I5 ŞUBAT 1981 50 Lira 4

Bu Sayıda...
YORUM FİLİSTİN - İSRAİL II
MAKALE SÖMÜRGECİLERİN YENİDEN
CANLANMASINI SAĞLAYAN KAN :
İRAN PETROLÜ
MAKALE TÜRKİYE'NİN KAÇIRDIĞI İRAN OLANAĞI
HAErER İNGİLTERE'DE BİRÇOK FABRİKA KAPANIYOR
HABER IRAK KADDAFİ'Yİ DEVİRMEK AMACIYLA
GERİLLA YETİŞTİRİYOR.
HABER-RÖPORTAJ ORTADOĞU RÜZGARLARI I
MAKALE AYETULLAH'A ÖDEYECEĞİMİZ BEDEL
MAKALE ORTADOĞU'DA ABD TIRMANIŞI VE
SÜPER PAZARLIKLAR
HABER İSRAİL ORTADOĞU'DA BARIŞA MANİ
OLUYOR
GÖZLEM İRAN'DA NELER OLUYOR?
MAKALE AMERİKA MEKTUBU
MAKALE GÜVEN VE ONUR
MAKALE ROGERS PLANI
ARAŞTIRMA-YORUM HUMEYNİ'NİN İRAN'I IV
FIKRA KAPALI KAPILAR ARDINDA ANKARA (2)
HABER GENERAL ROGERS ANKARA'YA YENİ
PLAN GETİRDİ.
YORUM iRAK-İRAN SAVAŞINDAN KAZANANLAR
VE KAYBEDENLER
FIKRA BATI YOL GÖSTERİYOR
FIKRA OSMANLI ARAB'I SÖMÜRDÜ MÜ?
FIKRA GERİLİKLE DELİLİK
YORUM OLAYLARIN ARDINDAKİ GERÇEK
HABER İRAN RUSYA'NIN YARDIMINI REDDETTİ.
BİBLİYOGRAFYA BU SAYININ KİTAP VE MAKALELERİ
İNCELEME IMF REÇETELERİNİ UYGULAYAN GÜNEY
KORE'DE 1000'İN ÜZERİNDE
FABRİKA KAPANDI
 selam ile
Sayın okuyucu,
İktibas'ı belirli amaçları gerçekleştirmek için ya-
yınlamaya başladığımızı ilk sayımızda belirtmiştik.
Ve demiştik ki «Ülkemiz insanının silahsız-kavgasız
birbiriyle diyalogunu sağlamaya çalışmak ve doğrular
üzerinde birleşebilmelerine yardımcı olmak.» Kısa ve
Öz olarak İktibas'ı bunun için çıkarmaya başladığımı-
zı söylemiş idik.
Gerektiği kadar duyaramamamıza rağmen Iktibaa'a
gösterilen ilginin birbirinden farklı ve belki cin-
sinin ilki olmasının sonucu çok değişik olduğunu gör-
dük. Henüz İktibas tan haberdâr olmayanlar çoğun-
lukta bulunmasına rağmen bize gelen mektuplar, edi-
len telefonlar ve bizzat büromuzu ziyaretler sırasında
belirtilen hususları özet olarak sunmak ve sizleri bilgi
sahibi kılmak istiyoruz
1. Dergi t Türkiye'de bugüne kadar eşi görülme-
yen bir yayın türüdür.
2. İktibas, Şu'cu veya Bu'culuk doŞil doğrular
dan yana ve değişik görüşlere yer veren bir dergidir.
3. Dış basmı tarama imkânı bulunmayanlara gö-
türülen bir hizmettir.
4. jç basmı da gerek vakit, gerek maddî imkân-
sızlıkları nedeni ile lüzumu kadar takib imkanı bula-
mayanlara hazırlanmış bir fırsattır.
5. Hiçbir gazete veya Derginin en yeni sayısı gö-
rüldükten sonra bir önceki sayısı genellikle sı anmaz*
ken ve günü geçmiş telâkki olunurken, İktibası onun-
cu sayısında bile tanıyanın tazeliğini yitirmeyen yazı-
lara yer vermesinden dolayı birinci sayısından itiba-
ren elinde bulundurmayı isteneceği bir dergi elması
farkıdır. Bu fark İ k t i b a s a «okunması gereklilik vasfı»
kazandırmaktadır.
6. Türkiye için söylemek gerekirse genelinde filan
gazete veya dergiyi filan fikre yakınlık duyanlar oku-
maktadır. Falan gazete veya derginin okuyucuları ise
falan fikrin taraftarlarında °'o 100'e yakın bir çoğun-
lukla takib edilmektedir.
Halbuki İktibas, gözlemlerimiz odur ki her fikrin
sahibi okuyucu tarafından neı-ede ise eşit miktarda
okunmakta, alınmaktadır. Bu özellik bugüne kadar
bildiğimiz kadarıyla Türkiye'de ilk olarak İKTİBAS'a
nasib olmuştur, olmaktadır. Bu da Îktibas'm, diğerle-
rinden ayırıcı belirgin özelliklerinden biridir.
7. Diğer gazete ve dergiler okunduktan sonra
belki bazı yazı ve resimleri kesilip gerisi evde bırakıl-
mazken Îktibas'm hiçbir nüshası evden işyerinden,
kütüphaneden çıkarılıp atılacak durumda değildir ve
«Arşiv» niteliğini haizdir. Bu da Îktibas'm önemli
özelliklerinden biflkllr.

(Devamı S. 32'de)

# > İKTİBAS
 YORUM
FİLİSTİN - İSRAİL
DÜNÜ - BUGÜNÜ - YARINI
(Geçen Sayıdan Devam)
Şerif Hüseyin'in oğlu, İngilizlerin Osmanlı
mirasından kalma malları - topıakları - paylaş-
tırdıklarından Haşimî Kral Abdullah'ın Filistin
müslümanları yahudilerle halk olarak savaş ve-
rirken onları kandırarak, kendilerinin düzenli
ordularının yahudileri topraklarından çıkarıp bir
hafta sonra evlerinize dönersiniz deyip savaş-
maktan alakoyarak Filistin'i Yahudilere teslim
ettiğini görüyoruz. Bu Kral Abdullah şu Türki-
ye'ye geldiğinde İsmet Paşa'nm camiin kapısın-
da beklerken Hacıbayram'da namaz kılan Kral
Abdullah'tır ve kendisinden hiç te aşağı kalma-
yan şimdiki Ürdün kralı Hüseyin'in dedesidir.
Kendilerinden (!) olanların vaadleri ile top-
raklarını terkeden 1 milyondan - 1947-48'lerde
bu kcria'dılar - fazla Filistinli müslüman çıkarıl-
dıkları ve bir hafta sonra hemen dönüverecek-
leri topraklarına 33 seneden beri hâlâ dönecek-
lerdir. Golda Meir'in, o yıllarda gizlice Kral Ab-
dullah'la Inj'uşarak yakasından yapışıp «Hani
biz Filistin'i ele geçirirken size karşı bir tek A-
rab'a silah çektirtmem demiştiniz, sözünüzü tu-
tunuz!(1) » dediğini artık herkes biliyor.
İsrail müslümanların kan ve kemikleri üze-
rinde kurulurken İngiliz adamı Kral Faruk da
üzerine düşeni Mısır olarak yapmıştı. O günle-
rin Suriye yöneticileri ve Suudiler de İsrail'in
kurulması'nda Kral Abdullah'dan geri kalmadı-
lar.
1956'da İngilizler Mısır'ı lehine kay-
bettiklerinin acısını Nasır'dan çıkarmak için İs-
rail'i Mısır'ın üzerine yürüttüler. Fransız ve İn-
giliz donanmaları da Ancak Amerika'nın isteği
üzerine araya girerek Londra ve Paris'e nota
veren Sovyetlerin müdaahlesi ile Akdenizde
tornistan ettiler.
İngilizler de Amerikalılar dc İsrail'in bölge
halklarınca kabul edilmesini hep istediler. Böl-
gedeki Devletlerin yöneticileri de bunu istedik-
leri halde müslüman halklara bunu kabul ettir-
(1) 3. sayının kitap tanımına bakınız
mek bir türlü mümkün olmadı. İsrail'e komşu
devletlerin yöneticilerinin de yardımı ile ve plân
dahilinde 5 Haziran 1957 harbi başlatıldı. O
zamanın İsrail'li yöneticileri İngiliz yanlısı kişi-
ler idi. Suriye ve Ürdün de İngiliz yanlılarınca
yönetiliyordu. Bunlar Amerikancı Nasır'ı da al-
datarak israil'in bölgede kabul edilmesini sağ-
lamak için Suriye'den El-Hûlâ vadisi ile strate-
jik önemi büyük Golan Tepelerini, Ürdün'den
Şeria Nehrinin batı yakasını, Mısır'dan da Koca
Sinâ Yarımadasını almasında yardımcı oldular.
Nâsir'ın, İngilizlerin Kıbrıs'taki üslerinden yap-
tığı istihbaratı değerlendirerek ve israil arması
taşıyan İngiliz uçaklarının da yardımı ile alçak-
tan uçarak henüz havalanmadan bütün uçakla-
rının meydanlarda telef olması ile işi bitirildi. 5
Haziran'ın hemen birkaç gün öncesinde zaten
olanı o kadar olan 50 pilotunu ABD'ye eğitime
gönderen kral Hüseyin, açıkta bulundurduğu
tanklarının da İsrail tarafından telef edilmesini
sağladı. Sunyeliler de İsrail Sinâ'da ilerlerken
ve İsrail'deki birsürü yerleşme merkezi ve stra-
teijk önemi bulunan Akkâ, Safad gibi şehirleri
dururken birkaç Kibutz'dan başka hiçbir şeyin
bulunmadığı El-Hûlâ vadisinde zafer marşları
söyleyerek ilerliyorlardı. İsrail Mısır'ın işini bi-
tirdi, dönüp Suriye ve Ürdün'ün üzerine çullan-
dı, batı şeria'yı tümüyle aldığı gibi Şam'a 60 km.
yaklaştı. Böylece bir plân gerçekleştirilmiş ol-
du. Artık Arap yöneticiler halklarına «-Görüyor-
sunuz üçümüz bir olduk yine İsrail'in hakkın-
dan gelemedik, varlıklarını kabulden başka ça
re varmı?» diyebilecek duruma gelmiş oldular.
Nitekim o gün bugündür mes'ele, İsrail'in
67 harbi öncesi hudutlarına çekilmesi ile ilgili-
dir. Birleşmiş Milletleri de, bölge devletleri de
bundan başka birşey istememektedir. Yani bu
demektir ki 1967 Haziran Harbi öncesi İsrail
meşru' bir devlettir. Hudutlarıyla da.. Bunun
kabul edilmesine direnmeler İsrail'i yakın zama-
nımızda Kudüs'ü başşehir yapmaya kadar tır-
inandırmıştır. Bütün bunlar İsrail'in varlığı'nın
kabul edilmesi içindir. Bölge devletleri onun
varlığını tanısınlar, karşılıklı diplomatik ilişki
kursunlar ve ticaret de yapsınlar, böylece İsraii
bölgenin tabii bir devleti olsun. Bu olmayacak
şeyi gerçekleştirmek için çok şeyler yapıldı. Ya-
pılmaya devam da ediliyor.
Bu amacı gerçekleştirmek için Amerika Mı-
sır'ı Camp David anlaşmasıyla satın aldı ve a-
radan çıkarcj^ ki, kendini zayıf hissedecek diğer-
leri - birinci plânda Ürdün ve Suriye-de ister is-
temez hallerine razı olsunlar ve İsrail'i tanısın-
lar. ABD'rsin aldığı bu tedbir işi halletmek yeri-
ne büsbütün büyüttü ve Arap aleminin en çok
nüfuslu ülkesi Mısır'ı, tecrit sonucunu doğur-
du. Mısır yalnızlığa itilmiş durumdadır. Velhasıl
Mısır'ın işin içinden çıkarılması da hiçbir şeyi
halletmedi ve bilakis daha da problemli hâle ge-
tirdi.
Olaylar böyle gelişirken diğer yandan bir
başka olay da gelişiyordu, İran Olayı. İran, sö-
mürgecilerin kendilerine en itaatli bulageldik-
leri İran karışmaya başlamıştı. Fakat bu karı-
şıklıktan başlangıçta Batı, pek o kadar tedir-
gin değildi. Zira buna benzer nicelerini görmüş,
bastırmıştı Batı. Fakat bu böyle olmadı. Olay-
lar birdenbire bastırılamaz boyutlara ulaştı; do-
ğunun da batının da boyunu aştı. Allah, hük-
meylediğinin gerçekleşmesini diledi mi böyle
olur. Gözler görmez, kulaklar işitmez, basiret-
ler bağlanır ve O'nun dilediği olur. Nitekim öy-
le oldu.
Hiçbir ülkenin sağlayamadığı imkânları ge-
nerallerine ve subaylarına, hattâ erlerine sağ-
layan İran Şahı, 500.000 mevcutlu ordusu ile ve
arkasını dayadığı Amerika ile gelişmelere ma-
ni olamadılar ve eşya tabiatını icra etti. Şah
gitti. Hem de koca dünyada başını sokacak bir
yer bulamamacasına gitti. Koca dünyayı Allah
isterse insanın başına nasıl dar getirirmiş bü-
tün insanlar gördü, ders alanlar aldı, almayan-
lar daha çokta kaldı.
İran İslâm'a döndü. İlk icraatlarından biri
de Tahran'daki İsrail elçiliğini bütün personeli
ile hudut dışına çıkardı, siyasî ve ticarî tüm iliş-
kilerini kesti. Elcilik binasını da Filistin Kurtu-
luş Örgütü'ne verdi.
İsrail'in bölgede en büyük ve fiilî destekçi-
si, Şah'ın İran'ı idi. Petrolünü c sağlar, Savak'ı
ile Mossad'ına yardımcı olur ve İsrail'i korur-
du Pehlevîler. Bu hal son buldu. Ve İsrail ku-
rulduğundan beri ilk defa bu derecede varlığın-
dan endişeye düştü. Ayrıca İrcn'daki Yahudi-
lerin d'i kaynatageldikleri «fitne» kazanının al-
tındaki ates söndürüdü İran'da. Kesif olarak
İran'da çalışan bir başka fesat ocağı «Bahaî-
lik» le birlikte, yahudilerin fesat ocakları da
söndürüldü .
İran İslâm Devrimi'ni takib eden günlerde
İsrail ile savaşmak üzere Lübnon'a gitmek iste-
yen ve bir kısmı da giden İran lı müslüman genç
-ihtiyar gönüllüler israil için korkulu rüyalar ol-
du. Zaten İslâmi bir yönetimin İran'da kuruluşu
bütün Batı'ya başta olmak üzere, Sovyetleri ve
bölgedeki ajan ve uydu devletleri hele hele İs-
rail'i çok endişelendirdi. Kurulduğundan bu ya-
na da İran'daki yeni Rejimin yıkılması için bin
türlü pl>ni-T yapılmakta ve dünya İran İslâm
Yönetimi'nin başına yıkılmak istenmektedir.
Yeryüzünde Allah ile güç yarışına girenle-
rin - ABD ve Sovyetler başta olmak üzere - Al-
lah'ın mı, kendilerinin mi daha güçlü oldukları-
na şahit olmaya başladığımız günler, yıllar ya-
şamaya başladık. Rehineleri kurtarma (!) ope-
rasyonumdan Irak'ı saldırtmaya kadar bütün o-
yunlarının ayaklarına dolaştığına şahit oluyor
ve Allah'ın gücüne olan inancımız daha da güç-
leniyor. Elbette Allah güçlü ve Kahredici'dir. O'-
nunla güç yarışına girenler, yeryüzünde rezil ve
perişan olacaklardır. Bu her zaman böyle tecel-
lî etmiştir. Sünnetullah böyledir. Eşyanın tabi-
atı böyledir.
İran'ın yeni rejiminden sonra İsrail'in var-
lığı gerçekten tehlikeye düşmüştür. Bunu en
çok hisseden de bizzat Yahudilerdir. Bu sebeb-
le huzurları büsbütün kaçmıştır 1979 Yılının
başlarında -İran İslâm Yönetimi'nin ilk günlerin-
de- İsrail Meclis'i Knesset'in bir gizli oturumun-
dan sonra Dış işleri yetkililerinden birinin açık-
laması, vchudilerin neler hissettiklerinin açık bir
delilidir. Bu yetkili şöyle diyordu : «-Çok değil
en geç iki yıl sonra İran İslâm Orduları İsrail'in
hudutlarına gelip dayanacaklar, ne yapacağız.
Halimiz ne olacak?». Evet bu beyanat üzerin-
den iki yıl geçmiştir ve henüz İran İslâm Asker-
leri İsrail'in hudutlarına dayanmamıştır ama Ya-
hudilerdeki bu endişe devam etmektedir ve e-
decektir. Ki'rulduğundarı hu yana yardakçıları
ile b i r l i k Batı İran'ın ne yapıp yapıp hesabını
görmeye, defterini dılrmeye niyetlidir.
(Devamı Var)

