BÖLÜM 1 SİYASETİN TANIMLANMASI
(DEFINING POLITICS)
SİYASET NEDİR?
(WHAT IS POLITICS?)
‘İnsan doğası gereği politik bir
hayvandır.’ (Aristoteles, Siyaset, 1)
GİRİŞ (PREVIEW)
Siyaset ilgi çekicidir, çünkü insanlar
birbirleriyle uyuşmazlık hâlindedirler.
İnsanlar nasıl yaşamaları gerektiği
konusunda hemfikir değildirler. Kim neyi
almalıdır? İktidar ve kaynaklar nasıl
dağıtılmalıdır? Toplum işbirliği temeline mi
dayanmalıdır, yoksa çatışma temeline mi?
Aynı zamanda insanlar, bu gibi sorunların
nasıl çözüme kavuşturulacağı konusunda
da hemfikir değildirler. Kolektif kararlar
nasıl alınmalıdır? Söz kimde olmalıdır? Her
bir kişinin ne kadar etkisi olmalıdır? Ve
bunun gibi. Aristoteles’e göre, insanların
kendi hayatlarını iyileştirmek ve İyi
Toplumu yaratmak için giriştikleri faaliyet
olarak siyaseti “en üstün bilim” yapan
budur. Siyaset, her şeyden önce sosyal bir
faaliyettir; o dâima bir diyalogdur, asla bir
monolog değildir. Robinson Crusoe gibi
yalnız bireyler basit bir ekonomi
geliştirebilirler, bir sanat ortaya
çıkarabilirler, vesaire; ama siyaset
yapamazlar. Siyaset ancak bir başka
insanın, Cumanın gelişiyle ortaya çıkar. Ne
var ki, siyasetin özünde yatan uyuşmazlık,
aynı zamanda onun doğası ve nasıl
incelenmesi gerektiği konularında da
geçerlidir. İnsanlar karşılıklı sosyal
etkileşimi “siyasî” yapanın ne olduğu
konusunda olduğu gibi, siyasî faaliyetin en
iyi nasıl analiz edilebileceği ve
açıklanabileceği mevzusunda da hemfikir
değildirler.
Siyaset, en geniş anlamda, insanların
hayatlarını düzenleyen genel kuralları
yapmak, korumak ve değiştirmek için
gerçekleştirdikleri faaliyetlerdir. Siyaset
akademik bir konu olmakla birlikte (bazen
büyük S harfiyle “Siyaset” şeklinde
kullanılır), aslında hiç şüphesiz bu
faaliyetin incelenmesidir. Bu çerçevede,
siyaset, çatışma ve işbirliği olgularıyla
karmaşık bir bağlantı içindedir. Bir yandan,
rakip fikirlerin, farklı isteklerin, rekabet
eden ihtiyaçların ve çatışan çıkarların
varlığı, insanların beraberce tâbi oldukları
kurallar hakkında hemfikir olmamalarını
beraberinde getirir; diğer yandan, insanlar
bilirler ki, bu kurallar üzerinde etkili olmak
veya onların yürürlükte kalmasını
sağlamak için birlikte çalışmak, yani,
Hannah Arendt’in siyasî iktidarı
tanımlarken kullandığı ifadeyle, “elbirliği
etmek” zorundadırlar. İşte bu nedenle,
siyasetin temel özelliği, genellikle rakip
görüşlerin ve birbiriyle rekabet hâlindeki
çıkarların uzlaştırıldığı bir çatışmayı çözme
süreci olarak tasvir edilir. Ancak, siyaset,
bu geniş anlamıyla, tüm çatışmaların
çözüme kavuşturulduğu veya
kavuşturulabildiği faaliyet olarak değil,
bunun başarılmasından çok, bir çatışma
çözme arayışı olarak düşünülebilir.
Bununla birlikte, çeşitliliğin (hepimiz aynı
değiliz) ve kıtlığın (talebi karşılamaya
yetecek miktarda mal-hizmet asla
olmayacak) kaçınılmazlığı, siyaseti insanlık
durumunun zorunlu bir boyutu hâline
getirir.
Siyasetin anlamını netleştirmeye yönelik
her çaba, yine de iki büyük problemle karşı
karşıyadır. Bunlardan ilki, kelimenin
gündelik dilde kullanımından kaynaklanan
bir yığın çağrışımla ilgilidir; diğer bir
ifadeyle siyaset “yüklü” bir terimdir.
İnsanlar genellikle örneğin iktisadı,
coğrafyayı, tarihi ve biyolojiyi sırf
akademik bir konu olarak görürken, pek az
insan siyasete kendi ön fikirlerinden
bağımsız olarak bakar. Örneğin pek çokları,
siyaset konusuna tarafsız ve hislere
kapılmaksızın yaklaşabilmenin mümkün
olduğuna inanmayı güç bularak, otomatik
olarak siyaset incelemecilerinin ve
hocalarının bir şekilde tarafgir olduklarım
farz ederler. Daha kötüsü, siyaset
genellikle “kirli” bir kelime olarak
düşünülür: bir yandan sıkıntıyı ve derdi,
kargaşayı ve hatta şiddeti, diğer yandan
aldatma, manipülasyon ve yalana ilişkin
imgeleri çağrıştırır. Bu çağrışımlar yeni bir
şey de değildir. Samuel Johnson, 1775 gibi
erken bir tarihte, siyaseti “dünyada
yükselmenin aracından başka bir şey değil”
diyerek hor görürken, 19. Yüzyıl Amerikan
tarihçisi Henry Adams, onu, “nefretin
sistematik organizasyonu” olarak
özetliyordu. Bu yüzden, siyaseti
tanımlamaya yönelik her girişim, terimi bu
tür çağrışımlardan ayırma çabasını gerekli
kılmaktadır. Bunu yapmanın en bilinen
yolu, terimi bu kötü şöhretinden
kurtarmak ve siyasetin değerli, hatta
övgüye değer olduğu fikrini yerleştirmek
için çaba sarf etmektir.
Çatışma (Conflict): Farklı görüşler,
tercihler, ihtiyaçlar veya çıkarları yansıtan
karşıt güçler arasındaki rekabet.
İşbirliği (Cooperation): Birlikte çalışmak;
toplu eylem yoluyla hedeflere ulaşmak.
İkinci ve hâlledilmesi daha zor olan güçlük,
saygın otoritelerin bile bu kavram
hakkında hemfikir olmayışlarıdır. Siyaset
şu tür farklı biçimlerde tanımlanır: iktidar
kullanma, otorite kullanma, kolektif karar
alma, kıt kaynakların tahsisi, aldatma ve
manipülasyon yapma vs. Bu kitapta ileri
sürülen “genel sosyal kuralların yapılması,
korunması ve değiştirilmesi” şeklindeki
siyaset tanımının üstünlüğü, rekabet
hâlindeki tanımların tümünü değilse bile
çoğunu kapsayacak kadar geniş olmasıdır.
Bununla birlikte problem, bu tanımın
açılmasında ve anlamının
netleştirilmesinde ortaya çıkar. Örneğin
“siyaset” kuralların yapılmasına,
korunmasına ve değiştirilmesine ilişkin
belirli bir yolu mu (barışçı yolla, tartışarak
değiştirilmesini mi) ifade etmektedir,
yoksa bu yolların tümünü mü? Buna
benzer diğer bir soru da şudur: Siyaset
tüm sosyal bağlamlarda ve kurumlarda mı
geçerlidir, yoksa bunlar arasında sâdece
belirli bir tanesinde, yani devlette ve
kamusal hayatta mı geçerlidir?
Bu çerçeveden bakıldığında siyaset,
terimin çok sayıda kabûl edilebilir veya
meşru anlamı bulunması anlamında, “özü
bakımından tartışmalı” bir kavram olarak
değerlendirilebilir. Diğer yandan, bu farklı
görüşler, aynı kavrama ilişkin rakip
anlayışlardan ibaret olabilirler. İster rakip
kavramlar isterse alternatif anlayışlar söz
konusu olsun, en derin entelektüel ve
ideolojik anlaşmazlıkların bir bölümü bu
konunun akademik olarak incelenmesinde
açığa çıktığından, “siyasetin ne olduğu”na
ilişkin tartışma yapılmaya değer. Burada
incelenecek olan siyaset hakkındaki farklı
görüşler şunlardır:
1. Hükümet Etme Sanatı Olarak
Siyaset
2. Kamusal İşler (kamu meseleleri)
Olarak Siyaset
3. Uzlaşma ve Mutabakat Olarak
Siyaset
4. İktidarın ve Kaynakların Dağıtımı
Olarak Siyaset

Şekil 1.1: Siyaseti tanımlamaya yönelik
yaklaşımlar.
1- Hükümet Etme Sanatı Olarak Siyaset
“Siyaset bir bilim değil... bir sanattır”.
Bunu Şansölye (Başbakan) Bismarck’ın
Alman Parlamentosunda söylediği rivayet
edilir. Bismarck’ın zihnindeki sanat,
hükümet etme sanatıdır; yani, kolektif
kararların alınması ve uygulanması yoluyla
toplum içinde kontrol tesis etmektir. Bu,
muhtemelen, politikanın, Eski Yunandaki
orijinal anlamından türetilen klâsik
tanımıdır. “Siyaset” (Politics) kelimesi
polis’ten gelir ki bunun sözlük anlamı şehir
devletidir. Eski Yunan toplumu, her biri
kendi hükümet sistemine sâhip bağımsız
şehir devletleri topluluğu şeklindeydi. Bu
şehir devletlerinin en büyüğü ve etkili
olanı, genellikle demokratik yönetimin
beşiği olarak tasvir edilen Atina idi. Bunun
ışığında siyaset polisin işlerine, daha
doğrusu “polisle ilgili olana atıfla
anlaşılabilir. Bundan dolayı, bu tanımın
modern biçimi, “devletle ilgili olan”dır. Bu
siyaset görüşü, terimin gündelik
kullanımında açıkça belirginleşir: kamu
görevi alan insanların “siyasette” oldukları
veya buna çalışanların “siyasete girdikleri”
söylenir. Bu, akademik siyaset biliminin de
devamına katkıda bulunduğu bir tanımdır.
Polis: (Yunan) Şehir devleti; Klasik olarak
en yüksek veya en çok arzu edilen sosyal
organizasyon biçimini ima ettiği anlaşılır.
Birçok bakımdan, siyasetin “devletle ilgili
olan” anlamına geldiği fikri bu disiplin
hakkmdaki geleneksel görüştür ve bu fikir
akademik araştırmanın devlet aygıtının
personeli ve mekanizması üstünde
odaklanması eğiliminde ifadesini bulur.
Siyaseti incelemek de aslında devleti veya
daha geniş anlamda otoritenin kullanımını
incelemektir. Bu görüş, siyaseti “değerlerin
otorite aracılığıyla paylaştırılması” olarak
tanımlayan etkili bir Amerikan siyaset
bilimcisi olan David Easton’ın yazılarında
(1979, 1981) ileri sürülmüştür. Bununla
Easton’un kastettiği, siyasetin, devletin
toplumdan gelen baskılara özellikle
çıkarların, ödüllerin ve cezaların
dağıtılması yoluyla cevap verdiği çeşitli
süreçleri kapsadığıdır. “Otorite aracılığıyla
dağıtılan değerler”, toplumda yaygın
olarak kabûl edilen ve vatandaşlar
tarafından bağlayıcı olduğu düşünülen
değerlerdir. Bu yaklaşımda siyaset, toplum
için bir faaliyet planı tesis eden resmî veya
otoriteye dayanan kararlar anlamındaki
“siyasa”yı (policy) akla getirmektedir.
KAVRAM
Otorite (Authority)
En basit şekliyle otorite ‘meşru iktidar’
olarak tanımlanabilir. İktidar, başkalarının
davranışlarını etkileme gücü iken, otorite
bunu yapma hakkıdır. Dolayısıyla otorite
herhangi bir şekilde zorlama veya
manipülasyondan ziyâde, kabûl edilmiş bir
itaat ödevine dayanır. Bu anlamda otorite
meşruluk veya haklılıkla örtülü iktidardır.
Weber, itaatin tesis edilebileceği farklı
zeminlere dayalı üç çeşit otoriteyi
birbirinden ayırmaktadır: geleneksel
otorite köklerini tarihten almakta,
karizmatik otorite kişilikten gelmekte ve
hukukî-rasyonel otorite ise bir dizi gayri
şahsî kurala dayanmaktadır.
Ancak, bu tanımın dikkati çeken yönü, çok
sınırlı bir siyaset görüşü sunmasıdır.
Siyaset, devlet aygıtı etrafında dönen bir
sosyal örgütlenme sisteminde (Polity)
gerçekleşen şeydir. Dolayısıyla, siyaset
bakanlar kurulunda, yasama meclislerinde,
hükümet dâirelerinde ve bu kapsamdaki
yerlerde yürütülür; ve özellikle siyasetçiler,
kamu görevlileri ve lobiciler gibi sınırlı
sayıdaki belirli bir insan grubu tarafından
gerçekleştirilir. Bunun anlamı, insanların
çoğunun, kuramların çoğunun ve sosyal
faaliyetlerin çoğunun siyasetin “dışında”
kabûl edilmesidir. İş çevreleri, okullar,
diğer eğitim kurumlan, cemaatler, aileler
ve diğerleri bu anlamda “siyasî
olmayan”dır; çünkü bunlar “ülkenin
yönetimi” işine dâhil değildirler. Bunun
yanında, siyaseti temelde devlete-bağlı bir
faaliyet olarak tasvir etmek, ulus-aşan
teknoloji ve çok uluslu şirketler gibi,
modern hayatta gittikçe daha fazla önem
kazanan uluslararası veya global etkileri
göz ardı etmek demektir. Bu anlamdaki
siyaset tanımı, ulus-devletin dünya
olaylarında hâlâ bağımsız bir aktör olarak
görülebildiği günlerden kalmadır. Dahası,
karmaşık toplumların yönetimi ödevinin
artık sâdece hükümet tarafından
yürütülemeyeceğine ve geniş ölçüde bir
dizi kamu ve özel sektör topluluklarının da
buna dâhil olmasını gerektirdiğine ilişkin
yaklaşım gittikçe daha fazla kabûl
görmektedir. Bu durum, hükümet etmenin
yerine “yönetişim”in geçmesi fikrinde
yansımasını bulmaktadır.
Polity: Siyasi otoritenin uygulanması
yoluyla örgütlenmiş bir toplum;
Aristoteles'e göre, herkesin çıkarına olan
çoğunluk tarafından yönetin.
Bu tanımı daha fazla daraltmak da
mümkündür. Siyasete, parti siyasetiyle
eşdeğer bir anlam verme eğiliminde
belirgin biçimde bunu görebiliriz. Başka bir
ifadeyle burada “siyasî olan”ın alanı,
bilinçli bir biçimde ideolojik kanaatlerle
hareket eden ve siyasî partiler gibi resmî
bir örgüte üyelik yoluyla bu kanaatlerini
gerçekleştirmek için çalışan devlet
aktörlerinin faaliyetleriyle
sınırlandırılmaktadır. Bu, siyasetçilerin
“siyasî” kamu görevlilerinin ise, -hiç
kuşkusuz tarafsız kaldıkları veya
profesyonel tarzda davrandıkları sürece-
“gayri siyasî” şeklinde tanımlandıkları
anlamdır. Benzer biçimde hâkimler de,
hukuku tarafsız ve geçerli kanıtlara uygun
biçimde yorumladıklarında “gayri siyasî”,
eğer kararları kendi kişisel tercihlerinden
veya diğer türden bir tarafgirlikten
etkilenmişse “siyasî” olarak görülürler.
Siyaset ile devlet işleri arasındaki ilişki,
siyasete neden bu kadar sık biçimde
negatif veya pejoratif (kötüleyici) imajlar
yüklendiğini açıklamaya da yardımcı
olabilir. Bunun sebebi, toplumdaki yaygın
algılayışta, siyasetin siyasetçinin
faaliyetleriyle yakından bağlantılı
görülmesidir. Kabaca ifade etmek
gerekirse siyasetçiler, genellikle kişisel
ihtiraslarını kamu hizmeti retoriğiyle veya
ideolojik yargılarla örten, iktidar peşindeki
iki yüzlüler olarak görülürler. Bu algı,
aslında gittikçe yoğunlaşan medya
ifşaatlarıyla, yolsuzlukların ve eğriliklerin
daha etkili biçimde gün ışığına
çıkarılmasıyla beraber modern dönemde
çok daha yaygın hâle gelmiş olup, anti-
siyaset gibi bir olgunun ortaya çıkmasına
da sebep olmuştur. Klâsik siyasî hayatın
kadrosuna ve aygıtına ilişkin bu reddedişin
kökleri, kendi çıkarına hizmet eden, iki
yüzlü ve ilkesiz bir faaliyet olarak siyaset
görüşünde ifadesini bulur ve “makam
siyaseti” veya “politicking” (siyaset
oynamak) gibi küçültücü sözlerde açıkça
görülebilir. Bu tür bir siyaset imajımn
kaynağı, Hükümdar (Il Prince, [1531] 1961)
adlı eserinde kimi zaman siyasî liderler
tarafından kurnazlığın, zâlimliğin ve
manipülasyonun kullanılışına dikkat
çekerek, tamamen realist bir siyaset
değerlendirmesi geliştiren Niccolö
Machiavelli’nin yazdıklarına kadar geriye
götürülebilir.
Anti-politika: Resmi veya yerleşik siyasi
süreçlerle ilgili, katılmama, sistem karşıtı
partilere destek veya doğrudan eylem
kullanımına yansıyan hayal kırıklığı.
ANAHTAR DÜŞÜNÜR
NICCOLÒ MACHIAVELLI (1469–1527)
İtalyan politikacı ve yazar. Bir sivil avukatın
oğlu olan Machiavelli'nin kamusal yaşam
bilgisi, siyasi olarak istikrarsız Floransa'da
bazen tehlikeli bir varoluştan elde edildi.
İkinci Şansölye (1498-1512) olarak görev
yaptı ve Fransa, Almanya ve İtalya'nın her
yerine görevlere gönderildi. Kısa bir
tutukluluk döneminden ve Medici
yönetiminin yeniden tesis edilmesinden
sonra, Machiavelli edebi bir kariyere
başladı. Başlıca eseri, 1532'de yayınlanan
Prens, ağırlıklı olarak Cesare Borgia'nın
devlet idaresi ve dönemine egemen olan
güç politikaları hakkındaki ilk elden
gözlemlerine dayanıyordu. Birleşik
İtalya'nın gelecekteki prensi için bir rehber
olarak yazılmıştır. 'Makyavelist' sıfatı daha
sonra 'kurnaz ve ikiyüzlü' anlamına geldi.
Bu tür olumsuz bir siyaset algısı, özellikle
bireylerin kendi çıkarlarının peşinde
koştukları, siyasî gücün yozlaştırıcı olduğu,
çünkü bu gücün “iktidardakileri”
makamlarını kişisel amaçları için başkaları
pahasına istismar etmeye sevk ettiği
şeklindeki liberal siyaset görüşünü
yansıtmaktadır. Bu fikir en meşhur
ifadesini Lord Acton’un (1834-1902) şu
vecizesinde bulur: “İktidar yozlaşmaya
meyillidir; mutlak iktidar ise mutlaka
yozlaşır”. Ancak, siyaseti böyle görenlerin
bile pek azı, siyasî faaliyetin sosyal
varoluşun sürekli ve kaçınılmaz bir boyutu
olduğundan kuşku duyarlar. Değerlerin
otorite aracılığıyla bölüştürülmesine ilişkin
bir çeşit mekanizmanın olmaması
durumunda toplum, erken dönem sosyal
sözleşme teorisyenlerinin ileri sürdükleri
gibi, kolaylıkla herkesin herkese karşı iç
savaşa girmesiyle bir parçalanma
yaşayabilecektir. Dolayısıyla, yapılması
gereken, siyasete bir son vermek veya
siyasetçileri tasfiye etmek değil, siyasetin,
hükümet gücünün kötüye
kullanılmamasını sağlayacak bir frenler ve
kısıtlamalar çerçevesi içinde yürütülmesini
sağlamaktır.
KAVRAM
Güç (Power)
Güç, en geniş anlamıyla, bazen bir şeyler
yapma 'gücü' olarak görülen, istenen bir
sonuca ulaşma yeteneğidir. Bu, kendini
hayatta tutma yeteneğinden hükümetin
ekonomik büyümeyi teşvik etme
yeteneğine kadar her şeyi içerir. Ancak
siyasette güç genellikle bir ilişki olarak
düşünülür; yani, başkalarının davranışlarını
kendi seçmedikleri bir şekilde etkileme
yeteneği olarak. Bu, insanlar üzerinde 'güç'
sahibi olmak anlamına gelir. Daha dar bir
ifadeyle, güç, 'etki'nin aksine, onu zorlama
veya manipülasyona yaklaştırarak
cezalandırma veya ödüllendirme yeteneği
ile ilişkilendirilebilir.
2- Kamusal İşler Olarak Siyaset
İkinci ve daha geniş anlamda siyaset
kavrayışı, hükümetin dar alanının ötesine
geçerek, “kamu hayatı” veya “kamusal
işler” olarak düşünüleni içine alır. Diğer bir
ifadeyle “siyasî olan” ile “siyasî olmayan”
ayrımı, özellikle hayatın kamusal alanı ile
özel olarak düşünülen alanı arasındaki
ayrımla örtüşür. Bu tür bir siyaset
yaklaşımı, genellikle meşhur Yunan
filozofu Aristoteles’e kadar götürülebilir.
Aristoteles, Siyaset eserinde insanm
“doğası gereği bir siyasî hayvan” olduğunu
ifade ediyordu. Bununla insamn ancak
siyasî toplum içinde “iyi hayat”ı
yaşayabileceğini anlatmak istiyordu. Bu
bakış açısına göre siyaset, “âdil toplum”
yaratmaya ilişkin etik bir faaliyettir;
Aristoteles’in ifadesiyle “bilimlerin
üstadı”dır.
Ancak, “kamusal” hayat ile “özel” hayat
arasındaki sınır nerede çizilmelidir?
Kamusal alan ile özel alan arasındaki
geleneksel ayrım, devlet ile sivil toplum
ayrımına uymaktadır. Devlet kurumlan
(hükümet aygıtı, mahkemeler, polis, ordu,
sosyal güvenlik sistemi ve diğerleri),
topluluk hayatının kolektif olarak
örgütlenmesinden sorumlu olmaları
anlamında “kamusal” olarak görülebilirler.
Dahası bunlar, vergilendirme yoluyla
gerçekleştirilen kamusal harcamalarla
finanse edilirler. Buna karşılık sivil toplum,
Edmund Burke’ün “küçük müfrezeler”
olarak isimlendirdiği, aile ve akrabalık
grupları, özel işletmeler, sendikalar,
kulüpler, cemaat grupları ve diğerlerinden
oluşur; ve bunlar, bireysel vatandaşlar
tarafından, toplumdan ziyâde kendi
çıkarlarını tatmin etmesi için kurulmuş ve
finanse ediliyor olmaları anlamında
“özel”dir. Bu “kamusal/ özel” ayrımı
temelinde siyaset, devletin kendi
faaliyetleriyle ve sâdece kamusal organlar
eliyle yürütülen sorumluluklarla sınırlıdır.
Dolayısıyla bireylerin kendi kendileri için
yaptıkları ve yapabildikleri faaliyetlere
ilişkin hayat alanları (iktisadi, sosyal, ev
hayatına ilişkin, kişisel, kültürel ve sanatsal
alanlar vb.) açıkça “siyasî olmayan’dır.
ANAHTAR DÜŞÜNÜR
Aristoteles (MÖ 384-322)
Yunan filozofu. Aristoteles, Platon'un
öğrencisiydi ve genç Büyük İskender'in
öğretmeniydi. MÖ 335'te Atina'da kendi
felsefe okulunu kurdu; Bu, konuşurken
aşağı yukarı yürüme eğiliminden dolayı
'gezici okul' olarak adlandırıldı. Ders notları
olarak derlenen günümüze ulaşan 22
incelemesi mantık, fizik, metafizik,
astronomi, meteoroloji, biyoloji, etik ve
politikayı kapsar. Orta Çağ'da Aristoteles'in
çalışması İslam felsefesinin temeli oldu ve
daha sonra Hıristiyan teolojisine dahil
edildi. En iyi bilinen siyasi eseri, şehir
devletini erdem ve refahın temeli olarak
betimlediği ve demokrasinin oligarşiye
tercih edilebilir olduğunu savunduğu
Politika'dır.
KAVRAM
Sivil Toplum (Civil Society)
Sivil toplum aslen “siyasi topluluk”
anlamına geliyordu. Bu terim artık
devletten daha yaygın olarak ayırt
edilmektedir ve hükümetten bağımsız
olmaları ve kendi amaçları doğrultusunda
bireyler tarafından organize edilmeleri
bakımından 'özel' olan kurumları
tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu
nedenle sivil toplum, özerk gruplar ve
dernekler alanına atıfta bulunur:
işletmeler, çıkar grupları, kulüpler, aileler
vb. 'Küresel sivil toplum' terimi, sivil
toplum kuruluşlarına (STK'lara) ve
ulusötesi sosyal hareketlere atıfta
bulunmanın bir yolu olarak moda
olmuştur.
Alternatif bir 'kamusal/özel' ayrımı bazen
daha ileri ve daha incelikli bir ayrım olarak
tanımlanır; yani, 'siyasi' ve 'kişisel'
arasındaki (bkz. Şekil 1.2). Sivil toplum
devletten ayırt edilebilmesine rağmen,
yine de, daha geniş anlamda “kamusal”
olarak düşünülen, kamunun içinde faaliyet
gösteren ve kamunun erişebildiği açık
kurumlar olarak düşünülen bir dizi kurumu
içerir. Bunun can alıcı sonuçlarından biri,
politik kavramımızı genişleterek, özellikle
ekonomiyi özelden kamusal alana transfer
etmesidir. Böylece işyerinde bir siyaset
biçimi bulunabilir. Bununla birlikte, bu
görüş işletmeler, topluluk grupları,
kulüpler ve sendikalar gibi kurumları
“kamu” olarak görse de, sınırlı bir siyaset
görüşü olmaya devam etmektedir. Bu
bakış açısına göre siyaset, “kişisel” işlere
ve kurumlara tecavüz etmez ve
etmemelidir.
Siyasetin 'kişisel olanı' dışlaması gerektiği
fikrine yine de feminist düşünürler
tarafından meydan okundu. Feminist bakış
açısına göre, toplumsal cinsiyet eşitsizliği
tam olarak korunmuştur çünkü toplumun
içinden geçen cinsiyete dayalı işbölümü
geleneksel olarak "politik" olmaktan çok
"doğal" olarak düşünülmüştür. Siyaseti, işi,
sanatı ve edebiyatı kapsayan hayatın
kamusal alanı tarihsel olarak erkeklerin
malıdır, kadınlar ise aile ve ev içi
sorumluluklar merkezli esasen özel bir
varoluşla sınırlandırılmıştır. Politika
yalnızca kamusal alanda yer alıyorsa,
kadınların rolü ve toplumsal cinsiyet
eşitliği sorunu, siyasi önemi çok az olan
veya hiç olmayan konulardır. Bu sadece
kadınları siyasetten dışlamakla kalmaz,
aynı zamanda radikal feministlerin (Bölüm
2'de tartışıldığı gibi) özellikle iddia ettiği
gibi, erkek egemenliğinin ve kadın
tabiiyetinin ortaya çıktığı temel süreçleri
siyasi analizden dışlar. Bunlar, aile içinde
koşullandırmayı (erkek ve kızların zıt
'erkeklik' ve 'kadınlık' klişelerine uymaya
teşvik edildiği süreç), ev işlerinin ve diğer
ev içi sorumlulukların dağılımını ve kişisel
ve cinsel davranış politikalarını içerir.
Şekil 1.2: Kamu/özel ayrımının iki
görünümü.
Siyasetin özünde "kamusal" bir faaliyet
olarak görülmesi, hem olumlu hem de
olumsuz imajlar üretmiştir. Aristoteles'e
kadar uzanan bir gelenekte siyaset, tam da
"kamusal" karakterinden dolayı asil ve
aydınlanmış bir faaliyet olarak
görülmüştür. Bu pozisyon, The Human
Condition'da (1958) siyasetin insan
faaliyetinin en önemli biçimi olduğunu
çünkü özgür ve eşit vatandaşlar arasındaki
etkileşimi içerdiğini savunan Hannah
Arendt tarafından kesin olarak
desteklendi. Böylece hayata anlam verir ve
her bireyin benzersizliğini onaylar. Jean-
Jacques Rousseau ve John Stuart Mill gibi
siyasal katılımı kendi içinde bir iyi olarak
betimleyen teorisyenler benzer sonuçlara
varmışlardır. Rousseau, devletin yalnızca
tüm yurttaşların siyasal yaşama doğrudan
ve sürekli katılımı yoluyla ortak iyiye ya da
"genel irade" dediği şeye bağlı
olabileceğini savundu. Mill'in görüşüne
göre, "kamu" işlerine katılım, bireyin
kişisel, ahlaki ve entelektüel gelişimini
desteklediği için eğiticidir.
ANAHTAR DÜŞÜNÜR
HANNAH ARENDT (1906–75)
Alman siyaset kuramcısı ve filozof. Hannah
Arendt orta sınıf bir Yahudi ailede büyüdü.
1933'te Nazizm'den kaçmak için
Almanya'dan kaçtı ve sonunda ana
eserinin üretildiği ABD'ye yerleşti. Geniş
kapsamlı, hatta kendine özgü yazıları
Heidegger (1889–1976) ve Jaspers'ın
(1883–1969) varoluşçuluğundan
etkilenmiştir; Bunu 'engelsiz düşünmek'
olarak tanımladı. Başlıca eserleri arasında
Nazi Almanyası ile Stalinist Rusya arasında
paralellikler kuran Totalitarizmin Kökenleri
(1951), başlıca felsefi eseri The Human
Condition (1958), On Revolution (1963) ve
Eichmann in Jerusalem (1963) sayılabilir.
Son çalışma, Eichmann'ı çılgın bir
ideologdan ziyade bir Nazi görevlisi olarak
tasvir ederek "kötülüğün sıradanlığını"
vurguladığı için özel tartışmalara yol açtı.
Bununla birlikte, tam tersine, kamu
faaliyeti olarak siyaset de istenmeyen bir
müdahale biçimi olarak tasvir edilmiştir.
Özellikle liberal teorisyenler, 'özel' hayatın
bir seçim, kişisel özgürlük ve bireysel
sorumluluk alanı olduğu gerekçesiyle
devlet yerine sivil toplumu tercih
etmişlerdir. Bu, en açık şekilde, genellikle
iş, spor ve aile hayatı gibi özel
faaliyetlerden siyaseti "uzaklaştırma"
arzusu olarak ifade edilen "siyasi" alanını
daraltma girişimleriyle gösterilir. Bu bakış
açısına göre siyaset, basitçe, insanların
istedikleri gibi hareket etmelerini
engellediği için sağlığa zararlıdır. Örneğin,
firmaların işlerini nasıl yürüttüğünü, nasıl
ve kiminle spor yaptığımızı veya
çocuklarımızı nasıl yetiştirdiğimizi
etkileyebilir.
KAVRAM
Mutabakat (Consensus)
Konsensüs anlaşma anlamına gelir, ancak
belirli bir tür anlaşmayı ifade eder. İlk
olarak, şartları çok çeşitli bireyler veya
gruplar tarafından kabul edilen geniş bir
anlaşmayı ima eder.
İkincisi, kesin veya kesin bir anlaşmanın
aksine, temel veya temel ilkeler hakkında
bir anlaşmayı ifade eder. Başka bir deyişle,
bir fikir birliği, vurgu veya ayrıntı
konularında anlaşmazlığa izin verir.
Prosedürel konsensüs, istişare ve pazarlık
süreci yoluyla karar verme istekliliğidir.
Temel bir fikir birliği, geniş politika
hedefleri hakkında anlaşmayı yansıtan
ideolojik konumların örtüşmesidir.
3- Uzlaşma ve Mutabakat Olarak Siyaset
Üçüncü siyaset anlayışı, siyasetin
yürütüldüğü alanla değil, kararların alınma
biçimiyle ilgilidir. Spesifik olarak, siyaset,
çatışmayı çözmenin belirli bir yolu olarak
görülür: yani, güç ve çıplak güç yerine,
uzlaşma ve müzakere yoluyla. Politika
'mümkün olanın sanatı' olarak tasvir
edildiğinde ima edilen budur. Böyle bir
tanım, terimin günlük kullanımının
doğasında vardır. Örneğin, bir sorunun
çözümünün "siyasi" bir çözüm olarak
tanımlanması, genellikle "askeri" bir
çözüm olarak adlandırılanın aksine, barışçıl
tartışma ve tahkim anlamına gelir. Bir kez
daha, bu siyaset görüşünün izleri
Aristoteles'in yazılarına ve özellikle onun
"politika" olarak adlandırdığı şeyin,
"karma" olduğu için ideal yönetim sistemi
olduğu inancına kadar götürülmüştür. hem
aristokrat hem de demokratik özellikleri
birleştirir (bkz. Bölüm 4). Bu görüşün önde
gelen modern savunucularından biri
Bernard Crick'tir. Crick, In Defense of
Politics adlı klasik çalışmasında şu tanımı
yaptı:
“Politika, belirli bir yönetim birimi içindeki
farklı çıkarların, tüm toplumun refahı ve
hayatta kalması için önemleri oranında
güçte bir pay vererek uzlaştırıldığı olduğunu (kısmen, başkalarının görüşlerini
faaliyettir.” (Crick, [1962] 2000) dikkatlice dinlemeyi gerektirdiğinden)
anlamadaki başarısızlık, dünyanın pek çok
Bu görüşe göre, siyasetin anahtarı bu
yerinde demokratik siyasete karşı büyüyen
nedenle geniş bir güç dağılımıdır.
popüler bir hayal kırıklığına katkıda
Çatışmanın kaçınılmaz olduğunu kabul
bulunmuş olabilir. gelişmiş dünya. Bu,
eden Crick, sosyal gruplar ve çıkarlar güce
popülizmin yükselişinde (bkz. s. 53) ve
sahip olduğunda uzlaştırılmaları gerektiğini
uzlaşma ve uzlaşmayı küçümseyen ve
savundu; sadece ezilemezler. Bu nedenle
çatışmaya çok daha fazla vurgu yapan bir
siyaseti "düzen sorununa şiddet ve
siyaset tarzının ortaya çıkışında ifade
zorlama yerine uzlaşmayı seçen çözüm"
edilmiştir. Donald Trump'ın ABD başkanı
olarak tasvir etmiştir. Böyle bir siyaset
olarak seçilmesinin genellikle bu eğilimi
görüşü, liberal-rasyonalist ilkelere derin bir
gösterdiği söylenir (bkz. s. 11).
bağlılığı yansıtır. Tartışma ve tartışmanın
etkinliğine olan kararlı inancın yanı sıra, 4- Güç Olarak Siyaset
toplumun uzlaşmaz çatışmalardan ziyade
Politikanın dördüncü tanımı hem en geniş
fikir birliği ile karakterize edildiği inancına
hem de en radikal olanıdır. Bu görüş,
dayanır. Başka bir deyişle, var olan
siyaseti belirli bir alanla (hükümet, devlet
anlaşmazlıklar yıldırma ve şiddete
veya "kamusal" alan) sınırlamak yerine,
başvurmadan çözülebilir. Ancak
siyaseti tüm sosyal faaliyetlerde ve insan
eleştirmenler, Crick'in siyaset anlayışının,
varlığının her köşesinde iş başında görür.
Batılı çoğulcu demokrasilerde yer alan
Adrian Leftwich'in Politika Nedir? Etkinlik
siyaset biçimine karşı büyük ölçüde
ve Çalışması (2004), 'politika, tüm insan
önyargılı olduğuna dikkat çekiyor: aslında,
gruplarında, kurumlarda ve toplumlarda
siyaseti seçim seçimi ve parti rekabeti ile
resmi ve gayri resmi, kamusal ve özel tüm
eşitledi. Sonuç olarak, onun modelinin
kolektif sosyal faaliyetlerin merkezinde yer
bize, diyelim ki tek partili devletler veya
alır'. Bu anlamda siyaset, toplumsal
askeri rejimler hakkında söyleyecek çok az
etkileşimin her düzeyinde yer alır;
şeyi var.
uluslararasında ve küresel sahnede olduğu
Bu siyaset görüşü, şüphe götürmez kadar aileler içinde ve küçük arkadaş
biçimde olumlu bir karaktere sahiptir. grupları arasında da bulunabilir. Bununla
Politika kesinlikle ütopik bir çözüm değildir birlikte, siyasi faaliyetin ayırt edici özelliği
(uzlaşma, tavizlerin tüm taraflarca nedir? Politikayı diğer herhangi bir sosyal
verilmesi ve kimseyi tam olarak tatmin davranış biçiminden ayıran nedir?
etmemesi anlamına gelir), ancak şüphesiz
ODAKLAN . . .
alternatiflere tercih edilir: kan dökme ve
gaddarlık. Bu anlamda siyaset medeni ve GÜCÜN 'YÜZLERİ'
medenileştirici bir güç olarak görülebilir.
A, B'nin başka türlü yapmayacağı bir şeyi
İnsanlar siyasete bir faaliyet olarak saygı
B'ye yaptırdığında, gücün kullanıldığı
duymaya teşvik edilmeli ve kendi
söylenebilir. Ancak A, B'yi çeşitli şekillerde
topluluklarının siyasi hayatına katılmaya
etkileyebilir. Bu, gücün farklı boyutları
hazırlanmalıdır. Bununla birlikte, siyasetin
veya "yüzleri" arasında ayrım yapmamızı
bir uzlaşma ve uzlaşma süreci olarak
sağlar:
zorunlu olarak sinir bozucu ve zor
Karar verme olarak güç: Gücün bu yüzü,
bir şekilde kararların içeriğini etkileyen
bilinçli eylemlerden oluşur. Bu iktidar
biçiminin klasik açıklaması Robert Dahl'ın
Kim Yönetiyor? Democracy and Power in
an American City (1961), kararları ilgili
aktörlerin bilinen tercihleri ışığında analiz
ederek kimin güce sahip olduğuna dair
yargılarda bulundu. Yine de bu tür kararlar
çeşitli şekillerde etkilenebilir. Gücün Üç
Yüzü'nde (1989), Keith Boulding güç
kullanımı veya sindirme (sopa), karşılıklı
kazanç içeren üretken değiş tokuşlar
(anlaşma) ve yükümlülüklerin, sadakatin
ve bağlılığın yaratılması (öpücük) arasında
ayrım yaptı.
Gündem belirleme olarak güç: Bachrach
ve Baratz'ın (1962) öne sürdüğü gibi,
gücün ikinci yüzü, kararların alınmasını
önleme yeteneğidir: yani, aslında, 'karar
vermeme'. Bu, siyasi gündemi belirleme
veya kontrol etme, böylece meselelerin
veya tekliflerin ilk etapta yayınlanmasını
önleme becerisini içerir. Örneğin, özel
işletmeler hem önerilen tüketici koruma
yasasını yenmek için kampanya yürüterek
(birinci yüz) hem de tüketici hakları
sorununun kamuoyunda tartışılmasını
önlemek için lobi faaliyetleri yürüterek
(ikinci yüz) güç kullanabilirler.
Düşünce kontrolü olarak güç: Gücün
üçüncü yüzü, bir başkasını ne
düşündüğünü, istediğini veya ihtiyaç
duyduğunu şekillendirerek etkileme
yeteneğidir. Bu, ideolojik telkin veya
psikolojik kontrol olarak ifade edilen
güçtür. Bu, Lukes'un (2004) iktidara
'radikal' bakış açısı dediği şeydir ve
'yumuşak' güç kavramıyla örtüşür. Buna
bir örnek, reklamın, genellikle bir "marka"
ile çağrışımlar geliştirerek tüketici
zevklerini şekillendirme yeteneği olabilir.
Siyasal hayatta, bu iktidar biçiminin
kullanımı, propaganda kullanımında ve
daha genel olarak ideolojinin etkisinde
görülür.
En geniş anlamıyla siyaset, toplumsal
varoluş sürecinde kaynakların üretimi,
dağıtımı ve kullanımı ile ilgilidir. Politika
özünde güçtür: herhangi bir yolla arzu
edilen sonuca ulaşma yeteneği. Bu kavram
Harold Lasswell'in Politika: Kim Neyi, Ne
Zaman, Nasıl Alır? (1936). Bu
perspektiften, siyaset çeşitlilik ve çatışma
ile ilgilidir, ancak temel bileşen kıtlığın
varlığıdır: basit gerçek şu ki, insan
ihtiyaçları ve arzuları sonsuz olsa da, onları
tatmin etmek için mevcut kaynaklar her
zaman sınırlıdır. Bu nedenle siyaset, kıt
kaynaklar üzerinde bir mücadele olarak
görülebilir ve güç, bu mücadelenin
yürütüldüğü araç olarak görülebilir.
