Cuộc Thi Toán Mô Hình 2022 - Đề Thi Chính Thức

Toán Mô Hình Hà Nội∗

Liên chi Đoàn - Liên chi Hội Viện Toán ứng dụng và Tin học - Đại học Bách Khoa Hà Nội†

Mô tả. (Tất cả những địa danh sử dụng trong bài đều là hư cấu) Trong những năm qua, cuộc
khủng hoảng di cư là một trong những vấn đề nóng toàn cầu. Đây là kết quả của cuộc xung đột
chủng tộc, đàn áp, bạo lực nói chung cũng như là hậu quả của nền kinh tế kém phát triển, tình
trạng thiếu thốn vật chất và dịch bệnh. Điều này đã buộc một số lượng lớn người dân phải di cư
hoặc tị nạn tới các quốc gia phát triển khác. Nhằm góp phần giải quyết những vấn đề phức tạp
xảy ra, chúng ta sẽ xây dựng trên lý thuyết mô hình phân tích quá trình di chuyển của dòng người
di cư từ đất nước Asgard tới Midgard. Quá trình này có thể được phân chia thành nhiều giai đoạn,
và chúng ta tập trung vào giai đoạn đầu tiên: mô hình tại các điểm tập kết. Sau khi đã có các đánh
giá về mặt lý thuyết, sẽ rất tốt nếu chúng ta có đủ kỹ năng lập trình để mô phỏng một số kết quả.
Cuối cùng, chúng ta cần một bản tóm tắt kết quả được trình bày dưới dạng một bài báo quốc tế
hướng tới các đối tượng quan tâm.

Mục lục
1 Tổng quan về vấn đề 1

2 Xây dựng mô hình 2

2.1 Mô hình quyết định di cư - Bảng A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2.2 Mô hình lựa chọn tuyến đường - Bảng B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
2.3 Mô hình quyết định của chủ tàu - Bảng A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2.4 Mô hình điểm tập kết - Bảng B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
2.5 Bài báo quốc tế - Bảng A & B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

3 Phụ lục 6

∗
toanmohinhhanoi@gmail.com
†
lcdsamibk@gmail.com
 Cuộc thi Toán Mô Hình 2022

1 Tổng quan về vấn đề

Một số thông tin tóm tắt về tình hình di cư tại Asgard:

• Quyết định di cư. Asgard trong nhiều năm trở lại đang trong tình trạng bất ổn:
Nghèo đói, chiến tranh, bệnh tật... Tại vùng Potter nơi đã từng là một trong những
trung tâm phát triển của Asgard, giờ đây việc làm ăn của cư dân phải chịu cảnh phát
triển nghèo nàn và phần lớn việc di cư phụ thuộc vào tình hình kinh tế.

• Hướng di chuyển của người di cư. Những người di cư sẽ đến tập hợp tại các địa
điểm ở 6 tuyến đường được đưa ra trong sơ đồ mô tả sau. Dòng người sẽ di chuyển
đến các điểm tập kết (bao gồm Riddle, Nagini, Helga, Marvolo, Salazar và Rowena)
trước khi tiến vào Midgard theo hướng mũi tên thông qua đường biển hoặc đường bộ.
Chúng ta giả thiết rằng những người di cư đổ xô đến 6 điểm tập trung đồng thời.

• Quyền tị nạn. Nhận được yêu cầu từ nhiều người di cư xin cư trú, nhưng Midgard
không thể cung cấp quyền tị nạn cho tất cả. Một mặt, những người di cư được cấp
quyền sẽ tiêu thụ tài nguyên của đất nước. Mặt khác, những người di cư không được
cấp quyền tị nạn sẽ trở thành mối đe dọa tại vùng biên giới khi họ mang theo sự bất
mãn, thiếu kiên nhẫn dẫn đến những bất ổn an ninh. Do đó, quốc gia cần có những
chính sách phù hợp để cân bằng.

• Vấn đề an toàn sức khỏe. Các bệnh mãn tính, bệnh cấp tính, bệnh truyền nhiễm
của người di cư nên được xem xét đầu tiên. Trong môi trường điều kiện kém, những
người di cư có nhiều khả năng mắc, lây nhiễm các bệnh nêu trên và đối mặt với nguy
cơ tử vong.