27 Aralık 1980
Sömürgecilerin yeniden canlanmasını
sağlayan Kan: İRAN PETROLÜ
Petrolün içten yanmalı motorların çalışması
için gerekli bir madde haline gelmesi ile, artık
yalnız aydınlatma aracı değil, dünya ekonomisin-
de temel unsur haline gelir. Özellikle 20. yüzyılın
başangıcında petrol giderek önem kazanmış, sa-
nayi ve ulaşımda gün geçtikçe daha çok kul-
lanılır hale gelmiştir.
ingiltere, 1913 yılında savaş gemilerinin
dıştan yanmalı motor sisteminden, içten yanma-
lı motor sistemine geçmeyi planlaması ile pet-
rol, askeri ve stratejik bir araç haline gelmiştir.
İngiltere'nin petrol politikasında öncelikle
iki kişi önemli rol oynamıştır. Bunlar Lord Fis-
her ve VVinston Churchill'dir.
Lord Fisher, 1904'te İngiliz savaş gemileri-
ni dıştan yanmalı motor sisteminden içten yan-
malı motor sistemine geçme önerisini bu işle
görevli İngiliz Krallık Komitesine sunan kişidir.
Lord Fisher şöyle der : «Petrol gücü, dünya gü-
cü..»
VVİnston Churchill ise, I. Dünya Savaşından
önce İngiliz Denizcilik Bakanlığını yöneten ve
Lord Fisher'in teorisini uygulayan kişidir.
Dıştan yanmalı motorların içten yanmalı
motorlara dönüşmesi, zamanın en kuvvetli ti-
caret ve savaş donanmasına sahip ingiltere'nin
petrol konusu üzerine özel bir ilgi ile eğilmesine
neden olmuştur.
İngiltere, diğerlerinden önce, imparatorlu-
ğun ayakta durmasında en büyük rolü olan de-
niz yollarında petrolün önemini kavramıştır. İn-
giliz Deniz Kuvvetlerinin kurucusu Fisher, daha
1882'lerde petrolün savaş gemilerinin gücünü
% 50 oranında arttıracağını belirtmiştir. Fakat
uçsuz bucaksız İngiliz imparatorluğunda yapı-
lan petrol aramalarından olumlu sonuç alama-
yan İngiltere, «Royal Dutch» ve «İran - İngiliz
Petrol Şirketi» gibi petrol şirketlerinin kurulma-
sına çalışmıştır. Bu petrol şirketleri baskı dip-
lomasisinin temelini oluşturur.
İngiliz Hükümeti her yerde, görünüşte özel
1
uruluşlar olan bu iki şirketin çeşitli ülkelerde
^'etrol
löl
arama ve işletme ayrıcalığı elde etmesi-
8 yardım etmiştir. Buna uygun olarak, adı ge-
(İ3n şirketler ise İngiliz imparatorluğunun dün-
Prof. Dr. Humayun İLAHİ
ya ülkelerine yaptığı ekonomik sömürünün te-
melini oluşturmuşlardır. İngiltere, özellikle İran'-
da petrol sanayiinin parlak geleceğinin farkı-
na varmıştır. Nitekim hemen İran - İngiliz Pet-
rol Şirketinin hisse senetlerini satın almıştır.
Öyle ki İran'da ilk Deniz Bakanlığı aracılığı ile
bu şirk9ti'i tümünün denetimini eline geçirmiştir.
İngiltere, İran'da kendi denetimi altındaki böl-
gelerde petrol üretimine başlamakla kendi De-
niz Kuvvetlerine bedava yakıt sağladığı gibi,
büyük bir gelir kaynağına da sahip olmuştur.
I. Dünya Savaşı sırasında petrolün, askeri
ve ekonomik sektördeki stratejik önemi açıkça
ortaya çıkmıştır. 1917'lerde Clemenceau petrol
için «savaş cephesinde zaferi sağlayan kan»
demiştir.
Clemenceau, ABD'ye yaptığı yardım çağrı-
sında «ihtiyacımızı karşılayacak benzini sağla-
yamazsak, ordumuzun tümü çalışamaz hale ge-
lecektir» demiştir.
Ledendrof ise hatıralarında «I. Dünya Sa-
vaşında Alman generallerinin ateşkes isteme-
lerinin önemli nedeninin petrol ürünlerini bula-
mama endişesi olduğunu» itiraf etmiştir.
II. Dünya Savaşı sırasında kara motorlu
araçları, savaş ve av uçaklarıyla denizaltı ve
savaş - ticaret gemilerinin gelişmesi, özellikle
nakliyatta (ki, yardım araçları ve takviye güçle-
rinin ulaştırılmasında petrolün öneminin her
geçen gün artmakta olduğunu göstermekteyiz)
petrolün, scvaşın devamı için en önemli etken o-
luşturdiıöu gibi, savaşın kazanılabilmesi birinci
derecede petrol ve petrol ürünlerine bağlıydı Öy-
le ki hayati önemi olan bu kaynağı elde edeme-
me savaş araçlarının tümünün kullanılmaz ha-
le gelmesine neden olurdu dememiz doğru yo-
rum olacaktır.
Bu konunun anlaşılması ile savaşa giren
devletler, bir taraftan petrol bölgelerini kendi
egemenlikle altına almaya çalışırken diğer ta
raftan ise ilk olarak düşmanın petrol kuyuları-
nın bombalanmasını planlamışlardır. Fakat iti-
laf ve İttifak devletlerinin durumu, hayati öne-
me sahip bu maddenin kendi egemenlikleri al-
tına almada birbirlerinden farklı idi. >
 a) ABD, petrolle çalışan gelişmiş sanayiye
sahip olduğu gibi zengin petrol kaynaklarına da
sahip oluşu, bu ülkeyi petrol üretimi ve tüketi-
mi bakımından kendi kendine yeterli bir ülke
haline getirmiştir. Burada karşı karşıya bulunan
en büyük zorluk, bu maddenin savaş meydanı
na dönüşen Asya ve Avrupa'ya taşınmasında
ortaya çıkan yol uzaklığı ve petrol tankerleri-
nin eksikliği yanında bu tankerlerin düşman de-
niz gücü tarafından batırılması tehlikesiydi.
Başka bir deyimle yolun uzaklığını göz önün-
de tutmayıp da tankerlerini yeter miktarda iti-
laf devletleri tarafından sağlanmasını bile düşü-
nürsek, petrolün İtilaf devletlerinin yakıt ihtiya-
cını gidermek için Amerika kıtasından Avrupa
ve Asya'ya taşınması oldukça zor koşullar altın-
da ve aşırı hasara katlanmakla ancak mümkün
olmakta idi, ki bu hasara katlanma ise müttefik-
ler için o zor koşullarda hiç te kolay değildi.
b) Dünya petrol üretiminin % 11 "ini elinde
bulunduran SSCB, petrole ihtiyaç duymamak-
taydı.
c) ingiliz imparatorluğu, geniş topraklara
sahip olmasına rağmen, Burma'nın kuzeylerin-
de bulunan önemsiz yataklardan başka elinde
petrol bulunmuyordu, ingiltere, bu nedenle Or-
ta Doğu'yu kendi denetimine alabilmek için ça-
ba harcamaktaydı. Bununla birlikte İtilaf dev-
letleri yani ABD, SSCB ve İngiltere'nin İran, Irak
ve diğer ülkelerde petrol kaynaklarını elinde
tuttuğunu nazarı dikkate alırsak, dünyada pet-
rol üretiminin büyük bir kısmı kendilerine alt
idi.
d) İttifak devletleri, İtilaf devletlerine naza-
ran daha uygun koşullarda değildiler Almanya'-
nın 1941 'de tüm petrol üretimi ise yalnız 400.000
ton idi. Üretim kapasitesi 5 milyon ton olan ve
önemli petrol rezervlerine sahip Romanya pet-
rol kuyuları, Almanya ve İtalya için önemli kay-
nak sayılmışsa da, düşman saldırıları karşısın-
da kuyular kolayca tahrip edilebilirdi. Almanya'-
da ise savunma koşulları bundan daha iyi de-
ğildi. Alman petrol kuyu ve depolarının bomba-
lanması ülkeyi kısa zamanda çok güç durumda
bırakmıştı. Bu iş öylesine etkiliydi ki, 1941 yılın-
da İngiltere'de doğrudan askeri saldırılara va
Alman topraklarında ve Avrupa'daki işgal ettiği
ülkelerde c&keri müdahale edilmesine gerek
görülmeyo, Hitler'in daha çabuk yenilgiye uğra-
tılabilmesi için Almanya'da bulunan petrol ku-
yularının ve petrol tesisatının bombalanması
için yeterli olacağı kanısında idiler.
Hitler, petrol ihtiyacını giderip savaşı daha
uzun bir süre sürdürebilmesi için güvenilir kay-
nakları elde edebilmek amacıyla diğer ülkelerde
petrol aramaya kalkmıştır. Hitler'in Kafkasya'-
ya saldırısı bölgedeki petrol yataklarını elde
etmek için giriştiği eylemlerin birini oluşturmak-
ta idi. Dünya çapında başlayan yeni petrol ya-
takları araştırma çabaları sırasında, iran petro-
lü oldukça önem kazanmıştı. 1941'de İran'da
üretilen petrolün yıllık miktarı 10.5 milyon ton-
du. Bu miktar, SSCB ve ABD dışında dünyada
üretilen petrolün % 35'ini oluşturuyordu. İran'-
da kuyulardan üretilen petrolün tümü, İngiliz
hükümeti denetiminde olup, İngiltere ve Alman-
ya'nın tepki göstermesi hiç te boşuna sürdü-
rülen bir çaba değildi. Almanya ve İtalya, Orta
Doğu'daki politikalarında petrol yatakları hu-
susuna özel bir önem vermekteydiler. İtalya ve
Almanya hükümetleri arasında imazlanan gizli
bir antlaşma gereğince Avrupa ülkelerindeki
Petrol yatakları, iki ülke arasında paylaşılma-
lıydı. Fakat iran'ın petrol yataklarının bö-
lünmesi hususunda bu iki ülke aynı ka-
nıyı paylaşmıyorlardı. Zira Almanya, İran
petrol yataklarının Arap dünyası dışın-
da olduğundan dolayı, buradaki petrolü İtalya
ile paylaşma hususunda kendisini sorumlu gör-
müyordu. 25 Ağustos 1941'de İran'ın işgal edil-
mesi, İran'ın petrol kuyularının taşıd^jı önemi
daha da artırmıştır. Söz konusu petrol kuyuları-
nın İtilaf devletleri için taşıdığı önemi şöyle sı-
ralayabiliriz :
1 — İttifak devletleri, İran'ın petrol bulunan
bölgesini işgal etmeleri durumunda, kendileri-
nin petrol ihtiyacını gidermesi yanı sıra İtilaf
devletlerinin de Orta Doğu'daki esas petrol
kaynaklarının elinden çıkmasına neden olurdu.
2 — İtilaf devletlerinin, Orta ve Yakın Do-
ğu, Afrika ve daha sonraları Akdeniz'de ve İtal-
ya'da bulunan askeri gücü, İran petrolüne dayalı
idi.
3 — İngiltere ve ABD'nin, iran üzerinde
SSCB'ne gönderdikleri askeri yardımlar, taşıt-
ların petrol ihtiyacını karşılayacak petrol kuyu-
larının bulunmayışı halinde, mümkün değildi.
4 — Bölgede savaşa giren İtilaf devletleri,
için İran petrolünün taşıtlara ihtiyaç gösterme-
den taşınıp kullanılması daha kolay olmaktay-
dı.
5 — İran petrol kuyuları, düşmanın bom-
bardıman eylemleri dışında kalıp bölgeye sal-
dırması mümkün değildi.
(Devamı Sayfa 32'de)

23 Ocak 1981
TÜRKİYE'NİN KAÇIRDIĞI
İRAN OLANAĞI
İR elimde IMF'iıı raporu, yanı başımda VVa&J
B hington dönüşü konuştuğum OECD ve yeni
yardım paketiyle ilgili gelişmeler hakkındaki
ııotlar ve göz ucuyla izlediğim İran ile Cezayir'de yo<
ğunlaşan TV haberleri.
Cezayir'e gıpta ettim, kendimize de bir o kadar
üzüldüm.
Bir olanak daha. dünya çapındaki tüm siyasî
prestiji ve milyonlarca dolarlık yararıyla burnumu-
zun bidinden geçip gitmişti. Bize de seyirci olmak
kalmıştı.
Birkaç yüz milyon dolar için kapıları aşındıran*
ancak «ağırbaşlı» bir seyirci...
raporunu okuyorum :
j f | f 14 aralık 1980 tarihli bu rapor, Türkiye'deki
«iyi gidiyor-köşeyi döndük/kötü gidiyor.daha
da battık» tartışmalarına son verecek oıanda açık.
Özeilemrk gerekirse 20 sayfalık belgede söyle-
nenler şunlar :
— 1981 yılında kemerler çok dalla fazla sfckıl^
mak zorundadır. Türk resmî yetkililerin 1981 tahmin-
leri fazla iyimserdir, önce kamu, ardından da özel'
sektörde maaşlar belirli oranda dondurulmalı, KİT'-
ler elden geçirilmeli, krediler daha kısılmalıdır.
— Türk istikrar programının temel ilkeleri doğ.
rudur ve desteklenmelidir, ancak daha uzunca bir sü-
re büyük fedâkârlık gerekecektir.
V t «'ye gözüm kayıyor.
3 \ f Bütün dünyanın gözü Cezayir'in üzerinde,
İran'daki rehinelerin serbest bırakılması ko-
nusunda oynadıkları rol, başta Amerikalılar olmak
üzere tüm yanlı-yansız ülkeler tarafından alkışlanı-
yor.
Cezayirliler büyük bir ustalık ve ağırbaşlılıkla işin
içinden çıktılar ve dünyamı» hayranlığım kazandılar.
Sadece o kadar mı?
İran'ın dondurulmuş paralarının Cezayir Merkez
Bankası'na aktarılması, Cezayir parasının uluslarara-
sı bankalarda yüzde 22 değer kazan dır ıvermeye yet-
ti.
Heyecan içinde Cezayir uçakları izlendi, Cezayir-
li aracıların göz kırpmaları dahi dünyaya yansıtıldı.
Büyük ağırlık, büyük prestij sağladı ülke Sözüne
ıvenilen ve ağırlık bir yeri oluveıdi.
M. Ali BİRAND
Gıpta etmemek elde ini?
Benim Cezayir'den neyim eksik? Üstelik bu rol
ilk başlarda Ankara'ya verilmek İstenmemiş miydi,
hem Amerikalılar, hem de İranlılar tarafından?
Türk Büyükelçisi Tülüıneıı önemli girişimlerde bulun,
mamış mıydı?
Sonra? Somasını getirememiştik.
Gıpta ettim Cezayirlilere...
ÖZÜM yannndaki notlarıma kaydı...
G OECD'de 1981 yılında Türkiye'ye yeni bir
kredi açılması için hem OECD'de ( hem üye
ülkeler, hem de Aknanya'daki eski heyecan yok. .
Mathöffer bu yıl, geçen defaki gibi, Türkiye'ye
vardım paketinin oluşturulmasında koordinatörlük
rolü almak istemiyor. Bu hafta başında tatilinden dö-
nen Alman Maliye Bakanı, önümüzdeki günlerde
Başbakan Sihmidt ile görüşecck ve görevin başkası-
na verilmesini isteyecek. Bu kararım yakın yardunV
cılanna söylemiş.
Başbakan ısrar ederse ne olur şimdiden belli de-
ğil ...
Matlıöffer'e yakm çevrelerin bize verdikleri bil-
giye göre, Alman Maliye Bakanı özellikle «sosyal de-
mokrat» olması ve parlamentoda karşılaşabileceği
eleştirilerle, kendi ülkesinin ekonomik sıkışıklıkla"
n n d a n dolayı bu rolden ayrılmak amacında...
Geçen yıl Alman hükümeti tüm dış temsilcilikle-
rine bir bildiri yolluyarak, harcamalardan yüzde 10)
kısrntı yapılmasını emretmiş ve gerekçe olarak da 1
«Türkiye'ye ivedi yardımı» göstermişti... Bu yılki du-
rum daha da guç. Mathöffer de isteksiz.
Mathöffer'in isteksizliğinin yaratacağı sakmealar,
ekonomik kriz içindeki di*er OECD ülkelerinin tu-
tumları dikkate alınırsa, daha da artıyor. Mathöffer
geçen yd bir başkentten diğerine uçaıak 1 milyar
106 milyonluk paketi oluşturmıştu. Şimdi Ma t hötfer'-
siz ve isteksiz OECD ülkeleriyle paket ııe olabilir ki?
Türkiye'nin gerçek gereksinmesi ise (OECD) den yak.
laşık 2 milyar dolara yakın.
OECD yetkilileri, «Zaten bu durumu gördüğünden
dolayı Özal, yardım isteğini düşürmeye haşladı ve en
son 1 milyar 200 milyon dolara kadar indi demeç--
lerinde» diyorlar.
 Milli Gazete
9 Ekim 1980
Cumhuriyet
23 Ocak 1981

LİBYA YİE BAŞKANI:

ANKARA, (ANKA).
Libya Yüksek İslâm Enstitüsü
Başkanı ve Öğretim Üyesi Ahmed
TÜRKİYE'Yİ
MUad Kaddur'un başkanlığında^
enstitüsü öğretim üyeleri ve öğren-
cilerden oluşan bir heyet dün Dev-
let Bakanı Mehmet Özgüneş'i ma-
İSLÂM kamında ziyaret etmiştir.
ÖZGÜNEŞİN SÖZLERİ
Ziyaret sırasında bir konuşma ya.
DÜNYASININ pan Devlet Bakanı Mehmet Özgti-
neş, şunları söylemiştir :
«Lib>a bizim kardeşimizclir. Biz
aynı devletin izindeydik. Libya'dan
LİDERİ Osmanlı devletinin sadrazamları,
büyük devlet adamları çıktı. Bugün
ise tek millet iki ayrı devlet var-
GÖRMEK dır. Göreceksiniz ki, Türkiye'de her
TLirk sizi bir öz kardeşi sayacak-
tır.»
KADDUR'UN
İSTİYORUZ KONUŞMASI
Heyet adına bir konuşma yapan
Ahmcd Milad Kaddur, Özgüneş'in
ve Türk halkının gösterdiği yakınlı-
ğa teşekkür ederek, «Türkiye'nin YAZISIZ
biz Libya'lılar İslâm dünyasının li-
deri olarak görmek istiyoruz.»

Türkiye'ye yardım kredilerindeki İOO milyon do-
larlık fark dahi çok önemli etki yapacağı bu günler-
de tek umut. Reagan yönetiminin 700 milyon dolar-
lık 1981-1982 bütçesindeki yardımı 900 milyon dolara
(500 ekonomik ve 400 askeri) çıkartması ..
ÖZÜM yine TV'ye takılıyor.
G Carter ve Reagaıı, Cezayirlilere teşekkür
Ankara'dan siyasî ekonomik destek bekliyordu. Ya-
u d a kalmış milyarlarca dolarlık inşaatlar, milyarlar-
ca dolarlık ithalât Türkiye üzerinden gerçekleştirile-
bilecekti...
Gerek mi vardı, İran'ı yerin dibine batıran bir
bildiriye Türkiye'nin imzasını atmasına? Bir defa tu-
tum saptamak yetmez miydi?

Gerek mi vardı, Birleşmiş Mületler'de daha tar-

ediyor, Beni Sadr da aynı şekilde memnun. .
Türk diplomasisi «İran olanağını» elinin tersiyle
itivermlşti. Aynı, Lübnan olaylarından sonra, Atina
ve Lefkoşe'nin kaymağı alıp, dalganın bizim üzeri-
mizden geçmesi gibi. İran olaylarının yarattığı ola
naklardan da Cezayir, Pakistan, Hindistan ve Türki-
ye'den fazla Yunanistan yararlandı.
Türkiye ise «Onurlu ve ağırbaşlı bir tutııın» ile
seyirci kaldı.
1979 sonu ve 1980 başlarında İran ilk Türkiye'ye
açılmıştı. Beni Sadr açıkça «Bizim neye gereksinme-
miz varsa, sizde bol, gelin bizi destekleyin* demişti.
tışma açılmadan «ekonomik ambargoyla uyacağımı-
zı» açıklamaya?
Gerek mi vardı, İran'ın Türkiye üzerinden itha-
lâtını kolaylaştırma isteklerini görnıemezliğe gelme-
ye?
Gerek mi vardı, et ve buğday anlaşmaları yapıp
ardından bozmağa?
Gerek mi vardı kraldan da fazla kralcı olmaya?
Üzülmemek elde mi?
Tek umudumuz, yeni yönetimin bu tip yaklaşım-
ları değiştirme«i...
 Cumhuriyet
26 Temmuz 1979
İRAN'DA NELER OLUYOR ?
îran, Şah rejiminin yıkılışından bu yana geçen
varım yıl içinde üçüncü Genelkurmay Başkanını
değiştirdi. Ovdu karmakarışık. Görevinden azledilen
bir polis komutanı —General Rahimî— kararı tanı-
mıyor. Humeyni den aldığı güçle görevine devam
ediyor. Sonra birdenbire istifa ediyor. Onun istifası-
nı, Arap etuik topluluğu ile devrim muhafızları ara-
sında kanlı çatışmalara sahne olan petrol bölgesi
Huzistan'ın Genel Valisi ve Deniz Kuvvetleri Komu-
tanı Amiral Madani'nin kabul edilmeyen istifası iz-
liyor. Kum ile Tahran arasındaki yetki çatışması bir
alevleniyor, bir uzlaşmayla duruluyor ama sürüp gidi-
yor. Bütün bu toz bulutu içinden zaman zamanda la-
vik muhalefetin, sol grupların sesi yükseliyor.
İran'da neler oluyor?
Bu soruya tarihin engin boyutları içinde baka-
rak yanıt vermek pek o kadar gıiç değil. Bastille'iu
ele geçirilip, monarşinin zulmüne Fransız halkının
ağır yumruğunun indiği 1789'dan, Robesplerre'in boy-
nunu giyotinin bıçağına uzattığı 1795 e kadar Fran-
sa'da ne olmuşsa, o oluyor demek mümkün.
î r a n devrimin doğal gelişimini yaşıyor. İran alt-
üst oluyor.
Iran devrimi yüzyıllara kök salmış bir monarşi-
yi ortadan kaldırdı. Yüzyılların kurumlaştırdığı güç
odağının iskambilden bir şato gibi yıkılması, tarihte
her devrim sonrasında örneği sık görülen bir biçim-
de, devrimin dinamizmini ayakta tutmak ve devrimi
derinleştirerek sürdürmek ile ülkeyi sükünete kavuş-
turmak ve düzeni yeniden sağlamak görünümünde or-
taya çıkan ikilemi yarattı.
Humeyni'nin Kum'u ile Başbakan Baaergan'm
Tahran'ı arasında gözlenen yetki çatışması, aslında
bu iki ikilemi simgelemekte ve aynı zamanda dev-
rim sonrası İran'ının değişik sınıf çıkarlarını yansıt-
maktadır.
İran'da olup bitenlerin tümü, yenel olarak, Kum
ile Tahran arasındaki çekişmeni,ı renklerinin sergi-
lenmesi dir.
Şiî ideolü.îisiıun tüm militan özelliklerine sadık,
yığınların önderi Humeyni ile İslamcılığından kuşku
duyulmamakla birlikte Fransız üniversitesinden ye-
tişmiş bir : v " i o k r a t olan «hesap adamı» Bazergan
arasında Önemli çizgi farkı ve görüş ayrılıkları var.
Birincisi ne ölçüde militan ruhlu, atılcran, ulus-
lararası i l i ? . ' ) T ; n kalıplaşmış kurallarına kıüak as-
mayan bir idealist ise, ikincisi o ölçüde tedbirli. Şah
(loneminio izim ini kökünden bilmekten değil, Şah
bürokrasisine karşı hoşgörülü davranıruk devlet ge-
mesinı yüzdünr.ekten yana, pıagnıatik bir yönetici.
Cengiz ÇANDAR
Humeyni ile Bazergan arasındaki farklı çizgiye
işaret eden kimi siyasal gözlemciler, Kum'un bilge
kişisi ile Tahran'daki Başbakanı, Şah'ı yıkan Cami-
Pazar ittifakının siyasal temsilcileri olarak tanımlıyor-
lar. Devrimin zaferine dek elele yürüyen bu iki top-
lumsal güç, görev başarıldıktan sonra birbirlerin-
den ayrılmaya başlıyor. İran tarihinde çok kez yok-
sul kitlelerin önünde yürüyen Şii müçtehidleri ile
Bazergan'ın kişiliğinde temsil edilen Tahran çarşı-
sının ticaret burjuvazisi arasındaki iktidar savaşıma
yeni yeni filizleniyor.
Musfiazefin (mülksüzler), kentlere yığılan kır
yoksulları ve İran'ın ulusal kişiliğini silen Batı'ya
huıç'la dolu yığınların öndeıi Humeyni, ABD'yi «em-
peryalist yılanın başı» olarak görüyor, Şah dönemi-
nin tüm artıklarıyla birlikte yerle bir edilmesini, dı-
şa bağunlılığm ve Şah terörünün simgesi ordunun
dağıtılıp, yerine İslam devrimirun yarattığı güçler-
den oluşan yeni silahlı kuvvetlerin kurulmasını is-
tiyor.
Bazergan ise Pazar'ın yüksek çıkarlarına uygun
olarak düzenin sağlanmasına, bu nedenle düzeni
sağlamanın temel aracı ordunun dağıtılmasına değil
toparlanmasına çaba harcıyor. Pazar'ın ekonomik
gücünün artması ve siyasal iktidara ağırlığını koy-
ması, büyük ölçüde Batı ile düzenli ekonomik ilişki-
lerin canlanmasına bağlı. Bu nedenle, Bazergan Ba-
tı ile iyi geçinmek, devrimin zedelediği bağlan yeni-
den kurmak uğraşı içinde. Bu olgu. Kum ile Tah-
ran arasında iç politikada olduğu gibi, dış politika-
da da belirli bir yönelim farkını ifade ediyor
Bütün bunlara rağmen, İran'ın içinde bulundu-
ğu bugünkü koşullar nedeniyle henüz ne Humeyni
ne de Bazergan kopmayı göze alamıyor. Nitekim,
Başbakan, sürtüşmenin doruk noktasına tırmanma-
ya başladığı ve General Rahııııi olayıyla orduya da
yansıdığı bir sırada Kum'a gidip Humeyni yle uzlaş-
tı.
Humeyni . Bazergan uzlaşması, İslâm Devrim
Konseyi'nin beş üyesinin hükümete alınmasıyla nok-
talandı. Birçok yorumcu, bu gelişmeyi Bazergan
hükümetinin güçlendirilmesi olarak yorumladı. Oy-
sa, gerçek, Humeyni'nin Bazergan hükümeti üzerin-
deki denetimini arttırması gibi gözüküyor. Geçtiği-
miz hafta, bu uzlaşmanın arifesinde, İran kentlerin-
de onbinler, yüzbinler değil, milyonların Humeyni'-
ye bağlılık yürüyüşü yapmaları Kum'un Tatfıran
karşısındaki kozunun gösteıisi idi.
İran'ı kaplayan toz bulutu ne kadar koyuysa da,
ülkenin yazgısına Humeyni'nin vurduğu göz alıcı
damga açık seçik görülebiliyordu.
 Tercüman Hürriyet
11 Ekim Î9S0 6 Ekim 1989

Türkiye'de 150 Milyon kişiye Son 3 0 yılda 5 0 0

y e t e c e k tarım kapasitesi var
ANKARA (AKAJANS)
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakan-
lığı, Farını ve Orman Bakanlığı ile
Sanayi Odaları tarafından düzenle-
nen «Tarımsal Mckanizasyon ve
Enerji Sempozyumu» dün sona er-
di.
Sempozyumun son gününde, ça-
lışmaların genel bir değerlendirme,
sini yapan Prof. Dr. Güngör Ya-
vuzalp, «Ülkemizin bugünkü üre-
tim kapasitesi, 150 milyon insana
hayat sağlayabilecek güçtedir» de-
di.
Kırsal kesimde ısı enerjisinin
vüzde 80, mekanik enerjinin yüzde
19 ve elektrik enerjisinin de yüzde
1 oranında kullanıldığım belirten
Yavuzalp, ihtiyacın bütünüyle karşı-
lanabilmesi için tarım kesiminde
kullanılan elektriğin 3 katma, mo-
torinin de 2 katma çıkarılması ge-
rektiğini kaydederek, çalışmaların
bugünkü tempo ile sürdürülmedi ha-
linde önümüzdeki 10 vıl içinde Tür-
kiye'deki bütün köylerin elektriğe
kavuşturulacağnu söyledi.
5 gün süren Tarımsal Mekanizas.
yon ve Enerji Sempozyumunda ta-
rım konularında 26, enerji konula-
rıyla ilgili olarak da 18 bildiri tar-
tışıldı. 400 yerli ve yabancı delege-
nin katıldığı sempozyum dolayısıy-
la açılan sergiye ise 40'ı büyük fir-
ma olmak üzere 100 dolayında ta-
rımsal makina katıldı ve 30'a ya-
kın sanayi kuruluşunun ürettiği
mamuller sergilendi.
Amerikan Firmasından
yarısı yok oldu
ANKARA (THA i • 1950 yılından
bugüne kadar 500 Amerikan firma,
suıdan yarısının yok olduğu ya da
başka firmalara katıldığı belirlenv
di.
Fortune dergisinin yaptığı araş-
tırmalara göre Amerikan ekonomi-
sinin kuvvetli durumda olduğu be-
lirtilerek bir zamanlar iyi yerlere
sahip olan gıda, kauçuk, kimya,
demir-çelik ve metalürji işletmele-
rinin gelişme hızım kaybettikleri
açıklandı.
Öte yandan yapılan araştırma-
lar ABD'de elektronik, enformatik,
ecza ve kozmetik endüstrilerinin
ağır endüstrinin yerlerini almış du-
rumda olduğunu ortaya çıkardı.

