REPORTAŻ PO ABORCJI
ŻAL MI
Nie miałam tego z kim przegadać, bałam się mówić koleżankom,
rodzinie, nawet siostrze, z którą zawsze sobie wszystko mówimy
Tekst Ewa Kaleta, rysunek Joanna Krótka
iszę światu jedno
W dziecko
Emilia, 28 lat
Spotkałam znajomych na mie-
ście, dosiadłam się, zamówiłam
piwo, śmierdziało mi. Po kilku łykach wy-
miotowałam w łazience.
Ale test zrobiłam dopiero dwa tygodnie
później. Odwlekałam ze strachu, aż pewne-
go dnia obudziłam się w lepszym humorze
i postanowiłam wziąć się w garść.
Pierwszemu powiedziałam Wojtkowi.
Moja wielka miłość, poznaliśmy się na stu-
diach, byliśmy razem pół roku.
– Zrobimy, co będziesz chciała – powie-
dział. – Uszanuję każdą twoją decyzję.
Dziecko nazywałam potworem. Czułam,
że jest we mnie coś, co mnie pożera, coś wro-
giego, jak rak. Uciekałam w sen, nie chodzi-
łam na zajęcia. Nic nikomu nie powiedziałam.
Poszłam na USG do lekarza, o którym
słyszałam, że robi aborcje. Zobaczyłam płód,
wpadłam w panikę. Zapytałam lekarza, czy
jest jakaś inna opcja rozwiązania sytuacji.
– Jaka inna opcja? – zapytał.
Wyszłam z gabinetu. Jedyne, co miałam
przed oczami, to „Ogród rozkoszy ziem-
skich” Boscha. Adam i Ewa po lewej, pośrod-
ku namiętności, a po prawej piekło.
Te obrazy miałam w głowie od lat. Jestem
z rodziny wierzącej, a pikantne opisy piekła
podrzucała mi mama. W rodzinnym domu
aborcja była jednym z powracających tema-
tów w domowych debatach, co jakiś czas
przeobrażających się w kłótnie.
Mnie było to obojętne, ale zawsze byłam
za aborcją na przekór mamie, żeby ją trochę
podrażnić i wzniecić ogień w dyskusji. Dla
mamy to było morderstwo, dla mnie nie.
Roztaczała przede mną wizję piekła jako
kary za ten śmiertelny grzech. W jej histo-
riach szatan najpierw jest miły i słodki, a po-
tem smaży człowieka w piekle.
Mówiłam jej, że są w życiu różne sytua-
cje, że nic nie jest czarno-białe, a ona do dziś
pyta: – Co ty możesz wiedzieć, jak nie byłaś
w takiej sytuacji?
Będąc w ciąży, myślałam o tym, żeby
skoczyć z mostu, powiesić się, może podciąć
sobie żyły w wannie, tak bardzo bałam się
powiedzieć mamie o ciąży. Bałam się, że ro-
dzice się mnie wyrzekną, że mi nie pomogą,
bo wczesna ciąża to byłby dla nich wstyd.
Poprosiłam Wojtka, żeby poszukał leka-
rza. – Czyli chcesz usunąć? – spytał.
Potwierdziłam, ale nie wypowiadałam
na głos tych słów.
Po kilku dniach byliśmy już umówieni.
Starszy miły pan dał mi tabletki, dwie wzię-
łam od razu, kolejne miałam zażyć po kilku
godzinach. Wizyta kosztowała 1 tys. zł, trwa-
ła 20 minut. W razie problemów, np. dużych
krwawień, miałam do niego zadzwonić.
Pojechaliśmy do Wojtka do domu, nade-
szły okropne skurcze, siedziałam na sedesie
i wyłam z bólu, krwawiłam.
Wojtek głaskał mnie po głowie i trzy-
mał za rękę. Potem przeniósł mnie do wan-
ny. Jego mama przyniosła ręczniki i leki
przeciwbólowe, była miła.
Bardzo mnie nie lubiła, przyszło mi do
głowy, że jest taka pomocna, bo cieszy się,
że nie zniszczę życia jej synowi.
Mielimy tylko po 22 lata.
Po pięciu godzinach krwawienie się
zmniejszyło, minął ból. Ale pojawił się drugi
problem, ten mniej namacalny. Taki smu-
tek. Jakbym poczuła, ile ważyła ta decyzja.
Cokolwiek bym wybrała, było złe. Kilka dni
spędziłam u Wojtka. Potem wróciłam do
akademika. Chodziłam smutna.
Minął miesiąc, siedzieliśmy z Wojtkiem
na balkonie, to były pierwsze upalne wie-
czory, między jednym papierosem a drugim
Wojtek powiedział: – Chciałem tego dziecka.
– Teraz mi to mówisz? – spytałam.
Był taki wspierający i czuły przed abor-
cją i w jej trakcie, ale dopiero kiedy to
powiedział, dotarło do mnie, że to jego
hasło: „Zrobisz, jak zechcesz, będę cię
wysokie obcasy + 11 STYCZNIA 2020 + wysokieobcasy.pl
wspierał w każdej decyzji”, to zdecydowa-
nie za mało.
Poczułam jeszcze większy ciężar odpo-
wiedzialności. Pomyślałam sobie: może pod-
jęłabym inną decyzję, gdybym wiedziała, że
on tego dziecka chce. A tak, po prostu wy-
szedł tylnym wyjściem, załatwił to w białych
rękawiczkach.
Kolejne myśli: gdyby moja mama nie
straszyła mnie przez całe życiem grzechem,
piekłem i wstydem, gdybym wiedziała, że mi
pomoże, może też podjęłabym inną decyzję.
