SPRAWOZDANIE

Laboratorium Obróbki Ubytkowej

Państwowa
Uczelnia
Zawodowa im.
Ignacego
Mościckiego
w Ciechanowie

Wydział Inżynierii i Ekonomii

Mechanika i Budowa Maszyn
R. III, S. VI
09.03.2021.

Sprawozdanie Nr 1.
Pomiar i charakterystyka
geometrii ostrza.
Cel zajęć
● zdobycie wiedzy na temat geometrii narzędzi,
● zapoznanie się z metodami pomiaru geometrii narzędzia,
● określenie zgodności geometrii narzędzia z ich przeznaczeniem.

Teoria
RODZAJE NARZĘDZI SKRAWAJĄCYCH

Narzędzia monometaliczne – wykonane w całości z jednego materiału

Narzędzia bimetaliczne – wykonane z dwóch gatunków materiału, występują w trzech
możliwych rozwiązaniach: zgrzewane (stal konstrukcyjna – stal szybkotnąca), lutowane
(stal – węglik spiekany), klejone (stal – tlenek metalu).
Narzędzia oprawkowe – składane (oprawka – wymienna płytka)

GEOMETRIA NOŻA TOKARSKIEGO

Geometria ostrza to zbiór wszystkich elementów geometrycznych, a więc kątów i wymiarów

długościowych, określających kształt i wymiary ostrza. W celu określenia zarówno kształtu
samego narzędzia jak i wielkości geometrycznych charakteryzujących proces skrawania,
posługujemy się następującymi układami:
a) układ narzędzia – związany z podstawą lub osią narzędzia, którego celem jest określenie
geometrii narzędzia dla jego wykonania i kontroli.
b) pomocniczy układ wykonawczy, wykorzystywany jedynie przy narzędziach składanych
w celu określenia kształtu elementu roboczego narzędzia,
c) układ ustawienia, w którym określa się parametry geometryczne ostrza odniesione do
przedmiotu obrabianego
d) układ roboczy, związany z kierunkami ruchów występujących w czasie obróbki,
który służy do określenia parametrów geometrycznych ostrza, występujących podczas
skrawania

Podstawowe płaszczyzny przekroju:

Po – płaszczyzna główna
Pf – płaszczyzna boczna
Pp – płaszczyzna tylna
Pn – płaszczyzna normalna
Podstawowe kąty:
α – kąt przyłożenia,
β – kąt ostrza,
γ – kąt natarcia,
λ – kąt pochylenia,
κ – kąt przystawienia,
κ'– kąt przystawienia pomocniczy,
ε – kąt naroża.
1
POMIAR GEOMETRII FREZA
Frez jest narzędziem wieloostrzowym pracujący ruchem głównym obrotowym.
Ze względu na kształt ostrzy wyróżnia się frezy z ostrzami ścinowymi i frezy z ostrzami
zataczanym.
Ze względu na ukształtowanie grzbietu ostrza rozróżniamy frezy jednościnowe, dwuścinowe
i paraboliczne (krzywoliniowe).

2
3
POMIAR GEOMETRII PRZECIĄGACZA
Przeciągacze są narzędziami wieloostrzowymi, w których proces skrawania rozkłada się na
szereg ostrzy, dzięki stopniowo rosnącym wymiarom poprzecznym narzędzia.
Przeciągacze dzieli się ze względu na kształt obrabianej powierzchni na: przeciągacze do
otworów, przeciągacze do rowków wpustowych, przeciągacze powierzchni zewnętrznych.
Narzędzia do przeciągania wykonane są ze stali szybkotnącej.

4
Pomiary
Nóż tokarski - SW18NNZ
Po – płaszczyzna główna
Kąt Natarcia γo=12°
Kąt Przyłożenia αo=8°
Pf – płaszczyzna boczna
Kąt Natarcia γf=12°
Kąt Przyłożenia αf=8°
Pp – płaszczyzna tylna
Kąt Natarcia γp=1°
Kąt Pochylenia λp=2°
Pn – płaszczyzna normalna
Kąt Natarcia γn=10°
Kąt Przyłożenia αn=7°

Kąt Przystawienia κ=72°

Kąt Pomocniczy Przystawienia κ'=23°

Frez
Średnica Trzpienia ø27
Średnica Freza ø80
Wysokość do Natarcia AN=127,6
Wysokość do Kątą Przyłożenia AP=141,5
Wysokość do Osi C=127,5

Przeciągacz
Kąt Natarcia γ=12,2°
Kąt Przyłożenia α=2°
Szerokość Pierwszego Zęba Roboczego =4,03
Szerokość Ostatniego Zęba Roboczego =4,04
Szerokość Prowadnicy =6,02
Wysokość Pierwszego Zęba Roboczego hp=10,08
Wysokość Ostatniego Zęba Roboczego host=11,33

