùn noùi veà ñôøi soáng, tö töôûng vaø saùng taùc
cuûa baûn thaân taùc giaû. Nhöõng baøi taûn vaên naøy ñeàu trong saùng, troâi chaûy, töï söï vaø tröõ tình hoaø quyeän vôùi nhau
raát coù söùc haáp daãn.
III. Laõo Xaù.

Laõo Xaù (1899 -1966) teân thaät laø Thö Khaùnh Xuaân, töï Xaù Dö, ngöôøi Baéc Kinh, daân toäc Maõn, xuaát
thaân ngheøo khoå. Töø nhoû oâng ñaõ raát quen thuoäc ñoái vôùi daân ngheøo thaønh thò. Cuoäc caùch maïng vaên hoïc
Nguõ töù ñaõ laøm cho Laõo Xaù yeâu thích vaên hoïc môùi vaø oâng ñaõ taäp vieát tieåu thuyeát. Theá nhöng maõi sau naøy
khi sang Anh daïy hoïc naêm 1924, ñôøi soáng saùng taùc vaên hoïc cuûa oâng môùi thöïc söï baét ñaàu. Noãi buoàn xa
nöôùc, ñaõ laøm cho Laõo Xaù hay nhôù nhaø vaø “nhöõng gì ñaõ bieát ôû trong nöôùc”. Moät soá nhöõng gì ñaõ bieát aáy

ñöôïc ghi laïi döôùi hình thöùc vaên ngheä, ñoù laø truyeän daøi Trieát lyù cuûa laõo Tröông1. Sau ñoù oâng laïi vieát tieáp
Trieäu Töû Vieát vaø Nhò Maõ. Nhöõng taùc phaåm ñaêng raûi raùc nhieàu kyø treân Tieåu thuyeát nguyeät baùo ñaõ ñöôïc ñoäc
giaû chuù yù vì lôøi vaên nheï nhaøng troâi chaûy. Naêm 1930, Laõo Xaù töø Anh veà nöôùc. Treân ñöôøng ñi ñaõ löu laïi
Xingapo nöûa naêm. Treân maûnh ñaát thuoäc ñòa naøy cuûa ñeá quoác Anh hoài ñoù, oâng ñaõ nhìn thaáy söï aùp böùc
daân toäc vaø söï kyø thò chuûng toäc, vaø trong caâu chuyeän ñoàng thoaïi Sinh nhaät cuûa beù Pha ñaõ bieåu thò ñoàng
tình vôùi daân toäc bò aùp böùc. Sau khi veà nöôùc, oâng daïy hoïc ôû Teá Nam. Hoài ñoù Nhaät Baûn ñang töøng böôùc
laán tôùi, xaõ hoäi roái ren, nhaân daân reân xieát trong nöôùc soâi löûa boûng.
Taùc phaåm ñaàu tieân sau khi veà nöôùc laø Hoà Ñaïi Minh. Boä tieåu thuyeát naøy laáy boái caûnh laø vuï thaûm saùt
“Moàng 3 thaùng 5” do ñeá quoác Nhaät gaây ra ôû Teá Nam. Taùc phaåm Mieâu thaønh kyù vieát naêm 1932 pheâ phaùn
hieän thöïc ñen toái nhieàu hôn nhöõng taùc phaåm thôøi kyø ñaàu, nhöng laïi xuyeân taïc nghieâm troïng phong traøo
caùch maïng nhaân daân, vaø cheá gieãu ngöôøi caùch maïng. Trong moät thôøi gian khaù daøi, Laõo Xaù coù thaùi ñoä
baøng quan, thaäm chí caêm gheùt, cheá gieãu chính trò, caøng khoâng hieåu gì veà chính trò caùch maïng.maëc duø
oâng caûm thaáy saâu saéc nhöõng caûnh ñen toái, baát coâng cuûa xaõ hoäi, nhöng laïi hoaøi nghi phong traøo caùch
maïng ñang thay ñoåi hieän thöïc caùch maïng ñoù. Ly hoân vieát naêm 1943 qua cuoäc soáng taàm thöôøng maøu xaùm
cuûa moät ñaùm coâng chöùc nhaø nöôùc phaûn ñoäng maø giaùn tieáp leân aùn boä maùy quan lieâu thoái naùt, phaàn sau
coøn boùc traàn toäi aùc cuûa cheá ñoä maät vuï. Laõo Xaù coù yù ñònh ñöa boä tieåu thuyeát tröôøng thieân naøy “trôû laïi tính
khoâi haøi hoùm hænh”2, nhöng ôû ñaây khoâng coøn laø caùi cöôøi voâ vò nöõa, maø noù giuùp ích thöïc söï cho vieäc theå
hieän chuû ñeà.
Töø sau 1932, Laõo Xaù baét ñaàu vieát truyeän ngaén. Nhöõng taùc phaåm töø ñoù ñeán naêm 1936 phaàn lôùn
ñöôïc taäp hôïp trong caùc taäp Ñi chôï, Anh Haûi, Caùp taûo. Nhöõng truyeän ñaàu vaãn coù khuynh höôùng “mua cöôøi
tuyø tieän”3. Nhöng nhöõng truyeän tieáp theo thì ñeàu coù haøm yù nghieâm tuùc. Nhöõng truyeän naøy töø nhöõng goùc
ñoä khaùc nhau ñaõ leân aùn theá löïc ñen toái cuûa xaõ hoäi hoaëc noùi leân tieáng noùi baát bình cuûa nhöõng ngöôøi bò
chaø ñaïp, bò ñoaï ñaøy. Maän traéng maän ñen (Haéc baïch lyù) vaø Traêng non (Nguyeät nha nhi) coøn phaùc hoaï
hình aûnh ngöôøi caùch maïng. Chæ maáy neùt chaám phaù, nhöng ñaõ theå hieän ñöôïc phaåm chaát chính tröïc cuûa
ngöôøi chieán só caùch maïng. Nhöõng truyeän ngaén naøy, so vôùi nhöõng truyeän daøi thôøi kyø ñaàu, khuynh höôùng
roõ raøng hôn, caâu chöõ, keát caáu cuõng tinh giaûn hôn, chaët cheõ hôn, theå hieän nhöõng böôùc tieán cuï theå veà tö
töôûng, veà ngheä thuaät cuûa taùc giaû.
Töø naêm 1936 ñeán 1937, Laõo Xaù ñaõ laàn löôït cho ra ñôøi truyeän daøi Töôøng töû laïc ñaø vaø truyeän vöøa
Cuoäc ñôøi naøy cuûa toâi. Töôøng töû laïc ñaø laáy moät ngöôøi phu xe keùo laøm nhaân vaät chính. Cuoäc ñôøi naøy cuûa
toâi laø lôøi töï thuaät cuûa moät caûnh saùt tuaàn tra. Caû hai taùc phaåm ñeàu vieát veà ñôøi soáng daân ngheøo Baéc Kinh
maø taùc giaû raát quen thuoäc. Töôøng töû laïc ñaø laø taùc phaåm tieâu bieåu öu tuù cuûa Laõo Xaù, noù ñaùnh daáu moät giai
ñoaïn môùi trong saùng taùc cuûa oâng.
Töôøng töû laïc ñaø ñaõ mieâu taû chaân thöïc soá phaän bi thaûm cuûa moät phu xe keùo Baéc Kinh. Töôøng töû töø
noâng thoân ra thaønh thò. Anh keùo xe tay, nhöng vì khoâng coù xe rieâng phaûi thueâ xe ñeå keùo. Do ñoù anh
quyeát chí mua cho ñöôïc moät chieác xe, laøm moät ngöôøi lao ñoäng ñoäc laäp. Anh treû, khoeû, ñang ôû thôøi kyø
sung söùc nhaát, raát caàn cuø chòu khoù chòu khoå, doàn heát toaøn söùc löïc ñeå ñaït cho ñöôïc muïc tieâu coù xe rieâng
cuûa mình. Vôùi loøng tin maõnh lieät, sau ba naêm lao ñoäng caät löïc, anh ñaõ mua ñöôïc moät chieác xe tay.
Nhöng chöa ñöôïc maáy hoâm, caùi xe ñoåi baèng moà hoâi vaø caû maùu aáy cuûa anh ñaõ bò boïn quaân phieät cöôùp
maát, tieáp ñoù boïn trinh saùt cuûa chính quyeàn phaûn ñoäng laïi löøa laáy heát chuùt ít tieàn maø anh ta ñaõ daønh duïm
ñöôïc. Chuû xe troán chaïy caûnh saùt truy luøng, coøn laøm anh maát caû vieäc laøm. Tình yeâu cuûa Hoå Nöõu ñoái vôùi
anh, moät moái tình maø anh troán chaïy khoâng thoaùt laïi laøm cho thaâm taâm anh bò giaøy voø. Tröôùc nhöõng cuù
1
Toâi ñaõ vieát “Trieát lyù cuûa laõo Tröông” nhö theá naøo?
2
Toâi ñaõ vieát “Ly hoân” nhö theá naøo?
3
Toâi ñaõ vieát truyeän ngaén nhö theá naøo?

ñaùnh doàn daäp aáy, anh khoâng naûn, vaãn nhaát quyeát coá gaéng vaät loän ñeå thöïc hieän cho ñöôïc caùi öôùc nguyeän
nhoû nhoi maø anh thöùc nguû khoâng queân. Nhöng taát caû ñeàu coâng toi. Doác taát caû soá tieàn daønh duïm mua
ñöôïc moät caùi xe thì laïi phaûi baùn ñi ñeå lo lieäu choân caát Hoå Nöõu. Nguyeän voïng cuûa anh “nhö moät caùi boùng
ma, khoâng sao baét giöõ ñöôïc maø chæ uoång coâng vaát vaû”, vaø sau nhöõng laàn vaáp ngaõ, nguyeän voïng ñoù cuoái
cuøng ñaõ hoaøn toaøn tan vôõ. Vieäc Tieåu Phuùc töû yeâu quí cuûa anh töï saùt ñaõ daäp taét tia hy voïng cuoái cuøng
trong loøng anh. Anh khoâng coøn troâng mong gì, tin töôûng gì vaøo cuoäc soáng nöõa. Töø laø moät ngöôøi töï tin, coù
yù chí töï cöôøng, Töôøng töû ñaõ bieán thaønh moät keû hoaøn toaøn suy suïp. Moät Töôøng töû chính tröïc löông thieän
ñaõ bò caùi coái xay cuoäc ñôøi nghieàn naùt. Taán bi kòch naøy ñaõ toá caùo maïnh meõ toäi aùc cuûa caùi xaõ hoäi bieán
ngöôøi thaønh quæ.
Bi kòch cuûa Töôøng töû ñöôïc ngöôøi ñoïc quan taâm khoâng chæ vì soá phaän baát haïnh cuûa anh maø coøn vì
tính caùch löông thieän, chính tröïc cuûa anh. Moät con ngöôøi caàn kieäm vaø muoán vöôn leân nhö Töôøng töû maø
cuoái cuøng bieán thaønh moät keû löu manh coù haïng, hoaøn toaøn sa ñoaï. Ñoù laø toäi aùc phaù hoaïi taâm hoàn con
ngöôøi cuûa moät xaõ hoäi baát coâng.
Taùc phaåm mieâu taû raát tæ mæ, saâu saéc nhöõng coá gaéng phi thöôøng cuûa Töôøng töû nhaèm thöïc hieän cho
ñöôïc nguyeän voïng cuûa mình. Laø moät ngöôøi lao ñoäng caù theå chöa giaùc ngoä, maëc duø anh caûm thaáy böùc
thieát phaûi caûi thieän ñòa vò cuûa mình, nhöng anh hoaøn toaøn khoâng bieát ñaâu laø con ñöôøng ñuùng ñeå töï giaûi
phoùng. Anh chöa bao giôø nghó ñeán chuyeän phaûi ñoaøn keát ñaáu tranh maø chæ gaøn böôùng töôûng raèng baèng söï
coá gaéng cuûa caù nhaân mình ñeå ñaït ñeán muïc ñích. Toaøn boä taùc phaåm, trong khi toá caùo xaõ hoäi cuõ, cuõng
tuyeân boá söï phaù saûn cuûa con ñöôøng phaán ñaáu caù nhaân nhaèm töï giaûi phoùng.
Trong tieåu thuyeát, moät nhaân vaät coù quan heä raát nhieàu ñeán cuoäc ñôøi Töôøng töû laø Hoå Nöõu. Ñaây laø
moät “coâ gaùi giaø” hôn ba möôi tuoåi, thoâ baïo, ñanh ñaù, ít nhieàu coù taâm lyù dò daïng. Thò laøm con gaùi Löu Töù
, töø laâu ñaõ thay maët cha trong quan heä vôùi ngöôøi thueâ xe. Trong tính caùch cuûa thò coù nhieàu neùt ñaùng gheùt
cuûa keû boùc loät. Tuy vaäy thò cuõng coù noãi khoå cuûa thò vaø cuõng coù nguyeän voïng theo ñuoåi haïnh phuùc. Thò ñaõ
tìm ñöôïc Töôøng töû vaø trong moät tröôøng hôïp bò baét buoäc ñaõ lìa boû Löu Töù. Töôøng töû voán khoâng yeâu thò,
nhöng roài trong moät tröôøng hôïp khoâng theå khaùc, ñaõ phaûi nhaän “tình yeâu” cuûa thò. Laáy Hoå Nöõu, Töôøng töû
chòu theâm moät ñoøn ñaû kích môùi trong quùa trình phaán ñaáu caù nhaân cuûa mình. Khaéc hoaï tính caùch phöùc taïp
cuûa nhaân vaät Hoå Nöõu vaø xöû lyù moái quan heä “tình yeâu” raéc roái giöõa Hoã Nöõu vôùi Töôøng töû, Laõo Xaù toû ra
hieåu bieát raát saâu saéc ñôøi soáng vaø taâm lyù cuûa nhöõng nhaân vaät loaïi naøy. Söï coù maët cuûa Hoå Nöõu cuõng laøm
cho tình tieát coát truyeän theâm söùc haáp daãn. Tuy vaäy taùc giaû ñaõ taû quaù kyõ ñoøi hoûi sinh lyù cuûa Hoå Nöõu vaø
nhöõng söï giaày voø cuûa thò ñoái vôùi Töôøng töû cuõng laøm cho yù nghóa xaõ hoäi cuûa bi kòch bò phai nhaït ñi.
Toaøn boä taùc phaåm traøn ngaäp caûnh soáng Baéc Kinh, nhieàu ñoaïn coù theå coi laø nhöõng böùc tranh phong
tuïc Baéc Kinh, böùc tranh theá thaùi nhaân tình Baéc Kinh vôùi nhöõng saéc thaùi rieâng roõ neùt. Nhöng boái caûnh
thôøi ñaïi cuûa taùc phaåm thì chöa cuï theå, chöa phaûn aùnh ñöôïc nhöõng bieán thieân xaõ hoäi troïng ñaïi cuûa thôøi
ñaïi. Keát cuïc caâu chuyeän quaù naëng neà, traøn ngaäp moät khoâng khí toái taêm, tuyeät voïng. Xöû lyù nhö vaäy, coù
theå taêng theâm söùc maïnh pheâ phaùn cuûa taùc phaåm, maø chöa nhìn thaáy ñöôïc con ñöôøng töï giaûi phoùng ñuùng
ñaén cuûa nhaân daân lao ñoäng. Taùc giaû ñang soáng trong taâm traïng baøng hoaøng, buoàn khoå. Laõo Xaù heát söùc
quen thuoäc nhöõng nhaân vaät maø oâng mieâu taû trong taùc phaåm vaø vôùi moät buùt phaùp keå chuyeän trong saùng,
duøng khaåu ngöõ Baéc Kinh sinh ñoäng maø veõ ra moät böùc tranh ñôøi soáng xaõ hoäi raát ñaäm maøu saéc ñòa phöông,
khaéc hoaï nhöõng hình töôïng nhaân vaät coù ñaëc tröng tính caùch roõ neùt. Trong vaän duïng buùt phaùp taû thöïc vaø
söû duïng ngoân ngöõ, taùc phaåm ñaõ thaønh coâng. Töôøng töû laïc ñaø laø moät boä tieåu thuyeát hieän thöïc öu tuù.

