Światło widzialne jako czynnik

zaburzający prawidłowe
funkcjonowanie organizmów
Tomasz Jaskot, Biotechnologia rok 3, grupa 1
Co to jest
światło?
Pojęcie to ma inne znaczenie potoczne i w
nauce.
W naukach ścisłych używa się określenia
promieniowanie optyczne. Jest to
promieniowanie podlegające prawom
optyki geometrycznej oraz falowej.
Przyjmuje się, że promieniowanie optyczne
obejmuje zakres fal elektromagnetycznych o
długości od 100 nm do 1 mm, podzielony na
trzy zakresy: ultrafiolet, światło widzialne i
podczerwień. Wszystkie te zakresy można
obserwować i mierzyć, używając
podobnego zestawu przyrządów, a wyniki
tych badań można opracowywać, stosując
te same prawa fizyki
 Potocznie nazywa się tak widzialną część
promieniowania elektromagnetycznego,

Aw
czyli promieniowanie widzialne odbierane
przez siatkówkę oka ludzkiego. Precyzyjne
ustalenie zakresu długości fal

znaczeniu elektromagnetycznych nie jest tutaj

możliwe, gdyż wzrok każdego człowieka
charakteryzuje się nieco inną wrażliwością –
potocznym... stąd za najszerszy przedział przyjmuje się
380-780 nm, choć często podaje się
mniejsze zakresy (szczególnie od strony fal
dłuższych), aż do 400–700 nm
 • termiczne – świecące w wyniku rozgrzania
ciała
Źródła • promieniowanie synchrotronowe

światła • emisja z elektronów w atomie lub ciele stałym

 Organizm człowieka, szczególnie mózg,
potrzebuje światła słonecznego. Stymuluje ono
produkcję serotoniny, zwanej hormonem
szczęścia, oraz melatoniny, która reguluje cykl
dobowy, w tym okresy czuwania i snu. Im więcej
wytwarzamy melatoniny, tym lepszy mamy sen i
tym bardziej budzimy się wypoczęci. Ekspozycja

Wpływ
na światło jaśniejsze niż Księżyc w pełni, nawet
tylko przez 40 minut w ciągu nocy, obniża
produkcję tej substancji u człowieka o 50 proc.

światła na
Zaburza też działanie różnych innych hormonów,
m.in. tych, które sterują gospodarką
węglowodanową, glikokortykoidów, prolaktyny,

człowieka
serotoniny, hormonów tropowych. Skutki tego
niepożądanego oświetlenia są najlepiej zbadane
u człowieka, ale można je przełożyć na pozostałe
zwierzęta. Zaburza to matabolizm, regulacja
masy ciała, aktywność trawienia, termoregulację.
Skracaniem się nocy i wydłużaniem dnia
specjaliści tłumaczą niektóre choroby
cywilizacyjne, m.in. otyłość, cukrzycę czy
zmniejszenie odporności, która wpływa także na
wzrost zachorowań na nowotwory.
 Zanieczyszczenie światłem to zwiększenie
naturalnej ilości światła, spowodowane przez jego
Światło też sztuczne źródła. To zanieczyszczenie na świecie
zanieczyszcz rośnie gwałtownie, bo aż o około 6% na rok. Już na
początku tego wieku dla 80% mieszkańców Stanów
a środowisko Zjednoczonych i 2/3 mieszkańców Unii Europejskiej
noc jest jaśniejsza niż przy świecącym w pełni
Księżycu.
 Rola światła w świecie roślin jest oczywista – to źródło
energii w procesie fotosyntezy. Ale jest to też źródło wiedzy o
środowisku – u roślin jest sygnałem aktywującym kwitnienie
czy okres spoczynku zimowego. W świecie zwierząt jest
podobnie – światło reguluje czynności fizjologiczne (sen,
rozród), orientację w przestrzeni, ale także relacje z innymi
zwierzętami, przedstawicielami własnego czy też innych
Zanieczyszczenie gatunków.
światłem w
przyrodzie
Reakcje na sztuczne oświetlenie mogą być różne. U roślin
powoduje ono najczęściej przyspieszenie wzrostu. Ale już np.
na ptaki jasne światło w nocy może wpływać dezorientująco,
zwiększać wykrywalność ofiar lub utrudniać ukrycie przed
drapieżnikiem.
Zagrożenia związane ze wzrostem
zanieczyszczenia światłem

