ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Περιεχόμενα

Περιεχόμενα 1
Εισαγωγή 2
Ενότητα 1. Ιστορικό Πλαίσιο της Σ.Α στην Ολλανδία 3
1.1 Η Κουλτούρα της ασφάλειας και της συνεργασίας στην Ολλανδία 3

1.2 Πολιτικοί (Policy) παράγοντες διαμόρφωσης της Σ.Α στην Ολλανδία 4

1.3 Σχολείο - Αναλυτικό Πρόγραμμα 6

Ενότητα 2. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ 8

2.1 Το Πρόγραμμα ‘Long Live Love’ – ‘Lang Leve de Liefde (LLL) 8
Σύνοψη Ενότητας 15
Βιβλιογραφία 16

1
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Εισαγωγή
«Η αλλαγή στην εκπαίδευση είναι εύκολο να προταθεί, δύσκολο να εφαρμοστεί και
εξαιρετικά δύσκολο να διατηρηθεί» (Hargreaves & Fink, 2006)

Η εκπαίδευση - σχολείο αποτελεί σημαντικό και κύριο μεταδότη γνώσης

και ενημέρωσης για θέματα σεξουαλικότητας, προετοιμάζοντας τα παιδιά για
τους αυριανούς τους ρόλους και τις ευθύνες που θα αντιμετωπίσουν ως
ενήλικες. Είναι γνωστό, ότι το σχολείο και οι εκπαιδευτικοί αποτελούν την πιο
αξιόπιστη πηγή πληροφόρησης των παιδιών.

Στη συνεδρία αυτή θα περιγράψουμε αρχικά το ιστορικό- κοινωνικό

πλαίσιο της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στην Ολλανδία καθώς και τις
πολιτικές διαμόρφωσης της στα σχολεία. Θα παρατηρήσουμε, ότι οι Ολλανδοί
διαθέτουν μια κουλτούρα συνεργασίας και ασφάλειας που τους συντροφεύει
από τον 16ο αιώνα έως σήμερα. Στόχος τους, είναι η ευημερία του συνόλου και
η ανάπτυξη υγιών νέων μέσα από τη μεταβίβαση αυτής της κουλτούρας.

Στη συνέχεια, θα εξετάσουμε το αναλυτικό πρόγραμμα των σχολείων και

με τι κριτήρια πλαισιώθηκε και τέλος θα αναφέρουμε τα πιο σημαντικά
προγράμματα Σ.Α που υλοποιούνται από το 1960 έως σήμερα στα ολλανδικά
σχολεία.

Προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα

Μετά το πέρας της συνεδρίασης θα είστε σε θέση να:

● γνωρίσετε το ιστορικό - κοινωνικό πλαίσιο της Σ.Α της Ολλανδίας

● γνωρίσετε το ολλανδικό αναλυτικό πρόγραμμα για τη Σ.Α
● ανακαλύψετε τα πιο σημαντικά ευρωπαϊκά προγράμματα Σ.Α

Έννοιες κλειδιά: σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, αγωγή υγείας, Curriculum,

school-based προγράμματα, Ολλανδία

2
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Ενότητα 1. Ιστορικό Πλαίσιο της Σ.Α στην Ολλανδία

1.1 Η Κουλτούρα της ασφάλειας και της συνεργασίας στην Ολλανδία

Η έννοια και η ανάγκη της ασφάλειας για τους Ολλανδούς όσον αφορά
την πολιτική για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση αντικατοπτρίζεται, μέσα από
την ιστορία της. Η αίσθηση της ενότητας και της συνεργασίας με σκοπό την
καλύτερη κοινωνική ευημερία της χώρας είναι αυτό που χαρακτηρίζει την
ολλανδική ιστορία.

Σε μία πολύ δύσκολη εποχή για την Ολλανδία, μέσα από διαρκείας
Μεταρρυθμίσεις1, πολιτικές αλλαγές και την επιθυμία για θρησκευτική ελευθερία
τον 16ο αιώνα αναδείχθηκαν διάφορες πτυχές της. Με επικεφαλή τον  William of
Orange, η Ολλανδία συγκρούστηκε με την Ισπανία, με αποτέλεσμα να χαθούν
πολλές ζωές κερδίζοντας όμως στο τέλος οι προτεστάντες μεταρρυθμιστές που
δεν άντεχαν άλλο την καταπίεση και τη διαφθορά της Καθολικής Εκκλησίας. Οι
θρησκευτικοί πρόσφυγες απ’ όλη την Ευρώπη βρήκαν καταφύγιο και ασφάλεια
στην Ολλανδία.

