Logiczny rozbiór zdania

Pakiet składa się ze scenariusza 45-minutowych zajęć i filmu. W trakcie zajęć uczniowie
m.in. utrwalają umiejętności związane z rozróżnianiem rodzajów wypowiedzeń oraz
wskazywaniem roli, jaką w zdaniu pełnią poszczególne części mowy. Film (animacja)
przedstawia przykłady rozbioru logicznego zdania.

Części zdania
To już wiem i umiem – rozbioru zdań dokonuję
Części zdania

Animacja przedstawiająca przykłady rozbioru logicznego zdania.

Film dostępny na portalu epodreczniki.pl

To już wiem i umiem – rozbioru zdań dokonuję

Scenariusz zajęć

III etap edukacyjny, język polski

Temat: To już wiem i umiem – rozbioru zdań dokonuję

Treści kształcenia:

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

3. Świadomość językowa. Uczeń:

5) rozpoznaje w zdaniach i równoważnikach zdań różne rodzaje podmiotów, orzeczeń,

dopełnień, okoliczników oraz przydawek – rozumie ich funkcje.

Cele operacyjne:

Uczeń:

Rozróżnia rodzaje wypowiedzeń,

Wskazuje, jaką rolę w zdaniu pełnią poszczególne części mowy,
Rozróżnia i wskazuje części zdania,
Rozumie polecenia i wykonuje je zgodnie z instrukcją,
Doskonali umiejętność pracy samodzielnej i w grupie.

Nabywane umiejętności:

Uczeń:

Zna części zdania i ich rodzaje,

Odróżnia zdanie od równoważnika zdania,
Poprawnie redaguje różne wypowiedzenia,
Wyraża się w sposób precyzyjny i zwięzły,
Komunikuje się i współpracuje w zespole.

Kompetencje kluczowe:

Porozumiewanie się w języku ojczystym,

Umiejętność uczenia się,
Kompetencje społeczne i obywatelskie.

Środki dydaktyczne:

Zasób multimedialny: film „Części zdania”,

 Sprzęt multimedialny (komputer, ewentualnie podłączony do telewizora/projektor
multimedialny/tablica interaktywna),
Kartki zielone i czerwone.

Metody nauczania:

Podająca: wyjaśnienie,
Eksponująca: film,
Praktyczna: ćwiczenia praktyczne.

Formy pracy:

Zbiorowa,
Grupowa jednolita,
Indywidualna jednolita.

Przebieg zajęć:

Etap wstępny

Nauczyciel wita uczniów; przeprowadza czynności organizacyjne: sprawdzenie obecności,

zapisanie tematu lekcji na tablicy oraz zapoznanie uczniów z celami zajęć.

By przypomnieć im wiadomości o wypowiedzeniu, nauczyciel proponuje uczniom zabawę

typu prawda/fałsz. Rozdaje im kartki zielone i czerwone. Informuje ich, że będzie czytał
różne określenia, a uczniowie mają za zadanie podnieść zieloną kartę na znak zgody
i czerwoną jako zaprzeczenie.

Przykładowe określenia:

Zdanie to wypowiedzenie, które zawiera orzeczenie (TAK).

Równoważnik zdania to wypowiedzenie zawierające dwa orzeczenia (NIE).
Zdanie złożone ma jedno orzeczenie i dwa podmioty (NIE).
Wypowiedzeniem jest zarówno zdanie jak i równoważnik zdania (TAK).

Etap realizacji

Nauczyciel informuje uczniów, że zaraz obejrzą film z zasobu multimedialnego. Prosi, by

zwrócili uwagę na przykłady pojawiających się w nim wypowiedzeń i zapisali je w zeszytach.
Po emisji materiału pyta np., jakie przydawki pojawiły się w zdaniach omawianych w filmie,
jakie okoliczniki. Może też powtórzyć rozbiór tych zdań (uczniowie zaznaczają w zeszytach
odpowiednie części zdania), przypominając rodzaje okoliczników i przydawek.

Następnie nauczyciel zapisuje na tablicy kolejne zdanie:

„Kasia jedzie szybko na żółtym rowerze”.

Rysuje tabelę (nie wypełnia części zdania, będzie to zadaniem uczniów):
Część zdania (jaka funkcja
Część mowy Zdanie
w zdaniu)

rzeczownik Kasia podmiot

czasownik jedzie orzeczenie

przysłówek szybko okolicznik

wyrażenie przyimkowe (przyimek + na

dopełnienie
rzeczownik) rowerze

przymiotnik żółtym przydawka

Uczniowie nazywają części mowy, jakie wchodzą w skład tego zdania i uzupełniają w tabeli
funkcje, jakie pełnią one w zdaniu.

W kolejnym etapie zajęć zespół klasowy zostaje podzielony na pięć grup (grupa podmiotu,
grupa orzeczenia, grupa dopełnienia, grupa okolicznika, grupa przydawki). Każda z nich
otrzymuje po trzy zdania i polecenie podkreślenia oraz nazwania wskazanej (nazwą grupy)
części zdania. Proponowane zdania:

Siostra koleżanki w przyszłości zostanie znaną pianistką.

Kasia i Basia jeżdżą szybko na swoich pięknych rolkach.
Jutro pójdziemy do klubu młodzieżowego.

Po zakończeniu pracy nauczyciel prosi liderów poszczególnych grup o przedstawienie

wyników. Reszta klasy przepisuje zdania do zeszytu wraz z określeniami ich części.

Etap końcowy

Uczniowie pracują w parach. Piszą na kartkach po jednym zdaniu rozwiniętym, następnie

wymieniają się kartkami i nazywają części zdania. Podpisują i oddają nauczycielowi do
sprawdzenia.

Praca domowa:

Przygotuj rebusy, krzyżówkę lub wykreślankę (do wyboru) związane z nazwami części zdania
(wykorzystaj nazwy wszystkich pięciu podstawowych części zdania).

Dodatkowo:

Jest to lekcja podsumowująca wiadomości o częściach zdania, rodzajach wypowiedzeń.

Plik o rozmiarze 111.00 KB w języku polskim

Plik o rozmiarze 84.39 KB w języku polskim