Kagawaran ng Edukasyon

Pambansang Punong Rehiyon

Sangay ng mga Paaralang Panglungsod ng Paranaque
Edukasyong Pantahanan at Pangkabuhayan 5
Agrikultura
Ikalawang Markahan Unang Linggo

KAHALAGAHAN AT KABUTIHANG DULOT NG ABONONG

ORGANIKO

Panimula
Sa panahong ito ay lubhang mahalaga sa bawat tahanan ang pagkakaroon ng
tinatawag na “Gulayan sa Bakuran”. Napakalaki ng pakinabang sa tao ng paghahalaman lalo
na sa mga nasa kalagayang “Home Quarantine”. Ito ay nagbibigay ng pagkain, libangan at
pagkakitaan ng buong mag-anak. Upang maging matagumpay at hindi masayang ang ating
pagpapagal sa pagtatanim, kailangang may sapat na sustansiya ang lupa na nagbibigay ng
magandang bunga sa mga pananim.

Sa araling ito, ay iyong matutuhan ang kahalagahan at kabutihang dulot ng abonong

organiko sa paghahalaman. Inaasahan na pagkatapos pag-aralan ang modyul na ito, ikaw ay
inaasahang matuto sa mga kasanayang napapaloob sa tulong ng iyong magulang at
tagapagalaga.

Mga Kasanayang Pampagkatuto:

Naipamamalas ang pang-unawa sa panimulang kaalaman at kasanayan sa pagtatanim
ng gulay at ang maitutulong nito sa pag-unlad ng pamumuhay. (EPP5 AG-ob-4)

Layunin:
1. Natatalakay ang kahalagahan at pamamaraan sa paggawa ng abonong organiko.
2. Nasusunod ang mga pamamaraan at pag-iingat sa paggawa ng abonong organiko.

Balikan Natin:
Panuto: Isulat sa sagutang papel ang tsek (/) kung tama ang ipinapahayag
ng pangungusap tungkol sa paghahalaman at ekis (x) kung mali.
___ 1. Ang paghahalaman ay nagpapaganda ng kapaligiran, nakatutulong sa
pagsugpo ng polusyon.
___ 2. Ang paghahalaman ay nagbibigay ng lilim at oxygen na kailangan ng tao.
___ 3. Ang paghahalaman ay di kawili-wiling gawain.

1
 Unawain Natin:
Abono o Pataba
Ang abono o pataba ay ginagamit sa mga halaman upang
pagyamanin ang lupang taniman at maging sapat ang
sustansiyang taglay nito. www.shutterstock.com

Dalawang uri ng pataba

1.Organikong pataba (Compost Fertilizer)
Ito ay isang uri ng pataba na nagmumula sa nabubulok na
halaman, gulay, prutas, dumi ng hayop, at anumang uri ng organikong
materyal. Matingkad na kulay tsokolate o maitimitim ang kulay nito
at walang mabahong amoy. Maganda sa lupa at sa halaman ang
organikong pataba sapagkat nagbibigay ito ng masaganang bunga na
mapapakinabangan o mapagkakitaan ng pamilya. Higit sa lahat, ang
www.wikipedia.org
paggamit nito ay ligtas, mura at nakabubuti sa kalikasan. Ang
paggawa ng compost ay tinatawag nating “composting”.

2. Di-organikong pataba o komersiyal na pataba

Ang di –organikong pataba ay maaring gamitin upang punan ang
pagkukulang ng organikong pataba. Inilalagay ito sa lupa o sa
paligid ng ugat ng halaman. Ito’y pataba na dumaan sa
maraming proseso kaya mabilis ang
aksyon o resulta. May halong kemikals
tulad ng nitrate ng soda, sulfate ng
ammonia, ammonium nitrate at Urea
(puting butil na bilog) na kaya dapat gamitin lamang
ayon sa inirerekomendang dami. Kumpleto sa lahat ng nutrisyon
www.fertilizer-machine.net
na kailangan.

Mga dahilan kung bakit gumagamit ng Organikong Pataba:

1.Pinatataba muli ng compost ang lupa, upang dumami ang ani na hindi inaabuso ang lupa.
2.Pinaluluwag ang paghinga, pinalalambot ang lupa at pinagaganda ang pagsalat (texture) at
bungkal nito (tilt).
3.Pinabubuti ang daloy ng hangin at kapasidad na humawak ng tubig(water holding capacity)
4.Ito ay ligtas sa kalusugan ng tao, walang masamang epekto sa kapaligiran at hindi na
kailangang bilhin sapagkat ito ay madaling gawin ninuman kahit hindi propesyunal.