IV. Taøo Ngu.
Taøo Ngu, teân thaät laø Vaïn Gia Baûo, sinh naêm 19101 trong moät gia ñình quan laïi sa suùt, queâ goác ôû
Tieàm Giang, Hoà Baéc. Oâng laø nhaø vaên coù thaønh töïu lôùn vaø coù aûnh höôûng roäng raõi, noåi leân trong thôøi kyø
noäi chieán caùch maïng laàn thöù hai. Naêm 1934 oâng cho ra vôû kòch 4 maøn Loâi vuõ, naêm 1936 laïi vieát xong
Nhaät xuaát. Caû hai vôû kòch naøy ñeàu phaûn aùnh nhöõng thoái naùt vaø toäi aùc trong ñôøi soáng xaõ hoäi taàng lôùp treân
ôû thaønh thò. Vôùi taøi naêng ngheä thuaät kieät xuaát, taùc giaû ñaõ mieâu taû raát saâu saéc caûnh suïp ñoå taát yeáu cuûa cheá
ñoä cuõ, toá caùo vaø giaùng moät ñoøn naëng neà vaøo giai caáp ñang suy taøn, saép cheát.
Vôû kòch boán maøn Loâi vuõ, trong thôøi gian moät ngaøy (töø saùng sôùm ñeán 2 giôø ñeâm) vôùi 2 caûnh (phoøng
khaùch nhaø hoï Chu vaø nhaø ôû nhaø hoï Loã) ñaõ taäp trung theå hieän nhöõng quan heä choàng cheùo phöùc taïp giöõa
hai gia ñình vaø caùc thaønh vieân cuûa hai gia ñình ñoù suoát ba möôi naêm, phaûn aùnh nhöõng toäi aùc vaø bò kòch
do quan heä baát hôïp lyù gaây ra. Vôû kòch chuû yeáu vieát veà gia ñình tö saûn hoï Chu, ñoàng thôøi cuõng vieát veà
nhaø hoï Loã tröïc tieáp bò nhaø hoï Chu cöôùp ñoaït vaø chaø ñaïp. Nhaân vaät chuû yeáu cuûa Loâi vuõ roát cuoäc keû cheát
ngöôøi troán, keû phaùt ñieân. Tính bi kòch maõnh lieät ñoù cuûa vôû kòch khoâng chæ phaûn aùnh saâu saéc toäi aùc cuûa
giai caáp tö saûn vaø boä maët tinh thaàn dung tuïc, bæ oåi cuûa chuùng, maø coøn daãn daét ngöôøi xem khoâng theå truy
tìm nguyeân nhaân xaõ hoäi ñaõ taïo ra bi kòch ñoù. Ñaây chính laø yù nghóa xaõ hoäi saâu saéc cuûa vôû kòch noåi tieáng
naøy. Nhaân vaät kòch khoâng nhieàu, nhöng taùc giaû ñaõ qua nhöõng xung ñoät gay gaét ñaày kòch tính vaø nhöõng
ñoái thoaïi raát giaøu ñaëc tröng tính caùch maø mieâu taû taâm lyù nhaân vaät moät caùch saâu saéc. Moïi nhaân vaät ñeàu
coù caù tính roõ neùt, moãi moät nhaân vaät ñeàu theå hieän moät con ngöôøi xaõ hoäi vôùi noäi dung ñaëc thuø phong phuù
vaø caûnh ngoä cuøng soá phaän cuûa hoï ñeàu laøm ngöôøi xem xuùc ñoäng maïnh meõ.
Chu Phaùc Vieân y laø moät nhaø tö baûn raát toân suøng ñaïo ñöùc luaân lyù coå, laïi laø moät trí thöùc ñaõ töøng du
hoïc nöôùc ngoaøi. Boä maët tinh thaàn giaû doái, taàm thöôøng, bæ oåi naáp döôùi caùi aùo khoaùc ngoaøi “nhaân haäu”,
“chính tröïc”, “coù giaùo duïc” vaø nhöõng toäi aùc töø ñoù maø ra cuûa nhaân vaät Chu Phaùc Vieân naøy ñaõ ñöôïc taùc
giaû loät traàn vaø pheâ phaùn maïnh meõ baèng nhöõng tình tieát kòch giaøu söùc bieåu hieän nhö söï “aên naên” cuûa y
ñoái vôùi Thò Bình, söï ñoäc ñoaùn ngang ngöôïc ñoái vôùi Phoàn Y, thuû ñoaïn xöû lyù baõi coâng cuûa y … Loã Quí laø
moät teân toâi tôù heøn haï, khoâng bieát gì veà lieâm sæ, chæ bieát xun xoe nònh hoùt ñeå lieám goùt giaøy chuû. Taùc giaû
ñaõ neùm leân y vaø Chu Phaùc Vieân moät söï khinh bæ vaø caêm gheùt heát söùc roõ raøng. Tính caùch caøng phöùc taïp
vaø maâu thuaãn hôn nöõa laø Phoàn Y. Taøo Ngu ñaõ toû ra moät taøi naêng ngheä thuaät sieâu vieät khi khaéc hoaï nhaân
vaät naøy. Phoàn Y laø moät nhaân vaät nöõ thuoäc giai caáp tö saûn, thoâng minh, xinh ñeïp, coù yeâu caàu theo ñuoåi töï
do vaø tình yeâu, nhöng phoùng tuùng maø meàm yeáu, nhieät tình maø coâ ñoäc, chòu ñuû nhöõng giaøy voø veà tinh
thaàn, khaùt khao thoaùt khoûi caûnh ngoä cuûa mình nhöng laïi chæ coù theå khuaát phuïc caûnh ngoä ñoù, ñuùng nhö taùc
giaû ñaõ noùi, Phoàn Y ñaõ “rôi vaøo moät caùi gieáng taøn khoác”. Taùc giaû töøng noùi: “Caû taùm nhaân vaät trong Loâi
vuõ, toâi nghó ñeán tröôùc heát, vaø caûm thaáy chaân thöïc nhaát laø Chu Phoàn Y”2. Taùc giaû ñaõ giaønh nhieàu coâng
söùc cho vieäc khaéc hoaï noäi taâm nhaân vaät naøy. Cuoäc soáng taàm thöôøng ñôn ñieäu cuûa nhaø hoï Chu ñaõ laøm
cho Phoàn Y khoâng chòu ñöïng noåi, caùi khoâng khí naëng neà cuûa gia ñình ñoù laøm Phoàn Y thaáy ngoät ngaït,
phieàn muoän, söï troùi buoäc veà tinh thaàn laøm Phoàn Y ñau khoå. Phoàn Y muoán thoaùt khoûi taát caû nhöõng caùi ñoù.
Treân moät yù nghóa nhaát ñònh, Phoàn Y laø moät naïn nhaân toäi nghieäp. Nhöng taùc phaåm ñaõ ñeå cho nhaân vaät
naøy ñi ñeán moät söï phaùt trieån khoâng bình thöôøng trong moät hoaøn caûnh baát khaû khaùng: yeâu bieán thaønh haän,
quaät cöôøng bieán thaønh ñieân cuoàng. Vaø vì vaäy, yù nghóa bi kòch caøng trôû neân saâu saéc, noåi baät. Taùc giaû noùi:
“Nhieàu ngöôøi trong soá phuï nöõ loaïi naøy coù taâm hoàn ñeïp, nhöng söï phaùt trieân khoâng bình thöôøng vaø söï
ngoät ngaït cuûa hoaøn caûnh ñaõ laøm laøm cho hoï trôû neân quaùi dò, khoâng theå thoâng caûm ñöôïc. Trong xaõ hoäi
1
Oâng môi maát naêm 1996 (ND).
2
Lôøi töïa Loâi vuõ.

