Praktijk en Uitvoering Van Zonnepanelen Op Daken - Ben Verhoef

Uit de wei / weg, op het dak
Praktijk en uitvoering van

zonnepanelen op daken
Praktijk en uitvoering van zonnepanelen op daken
• Ben Verhoef
Directeur van Holland Staal, M3 Ruimtebouwers en Holland Statica.

- Holland Staal: een traditioneel staalconstructiebedrijf.
- M3 Ruimtebouwers: bouwer van complete bedrijfsgebouwen op basis van “Design & Build”.
- Holland Statica: een (klein) constructief bouwkundig adviesburo.
Ik ga het hebben over de “Praktijk en Uitvoering van het toepassen van zonnepanelen op daken”;
welke ik vanuit mijn ervaring van alle 3 de bedrijven zal benaderen, doch met name vanuit de
bouwkundige kant.
Ik ga het hebben over de volgende onderwerpen:
1. Opdrachtgever/gebouweigenaar;
2. Verzekering;
3. Nieuwbouw: schuine daken;
4. Nieuwbouw: platte daken;
5. Bestaand: schuine daken;
6. Bestaand: platte daken;
7. Versterken staalconstructies;
8. Foto’s van de praktijk.
1. Opdrachtgever / gebouweigenaar;
De opdrachtgever/gebouweigenaar wil maar 1 uitkomst horen: dat zijn hele dak vol met
zonnepanelen gelegd kan worden, zonder aanpassingen en/of mitsen en maren. En hierdoor maken
we de vreemdste dingen mee.
Zo hebben wij meegemaakt dat:

• De opdrachtgever gaat panelen leggen zonder een constructieve of bouwkundige controle of
zonder zijn verzekering te raadplegen. Dit waarschijnlijk met de gedachte: ”het kan er maar
liggen; het gaat er vast niet zo snel meer af”…. Toen vervolgens wel vanuit de verzekering geëist
werd dat er een onderbouwing kwam, bleek dat het gebouw de extra belasting lang niet aan kon.
• Wij kregen van een opdrachtgever de constructieve berekeningen en tekeningen van het gebouw.
Toch maar even gaan kijken en toen bleek dat er al over de hele hal een celplafond met
installaties al aan het dak opgehangen was, waar in de berekening geen rekening mee gehouden
was.
Een andere bijzonder geval:

• De opdrachtgever had bij een Constructief Adviesburo laten controleren of er
zonnepanelen toegepast konden worden. Dat ging niet. Vervolgens heeft hij dezelfde
vraag bij ons gesteld; wij wisten niet dat er al aan gerekend was, maar kwamen tot
dezelfde conclusie. Vervolgens is die opdrachtgever naar een 3e constructeur gegaan…..
Maar ook:
• Wij hadden d.m.v. controleberekeningen aangegeven dat een deel van het dak wel
volgelegd kon worden, maar een ander deel niet i.v.m. met een aanwezige
onderslagconstructie die dan teveel zou doorbuigen en de daarbij komende problemen
met wateraccumulatie. Toen wij later, omdat er wat mis gegaan was met de montage van
de panelen, op het dak kwamen, bleek dat wel het hele dak vol gelegd was.
Maar ook:
• Een bedrijf was zonnepanelen aan het leggen op een bestaand dak. Tijdens het leggen vonden ze
alles wel erg ver gaan doorbuigen. Zover zelfs dat de monteurs weigerden nog verder te gaan.
Hun eigen baas vond dat ze aan het zeuren waren, maar de eigenaar van het pand heeft toch
besloten ons erbij te halen. Conclusie was dat de constructie flink aangepast moet worden, want
inderdaad: het voldeed lang niet. In dit geval was er alleen feitelijk al wel blijvende schade want
de reeds ontstane doorbuigingen krijg je er nooit meer uit.
• Wij werden gevraagd voor een berekening. Het leg- en ballast-plan werd keurig toegeleverd. Later
bleek dat een ander bedrijf de opdracht gegund was voor het leggen van de panelen met een
heel ander leg- en ballast-plan.
Zo zijn er nog veel meer voorbeelden over wat er in de praktijk voor dubieuze zaken gebeuren.
2. Verzekering
Verzekeringen stellen steeds vaker eisen aan zowel de constructieve veiligheid maar met
name ook aan de brandveiligheid. Echter: niet alle verzekeringsmaatschappijen zitten op 1
lijn hiermee. Of beter gezegd: de vele verzekeringsmaatschappijen denken hier totaal
verschillend over.
Bij platte daken: waar de ene verzekeringsmaatschappij stalen dakplaten, een polystyreen
dakisolatie met pvc-dakbedekking brandwerend genoeg vindt, eisen anderen een
betondak met isolatie met brandklasse A1.
Bij schuine daken: waar de ene verzekeringsmaatschappij zonnepanelen op enkele stalen

