SPRAWOZDANIE

Laboratorium Obróbki Ubytkowej

Państwowa
Uczelnia
Zawodowa im.
Ignacego
Mościckiego
w Ciechanowie

Wydział Inżynierii i Ekonomii

Mechanika i Budowa Maszyn
R. III, S. VI
18.05.2021.

Sprawozdanie Nr 9.
Badanie dokładności tokarki.
 Ciechanów 2021

Opis Stanowiska:
Do wykonania ćwiczenia została użyta tokarka uniwersalna okaz elementy
niezbędne do pomiarów (poziomica, czujnik zegarowy, kątomierz, mikrometr).

1
2
3
4
5
6
Wnioski

Badanie statyczne
Badana tokarka jest odpowiednia do wykonywania pomiarów dokładności sztywności.
Posiada wiele niedopuszczalnych odchyłek, które mogliśmy przeanalizować.
Pomiar poziomicą prostoliniowości prowadnic łoża suportu w płaszczyźnie pionowej oraz
równoległości prowadnic łoża suportu wykazał wartość poza dopuszczalną odchyłką. Stało
się tak, ponieważ prowadnice są już wytarte, oraz łoże suportu jest wyrobione i posiada luzy.
Pomiar równoległości prowadnic konika do przesuwu suportu dla lewej prowadnicy
wskazał odchyłkę równą 0,04 mm. Ten sam wynik był na prawej prowadnicy. Maksymalne
odchyłki powinny wynosić 0,02 mm. Tokarka nie mieści się w dokładności wedle normy.
Pomiar bicia kła wrzeciennika również nie mieści się w normie i wynosi 0,09 mm, gdzie
powinno być 0,01 mm.
Bicie promieniowe wewnętrznego stożka wrzeciona dla punktu A wyniosło 0,09 mm, a
dla punktu B: 0,15 mm. Odchyłek powinien być równy bądź mniejszy odpowiednio o A: 0,01
mm, a B: 0,03 mm.
Odchyłki dla równoległości osi wrzeciona do przesuwu suportu w płaszczyźnie a
(pionowej) oraz b (poziomej) wyniosły odpowiednio:
● a - 0,025 mm, gdzie powinno być 0,02 mm, czyli prawie w zakresie;
● b - 0,04 mm, gdzie powinno być 0,02 mm, więc poza normą.
Pierwszym pomiarem, który mieścił się w normie była równoległość przesuwu sań
narzędziowych do osi wrzeciona w płaszczyźnie pionowej. Odchyłek wynosił 0,02 mm, czyli
poniżej maksymalnej wartości rzeczywistej 0,03 mm.
Równoległość osi stożkowego otworu tulei konika do przesuwu suportu w płaszczyźnie:
● a (pionowa) - 0,019 mm, gdzie dopuszczalna wartość to 0,02 mm
● b (pozioma) - 0,02 mm, gdzie dopuszczalna wartość to 0,01 mm.
Niestety tylko jeden wymiar spełnia wartości zawarte w normie.
Kolejnym pomiarem była równoległość osi stożkowego otworu tulei konika do przesuwu
suportu w płaszczyźnie. Pomiar dokonany w dwóch płaszczyznach:
● a - pion - uzyskana wartość 0,03 mm, mieszcząca się w dopuszczalnej wartości;
● b - poziom - uzyskana wartość 0,11 mm, gdzie dopuszczalna wartość to 0,01 mm.
Równoległość linii kłów do prowadnic łoża w płaszczyźnie pionowej wyniosła 0,02 mm,
gdzie dopuszczalna wartość to 0,03 mm.
Współosiowość osi nakrętki z osią łożysk śruby pociągowej została sprawdzona tylko
poprzez pomiar bicia śruby w tulei, ze względu na trudność w dostępie. Wartość rzeczywista
wyniosła 0,15 mm, co stanowi górną granicę.

7
 Badanie pracą
Owalność wałka toczonego w uchwycie lub we wrzecionie. Pierwszy pomiar został
dokonany na średnicy od strony konika i wyniósł 28,86 mm. Drugi pomiar od strony
wrzeciona wyniósł 28,63 mm. Daje to różnicę 0,23 mm. Norma określa maksymalną wartość
jako 0,01 mm. Nasz pomiar odbiega dalece od normy i świadczy o niskiej dokładności
obrabiarki oraz błędów wymiaru, które będzie ona powodować.
Ostatnim pomiarem wykonanym na zajęciach była wartość płaskości czołowej
powierzchni tarczy obrobionej w uchwycie lub na wrzecionie. Wartość zmierzona to 0,01
mm, czyli dwa razy mniej niż maksymalna w normie. Wedle naszych ustaleń tarcza była
wklęsła.

Podsumowanie
Wskazując na wartości zawarte w protokole tokarka posiada wiele odchyleń co eliminuje
ją z wykonywania odpowiedzialnych elementów z odpowiednią tolerancją. Ze względu na
występujące luzy oraz mikroskopijne przegięcia na prowadnicach, na maszynie nie da się
przeprowadzić skrawania dokładniejszego niż z błędem 0,2 mm. Jest to wysoki błąd biorąc
pod uwagę niektóre wały i ich oczekiwane wymiary z tolerancją ± 0,01 mm.
Analizując miejsca występowania największych odchyleń można wskazać, że to nie
wrzeciono stanowi największy problem. Ma ono również niepoprawne wskazania, lecz
wszystko zależy od dokładności zamocowania wałka. Takie wyniki mogą być spowodowane
uszkodzeniem jednego z trzech uchwytów, lub złego wypoziomowania wałka. Największe
niedokładności otrzymywane są przez prowadnice oraz luz na suporcie. Przez to
otrzymujemy kształt beczki na wałku. Jest to niedopuszczalne w tokarkach odpowiedzialnych
za obrabianie dokładnych elementów. Nasza tokarka uczelniana nadaje się tylko do pokazów.