Albo mogłabym ją podjąć bardziej
świadomie, w mniejszym lęku. Dotarło
do mnie, że ja nawet nie wiem, czy się za-
stanowiłam się nad tym, czy ja chcę tego
dziecka czy nie. Czułam, że coś trzeba zro-
bić. Więc zrobiłam. Moja mama kreowała
obraz grzechu i piekła, żeby mnie ochronić
przed wpadką i aborcją, chciała mnie w ten
sposób przestrzec, tymczasem jak nikt
przyczyniła się do mojej aborcji, tworząc
tak potworną presję.
Co jakiś czas liczyłam, ile moje dziecko
miałoby teraz miesięcy, a potem lat. Raz
się do niego bezpośrednio zwróciłam, prze-
prosiłam, miałam nadzieję, że jest gdzieś,
gdzie jest mu dobrze. Co jakiś czas jakiejś
koleżance mówiłam o aborcji. Wypadało to
ze mnie i na chwilę robiło się lżej.
Minęło pięć lat, obudziłam się w niedzie-
lę rano i pomyślałam, że chcę się wyspowia-
dać. Poszłam na mszę, po mszy podeszłam
do konfesjonału. Była mała kolejka, na kon-
fesjonale były światełka – czerwone, jeśli
jest zajęte, i zielone, jeśli wolne.
Wejście było oddzielone ciężką bordową
kotarą satynową. Była ciężka, jakbym pod-
nosiła 60 kg. Wyspowiadałam się, ksiądz dał
mi rozgrzeszenie, miał głos starszego czło-
wieka. Powiedział, że każdy grzeszy, schodzi
z drogi, najważniejsze, że żałuję.
Żałowałam tego, że byłam w takiej sytua-
cji, że do tego doszło. Powiedział mi, żebym
żyła dalej. Chyba czuł, ile mnie to kosztuje.
( 17 )
REPORTAŻ PO ABORCJI
Za pokutę miałam dziewięć pierwszych
piątków miesiąca lub adoptować nienaro-
dzone dziecko. Odetchnęłam z ulgą, że mnie
nie wyklęto z mojego Kościoła, nie wyrzuco-
no z mojej religii.
To był przełom, odzyskałam część siebie,
którą straciłam w tracie aborcji.
Nie chcę mówić „płód”, bo to brzmi jak
nic. To była wartość, nie poradziłam sobie
z tą wartością.
Nigdy nie powiedziałam nikomu z rodziny
o tym, co się stało. Nie chciałam dobijać mamy.
Chcę mieć dzieci, najlepiej trójkę, mam
dług do spłacenia. Wiszę światu jedno dziecko.
Jest nadal ze mną,
ale nie w brzuchu
Iwona, 34 lata
Jestem mamą trójki dzieci. Pierwsza córka,
Pola, ma dziś pięć lat. Była planowana, wy-
czekana. Trzy lata później urodziłam bliź-
niaki – chłopca Antka i dziewczynkę Julię.
Urodziły się przed terminem, jak to często
bywa, wylądowały od razu w inkubatorach.
Stres, czy wszystko będzie dobrze. Z chłop-
cem gorzej – spędził trzy doby na OIOM-ie,
miał trudności z oddychaniem.
Miałam problemy z karmieniem – za
mało pokarmu. Potem wstawanie do nich
i karmienie, raz jedno, raz drugie. Do tego
starsza córka poszła akurat do przedszkola
i była o młodsze rodzeństwo bardzo zazdro-
sna. Wracała do domu, krzyczała, kłóciła się.
Nie miałam czasu na nic. Nie mamy blisko
żadnej rodziny, mąż pracował na pełny etat
jako informatyk w dużej firmie. Jestem tłu-
maczką, pracowałam w domu na zleceniach.
Troje dzieci to dużo, dają mi dużo radości
i miłości, ale nie mam dla nich wystarczają-
co dużo czasu i uwagi. Do tego praca, spłaca-
nie kredytu i moje ambicje, żeby nie zginąć
na rynku.
Kiedy zaczęłam się gorzej czuć – dosko-
nale znam te uczucia – od razu wiedziałam,
że jestem w ciąży. Zawsze zaczynało się tak
samo: spowolnienie, mdłości, lekkie zamro-
czenie.
Nic mi się nie zgadzało, bo zaszłam w cią-
żę, gdy już było po dniach płodnych. Zrobi-
łam test. Zobaczyłam dwie kreski.
Na chwilę się ucieszyłam, ale jednocześ-
nie byłam przerażona. Mąż na początku
tylko milczał, nic mi nie narzucił, po chwili
powiedział: – Sama wiesz. Mamy za mały
samochód, tylko trzy miejsca z tyłu, dwu-
pokojowe mieszkanie, nie pomieścimy się.
Miał rację.
Poczułam, że kolejne dziecko może za-
grozić mojemu małżeństwu. Jesteśmy zmę-
czeni nieprzespanymi nocami, brakiem
czasu dla siebie, życiem tylko praca – dom.
( 18 ) wysokieobcasy.pl + 11 STYCZNIA 2020 + wysokie obcasy
Nie żałuję tego,
co zrobiłam. Ale aborcja
nie jest OK.
Nie jest też
nie OK
A teraz wyglądało, że będzie już łatwiej
– córka przyzwyczaiła się do bycia starszą
siostrą i coraz częściej bawi się z malu-
chami, nawet to lubi, bliźniaki przesypiają
coraz więcej nocy i powoli, powoli robi się
przestrzeń na nasze życie – moje, męża.
Czułam, że skoro to dziecko tak się za-
skakująco poczęło, to może to znak, że po-
winnam je urodzić.