dakplaten op houten gordingen accepteert zijn er andere maatschappijen die brand niet
meer verzekeren bij stalen PIR-sandwichpanelen op stalen gordingen bij toepassing van
zonnepanelen.
Daarnaast hebben wij inmiddels ook meegemaakt dat de verzekering eiste dat een
opslaghal in CC2 berekend werd wanneer er zonnepanelen toegepast werden.
Maar ook dat de maximale compartimentsgrootte terug naar 1.000 m2 moest en toen
bleek dat dat echt niet kon dat de brandmuren tussen de compartimenten naar 120
minuten brandwerendheid verzwaard moesten worden. En die eis kwam pas toen de
aannemer al aan het bouwen was.
Vraag dus altijd aan de gebouweigenaar, dat hij bij zijn verzekering controleert wat de eisen
zijn. En in voorkomende gevallen kan het voor hem dus economisch zijn een andere
verzekering te zoeken.
3. Nieuwbouw schuine daken
Schuine daken, dus zgn. zadeldaken en lessenaarsdaken, worden bij nieuwbouw,

voornamelijk nog in de agrarische sector toegepast of in landelijke gebieden.
De meest voorkomende opbouw is dan 3- c.q. 2-scharnierspanten, waaroverheen

stalen gordingen, waarop zgn. koud-dakplaten of sandwichpanelen.
Bij nieuwbouw het gehele gebouw op de extra belasting vanuit de zonnepanelen

berekend worden. Niet moeilijk: reken 14 kg/m2 voor de zonnepanelen en je zit
altijd goed. En reken voor de dakplaten 16 kg/m2 + 6 kg/m2 voor de stalen
gordingen en je zit ook altijd goed. Extra windbelastingen zijn geen item, wat het
ook simpel maakt.
Maar het belangrijkste is: wateraccumulatie is geen item.

Aandachtspunten zijn wel:

• Asymmetrische belastingen: 1 dakvlak (zuid) wel vol gelegd met zonnepanelen, ander
(noord) dakvlak niet.
• Bij enkele koud-dakplaten kan de sterkte van de koud-dakplaten een probleem zijn en
daarmee de h.o.h.-afstand van de gordingen. Vraag ook altijd de kerndikte van de
staalplaat op; hier zitten grote verschillen in (0,45 tot 0,75 mm in de praktijk).
• Bij enkele koud-dakplaten het (blijvend) waterdicht bevestigen van het zonnepanelen
systeem; dat gaat bij sandwichpanelen eenvoudiger,
• Probeer het zonnepanelen systeem door-en-door te bevestigen in de onderliggende
gordingen. Als dat niet kan, controleer dan de uittrekwaarde van de schroeven (welke
van belang is i.v.m. met windzuiging) van het zonnepanelen-systeem. Buitenplaten van
sandwichpanelen zijn soms maar 0,4 mm. dik en van enkele dakplaten maar 0,45.
• Let op de goede kwaliteit van de bevestigingsschroeven in verband met contactcorrosie.
Denk hierbij ook aan wat er in het gebouw gebeurt.
4 Nieuwbouw platte daken
Platte daken worden zeer veel toegepast in Nederland. De meest voorkomende

