DROBNOUSTROJE

RADIOTOLERANCYJNE

Charakterystyka wybranych gatunków

Pusta szalka Petriego

 Promieniowanie to strumień cząstek lub fal elektromagnetycznych
emitowanych przez ciało fizyczne.
 Jest formą przekazywania energii.
 Wyróżniamy np. wysoce przenikliwe promieniowanie X (rentgenowskie),
słabo przenikliwe promieniowanie alfa (strumień jąder helu), beta (strumień
elektronów lub pozytonów), gamma (również wysoce przenikliwe) oraz
promieniowanie UV (najbardziej szkodliwe dla organizmów).

PROMIENIOWANIE I JEGO RODZAJE

 Promieniowanie jonizujące może uszkadzać bezpośrednio DNA, białka oraz
lipidy lub uszkadzać je na drodze stresu oksydacyjnego wywołanego
nadmiernym wzrostem potencjału oksydoredukcyjnego (zwiększeniem ilości
wolnych rodników i reaktywnych form tlenu)
 W świecie drobnoustrojów obecnie wyróżnia się 4 typowe formy zapobiegania
negatywnym skutkom promieniowania
 Generalnie uważa się, że bakterie gramdodatnie są mniej wrażliwe na
promieniowanie niż bakterie gramujemne.
 Spory (przetrwalniki) bakterii wykazują wysoką oporność.
 Organizmy radiooporne zaliczamy do ekstremofili (tolerujących lub
wymagających skrajnych warunków środowiskowych do życia), a część z nich
do poliekstremofili (mogących przetrwać w wielu skrajnych warunkach
środowiskowych) - jednym z takich organizmów jest Deinococcus
radiodurans, który jest oporny na promieniowanie i wysuszenie.
 Nauką zajmującą się wpływem promieniowania na organizmy jest
radiobiologia.

RADIOOPORNOŚĆ
 DEINOCOCCUS RADIODURANS
Jest to gatunek bakterii najbardziej odporny na
promieniowanie (z poznanych). D. radiodurans przeżywa
ekspozycje na dawkę promieniowania w wysokości 10-15kGy,
a niektóre źródła podają nawet 25 kGy.
Jest on również odporny na odwodnienie co może być
pośrednią przyczyną jego radioodporności.
Jego komórki wytwarzają barwnik- deinoksantynę, który, jak u
wielu innych organizmów, prawdopodobnie służy jako tarcza
przed promieniowaniem.

Tetrada komórek D. radiodurans w TEM

 D. radiodurans posiada silnie skondensowany (od 4 do 10 kopii)-chociaż nie
jest pewne, czy jest to mechanizm ochronny
 Wysoki współczynnik jonów żelaza do jonów manganu
 Wielowarstwowa ściana komórkowa
 Liczne enzymy: katalazy, glikozydazy, peroksydazy, hydrolazy Nudix, które
pozwalają radzić sobie ze stresem oksydacyjnym oraz proteazy, które
rozkładają uszkodzone białka.

INNE MECHANIZMY OCHRONNE D.

RADIODURANS
Archeony – drobnoustroje prokariotyczne, często występujące w skrajnych
środowiskach, jak np. w głębokich, oceanicznych kominach hydrotermalnych
(Pyrococcus furiosus oraz Thermococcus gammatolerans).
Opornośćna promieniowanie Pyrococcus furiosus i Thermococcus
gammatolerans prawdopodobnie wynika z ewolucyjnego przystosowania
archeonów do życia w wysokich temperaturach, które – podobnie jak
promieniowanie – uszkadzają DNA i białka.
Zarówno Pyrococcus furiosus jak i Thermococcus gammatolerans skutecznie Thermococcus gammatolerans
naprawiają DSBs (double-strand breaks, dwuniciowe pęknięcia).

ARCHEONY
Pyrococcus furiosus
GRZYBY
Przyczyny oporności grzybów uprzednio narażonych na wysokie dawki
promieniowania są słabo poznane. Przypuszcza się, że melanina chroni
komórki przed uszkodzeniem.
Ponadto zaobserwowano, że grzyby wyizolowane z okolic uszkodzonej
elektrowni w Czarnobylu wykazują się wzmożonym radiotropizmem.
Podejrzewa się, że opisywane grzyby wykorzystują energię z radiacji do
wzrostu i do usprawnienia procesów metabolicznych (np. Cladosporium
cladosporioides)
 Mikroorganizmy radiotolerancyjne ze względu na swoje
właściwości mogą być wykorzystywane do
Bioremediacji: odpadów radioaktywnych, wód skażonych
promieniotwórczo, środowisk skażonych promieniotwórczo
Lub jako biomarkery do wyznaczania poziomu skażenia
radioaktywnego środowiska czy też kontroli jakości
sterylizacji radiacyjnej.

Tabela wrażliwości na promieniowanie różnych

mikroorganizmów.

Rubrobacter radiotolerans
 Dziękujemy za uwagę.

Prezentację przygotowali:
Szymon Rawiak
Mateusz Parol

Bibliografia: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/73/Deinococcus_radiodurans.jpg
http://pm.microbiology.pl/web/archiwum/vol5522016182.pdf
https://microbewiki.kenyon.edu/images/0/05/Rubrobacter_radiotoleran_p1.png
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3e/Pyrococcus_furiosus.png
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Thermococcus_gammatolerans.jpg/800px-Thermococcus_gammatolerans.jpg
https://dentaltree.pl/userdata/public/gfx/4412996b963550f28ab916c6f8f9c147.jpg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0c/Cladosporium_cladosporioides.jpg

Drobnoustroje radiotolerancyjne - charakterystyka wybranych gatunków oraz ich zastosowanie. D. M. Matusiak, 2015