I M F reçetelerini uygulayan Güney

GÜNAYDIN
11 Ekim 1980 Kore'de binin üzerinde fabrika kapandı GÜNAYDıN
6 E k i m 1980
Bu yılın ilk yedi ayında arka 1978 yılları arasında büyük çap-
arkaya kapanan fabrikaların ta yabancı sermaye akımı ol-
yüksek faizli krediye ve iç piya- muş, yatırımlar hızlanmıştı. Bu- Leyland Şirketi onbinlerce
sada talebin düşmesine dayana- na paralel olarak da dış borçla-
mayan firmalar olduğu belirtildi. rı artmıştı. işçiyi işten çıkaracağını
SEUL (Ajanslar) — Ekonomik
krizden kurtulmak için IMF re-
Cumhuriyet açıkladı
çetelerini uygulayan Güney Ko-
13 Şubat 1980 LOMDRA, (a.a.) — Ünlü İngiliz
re'de bu yılın ilk yedi ayında
Otomobil Şirketi Leylaııd, üretilen
1141 küçük ve orta ölçekte fir- ingiltere'de birçok otomobile karşı iç talebin büyük öl-
manın kapandığı bildirildi. çüde azalması nedeniyle onbinlerce
Kapanan fabrika sayısının
fabrika kapanıyor işçinin işten çâkianlmasınm plan-
LONORA (ANKA-DPA) İngil- landığım açıklamıştır.
toplam firmalar içindeki payı
. tere'de birçok fabrikanın peşpeşe Şirket Genel Direktörü Ray Hor-
yüzde 5,5'e ulaşıyor. : kapandığı ve işsiz sayısının iki mil-
roeks, Leyland işçilerini temsil
Yaklaşık 40 milyon nüfusu o- yonıın çok üzerine çıktığı bildirili- eden sendikaya gönderdiği yazıda,
; yor.
lan Güney Kore'de son aylarda şirketin otomobil pazarında kalabil-
Son olarak İngiltere'nin cn büyük
ardarda kapanan fabrikaların ) mesi İçin tek yolun büyük ölçüde
yüksek faize ve iç piyasan'n da- kimyasal maddeler üreten firması personel kısıtlamasına gitmek oldu-
>İmperiaI Chemical Industries» fir- ğunu belirtmiştir. Genel Direktör
ralmasına dayanamayan kuru-
ması Kuzey İrlanda ve İskoçya'da kaç işçisinin işine son verileceğini
luşlar olduğu belirtiliyor. bulunan iki fabrikasının kapatıldı- açıklamamış, ancak bazı kaynak-
Güney Kore'de yatırımların ğını duyurdu. Fırına buna neden lar, 100 bin işçinin uzun bir süre
ise son yıllarda düştüğü görülü- olarak bu fabrikalardaki suni elyaf için evlerine gönderilebileceklerini
üretiminin ekonomik olmaktan çık-
yor. Oysa bu ülkeye, 1970 söylemişlerdir.
masını gösterdi.
 DAİLY MAİL
Hürriyet
16 Şubat 1979
AYETULLAH'A ÖDEYECEĞİMİZ BEDEL
İMKANSIZ sanılan şey oldu. Halk kitleleri
Gülistan Sarayı'na saldırdı ve Tâvus Kuşu Tah-
tı'nı devirdi. Şah'ın Phantom uçakları ve Cen-
turion tankları ile donatılmış güçlü ordusu, e-
linde bir nüsha Kur'ân-ı Kerim'den başka hiçbir
silahı olmayan 78 yaşındaki yaşlı bir adama tes-
lim oldu.
Öyle görünüyor ki Tanrı Kelâmı makinalı
tüfeklerden daha güçlüdür. Bunu kimse kesti-
remedi, ne CİA, ne de Dışişleri Bakanı David
Owen.
Ayetullah Humeyni'nin iktisat uzmanı Dr.
Hasan Beni Sadr, katı İslam Cumhuriyetinin ge
tireceği bazı sonuçları açıkladı.
ÇOK uluslu bazı şirketlerin faaliyetine son
verilecek. İş hayatında ve bankalarda faiz alı-
namayacak ve verilemeyecek. Petrol üretimi
yavaşlatılacak. Çok tabii olarak, alkollü içki
üretmek ve tüketmek de yasak, bu Kur'ân-ı
Kerîm'de yazılıdır.
Ve şimdi ingiltere'nin Leyland firması, za-
ten yeterince sorunu yokmuş gibi, İran'ın en po-
püler otomobil Peykan için parça yapımı işini
herhalde kaybedecektir.
Şah'a tank ve hovercraft sağlayarak mil-
yarlarca dolar kazanmayı uman İngiliz firmala-
rının bu hesapları suya düşmüş sayılır.
PAHA BİÇİLMEZ
İRAN'ın iyi para kazanan işçileri için birayı
ingiüz bira üreticileri sağlıyordu. Şimdi bu da
bir hayal oldu.
Bunların sonuçları çok yakında işsizlik is-
tatistiklerinde görülecektir.
Yıllar önce CENTO ve NATO müttefikleri-
miz bize Sovyetler'in etrafında bir üsler çembe-
ri sağlıyc'd 1 :. 1950'lerde U-2 uçakla.'i Pakistan'-
dan doğruca Norveç'e uçuyor ve paha biçilmez
bilgiler topluyordu.
Yazan : Nicholas BETHELL
Türkiye'deki radar ve dinleme üslerinin
faaliyeti durdurulduğunda İran Batı için bu gö-
revi sürdürmüştü.
Amerika 1974'teki Kıbrıs bunalımıyla ilgili
olarak Türkiye ve Yunanistan'daki birçok im-
kânları kaybetti. Ardından Pakistan, ne yapaca-
ğı kestirilemez, gazetecileri kırbaçlatan, şimdi
de selefini asmaya hazırlanan bir aşırı İslâmcı-
nın eline geçti. Geçen yıl da, hiçbir zaman Ba-
tı'nın müttefiki olmamış Afganistan, olgun bir
armut gibi Rusya'nın kucağına düştü. Şimdi
iran'ı saran kaosla Bcıtı'nın bölgedeki düzeninin
bozulması tamamlanmış sayılabilir.
1976'dcı Şcıh, aralarında benim de bulun-
duğum bir parlamento hey'etine, iran körfezinin
girişinde, Hürmüz Boğazı'ndaki üç küçük ada-
yı elinde tutmak istediğini anlatmıştı.
«— Sadece haritaya böyle bir bakın», di-
yordu, »Körfez devletleri petrol ihtiyacımızın
büyük kısmını karşılıyor. Eğer bu adalar yanlış
ellere geçecek olursa körfez tıkanır ve siz Ba-
tılılar felç olursunuz. Bu konuda sizin ve bizim
çıkarlarımız aynı noktada birleşir.»
O to r ihte biz ona inandık. Tahtı emniyette
görünüyordu ve dış politikası Batı'ya karşı son
derece dostçaydı. Fakat şimdi o yok ve söz ko-
nusu adalar Ayetullah'a bağlı İran birliklerince
işgal edilmiş halde.
Ayetullah bu adaları nasıl kullanacaktır a-
caba? Belki de makul bir tutum izleyecektir.
Hiç değilse öyle umalım. Şu sırada bir onu ce-
zalandırmaya muktedir değiliz, öyleyse onun
yanında olmaya çalışalım.
Ancak Ayetullah; kendisine ve halkına,
yaptığımıza inandığı kötülükler konusunda bizi
bağışlayacak mıdır? Bizimle normal ticari alış-
verişi sürdürmeye ve bize petrol satmaya razı
olacak mıdır?
VE BORU HATTI HİKAYESİ
PEK ciddî olmasa bile Ayetullah harekâtı-
na Marksistler başından beri sızdıkları için so-
nucu en duyarlı şekilde karşılayan ülke Sovyet-
 Milliyet GÜNAYDıN
23 Ocak 1981 DENKTAŞ: «İslâm Birliğinin yeniden 23 Ocak 1981

kurulması, İslâm ülkelerinin dünya barışına ve Irak, Kaddafi'yi devirmek

kalkınmasına büyük katkıda bulunabilir» dedi
Suudi Arabistan'ın Taif kentinde arasında bir savunma paktı kurul,
yapılacak 3. İslâm Ülkeleri Zirve
Konferansı'ııa katılmak üzere bugıin
İstanbul'dan Suudi Arabistan'" gi-
decek olan KTFD Başkanı Rauf
Denktaş, İslâm Birliği'nin yeniden
güçlü bir biçimde kurulması halin-
de İslâm ülkelerinin dünya barışı-
na ve kalkınmasına büyük katkıda
bulunabileceklerini söylemiştir.
Kıbrıs'tan dün uçakla İstanbul'a
gelen KTFD Başkanı ( Yeşilkoj Ha-
valimam'nda verdiği demeçte, Zirve
Konferansı nda İslâm dünyasını il-
gilendiren hayati sorunların ele al'
nacağını belirtmiş, İslâm ti'keleri
amacıyla gerila yetiştiriyor
masına ilişkin bir soru üzerine de,
«İslâm dünyasının birleşmesi ve
özellikle ekonomik konularda İslâm
ülkelerinin birbirlerine destek ol
m a l a n şarttır. Savunma bunun bir
parçasıdır» demiştir.
Denktaş, daha sonra Zirve Kon-
feransında Kıbrıs sorunun görü-
şülmeyeceğini belir imiij, bu yıl BM
Genel Kurulu'nda da Kıbrıs oru-
nunun ele alınmadığım hatırlatarak
«Kıbrıs'ta devam eden görüşmele-
re gölge düşürmemek için Kıbrıs
sorununu bu gibi toplantılarda gö-
rüşmemeyi tercih ediyoruz» şek-
linde konuşmuştur.
LONDRA - Irak'da Saddam Hü-
seyin rej iminin ( Libya Lideri Kad-
dafi'yi devirmek amacıyla gerilla-
( l a r yetiştirdiği belirtiliyor. İngiliz
Daily Telegraph gazetesine göre
Libya'da Kaddafi'ye karşı olanlar-
dan yaklaşık 250 kişiyi Bağdat ya-
kınlarında bir kampta toplayan
Saddaır. Hüseyin kendilerine lıer
türlü olanağı sağlıyor ve silahlı,
ayaklanma konusunda eğitiyor.
Siyasi gözlemciler, Irak'ın, İran
ile savaş sırasında Libya'nın İran'ı
şartsız desteklemesinden son derece
kızgın olduğunu ve Kaddafi'yi dö-
neklikle suçladıklarını bildiriyorlar.

leı'dir. Zira Abadan'dan Rusya'nın güneyine
uzanan bir boru hattı yıllardır bölgenin tabii
gaz ihtiyacını karşılamaktadır.
Ve bu boru hattından haftalardır hiçbir şey
akmıyor.
Kremlin liderlerinin bölgedeki İslâmî can-
lanışı dalgalanmasız bir sevinçle karşılamaları
da pek beklenemez. Zira bu tür olayların etrafa
sıçrama eğilimi vardır ve unutulmamak gerekir
ki İran'ın kuzeyinde bulunan Orta Asya Sovyet
Cumhuriyetleri geleneksel olarak müslüman
topluluklardan oluşur.
Ama, ne olursa olsun bu gelişmeden en
çok zarar görecek olan Batı'dır. Hazer Deni-
zi'nden elde edilen havyarın fiyatı şimdiden iki
misline çıktı ve petrolün bir galonu da çok ya-
kında bir sterline yükselecektir. En azından bi-
zim kaygılarımız bunlar.
İleriye dönük daha başka tehditler de var :
Ayetullah'ın başarısından yüreklenen fanatik
dinci guruplar Türkiye'de de çabalarını artıra-
cak bu ülkeyi Avrupa'dan koparmaya kalkışa-
bilirler.
AÇIKÇASI ŞU Kİ
İSRAİL'e yönelik tehdit şimdi daha ciddî hâ-
le gelirken Mısır Devlet Başkanı da güvenirliği-
ni kaybedecektir. Petrol konusunda Batı olarak
ihtiyacımızı karşılama imkânlarını bulsak bile-ki
bu konuda İngiltere kıskanılabilecek bir iyi du-
ruma sahiptir - Birçok ülkenin fanatik müslü-
manların egemenliği altına girmesini beklemeli-
yiz.
Savunma anlaşmalarımız, sanayimizin
hammadde ihtiyaçları, sanayiimizin pazarları....
Bütün bunlar şimdi Kur'an-ı Kerîın'in egemenli-
ğindeki, ya da siyâsî saygınlık kazandığı ülke-
lerde tehlikededir.
Biz, Batı olarak artık dünyaya egemen de-
ğiliz. Böyle birşey istemiyoruz da. Ülkelerimiz
öbürlerinden daha zengin. Ama biz de melek
değiliz, buna karşılık vazgeçemeyeceğimiz siyâ-
sî özgürlük ve demokrasi konusunda yüzlerce
yıllık geleneğimiz var.
Refahımızı ve tecrübemizi dostlarımızla yü-
rekten paylaşmak isteriz. Bunun Şah'lıkla, ya
da Şah'a karşıt düzenle hiçbir ilgisi yoktur.
Fakcıt birbiri arkasına bazı ülkelerin bizim-
le işbirliği yapmak istemediğini görüyoruz. Biz
İran'ın iyi dostu sayıyorduk kendimizi, anlaşılı-
yor ki değilmişiz. Bu hale göre yaptığımız hata-
ların bedelini ödeyeceğiz demektir.
Batı, 1979'da başka ülkelerce gönülsüzlük-
le karşılanabilir. Zira o ülkeler 30 yıldır komü-
nist dünyadan adetâ tecrit edilmişti. Ama şimdi
de daha büyük bir hızla gelişmiş dünyadan tec-
rit ediliyorlar.
 Cumhuriyet Cengiz ÇANDAR
17 Ocak 1980

O R T A D O Ğ U R Ü Z G Â R L A R I (1)

A R A F A T : ,,İsrail'i
tanımasını Türkiye'den
beklemezdim,,
© ARAFAT, GEÇMİŞİ UNUTUP GELECEĞE
BAKALIM DENDİĞİNDE «BEN O GEÇMİ-
ŞİN FİYATINI KANIMLA VE TOPRAĞIMLA
ÖDÜYORUM» KARŞILIĞINI VERDİ.
$ FİLİSTİNLİLER VE LÜBNANLILAR ARASIN-
DA OSMANLI DÖNEMİNE ÖZLEM GELİ-
ŞİYOR; OSMANLILARIN TARİHTE OLUM-
LU BİR ROL OYNADIĞI DÜŞÜNCESİ SA-
VUNULUYOR.
# FKÖ YETKİLİLERİNDEN MÜNİR ŞEFİK :
«SİZDE İTTİHAT TERAKKİ TÜRK MİLLİ-
ye'den, Filistin'den, Güney Lübnan'dan, İran'-
YETÇİLİĞİNİ, BİZDE ŞERİF HÜSEYİN A-
dan söz ediyoruz.
RAP MİLLİYETÇİLİĞİNİ POMPALAYARAK
Ağızlarından adeta ezberlenmiş cümleler;
BATI'NIN OYUMUNU OYNADILAR.»
«Biz hepimiz tek devlet altında yaşadık. Hedef
Sykes - Picot. Bugünlerde Lübnan'da çok gene aynı. Bir gün gelecek Araplar, Türkiye ve
sık işitilen iki sözcük. 1918 yılında Arap dün- İran birleşecek. Humeyni'nin devrimi bu süreci
yasını İngiltere ile Fransa arasında paylaşmayı açtı.»
kararlaştıran gizli anlaşman;n adı. İçlerinden biri Sykes - Picot'ya kızıyor :
Sykes - Picot, Filistinlilerin ve müttefik «O Sykes - Picot yok mu, o Sykes - Picot. Ah,
Lübnanlıların ağzında lânetli bir isim. Onları sizi bizden, bizi birbirimizden ayırdı. Bir zaman-
Türklerden ayıran, dahası birbirlerinden de ayı- lar Filistinli, Lübnanlı, Ürdünlü, Suriyeli, Iraklı,
ran ve parçalayan Batı emDeryalizminin uğur- Türk yoktu. Aramızda sınırlar yoktu. Pasaporta
suz formülü. Lübnanlılar ve Filistinliler arasın- gerek yoktu. Biz aynı halk, aynı ülkenin insan-
da, bugünün bütün kötülüklerinin tohumlarını larıydık.»
Sykes - Picot'da, Batı'nın İslam dünyasını hatta Bir başkası atılıyor: «Bir zamanlar İstanbul-
daha somut olarak Osmanlı devletini parçala- da benim vatanıındı. Kudüs'e gelince, benim ol-
masında görenlerin sayısı hiç az değil. duğu kadar sizindi de.»
Bu sözleri işittikten tam bir gün sonra, 1
Beyrut havaalanının burnunun dibinde bir ocak gece yarısı, yeni yılın ilk günü dolarken
Filistin mülteci kampı Burç El-Brajni. Onbinlerce Filistin Kurtuluş Örgütü Lideri Yaser Arafat'ı
Filistinliyi barındırıyor. Kampın bizim gecekon- dinliyoruz. Arafat, çalışma adasında uzun bir
duları anımsatan bir evinin avlusunda söyleşi- masanın başında Masanın çepeçevre üç yanın-
yoruz. Ev sahiplerimizin biri öğretmen, biri un da CHP'li Altan Öymen, AP'li Orhan Çalış, MSP
çuvalı taşıyarak yaşamını kazanan bir yaşlı e- li Hasan Aksay, Tabii Senatörler Ahmet Yıldız
mekçi, bir diğeri ise bir oto tamircisinin çırağı. ve Suphi Karaman, Prof. Mümtaz Soysal, DİSK
Karıları, çocukları, hep birlikte oturmuş Türki-
ten Burhan Şahin ve TRT görevlileri oturuyor.
Arafat'ın tam karşısına, bizim arkamıza düşen
duvarda kocaman bir Humeyni resmi.
Filistin sorununun kaynaklarını anlatıyor
Arafat. Sykes - Picot ile başlayarak.
ARAFAT ANLATIYOR
Bir ara İran sayesinde güçlü bir müttefik
kazandığı kendisine hatırlatılıyor, gülümseyerek
Humeyni'nin fotoğrafını işaret ediyor. «Bcıkın»
diyor; «içtenlikle konuşalım. Filistin, benden
çok sizin manevi sorumluluğunuz altındadır. Fi-
listin'i ben işgal etmedim. Filistin sizindi, ingiliz-
ler, Filistin'i benden değil, sizden aldılar ve is-
rail devletinin kuruluşuna giden yol onların ka-
natları altından geçti.
Hâlâ İsrail ile ilişkilerinizi kesmediniz. Bu
bölgede israil'i Türkiye'den başka İran ve E-
topya destekliyor. Etopya, Haile Selasiye'nin yı-
kılışından sonra bile belirli kanallar aracılığıy-
la İsrail ile ilişkilerini sürdürdü.
Açık konuşayım israil'e yakınlık gösterme-
yi Etopya'dan hatta bir islam ülkesi olmasına
rağmen Şah dönemindeki İran'dan bile bekle-
yebilir ve şaşırmazdım ama sizden beklemez-
dim. Siyonist hareketin Filistin'e yerleştirilmesi-
ni reddetmiş olan Osmanlıların torunları olan
Türklerden hiç ama hiç beklemezdim. Filistin
sizindi. Buraların yöneticisi sizlerdiniz. Sizden
hiç beklemezdim.
Üstelik, Türkiye, Arap - Yahudi çatışması
çıktığı dönemde Birleşmiş Millet Uzlaştırma Ko-
misyonu üyesiydi. Uzlaştırma Komisyonunun tek
İslam üyesiydi. Sonra gitti, İsrail'in kuruluşunu
ilk tanıyan devletler arasında yer aldı. Bu nasıl
olur?»
Prof. Mümtaz Soysal atılıyor, «Kanada ve
Fransa da Uzlaştırma Komisyonu üyesiydiler.»
Arafat hemen yanıtlıyor, «Evet ama ben bu
konuda başkalarını kınayamam oysa kardeşleri-
mi kınayabilirim. Ötekileri kınasam bile ayrı dü-
zeyde yaklaşırım. Sanırım, kardeşlerimi kınaycı-
ya hakkım vardır.»
Mümtas Soysal gene söze giriyor, «Geçmi-
şi unutalım. Geleceğe bakalım. Artık ilişkilerimiz
eskisi gibi değil. Düzeliyor. Gelişiyor.»
Arafat'ın yüzünde acı bir gülümseme, «E-
vet» diyor. «Geçmiş. Ama unutmayın ben o geç-
mişin fiyatını hâlâ kanımla ve toprağımla ödü-
yorum.»
«BANA SİLAH VERİN»
Türkiye'nin büyük ekonomik zorlukları ha-
tırlatılıyor FKÖ liderine. Özellikle petrol sorunu-
na bir çözüm bulunursa Tüyrkiye'nin Batı kar-
şısında büyük manevra alanı bulabileceği ve
Arap dünyasına daha fazla yakınlaşabileceği
ileri sürülüyor. Arafat «Bu konuyu Türkiye'ye
geldiğimde Ecevit'le görüştük. Cesur bir adım
atarak Arapları köşeye sıkıştırmaksınız. Tıpkı
Afrikalıların yaptığı gibi», karşılığını veriyor.
«Benim elime de silah vermiş olursunuz. Af-
rikalılar israil ile ilişkilerini kestikleri zaman
kendilerine büyük ekonomik destek sağladılar.
Ben, Afrika ülkelerine Arap desteği sağlamak
için bütün etkimi ve gücümü kullandım. Arap-
lar, Afrika ülkelerine destek sağlamak zorunda
bırakıldılar. Son Tunus Zirvesi'nde bile bazı A-
rap ülkelerinin direnmesine rağmen bu konuda
karar çıkarttırdım. Sadece Zambiya'ya 80 mil-
yon dolar olmak üzere 7 Afrika ülkesine 500
milyon dolarlık Arap yardımı yapılması karara
bağlandı. Bu cesur adımı atın. Benim elime si-
lahı verin.»
OSMANLILARIN OLUMLU ROLÜ
Münir Şefik, FKÖ Yürütme Kurulu'na poli-
tika seçenekleri sunan Plânlama Merkezi'nin
yetkilisi. Eski bir Marksist, Arap dünyasında
tanınmış bir kuramcı.. 10 kadar eseri var. Kimi-
si İngilizceye çevriliyor.. Kimisi de İbrahim Yaz-
dı tarafından Farsçaya çevrilmiş..
«Sizde ittihat Terakki Türk milliyetçiliğini,
bizdeyse Şerif Hüseyin Arap milliyetçiliğini
pompaladılar... Her ikisi de milliyetçiliklerini Ba-
tı'dan ithal etmişlerdi. Sonuçta birbirimizden
koparıldık. Batı'dan başka kim yararlandı bu
kopmadan?..»
— Bizde Birinci Dünya Savaşı'nda Arapla-
rın bizi arkadan vurdukları inancı yaygındır.
«Bütün Araplar değil. Şerif Hüseyin hare-
keti. Şerif Hüseyin sözde Arap milliyetçisi, öz-
de İngilizlerin adamıydı.»
Münir Şefik Osmanlıların olumsuz yanla-
rı bulunmakla birlikte Ortadoğu tarihinde esas
olarak çok olumlu roller oynadığını belirtiyor.
Münir Şefik, «gelecekte bir olmayı düşünü-
yoruz, düşlüyoruz.. Eğer geçmişimizde olumlu
bir şey bulmazsak, geçmişimizi kapkara çizer-
sek, nasıl gelecek konusunda iyimser olabiliriz.
Ortak geçmişimizde güzel şeyler bulabilmeliyiz
ki, geleceğimize güvenle bakabilelim» diye ek-
liyor gülümseyerek..
ser Arafat ve Abu Cihad'ın yüzünde gülümse-
me. Arafat zafer işareti yaparak elini iranlı gö-
nüllülere doğru sallıyor. Sokağa birikmiş kala-
balık Arapça haykırıyor : «Bu gün İran, yarın
Filistin» Abu Amınar — Humeyni»

