Restauratie & renovatie

Hoofdstuk 1: Vocht

https://www.vocht.be/vochtproblemen/soorten-vochtproblemen/
Ir. Brecht Vandevyvere
Faculty of Engineering Technology Campus Bruges

I. Vocht
Bronnen van vocht

2 Campus Brugge
Bronnen van vocht
1. Water in rechtstreeks contact met het materiaal
a) Grondwater fundering
In metselwerk;
In beton;
In hout;
In natuursteen;

b) Rivierwater, grachtwater
Het water is al dan niet en in
Bv. reien in Brugge
meer of mindere mate drager
Rekening houden met vervuilingsgraad
van zuren/ zouten!
c) Zeewater
Bv. havenconstructies in beton/ hout/ metaal

d) Toevallig contact:
Overstromingen met zeewater/ rivierwater

3 Campus Bruges

Bronnen van vocht

2. Regenwater
Regenwater bespoelt de buitenvlakken van een gebouw en bevat vervuilingen
afkomstig van de luchtvervuiling, vooral:
Sulfaten
Nitraten
Chloride
Als het regenwater indringt in de bouwmaterialen dan neemt het de omgezette
luchtvervuiling met zich mee.

3. Mist en oppervlaktecondensatie
Het water afkomstig van deze bronnen bevat procentueel veel meer
onzuiverheden dan regenwater. Door het feit dat er geen afvloeiing is, is ook de
indringing groter.

4 Campus Bruges
Bronnen van vocht
4. Waterdamptransport
Dit wordt veroorzaakt door de ongelijke relatieve vochtigheid binnen en buiten. Dit kan in de
constructie-elementen al of niet gepaard gaan met inwendige condensatie.

Dit is meer een zuiver waterprobleem. Isoleren van gebouwen kan dit gevaar bevorderen.

5. Capillair water
Door capillaire opzuiging migreert het water in bouwelementen die in contact
staan met het grondvocht, het regenwater en het (oppervlakte)-condensatiewater
en voert chemische reagentia en opgeloste zouten met zich mee.

5 Campus Bruges

Bronnen van vocht

6. Inhibitie water
Dit is éénmalig voorkomend water waarmee de stenen verzadigd zijn wanneer ze uit de
steengroeve komen. Dit water is niet vervuild en zal dus ook niet deelnemen aan
schadeveroorzakende chemische reacties. Het zal echter wel deelnemen aan de
oppervlaktehuidvorming. Het kan ook vorstschade veroorzaken bij stenen die normaal als
vorstbestendig zijn gecatalogeerd.

7. Toevallige oorzaken
Lekkende leidingen;
Lekkende daken;
Overstromingen
Bouwvocht.

6 Campus Bruges
Migratie van water
Het water penetreert de muur in vloeibare
fase of in dampfase.
Het water verlaat de muur alleen in dampfase.
Alles wat indringt wordt aan de oppervlakte
verwerkt.

De vochtigheid van een muur is i.f.v.:

De toevoer van water;
De verdampingsintensiteit

7 Campus Bruges

Migratie van water

De intensiteit waarmee water zich verplaatst is functie van:

1) De capillariteit van het materiaal:

De capillariteit wordt dikwijls uitgedrukt met de
stijghoogte Htheor. in een verticaal element, die
afhankelijk is van de straal van de capillairen (kleinere
straal, grotere stijghoogte)

2) De stromingsweerstand van het materiaal

Hoe hoger deze weerstand, hoe minder water er zal
stromen. De stromingsweerstand neemt toe met
afnemende straal.
De werkelijke stijghoogte Hp wordt dus bepaald
door een evenwicht van:
Capillariteit (aandrijvende kracht)
Stromingsweerstand (remmende kracht)

3) De aanwezigheid van oplosbare zouten

8 Campus Bruges
Soorten vochtgehaltes
1) Hygroscopisch vochtgehalte:
Dit is het vochtgehalte dat een materiaal met open
poriën aanneemt bij een bepaalde relatieve vochtigheid
= f (rel. vocht)
f (temp.)

2) Kritisch vochtgehalte
Dit is het vochtgehalte waaronder geen en waarboven
wel capillair vochttransport mogelijk is.

3) Capillair vochtgehalte
Dit is het maximale vochtgehalte dat in een materiaal, in
contact met de waterspiegel, kan worden aangetroffen

4) Verzadigingsvochtgehalte
Dit vochtgehalte kan allen worden bereikt door op
kunstmatige wijze de lucht uit de poriën te onttrekken
en deze met water te vullen (theoretische waarde)

9 Campus Bruges

Soorten vochtproblemen

Vochtige muren in huis kunnen veroorzaakt worden

door condensatie, optrekkend vocht, doorslaand vocht of
door lekkage. Meestal worden de problemen pas op het
moment ontdekt dat de muren al flink wat vocht hebben
geabsorbeerd en er sprake is van schimmelvorming,
loslatend behang of pleisterwerk dat van de muur komt. Aan
de locatie van het probleem valt vaak al af te leiden waar de
oorzaak van het probleem ligt. Zo zal optrekkend vocht zich
meestal langs de gehele onderzijde van de muur voordoen.
Doorslaand vocht treedt daarentegen meer plaatselijk op
(vochtplekken). Schimmelplekken door condens komen
vaak voor op plekken waar de ondergrond wat koeler is (bij
ramen en deuren) en ook op hoger gelegen plekken waar
waterdamp blijft hangen (op het plafond, en in de hoeken).

10 Campus Bruges
I. Vocht
Schade ten gevolge van vocht

11 Campus Brugge

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Wat?

Problemen met opstijgend vocht doen zich vaak voor

bij oudere woningen met massieve muren zonder
spouw.