Siyasetin güç olarak görülmesinin
savunucuları arasında feministler ve
Marksistler yer alır. 1960'larda ve
1970'lerde kadın kurtuluş hareketinin
yükselişi, feminizme artan bir ilgiyi
beraberinde getirerek, 'siyasetin' doğası
hakkında daha radikal düşünmeyi teşvik
etti. Modern feministler, radikal feminist
slogan olan "kişisel olan politiktir" ile en
cesurca öne sürülen bir kavram olan
siyasetin yer aldığı görülebilecek alanları
genişletmeye çalışmakla kalmamış, aynı
zamanda siyaseti bir süreç olarak görme
eğiliminde olmuşlardır. özellikle başkaları
üzerinde güç kullanımıyla ilgili. Bu görüş,
Kate Millett tarafından, siyaseti "güç yapılı
ilişkiler, bir grup insanın bir başkası
tarafından kontrol edildiği düzenlemeler"
olarak tanımladığı Cinsel Politika'da (1970)
özetlenmiştir.
Marksistler ise "siyaset" terimini iki
anlamda kullanmışlardır. Bir düzeyde,
Marx "politika"yı devlet aygıtına
gönderme yapmak için geleneksel
anlamda kullandı. Komünist Manifesto'da
([1848] 1967), o (ve Engels) siyasi
iktidardan "bir sınıfın diğerini ezmek için
yalnızca örgütlü gücü" olarak söz etti.
Marx'a göre siyaset, hukuk ve kültürle
birlikte, toplumsal yaşamın gerçek temeli
olan ekonomik "altyapı"dan farklı bir
"üstyapı"nın parçasıdır. Ancak, ekonomik
"temel" ile yasal ve siyasi "üstyapı"yı
tamamen ayrı görmedi. "Üstyapı"nın
ekonomik "temel"den doğduğuna ve onu
yansıttığına inanıyordu. Daha derin bir
düzeyde, bu görüşe göre siyasi iktidar, bu
nedenle sınıf sisteminde kök salmıştır;
Lenin'in belirttiği gibi, "siyaset,
ekonominin en yoğun biçimidir". Siyasetin
devletle ve dar bir kamusal alanla
sınırlandırılabileceğine inanmanın aksine,
Marksistlerin “ekonomik olanın politik
olduğuna” inandıkları söylenebilir. Bu
perspektiften, Marksistlerin sınıf
mücadelesi ile olduğuna inandıkları şekilde
karakterize edilen sivil toplum, siyasetin
tam da kalbidir.
Bu gibi görüşler siyaseti büyük ölçüde
olumsuz terimlerle tasvir eder. Politika,
oldukça basit, baskı ve boyun eğdirme ile
ilgilidir. Radikal feministler, kadınların
sistematik olarak erkek gücüne tabi
kılınması ve tabi kılınması bakımından
toplumun ataerkil olduğuna inanırlar.
Marksistler geleneksel olarak, kapitalist bir
toplumda siyasetin, proletaryanın
burjuvazi tarafından sömürülmesiyle
karakterize edildiğini savundular. Öte
yandan, bu olumsuz çıkarımlar, siyasetin
aynı zamanda özgürleştirici bir güç,
adaletsizlik ve tahakküme meydan
okunabilecek bir araç olarak görülmesi
gerçeğiyle dengeleniyor. Örneğin, Marx,
sınıf sömürüsünün bir proleter devrim
tarafından devrileceğini öngördü ve
radikal feministler, cinsiyet ilişkilerinin bir
cinsel devrim yoluyla yeniden
düzenlenmesi gereğini ilan ettiler. Ancak
siyasetin güç ve tahakküm olarak tasvir
edildiğinde, toplumsal varoluşun
kaçınılmaz bir özelliği olarak görülmesine
gerek olmadığı da açıktır. Feministler,
insanlara toplumsal cinsiyet temelinde
değil, kişisel değerlerine göre değer
verildiği cinsiyetçi olmayan bir toplumun
inşasıyla ulaşılan “cinsel politika”nın
sonunu ararlar. Marksistler, sınıfsız bir
komünist toplumun kurulmasıyla 'sınıf
siyaseti'nin sona ereceğine inanırlar. Bu da
nihayetinde devletin “sönmesine” yol
açacak ve aynı zamanda geleneksel
anlamda siyaseti de sona erdirecektir.
EYLEMDE SİYASET. . .
TRUMP'UN ZAFER: KUTUPLAMA VE ÖFKE
OLARAK SİYASET?
Olaylar: ABD başkanlık seçimleri günü olan
8 Kasım 2016'nın erken saatlerinde,
Donald Trump'ın isimsiz bir kıdemli
danışmanı CNN'de “Kazanmak bizim için
bir mucize olacak” dedi. Olayda, mucize
gerçekleşti. Gerçekten de, "mucize",
Cumhuriyetçi Parti'nin ön seçim yarışında
tartışılmaz bir liderlik elde eden Trump'ın 3
Mayıs'ta partinin olası adayı ilan edildiği o
yılın oldukça başlarında başlamıştı. Bu,
Trump'ın ne Cumhuriyetçi seçkinlerden ne
de muhafazakar medya figürlerinden
neredeyse hiç destek almamasına ve
adaylık için diğer üç aday tarafından büyük
ölçüde harcanmasına rağmen gerçekleşti.
Başkanlık seçimlerinin kendisinde, Trump,
geniş çapta kazanması beklenen Demokrat
Parti adayı Hillary Clinton'a karşı zafer
kazandı. Clinton popüler oyu yaklaşık üç
milyon oy farkla almasına rağmen, Trump
çok önemli Seçim Koleji oylamasını 306'ya
karşı 232 kazandı. Bunu yaparak, daha
önce seçimlere katılmadan veya
seçimlerde görev almadan göreve kazandırdı. Bu, çeşitli şekillerde ortaya
başlayan ilk ABD başkanı oldu. bir askeri çıktı. Örneğin, Trump'ın siyasi
veya hükümet görevi. muhaliflerine yönelik eleştirileri, kapsamlı
ve derinden kişisel bir karaktere sahipti. En
Önem: Donald Trump'ın 2016'daki zaferi,
yakın Cumhuriyetçi rakibi olan Ted Cruz,
yalnızca (kişisel zenginliğine ve ünlü
bu nedenle tekrar tekrar 'Lyin' Ted' Cruz
statüsüne rağmen) geleneksel siyasi
olarak anılırken, Hillary Clinton 'Crooked
deneyimden yoksun, arketip bir siyasi
Hillary' olarak damgalandı. Benzer şekilde,
yabancı olduğu için sürpriz olmadı. Bir
Washington siyaset kurumuna ve medyaya
başka neden de, kişiliği, mizacı ve siyasi
yönelik saldırıları sert ve küçümseyiciydi.
tarzıyla Trump'ın çoğu başkan adayından
Sözde yozlaşmış ve başarısız yerleşik siyasi
belirgin şekilde farklı olmasıydı. Birincisi,
sistemle ilgili olarak, ana akım medya rutin
kampanya retoriği sırayla övünen, yıpratıcı
olarak “sahte haber” tedarikçileri olarak
ve bazılarının görüşüne göre son derece
eleştirilirken, “bataklığı kurutma” sözü
saldırgandı. Gerçekten de, Trump'ın
verdi. Öte yandan, Trump'ın endişelerini
adaylığı, belirgin biçimde kutuplaşmış ve
dile getirmeye en hevesli olduğu kişiler -
kutuplaştırıcı bir siyaset biçimini örnekledi;
durgun veya düşen yaşam standartları, iş
bölünme ve saldırıdan zevk alıyor gibiydi
güvencesizliği ve kadın ve azınlıkların
ve uzlaşma ve fikir birliği oluşturmayı
yükselişinin bir sonucu olarak öfkeli
küçümsedi. Ancak, bu siyaset biçiminin
olduğuna inanılan beyaz, ağırlıklı olarak
basitçe 2016'daki çalkantılardan çıktığını
erkek işçi sınıfı. gruplar – 'gerçek insanlar'
söylemek yanlış olur; bunun yerine,
olarak tasvir edildi. Bu, meşru siyasi
Ronald Reagan'ın başkanlığının (1981-89)
çıkarları olan tek grup olduklarını, diğer
ilk yıllarından beri ABD parti siyasetinde
tüm grupların bir şekilde otantik
meydana gelen gelişmelere kadar
olmadığını ve bu nedenle ahlaki değerden
sürülebilir. Bunlardan en önemlisi, hem
yoksun olduklarını gösteriyordu.
Demokratların hem de Cumhuriyetçilerin
siyasetin pragmatik merkez zeminini terk KAVRAM
etme ve aile ve yaşam tarzı sorunlarıyla
Bilim (Science)
ilgili konularda daha ideolojik bir duruş
benimseme eğilimleri olmuştur. Bu süreç, Bilim, tekrarlanabilir deneyler, gözlem ve
yeni Hıristiyan sağının artan etkisi ile tümdengelim yoluyla fenomenlerin
önemli şekillerde ateşlendi (2. Bölümde güvenilir açıklamalarını geliştirmeyi
tartışıldı). Bu nedenle ABD siyasetinde göç, amaçlayan bir çalışma alanıdır. Bu
silah kontrolü, ırk entegrasyonu, okullarda nedenle, hipotezlerin mevcut kanıtlara
cinsel eğitim, eşcinsellik ve kürtaj dahil karşı test edilerek doğrulandığı
kadın hakları gibi konularda bir dizi sözde (doğruluğunun kanıtlandığı) “bilimsel
kültür savaşı gelişti. yöntem”, değerden bağımsız ve nesnel
gerçeği açıklamanın bir aracı olarak
Bununla birlikte, Trump'ın ortaya çıkışı,
görülmektedir. Ancak Karl Popper (1902-
özellikle Trump'ın, tipik popülist
94), "gerçekler" her zaman daha sonraki
politikacılar için, dünyayı ışık ve karanlık ya
deneylerle çürütülebileceğinden, bilimin
da iyi ve kötü arasındaki çatışma açısından
yalnızca hipotezleri yanlışlayabileceğini
görme eğilimi göz önüne alındığında,
öne sürdü.
kutuplaşma siyasetine yeni bir ivme
POLİTİKA EĞİTİMİ
Siyaset Bilimine Yaklaşımlar
Siyasi faaliyetin doğası hakkındaki
anlaşmazlık, siyasetin akademik bir disiplin
olarak doğası hakkındaki ihtilafla eşleşir.
En eski entelektüel araştırma alanlarından
biri olan siyaset, başlangıçta felsefenin,
tarihin veya hukukun bir kolu olarak
görülüyordu. Temel amacı, insan
toplumunun dayanması gereken ilkeleri
ortaya çıkarmaktı. Bununla birlikte, on
dokuzuncu yüzyılın sonlarından itibaren,
bu felsefi vurgu, siyaseti bilimsel bir
disipline dönüştürme girişimiyle yavaş
yavaş yer değiştirdi. Bu gelişmenin doruk
noktasına 1950'lerde ve 1960'larda, daha
önceki geleneğin anlamsız metafizik olarak
açıkça reddedilmesiyle ulaşıldı. Bununla
birlikte, o zamandan beri, katı bir siyaset
bilimine yönelik coşku azaldı ve siyasi
değerlerin ve normatif teorilerin kalıcı
öneminin yeniden kabul edilmesi oldu.
Herkes tarafından kabul edilebilir evrensel
değerler için "geleneksel" arayış büyük
ölçüde terk edildiyse, bilimin tek başına
gerçeği açıklamanın bir yolunu sağladığı
ısrarı da büyük ölçüde terk edildi. Ortaya
çıkan disiplin, tam da bir dizi teorik
yaklaşımı ve çeşitli analiz okullarını
kucakladığı için daha verimli ve daha
heyecan vericidir.
Felsefi Gelenek
Siyasal analizin kökenleri Antik Yunan'a
kadar uzanır ve genellikle 'siyaset felsefesi'
olarak adlandırılan bir geleneğe dayanır.
Bu, esasen etik, kuralcı veya normatif
sorularla meşgul olmayı içeriyordu ve
neyin 'olduğu'ndan ziyade neyin 'olması
gerektiği', 'olması gerektiği' veya 'olması
gerektiği' ile ilgili bir endişeyi yansıtıyordu.
Plato (bkz. s. 13) ve Aristoteles genellikle
bu geleneğin kurucu babaları olarak
tanımlanır. Fikirleri Augustine (354-430) ve
Aquinas (1225-74) gibi ortaçağ
teorisyenlerinin yazılarında yeniden su
yüzüne çıktı. Örneğin, Platon'un
çalışmasının ana teması, onun görüşüne
göre bir filozof krallar sınıfının egemen
olduğu iyi huylu bir diktatörlük biçimini
alan ideal toplumun doğasını tanımlama
girişimiydi.
Normatif (Normative): Değerlerin ve
davranış standartlarının reçetesi; 'olan'
değil, 'olması gereken'.
Bu tür yazılar, siyasete 'geleneksel'
yaklaşımın temelini oluşturmuştur. Bu,
politik düşüncenin merkezinde yer alan
fikir ve doktrinlerin analitik olarak
incelenmesini içerir. En yaygın olarak,
"büyük" düşünürlerin (örneğin Platon'dan
Marx'a uzanan) bir koleksiyonuna ve bir
"klasik" metinler kanonuna odaklanan bir
siyasi düşünce tarihi biçimini almıştır. Bu
yaklaşım edebi analiz karakterine sahiptir:
öncelikle büyük düşünürlerin ne
söylediğini, görüşlerini nasıl geliştirdiklerini
veya gerekçelendirdiklerini ve içinde
çalıştıkları entelektüel bağlamı
incelemekle ilgilenir. Bu tür bir analiz,
eleştirel ve titiz bir şekilde
gerçekleştirilebilse de, 'Devlete neden
itaat etmeliyim?', 'Ödüller nasıl
dağıtılmalıdır?' ve 'Neler' gibi normatif
sorularla ilgilendiğinden hiçbir bilimsel
anlamda nesnel olamaz. bireysel
özgürlüğün sınırları olmalı mı?'
Objektif: Gözlemcinin dışında,
kanıtlanabilir; duygular, değerler veya
önyargı ile lekelenmemiş.
ANAHTAR DÜŞÜNÜR normatif yaklaşım, yargılarda bulunması
ve önerilerde bulunması anlamında
PLATO (427-347 M.Ö.)
'kuralcı'dır.
Yunan filozofu. Platon aristokrat bir
Ampirik: Gözlem ve deneye dayalı;
aileden doğdu. Etik ve felsefi
ampirik bilgi, duyu verilerinden ve
diyaloglarında baş figür olan Sokrates'in
deneyimden elde edilir.
takipçisi oldu. Sokrates'in MÖ 399'da
ölümünden sonra Platon, yeni Atina Tanımlayıcı politik analiz, felsefi temelini,
yönetici sınıfını eğitmek için kendi 17. yüzyıldan itibaren John Locke ve David
akademisini kurdu. Platon, maddi Hume (1711-76) gibi teorisyenlerin
dünyanın soyut ve ebedi "fikirlerin" çalışmaları aracılığıyla yayılan ampirizm
kusurlu kopyalarından oluştuğunu öğretti. doktrininden almıştır.
Cumhuriyet ve Kanunlar’da açıklanan
Ampirizm doktrini, deneyimin bilginin tek
siyaset felsefesi, ideal devleti bir adalet
temeli olduğu ve bu nedenle tüm
teorisi açısından tanımlama girişimidir. Her
hipotezlerin ve teorilerin bir gözlem süreci
iki eser de kesinlikle otoriterdir ve gücün
ile test edilmesi gerektiği inancını
eğitimli bir elitin, filozof kralların elinde
geliştirdi. 19. yüzyıla gelindiğinde, bu tür
olması gerektiğine inanarak, bireysel
fikirler, özellikle Auguste Comte'un (1798-
özgürlüğe hiç dikkat etmez. Dolayısıyla
1857) yazılarıyla ilişkilendirilen entelektüel
demokrasinin sıkı bir eleştirmeniydi.
bir hareket olan 'pozitivizm' olarak bilinen
Platon'un çalışması, Hıristiyanlık ve genel
şeye dönüştü. Bu doktrin, sosyal bilimlerin
olarak Avrupa kültürü üzerinde geniş bir
ve dolayısıyla tüm felsefi araştırma
etki yarattı.
biçimlerinin doğa bilimlerinin
Ampirik Gelenek yöntemlerine sıkı sıkıya bağlı kalması
gerektiğini ilan etti. Bilim, gerçeği
Normatif teorileştirmeden daha az belirgin
açıklamanın tek güvenilir yolu olarak
olmasına rağmen, betimleyici veya ampirik
algılandıktan sonra, bir siyaset bilimi
bir gelenek, siyasi düşüncenin ilk günlerine
geliştirme baskısı karşı konulmaz hale
kadar izlenebilir. Aristoteles'in anayasaları
geldi.
sınıflandırma girişiminde, Machiavelli'nin
gerçekçi devlet yönetimi açıklamasında ve Davranışçılık
Montesquieu'nün sosyolojik hükümet ve
19. yüzyılın ortalarından bu yana, ana akım
hukuk teorisinde görülebilir. Birçok
siyasi analize, pozitivizmin artan etkisini
yönden, bu tür yazılar, günümüzde
yansıtan “bilimsel” gelenek hakim
“karşılaştırmalı hükümet” olarak
olmuştur. 1870'lerde Oxford, Paris ve
adlandırılan şeyin temelini oluşturuyor ve
Columbia üniversitelerinde 'siyaset bilimi'
disipline esasen kurumsal bir yaklaşıma yol
dersleri verilmeye başlandı ve 1906'da
açtı. Özellikle ABD ve Birleşik Krallık'ta bu,
Amerikan Siyaset Bilimi İncelemesi
baskın analiz geleneği haline geldi. Politik
yayınlandı. Bununla birlikte, bir siyaset
analize ampirik yaklaşım, politik
bilimine duyulan coşku, 1950'lerde ve
gerçekliğin tarafsız ve tarafsız bir
1960'larda, en güçlü şekilde ABD'de,
açıklamasını sunma girişimi ile karakterize
ağırlıklı olarak davranışçılığa dayanan bir
edilir. Yaklaşım, analiz etmeye ve
siyasi analiz biçiminin ortaya çıkmasıyla
açıklamaya çalıştığı için 'açıklayıcı' iken,
zirveye ulaştı. İlk kez bu, politikaya
güvenilir bir bilimsel kimlik sağladı, çünkü
daha önce eksik olan şeyi sağladı:
hipotezlerin test edilebileceği nesnel ve
ölçülebilir veriler. David Easton (1979,
1981) gibi siyasi analistler, siyasetin doğa
bilimlerinin metodolojisini
benimseyebileceğini ilan ettiler ve bu,
nicel araştırma yöntemlerinin kullanımına
en uygun alanlarda, örneğin oy verme
davranışı, yasa koyucuların davranışları ve
belediye politikacılarının ve lobicilerin
davranışları. Uluslararası ilişkilerin nesnel
“yasalarını” geliştirme umuduyla
davranışçılığı uluslararası ilişkilere (Uİ)
uygulamak için girişimlerde bulunuldu.
Davranışçılığın yükselişi, karşılaştırmalı
siyasetin sistemik çalışmasına da büyük bir
ivme kazandırdı.
Pozitivizm: Sosyal ve aslında tüm
araştırma biçimlerinin doğa bilimlerinin
yöntemlerine sıkı sıkıya bağlı olması
gerektiği teorisi.
Davranışçılık (Behaviouralism): Sosyal
teorilerin yalnızca gözlemlenebilir
davranışlar temelinde inşa edilmesi
gerektiği ve araştırma için ölçülebilir
veriler sağlaması gerektiği inancı.
KAVRAM
Karşılaştırmalı Siyaset
(Comparative Politics)
Karşılaştırmalı siyaset, hem disipliner bir
alt alana hem de bir analiz yöntemine
atıfta bulunur. Disiplinsel bir alt alan
olarak, özellikle ABD'de, genellikle basitçe
'yabancı ülkelerin siyaseti' anlamına gelir.
Bir analiz yöntemi olarak karşılaştırmalı
siyaset, 'temellendirilmiş teoriler'
geliştirmek, hipotezleri test etmek,
nedensel ilişkiler çıkarmak ve güvenilir
genellemeler üretmek için siyasi birimler
(genellikle devletler) arasındaki
benzerlikleri ve farklılıkları tanımlamayı ve
keşfetmeyi içerir. Karşılaştırmalı yöntem,
bazen, deneysel tekniklerin
uygulanmasındaki pratik zorluklar göz
önüne alındığında, siyasetin bilimsel
bilgisini geliştirmek için en uygun teknik
olarak görülür.
Ancak davranışçılık, 1960'lardan itibaren
artan bir baskı altına girdi. İlk olarak,
davranışçılığın politik analizin kapsamını
önemli ölçüde kısıtladığı ve doğrudan
gözlemlenebilir olanın ötesine geçmesini
engellediği iddia edildi. Her ne kadar
davranış analizi, oylama çalışmaları gibi
alanlarda kuşkusuz paha biçilmez içgörüler
üretmiş ve üretmeye devam etse de,
ölçülebilir verilere yönelik dar bir saplantı,
siyaset disiplinini çok az şeye indirgemekle
tehdit etmektedir. Daha da endişe verici
bir şekilde, bir nesil siyaset bilimcisi, tüm
normatif siyasi düşünce geleneğine
sırtlarını dönmeye meyletti. 'Özgürlük',
'eşitlik', 'adalet' ve 'haklar' gibi kavramlar,
ampirik olarak doğrulanabilir varlıklar
olmadıkları için bazen anlamsız oldukları
için bir kenara atıldı. John Rawls ve Robert
Nozick gibi teorisyenlerin yazılarında
yansıtıldığı gibi, 1970'lerden bu yana
normatif sorulara olan ilgi yeniden
canlandıkça, davranışçılıktan duyulan
memnuniyetsizlik de artmıştır.
Rasyonel-Seçim Teorisi
Siyasete son zamanlardaki teorik
yaklaşımlar arasında, çeşitli şekillerde
"rasyonel seçim teorisi", "kamu tercihi
teorisi" ve "politik ekonomi" olarak
bilinen, "biçimsel siyaset teorisi" olarak
adlandırılan şey vardır. Analize yönelik bu
yaklaşım, genellikle ilgili bireylerin
rasyonel olarak kendi çıkarlarına yönelik
davranışları hakkında, prosedürel kurallara
dayalı modeller oluşturmada ekonomik
teori örneğinden yararlanır. En sağlam
biçimde ABD'de yerleşik olan ve özellikle
de sözde Virginia Okulu ile ilişkilendirilen
biçimsel siyaset teorisi, en azından
seçmenlerin, lobicilerin, bürokratların ve
politikacıların eylemlerine ve aynı
zamanda siyasilere ilişkin içgörüler
sağlayabilecek yararlı bir analitik araç
sağlar. Devletlerin uluslararası sistem
içindeki davranışları. Bu yaklaşım, siyasi
analiz üzerinde en geniş etkisini,
“kurumsal kamu tercihi teorisi” olarak
adlandırılan biçimde yapmıştır. Parti
rekabeti, çıkar grubu davranışı ve
bürokratların politika etkisi gibi alanlarda
bu tür tekniklerin kullanımı sonraki
bölümlerde tartışılacaktır. Yaklaşım,
ekonomiden çok matematik alanında
geliştirilen oyun teorisi biçiminde de
uygulanmıştır. Bireysel davranışlarla ilgili
bulmacaları analiz etmek için ilk ilkelerin
kullanılmasını gerektirir. Oyun teorisindeki
en iyi bilinen örnek, "mahkumlar"
ikilemidir (bkz. Şekil 1.5). Oyun teorisi, Uİ
teorisyenleri tarafından, örneğin
denizlerde aşırı avlanmayı veya
istenmeyen rejimlere silah satışını
önlemeyi neden devletlerin zor bulduğunu
açıklamak için kullanılmıştır.
Oyun teorisi (Game Theory): Bir aktörün
strateji seçiminin diğerinin en iyi seçimini
nasıl etkilediğini ve bunun tersini
açıklayarak çatışma veya işbirliği
sorunlarını keşfetmenin bir yolu.
Bununla birlikte, siyasi analize yönelik
rasyonel seçim yaklaşımı hiçbir şekilde
evrensel olarak kabul görmemiştir.
Destekçileri, siyasi fenomenlerin
tartışılmasına daha fazla titizlik getirdiğini
iddia ederken, eleştirmenler temel
varsayımlarını sorguladılar. Örneğin,
insanların nadiren net bir tercih edilen
hedefler dizisine sahip olduğu ve nadiren
tam ve doğru bilginin ışığında kararlar
aldığı gerçeğini görmezden geldiği için
insan rasyonelliğini abartabilir. Ayrıca,
soyut bir birey modelinden yola çıkarak,
rasyonel seçim teorisi, diğer şeylerin yanı
sıra, insan kişisel çıkarlarının sadece
doğuştan değil, sosyal olarak koşullu
olabileceğini kabul etmekte başarısız
olarak, sosyal ve tarihsel faktörlere
yeterince dikkat etmez.
KAVRAM
Yapılandırmacılık (Constructivism)
Konstrüktivizm (ya da sosyal inşacılık),
bizim onu anladığımızdan bağımsız olarak
nesnel bir sosyal ya da politik gerçeklik
olmadığı inancına dayanan bir analiz
yaklaşımıdır. Bu nedenle konstrüktivistler,
sosyal dünyayı somut nesnelerin dış
dünyası anlamında "dışarıda" bir şey
olarak görmezler; bunun yerine, bir tür
özneler arası farkındalık olarak yalnızca
"içeride" var olur. Son tahlilde insanlar,
ister birey olarak ister sosyal grup olarak
hareket etsinler, dünyayı bu yapılara göre
“inşa ederler”.
Yeni Kurumsalcılık
1950'lere kadar, siyaset çalışması büyük
ölçüde kurumların incelenmesini
içeriyordu. Bu 'geleneksel' veya 'eski'
kurumsalcılık, hükümetin kuralları,
prosedürleri ve resmi organizasyonuna
odaklandı ve hukuk ve tarih
araştırmalarında kullanılanlara benzer
yöntemler kullandı. 'Davranışsal devrim'in
ortaya çıkışı, onun yansıtıcı olmayan ve
esasen tanımlayıcı yöntemlerine (bazen
siyaseti bir örgütsel kurallar ve yapılar
toplamına indirgemekle tehdit eden)
ilişkin artan endişelerle birleştiğinde,
1960'larda ve 1970'lerde kurumsalcılığın
marjinalleşmesine yol açtı. Bununla
birlikte, 1980'lerden itibaren "yeni
kurumsalcılık" olarak adlandırılan şeyin
ortaya çıkmasıyla buna olan ilgi yeniden
canlandı. Yeni kurumsalcılık, siyasi
yapıların siyasi davranışı şekillendirdiği
düşünüldüğünde, “kurumların önemlidir”
şeklindeki temel kurumsalcı inanca sadık
kalsa da, bir “kurumu” neyin
oluşturduğuna dair anlayışımızı birçok
açıdan revize etmiştir.
Kurum (Institution): Resmi bir rol ve
statüye sahip köklü bir organ; daha geniş
olarak, düzenli ve öngörülebilir davranışı
sağlayan bir dizi kural, "oyunun kuralları".
Siyasal kurumlar artık siyasal örgütlerle eş
tutulmuyor; bunlar "şeyler" olarak değil,
bireysel aktörlerin davranışlarını
yönlendiren veya sınırlayan "kurallar"
dizisi olarak düşünülür. Ayrıca, bu kurallar
resmi olduğu kadar gayri resmi de olabilir,
politika oluşturma süreçleri bazen resmi
düzenlemelerden ziyade yazılı olmayan
sözleşmeler veya anlayışlar tarafından
şekillendirilir. Her şeyden ayrı olarak, bu,
kurumların neden reform, dönüştürme
veya değiştirmenin genellikle zor olduğunu
açıklamaya yardımcı olabilir. Son olarak,
kurumları bağımsız varlıklar olarak görmek
yerine, ki bu durumda neredeyse zaman
ve mekanın dışında var olurlar, yeni
kurumsalcılar kurumların belirli bir
normatif ve tarihsel bağlamda "gömülü"
olduğunu vurgularlar. Bu nedenle,
kurumsal bir ortamdaki aktörlerin temel
kural ve prosedürleri kabul etmek için
sosyalleşmesi gibi, kurumun kendisi de
daha geniş ve daha temel bir varsayım ve
uygulamalar bütünü içinde faaliyet
gösterir. Bununla birlikte, bu değişimlere
rağmen, kurumsalcılık eleştirileri çekmeye
devam etti. Örneğin, bazen siyasi
aktörlerin, az ya da çok, içinde faaliyet
gösterdikleri kurumsal bağlamların
“tutsakları” olarak görüldüğü yapısalcı bir
mantığa katılmakla suçlanır.
Kritik Yaklaşımlar
1980'lerden bu yana, siyasete eleştirel
yaklaşımların yelpazesi önemli ölçüde
genişledi. O noktaya kadar, Marksizm ana
akım siyaset biliminin başlıca alternatifini
oluşturmuştu. Gerçekten de Karl Marx,
siyaseti bilimsel terimlerle tanımlamaya
çalışan ilk teorisyen olarak görülebilir.
Marx, sözde "materyalist tarih anlayışı"nı
(bkz. s. 39-43) kullanarak, tarihsel
gelişmenin itici gücünü ortaya çıkarmaya
çalıştı. Bu da onun, doğa bilimlerindeki
yasalarla aynı statüye sahip olan
“yasalar”a dayalı olarak gelecekle ilgili
öngörülerde bulunmasını sağlamıştır.
Bununla birlikte, modern politik analiz,
feminizm (bkz. s. 47-8), eleştirel teori, yeşil
ideoloji (bkz. s. 49-50), yeni eleştirel bakış
açılarının ortaya çıkışının bir sonucu olarak
hem daha zengin hem de daha çeşitli hale
geldi. yapılandırmacılık, postyapısalcılık ve
postkolonyalizm. Bu yeni eleştirel seslerin
ortak noktası nedir ve hangi anlamda
'eleştirel'dirler?
KAVRAM
Postmodernizm
Postmodernizm, ilk olarak Batı
sanatlarında, mimarisinde ve genel olarak
kültürel gelişmede deneysel hareketleri
tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bir
sosyal ve politik analiz aracı olarak
postmodernizm, sanayileşme ve sınıf
dayanışması tarafından yapılandırılmış
toplumlardan giderek daha fazla
parçalanmış ve çoğulcu “bilgi”
toplumlarına geçişin altını çizer. Bunlarda
bireyler üreticiden tüketiciye dönüşür ve
sınıfsal, dini ve etnik bağlılıkların yerini
bireycilik alır. Postmodernistler kesinlik 'eleştirel'dir, çünkü sadece ana akım
diye bir şey olmadığını iddia ederler; yaklaşımların sonuçlarını tartışmakla
mutlak ve evrensel gerçek fikri kibirli bir kalmazlar, aynı zamanda bu yaklaşımların
iddia olarak bir kenara bırakılmalıdır. kendilerini eleştirel incelemeye tabi
tutarlar. , içlerinde işleyen önyargıları
Eleştirel yaklaşımlar, iki geniş ve bazen
ortaya çıkarmak ve bunların etkilerini
bağlantılı özelliği örneklemektedir.
incelemek. Bu, özellikle yapılandırmacılıkla
Birincisi, farklı şekillerde, (genellikle)
ilgili olarak görülebilir.
marjinalleştirilmiş veya ezilen grupların
çıkarlarıyla hizaya girerek siyasi statükoya Post-pozitivizm: "Nesnel" bir gerçeklik
itiraz etmeye çalıştıkları için 'eleştirel' fikrini sorgulayan, bunun yerine insanların
olmalarıdır. Dolayısıyla her biri, ana akım içinde yaşadıkları dünyayı ne ölçüde
yaklaşımların görmezden gelme eğiliminde kavradıklarını veya "inşa ettiklerini"
olduğu eşitsizlikleri ve asimetrileri ortaya vurgulayan bir bilgi yaklaşımı,
çıkarmaya çalışır. Örneğin feminizm, postyapısalcılık.
siyaseti tüm biçimleriyle ve her düzeyde
Yapılandırmacılığın uluslararası ilişkiler
karakterize eden sistematik ve yaygın
üzerinde siyaset bilimi üzerindeki
toplumsal cinsiyet eşitsizliği yapılarına
etkisinden çok daha büyük bir etkisi oldu
dikkat çekmiştir. Frankfurt Okulu'nun neo-
ve birçok kişi artık yapılandırmacılığı ana
Marksizminde kök salan eleştirel teori,
akım uluslararası ilişkiler teorisi olarak ele
eleştiri kavramını geniş bir etki
alıyor. Bununla birlikte, yapılandırmacılık
yelpazesinden yararlanarak tüm sosyal
analitik bir araç olarak çok önemli bir teori
pratiklere genişletmiştir. Yeşil ideoloji veya
değildir. İnsanların aslında içinde
ekolojizm, yerleşik siyasi ve sosyal teorinin
yaşadıkları dünyayı "inşa ettiklerini" öne
insan merkezli (insan merkezli) vurgusuna
sürerek, dünyanın bir tür "öznellerarası"
meydan okudu ve siyasi ve sosyal anlayışa
farkındalıkla işlediğini öne sürerek
yönelik bütünsel yaklaşımları savundu.
yapılandırmacılar, ana akım politik analizin
Postkolonyalizm, neredeyse tüm
nesnellik iddiasını sorguya çektiler.
gelişmekte olan dünyada resmi siyasi
Örneğin, öznel varlıklar olarak siyasi
bağımsızlığın elde edilmesine rağmen,
aktörlerin sabit veya nesnel çıkarları veya
dünyanın geri kalanı üzerindeki Batı
kimlikleri yoktur; daha ziyade bunlar,
kültürel ve siyasi hegemonyasının nasıl
herhangi bir zamanda geçerli olan
korunduğunu göstererek, sömürge
gelenekler, değerler ve duygular
yönetiminin kültürel boyutunu vurgular.
aracılığıyla biçimlendirilir (ve yeniden
Siyasete eleştirel yaklaşımların ikinci biçimlendirilebilir).
özelliği, farklı biçimlerde ve farklı
Postyapısalcılık, postmodernizmle birlikte
derecelerde de olsa, ana akım siyaset
ortaya çıktı ve iki terim bazen birbirinin
biliminin pozitivizminin ötesine geçmeye,
yerine kullanıldı. Postyapısalcılık, tüm
bunun yerine toplumsal davranışı ve
fikirlerin ve kavramların, karmaşık güç
dolayısıyla siyasal dünyayı şekillendirmede
ilişkileriyle iç içe geçmiş bir dilde ifade
bilincin rolünü vurgulamaya çalışmalarıdır.
edildiğini vurgular. Özellikle Fransız filozof
. Bu sözde post-pozitivist yaklaşımlar
ve radikal entelektüel Michel Foucault'nun
(bazen 'yorumculuk' veya 'temelcilik
(1926-84) yazılarından etkilenen
karşıtlığı' olarak da adlandırılır) bu nedenle
postyapısalcılar, söylem fikrini veya
“iktidar söylemlerini” kullanarak iktidar ve
düşünce sistemleri arasındaki bağlantıya
dikkat çektiler. Kaba terimlerle, bu, bilginin
güç olduğu anlamına gelir. Bununla
birlikte, evrensel bir referans çerçevesi
veya kapsayıcı bir bakış açısının
yokluğunda, yalnızca her biri belirli bir
iktidar söylemini temsil eden bir dizi
rekabet eden bakış açısı vardır.
Postyapısalcılık ve postmodernizm, mutlak
ve evrensel hakikat (temelcilik) fikrini
reddetse de, postyapısalcılar, belirli
kavramlar, teoriler ve yorumlardaki gizli
anlamların bir yapısöküm süreciyle açığa
çıkarılmasının mümkün olduğunu
savunurlar.
Söylem (Discourse): İnsan etkileşimi,
özellikle iletişim; söylem, güç ilişkilerini
ifşa edebilir veya gösterebilir.
Yapısöküm (Deconstruction): Çeşitli kör
noktaları ve/veya çelişkileri göz önünde
bulundurarak felsefi veya diğer metinlerin
yakından okunması.
ODAKLAN . . .
TUTUKLARIN İKİLİMİ
(THE PRISONERS’ DILEMMA)
Şekil 1.3: Mahkumların ikilemindeki
seçenekler.
Ayrı hücrelerde tutulan iki mahkûm,
birbirlerine "gıcırdamak" ya da
"cıyaklamamak" arasında seçim yapmak
zorunda kalırlar. İçlerinden sadece biri
itiraf edip diğerini mahkum edecek delil
sunarsa suçsuz serbest bırakılacak, ortağı
tüm suçu üstlenecek ve on yıl hapis
cezasına çarptırılacak. Her iki mahkum da
itiraf ederse, her biri altı yıl hapis cezasına
çarptırılacak. Her ikisi de itiraf etmeyi
reddederse, sadece küçük bir suçtan
hüküm giyecekler ve her biri birer yıl hapis
cezası alacak. Şekil 1.3, mahkumlara
sunulan seçenekleri ve hapis cezaları
açısından sonuçlarını göstermektedir.
Karşılaştıkları ikilem göz önüne alındığında,
her iki mahkûmun da, yapmazlarsa
diğerinin 'ciyaklayacağından' ve azami
cezayı alacaklarından korkarak itiraf
etmesi muhtemeldir. İronik olarak, oyun
rasyonel davranışın en az olumlu sonuçla
sonuçlanabileceğini gösteriyor
(mahkumların birlikte toplam 12 yıl hapis
yattığı). Aslında, işbirliği yapmadıkları veya
birbirlerine güvenmedikleri için
cezalandırılırlar. Bununla birlikte, oyun
birkaç kez tekrarlanırsa, mahkûmların
kendi çıkarlarının işbirliği yoluyla
geliştirildiğini öğrenmeleri ve bu da her
ikisini de itirafı reddetmeye teşvik etmesi
mümkündür.
Kavramlar, Modeller ve Teoriler
Kavramlar, modeller ve teoriler politik
analizin araçlarıdır. Ancak siyasetteki çoğu
şeyde olduğu gibi, analitik araçlar da
dikkatli kullanılmalıdır. Önce kavramları
ele alalım. Bir kavram, genellikle tek bir
kelime veya kısa bir cümle ile ifade edilen
bir şey hakkında genel bir fikirdir. Bir
kavram, özel bir isimden veya bir şeyin
adından daha fazlasıdır. Örneğin, bir kedi
hakkında konuşmak (belirli ve benzersiz bir
kedi) ile bir "kedi" kavramına (bir kedi fikri)
sahip olmak arasında bir fark vardır. Kedi
kavramı bir "şey" değil, bir "fikir"dir, bir
kediye kendine özgü karakterini veren
çeşitli niteliklerden oluşan bir fikirdir:
"tüylü bir memeli", "küçük", "evcil",
"fareleri yakalar ve fareler' vb. 'Eşitlik'
kavramı bu nedenle bir ilke veya idealdir.
Bu, bir koşucunun bir dünya rekoruna
"eşit" olduğunu veya bir mirasın iki kardeş
arasında "eşit olarak" paylaşılması
gerektiğini söylemek için terimi
kullanmaktan farklıdır. Aynı şekilde,
'başkanlık' kavramı belirli bir başkana
değil, yürütme gücünün organizasyonu
hakkında bir dizi düşünceye atıfta bulunur.
KAVRAM
Uygun Tip (Ideal Type)
İdeal tip (bazen 'saf tip'), mantıksal bir
aşırılığın sunumu yoluyla, aksi takdirde
neredeyse sonsuz derecede karmaşık bir
gerçeklikten anlam çıkarmaya yönelik bir
girişimde bulunulan zihinsel bir yapıdır.
İdeal tipler ilk olarak ekonomide, örneğin
tam rekabet kavramında kullanıldı. Max
Weber tarafından sosyal bilimlerde
savunulan ideal tipler, gerçekliğin
tahminleri değil, açıklayıcı araçlardır; ne
"gerçeği tüketirler" ne de etik bir ideal
sunarlar. Weberci örnekler, otorite
türlerini ve bürokrasiyi içerir.
O halde kavramların değeri nedir?
Kavramlar, düşündüğümüz, eleştirdiğimiz,
tartıştığımız, açıkladığımız ve analiz
ettiğimiz araçlardır. Sadece dış dünyayı
algılamak kendi başına bize onun hakkında
bilgi vermez. Dünyayı anlamlandırmak için
bir anlamda ona anlam yüklememiz
gerekir ve bunu kavramların inşası yoluyla
yaparız. Bu anlamda kavramlar, insan
bilgisinin yapı taşlarıdır. Bununla birlikte,
kavramlar kaygan müşteriler de olabilir. İlk
olarak, anlamaya çalıştığımız siyasi
gerçeklik sürekli değişiyor ve oldukça
karmaşık. "Demokrasi", "insan hakları" ve
"kapitalizm" gibi kavramların,
tanımlamaya çalıştıkları şekilsiz
gerçekliklerden daha kapsamlı ve tutarlı
olma tehlikesi her zaman vardır. Max
Weber, belirli kavramları 'ideal tipler'
olarak kabul ederek bu sorunun
üstesinden gelmeye çalıştı. Bu görüş,
kullandığımız kavramların, söz konusu
olgunun belirli temel veya merkezi
özelliklerini ayırarak inşa edildiğini ima
eder; bu, diğer özelliklerin indirgendiği
veya tamamen göz ardı edildiği anlamına
gelir. “Devrim” kavramı, bu anlamda,
temel ve genellikle şiddetli bir siyasi
değişim sürecine dikkat çekmesi
bakımından ideal bir tip olarak kabul
edilebilir. Böylece, aralarındaki önemli
paralellikleri vurgulayarak, örneğin 1789
Fransız Devrimi ile 1989-91 Doğu Avrupa
devrimlerini anlamlandırmamıza yardımcı
olur. Bununla birlikte kavram dikkatle
kullanılmalıdır, çünkü aynı zamanda
yaşamsal farklılıkları gizleyebilir ve
dolayısıyla bu durumda, örneğin devrimin
ideolojik ve sosyal karakteri hakkında
anlayışı çarpıtabilir.