TÜRKİYE'DEKİ BUNALIMIN NEDENİ Abu Ammar, Arafat'ın takma adı Filistin-

lilerin arasındaki yaygın adı, İranlılardan yanıt
Beyrut'ta bir grup Lübnanlı aydın ile bir
geliyor. «Allahu — Akbar, Humeyni — Abu
evde oturmuş konuşuyoıuz. Hararetli bir tartış-
Ammar».
ma yapılıyor. Türkiye'deki siyasal ve ekonomik
bunalımın nedenleri üzerinde. Seçimlerden ön- İran'ın ve Humeyni'nin Filistinliler nezdinde
ce Türkiye'ye gelerek bir süre kalan Mişel Na- ve Arap Lübnan'ın her yanındaki büyük presti-
ufal konuşuyor. Mişel Naufal, An—Nahar gaze- jini görmemek mümkün değil. Filistin Kurtuluş
tesinin İran uzmanı olarak ün yapan muhabiri. Örgütü bürosunda, caddelerdeki her kontrol
Naufal, Arap basının yakın tarihinde Tür- noktasında evlerde Arafat ile Humeyni'nin re-
kiye hakk'nda dizi yazı yazmış olan tek gazete- simleri yanyana asılı. Duvarlarda, dükkânlarda
ci aynı zamanda. Türkiye'deki bunalımın neden- Huıneyni'nin resimleri.
lerine ilişkin tartışmayı kısaca çözümlüyor:
1 Ocak günü Beyrut belediye stadında Fi-
«Türkiye'nin sorunu kişilik sorunu. Türkiye Do-
listin Devrimi'nin yıldönümü için askeri geçit
ğu'dcın kopmuş ama Batı'ya da ait olamamış.
töreni yapılıyor. Askeri araçların önüne asılı ko-
Türkiye kişiliğini kaybetmiş, kişiliğini arıyor.
caman Humeyni resimleri, Selam duran Ara-
Türkiye, bu bölgenin bağrına, Ortadoğu'ya dön-
fat'ın önünden geçiyorlar.
medikçe bunalımdan çıkamayacaktır.»
1 Ocak akşam üstü, Beyrut Üniversitesi
TÜRKİYE ARANİYOR salonunda hıncahınç dolu bir kalabalık, folk-
Ortadoğu'nun siyaset merkezinde, Beyrut'- lor ve müzik şöleniyle Devrim'in 15. yıldönümü-
ta Türkiye'ye böylesine bir ilgi, ilgiden de öte nü kutluyor. Konuşmalar yapılyor, şiirler okunu-
bir özlem var. Türkiye'nin bölgeden kopukluğu- yor. Humeyni'nin adı geçtiği anda salon ayağa
na şaşılıyor. Türkiye aranıyor. kalkıyor. Dakikalarca süren bir tezahürat başlı-
Arap Ortadoğu'sunda Türkiye kadar tarih- yor. «Allahu — Akbar, Humeyni — Abu Am-
sel birikimi bulunmayan İran'ın, yeni iran'ın mar».
Lübnan'da estirdiği rüzgarlara tanık olunca,
(Devamı Var)
Türkiye'nin olanaklarını farketmeınek mümkün
değil.
31 Aralık 1979. Akşam karanlığı basmış.
1980'lerin başlamasına bir kaç saat var. Filis-
tin Devrimi 15. yıldönümünü kutlama törenleri-
ne başlıyor. Bey, ut'un Filistinlilerin denetimin-
deki bir ınahellesinde Yaser Arafat'ın bürosu-
nun bulunduğu binanın önünde kaiabalık top-
lanmış. Arafat, binanın önüne konmuş bir ma-
sanın üzerinde Sağ yanında Filistin Devrimi'-
nin iki numaralı ismi Abu Cihad, sol yamnda
1979 başlarında bir suikast sonucu öldürülen
kişisel muhafızlarının komutanı Abu Hasan'ın
10 yaşlarındaki oğlu. Birazdan meşaleler taşı-
yan Filistin birlikleri Arafat'ın önünden geçe-
cekler.
Birdenbire karşı kaldırımda biriken kala-
balık arasında bir dalgalanma oluyor ve Fars-
ça marşlar duyuluyor. Marşlarla birlikte bir al-
kış kopuyor. «İranlı gönüllüler» diyorlar. Ya-
 Milli G a z e t e
2 Ekim 1930 ORTA DOĞU'DA Emre MALİK

ABD TIRMANIŞI ve SÜPER PAZARLIKLAR

Ortadoğu ve yakındoğu'da ABD - Sovyet tırma-
nışı yeni boyutlar kazanıyor. Sovyetler, Afganistan'-
la yakmdoğu parantezini tamamlarken ABD de sü-
per pazarlıklar doğrultusunda emperyalist çemberi
kapatmak üzere :
Sovyetlerin yakmdoğu tırmanışına karşı, İsrail-
Mısır ve Suudi Arabistan'la ABD tırmanışının odağı-
nı oluşturma çabalarının sonuçsuz kalması, ABİ) tır-
manışını Ortadoğu'da yeni aı ayışlara itmiştir, lraıı-
lrak savaşının nedenlerini sadece bölgesel gerginlik-
lerde değil, ABD'ııin Ortadoğu'daki bu yeni tırmanı-
şında aramak gerekir.
İran devrimiyle birlikle ABD-Sovyetier süper güç
pazarlıkları çıkmaza girnış, özellikle Ortadoğu ve ya-
kmdoğu pazarlığında uzun süredir, İran bir yere
oturtulamamıştır. Yeni İran yönetiminin siyasal ve
ekonomik anlamda bağımsızlık ve Müslüman halk-
ların yatımda olma politikası ABD ve Sovyetleri hav-
li rahatsız etmiştir.
Şimdi İki süper güç, İraıı ve İrak savaşı karşı-
sında ortaklaşa bir suskunluk katarı almışlardır.
İki süper emperyalist güç de Irak vasıtasıyla İran'a)
ders vermekle kararlı görünüyorlar. «Kırmızı tele-
fon» da ne tür pazarlıklar yapıldığını bilemeyiz ama
muhtemeldir ki emperyalist pazarlıkta pürüz teşkil
eden İran'ı bu vesileyle hayli sarsmak için ABD ve
Sovyetler Irak'ı ortaklaşa destekleme kararı almış
olabilirler. Zaten Irak'ın «Amacımız Humeyni reji-
mini yıkmak» şeklindeki açıklamalarından da anla-
şılmaktadır ki teme] amaç Ortadoğu'daki ABD tır-
manışına yeni boyutlar kazandırmaktadır.
ABD'nin Ortadoğu parantezinin öbür ucunda Tür-
kiye olabilir. Dolayısıyla stratejik konum ve bölge-
sel gerginlikler Türkiye'nin işini zorlaştırabilir. Za-
ten geçmiş yılların çapaçullukları sakat tutumları
Türkiye'nin manevra alanını hayli daı altmıştır.
Yeni Ulusu hükümetinin geçmişin biriken oluın
»uzluklarım da hesaba katarak daha dengeli bir dış
politika izleme zarureti ortadadır. Artık Türkiye,
belirsiz yarınları hazırlayacak bir takım angajman-
lara girmekten çok yerli düşünceye dayalı, politik
hırslardan arındırılmış bir politika izlemek zorundan
ılır. Yoksa kendimizi soğuk bir savaşın «Göbek ta-
şı» nda bulabiliriz. Çağı anlayamamak, kangren ol-
maya başlanan temel sorunlar karşısında kolaycılı-
ğa kaçmak daha karanlık yarınları çağırabilir.
Son yıllarda emperyalist çullanma ınüslüman
halklar üzerinde baskısını giderek arttırmaktadır.
Dlinya müslümanlan kara ve kızı i en-peryalİ7jmi-
nin kuşatması altında. Dünyanın bütün bölgelerinde
müslümanlan susturmak ve İslami uyanışı durdur-
mak için yeni emperyalist jandarmalıklar oluşturu-
luyor. Afganlı müslümanlar, sözde İslâm ülkesi ola-
rak bilinen ülkeler ve dünya ülkelerince yalnızlığa
terkedilmiş, kızıl Sovyet tırnağı ile başbaşa bırakıl-
mıştır. Filipinlerde Eritre'de Filistin'de müslüman-
lar kafir tasallutu altındadır. Yine Kudüs Müslüman
ülke adıyla bilinen ülkelerin çapaçulluklan ve ken-
dilîerinin bile duymadığı cılız protesto sesleri arasın-»
da oldu bittiye getirilmiştir. Ve nihayet yaptığı İs-
lam devrimiyle İslami uyanış ve dirilişten çığırım
açan İran Jandarması olmaya aday Irak çullanması...
jandarması olmaya aday Irak çullanması...
Irak çullanması arkasında saf tutan kara ve kı-
zıl emperyalizm İran İslam dev riminin çökeceği umu-
duna kapıldı. Tüm batı emperyalizmi, özellıkk- ABD
ve Sovyetler kara bir çılgınlığı yaşıyor şimdi. Ama
artık ne zulüm rüzgarları ne süper pazarlıklar müs-
lüman halkların uyanış ve dirilişini durduramaya-
caktır.

YENİ ASIR Türkiye

ABD Büyükelçiliğinde
25 Ocak 1981 10 Ekim 1980

Danimarka Dışişleri Bakanı:

bulunan belgeler bir kitapta
h'nııı serbest bırakılmalarından beri
toplanacak ilk kez bu konuda
TAHRAN —
AHRAN'daki ABI) Büyükel-
T çiliği'ni basarak, 52 Ameri-
kalı görevliyi rehin alan mi-
litanlar, halen ellerinde bulundur-
dukları Büyükelçilik binasını CİA
ajanları ile devrik Şah'ııı zulmün-
den ve Iıak Devlet Başkaıu Saddam
Hüseyin'in saldırılarından zarar gör-
müş kimselere ve ailelerine tahsis
edeceklerini söylediler.
4^4 (Tîiıı tutsak kalım <?
bir yorumda
bulunan militan öğrenciler rehine-
lere herhangi bir şekilde işkence
yapılmış olduğuna ilişkin iddiaları
da yalanlayarak «rehinelere nazik!
davranıldığıııı» ve sağlık durumlan-
11111 çok iyi olduğunu söylediler.
Militan öğrenciler ayrıca ABD
Büyiikelçiliği'nde bulunan ve ABD'-
ııin İran'ı karşı düzenlediği komp-
loları gösteren belgelerin bir kitap
halinde yavmlaııacağuu da açıkladı-
lar.
İsrail, frtadoğu'da barışa
mani oluyor
KUVEYT (AP./AA — Danimarka
Dışişleri Bakanı Keıl Olson, İsra-
il'in «Kudüs'ün statüsünü değiştir-
me ve işgal altındaki Gazze ve Ba-
lı Şeria bölgesinde izlediği yerleş-
me politikası ile Orta Doğu'da ba-
rışı engellediğini» söylemiştir.
«El Kubaş» gazetesine bir demeç
veren Danimarka Dışişleri Bakanı
ayrıca, ülkesinin Kudüs'ü İsrail'in
başşehri olarak tanımaya niyetli
r»1rn">f1ıK>nı bildirmiştir.
 Cumhuriyet
23 Ocak 1981
AMERtKA MEKTUBU
TÜRK-ABD İLİŞKİLERİNDE DEĞİŞİKLİK BEKLENİYOR
WASHİNGTON —
onald Reagan'ın Başkan ol-
R masının Türkiye — ABD
ilişkilerinde olumsuz bir de-
ğişikliğe yol açması beklcnmyor.
Dört yıl öncesine kıyasla iki ülke
arasındaki sorunlar daha az çap-
raşık, psikolojik, ortam ise daha
uygun. Jimmy Carter 1976 seçim
kampanyasında Yunan lobisine bol
keseden vaatte bulunmuştu. Rea-
gan'ın bu türden borfçfcarı ybk.
ABD'nin Türkiye'ye uyguladığı si-
lah ambargosu kaldırılmış, üsler
sorunu ise bir süre için çözülmüş
durumda.
Dış politika alanında hiçbir dene-
yimi olmayan yeni Başkan'ın Tür-
kiye konusundaki görüşleri ayrıntı-
lı olarak bilinmiyor. Ancak, Reagan
yönetiminin dış politikasını pfanfa-
yıp yürütecek olan uzmanların, ör-
neğin Dışişleri Bakanlığına aday
gösterilen eski NATO Başkomutanı
Alexandcr Haig ile perde arkasın-
da önemli bir rol oynayacak olan
Henry Kissinger'in, Türkiye'ye jeo-
politik açıdan büyük önem verdik-
leri bilinmekte. Buradaki gözlem-
GÜNAYDıN
1 Mart 1980
Amerikalıların y a p t ı ğ ı h e s a b a göre...
Rusya'dakı Müslüman sayısı,
Türkiye'nin nüfusunu 3
sek düzeyi olarak biliniyor. 1970
milyon yılında 35 milyon olan nüfus, dokuz
geçti
WASHİNGTON (Özel) - Sovyet-
ler Birliği nde yaşayan Müslüman
sayısının 48 milyonu bulduğu belir-
tildi. Türkiye nüfusunu 3 milyon
aşan bu rakam son yılların en yük-
ciler, General Haig'in Türkiye'deki
yönetimin önde gelen fcışiferini
NATO'dan tanımasının y a k m l a ş t m
cı bir etmen olabileceğini belirtiyor,
lar. Önümüzdeki yıllarda, Amerika-
nın silahlanmasına paralel olarak,
Türkiye'ye yapılacak askeri yardı-
mw artabileceği ve askeri ilişkile-
rin daha da pekişebileceği öne sü-
rülüyor.
Jimmy Carter Başkan seçildiğin-
de Atina'da ve Kıbrıs'ın Rum kesi-
minde bir bayram havası esmişti.
Bu kez durum ijarkh. Yunanlılar
ve Kıbrıslı Rumlar, 1974 Kıbrıs ha-
rekatı nedeniyle Kissinger ile Ha-
ig'e güvenmiyorlar. Dış politika uz-
manları da, yeni yönetimin Türki-
ye ile Yunanistan arasında bir seç-
me yapnıak durumunda kalması
halinde terazinin Türkiye kefesinin
daha ağır çekeceğini öne sürüyor-
lar. Bunun nedeni, hem Türkiye'-
nin Ortadoğu'daki kritik konumu,
hem de Yunanistan'ın ne kadar gü-
rültü ederse etsin Batının eteğine
yapışmaktan başka bir seçeneğinin
olmadığının bilinmesi.
yılda 13 milyon artış gösterdi. Müs-
lüman nüfusun artması ise ülkede
yaşamakta olan etnik azınlıkların
oranını düşürdü.
AZIVLIKLAR
Moskova'da yayınlanan aylık ra-
pora göre Sovyetler Bitliği'nde 90 ay.
rı milliyetten azınlık bulunuyor. Bu
Haluk ŞAHİN
Bu arada Başkan Reagan'ın in-
san hafciarı /conusuncfe Carter'a
oranla daha pasif bir tutum takın-
masının bölgedeki gelişmelere yan-
sıması olabileceğinden söz edenler
d\; var. Reagan, ABD'nin dostları-
nı, yönetim biçimlerine göre değil,
ülkenin çıkarlarına göre seçmesi
gerektiğini savunuyor. Bazı Avru-
pa ülkeleri ise rejim sorunlarına
daha fazU duygunluk gösteriyorlar.
Bu durumun ilerde Avrupa ile ABD
arasında jöriiş çatışmalarına yol
açabileceği öne sürülüyor.
Türkiye — ABD ilişkilerinin gele-
ceği, kuşkusuz, ABD'nin yaşamsal
çıkarlarının söz konusu olduğu Or-
tadoğu bölgesi için Reagan yöneti-
minin Sovyetler Biıliği'ne karşı
oluşturacağı genel plandan sovut
lanamaz. Bu plan uyarınca Türkiye'-
ye ne gibi roller verilmek iste-
necek? Türkiye bu rolleri üstlen-
meye razı olacak mı? Türk — Ame-
rikakan siyasal ilişkilerinin Reagan
dönemindeki gelişimi büyük çapta
"bu sorulara verilecek yanıtlara bağ-
lı görülüyor.
Leo Hochstetter
azınlıklara kuzeyde yaşayan Eski-
molar da dahil, istatistik rakamları,
cn kalabalık Müslüman grubun Öz-
bekler olduğunu gösteriyor. Özbek
ler'ın nüfusu 14 milyonu aşmış du-
rumda. Kazaklar ve Türkmenler de
toplanı 8 milyon nüfusla ikinci sı-
rada yer alıyorlar. Şchirleşmiş Müs-
lümanlardan sayılan Tatarlar 6,3
milyon nüfusla toplam Müslüman
nüfusunun yüzde 15'ini teşkil edi-
yor. Eütün bu toplulukların son on
yıl içinde önemli gelişmeler kay-
dettiği ifade ediliyor.
 Tercüman
7 Ekim 1980

