ffi KATHOLIEKE

FACULTEIT
UNIVERSITEIT

INGEN
LEUVEN

IEURSWETENSCHAPPEN

Sterkteleer
Oefeningenbundel

H01C8A Toegepaste mechanica,

deel2
H08Z8A Sterkteleer1
2.20euro

CURSUSDIENST
STUDENTENWIJK
WK vzw

8-3001HEVERLEE
ARENBERG

HTTP:/M\ríW.VTK.BE
6 BUSO

ilillilill
 '.,9{'4.".
FACULTEIT
INGENIEURSWETENSCHAPPEN ,, r ar '.1.

D E P A R T E M E N TB U R G E R L I J KB
EO U W K U N D E ,r |t*h'?,
AFDELING BOUWMECHANICA ir
ïi,ffi* i;
KASTEELPARKARENBERG40 8-3001 HEVERLEE ru4,ij
t,. I lr?5.í
DEPARTEMENT B U R G E R L I J KB
EO U W K U N D E \.C'
AFDELING BOUWMATERIALEN
KASTEELPARKARENBERG40 8-3001 HEVERLEE *tt"a"*
UNIVERSITEIT
LEUVEN

STERKTELEER
Oefeningen

en sterkteleer:oefeningen
H09B3aContinuummechanica

2010
September
Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1: Uitwendige en inwendige krachten D

Hoofdstuk 2: Spanning en vervorming 27

Hoofdstuk 3: Axiale trek en druk 29

Hoofdstuk 4: Wringing 35

Hoofdstuk 5: Buiging 39

Hoofdstuk 6: Afschuiving 47

Hoofdstuk 7: Voorbeeldexamens 53
Hoofdstuk 1: Uitwendige en inwendige krachten

Bepaal bij onderstaande opgaves steeds de reactiekrachten, de inwendige krachten en de snedekrachten

N, V, M en T, tenzij anders gevraagd.

Opgave 1-1

Opgave L-3

Opgave 1-4
Opgave 1-5

Opgave 1-6

Opgave 1-7

, Opgave 1-8
Opgave 1-9

20kN/m

Opgave l-10

In onderstaande opgave zijn de verbindingen in steunpunten A en B uitgevoerd als lijnscharnieren.

Opgave 1-L1
Mr : 20 kNm
Mz : 30 kNm
P : 2 0k N
pr : 5 kN/m
pz : 10 kN/m

''(

ItA.l
i i
)"'
]"
I

Opgave 1-12

Een balk met twee uitkragende uiteinden rust vrij op steunpunten A en B en wordt belast zoals aange-
duid op de figuur. Wat is de grootte van de verdeelde belasting w opdat de dwarskracht nul zou zijn in
een doorsnede die 1.5 meter links van oplegging B gesitueerd is? Teken de snedekrachtendiagramma's.

w kN/m

1okN
Opgave 1-13

Een as met drie tandwielen is eenvoudig opgelegd in twee lagers (punten A en B). Deze lagers oe-
fenen alleen krachtscomponenten op de as uit in de r- en z-richting. Bereken het verloop van de
wringmomenten in deze as.

Opgave 1-14

IIet schema op de figuur stelt een statisch bepaalde brugligger voor. Het middendeel CD bestaat uit
geprefabriceerdeliggers. Voor welke lengte x van de zijoverspanning wordt de reaktiekracht in A gelijk
aa,nnul indien er een gelijkmatig verdeelde belasting over heel de brug AF aangrijpt? Bepaal voor
dezelengte x de snedekrachtendiagramma's.

Opgave 1-15
Opgave 1-16

Wat is de grootte van / indien het maximaal opneembaar moment gelijk is aan 50 kNm per meter
muur?

Opgave 1-17
Opgave 1-18
p=0-+15kN/m
M-15kNm

Opgave l-L9
P: 1 5K N
pr : 10 kN/m
pz - 4 kN/m
pa : 2 kN/m
Opgave 1-22
P-30kN
pr : 15 kN/m
pz - 10 kN/m

i
l
2m
T

Opgave L-23

/ /
10kN/
u//l l o
/
Í t a
Opgave L-24

.[\\*.
1 3 \
\

r 4 m r
t - l
8m 4m
T

Opgave 1-25

Bepaal de resulterende inwendige krachten in de dwarsdoorsnede van de houten balk in punt G. Neem
aan dat de verbindingen in A, B, C, D en E zijn uitgevoerd met pennen .

II
1.5m
I
t

Opgave 1-26

Een staaf is ingeklemd in punt B en wordt belast met drie momenten. Bepaal de inwendige wringmo-
menten in de doorsnedes in punten C en D.

13
Opgave 1-27

Bepaal de resulterende inwendige krachten op de dwarsdoorsnede van de pijp in punt B. De pijp heeft
eenmassa van 2 kg/m en wordt aan uiteinde A belast door een verticale kracht van 50 N en een koppel
van 70 Nm. De pijp is in punt C ingeklemd in de muur.

,É" 4
70 N.m

t4
de volgende oplossingen worden

o de waarden van de snedekrachten op de figuren weergegevenin kN en kNm;

o snedekrachten niet weergegevenv/anneer ze nul zijn;

o reactiekrachten gegeven volgens volgende conventie:

{A
ÈH; i^A
lvo

L-7 Ha - 0 kN, Ve - 50 kN, I/6 : 100 kN

l-2 Hn - 0 kN, Va : 13.33kN' I/6 :56.67 kN

15
1-3 Ha:0 kN, Vn -70 kN, Ma - 460kNm

l-4 HA - 0 kN, Va : 100kN, Ma :520 kNm

L-6 Ve- 0 kN, Hn - 0 kN, Vs : 90 kN

l-6 Hn - 0 kN, Vd,- 20 kN, V6 : 40 kN

l-7 Vn- 0 kN, Hn -0 kN, Vs:30 kN

l-B Ht - 0 kN, Ve - L2OkN, V6 - 180 kN

-180.000 -180.000

0.000
ooo _,,.,.1.1
IrLlhbld+l]|u.llll
ILi_l
lhll#"
v

1-9 Hn - 0 kN, Ve -20 kN, V6 :20 kN

-tO T1- -25 kNm, ?s : -25 kNm

-LL Va - 26.67kN, f16 - 0 kN, Vr : 43.33kN

\7

-L2 w - 20kN/m, He:0 kN, Va - 70kN, 7s:40 kN

t-L4r-13m

l-15 He: -1.25 kN, Va - -1.25 kN, l/6 - 4.5 kN, Hc - 3.25kN, 76' - -3.25 kN

1 - 1 6I : 3 . 3 5 m
-tT Ve - 50 kN' Hc :0 kN' 76' : 50 kN

l-18 Ha - -2.3I kN, I/a - 25.96kN, MÁ - 42.12kNm, Ho :2.31 kN, I/p : -3.46 kN
 V

-19 Ha - -30 kN, Vl:26 kN, Ma - 113k N m , 7 6 : - 3 k N

 -20 He - -I40 kN, l/a - -81.67 kN, Vr : 81.67kN

l-2L Ha: 0 kN, ve:3.2L kN, V6 : 4I.79 kN, I/4r- 10 kN

l-22 Hn - 0 kN, Va - 68.06kN, Vs - 176.94kN

l-23 He - -27 kN, Va - 4 kN, Hp: -7 kN, Vr - 4 kN

Ha:0.6 kN,Ve- 4 kN' Hr:3.4 kN,Vp:4 kN
 Hc - 6.2 kN, V6 - 0 kN, Hs : -6.2 kN, V6 - 2.4 kN

t-26 TB - -0.45 kNm, ?6r - 0.25 kNm, ?o : -0.15 kNm

!-27 Met een rechtsdraaiend assenstelsel waarvan x-as gericht is volgens CD en z-as volgens DA
worden volgende waarden gevonden:
Na:0 N , V g . B- 8 4 . 3N , V z B - 0 N , ? B - 7 7 . 8N m , M a n : 0 N m , M z 6 - 3 0 . 3N m

25
 oofdstuk 2: Spanning en vervorming

2-l

een stalen proefstaaf met een begindiameter van 12 mm en met een meetlengte van 50 mm wordt
trekproef uitgevoerd. De onderstaande tabel bevat de gegevens. Teken het spanning-rekdiagram
o-e) en bepaal (bij benadering) de elasticiteitsmodulus van het materiaal. Bepaal ook de treksterkte
de breukspanning.

Belasting
0 0
11.0 0.0225
28.6 0.0625
JÍ.+ 0.1000
40.5 0.1625
43.1 0.2450
52.8 1.0000
61.6 3.0000
63.8 6.2500
61.6 8.7500
58.1 11.7500

Opgave 2-2

De spanningen en bijbehorende rekken in een vlak in een punt zijn o, - 180 MPa, ogl : 80 MPa, e" :
1.02x 10-3 €rr e, - 0.180x 10-3. Gebruik de veralgemeendewet van Hooke om de elasticiteitsmodulus,
de glijdingsmodulus en de dwarscontractiecoëfficiënt (of Poissoncoëfficiënt) te bepalen.

Opgave 2-3

Bepaa,lde equivalente spanningstoestand als een element 30o met de wijzers van de klok mee is gedraaid
ten opzichte van het afgebeelde element.

750kPa

27
Opgave 2-4

De vervormingstoestand in een punt op een steun heeft de component€r er : -200 x 10-6, e, -

-650 x 10-o en %a : -175 x 10-6. Gebruik de rektransformatievergelijkingen om de equivalente
vervormingen te bepalen op een element dat een oriêntatie heeft van 0 - 20" tegen de wijzers van de
klok in vanaf de oorspronkelijke positie. Teken het element zoals dat door deze rekken in het z - g-vlak
wordt vervormd.

Opgave 2-5

Een massieve stalen bol met diameter 1 m ligt in zee verzonken op 200 m diepte. Hoeveel bedraagt
de volumevermindering van deze bol onder invloed van de hydrostatische druk van het zeewater? Er
wordt aangenomen dat de hydrostatische druk overal even groot is. Gegevens: E - 2 x 105 N/mm2,
v = 0.3, volumegewicht zeewater pu : I0.5 N/dm3.

Antwoorden

2-L E = 202.3 GPa, otrek È 564.1 MPa, obreukx 513.7 MPa

2-2 E -153.66 x 103 MPa. u - 0.29I.G : 59.51x 103 MPa

2-B or, - -22.8 kPa, oo, - -27.2 kPa, Tr,o, : -896 kPa

2-4 er, - -309 x 1.0-6,eat- -54Ix 10-6, ^l*,a,: _ 423 x L}-o

2-6 LV - 6.6 cm3

28
 Hoofdstuk 3: Axiale trek en druk

Opgave 3-1

onderstaande constructie wordt belast met een last P -

300 kN. Bepaal de afmetinge n D, d",a en b
als D - l'2d en de toelaatbare spanningenin gietijzer, beton
en bouwgrond respectievelijkgelijk zijn
a a n9 0 M P a , 6 M P a e n 0 . J M p a .

Gietijzer

Beton

i l i r-o-t I
I I b
1
b

BOVENMNZICHT

Opgave 3-2

Een vakwerk wordt belast zoals aangegeven in de figuur.

Er mag verondersteld worden dat er geen
knik optreedt. De toelaatbare spanningen zijn gelijk
aan iOOMPa in trek en b0Mpa in druk. (E _
200000 MPa)

1 . Bepaal de nodige dwarsdoorsnede van de staven AB

en BC.
2 . Bepaal de verticale verplaatsing van het punt B.

29
Opgave 3-3

Aan twee stalen staven is een gewicht P - 5000N opgehangen. Bereken de verticale verplaatsing van
h e t p u n t C . ( l : 3 . 5 m , d i a m e t e rd : 2 0 m m , a : 2 0 o , E - 2 1 0 0 0 0 M P a )

A ]CT,

VP

Opgave 3-4

Een vakwerk wordt belast zoals aangegeven in de figuur. Er mag verondersteld worden dat er geen
knik optreedt. De toelaatbare spanning is gelijk aan 240MPa. (E - 200000MPa)

'
A 3 m
I
1e=ro0rr,l
' B
30'r

1. Bepaal de nodige dwarsdoorsnede van de staven AB en BC indien de veiligheidscoëfficiënten

voor getrokken en gedrukte staven respectievelijk 1.5 en 3 bedragen.

