„Het lijkt erop dat bedrijven proberen publiciteit rond hun ingestorte pand te vermijden.

Ontwerpfout laat platte

daken bezwijken
Ontwerpers, constructeurs en bouwers zijn zich onvoldoende bewust van de punten van het dak. Het dak gaat
gevaren van wateraccumulatie op platte daken. Daardoor worden er construc- doorbuigen, waardoor er nog meer
tiefouten gemaakt en bezwijken er jaarlijks gemiddeld 20 platte daken. Vooral water toestroomt naar dat punt en zo
bij stalen dakplaten op een staalconstructie kan het mis gaan na een hoosbui. verder tot het dak bezwijkt”, aldus
De VROM-Inspectie start een grote voorlichtingscampagne om risico’s te Kool. De accumulatie is vrijwel altijd
verminderen. het gevolg van onvoldoende afvoer-
capaciteit van hemelwater, te weinig
Op 5 augustus 2002 stortte het dak De 24e augustus waren de hoogste afschot en een stalen constructie die
van evenementenhal Leysdream in noteringen 55 mm per uur in Weesp niet stijf genoeg is. Kool: „Dat zijn
Roosendaal in na een hevige plens- en 68 mm per uur in Amsterdam- dus ontwerpfouten. Vaak komen daar
bui. Krap drie weken later, op 24 Zuidoost. De extreme 68 mm bij Ikea nog uitvoeringsfouten bij. Men houdt
augustus, zorgden zware regenbuien in Amsterdam is een wolkbreuk die zich niet helemaal aan de tekening,
voor het instorten van een reeks platte statistisch minder dan eens in de er worden lichtere dakplaten gebruikt
daken. Zo leek het althans. Inmiddels 125 jaar voorkomt. De neerslag in dan was berekend, noodafvoeren voor
weten Annemiek Roessen, Johan van Roosendaal was een hoeveelheid die hemelwater worden niet of op de
der Meer, Winfried Kolner en Erik volgens het KNMI gemiddeld een verkeerde plek geplaatst.”
Kool van de VROM-Inspectie beter. keer per 80 jaar valt. „Uiteraard speel-
Zij onderzochten het bezwijken van de het extreme weer een grote rol bij Noodscenario
het dak van Ikea in Amsterdam, een de calamiteiten. Als deze gebouwen Dat bleek ook te gelden voor het dak
bedrijfshal in Uithoorn, een zwembad echter de juiste dakconstructie had- van evenementenhal Leysdream in
en twee bedrijfshallen in Weesp en den gehad en daardoor ook aan de Roosendaal. Daar was te weinig af-
een zwembad in Etten-Leur. Het regels hadden voldaan, dan hadden schot, ontbrak een noodafvoer en
onderzoek leert dat de hevige regen- ze de wolkbreuk kunnen doorstaan”, waren de hoofdliggers van het dak
bui van die dag technisch gezien de is de conclusie die de Inspectie trekt niet sterk genoeg. Ikea in Amsterdam
bekende druppel was, maar de in haar rapport ’Instortingen van hetzelfde verhaal: de dakconstructie
oorzaak was ontwerp- en constructie- lichte platte daken’. was niet stijf genoeg, er waren onvol-
fouten. Erik Kool, schrijver van het rapport doende noodafvoeren en het afschot
HandHaving 2003 #2