Στις δεκαετίες 1950 και 1960, η ολλανδική κουλτούρα ασφάλειας και

συνεργασίας οδήγησε τους Ολλανδούς, στην αναθεώρηση ορισμένων
πρακτικών θεωρώντας ότι, θα αντιμετώπιζαν τις διάφορες ανισότητες και θα
δημιουργούσαν μια πιο ανοιχτή κοινωνία (Kennedy 2017; Shalet 2011; όπ. C.
Stewart, 2020).

Το 1970, η ολλανδική κυβέρνηση εστιάσε την προσοχή της στους ρόλους

των φύλων και στις διακρίσεις και με αφορμή αυτό το 1994, ψήφισε την ίση
μεταχείριση και την απαγόρευση των διακρίσεων. Η πράξη αυτή, επηρέασε
βαθιά, την κουλτούρα των Ολλανδών συντροφεύοντάς τους σε όλες τις πτυχές
της ζωής τους. Έτσι, ξεκίνησε να διαμορφώνεται η σεξουαλική εκπαίδευση στην
Ολλανδία η οποία διαθέτει ένα ολοκληρωμένο σύστημα που ξεκινά από την
πρωτοβάθμια έως τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

 Το αναλυτικό πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί για τη σεξουαλική

εκπαίδευση βοηθάει του μαθητές να κατανοήσουν τις σχέσεις, τη
σεξουαλικότητα, το σεβασμό στη σεξουαλική ποικιλομορφία και να είναι σε
θέση να προστατεύουν τον εαυτό τους αλλά και τους άλλους. Επομένως, η
ανάγκη για ασφάλεια είναι εμφανής στην αποδοχή των Ολλανδών για τη
βιωσιμότητα της εφηβικής σεξουαλικής ταυτότητας αλλά και για την ανάπτυξη
μιας ασφαλούς σεξουαλικής δραστηριότητας (Schalet, 2010).
1
Μεταρρύθμιση (δηλαδή αλλαγή) ονομάζουμε τον προτεσταντισμό, τη θρησκευτική κίνηση που
το 16ο αιώνα συγκρούστηκε με την Καθολική Εκκλησία και δημιούργησε στη δυτική Ευρώπη
νέες χριστιανικές Εκκλησίες.

3
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

1.2 Πολιτικοί (Policy) παράγοντες διαμόρφωσης της Σ.Α στην Ολλανδία

Όσο πιο νωρίς τόσο το καλύτερο

Με αυτή τη προσέγγιση οι Ολλανδοί ξεκίνησαν να υλοποιούν

προγράμματα Σ.Α στα σχολεία από τη δεκαετία του 1960. Έρευνες που έχουν
πραγματοποιηθεί, (De Graaf 2010; Cense e.a. 2010; Vanwesebeeck 1999)
καταγράφουν τις πιο σημαντικές πολιτικές για το σχεδιασμό της σεξουαλικής
εκπαίδευσης στην Ολλανδία.

Σύμφωνα με την παραδοχή αυτή η ολλανδική κυβέρνηση θεωρούσε ότι,

με την εφαρμογή προγραμμάτων Σ.Α οι νέοι θα διαμόρφωναν μια υγιή
σεξουαλική ζωή. Πιο συγκεκριμένα θα είχαν την ικανότητα:

● να χτίσουν σχέσεις βασισμένες στην ισότητα, στο σεβασμό και στην

κατανόηση
● να επικοινωνούν τα όριά τους και να δέχονται ή να απορρίπτουν
καταστάσεις
● να διαχειρίζονται τα δικά τους συναισθήματα αλλά και των άλλων
● να σέβονται τον εαυτό τους
● να αποδέχονται την ποικιλομορφία
● να βλέπουν τη σεξουαλικότητα ως μια φυσιολογική κατάσταση στη ζωή
τους και δεν θα πρέπει να ντρέπονται γι’ αυτό
● να κατανοούν ότι η σεξουαλικότητα αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα.