2. Bepaal de verticale verplaatsing van het punt B.

Opgave 3-5

De constructie uit de figuur bestaat uit 5 identieke, scharnierend verbonden staven. Bereken de
relatieve verplaatsing van de punten A en D.

D ^
P - >
I e0'
,

Opgave 3-6

Een verticaal opgehangen loden kabel draagt een last van 1500N. De diameter van de kabel is 20mm,
E p a : 5 0 0 0 M P a , ' y p b- 1 1 3 N / d m 3e n o : 5 M P a .

1. Wat is de maximaal toelaatbare lengte van de kabel?

2. Wat is dan de totale verlenging?

30
Opgave 3-7

De staven in onderstaand vakwerk hebben elk een dwarsdoorsnede met een oppervlakte van 500mm2.

1. Bepaal in elke staaf de gemiddelde normaalspanning die door de belasting P - 40kN wordt
veroorzaakt. Geef aan of de spanning een trek- of een drukspanning is.

2. Bepaal de maximale kracht P die op het vakwerk kan uitgeoefend worden indien de gemiddelde
normaalspanning in elke staaf niet groter mag worden dan 140 N/mmz.

Opgave 3-8

Een uit twee onderdelen bestaand vakwerk ondervindt de weergegevenverdeelde belasting. Bepaal de
grootste verdeelde belasting q die op het vakwerk kan worden uitgeoefend zonder dat de gemiddelde
normaalspanning of de gemiddelde schuifspanning op doorsnede a - a groter wordt dan o - 15 MPa,
respectievelijk z - 16 MPa. Staaf C B heeft een vierkante dwarsdoorsnede met zijden van 35 mm.

II
4m

I
i
I
I
I
*,_L

JI
 Opgave 3-9

Een prismatische aluminium staaf (Eet - 70000MPa, a,st - 22.b x 10-6.C-1)

is bij kamertem-
peratuur spanningsloos bevestigd in de punten A en B. De staaf wordt
verwarmd zodanig dat het
temperatuurverloop kwadratisch verloopt van kamertemperatuur in A tot een
60"C hogere temper-
atuur in B. Berekenen het spanningsverloop in de staaf. Knik wordt uitgesloten geacht.

',T=60"

A
l

!--
l
r { i
l

V V rlrll
L=3m

Opgave 3-J.O

Een uitkragende koperen staaf (Esu: 100000Mpà, ecu _ 16 x 10-6K-1) wordt geleidelijk aan
opgewarmd' Indien de staaf uitknikt bij een spanning van 100N/mm2, welke temperatuursverloging
is hiervoor dan nodis?

- l

Cu
100mm I- li
l
I l
I r l l
l
I DWARSDOORSNEDE
10m '=3mm

Opgave 3-11

Een bolvormige tank met een diameter van 20 m en een plaatdikte van 10 mm wordt gebruikt
o11rgas
op te slaan' De toelaatbare spanning is 157N/mm2. Leid de formule af die het
verband geeft tussen
de spanning in de bol en de inwendige druk. Pas deze vervolgens toe om de maximale
toelaatbare
gasdruk te bepalen.

Opgave 3-L2

Een bolvormig vat is gemaakt van 12 mm dik staal. De inwendige druk in the vat
bedraagt 1400kpa.
Bepa'alde uitwendige straal van het vat als de maximale normaalspanning niet
hoger mag worden dan
105MPa.

32
Opgave 3-13

De verticale constructie-elementen van de houten tank worden bij elkaar gehouden door samengestelde
halfcirkelvormige ringen met een dikte van 10 mm en een breedte van 40 mm. Bepaal de normaalspan-
ning in het ringdeel AB aIs de tank belast wordt met een inwendige manometerdruk van 14 kPa en
deze belasting rechtstreeks op de ringen wordt overgebracht. De twee ringdelen worden aan elka,ar
bevestigd met behulp van bouten met een diameter van 5 mm. Bepaal de trekspanning in elke bout in
A en B. Er wordt verondersteld dat elke ring de drukbelasting over een lengte van 240mm opneemt
zoalsweergegevenin de figuur.

óó
Antwoorden

3-1 ó - 1000mm,d - 98.2mm,D - 117.8mm,a - 240.5mm

3-2 (1)Ann:20015mm2, Anc:400mm2

(2) 6v,B- 1.75mm

3-3 6 v , c: 1 . 1 3 4 m m

3-4 ( l ) A d , p- 1 0 8 3 m m 2A, B c : 2 5 0 0 m m 2
(2) 6v,s : 6.93mm

3-5 6 A D - ( 2 + \ / 2 ) H z

3-6 (l) L,no, - 1gg4mm

(2)6^t: 1.95mm

(l) onn - L44.22MPa, oBC :330MPa, oBD : -252.39MPa,oAE : -120MPa,

oED : -120MPa, oEB : 60MPa
(2) P*"" - 16.97kN

3-8 q - 21.8kN/m

3-9 Ao - 31.5MPa

3-10 A? - 81.25K

3-11"p : zff, p,no,: 0.314MPa

3-L2 R - 1812mm

3 - L 3 o ' - 3 . 0 2 4 M P aa, a : 6 1 . 6 M P a

34
 Hoofdstuk 4: Wringing

Opgave 4-L

Een T-vormige steunbalk ABCD uit staal wordt belast zoals

aangegeven in de figuur. De maximale
schuifspanning bedraagt 0. 1 kN/mm2.

1' Welke diameter (D) moet deze balk hebben als de dwarsdoorsnede
een volle cirkel is?
2' Hoe groot is de materiaalwinst als men een buis zou nemen
met volgende verhouding: Dld- b/4
(D de uitwendige en d de inwendige diameter van de buis)?