hieän nay cuûa chuùng ta, khoâng bieát coù bao nhieâu phuï nöõ nhö vaäy, bò ngöôøi ta khinh gheùt, bò xaõ hoäi aùp cheá,
suoát ñôøi u uaát, khoâng ñöôïc thôû hít moät chuùt khoâng khí töï do naøo”1.
Gia ñình hoï Loã, tröø Loã Quí soáng döïa vaøo nhaø hoï Chu töø tinh thaàn ñeán vaät chaát ra, ba ngöôøi coøn laïi
ñeàu laø nhöõng naïn nhaân thuoäc taàng lôùp döôùi cuûa xaõ hoäi. Caûnh ngoä haàu nhö hoaøn toaøn gioáng nhau giöõa baø
Thò Bình vôùi coâ Töù Phöôïng, con gaùi, ñaõ noùi roõ saâu saéc soá phaän cuûa nhöõng con ngöôøi löông thieän, bình
thöôøng trong xaõ hoäi ñoù. Baø Bình maëc daàu ñaõ raát caûnh giaùc vôùi boïn ngöôøi giaøu coù, theá maø vaãn khoâng sao
ngaên chaën ñöôïc con gaùi mình ñi theo con ñöôøng maø baø ñaõ raát sôï haõi. Töù Phöôïng raát ngaây thô thieáu thöïc
teá xaõ hoäi. Baø Bình vaø Töù Phöôïng ñeàu chaát phaùc vaø ngaây thô ñeán theá, deã bò löøa ñeán theá. Do ñoù maø caûnh
ngoä cuûa meï con Töù Phöôïng raát khaùc vôùi Phoàn Y, Chu Bình, raát ñöôïc ngöôøi ta ñoàng tình, thöông xoùt.
Nhaân vaät Loã Ñaïi Haûi vieát chöa ñöôïc ñaày ñaën laém, nhöng ñaây laø hình töôïng theå hieän lyù töôûng cuûa taùc giaû.
Anh thaät thaø khoeû maïnh. Khi moïi nhaân vaät khaùc cuûa Loâi vuõ cuoái cuøng ñeàu bò huyû dieät thì Loã Ñaïi Haûi
böôùc leân con ñöôøng maø anh neân ñi. Söï xuaát hieän cuûa Loã Ñaïi Haûi ñaõ mang laïi aùnh saùng vaø hy voïng cho
caùi xaõ hoäi ngoät ngaït toái taêm cuûa taùc phaåm.
Neáu noùi raèng: trong thôøi gian dieãn xuaát raát coù haïn Loâi vuõ ñaõ khaùi quaùt thaønh coâng lòch söû sa ñoaï ba
möôi naêm cuûa moät gia ñình tö saûn, thì Nhaät xuaát trong moät thôøi gian dieãn xuaát raát haïn cheá ñaõ bieåu hieän
xuaát saéc moät maët caét ngang xaõ hoäi phöùc taïp cuûa caû taàng lôùp treân vaø taàng lôùp döôùi. Töø Loâi vuõ ñeán Nhaät
xuaát taùc giaû ñaõ coù moät böôùc tieán roõ reät trong nhaän thöùc hieän thöïc xaõ hoäi. Trong Nhaät xuaát taùc giaû ñaõ thaáy
ñöôïc vai troø thao tuùng cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi cuûa nhöõng theá löïc haéc aùm, chöù khoâng coøn qui loãi cho “pheùp
taéc cuûa töï nhieân” nhö trong Loâi vuõ. Nhaät xuaát vieát veà ñoâ thò Trung Quoác ñaàu nhöõng naêm 30, trong cuoäc
khuûng hoaûng kinh teá theá giôùi tö baûn chuû nghóa hoài ñoù, veà hoaït ñoäng trong boùng toái cuûa theá löïc thoái naùt
kia tröôùc luùc maët trôøi moïc. Thôøi gian cuûa 4 maøn kòch ñöôïc phaân phoái nhö sau: raïng saùng, chaäp toái, nöûa
ñeâm vaø maët trôøi moïc. Khoâng khí Nhaät xuaát raát caêng thaúng vaø hoãn taïp. Ñoù laø khoâng khí cuûa ñoâ thò Trung
Quoác hoài ñoù, cuõng laø khoâng khí thôøi ñaïi tröôùc luùc maët trôøi moïc. Cuøng vôùi söï khai trieån tình tieát kòch, maâu
thuaãn xung ñoät caêng thaúng laäp töùc tuùm chaët laáy ngöôøi ñoïc. Kòch baûn coù ñuû caùc haïng nhaân vaät ñoâ thò : coâ
gaùi ñoäc thaân soáng trong khaùch saïn, giaùm ñoác ngaân haøng, tieán só, löu manh, gaùi nhaûy, haàu baøn, quaû phuï
giaøu coù, ñó ñöïc … ñòa vò xaõ hoäi khaùc nhau, caùch soáng khaùc nhau, tính caùch khaùc nhau, trình ñoä vaên hoaù
khaùc nhau. Nhaân vaät nhieàu hôn, ñôøi soáng xaõ hoäi cuõng roäng lôùn, phöùc taïp hôn Loâi vuõ. Qua ngoân ngöõ ñöôïc
tính caùch hoaù cao ñoä, caùc nhaân vaät naøy ñaõ coù moät söùc haáp daãn cao nhôø hình töôïng roõ neùt, soáng ñoäng cuûa
hoï. Ñòa ñieåm trieån khai tình huoáng kòch laø gian phoøng cuûa Traàn Baïch Loä vaø Thuyù Hyû. Caû hai ngöôøi ñaøn
baø naøy thuoäc nhöõng taàng lôùp xaõ hoäi khaùc nhau, nhöng ñeàu laø nhöõng ngöôøi ñaøn baø bò chaø ñaïp, ñeàu laø saûn
phaåm cuûa caùi xaõ hoäi ñoâ thò taøn aùc kia. Choïn caùi ñòa ñieåm ñoù ñeå trieån khai böùc tranh xaõ hoäi “toån baát tuùc
dó phuïng höõu dö” (Bôùt choã thieáu ñeå ñaép theâm vaøo choã thöøa) noùi leân caùi kyø dieäu cuûa caáu töù ngheä thuaät
cuûa taùc giaû. Tình tieát kòch xoay quanh nhaân vaät chuû yeáu Traàn Baïch Loä. Nhaân vaät naøy moät maët coù quan
heä vôùi Phan Nguyeät Ñình, töø ñoù boùc traàn tính chaát toäi aùc vaø thoái naùt cuûa xaõ hoäi lôùp treân, maët khaùc laïi coù
quan heä vôùi Phöông Ñaït Sinh, töø ñoù cho thaáy noãi khoå vaø tình traïng ñen toái cuûa xaõ hoäi lôùp döôùi. Traàn
Baïch Loä laø moät “ñoaù hoa giao tieáp” treû, ñeïp, kieâu ngaïo phoùng tuùng, caêm gheùt vaø khinh bæ taát caû, nhöng
laïi theo ñuoåi moät loái soáng thoaûi maùi vaø nhieàu kích thích, tænh taùo maø laïi hoà ñoà, nhieät tình maø laïi laïnh
nhaït. Vôùi moät nuï cöôøi chaâm bieám treân moâi, coâ khinh ñôøi ngaïo theá maø laïi coâ ñôn troáng roãng soáng trong bi
quan vaø maâu thuaãn. Ñaây laø moät nhaân vaät bi kòch. Trong coâ cuõng coù nhöõng neùt maø “boâng hoa giao tieáp”
noùi chung khoâng coù, ñoù laø coâ chöa ñaùnh maát heát tính löông thieän vaø loøng yeâu leõ phaûi. Nhöng loái soáng
“chôi bôøi ôû nhaân gian” aáy cuûa coâ khoâng theå duy trì vónh vieãn, keát quaû chæ coù theå laø keát thuùc maïng soáng
cuûa mình tröôùc luùc maët trôøi moïc. Qua hoaït ñoäng cuûa Phan Nguyeät Ñình, coù theå möôøng töôïng ñöôïc boä
maët ñoâ thò ñöông thôøi trong khuûng hoaûng kinh teá: nhaø maùy ngöøng hoaït ñoäng, ngaân haøng phaù saûn, giaù ñaát
1
Lôøi töïa Loâi vuõ.

saäp xuoáng, ñaàu cô coâng traùi thònh haønh. Cuoäc vaät loän maët ñoái maët giöõa y vôùi Lyù Thaïch Thanh cho thaáy
roõ linh hoàn xaáu xa cuûa nhöõng nhaân vaät naøy vaø soá phaän taøn luïi cuûa hoï. Beân caïnh ñoù laø taán thaûm kòch caû
nhaø Hoaøng Tænh Tam uoáng thuoác ñoäc. Cuoäc ñoái thoaïi giöõa Hoaøng Tænh Tam vôùi Lyù Thaïch Thanh cho
thaáy roõ söï aùp böùc giai caáp taøn khoác vaø quan heä baïc beõo giöõa ngöôøi vôùi ngöôøi trong xaõ hoäi ñoù. Tình tieát
kòch phaùt trieån caêng thaúng ñaõ laøm cho tính caùch nhaân vaät ñöôïc khaéc hoaï roõ neùt. Phöông Ñaït Sinh laø moät
trí thöùc thieáu kinh nghieäm xaõ hoäi nhöng laïi coù nguyeän voïng toát laønh. Anh muoán caûm hoaù Traàn Baïch Loä,
laïi muoán cöùu vôùt “con beù con”, sau khi thaát baïi coøn haï quyeát taâm nhaát ñònh “phaûi laøm ñöôïc moät vieäc gì,
phaûi lieàu maïng vôùi laõo Kim Baùt”. Taùc giaû duøng tieáng hoâ taäp theå cuûa thôï san neàn ñeå töôïng tröng cho aùnh
saùng sau khi maët trôøi moïc. Ñieàu ñoù noùi leân raèng taùc giaû göûi gaém hy voïng caûi taïo xaõ hoäi ôû nhöõng ngöôøi
lao ñoäng. Hình aûnh Phöông Ñaït Sinh cuoái cuøng ñi veà höôùng maët trôøi ñang leân, veà höôùng coù tieáng haùt cuûa
coâng nhaân cuõng coù moät taùc duïng ngaàm chæ. Nhaân vaät Phöông Ñaït Sinh maëc duø coøn nhieàu khuyeát ñieåm,
nhöng anh ñaõ xuaát hieän vôùi tö caùch laø nhaân vaät chính dieän. Söï xuaát hieän cuûa Phöông Ñaït Sinh mang ñeán
cho ngöôøi ñoïc nieàm hy voïng vaø söï coå vuõ.
Trong giai ñoaïn ñaàu khaùng chieán, Taøo Ngu ñaõ vieát vôû kòch Loät xaùc (Thoaùi bieán) ca ngôïi nhöõng tieán
boä xaõ hoäi trong chieán tranh (1940). Kòch baûn vieát veà moät beänh vieän thöông binh thoái naùt, nhôø tinh thaàn
traùch nhieäm cuûa moät baùc só hoï Ñinh vaø moät chuyeân vieân hoï Löông maø trôû thaønh moät cô sôû ñieàu trò
thöông binh raát toát. Khuyeát ñieåm chuû yeáu cuûa Loät xaùc laø nhaân vaät Löông ñaõ thoaùt ly hoaøn caûnh vaø caên cöù
hieän thöïc xaõ hoäi, do ñoù maø nhöõng tình tieát phaàn sau thieáu tính hieän thöïc. Coát truyeän xaûy ra vaøo cuoái muøa
ñoâng vaø keát thuùc vaøo muøa xuaân theå hieän hy voïng cuûa taùc giaû veà nhöõng bieán ñoåi xaõ hoäi trong khaùng
chieán. Nhöng tieán trình lòch söû ñaõ chöùng minh, muoán “loät xaùc ñoåi môùi” khoâng theå khoâng traûi qua ñaáu
tranh gian khoå.
Söï loät xaùc maø Taøo Ngu chôø ñôïi ñaõ khoâng xaûy ra. Oâng thaáy roõ aùnh döông chaân chính chöa xuaát
hieän, caùi aùnh saùng röïc chieáu ôû chaân trôøi chæ laø chuùt caàu voàng coøn laïi sau côn doâng. Trong thaát voïng, Taøo
Ngu vieát Ngöôøi Baéc Kinh vôùi taâm traïng ñau buoàn. Ñeà taøi oâng choïn laø moät theá gia voïng toäc phong kieán
suy taøn cuûa Baéc Kinh trong khaùng chieán. Nhöõng maâu thuaãn giöõa nhöõng ngöôøi thaân thích cho ngöôøi xem
thaáy raèng nhöõng söï ích kyû ngu doát cuûa nhöõng nhaân vaät ñoù ñaõ hoaøn toaøn khoâng thích öùng ñöôïc vôùi thôøi
ñaïi, töø ñoù thaáy ñöôïc söï dieät vong taát yeáu cuûa xaõ hoäi phong kieán. Ngöôøi Baéc Kinh muoán vieát veà bi kòch
thôøi ñaïi maâu thuaãn giöõa cuõ vaø môùi. Nhöng bôûi vì caùi môùi ñöôïc moâ taû môø nhaït, keát quûa laø ngöôøi ta chæ
thaáy söï thoái röõa cuûa baûn thaân caùi cuõ.
Naêm 1942, Taøo Ngu caûi bieân tieåu thuyeát Gia ñình cuûa Ba Kim thaønh kòch noùi cuøng teân. Tieåu thuyeát
cuûa Ba Kim chuû yeáu vieát veà söï phaûn khaùng vaø ñaáu tranh cuûa tuoåi treû choáng gia ñình phong kieán vaø traät
töï cuõ, trong ñoù hình töôïng gaây xuùc ñoäng maïnh nhaát laø Giaùc Tueä. Kòch baûn cuûa Taøo Ngu laïi chuû yeáu vieát
veà söï thoái naùt cuûa gia ñình lôùn vaø pheâ phaùn cheá ñoä hoân nhaân cuõ. Giaùc Tueä xuaát hieän treân saân khaáu chæ laø
ñeå hoaøn thaønh bi kòch cuûa Minh Phöôïng, vaø hình töôïng nhaân vaät hy sinh Thuî Giaùc coù theå noùi ñoù laø moät
saùng taïo môùi. Trong tieåu thuyeát, vò trí cuûa coâ khoâng noåi baät nhöng trong kòch coâ laïi laø vai chính coù tính
caùch raát töôi saùng. Kòch baûn baét ñaàu khi coâ keát hoân vaø keát thuùc khi coâ cheát. Caûnh ngoä cuûa coâ laø theå hieän
cuï theå cuûa bi kòch naøy.
Qua nhöõng taùc phaåm treân coù theå thaáy, Taøo Ngu quen thuoäc nhaát vaãn laø giai caáp tö saûn vaø trí thöùc tö
saûn trong xaõ hoäi nöûa thöïc daân nöûa phong kieán vaø ñôøi soáng gia ñình phong kieán. Taùc phaåm Taøo Ngu ñaõ
phaûn aùnh moät maët nhaát ñònh cuûa xaõ hoäi Trung Quoác vaø phaûn aùnh raát saâu saéc, veà ngheä thuaät ñaõ ñaït ñeán
thaønh töïu raát cao. Söï xuaát hieän nhöõng taùc phaåm cuûa Taøo Ngu ñaõ tieâu bieåu cho nhöõng thaønh töïu môùi cuûa
saùng taùc kòch noùi töø Nguõ töù ñeán nay. Chuùng khoâng chæ ñöôïc hoan ngheânh roäng raõi ñöông thôøi, coù taùc
duïng thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa kòch noùi, maø qua thöû thaùch chuùng vaãn ñöôïc hoan ngheânh vaø giöõ maõi
ñöôïc söùc haáp daãn lôùn.

