SU VE HAYAT SUYUN SERTLİĞİ

• Suların kullanılmadan önce renk, koku, tat,

• Yeni doğan bebeklerin vücudunda %75-80 ora- bulanıklık, mikroorganizmalar gibi istenmeyen
nında yetişkin bir insanda ise %55-75 oranında özelliklerinin iyileştirilmesine su arıtımı denir
su bulunur. • Çözünen kalsiyum ve magnezyum iyonlarının
• Vücuttaki su oranı yaş ilerledikçe azalır. fazla olduğu sulara sert su denir.

• Günlük su ihtiyacının %60’ı içme suyu ile %40’ı • Su içerisinde çözünmüş kalsiyum, magnezyum
yiyecek ve içecekler ile karşılanmalıdır.
• Vücut ağırlığı ve günlük harcanan enerji mikta-
rı arttıkça su ihtiyacı da artar.
ve değerliği +1’den yüksek olan katyonların mik-
tarı arttıkça suyun sertliği artar.
• Suyun sertliğinin fazla olması sağlık açısından
önemli değildir. Fakat suyun lezzetini ve temizle-
me kapasitesini etkiler.
• İçinde çözünmüş iyon miktarı düşük olan ve
lezzetli olan sulara yumuşak su denir.
• Sert sularda sabun kolaylıkla köpürmez. Bu
nedenle sabun sarfiyatını arttırır. İçimi lezzetli
değildir.
• Buharlaştığında çok miktarda çökelti (kireçlen-
me) bırakırlar. Şehir şebeke hatlarında, sıcak su
borularında ve kazanlarda tortu bırakır.

Su tasarrufu için:
• Su israfından kaçınmak,
• Bozuk muslukları tamir ettirmek,
• Tatlı su kaynaklarının kimyasal veya zararlı atık-
larla kirlenmesini önlemek,
• Çamaşır ve bulaşık makinelerini maksimum tam
doldurulmadan çalıştırmamak.
• Saniyede 1 damla su tasarrufu ile yılda 1 ton
tasarruf sağlanabilir.

2
ÇEVRE KİMYASI Sera Etkisi
• Dünya atmosferindeki sera
gazları gün boyunca Gü-
Hava Kirleticiler
neş’ten aldığı ısının bir kıs-
• WHO - 2017 Şubat raporuna göre Avrupa’daki mını tutar. Tutulan enerji at-
en kirli havaya sahip 10 şehrin 8’i Türkiye’de mosferi ve Dünya yüzeyini
bulunuyor. ısıtır.
• Hava kirliliği sağlık üzerindeki etkileri dışında
• Böylece Dünya’nın sıcaklığı yaklaşık 14 °C’ta
küresel ısınma ve ozon tabakasının delinmesi
korunur.
gibi sonuçları da doğurur.
• İnsan faaliyetleri nedeniyle atmosferdeki sera
Azot Oksitler
gazı miktarının artması dünyanın ısınma mik-
• NOX genel formülü ile gösterilir tarını arttırarak küresel iklim değişikliğine se-
• NO2 en çok bilinenidir, su ile tepkimeye girerek bep olur.
HNO3 yani kezzap oluşturur. • Sera gazlarının en önemlisi CO2’dir ve karbon
• Bu şu anlama gelir havadaki fazla NO2 yağmur- kaynaklı yakıtların yani fosil yakıtların yakıl-
da çözünerek kezzap olarak yeryüzüne yağar. ması sonucu açığa çıkan temel gazdır.
• Bu nedenle NOX’ler asit yağmuruna sebep olur- • CO2 yi yaktığımız doğal gaz, benzin, motorin
lar. gibi yakıtlarla doğrudan biz açığa çıkarabildi-
ğimiz gibi dolaylı yolla da açığa çıkmasına se-
• Dolaylı sera gazıdır. bep olabiliriz. Örneğin ambalajlı bir ürün aldı-
• İnsan sağlığı için tehlikelidir. ğımızda, endüstriyel fabrikalarda işlenmiş et
aldığımızda yani üretimi sırasında endüstriyel
• Fabrikalardan atılan zehirli gazlar arasındadır.
enerji harcanan herhangi bir ürün aldığımızda
• Enerji santrallerinde ve araç motorlarında olu- o ürünün üretimi sırasında açığa çıkan kar-
şan yüksek sıcaklık nedeni ile havadaki azotun bondioksitten biz sorumlu oluruz.
yanması sonucu da oluşur.
Karbon dioksit
Ozon Tabakasının İncelmesi
• Atmosferde doğal olarak bulunur, %0,05’in al-
tındaki derişimi tehlikesizdir.
• Atmosferin üst katmanlarında bulunan ozon
• %5-10 arası CO2 derişimine sahip hava ölüm-
gazının (O3) oluşturduğu tabaka (ozonosfer)
cüldür.
dünyayı, morötesi (ultraviyole) gibi Güneş’in
• CO2 en önemli sera gazıdır. zararlı ışınlarından koruyan bir kalkan görevi
• CO2 derişimini arttıran temel etken fosil yakıt- görür.
lardır. • Kloroflorokarbonlar (CFC’ler) klor ve flor içe-
Kükürt Oksitler ren kimyasallar, aeresollerde (deotorant, bö-
cek ilacı vb) bulunan itici gazlar, bazı yangın
• SOX genel formülü ile gösterilir. söndürücüler, tarımda böcek ilacı olarak kul-
• En çok bilinenleri SO2 ve SO3’tür. lanılan metil bromid ozon tabakasını inceltir.
• Suda çözününce H2SO4’ü yani zaç yağını oluş-
turur.
• Asit yağmuru oluşturur.
• Ana kaynağı volkanik patlamalardır.
• Atmosferdeki miktarı çok artarsa güneş ışıkları-
nı tutar küresel soğumaya sebep olur.

