SPRAWOZDANIE

Laboratorium Obróbki Ubytkowej

Państwowa
Uczelnia
Zawodowa im.
Ignacego
Mościckiego
w Ciechanowie

Wydział Inżynierii i Ekonomii

Mechanika i Budowa Maszyn
R. III, S. VI
23.03.2021.

Sprawozdanie Nr 3.
Pomiar siły skrawania.
 Ciechanów, 2021

Cel zajęć
● Celem ćwiczenia było zapoznanie się z metodami pomiaru siły skrawania,
na przykładzie operacji toczenia oraz czynników wpływających na jej wartość.

Teoria
Siła skrawania określona przez normę PN-92M-01002/04 jako „całkowita siła
skrawania przekazywana przez narzędzie na materiał obrabiany" powoduje
oddzielenie naddatku od materiału przy określonych warunkach obróbki.
Siła F wywołuje odkształcenia
sprężysto-plastyczne materiału,
pokonywanie sił spójności materiału oraz
oporów tarcia pomiędzy narzędziem,
a materiałem obrabianym i wiórem.
Jest wektorem wypadkowym trzech
wektorów składowych działających wzdłuż
linii działania wyznaczonych przez układ
odniesienia narzędzia lub obrabiarki.
W uproszczonej analizie przy posuwie
prostopadłym do osi wałka rozpatruje się
siłę skrawania w tzw. skrawaniu ortogonalnym jako wektor o dwóch składowych.
Wartość siły skrawania determinują: wartość i rozkład pola przekroju
poprzecznego warstwy skrawanej i własności mechaniczne obrabianego materiału.
Wzór na siłę skrawania oparty na modelu względnych odkształceń sprężysto-
plastycznych skrawanego materiału wyprowadza się przy wielu upraszczających
założeniach, co jest źródłem jego znanej niedokładności.
W praktyce posługujemy się wzorami doświadczalnymi określającymi składowe siły
skrawania, które wyrażają się jako funkcje wymiarów nominalnego pola przekroju
poprzecznego warstwy skrawanej. W oparciu o wartość sił skrawania można określić
obciążenia obrabiarek i narzędzi. Bez znajomości sił skrawania nie jest możliwe
ekonomiczne wykorzystanie obrabiarek.
Układy odniesienia
Siłę całkowitą skrawania F przedstawia się w dwóch układach odniesienia:
układzie odniesienia obrabiarki oraz układzie odniesienia narzędzia W układzie
odniesienia obrabiarki składowe siły skrawania są równoległe do osi obrabiarki i
oznaczone zgodnie z normą PN-92/M-010002/04 literami: Z - oś przedmiotu
toczonego, X — oś normalna do osi przedmiotu skierowana do operatora, Y — oś
skierowana do podłoża. Osie X, Y, Z tworzą prawoskrętny, ortogonalny układ
współrzędnych. Oznaczenie osi stosowane w obróbce skrawaniem odpowiada
obecnie oznaczeniom osi stosowanym przy programowaniu. Układ odniesienia dla
obrabiarek sterowanych numerycznie NC tokarki (wg PN-92/M-010002/04-1) i CNC.

1
 W układzie odniesienia narzędzia składowe siły
całkowitej oznacza się zwykle indeksem
odpowiadającym rozpatrywanym ruchowi:
Fc – siła główna (obwodowa);
Ff – siła posuwowa (wzdłużna);
Fp – siła odporowa (poprzeczna);
Fe – siła wypadkowa od kierunku ostrza narzędzia;
Pfe – płaszczyzna kierunku ruchu posuwowego f i
kierunku ruchu głównego c

