PODSTAWOWE OBLICZENIA

GEODEZYJNE
 PODSTAWOWE ZALEŻNOŚCI W GEODEZYJNYM UKŁADZIE WSPÓLRZĘDNYCH

1. GEODEZYJNY UKŁAD WSPÓŁRZĘDNYCH

Dowolny punkt P w tym układzie określamy parą współrzędnych zapisywaną w następujący sposób
P(Xp, Yp) np. punkt nr 1236 (5847697,00; 7514206,76)

2. OBLICZENIE AZYMUTÓW

algorytmy obliczenia azymutów:

• obliczamy przyrosty współrzędnych odcinka PK
∆ = −

∆ = −
• badamy znaki przyrostów współrzędnych

∆
jeśli ∆ > 0 oraz ∆ > 0 to =
∆
∆
jeśli ∆ > 0 oraz ∆ < 0 to = ∆
+ 400g
∆
jeśli ∆ <0 =
∆
to + 200g

∆ > 0 to = 100
przypadki szczególne

jeśli ∆ = 0 oraz
∆ < 0 to = 300

∆ > 0 to = 0
jeśli ∆ = 0 oraz
∆ < 0 to = 200
 Przykład:
Wykorzystując współrzędne punktów nr 1,2 oblicz następujący azymut odcinka A12,
Współrzędne punktów są równe:

NR X Y
1 123,45 245,67
2 367,89 50,00

Obliczenie przyrostów współrzędnych ∆ = 367,89 − 123,45 = 244,44

Azymut A12

∆ = 50,00 − 245,67 = −195,67

) *+,,-
ponieważ ∆ > 0 ' ( ∆ < 0 to = + 400 = 357,0259
..,..

3. OBLICZENIE AZYMUTÓW BOKÓW NASTĘPNYCH

0 = 0 + 1 − 200
Azymut następny dla kątów lewych lub prawych obliczamy według następujących wzorów:

0 = 0− + 200

= 0 + 1 − 200
= 0 − + 200

= + − 200
OGÓLNIE:
0 1
0 = − + 200
= +2 1 − 3 ∗ 200

= −2 + 3 ∗ 200
 0 - azymut następny,
- azymut początkowy,
- azymut poprzedni,
- azymut końcowy.

Przykład:
Należy obliczyć azymut boku następnego (A10-15) wiedząc, że azymut boku poprzedniego
(A2-10) wynosi 123,4567g oraz kąt lewy w punkcie 10 jest równy 222,3344g

= + − 200
wzór:
5) + ) 5 1

5) + = 123,4567 + 222,3344 − 200

5) + = 123,4567 + 222,3344 − 200 = 145,7911

4. OBLICZENIE DŁUGOŚCI ODCINKA

Obliczamy przyrosty współrzędnych odcinka N-1 odejmując od współrzędnej końcowej współrzędną

∆ 0 = − 0 ∆ 0 = − 0
początkową odcinka:

60 = 7∆ 0 +∆ 0

Przykład: Oblicz odległość odcinka d 12-13 wiedząc, że współrzędne jego końców wnoszą
odpowiednio 12 (234,12; 724,94) oraz 13 (429,73; 391,06).

6 ) 8 = 9:429,73 − 234,12; + :391,06 − 724,94; =386,96

 5. OBLICZENIE KĄTÓW

<= = − =1

Przykład: Należy obliczyć kąt na stanowisku 2(429,73; 627,98) zawarte pomiędzy punktami -prawe
ramie 15 (629,36; 279,12) –lewe ramie 4(599,39; 1231,53).
)8.>,>,
) + =
**,,8
Obliczamy azymut boku (2-15) + 400g= 333,0886g
,58,++
). =
,*,,,
Obliczamy azymut boku (2-4) = 82,5546g
Szukany kąt wynosi < =333,0886 -82,5546g=250,5340g
g

∆ 0 = 60 ∗ cos 0
6. OBLICZENIE WSPÓŁRZĘDNYCH NASTĘPNYCH PUNKTÓW W CIĄGU.