PHAÀN III : GIAI ÑOAÏN 1938 – 1949
CHÖÔNG I : BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ VAØ TÌNH HÌNH VAÊN HOÏC
I. BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ

1. Cuoäc khaùng chieán choáng söï xaâm löôïc cuûa phaùt xít Nhaät.
Chuùng ta bieát raèng Nhaät luùc ñoù ñaõ chieám Ñoâng Tam Tænh, Ngoâ Tuøng, laäp Maõn Chaâu quoác. nhöng
aâm möu cuûa Nhaät khoâng döøng laïi ôû ñoù. Tröôùc nguy coù xaâm laêng ngaøy caøng taêng cuûa Nhaät, chính phuû
Coäng hoaø Xoâ vieát ñaõ dôøi leân Thieåm Cam Ninh ñeà nghò hôïp taùc vôùi chính phuû Töôûng Giôùi Thaïch ñeå cuøng
nhau choáng Nhaät, nhöng Töôûng quyeát taâm tieâu dieät chính phuû Coäng hoaø Xoâ vieát tröôùc roài môùi taäp trung
choáng Nhaät. Thaùi ñoä cuûa Töôûng ñaõ bò nhaân daân caû nöôùc phaûn ñoái, keå caû moät soá töôùng lónh cuûa Töôûng.
Thaùng 12-1936 Töôûng ñeán Taây An ñeå thuùc eùp quaân lính cuûa Tröông Hoïc Löông taêng cöôøng bao vaây caên
cöù Thieåm Cam Ninh, bò Tröông Hoïc Löông baét giam, ñoøi Töôûng phaûi lieân minh vôùi quaân caùch maïng ñeå
choáng Nhaät. Chu Aân Lai phaûi ñeán thöông löôïng Töôûng môùi ñöôïc tha. Thaùng 9-1937, chính quyeàn Coäng
hoaø Xoâ vieát long troïng tuyeân boá saün saøng ñình chæ moïi hoaït ñoäng thuø ñòch vôùi Quoác daân ñaûng ñeå cuøng
nhau hôïp taùc choáng laïi nguy cô xaâm löôïc cuûa phaùt xít Nhaät luùc naøy ñaõ trôû thaønh nguy cô tröôùc maét.
Tuyeân boá naøy ñöôïc toaøn daân nhieät lieät hoan ngheânh. Giöõa luùc ñoù xaûy ra vuï Lö Caàu Kieàu. Chieán tranh
Trung – Nhaät chính thöùc noå ra vaøo ñeâm 7-7-1937. Tröôùc tình hình ñoù Töôûng môùi chòu hôïp taùc vôùi Ñaûng
coäng saûn cuøng nhau choáng laïi söï xaâm löôïc cuûa phaùt xít Nhaät.
Maáy thaùng cuoái naêm 1937, quaân Nhaät nhôø ñaõ chuaån bò kyõ, giaønh theá chuû ñoäng, tieán raát nhanh:
chieám Sôn Ñoâng, Sôn Taây, Tuy Vieãn, tìm caùch kieåm soaùt caùc vuøng hai beân ñöôøng xe löûa Thöôïng Haûi –
Nam Kinh – Baéc Kinh – Thieân Taân vaø Baéc Kinh – Haùn Khaåu. Ñeán cuoái 1938, haûi quaân Nhaät ñaõ kieåm
soaùt ñöôïc soâng Döông Töû ñeán Haùn Khaåu, chieám Quaûng Chaâu, phong toaû caùc bôø bieån. Chính phuû Töôûng
phaûi chaïy vaøo Truøng Khaùnh.
Naêm 1939 chieán tranh theá giôùi thöù hai buøng noå. Naêm 1940 truïc phaùt xít Ñöùc – YÙ – Nhaät hình
thaønh. Ngaøy 7-12-1941 Nhaät baát ngôø taán coâng Traân Chaâu Caûng (Pearl Harbor), moät caên cöù quan troïng
cuûa haûi quaân Myõ ôû quaàn ñaûo Hawai. Haûi quaân Myõ ôû ñaây bò thieät haïi naëng neà. Trong naêm 1942, quaân
Nhaät tung hoaønh ôû Thaùi Bình Döông. Qua naêm 1943 haûi quaân Anh, Myõ daàn daàn laáy laïi ñöôïc theá chuû
ñoäng.
Trong ñaïi luïc, Hoàng quaân Trung Quoác ñaõ gaây cho phaùt xít Nhaät raát nhieàu khoù khaên, nhieàu traän
ñaùnh lôùn ñaõ dieãn ra voâ cuøng aùc lieät, ñaëc bieät laø chieán tranh du kích ñöôïc phaùt ñoäng khaép nôi laøm cho haäu
phöông quaân Nhaät khoâng luùc naøo ñöôïc yeân.
Thaùng 4-1945 quaân Myõ ñoå boä leân Oâkinawa. 6-8 Myõ thaû traùi bom nguyeân töû ñaàu tieân xuoáng
Hiroshima. Ba ngaøy sau, moät traùi nöõa thaû xuoáng Nagasaki.
Ngaøy 7-8 Lieân Xoâ tuyeân chieán vôùi Nhaät. Lieân Xoâ ñaõ nhanh choùng ñaùnh tan ñoäi quaân Quan Ñoâng
cuûa Nhaät ôû Trung Quoác.
Ngaøy 14-8 Nhaät ñaàu haøng ñoàng minh. Ngaøy 9-9 Nhaät ñaàu haøng Trung Quoác. Sau 8 naêm chieán ñaáu
hy sinh 3 trieäu ngöôøi, Trung Hoa ñöôïc ñöùng vaøo haøng nguõ nhöõng cöôøng quoác thaéng Nhaät. Ngay töø ñaàu
naêm 1943, caùc ñeá quoác Anh, Phaùp, Myõ ñaõ tuyeân boá huyû boû moïi hieäp öôùc baát bình ñaúng ñaõ kyù vôùi Trung
Quoác, huyû boû moái ñaëc quyeàn ñöôïc höôûng töø moät theá kyû nay. Nhaân daân Trung Quoác hoaøn toaøn xöùng
ñaùng, coù quyeàn töï haøo veà nhöõng ñoùng goùp to lôùn cuûa mình vaøo vieäc tieâu dieät chuû nghóa phaùt xít Nhaät vaø
keát thuùc chieán tranh.

2. Noäi chieán
Cuoái naêm 1946 Töôûng Giôùi Thaïch hoïp quoác hoäi thoâng qua hieán phaùp môùi. Ñaûng coäng saûn taåy
chay. Quaân ñoäi Töôûng taán coâng vaøo Sôn Taây, Dieân An nhöng bò thaát baïi. Hoàng quaân Trung Quoác ñöôïc
trang bò toát do ñöôïc tieáp quaûn khu coâng nghieäp quaân söï cuûa Nhaät ôû ñoâng baéc Trung Quoác, tieán haønh
phaûn coâng. Hoàng quaân bao vaây Baéc Kinh, Thieân Taân, giaûi phoùng Hoa Baéc. Quaân Töôûng thaát baïi nhanh
choùng. Hoàng quaân tieán nhö vuõ baõo, chæ maáy thaùng sau ñaõ tôùi bôø soâng Döông Töû, roài vöôït soâng Döông Töû
chieám Nam Kinh nhö vaøo choã khoâng ngöôøi. Moät ñaïo tieán veà giaûi phoùng Thöôïng Haûi, moät ñaïo tieán veà
Taây nam. Giöõa thaùng 6-1949 Hoàng quaân giaûi phoùng Hoa Nam, thaùng 10 giaûi phoùng Quaûng Chaâu. Quaân
ñoäi Töôûng tan raõ, phaàn nhieàu ñaàu haøng Hoàng quaân, taøn quaân chaïy ra Ñaøi Loan.
Ngaøy 1-10-1949 Ñaûng coäng saûn tuyeân boá thaønh laäp nöôùc Coäng hoaø nhaân daân Trung Hoa.
II. Tình hình vaên hoc

Naêm 1938, hoäi Trung Hoa toaøn quoác vaên ngheä giôùi khaùng Nhaät chính thöùc ñöôïc thaønh laäp. Laõo Xaù
ñöôïc baàu laøm chuû tòch. Loã Taán, Quaùch Maït Nhöôïc, Mao Thuaãn, Ba Kim trong ban laõnh ñaïo. Cô quan
ngoân luaän chính laø Vaên ngheä khaùng chieán, xuaát baûn ôû Tröôøng Sa naêm 1938, do Tang Khaéc Gia laøm chuû
nhieäm, sau chuyeån vaøo Truøng Khaùnh do Laõo Xaù laøm chuû nhieäm. Tôø baùo ra lôøi keâu goïi:
“Caàn thieát thöïc ñi vaøo nhaân daân, caàn ra maët traän ñeå phaùt ñoäng quaàn chuùng, ñoäng vieân binh só, löïc
löôïng vaên ngheä phaûi hoaø vôùi tieáng suùng, nhaát teà ñaùnh vaøo löng quaân thuø”1. Caùc nhaø vaên haêng haùi ra tieàn
tuyeán saùng taùc kòp thôøi ñeå ñoäng vieân, kích thích tinh thaàn khaùng chieán cuûa nhaân daân. Caùc theå loaïi thöôøng
ñöôïc duøng laø thô ca, kòch, tieåu thuyeát. Ngoaøi tôø Vaên ngheä khaùng chieán ra coøn coù tôø Vaên ngheä traän ñòa
xuaát baûn naêm 1938 ôû Haùn Khaåu, Quaûng Ñoâng, Truøng Khaùnh; tôø Vaên ngheä ñaïi chuùng xuaát baûn ôû Dieân
An, vieát chính laø Haø Taây Phöông, Chu Vaên, Ñinh Linh; tôø Vaên ngheä taïp chí do Vöông Loã Ngaïn phuï traùch
…
Trong khi ñoù vaãn coù nhöõng ngöôøi nhö Löông Thöïc Thu2, Chu Quang Tieàm bình chaân ñöùng ngoaøi
cuoäc, cho raèng vaên hoïc phaûi ñöùng ngoaøi chính trò, phaûi thoaùt ly moïi bieán coá thôøi ñaïi, phaûi “laõnh tính,
sieâu thoaùt”. Nhöõng nhaø vaên trong Hoäi vaên ngheä khaùng chieán maït saùt hoï kòch lieät: trong khi nhaø chaùy maø
coøn ngoài ñoù gaûy ñaøn, veõ böôùm. Teä haïi nhaát laø nhoùm Chieán quoác saùch cuûa phe Uoâng Tinh Veä, beânh vöïc
cho söï xaâm löôïc cuûa ñeá quoác Nhaät, hoâ haøo hôïp taùc vôùi Nhaät, tuy hoï khoâng coù moät chuùt aûnh höôûng gì.
Naêm 1938, Mao Traïch Ñoâng vieát baøi “Ñòa vò cuûa Ñaûng coäng saûn Trung Hoa trong cuoäc khaùng
chieán cuûa daân toäc”, veà vaên ngheä baøi vieát ñöa ra “phöông höôùng coâng – noâng – binh”. Vaên ngheä phaûi
phuïc vuï coâng-noâng-binh, phaûn aùnh vaø ca ngôïi cuoäc soáng chieán ñaáu vaø lao ñoäng cuûa nhaân daân, goùp phaàn
tích cöïc treân maët traän ñaáu tranh, caûi taïo tö töôûng cuûa nhaân daân, giaùo duïc loøng yeâu nöôùc, yeâu chuû nghóa
xaõ hoäi cuûa quaàn chuùng coâng-noâng – binh. Ñoái vôùi vaên ngheä só, phaûi ra söùc caûi taïo tö töôûng, hoïc taäp chuû
nghóa Maùc –Leânin, phaûi kieân trì ñi vaøo ñôøi soáng coâng-noâng-binh ñeå phaûn aùnh cho ñöôïc cuoäc soáng chieán
ñaáu bình thöôøng nhöng voâ cuøng anh duõng cuûa nhöõng ngöôøi lao ñoäng. Baøi baùo vieát:
“Chuùng ta phaûi kieân quyeát boû nhöõng höùng thuù saùng taùc phong kieán, tieåu tö saûn, töï do chuû nghóa, caù nhaân
chuû nghóa, hö voâ chuû nghóa, ngheä thuaät vò ngheä thuaät, ñoài truî bi quan theo loái quí toäc vaø caùc höùng thuù saùng taùc
phi voâ saûn, phi nhaân daân, phi ñaïi chuùng khaùc”.
Veà moái quan heä giöõa vaên ngheä vaø chính trò, thì vaên ngheä phaûi phuïc tuøng chính trò, chính trò ñoù laø
chính trò cuûa giai caáp voâ saûn, chính trò cuûa nhaân daân.
1
Theo Nguyeãn Hieán Leâ – Vaên hoïc Trung Quoác hieän ñaïi. Nxb Vaên hoïc. Haø Noäi, 1943. Trang 313.
2
Löông Thöïc Thu chuû nhieäm tôø Trung öông nhaät baùo cuûa chính quyeàn Töôûng Giôùi Thaïch.

