4ο Γυμνάσιο Αγίας Παρασκευής Τάξη Β΄ Μάθημα: Ιστορία Καθηγήτρια: Α Λεονάρδου, Ma.Ed.

Όνομα μαθητή/τριας:

Ο ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ (610 – 641) ΚΑΙ Η ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΤΟΥ

Ορισμοί

1. Θέματα: διοικητικές περιφέρειες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας με δικό τους στρατό (θεματικός
στρατός).
2. Στο θεματικό στρατό υπηρετούσαν ελεύθεροι αγρότες, στους οποίους το κράτος παραχωρούσε
στρατιωτικά κτήματα ή στρατιωτόπια. Με τα έσοδά τους οι στρατιώτες συντηρούσαν τις οικογένειές
τους, αγόραζαν τον οπλισμό τους και κάλυπταν τα έξοδα των εκστρατειών. Ο θεματικός στρατός
αντικατέστησε τους παλαιούς μισθοφορικούς στρατούς και αποτέλεσε ένα είδος εθνικού στρατού που
αποδείχθηκε εξαιρετικά αποτελεσματικός για την άμυνα της αυτοκρατορίας.
3. Η στρατιωτική και πολιτική διοίκηση των επαρχιών, η οποία στο παλαιό διοικητικό σύστημα της
αυτοκρατορίας από διαφορετικά πρόσωπα, ενώθηκαν τώρα στο πρόσωπο του στρατηγού. Ο
στρατηγός ασκούσε την ανώτατη εξουσία μέσα στα όρια του θέματος.

Χρονολογικός πίνακας – Συμπληρώστε τα γεγονότα:

622-628

626

627

636

Ερωτήσεις – Εργασίες

1. Ποια υπήρξαν τα προβλήματα που αντιμετώπισε το Βυζάντιο μετά από την περίοδο βασιλείας του
Ιουστινιανού (μέσα 6ου αιώνα) έως τις αρχές του 7ου αιώνα; Να τα χωρίσετε σε εσωτερικά και
εξωτερικά. Να πάρετε στοιχεία από το παράθεμα της σελίδας 19 του βιβλίου σας.
2. Τι σημαίνει ο όρος «στρατηγός αυτοκράτορας»; Γιατί ο Ηράκλειος τον αντιπροσωπεύει;
3. Με ποια κίνητρα εξεστράτευσε ο Ηράκλειος εναντίον των Περσών; Ποιος υπήρξε ο ρόλος της
Εκκλησίας στην πολεμική του προσπάθεια; Μπορούν να θεωρηθούν αυτές οι εκστρατείες ως
«ιερός πόλεμος» και γιατί;
4. Να μελετήσετε/μεταφράσετε το παρακάτω κείμενο του «Ακάθιστου Ύμνου» και να τον
συνδυάσετε με τα γεγονότα του 626:

Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα νικητήρια,

ως λυτρωθείσα των δεινών ευχαριστήρια,

αναγράφω Σοι η Πόλις Σου, Θεοτόκε.

Αλλ’ ως έχουσα το κράτος απροσμάχητον,
εκ παντοίων με κινδύνων ελευθέρωσον,
ίνα κράζω Σοι: Χαίρε, Νύμφη ανύμφευτε.
5. Θέματα:

Τι ήταν τα θέματα και για

ποιο λόγο και πότε
δημιουργήθηκαν;
Ποια ήταν η περίοδος και
η περιοχή εξάπλωσής
τους;
Τι ήταν ο θεματικός
στρατός; Ποια υπήρξαν τα
οφέλη του κράτους από
αυτόν;
Ποιος ήταν ο ανώτατος
ηγέτης στο θέμα και ποιο
ρόλο έπαιζε;

6. Στον παραπάνω χάρτη πόσους στρατηγούς θα εντοπίζατε;

7. Σε ποια σημεία φαίνεται ο εξελληνισμός του κράτους τον 7ο αιώνα;
8. Ποιον τίτλο υιοθέτησε ο Ηράκλειος και τι συμβολίζουν οι συγκεκριμένες λέξεις; Συμπληρώστε:

9. Ποια νέα εξωτερική απειλή εξ Ανατολών εμφανίζεται στα τελευταία χρόνια της βασιλείας του
Ηρακλείου; (σελ. 26)