Uzay

113 dil
 Madde
 Tartışma
 Oku
 Düzenle
 Kaynağı değiştir
 Geçmişi gör
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Teleskop ile çekilmiş bir uzay fotoğrafı.

Samanyolu

Uzay veya feza, Dünya'nın ötesinde ve gök cisimleri arasında var

olan, sonsuz olduğu düşünülen fakat sonsuz olduğu konusunda kesin yargılara
varılamayan genişliktir. [1][2][3]

Uzay düşüncülerin aksine tamamıyla boş bir alan değildir; düşük yoğunluklu
parçacıklar, ağırlıklı olarak hidrojen, helyum ve plazma, ayrıca elektromanyetik
radyasyon, manyetik alanlar, nötrinolar, Kozmik toz ve kozmik ışınlar içeren sert
vakumsu bir alandır.  Büyük Patlama'nın kozmik fon radyasyonuyla belirlenen 
[4]

uzayın taban sıcaklığı 2,7°K kelvindir. bu da (−270,45 °C - 454,81 °F ) tekabül

etmektedir.  Aslında bu sıcaklık Büyük Patlamadan sonra ortaya çıkan ışınımın
[5][6][6]

günümüze gelen dalga boyudur.  Galaksiler arasındaki plazma,

[6]

evrendeki baryonik maddenin yaklaşık yarısını oluşturur. Metreküp başına

bir hidrojen atomundan daha az sayı yoğunluğuna ve milyonlarca Kelvin sıcaklığına
sahiptir.  Büyük patlama sonrası lokal
[7]

madde konsantrasyonları, yıldızlara ve galaksilere yoğunlaşmıştır. Araştırmalar, çoğu

galaksideki kütlenin %90'ının karanlık madde adı verilen bilinmeyen bir biçimde
olduğunu ve diğer maddelerle yerçekimsel kuvvetler yoluyla etkileşime girebilen
ancak elektromanyetik kuvvetlerle etkileşime girmeyen bir maddenin yoğunluğu ile
birlikte olduğu yönündedir. Teleskoplar yardımıyla yapılan gözlemler
[4][8]

sonucu, gözlemlenebilir evrendeki kütle-enerjisinin çoğunun karanlık enerji olduğu,

çok az ayırt edilebilen bir tür vakum enerjisi olduğunu göstermektedir.  Evrenin
[4][8]

4,9% normal madde, 26,8% karanlık madde ve 68,3% karanlık enerji ile oluştuğu

bilim insanlarınca tahmin edilmiştir.  Galaksiler arasındaki uzay, evrenin hacminin
[4][9]

çoğunu kaplar, ancak galaksiler ve yıldız sistemleri bile neredeyse tamamen boş

uzaydan oluşur.

Uzayın insan üzerindeki psikolojik ve fizyolojik

etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bruce McCandless II, 1984 Uzay yürüyüşü yapan astronot.

Uzaya gidiş süreci, uzayda belirli bir süre zaman geçirmek ve geri dönüşler oldukça
zor ve meşakkatli bir çalışma olduğu uzmanlarca belirtilir. Uzayın insan üzerinde,
kısa vadede ve uzun vadede olmak üzere hem fizyolojik hem de psikolojik etkileri
bulunmaktadır.  Bir yerçekimsel alanından diğerine geçiş süresince insanın
[10]

buna, adapte olması zor olduğu belirtilir. Uzaysal yönelim, baş-göz ve el-

göz koordinasyonu, denge, hareketliliğini etkiler. Ve bir ihtimal kinetosiz yaşanabilir
buna bir diğer tabir ile vücudun kararlı iç dengesini
yani homeostazisini kaybetmesinin sonucu olarak kabul edilir.  İnsan
[10]

vücudunda yerçekimi olmadan, kemiklerin mineral kaybettiği ve yoğunluğun ayda

%1'in üzerinde kayıplar yaşadığı araştırmalar sonucunda keşfedilmiştir.  Bu oran
[10]

dünya üzerinde sağlıklı yaşlı bir birey ile karşılaştırıldığında, kemik kaybı oranı yılda
%1 ila %1,5 arasındadır . Bu şu sonucu ortaya çıkarır; Dünya'ya geri dönüş sonrası,
[10]