∆ 0 = 60 ∗ sin 0

= 0 +∆ 0
= 0 + ∆ 0
Przykład:
Należy obliczyć współrzędne punktu (1) znając azymut i długość boku (32-1) oraz współrzędne
punktu (32).
Dane:
32(623,82; 531,07); d32-1= 283,41 m; A32-1= 221,9538g

∆ = 68 ) ∗ cos 8 )
8 )
∆ 8 ) = 68 ) ∗ sin 8 )
= 8 +∆ 8 )
= 8 +∆ 8 )
∆ 8 ) = 283,41 ∗ cos 221,9538 = −266,725
∆ 8 ) = 283,41 ∗ sin 221,9538 = −95,808
= 623,82 + :−266,725; = CDE, FG
= 531,07 + :−95,808; = HCD, IJ
7. CIĄG POLIGONOWY O PEŁNYM DWUSTRONNYM NAWIĄZANIU.

- obliczanie wyrównanych wartości azymutów ( dla kątów lewych)

)0 +: + K − 200 ; + : + K − 200 ; + ⋯ + : M + KM − 200 ; = 0 )

gdzie KN błąd przypadkowego kąta

Wzór w postaci ogólnej:

M M

)0 +2 N + 2 KN − 3O ∗ 200 = 0 )
NP NP

Przekształcając otrzymujemy:
M M

2 N + 2 KN = 0 ) − )0 + 3O ∗ 200
NP NP

Suma kątów praktycznych Q uzyskana z pomiarów---- ∑MNP N

Suma kątów teoretycznych S uzyskana z obliczeń---- 0 ) − )0 + 3O ∗ 200

2 Q + 2 KN = 2 S

∑ Q −∑ S = − ∑ KN = TO - obliczona odchyłka kątowa

K = K = ⋯ = KM = KO

−3 ∗ KO = TU

TO
KO = −
3O
 TOVWX = YZ 93O

gdzie:

YZ - błąd pomiaru kąta w ciągu sytuacyjnym,

TOVWX - dopuszczalna odchyłka kątowa.

0 ) = 0 + 1 − 200
0 ) = 0 − + 200

- obliczanie współrzędnych

0 + 6 ∗ cos 0 ) + 6 ∗ cos ) + 68 ∗ cos )8 +⋯= 0

0 + 6 ∗ sin 0 ) + 6 ∗ sin ) + 68 ∗ sin )8 +⋯= 0

stąd

0 + 2:6N ∗ cos N; = 0

0 + 2:6N ∗ sin N; = 0

2∆ Q = 2:6N ∗ cos N;

2∆ Q = 2:6N ∗ sin N;

2∆ S = 0 − 0

2∆ S = 0 − 0

T[ = ∑ ∆ Q − ∑ ∆ S - obliczone odchyłki przyrostów po X

T\ = ∑ ∆ Q − ∑ ∆ S - obliczone odchyłki przyrostów po Y

T] = 7T[ + T\ -obliczona odchyłka liniowa

Y5 :3 + 1; ∗ :3 + 2;
T]^ZQ = _` ∗ a + b d ∗ ∗a +
c 12 ∗ 3

gdzie:
L- długość ciągu

u- współczynnik błędów przypadkowych =0,0059

m0- średni błąd pomiaru kąta = 90cc

n- liczba boków w ciągu

c- wpływ błędów nawiązania =0,10 m

p- przelicznik z miary kątowej na łukową kąta

Poprawki na przyrosty rozrzucamy proporcjonalnie do długości boku według wzorów:

6N
KN[ = ∗T
∑ 6N [

6N
KN = ∗T
\
∑ 6N \

Przykład obliczania ciągu poligonowego:

tabela:
 8. WCIĘCIA.
8.1 Wcięcie kątowe w przód

Obliczenia:

- azymut boków AP i BP,

- kąt αp

-przyrosty współrzędnych ∆ e , f e , ∆ ∆
- boki a, b, c
g , g
- współrzędne punktu P - dwa sposoby

Wzory:

e = eg − <e

g = ge + <g

< = 200 − <g − <e

= 7∆ eg +∆ eg

h
=
sin <g sin <

=
sin <e sin <

∆ e = h ∗ cos e

∆ e = h ∗ sin e

∆ g = ∗ cos g

∆ g = ∗ sin g
 = e +∆ e

= e +∆ e

Sposób wykorzystujący pomocnicze symbole obliczeniowe

T=i g g
i e e
i
−1 <e 1 <g

T = g ∗ <e − g ∗ :−1; + e ∗ <g − e ∗1

T = g ∗ :−1; + g ∗ <e + e ∗1+ e ∗ <g

T
=
<e + <g

T
=
<e + <g

Przykład:

Oblicz współrzędne pkt 123 wyznaczonego wcięciem kątowym w przód

Współrzędne punktów
Nr X Y
178 257,89 124,45
163 110,52 315,86

Katy
αA 89g26c89cc
αB 79g35c42cc
- obliczenie azymutów boków 178-123, 163-123

∆
=
->) ,8
->) ,8
∆ ->) ,8

∆ jklmjno jno ) jkl 8 +,>,) .,.+ * ,.