3
Su ve Toprak Kirleticiler

Plastikler
• Kullandığımız plastik malzemelerin pek çoğu
1000 yıl boyunca dünyada kalmaktadır.
• Okyanuslarımızda bir kıta büyüklüğünde plas-
tik atık keşfedilmiştir.
• Dünyanın en derin noktası olan Mariana Çu-
kuru’nda dahil plastik atık keşfedilmiştir.
• Plastik ürün kullanımı azaltıp, kullanmak
zorunda olduğumuz plastik ürünleri de geri
dönüşümlü olanlarından seçerek bu sorunu
giderebiliriz.
Deterjanlar
• Deterjanlar hem toksik hem de yapısında bu-
lunan fosfatlar nedeni ile sudaki hayatı olum-
suz etkileyen maddelerdir.
• Deterjan yerine sabun veya sabun bazlı te-
mizleyiciler kullanmamız bu sorunu giderir.
Organik Sıvılar
• Petrol, aseton, CCl4, benzen, etil alkol, asetik
Endüstriyel Atıklar
asit, ilaç, plastik, boya, petrokimya ve tekstil
atıkları bu sınıfa giren zararlı atıklardır.
• Bu atıklar doğaya bırakılmamalı kimyasal geri • Endüstri ve üretim tesislerinde bir işlem ön-
dönüşüme maruz bırakılmalıdır. cesinde veya sonrasında açığa çıkan atıklara
endüstriyel atıklar denir.
Ağır Metaller
• Her türlü fabrika atığı bu kapsama girer.
• Kurşun, kadmiyum, krom, demir, kobalt, nikel,
bakır, civa ve çinko gibi yoğunlukları 5 g/cm3 ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN AZLATILMASI
den fazla olan metallere ağır metal denir.
• Madencilik, endüstriyel üretim, bu ürünleri • Teknoloji çevreye zarar vermeyen materyaller
içeren atıklar toprak ve suyun kirlenmesine üretimi için kullanılmalıdır.
sebep olur.
• Çevreye zararlı maddeler kullanıldıktan sonra
gerekli imha yöntemi ile imha edilmeli, doğru-
Piller dan doğaya bırakılmamalıdır.
• Piller yapılarında bulunan kimyasallar nedeni • Kurum ve kuruluşların çevre ile ilgili yasalara
ile yüksek miktarda toprağı ve suyu kirletmek- uyması sağlanmalıdır.
tedir. • Çöpteki organik kısımların gübreleşmesi, kötü
• Bir kalem pil 4 metrekare toprağı kirletmekte- kokuların yok olması gibi pek çok alanda etkin
dir. mikroorganizmalar (EM) kullanılmalıdır.
• Atık piller için www.tap.org.tr adresinden pil • EM; doğal, genetik müdahale görmemiş yarar-
toplama kutusu istenebilir. lı mikroorganizmalara verilen genel addır.
• EM’lerin üretimi ve yaygınlaştırılması sağlan-
malıdır.

4
5