kemik kaybı rehabilitasyonla düzeltilemeyebilir, bu nedenle insan vücudu için

ilerleyen yaşlarda osteoporozla ilişkili kırıklar için daha büyük risk altında olma
ihtimali doğmaktadır . Bu sebepten dolayı uzayda düzenli egzersiz yapmak
[10]

zorunluluktur.
Bir astronotun uzay giysisi

Buna ek olarak sağlıklı beslenmek de eklenir. Aksi bir durum Kas gücü, kas

dayanıklılığı kaybına yol açar uzayda süzülmek için çaba gerektirmediği
için kardiyovasküler bozulma yaşanabilir.  Vücuttaki sıvılar başınıza doğru kayar ve
[10]

bu da gözlerde baskı yaparak görme sorunlarına neden olabilir . Dehidrasyon ve

[10]

kemiklerden kalsiyum atılımının artması nedeniyle böbrek taşı geliştirmeye yatkınlık

seviyesi artar.  Üstelik ilaçlar dahi iyileştirme sürecinde etkili olmayabilir çünkü,
[10]

ilaçlar uzayda vücutta farklı tepki verir. Yeterince yemek de dahil olmak üzere
beslenme önemli hale gelir, vücuttaki her hücre ve sistemin işlevi için besinler gerekli
olduğundan aksi bir durum yakın vadede kendini belli etmese de gelecekte ciddi
sorunlar doğurabilmektedir. [10]

Uzay araştırmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: Uzay araştırmaları
Dünya'nın yüzeyi ve uzay arasındaki alan.

1932'de Karl Guthe Jansky adındaki bir mühendisin rastlantı sonucu bulduğu

uzaydan gelen radyo yayınları, daha sonraki yıllarda radyoteleskopların doğmasına
ve uzayın derinliklerinin dinlenmesine, bu radyo yayınlarının kaynaklarının ve
nedenlerinin bulunmasına yol açtı.  II. Dünya
[kaynak belirtilmeli]

Savaşı sırasında Almanların geliştirdiği V-1 ve V-2 füzeleri daha sonraki yıllarda

uzayın keşfi için yapılacak çalışmalarda büyük bir adım oldu. 1947-1956 yılları
arasında özellikle ABD, uzay çalışmalarına büyük hız verdi. Yapılan uzay uçuşu
denemelerinin hiçbiri bir uzay aracını yörüngeye oturtmayı başaramadı. Bu
arada SSCB, 1957 yılında üç kademeli Vostok roketleri ile "Sputnik" adındaki ilk
yapma uyduyu Dünya çevresinde yörüngeye oturtarak uzay yarışında öne geçti.
Uydulardan elde edilen uzay üzerine bilgiler, canlıların, özellikle insanların uzayda
yaşayabilmeleri için hangi koşulların yerine getirilmesi gerektiğini ortaya koydu.
Böylece uzay tıbbı doğdu ve gelişti. Uzayda ilk insan ise 12 Nisan 1961 tarihinde
SSCB'nin uzaya gönderdiği Yuri Gagarin oldu. Bu arada, insanların uzay boşluğuna
yerleşmelerini sağlamak, uzayı uzaydan izlemek, Dünya üzerinde haberleşme
kolaylıkları sağlamak için binlerce uydu yörüngeye yerleştirildi ya da uzayın
boşluğuna fırlatıldı. Nihayet 1969 Temmuz'unda Ay'ın Amerikalı astronotlar
tarafından ziyaret edilmesi, uzay çalışmalarında en önemli adımlardan biri oldu.
Günümüzde uzay yarışı sürmektedir. Özellikle, insanlı uzay aracı
yapabilen ABD, Rusya ve Çin bu yarışın içindedir.  Hindistan ise insan taşıyan mekik
[11]

geliştirerek bu yarışa katılma aşamasındadır. [11]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

 Uzay aracı
 Galaksiler listesi
 Uluslararası Uzay İstasyonu
 Uzay ajansları listesi
 Uzay mühendisliği
 Uzay madenciliği
 Uzay (geometri)
 Büyük Patlama
 Atom
 Baryonlar listesi
 Uzayzaman
 Uzay Yarışı