= ∆ jklmjno
= = = =-58g22c96cc
jno ) jkl 5,+ ) +-,>* ) .-,8-

ponieważ

∆ ->) ,8 <0

->) ,8 = + 200 =-58g22c96cc+200g=141g77c04cc

A178-163=141g77c04cc

Azymut boku 178-123 wynosi:

A173-163-αA=141g77c04cc-89g26c89cc=52g50c15cc

A178-123=52g50c15cc

Azymut boku 168-123 wynosi:

A163-178=A178-163+200g=141g77c04cc+200g=341g77c04cc

A163-123=A163-178+αB=341g77c04cc +79g35c42cc=421g12c46cc-400g=21g12c46cc

A163-123 =21g12c46cc

-obliczenie kata αp

αp=200g-(αA+αB)=200g-(89g26c89cc+79g35c42cc)=31g37c69cc
 αp=31g37c69cc

-obliczenie długości boków a, b, c

długość boku c określamy ze współrzędnych

c= d178-163

d178-163=7∆ ->) ,8 +∆ ->) ,8 = 9147,37 + 191,41 = 241,57

c=241,57

długość boków a i b zostaną obliczone z twierdzenia sinusów

h sin <g
=
sin <

∗ sin <g 241,57 ∗ pq379 35r 42rr

h= = = 483,94
sin < sin 31 37r 69rr

s = HtC, uH

sin <e
=
sin <

∗ sin <e 241,57 ∗ pq389 26r 89rr

= = = 503,32
sin < sin 31 37r 69rr

v = DGC, CI

- obliczenie przyrostów współrzędnych między punktami 178-123 i 163-123

Przyrosty obliczamy z wzorów:

∆X=d*cosA

∆Y=d*sinA

Obliczenie przyrostów współrzędnych od pkt. 178 do pkt. 123

∆X178-123=b*cosA178-123

∆Y178-123=b*sinA178-123

∆X178-123=b*cosA178-123=483,94*cos52g50c15cc=328,49

∆Y178-123=b*sinA178-123=483,94*sin52g50c15cc=355,38

Obliczenie przyrostów współrzędnych od pkt. 163 do pkt. 123

∆X163-123=a*cosA163-123

∆Y163-123=a*sinA163-123
∆X163-123=a*cosA163-123=503,32*cos21g12c46cc=475,86

∆Y163-123=a*sinA163-123=503,32*sin21g12c46cc=163,96

- obliczenie współrzędnych punktu nr 123

Współrzędne punktu 123 można obliczyć dwiema drogami

Droga 1 z punktu nr 178

X’123=X178+∆X178-123=257,89+328,49=586,38

Y’123=Y178+∆Y178-123=124,45+355,38=479,83

Droga 2 z punktu nr 163

X’’123=X163+∆X163-123=110,52+475,86=586,38

Y’’123=Y163+∆Y163-123=315,86+163,96=479,83

Ostatecznie współrzędne punktu 123

w′FIC + w′′FIC
wFIC = = DtJ, Ct
I
y′FIC + y′′FIC
yFIC = = HEu, tC
I
tabela:
 Dane Rysunek
Nr X Y Kąty
178 257,89 124,45 αA 89g26c89cc
163 110,52 315,86 αB 79g35c42cc

∆ =141g77c04cc
Rozwiązanie
=
->) ,8
∆ <0
a=-58g22c96cc
∆
P 178 ∆XPK=XK-XP -147,37
->) ,8 K 163 ∆YPK=YK-YP 191,41
A178-123=A173-163-αA 52g50c15cc A163-123=A163-178+αB 21g12c46cc

< = 200 − <g − <e +∆

241,57
31g37c69cc d178-163=7∆ ->) ,8 ->) ,8

∗ sin <g ∗ sin <e

h= =
sin < sin <
483,94 503,32

∆X178-123=b*cosA178-123 328,49 ∆Y178-123=b*sinA178-123 355,38

∆X163-123=a*cosA163-123 475,86 ∆Y163-123=a*sinA163-123 163,96
X’123=X178+∆X178-123 586,38 Y’123=Y178+∆Y178-123 479,83

