Promieniotwórczość:

pożyteczna czy szkodliwa?

Definicja
Promieniotwórczość to zdolność substancji do generowania
promieniowania. W warunkach naturalnych każdy atom o niestabilnym
jądrze ulega rozpadowi, uwalniając pewną ilość energii, która jest
przekazywana dalej do środowiska, w tym do innych organizmów.
Promieniotwórczość naturalna
Jest to naturalny składnik środowiska człowieka. Promieniowanie jądrowe
to rozpędzone cząstki elementarne lub subatomowe. W ciągu 1 sekundy
rozpada się w naszym ciele ok. 8000 atomów promieniotwórczych. Izotop
potasu wykazuje największe promieniowanie i dostaje się do organizmu
wraz z produktami spożywczymi. Nie jest to jednak groźne, gdyż jest
pierwiastkiem niezbędnym w wielu fizjologicznych reakcjach, wpływa na
równowagę wodno-elektrolitową i stabilizuje ciśnienie tętnicze.
Promieniotwórczość sztuczna
Mówi się o niej, gdy rozpad dotyczy izotopów promieniotwórczych, które
nie występują w środowisku naturalnym. Sztuczne izotopy po raz
pierwszy zaobserwowała córka Marii Skłodowskiej-Curie, Irena, i jej mąż
Fryderyk. Przynosi ona zarówno wiele korzyści, jak i zagrożeń. Przede
wszystkim wykorzystywana jest podczas badań radiologicznych.
Zastosowania – medycyna
1. Ustalenie dolegliwości
2. Badania na temat leków ich działania na organizmy żywe
a) np.: izotop (99Tc) w formie związku chem. dostarcza się do ciała
człowieka i obserwuje jego drogę przez narządy; dzięki czemu można
zbadać ich działanie
3. Urządzenia rentgenowskie:
a) fotografie rentgenowskie przy zwichnięciach lub złamaniach
4. Radioterapia:
a) wykorzystuje się ją jeżeli chodzi o nowotwory głównie czerniaka
b) jod 131 wykorzystywany jest do leczenia tarczycy
Technika radiacyjna
1. Dezynfekcja narzędzi medycznych;
a) barwienie: materiałów, szkła,
sztucznych/naturalnych kamieni
2. Analiza aktywacyjna, czyli jądrowa
analiza zwartości substancji; pozwala
zdefiniować/odkryć skażenia,
zdefiniować ilościową zawartość metali
ciężkich w odpadach, azotu w ziarnach,
nawozach sztucznych itd. Może
zdefiniować równocześnie kilka
pierwiastków
3. Produkowanie termokurczliwych rurek oraz taśm jako izolacja
elektryczna
4. Technologia oczyszczania gazów odlotowych z instalacji spalających
m.in.: węgiel
5. Wykorzystanie promieniowania w tzw.: aparaturze radiometrycznej
Pozostałe zastosowania
1. Izotop węgla 14C wykorzystano jako zegar archeologiczny (na podstawie
znajomości początkowego stężenia tego izotopu i okresu połowiczego
rozpadu, definiuje się wiek wykopalisk, gdzie mieszczą się szczątki
posiadające związki węgla)
Niebezpieczeństwa
1. Reakcje rozszczepienia jąder pierwiastków promieniotwórczych
dokonywane są w sposób niekontrolowany i stosuje się je do wyrobu
broni masowego rażenia (np. zrzucenie bomb na Hiroszimę i Nagasaki).
2. Pierwiastki promieniotwórcze niekorzystnie wpływają na organizmy,
także na człowieka. Na skutek pochłaniania przez organizm ogromnych
dawek promieniowania może wystąpić białaczka (nowotwór krwi),
katarakta choroba oczu, a także choroba popromienna, której objawy to
biegunką oraz nudnościami.
3. Usterki w elektrowniach jądrowych mogą stanowić przyczyną katastrof,
np. w 1986 roku w Czarnobylu wystąpiła usterka reaktora jądrowego,
która spowodowała wybuch, co doprowadziło do tego, że do atmosfery
przedostały się radioaktywne izotopy, zanieczyszczając dużą część
Europy.
4. Ogromny kłopot w przypadku energetyki
jądrowej powodują również odpady
promieniotwórcze, które pojawiają się jako
efekty pracy reaktorów. (Pojawia się
zagrożenie, że przedostaną się do otoczenia).
5. Groźne zagrożenie dla otoczenia ma także bezmyślne
unieszkodliwianie oraz składowanie odpadów przemysłowych, które
zawierają substancje promieniotwórcze, na ogół w hutnictwie.
(Gromadzone na hałdach, mogą dostać się do powietrza lub do wody, a
w następstwie do gleby czy organizmów).
6. Napęd kilkunastu pojazdów, np.: w transporcie wodnym (reaktory te
mogą w momencie topnienia okrętu stanowić źródło ogromnego
zakażenia otoczenia pierwiastkami promieniotwórczymi stanowiącymi ich
paliwo).