Pomiar siły skrawania

Całkowitą siłę skrawania F występującą w
procesie mierzy się za pomocą siłomierzy tokarskich.
Pomiary składowych sił skrawania umożliwiają
określenie siły F jako funkcji elementów przekroju poprzecznego warstwy skrawanej
AD
Tabela 1 Wartości oporu właściwego w zależności od rodzaju materiału oraz
wartości posuwu
Materiał Własności materiału Opór właściwy skrawania (MPa) w
obrabiany zależności od posuwu (mm/obr.)
Wytrzymałoś Twardość 0,1 0,2 0,4 0,8
ć HB
Rm (MPa)
Stal węglowa do 500 3600 2600 1900 1360
500-600 4000 2900 2100 1520
600-700 4200 3000 2200 1560
700-850 4400 3150 2300 1640
850-1000 4600 3300 2400 1720
Stale stopowe 750-850 4700 3400 2450 1760
850-1000 5000 3600 2600 1850
1000-1400 5300 3800 2750 2000
1400-1800 5700 4100 3000 2150
Stal nierdzewna 600-700 5200 3750 2700 1920
Stal narzędziowa 1500-1800 5700 4100 3000 2150
Żeliwo szare do 200 1900 1360 1000 720
200-250 2900 2080 1500 1080
Żeliwo stopowe 250-400 3200 2300 1700 1200
Żeliwo ciągliwe 2400 1750 1250 920
Żeliwo białe 3600 2600 1900 1360
Miedź 2100 1520 1100 800
Mosiądz 80-120 1600 1150 850 600
Brąz 1400 1000 700 520
Aluminium 1050 760 550 400
Silumin 1400 1000 700 520
Stopy magnezu 580 420 300 220
Stosunek wartości przedstawionych sił w przeciętnych warunkach toczenia,
określony drogą statyczną wynosi:
- w przypadku toczenia stali:
Fp=(0,4÷0,6)Fc,
Ff=(0,2÷0,3)Fc,
- w przypadku toczenia żeliwa
Fp=(0,3÷0,6)Fc,
Ff=(0,15÷0,3)Fc,
2
 Czynniki wpływające na siłę skrawania
1. Własności mechaniczne skrawanego materiału.
Własności materiałów obrabianych wywierają znaczny i bardzo złożony wpływ na
siły skrawania. Zależą one od składu chemicznego, struktury, mechanicznych
własności materiału. Dla określonego materiału jego własności uwarunkowane są
procesami hutniczymi i warunkami obróbki cieplnej.
Ogólnie można przyjąć, że na wzrost siły skrawania wpływa wytrzymałość
materiałów na rozciąganie, a przy skrawaniu materiałów kruchych (żeliwa szare) –
twardość.
2. Wpływ materiału ostrza na siły skrawania związany jest ze zmianami
współczynników tarcia. Ważną tu rolę odgrywa zastosowanie narzędzi z
węglików tytanu czy też pokrycie ostrza powłokami z azotków tytanu TiN. węglik
tytanu TiC.
Tłumaczy się to skłonnością spieków tytanowych do wytwarzania warstewek
tlenków tytanu zmniejszających podczas skrawania współczynników tarcia.
3. Wpływ parametrów skrawania na siły skrawania jest różny. Największy wpływ
na wartości sił skrawania wywiera głębokość skrawania, następnie posuw i w
najmniejszym stopniu prędkość skrawania. Głębokość skrawania oraz posuw
wpływają na wielkość przekroju warstwy skrawanej. Wzrost tych czynników
powoduje zwiększenie siły skrawania, przy czym w większym stopniu głębokość
skrawania. Prędkość skrawania wykazuje zmienny wpływ na siłę skrawania rys..
Przy prędkościach związanych z powstawaniem narostu można zaobserwować
wahania wartości sił oraz osiągnięcie wartości maksymalnej, następnie wraz ze
wzrostem prędkości obserwujemy jej spadek. Wpływ kąta natarcia na opory
skrawania przejawia się zmianami oporów tarcia, rozkładu nacisków na
powierzchniach natarcia, zmianami odkształceń plastycznych, temperatury,
więc i wartości sił składowych skrawania. Zmniejszenie kąta natarcia wywołuje
wzrost oporów skrawania.
4. Wpływ kąta przyłożenia na siły skrawania jest niewielki. Zwiększenie kąta
przyłożenia powoduje zmniejszenie tarcia, co z kolei wpływa na nieznaczne
obniżenie siły skrawania.
5. Wpływ kąta przystawienia na siły skrawania można uzasadnić zjawiskami
związanymi ze zmianami czynnej długości krawędzi skrawającej, jakie zachodzą
podczas zmiany tego kąta. Z doświadczeń wynika iż zmniejszenie kąta
przystawienia powoduje zwiększenie sił F p oraz spadek siły Ff i Fc .
6. Wpływ promienia zaokrąglenia ostrza na siłę skrawania związany jest ze
zmianami: szerokości warstwy skrawanej czynnej długości krawędzi, oporów
tarcia i nacisków. Im większy promień zaokrąglenia tym większe siły F p i Fc,
zmniejsza się natomiast siła Ff. Podobnie jak przy zmniejszaniu kąta
przystawienia.

