arilarvarsa.

org

Bal A󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸󰈸
HER BİR BAL ARISI AİT OLDUĞU CİNSE GÖRE İÇGÜDÜSEL OLARAK DAVRANIŞ GÖSTERİR.

ANA ARI Koloni yönetimi Yumurtlama

ERKEK ARI Çiftleşme Yavruları ısıtma

BAL ARILARINDA ÖĞRENME

Bal arıları koloni şeklinde sosyal yaşam süren canlılardır. Sahip oldukları mükemmel iletişim sistemleri sayesinde
çok iyi organize olabilmektedirler. Gerek içgüdüsel davranışlara sahip olma, gerekse sonradan öğrenme yetenekleri
bulunmaktadır.

ArazideİŞÇİ
besinARIkaynağının yerini saptayanBakıcılık Petek örme
işçi arı kolonisine geri geldiğinde Savunma
yaptığı dairesel veya kuyruk sallamaTarlacılık
dansı ile
Güneş’i referans alarak besinin yerini tam olarak tarif edebilmektedir. Dansı izleyen işçi arılar ise koloni gereksinimi olan
nektar ve polen kaynağının yerini algılayıp bu besinleri toplayabilmektedir. Benzer bir dans şekli oğul verme davranışı
esnasında da kullanılmaktadır. Oğulun yerleşeceği yuva yerini dansları ile tarif eden işçi arılar; yuva yerinin uygunluğu ve
İşçi bal arısı Tarlacı arı bir çiçeğin
güvenlik durumunu diğer bireylere aktarabilmektedir [1].
doğduktan 1 hafta neresinde nektar ve polen
Bal arılarının
kadar sonra bu içgüdüsel
uçma olduğunu öğrenir.
davranışı yanında öğrenilmiş ve şartlandırılmış davranış özellikleri de bulunmaktadır. Bal
yeteneğini
arılarında nektarın kokusu ve şeker düzeyine bağlı olarak DilZaman
geliştirme, Uzatmakaybetmemek için
Refleksi bulunmaktadır. Arıların bu özelliğinden
Tarlacı arı
kovan yerini
yararlanılarak hep aynı tür çiçeğe konar.
ve veren çeşitli maddelerin bulunması sağlanmaktadır. Önceden bir kokuya besleme
koku teknikleri
çevredeki besin ile
çevreyi öğrenme
alıştırılan işçi arılar, sahada tarama esnasında aynı kokuyu bulduklarında dillerini otomatik olarak uzatmaktadırlar.
kaynağının yerini
uçuşları yapar.
Arıların bu davranışı sensör/kameralar ile saptanarak istenilen madde bulunabilmektedir [2]. dans ile diğer arılara
Çiçekli bitkinin tarif eder.
olduğu araziyi öğrenir
ve besin maddesi
bitene kadar başka Bu web sitesi, TEMA Vakfı ve Balparmak iş birliğinde yürütülen
parsele gitmez. Arılar Varsa Yarınlar Var Projesi kapsamında hazırlanmıştır.
 arilarvarsa.org

BAL ARILARINDA SOSYAL YAŞAM

Bal arıları; bir adet ana arı, on binlerce işçi arı ve sayıları mevsime göre değişmekle birlikte yüzlerce erkek arıdan oluşan
koloni şeklinde yaşarlar. Ana arı koloniyi bir arada tutan ve yumurtlayarak koloninin sürekliliğini sağlayan üretken
dişidir. Bir ana arı koloni içi ve koloni dışı şartlara bağlı olarak günde 2.000 adet yumurta yumurtlayabilir. Ayrıca,
çene bezlerinden salgıladığı feromonlarla koloninin diğer bireyleri üzerinde egemen olup her bir bireyin görevlerini
aksatmadan sürdürmesini sağlar. Ana arının olmadığı veya öldüğü durumlarda koloni kendisine yeni bir ana arı yetiştirir.
Yeni bir ana arı yetiştirilemediğinde ise koloninin sönmesi kaçınılmazdır [1].

Kolonide sayıları mevsimlere göre değişmekle birlikte yaklaşık 50.000 işçi arı bulunmaktadır. Tıpkı ana arı gibi dişi olan
işçi arıların üreme yetenekleri körelmiştir. İşçi arıların ana arı feromonunun etkisi altında ve yaşa bağlı kovan içi ve dışı
görevleri bulunmaktadır [2].

İşçi arılar doğduklarından hemen sonra kolonide temizlik görevi yapar, yaşları ilerledikçe petek gözlerindeki yavruların
ve ana arının bakım ve beslenmesi, balmumu üretme ve petek örme, koloninin savunulması gibi işlerde görev alırlar. Bu
aşamada yaptıkları en önemli görev, tarlacı arıların getirmiş olduğu poleni sindirerek yavru ve ergin arıların gereksinimi
olan besinleri üretmektir. Ürettikleri besinleri ise ağızdan ağıza beslenme yoluyla kolonideki yavru ve ergin arılarla
paylaşırlar. 21 günlük kovan iç hizmetini bitiren işçi arılar ölünceye dek görev tarlacı arı olarak çalışırlar. Bu aşamada da
koloninin gereksinimi olan nektar, polen, propolis ve su toplayarak kovana getirirler [3].

Kovan içerisinde sayıları oğul verme sezonunda artan, sezon sonunda ise işçi arılar tarafından zorla da olsa kovan dışına
atılan erkek arılar bulunmaktadır. Erkek arıların temel görevi, arılık civarında bulunan erkek arı toplanma alanlarına
gelen ana arılarla havada çiftleşmektir. Çiftleşme sonrası ölen erkek arıların spermatozoitleri, ana arının sperm
kesesinde depolanarak ana arının döllü yumurta yumurtlaması sırasında kullanılmaktadır. Böylece ölen erkek arının
nesli devam etmektedir. [4].

Kaynaklar

[1] Doğaroğlu, M., 2013. Modern Arıcılık Teknikleri. Doğa Arıcılık Yayınları. İstanbul.

[2] Dadant, C. C. 1984. The Hive and The Honey Bee. Dadant and Sons. Hamilton. Illinois. 1-740.

[3] Güler, A., 2017. Bal Arısı Yetiştiriciliği ve Ürünleri. Agroplus Yayıncılık. Ankara.

[4]Winston, M. L., 1987 The Biology of the Honey Bee. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, USA.

Bu web sitesi, TEMA Vakfı ve Balparmak iş birliğinde yürütülen

Arılar Varsa Yarınlar Var Projesi kapsamında hazırlanmıştır.