Het ontbreekt bij deze woningen vaak aan een

effectieve waterkering waardoor grondvocht
ongehinderd in het metselwerk kan trekken.

De stenen van het gebouw zuigen zich vol

met grondwater waardoor de muren aan de onderzijde
vochtig worden.

12 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Wat?

Door de hygroscopische zouten die zich in de muur

bevinden blijft de muur continu vocht aantrekken en
wordt zowel het metselwerk als de muurafwerking
ernstig aangetast.

Hoe langer het probleem blijft voortbestaan, des te

groter de schade aan de gebouwstructuur.

13 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe ontstaat opstijgend vocht?

1) Ontbreken van een kwalitatieve waterkering:

In oudere huizen met massieve muren zonder spouw

ontbreekt het vaak aan een goede vochtkering.
Tegenwoordig: bij de bouw van een woning veel
aandacht besteed aan een goede vochtkering
(waterkering).
waterkering: vormt een fysieke barrière tussen het
vocht dat zich in de grond bevindt en het metselwerk.
waterkering: meestal uit een kunststof folie

14 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe ontstaat opstijgend vocht?

2) Overbrugging:

Ondanks een correct aangebrachte waterkering toch

een probleem met opstijgend vocht ontstaan. Meestal
is er dan sprake van overbrugging.

overbrugging: Het is dan niet de muur zelf die het water

opneemt maar het pleisterwerk op de muur.

Problemen te voorkomen:
stukadoor moet bij afwerken van de muur dus altijd
boven de waterkering blijven
chape een stukje onder de waterkering
plint mag zelf geen vocht opneemt

15 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe ontstaat opstijgend vocht?

2) Overbrugging:
Afkappen van de pleisterlaag

Bij overbrugging: alleen de pleisterlaag vochtig, maar

muur zelf blijft normaalgezien droog.

Vochtdiagnose: vaststellen of de muren slechts

oppervlakkig vochtig zijn of tot in de kern.

Oplossing:
Pleisterlaag gedeeltelijk afkappen
Er moet mogelijk een noppenfolie geplaatst worden
Over deze folie: nieuwe pleisterlaag aanbrengen

16 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe ontstaat opstijgend vocht?

3) Beschadigde waterkering

Ontstaan: bij het slijpen van sleuven in de muur,

bijvoorbeeld ten behoeve van een elektriciteitsleiding of
waterleiding

Belangrijk:
gewone metselmortel bij het opvoegen: kans groot
dat er een overbrugging ontstaat
Beter: speciale watervaste mortel te gebruiken die
bijvoorbeeld ook gebruikt wordt bij kelderbekuiping.

17 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht herkennen?

Opstijgend vocht doet zich bijna altijd voor aan

de onderzijde van een muur. Vaak is er ook sprake
van een witte poederachtige uitslag die lijkt op krijt of
schimmel. Deze uitslag is salpeter en wordt
veroorzaakt door een chemische reactie tussen
nitraten in het grondwater en mineralen in het
steenwerk.

Indien de muur over de gehele lengte langs de

onderzijde vochtig is, is er bijna zeker sprake
van opstijgend vocht.

18 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Wat zijn de gevolgen van opstijgend vocht?

1) Schimmels
Schimmels groeien goed in een vochtige
omgeving en hechten zich aan ruwe poreuze
oppervlakken

De schimmelsporen die verspreid worden zijn niet

gezond voor ons lichaam snelle aanpak is
essentieel.

Bestrijden van schimmels: belangrijk om de

oorzaak van het probleem aan te pakken,
bijvoorbeeld door muurinjectie.

19 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Wat zijn de gevolgen van opstijgend vocht?

2) Schade aan het pleisterwerk

Hygroscopische zouten vormen zich in de muur

Salpetermuren: muren met een hoge concentratie

zouten

Na verloop van tijd: pleisterwerk wordt poreus

worden en zal uiteindelijk geheel loskomen van de
muur.

20 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Wat zijn de gevolgen van opstijgend vocht?

3) Loskomend behang
Vaak: ook sprake van schimmel op het behang

In veel gevallen is het behang niet meer te redden

en zal het vervangen moeten worden. Eerst zal het
vochtprobleem echter opgelost moet worden.

Oplossing: de muur geïnjecteerd moet worden met

een hydrofobe vloeistof, voordat behangen hersteld
kan worden

21 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Wat zijn de gevolgen van opstijgend vocht?

4) Muffe geur in huis

Meestal veroorzaakt door schimmels en bacteriën
die groeien op een vochtige ondergrond.

Stank in bekleding van meubels, vloerbedekking

en gordijnen. Ook kleding die in vochtige ruimtes is
opgeslagen zal de stank snel opnemen.

Oplossing:
Goed ventileren is een must
Oorzaak van het vochtprobleem zo snel
mogelijk aan te laten pakken (bijvoorbeeld
muurinjectie bij opstijgend vocht en hydrofuge
bij doorslaand vocht).

22 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Wat zijn de gevolgen van opstijgend vocht?

4) Gezondheid

Door opstijgend vocht: relatieve vochtigheidsgraad

in een ruimte stijgen.

niet gezond voor de mens:

Hoofdpijn, benauwdheid en hoesten).
Mensen met gewrichtspijnen kunnen in
vochtige vertrekken een verergering van de
klachten ervaren.

23 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Preventie van opstijgend vocht?

1) Het correct plaatsen van de bitumenvilt of kunststoffolie

Overlapping: 10 cm (met kleven), 20 cm (zonder kleven)

24 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Preventie van opstijgend vocht?