constructieve opbouw is een staalconstructie, uitgevoerd met vollewandliggers, raatliggers
of vakwerkliggers, waarbij het afschot in de staalconstructie verwerkt is. Hier overheen een
warmdakplaat, waarop een isolatieplaat, waaroverheen een dakbedekking als waterdichte
huid.
Net zoals bij schuine daken kan alles berekend worden op de aanvullende belasting vanuit
zonnepanelen. Vanuit de andere sprekers zal blijken dat de horizontale belasting lastig te
bepalen is, maar ook de verticale belasting is soms lastig. Immers: vaak is de leverancier
van de zonnepanelen nog niet bekend, en is er dus geen leg- en ballast-plan.
Maar er zijn wel een aantal andere zaken die het moeilijker maken:
• Zowel de situatie met zonnepanelen als zonder zonnepanelen moet berekend worden;
• Wateraccumulatie kan snel een groot probleem zijn.
Maar daarnaast zijn er nog meer aandachtspunten welke voor fouten in de praktijk en
uitvoering kunnen zorgen:
• Toe te passen dakbedekking:
• PVC,
• Bitumineus (1- of 2-laags),
• EPDM.
En dan bedoel ik niet alleen het gewicht van de dakbedekking, maar ook:
• de verwachtte levensduur;
• geschiktheid voor ballastsystemen;
• kans op lekkage: wanneer er zonnepanelen gemonteerd zijn kom je er
niet simpel meer bij.
• Toe te passen dakisolatie:

• EPS-SE;
• PIR (niet te verwarren met PUR);
• Minerale wol (in praktijk steenwol).
• EPS-SE (polystyreen schwer entflambar):
• In de volksmond ook wel piepschuim genoemd;
• In kale uitvoering brandklasse E/F, maar in “End-Use” soms wel als brandklasse B
gecertificeerd. Maar wordt dit wel geaccepteerd door de verzekering?
• PIR (polyisocyanuraat):
• In kale uitvoering brandklasse D/E, maar in “End-Use” soms wel als brandklasse
B gecertificeerd. Maar wordt dit wel geaccepteerd door de verzekering?
Minerale wol / Steenwol:

Minerale wol lijkt eenvoudig, maar is in feite complex.
Er zijn vele verschillende soorten en kwaliteiten steenwol. Rockwool was de enige
leverancier die vanaf een dikte van 60 mm. werkt met het Dual-Density principe.
Dus de buitenste laag van ca. 20 mm. is extra verdicht (eigenlijk: verlijmd),
waardoor er een sterkere /drukvastere toplaag ontstaat. Dit is bij
toepassing van zonnepanelen sowieso een must.
Rockwool heeft 3 verschillende isolatietypes voor platte daken: Caproxx (minst
drukvast) Tauroxx (drukvaster) en Rhinoxx (meest drukvaste).
Sinds kort heeft Knauf overigens ook een dual-density plaat voor platte daken.
Druksterkte Druksterkte Brand- Brand-

Isolatie- (korte duur; 10% (lange duur; 2% klasse klasse
materiaal vervorming) vervorming) Labda Rc = 6,3 Gewicht “los” Enduse
EPS100-SE 100 kPa = kN/m2 30 kPa = kN/m2 0,035 W/mK 220 mm. 4,5 kg/m2 E/F B
ca. 40 kPa =
PIR 120 kpa = kN/m2 kN/m2 0,022 W/mK 145 mm. 5 kg/m2 D/E B
Rockwool ca. 10 kPa =
Caproxx 40 kPa = kN/m2 kN/m2 0,038 W/mK 240 mm. 26 kg/m2 A1 A
Rockwool ca. 11 kPa =

Rhinoxx 60 kPa= kN/m2 kN/m2 0,040 W/mK 260 mm. 38 kg/m2 A2 A
Filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=t0HMg8vTUpo
Filmpje: https://www.youtube.com/watch?v=QI0p4GFf9GA
Aandachtspunten:
• Wordt er steenwol voorgeschreven: vraag altijd na welk type.
• Het enorme gewichtsverschil tussen de ene type isolatie en de andere; ook door
extra benodigde dikte.
• De brandklasse van Rhinoxx is A2 en moet dus meegenomen worden bij een
brandberekening “Beheersbaarheid grote brandcompartimenten”,
• Bereken altijd nauwkeurig het gewicht van de dakbedekking: deze kan variëren
tussen ca. 22 kg/m2 en 50 kg/m2.
• Ga altijd na of het opgegeven gewicht voor het geballaste zonnepanelen-systeem
reëel is.
• Bij steenwol: controleer eens op de bouw of de isolatieplaat wel goed om
gemonteerd wordt.
• Montage altijd met thules bij alle isolatietypen; nooit met rondellen.
• Pas altijd kunststof rijplaten toe over de dakbedekking tijdens montage van de
zonnepanelen. En rijd met karretjes met luchtbanden hier overheen.
Speciale aandacht voor de oplegdruk vanuit het systeem (zowel nieuwe als
bestaande daken):
Situatie 1; rubber matjes onder systeem:

oplegdruk 60,4 kPa
Situatie 2: betonvoetjes onder systeem:

oplegdruk 28 kPa
Situatie 3; PP-voeten onder systeem:

oplegdruk 9,9 kPa.
5 Bestaand: schuine daken
De nieuwe situatie met de extra belasting uit zonnepanelen kan goed berekend worden, indien er
berekeningen en tekeningen van bestaand aanwezig zijn. Als dat niet zo is, is het nodig om alles in te
meten, wat een flinke klus is.
Omdat ook nu wateraccumulatie geen item is, is e.e.a. vrij eenvoudig te controleren.
Aandachtspunten:
• Doe altijd een opname ter plaatse, ook als er tekeningen zijn; kijk of alles klopt met de
oorspronkelijk tekeningen. Zijn er al geen aanvullende belastingen toegevoegd, zoals cel-
plafonds, zolder-vloeren e.d..
• Hoe zijn de gordingen gelegd: 1-velds, 2-velds, 2-velds verspringend of overlappend?

Vaak is dat niet goed doorgerekend op de onderconstructie.
• Controleer altijd de staal-verbindingen in detail op de grotere momenten.
• Zijn alle stabiliteitsverbanden nog wel aanwezig?

6. Bestaand: platte daken

Dit is de meest kritische en risicovolle toepassing. De nieuwe situatie met de extra
belasting uit zonnepanelen kan in principe goed berekend worden. Echter: het afschot en
de waterhuishouding is een groot aandachtspunt bij platte daken. Een goede bouwkundig
opname is absoluut een must!
• Aandachtspunten:
• Is de dakbedekking en dakisolatie wel geschikt voor toepassing van geballaste
zonnepanelen.
• Hoe is de isolatie gemonteerd: met rondellen of met thules. En is de isolatie niet
gemonteerd met alleen een werkparker zonder rondel?
• Is de dakisolatie wel geschikt voor zonnepanelen? Maak altijd een insnijding om
zeker te weten wat voor dakisolatie er toegepast is en controleer met name bij
dakisolatie uit minerale wol of deze niet verzadigd is met water; ook i.v.m. extra
gewicht op het dak.
• Is de verwachtte rest-levensduur wel voldoende in verhouding met de levensduur

van de zonnepanelen.
• Bij EPS-dakisolatie: is het wel EPS–SE materiaal, want anders zwaar brandbaar.
• Hoe is het afschot en hoeveel afschot is er?
• Maar belangrijkste is: aandacht voor de waterhuishouding. Zo hebben wij

meegemaakt:
• Minder hemelwaterafvoeren dan er op de bouwtekening aangegeven waren,
• Minder noodoverstorten dan er op tekening aangegeven zijn.
• Geen noodoverstorten terwijl die wel op tekening aangegeven zijn.
• Noodoverstorten die half dicht geplakt zijn aan de onderzijde (anders liepen
ze zo snel).
• Afschot is anders dan op tekening aangegeven.
• Afschot is minder dan op tekening aangegeven.
• Noodoverstorten zijn dusdanig hoog ingeplakt dat ze pas gaan werken als het
dak allang al bezweken is.
• Noodoverstorten zijn op het hoogste punt van het dak ingeplakt.
• Zeeg in liggers is niet aangebracht volgens tekening.
• Achteraf is een onderslagligger aangebracht die nergens op tekening staat.
Speciale aandacht bij zgn. Volvulsystemen, zoals Vacurain en Pluvia:

• Zijn er geen trechters of noodoverstorten dichtgeplakt?
• Bij dakbedekking met leislag: is door de leislag de afvoer niet verstopt?