“Khi ta noùi vaên ngheä phuïc tuøng chính trò thì chính trò ñoù laø chính trò cuûa giai caáp, cuûa quaàn chuùng
chöù khoâng phaûi laø chính trò cuûa moät soá ít nhaø chính trò … Nhöõng nhaø chính trò caùch maïng, nhöõng nhaø
chuyeân moân chính trò hieåu roõ khoa hoïc chính trò caùch maïng hoaëc ngheä thuaät chính trò caùch maïng, laø
nhöõng laõnh tuï cuûa haøng ngaøn, haøng vaïn nhaø chính trò quaàn chuùng. Nhieäm vuï cuûa hoï laø taäp trung yù kieán
cuûa caùc nhaø chính trò quaàn chuùng ñuùc keát laïi roài ñöa traû laïi cho quaàn chuùng ñeå quaàn chuùng tieáp thu vaø
thöïc haønh, chöù khoâng phaûi nhö nhaø “chính trò gia” kieåu quí toäc, khoaù cöûa laïi maø ñoùng xe, töï cho mình laø
thoâng minh, chæ bieát coù moät mình mình, khoâng caàn ñeán ngöôøi khaùc. Ñoù laø choã khaùc nhau veà nguyeân taéc
giöõa nhöõng nhaø chính trò voâ saûn vaø nhöõng nhaø chính trò tö saûn thoái naùt. Chính vì vaäy cho neân vaên hoïc
chuùng ta môùi coù theå hoaøn toaøn nhaát trí”1.
Veà hình thöùc ngheä thuaät, baøi baùo keâu goïi haõy trôû veà vôùi nhöõng “hình thöùc saùng taùc cuûa daân toäc”.
Taát nhieân nhöõng hình thöùc cuûa daân toäc naøy khoâng phaûi laø nhöõng thô luaät, theå phuù, theå bieán ngaãu ñôøi
Ñöôøng, tieåu thuyeát ñôøi Minh. Bôûi vì trong tình hình cuoäc khaùng chieán choáng Nhaät ñang dieãn ra, caùc vaên
ngheä só ra maët traän, veà noâng thoân ñeå saùng taùc kòp thôøi ñoäng vieân nhaân daân haêng haùi tham gia khaùng
chieán, thì nhaát ñònh phaûi duøng nhöõng hình thöùc vaên ngheä ñaïi chuùng maø nhaân daân deã ñoïc, deã hieåu, öa
thích, nhö ca dao, tuoàng haùt boä vaø truyeän lòch söû vôùi moät loái keå chuyeän giaûn dò baèng ngoân ngöõ cuûa nhaân
daân.
Chuû tröông “trôû veà vôùi hình thöùc saùng taùc cuûa daân toäc” ñaõ bò moät soá nhaø vaên choáng laïi, trong ñoù
noåi baät laø Hoà Phong voán laø moät caây buùt trong phong traøo caùnh taû, theo chuû nghóa Maùc xít. Hoà Phong luùc
ñoù ñang ôû Truøng Khaùnh. OÂng vieát nhieàu baøi ñaêng treân caùc baùo phaûn ñoái laïi yù kieán cuûa Mao Traïch Ñoâng,
sau in thaønh moät taäp “Luaän daân toäc hình thöùc vaán ñeà” (1940). Sau ñoù, Hoà Phong coøn vieát nhieàu baøi nöõa
phaûn ñoái ñöôøng loái vaên ngheä cuûa Mao Traïch Ñoâng vaø choáng laïi chuû tröông vaên ngheä só ra maët traän ñeå
vieát veà cuoäc khaùng chieán choáng Nhaät cuûa nhaân daân.
Naêm 1942, Ñaûng coäng saûn toå chöùc cuoäc toaï ñaøm vaên ngheä ôû Dieân An, Mao Traïch Ñoâng coù baøi noùi
chuyeän quan troïng, trong ñoù trình baøy nhieàu vaán ñeà cô baûn cuûa vaên ngheä, nhö quan heä giöõa vaên ngheä vaø
chính trò, giöõa vaên ngheä vaø hieän thöïc, cuoäc ñaáu tranh tö töôûng treân maët traän vaên ngheä, quan heä giöõa phoå
caäp vaø naâng cao, vaán ñeà tieáp thu voán cuõ cuûa daân toäc …
Veà vò trí cuûa coâng taùc vaên ngheä, baøi noùi chuyeän khaúng ñònh: “vò trí cuûa coâng taùc vaên ngheä cuûa
Ñaûng trong toaøn boä coâng taùc caùch maïng cuûa Ñaûng ñaõ ñöôïc xaùc ñònh, noù phaûi phuïc vuï töøng nhieäm vuï
caùch maïng maø Ñaûng ñaõ qui ñònh trong moät thôøi kyø caùch maïng nhaát ñònh”. Veà quan heä giöõa phoå caäp vaø
naâng cao, baøi noùi chuyeän chæ roõ: “Ñoái vôùi coâng noâng binh, yeâu caàu ñaàu tieân chöa phaûi laø theâu hoa treân
gaám maø laø cho than trong giaù reùt”. Nhöng ñieàu ñoù khoâng coù nghóa laø khoâng caàn naâng cao ngheä thuaät.
“Coâng taùc phoå caäp vaø coâng taùc naâng cao khoâng theå taùch rôøi nhau ñöôïc … Nhaân daân caàn phoå caäp roài tieáp
theo cuõng caàn naâng cao, yeâu caàu naâng cao töøng ngaøy töøng giôø …Naâng cao cuûa chuùng ta laø naâng cao treân
cô sôû phoå caäp, phoå caäp cuûa chuùng ta laø phoå caäp döôùi söï chæ ñaïo naâng cao”.
Veà vieäc tieáp thu truyeàn thoáng vaên hoaù cuõ, baøi noùi chuyeän cuõng ñaõ chæ roõ: “Vaên hoïc môùi hieän nay
cuûa Trung Quoác cuõng laø do vaên hoaù cuõ thôøi xöa phaùt trieån leân, do ñoù chuùng ta caàn phaûi toân troïng lòch söû
cuûa mình, quyeát khoâng theå caét ñöùt lòch söû”. Taát nhieân khi keá thöøa truyeàn thoáng vaên hoùa coå ñieån Trung
Quoác phaûi coù thaùi ñoä pheâ phaùn, caùi gì laø tinh hoa caàn phaûi phaùt trieån, caùi gì huû baïi thì caàn phaûi boû.
Veà moái quan heä giöõa tieâu chuaån chính trò vaø tieâu chuaån ngheä thuaät, baøi noùi chuyeän cuõng ñaõ chæ ra :
“Baát kyø giai caáp naøo trong xaõ hoäi ñeàu luoân luoân laáy tieâu chuaån chính trò laøm ñaàu, tieâu chuaån ngheä thuaät
laøm thöù yeáu. Nhöõng taùc phaåm vaên ngheä thieáu tính chaát ngheä thuaät thì voâ luaän veà maët chính trò tieán boä
1
Giaùo trình lòch söû vaên hoïc Trung Quoác , taäp 2. Haø Noäi, 1962. Bieân soaïn: Tröông Chính, Buøi Vaên Nguyeân, Löông Duy Thaùi.
Daãn theo Nguyeãn Hieán Leâ. Vaên hoïc Trung Quoác hieän ñaïi. Sñd, trang 316-317.

nhö theá naøo cuõng khoâng coù söùc maïnh. Cho neân, chuùng ta phaûn ñoái nhöõng taùc phaåm ngheä thuaät sai laàm veà
quan ñieåm chính trò, cuõng phaûn ñoái khuynh höôùng bieåu ngöõ, khaåu hieäu, chæ coù quan ñieåm chính trò chính
xaùc maø khoâng coù söùc maïnh ngheä thuaät”. Nhö vaäy, noäi dung laø raát quan troïng nhöng cuõng khoâng theå xem
nheï hình thöùc ngheä thuaät cuûa taùc phaåm.
Veà maët saùng taùc, caùc nhaø vaên trong Hoäi nghieân cöùu vaên ngheä toaøn quoác khaùng ñòch, ñaëc bieät laø caùc
nhaø vaên trong Taû lieân tröôùc ñaây vaãn tieáp tuïc giöông cao ngoïn côø khaùng chieán choáng Nhaät vaø leân aùn
chính quyeàn Töôûng Giôùi Thaïch thieáu tinh thaàn khaùng chieán, ñoøi môû roäng töï do, daân chuû. Nhöõng saùng taùc
cuûa caùc nhaø vaên coù taøi trong giai ñoaïn tröôùc vaãn coù nhieàu taùc phaåm coù giaù trò. Veà tieåu thuyeát, ta vaãn thaáy
nhöõng nhaø vaên lôùp tröôùc nhö Mao Thuaãn, Thaåm Toøng Vaên, Ba Kim, Laõo Xaù…
Tuoàng vaø kòch trong giai ñoaïn naøy phaùt trieån raát maïnh, coù taùc duïng ñoäng vieân nhaân daân, quaân ñoäi
haêng haùi gieát giaëc, ñoàng thôøi noù cuõng coù taùc duïng giaûi trí sau nhöõng traän ñaùnh aùc lieät hoaëc sau nhöõng
ngaøy lao ñoäng vaát vaû trong chieán tranh.
Taøo Ngu soaïn kòch Thueá bieán, Baéc Kinh nhaân, Gia; Laõo Xaù coù kòch Quoác gia chí thöôïng; Haï Dieãn
coù kòch Phaùp taây tö teá huaân (Vi truøng phaùt xít); Ngoâ Toå Quang coù kòch Chính khí ca. Saùng taùc nhieàu nhaát
laø Quaùch Maït Nhöôïc: Khuaát Nguyeân, Ñöôøng leä chi hoa, Hoå phuø. Caùc vôû kòch naøy taùc giaû ñeàu möôïn ñeà
taøi lòch söû ñeå leân aùn chính quyeàn Töôûng Giôùi Thaïch vaø ca ngôïi caùch maïng do Ñaûng coäng saûn laõnh ñaïo.
Mao Thuaãn coù haøi kòch Thanh minh tieàn haäu (Tröôùc sau tieát thanh minh) cheá gieãu cay ñoäc boïn ñaàu cô
kinh teá trong chieán tranh, ñöôïc coâng chuùng raát hoan ngheânh.
Thô cuõng phaùt trieån khaù maïnh. Caùc nhaø thô lôùp tröôùc1 Muïc Moäc Thieân, Döông Tao, Nhaäm Quaân,
Boà Phong …, caùc nhaø thô lôùp sau nhö Ñieàn Gian, Tang Khaéc Gia, Ngaûi Thanh … ñeàu saùng taùc nhieàu thô
ca phuïc vuï khaùng chieán.
Trong khu giaûi phoùng Dieân An, tieåu thuyeát coù Trieäu Thuï Lyù, taùc giaû truyeän Lyù gia trung ñích bieán
thieân (Nhöõng söï thay ñoåi ôû Lyù gia trang – 1949) vaø Ñinh Linh; veà kòch coù ca kòch Baïch Mao Nöõ cuûa Haï
Kính Chi vaø Ñinh Nghò; veà thô coù Lyù Quyù vaø Nguyeãn Chöông Caïnh.
1
Quaùch Maït Nhöôïc giai ñoaïn naøy chuû yeáu saùng taùc kòch.