1) Het correct plaatsen van de bitumenvilt of kunststoffolie

Overlapping: 10 cm (met kleven), 20 cm (zonder kleven)

25 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

1) Opstijgend vocht laten behandelen door ingieten of injectie

(chemische waterkering) van waterdichtmakende producten

Doel: product over de volle dikte van de muur laten indringen zodat
een blokkade ontstaat tegen water:
Afdichten poriënvullend
Waterwerend filmwerend

Diffusie: Indien er twee spouwbladen zijn moet uiteraard van de

twee zijden van de muur ingeboord worden (producten die weinig
reactief zijn in de waterige fase: alkalische silicaten, Na-Silicaten)

26 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

1) Opstijgend vocht laten behandelen door ingieten of injectie

(chemische waterkering) van waterdichtmakende producten

Transfusie: Producten die in de waterige fase

langzaam reageren (silicaten en siliconaten)

27 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

1) Opstijgend vocht laten behandelen door muurinjectie

(chemische waterkering)
Injectie:

28 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

1) Opstijgend vocht laten behandelen door muurinjectie (chemische

waterkering)

Injectie:
Net boven de vloerpas een reeks gaten geboord. Deze gaten worden op
ongeveer 3 tot 5 centimeter boven de vloerpas gemaakt met een onderlinge
afstand van 10 tot 15 centimeter.
De boorgaten worden over de gehele lengte van de muur aangebracht en in
probleemgebieden, zoals de hoeken boort met soms ook in de hoogte enkele
gaten.
Afhankelijk van het vochtwerende product, worden de gaten recht of schuin
naar beneden geboord.
Na uitzuigen van boorgruis kunnen de gaten gevuld worden met het middel.
De boorgaten worden na het vullen netjes afgedicht met Purschuim of
cement.

29 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

1) Opstijgend vocht laten behandelen door muurinjectie

(chemische waterkering)

Meerdere soorten vochtwerende middelen voor muurinjectie:

Vloeibaar
Gelvorm
Welk type het meest geschikt is hangt af van het soort muur en de snelheid waarmee
gewerkt moet worden. Tegenwoordig kiest men vaak voor een injectiegel omdat dit
middel snel te verwerken is en een goede vochtkarakteristiek heeft.
Een inspectie van de muur zal moeten uitwijzen welk middel het best toegepast kan
worden.
Zowel de gel als de vloeistof bevatten silanen en siloxanen als effectief ingrediënt.
Hoe hoger de concentratie siloxanen, des te effectiever het middel is in het creëren
van een homogene vochtkering over de gehele lengte van de muur.

30 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

1) Opstijgend vocht laten behandelen door muurinjectie

(chemische waterkering)

Injectie:
Druk is afhankelijk van:
De compactheid van het materiaal
Het product
Druk: 1-2 N/mm²: poriënvullend
Druk: 0.05 0.25 N/mm²: alkalische silicaten; waterwerende
producten
Nadien de gaten dichtstoppen met mortel

31 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

1) Opstijgend vocht laten behandelen door

muurinjectie (chemische waterkering)

De kosten voor het laten injecteren van de muren

bedragen gemiddeld 100 euro per lopende meter. Houd
er rekening mee dat in het geval van spouwmuren soms
zowel de binnen- als de buitenmuur geïnjecteerd moet
worden. Een inspectie van de muur zal moeten uitwijzen
wat de beste behandelingsstrategie is.

https://youtu.be/IDC6Mw9Cc3g

32 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

1) Opstijgend vocht laten behandelen door

muurinjectie (chemische waterkering)

Voordelen van chemische waterkering:

Polyvalentie van materialen
Gemak en snelheid van aanbrengen
Weinig destructief karakter
Zeer doeltreffend
Bruikbaar voor alle constructie-onderdelen
Zeer duurzaam met uitzondering van silicaten

33 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

2) Opstijgend vocht laten behandelen door onderkappen (fysieke

waterkering): algemeen
Onderkappen:
Aangetaste muren aan de onderzijde, net boven de vloerpas,
ingezaagd worden
In deze zaagsnede plaatst men vervolgens een waterkerende folie of
een ander vochtwerend materiaal dat dienst doet als vochtscherm.
De ruimte wordt hierna nauwkeurig opgevuld met een vochtwerende
cementmortel.
Opmerking: In sommige gevallen kiest men ervoor om geen zaagsnede te
maken maar worden de stenen in zijn geheel uitgekapt en teruggeplaatst.
Aangezien de stabiliteit van de gevel in het geding is, werkt men de muur meter
voor meter af. Het onderkappen van muren is een arbeidsintensieve klus die
veel tijd in beslag neemt, maar de methode is erg effectief en levert een
blijvende bescherming op tegen opstijgend vocht.

34 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

2) Opstijgend vocht laten behandelen door onderkappen (fysieke

waterkering):

Membranen:
Metaal: lood of koper
Folie: PVC; polyethyl
Harde kunststof
Bitumen weefsel: roofing; asfalt; butyl

35 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

2) Opstijgend vocht laten behandelen door onderkappen (fysieke

waterkering):

Aanbrengmethodes
a) Harde metaalplaten plaatsen door persen of trillen, dit
uitsluitend bij zeer zacht voegen
b) Uitkappen van 1 à 2 lagen stenen over afwisselende lengten
van 1m, vochtscherm aanbrengen en nieuwe stenen plaatsen
met snelhardende cement
c) Alleen uitnemen van de voegen over een dikte van 4 à 7 mm
afhankelijk van (+ scherm plaatsen en opvullen met krimpvrije /
waterwerende harsmortel):
Kwaliteit van de mortel
Type zaag: handzaag kettingzaag - cirkelzaag

36 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

2) Opstijgend vocht laten behandelen door onderkappen (fysieke

waterkering):

Aanbrengmethodes

37 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

2) Opstijgend vocht laten behandelen door onderkappen (fysieke

waterkering): wanneer?