Te argumenty o miejscu w samocho-
dzie albo za małym metrażu nie docierały
do mnie. Czy nie znaleźlibyśmy miejsca
na kolejne łóżeczko? Czy nie możemy kupić
nowego samochodu?
Ale czy dam radę zajmować się czwórką
dzieci, czy mi starczy siły i czasu, żeby każ-
demu dać to, czego potrzebuje. Czy wytrzy-
mam fizycznie i psychicznie? Może to nie
będzie dobre dla nikogo? Dla mnie, bo kiep-
sko znoszę ciąże, dla dzieci, bo będą mnie
miały jeszcze mniej, a już teraz często się
o mnie biją, przepychają, wypychają inne,
które jest u mnie na kolanach. A z drugiej
strony: dlaczego tego dziecka ma nie być,
skoro poprzednich troje urodziłam, w czym
ono jest gorsze, że nie daję mu szansy na
rozwinięcie się i życie?
Emocjonalnie zostałam z tym sama,
mąż nie chciał o tym rozmawiać, nie rozu-
miał, skąd te wszystkie emocje we mnie.
A ja z jednej strony cieszyłam się bardzo na
nowe życie, nową osobę. Z drugiej – miałam
poczucie, że to mnie wykończy, że nie dam
rady, jestem zmęczona.
Nie miałam tego z kim przegadać, bałam
się mówić koleżankom, rodzinie, nawet sio-
strze, z którą mam dobre relacje i zawsze so-
bie wszystko mówimy. Bałam się, że usłyszę
tylko jakieś rady: zrób to, zrób tamto. Albo:
„Nie spodziewałam się tego po tobie”, „Abor-
cja? Chyba zwariowałaś”. Tego ostatniego
bałam się chyba bardziej.
Dość miałam już własnych emocji.
Poszłam do lekarza. Mówił, że mam dzi-
dziusia w brzuchu, cieszył się. Powiedziałam,
że mam troje dzieci i nie cieszę się aż tak bar-
dzo. Spojrzał na mnie zszokowany i wystra-
szony. Dla mnie dzidziuś jest później, na razie
to potencjał. Ale jednocześnie wiem, kto z ta-
kiego potencjału powstał – troje moich dzieci
też było w tej fazie czystego potencjału życia.
Płakałam nocami, kiedy wszyscy spali.
Podjęłam decyzję, że usunę. Myślałam ra-
cjonalnie o tym, co fizycznie i psychicznie
mogę znieść.
Powiedziałam mężowi, że nie urodzę,
stwierdził, że to dobra decyzja. Jakby na to
czekał.
Przez znajomych znalazł kontakt do le-
karza w innym mieście. Numer telefonu do-
staliśmy mailem. Zadzwoniłam, umówiłam
się, miałam się stawić następnego dnia o 14.
1 marca wsiadłam do pociągu. Kupiłam bi-
let w pierwszej klasie, żeby było mniej ludzi.
Na wprost mnie usiadła starsza pani, dzwoni-
ła po kolei do swoich czterech wnuków.
A ja mówiłam do tych kilku komórek, do
mojego dziecka, że je kocham, że jest ideal-
ne, że niczego mu nie brakuje. Chciałam,
żeby czuło się kochane, a nie odepchnięte,
niewystarczające. Powiedziałam mu, że ko-
cham je tak jak pozostałe dzieci.
Pojechałam taksówką do prywatnej
przychodni, gdzie lekarz przyjmował po
godzinach. Zapytał, dlaczego chcę usunąć
ciążę, czy mąż o tym wie. Zdziwiły mnie te
pytania, nie chciałam na nie odpowiadać,
ale bałam się, że jeśli nie odpowiem, to zro-
bi mi problem. Zapytał, czy wiem, że aborcja
jest nielegalna. Kiwnęłam głową, że tak. Dał
mi tabletki. Zapłaciłam 1 tys. zł.
Wieczór spędziłam z dziećmi. W week-
end poszliśmy na spacer i gofry. Mąż wziął
wolne na żądanie w poniedziałek, wzię-
łam tabletki dopochwowo na noc, by prze-
spać ten czas oczekiwania. Spałam siedem
godzin.
Krwawienie zaczęło się rano, poczułam
ulgę, że to już za mną, że tabletki zadziała-
ły i że ta decyzja, tak długo noszona i tak
bolesna, jest już za mną.
Nie wracałam do tego, nie rozmyślałam,
zajęłam się dziećmi. Ale czuję, jakby ta oso-
ba ze mną była. Nie ma jej w brzuchu, ale jest
gdzieś obok. Nie potrafię tego odsunąć, uznać
tylko siebie, wymazać tego potencjału z głowy.
Powiedziałam jej: nie teraz. Ale to nie jest
moje ostatnie słowo. „Nie teraz” nie znaczy
że nigdy dla niej nie będzie miejsca z nami.
 Nie teraz, mój przyjacielu
Ada, 25 lat
Wyjechałam do Belgii studiować malarstwo,
miałam 23 lata. Przez znajomych poznałam
chłopaka, starszego ode mnie o 11 lat grafi-
ka Louisa. Nawet nie wiem, kiedy i dlacze-
go zdążyłam się tak bardzo zakochać, gdy
nagle, po pięciu miesiącach związku, oka-
zało się, że zaszłam w ciążę. Nie zabezpie-
czaliśmy się, ale miałam bardzo regularny
okres, więc obliczałam dni płodne. Zresztą
dopuszczałam zajście w ciążę, nawet chcia-
łam mieć z nim dziecko. Louis mówił, że
chce mieć dzieci, mieliśmy plany, by wieść
razem nomadyczne życie, jeździć po świecie,
założyć rodzinę, był starszy i czuł, że czas
go ponagla.