vertelt dat wateraccumulatie steevast was te gering. Ook de vijf andere

Laagste punt
Nee, het is niet te wijten aan de
regen. Hoe hevig ook. Het KNMI
noteerde in Roosendaal op 5 augustus
10 38 mm water in een uur.
de reden is geweest dat de daken niet
sterk genoeg gebleken.
„Wateraccumulatie is het verschijnsel
dat regenwater niet vlug wordt afge-
voerd en zich verzamelt op de laagste
ingestorte daken uit augustus 2002
waren technisch niet in orde.
Sterker nog, de VROM-Inspectie
onderzocht vervolgens de technische
gegevens van 104 gebouwen met
zogenoemde lichte platte daken die
tussen 1990 en 2002 zijn ingestort.
In alle gevallen bleek een ontwerp-
en/of bouwfout de grondslag voor de
ellende. Alle deze ontwerpfouten had-
den kunnen worden voorkomen als
het Bouwbesluit netjes was gevolgd.
Daarin staat dat de NEN-norm 6702
moet worden gevolgd bij het bereke-
nen van de dakbelasting. Wie dat
keurig doet, komt ook het risico
wateraccumulatie tegen. In de NEN-
norm wordt een rekenformule
gegeven voor de berekening van
de waterhoogte bij de noodafvoeren,
gebaseerd op de intensiteit van een
bui van vijf minuten die gemiddeld
eens in de 50 jaar plaatsvindt.
Kool: „Basis voor deze berekening is
een noodscenario waarin alle reguliere
afvoerpijpen zijn verstopt en het water
weg moet zien te komen via de dak-
rand of de noodafvoer.”
Niet meenemen
Uit de 104 onderzochte instortings-
gevallen blijkt in ieder geval dat er
doorgaans geen of geen goede water-
accumulatieberekening is gemaakt.
Kool: „Dat houdt in dat de te verwach-
ten hoeveelheid regenwater op het
dak niet is berekend, inclusief de
consequenties voor de constructie.”
Dat deze berekening in de Bouwregels
uit 1972 indirect is voorgeschreven
en sinds het Bouwbesluit uit 1992
Hier schort het aan
Vrijwel elke calamiteit wordt veroorzaakt door een combinatie van factoren.
Zo ook bij platte daken die instorten. In de tabel staat wat (mede)oorzaken
waren van de 104 onderzochte gevallen.
Ontbreken of verkeerd geplaatste noodafvoer
Onvoldoende reguliere afvoercapaciteit
Onvoldoende afschot
Te kleine of ontbrekende zeeg in liggers
Dakconstructie niet stijf genoeg
Dakconstructie niet sterk genoeg
expliciet wordt geëist is wel zo onge-
veer bekend. Maar de bouwwereld en
de toezichthouders bij de gemeenten
hechten er in de praktijk niet veel
waarde aan. In de gebruikelijke
softwarepakketten is een wateraccu-
mulatieberekening bijvoorbeeld niet
standaard opgenomen.
Kool: „Een constructeur die alleen
de aanwijzingen van zo’n rekenpro-
gramma volgt zal wateraccumulatie
dus niet meenemen in zijn ontwerp.”
Geen aandacht
Maar ook geldt: onbekend maakt
onbeschermd. Gemiddeld storten er
jaarlijks zo’n 20 lichte platte daken in.
Die schatting komt van constructeurs
en de verzekeringsbranche, want een
centraal register voor dergelijke onge-
vallen bestaat niet. Kool: „Het lijkt
erop dat bedrijven proberen publiciteit
rond hun ingestorte pand te vermij-
den. Het is immers geen reclame.
Daardoor blijft er veel ’onopgemerkt’
en leren we niet van eerdere bouw-
fouten.”
Die tijd is als het aan de VROM-
Inspectie ligt voorbij. Er zijn nogal wat
gebouwen met lichte platte daken
waar veel publiek komt: warenhuizen,
zwembaden, sporthallen. Daarom krij-
gen alle gemeenten het onderzoek toe-
gestuurd, plus een checklist om snel
na te gaan welke daken risicovol zijn.
Het onderzoek leert dat gemeenten tot
84 %
80 %
55 %
18 %
44 %
21 %
dusver nauwelijks checken of bij de
berekening van de dakconstructie
gewerkt is volgens de NEN-norm.
„Artikel 13 van de Woningwet zegt dat
gemeente toezicht houdt op de kwali-
teit van de bestaande gebouwenvoor-
raad. Via dezelfde wet kan gemeenten
eigenaren ook dwingen hun dak te
laten voldoen aan de eisen van het
Bouwbesluit.”
Regenintensiteit
Dit voorjaar verstuurt VROM nog
eens 70.000 brieven en controlelijsten
naar bedrijven met de aansporing het
eventuele eigen platte dak te controle-
ren. Ook pleit de VROM-Inspectie
voor hulpmiddelen voor de NEN-
berekening. Kool: „Die berekening
vinden velen te moeilijk en daarom
wordt ze vaak niet uitgevoerd.”
De bouwwereld heeft aangegeven
liever een eenvoudiger Nederlandse
PraktijkRichtlijn (NPR) te maken.
De regels in het Bouwbesluit zijn op
zichzelf duidelijk genoeg en kunnen
voorlopig ook ons steeds natter wor-
dende klimaat weerstaan. Kool: „De
regenintensiteit is verwerkt in een for-
mule voor de waterhoogte bij de nood-
afvoer van een dak. De NEN-norm is
gebaseerd op een maximale regen-
intensiteit van 433 liter per seconde
per hectare. De wolkbreuk boven de
Amsterdamse Ikea van 68 mm per
uur komt niet verder dan het intensi-
teitgetal van 189 liter.”
Nadere inlichtingen:
Erik Kool, VROM-Inspectie Oost,
tel. 026-352 84 00, fax 026-352 84 55
Het stroomschema risicobepaling
lichte platte daken is te downloaden
via www.vrom.nl Dat geldt ook voor het
HandHaving 2003 #2
onderzoeksrapport.
Tekst: Hans Oosterhof
Foto: Ben Balster
11