1
 Cuộc thi Toán Mô Hình 2022

2 Xây dựng mô hình

2.1 Mô hình quyết định di cư - Bảng A
Yêu cầu 1
Xây dựng mô hình xác định trong N người có tiềm năng sẽ di cư của vùng Potter,
những ai sẽ quyết định di cư bất hợp pháp tới Midgard, những ai sẽ quyết định ở lại
sau khi nhận thấy sự đầu tư của chính phủ vào phát triển kinh tế.

Nếu chọn ở lại, người dân sẽ có khả năng nhận được lợi nhuận từ sự đầu tư này trong
tương lai, đồng thời họ sẽ phải thực hiện nghĩa vụ đóng thuế đầy đủ. Nếu chọn di cư,
họ sẽ không phải đóng thuế nhưng mất một khoản tiêu tốn cho việc di chuyển. Đồng
thời, tại Asgard, các băng đảng tội phạm cũng không phải hiếm gặp; sẽ có khả năng
người di cư sẽ bị cướp sạch trên đường đi.

2.2 Mô hình lựa chọn tuyến đường - Bảng B

Ta xây dựng mô hình dự đoán hướng di chuyển của dòng người di cư theo 6 hướng đã cho.
Khi lựa chọn một tuyến đường, người di cư sẽ phải đối diện với những nguy hiểm có thể gặp
phải trên tuyến đường ấy. Chúng ta giả thiết rằng:

• Mỗi người di cư sẽ có lựa chọn cá nhân và mỗi cá nhân sẽ có xu hướng chọn tuyến
đường ít nguy hiểm hơn.

• Mật độ người di cư trong các khu vực bắt đầu là như nhau.

Các báo cáo chính thức của cơ quan chức năng về các trường hợp tử vong/mất tích gần các
khu vực điểm tập kết được cho tại phần phụ lục. Có 2 yêu cầu chính được đặt ra.

Yêu cầu 1
Xây dựng công thức hàm f mô tả sự nguy hiểm mà một cá nhân phải đối mặt tại một
vị trí nếu chọn một trong số các tuyến đường.

Công thức xây dựng phải mô tả được ít nhất các yếu tố sau:

• Quãng đường người đó di chuyển càng xa thì tỉ lệ gặp nguy hiểm càng cao.

• Sự khác biệt khi di chuyển bằng đường biển và đường bộ, đường núi.

2
 Cuộc thi Toán Mô Hình 2022

Yêu cầu 2
Xây dựng phân hoạch chia bản đồ thành các vùng dự đoán hướng đi của người di cư
để dự đoán hướng di chuyển tốt nhất cho những người di cư từ vùng Potter.

Ví dụ trong trường hợp sau, có 2 tuyến đường để lựa chọn với các điểm tập kết A và B.
Ở đây ta không quan tâm các yếu tố khác ngoài khoảng cách nên ta sẽ phân hoạch thỏa
mãn người nào ở gần điểm xuất phát nào thì sẽ chọn tuyến đường đó. Về mặt toán học, ta
coi các vị trí trên bản đồ như các điểm trên mặt phẳng 2 chiều. Cách đơn giản là xây dựng
đường trung trực của đoạn thẳng nối 2 điểm xuất phát, nửa bên trái đường này sẽ chọn
tuyến đường A, nửa bên phải sẽ chọn tuyến đường B như hình.

2.3 Mô hình quyết định của chủ tàu - Bảng A

Góc nhìn của chủ doanh nghiệp tàu. Tại điểm tập kết Rowena, người di cư sẽ chờ tàu
để đi đường biển qua vịnh Diagon Alley. Đa số những người di cư trên biển đi trên những
con tàu của doanh nghiệp địa phương một các bất hợp pháp. Chủ tàu vận chuyển có xu
hướng đưa nhiều người di cư hơn trên tàu và kiếm được nhiều tiền hơn, nhưng phải đối mặt
với nguy không đảm bảo an toàn cao hơn.
Giả sử θ là hệ số quá tải - số lần mà tàu chở quá trọng tải. Gọi R là đại diện mức độ nguy
hiểm dễ xảy ra tai nạn tàu.