Podejrzewałam, że jestem w ciąży, jakiś
głos w środku mówił mi, że nie jestem już
sama w tym ciele.
Kupiliśmy test. Pierwszą reakcją była
radość, ale nogi się pode mną ugięły. Kiedy
wyszłam z łazienki, Louis rozpakowywał
zakupy, powiedziałam mu, że jestem w cią-
ży. Zobaczyłam jego wyraz twarzy, miał wy-
straszone oczy, bardzo się rozkojarzył. Moja
radość minęła.
Louis nic nie powiedział, nie sugerował,
bym usunęła, to ja z tym wyszłam. Nie od-
OGŁOSZENIE WŁASNE WYDAWCY
codziennie
Jeszcze więcej
historii śmiałych kobiet, kultury, psychologii i seksu
szukaj nas także na:
wysokieobcasy @WysokieObcasy.pl
wodził mnie od decyzji, wiedziałam, że mu-
szę się tym wszystkim zająć sama.
Czasem wracało do mnie paradoksalne
uczucie szczęścia, ale zaraz potem zdawa-
łam sobie sprawę, że nie mam perspektyw.
Z nerwów nie mogłam jeść, wciskałam
w siebie na siłę jedzenie. Wiedziałam, że je-
śli będę chciała urodzić, to wrócę do Polski
i moje plany skończenia studiów upadną,
a jeśli zostanę, to będę z dzieckiem sama
i będę musiała znaleźć jakąś łatwą pracę.
Czułam, że jeśli zdecyduję się na dziecko,
to zostanę z nim sama.
Znalazłam ośrodek przez internet. Był
w szpitalu oddalonym o godzinę drogi od
naszego domu, pojechałam sama samocho-
dem Louisa. Zrobili mi badania, potwierdzili
ciążę. Byłam w szóstym tygodniu, wyzna-
czyli mi wizytę na miesiąc później.
Pielęgniarki i lekarz byli neutralni, nikt
mnie o nic nie wypytywał. Jak w Polsce, gdy
idzie się do internisty albo dentysty, nie-
nachalna opieka. Miałam dostać tabletki.
Przez ten czas pomiędzy wizytami starałam
się zdrowo odżywiać, na tyle, na ile mogłam.
Nie piłam alkoholu, nie paliłam. Chciałam
być domem dla tego potencjalnego człowie-
ka, takim, na jaki zasługuje. Dopóki był we
mnie, chciałam robić wszystko jak należy.
wysokieobcasy.pl
Było mi bardzo niedobrze. Czułam się
zmęczona, słaba. Odliczałam dni, które zle-
wały mi się w całość, w nocy nie spałam, za-
sypiałam o 12 w południe, budziłam się o 16.
Podlewałam kwiatki, zajmowałam się
psem i kotem i przepraszałam to dziecko,
ten zlepek komórek.
Mówiłam mu, żeby wróciło innym razem,
bo teraz nie mam jak, nie mogę: nie teraz,
mój przyjacielu, wiem, że chcesz się pojawić,
ale ja nie mam jak. Pisałam pamiętnik, ale
nigdy potem do niego nie zaglądałam. Pies
i kot tuliły się do mnie, opiekowały się mną.
Mama zaproponowała mi, żebym wróciła
do domu, że mi pomoże zająć się dzieckiem.
Ale nie naciskała, powiedziała, żebym robi-
ła to, co uważam. Powiedziałam jej, bo nie
chciałam jej okłamywać, bo na to nie zasłu-
giwała, ale dziś wiem, że obarczyłam ją wiel-
kim ciężarem.
Umówionego dnia Louis zawiózł mnie do
ośrodka, okazało się, że czeka mnie zabieg,
bo jest za późno na tabletki.
Był w pełnym znieczuleniu, więc fizycznie
nic nie czułam, wyparłam to wspomnienie.
Pamiętam tylko ciemnozielone płytki
w sali zabiegowej. Louis mnie odebrał około
15, pomógł mi zmienić podpaskę, był czuły
i był blisko mnie.
www.wysokieobcasy.pl
REPORTAŻ PO ABORCJI
Kiedy wsiadłam do samochodu, spojrza-
łam na niego i poczułam się wolna, że nic
mnie nie będzie przy nim trzymać siłą. Ku-
pił tort czekoladowy. Tani, z supermarketu.
Nie lubię tortów, ale ten zjadłam. Nasz zwią-
zek skończył się kilka miesięcy później.
Chciałam i nie chciałam być w ciąży. Da-
łam sobie taki kredyt, że za kilka lat uznam
tę decyzję za dobrą. I fakt, nie żałuję tego,
co zrobiłam. Ale aborcja nie jest OK. Nie
jest też nie OK.
Taka była sytuacja, nie czułam, że to
wszystko jest moje i mogę podjąć decyzję,
jaką chcę, bo to moje ciało i koniec tematu.
Nie chodziło mi o mnie, była też ta przyszła
osoba. Czasem liczę, ile miałaby lat. Przez
cały ten czas – aborcji i czekania na nią
– myślałam o niej z szacunkiem.
Pojechałam do Włoch na wycieczkę. Cza-
sem, kiedy widzę, jak fajnie podróżują rodzice
z dziećmi, to myślę sobie: o, to jednak się da.
Nie rozpamiętuję, nie wracam, nie drążę. Cza-
sem myślę sobie: o, teraz by tu ze mną było.