Dalawang pamamaraan sa paggawa ng compost?

I. Compost pit - Ang compost pit ay isang hukay na dito itinatapon

ang mga nabubulok na bagay (biodegradeable wastes) na kalimitang gippslandunwrapped.com

galing sa kusina. Pagkalipas ng dalawang buwan o higit pa maari na

itong gamitin bilang pataba. Nakakatulong pa ito sa suliranin ng
pamayanan tungkol sa mga basura na itinatapon kahit saan na
nagiging dahilan ng pagbabara ng mga estero o kanal.
stock.adobe.com

2
Mga hakbang sa paggawa ng compost pit

1. Pumili ng angkop na lugar.

a. patag at tuyo ang lupa
b. may kalayuan sa bahay
c. malayo sa tubig tulad ng ilog, sapa at iba pa.
Gumawa ng hukay sa lupa nang may limang metro ang lalim at dalawang metro ang lapad.
Patagin ang loob ng hukay at hayaang nakabilad sa araw upang hindi mabuhay ang anuman
uri ng mikrobyo.

2. Tipunin ang mga nabubulok na kalat gaya ng tuyong damo,

dahon, mga balat ng prutas at iba pa. Ilatag ito nang pantay sa ilalim
ng hukay hanggang umabot ng 30 sentimetro ang taas. Haluan ng 1
hanggang 2 kilo ng abono o urea (komersyal na pataba) ang
inilagay na basura sa hukay

3. Patungan ito ng mga dumi ng hayop hanggang umabot ng

15 sentimetro ang kapal at lagyan muli ng lupa, abo o apog. Gawain
ito ng paulit-ulit hanggang mapuno ang hukay.

4. Panatilihing mamasa-masa ang hukay sa pamamagitan ng

pagdilig araw-araw. Tiyakin hindi ito babahain kung panahon ng tag-
ulan, at makabubuting takpan ang ibabaw ng hukay ng ilang piraso
ng dahon ng saging upang hindi bahain.

5. Pumili ng ilang pirasong kawayang wala ng buko at may

butas sa gilid. Itusok ito sa nagawang compost pit upang makapsok
ang hangin at maging mabilis ang pagkabulok ng mga basura.

6. Bunutin ang mga itinusok na

kawayan pagkalipas ng tatlong linggo. Haluing mabuti ang mga
pinagsama-samang kalat at lupa. Pagkalipas ng dalawangbuwang o
higit pa ay maaari na itong gawing pataba ayon sa mabilis na
pagkakabulok ng mga basurang ginamit.

7. Bunutin ang mga itinusok na kawayan pagkalipas ng tatlong linggo. Haluing mabuti
ang mga pinagsama-samang kalat at lupa. Pagkalipas ng dalawangbuwang o higit pa ay
maaari na itong gawing pataba ayon sa mabilis na pagkakabulok ng mga basurang ginamit.

II. Basket Composting- kung walang sapat na lugar o lote upang makapaghukay, maari
pa rin tayong makagawa ng compost gamit ang mga patapong lalagyan o sisidlan.

homesfornh.com http://clipart-library.com/
homesfornh.com

3
Mega hakbang sa paggawa ng basket composting

1. Maghanap ng mga lumang sisidlan na magsisilbing lagayan sa paggawa ng basket

composting.
2. Pumili ng lugar kung saan ito ilalagay.
3. Ihanda ang mga kagamitan at sangkap na inyong gagamitin sa paggawa ng compost.
4. Paghaluin ang mga sangkap kagaya ng mga nabubulok na mga balat ng prutas at
gulay sa loob ng inyong basket haluan ng damo at konting lupa.
5. Bago ito takpan ibilad muna ito sa araw para matuyo ng kaunti at mawala ang amoy.
6. Takpan ng sako o plastik ang ginawang basket at mag-antay ng isang linggo. Maari
kang magsaliksik sa youtube para mas masundan ang mga pamamaraan at magamit
ang sangkap o kagamitan na mayroon ka.