Yêu cầu 2
Xây dựng mô hình thể hiện lợi nhuận của chủ tàu.

Trong đó mô hình mô tả được:

• Tàu chở càng đông thì tiền vé thu được càng cao, và nguy cơ đắm tàu cũng vậy.

• Khi tàu bị đắm, chủ tàu thiệt hại về giá trị con tàu. Trớ trêu thay, anh ta không
phải bồi thường cho những người di cư chết đuối, vì không có lý do pháp lý cho
điều này.

3
 Cuộc thi Toán Mô Hình 2022

Yêu cầu 3
Xác định hệ số quá tải θ đem lại lợi nhuận cân bằng tốt nhất cho chủ tàu.

2.4 Mô hình điểm tập kết - Bảng B

Sau khi đến các điểm tập kết, những người di cư phải chờ tại đây một thời gian trước khi
có phương tiện để vào nước Midgard. Một số giả thiết được đặt ra:

• Sức chứa và nhu yếu phẩm tại mỗi điểm tập kết là giới hạn.

• Dòng người di chuyển có thể xem như đều liên tục theo thời gian. Những người di cư
không biết rõ về mức độ quá tải của các điểm tập kết, và họ sẵn sàng đi ngay cả khi
các điểm đến này đã không còn sức chứa.

• Những người di cư đang có thể gặp nguy hiểm bởi tình trạng bất ổn tại địa phương,
tình trạng thiếu thực phẩm, suy dinh dưỡng, và các bệnh chết người ở nơi tập trung.
Ngoài ra, việc mang thai và sinh nở tại các điểm tập trung này hoàn toàn có thể xảy
ra.

Yêu cầu 3
Xây dựng công thức mô tả số người X theo thời gian t tại các điểm tập kết. Mô phỏng
kết quả với một số lựa chọn hệ số và điều kiện đầu.

4
 Cuộc thi Toán Mô Hình 2022

2.5 Bài báo quốc tế - Bảng A & B

Yêu cầu 4
Trong vai trò là một nhà nghiên cứu xã hội học, hãy viết một bài báo khoa học tập
trung vào các kết quả bạn tìm được trong các mô hình trên; gửi tới đối tượng là người
dân toàn cầu cũng như các ủy ban có thẩm quyền.

Độ dài bài trong khoảng một trang báo, nên bao gồm một tóm tắt về mô hình của bạn
với giải thích dễ hiểu cho cả những người chưa có nền tảng kỹ thuật. Đồng thời dựa vào các
kết quả thu được, đề xuất một số hướng giải quyết cho người di cư hoặc chính quyền nước
sở tại.

5
 Cuộc thi Toán Mô Hình 2022

3 Phụ lục
Thông tin về các trường hợp người tị nạn tử vong/mất tích trong năm 2021 có liên quan đến
vị trí gần biên giới đã được công bố trong tổng số 1185737 người di cư được ghi nhận. Đây
là các trường hợp được xác định bởi các cơ quan chức năng, địa điểm được ghi vào trong hồ
sơ là tuyến lộ trình gần nhất với nơi xảy ra sự việc.

• missinggrants.data.

Việc thu thập dữ liệu của người di cư tị nạn là một bài toán khó. Vấn đề đầu tiên có thể dễ
thấy là những người này đa số di chuyển theo những cách không hợp pháp nên rất khó để
phát hiện, hệ quả là những trường hợp tử vong cũng ít khi được báo cáo kịp thời tới chính
quyền. Hơn thế nữa, các trường hợp mất tích, tử vong ngoài biển hay do tội phạm cũng khó
để nhận ra hơn do những người di cư này hiếm có người thân, bạn bè xung quanh có thể
cung cấp các thông tin. Các cơ quan thông tin chính thống cũng ít khi công bố những số
liệu này một cách công khai tới phương tiện truyền thông.
Note: Nếu có bất kỳ thắc mắc, vui lòng liên hệ với giám thị phụ trách hoặc fanpage
Toán Mô Hình Hà Nội để nhận được sự giúp đỡ trong khả năng.