Siłomierze do pomiaru składowych całkowitej siły skrawania F

Do pomiaru składowych całkowitej siły skrawania F stosowane są siłomierze.
Głównym elementem siłomierza jest przetwornik pomiarowy. Zasada pomiaru oparta
jest na wykorzystaniu zmian określonych wielkości fizycznych pod wpływem
działania siły. Siłomierze mogą być: hydrauliczne, indukcyjne, piezoelektryczne
i tensometryczne.

Pomiar całkowitej siły skrawania za pomocą dynamometrów kwarcowych

Siłomierze wieloskładnikowe piezoelektryczne firmy Kistler posiadają czujnik
pomiarowy działający na zasadzie zmiany ładunku elektrycznego w stosie

3
kwarcowym pod wpływem siły pionowej lub siły stycznej. Krążki kwarcowe do
pomiaru siły skrawania przedstawiono

Przebieg ćwiczenia:
Ćwiczenie było wykonywane na uczelnianej tokarce.

Na początku była wymiana narzędzia, i ustawienie w odpowiedniej pozycji, zastosowanie

podkładki aby nóż był na równi w osi widocznego przedmiotu w mocowaniu tokarki .
Zmierzenie długości od ostrza do mocowania noża .

4
Były wykonywane pomiary ugięcia noża pod obciążeniem .
1) 2kg
2) 3 kg
3) 8kg
Odważniki były zawieszane na nożu .

Następnie mocowanie wałka w uchwycie tokarki i podparcie go konikiem aby było jak
najmniejsze bicie wałka podczas skrawania .
Kolejnym etapem będzie zamocowanie czujnika zegarowego na nożu który ma specjalny
dorobiony gwint na który się wkręca właśnie dany czujnik .
Podstawa czujnika która jest na magnes jest zamocowana do tokarki tak zeby sie nie ruszał
czujnik.

5
Przed przystąpieniem do ćwiczenia pomiaru siły skrawania należało zmierzyć średnicę w
kilku miejscach na wałku.

Przed ćwiczeniem były zastosowane obroty tokarki 710 obr/min

Ćwiczenie polegało na tym ,że włączaliśmy 1 bieg tokarki a następnie był zmieniany posuw
na skali tokarki od 0,01 , 0,013 , 0,08 , 0,025 po kolei.
Następnie włączyliśmy 2 bieg i tak samo zmienialiśmy posuw po kolei od 0,04 , 0,05 , 0,08 ,
0,10.
Tabelka poniżej przedstawia zakresy i posuw dla tokarki .

Na czujniku było pokazane ugięcie noża .