3. Bereken voor beide gevallen de optredende rotatiehoek. (E -

210000N/mm2, z _ 0.30)

Opgave 4-2

, Aan de uiteinden van een as worden twee tegenstelde wringmomenten ? : 44,2x 103 Nmm aangelegd.
De teweeggebrachte hoekrotatie bedraag t-1/15 radialen.
Bereken de dimensies van deze volle as
(G - 80000 N/mm2) als de schuifspanning niet hoger
mag zijn dan 0.1 kN/mm2. Hoeveel bedraagt
de vervormingsenergie die wordt opgeslagen in deze as?

Opgave 4-3

Twee assen zijn aan elkaar verbonden met een koppeling

waarin 12 bouten op een steekcirkeldiameter
D: maximate schuifspanning in de assen is bepàrkt tot
Il:]to^.:l 36 N/mm2, deze
in de bouten ï:f?:t::Íii";
tot 16 N/mm2. De eerste as heeft een volle doorsnede met
een diameter Dr : b0 mm,
de tweede as is hol met een buitendiamet er D2 - 60 mm.
Bereken de inwendige diameter van de
tweede as en de boutdiameter als alle onderdelen even sterk
moeten zijn. Bereken het overgebrachte
vermogen indien de as draait aan 120 omwentelingen per
minuut.

io---o-r-oi
<<.-- -------->

35
Opgave 4-4

Twee volle cilindrische stalen assen zijn gekoppeld met twee tandwielen met steekcirkelstralen Zb mm
en 150 mm. De lagers zijn zodanig dat geen buiging optreedt. Staaf ÁB kan vrij draaien in de lagers
E et F, staaf DC is ingeklemd in punt D. Bereken de hoekrotatie van het uiteinde A tegenover het
vaste uiteinde D als een torsiemoment T - 45 Nm wordt aangelegd. Beide assen hebben een diameter
van 20 mm. Neem de afschuifmodulus G - 80 GPa.

75 mm
C

T= 45 N.m

1 5 0m m

Opgave 4-5

Twee assen zijn verbonden door een koppeling met bouten met een diameter d. Veronderstel dat de
schuifspanning in de bouten uniform verdeeld is over de dwarsdoorsnede. Bepaal het aantal bouten n
dat nodig is om ervoor te zorgen dat de maximale schuifspanning in de as gelijk is aan de schuifspanning
in de bouten. Elke bout heeft een diameter d.

Opgave 4-6

De motor levert 37.5 kW bij een constant toerental van 1350 omwentelingen per minuut in A. Via
het riem-poeliestelsel wordt dit vermogen geleverd aan de stalen ventilatoras BC. Bepaal de kleinste
diameter van deze a^sin mm als de toelaatbare schuifspanning voor het staal F - 8b MPa bedraagt.

B
ï
rmmlf

A
sotln{

36
Antwoorden

e 1 ( 1 )D - 2 6 . 3 7 m m
(2) D - 31.43mm,winst - 48.8%
( e ) / r : 9 . 3 9 1 x 1 0 - 2 r a d ,r l z : 7 . 8 7 8 x 1 0 - 2 r a d

4 2 D - 1 3 . 1 m mZ
, - 3 4 9 . 5 m mE, , - L . 4 7 JJ

4 - 3 D i - 4 8 . 3 4 m md, - 6 . 8 5 m m P
, - 11.1kW
4-4 tltc - 0.0269rad, rLa : 0.0134raÀ,tra/s: 0.0716rad, /a : 0.0850rad

+ 5n - f f i
L6 d,- 32mm

l
,
:

,
l
i{

t
i

37
Hoofdstuk 5: Buiging

Opgave 5-L

Een plank van 240 mm breed en 30 mm dik wenst men te versterken door aan weerszijden planken aan
te brengen van 120mm breed en 30mm dik. Voor welke van de onderstaande dwarsdoorsnedes is de
maximale normaalspanning t.g.v. buiging het kleinst voor een gegeven moment?

f l i B, l l r ^ 1 )
Il]]t lt,l s i
240
',
l.o l.o
t T t l

Opgave 5-2

Een balk met rechthoekige doorsnede wordt gezaagd uit een boomstam met diameter D, zie onder-
staande fieuur.

il
Bepaal de verhouding h/b van de dwarsdoorsnede opdat de balk een maximale weerstand tegen
buiging zou hebben.

Bepaal de verhouding h/b van de dwarsdoorsnede opdat de balk een maximale weerstand tegen
doorbuiging zou hebben.

Opgave 5-3

Een houten balk met vierkante dwarsdoorsnede wordt belast zoals aangegeven in de figuur, waarbij
P - 20kN.

t: _
( )
P

2m I 2 m 1 m l
I T T

1. Bereken de minimale zijde van de dwarsdoorsnede als de toelaatbare normaalspanning in het

hout gelijk is aan o-6- 10N/mm2.

2. Bereken, met de zopas bepaalde afmeting, de maximale normaalspanning in het midden van
de overspanning en schets het bijhorende verloop van de normaalspanningen over de dwars-
doorsnede.

39
 Opgave 5-4

Een verlichtingspaal van 20m hoog wordt belast door een windstoot.
De wind wekt een verdeelde
belasting op van 0'8kN/m over de paal en een puntlast van 20kN
op de lamp zelf. Andere krachten
worden verwaarloosd. De paal is opgebouwd uit regelmatige zeshoeken
met aan de basis een zijde van
40cm.

20 KN

DoorsnedeAA

0.8 kN/m
il

lil""'
12mm
A

1 . Bepaal de diagramma's voor dwarskrachten V en momenten

M.
Welke zijn de optredende normaalspanningen veroorzaakt aan de basis?

3 . welke andere krachten of reacties werden hier niet in rekening gebracht?

Opgave 5-5

Een verticale vlaggenstok met een lengte van 10m heeft een vierkante
dwarsdoorsnede. De afmetingen
van de dwarsdoorsnede variëren van 120mm bij 120mm aan de grond
tot 60mm bij 60mm aan dè
top.

300N

Bovenaanzicht

300N>
-

""1"1o
1.os

1 . Bereken de maximale brrigspanning ten gevolge van een horizontale last

van 300N aan de top.
2 . schets het bijhorende verloop van de buigspanningen over de dwarsdoorsnede.