Αυτές οι στάσεις που θα καλλιεργούνταν στους νέους μέσω της Σ.Α, θα

απέτρεπαν αρνητικές ή μη αποδεκτές συμπεριφορές γύρω από τη
σεξουαλικότητα όπως ο φόβος, η ντροπή και η ενοχή που συνήθως οδηγούν σε
αρνητικά συναισθήματα στιγματίζοντάς τους για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Για να μπορέσουν όμως οι νέοι, να κατανοήσουν την ποικιλομορφία που

υπάρχει στην κοινωνία μας και να μάθουν να σέβονται το διαφορετικό
(σεξουαλικός προσανατολισμός, διαφορές των φύλων) θα πρέπει να
διδαχθούν:

● βασικές γνώσεις του σώματος, τις αλλαγές του και τις διαφορές μεταξύ
των φύλων
● βασικές γνώσεις του αναπαραγωγικού συστήματος αλλά και την
πρόληψη
● βασικές γνώσεις για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων

Επομένως, μέσα από αυτές τις γνώσεις και παραδοχές που συντέλεσαν
στην οικοδόμηση προγραμμάτων Σ.Α στην Ολλανδία απετράπησαν μύθοι

4
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

σχετικά με τη σεξουαλικότητα και την αναπαραγωγή, τη σεξουαλική

κακοποίηση και τη μετάδοση ΣΜΝ.

Τα επίσημα προγράμματα σεξουαλικής αγωγής άρχισαν να εμφανίζονται

στην Ολλανδία κατά τη δεκαετία του 1960, με εθνικό πρόγραμμα
χρηματοδότησης. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση διέθεσε τα κονδύλια που
χρειάζονταν για την ανάπτυξη, την εφαρμογή και την αξιολόγηση του
προγράμματος.

Αρχικά, τα προγράμματα ξεκίνησαν να υλοποιούνται στη δευτεροβάθμια

εκπαίδευση και στην συνέχεια, συμπεριλήφθηκαν στη πρωτοβάθμια λόγω της
επιτυχίας στη μείωση της εφηβικής εγκυμοσύνης και στην μετάδοση ΣΜΝ2 σε
σχέση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες εκείνης της εποχής (Hamilton et al., 2013).
Ωστόσο, μέχρι τότε δεν υπήρχε επίσημη νομοθεσία για τη σεξουαλική
διαπαιδαγώγηση στην Ολλανδία και το Υπουργείο Υγείας της χώρας θεωρούσε
ότι ήταν απαραίτητο να θεσμοθετηθεί ασκώντας πιέσεις.

Από το 1993, η σεξουαλική εκπαίδευση στην Ολλανδία, είναι

υποχρεωτική στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος προώθησης της υγείας
“Living Together”. Τα δεδομένα δείχνουν ότι το 97% των σχολείων
δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και το 50% των δημοτικών σχολείων
περιλαμβάνουν ειδικά προγράμματα και πληροφορίες για τη σεξουαλικότητα
στο αναλυτικό τους πρόγραμμα. (HEBS, 2001)

Με επιστολή του Υπουργείου Υγείας το 2009, αναφέρεται ότι η

σεξουαλική διαπαιδαγώγηση αποτελεί ένα σημαντικό μέρος της εκπαίδευσης.
Το 2012 έγιναν διάφορες αλλαγές στον εκπαιδευτικό νόμο καθορίζοντας νέους
στόχους για τη πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και η σεξουαλική
εκπαίδευση απέκτησε νομικά χαρακτηριστικά (WHO, 2018). Η σεξουαλική
εκπαίδευση στην Ολλανδία έχει ενταχθεί στους εθνικούς στόχους της
εκπαίδευσης ακολουθώντας ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Το ένα κομμάτι της
φροντίζει να ενημερώσει τους νέους για τις “σχέσεις και τη σεξουαλικότητα” και
το άλλο για τη “σεξουαλικότητα και τη σεξουαλική ποικιλομορφία’.