Kocham cię, zostań
Ola, 30 lat
Miałam 21 lat, zakochałam się. Po czterech
miesiącach znajomości zaszłam w ciążę. Na
weselu wypiłam kieliszek wódki, od razu
pobiegłam do toalety i zwymiotowałam. Po-
wiedziałam Pawłowi, że chyba jestem w cią-
ży. A on na to: – Niemożliwe. To na pewno
weselne jedzenie.
Mama kreowała obraz grzechu i piekła,
żeby mnie ochronić przed wpadką i aborcją,
chciała mnie w ten sposób przestrzec, tymczasem
jak nikt przyczyniła się do mojej aborcji, tworząc
tak potworną presję
Kilka dni później zrobiłam test. Pierwsze
było przerażenie, Paweł błagał, żebym usu-
nęła – syn znanych artystów, na studiach,
u progu kariery architekta. Klękał przede
mną, płakał i błagał, żebym nie niszczyła
mu życia. Poszłam na USG, to był ósmy
tydzień, zobaczyłam bicie serca. Od tego
momentu przestał być to płód, a zaczęło
dziecko. Przepraszałam je za to, co chcę
zrobić. Na wizycie miałam pokerową twarz,
starałam się zachować spokój, mówiłam,
że biorę kwas foliowy.
Bałam się powiedzieć rodzicom, byłam
w popłochu, zaszczuta lękiem swoim i Paw-
ła. Bałam się, że dziecko mi wszystko odbie-
rze, dopiero co wyszłam z domu, studiowa-
łam biologię.
( 20 ) wysokieobcasy.pl + 11 STYCZNIA 2020 + wysokie obcasy
Zgooglowaliśmy temat z Pawłem. Na jed-
nej ze stron organizacji wspierających aborcję
przeczytałam, jak nazywa się lek, który powin-
nam przyjąć. Poszliśmy do pierwszej apteki,
stałam przed wejściem, Paweł tłumaczył far-
maceutce, że potrzebuje tego leku dla babci, że
zapomniała recepty od lekarza. Nie udało się
w dwóch aptekach, w trzeciej, w samym cen-
trum miasta, farmaceutka uwierzyła.
Odezwał się mój były chłopak Kuba,
przyjaźniliśmy się. Powiedział, że chce, że-
bym do niego wróciła. Powiedziałam mu
o ciąży, odpowiedział, że jeśli chcę, mogę
urodzić, że on się nami zaopiekuje, ale po-
godzi się z każdą decyzją.
Chciałam usunąć. Nie miałam w sobie
miejsca na to, żeby się zastanowić, żeby
zdecydować, po prostu czułam, że nie mogę
i nie chcę, że to zły moment.
Tabletki wzięłam z Kubą w jego miesz-
kaniu. Zgodnie z instrukcją w internecie
miałam wziąć kilka dawek w odstępach.
Wzięłam pierwszą, po godzinie zobaczyłam
pierwszą krew. Spanikowałam, poczułam
w sobie wielki sprzeciw wobec tego, co ro-
bię. Wybiegłam z łazienki, powiedziałam
Kubie, że jadę do szpitala, że nie dam rady
tego zrobić. Zgłosiłam się do lekarza prowa-
dzącego moją ciążę, nie przyznałam się, że
wzięłam tabletki. Kazano mi leżeć, na USG
serce biło. W sali było pięć innych kobiet.
Z okna miałam widok na tory.
Odwiedzali mnie Kuba i Paweł na zmia-
nę. Kuba płakał, Paweł przepraszał, że stwo-
rzył presję. Nie obwiniałam go, to była też
moja decyzja. Chociaż miałam tak mało
czasu, bo zaledwie kilka dni dzieliło test
ciążowy, USG i wyłudzenie tabletek. Ale nie
chciałam przedłużać, bałam się, że nie uda
nam się znaleźć dojścia do lekarza, który
nam je przepisze. Działałam szybko, z auto-
matu. Popychana strachem – swoim i Pawła.
Po tygodniu w szpitalu obudziłam się
w innym stanie, czułam, że coś się zmie-
niło, miałam uczucie pustki w brzuchu,
odzyskałam siły. Mówiłam do dziecka: „Ko-
cham cię, zostań”.
Mówiłam do Boga, chociaż w niego nie
wierzę, do jakiegoś wyższego bytu, choćby
to było UFO, prosiłam, żeby mi pomógł.
Lekarz zrobił USG, serce przestało bić.
Wyszłam przed szpital, kupiłam papierosy
w kiosku, usiadłam na najbliższej ławce. Za-
paliłam, zadzwoniłam do babci, powiedzia-
łam, że serce dziecka przestało bić.
Nie chciałam, żeby go ze mnie wyciąga-
no. Babcia przekonała mnie, żebym poszła
na zabieg.
Płakałam na widok dzieci i kobiet w cią-
ży. Rozlał się w moim życiu smutek, czułam,
jakby część mnie rozpadła się, codziennie
czułam, że coś straciłam. Poszłam na tera-
pię, przepracowałam żałobę, poczucie winy,
przez rok dochodziłam do siebie.
Wyjechałam na Erazmusa do Anglii,
miałam 24 lata, poznałam tam chłopaka,
Piotrka. Nie traktowałam go przyszłościo-
wo, to była miła, ale przelotna znajomość,
zaszłam w ciążę.
Zdecydowałam, że wrócę do Polski i uro-
dzę dziecko, ale sama, bez Piotrka. Piotrek
się oświadczył, odrzuciłam zaręczyny, nie ko-
chałam go, to był przypadek, zaprosiłam go
do życia naszego dziecka, ale powiedziałam,
że nie będziemy parą. Rodzice nie naciskali
na małżeństwo, wiedzieli, co czuję. Koleżanki
mówiły mi, że nie dam rady sama, że samotne
macierzyństwo to piekło, że będę zmęczona,
gruba, nieszczęśliwa. Wróciłam na terapię.