5
Obliczenia
Nóż tokarski - SW18NNZ

1. Ogólne
α o+ β o+ γo=90❑
βo=90−12−8
βo=70

αn + βn+γn=90
βn=90−10−7
βn=73

αf + βf +γf =90
βf =90−12−8
βf =70

αp + βp+ γp=90
βp=90−2−1
βp=87

κr +εr +κr=180
εr=180−κr−κr '
εr=180−72−23
εr=85

6
 2. Związane z powierzchnią natarcia
tg γn=cosλs∗tgγo
tg10=cosλs∗tg12
0,18=cosλs∗0,21 /0,21
cosλs=0,86
λs=0,9998

tgγ ₀=sinκr∗cosλf +cosκr∗tgγp

tg12=sin 72∗cosλf + cos 72∗tg 1
0,21=0,95 cosλf +0,31∗0,02
0,21=0,95 cosλf +0,0062
0,21−0,0062=0,95 cosλf
0,95 cosλf =0,2038
cosλf =0,215
λf =0,9999

tgγf =sinkr∗tgγo−coskr∗tgλs
tg 12=sin 72∗tg 12−cos 72∗tgλs
0,21=0,95∗0,21−0,31∗tgλs
0,21=0,1995−0,31 tgλs
0,21−0 ,1995=−0,31 tgλs
0,0105=−0,31 tgλs
tgλs=−0,034
λs=0,000593

tgγp=coskr∗tgγo+sinkr∗tgλs
tg1=cos 72∗tg 12+sin 72∗tgλs
0,017=0,31∗0,21+ 0,95∗tgλs
0,017=0,0651+0,95 tgλs
0,017−0,0651=0,95 tgλs
−0,0481=0,95t gλs
tgλs=−0,051
λs=0,00089

7
Frez

1.

2(C− A) → 2(127,5−127) →
γ ₀=arcsin γ ₀=arcsin γ ₀=arcsin 0,0125
D 80

γ ₀=0.716⁰

2.

2( A−C)
α ₀=arcsin → α ₀=arcsin 0,35
D
α ₀=20 ,5⁰

Ze względu na ukształtowanie grzbietu ostrza można stwierdzić, że frez jest jednościnowy.

Kąt natarcia wynosi 0,716 stopni, a kąt przyłożenia 20,5 stopni. Wyliczyliśmy to za pomocą
odległości od podłoża do powierzchni tnącej.

8
Przeciągacz
An = 4,04
A=4
An 1= A+ 1,5t
4,04=4+1,5 t
1,5 t=0,04
t=0,027 → nie mie ś ci si ę w pierwszej klasie tolerancji tj . do 0,015
An 2= A +1,25t
4,04=4+1,25 t
1,25 t=0,04
t=0,032 →nie mie ś ci si ę w drugiej klas ie tolerancji tj . przedzia ł 0,015 ÷ 0,03
An 3= A +1t
4,04=4+1 t
1 t=0,04
t=0,04 → mie ś ci si ę w trzeciej klasie tolerancji tj . przedzia ł 0,03÷ 0,06
An 4 = A+0,75 t
4,04=4+ 0,75t
0,75 t=0,04
t=0,053 → niemie ś ci się w czwartej klasie tolerancji tj . pona d 0,06

Przeciągacz pozwala na wykonanie kanałka w klasie tolerancji 0,03÷ 0,06.

Głębokość skrawania pierwszego zęba wynosi maksymalnie 10 mm,

gdzie ostatniego 11 mm. Ze względu, że pierwsze zęby robocze nie zagłębiają się
tak głęboko, możliwość otrzymania rowka o bezpiecznej głębokości oceniamy na
11 milimetrów.

Wnioski
Do wykonania pomiarów potrzebujemy specjalistycznego stołu oraz przyrządów
pomiarowych. Wyniki z kątomierzy obarczone mogą być największym błędem pomiarowym,
gdyż obserwowaliśmy wskazania przyrządu pod różnymi kątami(błąd paralaksy).
Aby wyznaczyć kąty, których nie byliśmy w stanie zmierzyć potrzebne jest skomplikowane
i długotrwałe liczenie. Jak wiadomo właściwy dobór kątów może ułatwić proces skrawania
oraz wiemy, które powierzchnie biorą bezpośredni udział w obróbce. Wartość kątów ma
zasadniczy wpływ na trwałość noża, freza który przekłada się na ekonomię i jakość
powierzchni.

Wedle naszych pomiarów oraz tabeli 1. można wywnioskować, że przeciągacz służy do

obrabiania stali twardej (kąt natarcia od 8°-12°) oraz są to ostrza zdzierające (dla kąta
przyłożenia 2°). Można zauważyć, że kąt natarcia wychodzi o 0,2° poza skalę. Jest to
spowodowane prawdopodobnie niedokładnością pomiaru lub wskazuje na błędne
wykonanie przeciągacza, bądź jego zużycie.