Η δομή της σεξουαλικής εκπαίδευσης διαμορφώθηκε, από το Ίδρυμα

Ανάπτυξης Αναλυτικών Προγραμμάτων ενσωματώνοντας τις πολιτικές αυτές με
προσοχή στη διδακτέα ύλη των σχολείων (Syllabus).

2
Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων

5
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

1.3 Σχολείο - Αναλυτικό Πρόγραμμα

Τα σχολεία της Ολλανδίας είναι αρκετά ανεξάρτητα όσον αφορά τα

μαθήματα που επιλέγουν στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών τους γύρω από
τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση. Εφαρμόζεται το school- based μοντέλο δηλαδή
μπορούν τα σχολεία να καθορίσουν από μόνα τους τα υλικά, τις μεθόδους, την
προσέγγιση και τον χρόνο που θα αφιερώνεται σε κάθε στόχο (Greene, Rasekh,
& Amen, 2001: 48).

Το Υπουργείο Παιδείας της Ολλανδίας, είναι αυτό όμως που ορίζει τις
θεματικές του προγράμματος υποχρεώνοντας τους εκπαιδευτικούς να τα
συμπεριλάβουν στο πρόγραμμα.

Η σεξουαλική εκπαίδευση σύμφωνα με την έκθεση “Cost and

Cost-effectiveness Analysis of School-Based Sexuality Education Programmes in Six
Countries” που δημοσιεύθηκε από την Unesco, εφαρμόζεται και είναι
ενσωματωμένη στο αναλυτικό πρόγραμμα με τους εξής τρόπους: 1) μέσω της
εφαρμογής δύο προγραμμάτων σεξουαλικής εκπαίδευσης στην πρωτοβάθμια
και δευτεροβάθμια εκπαίδευση και 2) μέσω του μαθήματος της βιολογίας, της
εκπαίδευσης υπηκοότητας (citizenship) και της κοινωνιολογίας στην
πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Τα δύο προγράμματα που υλοποιούνται, ξεκίνησαν από το 1990 και

έχουν τίτλο “Σχέσεις και Σεξουαλικότητα” για τη πρωτοβάθμια εκπαίδευση και
‘Long Live Love’ – ‘Lang Leve de Liefde (LLL) “Ζήτω η αγάπη και ο έρωτας” για τη
δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επιπλέον, κάτω από την ομπρέλα αυτών των
προγραμμάτων σχεδιάστηκαν εξατομικευμένα προγράμματα σεξουαλικής
αγωγής για ομάδες νέων που μπορεί να αντιμετωπίζουν νοητική ή σωματική
αναπηρία, είναι πρόσφυγες/μετανάστες ή αποτελούν μέλη της ΛΟΑΤΚΙ+
κοινότητας.( WHO,2016).

6
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

 Στο μάθημα της Βιολογίας, της εκπαίδευσης υπηκοότητας (citizenship)

και της κοινωνιολογίας διδάσκονται συνήθως οι υπο-ενότητες που άπτονται σε
θέματα της σεξουαλικότητας και της αναπαραγωγής, της εγκυμοσύνης, της
αντισύλληψης, των ΣΜΝ, των προσωπικών επιθυμιών και των ορίων της
συμπεριφοράς καθώς και της δημιουργίας και διαχείρισης σχέσεων.
Περιλαμβάνονται επίσης, ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ομοφοβία
(Greene et al., 2001: 48). Ο αριθμός των ωρών διδασκαλίας ωστόσο δεν είναι
πάντα ο ίδιος και καθορίζεται συνήθως, από το σχολείο και τους δασκάλους
καθώς και οι θεματικές που θα διδαχθούν.

Ορισμένοι εκπαιδευτικοί εκπαιδεύονται και επιμορφώνονται για τις

θεματικές αυτές, είτε στην προ-υπηρεσιακή κατάρτισή τους, είτε μέσα από
γρήγορα σεμινάρια ή workshops. Διάφοροι φορείς αναλαμβάνουν, την
εκπαίδευση σχετικά με το σεξ και τη σεξουαλικότητα αλλά και το υλικό που θα
πρέπει να διδάξουν όπως, το Ολλανδικό Ινστιτούτο Προαγωγής Υγείας και
Πρόληψης ΣΜΝ, οι ΜΚΟ Rutgers, SoaAids Nederland και η Movisie, εκπαιδευτικοί,
ιδιωτικά κέντρα και πακέτα μαθημάτων που έχουν δημιουργηθεί όπως θα
δούμε στη συνέχεια.