CHÖÔNG II : TAÙC GIAÛ VAØ TAÙC PHAÅM.
I. Mao Thuaãn (tieáp)

Trong thôøi kyø chieán tranh, Mao Thuaãn laø nhaø vaên raát coù uy tín vaø coù nhieàu taùc phaåm coù giaù trò.
Nhöõng tieåu thuyeát Ñeä nhaát giai ñoaïn ñích coá söï, Huû thöïc, Söông dieäp hoàng töï nhò nguyeät hoa cuûa oâng ñeàu
vieát trong maáy naêm ñaàu chieán tranh. Töø 1942 oâng coäng taùc taïi moät uyû ban vaên hoaù ôû Truøng Khaùnh cuøng
vôùi Quaùch Maït Nhöôïc vaø vieát ít ñi, chæ coù moät vôû kòch Thanh minh tieàn haäu laø coù giaù trò.
Boái caûnh cuûa truyeän Ñeä nhaát giai ñoaïn ñích coá söï (chuyeän cuõ trong giai ñoaïn ñaàu) laø Thöôïng Haûi
muøa heø 1937. Nhaân vaät goàm moät nhaø kyõ ngheä, moät teân ñaàu cô, moät giaùo sö thaân Myõ, moät teân phong kieán
huû baïi vaø raát ñoâng laø thanh nieân nam nöõ tö saûn coù tö töôûng yeâu nöôùc. Khi quaân ñoäi chính phuû ruùt khoûi
Thöôïng Haûi thì moät soá thanh nieân giaùc ngoä caùch maïng theo Hoàng quaân boû Thöôïng Haûi vaøo Sôn Taây,
moät soá veà ñòa phöông mình hoaït ñoäng bí maät. Taùc giaû pheâ phaùn kòch lieät boïn phaûn ñoäng laøm tay sai cho
ñòch, ñaëc bieät laø nhieàu ñoaïn ñi saâu phaân tích taâm lyù khaù saâu saéc, nhaát laø taâm lyù baïc nhöôïc cuûa moät soá
thanh nieân chæ haêng haùi tham gia khaùng chieán ñöôïc moät thôøi gian ñaàu roài chaùn naûn.
Nhaân vaät chính laø Phan Tuyeát Lò, ngöôøi yeâu cuûa moät teân ñaàu cô kinh teá, töø nhoû soáng trong caûnh
nhung luïa, khoâng coù lyù töôûng, khoâng coù ham muoán gì. Khi chieán tranh buøng noå, ba thaùng ñaàu khaùng
Nhaät ôû Thöôïng Haûi, naøng xung phong laøm nöõ cöùu thöông, haêng haùi, phaán khôûi trong coâng vieäc cöùu nöôùc.
Khi quaân ñoäi ruùt lui, naøng quay trôû veà vôùi cuoäc soáng taàm thöôøng troáng roãng tröôùc ñaây cuûa mình.
Truyeän Huû thöïc (Ruoãng naùt) leân aùn söï sa ñoaï cuûa thanh nieân vaø aâm möu loâi keùo thanh nieân lao vaøo
con ñöôøng laøm tay sai cho chính phuû. Nhaân vaät chính cuõng laø moät thieáu nöõ, Trieäu Hueä Minh. Coâ bò loâi
keùo vaøo laøm maät vuï cho Quoác daân ñaûng ôû Truøng Khaùnh. Môùi hai möôi boán tuoåi, coâ ñaõ traûi qua nhieàu
caûnh ñau loøng, chaùn naûn, thaát voïng, maát loøng tin vaøo cuoäc soáng, maát caû lyù töôûng. Coâ ñaõ coù con vaø bò
ngöôøi tình phaûn boäi. Roài coâ ñöôïc leänh duï doã moät toäi nhaân chính laø ngöôøi tình cuõ cuûa coâ, nhöng ngöôøi ñoù
khoâng chòu vaø bò gieát. Sau ñoù coâ ñöôïc giao laøm maät vuï trong giôùi sinh vieân, nhöng coâ bao che cho moät
nöõ sinh nhoû tuoåi hôn coâ cuõng laøm maät vuï cho Quoác daân ñaûng. Coâ khuyeân vaø chæ caùch cho coâ ta troán ñi, vì
coâ thaáy ngheà ñoù xaáu xa, ñaõ voâ roài thì khoâng theå thoaùt ra ñöôïc, theá naøo roài cuõng bò gieát. Cuoán nhaät kyù cuûa
coâ môùi cheùp ñeán ñoù. Gioïng vaên ñaû kích cuûa Mao Thuaãn raát maïnh.
Truyeän Söông dieäp hoàng töï nhò nguyeät hoa coù nhieàu thaønh coâng. Döï ñònh vieát ba cuoán, nhöng môùi
xuaát baûn cuoán ñaàu. Nhan ñeà duøng moät caâu thô cuûa Ñoã Muïc ñôøi Ñöôøng, ñoåi ñi ít nhieàu chöõ vaø coù nghóa laø
: “Laù (baøng) döôùi söông thu ñoû nhö caùnh hoa thaùng hai”. Theo lôøi Baït ôû cuoái truyeän thì taùc giaû muoán ví
nhöõng cuoäc caùch maïng thöïc vôùi hoa ñoû thaùng hai, vaø nhöõng cuoäc caùch maïng giaû vôùi laø baøng muøa thu.
Caùch maïng thöïc laø caùch maïng do Ñaûng coäng saûn laõnh ñaïo, caùch maïng giaû laø caùch maïng cuûa Quoác daân
ñaûng.
Trong truyeän moâ taû ba gia ñình trong moät tænh noï: gia ñình hoï Trieäu laø moät ñòa chuû giaøu coù, gia
ñình hoï Vöông laø moät nhaø tö saûn môùi noåi, coù taøu ñöa khaùch, chôû haøng; hai hoï tuy coù tình thaân thích xa
gaàn nhöng thöôøng xung ñoät nhau vì moãi beân coù moät loái soáng khaùc nhau. Gia ñình thöù ba laø Tieàn Löông
Taøi coù hoïc thöùc, coù lyù töôûng, muoán laõnh ñaïo noâng daân choáng laïi thoùi tham taøn cuûa Vöông Baù Thaâu, vì
haén nhaân moät côn luït, cho taøu chaïy baêng qua ruoäng luùa, phaù vôõ caû ñeâ. Löông ngaên caûn haønh ñoäng ñoù vaø
hoâ haøo nhaân daân ñaép laïi ñeâ ñeå cöùu muøa maøng. Nhöng oâng ta thaát voïng vì nhaân daân doát naùt, khoâng giaùc
ngoä, thieáu tinh thaàn ñaáu tranh, sôï seät. Nhöõng ñoaïn taû tính caùch laõnh ñaïm sôï seät cuûa nhaân daân raát ñuùng
taâm lyù, sinh ñoäng laøm cho ta raát böïc vaø raát thöông hoï. Taäp 1 ngöng ôû ñoù. Theo baøi Baït thì hai cuoán sau,
nhaân daân seõ giaùc ngoä, döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng coäng saûn, vuøng leân ñaáu tranh quyeát lieät.

II. Ba Kim (tieáp)
Maáy naêm ñaàu chieán tranh Ba Kim saùng taùc raát maïnh veà ñeà taøi khaùng chieán, sau ñoù oâng trôû veà ñeà
taøi gia ñình.
Naêm 1938 hoaøn thaønh taäp cuoái cuøng Thu trong boä Gia, oâng baêt ñaàu vieát moät boä nöõa, cuõng goàm ba
phaàn, boä Hoaû (Löûa). Phaàn I xuaát baûn 1940, phaàn II xuaát baûn 1941, phaàn III xuaát baûn 1945.
Phaàn I, hai nöõ sinh Phuøng Vaên Thuïc vaø Chu Toá Trinh cuøng baïn beø tham gia tuyeân truyeàn choáng
Nhaät ôû Thöôïng Haûi. Khi Thöôïng Haûi maát, Löu Ba, ngöôøi yeâu cuûa Toá Trinh ôû laïi Thöôïng Haûi, coøn nhöõng
ngöôøi khaùc ngöôøi thì tham gia boä ñoäi, ngöôøi thì hoaït ñoäng vaên hoaù (Phaàn II). Phaàn III, coù theå coi nhö moät
truyeän rieâng. Toá Trinh trôû veà Thöôïng Haûi ñeå tieáp tuïc coâng vieäc cuûa Löu Ba luùc ñoù ñaõ bò Nhaät gieát. Coâ
vaø Vaên Thuïc ñaõ chöùng kieán nhöõng caûnh vui khoå cuûa gia ñình Ñieàn Hueä Theá. Ñieàn theo ñaïo Kitoâ, coù vôï
vaø ba con, gia ñình raát hoaø thuaän. Nhöng roài moät ñöùa con cheát trong moät vuï maùy bay ñòch taán coâng,
chaøng buoàn raàu, sinh beänh roài cheát vì ho lao, gia ñình tan taùc.
Naêm 1944 Ba Kim laäp gia ñình, trôû veà vôùi nhöõng truyeän taâm lyù xaõ hoäi, nhöõng bi kòch cuûa nhaân daân
trong chieán tranh, nhö taäp truyeän ngaén Tieåu nhaân tieåu söû (1945), caùc taäp truyeän daøi Kheá vieân (Vöôøn chôi
– 1944), Ñeä töù beänh thaát (Phoøng beänh soá 4 – 1946), Haøn daï (Ñeâm laïnh – 1947). Trong nhöõng taùc phaåm
naøy, Ba Kim moâ taû nhöõng bi kòch cuûa nhöõng gia ñình ngheøo khoå trong xaõ hoäi Trung Quoác ñöông thôøi.
III. Laõo Xaù (tieáp)

Laõo Xaù laø nhaø vaên lôùp tröôùc hoaït ñoäng maïnh nhaát trong chieán tranh. Naêm 1938 oâng ñöôïc baàu laøm
chuû tòch Hoäi vaên ngheä toaøn quoác khaùng ñòch. Oâng laø ngöôøi nhieät taâm yeâu nöôùc, hy sinh cho coâng cuoäc
cöùu nöôùc moät caùch caûm ñoäng. Oâng laøm chuû buùt tôø Vaên ngheä khaùng chieán, tôø baùo coù uy tín nhaát giai ñoaïn
ñoù. Oâng saùng taùc baøi thô tröôøng thieân daøi boán chuïc ngaøn chöõ, nhan ñeà Kieám Baéc thieân, theo moät theå daân
ca mieàm baéc goïi laø theå ñaïi coå. Oâng soaïn nhieàu tuoàng nhö: Quoác gia chí thöôïng (Quoác gia treân heát), Taøn
vuï (Söông muø tan), Dieän töû vaán ñeà (Vaán ñeà theå dieän), Tröông Töï Trung (moät töôùng thaéng nhieàu traän
trong thôøi kyø ñaàu chieán tranh), naêm 1943 oâng xuaát baûn taäp tieåu thuyeát Hoaû taùng veà ñeà taøi khaùng chieán.
Hoaû taùng keå laïi chuyeän ôû taïi moät nôi ôû mieàn baéc, moät vò cöû nhaân coå hoïc hoï Vöông ñöôïc daân troïng
voïng, ñeà cöû giao thieäp vôùi Nhaät ñeå laäp laïi traät töï cho ñoâ thò. Oâng chæ laø buø nhìn, quyeàn haønh ôû caû trong
tay teân phaûn quoác laøm tay sai cho Nhaät laø Löu Nhò Caåu. Nhò Caåu ve vaõn Moäng Lieân con gaùi cuûa Vöông
cöû nhaân, bò naøng haát huûi vì naøng ñaõ coù ngöôøi yeâu laø Ñinh Nhaát San tham gia Hoàng quaân khaùng chieán.
Ñinh Löu veà ñoâ thò ñieàu tra tình hình bò Nhò Caåu gieát. Chæ huy ñôn vò hoï Thaïch, traû thuø cho baïn, ñöôïc
nhaân daân giuùp söùc, gieát 150 teân Nhaät vôùi Nhò Caåu vaø Vöông cöû nhaân, roài hy sinh. Moäng Lieân ñau khoå,
nhöng nhaän ra toäi aùc cuûa quaân Nhaät, boû nhaø ñi theo Hoàng quaân.
Sau ñoù Laõo Xaù cho xuaát baûn moät taäp tieåu thuyeát daøi khoaûng moät trieäu chöõ (2000 trang), nhan ñeà laø
Töù theá ñoàng ñöôøng, goàm ba taäp: Hoaøng hoaëc (Hoaûng hoát - 1946), Thaân sinh (Soáng nhuïc - 1948 ), Cô
hoang (Ñoùi keùm) ñaêng trong Tieåu thuyeát nguyeät san trong hai naêm 1950 – 1951.
Boái caûnh laø Baéc Kinh trong taùm naêm bò Nhaät chieám ñoùng. Coù hai hoï lôùn cuøng ôû treân moät ñöôøng
phoá, hoï Kyø vaø hoï Quaùn. Boán ñôøi hoï Kyø soáng chung trong moät ngoâi nhaø, oâng laõo Kyø baûy möôi laêm tuoåi
hieàn löông, caàn kieäm, caát ñöôïc ngoâi nhaø, chæ muoán soáng yeân oån; ngöôøi con trai Thieân Höu chuû moät tieäm
vaûi phaûi töï töû vì bò Nhaät aùp böùc, ñöùa chaùu ñích toân Thuî Tieân laøm thaày giaùo, hoaït ñoäng bí maät cho khaùng
chieán; ñöùa chaùu thöù nhì laø Thuî Phong laøm tay sai cho Nhaät, ñöùa chaùu thöù ba laø Thuî Toaøn, moät hoïc
sinh yeâu nöôùc ñi theo khaùng chieán roài trôû veà Baéc Kinh hoaït ñoäng bí maät. Thuî Toaøn coù moät trai moät gaùi,
cuoái truyeän, khi saép chieán thaéng thì ñöùa con gaùi bò cheát vì thieáu aên vaø beänh taät.