Als er geen effectieve vochtkering aanwezig is of bij beschadiging

hiervan. Als gevolg van fouten met de waterkering ontstaan er vaak
problemen met opstijgend vocht zoals schimmels, beschadigd
pleisterwerk, behang dat loslaat en andere vochtgerelateerde
problemen.

Indien uit inspectie van de muren (vochtdiagnose) blijkt dat de

muur niet geschikt is voor muurinjectie zal de vochtbestrijder
meestal aanraden om de muur te onderkappen.

38 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

2) Opstijgend vocht laten behandelen door onderkappen (fysieke

waterkering): t.o.v. injecteren

Een inspectie van de gevel zal uit moeten wijzen welke methode het
beste toegepast kan worden.
Voornamelijk de steensoort, de constructie van de muur en de
algehele conditie van het gebouw bepalen de methode
Bij muurinjectie is het noodzakelijk dat het vochtwerende
middel egaal wordt opgenomen door de stenen. Indien het
middel zich niet homogeen kan verspreiden in de muur, zal de
vochtkering niet totaal zijn. Bij problematische muren is het
daarom soms beter om deze te laten onderkappen.

39 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

2) Opstijgend vocht laten behandelen door onderkappen (fysieke

waterkering):

Voordelen:
Problemen met opstijgend vocht definitief opgelost zijn. Er is immers
een fysiek vochtscherm aangebracht dat een leven lang mee gaat.

Bij het injecteren van muren kan het namelijk voorkomen dat de
behandeling na tien of vijftien jaar herhaald moet worden. Dit hangt
sterk af van het gebruikte middel (vloeistof of gel) en de wijze waarop het
middel in de muur is aangebracht (is dit op de juiste manier gebeurt of
niet).

40 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

2) Opstijgend vocht laten behandelen door onderkappen (fysieke

waterkering):

Nadelen:
Lawaai, stof

Kostprijs:
Voor het laten onderkappen van muren bedraagt doorgaans 100 tot 150
euro per lopende meter. In sommige gevallen zal de prijs wat lager
uitvallen. De prijs is voornamelijk afhankelijk van de moeilijkheidsgraad van
het project en de conditie van de woning.

41 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

3) Opstijgend vocht laten behandelen door drainage

Drainage is soms nodig wanneer de grond die tegen de buitenmuren aanligt

erg vochtig is.
Er wordt dan een geul in de grond gegraven waarin geperforeerde buizen
komen te liggen. Deze buizen worden onder afschot in een grindbed gelegd
en aangesloten op een lager gelegen verzamelpunt. Bij regenval zal het
overtollige water via de buizen goed weg kunnen stromen waardoor de
grond minder vochtig wordt.

Opmerking:
Het droogleggen van de grond door drainage vergt enig geduld. Zo kan het in
ernstige gevallen wel een jaar duren voordat de effecten zichtbaar worden.
Niet alle ondergronden geschikt voor drainage (klein en veengronden kunnen
instabiel raken).

42 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

3) Opstijgend vocht laten behandelen door drainage

Voordelen: eenvoudig

Nadelen:
Het resultaat is een vermindering
Niet effectief bij hoge grondwaterstand
De drain kan en zal verstoppen
Niet toepasbaar bij bv. gemene muren

43 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Hoe kan ik opstijgend vocht behandelen?

4) Opstijgend vocht laten behandelen door het plaatsen van

droogbuizen

Draineerbuizen in gebakken aarde worden ingemorteld in de muur

Vochtgehalte daalt, maar oppassen voor zouttransport

Toepassingen:
Ventileren van kruipruimten met buitenlucht

44 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Producten om opstijgend vocht behandelen?

Er zijn twee hoofdgroepen aan producten:

a) Poriënvullende producten:
Epoxyhars
Acrylamide gels
Anorganische Si-samenstellingen
Alkalische silikaten
Zouten van fluorkiezelzuur

b) Hydrofoob systeem
Silikonaten komen terug zouten vrij
Silconesters komen terug zouten vrij
Siliconen
Silanen
Siloxanen
Silicumpolymeren

45 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Producten om opstijgend vocht behandelen?

a) Poriënvullende product:
Epoxyhars
Grote molecuulafmetingen moeilijk in te brengen
Het reageert bovendien vrij snel waardoor het zichzelf kan blokkeren
Weinig flexibal scheuren

Acrylamide gels
Zwelt bij opname van vocht krimpt bij droogte na verloop van tijd: scheurtjes
Er worden 2 organische monomeren gemengd met eenzelfde hoeveelheid water
Naargelang de temperatuur moet de hoeveelheid aangepast worden
Katalysator: ammoniumpersufaat of di(m)etylaminopropsionitride
Niettegenstaande dat de basisproducten giftig zijn is het eindproduct niet giftig

46 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Producten om opstijgend vocht behandelen?

a) Poriënvullende product:
Anorganische siliciumsamenstellingen: alkalische silicaten
Kaliumsilicaat of natriumsilicaat

Nadelen:
Uitbloeiing van het zout: grootste nadeel!
Verbindingen met sulfaten en chloriden uit de lucht en grond kunnen ongewenst
resultaat leveren volumetoename schade Weinig flexibal scheuren

47 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Producten om opstijgend vocht behandelen?

a) Poriënvullende product:

Anorganische siliciumsamenstellingen: zouten van fluorkiezelzuur

Voordeel:
Er wordt geen oplosbaar zout gevormd

Nadeel:
Veel verbruik van CaCO3

48 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Producten om opstijgend vocht behandelen?

b) Hydrofoob systeem (= waterafstotend):

Er wordt gewerkt met zeer stabiele organische Si-producten

Eigenschappen (algemeen):
Hoge bestendigheid tegen oxidatie, zelfs bij hoge temperaturen (zelfs hitte)
Bestand tegen chemische producten
Bestand tegen UV-straling
Elektisch isolatievermogen
Uitstekende hechting op glas en verglaasde producten
Zeer kleine volumeverandering bij temperatuursschommelingen
Etc.