Τα school-based προγράμματα σεξουαλικής αγωγής που εφαρμόζονται

στα σχολεία της Ολλανδίας, είναι διαθέσιμα διαδικτυακά και παρέχουν υλικό
σχετικά με το σεξ σε γονείς, κλινικές, οικογενειακούς γιατρούς και ΜΜΕ.

Το πιο παλιό εθνικό πρόγραμμα σεξουαλικής αγωγής στην Ολλανδία

που υπάρχει για πάνω από 20 χρόνια είναι το Long Live Love (LLL) που θα
γνωρίσουμε στη 2η ενότητα. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα έχει εφαρμοστεί στα
περισσότερα σχολεία της χώρας και έχει αναθεωρηθεί αρκετές φορές.

7
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Ενότητα 2. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

2.1 Το Πρόγραμμα ‘Long Live Love’ – ‘Lang Leve de Liefde (LLL)
«Ποιος από εσάς έχει ερωτευτεί;» ρωτάει μια δασκάλα ένα πλήθος
μαθητών στο δημοτικό σχολείο της Ολλανδίας.

Τα πιο γνωστά προγράμματα Σεξουαλικής Αγωγής στην Ολλανδία είναι

το “Σχέσεις και Σεξουαλικότητα” για τη πρωτοβάθμια εκπαίδευση (4 - 12 ετών)
και το ‘Long Live Love’ – ‘Lang Leve de Liefde (LLL) “Ζήτω η αγάπη και ο έρωτας”
για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (13-15 ετών).

Το πρόγραμμα “Σχέσεις και Σεξουαλικότητα” για την πρωτοβάθμια

εκπαίδευση στις μικρότερες τάξεις περιλαμβάνει θεματικές όπως να γνωρίσουν
το ανθρώπινο σώμα τους, τη γυμνότητα, τις διαφορές μεταξύ αγοριών και
κοριτσιών, τη φιλία και τα αγγίγματα στο σώμα. Επιπλέον, αναπτύσσονται τα
θέματα της αυτό- αντίληψης, πως δημιουργείται και διατηρείται μια φιλία, ο
έρωτας και το σεξ και η σεξουαλική κακοποίηση.3

3
Μπορείτε να δείτε τη διδασκαλία της σεξουαλικότητας & των σχέσεων, σε σχολείο της
Ολλανδίας εδώ: https://www.youtube.com/watch?v=il8HIi7wqQE

8
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Σε ηλικίες που τα παιδιά αρχίζουν και μπαίνουν στην προεφηβεία (10-12

ετών) , αναδεικνύονται θεματικές όπως οι αλλαγές στο σώμα, η φιλία, η αγάπη
4

και η δημιουργία σχέσεων, η σεξουαλικότητα, η αντισύλληψη και δεξιότητες

άρνησης στην πίεση που μπορεί να υφίστανται από συνομηλίκους τους.

(Τα νηπιαγωγεία παρευρίσκονται στην εναρκτήρια συνέλευση της

εβδομάδας “Spring Fever” στο St Jan de Doperschool της Ουτρέχτης, Ολλανδία.
Φωτογραφία από τη Saskia de Melker).

Το πρόγραμμα “Ζήτω η αγάπη και ο έρωτας” για τη δευτεροβάθμια

εκπαίδευση (LLL), είναι μακράν το πιο επιτυχημένο, αποτελεσματικό και
τεκμηριωμένο πρόγραμμα για την σεξουαλική εκπαίδευση που είναι βασισμένο
στο σχολείο (school- based) (Fulpen et al., 2002; Schaalma et al., 1996). Τι είναι
όμως αυτό το πρόγραμμα και τι περιλαμβάνει;.