İRAN'DA ÖLEN IRAK ASKERLERİNE

ŞEHİT TÖRENİ YAPILIYOR
• «Savaşta ölerı her Müslüman
asker şehittir» diyen Iran'hiaı-
Irak'lı Pilotlara İran'a sığınma çağ-
rısı yapıyorlar.
İran'dan döııen
Özden AKBAL yazıyor
İran Genelkurmay Başkanlığı nda
deniz, dava ve kara harekatını yö-
neten bir çok komutan Türk su-
bayları ile birlikte Harp Akade-
milerinde eğitim yapmış. Cepheler-
de savaşın içindeki yüzbaşılardan,
Genelkurmaydaki binbaşılara kadar
birçok komutanın, arkadaş olduk-
ları Türk Subayları var. İran Ge-
nelkurmay Başfcaıı/ığı Harp Daire-
sinde görevli Albay Mehmet Cevati-
kar şöyle diyordu :
«Türk subaylarından bir çok ar
kadaşım var Türkiye'de Harp
demisinde eğitim yaparken çok şey
öğrendim. İran Silahlı Kuvvetlerin-
deki komutanlar Savaştaki başarısı-
nın önemli bir kısmını Türklere
borçludur. Tarihte Türk ve İran or-
Milliyet
8 Ekim 1980
Rogers'in
Ankara'yı
ziyareti
gizliliğini
koruyor...
duları her '.aman başarı göstermiş
ve kahramanca savaşmışlardır.»
HALK NE DİYOR?
Savaş İran'ın üzerine bir kara-
bulut gibi çökmüştü. Yaşlı . genç
herkes sıcak savacın havasını te-
neffüs ediyordu. Savaş cephelerde
bütün şiddeti ile devam ederken,
gündüzleri îran şehirlerinde hayat
normal olaraK sürüyordu. Ancak
güneşin batmasına az bir zaman ka-
la herkes koşarak evferfne kapanı-
yordu. Ellerinde küçük fenerler, cep-
lerinde radyolar, bütün sivil İran
halkı evlerinin camından gelişmele-
ri bekliyor, savaşın en
kâbusu o andan itibaren başlıyor-
du. Verilen alarm ile birlikte şe-
hirlerin her bir yanından başlayan
Aka-
siren sesleri kulakları tırmalayarak
çevreye yayılıyordu. Daha sonra şe-
hirleri". etrafındaki dağların tepe-
lerinde beliren düşman jetleri çev-
reyi bombalamaya hazırlanırken,
İran birlikleri de uçaksavar, roket
DİŞ HABERLER SERVİSİ
|LI A T r t Avrupa Müttefik
N A I U Kuvvetleri Başko-
mutanı General Ber-
nard Rogers'-ıı önceki gün Anka-
ra'ya yaptığı 3 saatlik gezi ve Dev-
let Başkam Orgeneral Kenan Evren
ife g ö r ü ş m e s i , gizliliğini korumak-
tadır. Ankara'da ve Brüksel'deki
NATO karargâhında, bu ikili gülüş-
me hakkında vn ufak bilgi verilme-
mektedir
Diplomatik çevrelerde, sadece
«Görüşmelerin Yunanistan'ın NATO
askerî kanadına dönüşüyle ilgili ol-
duğu/,- bi-hrlilmekle, ancak General
Rogers'in ne gibi yeni görüşler ge-
tirdiği hakkında bir açıklama ya-
pılmamaktadır
atışlarına başlıyordu. Artık çevrede
ağır silahların ve jetlerin seslerin-
den başka bir şey duyulmuyordu.
İki, bazen üç saat süren bu saldırı-
ların ardından beyaz alarm ile bir-
likte halk derin bir soluk alıyor-
du. Savaşın bu korkunç kâbusunu
yaşayan halk şöyle diyordu :
«Savaş çok kötü bir olav, Ancak
inancımız büyüktür. İran ordusu
sonunda gelip gelecek ve Müslü-
mam Müslüman» kırdıran Irak yö-
netimine hak ettiği dersi verecek-
tir.»
İRAKLI AhKERI İRANLI
SUBAYLAR TOPRAĞA
ürkütücü
VERDİ
İran'da, İrak halkına ve askerine
karşı hiç bir düşmanlık yok. Savaş
esirlerine çok iyi muamele yapılı-
yor. Zaman zaman İran radyo ve
televizyonundan Iraklı pilotlara
çağrıda bulunularak şöyle denili-
yor :
«Uçaklarınıza binin, İran'a gelin,
Paraşütlerinizi açarak toprakları-
mıza atlayın, îran halkı sizi bekli-
yor. İran halkı size kucağını açı-
yor.»
28 Eylül gecesi Kirmanşah Aske-
ri Hava Üssünü bombalamak üze-
re gelen bir Irak Mig uçağı, uçak-
savarlar tarafından düşürülmüş,
ba/.ı binaları yıkmış, daha sonra da
parçalanmıştı. Mig uçağmm pilotu-
nun cesedi o gün tekbir sesleri ve
İranlı subayların gözyaşları arasın-
da şehir töreni ile toprağa veril-
mişti.
«Ölen Iraklılar da Müslüırian,
Savaşta oien her Müslüman asker
şehittir» diyen İranlılar «Savaş ne
zaman bitecek» diye soruyorlar.
Şehirler bombalanıyor, insanlar
ölüyor, her gün binlerce mermi atı-
lıyor, jetler tonlarca benzin tüketi-
yor. Savaş daha uzun sürerse İran'.
ın savaş gücü zayıflar mı? Yoksa
savaşı sürdürecek stoklara sahip
mi? İran da herkes bunu merak
ediyor.

Milliyet Mümtaz SOYSAL
11 Ekim 1980
GÜVEN VE ONUR
Aşağı yukarı bir yıldır pek söylenmediği i-
çin unutulmuş olabilir. Yeniden söylemekte ya-
rar var : Türkiye sanıldığı kadar Batı'ya «muh-
taç» değildir.
Hatta, Batı için endişe kaynağı olan ya da
çetrefil ve karanlık hesapların yapılmasını ge-
rektiren olaylar, Türkiye için, tam tersine, yep-
yeni olanakların ve ufukların açılması anlamı-
na gelebilir.
Örnek mi?
İran'la Irak arasındaki savaşı alalım.
Batı ekonomileri, bu savaşın sokunu na
sil atlacaklarını kaygıyla düşünüyorlar. Ame-
rikan sermaye çevrelerinin dergisi «Business
Week», son sayısında, «Savaş uzarsa, zaten
çok düşen ve gelecek yıl için ancak yüzde bir-
le bir buçuk arasında olacağı hesaplanan büyü-
me hızı böyle bir şoka dayanabilir mi?» diye
sormakta. Korkulan, büyük çapta bir durgunluk-
tur.
Oysa, aynı savaş, her iki ülkeye ae Komşu
olan Türkiye'nin önüne mut'aka kullanılması
gereken fırsatlar sermiştir.
Hem de, siiah ticareti gibi kötü damga ye-
meyecek olan, insancıl fırsatlardır bunlar.
İrcın, et, yağ, kuru sebze gibi zaten ısrar-
la istemekte olduğu maddelere bugünlerde şid-
detle gereksinme duyduğunu bildirmiştir.
Irak da.
Üstelik, savaşın yıkımı, savaş sonrası için
«inşaat» firmalarına büyük iş alanları acacak-
tır.
Şu sırada bütün bürokratik engelleri aşa-
rak bu ülkelere yöneltilecek bir dışsatım sefer-
berliği Türkiye'ye çok şey kazandırabilir. Böy-
lesi, kuşkusuz, Washington ve Bonn kapıların-
da para için dolanmaktan çok daha sağlıklıdır.
Bütün sorun, «Batı'ya muhtacız» saplantı-
sını bırakıp yeni ufukları görebilmektir.
Daha doğrusu, buna niyet etmek.
Örneğin, IMF'ye sanıldığı kadar «muhtaç»
mıvız ?
Dünya pcıra piyasasındaki son gelişmeleri
bilenler buna kesinlikle «hayır» diyeceklerdir.
Çünkü, artık, yavaş yavaş IMF dışında düşü-
nülmesi gereken bir para piyasası oluşuyor.
OPEC'in, yani Petrol Üreten Ülkeler Örgütü'nün
parası bundan sonra kendi başına ayrı bir ku-
tup yaratacak.
Yakın bir tarihte bir buçuk trilyonluk düzeye
çıkması beklenen petrol dolarları, dünya piya-
sasında şimdiye kadar başlıca iki yoldan dön-
mekteydi : Dıştaki Arap yatırımları ve IMF. Ama,
artık, varili 1974'te 10 dolar eden petrolün 1979
da 40 dolara satılabildiğini gören ve parayı çar-
çur etmektense üretimi akıllıca p anlamayı dü-
şünen OPEC ülkeleri, petrol dolarının kullanıl-
masında da daha titiz davranmaya başlamış-
lardır. Arap paralarını işletenler şimdi eskisi ka-
dar serbest değiller ve neredeyse her hafta pa-
ra sahiplerine rapor vermek zorundalar.
Fakat, asıl baskı IMF üzerindedir. Döndü-
rülen paranın büyük kısmında dolaylı yoldan
hak sahibi olduklarını bilen Araplar, IMF yöne-
timinde de daha çok söz sahipliği istiyorlar.
Filistin Kurtuluş Örgütü'niin temsiliyle ilgili son
tartışma bunun açık bir belirtisi. Araplara yete-
rince ağırlık verilmezse, sonuç, OPEC parala-
rının IMF elinden kayıp gitmesi olacak. Batı
A'manya ve Hollanda gibi Avrupalılar bunun
farkındalar. Amerika ise, hâlâ, umutsuzca dire-
niyor.
Oysa, olacak olanlar olmaya başlamıştır
bile.
Arap parası, Kuveyt, Suudi Arabistan, Irak
ve Körfez Emirlikleri tarafından kurulan ve
ABC kısa adını taşıyan «Arap Bankacılık Kuru-
luşu»nca kredi kaynağı olarak kullanılmaya
çoktan başlandı. Bu kuruluşun geçen yıl ver-
diği bir milyar do'arlık kredilere baktığınız za-
man, IMF kredilerinden çok farklı bir kullanı-
lış biçimiyle karşılaşıyorsunuz : Krediler, Batı'-
yla ticareti arttırıcı alanlar için değil, millileştir-
me, ağır sanayi ve ulcışım gibi toplum yapıla-
rını değiştirici girişimler için verilmiş.
Sözün kısası, Türkiye, bazı'arının iddia et-
tiği g bi hemen teslim olmayı gerektirecek ka-
dar köşeye sıkışmış değildir ve birazcık akılla
birazcık cesaret çok şeyi değişt;reb:l ;r.
Bu topSum, çevresindeki bunca fırsat ve ye-
tişmiş bunca insanıyia, tek reçeteli doktor-
ların eline sarılıp kalmayacak kadar güven ııo
onur sahibi olması ner^kpn b : r tonhım.
 GÜNAYDIN
7 Ekim 1980
ROGERS
Türk ve Yunan Dışişleri Bakanlarının New
York'taki görüşmelerinden sonra yapılan açık-
lamada, Yunanistan'ın NATO'nun askeri kanadı-
na dönüşü ile ilgili meseleler ittifak çerçevesin-
de ele alındığı için bunlara değinilmediği belir-
tilmiş ve şöyle denilmiştir :
«Bununla beraber bakanlar bu meselelerin
çözümlenmesi hususunda karşılıklı ümit izharın-
da bulunmuşlardır.»
Bu ifadeler, Türkiye ile Yunanistan arasın-
daki Ege anlaşmazlığının çözümü için, NATO'-
nun devreye girdiği ve inisiyatif kullandığı ha-
berlerini doğrulamaktadır. Washington ve Brük-
sel kaynakları bu konularda yeni bir plan ha-
zırlandığını ve NATO askeri kuvvetleri Başko-
mutanı General Rogers'a bu konuda aktif rol
verildiğini bildirmektedirler. Yine bu haberlerde
General Rogers'ın bu planı Atina'ya götürece-
ği bildirilmiştir.
Ancak General Rogers'ın bu konuda Ati-
na'ya gitmeden önce Ankara'yı ziyaret etmeyi
uygun gördüğü anlaşılmaktadır.
Sızan haberlere bakılırsa, Rogers'ın Ege
ile anlaşmazlığı çözmek için hazırladığı yeni
plan öncelikle Yunanistan'ın NATO'ya dönmesi
ilkesine dayanmakta ve asıl çözümü ertelemek-
tedir.
NATO açısından şu sırada Yunanistan'ın
bir an önce NATO'nun askeri kanadına dönme-
si acil bir ihtiyaçtır. Bu bakımdan, NATO'nun
ve Amerika'nın Ortadoğu'nun iyice kızıştığı bir
sırada bu konuda acele etmelerinde bir man-
tıksızlık yoktur. Zaten, Türk tarafı da bu konu-
da acele edilmesini haklı bulduğunu, Atina'nın
NATO'ya dönmesine prensipte karşı çıkmadığı-
nı ifade etmektedir.
Ancak burada bir ince nokta vardır Yunan-
istan, NATO'daki bu sabırsızlığı Ege'de kandisi
için avantaj sağlamak amacıyla kullanmak is-
temektedir. Yunanlılar özellikle Ege hava saha-
sının kontrolü konusunda, 1974 öncesi fiili du-
Teoman EREL
PLANI
rumu tekrar elde etmek için uğraşmaktadırlar.
O durum Türkiye açısından sakıncalıydı, inisi-
yatifi Yunanistan'a veriyordu. Türkiye o eski
fiili durumu kabul etmemektedir. Bu konudaki
müzakerelerde Türk tarafı uzun süre şu poli-
tikayı gütmüştür.
«-Önce ihtilaflar halledilsin, Yunanistan
bundan sonra NATO'nun askeri kanadına dön-
sün.»
Ancak son aylarda bir yandan NATO'nun
Yunanistan'ın dönüşüne ihtiyacının artması, bir
yandan da Ankara'daki yetkililerin daha yumu-
şak davranacakları konusunda umut vermeleri,
Batılıların «İkna çabaları»m daha çok Türkiye'-
ye yöneltmelerine sebep olmuştur.
Türkiye'ye şu söylenmiştir.
«-Yunanistan'ın ittifakın askeri kanadına
dönmesine karşı çıkmayın. Meseleleri, dönüş
gerçekleştikten sonra çözelim.»
«Uzun lafın kısası, Türkiye şimdi kendisin-
den bir şeyler beklenen ülke durumundadır.
Her zaman olduğu gibi...»
Bu konuda Batılıların fazla ısrarlı olmama-
larını dileriz. Türkiye'deki yeni yönetimden aşı-
rı isteklerde bulunmak, son derecede sakıncalı-
dır. Yanlış teşhise dayanmaktadır. Aslında Tür-
kiye'nin Ege'deki sorunlarınr. Yunanistan'ın ya-
rattığı emrivakilerin güvenliğimiz açısından ne
gibi kritik durumlar ortaya çıkardığını sivil po-
litikacılara zamanında anlatanlar, yine asker-
lerdir.
Askerler ise Ege sorunlarında ulusal çıkar
çizgisini, teknik olarak sivillerden iyi bilirler.
Ve tahmin ediyoruz ki, daha net bir dil kullana-
bilirler. Hükümet Başkam Biilend Ulusu, Ege
sorunlarını teknik olarak bizzat yaşamış bir e-
mekli oramiraldir.
Bu bakımdan, Batı'da Türkiye'yi bir kez da-
ha Yunanistan karşısında geriletecek yöndeki
beklentilerin yanlış değerlendirmelere dayandı-
ğına inonmnk istiyoruz.
 FORE-lGN
Sonbahar 1980
HUMEYNİ'NİN İRAN'I
(Geçen sayıdan devam)
Kraliyet rejimine karşı ayaklanma ve ge-
çici bir Hükümetin yönetiminde İslam Cumhu-
riyetinin kurulmasından sonra devrimin üçün-
cü aşaması Bazargan'ın istifasıyla başladı. Re-
hinelerin tutsak alınmasından hemen sonra İ-
mam Humeyni yeni aşamayı «İkinci Devrim» ola-
rak nitelendirdi. Kum'un saygıdeğer sahibi Baş-
bakanının bütün yararılığı ve etkinliğini yitirdi-
ğine kanaat getirmişti. İslam komitelerince da-
ğıtılan ve etkisiz hale getirilen Kraliyet Ordusu
artık Cumhuriyet için bir tehlike teşkil etmiyor-
du. Ekonomik güce sahip olan büyük sanayici-
ler alınan başta devletleştirme olmak üzere çe-
şitli tedbirlerden sonra mevki ve itibarlarını kay-
betmişlerdi. Şimdi yapılacak tek şey orta sını-
fın temsilcilerini tarafsızlaştırmaktı. Bunlar «ı-
lımlı milliyetçiler» ve «Batılaşmış liberaller» o-
larak biliniyor ve «Emperyalizm ile uzlaşmaya
hazır» kişiler olarak tanınıyordu.
Yeni düşmanı gizlendiği yerden çıkarıp
kovma işi İslamcı öğrencilere düştü. Öğrenciler
o sıralarda en çok sevilen kişilerdi. Dünyanın
en güçlü devletleri arasında yer alan Amerika'yı
dize getiren bu gençler gerek Amerikan yöneti-
mi gerekse Amerikan kitle haberleşme araçları
tarafından odak noktası haline getirilmiş, bu
Tanrı vergisi durumdan yararlanıp devrimci ha-
reketin hem fikri hem silahı olduklarını kanıtla-
ma fırsatını bulmuşlardı. Öğrenciler, İslam Cum-
huriyetinin muhaliflerinin yokedilmesinden son-
ra imam Humeyni'nin gizli desteğiyle ön plana
çıkmayı bildiler.
inandırıcı belgeleri sergileyen (ki bu bel-
geler Tahran'daki Amerikan Büyükelçiliğinin ar-
şivinden alınmışlardı) İslamcı öğrenciler İran
Devrimiyle ilgili olarak Batı yanlısı olarak bili-
nen politikacı ve partilerin tutuklanıp halkın gö-
zünde küçük düşürülmesine sebep oldular. Ba-
zargan Hükümeti döneminde önce Başbakan
Yardımcılığını yapmış daha sonra Stockholm
Büyükelçiliğine getirilmiş olan Emir Entezam
Eric ROULEAU
AFFAIRS
bir «CİA ajanı» suçuyla tutuklandı. Aynı etiket
taşıdıkları bildirilen Azerbaiçjan'ın Tebriz ken-
tindeki ayaklanmayı başlatmış değilse de des-
teklemiş olan Ulusal İran Petrol Şirketi Başka-
nı Hasan Nezih ile küçücük Radikal Parti'nin
Başkanı Rahmetullah Mukaddem Maraghi ülke-
yi terketmeye mecbur oldular. Liderliğinde
Azerbaiçjan ayaklanmasının başlayıp yayıldığı
sağcı liberal Ayetullah Şeriatmedari, Tahran'da
«uzlaşma belgelerinin esrarengiz şekilde da-
ğıtılmasından sonra susup bir kenara çekilmek
zorunda kaldı. Şeriatmedari'nin oğlunun liderli-
ğindeki Müslüman Halk Cumhuriyet Partisi bir-
çok üyesinin ya tutuklanması ya da öldürülmesi
üzerine faaliyetini durdurdu. Yine Amerikan Bü-
yükelçiliğinden çıkan belgeler sayesinde birkaç
parlamenter meclis üyeliğini kaybetti, çünkü
«düşmanla işbirliği), yaptıkları tesbit edilmişti.
Aynı adını taşıdığı güçlü kabilenin reisi olan
Hüsrev Kaşgai ve geçen Ocak ayında yapılan
Cumhurbaşkanlığı seçiminde iki milyondan faz-
la oy kazanmış olan Amiral Ahmed Medeni gibi
ünlüler siyaset sahnesinden çekildiler. İslamcı
öğrencilerin kurbanlarının listesi böylece uza-
yıp gidiyor. Ancak bu liste «ikinci devrim»de
öğrencilerin kararlı ve etkili rol oynadıklarını da
kanıtlıyor. Ayrıca Carter yönetiminin İmam Hu-
meyni'ye elle tutulur herhangi bir öneri veya ö-
dün vermek suretiyle rehineleri kurtarmaya yö-
nelik ciddi bir girişimde bulunmadığını da orta-
ya koyuyor.
Rehineler sorunu, iç politikada sağı sol'dan
ayıran en önemli konulardan biri haline geldi.
Müslüman öğrencileri destekleyenler iki kam-
pa alındılar, emperyalizm aleyhtarı ve devrim-
den yana kişiler ilan edildiler. Bunun aksine ha-
reket edenler yani, öğrencileri tasvip etmedik-
lerini tavır veya hareketleriyle belli edenlere
Batı yanlısı ve karşı devrimci etiketi yapıştırılı-
verdi. Dolayısıyla Amerikan Büyükelçiliği işga-
line karsı seslerini resmen çıkaran çok az kişi-
 HERGÜN
3 Ocak 1980

yımlanan demecinde, «iran, mücadelenin. Amerikan halkına

Şah'ın düşüşünden beri Birleşik
HUMEYNİ: Amerika'ya karşı sürdürdüğü
mücadelesindeki aynı güçle
Sovyetler Birliği'ne karşı müca-
«Sovyetlere de dele edecektir» dedi.
Humeyni, «Time» dergisinin
Tahran'daki muhabirinin sınırdı-
ABDy' e şı edilmesinden az önce, Aralık
ortalarında, verdiği bu demecin-
yaptığımı de, «Sovyetler Birliği»nin, bir-
gün, İran üzerinde baskı yapma-
sı halinde, Amerikalıların üste-
yaparım» dedi sinden gelmelerine imkân veren
aynı kararlılıkla mücadele ede-
NEW YORK - İranlı dinî lider ceklerini» söyledi.
Ayetullah Humeyni, Amerikan Humeyni, öte yandan, öğren-
dergisi «Time» tarafından \n- cilerin Tahran'da sürdürdükleri
değil, Amerikan hükümetine kar-
şı olduğunu tekrarladı ve «em-
peryalist - siyonist propaganda
perdesi aralanacak olursa, Ame-
rikalılar bize karşı tutumlarını
değiştireceklerdir» şeklinde ko-
nuştu.
Birleşik Amerika Başkanı
Jimmy Carter'a şiddetle çatan
Ayetullah Humeyni, Başkan
Carter'ın «İran'a karşı düşman-
ca» tutumunu değiştireceğine
inanmadığını belirtti ve «Car-
ter'ın başkanlığının, Amerika i-
çin bir tehlike olduğunu ve Bir-
leşik Amerika'nın millî onurunu
tehdit ettiğini» söyledi.