49 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Producten om opstijgend vocht behandelen?

b) Hydrofoob systeem: Waarom waterafstotend?

1. Zwakke oppervlaktespanning
Door het meten van die hoek ( ) wordt het verschil in
oppervlaktespanning bemeten
Met vorderende tijd zal dalen
Reden: binnen is er stofafzetting waardoor er een verschil in
grensvlakspanning komt

2. Oriëntatie van de silicoonmoleculen

Het anorganische gedeelte Si-O-Si hecht zich vast op de
ondergrond (binnenkant van de poriën). Het organisch gedeelte
richt zich naar buiten Organische film hoog waterwerend
vermogen een uiterst dunne film

De poriën blijven open, zodat ze de uitwegen vormen voor damp

50 Campus Bruges
Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Producten om opstijgend vocht behandelen?

b) Hydrofoob systeem: soorten

Silanen (in de groep van de siliconen)

Voor heel kleine poriën
Oplossing dringt capillair in, silanen gaan mee en
verankeren zich chemisch aan de binnenkant van poriën
en oplosmiddel verdampt weer
Bv. beton:
indien siloxanen gebruikt wordt: oplosmiddel dringt
binnen, maar actieve groepen blijven liggen

51 Campus Bruges

Soorten vocht
1. Opstijgend vocht
Producten om opstijgend vocht behandelen?

b) Hydrofoob systeem: soorten

Siloxanen (in de groep van de siliconen)

Voor grote poriën
Bv. Metselwerk
indien silanen gebruikt wordt: oplosmiddel dringt
zeer diep binnen waardoor concentratie actieve stof
te laag is niet genoeg behandeld

Opmerking: Wat bij natuursteen bv. kalksteen?

Kleine en grote poriën: Silanen en siloxanen mengen
Verhouding van mengen? Poriënverhouding onderzoeken doorgeven aan fabrikant

52 Campus Bruges
I. Vocht
Doorslaand vocht & condensatie

53 Campus Brugge

Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Wat?
Doorslaand vocht (= regendoorslag): vocht dat via de
buitenschil van een gebouw doordringt in de spouw en daarna
verder oprukt richting binnenmuren.
Voor bij poreuze of beschadigde buitenmuren. Ook bij gevels
met een hoge regenbelasting kunnen er zich op termijn
problemen met doorslaand vocht voordoen.
Doorslaand vocht is slecht voor de conditie van de
binnenmuren maar ook de buitengevel kan er verder door
beschadigen.

Doorslaand vocht komt zeer veel voor bij oude buitenmuren.

Deze zijn meestal zeer poreus en hebben geen spouw, waardoor
het vocht in de totale buitenmuur omhoog trekt.

54 Campus Bruges
Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Herkennen?
Soms lastig te onderscheiden van opstijgend vocht. Beide soorten
vocht worden immers veroorzaakt door externe invloeden en ook de
symptomen lijken op elkaar, maar:

Opstijgend vocht: alleen voordoen aan de onderzijde van een

muur. Het vocht komt immers uit de bodem en stijgt langzaam
naar boven en stopt dan bij een bepaalde grens. Vaak doet het
probleem zich over de gehele lengte van de muur voor.
Doorslaand vocht: kan daarentegen overal voorkomen. Indien
je vermoed dat er sprake is van doorslaand vocht, kun je de
gevel het beste aan de buitenzijde inspecteren. Kijk of er
beschadigingen aan het metselwerk zijn en of je natte plekken
op de muur kunt ontdekken (bij dakgoten, raamdorpels, enz.)

55 Campus Bruges

Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Oorzaken?

Regendoorslag via de buitenmuur.

Vaak muren van een poreus gesteente of muren die voorzien zijn van
een pleisterlaag die veel vocht absorbeert.
De regenbelasting van de gevel

Het vocht trekt dan op een gegeven moment in de spouwmuur en

verspreidt zich vanaf daar weer naar de binnenmuren waar vochtige
plekken gaan ontstaan.

Oplossing: hydrofuge

56 Campus Bruges
Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Oorzaken?

1) Beschadigde buitengevel

Scheuren in het metselwerk of het voegwerk kunnen ertoe leiden

dat regenwater langzaam naar binnen kan sijpelen
Aanvankelijk zal het gaan om haarscheurtjes waarin vocht verdwijnt
maar wanneer dit vocht gaat opvriezen kunnen er grotere
scheuren ontstaan in de stenen van de gevel.
Hoe langer het probleem blijft voortbestaan, hoe vochtiger de gevel
wordt en des te groter de schade zal zijn.

Oplossing: gevelherstelling evt. in combinatie met hydrofuge

57 Campus Bruges

Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Oorzaken?

2) Dampdichte verf of bepleistering

Een niet ademende verflaag of bepleistering kan tot problemen

leiden
Vocht dat in de muur zit raakt dan opgesloten en kan niet verdampen
waardoor de muur niet op natuurlijke manier kan uitdrogen.
Verf moet damp-open (ademend) zijn.