Το Long Live Love είναι ένα πρόγραμμα σεξουαλικής αγωγής και υγείας
και το πρώτο εγχείρημα του προγράμματος έγινε πριν από 26 χρόνια
αποδεικνύοντας επιθυμητά μαθησιακά αποτελέσματα (Schaalma et al., 1996).
Από τότε το πρόγραμμα αναθεωρήθηκε τέσσερις φορές και ξεκίνησε στα
σχολεία το 2012. Το LLL πρόγραμμα υλοποιήθηκε από την STI Aids Netherlands
και χρηματοδοτήθηκε από τον Ολλανδικό Οργανισμό Έρευνας και Ανάπτυξης
Υγείας. Βασικός σκοπός του είναι η δημιουργία ενός αποτελεσματικού
προγράμματος συμβατό με τη διδακτική πρακτική και αποδεκτό στις αντιλήψεις
και στην πραγματικότητα των Ολλανδών μαθητών.

Για την υλοποίηση και την ανάπτυξη του προγράμματος, ήταν

απαραίτητη η συνεργασία μεταξύ καθηγητών, μαθητών και επαγγελματιών
υγείας. Στόχος του αναθεωρημένου πλέον LLL είναι η υγιής ανάπτυξη των νέων
μέσα από τη σεξουαλικότητά τους.

4
Μπορείτε να δείτε τη διδασκαλία για τον έρωτα και τη δημιουργία σχέσεων, σε σχολείο της
Ολλανδίας εδώ:  https://www.youtube.com/watch?v=AA1HDFH9OaU

9
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Το πρόγραμμα για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, αποτελείται από τρία

πακέτα διδασκαλίας, ειδικά σχεδιασμένα για διαφορετικά επίπεδα εκπαίδευσης.

Το πρώτο εκπαιδευτικό πακέτο για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση για

μικρότερες ηλικίες (12-15) περιλαμβάνει, ένα περιοδικό, βίντεο/ DVD,
περιβάλλον ηλεκτρονικής μάθηση, ένα εγχειρίδιο για εκπαιδευτικούς και τον
ιστότοπο για τη διδασκαλία της αγάπης (LLL). Το δεύτερο εκπαιδευτικό πακέτο
για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση για μεγαλύτερες ηλικίες (16-18) είναι
προσανατολισμένο περισσότερο στην εμπειρία και στο επίπεδο σκέψης των
μαθητών/τριών καθώς και στην πρόληψη εγκυμοσύνης η ΣΜΝ. Τέλος, το τρίτο
εκπαιδευτικό πακέτο απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς με ένα ευρύ φάσμα
μαθημάτων, εργαστηρίων, οπτικού υλικού που σχετίζεται με τη σεξουαλική
υγεία.

Μαθήματα LLL - από το ενημερωτικό φυλλάδιο LLL

Εκτός από το βασικό πακέτο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης έχει

δημιουργηθεί κι άλλο ένα για την Ειδική Εκπαίδευση. Προβλέποντας για
μαθητές για παράδειγμα με προβλήματα ακοής τα βίντεο που χρησιμοποιούνται
να περιέχουν υπότιτλους ώστε να μπορούν να παρακολουθήσουν το υλικό του
μαθήματος. Επιπλέον έχουν φτιάξει και Λεξικό Σεξ στην Ολλανδική Νοηματική
Γλώσσα.

10
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Οι νέοι με ομοφυλοφιλικά συναισθήματα συχνά φοβούνται να δείξουν ή

να πουν πώς αισθάνονται στο σχολείο γι΄ αυτό τον λόγο από την 1η Δεκεμβρίου
2012, τα ολλανδικά σχολεία υποχρεούνται να προσέχουν την σεξουαλικότητα
αλλά και την σεξουαλική ποικιλομορφία που υπάρχει.