40
 -

Opgave 5-6

De klem op onderstaande figuur wordt opgespannen

tot een last van 400 N. Bereken de spanning boven-
en onderaan in de dwarsdoorsnede AA en
r"h"t, h"t spanningsverl.;;;*. deze dwarsdoorsnede.

A DoorsnedeM (vergroot)
I

L t t3r
r Al T T
I t i I
i tl la l
l ll l - i
l - t
l f I t l
l< - -t ->i l iulult
/ r 400N ) lrrrtlt

(afrnetingen
in

Opgave 5-7

Een balk wordt belast zoals aangegeven in

onderstaande figuur. Indien de maximale drukspanning
108MPa en de maximale trekspanning 124MPa
bedraagt, i,at is dan áe ma*imaal opneembare
last

DWARSDOORSNEDE
Yl

l.].
, - 1
I r- àl
r _ 1 l- l
) . È i

" ; 8l 1I+
I I 12oi'!!!
,uo'r^
i
I

Opgave 5-8

1' Bereken het traagheidsmoment 1, van onderstaande

trogvormige balk.
2' welke gelijkmatig verdeelde last kan
deze balk d^ragenbij een overspanning van 6m
toelaatbare buigspanning gelijk is aan 120N/mm2? indien de

DWARSDOORSNEDE
(aÍnelingen
240
l
mm) 1(í) ó t
i
I
/.,, _ L
- sz,a.I
0 1 r
I
a.lJ \ ; r l
J12o í20 l
t t t Í

4l
Opgave 5-9

Een stalen balk heeft een l-profiel als dwarsdoorsnede met afmetingen zoals weergegevenin de figuur.
Bepaal de grootste intensiteit van de verdeelde belasting a; die de balk kan ondersteunen zodat de
buigspanning in de balk niet groter wordt dan omax : 1b4 MPa.

,8cm ,
Í---ï I
ï?ï | l00.30
0.3cm--lr- cm
cm

J- Tq r 0.30cm

Opgave 5-10

Een balk heeft een rechthoekige dwarsdoorsnede zoals weergegeven in onderstaande figuur. Bepaal
de grootste belasting P die op de uitkragende uiteinden kan worden uitgeoefend, zodanig dat de
buigspanning in de balk niet groter wordt dan onra:t: 10 Mpa.

50mn
I t'-
fl]toomm

Opgave 5-11

Een balk wordt opgebouwd uit 4 platen (300mm x lbmm).

somm I l B

r i i
l È
E
A il "a ( B
o

t
i i
i
L
t;
mm

1. Bereken de hoofdtraagheidsmomenten.

2. Bij buiging in een verticaal vlak is de maximale buigspanning (onder een zekere belasting)
108MPa. Bereken de maximale buigspanning bij buiging in een horizontaal vlak, indien de
belasting ongewijzigd blijft.

A'
Opgave 5-12

Een inwendige moment M: 800Nm werkt op de dwarsdoorsnede van een aluminium profiel. Bepaal
de buigspanning in de punten A en B als het moment gericht is zoals aargegeven in de figuur.

Opgave 5-13

1. Bereken de hoofdtraagheidsmomenten van onderstaand Z-profiel.

2. Bepaal de buigspanning in punt -4 voor een inwendig moment M - 250 Nm met oriëntatie zoals
aangegevenin de figuur.

Opgave 5-14

Een stalen balk (E - 200000N/mm2) heeft een T-vormige dwarsdoorsnede, waarvan de afmetingen
in de figuur zijn weergegeven. Bereken de doorbuiging (d) van de ligger ter plaatse van het aangri-
jpingspunt van de puntlast. Dwarskrachtvervorming mag hierbij verwaarloosd worden.

25 mm--
/)mm11,-/)mm
li.1{t
q= =-25 nxn
ll lt 50Ínm

43
Opgave 5-15 (Examenvraag JAN 2006)

Een houten dakligger met rechthoekige dwarsdoorsnede is opgebouwd uit 20 lamellen van 0.10 m zoals
weergegevenop onderstaande figuur.

1 . Bereken de maximale verdeelde belasting q die de houten dakligger kan dragen. De toelaatbare
normaalspanning in het hout is gelijk aan o7,: 12N/mm2.

2. Bereken de (gereduceerde) maximale belasting q indien op 0.8 m van de onderrand een langse
scheur ontstaat over de ganse lengte van de balk ten gevolge van een falende lijmverbinding.

0-3lu

!,,'

44
 Antwoorden

5-L Dwarsdoorsnedelinks: 1/,u _ 1b3000mm3

Dwarsdoorsnede rechts: I lu _ lgg 6J6 rrrmï

5-2 (1) Weerstand tegen buiging: h: bt/Í

(2) Weerstand tegen doorbuiging: h _ b\/J

5-3 a - 229mm, ornar : 5N/mm2

5-4 o*or,6o"6"- 122.05N/mm2

nm-f,
ï,rour

il . I
r l
l r , l
l' ,.ou* -ruo I
u,o-,I
5-5 o^o* - 17.46N/mm2

17.46MPa

17.46MPa

5-6 o6ou"n: -88.92 + 4.I7 - -84.75N/mm2

: 43.59 + 4.17 - 4T.T6N/mm2
oond.er

-84.75 MPa

47.76MPa

5-7 9 - 35.2mm vanaf de onderkant,1r:11g.9gcm4,W,no* _ 2.05kN

5-8 Is - 440922425.3mm4,Qmaa:69.16kN/m

5-9 1 - 1 523440 mm4, u*o, - 13.g3kN/m

5-lo P,na, _ 1.67kN

6 - L l I a - 2 9 0 9 2 . 5 c m 4I,B : 1 4 4 6 7 . \ c m a ,o r n c t a : 1 9 7 . 4 3 M P a

6-L2 2 - 36.6mm, Iy : 16.3374x 10-o m4, I" - 0.18869x 10-3 ma

oa : 4.38MPà, oB : -1.13 MPa

5-I3 Io, : 0.060 x 10-3 m4, 1", : 0.47I x 10-3 m4, o,q : -293kPa

5-14 I - 22718850.16mm4,ó - 3.3mm

5-15 (1) emaa: 21.33N/mm

(2) q^", - 9.96N/mm

4b
Hoofdstuk 6: Afschuiving

Opgave 6-1
balk zijn aangegeven
Op een balk met brede flenzen werkt een dwarskracht V. De afmetingen van deze
op onderstaande figuur.