Oplossing: gevelrenovatie (oude verf- of pleisterlaag verwijderen en

opnieuw afwerken)

58 Campus Bruges
Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Oorzaken?

3) Andere

Naast poreuze of beschadigde buitenmuren zijn er nog een aantal

oorzaken van doorslaand vocht aan te wijzen. Veel voorkomende
problemen zijn:
Spleten tussen het kozijn en de gevel.
Doorhangende dakgoot.
Lekkage bij de aansluiting tussen valpijp en dakgoot.
Ontbreken van lekdorpels bij ramen of deuren.
Foutief aangebrachte loodslabben of het geheel ontbreken ervan.
...

59 Campus Bruges

Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

1) Wat?

Methode om een gevel waterafstotend te maken. Het wordt ook wel

gevelimpregnatie genoemd.

Er een transparante waterafstotende vloeistof op het

metselwerk van de gevel aangebracht.
De vloeistof trekt volledig in de poriën van het gesteente en is
na uitdrogen niet meer zichtbaar.
Na hydrofuge zal de behandelde buitenmuur geen vocht meer
opnemen. De muur kan nog wel gewoon blijven ademen.

60 Campus Bruges
Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

2) Keuze van chemisch product

Siliconharsen, silanen, siloxanen, organische metaal-
verbindingen

Enkele voorname invloedsfactoren:

Penetratie op vochtige ondergrond:
silanen siloxanen: opgelost in een alkoholische oplosmiddel
penetreert goed in een licht vochtige ondergrond
Penetratie in zeer fijne haarvaten: silanen
Penetratie is functie van:
Poriënafmetingen en verdeling in de ondergrond

61 Campus Bruges

Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

2) Keuze van chemisch product

Siliconharsen, silanen, siloxanen, organische metaal-
verbindingen

Enkele voorname invloedsfactoren:

Penetratie is functie van:
Poriënafmetingen en verdeling in de ondergrond
Vochtigheid van ondergrond
Oplosmiddel
Type actieve stof en concentratie (te lage concentratie:
kleinere indringing)
Temperatuur (> 5 à 8°C)

62 Campus Bruges
Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

4) Waarom?
Hydrofuge kan om twee redenen worden toegepast:

a) Voorkomen van doorslaand vocht

Bij muren zonder spouw treedt er al snel vochtdoorslag op, zeker bij gevels met een hoge
regenbelasting. Ook bij muren met spouw kunnen problemen ontstaan als gevolg van
doorslaand vocht. Het isolatiemateriaal dat zich in de spouw bevindt kan nat worden, wat
leidt tot een verminderde isolatiecapaciteit en hogere stookkosten. Door hydrofuge kunnen
dit soort problemen voorkomen worden.

b) De gevel blijft langer schoon

Door het impregneren van de gevel zal deze geen vocht meer opnemen en hierdoor ook
minder snel vuil worden. Mossen en algen zullen door de behandeling minder snel
aangroeien en vervuiling kan makkelijker verwijderd worden.
63 Campus Bruges

Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

5) Hoe?
De hydrofoberende vloeistof wordt met een blokkwast of een
sproeier op de buitenmuur aangebracht.
In de meeste gevallen is het noodzakelijk dat de gevel eerst
gereinigd wordt zodat de vloeistof goed in de poriën van het
gesteente kan trekken.
Ramen, deuren en kozijnen worden van tevoren afgeplakt om te
voorkomen dat deze vuil worden.
Na het behandelen van de muur heeft de vloeistof ongeveer een
dag nodig om volledig in de gevel te kunnen trekken.

64 Campus Bruges
Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

5) Hoe?

1. Aanbrengen van een primerlaag indien nodig

2. Aanbrengen van de oplossing van actieve stof:
1. Kwast
2. Rol: effen ondergrond
3. Pistool: gespreide straal, maar geen nevel

Opmerking:
Bij zeer poreuze ondergronden moet de bewerking herhaald worden
Aanbrengtijd verlengd, meer actieve stof (hogere concentratie) +
kostprijs verhoogt

65 Campus Bruges

Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

6) Staat van ondergrond

Compact schoon droog

Compact: afmetingen van de holten en scheuren moeten kleiner

zijn dan 0.3 mm
Schoon: in principe geen probleem. Reiniging achteraf wordt
wel zeer moeilijk omdat het vuil gefixeerd is.
Droog: Na slagregen best wachten voor minstens 3 droge
dagen

7) Penetratiediepte
Bv. baksteen: 10 mm

66 Campus Bruges
Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

8) Testen van doeltreffendheid: Buisje van Karsten

Hoe sneller het maatglas leeg is, hoe groter het absorptiedebeit
Het absorptieverschil tussen 15 en 5 min geeft een
absorptiegraad die quasi gelijk is aan de oorspronkelijke
vochtigheidsgraad
Parameters die de duurzaamheid beïnvloeden:
Product
Zorg bij de uitvoering
Staat van de ondergrond
Blootstellingsvoorwaarden van het behandelde materiaal
(zon, regen, wind, temperatuur, etc.)

67 Campus Bruges

Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

9) Secundaire effecten

Twit-kleur: baksteen en witte kalksteen blijven hun kleur

behouden als de concentratie aan actieve stof kleiner dan 12%
gehouden wordt.
Waterdampdoorlatendheid: wordt weinig beïnvloed
Vlekken: op graniet en halfgrèsbaksteen kunnen vlekken
ontstaan als concentratie < 2.5%
Zouten: door de vochtwerende laag kan een zoutopeenhoping
ontstaan achter de laag. Door kristallisatie kan de behandelde
laag afgeduwd worden. Het is dus aan te raden:

68 Campus Bruges
Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

9) Voordelen?
Bescherming tegen doorslaand vocht
Minder kans op vochtschade
Bescherming tegen vervuiling (gevel blijft langer proper en muur
makkelijker te reinigen)
Muren behouden na behandeling hun thermisch
isolatievermogen
Salpetervorming (witte uitslag op de muur) wordt een halt
toegeroepen
...