Bir başka sorun da, siyasi kavramların
genellikle derin ideolojik tartışmaların
konusu olmasıdır. Politika, kısmen,
terimlerin ve kavramların meşru anlamı
üzerinde bir mücadeledir. Düşmanlar
tartışabilir, savaşabilir ve hatta savaşa
girebilir, hepsi de "özgürlüğü
savunduklarını", "demokrasiyi
savunduklarını" veya "adaletin kendi
tarafında olduğunu" iddia edebilirler.
Sorun şu ki, 'özgürlük', 'demokrasi' ve
'adalet' gibi kelimeler farklı insanlar için
farklı anlamlar taşıyor. 'Gerçek'
demokrasinin, 'gerçek' özgürlüğün veya
'gerçek' adaletin ne olduğunu nasıl
kurabiliriz? Basit cevap,
yapamayacağımızdır. Tıpkı 'siyaseti'
tanımlama girişiminde olduğu gibi, birçok
siyasi kavramın birbiriyle rekabet eden
versiyonları olduğunu kabul etmek
zorundayız. Bu tür kavramlar en iyi şekilde
'esas olarak tartışmalı' kavramlar olarak
kabul edilir (Gallie, 1955/56). Gerçekte,
tek bir terim, hiçbiri onun "gerçek" anlamı
olarak kabul edilemeyecek bir dizi rakip
kavramı temsil edebilir. Örneğin, siyaseti
devleti ilgilendiren, kamusal yaşamın
yürütülmesi, tartışma ve uzlaşma, güç ve
kaynakların dağılımı olarak tanımlamak da
aynı derecede meşrudur.
Esasen Tartışmalı Kavram (Essentially
Contested Concept): Hakkında hiçbir kesin
veya tarafsız tanımın geliştirilemeyeceği
kadar derin tartışmalara neden olan bir
kavram.
Model: Önemli ilişkileri ve etkileşimleri
vurgulayarak anlayışı ilerletmeyi
amaçlayan deneysel verilerin teorik bir
temsili.
Modeller ve teoriler kavramlardan daha
geniştir; tek bir fikirden ziyade bir dizi
fikirden oluşurlar. Bir model, genellikle bir
oyuncak bebek evi veya oyuncak uçak
örneğinde olduğu gibi, genellikle daha
küçük ölçekte bir şeyin temsili olarak
düşünülür. Bu anlamda modelin amacı,
orijinal nesneye mümkün olduğunca sadık
bir şekilde benzemektir. Ancak kavramsal
modellerin hiçbir şekilde bir nesneye
benzemesi gerekmez. Örneğin,
ekonominin bir bilgisayar modelinin
ekonominin kendisine fiziksel bir benzerlik
taşıması gerektiğinde ısrar etmek saçma
olur. Bunun yerine, kavramsal modeller
analitik araçlardır; değerleri, aksi takdirde
şaşırtıcı ve düzensiz bir olgular
koleksiyonuna anlam yüklenebilecek
araçlar olmalarıdır. Basit nokta,
gerçeklerin kendileri için konuşmadığıdır:
yorumlanmaları ve organize edilmeleri
gerekir. Modeller, ilgili ampirik verilerin
anlamını ve önemini vurgulayan bir ilişkiler
ağı içerdiğinden bu görevin
gerçekleştirilmesine yardımcı olur. Bunu
anlamanın en iyi yolu bir örnektir. Siyasal
analizde en etkili modellerden biri, David
Easton (1979, 1981) tarafından geliştirilen
siyasal sistem modelidir. Bu şematik olarak
gösterilebilir (bkz. Şekil 1.4).
TARTIŞMA . . .
SİYASET ÖĞRENCİLERİ OBJEKTİF VE SİYASİ
OLARAK NÖTR OLMALI MIDIR?
Pek çoğu, siyaset okumakla siyaset
yapmak arasında, konuya akademik ilgi
duymakla siyasetle meşgul olmak veya
kendini adamış olmak arasında kesin bir
ayrım yapılması gerektiğine inanıyor.
Ancak bu ayrım incelemeye dayanabilir
mi? Biz (öğretmenler kadar öğrenciler de)
siyaset çalışmasına tarafsız bir şekilde,
“bilimsel” bir nesnellik duruşu
benimseyerek mi yaklaşmalıyız? Yoksa
siyasette çıkar ve bağlılığın kaçınılmaz
olarak bağlantılı olduğunu ve bu siyasi
kanaatin bile siyasi anlayışı
yönlendirebileceğini kabul etmeli miyiz?
EVET:
Açıklama arzusu: Siyaset okumak ve
siyaset yapmak için güdüler farklıdır – ya
da olmalıdır – farklıdır. Siyaset öğrencileri
her şeyden önce (çoğunlukla karmaşık ve
şaşırtıcı olan) siyasi dünyayı anlamaya ve
açıklamaya çalışmalıdır. Bir şeyleri
'anlamlandırmak' istedikleri için, sahip
olabilecekleri herhangi bir kişisel tercih
kesinlikle ikincil öneme sahip olarak ele
alınmalıdır. Buna karşılık, siyaset
uygulayıcıları (politikacılar, aktivistler ve
benzerleri) esas olarak siyasi dünyayı kendi
inançları veya tercihleri doğrultusunda
yeniden şekillendirmekle ilgilenirler.
Böylece siyasi kanaatler, insanları
“uygunsuz” gerçeklere karşı kör ederek,
siyasi analizin siyasi savunuculuğun
ihtiyaçlarına hizmet etmesine izin verir.
Objektif bilgi: Bilimsel yöntem biçiminde
rakipsiz bir otoriteye sahip bilgi edinme
yaklaşımı vardır ve bu, siyaset (veya
"siyaset bilimi") dahil olmak üzere tüm
öğrenme alanlarına uygulanmalıdır.
Bilimsel yöntem, gözlem, ölçüm ve deneyi
kullanarak, hipotezlerin 'gerçek dünya'
hakkında bildiklerimizle karşılaştırılarak
doğrulanmasına veya yanlışlanmasına
olanak tanır. Bu tür bilimsel ilkeler
tarafından yönlendirilen sistematik
araştırma, bilgi üretmenin ve biriktirmenin
tek güvenilir yoludur. Bu bilgi 'nesnel'dir,
çünkü ampirik sorularla ilgilenen ve
normatif yargılarda bulunmaya
çalışmayan, değerden bağımsız bir
yaklaşımla üretilir.
Serbest dolaşan entelektüeller: Eğitim ve
entelektüel araştırma, öğrencilerin ve
öğretmenlerin zaman içinde sosyal ve aile
geçmişlerinden kaynaklanan bağlılıklardan
ve önyargılardan kendilerini
uzaklaştırmalarına izin veren, tarafsız
bilimde bir eğitim alanıdır. Alman sosyolog
Karl Mannheim (1893-1947) bu nedenle
nesnelliğin kesinlikle "toplumsal olarak
bağımsız entelijansiya"nın, tek başına
disiplinli ve tarafsız soruşturmaya girebilen
bir entelektüeller sınıfının korunması
olduğunu savundu. Serbest dolaşan
entelektüeller olarak, anlamaya çalıştıkları
dünyadan geri durabilirler ve böylece onu
daha net görebilirler.
HAYIR:
Tarafsızlık efsanesi: Doğa bilimcileri
çalışmalarına nesnel ve tarafsız bir bakış
açısıyla yaklaşabilirken, siyasette bu
mümkün değildir. Siyaset nasıl
tanımlanırsa tanımlansın, içinde
yaşadığımız ve büyüdüğümüz toplumun
yapısı ve işleyişi ile ilgili soruları ele alır.
Aile geçmişi, sosyal deneyim, ekonomik
konum, siyasi sempati vb. bu nedenle,
incelemeye çalıştığımız siyasi dünya
hakkında her birimizin önyargılarını
oluşturur. Gerçekten de, belki de güvenilir
bilgiye yönelik en büyük tehdit,
önyargılardan değil, siyasi tarafsızlığa
yönelik sahte iddialarda yansıyan önyargıyı
kabul etmedeki başarısızlıktan
kaynaklanmaktadır.
Özgürleştirici bilgi: Çok az insan, yalnızca
ilgisiz bir bilgi arayışıyla siyaset çalışmasına
çekilir. Bunun yerine bilgiyi bir amaç için
ararlar ve bu amacın her zaman normatif
bir bileşeni vardır. Marx'ın ünlü bir şekilde
belirttiği gibi, 'Filozoflar dünyayı yalnızca
çeşitli şekillerde yorumladılar; mesele onu
değiştirmek' Böyle bir yaklaşım, en açık
biçimde, özgürleştirici siyasete açık bir
bağlılık benimseyen modern eleştirel
teorisyenler tarafından benimsenir.
Eleştirel teorinin amacı, bireysel ve kolektif
özgürlük davasını ilerletmek için iç ve
küresel siyasetteki baskı ve adaletsizlik
yapılarını ortaya çıkarmaktır.
Rekabet eden gerçekler: Postpozitivist
teorisyenler, dünyanın anlaşılabileceği
birden fazla yol olduğunu öne sürerek
bilimsel nesnellik fikrini sorgularlar. Bu
nedenle, gözlemcinin inançlarından,
fikirlerinden ve varsayımlarından ayrı,
oradaki 'gerçek dünya' hakkında tek bir
kapsayıcı gerçek yoktur. Eğer özne (siyaset
öğrencisi) nesneden (siyaset dünyası)
güvenilir bir şekilde ayırt edilemiyorsa, o
zaman tarafsız bilim, en iyi ihtimalle,
ulaşılamaz bir ideal olarak ele alınmalıdır,
sosyal ve politik analiz, kaçınılmaz olarak
değer yüklü bir faaliyettir.

Şekil 1.4: Siyasi sistem.
Bu iddialı model, sistem analizi denen
şeyin uygulanması yoluyla, tüm siyasi
süreci ve aynı zamanda büyük siyasi
aktörlerin işlevini açıklamayı amaçlar.
Sistem, organize veya karmaşık bir
bütündür, kolektif bir varlık oluşturan
birbiriyle ilişkili ve birbirine bağlı parçalar
kümesidir. Siyasi sistem durumunda,
Easton'un "girdiler" ve "çıktılar" olarak
adlandırdığı şeyler arasında bir bağlantı
vardır. Siyasal sisteme girdiler, genel
halktan gelen talep ve desteklerden
oluşur. Talepler, daha yüksek yaşam
standartları, daha iyi istihdam beklentileri
ve daha cömert refah ödemelerinden
azınlık ve bireysel hakların daha fazla
korunmasına kadar değişebilir. Destekler
ise halkın siyasi sisteme vergi ödeyerek,
uyum sağlayarak ve kamusal hayata
katılmaya istekli olarak katkıda bulunma
biçimleridir. Çıktılar, politika oluşturma,
yasaların kabulü, vergilerin uygulanması ve
kamu fonlarının tahsisi dahil olmak üzere
hükümetin kararları ve eylemlerinden
oluşur. Açıkçası, bu çıktılar, daha fazla
talep ve desteği şekillendiren 'geri bildirim'
üretir. Easton'ın modelinin sunduğu temel
anlayış, siyasi sistemin uzun vadeli
dengeye veya siyasi istikrara yöneldiğidir,
çünkü hayatta kalması çıktıların girdilerle
aynı hizaya getirilmesine bağlıdır.
'Teori' ve 'model' terimleri siyasette
sıklıkla birbirinin yerine kullanılır. Teoriler
ve modeller, politik analiz araçları olarak
kullanılan kavramsal yapılardır. Bununla
birlikte, kesinlikle konuşmak gerekirse, bir
teori bir önermedir. Bir ampirik veri
gövdesinin sistematik bir açıklamasını
sunar. Buna karşılık, bir model yalnızca
açıklayıcı bir araçtır; daha çok henüz test
edilmemiş bir hipotez gibidir. Bu anlamda
siyasette teorilerin az çok “doğru” olduğu
söylenebilirken, modellerin ancak az çok
“yararlı” olduğu söylenebilir. Bununla
birlikte, açıkça, teoriler ve modeller sıklıkla
birbirine bağlıdır: geniş siyasi teoriler bir
dizi modelle açıklanabilir. Örneğin,
çoğulculuk teorisi (3. ve 4. Bölümlerde
tartışılan) bir devlet modelini, bir seçim
rekabeti modelini, bir grup siyaseti
modelini vb. kapsar.
Teori (Theory): Genellikle (bir hipotezden
farklı olarak) güvenilir bilgi olarak sunulan
ampirik verilerin sistematik bir açıklaması.
KAVRAM
Paradigma (Paradigm)
Bir paradigma, genel anlamda, belirli bir
olgunun ilgili özelliklerini vurgulayan bir
model veya modeldir. Bununla birlikte,
Kuhn (1962) tarafından kullanıldığı
şekliyle, bilgi arayışının yürütüldüğü,
birbiriyle ilişkili değerler, teoriler ve
varsayımlardan oluşan entelektüel bir
çerçeveye atıfta bulunur. "Normal" bilim,
bu nedenle, yerleşik paradigma içinde
yürütülürken, "devrimci" bilim, eski bir
paradigmayı yenisiyle değiştirmeye çalışır.
Bu teorinin radikal iması, "doğru" ve
"yanlış"ın yalnızca geçici yargılar
olduğudur.
Bununla birlikte, neredeyse tüm kavramsal
cihazlar, teoriler ve modeller, gizli değerler
veya örtük varsayımlar içerir. Bu nedenle,
tamamen ampirik teoriler inşa etmek
zordur; değerler ve normatif inançlar her
zaman araya girer. Kavramlar söz konusu
olduğunda, bu, insanların terimleri 'hurra!
kelimeler' (örneğin, 'demokrasi', 'özgürlük'
ve 'adalet') veya 'boo! kelimeler' (örneğin,
'çatışma', 'anarşi', 'ideoloji' ve hatta
'politika'). Modeller ve teoriler, bir dizi
önyargı içermeleri anlamında da
"yüklüdür". Örneğin, rasyonel seçim
teorilerinin değerden bağımsız olduğu
iddiasını kabul etmek zordur. İnsanların
temelde bencil ve özsaygılı oldukları
varsayımına dayandıklarından, politik
olarak muhafazakar olan politik sonuçlara
sıklıkla işaret etmeleri belki de şaşırtıcı
değildir.
Bu nedenle, modeller ve mikro teoriler gibi
analitik cihazların daha geniş makro
teoriler temelinde inşa edildiği bir anlam
vardır.
Bu makro teorilerin çoğu, belli başlı
ideolojik geleneklerden birinin veya
diğerinin varsayımlarını ve inançlarını
yansıtır. Bu gelenekler, Thomas Kuhn'un
Bilimsel Devrimlerin Yapısı'nda (1962)
atıfta bulunduğu "paradigmalara" benzer
bir şekilde işler. Gerçekte, bir paradigma,
içinde bilgi arayışının yürütüldüğü
çerçeveyi oluşturur. Kuhn'a göre doğa
bilimlerine her zaman tek bir paradigma
hakimdir; bilim, eski bir paradigmanın
yerini yeni bir paradigmanın aldığı bir dizi
"devrim" yoluyla gelişir. Bununla birlikte,
siyasi ve sosyal soruşturma farklıdır, çünkü
o, çatışan ve rekabet eden paradigmaların
bir savaş alanıdır. Bu paradigmalar,
genellikle "siyasi ideolojiler" olarak
adlandırılan geniş sosyal felsefeler biçimini
alır: Liberalizm, muhafazakarlık, sosyalizm,
faşizm, feminizm vb.
Kavramsal analizin çeşitli seviyeleri Şekil
1.5'te şematik olarak gösterilmiştir:
Şekil 1.5: Kavramsal analiz seviyeleri.
2008'de New York Menkul Kıymetler
Borsası. Finansal çöküş, küreselleşen
dünyamızda bir ülkedeki olayların nasıl
dünya çapında yankıları olabileceğini
gösterdi.
KÜRESEL ÇAĞDA SİYASET
Ulusal/Uluslararası Ayrımının Ötesinde
Mi?
Akademik bir disiplin olarak siyaset,
geleneksel olarak devlete ve özellikle
devlet aygıtına odaklanmıştır: devletin
kurumsal çerçevesi, iktidarın içinde
bulunduğu yer, kararların nasıl alındığı vb.
Bu devlet temelli paradigma, siyasetin
belirgin bir mekansal veya bölgesel
karaktere sahip olduğu bir paradigmadır.
Kısacası, sınırlar ve sınırlar önemlidir. Bu,
özellikle, devletin kendi sınırları içinde
düzeni sağlama ve düzenlemeyi yürütme
rolüyle ilgilenen iç politika ile devletler
arasındaki veya devletler arasındaki
ilişkilerle ilgilenen uluslararası politika
arasındaki ayrım durumunda geçerlidir. Bu
anlamda, devletin en yüksek veya
tartışılmaz otoritesi olan egemenlik,
siyasetin "iç"ini "dışarıdan" ayıran bir "sert
kabuk"tur.
Bu yerel/uluslararası veya “iç/dış” ayrımı,
aynı zamanda, geleneksel olarak oldukça
farklı iki siyasi etkileşim alanı olarak
görülenleri de ayırır (bkz. Şekil 1.6).
"İçerideki" siyaset, devletin iç alan içinde
yukarıdan yönetim dayatma yeteneğinden
kaynaklanan düzenli veya düzenlenmiş bir
karaktere sahipken, "dışarıdaki" siyaset, spekülasyon yapmaya teşvik etti (Hay,
içinde hiçbir otoritenin olmaması 2010).
gerçeğinden türetilen anarşik bir karaktere
Ulusötesi (Transnational): Ulusal
sahiptir. uluslararası alan egemen
hükümetleri veya eyalet sınırlarını çok az
devletten daha yüksek. Devlet temelli
dikkate alan veya hiç dikkate almayan,
paradigmanın telkin ettiği uzamsal
olaylara, kişilere, gruplara veya kuruluşlara
bölünme, ayrıca, "siyaset bilimi" ile
uygulanabilen yapılandırma.
"uluslararası ilişkiler" veya Uluslararası
İlişkiler arasındaki geleneksel bir alt Siyasi faaliyetin artık ayrı yerel ve
disiplin işbölümüne de yansır. Siyaset uluslararası alanlarda yer aldığı
bilimi devletleri siyaset dünyasında makro görülmüyorsa, siyaset belki de en iyi
düzeyde aktörler olarak görme şekilde bir dizi alan arasındaki ve
eğilimindeyken, Uluslararası İlişkiler tipik arasındaki örtüşmeler ve karşılıklı ilişkiler
olarak devletleri daha geniş uluslararası (küresel, bölgesel, ulusal ve yerel) olarak
arenada mikro düzeyde aktörler olarak ele anlaşılır (bkz. Şekil 1.6). Bununla birlikte,
almıştır. iç/uluslararası ayrımı katı bir doktrin
yerine belirli bir alana ve etkileşimler
Bununla birlikte, devlet temelli siyaset
dizisine öncelik vermenin bir yolu olarak
paradigması, özellikle küreselleşmeyle ilgili
ele alındığından, siyasete böyle bir
olanlar değil, son eğilimler ve gelişmelerin
yaklaşımı tamamen yeni olarak tasvir
bir sonucu olarak baskı altına girmiştir.
etmek yanlış olur. Örneğin, liberal
Özellikle, sınır ötesi veya ulusötesi
Uluslararası İlişkiler teorisyenleri uzun
akışlarda ve işlemlerde – insan, mal, para,
süredir devletin anayasal yapısının
bilgi ve fikir hareketlerinde – önemli bir
devletin dış davranışını etkilediğini
büyüme olmuştur. Devlet sınırları giderek
tartışırken, devrimin nedenlerini inceleyen
daha fazla “geçirgen” hale geldikçe,
siyaset bilimciler her zaman savaş ve
geleneksel yerel/uluslararası veya “iç/dış”
işgalin bazen onların patlak vermesinde
ayrımının sürdürülmesi daha zor hale
belirleyici faktörler olabileceğini kabul
geldi. Bu, hem 2007-09 küresel mali
ettiler.
krizinin geniş kapsamlı etkisinin gösterdiği
gibi, dünyanın başka yerlerinde meydana
gelen olaylara karşı yerel ekonomilerin
önemli ölçüde daha fazla kırılgan olmasıyla
hem de dijital teknolojilerin daha geniş
kapsamlı kullanımıyla gösterilebilir.
insanların birbirleriyle cep telefonları ve
internet gibi ulusal hükümetlerin kontrol
etmekte çok zorlandığı araçlar aracılığıyla
iletişim kurmasını sağlar. Mekânsal
karşılıklı bağımlılığın ölçeğindeki,
kapsamındaki ve bazen doğasındaki artış, Şekil 1.6: Mekansal politikanın zıt
bazılarını siyaset bilimi ve uluslararası modelleri.
ilişkiler arasındaki disipliner ayrımın Bu, politik analiz söz konusu olduğunda
ortadan kaldırılması gerektiği konusunda bizi nerede bırakıyor? Siyasetin yalnızca
küresel, bölgesel, ulusal ve yerel alanlarda
değil, aynı zamanda bu çeşitli alanlar
arasındaki ilişkiler yoluyla da önemli bir
şekilde gerçekleştiğini kabul etmenin
sonuçlarından biri, siyasetin
parametrelerini ve karmaşıklığını o kadar
genişletmesidir ki, zorlaşır. ve belki de bir
bütün olarak anlamlandırmak imkansız.
Bu, örneğin, savaş ve barış, nükleer
silahların yayılması, terörizm, yoksulluk ve
kalkınma, uluslararası örgütler vb. gibi
konuların yanı sıra seçimler, siyasi partiler,
anayasalar, meclisler ve ulusal hükümetin
diğer yönleri gibi konuları incelememizi
gerektirecektir. . Ayrıca, yerel/uluslararası
ayrımı şüphesiz küreselleşen eğilimler
tarafından tehlikeye atılmış olsa da, bunun
tamamen anlamsız hale getirildiğini iddia
etmek zordur. Yalnızca, siyasetin - ve bu
nedenle, diğer her şeyin - tüm parçalarını
bölünmez, küresel bir bütün halinde
özümseyen bir karşılıklı bağlantılılık
girdabına kapıldığı hayali fikrine abone
olan sözde 'hiper-küreselleştiriciler'
başarısız olur. Devletlerin çoğu zaman
dönüşmüş olsalar da hem iç hem de
uluslararası alanda en önemli aktörler
olmaya devam ettiğini kabul etmek.
Egemenlik artık "içerideki" siyaseti
"dışarıdaki" siyasetten ayıran bir "sert
kabuk" olmayabilir, ancak en azından
"yumuşak bir kabuk" olarak kalır.
Bu kitap, mekânsal karşılıklı bağımlılığın
sonuçlarını ve özellikle devletler içinde
olup bitenlerin ve devletler arasında olup
bitenlerin birbirlerini her zamankinden
daha fazla etkilediğini kabul eden bütüncül
bir yaklaşımı benimsemesine rağmen,
siyasetin etkileşimlerini farklı açılardan ele
alıyor. öncelikle yerel bir bakış açısı. Buna
karşılık, eşlik eden kitabı Global Politics
(2014), siyasetin etkileşimlerini öncelikle
uluslararası veya küresel bir perspektiften
inceler ve bu nedenle uluslararası ilişkiler
alanında geleneksel olarak incelenen
fikirlere, konulara ve teorilere özel önem
verir.
ODAKLAN . . .
SİYASET VE IR: İKİ DİSİPLİN MİSİNİZ, BİR
Mİ?
Siyaset bilimi ve uluslararası ilişkiler (IR) iki
ayrı disiplin midir, yoksa aynı geniş disiplin
içinde alt alanlar veya farklı analiz
seviyeleri olarak mı düşünülmelidir:
Siyaset mi yoksa siyasi analiz mi? Çoğu
bağlamda, siyaset bilimi ve Uluslararası
İlişkiler birbirinden bağımsız olarak ortaya
çıktı. Siyaset bilimi, 19. yüzyılın
ortalarından itibaren ABD'de ve Avrupa'da
akademik bir disiplin olarak kurulurken,
Uluslararası İlişkiler I. Dünya Savaşı'nın
ardından gelişti; ve büyük ölçüde kalıcı
barışın koşullarını ortaya çıkarma
arzusuyla şekillendi (çalışmalarının
politikayla ilgisiyle ilgili, hiçbir zaman aynı
şekilde siyaset bilimine uygulanmamış bir
endişe).
Siyaset ve Uluslararası İlişkiler, birincisinin
'iç' meseleleri ve gelişmeleri (devlet içinde
olup bitenlerle ilgili olarak) ele alması,
ikincisi ise 'uluslararası' meseleleri ve
gelişmeleri (devletler arasında ne olduğu
ile ilgili olarak) ele alması anlamında ayrı
bilgi alanlarını oluşturur. Siyaset ve
Uluslararası İlişkiler bu nedenle kendi
analitik araçlarını ve teorik perspektiflerini
geliştirerek, her birinin, örneğin ekonomi
veya sosyoloji ile aynı derecede disiplinsel
özgünlüğün keyfini çıkarmasına yardımcı
oldu.
Ancak Siyaset ve Uluslararası İlişkiler
arasındaki disiplin ayrımı her zaman keyfi
olmuş olabilir. Bu görüşe göre Siyaset ve
Uluslararası İlişkiler, ayrık olarak değil,
birbiriyle örtüşen disiplinler olarak
görülebilir: Farklı (her zaman ilişkili olsalar
da) siyasi etkileşim düzeyleri hakkında çok
benzer sorular sorarlar. Hem siyaset hem
de Uluslararası İlişkiler, öncelikle iktidarla
(dağıtımı, uygulaması, sonuçları vb.) ilgili
sorularla ilgilenir ve her ikisi de devletin
doğasına, rolüne ve faaliyetlerine güçlü bir
vurgu yapar. Siyaset bilimi devleti makro
düzeyde bir aktör olarak görse bile, IR ise
onu mikro düzeyde bir aktör olarak
görüyor.
Sosyal ilişkilerde çatışma ve işbirliği
arasındaki denge ile ilgili sorular da her iki
disiplinin merkezinde yer alır. Disiplin
ayrımı fikri, "iç" ve "uluslararası"nın
birbirini her zamankinden daha fazla
etkilediği, giderek birbirine bağımlı hale
gelen bir dünyanın ortaya çıkması
nedeniyle özellikle sorunlu hale geldi.
Küreselleşme, iklim değişikliği, çok düzeyli
yönetişim, güvenlik ve suç, geleneksel
yerel/uluslararası ayrımını karıştıran
sorunlardan sadece birkaçıdır ve belki de
katı disiplin veya disiplin altı fay
hatlarından vazgeçilmesi gerektiğini
düşündürür (Hay, 2002).
 BÖLÜM 3 (CHAPTER 3)
SİYASET VE DEVLET
(POLITICS AND THE STATE)
‘Devletin amacı her zaman aynıdır: Bireyi
sınırlamak, evcilleştirmek, ona tabi
kılmak, boyun eğdirmek.’ - MAX STIRNER,
The Ego And His Own (1845)
GİRİŞ (PREVIEW)
Devletin gölgesi hemen hemen her insan
faaliyetinin üzerine düşer. Eğitimden
ekonomik yönetime, sosyal refahtan
sanitasyona, iç düzenden dış savunmaya
kadar devlet şekillendirir ve denetler;
şekillendirmediği veya kontrol etmediği
durumlarda düzenler, denetler, yetki verir
veya yasaklar. Hayatın genellikle kişisel
veya özel olarak düşünülen yönleri (evlilik,
boşanma, kürtaj, dini ibadet vb.) bile
nihayetinde devletin otoritesine tabidir.
Bu nedenle siyasetin genellikle devletin
incelenmesi, kurumsal örgütlerinin analizi,
toplum üzerindeki etkisinin
değerlendirilmesi vb. olarak anlaşılması
şaşırtıcı değildir. İdeolojik tartışma ve parti
siyaseti, kuşkusuz, devletin uygun işlevi
veya rolü konusu etrafında dönme
eğilimindedir: Devlet tarafından ne
yapılmalı ve özel bireylere ve derneklere
ne bırakılmalıdır? Devlet gücünün doğası
böylece siyasi analizin temel ilgi
alanlarından biri haline geldi. Bu bölüm,
genellikle devletle ilişkilendirilen özellikleri
hem yerel hem de uluslararası bir
perspektiften incelemektedir. Devlet
gücünün doğası konusunu ele alır ve bu
süreçte siyaset teorisindeki en derin ve en
kalıcı bölünmelerden bazılarına değinir.
Bu, devletin birbiriyle çelişen rol ve
sorumluluklarının ve devletlerin üstlendiği
farklı biçimlerin tartışılmasına yol açar. Son
olarak, küreselleşme ve diğer gelişmeler
ışığında devletin siyasetteki merkezi
önemini kaybedip kaybetmediğine
bakılmaktadır.
DEVLETİN TANIMLANMASI
Devletin Kökenleri ve Gelişimi
Devlet tarihsel bir kurumdur: 16. ve 17.
yüzyıl Avrupa'sında, Kilise de dahil olmak
üzere (ve özellikle) diğer tüm kurum ve
grupları tabi kılmayı başaran, rekabet eden
ve örtüşen otorite sistemlerine son veren
bir merkezi yönetim sistemi olarak ortaya
çıkmıştır. Ortaçağ Avrupa'sını karakterize
etmişti. Vestfalya Barışı (1648), toprak
egemenliği ilkesini tesis ederek Otuz Yıl
Savaşları'nın sonunda sonuçlandı;
genellikle, devleti iç ve dış ilişkilerde baş
aktör olarak kurarak modern devlet
anlayışını resmileştirdiği kabul edilir.
KAVRAM
Devlet (The State)
Devlet, tanımlanmış toprak sınırları içinde
egemen yargı yetkisini kuran ve bir dizi
kalıcı kurum aracılığıyla yetki kullanan
siyasi bir birliktir. Bu kurumlar, komünal
yaşamın kolektif örgütlenmesinden
sorumlu oldukları ve masrafları kamu
tarafından karşılandıkları için "kamusal"
olarak kabul edilen kurumlardır. Devlet
böylece hükümetin çeşitli kurumlarını
kucaklar, fakat aynı zamanda
mahkemelere, ulusallaştırılmış
endüstrilere, sosyal güvenlik sistemine ve
benzerlerine kadar uzanır; tüm 'beden
politikası' ile tanımlanabilir.
Bununla birlikte, devletin neden ortaya
çıktığı konusunda daha az anlaşma vardır.
Örneğin Charles Tilly'ye (1990) göre,
modern devletin gelişimini açıklayan temel
faktör, onun savaşma yeteneğiydi. Bu
görüşe göre, 16. yüzyıldan itibaren askeri
karşılaşmaların ölçeğinde ve doğasında ulaştı ve 2011'de 193 üyeye ulaştı (Güney
meydana gelen dönüşüm (örneğin, Sudan'ın tanınmasıyla). Bu nedenle devlet,
barutun kullanılmaya başlanması, organize dünya çapında siyasal örgütlenmenin
piyade ve topçuların kullanılması ve sürekli evrensel biçimi haline gelmiştir.
orduların ortaya çıkması yoluyla) sadece
Ulus-Devlet (Nation-State): Yurttaşlık ve
yöneticilerin kullanabileceği zorlayıcı gücü
uyrukluğun örtüştüğü egemen bir siyasi
büyük ölçüde artırmakla kalmadı, aynı
birlik; tek bir devlet içinde bir ulus.
zamanda devletleri daha kapsamlı
vergilendirme ve yönetim sistemleri Devlete Yaklaşımlar
geliştirerek nüfusları üzerindeki
Bununla birlikte, "devlet" terimi, şaşırtıcı
kontrollerini genişletmeye zorladı. Tilly'nin
bir dizi şeye atıfta bulunmak için
(1975) böylece belirttiği gibi, 'Savaş
kullanılmıştır: bir kurumlar topluluğu, bir
devleti, devlet de savaşı yaptı'. Buna
bölgesel birim, bir felsefi fikir, bir zorlama
karşılık Marksistler, devletin ortaya çıkışını
veya baskı aracı vb. Bu karışıklık kısmen
büyük ölçüde ekonomik terimlerle
devletin dört farklı şekilde
açıklamışlardır; devletin kökenleri
anlaşılmasından kaynaklanmaktadır:
feodalizmden kapitalizme geçişe kadar
uzanır ve devlet esasen yükselen burjuva 1- İdealist Bir Bakış Açısı
sınıfı tarafından kullanılan bir araçtır 2- İşlevselci Bir Bakış Açısı
(Engels, [1884]). 1972). Michael Mann 3- Örgütsel Bir Bakış Açısı
(1993), kendi adına, devletin ideolojik, 4- Uluslararası Bir Bakış Açısı
ekonomik, askeri ve politik güç biçimlerini
İdealizm: Ahlak ve ideallerin önemini
(bazen 'IEMP modeli' olarak adlandırılır)
vurgulayan bir siyaset görüşü; felsefi
birleştirme kapasitesini vurgulayan
idealizm, fikirlerin maddi dünyadan daha
devletin ortaya çıkışının bir açıklamasını
"gerçek" olduğunu ima eder.
sundu.
1- İdealist Bakış Açısı: Devlete idealist
Devlet yine de değişen koşullar ışığında
yaklaşım en açık şekilde G. W. F. Hegel'in
gelişmeye devam etti. 19. yüzyılda ulus-
yazılarında yansıtılır. Hegel, toplumsal
devlete dönüşen ve ardından kademeli bir
varoluşun üç "an"ını belirledi: Aile, sivil
demokratikleşme sürecinden geçen
toplum ve devlet. Aile içinde, insanları
devlet, yirminci yüzyılda ve özellikle 1945
çocuklarının veya yaşlı akrabalarının iyiliği
sonrası dönemde daha geniş ekonomik ve
için kendi çıkarlarını bir kenara bırakmaya
sosyal sorumluluklar edindi; davalar,
teşvik eden "özel bir özgecilik"in işlediğini
1980'ler ve 1990'lardan 'geri alınacak'.
savundu. Buna karşılık, sivil toplum,
Avrupa devlet modeli ayrıca diğer
bireylerin kendi çıkarlarını diğerlerinin
topraklara ve diğer kıtalara da yayıldı. Bu,
çıkarlarının önüne koyduğu bir “evrensel
II. Dünya Savaşı'nı takip eden on yıllarda
egoizm” alanı olarak görülüyordu. Hegel,
hızlanan dekolonizasyon süreci,
devleti karşılıklı sempatiyle desteklenen
bağımsızlığın egemen devlet olma
etik bir topluluk olarak tasarladı -
başarısını ima etmesiyle gerçekleşti. Bu
"evrensel özgecilik". Ancak idealizmin
sürecin bir sonucu, BM üyeliğinde hızlı bir
dezavantajı, devlete karşı eleştirel
büyüme oldu. 1945'teki orijinal 51 üye
olmayan bir saygıyı beslemesi ve devleti
devletinden, BM 1970'e kadar 127 üyeye
etik terimlerle tanımlayarak, devletin
parçası olan kurumlar ile devletin dışındaki
kurumlar arasında net bir ayrım
yapamamasıdır.
2- İşlevselci Bir Bakış Açısı: Devlete
işlevselci yaklaşımlar, devlet kurumlarının
rolüne veya amacına odaklanır. Devletin
temel işlevi, değişmez bir biçimde,
toplumsal düzenin sürdürülmesi olarak
görülür, devlet, düzeni koruyan ve
toplumsal istikrarı sağlayan kurumlar dizisi
olarak tanımlanır. Böyle bir yaklaşım,
örneğin, devleti, kapitalist sistemin uzun
vadede hayatta kalmasını sağlamak için
sınıf çatışmasının iyileştirildiği bir
mekanizma olarak görme eğiliminde olan
neo-Marksistler tarafından
benimsenmiştir. Bununla birlikte, işlevselci
devlet görüşünün zayıflığı, düzeni sağlayan
herhangi bir kurumu (aile, medya,
sendikalar ve kilise gibi) devletin kendisiyle
ilişkilendirme eğiliminde olmasıdır. Bu
nedenle, aksi belirtilmedikçe, bu kitap
boyunca devlet tanımına örgütsel bir
yaklaşım benimsenmiştir.
3- Örgütsel Bir Bakış Açısı: Örgütsel görüş,
devleti en geniş anlamıyla hükümet aygıtı
olarak tanımlar; yani, toplumsal varoluşun
kolektif örgütlenmesinden sorumlu
oldukları ve masrafları kamu tarafından
karşılanarak finanse edildiği kabul
edilebilir bir şekilde "kamusal" olan
kurumlar dizisi olarak. Bu tanımın erdemi,
devlet ile sivil toplum arasında net bir
ayrım yapmasıdır. Devlet, hükümetin
çeşitli kurumlarını içerir: bürokrasi (bkz. s.
374), ordu, polis, mahkemeler, sosyal
güvenlik sistemi vb. tüm 'beden politikası'
ile tanımlanabilir. Örgütsel yaklaşım,
devletin sorumluluklarını genişletmek veya
daraltmak ve kurumsal mekanizmasını
genişletmek veya küçültmek anlamında,
devleti "ileriye çevirmek" veya "geri
almak" hakkında konuşmamıza izin verir.
Sivil Toplum (Civil Society): Devletten
veya kamu otoritesinden bağımsız, özerk
gruplar ve derneklerden oluşan özel bir
alan.
KAVRAM (CONCEPT)
Egemenlik (Sovereignty)
Egemenlik, en basit anlamıyla, mutlak ve
sınırsız güç ilkesidir. Ancak, egemenlik
farklı şekillerde anlaşılabilir. Yasal
egemenlik, uyumu emretme "hakkı" ile
tanımlanan en yüksek yasal otoriteyi ifade
ederken, siyasi egemenlik, uyumu
emretme "yeteneği" ile tanımlanan mutlak
siyasi gücü ifade eder. İç egemenlik, devlet
içindeki en yüksek güç/otorite kavramıdır
(örneğin, parlamenter egemenlik). Dış
egemenlik, bir devletin uluslararası
düzendeki yeri ve bağımsız ve özerk bir
varlık olarak hareket etme kapasitesi ile
ilgilidir.
Bu çerçevede devletin 5 temel özelliğini
tespit etmek mümkündür:
 Devlet egemendir. Toplumdaki diğer
tüm dernek ve grupların üzerinde
durduğu için mutlak ve sınırsız bir güç
uygular. Thomas Hobbes, egemenlik
fikrini, devleti genellikle bir deniz
yaratığı olarak temsil edilen devasa bir
canavar olan “leviathan” olarak
betimleyerek aktarmıştır.
 Devlet kurumları, sivil toplumun 'özel'
kurumlarının aksine, kabul edilebilir bir
şekilde kamusaldır. Aileler, özel
işletmeler ve sendikalar gibi özel
kuruluşlar bireysel çıkarları tatmin
etmek için varken, kamu kurumları
toplu kararlar almaktan ve
uygulamaktan sorumludur.
 Devlet bir meşrulaştırma pratiğidir.
Devletin kararları genellikle (zorunlu
olmamakla birlikte) toplum üyeleri
 üzerinde bağlayıcı olarak kabul edilir,
çünkü iddia edildiği gibi, kamu yararına
veya kamu yararına verilir; devlet güya
toplumun kalıcı çıkarlarını yansıtır.
 Devlet bir tahakküm aracıdır. Devlet
otoritesi zorlama ile desteklenir;
Devlet, yasalarına uyulmasını ve ihlal
edenlerin cezalandırılmasını sağlama
kapasitesine sahip olmalıdır. Max
Weber'e göre devlet, "meşru şiddet"
araçları üzerindeki tekeli tarafından
tanımlandı.
 Devlet, bölgesel bir dernektir. Devletin
yargı yetkisi coğrafi olarak
tanımlanmıştır ve vatandaş olsun ya da
olmasın, devletin sınırları içinde
yaşayan herkesi kapsar. Uluslararası
sahnede, devlet bu nedenle (en
azından teoride) özerk bir varlık olarak
kabul edilir.
4- Uluslararası Bir Bakış Açısı: Devlete
uluslararası yaklaşım, devleti öncelikle
dünya sahnesinde bir aktör olarak görür;
gerçekten de, uluslararası siyasetin temel
'birimi' olarak. Bu, devletin ikili yapısını
vurgular; biri dışa, diğeri içe bakan iki yüzü
olması. Önceki tanımlar devletin içe dönük
yüzü, sınırları içinde yaşayan kişi ve
gruplarla ilişkileri ve iç düzeni sağlama
becerisi ile ilgiliyken, uluslararası görüş
devletin dışa dönük yüzü, devletle olan
ilişkileri ile ilgilenir. Uluslararası hukukta
devletin klasik tanımı, Devletin Hak ve
Görevlerine İlişkin Montevideo
Sözleşmesi'nde (1933) bulunur.