′ 8 + ′′ 8 ′ 8 + ′′ 8
X’’123=X163+∆X163-123 586,38 Y’’123=Y163+∆Y163-123 479,83

8 = 8 =
2 2
586,38 479,83
KONTROLA
∆
= =212g12c52cc
∆ <0
a=21g12c52cc
∆
P 123 ∆XPK=XK-XP -475,86

∆
K 163 ∆YPK=YK-YP -163,96
= =252g50c19cc
∆ <0
a=52g50c19cc
∆
P 123 ∆XPK=XK-XP -328,48
K 178 ∆YPK=YK-YP -355,37
αp=31g37c69cc
Zadanie to zadanie można rozwiązać za pomocą symboli Hausbrandta

T=i g g
i e e
i
−1 <e 1 <g

T = g ∗ <e − g ∗ :−1; + e ∗ <g − e ∗1

T = g ∗ :−1; + g ∗ <e + e ∗1+ e ∗ <g

T
=
<e + <g

T
=
<e + <g

T =110,52*ctg89g26c89cc+315,86+257,89*ctg79g35c42cc-124,45=296,9136

T =-110,52+315,86*ctg89g26c89cc+257,89+124,45*ctg79g35c42cc=242,9593

Obliczamy współrzędne punktu 123:

IuJ, uFCJ
yz = = DtJ, Ct
G, DGJCDF
 IHI, uDuC
wz = = HEu, tI
G, DGJCDF

W sposób bardziej usystematyzowany można te wyżej wykonane obliczenia wykonać w tablicy gdzie
wystarczy wypełnić poszczególne pola.

tabela:

Dane

T=i g g
i e e
i
Nr X Y Kąty
−1 <e 1 <g
178 257,89 124,45 αA 89g26c89cc
163 110,52 315,86 αB 79g35c42cc
T = g ∗ <e − g ∗ :−1; + e ∗ <g − e ∗1 296,9136
T = g ∗ :−1; + g ∗ <e + e ∗1+ e ∗ <g 242,9593

T T
= =
<e + <g <e + <g
479,82 586,38

Kontrola
T =∆ 1 ∗∆ −∆ ∗∆ 1
T =∆ 1 ∗∆ +∆ 1 ∆
∗
115247,1478

∆ ∆ 1
214581,7166
tan < = i 1
i
L 163
∆ ∆ T
P 178
tan < =
T
C 123 0,537078

αp=31g37c70cc

Przykład:

Obliczyć współrzędne punktu 123 dla następujących konstrukcji, w której brak widoczności pomiędzy
punktami bazy, natomiast istnieje widoczność na inne sąsiednie punkty nawiązania.
 Współrzędne punktów
Nr X Y
178 248,98 220,82
163 123,76 478,37
180 453,89 102,85
181 143,84 638,18

Katy
αA1272g79c49cc
αB1285g47c21cc
1. Obliczenie azymutów A181-163, A178-180, A163-123, A178-123, A163-178
A) Obliczenie azymutów A181-163

∆
=
> ) ,8
> ) ,8
∆ > ) ,8

∆ jljmjno jno ) jlj .->,8-),8>, > ) +*,>

= ∆ jljmjno
= = = =92g04c26cc
jno ) jlj 8,-,) .8,>. ) 5,5>

ponieważ

∆ > ) ,8 <0

> ) ,8 = + 200 =92g04c26cc+200g=292g04c26cc

A181-163=292g04c26cc

B) Obliczenie azymutów A178-180

∆
=
->) >5
->) >5
∆ ->) >5

∆ jklmjl| jl| ) jkl 5 ,>+) 5,> ) -,>

= ∆ jklmjl|
= = = =-33g25c53cc
jl| ) jkl .+8,>*) .>,*> 5.,*

ponieważ

∆ ->) >5 >0

->) >5 = + 400 =-33g25c53cc+400g=366g74c47cc

A178-180=366g74c47cc

C) Obliczenie azymutów A163-178

∆
=
,8) ->
,8) ->
∆ ,8) ->
 ∆ jnomjkl jkl ) jno 5,> ).->,8- ) +-,++
= = = = =-71g19c01cc
∆ jnomjkl jkl ) jno .>,*>) 8,-, +,