Gia ñình Quaùn Hieåu Haø cam taâm laøm tay sai cho Nhaät, toá caùo haøng xoùm ñeå mong Nhaät thaâu duïng.
Hai ñöùa con gaùi cuûa Quaùn Hieåu Haø ñeàu laøm maät thaùm cho Nhaät, nhöng vôï beù cuûa Quaùn laïi coù tinh thaàn
yeâu nöôùc, bò vôï caû laøm haïi. Ngoaøi ra coøn ñuû moïi haïng ngöôøi khaùc: con buoân, boài beáp, phu xe, moät giaùo
sö hoïc ôû ngoaïi quoác veà hôïp taùc vôùi Nhaät, caûnh saùt, thôï thuyeàn …
Nhöng nhaân vaät chính laø Tieàn Maëc Ngaâm, moät thi só thôøi bình öa ñaøn ca, röôïu cheø, töø nhoû ñaõ chòu
aûnh höôûng cuûa Khoång giaùo, coù tinh thaàn yeâu nöôùc raát cao, tham gia choáng Nhaät, bò Nhaät baét, vöôït nguïc,
tieáp tuïc khaùng chieán. Laõo Xaù muoán ñeà cao haïng ngöôøi lôùn tuoåi coù truyeàn thoáng Khoång hoïc, cho neân
Tieàn Maëc Ngaâm chöù khoâng phaûi moät thanh nieân taân hoïc ñoùng vai anh huøng trong truyeän.
Thuî Toaøn maëc duø khoâng bao giôø nghó raèng Trung Hoa neân trôû laïi caùi thôøi cuõ, cuõng phaûi phuïc oâng
giaø Tieàn Maëc Ngaâm, coi oâng ta tieâu bieåu cho vaên hoùa coå truyeàn. Chaøng nghó coù nhöõng ngöôøi nhö oâng ta
thì daân toäc Trung Hoa môùi coù ñuû töï tin vaø tieán leân con ñöôøng töông lai ñöôïc. Töø tröôùc, Thuî Toaøn vaãn töï
haøo mình laø moät con ngöôøi môùi vaø nghó phaûi nhoå heát nhöõng caây cuõ ñi ñeå troàng lôùp caây môùi. Baây giôø
chaøng môùi nhaän ra raèng chính nhöõng ngöôøi nhö oâng Tieàn môùi laø röôøng coät choáng ñôõ quoác gia, môùi laø
neàn taûng ñeå xaây döïng moät nöôùc Trung Hoa môùi.
Cuoái truyeän, boïn laøm tay sai cho Nhaät laïi ñeàu bò Nhaät gieát haïi. Quaùn Hieåu Haø bò Nhaät choân soáng,
vôï bò Nhaät baét vaø cheát trong tuø, coøn nhöõng keû khaùc hoaëc bò gieát, hoaëc sa ñoaï tôùi choã phaûi laøm ñieám. Teân
phaûn quoác Laâm Ñoâng Döông raát trung thaønh vôùi Nhaät, khi Nhaät phaûi ruùt khoûi Baéc Kinh ñaõ chaïy theo
Nhaät, nhöng taùc giaû cuõng khoâng cho haén thoaùt cheát, baét haén phaûi cheát tan thaây trong traän thaû bom
nguyeân töû ôû Hiroâshima.
Töø 1949, Laõo Xaù vieát nhieàu kòch ca ngôïi Ñaûng coäng saûn Trung Quoác, nhö Phöông Traân Chaâu
(1950), Xuaân hoa thu thöïc, Long Tu caâu, Taây voïng Traøng an. Vôû kòch Long Tu caâu (Ngoøi raâu roãng) ñöôïc
nhaân daân raát öa thích.
IV. Thaåm Toøng Vaên.

Trong giai ñoaïn naøy oâng saùng taùc khoâng nhieàu, chæ coù hai truyeän : Töông Taây (Mieàn taây soâng
Töông) vaø Tröôøng Haø (soâng daøi).
Tröôøng Haø laø moät taùc phaåm coù giaù trò, theå hieän ñaày ñuû caùc khía caïnh taøi naêng cuûa taùc giaû : ta gaëp
nhöõng ñoaïn taû caûnh raát neân thô nhö caûnh vöôøn cam beân bôø soâng, caûnh nhaân daân laøm leã vaø haùi cam ñaäm
neùt vaên hoùa truyeàn thoáng cuõ; nhöõng ñoaïn mæa mai xaõ hoäi moät caùch nheï nhaøng, hoùm hænh maø saâu saéc.
Taâm lyù, haønh ñoäng, ngoân ngöõ cuûa ngöôøi noâng daân hieän leân roõ raøng, sinh ñoäng; toaøn truyeän toaùt ra moät
loøng yeâu thöông noàng naøn cuûa moät ngheä só chaân chính, baát bình tröôùc moïi baát coâng cuûa xaõ hoäi. Moät noâng
daân vui veû ñoùng heát thueá naøy ñeán thueá khaùc ñeå chính phuû khaùng Nhaät maø vaãn khoâng ñöôïc yeân : moät ñaïi
ñoäi tröôûng ñoøi theâm moät ghe ñaày cam, laïi coøn muoán cöôùi coâ beù möôøi laêm tuoåi, con chuû vöôøn veà laøm vôï.
Gioïng vaên coù choã chua chaùt nhöng khoâng taøn nhaãn; oâng khoâng boâi cho caûnh theâm toái, khoâng quaù
cöôøng ñieäu, bi kòch hoaù nhöõng chuyeän laët vaët maø sau nhöõng ñoaïn buoàn, oâng kheùo xen vaøo taû caùi vui hoàn
nhieân cuûa nhaân daân, nhôø vaäy maø caâu chuyeän ñôõ naëng neà maø tính tham taøn cuûa boïn thoáng trò laïi caøng noåi
baät.
Naêm 1934 Töôûng Giôùi Thaïch vaän ñoäng phong traøo Taân sinh. Do chính quyeàn cuûa Töôûng thoái naùt,
neân cuoäc vaän ñoäng Taân sinh ñaõ trôû thaønh moät coâng cuï saéc beùn ñeå boùc loät nhaân daân. Baèng moät gioïng vaên
bôõn côït nheï nhaøng, Thaåm Toøng Vaên ñaõ moâ taû noãi lo sôï cuûa nhaân daân mieàn Hoà Nam khi nghe tin Taân
sinh saép tôùi. Hoï coù hieåu taân sinh hoaït laø gì ñaâu, chæ nhôù raèng moãi laàn moät chính saùch môùi naøo veà thì hoï
ñieâu ñöùng vôùi boïn caùn boä, coù luùa coù tieàn phaûi ñem choân daáu ñi heát, neân laàn naøy hoï raát lo sôï. “Hoï hoûi

nhau : “Taân sinh saép tôùi chöa? Nghe noùi noù ñaõ tôùi mieàn treân roài phaûi khoâng?”. Laàn naøy Taân sinh tôùi,
khoâng bieát coù tröng binh, coù gieát daân nhö laàn tröôùc khoâng? Chaéc chaén laø theá naøo cuõng loän xoän, phaûi
ñoùng goùp thöïc phaåm, tieàn baïc ñeå nuoâi lính, phaûi caét coû ñeå nuoâi ngöïa … cho neân nghe Taân sinh saép tôùi, ai
naáy ñeàu chaùn naûn. Ngay nhö Laõo Thuyû Thuû, moät oâng gia daân laøng coi nhö hieàn trieát, cuõng ñaâm ra lo
laéng hoang mang. Ngöôøi ta ñoàn vôùi nhau raèng ñaõ thaáy Taân sinh ñaùp thuyeàn gheù vaøo bôø moät laøng beân :
bieát bao ngöôøi vaø ngöïa vôùi suùng oáng ñuû thöù. Moät vò chæ huy cöôõi con ngöïa traéng to lôùn, xoa tay noùi vôùi
daân chuùng : “Baø con, chuù baùc, anh em, chò em, toâi laø Taân sinh ñaây. Toâi chæ huy ñaây. Toâi phaûi chieán ñaáu
…”.
Moät chò nhaø queâ nghe vaäy, sôï haõi, tin chaéc Taân sinh theá naøo cuõng tôùi, nghó tôùi hai boán ñoàng baïc
traéng chò ñaõ choân ôû chaân giöôøng chò naèm. Tình traïng naøy thì nguy maát, laøm sao giaáu soá tieàn ñoù vaøo moät
choã khaùc chaéc chaén hôn? Coøn hai con heo con chò môùi mua nöõa, laøm sao cho noù khoûi bò baét ?
V. Ñinh Linh
Ñinh Linh laø vôï cuûa nhaø vaên nhaø thô Hoà Daõ Taàn (1903 – 1931), thaønh vieân cuûa Taû lieân thôøi kyø
ñaàu, bò Quoác daân ñaûng bí maät thuû tieâu ôû Long Hoa, Thöôïng Haûi ngaøy 7-2-1931 cuøng caùc ñoàng chí cuûa
anh (xem phaàn treân). Baø ñaõ töøng bò Quoác daân ñaûng baét giam, sau ñoù troán thoaùt ñöôïc, baø ñi Baéc Kinh roài
vaøo Dieân An. Coù caùc taäp: Thaùi döông chieáu taïi Tang Can haø thöôïng – 1948 (truyeän daøi); Ngaõ taïi Haø thoân
ñích thôøi haäu – 1946 (truyeän ngaén) vaø Dieân an taäp – 1954.
Truyeän daøi Thaùi döông chieáu taïi Tang Can haø thöôïng, (ñöôïc giaûi thöôûng Staline naêm 1951) ñaõ phaûn
aùnh cuoäc ñaáu tranh giai caáp quyeát lieät ôû noâng thoân Trung Quoác trong cuoäc caûi caùch ruoäng ñaát trong vuøng
giaûi phoùng. Truyeän xaûy ra taïi moät laøng treân bôø soâng Tang Can, nôi ñoù coù taùm ñòa chuû lôùn. Khi laøng ñöôïc
giaûi phoùng thì chæ coøn laïi boán teân, coøn ñaõ troán hoaëc bò daân chuùng xöû toäi tröôùc. Trong boán teân, coù teân ñòa
chuû Tieàn Vaên Quí tìm caùch mua chuoäc caùn boä ñeå baûo toaøn tính maïng vaø taøi saûn: gaû con gaùi cho moät caùn
boä vaø cho con trai ñi theo Hoàng quaân; laïi duøng ñöùa chaùu gaùi teân laø Haéc Ni gaû cho chuû tòch Hoäi ñoàng
noâng daân laø Trình Nhaân. Nhôø nhöõng thuû ñoaïn ñoù maø ba ñòa chuû kia bò tòch thu heát taøi saûn maø laõo ñöôïc
yeân oån. Nhöng trong moät cuoäc mít tinh, nhaân daân ñaõ caêm phaãn noåi daäy vaïch toäi laõo tröôùc coâng chuùng roài
xoâng vaøo ñaùnh laõo ñeán gaàn cheát.
VI. Trieäu Thuï Lyù (1905 – 1969)

Trieäu Thuï Lyù queâ ôû Sôn Taây trong moät gia ñình noâng daân. Hoài coøn nhoû vaát vaû, hoïc tröôøng sö
phaïm tænh, tham gia hoaït ñoäng caùch maïng, bò ñuoåi hoïc, naêm 1927 bò ñòch baét. Ôû tuø ra oâng lang thang
khaép nôi. Naêm 1937 gia nhaäp ñoaøn theå khaùng chieán, laøm coâng taùc tuyeân truyeàn ñöôïc keát naïp vaøo Ñaûng
coäng saûn Trung Quoác. Töø naêm 1940 oâng vieát baùo. Cho ñeán naêm 1949 oâng coù caùc taùc phaåm: Tieåu Nhò
Haéc keát hoân (Chuù Hai Ñen cöôùi vôï); Lyù Höõu Taøi baûn thoaïi (Lyù Höõu Taøi laøm veø); Lyù Gia Trang ñích bieán
thieân (Nhöõng söï thay ñoåi ôû Lyù Gia Trang).
Truyeän ngaén Tieåu Nhò Haéc keát hoân keâu goïi töï do hoân nhaân, pheâ phaùn meâ tín dò ñoan ôû noâng thoân.
Tieåu Nhò Haéc vaø Tieåu Caàn yeâu nhau, nhöng boá Nhò Haéc tin vaøo lyù soá, coøn meï Tieåu Caàn ñoàng boùng, coù
tính trai lô, meâ Tieåu Nhò Haéc, neân eùp gaû con cho ngöôøi khaùc. Nhôø coù söï can thieäp cuûa caùn boä maø hoï cuôùi
ñöôïc nhau, sau thaønh gia ñình noâng daân kieåu maãu, con caùi haïnh phuùc. Hai vôï choàng ñeàu tin töôûng vaøo
ñöôøng loái caùch maïng cuûa Ñaûng, choáng laïi nhöõng huû tuïc phong kieán.
Truyeän Lyù Höõu Taøi baûn thoaïi cuõng mieâu taû cuoäc ñaáu tranh giai caáp ôû noâng thoân. Lyù Höõu Taøi thích
laøm veø keå nhöõng chuyeän trong laøng ñeå noâng daân thaáy ñöôïc nhöõng choã thoái naùt ñang toàn taïi maø ñaáu tranh
xaây döïng moät noâng thoân môùi döôùi söï laõnh ñaïo cuûa Ñaûng. Cuoäc ñaáu tranh ôû noâng thoân khaù phöùc taïp:

Dieâm Haèng Nguyeân ñaïi bieåu cho theá löïc phong kieán, lôïi duïng chính saùch ñoaøn keát cuûa maët traän maø naém
quyeàn laõnh ñaïo; ñoàng chí Chöông, moät caùn boä chuû quan, bieán chaát, choáng laïi chính saùch giaûm toâ cuûa
Ñaûng; ñoàng chí Döông laø moät caùn boä chaân chính, giaøu kinh nghieäm, ñaõ phaùt ñoäng ñöôïc quaàn chuùng laät
ñoå boïn aùc baù Dieâm Haèng Nguyeân, giaønh chính quyeàn veà tay noâng daân.
Hai truyeän treân duøng hình thöùc keå chuyeän vaø ngoân ngöõ cuûa quaàn chuùng noâng thoân Trung Quoác luùc
baáy giôø. Boá cuïc hoaøn toaøn theo traät töï thôøi gian nhö tieåu thuyeát chöông hoài Trung Quoác. Tính caùch ñaïi
chuùng theå hieän raát roõ.
Lyù Gia Trang ñích bieán thieân taû nhöõng söï thay ñoåi ôû noâng thoân Trung Quoác mieàn baéc tænh Sôn Taây.
Chuyeän ñaõ moâ taû ñöôïc nhöõng noãi thoáng khoå cuûa noâng daân döôùi aùch aùp böùc cuûa boïn ñòa chuû vaø chính
quyeàn thoái naùt. Nhôø coù Ñaûng veà giaûi thoaùt, tröøng trò boïn ñòa chuû aùc baù maø ñôøi soáng ngöôøi noâng daân baây
giôø ñöôïc sung söôùng.
Sau naêm 1949 Trieäu Thuï Lyù vieát ñöôïc moät soá taùc phaåm nöõa, ñaùng chuù yù laø chuyeän Tam Lyù Loan,
mieâu taû cuoäc ñaáu tranh giai caáp ôû noâng thoân trong giai ñoaïn xaây döïng hôïp taùc hoaù noâng nghieäp.
Trieäu Thuï Lyù ñaõ töøng ñöôïc ñaùnh giaù raát cao trong lòch söû vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác, ngang
haøng hoaëc coøn hôn caû Loã Taán. Nhöng lòch söû thaät trôù treâu, bôõn côït nhö ñoâi khi thöôøng xaûy ra: oâng ñaõ
cheát bi thaûm khi bò Hoàng veä binh dong ñi phoá thò chuùng vaø ñeán laàn thöù naêm thì oâng kieät söùc, ngaõ xuoáng
giöõa ñaáu tröôøng taïi thò xaõ Thaùi Nguyeân tænh Sôn Taây, queâ höông cuûa oâng, vaøo ngaøy 23-9-1969.
VII. Ca Kòch Baïch Mao Nöõ ( Giaûi thöôûng Staline – 1952)

Ca kòch Baïch Mao Nöõ cuûa Haï Kính Chi vaø Ñinh Nghò, duøng hình thöùc Öông ca – moät theå ca vuõ cuûa
noâng daân vuøng Sôn Taây. Ñeà taøi möôïn moät truyeän truyeàn kyø löu haønh ôû Thieåm Baéc vaøo khoaûng 1940.
Taïi moät vuøng thoân queâ noï, buoåi toái ngöôøi ta thöôøng thaáy xuaát hieän moät ngöôøi con gaùi toùc traéng, aên maëc
raùch röôùi, laïi mieáu laáy troäm ñoà cuùng roài troán vaøo nuùi. Daân laøng trong mieàn sôï haõi, goïi laø “Baïch mao tieân
coâ”, nhöng sau ñoù coù ngöôøi rình baét ñöôïc vaø tra hoûi roõ ñaàu ñuoâi. Thieáu nöõ ñoù laø con moät taù ñieàn, do
khoâng ñoùng ñuû luùa cho chuû ñieàn, bò chuû ñieàn ñaùnh cheát, coøn coâ bò haén böùc hieáp, khi coù mang, haén laäp
möu gieát haïi phaûi troán vaøo hang saâu, thieáu aùnh saùng, thieáu muoái, neân da vaø toùc bò traéng toaùt ra. Haï Ñính
Chi vaø Ñinh Nghò möôïn caâu chuyeän ñoù, vaø ñaët teân cho caùc nhaân vaät : ngöôøi taù ñieàn ngheøo khoå laø Döông
Baïch Lao, con gaùi laø Hyû Nhi, vaø teân ñòa chuû gian aùc laø Hoaøng Theá Nhaân. Döông Baïch Lao laø moät noâng
daân chaát phaùc, caàn cuø, nhöng an phaän, khoâng daùm ñaáu tranh. Hyû Nhi laø moät coâ gaùi ñeïp, thöông cha, chòu
khoù vaø coù tinh thaàn ñaáu tranh, coâ daùm chöûi thaúng vaøo maët teân ñòa chuû Hoaøng Theá Nhaân : “Chuùng maøy
haïi caû nhaø tao”, vaø coâ luùc naøo cuõng nghó ñeán traû thuø : “Ta laø doøng suoái chaûy khoâng caïn, laø ngoïn löûa daäp
khoâng taét; ta khoâng theå cheát, ta phaûi soáng, phaûi baùo thuø”. Coøn Hoaøng Theá Nhaân laø moät teân ñòa chuû gian
aùc, gieát ngöôøi, cöôùp cuûa, haõm hieáp phuï nöõ, soáng treân moà hoâi xöông maùu cuûa noâng daân.
Cuoái cuøng Baùt loä quaân ñeán giaûi phoùng daân laøng vaø Hyû Nhi khoûi cuoäc ñôøi noâ leä, coøn teân ñòa chuû
Hoaøng Theá Nhaân thì phaûi ñeàn toäi xöùng ñaùng.
Kòch ñöôïc vieát vaø dieãn vaøo naêm 1945, sau nhieàu laàn coâng dieãn, ñöôïc coâng chuùng goùp yù, taùc giaû tieáp thu
vaø söûa chöõa, ñeán 1950 môùi hoaøn chænh. Taùc phaåm coù theå ñöôïc coi laø moät saùng taùc taäp theå giöõa caùc nhaø vaên
ngheä chuyeân nghieäp vaø quaàn chuùng nhaân daân.
Kòch coù ca, vuõ, thoaïi; nhaïc phaàn lôùn duøng theå Öông ca – moät ñieäu daân ca vuøng Sôn taây coù caûi bieân.
Lôøi ñoái thoaïi giaûn dò, lôøi noùi cuûa quaàn chuùng nhaân daân.

VIII. Lyù Quí
Lyù Quùi sinh 1922 trong moät gia ñình noâng daân ngheøo ôû Haø Nam, hoïc dôû trung hoïc roài ñi boä ñoäi,
sau daïy hoïc, laø caùn boä haønh chính ôû Thieåm Baéc. Oâng yeâu thích daân ca vaø giaønh nhieàu thôøi gian ñeå söu
taàm, rieâng theå “Tín thieân du”, oâng ñaõ söu taàm ñöôïc 3000 baøi. Theå naøy nhaïc ñieäu phong phuù, thay ñoåi
linh hoaït, tính caùch haøo phoùng, raát phoå bieán trong vuøng vaø ñöôïc nhaân daân yeâu thích. Oâng ñaõ kheùo vaän
duïng noù ñeå saùng taùc taäp Vöông Quí Lyù Höông Höông daøi gaàn 1000 caâu, xuaát baûn 1946.
Taäp thô taû moái tình traéc trôû cuûa moät caëp nam nöõ baàn coá noâng bò ñòa chuû öùc hieáp nhöng quyeát taâm
choáng laïi.
Cha Vöông Quí bò ñòa chuû Hai Thoâi ñaùnh cheát vì noäp thieáu thoùc ruoäng. Vöông Quí phaûi laøm ñaøy tôù
cho Hai Thoâi, chòu caûnh “laøm thaân traâu ngöïa” maø “quanh naêm chaúng ñöôïc böõa no loøng”. Chaøng yeâu Lyù
Höông Höông, con gaùi moät baàn coá noâng cuõng chòu traêm noãi aùp böùc nhö chaøng : “möôøi saùu tuoåi thay boá
caøy ruoäng” “laøm ruõ xöông aên uoáng chaúng no”.
Lyù Höông laø moät coâ gaùi ñeïp:
Maét to gôïn nöôùc long lanh
Khaùc naøo söông ñoïng treân nhaønh coû mai.
Hai thoâi muoán chieám ñoaït Lyù Höông Höông, tìm caùch gieát haïi Vöông Quí. Höông Höông laø coâ gaùi
duõng caûm vaø möu trí, tìm caùch lieân laïc vôùi du kích, baùo du kích veà giaûi phoùng cho caû laøng, Vöông vaø Lyù
keát hoân vôùi nhau. Nhöng Vöông daàn daàn giaùc ngoä, gia nhaäp du kích ñeå giaûi phoùng cho caû nhaân daân.
Du kích ruùt ñi thì Hai Thoâi laïi veà tieáp tuïc boùc loät, öùc hieáp nhaân daân nhö cuõ. Hai Thoâi laïi eùp Höông
Höông laøm vôï. Nhöng ñuùng böõa tieäc eùp hoân thì Vöông Quí vaø du kích trôû veà kòp, baét soáng Hai Thoâi, giaûi
phoùng nhaân daân moät laàn nöõa.
Nhìn chung thô Lyù Quí tieáp thu daân ca vuøng Thieåm Baéc neân coù tính giaûn dò, moäc maïc, quaàn chuùng
deã ñoïc, deã thuoäc, ñuùng vôùi chuû tröông cuûa Mao Traïch Ñoâng luùc ñoù laø trôû veà vôùi hình thöùc daân toäc nhö laø
ca kòch Baïch Mao Nöõ, neân ñöôïc caùc nhaø pheâ bình luùc ñoù heát söùc ca ngôïi.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Tröông Chính, Buøi Vaên Nguyeân. Lòch söû vaên hoïc Trung Quoác, taäp 2. Nhaø xuaát baûn giaùo duïc,
Haø Noäi, 1962.
2. Löông Duy Thöù. Vaên hoïc Trung Quoác hieän nay. Nhaø xuaát baûn giaùo duïc, Haø Noäi, 1987.
3. Lòch söû vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác, taäp 1. Ñöôøng Thao chuû bieân (nhoùm Leâ Huy Tieâu dòch).
Nhaø xuaát baûn giaùo duïc, Haø Noäi, 1999.
4. Nguyeãn Hieán Leâ. Vaên hoïc Trung Quoác hieän ñaïi. Nhaø xuaát baûn vaên hoïc, Haø Noäi, 1993.
5. Nguyeãn Duy Quyù. Lòch söû chieán tranh theá giôùi laàn thöù hai. Nhaø xuaát baûn Ñaïi hoïc vaø THCN, Haø
Noäi, 1985.


Giáo trình Văn học hiện đại Trung Quốc - Phần 2 (download tai tailieutuoi.com)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giáo trình Văn học hiện đại Trung Quốc - Phần 2 (download tai tailieutuoi.com)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Vaên hoïc hieän ñaïi Trung Quoác - 71-

PHAÀN II : GIAI ÑOAÏN 1928 – 1937.

I.Boái caûnh lòch söû

II.Tình hình vaên hoc

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

2. Saùng taùc vaên hoïc.

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

CHÖÔNG II : TAÙC GIAÛ TAÙC PHAÅM

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

III. Laõo Xaù.

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

I. BOÁI CAÛNH LÒCH SÖÛ

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

II. Tình hình vaên hoc

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

I. Mao Thuaãn (tieáp)

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

III. Laõo Xaù (tieáp)

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

IV. Thaåm Toøng Vaên.

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

VI. Trieäu Thuï Lyù (1905 – 1969)

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn

VII. Ca Kòch Baïch Mao Nöõ ( Giaûi thöôûng Staline – 1952)

Vũ Minh Tiến Khoa Ngữ Văn