Montevideo Sözleşmesinin 1. maddesine
göre devletin 4 özelliği vardır:
 Tanımlanmış bir bölge
 Kalıcı bir nüfus
 Etkili bir hükümet
 Diğer devletlerle ilişkilere girme
kapasitesi
Devlete bu yaklaşım, onu bir 'ülke'
kavramına çok yaklaştırmaktadır. Devletin
siyaset felsefecileri ve sosyologlar
tarafından nasıl anlaşıldığı ile uluslararası
ilişkiler (IR) akademisyenleri tarafından
nasıl anlaşıldığı arasındaki temel fark,
ilkinin sivil toplumu devletten ayrı olarak
ele alırken, ikincisinin sivil toplumu
devletin bir parçası olarak ele almasıdır.
Devlet, sadece etkili bir hükümeti değil,
aynı zamanda kalıcı bir nüfusu da
kapsaması bakımından. Bazıları için
uluslararası yaklaşım, devleti esasen bir
tüzel kişi olarak görür; bu durumda devlet
olma, diğer devletler veya uluslararası
kuruluşlar tarafından resmi olarak
tanınmaya bağlıdır. Bu görüşe göre,
Birleşmiş Milletler (BM), tam üyelik
vererek yeni bir devletin ne zaman ortaya
çıkacağını belirleyen organ olarak yaygın
olarak kabul edilmektedir. Bununla
birlikte, devletin önemini değerlendirmek
ve siyasetle olan hayati ilişkisini keşfetmek
için iki temel konunun ele alınması
gerekmektedir. Bunlar, devlet gücünün
doğası ve devletin üstlendiği ve üstlenmesi
gereken rol ve sorumluluklarla ilgilenir.
ANAHTAR DÜŞÜNÜR
GEORG WILHELM FRIEDRICH HEGEL
(1770–1831)
Alman filozof. Hegel, modern idealizmin
kurucusuydu ve bilinç ile maddi nesnelerin
aslında birleşik olduğu fikrini geliştirdi.
Phenomenology of Spirit’te (1807), insanlık
tarihinin tüm sürecini ve aslında evrenin
kendisini, mutlak Zihnin kendini
gerçekleştirmeye doğru ilerlemesi
açısından yorumlayarak geleneksel
Hıristiyanlığın yerini alacak rasyonel bir
sistem geliştirmeye çalıştı. Ona göre tarih,
özünde, insan ruhunun belirli bir son
noktaya doğru ilerleyişidir. Başlıca siyasi
eseri, Felsefenin Hukuku (1821), devleti
etik bir ideal ve insan özgürlüğünün en
yüksek ifadesi olarak tasvir eder. Hegel'in
eserinin Marx ve diğer sözde "genç
Hegelciler" üzerinde hatırı sayılır bir etkisi
oldu. Aynı zamanda T. H. Green (1836-82)
gibi liberallerin fikirlerini şekillendirdi ve
faşist düşünceyi etkiledi.
DEVLET TARTIŞMASI:
DEVLETİN RAKİP TEORİLERİ
Devlet gücünün doğası nedir ve devlet
kimin çıkarlarını temsil eder? Bu açıdan
bakıldığında, devlet 'esas olarak tartışmalı'
bir kavramdır. Her biri devletin kökenleri,
gelişimi ve toplum üzerindeki etkisi
hakkında farklı bir açıklama sunan çeşitli
rakip teoriler vardır. Gerçekten de, devlet
gücünün doğası hakkındaki tartışmalar,
modern siyasi analize giderek daha fazla
egemen oldu ve disiplindeki ideolojik ve
teorik anlaşmazlıkların kalbine gitti.
Bunlar, örneğin, devletin özerk ve
toplumdan bağımsız olup olmadığı veya
esasen toplumun bir ürünü olup olmadığı,
güç veya kaynakların daha geniş
dağılımının bir yansıması olup olmadığı ile
ilgili sorularla ilgilidir. Dahası, devlet ortak
ya da kolektif iyiye mi hizmet ediyor, yoksa
ayrıcalıklı gruplar ya da egemen bir sınıf
lehine mi ön yargılı? Benzer şekilde,
devlet, sorumlulukları genişletilmesi
gereken olumlu veya yapıcı bir güç mü,
yoksa sınırlandırılması veya belki de
tamamen parçalanması gereken olumsuz
veya yıkıcı bir varlık mı? Devlete ilişkin 4
zıt teori şu şekilde tanımlanabilir:
1- Çoğulcu Devlet
2- Kapitalist Devlet
3- Leviathan Devleti
4- Ataerkil Devlet
1- Çoğulcu Devlet
Çoğulcu devlet teorisi çok açık bir liberal
kökene sahiptir. Devletin toplumda bir
“hakem” veya “hakem” olarak hareket
ettiği inancından kaynaklanmaktadır. Bu
görüş, en azından Anglo-Amerikan
düşüncesinde, devlet ve devlet örgütlerini
küçümseme ve bunun yerine “hükümet”e
odaklanma eğilimini açıklayarak ana akım
siyasi analize de egemen olmuştur.
Gerçekten de, mahkemeler, kamu hizmeti
ve ordu gibi kurumlar bir devletin unsurları
olarak değil, kendi başlarına bağımsız
aktörler olarak görüldüğünden, 'devlet'in
bir soyutlama olarak reddedilmesi bu
gelenekte alışılmadık bir durum değildir.
daha geniş durum makinesi. Bununla
birlikte, bu yaklaşım yalnızca devletin
tarafsızlığına ilişkin temeldeki ve genellikle
kabul edilmeyen varsayımlara dayandığı
için mümkündür. Devlet, ancak o günün
hükümetinin iradesine boyun eğebilecek
tarafsız bir hakem veya hakem olarak
görüldüğü için görmezden gelinebilir.
Çoğulculuk: Çeşitlilik veya çokluğa olan
inanç veya bağlılık; ya da modern
toplumlarda gücün geniş ve eşit bir şekilde
dağıldığı inancı.
Bu devlet görüşünün kökenleri, Thomas
Hobbes ve John Locke gibi düşünürlerin
sosyal sözleşme teorilerine kadar geri
götürülebilir. Bu tür düşünürlerin temel
kaygısı, bireyin devlete itaat etmek ve
saygı duymak zorunda olduğu siyasi
yükümlülüğün gerekçelerini incelemekti.
Devletin, yalnızca egemen bir gücün
kurulmasının onları doğa durumunun
güvensizliğinden, düzensizliğinden ve
acımasızlığından koruyabileceğini kabul
eden bireyler tarafından yapılan gönüllü
bir anlaşma veya sosyal sözleşmeden
doğduğunu savundular. Devlet olmadan
bireyler birbirini istismar eder, sömürür ve
köleleştirir; devlet ile düzen ve medeni
varlık güvence altına alınır ve özgürlük
korunur. Locke'un dediği gibi, “yasanın
olmadığı yerde özgürlük de yoktur”.
Siyasi Yükümlülük (Political Obligation):
Vatandaşın devlete karşı görevi; devletin
yönetme hakkının temelidir.
ANAHTAR DÜŞÜNÜR
THOMAS HOBBES (1588–1679)
İngiliz siyaset felsefecisi. Hobbes, daha
sonra ailesini terk eden küçük bir din
adamının oğluydu. Sürgündeki Galler
Prensi Charles Stewart'ın öğretmeni oldu
ve Cavendish ailesinin himayesi altında
yaşadı. İngiliz Devrimi'nin hızlandırdığı bir
belirsizlik ve iç çekişme döneminde yazan
Hobbes, Aristoteles'ten bu yana ilk
kapsamlı doğa ve insan davranışı teorisini
geliştirdi. Klasik eseri Leviathan (1651),
siyasi zorunluluğun temellerini tartıştı ve
şüphesiz İç Savaşın etkisini yansıttı.
Mutlakıyetçi hükümet için bir savunma
sağladı, ancak sosyal sözleşme biçimindeki
mantıklı argümana başvurarak ilahi hakkın
savunucularını da hayal kırıklığına uğrattı.
Doğa Durumu (State of Nature): Siyasi
otoriteden ve birey üzerindeki resmi
(yasal) kontrollerden yoksun bir toplum;
genellikle teorik bir cihaz olarak kullanılır.
İlahi Hak (Divine Right): Dünyevi
yöneticilerin Tanrı tarafından seçildiği ve
dolayısıyla tartışılmaz bir otoriteye sahip
oldukları doktrini; monarşik mutlakiyetçilik
için bir savunma.
Liberal teoride, devlet bu nedenle
toplumdaki rekabet halindeki gruplar ve
bireyler arasında tarafsız bir arabulucu
olarak görülür; her vatandaşı diğer
vatandaşların tecavüzlerinden koruyabilen
bir "hakem" veya "hakem"dir. Devletin
tarafsızlığı, devletin tüm vatandaşların
çıkarları doğrultusunda hareket ettiği
gerçeğini yansıtır ve bu nedenle kamu
yararını veya kamu çıkarını temsil eder.
Hobbes'un görüşüne göre, istikrar ve
düzen, ancak ne sorgulanabilen ne de
sorgulanamayan bir güce sahip mutlak ve
sınırsız bir devletin kurulmasıyla güvence
altına alınabilirdi. Başka bir deyişle,
yurttaşların mutlakiyetçilik ile anarşi
arasında katı bir seçimle karşı karşıya
olduklarını savundu. Öte yandan Locke,
sınırlı devletin daha tipik bir liberal
savunmasını geliştirdi. Ona göre, devletin
amacı çok spesifiktir: bir dizi "doğal" ya da
Tanrı tarafından verilmiş bireysel hakların
savunulmasıyla sınırlıdır; yani “yaşam,
hürriyet ve mülkiyet”. Bu, devletin
sorumlulukları (esas olarak, iç düzenin
sürdürülmesi ve mülkiyetin korunması) ile
bireysel vatandaşların (genellikle sivil
toplumun alanı olarak görülen)
sorumlulukları arasında net bir ayrım
oluşturur. Ayrıca, devlet doğal hakları
koruyacağı kadar kolayca tehdit
edebileceğinden, vatandaşlar devlete karşı
bir tür korumadan yararlanmalıdır; Locke
bunun ancak anayasal ve temsili hükümet
mekanizmaları yoluyla sağlanabileceğine
inanmıştır.
Anarşi (Anarchy): Kelimenin tam
anlamıyla, 'kuralsız'; anarşi genellikle
istikrarsızlığı ve hatta kaosu ima etmek için
aşağılayıcı bir şekilde kullanılır.
Bu fikirler 20. yüzyılda geliştirilmiş ve
çoğulcu devlet teorisine dönüşmüştür. Bir
toplum teorisi olarak çoğulculuk, liberal
demokrasilerde gücün geniş ve eşit bir
şekilde dağıldığını iddia eder. Bir devlet
teorisi olarak çoğulculuk, devletin çeşitli
grupların ve çıkarların ve tüm sosyal
sınıfların etkisine duyarlı olduğu sürece
tarafsız olduğunu kabul eder. Devlet, teorisyenleri, bireylerin sözleşmeyi
herhangi bir özel çıkar veya grup lehine kendileri yapmış gibi hareket etmelerini
önyargılı değildir ve toplumun isterler. Klasik biçiminde, sosyal sözleşme
çıkarlarından ayrı kendi çıkarlarına sahip teorisinin üç unsuru vardır:
değildir. Schwarzmantel'in (1994) belirttiği
1. Varsayımsal bir devletsiz toplum imajı
gibi, ‘devlet toplumun efendisi değil
(“doğa durumu”) kurulur. Sınırsız
hizmetkarıdır'. Bu nedenle devlet,
özgürlük, hayatın "yalnız, fakir, kötü,
kendisine uygulanan baskıları ve kuvvetleri
vahşi ve kısa" olduğu anlamına gelir
pasif olarak emen bir “iğne yastığı” olarak
(Hobbes).
tasvir edilebilir. Bu görüşün altında iki
2. Bu nedenle bireyler, yalnızca egemen
temel varsayım yatmaktadır. Birincisi,
bir gücün düzen ve istikrarı güvence
devletin fiilen hükümete tabi olmasıdır.
altına alabileceğini kabul ederek, bir
Seçilmemiş devlet organları (kamu
toplumsal sözleşmeye girerek doğa
hizmeti, yargı, polis, ordu vb.) kesinlikle
durumundan kaçmaya çalışırlar.
tarafsızdır ve siyasi efendilerinin
3. Sosyal sözleşme, vatandaşları devlete
otoritesine tabidir. Bu nedenle devlet
saygı duymaya ve itaat etmeye,
aygıtının, kamu hizmeti ve siyasi hesap
nihayetinde yalnızca bir siyasi yönetim
verebilirlik ilkelerine uygun olduğu
sisteminin sağlayabileceği istikrar ve
düşünülmektedir. İkinci varsayım,
güvenliğe şükran duymaya zorlar.
demokratik sürecin anlamlı ve etkili
olduğudur. Diğer bir deyişle, parti rekabeti Bununla birlikte, modern çoğulcular,
ve çıkar grubu faaliyeti, günün devlete ilişkin neopluralist teorisi olarak
hükümetinin kamuoyuna karşı duyarlı ve adlandırılan daha eleştirel bir devlet
duyarlı kalmasını sağlar. Sonuç olarak, bu görüşünü benimsemişlerdir. Robert Dahl,
nedenle, devlet yalnızca, genel olarak Charles Lindblom ve J. K. Galbraith
halkın dikte ettiği yöne üflenen bir rüzgar teorisyenler, modern sanayileşmiş
gülüdür. devletlerin hem daha karmaşık hem de
popüler baskılara klasik çoğulculuğun
ODAKLAN . . .
önerdiğinden daha az duyarlı olduğunu
SOSYAL SÖZLEŞME TEORİSİ kabul etmeye başladılar. Örneğin
neopluralistler, iş dünyasının hükümetle
Bir sosyal sözleşme, örgütlü bir toplumun
ilgili olarak diğer grupların açıkça rekabet
veya devletin ortaya çıktığı bireyler
edemeyecekleri bir “ayrıcalıklı konuma”
arasında yapılan gönüllü bir anlaşmadır.
sahip olduğunu kabul ettiler. Politika ve
Hobbes, Locke ve Rousseau gibi
Piyasalar’da (1980), Lindblom, toplumdaki
düşünürler tarafından teorik bir araç
en büyük yatırımcı ve en büyük işveren
olarak kullanılan, toplumsal sözleşme,
olarak iş dünyasının, ideolojik eğilimleri
John Rawls gibi modern teorisyenler
veya manifesto taahhütleri ne olursa
tarafından yeniden canlandırıldı.
olsun, herhangi bir hükümet üzerinde
Toplumsal sözleşme nadiren tarihsel bir
önemli ölçüde egemenlik kurmaya bağlı
eylem olarak görülür. Daha ziyade,
olduğuna dikkat çekti. Dahası, neo-
hükümetin değerini ve siyasi
çoğulcular devletin kendi bölgesel
yükümlülüğün temellerini göstermenin bir
çıkarlarını oluşturabileceğini ve
aracı olarak kullanılır; sosyal sözleşme
oluşturduğunu kabul ettiler. Bu şekilde,
üst düzey memurlar, yargıçlar, polis şefleri,
askeri liderler ve benzerlerinden oluşan bir
devlet seçkininin, ya kendi sektörlerinin
bürokratik çıkarlarını ya da müşteri
gruplarının çıkarlarını takip ettiği
görülebilir. Gerçekten de devlet, başlı
başına bir siyasi aktör olarak kabul edilirse,
toplumda güçlü (belki de en güçlü) bir
çıkar grubu olarak görülebilir. Bu argüman
dizisi, Eric Nordlinger'i (1981) "demokratik
devletin özerkliğine" dayanan devlet
merkezli bir liberal demokrasi modeli
geliştirmeye teşvik etti.
KAVRAM
Neopluralizm
Neopluralizm, klasik çoğulculuğu örneğin
elit, Marksist ve Yeni Sağ teorilerin ışığında
gözden geçirme veya güncelleme ihtiyacını
kabul ederken çoğulcu değerlere sadık
kalan bir sosyal teorileştirme tarzıdır. Yeni
çoğulculuk, geniş bir perspektif ve konum
yelpazesini kucaklasa da, belirli ana
temalar tanımlanabilir. Birincisi, post-
endüstriyel toplumun ortaya çıkışı gibi
modernleşme eğilimlerini hesaba katar.
İkincisi, kapitalizm sosyalizme tercih
edilirken, serbest piyasa ekonomik
doktrinleri genellikle modası geçmiş olarak
kabul edilir. Üçüncüsü, Batı demokrasileri,
büyük şirketlerin orantısız etki uyguladığı
“deforme olmuş poliarşiler” olarak
görülüyor.
Kapitalist Devlet
Marksist bir kapitalist devlet nosyonu,
devletin tarafsız bir hakem veya hakem
olarak çoğulcu imajına açık bir alternatif
sunar. Marksistler tipik olarak devletin,
toplumun ekonomik yapısından ayrı olarak
anlaşılamayacağını savundular. Bu görüş,
genellikle, devletin sınıf baskısının bir
aracından başka bir şey olmadığı
şeklindeki klasik formülasyonla
anlaşılmıştır: Devlet, sınıf sisteminden
doğar ve bir anlamda onu yansıtır.
Bununla birlikte, son yıllarda Marksist
teori içinde, Marksist devlet teorisini bu
klasik formülasyondan çok uzaklara
taşıyan zengin bir tartışma yaşanmıştır.
Birçok yönden, devlete yönelik Marksist
tutumları gözden geçirme kapsamı,
Marx'ın kendi yazılarında bulunabilen
belirsizliklerden kaynaklanmaktadır.
Marx, sistematik veya tutarlı bir devlet
teorisi geliştirmedi. Genel anlamda
devletin, toplumsal yaşamın gerçek temeli
olarak görülebilecek ekonomik “altyapı”
tarafından belirlenen veya koşullandırılan
bir “üstyapı”nın parçası olduğuna
inanıyordu. Ancak, temel ile üstyapı
arasındaki ve bu durumda devlet ile
kapitalist üretim tarzı arasındaki kesin ilişki
belirsizdir. Marx'ın yazılarında iki devlet
teorisi tanımlanabilir. Birincisi, Komünist
Manifesto'dan ([1848] 1967) sık sık
alıntılanan vecizesinde ifade edilir:
"Modern devletin yürütme organı, tüm
burjuvazinin ortak işlerini yönetmek için bir
komiteden başka bir şey değildir". Bu
perspektiften, devlet açıkça topluma
bağımlıdır ve kapitalizmde burjuvazi olan
ekonomik olarak egemen sınıfına
tamamen bağımlıdır. Lenin böylece devleti
açıkça "sömürülen sınıfın ezilmesi için bir
araç" olarak tanımladı.
Burjuvazi (Bourgeoisie): Kapitalist bir
toplumun yönetici sınıfını, üretken
servetin sahiplerini ifade eden Marksist bir
terim.
Yine de ikinci, daha karmaşık ve incelikli
bir devlet teorisi, Marx'ın 1848 ile 1851
arasında Fransa'daki devrimci olaylara
ilişkin analizinde bulunabilir, Louis
Bonaparte'ın On Sekiz Brumaire'i ([1852]
1963). Marx, devletin sınıf sisteminden
"göreceli özerklik" olarak görülen şeyden
yararlanabileceğini, Napolyon devletinin
"korkunç bir asalak beden" olarak hareket
ederek iradesini topluma dayatabileceğini
öne sürdü. Devlet herhangi bir sınıfın
çıkarlarını dile getirdiyse, bu burjuvazinin
değil, Fransız toplumundaki en kalabalık
sınıfın, küçük toprak sahibi köylülüğün
çıkarlarıydı. Marx bu görüşü ayrıntılı olarak
geliştirmemiş olsa da, bu perspektiften
devletin özerkliğinin yalnızca göreli olduğu
açıktır, çünkü devlet çatışan sınıflar
arasında aracılık ediyormuş gibi görünür
ve böylece sınıf sisteminin kendisini
varlığını sürdürür.
Bu teorilerin her ikisi de liberal ve daha
sonra çoğulcu devlet iktidarı
modellerinden belirgin şekilde farklıdır.
Özellikle, devletin eşit olmayan sınıf gücü
bağlamı dışında anlaşılamayacağını ve
devletin ya egemen sınıfın kullandığı bir
baskı aracı olarak hareket ederek ya da
kapitalist toplumdan doğduğunu ve onu
yansıttığını vurgularlar. daha incelikli
olarak, sınıf karşıtlıklarının iyileştirildiği bir
mekanizma olarak. Bununla birlikte,
Marx'ın devlete karşı tutumu tamamen
olumsuz değildi. Kapitalizmden
komünizme geçişte devletin
“proletaryanın devrimci diktatörlüğü”
biçiminde yapıcı bir şekilde
kullanılabileceğini savundu. Kapitalizmin
devrilmesi, burjuva devletinin yıkılmasına
ve alternatif bir proleter devletin
yaratılmasına yol açacaktır.
Proletarya (Proletariat): Emek gücünün
satışı yoluyla varlığını sürdüren bir sınıfı
ifade eden Marksist bir terim; kesinlikle
söylemek gerekirse, proletarya işçi sınıfına
eşdeğer değildir.
KAVRAM
Neo-Marksizm
Neo-Marksizm (bazen 'modern' veya 'Batı'
Marksizmi olarak adlandırılır), Marksist
metodolojinin belirli Marksist ilkelerine
veya yönlerine sadık kalarak Marx'ın klasik
fikirlerini gözden geçirme veya yeniden
biçimlendirme girişimlerine atıfta bulunur.
Neo-Marksistler tipik olarak Marksizmin
hakikatin tekelinde olduğunu kabul etmeyi
reddederler ve bu nedenle Hegelci felsefe,
anarşizm, liberalizm, feminizm ve hatta
rasyonel seçim teorisine bakarlar. Hâlâ
sosyal adaletsizlikten endişe duysalar da,
neo-Marksistler ekonominin diğer
faktörler üzerindeki önceliğini ve onunla
birlikte tarihin öngörülebilir bir karaktere
sahip olduğu fikrini reddederler.
Marx, devleti bir proletarya "diktatörlüğü"
olarak tanımlarken, devleti ekonomik
olarak egemen sınıfın (o zamana kadar
proletaryanın) diğer sınıfları bastırıp boyun
eğdirebileceği bir araç olarak görerek ilk
devlet teorisini kullandı. Bu açıdan
bakıldığında bütün devletler sınıf
diktatörlükleridir. "Proletarya
diktatörlüğü", mülksüzleştirilmiş
burjuvazinin başlattığı karşı devrimi
önleyerek devrimin kazanımlarını
korumanın bir aracı olarak görülüyordu.
Bununla birlikte, Marx, devleti gerekli veya
kalıcı bir toplumsal oluşum olarak
görmedi. Sınıf karşıtlıkları azaldıkça
devletin “söneceğini”, yani tamamen
komünist bir toplumun da devletsiz
olacağını öngördü. Devlet, sınıf
sisteminden çıktığı için, sınıf sistemi bir kez
ortadan kaldırıldığında, devlet çok basit bir
şekilde varlık nedenini kaybeder.
Marx'ın ikircikli mirası, modern
Marksistlere veya Neo-Marksistlere devlet
iktidarının analizini ilerletmek için önemli
bir kapsam sağlamıştır. Bu aynı zamanda, tarafından kullanılan bir “araç” olmaktan
yönetici sınıfın egemenliğinin sadece açık ziyade, herhangi bir zamanda toplum
zorlamadan ziyade ideolojik manipülasyon içindeki güç dengesini ve süregiden
yoluyla elde edildiğini vurgulayan Antonio hegemonya mücadelesini yansıtan
Gramsci'nin yazıları tarafından da teşvik dinamik bir varlıktır.
edildi. Bu görüşe göre, burjuva egemenliği
Leviathan Devleti
büyük ölçüde “hegemonya” aracılığıyla
sürdürülür: Yani, süreçte önemli bir rol Devletin bir "leviathan" (aslında,
oynayan devletle birlikte entelektüel genişleme ve büyütmeye yönelik kendi
liderlik veya kültürel kontrol. kendine hizmet eden bir canavar) imajı,
modern siyasette Yeni Sağ ile
1960'lardan bu yana, devlete ilişkin
ilişkilendirilen bir imajdır. Böyle bir
Marksist teoriler, rakip araçsalcı ve
görüşün kökleri erken dönem ya da klasik
yapısalcı devlet görüşleri tarafından
liberalizmde ve özellikle de radikal bir
yönetildi. The State in Capitalist Society'de
bireycilik biçimine bağlılıkta yatmaktadır.
([1969] 2009), Miliband, devlet
Yeni Sağ ya da en azından neoliberal
seçkinlerinin orantısız bir şekilde ayrıcalıklı
kanadı, devletin hem bireysel özgürlüğü
ve mülk sahibi saflardan çekildiğini
hem de ekonomik güvenliği tehdit eden
vurgulayarak, devleti egemen sınıfın bir
asalak bir büyüme olduğu inancından
aracısı veya aracısı olarak tasvir etti.
doğan, ekonomik ve sosyal hayata devlet
Devletin kapitalizm lehindeki önyargısı, bu
müdahalesine karşı güçlü bir antipati ile
nedenle, bir yanda memurlar ve diğer
ayırt edilir. Bu görüşe göre devlet,
kamu görevlileri ile diğer yanda bankacılar,
çoğulcuların önerdiği gibi tarafsız bir
iş dünyası liderleri ve sanayi kaptanları
hakem ya da arabulucu olmak yerine,
arasındaki sosyal arka planların
insan varlığının her yönüne müdahale
örtüşmesinden kaynaklanmaktadır. Nicos
etmeye ya da karışmaya can atan, baskıcı
Poulantzas, Politik İktidar ve Sosyal
bir “dadı”dır. Bu görüşün temel özelliği,
Sınıflar'da (1968), bu sosyolojik yaklaşımı
devletin toplumun çıkarlarından (onu
reddetti ve bunun yerine ekonomik ve
Marksizm'den ayrı kılan) çıkarlar peşinde
sosyal iktidar yapısının devlet özerkliği
koşması ve bu çıkarların bizzat devletin
üzerinde ne derece bir kısıtlama
rolünde veya sorumluluklarında amansız
uyguladığını vurguladı. Bu görüş, devletin
bir büyüme talep etmesidir. Bu nedenle,
içinde faaliyet gösterdiği sosyal sistemi
Yeni Sağ düşünürler, yirminci yüzyılın
sürdürmek için hareket etmekten başka
devlet müdahalesine yönelik eğiliminin,
bir şey yapamayacağını ileri sürer.
ekonomik ve sosyal güvenlik için popüler
Kapitalist devlet söz konusu olduğunda,
baskıyı veya sınıf gerilimlerini iyileştirerek
rolü, kapitalist sınıfın bazı kesimleri
kapitalizmi istikrara kavuşturma ihtiyacını
tarafından bu eylemlere karşı çıkılsa bile,
değil, daha çok devletin iç dinamiklerini
kapitalizmin uzun vadeli çıkarlarına hizmet
yansıttığını savunuyorlar.
etmektir. Neo-Marksistler, devleti,
çıkarlar, gruplar ve sınıflar arasındaki Yeni Sağ teorisyenleri, devlet gücünün
mücadelenin yürütüldüğü zemin olarak yayılmacı dinamiklerini hem talep hem de
giderek daha fazla görüyorlar. Devlet, arz yönlü baskılara atıfta bulunarak açıklar.
egemen bir grup veya yönetici sınıf Talep yönlü baskılar, genellikle seçim
demokrasisi mekanizması aracılığıyla
toplumun kendisinden kaynaklanan
baskılardır. Yeni Sağ, seçim rekabetinin, bu
tür politikaların uzun vadeli zarara yol
açacağına bakılmaksızın, artan harcamalar
ve daha cömert hükümet programları vaat
ederek politikacıları birbirinden 'daha fazla
teklif vermeye' teşvik ettiğini savunuyor.
ekonomiyi artan vergiler, daha yüksek
enflasyon ve yatırımların 'dışarıya çıkması'
şeklinde. Arz yönlü baskılar ise devletin
içsel baskılarıdır. Dolayısıyla bunlar, devlet
aygıtının kurumları ve personeli açısından
açıklanabilir. En etkili biçimiyle, bu
argüman "hükümet arz fazlası tezi" olarak
bilinir.
Fazla arz tezi genellikle, ilgili bireylerin
rasyonel olarak kendi çıkarlarını gözeterek
hareket ettikleri varsayımına dayalı olarak
kamu kararlarının nasıl alındığını inceleyen
kamu tercihi teorisiyle ilişkilendirilmiştir.
Örneğin Niskanen (1971), ABD Kongresi
gibi yasama organlarındaki bütçe
denetiminin tipik olarak zayıf olduğunu,
bütçe yapma görevinin büyük ölçüde
devlet kurumlarının ve üst düzey
bürokratların çıkarları tarafından
şekillendirildiğini savundu. Bu, hükümetin
devlet tarafından yönetildiğini ima ettiği
ölçüde (devlet seçkinleri seçilmiş
politikacıların düşüncelerini
şekillendirebilir), kamu tercihi modeli ile
yukarıda tartışılan Marksist görüş arasında
paralellikler vardır. Ancak bu iki görüşün
ayrıldığı yer, devlet aygıtının hizmet ettiği
çıkarlarla ilgilidir. Marksistler devletin
daha geniş sınıf ve diğer toplumsal
çıkarları yansıttığını savunurken, Yeni Sağ
devleti kendi çıkarlarının peşinden koşan
bağımsız veya özerk bir varlık olarak tasvir
eder. Bu görüşe göre, bürokratik kişisel
çıkar, her zaman 'büyük' hükümet ve
devlet müdahalesini destekler, çünkü bu,
bürokrasinin kendisinin genişlemesine yol
açar, bu da iş güvenliğinin sağlanmasına,
ücretlerin iyileştirilmesine, terfi
beklentilerinin açılmasına ve kamu
görevlilerinin statüsünün yükseltilmesine
yardımcı olur. . Bu kendi kendini arayan
bürokratlar imajı, bir kamu hizmeti etiği ile
dolu ve sıkı bir şekilde siyasi kontrole tabi
olan çoğulcu bir devlet makinesi
kavramıyla açıkça çelişmektedir.
Ataerkil Devlet
Devlet hakkındaki modern düşünce, son
olarak, feminist teorinin sonuçlarını
hesaba katmalıdır. Ancak bu, devletin
sistematik bir feminist teorisi olduğu
anlamına gelmez. Feminist teori, bir dizi
gelenek ve bakış açısını kapsar ve bu
nedenle devlet iktidarına karşı çok farklı
bir dizi tutum üretmiştir. Dahası,
feministler genellikle devlet gücünün
doğasını merkezi bir siyasi mesele olarak
görmediler, bunun yerine aile ve
ekonomik sistem gibi kurumlara
odaklanan erkek gücünün daha derin
yapısına odaklanmayı tercih ettiler.
Gerçekten de bazı feministler, örneğin,
devletin meşru şiddet tekelini uyguladığı
fikrinin, aile ve ev hayatında rutin şiddet
ve yıldırma kullanımı tarafından tehlikeye
atıldığını öne sürerek, devletin geleneksel
tanımlarını sorgulayabilir. Bununla birlikte,
bazen örtük ve bazen de açıkça
feministler, devlet iktidarı üzerine yeni ve
meydan okuyucu bakış açıları geliştirerek
devlet tartışmasını zenginleştirmeye
yardımcı oldular.
KAVRAM
Ataerkillik (Patriarchy)
Ataerkillik, kelime anlamı olarak "babanın
yönetimi", koca-babanın aile içindeki
egemenliği, karısının ve çocuklarının
tabiiyeti anlamına gelir. Bununla birlikte,
terim genellikle daha genel anlamda
'erkeklerin yönetimi' anlamında kullanılır
ve kadınların maruz kaldığı baskı ve
sömürünün tümüne dikkat çeker.
Dolayısıyla ataerkillik, toplumdaki erkek
iktidar sisteminin, hem ailedeki babanın
egemenliğini yansıttığını hem de ondan
kaynaklandığını ima eder. Ataerkillik,
toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin sistematik,
kurumsallaşmış ve yaygın olduğunu
vurguladığı için radikal feminist analizde
anahtar bir kavramdır.
Cinsel ya da toplumsal cinsiyet eşitliğinin
kademeli reform yoluyla sağlanabileceğine
inanan liberal feministler, esasen çoğulcu
bir devlet görüşünü kabul etme eğiliminde
olmuşlardır. Kadınların yasal ve siyasi
eşitlikten ve özellikle oy kullanma hakkı
reddedilirse, devletin erkekler lehine
önyargılı olduğunu kabul ederler. Bununla
birlikte, devletin temel tarafsızlığına olan
inançları, bu tür herhangi bir önyargının
bir reform süreci ile üstesinden
gelinebileceği ve aşılacağı inancına yansır.
Bu anlamda liberal feministler, tüm
grupların (kadınlar dahil) potansiyel olarak
devlet gücüne eşit erişime sahip olduğuna
ve bunun adaleti ve ortak iyiliği
desteklemek için tarafsız bir şekilde
kullanılabileceğine inanırlar. Liberal
feministler bu nedenle devleti genellikle
olumlu terimlerle görmüşler, devlet
müdahalesini cinsiyet eşitsizliğini
düzeltmenin ve kadınların rolünü
artırmanın bir yolu olarak görmüşlerdir.
Bu, eşit ücretli yasalar, kürtajın
yasallaştırılması, çocuk bakım tesislerinin
sağlanması, sosyal yardımların
genişletilmesi vb. kampanyalarında
görülebilir.
Bununla birlikte, devlet iktidarının
ataerkillik biçiminde daha derin bir baskı
yapısını yansıttığını savunan radikal
feministler tarafından daha eleştirel ve
olumsuz bir devlet görüşü geliştirilmiştir.
Devlet iktidarına ilişkin Marksist ve radikal
feminist görüşler arasında bir takım
benzerlikler vardır. Örneğin her iki grup da
devletin kendi çıkarlarının peşinde koşan
özerk bir varlık olduğunu reddeder. Bunun
yerine, devlet anlaşılır ve önyargıları, genel
olarak toplumdaki iktidarın “derin
yapısına” atıfta bulunularak açıklanır.
Marksistler devleti ekonomik bir bağlama
yerleştirirken, radikal feministler onu
toplumsal cinsiyet eşitsizliği bağlamına
yerleştirir ve devletin esasen bir erkek
iktidarı kurumu olduğu konusunda ısrar
eder. Marksizm ile ortak olarak, bu
feminist konumun kendine özgü araçsalcı
ve yapısalcı versiyonları geliştirilmiştir.
Araçsalcı argüman, devleti, erkeklerin
kendi çıkarlarını savunmak ve ataerkil
yapılarını desteklemek için kullandıkları bir
aracı veya “araç”tan biraz daha fazlası
olarak görür. Bu argüman dizisi,
ataerkilliğin, toplumun farklı "kamusal" ve
"özel" yaşam alanlarına bölünmesine
dayandığına, erkeklerin birincisine
hükmediyor, kadınların ikincisine
hapsolduğuna dair temel feminist inancına
dayanıyor. Oldukça basit, bu görüşe göre,
devlet erkekler tarafından ve erkekler için
yönetilir.
Araçsalcı argümanlar devletin personeline
ve özellikle devlet seçkinlerine
odaklanırken, yapısalcı argümanlar devlet
kurumlarının daha geniş bir ataerkil
sisteme ne derece gömülü olduğunu
vurgulama eğilimindedir. Modern radikal
feministler, refah devletinin ortaya
çıkışına, onu yeni bir tür ataerkil gücün
ifadesi olarak görerek özellikle dikkat
ettiler. Refah, özel bağımlılıktan ("ev
kadını" olarak kadınların "ekmek kazananı"
olarak erkeklere bağımlı olduğu) kadınların 1- Minimal Devletler
giderek genişleyen devletin kurumları
Minimal devlet, amacı bireylerin mümkün
tarafından kontrol edildiği bir kamusal
olan en geniş özgürlük alanından
bağımlılık sistemine geçişi sağlayarak
yararlanmasını sağlamak olan klasik
ataerkilliği destekleyebilir. Örneğin,
liberallerin idealidir. Bu görüş, sosyal
kadınlar devlet hizmetlerinin (çocuk bakım
sözleşme teorisinde kök salmaktadır,
kurumları, kreş eğitimi ve sosyal hizmet
ancak yine de esasen devlete ilişkin
gibi) müşterisi olarak giderek devlete
"olumsuz" bir görüş geliştirmektedir. Bu
bağımlı hale geldiler; ve özellikle "bakım"
açıdan devletin değeri, insan davranışlarını
adı verilen mesleklerde (hemşirelik, sosyal
kısıtlama ve böylece bireylerin başkalarının
hizmet ve eğitim gibi) çalışanlar olarak.
hak ve özgürlüklerine tecavüz etmesini
DEVLETİN ROLÜ önleme kapasitesine sahip olmasıdır.
Devlet yalnızca koruyucu bir organdır ve
Devlet gücünün zıt yorumlarının, devletin
temel işlevi, vatandaşların hayatlarını en
arzu edilen rolü veya sorumlulukları için
iyi düşündükleri şekilde sürdürebilecekleri
açık sonuçları vardır. Devletler ne yapmalı?
bir barış ve sosyal düzen çerçevesi
Devlet hangi işlevleri veya sorumlulukları
sağlamaktır. Locke'un ünlü benzetmesinde
yerine getirmeli ve hangileri özel kişilere
devlet, hizmetleri yalnızca düzenli varoluş
bırakılmalıdır? Pek çok açıdan bunlar,
tehdit edildiğinde çağrılan bir gece bekçisi
seçim siyasetinin ve parti rekabetinin
olarak hareket eder. Yine de bu, 'minimal'
etrafında döndüğü sorulardır. Devleti
veya 'gece bekçisi' durumunu üç temel
temelde kötü ve gereksiz olarak reddeden
işlevle bırakır. Her şeyden önce devlet, iç
anarşistler dışında, tüm siyasi düşünürler
düzeni korumak için vardır. İkincisi, özel
devleti bir anlamda değerli görmüşlerdir.
vatandaşlar arasında yapılan sözleşmelerin
Leninist “devleti parçala” sloganından
veya gönüllü anlaşmaların uygulanmasını
ilham alan devrimci sosyalistler bile,
sağlar ve üçüncüsü, dış saldırılara karşı
kapitalizmden komünizme geçişi
koruma sağlar. Minimal bir devletin
“proletarya diktatörlüğü” şeklinde
kurumsal aygıtı bu nedenle bir polis gücü,
yönetecek geçici bir proleter devletin
bir mahkeme sistemi ve bir tür ordu ile
gereğini kabul ettiler. Bununla birlikte,
sınırlıdır. Ekonomik, sosyal, kültürel, ahlaki
devletin tam olarak oynaması gereken rol
ve diğer sorumluluklar bireye aittir ve bu
ve dolayısıyla devlet ile sivil toplum
nedenle kesinlikle sivil toplumun bir
arasındaki uygun denge konusunda derin
parçasıdır.
bir anlaşmazlık vardır.
Haklar (Rights): Belirli bir şekilde hareket
Geliştirilen farklı devlet biçimleri arasında
etmek veya muamele görmek için yasal
şunlar yer almaktadır:
veya manevi haklar; medeni haklar insan
1. Minimal Devletler haklarından farklıdır.
2. Gelişimsel Devletler
Minimal devlet davası, modern siyasi
3. Sosyal Demokrat Devletler
tartışmalarda Yeni Sağ tarafından ele
4. Kolektifleştirilmiş Devletler
alındı. Erken liberal fikirlerden ve özellikle
5. Totaliter Devletler
serbest piyasa veya klasik ekonomik
6. Dini Devletler
teorilerden yararlanan Yeni Sağ, “devletin
sınırlarını geri alma” gereğini ilan etti. 2- Gelişimsel Devletler
Robert Nozick'in yazılarında bu, bireysel
Minimal devletlerin en iyi tarihsel
hakların, özellikle mülkiyet haklarının
örnekleri, 19. yüzyılda erken sanayileşme
savunulmasına dayanan Lockeçu
döneminde Birleşik Krallık ve ABD gibi
liberalizmin yeniden ifade edilmesi
ülkelerdekilerdir. Ancak genel bir kural
anlamına gelir. Friedrich von Hayek ve
olarak, bir ülke ne kadar geç sanayileşirse,
Milton Friedman gibi serbest piyasa
devletinin ekonomik rolü o kadar geniş
ekonomistlerinin durumunda, devlet
olacaktır. Örneğin Japonya ve Almanya'da
müdahalesi rekabeti, verimliliği ve
devlet, başından itibaren daha aktif bir
üretkenliği azaltan bir “ölü el” olarak
"kalkınma" rolü üstlendi. Bir kalkınma
görülmektedir. Yeni Sağ perspektifinden,
durumu, endüstriyel büyümeyi ve
devletin ekonomik rolü iki işlevle
ekonomik kalkınmayı teşvik etme özel
sınırlandırılmalıdır: istikrarlı bir mübadele
amacıyla ekonomik hayata müdahale eden
aracının veya 'sağlam para'nın (düşük veya
bir devlettir. Bu, piyasayı “sosyalist” bir
sıfır enflasyon) sürdürülmesi ve tekel gücü
planlama ve kontrol sistemi ile değiştirme
üzerindeki kontroller, fiyat sabitleme
girişimi anlamına gelmez, daha ziyade
yoluyla rekabetin teşvik edilmesi. ve
devlet ile büyük ekonomik çıkarlar
benzeri.
arasında, genellikle muhafazakar ve
ANAHTAR DÜŞÜNÜR milliyetçi önceliklerle desteklenen bir
ortaklık inşa etme girişimi anlamına gelir.