nin olduğuna şaşılmamalı. Halk Mücahitleri Ör-
gütü, İran'ı hala Birleşik Amerika'ya bağladığı-
nı iddia ettiği 900 anlaşma ve sözleşmenin tü-
münün feshedilmesinin resmen açıklanmasın-
dan yana idi. Örgüt bu isteğinin yerine getiril-
memesine rağmen 4 Kasım 1979 günlü elçilik
işgalini desteklediğini ilan etti. (Bu örgüt daha
sonra müslüman öğrencilerin davranışlarını be-
ğenmediğini açıkladı). Devrimin ilk aylarında
İmam Humeyni'nin emperyalizm aleyhtarlığıyla
alay ederek bunun «vüzeysel» olduğunu öne
süren Halk Fedayileri Örgütü de belli bir çekin-
genlik devresi geçirdikten sonra elçiliği işgal
edenleri tam olarak desteklediğini belirtti. Ilım-
lı parti ve kişiler Birleşik Amerika'nın savunucu-
su suçlamasıyla karşı karşıya kalmamak ama-
cıyla genellikle ya suskun kalmayı ya da müp-
hem bir tavır takınmayı tercih ettiler. Yalnız Be-
ni Sadr 6 Kasım'da rehinelerin tutsak alınması-
nın gerek İslam ahlakına gerekse devrim çıkar-
larına aykırı olduğunu söyleme cesareti — ya
da başka bir deyimle, tedbirsizliği — ni göster-
di. Elçilik işgaline karşı olduğunu Beni Sadr
birkaç kez yineledi ve o tarihten beri İmam Hu-
meyni ile olan ilişkilerinde bozulma olduğu da
göze çarpar.
İşin tuhafı, Bazargan ile uzun süre kıran
kırana mücadele etmiş olan geçici Hükümetin
Başkanı Beni Sadr zamanla eski Başbakanın
yıkılışına sebep olan çizgiye oturmaya başladı.
Böylelikle, muhaliflerine karşı zayıf kalarak ö-
zellikle İslam Cumhuriyet Pertisi ve Başkanı
Ayetullah Beheşti tarafından «liberal»lerin gu-
rubuna itiliverdi. Muhalifleri kendisinin Birle-
şik Amerika'ya karşı uzlaşmacı ve tavizci bir
tutum takındığını ayrıca Avrupa ve Japonya ile
İran arasında yakın işbirliği gibi bir hayale ka-
pıldığını da belirttiler. Hatta, militan ulema'nın
doktrini olan «ne Doğu ne Batı» ilkesine bağlı
kalarak Afganistan'a Sovyet müdahalesinin kı-
nanmasına ilişkin Beni Sadr'ın çağrısına bile
şüphe ile bakıldı. Bazılarına göre Beni Sadr
böylece Doğu'dan gelecek bir tehlikeye karşı
koyabilmek amacıyla Batı ile birlikte hareket
edilmesi gerektiğini tezini savunuyordu.
(Devamı Var)
MİLLİYET
12 Ocak 1980
KAPALI KAPILAR
A R D I N D A A N K A R A (2)
Sovyetler'irı Afganistan operasyonuna la-
net okuyoruz ya...
Hop oturup, hop kalkıyoruz ya..
Aslında bizimkiler için için nasıl da dua e-
diyorlardır Kremlin'dekilere :
«Siz onu tanımasanız bile Allah gene
de sizden razı olsun» gibisinden..
Neden mi?
Bir zamanlar Kıbrıs yüzünden, ellerinden
gelene ardlarına komayan Batılı dostlarımız bir-
denbire aşka geldiler..
Ambargonun her çeşidiyle anamızı ağlatan-
lar şimdi kış demeden kıyamet demeden An-
kara'ya üşüşüverdiler.. Hem de «dostlar alışve-
rişte görsün» kabilinden değil...
NATO'nun tahta tüfekli sadık sınır bekçi-
sinin, ne denli âcil sorunları olduğunu kavraya- >
)
rak . Günaydın...
NATO komutanları, birbirlerinin ardından
demeç üstüne demeç patlatıyorlar...
«Türk asker çıplak el ile mi dövüşecek?
Ayıptır, günahtır, yardım etmeliyiz» diyorlar.
Amerikan Savunma Bakanlığı ile Dışişleri
Bakanlığı'nın Noel babaları sırtlarındaki torba-
ları boşaltıveriyorlar cömertçe :
— Boşverin F-4'leri, F-5'leri, bunların mo-
dası çoktaaan geçti. Alın size sesten süratli, en
gelişmiş füze taşıyan avcı uçaklarıyla s c ı mo-
da F-16'lar...
— Haydi topatan firmanın malları bunlar,
seç seç al...
— Tanklarınız M-47 ve M-48 mi? Bunlar
yetmez, Batı Avrupa'daki üslerimizde bulunan
modern «Leopard»larla takviye ediverelim.
— Yedek parçanız mı yok? Vah vah... Der-
hal göndeririz eğer isterseniz...
— Ulusal savunma sanayiiniz için 500 mil-
yon dolar mı istiyorsunuz? Bunu da iktisadi
yardım çerçevesinde ele alabiliriz gerekirse.
— 1980 içinde 250 milyon doları askerî
100 milyon doları ekonomik olmak üzere üç
yüz elli milyon âcil çıkartalım, ilerde 500 ilâ 600
Örsan ÖYMEN
milyona yükseltmenin de çarelerini arayalım ne
derseniz?
— Birikmiş borçlarınız mı? Ne kadar?
— 500 milyon dolar mı?
— Goley canım, içinde bulunduğunuz eko-
nomik darboğazın farkındayız. Bir kalemde si-
lip bitiriveririz gerekirse... Başka?
VVashington'dan gelen Noel babalarımız
meğer ne kadar da eli açık kişilermiş... Oysa
bir zamanlar, bu eller hep kol saati gösteriyor-
du. NATO'nun sadık bekçisine..
Ekonomik darboğazımızı bile düşünüveri-
yorlar, iki yıl adamı sürüm sürüm süründürdük-
ten sonra...
Üstelik, hayrettir, ne «Kıbrıs» sözü, ne
«ödün» pazarlığı..
Ne Amerikan Kongresi'nin Sarbenasları,
ne Egaltonları, ne de yönetimin Bardemasları...
Süleyman Bey sayesinde mi?
Yok canım Kremlin soyesinde...
«Adana'da»ki İncirlik Üssü meselesi mi?
Onu da yakında hallederiz canım... Şimdi-
lik geçici statü ile idare ediverelim yeter...
Temel anlaşmanın parafe edilmesinden beş
saat önce, daha Noel babaların Washington'a
dönüşlerini bile beklemeden, yani özel uçak,,
okyanus üzerinde uçarken, önce «Amerika'nın
Sesi» ile BBC, sabahın köründe haberi veriyor-
lar :
«Türk - Amerikan Ortak Savunma İşbirliği
Anlaşması imzalandı...»
Üsler konusunda ise Washington kaynaklı
bir yorum :
«Türk makamları üslerin NATO'nun amaç-
ları doğrultusunda kullanılmasına izin verecek-
lerini bildirirken gerek Türkiye, gerekse ABD'-
nin ulusal çıkarlarını tehlikeye sokacak geliş-
melerde de kullanılması yolunda Türkiye'nin o-
lumlu bir davranış içine girdiği» haber verili-
yor
Bu «olumlu davranış»ın ne olduğunu «hele
bir İncir'ik» alanının statüsüyle kullanış biçimi
açıklığa kavuşsun.. Ondan sonra göreceğiz.
 Ama bir noktayı vurgulamakta yarar var :
Amerika, herhalde Türk'ün kara kaşına, ka-
ra gözüne âşık olduğu için aralamıyor, askerî
araç - gereç deposunun yıllar yılı kapalı tutu-
lan kapılarını...
Taaa, Başkan Truman zamanında «Karşılıklı
Savunma Yardımı ve İşbirliği» Yasasfnın ge-
rekçesinde şöyie açıklanıyor, gene Başkan
Truman'ın ağzından, Vehbi'nin kerakesi :
«Yabancı devletlere yapılacak yardımlar,
onların iktisadî ve siyasa! güvenliklerini sağla-
makla beraber, aslında Amerika'nın güvenliği
uğruna yapılmış yardımlar olarak düşünülmek-
tedir.»
Bu güvenliğin nereden geçtiği de belli..
— Üslerden, tesislerden...
Amerika öksürdü mü, İngiltere de boğma-
ca nöbetine girecek elbette...
Eh, ne de olsa, Orta Doğu'da Amerika'dan
önce İngiliz çıkarları yatıyordu...
Az mı bekçilik yapmıştık, 1950'lili yıllarda
hazretlere...
Dışişleri Bakanı Lord Carrington, daha A-
merikalılar havalanırken bir yumuşak iniş yapı-
verdi Ankara'ya..
Gece onuruna verilen yemekte, durup du-
rumken bir lâf attı masaya :
— P j Araplar, sizleri de bizler gibi sev-
mezler değil mi?
Yenisi başı onaylarken, eski dışişleri baka-
nı Gündüz Ökçün sordu :
— Neden sevmesinler?
— Eh ne de olsa bir zamanlar sizler de,
bizler gibi hükmettiniz bu bölgedekîlere.
Birisi çıkıp da :
«Sayenizde sevmezler Lord hazretleri» di-
yemezdi elbette...
Bunu, Batı ile olan tek yönlü hızlı aşkımı-
zın, nafakasından doğan bir sürtüşmeye bağla-
yamazdı.
Yemek «diplomatik» bir yemekti
Türkiye'den petrol körfezine, oradan da
Hindistan'a uçacak olan Lord Carrington'un
Noel baba torbasında ne vardı?
Afganistan'a karşı «Pakistan'ı maddî - ma-
nevi destekleme» planı.
Bu desteklemeyi, Carter önerisinin ışığı al-
tında bir İslâm ülkeleri konsorsiyumu aracılığı
ile güçlendirmek istiyordu.
Pekiy ama Türkiye'ye ne getiriyordu, İngi-
liz'in torbası?
Ankara'dakı, İnqiliz Büyükelçiliği ısınsın di-
ye 30 adet soba...
Öyle ya, ingiliz soğukluğuna, başkentin
yakıtsızlığı eklenince Büyükelçilik nerdeyse buz
tutacaktı.
Bize?
Biz de, NATO içinde, Amerika dışındaki Av-
rupalı NATO'cuların Türkiye ve Portekiz gibi
silaha muhtaç üyeleri için kurulan eski konsor-
siyomun işleyeceği muştusunu...
Beş yıldır, bu konsorsiyom kâğıt üzerinde
kalmıştı... Her yıl NATO üyelerine gönderdiği-
miz gereksinme listelerimiz sümen altı ediliyor-
du... En son üç ay kadar önce İngiltere'ye de
başvurmuştuk, bazı askerî araç - gereç için...
Başvurmuştuk ama, lâf olsun diye... Gene bir
yanıt gelemeyeceğini bile bile...
Lord Carrington, bu başvurumuzun «olum-
lu bir sekide yanıtlanacağını vurgulayıverdi..
Ama, Türkiye de Pakistan'a öteki İslâm ül
keleciyle birlikte dayanışma içinde yardım ede-
bilir miydi?
Pakistan dost değil miydi, kardeş değil
miydi?
Yardım mı? Nasıl olurdu? Kendisi himmet-i
muhtaç bir dede, nerde kaldı elâleme yardım
ede...
Canını bunun da bir kolayı düşünülebilir-
di. ingiltere bu konuda destek olabilirdi...
Ne demişler?
Asılacaksan ingiliz sicimiyle asıl..
Amerika ile karışık, şimdi de İngiliz sicimi
Türkiye'nin dış politikasında bazı ipotekleri bağ-
!cıma görüntüsü veriyordu...
Şu sıralar, Türkiye'nin yakın komşularıyla
arasının açılmasına yönelik bazı garip işaret fi-
şekleri de çata - pata ediyordu, durup durur-
ken..
Örneğin kaynağı meçhul bir Irak haberi
«— Beş Türk idam edilecek» miş...
Haberin ardından Irak Ordu Günü nedeniy-
le Ankara Oteli'ndeki resepsiyonda bir bomba
ihbarı.. Polis araması... Kavga... Karakol...
Tahran'da Türk Hava Yolları bürosunu yak-
mak.
Humeyni'nin demecine kızıp, hangi kaynak-
tan geldiği belli olmayan bir öneri ile, büyükel-
çiliktekilerin eşlerini, çocuklarını gece yarısı ö-
zel uçaklarla geri çektirmek...
(Devamı S. 32'de)
 de bulunduracak ve gerek Türk ve
Hürriyet gerekse Yuııaıı hava ve deniz kuv-
7 Ekim 1980 Yunanistan'ın NATOy'a dönüşü ele alınıyor vetleri onun emrinde olacak. NATO
' Başkomutanının yardımcılıklarını

General Rogers Ankara'ya ise Türk ve Yunanlı generaller ya-

yeni plan getirdi
• Dün Ankara'ya
Başkomutanı, havaalanından doğru,
ca Genelkurmav'a
Başkanı Evren'le bir görüşme yaptı.
NKARA (Hürriyet) - NATO
A Avrupa Müttefik Kuvvetle-
ri Başkomutanı Orgeneral
Bernard Rogers, Yunanistan'ın NA-
TO'nun askeri kanadına dönmesi
ve tümüyle Ege sorununun çözümü
için hazırlanan «Öneri paketi» ile
ilgili görüşmelerde bulunmak tizerc
dün saat 15.00'de Brüksel'den An-
kara'ya geldi. Rogers, Genelkurmay
karargâhında, yapılan resmi görüş-
melerden sonra, saat 1830'da An-
kara'dan ayrıldı. Rogers'ın Türki-
ye'yi ziyareti 3,5 saat sürdü.
NATO Başkomutanı Rogers, özel
bir uçaklja Etimesgut Askeri Ha-
vaalanına gelişinde ve ayrılışında
askeri tören yapıldı. Saat 15.00'te
Ankara'ya gelen Rogers, doğruca
Genelkurmay Başkanlığı'na gitti.
Burada Devlet Başkanı, Genelkur-
may ve Millî Güvenlik Konseyi Baş-
kanı Orgeneral Kenan Evren'le bir
görüşme yaptı. Bu arada, Genel-
kurmay karargâhında öteki ilgilile-
rin de katıldığı bir toplantı yapıla-
rak, Yunanistan'ın NATO'nun aske-
ri kanadına dönmesi ve buna bağlı
olarak Ege'nin yeni statüsü konu-
sunda ayrıntılar ele alındı.
gelen NATO
giderek Devlet
NEWYORK'TAKİ GELİŞMELER
Yunanistan'ın NATO'nun askeri
kanadına dönmesini sağlamak aıııa-
cıyla NATO Başkomutanı General
Rogcıs'in hazırlamış olduğu yeni
plaııı Türk Hükümetine kabul ettir-
mek için 15 gün içinde 3 defa An-
kara'ya gitmesi Yunanistan'da bü-
yük ilgiyle karşılandı.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu
toplantılarına katılan Türk ve Yu-
nan Dışişleri Bakanlarının Pazar
güııü aralarında yaptıkları dört
spatlik ikili görüşmelerde Türkiye
ile Yunanistan arasındaki sonuçla-
ra değinilirken, Yunanistan'ın NATO
ya dönüşü konusuna hiç değinme,
meleri ve sorunun çözümünü doğ-
rudan NATO'ya bıraktıklarını açık-
lamaları, buna örnek olarak göste-
riliyor.
Çeşitli diplomatik çevrelerden ya-
pılan açıklamalara ve yorumlara
göre, NATO Başkomutanı General
Rogers, bundan önce General Ha-
ig'in planının değişik bir şeklini
uygulamak istiyor. Rogers, planın-
da Ege'de NATO Başkomutanı, tek
komutan olarak bütün yetkileri elin-
pacaklar.
Diplomatik gözlemcilerin belirt-
tiklerine göre Amerika, Türkiye'nin
Ortadoğu'daki son gelişmeler İran
ve Irak arasındaki savaş nedeniyle
stratejik önemnıin artması dolayı-
sıyla direkt bir baskı uygulayamı-
\or. Bu konuda çözüme Amerikan
Hükümeti de, MATO'yu yetkili kıl-
dı. General Rogers'in Türkiye ile
NATO arasında mekik dokunması-
nın gerekçesi, soruna çözüm bul-
mak için Türkiye'nin yumuşaması-
nı beklediği yolunda. General Ro-
gers, açıkça belirtildiği gibi iki ülke.
yi uzlaştırıcı sihirli bir formül ara-
makta. Şu anda herkes Yunan i s-'
t a n ı n NATO'ya dönme ümidini Ge-
neral Rogers'a bağlamış bulunuyor.
Önümüzdeki yıl Yunanistan'da
genel seçimlerin yapılacak olması
yüzünden Yunan sol partilerinin bu
konuyu istismar etmek için ellerin-
den geleni yapacaklarına muhak-
kak nazarıyla bakılıyor Başta PA-
SOK olmak üzere sol partiler, Yu-
nan Hükümetini yıpratma kampan-
yasını şimdiden başlattılar ve elle-
rinde koz olarak da NATO mesele-
sini bulunduruyorlar. Nitekim dün-
kü Yunan basını da Türkmen ile
Miçolakis arasında cereyan eden gü-
lüşmelerden sonra Yunan Hükümet
Sözcüsünün «Yunanistan son yıl-
ların en kritik durumu ile karşı
karşıya bulunuyor» şeklindeki ko-
nuşmasını ele alarak, «NATO, Tür-
kiye'nin planını Yunanistan'a kabul
ettirmek istiyor» demektedirler.

New York'daki Yale Üniversitesi

GÜMYDIN doktorları ilginç bir ameliyat yapa-
rak 17 yaşındaki Kenneth Blount'u
14 Ocak 1980
ölümden kurtardılar. Kafatasma gi-
ren 9,5 santimetrelik çiviyle hasta-
Beynine 9,5 santimlik çivi neye baş vuran Kenneth Bloıtnl,
üç saatlik bir operasyondan sonra

girdiği çividen kurtuldu. Çivinin beynine

girdiği halde genci öldürmemesi
karşısında hayrete düştüklerini be-
halde lirten doktorlar, «Çivi beynin içine
girdiği halde tehlikeli iıiç bir nok-
ölmedi taya rastlaımyjrdu. Genç marangoz
işçisi belkile milyarda bir meydana
gelebilecek mucizeyle ölmedi» dedi-
ler.

