FIZYKA

I NIEPEWNOŚCI POMIAROWE
1. Co możemy zmierzyć?
2. Wielkości fizyczne, pomiar i
przyrządy pomiarowy.
3. Niepewność pomiarowa.
Co możemy zmierzyć?

3
 Co możemy zmierzyć? -przykłady
●
Odległość z domu do szkoły.
Wielkość fizyczna: droga
●
Czas jaki spędzasz oglądając telewizję.
Wielkość fizyczna: czas
●
Masę kupionych cukierków na wagę.
●
Wielkość fizyczna: masa
●
Napięcie na stykach baterii smartfona (napięcie)
●
Wymiary podłogi w łazience ...itd.

4
 POMIAR
●
Porównanie danej wielkości fizycznej z
wartością tej wielkości, przyjętą jako jednostka
(wzorzec).
np. ważymy ciało na wadze szalkowej,
porównujemy jego masę z masą odważników
na drugiej szalce.

●
Pomiarów dokonujemy za pomocą
PRZYRZĄDÓW POMIAROWYCH (np. waga)

5
 PRZYRZĄD POMIAROWY...
...ma SKALĘ – do odczytania wartości

Skala składa się z:

●
ZAKRESU – największa wartość możliwa do
odczytania : 1.0

6
 PRZYRZĄD POMIAROWY...
...ma SKALĘ – do odczytania wartości

Skala składa się z:

●
ZAKRESU – największa wartość możliwa do
odczytania : 1.0
●
DZIAŁKI ELEMENTARNEJ – odległość między
najbliższymi kreskami na skali: 0,1
bo 10 kresek = 1,0 więc 1,0:10 = 0,1

7
Czy możemy być „pewni” pomiaru?
●
Przyrządy pomiarowe są ograniczone

nie da się jednoznacznie odczytać tej wartości

●
Czas reakcji człowieka pogarsza dokładność
pomiaru (dla stopera 0,2s)
●
Badane obiekty mogą się zmieniać.

8
 Jak mieć większą „pewność”?
●
Odpowiedni przyrząd (bardziej/ mniej dokładny)
●

Ziarenko piasku
jest zbyt małe

9
 Jak mieć większą „pewność”?
●
Odpowiedni przyrząd
●
Powtórz pomiar (im więcej razy tym lepiej)
●
1.

2.

.
.
.
n

10
 Jak mieć większą „pewność”?
●
Odpowiedni przyrząd
●
Powtórz pomiar (im więcej tym lepiej)
●
Koncentracja i sprawny sprzęt
BŁĄD GRUBY – wynika z:
- roztargnienia
- niesprawności urządzenia pomiarowego
- czynników wpływających na pomiar, np. użycie
przyrządu o zbyt dużym zakresie

11
 Jak mieć większą „pewność”?

WYNIKI RAŻĄCO ODSTAJĄCE OD

POZOSTAŁYCH TRAKTUJEMY JAKO BŁĘDY
GRUBE I ODRZUCAMY !!!

12
 Zasady dobrego pomiaru – aby
pomiar był rzetelny
ZASADY DOBREGO POMIARU:
●
Jak najdokładniejszy przyrząd 1. 1,5
2. 9,0
●
Seria pomiarów .
.
●
Pomijamy błędy grube .
n 1,0
●
Używamy różnych urządzeń (bo jeden może
być nie sprawny)
●
Kilka osób wykonuje pomiar (bo możemy
wykonywać go źle)

13
 Zasady dobrego pomiaru – aby
pomiar był rzetelny
ZASADY DOBREGO POMIARU c.d:
●
Z serii wyników obliczamy
ŚREDNIĄ ARYTMETYCZNĄ

suma wartości wszystkich pomiarów

średnia=
ilość pomiarów

14
 Zasady dobrego pomiaru – aby
pomiar był rzetelny
ZASADY DOBREGO POMIARU:
●
Z serii wyników obliczamy średnią
arytmetyczną.
●
Średnią zaokrąglamy – nie podajemy cyfr
sugerujących większą dokładność niż ta, z jaką
mierzyliśmy, np. 23 ,45678 ≈ 23 ,5

15
 Zasady dobrego pomiaru – aby
pomiar był rzetelny
ZASADY DOBREGO POMIARU:
●
Z serii wyników obliczamy średnią
arytmetyczną
●
Średnią zaokrąglamy – nie podajemy cyfr
sugerujących większą dokładność niż ta, z jaką
mierzyliśmy
●
Wynik podajemy wraz z niepewnością
np. 0,8m ± 0,1m = (0,8 ± 0,1) m

16
 Niepewność pomiaru Δx
●
to przedział, który pokazuje dopuszczalne
odchylenie wyniku pomiaru od wartości
rzeczywistej.
●
Bo żaden pomiar NIE jest idealnie dokładny.

np. 0,8± 0,1 (brak tutaj jednostki tej skali)

działka elementarna

17
 Niepewności pomiarowe...
●
Gdy pomiar wykonujemy bezpośrednio, za
niepewność pomiaru przyjmujemy:
- w przypadku linijki z podziałką milimetrową
(oraz innych urządzeń z podziałką):
jego rozdzielczość – najmniejsza „podziałka”:
Δ l=1 mm
- w przypadku stopera to 0,2 s (bo trzeba wziąć
pod uwagę również nasz czas reakcji)
Δ t=0 ,2 s

18
 Niepewność względna pomiaru
●
„Względna” - ale względem czego?
●
Porównać możemy niepewność pomiaru z
naszym wynikiem (tym średnim)
Δx
⋅100 %
x

(podawana w „%”, jest bezwymiarowa)

Im mniejsza niepewność względna, tym pomiar

jest bardziej precyzyjny!

19
Niepewności pomiarowe - zadania

20
Niepewności pomiarowe - zadania

21
Niepewności pomiarowe - zadania
Zadanie 3. Zapisz: A)
a) wskazywaną temperaturę
b) rozdzielczość termometrów
c) Zakres pomiarowy (przedział
temperatur, które można mierzyć nimi)

B)

22