ROBERT NOZICK (1938–2002)
Kalkınmacı bir devletin klasik örneği
ABD'li akademik ve politik filozof. Nozick'in
Japonya'dır. Meiji Dönemi (1868-1912)
ana eseri Anarchy, State and Utopia
sırasında, Japon devleti, İkinci Dünya
(1974), Yeni Sağ teorileri ve inançları
Savaşı'na kadar Japon ekonomisine hakim
üzerinde derin bir etkiye sahipti. Locke'a
olan büyük aile işletmesi imparatorlukları
yakın olan ve Spooner (1808-87) ve Tucker
olan zaibutsu ile yakın bir ilişki kurdu.
(1854-1939) gibi on dokuzuncu yüzyıl ABD
1945'ten bu yana, Japon devletinin
bireycilerinden açıkça etkilenen bir
gelişimsel rolü, Japonya Merkez Bankası ile
liberteryenizm biçimi geliştirdi. Servetin ilk
birlikte özel yatırım kararlarını
etapta adil bir şekilde elde edilmesi veya
şekillendirmeye ve Japon ekonomisini
bir kişiden diğerine adil bir şekilde
uluslararası rekabet gücüne
aktarılması şartıyla mülkiyet haklarının
yönlendirmeye yardımcı olan Japon
kesinlikle desteklenmesi gerektiğini
Uluslararası Ticaret ve Sanayi Bakanlığı
savundu. Bu pozisyon, asgari hükümet ve
(MITI) tarafından üstlenilmiştir. Benzer bir
asgari vergilendirme için destek anlamına
kalkınma müdahalesi modeli, hem sol hem
gelir ve refah ve yeniden dağıtım davasını
de sağ hükümetlerin ekonomik planlama
baltalar. Nozick'in hak temelli adalet
ihtiyacını kabul etme eğiliminde olduğu ve
teorisi, John Rawls'un fikirlerine yanıt
devlet bürokrasisinin kendisini ulusal
olarak geliştirildi Daha sonraki yaşamında,
çıkarların koruyucusu olarak gördüğü
Nozick aşırı liberteryenizmini değiştirdi.
Fransa'da mevcuttu. Avusturya ve bir
dereceye kadar Almanya gibi ülkelerde,
ekonomik kalkınma, devlet ile başlıca
ekonomik çıkarlar arasında yakın bir
ilişkinin sürdürülmesine vurgu yapılan bir
“ortaklık devleti”nin inşası yoluyla
sağlanmıştır. büyük iş ve organize emek.
Daha yakın zamanlarda, ekonomik
küreselleşme, örnekleri Doğu Asya'nın
kaplan ekonomileri arasında bulunan
'rekabet devletlerinin' ortaya çıkmasını
teşvik etti. Rekabet devletleri, ulusötesi
rekabetin yoğunlaştığı bir bağlamda
ekonomik başarının başlıca garantisi olarak
eğitim ve öğretimi güçlendirme ihtiyacını
kabul etmeleriyle ayırt edilirler.
Ekonomik Küreselleşme (Economic
Globalization): Ulusötesi üretim ve
sermaye akışları yoluyla ulusal
ekonomilerin tek bir "sınırsız" küresel
ekonomiye dahil edilmesi.
Rekabet Devleti (Competition State):
Küreselleşmiş bir ekonomide uzun vadeli
rekabet gücünü sağlamak için stratejiler
izleyen bir devlet.
Kaplan Ekonomileri (Tiger Economies):
Japonya'da modellenen hızlı büyüyen ve
ihracata yönelik ekonomiler: Örneğin:
Güney Kore, Tayvan ve Singapur.
3- Sosyal Demokrat Devletler
Kalkınmacı devletler ekonomik ilerlemeyi
teşvik etmek için müdahaleciliği
uygularken, sosyal demokrat devletler,
genellikle adalet, eşitlik ve sosyal adalet
gibi ilkelere uygun olarak daha geniş bir
sosyal yeniden yapılanma sağlamak
amacıyla müdahale eder. Avusturya ve
İsveç gibi ülkelerde devlet müdahalesine
hem kalkınma hem de sosyal demokrat
öncelikler rehberlik etmiştir. Bununla
birlikte, kalkınmacılık ve sosyal demokrasi
her zaman el ele gitmez. Marquand'ın
(1988) işaret ettiği gibi, Birleşik Krallık
devleti II. Dünya Savaşı'ndan hemen
sonraki dönemde sosyal-demokrat çizgide
önemli ölçüde genişletilmesine rağmen,
kalkınmacı bir devlete evrilemedi. Sosyal
demokrat devleti anlamanın anahtarı,
devleti zorunlu bir kötülükten biraz daha
fazlası olarak gören 'olumsuz' bir devlet
görüşünden, içinde bulunduğu devlete
dair 'olumlu' bir görüşe geçiş olmasıdır.
özgürlüğü genişletmenin ve adaleti
geliştirmenin bir yolu olarak görülüyor.
Dolayısıyla sosyal demokrat devlet, hem
modern liberallerin hem de demokratik
sosyalistlerin idealidir.
Sosyal Adalet (Social Justice): Maddi
ödüllerin ahlaki olarak haklı bir dağılımı;
sosyal adaletin genellikle eşitlikten yana
bir önyargıyı ima ettiği görülür.
Sosyal demokrat devlet, yalnızca düzenli
varoluş koşullarını ortaya koymaktan çok,
aktif bir katılımcıdır; özellikle, bir piyasa
ekonomisinin dengesizliklerini ve
adaletsizliklerini düzeltmeye yardımcı
olmak. Bu nedenle, servet üretimine daha
az ve servetin adil veya adil dağılımı olarak
görülen şeye daha fazla odaklanma
eğilimindedir. Pratikte bu, yoksulluğu
ortadan kaldırma ve sosyal eşitsizliği
azaltma girişimine dönüşür. Dolayısıyla
sosyal demokrat bir devletin ikiz özellikleri
Keynesçilik ve sosyal refahtır. Keynesyen
ekonomi politikalarının amacı, büyümeyi
teşvik etmek ve tam istihdamı sürdürmek
amacıyla kapitalizmi "yönetmek" veya
"düzenlemektir". Bu, bir planlama unsuru
gerektirebilse de, klasik Keynesyen
strateji, maliye politikasında ayarlamalar
yoluyla 'talep yönetimini' içerir; yani,
kamu harcamaları ve vergilendirme
seviyelerinde. Refah politikalarının
benimsenmesi, sorumlulukları vatandaşları
arasında sosyal refahın teşvik edilmesine
kadar uzanan sözde “refah devletleri”nin
ortaya çıkmasına yol açmıştır. Bu anlamda,
sosyal-demokrat devlet, bireysel
yetkilendirme ilkesine adanmış bir 'güçlü Kamu yaşamının temeli: Devlet, bencil
devlet'tir. veya özel çıkarlardan ziyade ortak veya
kolektif çıkarları temsil eden tek kişi olması
Refah Devleti (Welfare State): Bir dizi
bakımından diğer organ ve kurumlardan
sosyal güvenlik, sağlık, eğitim ve diğer
farklıdır. Devlet, sadece toplumun
hizmetlerden (farklı toplumlarda farklı olsa
parçaları için değil, bütün toplum adına
da) ayrılan vatandaşlarının sosyal refahı
konuşur. Bu haliyle, devlet, insanların
için birincil sorumluluğu alan bir devlet.
kendilerinden daha büyük bir şeye dahil
TARTIŞMA. . . olmalarına, diğer vatandaşlara karşı
sorumluluklarını yerine getirmelerine ve
DEVLET İYİLİK İÇİN BİR GÜÇ Mİ?
uygun olduğunda kolektif kararların
Siyasi ve ideolojik tartışmalar genellikle alınmasına katılmalarına izin veren bir
devlet meselesi ve özellikle devlet ile sivil "kamusal" varoluş alanını mümkün kılar.
toplum arasındaki uygun denge etrafında Aristoteles ve Hegel'e kadar uzanan bir
döner. Bir uçta anarşistler, devletlerin ve gelenekte, bu nedenle devlet, sivil
dolayısıyla tüm yönetim sistemlerinin gayri toplumdan ahlaki olarak üstün görülebilir.
meşru olduğunu iddia ederler. Diğer
Sosyal adaletin temsilcisi: Devlet,
görüşler, devletin zorunlu bir kötülük
modernleşmenin kilit bir aracıdır ve bir dizi
olarak gönülsüzce kabul edilmesinden,
ekonomik ve sosyal fayda sağlar. Serbest
devletin iyiliğe yönelik bir güç olarak
piyasa ekonomisinin destekçileri bile,
olumlu bir şekilde onaylanmasına kadar
ekonominin ancak devlet tarafından
uzanır. Devletin hayatımız üzerinde olumlu
kurulabilecek bir sivil düzen bağlamında
veya olumsuz bir etkisi var mı? Kutlanmalı
işleyebileceğini kabul ederek bunu kabul
mı yoksa korkulmalı mı?
ederler. Bunun ötesinde, devlet,
EVET: sürdürülebilir büyüme ve tam istihdam
sağlamak için müdahale ederek piyasa
Medeni varoluşun anahtarı: Devlet lehine
ekonomisinin doğasında var olan
en temel argüman, devletin düzen ve
istikrarsızlığa karşı koyabilir ve hiçbir özel
sosyal istikrarın hayati bir garantisi
hayırseverliğin sağlayamayacağı, kamu
olduğudur. Bir devlet kesinlikle gereklidir,
tarafından finanse edilen refah hizmetleri
çünkü yalnızca zorlama araçlarının tekelini
sunarak insanları yoksulluktan ve diğer
elinde bulunduran egemen bir organ
sosyal dezavantajlardan koruyabilir. Erişim
(üzücü ama kaçınılmaz) çatışma ve
ve kalite açısından rakip.
rekabetin barbarlığa ve kaosa sıçramasını
önleyebilir. Bir devletin yokluğunda HAYIR:
yaşam, Hobbes'un ünlü olarak belirttiği
Bozukluğun nedeni: Anarşistlerin iddia
gibi, "yalnız, fakir, kötü, vahşi ve kısa"
ettiği gibi, devlet düzen sorununun
olacaktır. Bu, güvenilir bir hukuk ve düzen
çözümü değil nedenidir. Devlet, çatışmayı
sisteminin yokluğunda iç savaş ve savaş
ve huzursuzluğu besler, çünkü insanları
ağalığının hüküm sürdüğü, sözde
ahlaki özerkliklerinden mahrum ederek ve
“başarısız” devletlerin uğradığı üzücü
kendilerinin koymadıkları kurallara
talihsizliklerin altı çizilen bir derstir.
uymaya zorlayarak onları “çocuksulaştırır”
ve ahlaki gelişimlerini engeller. Bu onları
temel içgüdülerin etkisine bırakır ve
bencillik, açgözlülük ve saldırganlığın
yayılmasını sağlar. Ahlaki gelişme, özgürlük
ve eşitlik koşullarında gelişirken, devletin
otoritesini azaltmak veya tercihen onu
tamamen ortadan kaldırmak, düzenin
doğal ve kendiliğinden “aşağıdan”
doğmasına izin verecektir.
Özgürlük düşmanı: Devlet en iyi ihtimalle
gerekli bir kötülüktür. Düzenin korunması
açısından faydaları kabul edilse bile, devlet
kesinlikle asgari bir rolle
sınırlandırılmalıdır. Bunun nedeni, devlet
otoritesinin egemen, zorunlu ve zorlayıcı
olması nedeniyle “kamusal” alanın doğası
gereği bir baskı alanı olmasıdır. Bu nedenle
anarşistler tüm devletlerin gayri meşru
olduğunu iddia ederken, diğerleri bunun
yalnızca devletin düzenli varoluş
koşullarını ortaya koyma temel rolünün
ötesine geçtiğinde geçerli olduğunu öne
sürüyorlar. Özgürlük, 'kamusal' alan
daraldıkça, sivil toplum devletten ahlaki
olarak üstün olduğu ölçüde genişler.
Yoksulluğun tarifi: Ekonomi, devlet
tarafından yalnız bırakıldığında en iyi
şekilde çalışır. Piyasa ekonomileri kendi
kendini düzenleyen mekanizmalardır; arz
ve talep güçleri birbiriyle uyumlu hale
geldikçe uzun vadeli dengeye yönelirler.
Devlet ise aksine, kaba bir makinedir:
ekonomik ve sosyal hayata devlet
müdahalesi ne kadar iyi niyetli olursa
olsun, kaçınılmaz olarak piyasanın doğal
dengesini bozar ve dolayısıyla büyümeyi
ve refahı tehlikeye atar. Bu, ortodoks
komünist sistemlerin kaderi tarafından en
grafiksel olarak gösterilen bir dersti, ancak
aynı zamanda aşırı düzenlenmiş kapitalist
sistemlerin zayıf ekonomik performansı
tarafından da altı çizildi.
4- Kolektifleştirilmiş Devletler
Kalkınmacı ve sosyal demokrat devletler,
büyük ölçüde özel bir ekonomiyi
yönlendirmek veya desteklemek amacıyla
ekonomik hayata müdahale ederken,
kollektif devletler, ekonomik hayatın
tamamını devlet kontrolü altına alır. Bu tür
devletlerin en iyi örnekleri, SSCB gibi
ortodoks komünist ülkelerde ve tüm Doğu
Avrupa'daydı. Bunlar özel teşebbüsü
tamamen ortadan kaldırmaya ve bir
ekonomik bakanlıklar ve planlama
komiteleri ağı tarafından yönetilen
merkezi olarak planlanmış ekonomiler
kurmaya çalıştı. Bu nedenle, sözde
"komuta ekonomileri", nihayetinde
komünist partinin en yüksek organları
tarafından kontrol edilen bir "yönerge"
planlama sistemi aracılığıyla kuruldu ve
örgütlendi. Devlet kolektifleştirmesinin
gerekçesi, özel mülkiyet yerine ortak
mülkiyete yönelik temel bir sosyalist
tercihten kaynaklanmaktadır. Bununla
birlikte, devletin bu amaca ulaşmak için
kullanılması, devlet iktidarına karşı Marx
ve Engels'in (1820-95) klasik yazılarında
ana hatlarıyla belirtilenden daha olumlu
bir tutumu akla getirir.
Kolektifleştirme (Collectivization): Ortak
veya kamu mülkiyeti sistemi lehine özel
mülkiyetin kaldırılması.
KAVRAM
Devletçilik (Statism)
Devletçilik (veya Fransızca'da étatisme),
devlet müdahalesinin siyasi sorunları
çözmenin veya ekonomik ve sosyal
kalkınmayı sağlamanın en uygun yolu
olduğu inancıdır. Bu görüş, kolektif
eylemin organize edilebileceği ve ortak
hedeflere ulaşılabileceği bir mekanizma
olarak devlete duyulan derin ve belki de
sorgulanmayan bir inançla
desteklenmektedir. Devlet böylece etik bir
ideal (Hegel) olarak ya da "genel irade" ya
da kamu yararına hizmet ediyor olarak
görülür. Devletçilik, ekonomik yaşamı
düzenleyen ve kontrol eden, muhtemelen
Sovyet tarzı devlet kolektivizasyonuna
kadar uzanan hükümet politikalarına en
açık şekilde yansır.
Marx ve Engels, ulusallaştırmayı hiçbir
şekilde dışlamadılar; Engels, içinde
özellikle, "proletarya diktatörlüğü"
sırasında devlet kontrolünün fabrikaları,
bankaları, ulaşımı vb. kapsayacak şekilde
genişletileceğini kabul etti. Bununla
birlikte, proleter devletin kesinlikle geçici
olacağını ve sınıf karşıtlıkları azaldıkça
"söneceğini" öngördüler. Buna karşılık,
SSCB'de kolektifleştirilmiş devlet kalıcı hale
geldi ve giderek daha güçlü ve bürokratik
hale geldi. Stalin döneminde, sosyalizm
etkili bir şekilde devletçilikle eşitlendi,
sosyalizmin ilerlemesi devlet aygıtının
genişleyen sorumluluklarına ve yetkilerine
yansıdı. Gerçekten de, Kruşçev 1962'de
proletarya diktatörlüğünün sona erdiğini
açıkladıktan sonra, devlet resmen "tüm
Sovyet halklarının" çıkarlarıyla
özdeşleştirildi.
5- Totaliter Devletler
Müdahaleciliğin en aşırı ve kapsamlı biçimi
totaliter devletlerde bulunur.
Totalitarizmin özü, etkisi insan varlığının
her yönüne nüfuz eden, her şeyi kapsayan
bir devletin inşasıdır. Devlet sadece
ekonomiyi değil, aynı zamanda eğitim,
kültür, din, aile hayatı vb. konuları da
doğrudan devlet kontrolü altına alır.
Totaliter devletlerin klasik örnekleri, Kuzey
Kore gibi modern rejimlerin benzer
özelliklere sahip olmasına rağmen,
Hitler'in Almanya'sı ve Stalin'in SSCB'sidir.
Bu tür rejimlerin temel direkleri, kapsamlı
bir gözetim ve terör polisliği süreci ve
yaygın bir ideolojik manipülasyon ve
kontrol sistemidir. Bu anlamda totaliter
devletler sivil toplumu etkili bir şekilde
söndürür ve hayatın “özel” alanını
tamamen ortadan kaldırır. Bu, yalnızca
bireysel kimliği toplumsal bütün içinde
eritmek isteyen faşistlerin açıkça
onaylamaya hazır olduğu bir hedeftir.
Bazen Mussolini'nin totaliter bir devlet
nosyonunun, Hegel'in devlete, üyelerinin
fedakarlığını ve karşılıklı sempatisini
yansıtan bir "etik topluluk" olarak
inancından kaynaklandığı iddia edilir. Bu
perspektiften, insan uygarlığının
ilerlemesi, açıkça devletin büyümesi ve
sorumluluklarının genişletilmesi ile
bağlantılı olabilir.
Totalitarizm (Totalitarianism): Yaygın
ideolojik manipülasyon ve açık vahşet
içeren, her şeyi kapsayan bir siyasi
yönetim sistemi.
6- Dini Devletler
Görünüşte, dini bir devlet kendi içinde bir
çelişkidir. Modern devlet, büyük ölçüde
sivil otoritenin dini otorite üzerindeki
zaferiyle ortaya çıktı; din, kilise ve devlet
arasındaki bir ayrım yoluyla giderek özel
alanla sınırlı kaldı. Devlet egemenliğinin
ilerlemesi bu nedenle genellikle
sekülerleşmenin ileri yürüyüşüyle el ele
gitti. ABD'de devletin laik doğası, ibadet
özgürlüğünün kısaltılmamasını garanti
eden anayasanın Birinci Değişikliği'nde
kutsal kabul edilirken, Fransa'da kilise ve
devlet ayrımı bu ilkeye sıkı bir vurgu
yapılarak korunmuştur: Laiklik (Laïcité).
Norveç, Danimarka ve Birleşik Krallık gibi
ülkelerde, bu dinlerin sahip oldukları
ayrıcalıklar teokratik yönetimin çok
gerisinde kalmasına ve siyasi etkileri
genellikle yüksek düzeyde bir sosyal
sekülerleşme tarafından
sınırlandırılmasına rağmen, "yerleşik" veya
devlet dinleri gelişmiştir.
Laiklik (Laïcité): (Fransızca) Devlet işlerine
dinin karışmaması ve devletin din işlerine
karışması ilkesi.
Devlet Dini (State Religion): Devlet
tarafından resmi olarak onaylanan,
kendisine özel ayrıcalıklar veren, ancak
(genellikle) resmi siyasi otorite olmayan
dini bir kurum.
Totaliter bir devletin en iyi bilinen örneği,
burada 1930'larda bir mitinge hitap
ederken resmedilen, Adolf Hitler
liderliğindeki Nazi Almanya'sıydı (1933–
45).
Bununla birlikte, 1980'lerden bu yana
geçen dönem, dini köktencilik içindeki
kamusal/özel ayrımını reddetme ve dini
siyasetin temeli olarak görme eğilimi
tarafından yönlendirilen dini devletin
yükselişine tanık oldu. Siyasi alanı doğası
gereği yozlaşmış olarak görmekten çok
uzak olan köktendinci hareketler, tipik
olarak devletin kontrolünü ele geçirmeye
ve onu ahlaki ve manevi yenilenmenin bir
aracı olarak kullanmaya çalışmışlardır. Bu,
örneğin Pakistan'da 1978'den sonra
General Zia-ül-Hak yönetiminde başlatılan
"İslamlaştırma" sürecinde, 1979
devriminin bir sonucu olarak İran'da bir
"İslam Devleti"nin kurulmasında ve laikliğe
resmi bağlılığına rağmen, özellikle Tamil
ayrılıkçılığına karşı şiddetli mücadele
yıllarında Sri Lanka devleti ile Sinhala
Budizmi arasındaki yakın bağlar açıktı.
Kesin olarak konuşursak, dini devletler dini
ilkeler temelinde kurulmuş ve İran
modelinde açıkça teokratik özellikler
içerse de, diğer durumlarda dini yönelimli
hükümetler, anayasal laiklik taahhüdünü
koruyan bir bağlamda faaliyet
göstermektedir. Bu, Türkiye'deki AKP
iktidarı için geçerlidir.
DEVLETİN TUTULMASI ?
1980'lerin sonlarından bu yana, devlet
hakkındaki tartışmalar, devletin "geri
çekilmesi" veya "gerilemesi" ile ilgili
iddiaların gölgesinde kaldı. Bir zamanların
güçlü leviathanı -genelde siyasetin
kendisiyle birlikte yaygın olarak görülen-
görünüşte alçaltılmıştı, diğer şeylerin yanı
sıra küresel ekonominin, piyasanın, büyük
şirketlerin, devlet dışı sektörlerin artan
önemiyle devlet otoritesi zayıflamıştı.
aktörler ve uluslararası kuruluşlar. Bu
nedenle, iç ve dış politikaya yönelik
“devlet merkezli” yaklaşımların yeniden
düşünülmesi veya tamamen terk edilmesi
yaygarası büyüdü. Bununla birlikte,
"devlet-merkezcilik" ile "geri çekilmecilik"
arasında yapılacak basit bir seçim, en iyi
ihtimalle yanıltıcıdır. Örneğin, devletler ve
piyasalar genellikle rakip güçler olarak
tasvir edilse de, aynı zamanda iç içe
geçerler ve birbirlerini tamamlarlar.
Piyasalar, her şeyden ayrı olarak, yalnızca
devletin kurabileceği ve koruyabileceği bir
mülkiyet hakları sistemi olmadan
işleyemez. Ayrıca devletler bazı açılardan
yetkilerini kaybetmiş olsalar da;
diğerlerinde, daha güçlü hale gelmiş
olabilirler.
Devletin Gerilemesi ve Çöküşü
1- Küreselleşmenin meydan okuması:
Küreselleşmenin yükselişi küreselleşmiş bir
dünyada devletin gücü ve önemi hakkında
büyük bir tartışmayı teşvik etti. Üç zıt
pozisyon tanımlanabilir: İlk olarak, bazı
teorisyenler, küreselleşmenin yükselişinin
kaçınılmaz olarak anlamlı bir aktör olarak
devletin gerilemesi ile işaretlendiğini öne
sürerek, “egemenlik sonrası yönetişimin” finans piyasalarıyla ilgili olarak özellikle
ortaya çıktığını cesurca ilan ettiler açıktır; örneğin, hiçbir devletin dünyanın
(Scholte, 2005). Güç, devletten özellikle diğer bölgelerindeki mali krizlerin
küresel pazarlara ve ulusötesi şirketlere etkisinden yalıtılamayacağı anlamına gelir.
(TNC'ler) doğru kayar. Sözde "hiper- Sınırlar geçirgen hale geldiyse ve eski
küreselciler" tarafından geliştirilen bu coğrafi kesinlikler sarsıldıysa, en azından
argümanın en uç versiyonunda, devletin geleneksel anlamda devlet egemenliği
fiilen gereksiz hale geldiği kadar "içi boş" yaşayamaz.
olduğu görülüyor. Yine de diğerleri,
Bu, 21. yüzyılda yönetimin gerçekten
küreselleşmenin dünya politikasının temel
egemenlik sonrası bir karaktere
özelliğini değiştirdiğini, yani daha önceki
büründüğü anlamdır. Ekonomik
dönemlerde olduğu gibi egemen
egemenliğin küreselleşmiş bir ekonomiyle
devletlerin kendi sınırları içinde olup
nasıl uzlaştırılabileceğini görmek özellikle
bitenlerin birincil belirleyicileri olduğunu
zordur. Ekonomik yaşam üzerinde
ve dünya sahnesinde başlıca aktörler
egemenlik denetimi ancak ayrı ulusal
olarak kaldığını inkar ediyor. Bu görüşe
ekonomilerin olduğu bir dünyada
göre, küreselleşme ve devlet ayrı ya da
mümkündü; bunlar tek bir küresel
daha az karşıt güçler değildir; daha ziyade
ekonomiye dahil edildikleri veya oldukları
ve şaşırtıcı derecede, küreselleşme
ölçüde, ekonomik egemenlik anlamsız hale
devletler tarafından yaratılmıştır ve
gelir. Bununla birlikte, "sınırsız" bir küresel
dolayısıyla onların çıkarlarına hizmet
ekonomi retoriği çok ileri götürülebilir.
etmek için vardır. Ancak bu iki görüş
Örneğin, piyasa temelli ekonomilerin
arasında, küreselleşmenin devletin
ancak, yalnızca devletin garanti
rolünde ve öneminde ve egemenliğin
edebileceği bir yasal ve sosyal düzen
doğasında niteliksel değişiklikler meydana
bağlamında başarılı bir şekilde
getirdiğini kabul eden, ancak bunların
işleyebileceğine dair artan bir kabul vardır
devleti basit bir şekilde değil,
(Fukuyama, 2005).
dönüştürdüğünü vurgulayan üçüncü bir
konum vardır. gücünü azalttı veya artırdı. Kültürel Küreselleşme (Cultural
Globalization): Dünyanın bir bölümünde
Uluslararası göçün yükselişi ve kültürel
üretilen bilgi, meta ve görüntülerin, uluslar
küreselleşmenin yaygınlaşması gibi
ve bölgeler arasındaki kültürel farklılıkları
gelişmeler, devlet sınırlarını giderek daha
'düzleştirme' eğiliminde olan küresel bir
fazla “geçirgen” hale getirme eğiliminde
akışa girdiği süreç.
olmuştur. Bununla birlikte, devletin
değişen doğası ve gücü hakkındaki Supraterritoriality: Devlet sınırlarının,
tartışmaların çoğu, ekonomik coğrafi mesafenin ve bölgesel konumun
küreselleşmenin etkisiyle ilgilidir. öneminin azalmasıyla meydana gelen
Ekonomik küreselleşmenin temel özelliği, coğrafyanın yeniden yapılandırılması.
ekonomik faaliyetin giderek “sınırsız bir
Ekonomik Egemenlik (Economic
dünya” içinde yer aldığı süreç olan
Sovereignty): Devletin, maliye ve para
“yurtüstü”nün yükselişidir (Ohmae, 1989).
politikalarının bağımsız kontrolünü ve
Bu, sermayenin görünüşte anında dünya
ticaret ve sermaye akışları üzerindeki
çapında aktığı için, gerçekten küreselleşen
kontrolünü içeren, ulusal ekonomik yaşam devletler, kanun yapmak ve ordu kurmak
üzerindeki mutlak yetkisi. gibi çokuluslu şirketlerin ancak hayalini
kurabilecekleri şeyleri yapabilirler. Sivil
KAVRAM
toplum kuruluşları (STK'lar) da özellikle
Yönetim (Governance) 1990'lardan bu yana sayı ve etki
bakımından istikrarlı bir şekilde
Yönetim, hükümetten daha geniş bir
büyümüştür. Uluslararası STK'ların toplam
terimdir. Yerleşik veya üzerinde anlaşmaya
sayısına ilişkin tahminler genellikle
varılmış bir tanımı olmamasına rağmen, en
30.000'i aşıyor ve 1.000'den fazla grup BM
geniş anlamıyla, sosyal hayatın koordine
tarafından resmi danışma statüsünden
edildiği çeşitli yollara atıfta bulunur.
yararlanıyor. Uzmanlıkları, ahlaki
Dolayısıyla hükümet, yönetişime dahil olan
otoriteleri ve yüksek kamu profilleri,
kurumlardan biri olarak görülebilir;
Greenpeace, Uluslararası Af Örgütü ve
“hükümetsiz yönetim” mümkündür
Care International gibi STK'ların
(Rhodes, 1996). Terimin daha geniş
uluslararası kuruluşlar içinde zaman zaman
kullanımı, yeni kamu yönetimi biçimlerinin
ulusal hükümetlerinkine rakip olabilecek,
gelişmesi ve kamu-özel ortaklıklarının
hatta onu aşan bir etki düzeyine sahip
büyümesi gibi değişikliklerden
olmalarını sağlar. Diğer devlet dışı aktörler,
kaynaklanan devlet/toplum ayrımının
kadın hareketi ve anti-kapitalist
bulanıklaştığını yansıtmaktadır.
hareketten IŞİD, gerilla orduları ve
2- Devlet dışı aktörler ve uluslararası ulusötesi suç örgütleri gibi terör ağlarına
kuruluşlar: Devletin düşüşünün bir başka kadar uzanmaktadır. Bu tür gruplar 'sınır
tezahürü, devlet dışı veya ulusötesi ötesi' bir karaktere sahip olduklarından,
aktörlerin yükselişinde ve uluslararası genellikle herhangi bir devletin yargı
örgütlerin artan öneminde açıkça yetkisinden kaçan şekillerde faaliyet
görülmektedir. Bu, siyasetin önemli gösterebilirler.
yönlerinin artık yalnızca devlet içinde veya
Siyasetin devletin ötesinde büyümesi,
aracılığıyla değil, daha çok devletin dışında
siyasi küreselleşme eğiliminde de
veya ötesinde gerçekleştiği gerçeğini
belirgindir. Bununla birlikte, etkisi
yansıtıyor. Devlet dışı aktörler arasında,
karmaşık ve bazı açılardan çelişkili
çokuluslu şirketler genellikle en önemli
olmuştur. Bir yandan BM, Avrupa Birliği
olarak kabul edilir. Genellikle ekonomik
(AB) ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO) gibi
büyüklükleri açısından devletleri cüceler.
uluslararası kuruluşlar, devletlerin kendi
Kurumsal satışlar ile ülkelerin GSYİH'si
kendini yöneten siyasi birimler olarak
arasındaki (oldukça kaba) karşılaştırmaya
faaliyet gösterme kapasitelerini baltaladı.
dayanarak, dünyanın en büyük 100
Hükümetler arası veya uluslarüstü
ekonomisinden 51'i şirketlerdir; sadece 49
düzeyde alınan kararların kapsamı ve
tanesi ülke. General Motors, bu anlamda
önemi arttıkça, devletler bölgesel veya
Danimarka'ya genel olarak eşdeğerdir;
küresel organlar içinde ve bunlar
Wal-Mart, Polonya ile kabaca aynı
aracılığıyla etkide bulunmaya veya onlar
büyüklükte; ve Exxon Mobil, Güney Afrika
tarafından oluşturulan çerçeveler içinde
ile aynı ekonomik ağırlığa sahiptir. Bununla
hareket etmeye zorlanmıştır. AB
birlikte, ekonomik büyüklük mutlaka siyasi
örneğinde, giderek artan sayıda kararlar
güç veya etki anlamına gelmez. Ne de olsa
(örneğin para politikası, tarım ve balıkçılık
politikası, savunma ve dış ilişkiler
konularında) üye devletler yerine AB
kurumları tarafından alınmaktadır. Bu, çok
düzeyli yönetişim olgusuna yol açmıştır,
ancak aynı zamanda üye ülkelerle, özellikle
Birleşik Krallık ile gerilimlere yol açmıştır.
DTÖ, kendi adına, küresel ticari
anlaşmazlıkların yargıcı ve jürisi olarak
hareket eder ve üyeleri arasında ve üyeleri
arasında ticaret anlaşmalarının müzakere
edilmesi için bir forum görevi görür. Öte
yandan, siyasal küreselleşme devlet için
fırsatlar yaratmakta ve onları
küçültmektedir. Bu, egemenliğin
'birleştirilmesi' yoluyla gerçekleşir.
Örneğin, AB'deki en güçlü politika
oluşturma organı olan AB Bakanlar
Konseyi, üye devletlerin bir ürünüdür ve
ulusal politikacıların ulusüstü düzeyde
kararlar almasına olanak tanıyan bir forum
sağlar.
Siyasi Küreselleşme (Political
Globalization): Uluslararası kurum ve
kuruluşların ve genel olarak ulusötesi
siyasi güçlerin artan önemi.
3- Başarısız devletler: Gelişmekte olan
dünyada, devletin çöküşüne ilişkin
tartışmaların yerini bazen zayıf, başarısız
veya çökmüş devletler endişesi almıştır.
Cooper (2004), 'modern öncesi' dünya
olarak adlandırdığı şeyi, var olan devlet
yapılarının (Weber'in sözleriyle) meşru bir
güç kullanımı tekelini kuramadığı, böylece
sömürgecilik sonrası bir kaos dünyası
olarak tasvir etti. endemik savaş ağalığı,
yaygın suçluluk ve sosyal altüst oluş.
Bununla birlikte, bu tür koşullar,
gelişmekte olan dünya genelinde tutarlı bir
şekilde geçerli değildir. Hindistan, Güney
Kore ve Tayvan gibi durumlarda,
gelişmekte olan dünya devletleri,
ekonomik modernizasyon ve sosyal
kalkınma stratejilerini takip etmede
oldukça başarılı olmuştur. Yine de
diğerleri, zayıflıkları ile ayırt edildi, bazen
“yarı devletler” veya “başarısız devletler”
olarak tasvir edildi; örnekler arasında
Suriye, Irak, Yemen, Somali, Güney Sudan
ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti yer
alıyor. Bu devletler, devlet gücünün en
temel testinde başarısız oluyorlar: iç
düzeni ve kişisel güvenliği sağlayamıyorlar,
bu da iç çekişme ve hatta iç savaşın
neredeyse rutin hale geldiği anlamına
geliyor.
KAVRAM (CONCEPT)
Başarısız Devlet
Başarısız bir devlet, kendi topraklarında
güç kullanımını tekeline alarak iç düzeni
sağlamadaki kilit rolünü yerine
getiremeyen bir devlettir. Son yıllarda
başarısız olan devletlere örnek olarak
Kamboçya, Haiti, Ruanda, Liberya ve
Somali verilebilir. Başarısız devletler,
güvenilir bir hukuk ve düzen sisteminden
yoksun olduklarından, artık geçerli siyasi
birimler olarak faaliyet gösteremezler.
Vatandaşlarına hizmet
sağlayamadıklarından ve işleyen bir
altyapıya sahip olmadıklarından, artık
uygulanabilir ekonomik birimler olarak
faaliyet gösteremezler. Nispeten az sayıda
devlet tamamen çökse de, çok daha büyük
bir sayı zar zor işliyor ve tehlikeli bir
şekilde çöküşe yakın.
Warlordism: Yerel olarak yerleşik
militarize çetelerin egemen bir devletin
yokluğunda iktidar için rekabet ettiği bir
durum.
Bu tür devletlerin başarısızlığı öncelikle,
sona erdiğinde (esas olarak 1945 sonrası
dönemde) uygun bir siyasi, ekonomik,
ekonomik ve sosyal güvenlik düzeyine
sahip olmayan toplumlara resmi siyasi
bağımsızlık bırakan sömürgecilik
deneyiminden kaynaklanmaktadır. ayrı
varlıklar olarak etkin bir şekilde işlev
görmek için sosyal ve eğitimsel gelişme. Bu
tür devletlerin sınırları, kültürel olarak
birbirine bağlı bir nüfusun varlığından
ziyade tipik olarak sömürge hırsının
kapsamını temsil ettiğinden, postkolonyal
devletler genellikle derin etnik, dini ve
kabilesel bölünmeleri de kapsar. Bazıları
1990'lardan bu yana devlet
başarısızlığındaki artışı öncelikle yerel
faktörler (otoriter yönetime eğilim, geri
kurumlar ve sanayi öncesi, tarım
toplumlarından modern endüstriyel
toplumlara geçişi engelleyen dar görüşlü
değer sistemleri gibi) açısından açıklasa da,
dışsal faktörler. faktörler de büyük rol
oynamıştır. Bu, en azından
küreselleşmenin gelişmekte olan dünya
ekonomilerini yerel ihtiyaçlardan ziyade
küresel piyasaların dikteleri etrafında
yeniden yönlendirme ve eşitsizliği
genişletme eğilimi yoluyla uygulandı.
Devletin Dönüşü?
21. yüzyılın başlarında devlet hakkındaki
tartışmalara geri çekilme, gerileme ve
hatta çöküş konuşmaları hakim olmuştur.
Ancak gerçek daha karmaşıktır. Örneğin,
küreselleşme devlet sınırlarını daha
'geçirgen' hale getirebilse de,
küreselleşme isteksiz devletlere empoze
edilmemiştir; daha ziyade, devletler
tarafından kendi ulusal çıkarları olarak
tanımladıkları şeyin peşinde koşmak için
tasarlanmış bir süreçtir. Benzer şekilde,
uluslararası örgütler tipik olarak, devlet
gücünü gasp etme niyetinde olan organlar
yerine, devletlerin karşılıklı çıkar
meseleleri üzerinde uyum içinde hareket
edebilecekleri forumlar olarak hareket
eder. Ayrıca, son yıllarda meydana gelen
bir takım gelişmeler, devletin
güçlenmesine yardımcı olmuş ve devletin
asli öneminin altını çizmiştir. Devletin
dönüşünü ne açıklar? İlk olarak, devletin iç
düzeni sağlama ve vatandaşlarını dış
saldırılara karşı koruma konusundaki
benzersiz kapasitesi, yirmi birinci yüzyılda
ortaya çıkan yeni güvenlik sorunları
tarafından güçlü bir şekilde vurgulanmıştır;
özellikle, ulusötesi terörizmle bağlantılı
olanlar. Bu, Bobbitt'in (2002) temel bir
gerçek olarak gördüğü şeyin altını çizer:
“Devlet şiddeti yönetmek için vardır”; bu
nedenle esasen bir "savaşçı kurum"dur.
Soğuk Savaş'ın sonunda meydana gelen ve
'barış payı' olarak adlandırılan askeri
harcamalardaki düşüş, 1990'ların sonunda
tersine dönmeye başladı ve küresel askeri
harcamalar 11 Eylül terör saldırılarının
ardından hızla arttı. 'teröre karşı savaş'.
Ayrıca, terörle mücadele stratejileri
genellikle devletlerin daha sıkı sınır
kontrolleri dayatması ve daha geniş
gözetim, kontrol ve bazen gözaltı yetkileri
üstlenmesi ve hatta “ulusal güvenlik
devletleri” haline gelmesi anlamına
gelmektedir. Avrupa'da, ABD'de ve başka
yerlerde, artan göç akışlarına yanıt olarak
sınırlar da güçlendirildi.
EYLEMDE SİYASET. . .
BREXIT: KONTROLÜ GERİ ALMAK MI?
Olaylar: Ocak 2013'te, zamanın Birleşik
Krallık başbakanı David Cameron,
Muhafazakar Partisinin yaklaşmakta olan
2015 genel seçimlerini kazanması halinde
Birleşik Krallık'ın Avrupa Birliği üyeliği
konusunda bir giriş/çıkış referandumu
düzenleyeceğine söz verdi. Referandumun
(eğer yapılırsa) AB üyeliğini destekleyeceği
inancına güvenerek, referandum vaadinin
hem Avrupa üzerinde on yıllardır süren
Muhafazakar iç savaşa bir son vereceğini
hem de Muhafazakar seçmenlerin
karşıtlara kaçmasını durduracağını
umuyordu. AB Birleşik Krallık Bağımsızlık
Partisi. Ancak Cameron'ın yüksek bahisli
kumarı çok yanlış gitti. AB referandumu
sonunda Haziran 2016'da yapıldığında,
'Ayrıl' kampanyası için yüzde 52 ila 48'lik
bir zaferle sonuçlandı. Mart 2017'de
Birleşik Krallık hükümeti, Avrupa
Konseyi'ne AB'den ayrılma niyetini resmen
bildirmiş ve böylece Avrupa Birliği
Antlaşması'nın (TEU) 50. Maddesini
gündeme getirmiştir. Bu, Birleşik Krallık ile
Brüksel arasında, Birleşik Krallık'ın AB'den
çıkış koşulları hakkında azami iki yıllık bir
müzakere sürecinin başlangıcı oldu ve
Birleşik Krallık'ın planlanan ayrılış tarihi
olarak 29 Mart 2019 belirlendi.