20 Ocak 1981
IRAK - İRANSavaşından Kazananlar ve Kaybedenler
Irak-iran savaşı dördüncü ayına girerken,
gözlemcilerin çoğu bu savaşın çok yakın gele-
cekte sona ermiyeceği ve giderek her iki ülke
ekonomisinin kanayan bir yara gibi yok olma-
sına neden olacağı görüşündedir. Bu savaşın
böyle bir faciaya dönüşmesi ABD, Siyonizmin
temsilcisi israil ve AET ülkelerinin işine yarıya-
caktır. Bunun açık delili, sözkonusu tarafların
son derece kaygısız tutumları ve bu ihtilafın
halli için herhangi bir ciddi girişimde bulunma-
malarıdır. Savaşın merhale ve hedeflerini özet-
lemek için şöyle bir soru geliyor akla; bu sava-
şın kazanan ve kaybedenleri kim ve kimler..?
Savaşın devam etmesinden kazananların
ve yararlananların başında İsrail gelmektedir.
Keza, bilinmeyen bir tarihe kadar sürmesi ve
her iki ülkenin yıllarca ayakta duramıyacak ka-
dar enkaz haline dönüşmeleri, israil'i yakından
ilgilendirmektedir. Zira, Irak ve iran'ın zayıfla-
ması İsrail'in ana hedeflerinden biridir. İsrail,
gelecekteki bir İsrail - Arap savaşında Irak or-
dusunun kendisine karşı nasıl kullanılacağını
inceden inceye hesaplamaktaydı. Buna ek ola-
rak Irak, Suriye ordusu için güvenilir ikmal kay-
nağıdır. İsrail hiçbir zaman Saddam Hüseyin'in
bu orduyu İsrail'e karşı olmayan bir savaşta ve
Filistin'in kurtuluşu dışında ezdireceğini hayal
bile edemezdi. Böylece Irak rejimi, israil'in üze-
rine çökmüş olan kâbusu dağıtmış ve rahatlat-
mıştır.
Saddam Hüseyin, Irak'ı Arap Kurtuluş sa-
vaşından ihraç etmekle kalmadı, aynı zamanda
Arap Milletine dost olan ve Siyonizme karşı ci-
had ilan eden diğer bir kuvveti de (İRAN'I) ez-
meye çalışmaktadır. Geçmişte İsrail'in müttefik
saydığı, beşeri, askeri ve ekonomik bakımdan
büyük bir güç olan iran, akşamla yatsı arasın-
da İsrail'e karşı düşman bir ülkeye dönüşüver-
miştir. Buna göre bu kuvveti, İran'ın siyonizme
karşı ilan ettiği herhangi bir cihada kullanama-
aan yok edilmesi İsrail için büyük önem taşı-
maktaydı. Bu ender fırsatı da israil, Saddam
Hüseyin vasıtasıyla elde etmiş oldu.
İsrail'in savaştan kârı sadece iki ülkenin
askeri güçlerini kırdırmakla kalmayıp, aynı za-
Ali ABBUD
manda dünya kamu oyunun dikkatini bu yöne
çekerek meşgul etmek, Orta Doğu anlaşmazlı-
ğından uzaklaştırmak ve bu yolla da bölgedeki
genişleme politikasını gerçekleştirmektir. Nite-
kim Golan tepelerini İsrail'e ilhak etmek için
Meclise kanun tasarısı sunmuş, yeni yeni böl-
geler elde etmek amacıyla, -özellikle Lı'tani neh-
ri - yerli halkı göçe zorlayarak güney Lübnan'a
acımasız hava akınlarını arttırmış, istila ettiği
yerlerdeki Yahudi yerleşim merkezlerini geniş-
letmiş, Gazze ve Batı Kıyısı halkına karşı bas-
kılarını arttırmıştır. Aynı zamanda Irak - İran
savaşı, İsrail'in bölgedeki ana anlaşmazlığın
sadece Filistin problemi olmadığı yolundaki id-
diaları için büyük bir fırsat olmuştur. Gelecekte
ABD ve Batı Avrupa'nın Filistin konusunda her-
hangi bir taviz vermesi için İsrail'e baskı yap-
malarının hatalı olacağını, aynı zamanda bölge-
de yanlız İsrail'in problemler kaynağı olmadığı-
nı, Araplar arasında ve Araplar ile komşuları a-
rasında da köklü anlaşmazlıkların bulunduğu
gerçeğini vurgulamak için bu savaş iyi bir ol-
gu (!) olmuştur.
Savaşta kazançlı olan diğer bir ülke ABD-'
dir. Basra körfezi bölgesine tekrar dönmesi için
kapılar kendisine protestosuz, gürültüsüz ardı-
na kadar açılmıştır, artık. Hatta bazı arap ül-
keleri topraklarında askeri üsler kurulmasına
dair ABD'ye vaatte bile bulunmuşlardır. Halbu-
ki geçmişte bu gibi düşünceleri planlayanlar ik-
tidardan dahi düşebilirlerdi. Böylece ABD, İran
ordusunun harekâtı hakkında Irak rejimine do-
laylı yoldan malumat veren ve bir körfez ülke-
sinde radarlı casus uçaklarına ek olarak, Sina
Yarımadası, Mısır, Somali, Umman ve israil'de
askeri üslere sahip olmuştur.
ABD'nin savaştan başka bir kazancı; her
iki ülkenin askeri ve ekonomik güçlerini imha
etmektir, ki bu da apaçıktır. Körfez bölgesinde
bariz olarak tek bir gücün meydana çıkmaması-
nı hedefleyerek savaştaki taraflardan birinin
diğerine karşı kesin bir zafer elde etmesini ön-
lemektedir. Hatta bölgede serbestçe hareket
elmesi için siyasi boşluk oluşturmaktadır. Irak,
uzun süre gücünü restore edemiyecek hale gel-
miş, körfezde gerginlik oluşturulmuş ve ABD
de umduğu hedeflerini böylece gerçekleştir-
miştir. Aynı zamanda, stratejisini tekrar kurarak
iran'daki karşı - Devrim unsurlarını tahrik etme-
ye yönelmiştir.
Irak - İran savaşından kazançlı çıkan üçün-
cü taraf AET ülkeleridir. Arapların baskısıyla
Filistin problemini giderek artan bir şekilde des-
tekleyen AET ülkeleri şimdi kendilerini bu yol-
da VVashington'dan uzaklaştırıcı baskılardan
kurtarmışlardır. Bu da, Brüksel'de yapılan son
toplantılarında açığa çıkmıştır. Burada, Orta
Doğu promlemine ciddi bir şekilde değinilme-
miş, ve Filistin konusunda Avrupa'nın tutumun-
da geriye dönüş olmuştur. Evvelce petrol sev-
kiyatının durmasından korkarak dünyaya bu sa-
vaşı sona erdirmeye gayret ettiğini göstermeye
çalışan Avrupa, şimdi savaşın devam etmesinden
en çok yararlanan kendisidir ve savaş sürdükçe
de menfaatleri artmaktadır. Mesela Fransa,
Irak'ın telekominikasyon şebekesini onarmak i-
çin hazır olduğunu bldirmiş İngiltere de adı ge-
çen ülkenin savaş neticesi tahrip edilmiş olan
petrol tesislerinin onarımı için gereken etüdleri
yapmış olduğunu açıklamıştır. Aynı zamanda yı-
kılan binalar, fabrikalar, petrol-kimya kompleks-
leri tasfiye tesisleri ve petrol boru hatlarının tek-
rar inşası, çok uluslu Avrupa şirketleri için ge-
niş fırsatlar doğurmuştur. Daha önemlisi ABD
ve Avrupa ülkeleri, mevcut tüm şeylerinin harp
sonucu yokolmasından sonra, savaşan her iki ül-
kenin askeri araç ve gereçlerinin tekrar dona-
tımı, ve modern silahların verilmesi için büyük
kolaylıklar sağlıyacaklarını belirtmişlerdir. Bu
harcamalar, bütçelerine açık verecek değil ise
de, ellerindeki tüm nakit paralarını alıp götüre-
cektir.
Irak ve İran, ekonomilerini ve askeri güç-
lerini karşılıklı ezdiler. Arap milleti de, Irak ve
ileride Arcıp ordusu için yedek bir güç teşkil
edebilecek olan İran ordularını da kaybetmiş-
lerdir. Böylece körfez bölgesi emperyalist plan-
larına karşı koyacak güçlü bir ordudan mahrum
kalmıştır. Irak - iran savaşı batı için, bu savaşı
planlıyanlcırın ve yürürlüğe koyanların umduk-
larından daha fazla hedefler gerçekleştirebil-
miştir. İşte bundan böyle, savaşın çabuk sona
erdirilmemesi hiçte şaşılacak bir şey değildir.
Eğer Saddam Hüseyin bir an için İran'ı şah
günlerine döndürmek veya İran devrimi yerine
ABD'ye sadık bir hükümet kurmak amacıyla
iran'a karşı kesin bir askeri zafer elde edebile-
ceğini aklından geçiriyorsa, emperyalizmin böl-
ge eğilimini ne olursa olsun herhangi bir Arap
gücünün ortaya çıkmasını hoşgörüyle karşılı-
yamayacağını unutmaktadır. Buna göre İran
devrimini cüceleştirmek, devrimle Arap milleti
arasındaki uçurumu derinleştirmek ve körfezi
ABD ağzında yutulması kolay bir lokma haline
getirmek için Saddam iyi bir alet olarak kulla-
nılmaktadır.
Irak - İran savaşı öyle planlanmıştır ki; sa-
vaşan her iki ülke tüm maddi dayanaklarından
yoksun kalacak ve yakın bir gelecekte askeri
ve ekonomik güçlerini restore edemiyecek ka-
dar zor durumlara düşeceklerdir. Savaş şimdi-
ki şekliyle her iki ülkeye de büyük zararlar
vermektedir. Uzun müddet ekonomik projelere
sarılmalarını engelleyecek ve devamlı seferber-
lik halinde olmalarını gerektirecektir. Bu da her
iki ülkenin gelirlerinin tükenmesi demektir. Her
iki tarafın şimdiye dek uğradıkları takribi zayiat
40 milyar dolar tahmin edilmektedir. Savaş tüm
üretken sektörleri kapsadığından ayrıca haya-
tın normale dönüşmesi için milyarların harcan-
ması gerektiğinden, zararların tamamının tes-
biti imkansızdır.
Petrol akımının durması endişesiyle, baş-
langıçta telcışlcı savaşı sona erdirmek için çcıba
göstermiş ise de, Saddam Hüseyin rejiminin
bu husustaki teminatı Batı'yı kaygısız hale ge-
tirmiştir. Gözlemcilere göre savaşın uzun vade-
deki hedefi Orta - Doğu'da yeni gerginlik nok-
tası oluşturarak körfez ülkelerinde patlak ver-
meşi muhtemel olan olayları veya gerginlikleri
gölgelemektir. Bu da, Suriye'yi bunaltmak ve
israil'i rahatlatmak amacıyla Güney Lübnan'da
oluşturulan gerginlik noktasının bir diğer ben-
zeridir. Bcızı Arap ülkeleri bu bahaneyle ve ko-
laylık sağlamak adı altında ABD üslerinin ku-
rulmasını kabullenmişlerdir. Bu olay Başkan
Sedat'ı, tarihte benzerine ender rastlanan ve
tüm Mısır'ı ABD kuvvetleri için harekat alanı
haline getiren kararını vermeye cesaret'enlir-
ıniştir. Diğer gözlemcilere göre Irak - İran sa-
vaşının hedefi Arap dünyasını şimdikinden da-
ha fazla parçalamak için bir başlangıçtır. Bu
da, bölgenin tekrar planlanması ve coğrafi tak-
simini güden Henry Kissinger'in nazariyesiyle
mutabıktır. Lübnan olayı da bu komplo planları-
nın ilk başlangıcıdır.
 Cumhuriyet Ali SİRMEN
5 Ekim 1980
BATI YOL GÖSTERİYOR
Türkiye'ye vize uygulayan uygulayana. Ön-
ce İsveç bu yolu tutmuştu. Stokholm, bir kaç
yıl önce başlattığı bu uygulamaya kendine gö-
re gerekçeler ileri sürdü. Pek geçerli gerekçe-
ler değildi bunlar. Bu sütunlarda İsveç'in uygu-
ladığı vize üzerinde zamanında uzun uzun du-
ruldu. Türkiye'nin de karşılık ilkeleri gereğince,
hemen İsveç'e karşı aynı uygulamaya girişmesi
gerektiği belirtildi. Ne yazık ki, birbirini izleyen
orta-sağ, orta-sol iktidarlar, bu yola girmediler.
Bu yaz F. Almanya Türkiye'ye vize uygula-
yacağını belirtti. Bonn siyasi sığınma isteyenle-
rin artması üzerine bu yola başvurduğunu açık-
ladı. Bonn'u Paris izledi, Paris'i Bern izliyor.
Tanrı bilir, onu kimler izleyecek. Zincirleme bir
oluşum içinde Avrupa kapıları Türk uyruklulara
kapanıyor.
Gerçekte, uygulama son derecede ilginç.
Çünkü uygulama Batı'nın Türkiye'den istek-
lerinin arttığı bir döneme raslıyor.
F. Almanya Türkiye'ye bazı ekonomik öne-
rilerde bulunuyor.
— Sen kapılarını yabancı sermayeye aç.
Onu ürkütmeyecek bir istikrar sağla. Biz rahat-
lıkla yatırım yapalım diyor.
Hans Dayıya yanıt veriyoruz :
— Peki sen de hani şu bizim AET ile an-
laşmamıza uy da, yurttaşlarımıza kapını aç da
onlar da senin sermayenin benim ülkemdeki
özgürlüğüne sahip olsunlar senin ülkende.
Karşılık kısa ve kesin.
— Nein!
— Neden?
— Çünkü senin yurttaşların benim ülkem-
de sorunlar doğurur.
— Peki senin sermayen benim ülkemde
sorun doğurursa?
— O senin sorunun.
— Öyleyse, benim işçilerin doğuracağı so-
runlar da beni değil seni ilgilendirir. O zaman
sen de bana karşı bu itirazı ileri süremezsin.
— Sürerim.
— Nasıl sürersin?
— Sen kurt ile kuzu öyküsünü biliyor mu-
sun?
— Evet, hani kurt kuzuya suyumu bulan-
dırıyorsun demiş de.. Sonra da kuzu ne demiş-
se derdini anlatamamış. Sonunda anlaşılmış ki
«en güçlünün gerekçesiymiş en geçerli olan.»
— Evet işte o.
— Eee yani?
— En güçlünün gerekçesidir geçerli olan
anladın mı?
Ba soru üzerine konuyu anlamamaya ola-
nak var mı?
İşte böyle. Batı, Türkiye'den belirli ekono-
mik önlemleri almasını istiyor. Türkiye alıyor
ve karşılığında bazı şeyler istiyor. Batı dirsek
çeviriyor. «Dostluk» diyorsunuz, yanıt hazır :
— Ekonomide dostluk olmaz.
Ama, arkasından ekliyor :
— Sen Batı'nın dostusun. Ortadoğu'da bi-
zim çıkarlarımızı biraz daha kolla.
— Hani ekonomide dostluk olmazdı?
— Eee bu ekonomi değil ki, politika,
— Peki sen bana politika faslından biraz
ekonomik yardım yap.
— Yoo! Ekonomi ile politika birbirine karış-
tırılmaz.
— Ama sen bana ekonomi diye politik ön-
lemler öneriyorsun.
— O başka şey bu başka şey. Sen daha
bunları anlamazsın.
Hep böyle sürüyor konuşma. Batı hep isti-
yor Türkiye'den. Türkiye sürekli veriyor, karşı-
lığında Avrupa'nın kapıları kapanıyor yüzüne,
biraz kendi çıkarlarını kollasa silah ambargosu
geliyor. Türkiye biraz kendi politik ve ekono-
mik çıkarlarına dönse, hemen uyarı geliyor.
Gerçekte Batı, Türkiye'ye yol gösteriyor.
Anlayana sivrisinek saz olduğu bir dünyada,
geçmiş iktidarlar davul zurnayı az bulan bir an-
lamazlığın içindeydiler.
Türkiye Cumhuriyeti elli yılı aşkın bir süre-
dir, bunca yanlışa, bunca darbeye karşın ayak-
ta ise, bunu Batı'nın Osmanlılara yıllarca gös-
terdikleri yolun ne olduğunu, gören, anlayan
ve kurt - kuzu öyküsündeki kuzu rolünü kabul-
lenmeyen bir önder ile onun çevresinde kenet-
lenen bir kadro ile ulusa ve onun kurtuluş ha-
reketine borçludur.
Önderin adını, hareketin tarihini belirtmeye
gerek yok sanırız.
DÜNYA
2 Temmuz 1978
OSMANLI ARAB'I SÖMÜRDÜ MÜ ?
Türk - Arap ilişkileri üzerindeki konferan-
sa beş ülkeden seksene yakın bilim adamı ka-
tılmış, 30 dolayında bildiri sunulmuş. Sadece
şu, sayılar bile, Türklerle Araplar arasındaki
ilişkinin ne kadar güncel, nasıl gündemde oldu-
ğunu göstermeye yetiyor. Ben, hanidir sorun
üzerinde durduğumdan, konferansla ilgilendim.
Sonunda bu türden toplantıların ilerde de yapıl-
masının kararlaştırıldığını, hatta bunların örgüt-
lenmesi için Ankara'da sürekli çalışan bir ko-
mite'nin kurulmasının uygun görüldüğünü bili-
yorum. Başlangıç için, hiç de fena sayılmaz.
Fakat asıl güzel olan, toplantıda sunulan
bildiriler : içlerinde öyleleri var ki, sorunun hem
Arapları, hem Türkleri ne kadar derinden meş-
gul ettiğini gösteriyor. Hele yayınlanan bildiri-
de aşağıdaki satılan okumak, yine ister iste-
mez, çok daha önce size bu köşede aktardır
ğım Mustafa Kemal Paşa'nın bazı 'gizli' demeç-
lerine aldı götürdü. Hatırladınız değil mi? Hani
Kemal Paşa, Kurtuluş Savaşı'nın başında, önce
Suriye ve Irak'ın ulusal güçleriyle kurtulmaları
gerektiğini söylüyor, sonra da gerekirse Türki-
ye'nin bu ülkelerle bir federasyona gidebilece-
ğini açıklıyordu. Hatay sorunu sırasında söyle-
diklerini de düşünmedim değil : Ne demişti Ke-
mal Paşa, «Ben Hatay'a geçer, Fransız emper-
yalizmine karşı kurtuluş savaşı örgütlerim. Bu-
nu Suriye için de yaparım. Çünkü, Fransızlar
bağımsızlık konusundaki sözlerini tutmamakta-
dırlar». Bunlar Atatürk'ün kendi sözleri.
Şimdi bir de toplantı sonundaki bildiriden
şu satırları okur musunuz : «Türk ve Arap ulus-
ları, yalnızca teknik, kültürel ve ekonomik işbir-
liği yapmakla kalmamalı, bölge ve dünya barı-
şı için birlik, birbirlerinin davalarına destek ve
dayanak olmalıdır .» Daha büyük, daha geniş ve
ayrıntılı bir iş ve güçbirliği için, bu hiç kuşku-
suz önemli bir adım sayılır. Bundan sonraki a-
dımlar, elbette, yıllarca emperyalizmin Türkler
ve Araplar arasına ektiği ayrılık tohumlarını a-
yıklamak doğrultusunda olacaktır.
Atilla İLHAN
KOSKOCA BİR İNCELEME ALANI
Türkler kendi aralarında söyler durur : Ya-
hu kardeşim biz Arap topraklarında sömürgeci-
lik filan etmedik... Bunun yaman bir kanıtı da
var : Her sömürgeci ülke, sömürdüğü yerleri
tamtakır bırakır, kendisi semirir. Eh dinini se-
ven söylesin, İmparatorluğu yitirdikten sonra,
Anadolu'da öyle semirmiş bir hal var mıydı?
Yoktu elbet, Anadolu'nun durumuyla, Mısır'ın,
Suriye'nin ya da Libya'nın durumu arasında
benzerlik açıktı : Onlar da çıplak ve açtılar, biz
de. Emperyalizm, Arapları kendisi sömürebil-
mek için düşmanlıklarını Türklere tercih ettirdi,
bu arada tutabildiği kadar yükünü tuttu. Şimdi
Arap ülkeleri birer ikişer bu gerçeğin farkına va-
rıyorlar : Bir süre önce Kaddafi'nin, Libya'da
ciddi bir kültür devrimine giriştiğini tartışmıştık,
okullar da Türkleri sömürgeci gösteren öğreti-
me bir son vermeye çalışıyordu. Bu defa, kon-
feransta konuşan Cezayir'in eski Ankara Bü-
yükelçisi Ahmet Tevfik El Medeni de, bakın ne
demiş :
«...Müslüman Türkler tarihte Arap ülkele-
rinde sömürgeci olarak bulunmamışlardır. Düş-
manlarımız, Osmanlı'nın Cezayir toprağında bu-
lunmasını sömürgecilik vurgunculuk ve istis-
marcılık olarak göstermişlerdir. Bu iddialar as-
la doğru değildir.»
Doç. Salih Özbaran ise, soruna başka bir
yanından yaklaşıyor : «...Osmanlı İmparatorlu-
ğumun Arabistan Yarımadasındaki görüntüsü
şimdiye kadar birkaç küçük araştırmaya konu
olmuşsa da aydınlığa kavuşturulamamıştır. Os-
manlı'ların Arabistan'a getirdikleri yönetimin
niteliğini, sosyo-ekonomik yapıyı, o dönemler
için zenginleşmeye başlayan Türk arşiv kay-
naklarına dayanarak ortaya koymaya başlamak
mümkündür.»
Bir kere, gerek Arap gerek Türk tarafının
değindiği üzere, bu sorunun üzerine gitmek
şart. Kefere elbette Türkler Arapları sömürdü