69 Campus Bruges

Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

10) Wanneer beter géén hydrofuge toepassen?

Mag niet worden toegepast op beschadigde vorstgevoelige

gevels.
Zowel de stenen als het voegwerk moeten dus in goede conditie zijn.
Indien dit niet het geval is, en er bijvoorbeeld sprake is van
loskomend voegwerk of scheuren in het metselwerk, dan zullen deze
problemen eerst opgelost moeten worden. Voordat men overgaat
tot hydrofuge zal de gevel altijd nauwkeurig op gebreken worden
geïnspecteerd.

70 Campus Bruges
Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Hydrofuge

11) Prijs?

Hydrofuge kost gemiddeld 10 tot 15 euro per vierkante meter,

afhankelijk van de staat van de gevel en het gebruikte product.
Indien er renovatiewerken verricht moeten worden zal de prijs wat
hoger uitvallen.

71 Campus Bruges

Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Plaatsen van binnen of buitenisolatie

1. Binnenisolatie:
Warm, maar koudebruggen
Weinig warmtecapaciteit vlug warm in zomer

2. Buitenisolatie:
Langer stoken, maar geen koudebruggen
Lelijk uitzicht

72 Campus Bruges
Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Gevelherstelling

1) Nieuwe gevelbekleding

Indien de gevel erg vervuild of beschadigd is soms

totale gevelherstelling uit te voeren waarbij een nieuwe
gevelbekleding wordt aangebracht.
Daarna kan de gevel eventueel ook gelijk geïsoleerd
worden.
Buitengevelisolatie is altijd aan te raden in verband met
het sterk verbeterde thermisch rendement.

73 Campus Bruges

Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Gevelherstelling

2) Gevelherstelling met crepi

Van oudsher toegepast als gevelbekleding

Vroeger gebruikte men vooral minerale krabpleister maar met de
komst van moderne materialen kiezen steeds meer mensen voor een
kunstharspleister.
Kunstharspleister: kalkpleister die sterker is dan minerale crepi en
over het algemeen ook makkelijker te reinigen. Dit komt door het
synthetische bindmiddel dat bestaat uit kunsthars of siliconen.
Crepi kan perfect gecombineerd worden met isolatie.

74 Campus Bruges
Soorten vocht
2. Doorslaand vocht

Gevelherstelling

3) Gevel herstellen en reinigen

Gevels staan bloot aan allerlei weersinvloeden en andere externe
factoren zoals roetuitstoot en aangroei van mossen en algen. Er zijn
verschillende manieren waarop een gevel gereinigd kan worden:
Zandstralen, nevelstralen (verwijderen van hardnekkige aanslag
zoals roet)
Chemisch reinigen (oude verflagen of graffiti verwijderen)
Stoom reinigen (verwijderen van mossen en algen)
Laserreiniging (voor het reinigen van gevoelige ondergronden)
...

75 Campus Bruges

Soorten vocht
3. Condensatie
Wat?
Een huishouden van vier personen produceert op deze manier maar liefst
10-15 liter vocht per dag. Wanneer al dit vocht niet op de juiste manier wordt
afgevoerd kunnen er problemen door condensatie ontstaan. De vochtige
lucht condenseert dan tegen koele oppervlakken zoals ramen, muren en
plafonds. De waterdruppeltjes die hierbij ontstaan kunnen op termijn lijden tot
schimmels, loslatend behang, beschadigd stukwerk en andere
vochtgerelateerde problemen. Vocht door condensatie zie je vaak terug in slecht
geventileerde badkamers, keukens en slaapkamers.

Symptomen?
vochtdruppeltjes op koude oppervlakken, schimmelvorming, loslatend behang,
beschadigd stukwerk

Oorzaken?
onvoldoende ventilatie, koudebruggen in bouwconstructies

76 Campus Bruges
I. Vocht
Vocht in kelder

77 Campus Brugge

Soorten vocht
4. Vocht in de kelder

Grondvocht dat door de muren van de

kelder of via de vloer naar binnen komt.
Gelukkig zijn er tegenwoordig
voldoende kelderdichting technieken
waarmee het vochtprobleem effectief bestreden
kan worden.
Indien de druk van het grondwater niet al te
hoog is kiest men er meestal voor om de muren
van de kelder te wapenen met een
waterkerende laag of kelderbekuiping. In
andere gevallen is het beter om
een kelderdrainage toe te passen.

78 Campus Bruges
Soorten vocht
4. Vocht in de kelder
Oorzaken

Een combinatie van factoren: opstijgend vocht of

doorslaand vocht en is de (kruip)kelder tevens niet
voldoende geventileerd.

De meeste problemen ontstaan doordat de kelder

aan de buitenzijde niet voldoende beschermd is
tegen infiltratie van het grondwater.

79 Campus Bruges

Soorten vocht
4. Vocht in de kelder
Andere oorzaken

Problemen met vocht in de kelder kunnen door meerdere

factoren veroorzaakt worden. Veel voorkomende oorzaken zijn:
Verhoogde druk van het grondwater of een hoge
grondwaterstand
Kelderwanden die van een poreus gesteente zijn gemaakt
Beschadigde pleisterlagen (poreus geworden door
hygroscopische zouten, scheuren)
Lekken bij doorvoeren van leidingen (rioolbuis, gasleiding,
waterleiding)
Lekkage bij de aansluiting tussen wand en vloer (kimnaad)
Vochtproblemen door condensatie, als gevolg van slechte
ventilatie
...

80 Campus Bruges
Soorten vocht
4. Vocht in de kelder
Behandelen

Doorslaand vocht en opstijgend vocht zijn oorzaak

nummer één van vochtige keldermuren. Ze ontstaan
meestal doordat de buitenkant van de kelder niet
voldoende beschermd is tegen indringing van het
grondwater.