Önem: Egemenlik ve devlet olma
meseleleri, Brexit üzerindeki tartışmaların
merkezinde yer aldı. AB referandumunda
Ayrılma sonucu için kampanya yürütenler
nadiren 'egemen devlet' terminolojisine
atıfta bulunmuş olsalar da, bunun nedeni
güç ve kontrolün dilinin (ve özellikle de
'Kontrolü Geri Al' sloganının) böyle
olacağını kabul etmeleriydi. daha anlaşılır
ve daha büyük politik yankı uyandırır. Bu
bağlamda 'kontrol', büyük ölçüde yasaların
yapılması ve ulusal sınırların idaresi
üzerindeki kontrol anlamına geldiğinden,
AB üyeliğinin özgür ve bağımsız bir üyelikle
bağdaşmadığı inancına dayanarak
egemenliğin geri alınması için bir kod işlevi
gördü - yani, egemen - İngiltere. Bu birçok
şekilde görülebilir. Örneğin, o zamanlar
Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) olarak
adlandırılan şeyin kurucu antlaşması olan
Roma Antlaşması (1957), Avrupa
hukukunun ulusal hukuktan 'daha yüksek'
olduğu ilkesini kurmuş ve böylece üye
devletlerin egemenlik statülerini elinden
almıştır. tüzel kişiler. Benzer şekilde,
Avrupa Birliği Antlaşması'nda (1993)
emeğin serbest dolaşımı ilkesinin Birliğin
dört özgürlüğünden biri olarak tanınması,
üye devletlerin sınırları üzerindeki yargı
yetkisini kısıtladı ve bu süreçte toprak
bütünlüklerini tehlikeye attı.
Bununla birlikte, İngiltere'nin Brexit
yoluyla egemen devletliğini geri alabileceği
fikri de sorgulandı. Birincisi, egemenlik
diplomatik bir incelikten biraz daha fazlası
olabilir. Çünkü hiçbir devlet, hatta en
hakim devletler bile mutlak ve sınırsız güce
hükmedemez. Gerçekten de, özellikle
küreselleşen bir ekonominin devletleri bir
karşılıklı bağımlılık ağına çekmesi
nedeniyle, son yıllarda devletler üzerindeki
kısıtlamalar önemli ölçüde büyümüştür.
Dolayısıyla Brexit, karşılıklı bağımlılığı
bağımsızlıkla değiştirmek anlamına
gelmez, daha ziyade bir karşılıklı bağımlılık
modelini bir başkasıyla değiştirmek
anlamına gelebilir (belki de ABD, Çin veya
genel olarak Asya ile daha yakın ilişkilere
dayalı). İkincisi, AB ile olası herhangi bir
Brexit sonrası ilişkinin, Birleşik Krallık'ın
egemen bir güç olarak statüsünü
etkilemesi muhtemeldir. Bu en açık şekilde
sözde 'yumuşak' Brexit (İngiltere'nin AB
unsurlarına katılmaya devam ettiği veya
AB'nin unsurlarına erişimi olduğu)
durumunda görülebilir, ancak daha az
ölçüde olsa bile geçerlidir. AB'nin
İngiltere'nin en büyük ticaret ortağı
olmaya devam edeceği kesin olduğundan,
'sert' bir Brexit durumu. Son olarak,
alternatif bir argüman, devlet egemenliğini
tehdit etmek veya azaltmak yerine, AB
üyeliğinin üye devletlerin egemenliklerini
“bir araya getirmelerine” izin vererek güç
ve etkilerini artırabileceğini öne sürüyor.
Bu görüş, üye devletlerin AB kurumları
aracılığıyla birlikte çalıştıklarında bağımsız
devletler olarak hareket ettiklerinden daha
fazlasını başarabilecekleri varsayımına
dayanmaktadır.
-
Ayrıca, devletin dirilişinin önemli bir
ekonomik boyutu olmuştur. Komuta ve
kontrol ekonomik yönetimi günleri sona
ermiş olsa da, devlet bazen kendisini
modernleşmenin bir aracısı olarak yeniden
ortaya koymuştur. Rekabet devletleri
bunu, üretkenliği artırmak ve önemli
ihracat endüstrilerine destek sağlamak için
eğitim ve öğretimi geliştirerek yaptılar. Çin
ve Rusya gibi devletlerin her biri, piyasaya
önemli tavizler vererek ekonomilerini
modernleştirdi, ancak devlet kontrolünün
önemli bir unsuru muhafaza edildi veya
yeniden dayatıldı. Daha geniş bir düzeyde,
devletin ekonomik ilişkilerdeki hayati rolü,
2007-09 küresel mali krizi tarafından
vurgulandı. G20 (üyeleri arasında önemli
gelişmiş güçlerin yanı sıra kilit gelişmekte
olan güçler de bulunuyor) devletlere
eşgüdümlü bir küresel yanıt geliştirmeleri
için bir forum sağlamış olsa da, üzerinde
anlaşmaya varılan devasa mali ve diğer
müdahale paketleri şunlardı ve yalnızca
şunlar olabilirdi: devletler tarafından
uygulanmaktadır. Gerçekten de, 2007-09
çöküşünün ve ardından gelen mali ve mali
krizlerin derslerinden biri, küresel
ekonominin devlet tarafından (tek başına
hareket ederek veya uluslararası
kuruluşlar aracılığıyla) kendi haline
bırakıldığında en iyi şekilde çalıştığı fikrinin
ortaya çıkmış olması olabilir. bir efsane
olarak.
 BÖLÜM 6 (CHAPTER 6)
MİLLETLER VE MİLLİYETÇİLİK
(NATIONS AND NATIONALISM)
“Milliyetçilik bir çocukluk hastalığıdır. O
insanlığın kızamığıdır.” - Albert Einstein,
Mektup (1921)
GİRİŞ (INTERVIEW)
Son 200 yıldır ulus en uygun, ve belki de
tek, siyasal yönetim birimi olarak kabul
edilmektedir. Gerçekten de uluslararası
hukuk büyük oranda bireyler gibi ulusların
da dokunulmaz haklara sâhip olduğu
varsayımı üzerine temellenmiştir. Bu
hakların en önemlileri siyasal bağımsızlık
ve kendi kaderini tâyin (self-
determination) haklarıdır. Bununla birlikte
ulusun önemi hiçbir yerde siyasal bir inanç
olma potansiyelinden daha dramatik
olarak sergilenmez. Birçok biçimde,
milliyetçilik 3. bölümde incelenmiş olan
daha kesin ve sistematik siyasal ideolojileri
gölgede bırakmıştır. O, savaşların ve
devrimlerin patlak vermesine katkıda
bulunmuş; yeni devletlerin doğmasına,
imparatorlukların dağılmasına ve sınırların
yeniden çizilmesine neden olmuş; var olan
rejimleri pekiştirmenin yanı sıra onların
yeniden şekillendirilmeleri için
kullanılmıştır. Mamafih, ulus çağının bir
sona yaklaştığını düşünmemizi sağlayacak
nedenler bulunmaktadır. Birçok milliyetçi
kuşağın gerçekleştirmek için çabaladığı
ulus-devlet gittikçe hem iç hem de dış
baskılarla yıpratılmaktadır.
ULUS NEDİR?
Milliyetçilik olgusunun etrafım saran
tartışmaların çoğu bir ulusu neyin
oluşturduğu hakkındaki farklı görüşlerden
kaynaklanmaktadır. Ulus fikri o kadar
yaygın bir şekilde kabûl edilmektedir ki,
onun ayırt edici özellikleri nâdiren
İncelenmekte veya sorgulanmaktadır; ulus
basitçe veri olarak kabûl edilir. Bununla
beraber, [bu konuda] kafa karışıklığı
boldur. ‘Ulus’ terimi belirsiz bir şekilde çok
kez devlet, ülke, etnik grup ve ırk gibi
terimlerle eş anlamlı kullanılmaktadır.
Örneğin, Birleşmiş Milletler, bir ulusal
halklar örgütü değil bir devletler örgütü
olması anlamında açıkça yanlış
isimlendirilmiştir. Öyleyse, ulusun
karakteristik özellikleri nelerdir? Bir ulusu
diğer sosyal gruplardan veya diğer kolektif
kimlik kaynaklarından ayıran şey nedir?
‘Ulus’ terimini tanımlamanın zorluğu, tüm
ulusların kültürel ve siyasal
karakteristiklerin bir harmanı olarak
objektif ve sübjektif özelliklerin bir
karışımını içermelerinden
kaynaklanmaktadır. Objektif anlamda,
uluslar kültürel varlıklardır: aynı lisanı
konuşan, aynı dine sâhip olan, ortak bir
geçmişle bağlı olan halk toplulukları. Hiç
şüphesiz, bu tip faktörler milliyetçilik
siyasetini şekillendirmektedir. Kanada’da
Quebec’lilerin milliyetçiliği büyük oranda
Fransızca konuşan Quebec’liler ile ağırlıklı
olarak Kanada’nın İngilizce konuşan geri
kalanı arasındaki dil farklılıkları üzerinde
temellenmektedir. Hindistan’daki
milliyetçi gerilimler değişmez bir şekilde
örnekleri Pencap’taki Sihlerin ayrı bir ülke
(Khalistan) için verdikleri mücadele ve
Keşmir’deki Müslümanların Keşmir’in
Pakistan’a katılması için yürüttükleri
kampanyada görülen dinî ayrımlardan
kaynaklanmaktadır. Mamafih, bir ulusu
sâdece objektif unsurları kullanarak
tanımlamak mümkün değildir. Tüm uluslar
bir miktar kültürel, etnik ve ırksal çeşitliliği
içinde barındırmaktadır. İsviçre ulusu,
[İsviçre’de] birçok yerel diyalektlerin yanı
sıra Fransızca, Almanca ve İtalyanca olmak
üzere üç ana lisanın kullanılmasına rağmen
kalıcı ve yaşayabilir olduğunu ispatlamıştır.
Kuzey İrlanda’da rakip milliyetçiliklerin
yükselmesine neden olan Katolikler ve
Protestanlar arasındaki ayrımlar ada
İngilteresi’nde büyük oranda önemsiz iken
Almanya gibi ülkelerde sâdece marjinal bir
öneme sâhip olmuştur.
Bu, nihaî olarak, ulusların sâdece üyeleri
tarafından sübjektif olarak
tanımlanabileceği gerçeğini vurgular. Son
analizde ulus psikopolitik bir inşadır. Bir
ulusu diğer tüm grup ve kolektivitelerden
ayıran şey onun üyelerinin kendilerini bir
ulus olarak kabul etmeleridir. Bu ne
demektir? Bu anlamda bir ulus kendisini
özel bir siyasal topluluk olarak
algılamaktadır. Bu bir ulusu bir etnik
gruptan ayıran şeydir. Hiç şüphesiz, bir
etnik grup bir topluluk kimliğine ve
kültürel onur duygusuna sâhiptir, ancak,
ulustan farklı olarak o kolektif siyasal
emellere sâhip değildir. Bu emeller
geleneksel olarak siyasal bağımsızlık ve
devlet olma çabası veya [zaten olunmuşsa
onu] muhafaza etme arzusu şeklini
almıştır. Bununla birlikte, daha mütevazı
bir düzeyde, bu emeller belki de bir
federasyonun veya devletler
konfederasyonunun bir parçası olarak belli
bir otonomi (özerklik) kazanma arzusunu
içerebilir. Mamafih, karışıklık burada sona
ermemektedir. Milliyetçilik kısmen çeşitli
milliyetçi geleneklerin ulus kavramını farklı
şekillerde görmesi nedeniyle güç bir
olgudur. İki karşıt kavram özellikle etkili
olmuştur. Bunlardan biri ulusu esasen
kültürel bir topluluk olarak resmeder ve
etnik bağlar ve bağlılıkların önemine dikkat
çeker. Diğeri ise onu esasen bir siyasal
topluluk olarak görür ve vatandaşlık
bağlarının ve bağlılıklarının önemini
vurgular. Bu rakip görüşler sâdece ulusun
kaynağı hakkında alternatif tanımlar
getirmeyip aynı zamanda çok farklı
milliyetçilik türlerine bağlanmışlardır.
ANAHTAR DÜŞÜNÜR
JOHANN GOTTFRIED HERDER (1744–1803)
Sıklıkla kültürel milliyetçiliğin 'babası'
olarak nitelenen Alman şair, eleştirmen ve
filozof. Bir öğretmen ve Lutherci din adamı
olarak Herder, 1776'da VVeimar’da Grand
Düklüğü'nün ruhanî lideri olarak yerleşene
değin Avrupa'da dolaşmıştır. Hayatının
erken dönemlerinde Kant ve Montesquieu
gibi düşünürlerden etkilenmiş olmasına
rağmen Aydınlanma'nın önde gelen bir
entelektüel muhalifi olmuş ve Almanya'da
romantik akımın gelişmesinde önemli bir
etkiye sâhip olmuştur. Herder'in ayırt edici
bir lisan, kültür ve'ruh’ile karakterize
edilen bir organik grup olarak ulus
üzerindeki vurgusu hem kültürel tarihin
kurulmasına hem de ulusal kültürün esasi
değerini vurgulamış olan belli bir
milliyetçilik türünün yükselmesine
yardımcı olmuştur.
Kültürel Topluluklar Olarak Uluslar
Bir ulusun esasen bir etnik veya kültürel
varlık olduğu fikri onun ‘birincil’
kavramlaştırması olarak vasıflandırılmıştır
(Lafont, 1968). Bu fikrin kökleri 18. Yüzyıl
Almanyası’na ve Herder ve Fichte (1762-
1814) gibi kişilerin yazılarına kadar
götürülebilir. Herder’e göre her ulusal
grubun yaratılış özellikleri nihâî olarak,
yaşam biçimi, çalışma alışkanlıkları,
tutumları ve bir halkın yaratıcı eğilimlerini
şekillendiren doğal çevresi, iklim ve fiziksel
coğrafyası tarafından belirlenir. Hepsinden
önemlisi, Herder bir halkın ayırt edici
gelenekleri ve tarihsel hâtıralarının
cisimleşmiş hâli olduğuna inandığı lisanın
önemini vurgular. Ona göre, böylece her
ulus kendisini şarkılarda, mitlerde ve
efsanelerde gösteren ve bir ulusa onun
yaratıcılık kaynağım sağlayan bir
Volkgeist’e sâhiptir. Bu nedenle Herder’in
milliyetçiliği, açıkça siyasal bir devlet olma
çabası yerine ulusal geleneklerin ve
hâtıraların farkında olma ve değerini
bilmeyi vurgulayan bir tür kültürcülüğe
karşılık gelir. Bu tip fikirler 19. Yüzyıl
Almanyası’nda ulusal bilincin uyanmasında
önemli etkiye sâhip olmuştur. Bu, eski
mitlerin ve efsanelerin, örneğin Grimm
kardeşlerin folk hikâyelerinde, yeniden
keşfinde ve Richard Wagner’in (1813-
1883) operalarında ifadesini bulmuştur.
Volksgeist: Kelime manâsı olarak, halkın
ruhu; bir halkın, kültüründe ve özellikle
lisanında ifadesini bulan organik kimliği.
Herder’in kültürelciliğinin bir sonucu
ulusların [kökünün] çok eski zamanlara
kadar geri götürülebileceği ve aynı şekilde
insan toplumu devam ettiği sürece devam
edecek ‘doğal’ veya organik varlıklar
olduğudur. Benzer bir görüş insanların bir
güvenlik, kimlik ve aidiyet hissi kazanma
gayesiyle gruplar kurma eğiliminde
olduğuna işaret eden modern sosyal
psikologlar tarafından öne sürülmüştür. Bu
perspektiften, insanlığın uluslara
bölünmesi, insanlığın kendilerininkine
benzer bir kültürü, geçmişi ve yaşam
biçimini paylaşan insanlara doğal
yakınlaşma eğiliminden başka bir şeyi
ifade etmez. Bununla birlikte, bu tip
psikolojik anlayışlar milliyetçiliği tarihsel
bir olgu olarak, yani, belli bir zaman ve
yerde, özellikle erken 19. Yüzyıl
Avrupası’nda, yükselmiş olan bir olgu
olarak açıklamazlar.
Kültürcülük (Culturalism): İnsanların
kültürel olarak tanımlanmış yaratıklar
olduğu, kültürün kişisel ve sosyal kimliğin
evrensel temeli olduğu inancı.
Milletler ve Milliyetçilik’te (Nations and
Nationalism, 1983) Ernest Gellner
milliyetçiliğin modernleşmeye ve özellikle
de sanayileşme sürecine olan bağlılık
derecesini vurgulamıştır. Gellner, modern
öncesi veya ‘agroliterate tarımsal
toplumlarm feodal bağlar ve bağlılıklar ağı
tarafından yapılandırılırken doğmakta olan
sanayi toplumlarının sosyal hareketliliği,
kişisel mücadeleyi ve rekabeti ilerletmiş ve
böylece yeni bir kültürel bütünleşme
kaynağım gerektirdiğine dikkat çekmiştir.
Bu milliyetçilik tarafından sağlanmıştır. Bu
nedenle milliyetçilik belli sosyal koşullar ve
şartların ihtiyaçlarını karşılamak üzere
gelişmiştir. Öte yandan, Gellner’ın teorisi
modern öncesi zamanlara dönüş mümkün
olmadığı için milliyetçiliğin ortadan
kaldırılamaz olduğunu önermektedir.
Bununla beraber, Ulusların Etnik
Kökleri’nde (The Ethnic Origins of Nations,
1986) Anthony Smith milliyetçilik ve
modernleşme arasındaki bağı modern
uluslarla kendisinin ‘etniklikler’ olarak
adlandırdığı modern öncesi etnik
topluluklar arasındaki devamlılığı
vurgulayarak sorgulamıştır. Bu görüşe
göre, uluslar tarihsel olarak gömülüdür:
onların kökleri ortak bir kültürel mirasa ve
devlet olmayı başarmayı ve ulusal
bağımsızlık arayışını bile önceleyebilen
lisana uzanmaktadır. Bununla beraber,
Smith etnisitenin milliyetçiliğin öncüsü
olmakla birlikte modern ulusların sâdece
yerleşik etnikliklerin doğmakta olan siyasal
egemenlik doktrinine bağlandığında ortaya
çıktıklarını kabûl etmiştir. Bu bağlantı
Avrupa’da geç 18. Yüzyıl ve erken 19.
Yüzyıl’da, Asya ve Afrika’da ise 20.
Yüzyıl’da meydana gelmiştir.
KAVRAM
Kültürel Milliyetçilik
Kültürel milliyetçilik ulusun soyut bir
siyasal topluluktan ziyâde ayrı bir
medeniyet olarak yeniden yaratılmasına
birincil vurgu yapan bir milliyetçilik
türüdür. Kültürel milliyetçiler, devleti,
genellikle, yabancı değilse bile, çevresel bir
varlık olarak görürler. Siyasal milliyetçilik
'rasyonel' ve genellikle ilkeli iken, kültürel
milliyetçilik kendi 'ruhu' ile harekete
geçirilen eşsiz, tarihsel ve organik bir
bütün olarak gördüğü ulusa romantik bir
inanç beslemesi anlamında 'mistik'tir. Tipik
olarak elit veya ’yüksek’ kültüre
dayanmaktan daha çok 'popüler’ ritüeller,
gelenekler ve efsanelere dayanması
anlamında 'aşağıdan yukarı' bir milliyetçilik
türüdür. Karakter olarak sıklıkla modern
karşıtı olmakla birlikte kültürel milliyetçilik
aynı zamanda halkın kendisini 'yeniden
yaratmasını' mümkün kılarak bir
modernleşme aracı da olabilir.
Ulusların kaynaklarından bağımsız olarak,
belli milliyetçilik biçimleri siyasal olmaktan
ziyâde belirgin şekilde kültürel bir
karaktere sâhiptir. Kültürel milliyetçilik
genellikle ulusal öz-onama şeklini alır; o,
bir halkın ulusal gurur ve öz-saygısının
yükseltilmesi vasıtasıyla kendi kimliklerinin
daha berrak bir anlamım elde etmelerini
sağlayabilecek bir araçtır. Bu, siyasal
bağımsızlık arayışından çok daha fazla
Galce lisanını ve genel olarak Gal
kültürünü koruma teşebbüsleri üzerine
yoğunlaşan Gal milliyetçiliğinde
gözükmektedir. ABD, Batı Hint Adaları ve
Avrupa’nın birçok kısmındaki siyah
milliyetçiliği de güçlü bir kültürel karaktere
sâhiptir. Onun vurgusu özel bir siyah
bilincini geliştirmek ve ulusal gurur hissi
yaratmak üzerindedir. Bu, Marcus Garvey
ve Malcolm X’in (1926-1965) eserlerinde
Afrika’nın ruhanî ve kültürel anavatan’
olarak yeniden keşfine bağlanmıştır. Aynı
süreç modern Avustralya’da ve, bir
dereceye kadar, Yeni Zelanda’da işliyor
görünmektedir. Örneğin Avustralya’daki
cumhuriyetçi akım ulusu Birleşik
Krallık’tan* ayrı bir siyasal ve kültürel
birim olarak yeniden tanımlama arzusunu
yansıtır. Bu ağırlıklı olarak Anzak miti, yerli
halklarla ilişki ve bir yerleşimci folk
külütürünün yeniden keşfedilmesine
dayanan öz-onama sürecidir.
Alman tarihçi Friedrich Meinecke (1907)
bir adım daha ileri gidip ‘kültürel uluslar’
ve ‘siyasal uluslar’ arasında bir ayrım
yapmaktadır. ‘Kültürel’ uluslar yüksek
düzeyli etnik homojenlikle karakterize
edilmektedir. Sonuçta, ulusal ve etnik
kimlikler çakışmaktadır. Meinecke
Yunanlıları, Almanları, Rusları, Ingilizleri ve
Irlandalıları kültürel ulusların örnekleri
olarak belirlemiştir fakat bu târif aynı
şekilde Kürtler, Tamiller ve Çeçenler gibi
etnik gruplara da uygulanabilir. Bu tip
uluslar, siyasal güçlerden ziyâde doğal
veya tarihsel güçler tarafından
şekillendirilmeleri anlamında ‘organik’
olarak kabûl edilebilir. Güçlü ve tarihsel bir
ulusal birlik hissiyle bağlı olan kültürel
ulusların gücü istikrarlı ve uyumlu
olmalarındadır. Öte yandan, kültürel
uluslar kendilerini dışlayıcı gruplar olarak
görme eğilimindedirler. Ulusa üyelik,
gönüllü olarak üstlenilen bir siyasal
bağlılıktan değil fakat bir şekilde miras
alınan bir etnik kimlikten
kaynaklanmaktadır. Bu anlamda, basitçe
halkın inançlarını ve dilini kabûl ederek
kişinin bir Alman, bir Rus veya bir Kürt
‘olması’ mümkün değildir. Böyle bir
dışlayıcılık, dar fikirli ve gerici milliyetçilik
biçimlerini beslemiş ve ulus ile ırk
arasındaki ayrımı zayıflatmıştır.
Siyasal Topluluklar Olarak Uluslar
Ulusların esasen siyasal varlıklar oldukları
görüşü kültürel kimlikten daha çok
vatandaşlık bağlarını ve siyasal bağlılıkları
vurgular. Buna göre ulus, kültürel, etnik ve
diğer bağlılıklarından bağımsız olarak
esasen paylaşılmış vatandaşlık bağıyla
bağlı bir insanlar grubudur. Sıklıkla bu ulus
görüşü, bazen modern milliyetçiliğin
‘babası’ olarak görülen Jean Jacques
Rousseau’nun eserlerine kadar geri
götürülür. Rousseau’nun spesifik olarak
ulus sorununa hitap etmemesine veya
milliyetçilik olgusunu tartışmamasına
rağmen, sonuçta toplumun ortak yararı
anlamına gelen, ‘genel irade’ fikrinde
ifadesini bulan halk egemenliğine vurgusu
1789 Fransız Devrimi süresince ortaya
çıkan milliyetçi doktrinlerin tohumu
olmuştur. Yönetimin genel irade üzerinde
temellenmesi gerektiğini ilân ederek
Rousseau güçlü bir monarşik iktidar ve
aristokratik ayrıcalık eleştirisi geliştirmiştir.
Fransız Devrimi süresince, bu radikal
demokrasi ilkesi, Fransız halkının artık
hükümdarın sâdece bir ‘tebaası’ olmayıp,
dokunulmaz haklara ve özgürlüklere sahip
‘vatandaş’lar oldukları iddiasında ifadesini
bulmuştur. Böylece, egemen güç Fransız
ulusuna aitti. Bu nedenle Fransız
Devrimi’nden doğan milliyetçilik biçimi
kendi kendini yöneten bir halk veya ulus
vizyonuna vücut vermekte ve ayrılmaz bir
şekilde özgürlük, eşitlik ve kardeşlik
ilkelerine bağlı kalmaktaydı.
Ulusların etnik değil siyasal topluluklar
olduğu fikri birçok milliyetçilik teorisi
tarafından desteklenmiştir. Örneğin, Eric
Hobsbawm (1983) ulusların ne derece
‘icad edilmiş gelenekler’ olduklarını açığa
çıkarmıştır. Modern ulusların uzun süreli
yerleşik etnik topluluklardan gelişmiş
olduğunu kabûl etmek yerine Hobsbavvm
tarihsel devamlılık ve kültürel saflığa
duyulan inancın değişmez bir biçimde bir
mit olduğunu ve dahası milliyetçiliğin
kendisi tarafından yaratılmış bir mit
olduğunu ileri sürmektedir. Bu görüşe
göre, milletlerin milliyetçiliği yaratması
değil, milliyetçiliğin milletleri yaratması söz
konusudur. Örneğin, kimi zaman popüler
milliyetçilik de denilen, yaygın bir ulus
olma bilinci 19. Yüzyıl’ın sonlarına değin
gelişmemiştir. Bu belki de ulusal marşların
ve bayrakların icadı ve ilk öğretimin
yaygınlaştırılmasıyla şekillendirilmiştir.
Kuşaktan kuşağa aktarılan ve bir ulusal
kültürü somutlaştıran ana dil’ fikri
kesinlikle sorgulanabilir. Gerçekte, lisanlar
her kuşak onları kendi farklı ihtiyaç ve
koşullarına adapte ettikçe yaşar ve
gelişirler. Dahası, bir ‘ulusal’ lisan
nosyonunun 19. Yüzyıla kadar insanların
çoğunluğunun lisanlarının yazılı formunun
bilgisine sâhip olmadıkları ve genellikle
eğitimli elitin lisanıyla çok az ortak şeye
sâhip olan bölgesel diyalektler
konuştukları gerçeği göz önüne alındığında
bir saçmalık olduğu ileri sürülebilir.
Benedict Anderson da (1983) modem
ulusu bir yapım olarak betimlemiştir.
[Bunu ifade etmekiçin o], ‘hayâl edilmiş
topluluk’ (imagined community) tâbirini
kullanmıştır. Anderson ulusların ortak bir
kimlik fikrini sürdürmek için yüzyüze
etkileşim düzeyi gerektiren gerçek
topluluklardan daha çok mental
görüntüler olarak var olduklarına işaret
etmiştir. Uluslar içinde bireyler
kendilerinin bir ulusal kimliği güya
paylaştığı diğer kişilerin çok küçük bir
oranını tanıma fırsatı bulur. Eğer uluslar
var ise, onlar bizim için eğitim, kitle
iletişim araçları ve siyasal sosyalizasyon
tarafından inşa edilen, hayâl edilmiş
yapımlar olarak var olur. Rousseau’nun bir
ulusun demokrasi ve siyasal özgürlük
fikirleriyle canlandırıldığı şeklindeki
görüşüne karşın, ulusların ‘icat edilmiş’
veya ‘hayâl edilmiş’ topluluklar olduğu
nosyonu milliyetçiliğin burjuva
ideolojisinin bir türü olduğu şeklindeki
Marksist inanışla daha fazla ortak noktaya
sâhiptir. Ortodoks Marksist bakış açısından
milliyetçilik, yönetici sınıfın kendisi
aracılığıyla sosyal devrim tehditini ulusal
bağlılığın sınıf dayanışmasından daha
güçlü olmasını sağlayarak ve böylece işçi
sınıfını mevcut iktidar yapısına bağlayarak
karşıladığı bir araçtır.
Uluslar ister özgürlük ve demokrasi
arzusuyla isterse de sâdece siyasal elitlerin
veya bir yönetici sınıfın sinsi icatlarıyla
ortaya çıkıyor olsun, belli uluslar
yanılmaya hiç yer bırakmayacak şekilde
siyasal bir karakter taşırlar. Meinecke’yi
izleyerek, bu uluslar ‘siyasal uluslar’ olarak
sınıflanabilir. Bir ‘siyasal’ ulus, içinde
vatandaşlığın etnik kimlikten daha çok
siyasal önem taşıdığı bir ulustur. Sıklıkla,
siyasal uluslar birden çok etnik grubu
içlerinde barındırırlar ve böylece onlar
kültürel heterojenlikle belirlenirler. Birleşik
Krallık, ABD ve Fransa sıklıkla siyasal
ulusun klâsik örnekleri olarak görülürler.
Birleşik Krallık sonuçta dört ‘kültürel’
ulusun bir birliğidir: İngiliz, İskoç, Gal ve
Kuzey İrlanda (bu sonuncu ulusun
Protestan Birlikçiler ve Katolik
Cumhuriyetçiler olmak üzere iki ulusu
kapsadığı düşünülebilir). Ayırt edici bir
Britanyalı ulusal kimliği varolduğu ölçüde
bu Taca ortak bağlılık, Westminster
Parlamentosuna saygı ve Britanya halkının
tarihsel hak ve özgürlüklerine duyulan bir
inanç gibi siyasal faktörler üzerinde
temellenmektedir. ‘Göçmenlerin ülkesi’
olarak ABD, belirgin bir şekilde çok etnikli
ve çok-kültürlü bir yapıya sâhiptir. Bu
durum ABD’nin paylaşılan kültürel ve
tarihsel bağlar temelinde bir ulusal kimlik
inşa etmesini imkânsız kılar. Bunun yerine,
bir Amerikan ulusu hissi, bilinçli bir şekilde
eğitim sistemi ve özellikle Bağımsızlık
Bildirgesinde ve Amerikan Anayasasında
çerçevesi çizilen ortak değerler setine
saygının yeşertilmesi aracılığıyla
geliştirilmiştir. Benzer şekilde Fransız
ulusal kimliği 1789 Fransız Devrimi’nin
gelenekleri ve ilkeleriyle yakından
ilişkilidir.
Teoride, bu tip ulusların ortaklaşa sâhip
oldukları şey, varolan bir kültürel kimliğe
karşıt olarak, onların bir ortak ilkeler veya
amaçlar setinin gönüllü kabûlü temelinde
kurulmuş olmalarıdır. Kimi zaman bu tip
toplumlarda gelişen milliyetçilik türünün
tipik olarak daha hoşgörülü ve demokratik
olduğu ileri sürülür. Eğer bir ulus esasen
siyasal bir varlıksa, üyeliğin lisan, din, etnik
ve benzeri kriterleri karşılayanlarla sınırlı
olmaması anlamında kapsayıcı bir gruptur.
‘Eritme kabı’ (melting pot) ulus imajıyla
ABD ve ‘gökkuşağı toplumu’ olarak
görülen ‘yeni’ Güney Afrika bunun klâsik
örnekleridir. Diğer taraftan, siyasal uluslar,
kültürel uluslarda bulunan organik
bütünlük ve tarihsel köklülük hissini kimi
zaman tecrübe edememektedirler.
Örneğin bu İngiltere’de spesifik Britanya
milliyetçiliğinin İskoç milliyetçiliği, Gal
milliyetçiliği ve kimi zaman ‘küçük
İngiltereci’ (little Englander) milliyetçiliği
olarak adlandırılan İngiliz milliyetçiliğinin
izole edici biçimiyle karşılaştırıldığında
göreli olarak zayıf olmasını açıklayabilir.
Gelişmekte olan dünya devletleri ulusal
kimlik yaratma mücadelelerinde belli
problemlerle karşılaşmışlardır. Bu tip
uluslar iki anlamda ‘siyasal’ olarak
nitelenebilir. İlk olarak, birçok durumda,
devletliklerini sömürgeci yönetime karşı
yürütülen bir mücadeleden sonra elde
etmişlerdir. Bu durumda, ulusun ulusal
kimliği ulusal bağımsızlık ve özgürlük
arayışı tarafından derinden etkilenmiştir.
Üçüncü dünya milliyetçiliği bu nedenle
güçlü bir anti-sömürgeci karaktere sâhip
olma eğilimindedir. İkinci olarak, bu uluslar
sıklıkla eski sömürgeci yöneticilerinden
miras alınan ülke sınırlan tarafından
şekillendirilmiştir. Bu durum özellikle
Afrika’da söz konusudur. Afrika ulusları
sıklıkla, ortak bir sömürgeci geçmişin yanı
sıra çok az şey tarafından bir arada tutulan
geniş bir etnik, dinî ve bölgesel gruplar
yelpazesidir. [Önce], devlet olmayı onun
öncesinde var olan ulusal kimlik temelinde
arzulayan klâsik Avrupa kültürel uluslarının
yaratılmasına karşıt olarak, Afrika’da var
olan devletler temelinde uluslar ‘inşa’
etme teşebbüsünde bulunulmuştur.
Nitekim, sonuçta ortaya çıkan siyasal ve
etnik kimliklerin uyumsuzluğu, örneğin
Nijerya, Sudan, Rwanda ve Burundi’de
olduğu gibi yinelenen gerilimleri
beslemiştir. Ancak, bu tip çatışmalar,
hiçbir surette sâdece kadim ‘kabilecelik’in
yansımaları değildir. Büyük oranda onlar
sömürgeci geçmişte kullanılan böl ve
yönet siyasetlerinin bir sonucudurlar.
Kabilecilik (Tribalism): Tipik olarak rakip
gruplara karşı düşmanlıkla beslenen, tecrit
ve münhasırlık ile karakterize edilen grup
davranışı.
KAVRAM
Irksalcılık (Racialism), Irkçılık (Racism)
Irksalcılık ve ırkçılık terimlerinden ikincisi
modern kullanımda daha yaygın hâle
gelmekle birlikte bu iki terim sıklıkla
birbirinin yerine kullanılmaktadır.
Irksalcılık insanlığın biyolojik olarak ayrı
ırklara bölündüğü fikrinden siyasal veya
sosyal sonuçlar çıkartan tüm inanç ve
doktrinleri kapsar. Böylelikle ırksalcı
teoriler iki varsayım üzerine
temellenmektedir. İlk olarak, genetik
farklılıklar insanlığın ırkların bir toplamı
olarak muamele görmesini
meşrulaştırmaktadır (ırk nihâî olarak türü
ima etmektedir), ikinci olarak, insanlar
arasındaki kültürel, entelektüel ve ahlâkî
farklılıklar daha temel genetik
farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Siyasal
terimlerle, ırksalcılık ırksal ayrım
(apartheid) taleplerinde ve 'kan' üstünlüğü
ve aşağılığı (örneğin Aryanizm ve anti-
Semitizm) doktrinlerinde belirgindir.
Irkçılık daha dar anlamda, bu gelişmiş bir
ırksal teoriye bağlı olsun veya olmasın,
insanlara yönelik olarak onların ırksal
kökenleri temelinde önyargı veya
düşmanlık beslemeyi ifade etmekte
kullanılabilir.
TARTIŞMA . . .
MİLLETLER “DOĞAL” SİYASİ
TOPLULUKLAR MIDIR?
Milliyetçilik iki temel varsayıma dayanır:
birincisi, insanlığın doğal olarak farklı
uluslara bölündüğü ve ikincisi, ulusun en
uygun ve belki de tek meşru siyasi yönetim
birimi olduğudur. Bu nedenle milliyetçiler,
mümkün olan her yerde devletin sınırlarını
ulusun sınırlarıyla uyumlu hale getirmeye
çalışmışlardır. Fakat insanlık "doğal olarak"
farklı uluslara mı bölünmüştür? Ve neden
ulusal topluluklara bu özel, gerçekten eşsiz
siyasi statü tanınmalıdır?
EVET:
'Doğal' topluluklar: İlkelci bilim adamları
için, ulusal kimlik tarihsel olarak yerleşiktir:
uluslar, devlet olma veya bağımsızlık
arayışından çok önceye dayanan ortak bir
kültürel mirasa ve dile dayanır (Smith,
1986). Bu görüşe göre, milletler organik
olarak daha basit etnik topluluklardan
evrimleşir ve insanların doğal olarak grup
yönelimli olduğu, aynı kültürel özellikleri
paylaştıkları için kendilerine benzeyen
diğerlerine doğal olarak çekildiği gerçeğini
yansıtır. Her şeyden önce, ulusal kimlik,
akrabalık bağlarına benzeyen derin
duygusal bağlar yaratarak, bölgesel aidiyet
duygusu ve ortak bir yaşam biçiminin
(genellikle ortak bir dil tarafından
kolaylaştırılan) bir kombinasyonu ile
oluşturulur.
Demokrasi için araç: Ulus, ancak
milliyetçilik doktrini sayesinde, ideal bir öz-
yönetim birimi, ulusal kendi kaderini tayin
etme ilkesinde cisimleşen bir kavram
olarak görüldüğünde siyasi bir karakter
kazandı. Milliyetçilik ve demokrasi bu
nedenle el ele gider. Ulusal dayanışma
bağlarıyla birbirine bağlanan insanlar,
ortak sivil bağlılıkları benimsemeye ve
toplumlarının yaşamına tam olarak
katılmaya teşvik edilir. Ayrıca, demokratik
uluslar kapsayıcı ve hoşgörülüdür, azınlık
gruplarının ayrı kimliklerine saygı
gösterme yeteneğine sahiptir. Dolayısıyla
milliyet, etnik köken ve din gibi diğer
kişisel kimlik kaynaklarını bastırmaz.
Ulusal tarafgirliğin faydaları: Milliyetçilik
kaçınılmaz olarak tarafgirliği, kişinin 'kendi'
halkının ihtiyaç ve çıkarlarını diğer
halklarınkilere tercih etme eğilimini ima
eder. Bu, toplulukçu teorisyenlerin iddia
ettiği gibi, ahlakın evde başladığı gerçeğini
yansıtır. Bu açıdan ahlak, yalnızca yerel
temelli olduğunda, ait olduğumuz ve
yaşamlarımızı ve değerlerimizi
şekillendiren topluluklarda
temellendiğinde anlam kazanır. Dolayısıyla
ulusal tarafgirlik, ahlaki önceliği en iyi
tanıdıklarımıza, özellikle ailelerimize ve
yakın arkadaşlarımıza verme yönündeki
neredeyse evrensel eğilimin bir uzantısıdır.
Ayrıca, ulusal yanlılığın "yabancılara"
yönelik ahlaki bir kaygıyı engellemesi için
hiçbir neden yoktur.
HAYIR:
'İcat edilmiş' topluluklar: Uluslar, doğal
veya organik varlıklar olmaktan ziyade, az
veya çok siyasi yapılardır. Uluslar kesinlikle
"hayali topluluklardır", çünkü insanlar
sözde ulusal bir kimliği paylaştıklarının çok
küçük bir kısmıyla karşılaşırlar (Anderson,
1983). Marksistler ve diğerleri daha da ileri
giderek, yönetici ya da seçkin grupların,
işçi sınıfını ve genel olarak dezavantajlıları
mevcut iktidar yapısına bağlamak için
milliyetçiliği "icat ettiğini" ileri sürüyorlar
(Hobsbawm, 1983). Ulusal marşlar, ulusal
bayraklar ve ulusal mitler ve efsaneler bu
nedenle bir tür ideolojik manipülasyondan
biraz daha fazlasıdır.
'İçi boş' uluslar: Ulus, anlamlı bir siyasi
birim ve demokrasi ve vatandaşlık için bir
temel olarak gününü geçirdi. Uluslar,
görece ayrık ulusal ekonomilerin
gelişmesiyle şekillenen bir sanayi çağında
uygun siyasi topluluklardı. Bununla
birlikte, birbirine bağımlı bir dünyanın
büyümesi ve karar verme yetkisinin ulusal
hükümetlerden hükümetler arası veya
uluslar üstü organlara devredilmesi,
ulusun siyasi önemini ciddi şekilde
zayıflattı. Uluslar yalnızca siyasi rolleri
açısından "boşluklanmakla" kalmamış, aynı
zamanda uluslararası göç ve kültürel
çeşitliliğe yönelik görünüşte amansız
eğilimler, ulusun organik birliğini (eğer
varsa) ölümcül bir şekilde tehlikeye
atmıştır.