- 15kN in het geval waar

1. Bepaal de schuifspanning in de lijfplaat in punten A en B voor v
zich in deze
b - 12b mm. Geef de schuifspanningscomponenten aan op een volume-element dat
punten bevindt.

2. Bepaal de maximale schuifspanningin de balk voor v:30kN in het geval waar b - 200mm'

200mm

Opgave 6-2

Op een stalen balk werkt een dwarskracht I/:150kN' Bepaal de schuifspanning in punt B, waar de
platen verbonden zijn.

Opgave 6-3

Een T-balk wordt belast met een verticale afschuiÍkracht V: 10kN. Bepaal de maximale schuifs-
flens en de
panning in de balk. Bereken ook de schuifspanningsprong op de overgang AB tussen de
iijfpturi van de balk. Teken de verdeling van de schuifspanningen over de hele dwarsdoorsnede'

3cm

I 6cm

)
v- 10kN

1.7
Opgave 6-4

Beschouw een balk met vierkante dwarsdoorsnede met zijde a. De dwarskracht Z is gericht volgens
de verticale diagonaal. Bepaal de schuifspanningsverdeling over de dwarsdoorsnede en bepaal ook
waar de schuifspanning maximaal is over de doorsnede. Vergelijk deze waarde met de gemiddelde
schuifspanning over de volledige dwarsdoorsnede.

Opgave 6-5

Een stalen balk met U-vormige doorsnede wordt onderaan verstevigd door een stalen lat via een
Iijmverbinding. Wat is de maximale waarde van de schuifspanning die optreedt in deze lijmverbinding,
als de uitkragende balk belast wordt met een gelijkmatig verdeelde last 10kN/m?

1 0m m
F] 90mm

u tl
I I 10mm

l0m
;;;*

Opgave 6-6

Bepaal de schuifspanning in punt B van de doorsnede a- a op de lijfplaat van de eenzijdig ingeklemde

balk. Bepaal ook de maximale schuifspanning in deze doorsnede.

4kN 8kN -^
t(120
- r ïRr
70mmI J_"
I JJ\
zo*í-r i-iul
ry 50 mm

48
Opgave 6-7

Een handkruk met een lengte van 400 mm is bevestigd op een as met een diameter van 80 mm door
gebruik te maken van een cilindervormige pen met diameter d. De maximale kracht p op de hefboom
bedraagt 2260N. Bereken de benodigde pendiameter als je weet dat de maximale schuifspanning in
de pen 7 - 100N/mm2 bedraagt.

Opgave 6-8

Een ankersluiting ondersteunt een kabel wa,arop een kracht van 600N inwerkt. De pen waaraan
de
kabel is opgehangen heeft een diameter van 6mm. Bepaal de gemiddelde schuifspanning in
de pen.

ó00 N

4q
Opgave 6-9

Een houten balk is samengesteld uit drie houten planken. De platen worden met behulp van spijkers
verbonden tot een I-ligger.

1. Bepaal de afstand s tussen de spijkers v/aarmee de boven- en onderflenzen op de lijfplaat vast-

gespijkerd zijn, indien de balk belast wordt met een dwarskracht I/:25kN en elke spijker een
dwarskracht van 1000N kan opnemen.

2. Bepaal de maximale dwarskracht 7 die de balk kan opnemen als de toelaatba,re schuifspanning
voor hout T - 4MPa. Hoe groot is de benodigde tussenafstand s tussen de spijkers als elke
spijker een dwarskracht van 800N kan opnemen?

Opgave 6-10

Een balk is samengestelduit drie houten planken. De balk wordt belast met twee puntlasten P - 6kN.
Bepaal de tussenruimte s tussen de spijkers waarmee de boven- en onderflens aan de lijfplaat zijn
verbonden in de gebieden AC, CD en DB. Elke spijker kan een dwarskracht van 2000N opnemen.

i._lm_,__-|-_lm t m---*l

À l
È
,I '
i :cm

i
l5 cm
cml

cm
á'

\'ts

50
Opgave 6-1L

Een constructie-element bestaat uit twee kunststof U-profielen met een dikte van b mm dik,
die in Á
en B aan elkaar gelijmd zijn. De verdeelde belasting heeft een maximale intensiteit go :
b0kN/m.
Bepaal de maximale schuifspanning die de lijmlagen moeten kunnen opnemen.

l-_ |m lm--'--------*

É1
Antwoorden

6 - 1 ( 1 ) a : 1 7 4 . 6 9 n r r m v a n a f d e o n d e r k a n t , I - 2 . 1 8 2 x 1 0 8 m m 4 ,r e : 1 . 9 9 M P à , rB:1.65MPa
( 2 ) I - 2 . 6 8 7 x 1 0 8 m m 4 ,r r n a r : 4 . 6 2 M P a

6-2 I -4.865 x 106mm4,rs : 98.7MPa

6-3 g - 54.23mm vanaf de onderkant, I - 5.320 x 106mma

- 1.17MPa, rAB,tijÍ : 2.73MPa
TAB,Ítens
Tmaa:2'76MPa

rAB,IiJÍ

, : fu(-zu2
* shi h2)
rrnas: &{n": &^
n: {rF:5

6-5 1 - 2.887 x 106mm4, Tnras:38.97 MPa

6-6 1 - 1.786 x 106mm4, rB - 4.4lMPa, T^o* - 4.85MPa

6-7 d * l2mm

6-8 z - L0.61MPa

6-9 U - 86.25 mm vanaf de onderkant, 1 : 1.196 x 107mma

(l) su^t.n* 0.57cm, sqnd.er
:0.68 cm
(2) V^", - :2.28cm,
4.97kN, sbqven : 2.72cm
sond.er

6-L0 t - 100 mm vanaf de onderkant, I - 3.697 x 107mma

AC en DB: s6or.n- 6.85cm, son4er:6.44cm
CD: geen spijkers nodig aangezien in dit deel V - 0kN

6-ll r,nor:50.86MPa

52
Hoofdstuk 7: Voorbeeldexamens

Opgave 7-L: Examen januari 2010

Vul voor je begint aan het examen eerst je naam en nummer in op dit blad. Schrijf je naam en
nummer ook bovenaan elk volgend blad. Hou deze bladzijden vastgeniet aan elkaar.