• Gaat er wel een alarmerende werking uit van lopende noodoverstorten,
omdat de uitloop soms op een plek zit waar nooit iemand komt.
• Vroeger werden bij noodoverstort-systemen op basis van Volvulsystemen, alle
trechters op 1 verzamelleiding aangesloten. Als die standleiding verstopt is,
werkt er dus geen enkele overstort meer.
Wellicht het belangrijkste bij het toepassen van zonnepanelen op bestaande platte
daken: hoe gaat de brandverzekering er mee om.
Onderstaande is uit de uitgave “brandgedrag van isolatiematerialen” uitgegeven
door het Verbond van Verzekeraaars.
Conclusie: bij een bestaand plat dak waar zonnepanelen op toegepast worden altijd een
bouwkundige opname doen. En bij twijfel het afschot exact in meten.
7. Versterken constructies schuine daken
Het kan noodzakelijk zijn om constructies te versterken voor het toepassen van zonnepanelen.
Hierbij valt te denken aan:
• Het aanbrengen van gordingen tussen de bestaande gordingen.
• Het aanbrengen van een versterkingsplaat op de gordingen over het steunpunt.
• Het versterken van de knie-verbindingen van de 2-/3-scharnierspanten.
• Het aanbrengen van een trekstang tussen de schuine dakliggers.
• Het aanbrengen van een tussenkolom.
Let erop op dat het versterken gebeurt voordat de zonnepanelen aangebracht worden! Anders heeft het
weinig nut.
Aandachtspunten:
• Zijn er stalen gordingen of houten gordingen toegepast.
• Hoe en waar zijn de gordingen aangebracht.
• Controleer altijd de kolom i.v.m. de grotere drukkracht en moment op knik / kip.
8 Versterken constructies platte daken

Hierbij valt te denken aan:
• Het aanbrengen van extra kip- en knikverbanden. Dit kan zowel nodig zijn voor de
dakligger, als voor kolommen i.v.m. extra belastingen.
• Het aanvullend vastschieten van de bestaande dakplaat om de kipstabiliteit van de
dakligger te waarborgen.
• Het plaatsen van een (onderheide) tussenkolom.
• Het aanbrengen van drukschoren.
• Het lokaal versterken van liggers.
Aandachtspunt zijn de stalen dakplaten en controleer er op of er geperforeerde dakplaten
toegepast zijn!
En ook hier weer: let er op dat het versterken gebeurt voordat de zonnepanelen
aangebracht worden! Anders heeft het weinig nut.
• 8. Foto’s van de praktijk


Praktijk en Uitvoering Van Zonnepanelen Op Daken - Ben Verhoef

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Praktijk en Uitvoering Van Zonnepanelen Op Daken - Ben Verhoef

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Uit de wei / weg, op het dak

Praktijk en uitvoering van

Directeur van Holland Staal, M3 Ruimtebouwers en Holland Statica.

Ik ga het hebben over de volgende onderwerpen:

Zo hebben wij meegemaakt dat:

Een andere bijzonder geval:

Bij schuine daken: waar de ene verzekeringsmaatschappij zonnepanelen op enkele stalen

3. Nieuwbouw schuine daken

Schuine daken, dus zgn. zadeldaken en lessenaarsdaken, worden bij nieuwbouw,

De meest voorkomende opbouw is dan 3- c.q. 2-scharnierspanten, waaroverheen

Bij nieuwbouw het gehele gebouw op de extra belasting vanuit de zonnepanelen

Maar het belangrijkste is: wateraccumulatie is geen item.

Aandachtspunten zijn wel:

4 Nieuwbouw platte daken

Platte daken worden zeer veel toegepast in Nederland. De meest voorkomende

• Toe te passen dakisolatie:

Minerale wol / Steenwol:

Druksterkte Druksterkte Brand- Brand-

Rockwool ca. 11 kPa =

Situatie 1; rubber matjes onder systeem:

Situatie 2: betonvoetjes onder systeem:

Situatie 3; PP-voeten onder systeem:

5 Bestaand: schuine daken

• Hoe zijn de gordingen gelegd: 1-velds, 2-velds, 2-velds verspringend of overlappend?

• Controleer altijd de staal-verbindingen in detail op de grotere momenten.

• Zijn alle stabiliteitsverbanden nog wel aanwezig?

6. Bestaand: platte daken

• Is de verwachtte rest-levensduur wel voldoende in verhouding met de levensduur

• Maar belangrijkste is: aandacht voor de waterhuishouding. Zo hebben wij

Speciale aandacht bij zgn. Volvulsystemen, zoals Vacurain en Pluvia:

• Bij dakbedekking met leislag: is door de leislag de afvoer niet verstopt?

7. Versterken constructies schuine daken

8 Versterken constructies platte daken

• 8. Foto’s van de praktijk

You might also like