Radziłam sobie z tym, że wszystko robię
sama. Na badania chodziłam sama, kupo-
wałam meble sama, czytałam o ciąży sama,
nikt nie dotykał mojego brzucha. To był
czas ciszy i patrzenia na zakochane pary.
Wracałam myślami do poprzedniej ciąży,
zastanawiałam się, jak by to było, gdybym
była w ciąży dłużej, jakie byłoby tamto
dziecko. Ale jednocześnie wybaczyłam sobie
ostatecznie aborcję.
Kiedy urodził się mój synek, zobaczy-
łam, że dziecko nie odbiera, ale daje, nawet
jeśli jest się samemu. Moje obawy, które
składały się na moją aborcję kilka lat wcześ-
niej, okazały się lękiem, z którym można
sobie dać radę i po prostu poczekać, zaufać
sobie. Myślałam, że muszę w pełni kontro-
lować to, co się dzieje, zaplanować karierę,
nie dać sobie odebrać żadnej szansy. Chcia-
łam być niezależna, spełniona, współczesna
kobieta, która zawsze wie, co robi, niczego
nie żałuje – i idąc tym torem myślenia, zro-
biłam coś, czego żałowałam przez lata.
Po aborcji byłam przeciwniczką legaliza-
cji prawa do aborcji. Uważałam, że można
zbyt pochopnie podjąć taką decyzję i żało-
wać. Ale potem zdałam sobie sprawę, że je-
stem zwolenniczką legalnej aborcji i prawa
jej wykonania na żądanie do dziesiątego ty-
godnia ciąży. Bo jeśli aborcja będzie legalna,
to kobiety będą miały szansę zastanowić
się, czego chcą, a nie działać w popłochu,
lęku, że muszą natychmiast zdobyć leki
i natychmiast pozbyć się problemu. +

W ŻAŁOWANIU
NIE MA NIC ZŁEGO
Z Sabiną Grzymowicz, pschoanalityczką, rozmawia Ewa Kaleta
edycyna jasno stwierdza, że we
M wczesnej ciąży mamy do czy-
nienia z zarodkiem, nie z dziec-
kiem. A psychologia?
Rolą psychoterapeutów nie jest określa-
nie, kiedy i czy mamy do czynienia z za-
rodkiem czy z dzieckiem. Jeśli do gabine-
tu przychodzi kobieta we wczesnej ciąży
i mówi o dziecku, to mówię jak ona. Jeśli
o zarodku, to również takiego określenia
używam. Ważne, jak ona to czuje.
Moją rolą jest próbować rozumieć, dla-
czego ona widzi to tak, a nie inaczej. Dla-
czego tak, a nie inaczej to przeżywa.
Kiedy bliżej jest nam do uczuć bycia po-
rzuconym, odtrąconym, niechcianym, wte-
dy identyfikujemy się z płodem i rozdziera
nam serce myśl o jego losie.
Jeśli bliżej nam do uczucia bycia w pu-
łapce, w sytuacji, w której nie chcemy być,
zazwyczaj identyfikujemy się z kobietą,
łatwiej nam ją zrozumieć i o jej potrzeby
walczyć.
Linia sporu światopoglądowego opiera
się na naszych doświadczeniach.
Poruszamy się na wąskiej przestrzeni: je-
steś za prawem do aborcji czy przeciwko
niemu? Mamy tylko dwie narracje.
To wylewanie dziecka z kąpielą. Kiedy
coś zaczyna rozwijać się w naszym brzuchu,
doświadczamy poczucia utraty kontroli nad
swoim ciałem. I potrzebujemy czasu i prze-
strzeni na rozmowę.
Kiedy przygotowywałam się do naszego
wywiadu, wpisałam w wyszukiwarkę hasło
„telefon zaufania dla kobiet w ciąży”. Nie-
wiele można znaleźć realnej pomocy. Znacz-
nie lepiej działają telefony zaufania dla ofiar
przemocy, dla alkoholików, dla nastolatków.
W obliczu ciąży sprawą kluczową jest
możliwość oswojenia uczuć, przyjrzenia się
im po to, aby podjąć decyzję niepodykto-
waną chęcią pozbycia się emocji, tylko pró-
bą stanięcia z nimi twarzą w twarz. Czego
tak naprawdę się boję? Trudno jest myśleć
trzeźwo, gdy ogarnia nas panika.
A kiedy kobieta zachodzi w ciążę, cały
aparat skojarzeniowy, wszystkie te lęki
PSYCHOLOGIA PO ABORCJI
Bliscy nie wiedzą,
jak wspierać, co
powiedzieć córce czy
partnerce. Zachęcać
do urodzenia dziecka
czy wspierać chęć
dokonania aborcji?
ruszają z kopyta. Pochodzące z wczesnego
dzieciństwa, dotyczące ciała, jego integral-
ności, utraty kontroli, zależności, bezpie-
czeństwa, lęk przed śmiercią. Pojawiają się
zazwyczaj niezależnie od tego, czy kobieta
chce ciąży czy nie.
Można próbować zapanować nad tą siłą
rozpoznaniem, co się dzieje, i nazwaniem
uczuć.
Środowiska pro-life często powołują
się na tragiczne konsekwencje abor-
cji, depresje, myśli samobójcze – słynny
już syndrom aborcyjny. Czy coś takiego
w ogóle istnieje?
Nie spotkałam się z tym terminem
w literaturze psychoanalitycznej, nie ma
go również w klasyfikacji chorób psy-
chicznych.