Op de hieropvolgende bladzijden geefje je antwoord in de daartoe voorziene ruimte. Geef echter

ook je klad af, gesorteerd per vraag en gevouwen rond de opgave en antwoordenbladen. Het
klad wordt geraadpleegd indien er onduidelijkheden zijn bij de verbetering.

In de quotering gaat één derde naar de eerste vraag en twee derde naar de tweede vraag.

Vraag 1: bepalen snedekrachten in een dakspant met trekker

Op de figuur hieronder worden de dakspanten weergegevenvan de Sint-Martinuskerk te Zaventem.

In deze opgave worden de snedekrachten bepaald in een vereenvoudigd dakspant met trekker onder-
worpen aan een verticale puntlast van 10 kN. Het steunpunt A wordt weergegeven door een vast
scharnier, in B is er een roloplegging. De trekker DE is een vakwerkstaaf (d..w.2. met scharnierende
staafeinden D en E) die zowel trek als druk kan opnemen. Ter plaatse van de verbinding van de twee
spantbenen in C is er een inwendis scharnier.

6m
P-10kN

53
1. Maak de structuur vrij zoals nodig voor het bepalen van de reactiekrachten en snedekrachten en
de biihorende

10kN

tr.r,u*

Geef de reactiekrachten in de knopen A en B en de krachten ter plaatse van de inwendige

scharnieren in de knopen C, D en E.

Zie bovenstaande fieuur.

3' Geef het verloop van normaalkrachten (N), dwarskrachten (V), momenten (M)
en wringmo-
menten (T) in het spantbeen AC. De snedekrachten worden positief uitgezet
aan de onderzilde
van het spantbeen.

N [kN] v [kN]

M [kNm] T [kNm]

Geen torsie aanwezis !

55
Vraag 2: analyse van een TT-ligger in voorspanbeton

In deze opgave worden de spanningen over de dwarsdoorsnede berekend voor een betonnen TT-ligger.
Dit type ligger wordt toegepast als dragend element voor vloeren met een grote overspanning, bij voor-
beeld in kantoren, ziekenhuizen en parkeergarages. Deze liggers worden geprefabriceerd en vervolgens
op de werf geplaatst. Op de figuur links is de bekisting te zien waarmee de ligger wordt geprefabriceerd
in een productiehal, de figuur rechts toont de plaatsing.

In de opgave wordt een TT-ligger beschouwd met symmetrische dwarsdoorsnede waarvan de breedte
2.40 m bedraagt. Op de ligger is bijkomend een betonnen druklaag aangebracht, waardoor de totale
hoogte van het geheel 0.57 m wordt. In de analyse mag uitgegaan worden van de volgende homogene
betonnen dwarsdoorsnede voor het eeheel:

bl :2.40m

il
' ' tl
l l

P O
, \ :
N)
r-{ H
P !-!
<__--
b z: 1 ' 0 0 m
De aldus bekomen TT-ligger heeft een dubbele lijfplaat met een breedte h : 0.25 m en een hoogte
àl : 0.45m voor de afzonderlijke lijfplaten en een flens met een breedte bí: Z.+O^ en een hoogte
ht:0.I2m. Voor de Young's modulus wordt een waarde van 30000N/mm" aangenomen.
De ligger is eenvoudig opgelegd op twee steunpunten A (vast scharnier) en B (roloplegging) met een
overspanning L - 20 m. Er grijpen twee puntlasten met een waarde P - 100kN aan op de ligger.

DO
1. Bereken de maximale positieve (trek) en negatieve (druk) normaalspanning en schets het bi-
jhorende verloop van de normaalspanningen over de dwarsdoorsnede. Geef ook tussenresultaten
voor de benodigde geometrische eigenschappen van de dwarsdoorsnede (zwaartepunt, opper-
vlakte, statisch moment, traagheidsmoment, . . .

o Oppervlakte doorsnede: Á - 513000mm2

e Zwaa.rtepunt: y - 385mm

o Tbaagheidsmoment:I _ 14.4 x 10emma

o Spanningsverloop:

-6.42 MPa

V
/l
1)
13.37MPa

É.r7
In dit type ligger wordt voorspanning toegepast om de trekspanningen in het beton te beperken.
Stel dat deze voorspanning leidt tot een centrische drukkracht in het beton, welke drukkracht is
dan nodig om de maximale trekspanning (cfr. snede beschouwd in vorige vraag) volledig te com-
penseren? Wat wordt in deze snede het verloop van de normaalspanningen bij superpositie van
de spanningen ten gevolge van buiging en centrische druk? Leg kort uit waarom het voor deze
ins beter is de zo te dat de drukkracht in deze snede excentrisch is.

Nodige drukkracht: -6859 kN

Verloop normaalspanningen bij superpositie:

- 13.37MPa - 19.79MPa
-6.42MPa
Í----7

- - It-/
+

/
/
/l
l
l

13.37MPa - 1lJ.J
3 . 3 7/ Nlra
MPa

AIs de drukkracht ten gevolge van de voorspanning excentrisch is, kan een rechthoekig
spanningsverloop over de doorsnede bekomen worden. Hiertoe moet de drukkracht in het
onderste gedeelte van de doorsnede aangrijpen (onder de neutrale lijn).