İnsanlığın minyatürleştirilmesi: Ulusal
kimlik, insanları bir bütün olarak
insanlıktan ziyade insanlığın bir parçasıyla
özdeşleşmeye teşvik eder. Bu nedenle,
ahlaki duyarlılıklarımızı daraltır ve ortak bir
insanlık anlayışımızı yok eder. Daha da
kötüsü, milliyetçilik kaçınılmaz bölünme ve
çatışmayı besler. Birinin kendi ulusu
benzersiz veya "özel" ise, diğer uluslar
kaçınılmaz olarak aşağı ve muhtemelen
tehdit edici olarak görülür. Dolayısıyla
milliyetçilik, bağımsız ulus-devletlerden
oluşan bir dünyaya değil, militarizm,
saldırganlık ve fetihten yaralanan bir
dünyaya yol açar. İnsanlığın mücadele ve
savaşın ötesine geçebilmesi için
milliyetçiliğin terk edilmesi ve her zaman
olduğu gibi bir çocukluk hastalığı gibi ele
alınması gerekir.
Milliyetçiliğin Çeşitleri
Milliyetçiliğin siyasal karakterini yoğun
tartışma çevreler. Bir taraftan, milliyetçilik
ulusal birlik ve bağımsız bir gelecek vaad
eden ilerlemeci ve özgürleştirici bir güç
olarak görünmektedir. Öbür taraftan,
siyasal liderlerin askerî yayılma ve ulus
adına savaş siyasetleri gütmelerine imkân
sağlayan irrasyonel ve gerici bir itikat [da]
olabilir. Gerçekten de, milliyetçilik birden
fazla kişilik sendromunun siyasal
denginden muzdarip olmanın tüm
işaretlerini sergilemektedir. Çeşitli
zamanlarda, millliyetçilik ilerlemeci ve
gerici, demokratik ve otoriteryen,
özgürleştirici ve baskıcı, solcu ve sağcı
olmuştur. Bu nedenle, belki de
milliyetçiliği tek veya tutarlı bir siyasal olgu
olarak görmek yerine bir ‘milliyetçilikler’
serisi, yani her biri kendine özgün şekilde
ulusun merkezî önemini kabûl etme
anlamında bir ortak noktaya sâhip olan bir
gelenekler kompleksi olarak görmek daha
iyidir.
Bu karmaşa kısmen yukarıda incelenen
ulus kavramının nasıl anlaşılması
gerektiğinden ve kültürel kriterin mi yoksa
siyasal kriterin mi belirleyici olduğu
hakkındaki tartışmalardan kaynaklanır.
Bununla birlikte milliyetçiliğin karakteri,
içinde milliyetçi emellerin yükseldiği
koşullar ve kendisinin ilişkili olduğu siyasal
nedenlerle de yoğurulur. Böylece,
milliyetçilik yabancı hâkimiyeti veya
sömürgeci yönetim tecrübesine bir
reaksiyon olduğunda özgürlük, adâlet ve
demokrasi amaçlarına bağlı özgürleştirici
bir güç olma eğilimindedir. Milliyetçilik
sosyal altüst olma ve demografik değişimin
ürünü olduğunda sıklıkla ayrılıkçı ve
dışlayıcı bir karaktere sâhiptir ve ırkçılık ve
yabancı düşmanlığı (xenophobia) aracı
hâline gelebilir. Nihâyet, milliyetçilik onu
destekleyenlerin siyasal idealleriyle
şekillenir. Kendi farklı tarzlarında,
liberaller, muhafazakârlar, sosyalistler,
faşistler ve hatta komünistler milliyetçiliğe
ilgi duymuşlardır. Tüm büyük
ideolojilerden belki de sâdece anarşizm
milliyetçilikle tamamıyla ters düşmüştür.
Bu anlamda, milliyetçilik kapsayıcı bir
ideolojidir. Milliyetçiliğin belli başlı
görünümleri şunlardır:
1- Liberal milliyetçilik
2- Muhafazakâr milliyetçilik
3- Yayılmacı milliyetçilik
4- Anti-kolonyal (sömürgecilik
karşıtı) milliyetçilik
Yabancı Düşmanlığı (Xeonophobia):
Yabancılardan korkma veya nefret etme;
patolojik etnosentrizm.
ANAHTAR DÜŞÜNÜR
GIUSEPPE MAZZINI (1805–72)
İtalyan milliyetçisi ve liberal
cumhuriyetçiliğin havarisi. Mazzini,
İtalya'nın Cenova kentinde doğdu ve bir
doktorun oğluydu. Yurtsever gizli toplum
Carbonari'nin bir üyesi olarak devrimci
siyasetle temasa geçti. Bu, tutuklanmasına
ve Fransa'ya sürgüne gönderilmesine ve
Fransa'dan sınır dışı edilmesinden sonra
İngiltere'ye sürülmesine yol açtı. 1848
Devrimleri sırasında kısa bir süre İtalya'ya
döndü, Milan'ı özgürleştirmeye yardımcı
oldu ve kısa ömürlü Roma Cumhuriyeti'nin
başı oldu. Kararlı bir cumhuriyetçi olan
Mazzini'nin etkisi, daha sonra Garibaldi
(1807-82) dahil olmak üzere diğer
milliyetçi liderler, İtalyan birliğini sağlamak
için Savoy Hanedanı'na baktıkça azaldı.
Resmi olarak İtalya'ya hiçbir zaman geri
dönmemiş olsa da, Mazzini'nin liberal
milliyetçiliği Avrupa'da ve ABD'deki
göçmen grupları üzerinde derin bir etkiye
sahipti.
1- Liberal Milliyetçilik
(Liberal Nationalism)
Liberal milliyetçilik Avrupa liberalizminin
klâsik biçimi olarak görülebilir. O, Fransız
Devrimi’ne kadar geri gider ve onun birçok
değerini içerir. Hakikaten, 19. Yüzyıl ortası
Avrupası’nda, milliyetçi olmak liberal,
liberal olmak da milliyetçi olmak anlamına
gelmiştir. Örneğin, 1848 Devrimleri ulusal
bağımsızlık ve birlik mücadelesiyle, sınırlı
ve anayasal yönetim talebini birbiriyle
kaynaştırmıştır. Bu hiçbir yerde, özellikle
İtalyan birleşmesinin ‘peygamberi’
Guiseppe Mazzini tarafından ifade edildiği
şekliyle, İtalyan ulusal akımının
‘Risorgimento’ (yeniden doğuş)
milliyetçiliğindeki kadar açık değildir.
Benzer ilkeler, 19. Yüzyıl’ın başında Latin
Amerikan bağımsızlık hareketini yöneten
ve İspanyolların Hispanik Amerika’dan
çıkartılmasına yardımcı olan Simon Bolivar
(1783-1830) tarafından benimsenmiştir.
Liberal milliyetçiliğin belki de en açık
ifadesi Amerikan Başkanı Woodrow
VVilson’un ‘Ondört Prensip’inde
bulunabilir. 1918’de hazırlanmış olan bu
ilkelerle, Birinci Dünya Savaşından sonra
Avrupa’nın yeniden inşasının temeli
hazırlanmış ve Versailles Antlaşması (1919)
ile uygulanmış olan köklü sınır
değişikliklerinin taslağı sağlanmıştır.
Tüm milliyetçilik biçimleriyle ortak olarak,
liberal milliyetçilik insanlığın doğal olarak
her biri ayrı bir kimliğe sâhip bir uluslar
koleksiyonuna bölündüğü temel varsayımı
üzerinde yükselir. Bu nedenle uluslar
siyasal liderlerin veya yönetici sınıfların
suni yaratıları değil gerçek veya organik
topluluklardır. Mamafih, liberal
milliyetçiliğin karakteristik konusu ulus
fikri ile nihâî olarak Rousseau’dan türetilen
halk egemenliğine olan inancı birbirine
bağlamaktır. Bu kaynaştırma 19. Yüzyıl
milliyetçilerinin kendilerine karşı
savaştıkları çok-uluslu imparatorlukların da
otokratik ve baskıcı olmaları nedeniyle
ortaya çıkmıştır. Örneğin, Mazzini sâdece
İtalyan devletlerini birleştirmek istememiş
aynı zamanda otokratik Avusturya’nın da
etkisini yıkmak istemiştir. Bu sebeple, bu
tip milliyetçiliğin merkezî konusu ulusal
kendi kaderini tâyin hakkına bir bağlılıktır.
Onun amacı bir ulus-devletin inşasıdır.
Ulusdevlet, yönetimin sınırlarının mümkün
olduğu kadar ulusun sınırlarıyla çakıştığı
bir devlettir. J. S. Mill’in ([ 1861] 1951:
392) sözleriyle:
Herhangi bir güçde ulusluk duygusu
varolduğu zaman, ulusun tüm üyelerini
yalnızca kendilerine ait olan bir devletin
[çatısı] altında birleştirmek için bir gerekçe
daha ilk bakışta mevcuttur. Bu sâdece,
yönetim meselesinin yönetilenler
tarafından kararlaştırılması gerektiğini
ifade eder.
Hepsinden önemlisi liberal milliyetçilik dayanışmasına (proleter
ilkeli bir milliyetçilik türüdür. O bir ulusun enternasyonalizmi) bir inanca dayanır.
çıkarlarını diğer ulusların çıkarları pahasına
Bu bakış açısından milliyetçilik sâdece
savunmamaktadır. Bunun yerine, her
siyasî özgürlüğü arttırmanın bir aracı değil,
ulusun özgürlük ve kendi kaderini tâyin
fakat aynı zamanda barışçı ve istikrarlı bir
hakkına sâhip olduğunu ilân etmektedir.
dünya düzeninin de temin edilmesinin bir
Bu anlamda, tüm uluslar eşittir. Öyleyse,
aracıdır. Örneğin, Wilson Birinci Dünya
liberal milliyetçiliğin nihâî amacı bir
Savaşına, yayılmacılık ve savaş üzerine
egemen ulus-devletler dünyası inşa
kurulu otokratik ve askeri
etmektir. Böylece, Mazzini Genç İtalya gizli
imparatorlukların hâkimiyeti altında olan
örgütünü birleşik İtalya fikrini geliştirmek
bir ‘eski düzen’in sebep olduğuna
için kurmuştur. Aynı zamanda Mazzini tüm
inamyordu. Bununla beraber, ona göre
kıtada milliyetçi fikirleri yayma ümidiyle
hem kültürel hem de siyasî birliğe sâhip
Genç Avrupa’yı kurmuştur. Benzer şekilde,
oldukları için savaşmak ve başka ulusları
Versailles Antlaşmasının hazırlandığı Paris
kendi hâkimiyetleri altına almak dürtüsüne
Barış Konferansında, Woodrow Wilson
sâhip olmadıklarından demokratik ulus-
kendi kaderini tâyin hakkı ilkesini sâdece
devletler esas itibarıyla barışçı olurlar.
Avrupa imparatorluklarının çöküşünün
Bunun ışığında, milliyetçilik bir güvensizlik,
Amerika’nın ulusal çıkarlarına hizmet
şüphe ve çekişme kaynağı olmaktan ziyâde
etmesinden dolayı değil, fakat
her bir ulusun içinde birliği ve ulusal
Polanyalıların, Çeklerin, Yugoslavların ve
haklara ve özelliklere karşılıklı saygı
Macarların hepsinin Amerikalıların zaten
temelinde uluslar arasında kardeşliği
sahip oldukları sıyası bağımsızlık hakkına
teşvik edebilen bir güç olarak
sâhip olmaları gerektiğine inandığı için ileri
görülmektedir.
sürmüştür.
Yine de, liberalizmin ulusun ötesine giden
KAVRAM
bir anlamı vardır. Bu iki sebepten ortaya
Enternasyonalizm çıkar. İlk olarak, bireyciliğe olan bağlılık
liberallerin ırk, inanç, sosyal geçmiş ve
Enternasyonalizm, ulusötesi veya küresel
milliyet gibi faktörlerden bağımsız olarak
işbirliğine dayalı siyaset teorisi veya
tüm insanların eşit ahlâkî değere sâhip
pratiğidir. İnsan doğasıyla ilgili, onu siyasi
olduğuna inandığını ima eder. Bu nedenle
milliyetçilikle çelişen evrenselci
liberalizm bireylerin her yerde aynı statü
varsayımlarda kök salmıştır. Başlıca
ve haklara sâhip olması anlamında
enternasyonalist gelenekler liberalizm ve
evrenselciliği tâkip eder.Bu son
sosyalizmden alınmıştır. Liberal
zamanlarda yaygın olarak insan hakları
enternasyonalizm, insan haklarının ulusal
nosyonunda ifade edilir. Liberaller bireyi
egemenliğe dayalı iddialardan "daha
ulusun üzerine yerleştirerek, ‘beyaz’
yüksek" bir statüye sahip olduğu
Güney Afrika rejimini apartheid'ı
varsayımında yansıtılan bireyciliğe dayanır.
terketmeye zorlamak için gerçekleştirilen
Sosyalist enternasyonalizm, ortak bir uluslararası kampanyada olduğu gibi ulusal
insanlık hakkındaki varsayımlarla egemenliği ihlâl eden bir temel tesis
desteklenen uluslararası sınıf ederler. İkinci neden, liberallerin egemen
ulus-devletler dünyasının bir ‘uluslararası
doğa hâline dönüşebileceği korkusudur.
Tıpkı sınırsız özgürlüğün bireylerin
birbirlerini sûiistimâl etmelerine ve
köleleştirmelerine imkân sağlaması gibi,
ulusal egemenlik de yayılmacılık ve fetih
için bir kisve olarak kullanılabilir. Özgürlük
dâima hukuka tâbi olmalıdır ve bu aynı
şekilde bireyler ve uluslar için de
geçerlidir. Sonuç olarak, liberaller Milletler
Cemiyeti, Birleşmiş Milletler ve Avrupa
Birliği gibi ulus-üstü kurumlar tarafından
nezâret edilecek bir uluslararası hukuk
sisteminin tesis edilmesine yönelik
kampanyaların en önünde yer almışlardır.
Bu görüşe göre, milliyetçiliğin bu nedenle
asla ayrılıkçı ve dışlayıcı olmasına müsaade
edilmemeli ve fakat daha çok
kozmopolitanizm üzerine olan [ve
milliyetçilikle] rekabet hâlindeki bir diğer
vurguya karşı dengelenmelidir.
Evrenselcilik (Universalism): Her yerde
insanlar tarafından paylaşılan insan
kimliğinin ortak bir özü olduğu teorisi.
İnsan hakları (Human rights): İnsanların
insan olmaları nedeniyle sahip oldukları
haklar; evrensel ve temel haklar (bkz. s.
304).
Liberal milliyetçiliğin eleştirileri iki
kategoriye girme eğilimindedir. İlk
kategoride, liberal milliyetçiler naif ve
romantik olmakla itham edilebilir. Onlar,
milliyetçiliğin ilerici ve özgürleştirici
yüzünü görmektedir; onlarınkisi hoşgörülü
ve rasyonel milliyetçiliktir. Bununla
birlikte, liberaller belki de milliyetçiliğin
daha karanlık olan yüzünü görmezlikten
gelmektedirler: yani, ‘bizi’ yabancılardan
ayıran ve ‘onlar’ı tehdit eden irrasyonel
‘kabilecilik’ bağlarım. Liberaller,
milliyetçiliği evrensel bir ilke olarak
görmekte fakat onun savaş zamanında
insanları neredeyse uluslarının davasının
âdil olup olmadığına bakmaksızın
savaşmaya, öldürmeye ve ülkeleri için
ölmeye ikna edebilecek olan duygusal
gücünü daha az anlamaktadırlar. Böyle bir
bakış ‘benim ülkem, haklı veya haksız’
şeklindeki savunmada ifadesini
bulmaktadır.
İkinci olarak, liberal milliyetçiliğin bir ulus-
devletler dünyasının inşası şeklindeki
amacı temelden yanlış yönlendirilmiş
olabilir. Kendisi temelinde Avrupa
haritasının büyük parçalarının yeniden
çizildiği Wilsoncu milliyetçiliğin hatası,
ulusların uygun ve ayrı coğrafî bölgelerde
yaşadıklarını ve devletlerin bu bölgelerle
çakışacak şekilde kurulabileceklerini
varsaymasıydı. Pratikte, tüm sözde ulus-
devletler’, bazıları kendilerini ‘ulus’ olarak
kabûl eden, birden çok dilsel, dinî, etnik ve
bölgesel grubu kapsamaktadır. Bu hiçbir
yerde, Versailles’de barış görüşmecileri
tarafından ‘Slavların ülkesi’ olarak
nitelenen eski Yugoslavya’dan daha açık
bir şekilde görülmemiştir. Bununla
beraber, eski Yugoslavya aslında etnik
toplulukların, dinlerin, lisanların ve farklı
tarihlerin oluşturduğu bir mozaikten
ibaretti. Dahası, Yugoslavya’nın 1990’ların
başındaki dağılışının gösterdiği gibi, onun
kurucu cumhuriyetlerinin her biri bir etnik
mozaikti. Gerçekten de, Nazilerin ve daha
sonra Bosnalı Sırpların fark ettiği üzere,
siyasal olarak birleşik ve kültürel olarak
homojen bir ulus-devleti yaratmanın tek
kesin yolu bir etnik temizlik programı
uygulamaktır.
KAVRAM
Vatanseverlik (Patriotism)
Vatanseverlik (Latince patria'dan,
'anavatan' anlamına gelir) bir duygudur,
kişinin ulusuna psikolojik bir bağlılıktır
("birinin ülkesine olan sevgisi").
“Milliyetçilik” ve “vatanseverlik” terimleri sırasında daha öne çıkan bir dış siyasetin
genellikle karıştırılır. Milliyetçilik doktriner kabûlüyle yeniden alevlenmiştir.
bir karaktere sahiptir ve ulusun bir şekilde
Muhafazakâr milliyetçilik evrensel kendi
siyasi örgütlenmenin merkezi ilkesi olduğu
kaderini tâyin hakkına dayanan ilkeli
inancını somutlaştırır. Vatanseverlik bu
milliyetçilikten çok, ulusal yurtseverlik
inancın duygusal temelini sağlar.
duygusunda somutlaşan sosyal bütünlük
Vatanseverlik böylece her türlü
ve kamu düzeni vaadi ile ilgilidir.
milliyetçiliğin temelini oluşturur; En
Hepsinden önemlisi, muhafazakârlar ulusu
azından bir ölçüde vatansever sadakate
insanların bir temel güdü olarak
sahip olmadan, örneğin siyasi bağımsızlık
kendileriyle aynı görüşlere, alışkanlıklara,
talep eden bir ulusal grubu tasavvur etmek
yaşam biçimine ve görünüşe sâhip olan
zordur.
kimselere yakınlık hissetmelerinden doğan
2- Muhafazakâr Milliyetçilik bir organik varlık olarak görürler. Kısaca,
(Conservative Nationalism) insanlar bir ulusal topluluğa üyelik
vasıtasıyla güvenlik ve kimlik
Tarihsel olarak, muhafazakâr milliyetçilik
arayışındadırlar. Bu bakış açısıyla,
liberal milliyetçilikten daha sonra
yurtsever bağlılık ve ulus olma bilinci
gelişmiştir. 19. Yüzyıl’ın ikinci yarısına
büyük oranda milliyetçiliği tarih tarafından
kadar muhafazakâr siyasetçiler
onaylanmış değerlerin ve kuramların bir
milliyetçiliği devrimci olmasa bile yıkıcı bir
savunusu hâline dönüştüren bir ortak
inanç olarak gördüler. Bununla birlikte
geçmiş fikrinde kök bulmaktadır. Böylece
yüzyıl ilerledikçe muhafazakârlık ve
milliyetçilik bir gelenekselcilik biçimine
milliyetçilik arasındaki bağ gittikçe aşikâr
dönmektedir. Bu muhafazakâr
olmuştur. Bunun örnekleri Disraeli’nin ‘Tek
milliyetçiliğe belirgin bir nostaljik karakter
Ulus’ idealinde, Bismarck’ın Alman
vermektedir. ABD’de bu, Göçmen Atalar,
milliyetçiliğini Prusya’nın güçlenme
Bağımsızlık Savaşı, Philadelphia
davasının hizmetine koşmasında ve Çar III.
Konvansiyonu ve benzeri şeylere vurgu
Alexander’ın pan-Slavik milliyetçiliği
yapılması vasıtasıyla sağlanır. Britanya
onaylamasında görülmektedir. Modern
milliyetçiliği veya daha doğrusu İngiliz
siyasette, milliyetçilik tümü için değilse
milliyetçiliği durumunda ise ulusal
bile çoğu muhafazakâr için bir iman
yurtseverlik monarşi kurumuyla yalandan
meselesi hâline gelmiştir. Bu Birleşik
ilişkili sembollere dayanır. Birleşik Krallık
Krallık’da en açık şekilde Margaret
ulusal marşı Tanrı Kraliçeyi Korusundur ve
Thatcher’in 1982 Falkland Savaşı’ndaki
Kraliyet Ailesi Ateşkes Günü gibi ulusal
galibiyete verdiği muzafferâne tepkisinde
kutlamalarda ve Parlamentonun açılışı gibi
gözükmektedir. Aynı şekilde bu tekrar
devlet törenlerinde önemli rol oynarlar.
tekrar ortaya çıkan ‘federal Avrupa’
öcüsüne ilişkin olarak Muhafazakâr sağın Muhafazakâr milliyetçilik ulus inşası
yerleşik ‘Avrupa şüheciliği’nde sürecinde olanlardan ziyâde yerleşik ulus-
(Euroskepticism) belirgindir. Benzer bir devletlerinde gelişme eğilimindedir. [Bu
milliyetçilik biçimi ABD’de, Reagan tip milliyetçilik], tipik olarak ulusun
tarafından Grenada’nm işgâli ve Libya’nın içeriden veya dışarıdan bir şekilde tehdit
bombalanması ve Bush tarafından altında olduğu algısından ilham alır.
Panama’nın işgâli ve 1991 Körfez Savaşı Geleneksel ‘dâhili düşman’ sınıf düşmanlığı
ve nihâî sosyal devrim tehlikesi olmuştur.
Bu bağlamda, muhafazakârlar milliyetçiliği
sosyalizmin panzehiri olarak görmüşlerdir:
yurtsever bağlılıklar sınıf dayanışmasından
daha güçlü olduğu zaman, işçi sınıfı fiilen
ulusa entegre olmaktadır. Bu nedenle,
ulusal birlik çağrılan ve tâvizsiz
yurtseverliğin bir kamusal erdem olduğu
inancı muhafazakâr düşüncede tekrar
tekrar gündeme gelen konulardır. Ulusal
kimliği tehdit eden ‘hâricî düşmanlar’ göç
ve ulus-üstücülüktür. Bu bakışa göre, göç
yerleşik ulusal kültürü ve etnik kimliği
zayıflatma eğiliminde olduğu ve böylece
düşmanlığı ve çatışmayı kışkırttığı için bir
tehdit oluşturur. Bu korku 1960’larda
Birleşik Krallık’da daha fazla Milletler
Topluluğu (Commonwealth) göçünün
ırksal çatışma ve şiddete yol açacağı
uyarısında bulunan Enoch Powell
tarafından ifade edilmiştir. Benzer bir konu
1979’da Margaret Thatcher’ın Birleşik
Krallık’ın göçmenler tarafından ‘silinip
süpürülme’ tehlikesi altında olduğu
şeklindeki referansında gündeme
gelmiştir. Britanya Milliyetçi Partisi
tarafından yürütülen göç karşıtı
kampanyalar, Le Pen’in Fransa’daki Ulusal
Cephesi ve Almanya’da Cumhuriyetçiler
gibi aşırı sağ gruplar da ilhamlarını
muhafazakâr milliyetçilikten almaktadırlar.
Aynı şekilde, ulusal kimlik ve onunla
birlikte bizim güvenlik ve ait olma
kaynağımız ulus-üstü kuramların artışı ve
kültürün küreselleşmesiyle tehdit
altındadır. Birleşik Krallık’da ve diğer AB
üye devletlerinde ortak bir Avrupa para
birimine direniş sâdece ekonomik
egemenliği kaybetme endişesini değil aynı
zamanda ulusal paranın ayrı bir ulusal
kimliğin devam ettirilmesinde hayatî önem
taşıdığı inancını yansıtmaktadır.
Muhafazakâr milliyetçilik askerî mâcera ve
yayılma ile bağlantılandırılmış olsa da
onun ayırt edici karakteri içe dönük ve
ayrılıkçı olmasıdır. Eğer muhafazakâr
yönetimler dış siyaseti kamu heyecanını
canlandırmak için bir araç olarak
kullanmışlarsa bu muhafazakâr
milliyetçiliğin tâvizsiz bir şekilde saldırgan
ve doğası gereği militer olmasından değil
bir siyasal oportünizm eylemi
olmasındandır. Bu muhafazakâr
milliyetçiliğin esasen bir elit
manipülasyonu veya yönetici sınıf
ideolojisi türü olduğu eleştirisine yol açar.
Bu bakış açısına göre, ‘ulus’ icat edilmiştir
ve kesinlikle siyasal liderler ve yönetici
elitler tarafından rıza üretmek ve siyasal
pasiflik yaratmak maksadıyla
tanımlanmıştır. Kabaca, başları derde
girdiğinde tüm hükümeder ‘milliyetçilik
kartı’nı oynamaktadır. Bununla birlikte,
muhafazakâr milliyetçiliğin daha ciddî bir
eleştirisi onun hoşgörüsüzlük ve bağnazlık
ürettiği şeklindedir. Ayrılıkçı milliyetçilik
dar bir kültürel ulus kavramına dayanır:
yani, ulusun genel olarak geniş bir aileye
benzeyen dışlayıcı bir etnik topluluk
olduğu inancı. Bu nedenle, bir ulusun
üyeleri olanlarla ona yabancı olanlar
arasında kesin bir ayrım yapılır. Kültürel
saflık ve yerleşik geleneklerin
korunmasında ısrar ederek
muhafazakârlar göçmenleri veya genel
olarak yabancıları bir tehdit olarak
resmedebilir ve böylece ırkçılığı ve yabancı
karşıtlığını ilerletebilir veya en azından
meşrulaştırabilir.
Etnik temizlik (Ethnic cleansing): 'yabancı'
halkların zorla sınır dışı edilmesi veya yok
edilmesi; genellikle soykırım için bir
örtmece olarak kullanılır.
Avrupa şüpheciliği (Euroscepticism): Daha
fazla Avrupa entegrasyonuna muhalefet,
genellikle AB'den çekilme dürtüsüne
(Avrupa karşıtlığı) kadar uzanmaz.
3- Yayılmacı Milliyetçilik
(Expansionist Nationalism)
Milliyetçiliğin üçüncü biçimi saldırgan,
militer ve yayılmacı bir karaktere sâhiptir.
Birçok bakımdan, bu milliyetçilik türü
liberal milliyetçiliğin özünü teşkil eden eşit
haklar ve kendi kaderini tâyin hakkına olan
ilkeli inancın antitezini teşkil eder.
Milliyetçiliğin saldırgan yüzü ilk kez 19.
Yüzyıl’ın sonlarında Avrupa güçleri ulusal
şan ve ‘güneş altındaki yerleri’ adına Afrika
için kapışmaya giriştiklerinde
gözükmüştür. 19. Yüzyıl Avrupa
emperyalizmi önceki dönemlerin
sömürgeci genişlemesinden, ulusal
prestijin gittikçe bir imparatorluk
sâhipliğiyle bağlantılandırıldığı ve her
sömürgeci zaferin popüler coşku
gösterileriyle veya jingoizm ile
selâmlandığı bir popüler milliyetçilik
ikliminde beslenmesi anlamında farklıdır.
Büyük oranda, 20. Yüzyıl’ın her iki dünya
savaşı bu yayılmacı milliyetçilik türünün
sonucudur. Uzun süreli bir silâhlanma
yarışı ve bir uluslararası krizler serisinin
ardından Ağustos 1914’te Birinci Dünya
Savaşı patlak verdiğinde fetih ve askerî
zafer ümidi Avrupa’nın tüm büyük
başkentlerinde kendiliğinden kamusal
sevinç yaratmıştır. İkinci Dünya Savaşı
büyük oranda Japonya, İtalya ve Almanya
tarafından tâkip edilen milliyetçiliğin ilham
verdiği emperyal yayılmanın bir
sonucudur. Bu tip milliyetçiliğin
Avrupa’daki en yıkıcı modern örneği
Bosnalı Sırpların ‘Büyük Sırbistan’ı yaratma
hayâlleri olmuştur.
Jingoizm: Askeri genişleme veya emperyal
fetih tarafından kışkırtılan bir halk coşkusu
ve kutlama havası.
KAVRAM (CONCEPT)
Irk (Race)
Irk, bir grup insanı ten ve saç rengi, fiziği
ve yüz özellikleri gibi biyolojik gerekçelerle
birbirinden ayıran, insanoğlu arasındaki
fiziksel veya genetik farklılıkları ifade eder.
Dolayısıyla bir ırk, ortak bir ata ve 'tek kan'
paylaşan bir grup insandır. Bununla
birlikte, terim hem bilimsel hem de politik
olarak tartışmalıdır. Bilimsel kanıtlar,
insanlar arasında tür-tür farkı anlamında
'ırk' diye bir şeyin olmadığını
göstermektedir. Politik olarak, ırksal
sınıflandırma genellikle kültürel
stereotiplere dayanır ve en iyi ihtimalle
basit, en kötü ihtimalle zararlıdır.
En uç şekliyle, bu tip milliyetçilik yoğun bir
duygudan ve hatta kimi zaman bütüncül
milliyetçilik (integral nationalism) adı
verilen histerik bir milliyetçi coşkudan
kaynaklanmaktadır. Bütüncül milliyetçilik
terimi, sağcı Action Française’in (Fransız
Hareketi) lideri Fransız milliyetçi Charles
Maurras (1868-1952) tarafından
uydurulmuştur. Maurras’m siyasetinin
merkezî noktası ulusun büyük öneminin
vurgulanmasıydı. Buna göre ulus her şey
birey hiçbir şey idi. Ulus böylelikle
herhangi tek bir bireyin hayatının ötesinde
bir anlam ve varlığa sâhiptir. [Ayrıca]
bireysel varoluş sâdece ulusun birlik ve
devamlılığına adandığı ölçüde bir anlama
sâhiptir. Böylesine fanatik bir yurtseverlik,
milliyetçiliği kendisi aracılığıyla gurur ve
öz-saygmın yeniden kazanılabileceği bir
araç olarak gören yabancılaşmış, tecrit
edilmiş, ve güçsüz kimseler için özellikle
güçlü bir çekiciliğe sâhiptir. Bununla
birlikte bütüncül milliyetçilik, milliyetçilik
ile demokrasi arasında daha önce tesis
edilmiş olan bağı koparır. Bir ‘bütüncül’
ulus, gönüllü bağlılıklardan ziyâde
geçmişten gelen bağlılıklarla birarada
tutulan dışlayıcı bir etnik topluluktur.
Ulusal birlik serbest tartışma ve iktidar için
açık ve yarışmacı bir mücadele
gerektirmemektedir; o disiplin ile tek ve
üstün lidere itaat gerektirir. Bu Maurras’ı
demokrasiyi bir zayıflık ve yozlaşma
kaynağı olarak tasvir etmeye ve yerine
monarşik mutlakıyetin yeniden tesis
edilmesini talep etmeye yönlendirmiştir.
Bu militan ve yoğun milliyetçilik türü
değişmez bir biçimde şovenistik inançlar
ve doktrinlerle ilişkilendirilmektedir.
Napolyon’a fanatik bağlılığı ile bilinen bir
Fransız askeri olan Nicolas Chauvin’in
isminden türetilen şovenizm (chauvenism)
bir kimsenin kendi grup veya halkının
hâkimiyeti veya üstünlüğüne duyulan
irrasyonel bir inanıştır. Bu nedenle ulusal
şovenizm, tüm ulusların eşit olduğu fikrini
ulusların özel karakteristikleri ve nitelikleri
olduğu ve bu yüzden çok farklı
kaderlerinin olduğu şeklindeki inancın
lehine reddeder. Bazı uluslar yönetmeye
uygundur; diğerleriyse yönetilmeye. Tipik
olarak, bu ulusçuluk türü etnik ve ırksal
üstünlük doktrinleriyle geliştirilir. Böylece
o milliyetçilik ve ırkçılığı birbiriyle
kaynaştırır. Şovenistin kendi ulusu tek ve
özel, bir biçimde ‘seçilmiş halk’ olarak
görülür. Fichte ve Jahn gibi erken Alman
milliyetçilerine göre sâdece Almanlar
gerçek Volk (organik bir halk) idi. Sâdece
onlar kan saflığını koruyabilmiş ve
lisanlarının kirlenmesini engelleyebilmişti.
Maurras’a göre, Fransa benzersiz bir
şâheser, tüm Hıristiyan ve klâsik
erdemlerin bir hâzinesidir.
Bununla birlikte, bu tip milliyetçilikte daha
az önemli olmayan bir şey bir tehdit veya
düşman olarak bir başka ulus veya ırk
imajıdır. Düşman karşısında, bir tür
‘negatif bütünleşme’ başararak, ulus
birbirine yaklaşır ve kendi kimliğinin ve
öneminin yoğunlaşmış bir hissini kazanır.
Böylece, şovenistik milliyetçilik ‘onlar’ ve
‘biz’ arasında kesin bir ayrım tesis eder.
‘Biz’ hissinin tesis edilmesi için kendisiyle
alay edilecek veya kendisinden nefret
edilecek bir ‘onlar’ın olması zorunludur.
Böylece dünya genellikle ırksal kategoriler
aracılığıyla bir ‘iç grup’ bir de ‘dış grup’a
bölünmüştür. ‘Dış grup’, ‘iç grup’un çektiği
bütün sıkıntıların ve hayâl kırıklıklarının
günah keçisi olma vazifesini görür. Bu en
net şekilde Alman Nazizminin temeli olan
nefret dolu anti-Semitizmde görülmüştür.
Hitler’in Kavgamı (Mein Kampf, [1925]
1969) sırasıyla tarihî aydınlık ve karanlık
güçleri veya iyilik ve kötülüğü temsil eden
Aryanlar ve Yahudiler arasındaki
Manichean" bir mücadele olarak tasvir
etmiştir.
Yayılmacı millliyetçiliğin tekrarlanan bir
konusu ulusal yeniden doğuş veya yeniden
yaratılış fikridir. Bu tür milliyetçilik yaygın
olarak geçmişteki büyüklük ve ulusal şan
efsanelerine dayanır. Mussolini ve İtalyan
faşistleri Emperyal Roma günlerine özlem
duymuşlardır. Rejimlerini ‘Üçüncü Reich’
olarak betimleyerek Alman Nazileri, hem
Bismarck’ın ‘İkinci Reich’ına hem de
Şarlman’ın Kutsal Roma İmparatorluğuna
atıfta bulunuyordu. Bu tip mitler yayılmacı
milliyetçiliğe açıkça geriye dönük bir
karakter vermekte ve fakat ulusun
kaderini belirlemeleri anlamında aynı
zamanda geleceğe de bakmaktadırlar. Eğer
milliyetçilik büyüklüğün yeniden tesisinin
ve ulusal şanın yeniden elde edilmesinin
bir aracı ise, o değişmez bir şekilde militer
ve yayılmacı bir karaktere sâhip olacaktır.
Kısaca, savaş bir ulusun sınav zeminidir.
Bütüncül milliyetçiliğin gönlünde genellikle
yayılma arzusu veya koloniler arayışı
içeren bir imparatorluk projesi yatar. Bu
durum pan-nasyonalizmin türlerinde
görülebilir. Nitekim, Nazi Almanyası yine
en iyi bilinen örnektir. Hitler’in yazıları üç
aşamalı bir yayılma programının yol
haritasını ortaya koymuştur. İlk aşamada,
Naziler Avusturya, Çekoslavakya ve
Polonya’daki etnik Almanları genişlemiş
Reich’ın içine dâhil ederek bir ‘Büyük
Almanya’yı yaratmayı amaçlamışlardır.
İkinci aşamada, Rusya’nın içlerine kadar
uzanan Alman hâkimiyetindeki bir
imparatorluk kurarak bir Lebensraum’u
(yaşam alanı) gerçekleştirmeye niyet
etmekteydiler. Üçüncü aşamada, Hitler
nihâî olarak Aryan hâkimiyetindeki bir
dünyayı hayâl etmekteydi.
Pan-milliyetçilik (Pan-nationalism): Ya
yayılmacılık ya da siyasi dayanışma yoluyla
farklı insanları birleştirmeye adanmış bir
milliyetçilik tarzı ('pan' hepsi ya da her biri
anlamına gelir).
KAVRAM
Yahudi Düşmanlığı (Anti-Semitism)
'Semitler' geleneklere göre Nuh'un oğlu
Sam'in torunlarıdır. Orta Doğu halklarının
çoğunu içerirler. Anti-Semitizm, özellikle
Yahudilere karşı önyargı veya nefrettir. En
eski biçiminde, dini anti-Semitizm,
Hıristiyanların, İsa'nın öldürülmesinde
sözde suç ortaklığına ve onu Tanrı'nın oğlu
olarak kabul etmeyi reddetmelerine
dayanan Yahudilere karşı düşmanlığını
yansıtıyordu. Ekonomik anti-Semitizm Orta
Çağ'dan itibaren gelişti ve Yahudilere
tefeci ve tüccar sıfatıyla karşı duyulan
hoşnutsuzluğu dile getirdi. On dokuzuncu
yüzyılın sonlarından itibaren ırksal anti-
Semitizm gelişti ve Yahudi halklarını
temelde kötü ve yıkıcı olmakla suçladı.
4- Sömürgecilik Karşıtı (Anti-Kolonyal)
Milliyetçilik
Gelişmekte olan dünya, tamamı bir
biçimde kolonyal (sömürgeci) yönetime
karşı mücadeleden ilham almış olan çeşitli
milliyetçilik türlerini bol miktarda
üretmiştir. Bu tip milliyetçiliğin ironisi ilk
kez Avrupa’da ‘ulus-inşası’ sürecinde
geliştirilmiş olan doktrinleri ve ilkeleri
Avrupalı güçlerin kendilerine karşı
yöneltmesindedir. Bir diğer ifadeyle,
kolonyalizm (sömürgecilik) milliyetçiliği
küresel önemi haiz bir siyasal inanca
dönüştürmeyi başarmıştır. Afrika ve
Asya’da o ‘ulusal bağımsızlık’ arzusuyla
şekillenen bir ulus olma hissini
geliştirmeye yardımcı olmuştur. Hakikaten,
20. Yüzyıl boyunca dünya siyasal
coğrafyasının büyük bir bölümü anti-
kolonyalizm tarafından dönüştürülmüştür.
İki savaş arası dönemde ortaya çıkan
bağımsızlık hareketleri İkinci Dünya
Savaşının sona ermesinin ardından yeni bir
ivme kazanmıştır. Aşırı genişlemiş olan
Britanya, Fransa, Hollanda ve Portekiz
imparatorlukları yükselen milliyetçilik
karşısında çökmüşlerdir.
Hindistan İkinci Dünya Savaşı sırasında
bağımsızlık sözü almış ve bu söz 1947
yılında yerine getirilmiştir. Çin gerçek birlik
ve bağımsızlığı sâdece işgâlci Japonlara
karşı verilen sekiz yıllık bir savaşın
ardından 1949 komünist devrimiyle
gerçekleştirmiştir. Bir Endonezya
cumhuriyeti 1949’da Hollanda’ya karşı
yürütülen üç yıllık bir savaşın ardından ilân
edilmiştir. Askerî bir başkaldırı Fransızları
1954 yılında Vietnam’dan çekilmeye
zorlamış ancak nihâî bağımsızlık ABD’ye
karşı verilen ondört yıllık bir savaşın
ardından Kuzey ve Güney Vietnam’ın
birleştiği 1975 yılına değin
kazanılamamıştır. Güney Doğu Asya’daki
milliyetçi mücadeleler Afrika’da benzer
akımlara ilham kaynağı olmuştur. Gana’da
Nkrumah, Nijerya’da Dr. Azikiwe, daha
sonra Tanzanya olacak olan Tanganyika’da
Julius Nyerere ve daha sonra Malawi
olacak olan Nyasaland’da Hastings Banda
gibi liderlerin önderliğinde bağımsızlık
hareketleri doğmuştur. Afrika’da
kolonilerin sona ermesi (dekolonizasyon)
1950’lerden itibaren hızlanmıştır. Nijerya
İngiltere’den bağımsızlığını 1960’ta,
Cezayir [ise] Fransızlara karşı verilen uzun
süreli bir savaştan sonra 1962’de
kazanmıştır. Kenya 1963’te, Tanzanya ve
Malawi ise bir yıl sonra bağımsız
olmuşlardır. Afrika’nın geriye kalan son
kolonisi olan Güney Batı Afrika nihâyet
1990’da Namibya olarak bağımsızlığını
almıştır.
KAVRAM
Sömürgecilik (Colonialism)
Sömürgecilik, yabancı bir toprak üzerinde
kontrol kurma ve onu bir 'koloniye'
dönüştürme teorisi veya pratiğidir.
Sömürgecilik bu nedenle emperyalizmin
özel bir biçimidir (bkz. s. 442).