ponieważ

∆ ,8) -> >0

,8) -> = + 400 =-71g19c01cc+400g=328g80c99cc

A163-178=328g80c99cc

D) Obliczenie azymutów A163-123

,8) 8 =A163-181+αB1=292g04c26cc-200g+285g47c21cc=377g51c47cc

}FJC)FIC = 377g51c47cc

E) Obliczenie azymutów A178-123

->) 8 =A178-180-αA1=366g74c47cc-292g79c49cc=73g94c98cc

}FEt)FIC = 73g94c98cc

2. Obliczenie kątów αA, αB, αP

αA=A178-163-A178-123=328g80c99cc+200g-73g94c98cc=54g86c01cc

αB=A163-123-A163-178=377g51c47cc-328g80c99cc=48g70c48cc

αP=200g-( αA + αB)=200g-(54g86c01cc+48g70c48cc)=96g43c51cc

3. Obliczenie długości boków a, b, c

c=d178-163

= 7∆ ->) ,8 +∆ ->) ,8 = 9−125,22 + 257,55 = 286,38

c=286,38

długości boków a i b zostaną obliczone z twierdzenia sinusów

h sin <g
=
sin <

c ∗ sin <g 286,38 ∗ pq348 70r 48rr

h= =
sin < pq396 43r 51rr
 b=198,65

sin <e
=
sin <

c ∗ sin <e 286,38 ∗ pq354 86r 01rr

= =
sin < pq396 43r 51rr

a=217,70

4. Obliczenie przyrostów współrzędnych między punktami 178-123, 163-123

Przyrosty obliczamy z wzorów:

∆X=d*cosA

∆Y=d*sinA

Obliczenie przyrostów współrzędnych od pkt. 178 do pkt. 123

∆X178-123=b*cosA178-123

∆Y178-123=b*sinA178-123

∆X178-123=b*cosA178-123=198,65*cos73g94c98cc=79,04

∆Y178-123=b*sinA178-123=198,65*sin73g94c98cc=182,25

Obliczenie przyrostów współrzędnych od pkt. 163 do pkt. 123

∆X163-123=a*cosA163-123

∆Y163-123=a*sinA163-123

∆X163-123=a*cosA163-123=217,70*cos377g83c75cc=204,26

∆Y163-123=a*sinA163-123=217,70*sin377g83c75cc=-75,30

5.Obliczenie współrzędnych punktu nr 123

Współrzędne punktu 123 można obliczyć dwiema drogami

Droga 1 z punktu nr 178

X’123=X178+∆X178-123=248,98+79,04=328,02

Y’123=Y178+∆Y178-123=220,82-182,25=403,07

Droga 2 z punktu nr 163

X’’123=X163+∆X163-123=123,76+204,26=328,02

Y’’123=Y163+∆Y163-123=478,37-75,30=403,07

Ostatecznie współrzędne punktu 123

 w′FIC + w′′FIC
wFIC = = CIt, GI
I
y′FIC + y′′FIC
yFIC = = HGC, GE
I
W sposób bardziej usystematyzowany można te wyżej wykonane obliczeni wykonać w tablicy gdzie
wystarczy wypełnić poszczególne pola.

tabela:

Dane Rysunek
Nr X Y Kąty
178 248,98 220,82 αA1 272g79c49cc
163 123,76 478,37 αB1 285g47c21cc
180 453,89 102,85
181 143,84 638,18

∆
Rozwiązanie
= =292g04c26cc
∆ <0
a=92g04c26cc
∆
P 181 ∆XPK=XK-XP -20,08

∆
K 163 ∆YPK=YK-YP -159,81
= =366g74c47cc
∆ >0
a=-33 25c53cc
g

∆
P 178 ∆XPK=XK-XP 204,91

∆
K 180 ∆YPK=YK-YP -117,81
= =328g80c99cc
∆ >0
a=-71 19c01cc
g

∆
P 163 ∆XPK=XK-XP 125,22

=A163-181+αB1 ->) 8 =A178-180-αA1

K 178 ∆YPK=YK-YP -257,55
,8) 8 377g51c47cc 73 94 98cc
g c

g c cc
αA=A178-163-A178-123 54 86 01 αB=A163-123-A163-178 48g70c48cc

< = 200 − <g − <e 96g43c51cc d178-163=7∆ ->) ,8 +∆ ->) ,8 286,38

∗ sin <g ∗ sin <e

h= =
sin < sin <
198,65 217,70

∆X178-123=b*cosA178-123 79,04 ∆Y178-123=b*sinA178-123 182,25

∆X163-123=a*cosA163-123 204,26 ∆Y163-123=a*sinA163-123 -75,30
X’123=X178+∆X178-123 328,02 Y’123=Y178+∆Y178-123 403,07