6
Pomiary:
Odległość od podparcia: 68mm
Chwyt okrągły: ø12mm
Ugięcie noża pod obciążeniem:
Obciążenie Ugięcie

2 kg 6 μm

3 kg 16 μm

8 kg 54 μm

Ugięcie noża przy zmianie głębokości obrabianego przedmiotu:

Średnica Głębokość Ugięcie

ø15,8 0,4 32 μm

ø17,2 1,1 55 μm

ø17,8 1,4 61 μm

ø18,4 - Brak pomiaru

Obroty: 710 obr/min
Posuw: 0,013 mm/obr
Uzyskana średnica: ø15

Ugięcie noża przy zmianie posuwu:

Posuw Ugięcie

0,04 5 μm

0,05 10 μm

0,08 15 μm

0,1 20 μm

Kąty ostrza:
κ’ = 2°
ε = 75°

7
Obliczenia:

f – ugięcie noża
E – moduł sprężystości wzdłużnej (211000 MPa)
l – długość ramienia, na którym działa siła
I – moment bezwładności.

3,14∗0,12 4
I=
64
I=1017,36

Ogólna postać tych wzorów w układzie odniesienia dla narzędzia jest następująca:
- siła dla kierunku ruchu głównego

- siła dla kierunku ruchu posuwowego

- siła odporowa

gdzie: C, e, u - stałe
ap - głębokość skrawania,
f - posuw.
Wartości siły możemy wyznaczyć również na podstawie doświadczalnie
wyznaczonego oporu właściwego skrawania z następującej zależności:

gdzie:
ks- opór właściwy uzależniony od rodzaju i własności materiału skrawanego oraz od
posuwu

8
 Ugięcie noża pod obciążeniem:
3∗f ∗EI
F C=
l3
3
F ∗l
EI = C
3∗f
y=0,5864 x+17,846
30=0,5864 f +17,846
22,154
f= =37,78
0,5864
F C∗l 3
EI =
3∗f
3
30∗68
EI = =83227825,6
3∗0,03778
3∗f ∗EI
F C= 3
l
3∗0,032∗83227825,6
F C= 3
=25,41
68

Ugięcie noża przy zmianie głębokości obrabianego przedmiotu:

Średnica Głębokość Ugięcie Fc

ø15,8 0,4 32 μm 25,41

ø17,2 1,1 55 μm 43,67

ø17,8 1,4 61 μm 48,44

ø18,4 - Brak pomiaru -

Ugięcie noża przy zmianie posuwu:

Posuw Ugięcie Fc

0,04 5 μm 3,97

0,05 10 μm 7,94

0,08 15 μm 11,91

0,1 20 μm 15,88

9
Wykresy:

10
 Zrobić wykresy w skali logarytmicznej
Zrobić linię trendu
Określić który współczynnik najbardziej wpływa na coś tam.
Na wykresach w skali logarytmicznej przy wyznaczaniu wzoru funkcji linii trendu wielkość
współczynnika kierunkowego określa, wzrost którego z parametrów głębokości czy posuwu
w większym stopniu wpływa na siłę.

Wnioski:
W oparciu o wartość sił skrawania można określić obciążenia obrabiarek i narzędzi.
Bez znajomości sił skrawania nie jest możliwe ekonomiczne wykorzystanie obrabiarek.
Jak zauważyliśmy, posuw w porównaniu do skoku średnic wpływa mniej na ugięcie noża.
Spowodowane to mogło być głębokością wykonanej obróbki. Nóż wprowadzany w głąb
materiału musiał pokonywać większe opory. Parametry skrawania w tym ćwiczeniu mogą
być również zależne od zamocowania detalu. Obrabiany wałek podparty był w 2
miejscach(wrzeciono, konik), ale miał delikatne bicie osiowe. Im bliżej wrzeciona tym
mniejsze drgania elementu, przez co wyniki pomiaru mogły się różnić.
Największy wpływ na obróbkę ma czynnik posuwu, ponieważ współczynnik kierunkowy
funkcji prostej na wykresie trzecim wynosi 0,19 i jest większy niż 0,14.

11