Bij de bestrijding van het vochtprobleem zal men zich

daarom vooral richten op het wapenen en waterdicht
maken van de keldermuren (bekuiping) en in ernstige
gevallen op afvoer van het grondwater (drainage).

81 Campus Bruges

Soorten vocht
4. Vocht in de kelder
Behandelen

1. Bekuiping
Dit houdt in dat de kelder aan de binnenzijde wordt voorzien
van een waterdichte cementering waardoor het grondwater
niet langer via de vloer of de wand naar binnen kan sijpelen.

2. Drainage
Soms is de druk van het grondwater zo hoog dat het onmogelijk
is om het water aan de binnenzijde van de kelder effectief tegen
te houden. In dit geval is het beter om het vocht in de kelder
via een drainagesysteem af te voeren. Afhankelijk van het
probleem kan men kiezen uit randdrainage, vloerdrainage, of
een combinatie van verschillende drainagemethodes.

82 Campus Bruges
Soorten vocht
4. Vocht in de kelder
Vocht door condensatie

Andere veel voorkomende oorzaak: vocht als

gevolg van condensatie
Problemen met condensatie worden altijd
veroorzaakt door een gebrekkige ventilatie. Vaak
zijn er ook problemen met opstijgend- of
doorslaand vocht waardoor de problematiek
alleen maar erger wordt en de keldermuren steeds
vochtiger worden.
Door de kelder met een mechanisch
ventilatiesysteem goed te ventileren (eventueel
in combinatie met bekuiping) kan het probleem
effectief opgelost worden.

83 Campus Bruges

I. Vocht
Schade voor de gezondheid

84 Campus Brugge
Is een vochtige omgeving gevaarlijk voor de
gezondheid
1. Vocht en gezondheid

Een hoge luchtvochtigheid in huis kan op den duur aanleiding geven tot
fysieke klachten als: pijnlijke spieren, problemen met de gewrichten en
problemen met de luchtwegen. Vooral bij langdurig verblijf in vochtige ruimtes
kunnen er problemen ontstaan en het zijn veelal mensen met gevoelige
luchtwegen en astmatische klachten die hier erg veel last van kunnen
ondervinden. Ook reumatische klachten kunnen door vocht verergeren.

85 Campus Bruges

Is een vochtige omgeving gevaarlijk voor de

gezondheid
2. Huisstofmijt en vocht

In een vochtige ruimte zullen schimmels en huisstofmijt goed gedijen en het

zijn juist de allergenen die deze organismen verspreiden waar veel mensen
allergisch voor zijn. Klachten die kunnen ontstaan zijn: hoesten, benauwdheid,
hoofdpijn en vermoeidheid. Voor mensen met astmatische klachten is een
vochtige omgeving dus alles behalve gezond. Het vochtprobleem dienst zo snel
mogelijk te worden aangepakt zodat er in de ruimte weer een acceptabele
luchtvochtigheid ontstaat.

86 Campus Bruges
Is een vochtige omgeving gevaarlijk voor de
gezondheid
3. Vocht trekt ongedierte aan

Vocht heeft de nare eigenschap dat het overal intrekt en dat het zich ophoopt op
plaatsen waar je het niet kunt zien, bijvoorbeeld onder houten vloeren, in kieren en
spleten en in de bekleding.

Veel insecten zoals zilvervisjes, papiervisjes en pissebedden hebben een

vochtige omgeving nodig om in te kunnen overleven. Onze huizen zijn ware hotels
voor deze insecten en zeker in vochtige vertrekken zoals kelders en gangkasten
kunnen ze zich goed voortplanten. Deze insecten zijn niet direct schadelijk voor
de gezondheid (in tegendeel tot huisstofmijt en schimmel) maar je wilt ze toch
liever niet in huis. Zeker niet in de badkamer of onder het laminaat.

87 Campus Bruges

Is een vochtige omgeving gevaarlijk voor de

gezondheid
4. Schimmel in huis is slecht voor onze gezondheid

Een vochtprobleem leidt meestal ook tot problemen met schimmels. Schimmels
hebben nu eenmaal vocht nodig om te kunnen groeien en wanneer de
temperatuur voldoende hoog is kunnen ze zich explosief vermenigvuldigen. Het
zijn juist de kleine schimmelsporen van bepaalde schimmelsoorten die
schadelijk zijn voor onze gezondheid. Deze microscopisch kleine
schimmelsporen zweven door de lucht en kunnen bij inademing aanleiding geven
tot allerlei allergische klachten zoals hoesten, verstopte neus, benauwdheid,
vermoeidheid, enz. Schimmels kun je dus het beste zo snel mogelijk laten
behandelen.

88 Campus Bruges
Is een vochtige omgeving gevaarlijk voor de
gezondheid
5. Luchtkwaliteit in huis

Condensatie wordt immers veroorzaakt door een gebrek aan ventilatie. Door
een gebrekkige ventilatie komt er te weinig verse lucht binnen en loopt de
concentratie CO2 (koolstofdioxide) al snel op. Te veel CO2 kan tot allerlei vage
klachten leiden zoals: hoofdpijn, concentratieproblemen en vermoeidheid.
Langdurig verblijf in een vochtige slecht geventileerde ruimte is dus niet goed
voor onze gezondheid. Door te kiezen voor een geschikt ventilatiesysteem zijn
problemen met de luchtkwaliteit vaak relatief eenvoudig op te lossen.

89 Campus Bruges

Bedankt voor uw aandacht.

Vragen?
brecht.vandevyvere@kuleuven.be

90 Campus Brugge