Cumhuriyet İlhan SELÇUK
8 Şubat 1981
GERİLİKLE DELİLİK
on günlerde Batılı uzmanlar dünyanın iyice ka-
S rıştığını ve daha beter olacağını söylüyorlar.
Herkes saygıyla ve kaygıyla dinliyor. Önemli
adamlar çok bilmişcesine başlarını sallıyorlar; sıra-
dan kişiler burunlarını kaşıyorlar. Gözler dönüp do-
laşıp Ortadoğu'ya yöneliyor; çoğu kişinin ağzından
öfkeli sözler dökülüyor :
— Arabi çorabı başımı/a bela kesildi...
— Körfez'i savunmak gerek. .
— Ah o Humeyni yok mu?
Böyle dönemlerde ortalığı toz duman kaplar, pro-
pagandanın havan toplan çalışmaya başlar. Beviıı yı-
kama makinelerinin uskurları fırıldaklaşırlar. Az ge-
lişmiş toplumlardaki hınk deyiciler Batıdan esen
rüzgârların horozları gibi ötüp durduklarından, gece
mi bastırıyor, gün mü işiyor belli olmaz. Biziır. T ü r
kiye'de tatlısu aydınları Basra Körfezi'ııin kaygısına
düşüp ahkâm keserler. Oysa Körfez eski Körfez'uir.
Taaa Birinci Dünya Savaşında uğruna yüzbinlercc
Türk'ün kanım akıttığımız Bağdat, Basra ve Arap
çölleri için yine mi Türkiye'nin başı belaya sokulacak?
diye kimse öfkelenme/ de Humeyni'nin sakalına bo-
zulmak çağdaşlık sayılır. Sanki yeryüzünde Humeyni'
den başka kızılacak adam yokmuş gibi Şiî imamının
Ortadoğu'da Amerikan çıkarlarının tekerine çomak
sokması bizi neden tedirgin eder?
Bir de madalyayı tersine çevirip düşünmek yok
mu?
Evet, Ortadoğu'da Arap çorap vardır; Asya'da Ye
cüç Mecüç ayaklanmıştır. Afrika'da bir dudağı yerde
bir dudağı gökte zenciler çizmeden yukarı çıkıp bevaz
egemenlere kafa tutmaya başlamışlardır. Dünyanın
kurulu düzeni bozuluyor diye ağlamak bize mi dü-
şer? Hem yeryüzünün başına 20 inci yüzyılda iki dün-
ya savaşını kim sardı? Yemen göllerindeki Arap mı?
diyecekti. Ama Kaddafi'nin de altını çizdiği Çi-
zere, Osmanlı İmparatorluğumun, pekala, E-
meviler, Abbasiler gibi bir İslam İmparatorlu-
ğu sayılması da garçeği deyimleyebilir. Sonuca
bakarsanız, (onlar da çulsuz, biz de) gerçek
budur : Türkler, Araplar'ın aleyhine gelişseydi,
elbette, Batılı emperyalizmin iddiasında bir doğ-
ruluk payı arayabilirdik.
Şu halde, genç bilim adamlarına, işte kos-
koca bir inceleme ve araştırma alanı.
DfŞİŞLERİ'NİN GÖREVİ
Yalnız, Türk-Arap yakınlaşmasında, Arap-
ları rahatsız edebilecek bir nokta olduğunu hiç
gözden uzak tutmamalıyız. Bunu da sanırım,
Amman Üniversitesi Tarih Profesörü Ahmet
Afrika'nın kara derilisi mi? Yoksa pek uygar, pek
akıllı, pek üstün, ve de efendim insanlığın nazar bon-
cuğu Avrupalı mı? Birinci Dünya Savaşının dinami-
tini geri toplumlar mı ateşlediler? İkinci Dünya Sava-
sının fitiline kibrit çakanlar Üçüncü Dünya ülkeleri
mi? 1929'da patlayan kapitalizmin bunalımını milyon-
larca insanın canı pahasına dünyaya ödeten devletler
gezegenimizin uygarları değil mi? 1973 ten bu yana
önüne geçilemeyen Amerikan bunalımı en sonunda
eski Holivut oyuncusu Reagan'ı Beyaz Saray'a oturt-
madı mı? Şimdi bu aktör diyor ki :
— Nötron bombası yapacağım, atacağım...
«At ulan, atmazsan hatırım kalır» demek gelmi-
yor mu insanın içinden? Bu kafayla sen atom bomba-
sı da atarsın, nükleer bomba da atarsın, nötron bom-
bası da atarsın; Humeyni'ye kızarsın... Oysa Humey-
ni'nin sakalına kurban ol!...
Yetmiş yaşında boyalı saçları ve matruş çehre-
siyle ortaya çıkıp dünyanın tozunu atmaya kalkan-
Reagan'a bozulacağımıza neye takılıyoruz?
— Petrol fiyatları dengeyi bozuyor.
Peki, hani «serbest rekabet, serbest piyasa» dün-
ya ekonomisinde en geçerli kuramı oluşturuyordu?
Arap, petrolün fiyatını artırıyorsa, Amerikan petrol ki-
ralı neden daha ucuza satıp piyasayı kırmıyor? Fi-
yatlar dengesi en iyi düzeyini serbest rekabette bul-
duğuna göre Arap şeyhine kızmak neden?
•
Dünyanın ciddi gibi görünen çoğu sorununda dan-
galaklık felsefesi uluslararası politikanın mantığım
oluşturur. Amerikanın bugünkü tüketim ekonomisi
dünyanın doğal zenginliğini somürüyor; bunun üstü-
ne Almanya'yı Japonya'yı da koydun mu gezegenimi-
zin tüm kaynaklarının hesabına girmek gerekir. Bu
bozuk düzeni Tanrının vergisi sayan ziıttürükler de
yoksul halklar başkaldırdıkça öfkelenirler.
— Susun, yerinizde oturun, kurulu düzeni bozma-
yın, dengeyi sarsmayın, soııra savaş çıkar...
Üçüncü Dünya'da gerilik; uygar sayılan dünyada
delilik vardır. Böyle dünya dü/eni olmaz, olmuyor.
Böyle dünya düzeninin kaygısı da saygısı da bize mi
düşüyor?
Bakhit şöylece özetlemiş : «... Araplarla Türkle-
ri bir araya getiren komşuluk, coğrafi konum-
dan da öte, uluslararası ulaşım köprüsü olması
bakımından önemlidir. Ne var ki, Türkiye çeşit-
li paktlara üyedir. Bunun açıklığa kavuşması,
Türkiye'nin arap dünyasına politikasını açıkla-
ması gerekir.»
Sizi bilmem ama ben Ahmet Bakhit'in yan-
lış söylediğini ileri süremem. Çok yakın bir ta-
rihe kadar Türkiye'nin bölgede İran ve İsrail'le
iş ve güçbirliği yaptığı herkesin belleğinde du-
ruyor. Türk dış politikasına düşen görev, Arap-
lar'ı (giderek bütün Müslüman ülkeleri) Müslü-
manlığı anti-emperyalist bir yorumla ele aldığı-
na inandırmak olmuyor mu?
 Kapalı Kapılar
(Baştarafı S. 25'de)
Ah şu kapalı kapılar yok mu, şu kapalı ka-
pılar...
Kimbilir neler dönüyordur ardında...
Kapı deyince aklımıza geldi...
Bir başka kapalı kapı ardında, son günlerin
konusu AP - CHP koalisyonunun kapısı da ka-
panıverdi Demirel tarafından...
Önce İhsan Sabri Çağlayangil, Ecevit'e çıt-
lattı üstü kapalı bir biçimde.
«Beyefendi ben Süleyman Bey'in kafasının
içini iyi bilirim. Sizin bu diyalog tekerleminizin
altında 'red' cevabı yatıyor, bilesiniz.»
Sonra Demirel Genel İdare Kurulu üyeleriy-
le yaptığı söyleşide şöyle dedi :
— Şu anda bir AP - CHP ortaklığına gir-
menin yararı yoktur. Ecevit'ı'n aklı şimdiye ka-
dar nerçjeydi?
Meraklılar sordular :
— İyi ama muhtıra, pardon mektup?
— O mesele kapanmıştır, mektup bir tarih
olmuştur. Aklınızdan bile geçirmeyin.
Önümüzde birçok önemli meseleler var, o-
nu düşünelim...
— Komutanlarla ne görüştünüz?
— Türkiye, bir emrivakî ile karşılaşırsa, ge-
nel durum nedir, ne yapılabilir diye. uzun uzun
bunu konuştuk, dış meseleleri konuştuk...
Anlaşıldı...
Demirel, CHP - AP koalisyonunun kapıları-
nı kapatırken, çok daha büyük koalisyonların
kapılarıyla meşguldü...
Dışa dönük, süper politikaların ateş ve ba-
rut kokan koalisyonlarıyla...
İKTİBAS
ARAŞTIRMACI!.ARA
KİTAP VE
MAKALELER
LİSTESİ
40,— TL.
NOT KAÇ ADET İSTENİ
YORSVO KADARLIK POSTA
PULUNU ADRESİMİZE GÖN
DERMEK SURETİYLE TE
MİN EDİLEBİLİR.
SİPARİŞ ADRESİ :
P. K. 265
YENİŞEHİR/ANKARA
SELÂM İLE ( B a t t a n b S. 3'de)
8. îktibas'ın yayınlanmaya başlandığı tarihin de
önemine değinen okurlarımız vardır. Anarşinin olanca
hızıyla sürdüğü, kaldırılan tozdan etrafın görülemediği
günler sonrası yayınlanmaya başlaması da bir önemli
ihtiyaca cevap verme niteliği taşımaktadır.
Elinde silahı, gözü dönmüş, öldüreceği karşıt fik-
rin adamını arayan insanların, tedirginlik doğurduğu
\ e kimsenin kimseye söz söylemeye ve dinletmeye gü-
cünün yetmediği günlerin ertesinden îktibas'ın yayın-
lanması, tansiyonu inmiş, heyecanı dinmeye yüz tut-
muş ve söz. dinlemeye ihtiyâcı olduğu günlerde insanı-
mıza düşünerek, konuşarak, değerlendirerek ve doğ-
ru yargılara varmasına yardımcı olarak bir ışık tutu-
cu olmuştur. Bu haliyle de iktibas insanların, ancak
düşünerek ve doğruları arayarak bir yere-daha iyi
bir yere-varabilecegi gerçeğinin hatırlanmasına vesile
cl muştur.
Sömürülmekten kurtulmuş, sömürmekte gözü ol-
mayan bir dünya görüşüne sahip insanlar olmaya her
zamankinden fazla ihtiyacımız vaıdır. Bu da ancak
b ı rl iktelik-doferular üzerindeki birliktelik» le gerçek-
leştirilebilir.
Bize her vesile ile yardımcı olmaya çalışan okuyu-
cularımıza huzurunuzda teşekkür etmek ve ilgilerinizin
devamını dilemek istiyoruz.
F H A N P E T K O L Ü
(Baştarafı S. 8'dal
6 — İran petrolü daha karışık teknik ve iş-
gücüne ihtiyaç göstermeden kolayca çıkarıla-
biliniyordu.
7 — En önemli konusu ise, İran petrolünün
üretimi, işlenmesi, paazrlama ve satış işlemle-
rinin tümünün İngiliz hükümetinin denetimi al-
tında bulunmasıydı. İngiltere ve dolayısıyla İti-
lef devletleri, bu durumdan faydalanarak İran
devletinin program ve isteklerine aldırmadan
— İran petrol kuyularını aşırı vaziyette faaliye-
te tabi tutup elde ettiği gelirin tümünü bir ku-
ruş İran'a ödemeden kendi ihtiyaçları yolunda
harcıyordu. İran-İngiliz Petrol Şirketinin yöneti-
cileri İran devleti görevlilerinin doğrudan isteği-
ne rağmen, petrol şirketinin üretim ve pazarla-
ması hususunda imtiyaz mektubunda sarahat-
la zikrolunmasına karşın, kendi tükettikleri pet-
rol karşılığını ödemek için şirketin defterlerini
İran devletine göstermeden kaçırmışlardı. Böy-
lece İtilaf devletleri, İran kuyularından ürettik-
leri aşırı petrolü, İran'ın diğer tabii varlığı ya-
nında yağmalayarak, kendi savaş araçlarının
giderlerinden düşürmeyi oldukça başarabilmiş-
lerdir. Diğer bir deyimle İran milleti, kıtlık, açlık
ve sosyal refahtan yoksun olduğu halde İtilaf
devletlerinin savaş giderlerini karşılamağa mec-
bur olmuşlardır.
Cumhuriyet
8 Ekim 1980
OLAYLARIN A R D I N D A K İ GERÇEK
ON ay vc haftalar içinde
S NATO Başkomutanı Orge.
neral Bernard Rogers'ın
Türkiye'ye sık.sık gelip gittiği iz-
lenmektedir. Bir tür «mekik diplo.
masisi-.ı sayılması gereken bu yönte-
min oluşturduğu sonuçlan kamu-
oyu merakla bekliyor.
Yüzeysel açıdan bakılınca Gene-
ral Rogers'in çabası Yunanistan'ın
NATO'nun askerî kanadına dönüşü-
nü sağlayarak örgütün Güneydoğu
kanadındaki çatlağı onarmaktır.
Olay bu yanıyla antlaşmayı güçlen-
dirmek, savunma ve işbirliği ke.
siminde sağlığa kavuşturmak ama-
cını taşımaktadır. 1974 Kıbrıs çı-
karmasıyla NATO'nun askerî kana.
dmdan çekilen Yunanistan'ın dönü-
şü, altı yıldan beri süregelen boş-
luğu dolduracaktır.
Ne var ki, Türkiye açısından ola.
yııı başka anlamlan da vardır. 1974
yıluıda Kıbrıs çıkarması nedeniyle
Türkiye - Yunanistan gerilimi bir
savaş tehlikesinin smırlanna yak-
laştığında NATO'nun Ege denizinde
ve gfiklerdekl düzeni ulusal çıkar-
larımız açısından bir sorun olarak
gündeme girmişti. Bu kapsamda
bölgenin gereksiz yere Yunanistan
GÜNAYDIN
24 Ocak 19S0
Yugoslavya "Sovyetlerin
bize saldıracağı yok, bu
Batılıların vehmidir,,
Bclgrad'da bulunan Batılı gazete-
ciler, Dışişleri Bakanlığı adına
Basın Merkezi nde düzenlenen top-
lantıda, toplantı sözcüsü «Yabancı
güçler, Yugoslavya'yı işgal edecek-
mi?» şeklinde soru yağmuruna
tuttular. Yugoslavya Dışişleri Ba-
kanlığı Sözcüsü Ulusal Savunma
konulu» toplantıda sorulan bu som-
lara şu karşılığı verdi : «Yabancı
güçlerin, özellikle Sovvetler'in Yu-
goslavya'yı işgali asla söz konusu
değildir. Bu Batılıların bir vehmin-
den ibarettir.»
ROGERS
PLÂNI
denetimi altında bulunduğu görül-
dü. Kıbns çıkarması nedeniyle ATİ-
NA'rnn, NATO'nun askeri kanadın,
dan ayrılmasıyla durum kendiliğin-
den değişti. Türkiye yeni bir konum
içine girdi. NATO örgütlenmesi
kapsamında Ege Denizinde ve gök-
lerinde Türkiye'nin çıkarlarına ters
dtişmiyen yeni bir düzen oluştu.
Şimdi, Yunanistan'la Türkiye ara-
sındaki sorun şudur :
Yunanistan NATO'yu Ege'deki
1974 statüsüne yakın bir düzenle-
meyle girmek istemektedir. Türkiye
ise NATO'nun gereklerini hesapla-
makla birlikte 1974 statüsünün hu-
kuksal bir dayanağı olmadığını bil-
mekte vc ulusal çıkarlarımıza tersi
düşıniyecek, yeni bir düzenlemeyi
öngörmektedir.
Ege'nin sularında vc göklerindeki
NATO örgü!İtilmesinin Türkiye ve
Türkiye
9 Ekim 1980
İRAN
RUSYA'NIN
ASKERİ
YARDIMINI
REDDETTİ
Yunanistan arasındaki yetki ve gö-
rev paylaşımı, artık NATO çerçe-
vesini aşnuş, dalıa geniş ufuklu bir
anlam kazanmıştır. Çünkü Türki-
ye'nin elinde Lir koz bulunmakta,
dır. Yunanistan Ankara'yı bir yan-
dan AET çerçevesinde bir yandan
Avrupa Konseyinde, bir yandan Ege
ve K ı b n s sorunlannda köşeye sı-
kıştırmaya çalışmaktadır. NATO1
askerî kanadına Yunanistan'ın yeni-
den alınmasına Ankara hangi ko-
şullarla «evci» diyecektir? Eski
Dışişleri ve Savunma Bakanı Ha-
fnn Esat Işık bu konuda bir açık-
lama yaparak, «General Rogers bi.
zi yeni ödünlere iknaya çağırnıama-
lı. Ege'de aşırı hırçınlıklarla dire-
nen Yunanistan NATO'ya döndük-
ten sonra makul olmaya ikna edi-
lemez.» Ege'de Türkiye ile Yunan-
istan arasındaki ilişkileri Yunanis-
tan NATO askerî kanadına yeniden
girdikten sonra düzenlemeye yönel-
mek bu konuda elimizde bulunan
öncelikleri yitirmek anlamına gele-
cektir.
NATO Başkomutanı Bernard Ro-
gers'in «öneriler paketi» önümüzde,
ki günlerin gelişmeleri içinde ay<
dmlığa çıkabilecektir.
TAHRAN (REV A.A.)
— İran Başbakanı Muhammed
Ali Recai'nin askeri yardım teklifi-
ni reddettiği bildirilmiştir
Tahran rfcıdyosuna göre, Başba-
kan Recai ile Sovyet Büyükelçisi
Vladimir Vinogradov arasında dün
gece yeralan toplantıda, büyükelçi,
İrana askeri yardım yapmaya hazır
olduklarını bildirmiş, ancak Recai
Moskova ile Tahran arasında sağ-
lıklı ilişkiler bulunmaması nede-
niyle, bağımsızlıklarını kremlin'
den gelecek yardımla değiş tokuş
etmeye hazır olmadıklarını» söyle-
miştir. Vinogradov, Sovyetler Bir.
liğinin'de îran ile ortak dış sıva-
seı görüşlerine sahip olduğunu ve
İran devrimine saygı duyduğunu
belirtmiş, ancak ülkesinin İran'a
teklif ettiği silah çeşitlerini açıkla-
mamıştır.
 SAYIN OKUYUCU,
Bu sütunlarda sizlere her sayımızda Dergimizde yaptığımız hizmetin bir başka çeşidini
yapmaya çalışacağız. Belki buna dergi ile yapmaya çalıştığımızı tamamlama gözü ile bakılabi-
lir.
Her sayımızda önemli gördüğümüz kitap ve makaleleri sizlere kısa da olsa tanıtmaya gay-
ret göstereceğiz. Birkaç satırlık tanıtma cümleleri ile muhakkak herşeyi söyleyemeyeceğiz. Fa-
kat kitap veya makaleyi kimliği ile tanımanıza yardımcı olacağımızı sanıyoruz. Ve bunların
okunmasında yarar umuyoruz.
Bize bu konuda da yardımcı olmanızı diliyoruz.

BU SAYININ KİTAP VE MAKALELERİ İLE KAPSAMLARI HAKKINDA KISA BİLGİLER.

I OSMANLI DEVLETİNİN YIKILIŞINDA YEMEN
İSYANLARI : DOÇ. DR. İHSAN SÜREYYA SIRMA
1 CİLT, DÜŞÜNCE YAYINLARI, 1. BASKI, 1980
İSTANBUL.
UZUN ASIRLAR İDEOLOJİK BAĞLARIN AYNI
HUDUTLAR İÇİNDE BERABER BULUNDURDU-
ĞU YEMEN İ COĞRAFYASI. İSLÂM ÖNCESİ TA-
RİHİ. MEDENİYETİ, EMPERYALİSTLERİM TA-
SALLUTLARINI, BERABERLİK ZAMANIMIZDA-
Kİ GÜNLERİNİ, KOPMAYA YOL AÇAN GEREK
OSMANLI İDARESİ'NİN GEREK YEMENLİLE-
RİN İSLÂM'A UYGUN DÜŞMEYEN DAVRANIŞ-
LARINI BU KİTAPTA TAFSİLÂTI İLE BULABİLİR-
SİNİZ. BUGÜN BİRBİRİMİZDEN IRAK DA KAL-
MIŞ OLSAK YEMEN BİZlM, MÜSLÜMANLARIN
ÜLKESİDİR. ONU TANIMAYA ÇALIŞSANIZ. KEN
DİMİZİ TANIMAYA ÇALIŞMIŞ OLURSUNUZ.
I İMAMIN ÖLDÜRÜLÜŞÜ : BARNEY DESÂÎ CAR
DİFF MARNEY, ÇEV : VEDAT ERGÜN, 1 CİLT<
YERYÜZÜ YAYINLARI, 1. BASKI 1980, İSTAN-
BUL.
SAN OLMANIN, İSLÂM OLMANIN BİLİNCİ SİZ-
DE GELİŞSİN VE EMPERYALİZMİ BİR KERE
DAHA TANIYIN, UNUTMAMACASINA...
j SOĞUK SAVAŞTAN YUMUŞAMAYA : HALUK
GERGER, 1 CİLT, IŞIK YAYINCILIK, 1. BASKI,
1980, ANKARA.
ULUSLARARASI İLİŞKİLER KÜRSÜSÜ MENSU-
BU OLARAK YAZAR HUKUKÎ TERİMLERLE
ULUSLARARASI İLİŞKİLERİN ÜZERİNE OTUR-
TULMAYA ÇALIŞILDIĞI KAVRAMLARI BELİR-
LEMEYE, KURAMLARI TANIMLAMAYA VE KO-
NUYA İLGİ DUYAN OKUYUCUYA EMPERYA-
LİST BATI İLE SOSYALİST BLOKUN ULUSLARA-
RASI İLİŞKİLERİ KENDİ NORMLARI ÎLE NASIL
ŞEKİLLENDİRMEK İSTEDİKLERİNİ ANLATIYOR.
BATI'NIN GÜDÜMÜNDE ULUSLARARASI İLİŞ-
KİLERİN NASIL YÜRÜTÜLDÜĞÜNÜ BİLMEK
İSTEYENLERİN OKUMASI GEREKLİ BİR ESER.
YOL AYRIMI : KEMAL TAHİR, 1 CİLT, SANDER
YAYINLARI, 1. BASKI 1971, İSTANBUL.
T '

ESERİN YAZARINI İLGİ ÇEKİCİ GÖRÜŞ VE

EVET. BİZE ÇOK UZAK BULUNAN VE BELKl
YARGILARIYLA ÇOK İNSAN TANIR. BU ESERİ
BAZILARIMIZIN HARİTADAN ANCAK HATIR
DE YAZARIN ROMAN TÜRÜNDE YAZILMIŞ BİR
LAYABlLDlĞİ EMPERYALİSTLERİN «KARA
YAKIN TARlH MUHASEBESİDİR. YAZAR NİCE
KIT'A. DEDİKLERİ KIT'ANIN EN GÜNEYİNDE
GERÇEKLERİ BECERİLİ BİR USTALIKLA AN-
GÜNEY AFRİKA'DA BİR AVUÇ SÖMÜRÜCÜ BE-
LATIYOR VE 4 MİLYON KİLOMETRE KARE BÜ-
YAZIN. ORA YERLİLERİNE VE ÖZELLİKLE
YÜKLÜĞÜNDEKİ BİR KOCA DEVLETİN - OS-
MÜSLÜMAN OLANLARINA NELER YAPTIKLA-
MANLI DEVLETİ LOZAN'DA NASIL BÜTÜN
RINA DAİR HABERLER VERİYOR KİTAP. ON-
BORÇLARININ KABUL EDİLEREK, TEREKESİ-
LARDAN BİRİNİN BAŞINA GELENLERt ANLA-
NİN REDDEDİLDİĞİNİ ANLATIYOR. YENİLEN-
TIYOR, BUNDAN ÇIKARACAĞINIZ SONUCU
LERE BİLE NASIL CÖMERTÇE PAYLAR DAĞI-
MİLYONLARCASININ ÜZERÎNE TEŞMİL EDE-
TILDIĞINI (S 436) VE DAHA NELERİ ANLATI-
BİLİRSİNİZ. VE ÖĞRENİN DÜNYANIN ÖBÜR
YOR. BU ESER MUTLAKA OKUNMALI ANLAT-
BUCAĞINDA SÎZİNLE AYNI İNANCI PAYLAŞAN
TIKLARI BİLİNMELİDİR KÎ HALlMÎZİ ANLA-
LARIN BAŞINA GELENLERİ... ÖĞRENÎN Kî İN
MAK KOLAYLAŞSIN

BU SAYIDA İKTİBAS YAPILAN DIŞ BASIN HAKKINDA KISA BİLGİLER

DAILY MAİL GÜNLÜK GAZETF İNGİLİZCE İNGİLTERE

ELBAAS GÜNLÜK GAZETE ARAPÇA SURİYE
FOREIGN AFFAIRS ÜÇ AYLIK DERGİ İNGİLİZCE ABD
ITTILAÂT GÜNLÜK GAZETE FARSÇA İRAN İSLAM CUMH.
 OKUYUCUNUN DİKKATİNE!.

Derginizi beğeneceğinizi umuyoruz. Dalı ı da beğenilecek duruma gelmesi elbette sizin ilgilerini-
ze bağlıdır.
Belirtmek istiyoruz ki, Türkiye'de veya bir başka ülkede olunuz herhalde okuduğunuz bir gazete
veya dergi olmalı. îşte okuduğunuz gazete veya dergide sizin için önemli olan bir yorum, haber röportaj,
makale veya bir başka yazıya rastladığınız Y3 «— Bunu başkaları da okumalı!.» dediğiniz türden her
yazı ve fotoğrafı derginize gönderiniz. Ki sizin beğeninizi kazanan ve önemli gördüğünüz bir yazıdan
diğer okuyucularımız da yararlansın, bilgisi olsun.
Bize göndereceğiniz kupüre bir not ekleyerek lütfen

Gazete veya Derginin Tam adı :

Gazete veya Derginin Tarihi :
Gazete veya Derginin Yayınlandığı Ü l k j Adı:
Gazete veya Derginin Yayınlandığı Şehir Adı :
Gazete ise Numarası, Dergi ise Sayısı :

'nı da bildiriniz Ve klişe'sinin yapılabilmesi için iç sahifelerde en az 2 - 3 cm. uzunluğunda basılmış

isim karakterini taşıyan gazete veya dergi isim yazısı'nı keserek gönderiniz
Gönderdiğiniz kupür hangi dilde olursa olsun tercüme edilir ve uygun bir zamanda yayınlanır.
Yeter ki yayınlanmaya değer bulunsun.
Evet, siz sayın okuyucularımızdan hangi dilde olursa olsun, dergimiz İKTİBAS'ta yayınlanması
için kupür istiyor, bekliyoruz. Okuyucularımız arasında bilgi beraberliği oluşsun ve diyalog kurulması
kolaylaşsın. Olayların, problemlerin nedenleri hakkında ortak bilgisi olanların ortak çözümlerde bir-
leşmesi kolaylaşacaktır. '
Ülkemiz insanının buna büyük ihtiyncı vardır. Hep birlikte gerçekleştirmeye çalışalım.
Teşekkür ederiz.
YÜZLERCE GAZETE VE DERGİYİ
OKUYAMAZSINIZ;

ONBEŞ GÜNLÜK BİR SÜRENİZ OLSA BİLE.

OYSA SÜRELİ YAYINLARIN ÇAĞDAŞ KİTLE
İLETİŞMİ VE BİLGİ AKTARIMINDA NE DEĞİN
ÖNEMLİ OLDUĞUNU HEPİMİZ BİLİYORUZ.
ŞİMDİ «İKTİBAS» BÖYLESİNE ÖNEMLİ BİR
GÖREVİ YÜKLENİYOR.
'İKTİBAS, SÜRELİ YAYINLAR
TARAMA DERGİSİ' YERÜ, YABANCI
YÜZLERCE GAZETE VE DERGİYİ HER ONBEŞ
GÜNDE BİR

AYAĞINIZA GETİRİYOR.

ABONE OLMAKTA GECİKMEYİNİZ.

1 YIL ABONE - 24 SAYI - 750,— T L
6 AY ABONE - 12 SAYI - 400,— T L

POSTA ÇEKİ NO :
124427

HABERLEŞME
P.K. 1071
YENİŞEHİR - ANKARA

İKTİBAS
süreli yayınlar tarama dergisi