Są natomiast przypadki, w których
aborcja w ten czy inny sposób wraca przy
wysokie obcasy + 11 STYCZNIA 2020 + wysokieobcasy.pl
kolejnej ciąży. Może pojawić się wówczas
lęk o zajście w ciążę, lęk o ciążę, czasem
pojawiają się jakieś niemające podłoża so-
matycznego dolegliwości, depresja czy za-
burzenia lękowe.
Psychoanalityczki takie jak Joan Ra-
phael-Leff czy Dinora Pines piszą o nie-
przepracowanej żałobie, o żalu po stracie,
poczuciu winy, o hamletowskim dylemacie
„być czy nie być” matką.
Pacjentki zastanawiają się, kim byłoby
tamto dziecko, jak wyglądałaby ciąża. Cza-
sem zastanawiają się, czy mają prawo być
w ciąży, skoro poprzednią ciążę przerwały.
Czasem rozmyślają, co powiedzą dziecku,
kiedy się urodzi, czy kiedyś ujawnią to,
co się stało, bo przecież to byłoby jego ro-
dzeństwo.
Kobiety rzadko trafiają na terapię z po-
wodu aborcji, ale ten temat ujawnia się
przy okazji, w opowieści o życiu.
Mam wrażenie, że kobiety są zakład-
niczkami politycznej interpretacji aborcji.
Czasem uczucia, które przeżywają, nie
wpisują się jednoznacznie w panujący
podział: za albo przeciwko. Czy kobiety,
które poddały się aborcji, przychodzą do
terapeuty z wątpliwościami?
Pyta pani o wątpliwości związane z dy-
lematem, czy podjęły dobrą, właściwą de-
cyzję. Te wątpliwości zazwyczaj ujawniają
się w trakcie terapii i chyba w jakimś sensie
pozostają na zawsze.
Wróćmy na chwilę do sytuacji, gdy kobie-
ta jest w niechcianej ciąży. Jaki to stan?
Zajście w niechcianą ciążę aktywuje
wiele konfliktów wewnętrznych i chęć
natychmiastowego rozwiązania sytuacji.
Sytuacja, w której trzeba jak najszybciej
znaleźć lekarza, iść na zabroniony zabieg
albo kupić tabletki, sprzyja gwałtowności
reakcji.
Podjęciu dobrej decyzji nie sprzyja ani
polityka, ani wewnętrzne napięcie. Wydaje
się, że porównanie do myślenia pod ostrza-
łem jest najlepszą ilustracją stanu, w jakim
się te kobiety i ich partnerzy znajdują. Nie
sprzyja to namysłowi i rozeznaniu. To jest
( 21 )
PSYCHOLOGIA PO ABORCJI
lęk, panika, poczucie uwięzienia i ogromne-
go zagrożenia.
Mimo tej skrajnie trudnej sytuacji kobiety
mówią, że nie żałują decyzji o aborcji, ża-
łują tego, że się w takiej sytuacji znalazły.
W żałowaniu czegoś nie ma nic złego.
To uczucie może minąć, czasem wrócić, nie
trwa wiecznie i nie musi być piętnem.
Żyjemy w presji idealnego życia, w któ-
rym podejmujemy tylko dobre decyzje i żad-
nej z nich ani przez chwilę nie żałujemy. To
kolejna idealizacja i niezdolność do widze-
nia w nas pewnej różnorodności, a także
trudność w zaakceptowaniu złożoności ży-
cia, braku jednoznacznych odpowiedzi. Nie
możemy wytrzymać żałowania – dlaczego?
To część życia.
Kobiety, z którymi rozmawiałam, czasem
wracają do myśli o dziecku, wyobrażają
sobie, ile miałoby dziś lat, jak wyglądało-
by ich wspólne życie, a czasem posyłają
w jego kierunku dobrą energię.
Zastanawianie się, „co by było gdyby”,
jest naturalne. Zawsze jednak trzeba się
zastanowić, czy takie wspominanie nie jest
nadmierne. Czy nie służy temu, aby siebie
gnębić.
Nawet jeśli partnerzy wspierają partner-
ki, to często można odnieść wrażenie,
że niewystarczająco. Do tego dochodzi
strach przed oceną rodziców. Wydaje
się, że kobiety w tej sytuacji często zosta-
ją zupełnie same.
To jak w antycznej tragedii – nie ma do-
brego wyjścia. Wielokrotnie w życiu jeste-
śmy w takich sytuacjach.
Bliscy nie wiedzą, jak wspierać, co po-
wiedzieć córce czy partnerce. Zachęcać do
urodzenia dziecka czy wspierać chęć doko-
nania aborcji?
Kobieta pamięta, że jej mama mówiła
z dezaprobatą o młodych matkach albo
była krytyczna wobec aborcji. Ona to pa-
mięta i w tej jednej chwili to do niej wraca,
nie chce być odtrącona przez mamę. Patrzy
na partnera i widzi, że on się nie cieszy, że
się wystraszył.
Warto pamiętać, że partner również
doświadcza lęku, niepokoju czy wątpliwo-
ści. W takich sytuacjach pragniemy, żeby
mężczyzna od razu się ucieszył i nas wsparł.
Bo wtedy będziemy czuły się w pełni przez
niego akceptowane. Ale to też idealizacja.
Mężczyzna może bać się o to, czy sprosta
wyzwaniu.
Pojawia się też często patriarchalne ma-
rzenie, żeby mężczyzna wziął na siebie całą
odpowiedzialność i zadbał o nas niczym
rodzic.