Με αφορμή αυτό, δημιουργήθηκε στο πρόγραμμα LLL το πακέτο της

σεξουαλικής ποικιλομορφίας που στόχο έχει την αποδοχή των ομοφυλόφιλων
και τη διασφάλιση των σεξουαλικών δικαιωμάτων τους. Περιλαμβάνει : 

● Φύλλα εργασίας για ταινίες

● Κάρτες με ερωτήσεις σχετικά με τη σεξουαλική ποικιλομορφία
● Δελτίο πληροφοριών για μαθητές με συχνές ερωτήσεις από νέους
σχετικά με την ομοφυλοφιλία.
● Κουτί παιχνιδιού εισιτηρίων

Προκειμένου να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα του προγράμματος, οι

εκπαιδευτικοί χρειάζονται να λάβουν υποστήριξη και συμβουλές για το έργο και
τη διδασκαλία τους σε σχέση με προβλήματα ή καταστάσεις που ενδέχεται να
αντιμετωπίσουν. Για τον λόγο αυτό, δημιουργήθηκε μια πλατφόρμα e-coach
(‘lesgevenindeliefde.nl’ - ‘teachinglove.nl’) αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς που
στόχο έχει, αφενός να βελτιώσει τη συμπεριφορά των εκπαιδευτικών μέσω του
αναστοχασμού, και αφετέρου να αναπτύξει δεξιότητες που θα τους βοηθήσουν
στην καλύτερη υλοποίηση του προγράμματος LLL.

(Η πλατφόρμα teachinglove για τους εκπαιδευτικούς)

Πιο συγκεκριμένα, μέσα από την πλατφόρμα teachinglove οι

εκπαιδευτικοί:

11
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

● Ενθαρρύνονται να προβληματιστούν για τη σεξουαλικότητα και την

αναπαραγωγική υγεία
● Πληροφορούνται και ενθαρρύνονται να παραδώσουν 6 μαθήματα του
προγράμματος LLL σύμφωνα με τις οδηγίες
● Υποστηρίζονται ώστε να είναι σε θέση να προβλέψουν και να
αντιμετωπίσουν κατα τη διάρκεια του μαθήματος διάφορες δυσκολίες

Για παράδειγμα:

● Πώς δημιουργείτε μια ασφαλή ατμόσφαιρα στην τάξη, ώστε οι μαθητές

να τολμήσουν να μιλήσουν για την αγάπη;
● Πώς διδάσκετε για την αγάπη και τη σεξουαλικότητα χωρίς ντροπή;
● Πώς φυλάσσετε τα όριά σας κατά τη διάρκεια του μαθήματος;
● Πώς εντοπίζετε προβλήματα κατά τη διάρκεια του μαθήματος;
● Πώς ενσωματώνετε σωστά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στα
μαθήματά σας;
● Πώς αντιμετωπίζετε την ομοφυλοφιλία;
● Πώς αντιμετωπίζετε τον πολιτισμό και τις διαφορές εμπειρίας;
● Πώς καθοδηγείτε τους μαθητές με προσωπικά προβλήματα;
● Πώς παίρνετε περισσότερη συζήτηση στην τάξη;

Οι εκπαιδευτικοί, μπορούν να χρησιμοποιήσουν την ειδικά

διαμορφωμένη πλατφόρμα είτε για να προετοιμαστούν πρίν ή κατα τη διάρκεια
ενός μαθήματος LLL είτε για να ανατρέξουν στις θεματικές που θα τους
βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν δύσκολες καταστάσεις εντός της τάξης τους.
Μέσα στην πλατφόρμα θα βρουν επίσης, ένα εργαλείο αυτο- προβληματισμού
που θα τους βοηθήσει να κάνουν την αυτοκριτική τους σε σχέση με την
υλοποίηση του προγράμματος, τη συμπεριφορά τους και την ανάγκη
αυτοβελτίωσης. Η καθοδήγηση (e-coaching), μπορεί να λειτουργήσει σωστά στο
έργο των εκπαιδευτικών μόνο όταν οι ίδιοι έχουν την ανάγκη να βελτιώσουν τις
επιδόσεις τους στην τάξη (Parsloe & Leedham, 2009).

Ανάλογα με τα αποτελέσματα που προκύπτουν χρησιμοποιώντας το

εργαλείο του αυτο- προβληματισμού, δίνεται στους εκπαιδευτικούς πρόσθετη
προσωπική υποστήριξη μέσα από βίντεο, κοινωνικές ιστορίες, ταινίες,
πληροφορίες σε σχέση με συγκεκριμένες συμπεριφορές, συμβουλές και
συζήτηση με άλλους εκπαιδευτικούς.