Sömürgecilik genellikle yerleşim ve
ekonomik hakimiyet ile ayırt edilir. Afrika
ve Güneydoğu Asya'da tipik olarak
uygulandığı gibi, sömürge yönetimi bir
'ana ülkeden' bir yerleşimci topluluğu
tarafından uygulandı. Buna karşılık, neo-
kolonyalizm, esasen, gelişmiş bir ülkeden
daha az gelişmiş bir ülkeye (örneğin, Latin
Amerika'da sözde ABD 'dolar
emperyalizmi') sermaye ihracına dayanan
ekonomik bir olgudur.
Anti-kolonyalizmin erken biçimleri ağırlıklı
olarak ‘klâsik’ Avrupa milliyetçiliğine
dayanmış ve ulusal kendi kaderini tâyin
fikrinden ilham almıştır. Bununla beraber,
ortaya çıkmakta olan Afrika ve Asya
ulusları 19. Yüzyıl’ın yeni yaratılmış
devletlerinden farklı bir konumdaydılar.
Afrika ve Asya ulusları için siyasal
bağımsızlık emeli, sosyal gelişme ve
onların Avrupa’nın sanayileşmiş
devletleriyle ABD’ye tabiyetlerine bir son
verilmesi arzusuyla ayrılmaz bir şekilde
bağlantılıydı. Bu nedenle ‘ulusal kurtuluş’
hedefi, siyasal boyutun yanı sıra ekonomik
bir boyuta da sâhiptir. Bu anti-kolonyal
hareketlerin milliyetçi özlemlerini ifade
etmenin bir aracı olarak liberalizm yerine
neden tipik bir şekilde sosyalizme ve
özellikle de Marksizm-Leninizme
döndüklerini açıklamaya yardımcı olur.
Yüzeysel olarak, milliyetçilik ve sosyalizm
birbiriyle uyuşmaz siyasal inançlar olarak
görünmektedirler. Sosyalistler insanlığı tek
bir varlık olarak görmeleri ve onun ayrı
uluslara bölünmesinin şüphe ve
düşmanlığı beslediğini ileri sürmeleri
itibarıyla geleneksel olarak
uluslararasıcılığı savunmuşlardır. Özellikle
Marksistler sınıf dayanışması bağlarının
milliyet bağlarından daha güçlü ve daha
gerçek olduğunu vurgulamıştır. Bu
düşünceyi Marx Komünist Manifesto'da
([1848] 1967:102) ‘Emekçinin ülkesi
yoktur’ diyerek ortaya koymuştur.
Sosyalizmin gelişmekte olan dünyaya
yönelik çekiciliği, sosyalizmin içerdiği
topluluk ve işbirliği değerlerinin
geleneksel, sanayi öncesi toplumlarının
kültürlerinde derin bir şekilde yerleşmiş
olması gerçeği üzerine temellenir. Bu
anlamda, her ikisi de sosyal dayanışma ve
kolektif eylemi vurguladığı oranda
milliyetçilik ve sosyalizm birbirleriyle
bağlantılıdır. Bu kritere göre milliyetçilik
sosyalizmin daha zayıf bir şekli olarak
görülebilir. Buna göre, milliyetçilik ‘sosyal’
boyutu sâdece ulusu, sosyalizm de tüm
insanlığı kapsayacak şekilde
uygulamaktadır. Daha spesifik olarak,
sosyalizm, ve özellikle Marksizm, kolonyal
tecrübenin kendisi aracılığıyla anlaşılıp
meydan okunabileceği bir eşitsizlik ve
sömürü analizi sunmaktadır. Tıpkı baskı
altında olan ve sömürülen proleteryanın,
kurtuluşu kapitalizmin devrimci bir yolla
yıkılmasında görmüş olması gibi üçüncü
dünya milliyetçileri de ‘silâhlı mücadeleyi
hem siyasal hem de ekonomik kurtuluşun
aracı olarak görmüşler ve böylece siyasal
bağımsızlık ve sosyal devrim amaçlarım
birbiriyle kaynaştırmışlardır. Çin, Kuzey
Kore, Vietnam ve Kamboçya gibi ülkelerde
anti-kolonyal akımlar açıkça Marksizm-
Leninizmi benimsemişlerdir. İktidara
gelmelerinin ardından, Sovyet tarzı planlı
ekonomiler yaratma doğrultusunda
yabancı mal varlıklarına el koymaya ve
ekonomik kaynakları millileştirmeye
yönelmişlerdir. Afrika ve Orta Doğu
devletleri, Cezayir’de, Libya’da, Zambia,
Irak, Güney Yemen ve diğer yerlerde
uygulanan, daha az ideolojik bir milliyetçi
sosyalizm şekli geliştirmişlerdir. Bu
ülkelerde ilân edilen ‘sosyalizm’ genellikle,
tipik olarak güçlü bir ‘karizmatik’ lider
tarafından sâhiplenilen birleştirici bir
ulusal davaya veya çıkara hitap etme
şeklini alır.
Bununla birlikte, gelişmekte olan
dünyadaki milliyetçiler dâima Batı’dan
ödünç alman sosyalizm veya Marksizmin
lisanıyla milliyetçiliklerini ifade etmekle
yetinmemişlerdir. Özellikle 1970’lerden bu
yana Marksizm-Leninizmin yeri dini
fundamentalizm türleri, özellikle de İslâmî
fundamentalizm, tarafından alınmıştır. Bu,
gelişmekte olan dünyaya spesifik olarak
Batılı olmayan, aslında, Batı karşıtı bir ses
vermiştir. En azından teoride, İslâm bir
‘İslâm ulusu’ içerisinde Muhammed
Peygamberin öğretilerini ve ‘İslâmın
yolunu’ kabûl edenleri birleştiren bir
ulusaşırı siyasal kimlik geliştirmeye
teşebbüs eder. Bununla beraber, Ayetullah
Humeyni’yi (1900-1989) iktidara taşıyan
1979 İran Devrimi, İslâmî
fundamentalizmin ulusal ve ruhanî
yenilenmenin bir amentüsü olma
potansiyelini göstermiştir. ‘İslâm
cumhuriyetinin tesisi genel olarak Batı
maddeciliğinin özel olarak da ‘Büyük
Şeytan’nın (ABD) etkisini geleneksel
değerlere ve Şeriat veya kutsal İslâm
hukukunda somutlaşan ilkelere dönerek
temizlemeyi amaçlamaktaydı. Ancak,
İslâmî milliyetçilik hiçbir şekilde türdeş bir
karaktere sâhip olmamıştır. Örneğin,
Sudan ve Pakistan’da İslâmîleştirme
esasen yönetici elitlerin iktidarım
pekiştirmek üzere bir devlet idaresi aracı
olarak kullanılmıştır. Yine de, Mısır ve
Cezayir’de şehirli yoksullar adına ahlâkî
yenilenme ve siyasal temizlenme talep
eden devrimci İslâmî hareketler
doğmuştur.
ANAHTAR DÜŞÜNÜR
MOHANDAS KARAMCHAND GANDHI
(1869–1948)
Hintli bir manevi ve siyasi lider (Mahatma,
'Büyük Ruh' olarak adlandırılır), Gandhi
İngiltere'de bir avukat olarak eğitim gördü
ve ayrımcılığa karşı protestolar düzenlediği
Güney Afrika'da çalıştı. 1915'te Hindistan'a
döndükten sonra, sonunda 1947'de elde
edilen bağımsızlık için yorulmadan
kampanya yürüten milliyetçi hareketin
lideri oldu. Gandhi'nin çileci yaşam tarzıyla
pekiştirilen şiddet içermeyen direniş etiği
satyagraha, Hindistan bağımsızlığı
hareketine muazzam bir moral verdi. yetki.
Hinduizm'den türetilen Gandhi'nin politik
felsefesi, evrenin gerçeğin önceliği veya
satya tarafından düzenlendiği ve insanlığın
"nihayetinde bir" olduğu varsayımına
dayanıyordu. Gandhi, 1948'de fanatik bir
Hindu tarafından öldürüldü ve bağımsızlığı
izleyen vahşi Hindu-Müslüman şiddetinin
kurbanı oldu.
MİLLİYETÇİNİN GELECEĞİ
Ulus Devletler Dünyası
20. Yüzyıl ilerledikçe, milliyetçilik çağının
sona erdiği iddiaları ortaya atılmıştır. Bu
milliyetçiliğin yerinin ‘daha üstün’ süper
ulus bağlılıkları tarafından alınmasından
değil fakat onun görevinin tamamlanmış
olmasından kaynaklanmaktadır: dünya bir
ulus-devletler dünyası hâline gelmiştir.
Sonuçta, ulus tek meşru siyasal yönetim
birimi olarak kabûl görmüştü. Kesinlikle,
1789’dan beri dünya esas olarak milliyetçi
çizgiler boyunca yeniden şekillendirilmiştir.
1989’da Birleşmiş Milletlerin tam üyesi
olarak tanınan 159 devletin sâdece 15
tanesi 1910’da var idi. 20. Yüzyıl’ın uzunca
bir döneminde dünya halklarının pek çoğu
hâlen Avrupa imparatorluklarının birinin
kolonyal tebası konumundaydılar. Şu an
Orta Doğu ve Afrika’da varolan 65
devletten sâdece üç tanesi 1910 öncesinde
varolmuş ve 1959’dan bu yana 74’ten az
olmayan devlet varlık alanına girmiştir. Bu
değişiklikler büyük oranda ulusal
bağımsızlık özlemiyle ateşlenmiştir ve bu
yeni devletler istisnasız ulus-devlet
örtüsünü üzerlerine almışlardır.
KAVRAM
Ulus Devlet
Ulus-devlet, bir siyasi örgütlenme biçimi
ve siyasi bir idealdir. İlk durumda, örtüşen
vatandaşlık ve milliyet bağlarıyla birbirine
bağlı özerk bir siyasi topluluktur.
İkincisinde, Mazzini'nin hedefine yansıyan
bir ilke veya ideal tiptir (bkz. s. 18): 'her
ulus bir devlet, tüm ulus için sadece bir
devlet'. Bu itibarla, ulus-devlet ilkesi,
ulusların “doğal” siyasi topluluklar olduğu
inancını somutlaştırır. Liberaller ve çoğu
sosyalist için ulus-devlet, büyük ölçüde
sivil bağlılıklardan ve bağlılıklardan oluşur.
Muhafazakarlar ve ayrılmaz milliyetçiler
için etnik veya organik birliğe dayanır.
Pekin 2008 Olimpiyat Oyunlarının açılış
töreni sırasında Pekin Ulusal
Stadyumu'nda havai fişekler. Etkinlik,
dünyanın geri kalanına Çin'in olumlu bir
imajını yayınlamak için kullanıldı.
EYLEMDE SİYASET. . .
KATALONYA: BAĞIMSIZLIĞA GİREN YOL?
Olaylar: 1 Ekim 2017'de, İspanya'nın kuzey
doğusunda bulunan Katalonya özerk
bölgesinde ('kaleler ülkesi') İspanya'dan
bağımsızlık konusunda resmi olmayan ve
yasadışı bir referandum yapıldı. Yasaklı
sandıkta muhalif seçmenler oy kullanırken,
polis oy verme yerlerine inerken yüzlerce
kişi yaralandı. Katalan yetkililer daha
sonra, seçmenlerin yüzde 90'ından
fazlasının, yüzde 43'lük bir katılımla
ayrılmayı desteklediğini açıkladı. Katalan
cumhurbaşkanı Carles Puigdemont, 'evet'
oyu kazanırsa oylamadan sonraki 48 saat
içinde bağımsızlık ilan edeceğine söz
vermiş olmasına rağmen, tereddüt ederek
İspanya başbakanı Mariano Rajoy'un
Katalan özerkliğini 12 Ekim'de askıya
alarak inisiyatifi ele geçirmesine izin verdi.
ve Madrid'den doğrudan kural dayatmak.
30 yıla kadar hapis cezası gerektiren
isyanla suçlanma ihtimaliyle karşı karşıya
kalan Puigdemont, ay sonunda yurt dışına
kaçtı. Katalan hükümetini görevden alan
Rajoy, Aralık 2017'de düzenlenen
Katalonya'da bölgesel seçim çağrısı yaptı.
Bu seçimlerde, bağımsızlık yanlısı üç parti,
135 sandalyeden 70'ini alarak meclis
sandalyelerinin çok az bir çoğunluğunu
elde etti, ancak çoğunluğu sağlayamadı. verilmiş olan geniş kapsamlı özerk yetkileri
halk oylamasından. Seçimin en büyük geri yüklemek yerine, 1979 Özerklik
kaybedeni, sadece 4 sandalyeye indirilen Tüzüğü yalnızca herkese devredilmiş
Rajoy'un Halk Partisi oldu. yetkiler verdi. İspanya'nın bölgelerinden.
Bu bağlamda, Katalan milliyetçileri,
Önem: Katalonya, kültürü, dili ve
egemen bağımsızlık arayışından ziyade,
coğrafyası ile her zaman İspanya'nın geri
öncelikle mevcut anayasal çerçeve içinde
kalanından ayrılmıştır. İspanya'ya entegre
özerkliği genişletme hedefine
edildiği süreç, 1469'da Aragonlu Ferdinand
odaklandılar. 2006 yılında İspanya ulusal
(Katalonya dahil) ve Kastilyalı Isabel'in
parlamentosu ve Katalan yasa koyucuları
hanedan birliğine kadar uzanır. Yine de
finans, sağlık ve eğitim gibi alanlarda
Katalonya'nın Savaş'ın sonuna kadar kendi
bölgeye daha fazla yetki devrine yönelik
yasalarını ve ayrıcalıklarını korumasına izin
bir anlaşmayı onayladığında bu yönde bir
verildi. 1714'te İspanyol Mirası. Çağdaş
adım atıldı. Bununla birlikte, 2017 sonrası
Katalan milliyetçiliğinin kökenleri, on
bağımsızlık krizinin gösterdiği gibi, çağdaş
dokuzuncu yüzyıla ve daha politik bir ulus
Katalan milliyetçiliğinin giderek ayrılıkçı bir
olma duygusunun büyümesine kadar
dönüş almasıyla 'bağımsızlıksız ulus olma'
uzanır. Bu, hem Katalonya'nın İspanya'nın
stratejisinden duyulan memnuniyet azaldı.
endüstriyel açıdan en gelişmiş bölgesi
Bu, hem İspanya'nın 2008 sonrası mali
olduğu gerçeğinden hem de İspanyol
krizinin Katalonya'nın bağlı olduğu daha
devletinin ortak bir ulusal kimlik duygusu
fakir bölgeler tarafından geride tutulduğu
oluşturarak etnik ve dilsel farklılıkların
algısını güçlendirmesi hem de kamuoyu
yarattığı güçleri kontrol altına almadaki
savaşında Madrid'in uzlaşmazlığının ters
başarısızlığından kaynaklandı. Yine de,
tepme olasılığı nedeniyle gerçekleşti.
1936'da Franco'nun yükselişi ve
Katalonya'nın Franco'nun Milliyetçilerine
karşı Cumhuriyetçilerin yanında yer aldığı
İspanya İç Savaşı'nın patlak vermesiyle
Katalonya ve Madrid arasındaki ilişkilere
derin bir acı enjekte edildi. Katalan dili ve
Katalan kimliğiyle bağlantılı kurumlar
vahşice bastırıldığından, Franco'nun
yönetiminin ilk yılları, Katalonya'da
kültürel soykırım anlamına gelen şeyle
karakterize edildi.
Bununla birlikte, İspanya'nın 1970'lerin
ortalarında diktatörlükten demokrasiye
geçişi, birçok Katalan milliyetçisini hayal
kırıklığına uğrattı ve Madrid, milliyetçilik
dalgasını yumuşatmak için büyük tavizler
vermeye isteksizdi. En önemlisi, 1932'de
İspanya İkinci Cumhuriyeti tarafından
ülkenin kültürel olarak farklı üç bölgesine
(Katalonya, Bask Bölgesi ve Galiçya)
 BÖLÜM 7 (CHAPTER 7) neredeyse anında dünya çapında
iletilmesine izin verir.
KÜRESELLEŞME (GLOBALIZATION)
Supraterritoriality: Sosyal hayatın "sınır
“Ekonomi bu, aptal.” 1992 ABD başkanlık ötesi" ve "küresel ötesi" iletişim ve
seçim kampanyası sırasında Bill Clinton'ın etkileşimlerin büyümesi yoluyla toprakları
ofisinin duvarındaki hatırlatma. aştığı bir durum.
Küreselleşmeyi Anlamak Küreselleşmenin doğurduğu birbirine
bağlılık çok boyutludur (bkz. Şekil 7.1).
Küreselleşme kaygan ve anlaşılması zor bir
Küreselleşmenin popüler imajı, yukarıdan
kavramdır. 1980'lerden bu yana
aşağıya bir süreç olduğu, dünyanın her
küreselleşme olgusuna yönelik yoğun
yerinde kendini gösteren tek bir küresel
ilgiye rağmen, terim hala çeşitli şekillerde
sistemin kurulması olduğudur. Bu görüşe
bir sürece, bir politikaya, bir pazarlama
göre, hepimizin aynı televizyon
stratejisine, bir çıkmaza ve hatta bir
programlarını izlediği, aynı metaları satın
ideolojiye atıfta bulunmak için
aldığı, aynı yemeği yediğimiz, aynı spor
kullanılmaktadır. Küreselleşmeyle ilgili
yıldızlarını desteklediğimiz ve aynı spor
sorun, onun bir “onlar”dan çok “onlar”
yıldızlarını desteklediğimiz bir dünyada
olmasıdır: tek bir süreç değil, bazen
kültürel, sosyal, ekonomik ve politik
örtüşen ve iç içe geçen süreçler, bazen de
çeşitlilik yok edildiğinden, küreselleşme
çelişkili ve karşıt süreçlerdir. Bu nedenle,
homojenleşme ile bağlantılıdır. aynı
küreselleşmeyi tek bir temaya indirgemek
ünlülerin maskaralıklarını takip edin.
zordur. Belki de bunu yapmak için en iyi
Bununla birlikte, küreselleşme genellikle
girişim Kenichi Ohmae'nin (1989) "sınırsız
yerelleşme, bölgeselleşme ve çok
bir dünya" fikriydi. Bu, yalnızca ulusal ve
kültürlülük ile el ele gider (bkz. s. 185). Bu,
devlet sınırlarına dayalı geleneksel siyasi
çeşitli nedenlerle oluşur. Her şeyden önce,
sınırların geçirgen olma eğilimini ifade
ulus-devletin ekonomik ve politik yaşamı
etmez; aynı zamanda, daha önce zaman ve
anlamlı bir şekilde organize etme
mekanla ayrılan insanlar arasındaki
kapasitesinin azalması, gücün yukarıya
ayrımların daha az önemli hale geldiğini ve
doğru olduğu kadar aşağı doğru
bazen tamamen alakasız olduğunu ima
emilmesine de izin verir. Böylece, ulusa ve
eder. Scholte (2005) bu nedenle
siyasi milliyetçiliğe dayalı bağlılıklar
küreselleşmenin insanlar arasındaki
azaldıkça, bunların yerini genellikle yerel
'ülkeüstü' ilişkilerin büyümesiyle bağlantılı
topluluk veya bölge veya dini ve etnik
olduğunu savundu. Örneğin, devasa
kimliğe bağlı olanlar alır. Dini köktencilik,
elektronik para akışları artık bir bilgisayar
örneğin, küreselleşmeye bir yanıt olarak
anahtarının hareketiyle dünyanın dört bir
görülebilir. İkincisi, homojenleşme korkusu
yanına yayılıyor ve para biriminin ve diğer
veya tehdidi, özellikle emperyalizmin bir
finansal piyasaların dünyanın herhangi bir
biçimi olarak algılandığında, kültürel ve
yerindeki ekonomik olaylara neredeyse
politik direnişi kışkırtır. Bu, azalan dillere
anında tepki vermesini sağlıyor. Benzer
ve azınlık kültürlerine olan ilginin yeniden
şekilde, kablo ve uydu teknolojisi, telefon
canlanmasına ve en açık şekilde yeni “anti-
mesajlarının ve televizyon programlarının
kapitalist” ve serbest ticaret karşıtı
toplumsal hareketlerin ortaya çıkması
yoluyla küreselleşmeye karşı bir tepkiye
yol açabilir. Üçüncüsü, küreselleşme
basitçe küresel bir monokültür meydana
getirmekten ziyade, hem gelişmekte olan
hem de gelişmiş devletlerde bir şekilde
daha karmaşık sosyal ve kültürel çeşitlilik
kalıpları biçimlendirmiştir. Gelişmekte olan
ülkelerde, Batılı tüketim malları ve
imajları, bir yerlileştirme süreci aracılığıyla
daha geleneksel kültürel uygulamalara
dahil edildi. Gelişmiş devletler de Coca-
Cola, McDonald's ve MTV karşılığında
giderek Batılı olmayan dinlerden
etkilenerek kültürel alışverişin daha geniş
etkisinden kaçamadılar; ilaçlar ve terapötik
uygulamalar; ve sanat, müzik ve edebiyat.
Homojenleştirme: Tüm parçaların veya
öğelerin (bu durumda ülkeler) benzer veya
özdeş olma eğilimi.
Yerlileştirme: Yabancı mal ve
uygulamaların yerel ihtiyaçlara ve
koşullara uyarlanarak özümsendiği süreç.
Şekil 7.1: Sistemik karşılıklı bağımlılıklar.
Küreselleşmenin farklı biçimleri de
tanımlanabilir. Bunlardan en önemlileri
şunlardır:
1. Ekonomik küreselleşme
2. Kültürel küreselleşme
3. Siyasi küreselleşme
1- Ekonomik Küreselleşme
Ekonomik küreselleşme, hiçbir ulusal
ekonominin artık bir ada olmadığı fikrine
yansır: tüm ekonomiler, az ya da çok,
birbirine bağlı bir küresel ekonomiye
emilir. OECD (1995), küreselleşmeyi “farklı
ulusal ekonomilerden oluşan bir
dünyadan, üretimin uluslararasılaştığı ve
finansal sermayenin ülkeler arasında
serbestçe ve anında aktığı küresel bir
ekonomiye geçiş” olarak tanımlamıştır.
Komünizmin çöküşü, ekonomik
küreselleşmeye güçlü bir ivme kazandırdı,
çünkü onun dışında kalan son önemli
devlet bloğunun küresel kapitalist sistem
tarafından emilmesinin yolunu açtı.
Ekonomik küreselleşme, bu konuda, aynı
zamanda komünizmin çöküşünü
hızlandırmaya da yardımcı oldu, çünkü
1980'lerden itibaren daha düşük ticaret
engelleri, mübadele kontrollerinin sona
ermesi ve yatırım sermayesinin daha
serbest dolaşımı, kapitalist Batı ile
sermaye arasındaki ekonomik uçurumun
genişlemesine yardımcı oldu. ekonomik
olarak durgun komünist Doğu. Ekonomik
küreselleşmenin kilit etkilerinden biri,
ulusal hükümetlerin ekonomilerini
yönetme ve özellikle serbest piyasa
çizgisinde yeniden yapılanmalarına
direnme kapasitesinin azalmasıdır.
KAVRAM
Neoliberalizm
Neoliberalizm (bazen 'neoklasik liberalizm'
olarak adlandırılır), klasik liberalizmin ve
özellikle klasik politik ekonominin
güncellenmiş bir versiyonudur. Ana
teması, serbest piyasa ekonomisine ve
atomist bireyciliğe olan inancı yansıtan,
hükümet tarafından yalnız bırakıldığında
ekonominin en iyi şekilde çalıştığı fikridir.
Düzenlenmemiş piyasa kapitalizmi
verimlilik, büyüme ve yaygın refah
sağlarken, devletin “ölü eli” inisiyatifi
baltalar ve girişimin cesaretini kırar. Kilit
neoliberal politikalar arasında
özelleştirme, düşük kamu harcamaları,
kuralsızlaştırma, vergi indirimleri ve
azaltılmış refah temini yer alıyor.
2- Kültürel Küreselleşme
Kültürel küreselleşme, dünyanın bir
yerinde üretilen bilgi, meta ve
görüntülerin uluslar, bölgeler ve bireyler
arasındaki kültürel farklılıkları
'düzleştirme' eğiliminde olan küresel bir
akışa girmesi sürecidir. Bu bazen bir
McDonaldlaştırma süreci olarak tasvir
edilmiştir. Kısmen ulusötesi şirketlerin
büyümesi ve küresel metaların ortaya
çıkmasıyla yönlendirilen kültürel
küreselleşme, aynı zamanda sözde 'bilgi
devrimi', uydu iletişiminin yayılması,
telekomünikasyon ağları, bilgi teknolojisi
ve internet ve küresel medya şirketleri.
Bununla birlikte, daha önce de belirtildiği
gibi kültür, küreselleşmenin güçlerine hem
hizmet eder hem de onları kısıtlar.
Hollywood filmlerinin, Nike koşu
ayakkabılarının ve Starbucks
kahvehanelerinin her yerde bulunmasına
ek olarak, dünya çapında mal satmak, yerli
kültürlere ve sosyal uygulamalara karşı bir
duyarlılık gerektirir.
McDonaldlaştırma: Fast-food endüstrisi ile
bağlantılı küresel metaların ve ticari ve
pazarlama uygulamalarının giderek daha
ekonomik sektörlere hakim hale geldiği
süreç.
3- Siyasi Küreselleşme
Siyasi küreselleşme, uluslararası örgütlerin
artan öneminde açıkça görülmektedir.
Bunlar, tek bir devlet içinde değil, birkaç
devletten oluşan uluslararası bir alanda
yargı yetkisini kullandıkları için ulusötesi
olan kuruluşlardır. Bu tür
organizasyonların çoğu 1945 sonrası
dönemde ortaya çıkmıştır: örnekler
arasında Birleşmiş Milletler, NATO, Avrupa
Ekonomik Topluluğu ve onun çeşitli
halefleri, AT ve AB, Dünya Bankası,
Uluslararası Para Fonu (IMF), Uluslararası
Para Fonu (IMF), Uluslararası Para Fonu
yer almaktadır. Ekonomik İşbirliği ve
Kalkınma (OECD) ve Dünya Ticaret Örgütü
(WTO). Hükümetlerarasılık ilkelerine
uyduklarında, uluslararası örgütler,
devletlerin en azından teoride, ulusal
egemenlikten ödün vermeden uyumlu
eylemde bulunmalarını sağlayan bir
mekanizma sağlar.
Uluslarüstü organlar ise iradelerini ulus-
devletlere dayatabilirler. Siyasal
küreselleşmenin devletler arası vurgusu,
onu devlet dışı ve piyasa temelli aktörlerin
rolünü vurgulayan rakip ekonomik ve
kültürel küreselleşme anlayışlarından
ayırır. Ayrıca, enternasyonalizme ve bir tür
dünya hükümetine idealist bir bağlılığı
yansıttığı ölçüde, politik küreselleşme,
ekonomik ve kültürel küreselleşmenin
belirgin bir şekilde gerisinde kalmaktadır.
Küresel bir devlet, çok uluslu şirketlerin
(TNC'ler), sivil toplum kuruluşlarının
(STK'lar) ve uluslararası baskı gruplarının
faaliyetlerine dayanan küresel sivil toplum
çok uzak bir ihtimal olarak kalırken, çok
gerçek oldu.
Neoliberal küreselleşmenin yükselişi
Geniş ekonomik küreselleşme süreci
hakkında yeni bir şey yok. Sınır ötesi ve
ulusötesi ekonomik yapıların gelişimi,
emperyalizmin merkezi bir özelliği
olmuştur ve tartışılabilir bir şekilde,
ekonomik küreselleşmenin en yüksek
noktası, Avrupa devletlerinin Afrika ve
Asya'da sömürgeler için mücadelesiyle on
dokuzuncu yüzyılın sonlarında geldi. .
Bununla birlikte, küreselleşmenin modern
ve geçmiş biçimleri önemli şekillerde
farklılık göstermektedir. Bazen “proto-
küreselleşme” olarak görülen daha önceki
küreselleşme biçimleri, genellikle
yayılmacı siyasi projelerin arkasında
ulusötesi ekonomik örgütler kurdu.
Yayılmaları ve başarıları ne olursa olsun,
imparatorluklar hiçbir zaman sınırları ve
sınırları ortadan kaldırmayı başaramadılar;
onları yalnızca siyasi olarak baskın güçlerin
yararına yeniden ayarladılar ve genellikle
"uygar" dünya ile "barbar" dünya arasında
yeni sınırlar oluşturdular. Çağdaş
küreselleşme olgusunda ise, tersine,
ekonomik karşılıklı bağlılık ve karşılıklı
bağımlılık ağı o kadar genişlemiştir ki,
dünya ekonomisini ilk kez tek bir küresel
varlık olarak kavramak mümkün olmuştur.
Bu, ekonomik hayatın "sınırsız" hale geldiği
anlamdır.
Diğer bir fark, modern dönemde
küreselleşmenin neoliberalizmin
ilerlemesiyle el ele gitmesidir, öyle ki iki
güç genellikle aynı daha büyük olgunun
parçaları olarak düşünülür: neoliberal
küreselleşme. Ekonomik küreselleşme ve
neoliberalizm neden bu kadar yakından
bağlantılı? Bunun birkaç nedenden dolayı
gerçekleştiği görülebilir. Özellikle, yoğun
uluslararası rekabet, hükümetleri
"içeriden" yatırımları çekme ve çokuluslu
şirketlerin başka yerlere yerleşmesini
önleme umuduyla ekonomilerini
kuralsızlaştırmaya ve vergi seviyelerini
düşürmeye teşvik etti. Artan küresel
rekabet bağlamında, ekonomi politikasının
temel hedefi olarak tam istihdamın
korunmasının yerini enflasyonun kontrol
altına alması gerçeğiyle, kamu harcamaları
ve özellikle refah bütçeleri üzerinde güçlü
bir aşağı yönlü baskı uygulandı. Bu tür
baskılar, ABD ekonomisinin yeniden
canlanan büyüme ve üretkenlik oranları ve
diğer ulusal kapitalizm modellerinin,
özellikle Japonya ve Almanya'daki görece
yavaş performansıyla birlikte, 1990'ların
sonlarında neoliberalizmin ABD'nin
egemen ideolojisi olarak rakipsiz bir
şekilde durduğu anlamına geliyordu. 'yeni'
dünya ekonomisi. Çin gibi sadece birkaç
devlet, neoliberal küreselleşmeyle kendi
şartlarına göre başa çıkabildi, örneğin
döviz kurunu düşük tutarak rekabete
maruz kalmalarını sınırladı.
Dünya ekonomisinin neoliberal çizgilerde
yeniden inşası, 1990'larda küresel
ekonomik yönetişim kurumlarının,
özellikle Dünya Bankası ve Uluslararası
Para Fonu'nun (IMF) 1990'larda neyin
geldiğine dair fikirlere dönüştürülmesiyle
de teşvik edildi. 'Washington konsensüsü'
olarak adlandırılacaktır (bkz. s. 165). Bu,
gelişmekte olan devletleri ve komünizmin
çöküşünden sonra “geçiş” devletlerini
serbest ticaret, sermaye piyasalarının
serbestleştirilmesi, esnek döviz kurları,
denk bütçeler vb. gibi politikalar izlemeye
yöneltti. Neoliberal küreselleşmenin
ilerlemesi, yalnızca ABD'deki otuz yıllık
büyüme ve 1990'larda yenilenen
ekonomik üstünlüğü ile değil, aynı
zamanda dünya ekonomisinde otuz yıllık
büyüme ile aynı zamana denk geldi. Bu,
neoliberalizmin destekçilerini, büyüme
modelinin, ABD'nin 1971'de Bretton
Woods sabit döviz kuru sisteminden
çekilmesinden bu yana düşüşte olan eski
Keynesçi ortodoksiye karşı üstünlüğünü
açıkça gösterdiğini iddia etmeye teşvik
etti. neoliberal büyüme modelinin temel
unsurları finansal piyasalar ve
'finansallaşma' sürecidir. Bu, Wall
Street'in, Londra Şehri'nin, Frankfurt'un,
Singapur'un ve başka yerlerin artan
önemini açıklayan, ekonominin finans
sektörünün muazzam bir şekilde
genişlemesiyle mümkün oldu. Bu süreçte
kapitalizm, artan yatırım ve daha yüksek
tüketimde çıkış arayan büyük ölçüde
genişleyen para akışlarından yararlanarak
"turbo-kapitalizme" dönüştü. Bu süreç,
kamu ve genellikle özel borçta önemli bir
büyümeyi içermesine rağmen, borcun
körüklediği temel büyüme nedeniyle
bunun sürdürülebilir olduğu
düşünülüyordu. Neoliberal büyüme
modelinin diğer kilit özellikleri arasında,
1995'ten sonra DTÖ'nün kurulmasıyla
cesaretlendirilen açık pazarlara ve ticaretin
serbestleştirilmesine güçlü bir inanç ve
birçok gelişmiş ekonomide imalattan
hizmetlere geçiş yer aldı; bunlardan
birincisi giderek gelişmekte olan ülkelere
'ihraç ediliyor'. işgücü ve diğer maliyetlerin
daha ucuz olduğu dünya.
Finansallaşma: İşletmelerin, kamu
kurumlarının ve bireysel vatandaşların
borç para almalarına ve böylece
harcamalarını artırmalarına izin verecek
şekilde finansmanının yeniden
yapılandırılması.
KAVRAM
Washington Mutabakatı
Washington konsensüsü terimi, John
Williamson tarafından Washington
merkezli uluslararası kuruluşların, IMF'nin,
Dünya Bankası'nın ve ABD Hazine
Bakanlığı'nın gelişmekte olan dünyadaki
ekonomilerin yeniden inşası için tercih
ettiği politikaları tanımlamak için icat
edildi. Büyüme olarak 'ortodoks' kalkınma
modeline dayanan ve neoliberalizm
fikirlerinden yararlanan Washington
uzlaşmasının özü, 'istikrarlılaştır, özelleştir
ve liberalleştir' olarak özetlenebilir.
Neoliberal küreselleşmenin yine de
eleştirmenleri var. Örneğin,
neoliberalizmin sosyal yardım sağlamayı
geri alma ve maddi bir kişisel çıkar etiğini
('açgözlülük iyidir') teşvik etmede,
genişleyen eşitsizlik ve sosyal ilişkilerle
olan ilişkisinden dolayı bir ekonomik
doktrin olarak popüler meşruiyeti
sürdürmek için mücadele ettiğini ileri
sürmüşlerdir. Yıkmak. Bu, 1990'larda Yeni
Zelanda, Kanada ve Birleşik Krallık gibi
ülkelerdeki 'neoliberal devrim'in bir reddi
olmasa da değiştirilmesine ve hatta
2009'da Başkan Obama döneminde
ABD'de neoliberal önceliklerin yeniden
değerlendirilmesine yol açtı. 17. Rusya
örneğinde, işsizlik ve enflasyonun artması
ve 1990'larda neoliberal ilkelerin 'şok
terapisi' uygulamasının serbest bıraktığı
derin güvensizlikler, piyasa reformuna
karşı bir tepki yarattı ve milliyetçi ve
otoriter hareketlere desteğin
güçlenmesine yol açtı. Daha derin bir
düzeyde, Robert Cox (1987), "hiper-liberal
küreselleştirici kapitalizm" olarak
adlandırdığı şeyin kökünün büyük
çelişkilere ve mücadelelere dayandığını,
yani onun egemenliğine meydan
okunmaya ve nihayetinde devrilmeye
mahkûm olduğunu savundu. Bu çelişkiler
arasında, 'devletin uluslararasılaşması'
(devletin kamuoyundan ziyade küresel
ekonominin diktelerine yanıt verme
eğilimi), çevreyi tehditlerden korumak için
artan baskı tarafından üretilen
'demokratik açık' yer almaktadır. amansız
ekonomik büyümenin yol açtığı yıkımlar ve
devlet otoritesinin şirketlerin mali ve
ekonomik çıkarlarına teslim olması.
Neoliberalizmin daha da karanlık bir
yorumu Naomi Klein (2008) tarafından
geliştirilmiştir. 'Afet kapitalizminin'
yükselişini vurgularken, neoliberalizmin
ilerlemesinin ne ölçüde 'şoklar',
olağanüstü haller ve şu ya da bu türden
krizlerle ilişkilendirildiğine dikkat çekti ve
böylece ABD'nin dış politika
maceracılığının, 1973'te Şili'de Salvador
Allende'nin devrilmesinde CIA'nın
rolünden 'teröre karşı savaşa' (bkz. s. 416)
neoliberalizmin yayılmasıyla bağlantılı
olmuştur. Birçokları için, neoliberal
küreselleşmenin altında yatan zayıflıklar
en etkili şekilde 2007-09 küresel mali krizi
tarafından açığa çıktı.
2007-09 Krizi ve Mirası
2007-09 küresel mali krizindeki en ikonik
an, 15 Eylül 2008'de 158 yaşındaki ABD
yatırım bankası Lehman Brothers'ın iflas
başvurusunda bulunmasıyla geldi. Bu, ABD
finans piyasalarındaki çalkantıların
ortasında gerçekleşti. Diğer şeylerin yanı
sıra, hükümet destekli iki ipotek şirketi
Fannie Mae ve Freddie Mac, Federal
yetkililer tarafından kurtarılmak zorunda
kaldı; sigorta devi AIG sadece 58 milyar
dolarlık bir devlet kurtarma paketiyle
kurtarıldı; ve dördüncü en büyük ABD
bankası olan Wachovia, 42 milyar dolarlık
batık borcu emerek Citigroup tarafından
satın alındı. Bankacılık krizleri başka
yerlerde patlak verdi ve hisse senedi
piyasaları dünya çapında serbest düşüşe
geçti, hisse değerlerini büyük ölçüde
düşürdü ve küresel bir durgunluğun
başlangıcını işaret etti. Bununla birlikte,
kısaca, küresel kapitalizm uçurumun
eşiğinde sallanıyor gibi göründü ve
sistemik bir başarısızlığa düşmekle tehdit
etti.
TARTIŞMA. . .
KÜRESEL KAPİTALİZM DOĞASI OLARAK
İSTİKRARSIZ VE KRİZE YAKIŞIR MI?
İdeolojik tartışma bir zamanlar kapitalizm
ve sosyalizm arasındaki savaşa
odaklanırken, şimdi küresel kapitalist
sistemin yararları ve sakıncaları üzerine
odaklanıyor. Risk, belirsizlik ve krize eğilim
küresel kapitalizmin kaçınılmaz özellikleri
midir? Yoksa istikrarsızlık sadece
kapitalizmin dikkate değer dinamizminin
bir belirtisi midir, küresel refahı sağlama
kapasitesine sahip bir dinamizmdir.
EVET:
Aşırı üretim krizleri: Kapitalizmin en erken
ve en lanetli eleştirisi Karl Marx tarafından
geliştirildi. Marx, kapitalizmin döngüsel
aşırı üretim krizlerine eğilimine dikkat
çekti. İşletmelerin büyüme zamanlarında
çıktıyı aşırı genişletme (aşırı üretim),
durgunluk zamanlarında ise fazla sözleşme
yapma (yetersiz üretim) eğilimi nedeniyle
patlamalar ve çöküşler kaçınılmazdı. Marx
için bu krizler giderek derinleşecek ve
sonunda sistemik çöküşe yol açacaktı. Bu
analiz, yerel ve küresel kapitalizm için eşit
derecede geçerlidir.
Yaratıcı yıkım: Joseph Schumpeter'e
(1942) göre, kapitalizmin doğasında var
olan istikrarsızlık, yerleşik işletmeleri yok
eden ve yenilerini ortaya çıkaran yenilik
patlamalarından kaynaklanmaktadır.
'Yaratıcı yıkım' kavramı, hem ekonomileri
şekillendiren, büyüme yaratan ve başarı
veya başarısızlık yoluyla iş çevrimlerini
harekete geçirenin girişimciler olduğu
fikrini hem de inovasyonun zenginliğin ana
itici gücü olduğu fikrini yakalar.
Schumpeter, dönemsel çöküşlerin insani
ve toplumsal maliyetlerinin ve
dinamizmin, yaratıcılığın ve bireyciliğin
elitizm ve devlet müdahalesinin büyümesi
yoluyla boğulmasının eninde sonunda
kapitalizmin uzun vadeli beklentileri
konusunda karamsardı. kapitalizmin
ölümü.
Kumarhane kapitalizmi: Modern küresel
kapitalizmin krize karşı artan duyarlılığı,
devletleri savunmasız ve küresel
piyasaların kaprislerine maruz bırakan
küreselleşmiş bir finansal sistemin ortaya
çıkmasıyla açıklanabilir. Susan Strange'in
(1996) "kumarhane kapitalizmi" olarak
adlandırdığı şeyde, dünya çapında büyük
miktarlarda "çılgın para" dalgalanması,
panik ilk sorunun kapsamının çok ötesine
yayıldığında ortaya çıkan finansal bulaşma
olgusunu yaratmaktadır. Bu tür
istikrarsızlıklar, çoğu modern finansal
büyümenin, “hedge fonları” ve “türevler”
gibi tamamen para ticareti yapan para
birimi ve menkul kıymet borsaları şeklinde
gerçekleştiği gerçeğiyle vurgulanmaktadır.
Böylece küreselleşmiş finansal akışlar,
"gerçek" ekonomilerin performansıyla çok
az ilgisi olabilecek yükselişler ve çöküşler
yaratır.