Co można powiedzieć kobiecie, która
jest w niechcianej ciąży i nie wie, co zro-
bić? Jak wspierać skutecznie?
( 22 ) wysokieobcasy.pl + 11 STYCZNIA 2020 + wysokie obcasy
Sabina Grzymowicz
– pschoanalityczka,
specjalizuje się w pomocy
młodym rodzicom, parom z małymi
dziećmi. Jest członkinią Polskiego
Towarzystwa Psychoterapii
Psychoanalitycznej
Nie wiem, czy coś można jej powiedzieć.
Ale sądzę, że powinniśmy o tym myśleć
raczej odwrotnie: nie mówić, ale dać prze-
strzeń do mówienia. Nie po to, by dawać
sugestie w jakąkolwiek stronę. Kluczem
jest wypowiedzenie i nazwanie. Czasem
wypowiedziane myśli zyskują symboliczną
postać, przestają być tylko stanami i prze-
życiami, stają się słowami, przez co są bar-
dziej strawne, możliwe do zniesienia.
Dlatego pozwolenie na to, aby kobieta
mówiła, i słuchanie jej jest kluczowe.
Mówiła pani o aparacie skojarzeniowym,
który uruchamia się w kontekście cią-
ży. Dookoła jakich tematów się kręcimy,
myśląc o aborcji i niechcianym macie-
rzyństwie?
Czasem czujemy niechęć do stania się
rodzicem, bo nasz rodzic był nieidealny albo
czujemy się skrzywdzeni. Nie chcemy być
tacy jak on.
Przy okazji niechcianej ciąży wraca do
nas relacja z matką, z ojcem, wspomnienia
bycia odepchniętą, niechcianą. Mając takie
własne rany, nie chcemy być identycznym
rodzicem dla naszego dziecka. Wraca kli-
mat rodzinnego domu, różne przykre wspo-
mnienia, obraz zmęczonych rodziców, któ-
rzy nie mieli dla nas czasu, nie interesowały
ich nasze przeżycia.
Ale też możemy to przyszłe dziecko
obdarzyć swoimi lękami, jak to się mówi
w psychoanalizie, złymi częściami swojego
self, czyli cechami, o których istnieniu nie
chcemy wiedzieć, np. widzimy w macie-
rzyństwie głównie poświęcenie i jesteśmy
pewne, że to przyszłe dziecko zachłannie
odbierze nam życie.
W prawicowej narracji pojawia się suge-
stia, żeby po aborcji nadać imię dziecku,
modlić się za nie. Zaadoptować nienaro-
dzone dziecko w ramach pokuty. Kobieta
sama w sobie w tym świecie nie funkcjo-
nuje, nikt się nią nie przejmuje. W lewico-
wej narracji pojawia się głównie kobieta,
nie ma dziecka.
Uważam, że takie myślenie, zarówno pra-
wej, jak lewej strony, mocno redukuje obraz
sytuacji.
Jedna strona redukuje cierpienie ko-
biety. Przymus, któremu podlega, nie bu-
dzi empatii. A druga redukuje możliwość
ambiwalencji emocjonalnej, żalu, smutku
i chęci mówienia o dziecku, a nie o komór-
kach. Po każdej z tych stron im większy
przeżywa się lęk, tym bardziej się zaostrza
mechanizmy obronne.
Przy okazji opowieści o aborcji zawsze
pojawia się wątek lęku: bałam się, że jeś-
li urodzę, to nie dam sobie rady, że skoń-
czę na ulicy, że będę musiała porzucić
swoje plany, marzenia. Czasem odczu-
wamy ciążę jak chorobę, jakby rozwijał
się w nas rak.
Często jako dorośli ludzie, korzystając
z pomocy, czujemy się jak dzieci. Mamy
więc poczucie, że potrzebując bliskich,
będziemy jak małe dzieci, a przecież sami
spodziewamy się dziecka i powinniśmy być
dorośli. To idealizowanie dorosłości jako
stanu samowystarczalności.
Kobiety będące w chcianych ciążach też
miewają takie skojarzenia, np. że ktoś z nich
wysysa siły. Te fantazje są różne u różnych
kobiet, ale mają podobny wymiar – uczucie
bycia nadużytym. W takich zdaniach moż-
na odnaleźć wiele archetypów, pierwotnych
uczuć.
Jedna z autorek mówi o mitach niechcia-
nych dzieci – Edyp, Mojżesz – odrzucenie
czy wykluczenie to przeżycia stare jak świat.
Jest w tym aspekcie wiele pierwotnych dy-
lematów. Kto z nas nie zastanawiał się jako
nastolatek: byłem chciany czy nie? Jestem
adoptowany? To klasyczne dla osoby w tym
wieku pytania o tożsamość, ale też o to, czy
jest akceptowana i przyjęta wraz ze swoim
seksualnym ciałem.
Nawet rozmawiając o uczuciach, rozpa-
trując swoją sytuację emocjonalną i ży-
ciową, przyglądając się sobie, mimo roz-
poznanych i nazwanych stanów możemy
nie chcieć urodzić, po prostu.
Tak, czasem nie znajdujemy w sobie
miejsca na macierzyństwo, na dziecko, na
nowe życie, przeważają uczucia niechęci,
klaustrofobii, lęku i nie da się nic z tym
zrobić.
Można o tym rozmawiać albo wręcz
FOT. MATERIAŁY PRASOWE
przeciwnie – uciąć temat, nie drążyć, mó-
wić, że nie ma się wobec tego wydarzenia
żadnych uczuć. Każdy z nas ma swoje me-
chanizmy obronne, swoje sposoby radze-
nia sobie, nie musimy siebie wzajemnie
oceniać. +