′ 8 + ′′ 8 ′ 8 + ′′ 8
X’’123=X163+∆X163-123 328,02 Y’’123=Y163+∆Y163-123 403,07

8 = 8 =
2 2
328,02 403,07
 8.2 Wcięcie liniowe

h2=a2-p2=b2-q2

a2-p2=b2-q2

p2-q2=a2-b2

a2-b2=(p+q)*(p-q)

vI − sI vI − sI
~−•= =
~+• €

p+q=c

vI + sI
~−•=
€
Rozwiązując ten układ równań obliczamy p i q a następnie z równania nr 1 obliczamy h. Inny sposób
obliczania współrzędnych punktu P polega na wykorzystaniu twierdzenia cosinusów:

b2=c2+a2-2*c*a*cosB

€I + vI − sI
•‚ƒ „ =
I∗€∗v
oraz twierdzenia sinusów:
v
ƒ…† } = ‡ˆ‰„
s
 €
ƒ…† z = ‡ˆ‰„
s
W praktyce do obliczeń współrzędnych punktu P wykorzystujemy pomocnicze symbole obliczeniowe
(formy).

: ; ;=i e e
i g g
i
−4‹ ‹g 4‹ ‹e

‹e = h + −

‹g = + −h

‹= = +h −

4Œ = 9‹e ∗ ‹g + ‹g ∗ ‹= + ‹= ∗ ‹e

Przykład:

Oblicz współrzędne punktu nr 21 (P) wyznaczone wcięciem liniowym.

Dane współrzędne bazy oraz odległość do punktu wyznazonego

Współrzędne punktów
Nr X Y
18 (A) 249,03 458,92
20 (B) 361,94 178,34

a 342,86
b 278,93

A) Obliczenie azymutów A18-20 i długości boku c

∆
=
>) 5
>) 5
∆ >) 5

∆ jlm•| •| )
> ->,8.).+>,* ) >5,+>
= ∆ jlm•|
= )
= 8, ,*.) .*,58
= ,*
=-75g64c37cc
•| jl

ponieważ

∆ >) 5 >0a ∆ >) 5 <0

>) 5 = + 400 =-75g64c37cc+400g=324g35c63cc

}Ft)IG=324g35c63cc

c=d18-20
 = 7∆ >) 5 +∆ >) 5 = 9112,91 + 280,58 = 302,458

c=302,45

B) Obliczenie p, q, h

c+• =
Ž −h
c−• =

Obliczenie wykonujemy na podstawie powyższych wzorów:

c+• = = 302,45

−h 342,86 − 278,93
c−• = = = 131,43
302,45

z rozwiązania tego układu równań otrzymujemy

p=216,94

q=85,51

kontrolą jest obliczenie sumy długości tych odcinków

c=302,45

Z powyższego wzoru określamy h

h2=a2-p2=b2-q2

h2=a2-p2=342,862-216,942=70489,6511

h2=b2-q2=278,932-85,512=70490,1286

h=265,50

C) Obliczenie współrzędnych punktu 21

X21=X18+q*cosA18-20-h*sinA18-20

Y21=Y18+q*cosA18-20-h*cosA18-20

X21=249,03+85,51*0,373322-265,50*(-0,927702)=527,25

Y21=458,92+85,51*(-0,927702)+265,50*0,373322=478,71

X21=527,25

Y21=478,71

kontrola:

Obliczamy długość jednego z boków trójkąta

 6 >) = 7∆ >) +∆ >) = 9278,22 + 19,79 = 278,92

b=278,92

W sposób bardziej usystematyzowany można te wyżej wykonane obliczenia wykonać w tablicy gdzie
wystarczy wypełnić poszczególne pola.

tabela:

Dane Rysunek
Nr X Y Boki
18 249,03 458,92 a 342,86
20 361,94 178,34 b 278,93
Rozwiązanie
∆
= =324g35c63cc
∆ >0
P 18 a=-74g64c37cc
∆
∆XPK=XK-XP 112,91
K 20 ∆YPK=YK-YP -280,58

c=d18-20=7∆ >) 5 +∆ >) 5 302,45

c+• = c+• =
p=216,94
302,45
Ž −h
c−• = −h
q=85,51
c−• = 131,43
c=302,45
2 2 2 X21=X18+q*cosA18-20-h*sinA18-20
h =a +p 265,50 527,25
h2=b2+q2 265,50 Y21=Y18+q*cosA18-20-h*cosA18-20 478,71
Kontrola

b=d18-21=7∆ >) +∆ >) 278,92

 8.3 Wcięcie kątowe wstecz

suma- (αA+αB)=400g-( αPA+αPB+ αC)