Bereken de maximale verticale schuifspanning in de ligger en schets het bijhorende verloop van de
schuifspanningen over de dwarsdoorsnede. Geef ook de scheerkracht per lengte-eenheid tussen de
dubbele lijfplaat en de flens in deze snede. Bereken het aandeel van de dwarskracht opgenomen
door (1) de dubbele lijfplaat en (2) de flens van de TT-ligger. Geef ook tussenresultaten voor
de ben van de dwarsdoorsnede.

bó
Max. schuifspanning: Trnaa:0.51 MPa (s - 37.06x loo mm3)

Spanningsverloop:

0.51MPa

q - 250N/mm (S - 36 x 106mm3)

Via integratie van de schuifspanningen over de doorsnede:

V4yptoot:0.8312
Vyrcn"- 0.17V
Bereken de doorbuiging van de ligger ter plaatse van het aangrijpingspunt van de puntlasten P.
Dwarskrachtvervorming mag hierbij worden verwaarloosd.

,(+):
1," 142
2EI
dÏ + d:38.6mm
Opgave 7-2: Examen september 2010

Naam:
Hoofdrichting:

Vul voor je begint aan het examen eerst je naam en nummer in op dit blad. Schrijf je naam en
nummer ook bovenaan elk volgend blad. Hou deze bladzijden vastgeniet aan elkaar.

Op de hieropvolgende bladzijden geefje je antwoord in de daartoe voorziene ruimte. Geef echter

ook je klad af, gesorteerd per vraag en gevouwen rond de opgave en antwoordenbladen. Het
klad wordt geraadpleegd indien er onduidelijkheden zijn bij de verbeterirg.

In de quotering gaat één derde naar de eerste vraag en twee derde naar de tweede vraag.

Antwoorden zijn onvolledig wanneer de eenheden niet worden vermeld.

Vraag 1: bepalen snedekrachten

In deze opgave worden de snedekrachten bepaald in een constructie onderworpen aan een uniform
verdeelde belasting van 10 kN/m (loodrecht op het element AB). De steunpunten A en D worden
weergegevendoor een vast scharnier, in knoop B is er een inwendig scharnier.

p - 1 0k N / m

È
n

A
3 m 4 m

61
1. Maak de structuur vrij zoals nodig voor het bepalen van de reactiekrachten en snedekrachten en
de biihorende

l7.86kN

17.86kN

17.86kN

12.14
kN
17.86kN
 ter plaatse van het inwendige
2 . Geef de reactiekrachten in de knopen A en D en de krachten
scharnier in knooP B.

Zie bovenstaandefiguur.

(V), momenten (M) en wringmo-

Geef het verloop van normaalkrachten (N), dwarskrachten
aan de onderzijde (rechterzijde voor
menten (T). De snedekrachten worden positief uitgezet
CD).

N [kN] v [kN]

Geen torsie aanwezig !

63
Vraag 2: controle van een houten ligger

In deze opgave worden de spanningen over de dwarsdoorsnede gecontroleerd voor een houten IJigger
onderworpen aan een puntlast. Een l-vormige dwarsdoorsnede leidt tot een optimaal materia,alverbruik
bij buiging en wordt daarom vaak gebruikt. Een voorbeeld van een houten l-ligger en de toepassing
ervan wordt gegeven in de onderstaande figuren.

In de opgave wordt een l-ligger beschouwd die eenvoudig opgelegd is op twee steunpunten A en B
met een overspanning L - 4m (flguur links). De puntlast heeft een waarde P - 4kN en grijpt aan
op één kwart van de overspanning. De ligger heeft een l-vormige dwarsdoorsnede (figuur rechts) die

be: 150mm

(D
A r r
tl
l r - NJ
| ^
I Y
I r-<
P
H t'-t
V F ta

br:60mm

samengesteld is uit twee flenzen met dezelfde afmetingen. De flenzen zijn bevestigd op de lijfplaat met
behulp van draadnagels.
De toelaatbare normaalspanningen o en schuifspanningen 7 in het hout (h) van de flenzen en lijfplaat
en het staal (s) van de nagels zijn: ar, : 10N/mrn2, A" - 150N/mm', Th : lN/mm' en 7" :
100 N/mm2. De nagels kunnen een scheerkracht opnemen van 300 N per nagel. Voor de Young's moduli
van hout en staal mogen respectievelijk de volgende waarden worden uung"no*"n, Er, - 3000 N/mm2
en E" - 200000N/mm2.

o4
Bereken de maximale normaalspanning in de ligger, controleer of deze kleiner is dan de toege-
laten waarde aÀ en schets het bijhorende verloop van de normaalspanningen over de dwars-
doorsnede. Geef ook tussenresultaten voor de benodigde geometrische eigenschappen van de
dwarsdoorsnede (zwaartepunt, oppervlakte, statisch moment,
, , , ,

r Oppervlakte doorsnede: Á - 1b600mm2

rZwaartepunt:A- 100mm

o T[aagheidsmoment: I - 6.g28 x 107mm4

o Spanningsverloop:

-4.33 MPa

100mm

100mm

65
2 . Bereken de maximale verticale schuifspanning in de ligger, controleer of deze kleiner is dan de
toegelaten waarde 7à en schets het bijhorende verloop van de schuifspanningen over de dwars-
doorsnede. Geef ook tussenresultaten voor de benodigde geometrische eigenschappen van de
dwarsdoorsnede (zwaartepunt, oppervlakte, statisch moment, traagheidsmoment, . . . )

a Max. schuifspanning: rrnc,a:0.333 MPa (S - 4.62 x 105mm3)

a Spanningsverloop:

0.195MPa

0.333MPa

oo
J, Bereken het totale aantal draadnagels dat nodig is voor de verbinding van de flenzen en de
lijfplaat (cfr. figuur dwarsdoorsnede) en geef aan hoe u deze nagels zou verdelen over de lengte
van de ligger.

Links van de puntlast: 40 nagels om de 2.5cm (s - 25.66mm)

Rechts van de puntslast: 40 nagels om de 7.5cm (s - 76.98mm)
In totaal zijn er dus (voor boven- en onderkant samen) 160 nagels nodig.

Bereken de doorbuiging van de ligger ter plaatse van het aangrijpingspunt van de puntlast P.
Dwarskrachtvervorming mag hierbij worden verwaarloosd.

P6 fL M2
- + d - l4.45lrrrn
T J, 2Erd'