• Wzrost jasności nocnego nieba. Zjawisko to znane jako łuna miejska lub smog świetlny zmniejsza widoczność
obiektów astronomicznych, co utrudnia lub uniemożliwia naziemne amatorskie i profesjonalne obserwacje
astronomiczne.
• Degradacja obrazu nieba w świadomości społecznej. Rozgwieżdżone niebo od zawsze inspirowało i kształtowało
człowieka. Wpływało na sztukę, filozofię, religię, literaturę i naukę. Współcześnie jest ono niedostępne dla dużej
części społeczeństwa.
• Zaburzenie naturalnego cyklu dobowego flory i fauny. Badania naukowe wskazują, że ciemność jest konieczna dla
funkcjonowania systemów biologicznych. Zanieczyszczenie światłem, zmieniając naturalny cykl dobowy obecności i
braku światła, negatywnie wpływa na istotne zachowania i procesy organizmów żywych, w tym człowieka.
• Obniżanie komfortu i bezpieczeństwa w nocy. Oświetlenie zewnętrzne nieodpowiednio skierowane lub zbyt jasne
powoduje zjawisko olśnienia, prowadząc do słabszej widoczności otoczenia a tym samym powodując spadek
bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Sztuczne światło, a zegar biologiczny
Skażenie środowiska naturalnego światłem sztucznym prowadzi do zaburzenia funkcjonowania
zegara biologicznego, w efekcie czego zwierzęta zmieniają dotychczasowe zachowania, co zazwyczaj
pociąga za sobą negatywne konsekwencje. Światło sztuczne jest błędnie interpretowane przez
zwierzęta prowadzące nocny tryb życia jako nadal trwający dzień. Prowadzi to do stopniowego
wydłużania czasu, podczas którego zwierzę „oczekuje na nastanie nocy” i w wyniku braku
jakichkolwiek zmian w środowisku ostatecznie podejmuje aktywność. Zwrócić uwagę należy na fakt,
że okres aktywności ulega w ten sposób skróceniu, co oznacza np. mniej czasu, który zwierzę
mogłoby poświęcić na polowanie. Niedożywienie z kolei wpływa na osłabienie organizmu, co
przekłada się w ostateczności np. na zmniejszenie atrakcyjności w oczach potencjalnego partnera.
Przebywanie zwierząt w warunkach silnego stresu świetlnego może prowadzić do spadku liczebności
populacji danego gatunku.
 Wybór siedliska i składanie jaj - Zanieczyszczenie
światłem spolaryzowanym powodowane przez
Ekologiczne sztuczne powierzchnie płaskie ma wyraźny i
szkodliwy wpływ na zdolność zwierząt do oceny
skutki bezpiecznych i odpowiednich siedlisk i miejsc
składania jaj. W szczególności PLP stwarza poważne
zanieczyszczenia problemy dla organizmów związanych z akwenami
światłem wodnymi. Odbite światło służy zwierzętom do
poszukiwania odpowiednich zbiorników wodnych,
spolaryzowanym które mogą pełnić rolę miejsc żerowania /
rozmnażania, siedlisk i składania jaj
 Zmiany w poziomie światła mogą zakłócać orientację
zwierząt nocnych. Zakres anatomicznych
dostosowań pozwalających na widzenie w ciemności

Ekologiczn jest szeroki, a nagłe zwiększanie światła może

oślepiać zwierzęta. W przypadku żab, nagły wzrost
oświetlenia zmniejsza ich zdolność widzenia na czas

e skutki
od kilku minut do kilku godzin. Po przyzwyczajeniu
się do światła żaby dalej mogą być przez nie
przyciągane. Światło w nocy może dezorientować i
więzić ptaki. Gdy ptak wleci w intensywnie

- Nawigacja
oświetlony obszar w nocy może zostać „uwięziony” i
nie opuścić go przez długi czas. Zjawisko to dotyczy
dużej liczby ptaków przemieszczających się nocą, gdy
warunki meteorologiczne zmuszają je do zbliżenia

i orientacja się do światła, np. podczas niepogody lub późno w

nocy, gdy muszą lecieć niżej. Wewnątrz kręgu światła
ptaki mogą wpadać na siebie nawzajem lub na
konstrukcje, mogą stracić siły, lub paść ofiarą
drapieżników. Sztuczne oświetlenie przyciąga ptaki
do kominów, latarni morskich, wieże nadawcze,
łodzie, szklarnie, platformy naftowe, dzwonnice i
kościoły oraz inne konstrukcje powodując
bezpośrednio śmierć i przerwanie szlaków
wędrówek.
 Rosnąca iluminacja może rozciągać dzienne i
wieczorne zachowania na środowisko nocne przez
poprawę zwierzęcej zdolności do orientowania
się. Wiele zwykle dziennych ptaków i gadów szuka
pożywienia przy sztucznym świetle. To
zachowanie gadów zostało określone jako „nisza
nocnego światła” i niesie korzyść dla gadów, lecz
Ekologiczne skutki nie dla ich ofiar. Pomimo, że wydłużony dzięki
sztucznemu oświetleniu czas żerowania może się
- Drapieżnictwo wydawać korzystny dla dziennych gatunków, to
korzyści mogą być niwelowane przez wzrost
ryzyka stania się ofiarą drapieżnika. Bilans zysków
ze wzmożonej aktywności i ryzyka bycia
upolowanym przez drapieżnika jest istotą badań
nad małymi ssakami, gadami i ptakami. Małe
gryzonie w mniejszym stopniu żerują przy
wysokim poziomie światła, podobnie jak niektóre
zajęczaki, torbacze, węże, nietoperze, ryby, wodne
bezkręgowce i inne taksony.
Sztuczne światło a rośliny
    Oświetlenie lub jego brak u roślin stanowi sygnał
aktywizujący kwitnienie bądź stan spoczynku zimowego.
Informacja o długości dnia i nocy jest szczególnie ważna na
dużych szerokościach geograficznych i dalej na północ.
Rośliny działają według systemu: kwitną kiedy jest długi dzień
i krótka noc albo odwrotnie. Antropogeniczne światło może
przyczyniać się do upośledzenia tego mechanizmu. U roślin
powoduje ono najczęściej przyspieszenie wzrostu. Rośliny
dnia krótkiego wymagają określonej długości nieprzerwanej
nocy, aby móc wydać kwiaty i rozmnażać się. Zakłócenie ich
cyklu spowoduje zaburzenia rozmnażania i rozwoju tych
roślin. Do tych roślin należą między innymi cenne
gospodarczo: tytoń, kukurydza, proso, ryż i chryzantem
Dziękuję za
uwagę!