Αυτό που αξίζει να αναφερθεί μέσα από μια σύντομη περιήγηση σε αυτή
την πλατφόρμα, είναι το γεγονός ότι υπήρχαν αρκετές λεζάντες με
εκπαιδευτικούς που εκφράζουν πραγματικές ιστορίες, συναισθήματα ή
προβληματισμούς. Με τον τρόπο αυτό, βοηθάει τον νέο εκπαιδευτικό που
εισέρχεται στην πλατφόρμα teachinlove να αισθανθεί οικεία και να γνωρίσει
παρόμοιες ιστορίες ή προβληματισμούς γύρω από ένα θέμα.

12
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

13
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Σύμφωνα με τα παραπάνω κατανοούμε, ότι ένα πρόγραμμα σεξουαλικής

αγωγής όπως το Long Live Love αποτελεί μια καινοτομία στην εκπαιδευτική
κοινότητα που όλοι προσπαθούν να γίνουν μια μεγάλη ομάδα με ένα στόχο, την
υποστήριξη των νέων. Αυτό θα τους βοηθήσει να έχουν μια πιο υγιή, ασφαλή
και προετοιμασμένη σεξουαλική ζωή. Θα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα
σεξουαλικά τους δικαιώματα, να διαμορφώνουν την ταυτότητά τους και να
σέβονται τους γύρω τους.

Ζήτω η αγάπη!

14
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Σύνοψη Ενότητας

Στη συνεδρία αυτή ανακαλύψατε το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της

σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στην Ολλανδία γνωρίζοντας ταυτόχρονα την
κουλτούρα της. Μάθατε για τις διάφορες πολιτικές (policies) και τους
παράγοντες που συντέλεσαν στη εδραίωση της Σ.Α στα ολλανδικά σχολεία
καθώς και το αναλυτικό τους πρόγραμμα.

Ανακαλύψατε, τα πρώτα προγράμματα Σ.Α από το 1960 έως σήμερα στα

ολλανδικά σχολεία και κατανοήσατε τον τρόπο που δουλεύουν το μάθημα της
Σ.Α. Ενημερωθήκατε για το εκπαιδευτικό πακέτο που υπάρχει ανάλογα με τις
ανάγκες κάθε φορα των μαθητών/τριών και για τον τρόπο που εκπαιδεύονται οι
εκπαιδευτικοί, ώστε να μπορέσουν να το εφαρμόσουν σωστά στην τάξη.

15
 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΟΛΛΑΝΔΙΑ

Βιβλιογραφία
Greene, Margaret, Zohra Rasekh, and Kali-Ahset Amen. 2002. Sexual & Reproductive
Health Policies for a Youthful World. Washington, DC: Population Assistance
International.
Hamilton, B. E., Hoyert, D. L., Martin, J. A., Strobino, D. M., & Guyer, B. (2013). Annual
summary of vital statistics: 2010–2011. Pediatrics, 131, 548–558.
Hargreaves, H., & Fink, D. (2006). Sustainable Leadership. San Francisco: Jossey-Bass
Publishers.
Krebbekx, W. (2018). What else can sex education do? Logics and effects in classroom
practices. Sexualities, 21(8), 1-17.
Parsloe, E., & Leedham, M. (2009). Coaching and Mentoring: Practical Conversations
to Improve Learning (Second). London: Kogan Page.
Schalet, A. (2010). The significance of relationships in Dutch and American girls’
experiences of sexuality. Gender & Society, 24, 304–329.
Schutte, L. (2017). Implementation strategy for the school-based sex education
program Long Live Love: A Dynamic Process. Maastricht University.
(https://cris.maastrichtuniversity.nl/en/publications/implementation-strategy-for-the
-school-based-sex-education-progra , accessed ,12 April 2021)
Sexuality Education in the WHO European Region, The Netherlands. 2018:  Germany ,
Research Project of The Federal Centre for Health Education, WHO Collaborating
Centre for Sexual and Reproductive Health.
(https://www.bzga-whocc.de/fileadmin/user_upload/Dokumente/BZgA_Factsheets_
Online_Netherlands.pdf , accessed 12 April 2021)
Ιστότοπος προγράμματος LLL: https://langlevedeliefde.nl/docenten accessed: 12
April 2021)

16