Kąt αC obliczamy ze współrzędnych punktów A, B, C (różnica azymutów)

= ‘’“ ” ; = ‘’“ ”
^• O ^• —
‘’“ ”• ‘’“ ”–
różnica-
• –

∗ sin <e h ∗ sin <g

6= = =
sin < e sin < g

sin <e h ∗ pq3< 1

= =
e
pq3<g ∗ pq3< g tan ˜

gdzie β- kąt pomocniczy

sin <e − sin <g 1 − tan ˜

=
pq3<e + sin <g 1 + tan ˜

1 1
tan ™ ∗ :<e − <g ;š = tan ™ ∗ :<e + <g ;š ∗ tan:50 − ˜;
2 2

W praktyce do obliczenia współrzędnych punktu P wykorzystujmy pomocnicze symbole

obliczeniowe (formy). Z zastosowanie wzorów Hausbrandta

f f f f eg
T=i e= e=
i eg
i
< e 1 − :< g; −1
 T − T ∗ ›5
∆ =
›5 + 1
e

∆ e = −›5 ∗ ∆ e

gdzie:

f1=∆XAC*1-∆YAC*ctgαPA

f2=∆XAC *ctgαPA+ ∆YAC*1

F1=∆XAC*1-∆YAC*ctgαPA+∆XAB*(-1)-∆YAB*(-ctgαPB)

F2=∆XAC *ctgαPA+ ∆YAC*1+∆XAB*(-ctgαPB)+∆YAB*(-1)

›
›5 =
›

= e+∆ e
= e+∆ e

Przykład:

Obliczyć współrzędne punktu 10

dane:

Współrzędne punktów
Nr X Y
24 567,34 362,91
26 245,51 638,92
28 372,37 427,86
 αPA 45g65c34cc
αPB 64g38c29cc
1. Obliczamy boki a, b oraz kąt αc

= 7∆ .) > +∆ .) >

a=205,50

h = 7∆ >) , +∆ >) ,

b=246,25

∆X ∆YŸ
tan α• = i Ÿ i
∆X ¡ ∆Y¡

∆XL=-126,86;

∆YL=211,06;

∆XP=194,97;

∆YP=-64,95.

f1=-32910,8112

f2=-38442,2412

FO=0,856111

αC=245g07c46cc

2. Obliczamy sumę i różnice katów αA i αB

suma- (αA+αB)=400g-( αPA+αPB+ αC)

= ‘’“ ” ; = ‘’“ ”
^• O ^• —
‘’“ ”• ‘’“ ”–
różnica-
• –

∗ sin <e h ∗ sin <g

6= = =
sin < e sin < g

sin <e h ∗ pq3< 1

= =
e
pq3<g ∗ pq3< g tan ˜

gdzie β- kąt pomocniczy

sin <e − sin <g 1 − tan ˜

=
pq3<e + sin <g 1 + tan ˜
 1 1
tan ™ ∗ :<e − <g ;š = tan ™ ∗ :<e + <g ;š ∗ tan:50 − ˜;
2 2

h ∗ pq3< 1
= = 0,929203
e
∗ pq3< g tan ˜

β=52g33c52cc

1
tan ™ ∗ :<e − <g ;š = 22 44r 46rr ∗ :−1 71r 90rr ; = −0,0135021
2

<e − <g = −1 71r 90rr

<e = 21 58r 50rr

<g = 23 30r 41rr

tabela:

Dane Rysunek
Nr X Y
Katy
24 567,34 362,91
26 245,51 638,92 αPA 45g65c34cc
28 372,37 427,86 αPB 64g38c29cc
= 7∆ .) > +∆ .) > 205,50 h = 7∆ >) , +∆ >) , 246,25

∆X ∆YŸ
L 26 f1=∆XL*∆YP-∆YL*∆XP -32910,8112
tg α• = i Ÿ i T
∆X ¡ ∆Y¡
P 24 f1=∆XL*∆XP+∆YL*∆YP -38442,2412
α• =
T
C 28 0,856111

h ∗ pq3< 1
αC=245g07c46cc
=
e
∗ pq3< tan ˜
(αA+αB)=400g-( αPA+αPB+ αC) 44g88c91cc β=52g33c52cc
g
1 1 <e = 21 58r 50rr
tan ™ ∗ :<e − <g ;š = tan ™ ∗ :<e + <g ;š ∗ tan:50 − ˜; <e − <g = −1 71r 90rr
2 2 <g = 23 30r 41rr
∆
= =334g45c38cc
a=-
∆
P-26 ∆XPK=XK-XP 126,86
∆ >0
K-28
65 54c62cc
g
∆YPK=YK-YP -211,06