Mga pangkaligtasang gawi sa paggawa:

1. Gumamit ng kasangkapang nasa maayos na kondisyon.

2. Gamitin nang buong ingat ang mga kagamitang matatalim at matutulis.
3. Ituon ang pansin sa ginagawa.
4. Linisin ang mga kagamitan at itago sa ligtas na lugar.

Mga pangkalusugang gawi sa paggawa:

1. Ihanda ang mga kagamitang kakailanganin upang makatipid sa oras at pagod.

2. Magsuot ng angkop na kasuotan sa paggawa
3. Magsuot ng pananggalang sa matinding init o ulan.
4. Magtakip ng bibig o ilong kung maglalagay ng pataba o abono.
5. Maghugas ng kamay o maligo pagkatapos gumawa.

Ilapat Natin:
A. Panuto: Sagutan ang mga sumusunod na katanungan.Isulat ang iyong ideya sa
sagutang papel.

1. Bakit mahalaga ang abono sa paghahalaman?

_____________________________________________________________________
2. Alin ang mas mainam na gamitin, ang abonong organiko o komersyal na pataba? Bakit?
_____________________________________________________________________
3. Ano - ano ang iyong gagawin upang mapangalagaan ang iyong kalusugan habang
gumagawa ng abonong organiko?
_____________________________________________________________________

4
 Suriin Natin
Panuto: Isulat sa sagutang papel ang masayang mukha kung ang pangungusap ay
tama at malungkot na mukha kung hindi.

_____ 1. Gumamit ng organikong pataba para maging sagana sa ani.

_____ 2. Ang organikong pataba ay tumutulong upang madaling matuyo ang lupa.
_____ 3. Iwasang kusutin ang mata habang nag-aabono.

Tayain Natin
A. Panuto: Basahin ang pangungusap at isulat ang letra ng tamang sagot sa sagutang papel.

1. Ano ang tawag sa uri ng pataba na galing sa pinagsama – samang tuyong dahon, balat
ng prutas, dayami at iba pang organikong bagay na pinabubulok sa hukay?
A. Compost C. Compost Pile
B. Compost Pit D.Basket Composting
2. Alin ang hindi angkop na katangian ng abonong organiko?
A. Nakababawas ng basura C. Nakasisira na kalikasan
B. Nakatitipid sa pataba sa halaman D. Napagyayaman ang lupang taniman.
3. Paano ang tamang paglalagay ng abonong organiko sa halaman?
A. Inilalagay sa dahon ng halaman C. Inihahalo sa lupa
B. Isinasaboy sa tanim D. I-spray sa halaman
4. Ano ang isa sa hindi dapat isaalang – alang sa paglalagay ng abono sa mga halamang
gulay?
A. Uri ng Panahon C. Uri ng Tanim
B. Gulang ng Tanim D. Mga pamahiin sa pagtatanim
5.Bakit kailangang takpan ang iyong ginawang compost pit?
A. Upang hindi kumalat ang lupa C. upang hindi mangitim ang lupa
B. Upang hindi makita ng mga tao D. Upang hindi bahain kapag umulan

B: Panuto: Isulat sa tamang kolum ang mga panuntunan sa ibaba. Isulat ang sagot
sa sagutang papel

A. Pangkaligtasang Panuntunan B. Pangkalusugan Panuntunan

1. 4.

2. 5.

3.

• Maghugas ng mga kamay pagkatapos gumawa.

• Gumamit ng kagamitan na nasa maayos na kundisyon
• Magsuot ng angkop na kasuotan.
• Ituon ang pansin sa ginagawa.
• Linisin at itago ang kagamitan sa ligtas na lugar.
5
 Likhain Natin

Panuto:
Gumawa ng basket composting gamit ang isang patapong lalagyan (recycled
container) na makikita sa loob ng bahay. Ihalo sa lupa ang mga nasira o
pinagbalatan ng gulay at prutas.sundin ang mga pamamaraang napag-
aralan.Ipakita ang ginawa sa pamamagitan ng pagpapadala ng video o larawan sa
iyong guro.
Rubriks:
Pamantayan
5 4 3
1. Naisagawa nang maayos at nailagay sa
tamang lugar.
2. Gumamit ng angkop na patapong bagay
3. Nailagay sa basket composting ang mga
tamang sangkap
Kabuuan

Pagpapakahulugan:
5-Naisagawa nang buong husay
4-May kakulangan
3- Hindi naisagawa

6
7