Hawaii

Bài viết
Thảo luận
Đọc
Sửa đổi
Sửa mã nguồn
Xem lịch sử

Thêm
Bách khoa toàn thư mở Wikipedia
Tiểu bang Hawaii
State of Hawaii
Mokuʻāina o Hawaiʻi
Hawaje-NoRedLine.jpg
Cờ Hawaii Huy hiệu Hawaii
Cờ Huy hiệu
Hawaii in United States (zoom) (US50) (-grid).svg
Biệt danh: The Aloha State (Tiểu bang Aloha)
Ngôn ngữ chính thức Tiếng Hawaii và tiếng Anh (thổ ngữ Hawaii)
Địa lý
Thủ phủ Honolulu
Thành phố lớn nhất Honolulu
Diện tích 28.337 km² (hạng 43)
• Phần đất 16.634 km²
• Phần nước 11.672 km² (41,2 %)
Chiều dài 2.450 km²
Kinh độ 154°40′W – 162°W
Vĩ độ 18°55′N – 29°N
Dân số (2018) 1.420.491 (hạng 42)
• Mật độ 42,75 (hạng 13)
• Trung bình 925 m
• Cao nhất 4.207 m
• Thấp nhất 0m
Hành chính
Ngày gia nhập 21 tháng 8 năm 1959 (thứ 50)
Thống đốc David Ige (Dân chủ)
Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ Daniel Inouye (Dân chủ)
Daniel Akaka (DC)
Múi giờ HST (UTC−10)
• Giờ mùa hè Không áp dụng
Viết tắt HI Hi. US-HI
Trang web https://portal.ehawaii.gov/
Hawaii (phiên âm: "Ha-oai", Hạ Uy Di; tiếng Hawaii: Hawaiʻi) là tiểu
bang Hoa Kỳ nằm hoàn toàn trên quần đảo Hawaiʻi (ngày xưa được gọi
quần đảo Sandwich bởi những người Châu Âu), nằm trong Thái Bình
Dương cách lục địa khoảng 3.700 kilômét (2.300 dặm). Khi bang được
gia nhập Liên bang ngày 21 tháng 8 năm 1959, Hawaiʻi được trở thành
tiểu bang thứ 50 của Hoa Kỳ. Tên của tiểu bang trong tiếng Hawaiʻi có
dấu ʻokina (ʻ), cho nên tiếng Anh chuẩn của Hawaiʻi (thổ ngữ Hawaiʻi)
cũng phải được viết với dấu này. Đây là tiểu bang có tỷ lệ cư dân gốc Á
cao nhất tại Hoa Kỳ.

Đây là nơi sinh của cựu tổng thống Barack Obama (tại Honolulu).

Địa lý
Bài chi tiết: Quần đảo Hawaiʻi

Bản đồ các đảo về phía đông nam (phía có gió)

Hawaiʻi là tiểu bang duy nhất của Hoa Kỳ có nước xung quanh. Vì
không thuộc lục địa Hoa Kỳ, nó là một trong hai tiểu bang không giáp
với tiểu bang khác (Alaska là tiểu bang còn lại). Nó cũng là cực Nam
của Hoa Kỳ và là tiểu bang duy nhất nằm hoàn toàn trong miền nhiệt đới
cũng như không thuộc về châu lục nào. Hawaiʻi cũng là tiểu bang duy
nhất đang tiếp tục được nâng lên bởi các dòng dung nham đang chảy,
nhất là từ núi lửa Kīlauea.

Quần đảo Hawaiʻi bao gồm 19 đảo và 1 đảo san hô kéo dài 2.400 km
(1.500 dặm). Các đảo chính là tám đảo cao nhất về phía đông nam của
dãy đảo. Các đảo này, theo vị trí từ phía tây bắc tới phía đông nam, có
những tên: Niʻihau, Kauaʻi, Oʻahu, Molokaʻi, Lānaʻi, Kahoʻolawe,
Maui, và đảo Hawaiʻi.
Công viên Tiểu bang Bờ Na Pali trên đảo Kauaʻi
Các đảo Hawaiʻi được tạo ra do núi lửa nổi lên từ đáy biển qua một lỗ
thông được gọi là nhiệt điểm (hotspot) trong thuyết địa chất. Lý thuyết
này xác nhận rằng trong khi mảng kiến tạo dưới phần lớn của Thái Bình
Dương tiến về hướng tây bắc, các nhiệt điểm này đứng yên, từ từ tạo ra
các núi lửa mới. Đây là lý do chỉ những núi lửa vào phần nam của Đảo
Hawaiʻi đang hoạt động.

Núi lửa phun ở ngoài Đảo Hawaiʻi lần cuối tại Haleakalā trên đảo Maui
vào cuối thế kỷ 18. Núi lửa mọc lên gần đây nhất là Lōʻihi, dưới mặt
biển cách bờ phía nam của đảo Hawaiʻi.

Bởi vì quần đảo Hawaiʻi bị cô lập ở giữa Thái Bình Dương, và nhiều
loại môi trường tồn tại ở các đảo cao nằm trong hay gần vùng nhiệt đới,
cho nên tiểu bang này có đủ loại thứ loài thực vật và động vật đặc hữu.
Những hoạt động của núi lửa và xói mòn sau đó tạo ra nhiều địa mạo
đẹp hay. Thời tiết ở đây làm cho núi Waiʻaleʻale thành nơi ẩm ướt thứ
ba trên thế giới; mỗi năm mưa trung bình 11,7 m (460 inch).

Các khu vực dưới quyền của Dịch vụ Vườn Quốc gia (NPS) bao gồm:

Đường lịch sử Quốc gia Ala Kahakai trên đảo Hawaii

Công viên Quốc gia Haleakala tại Kula
Công viên Quốc gia các Núi lửa Hawaii tại Hilo
Công viên lịch sử Quốc gia Kalaupapa tại Kalaupapa
Công viên lịch sử Quốc gia Kaloko-Honokohau tại Kailua-Kona
Công viên lịch sử Quốc gia Puʻuhonua O Honaunau tại Honaunau
Khu tưởng niệm Quốc gia Puukohola Heiau tại Kawaihae
Đài kỷ niệm USS Arizona tại Honolulu
Các đảo chính
Niʻihau
Niʻihau

Kauaʻi
Kauaʻi

Oʻahu
Oʻahu

Maui
Maui

Molokaʻi
Molokaʻi
Lānaʻi
Lānaʻi

Kahoʻolawe
Kahoʻolawe

Hawaiʻi
Hawaiʻi

Các thành phố quan trọng

Honolulu-Oahu
Những nơi đông người ở vị trí ngày nay do hoàng gia Hawaiʻi mới đầu
di chuyển từ đảo Hawaiʻi tới Maui rồi tới Hawaiʻi. Thành phố lớn nhất
và thủ phủ của tiểu bang, Honolulu, là thành phố mà Quốc vương
Kamehameha III lựa chọn thành kinh đô của quốc vương ngày xưa, do
có cảng tự nhiên ở đấy, đó là cảng Honolulu ngày nay.

Honolulu nằm ven bờ biển phía đông nam của đảo Oʻahu. Các thành phố
đông người kia có: Hilo, Kāneʻohe, Kailua, Thành phố Pearl, Kahului,
Kailua-Kona, và Līhuʻe.