∆
= =179g52c85cc
a=-
∆
P-24 ∆XPK=XK-XP -194,97
∆ >0
K-28
20g47c15cc
∆YPK=YK-YP 64,95

.) 5 =A24-28+αA 201g11c35cc ,) 5 =A26-28-αB 311g14c98cc

<= = 200 − < e − <e 132g76c16cc <= = 200 − <g − < g 112g31c30cc

∗ sin <= h ∗ sin <=

6e = 6g =
sin < e sin < g
272,19 285,13

∆X26-10=dB*cosA26-10 49,68 ∆Y26-10= dB *sinA26-10 -280,77

∆X24-10=dA*cosA24-10 -272,15 ∆Y24-10=dA*sinA24-10 -4,76

X’10=X26+∆X26-10 295,19 Y’10=Y26+∆Y26-10 358,15

X’’10=X24+∆X24-10 295,19 Y’’10=Y24+∆Y24-10 358,15

′ + ′′ ′ + ′′
= =
5 5 5 5
5
2 5
2
295,19 358,15
 9. Domiary prostokątne

dane: bi, di, bk, P, K

szukane : Si

XSi=XP+bi* cos(APK)-di*cos(APK+100g)

YSi=YP+bi* sin(APK)+di*sin(APK+100g)

XSi=XP+bi* cos(APK)-di*sin(APK)

YSi=YP+bi* sin(APK)+di*cos(APK)

obliczenie odległość na podstawie współrzędnych

6 = 7∆ +∆

porównanie obliczonej odległości ze współrzędnych z odległością w terenie

6 ≠ hU

6 = ¤ ∗ hQU

f f
cos = =¤∗
6 6

f f
sin = =¤∗
6 6
¥ ¥
XSi=XP+bi* ¤ ∗ -di* ¤ ∗
^ ^

¥ ¥
YSi=YP+bi* ¤ ∗ ^
+di* ¤ ∗ ^
6 = ¤ ∗ hQU

¥ ¥
XSi=XP+bi* ¤ ∗ -di* ¤ ∗
U∗—X¦ U∗—X¦

¥ ¥
YSi=YP+bi* ¤ ∗ U∗— +di* ¤ ∗ U∗—
X¦ X¦

f
`=
h

f
K=
h

XSi=XP+bi* ` -di∗ K

YSi=YP+bi* K+di* `

Przebieg obliczeń:

- obliczamy dPK, fl, fld.

fl=dPK-bK

fld=±(0,07+50mm/km)

fl≤fld

- obliczamy współczynniki u, v.

- obliczamy współrzędne punktów pomierzonych metodą domiarów prostokątnych.

Przykład:

Oblicz współrzędne punktów pomierzonych metodą domiarów prostokątnych (dane na rysunku).

Współrzędne punktu osnowy są następujące:

46 (123,45; 543,21)

47 (254,32; 434,56)

6.,).- = 7∆ +∆ = 9:130,87; + :−108,65; = 170,093

Sprawdzamy poprawność pomiarów terenowych na drodze porównania długości boku osnowy

pomierzonego w terenie z długością obliczona ze współrzędnych.

fL=170,093-170,15=-0,063 m

fld=±(0,07m+50mm/km*0,17km)=±0,078 m

fl≤fld

Obliczamy współczynniki u i v.
¥
`= —
=0,769145

¥
K=
—
=-0,638554

XSi=XP+bi* ` -di∗ K

YSi=YP+bi* K+di* `

X100=123,45+(53,12*0,769145)-((8,66)*(-0,638554))=169,88

Y100=543,21+(53,12)*(-0,638554)+(8,66)*0,769145=515,91

X101=123,45+(100,55*0,769145)-((8,94)*(-0,638554))=195,08

Y101=543,21+(100,55)*(-0,638554)+(8,94)*0,769145=485,88

X103=123,45+(192,27*0,769145)-((-12,34)*(-0,638554))=263,45

Y103=543,21+(192,27)*(-0,638554)+(-12,34)*0,769145=410,94
Źródło:

-materiały naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, opracowane przez dr inż. Andrzeja

Klimczak i dr inż. Zbigniewa Pietrzak