Professional Documents
Culture Documents
1
2
Układ ruchu – kości i stawy
Kości: wytrzymałe na rozciąganie i zgniatanie, mniej odporne na wyginanie. Właściwości
kości są wynikiem ich budowy fizycznej i chemicznej.
u człowieka, tak jak u innych kręgowców, występuje szkielet wewnętrzny;
szkielet zbudowany jest głównie z tkanki kostnej i chrzęstnej;
tkanka kostna zbudowana jest z drobnych komórek kostnych i zmineralizowanej
substancji międzykomórkowej.
długie,
krótkie,
płaskie,
różnokształtne.
3
Rodzaje i funkcje kości
Rodzaje kości Wymiary Funkcja Przykłady
kość udowa, kość
długość większa niż
długie dźwignia, podpora ciała ramienna, obojczyki,
szerokość i grubość
kości palców,
długość, szerokość, grubość
krótkie precyzyjne, złożone ruchy kości stępu, nadgarstka
są do siebie zbliżone
osłona narządów,
długość, szerokość większe łopatka, mostek, kość
płaskie powierzchnie przyczepu
od grubości biodrowa, czołowa
mięśni
nieregularne, tworzą osłona narządów, miejsce kręgi, żuchwa, kosteczki
różnokształtne
różnowymiarowe bryły przyczepu mięśni słuchowe
KOŚCI PŁASKIE:
- kości czaszki
- łopatka
- kości sklepienia mózgoczaszki
- mostek
- kość biodrowa
2. KOŚCI KRÓTKIE:
- kości nadgarstka
- kości stępu (kość skokowa, łódkowata, piętowa z gruzem piętowym,
sześcienna, klinowata)
3. KOŚCI DŁUGIE:
- kość ramienna
- kość promieniowa
- kość udowa
- kość piszczelowa
- kość łokciowa
- kość strzałkowata
4. KOŚCI RÓŻNOKSZTAŁTNE:
- żuchwa
- rzepka
- kości podniebienne
- kręgi
4
Trzon kości tworzy tkanka kostna zbita (istota zbita), nasady kości zbudowane są
z tkanki kostnej gąbczastej (istoty gąbczastej).
Od zewnątrz kość okryta jest błoną zbudowaną z tkanki łącznej – okostną. Znajdują się w niej
naczynia krwionośne i nerwowe, które odżywiają i unerwiają kość. Od strony wewnętrznej
w okostnej znajdują się komórki kostne uczestniczące w rozwoju i regeneracji kości. Dzięki
nim złamana kość się zrasta, a jej składniki wymieniają się mniej więcej co 10 lat. Walcowata
budowa trzonu zapewnia kościom odporność na zgniatanie i rozerwanie, a gąbczasta struktura
z
apewnia wytrzymałość i sztywność przy niewielkiej masie.
Ciekawostka
Nie wszystkie kości wypełnia tkanka gąbczasta. Niektóre kości czaszki są wypełnione
powietrzem. Należy do nich m.in. kość czołowa, w której znajdują się zatoki czołowe. Są one
wyścielone błoną śluzową, która podobnie jak błona śluzowa nosa może ulegać infekcjom.
Dlatego katarowi często towarzyszy zapalenie zatok.
5
sole mineralne, głównie węglan i fosforan wapnia oraz fosforan magnezu, które
sprawiają, że kość jest twarda.
Szwy w czaszce
Staw utworzony jest przez kości dopasowane do siebie kształtem nasady. Miejsca styku
pokryte są chrząstką, która amortyzuje wstrząsy i zmniejsza tarcie. Nasady kości od zewnątrz
obejmuje torebka stawowa, która zapobiega przesuwaniu się kości i zwichnięciom stawu.
W torebce stawowej znajduje się maź, która zabezpiecza kości przed ścieraniem
i uszkodzeniem.
6
liczbą tworzących je kości: stawy proste są zbudowane z 2 kości (staw barkowy),
złożone – z więcej niż 2 kości (staw nadgarstkowy);
kształtem powierzchni stawowych i zakresem ruchów: kuliste (barkowy), które
umożliwiają ruchy w wielu płaszczyznach, i zawiasowe (łokciowy), zdolne jedynie do
zginania i prostowania.
Ciekawostka
Największym stawem w organizmie człowieka jest staw kolanowy. Znajdująca się z przodu
płaska kostka – rzepka – chroni go przed urazami, na które jest szczególnie narażony.
Podsumowanie
Kości przyjmują różne kształty w zależności od pełnionej funkcji.
Budowa fizyczna i chemiczna decyduje o właściwościach
mechanicznych kości.
Zawarte w kości sole mineralne nadają im sztywność, a białka –
elastyczność.
Okostna okrywa od zewnątrz kości, odżywia je i uczestniczy w ich
regeneracji.
Kości łączą się ze sobą, tworząc połączenia ruchome i nieruchome.
Staw składa się z: powierzchni stawowych kości, torebki stawowej
oraz jamy stawowej wypełnionej mazią.
Słowniczek
7
okostna
błona okrywająca kość, zawierająca naczynia krwionośne i komórki kostne; uczestniczy
w ochronie, odżywianiu i regeneracji kości
staw
ruchome połączenie kości składające się z powierzchni stawowych, jamy stawowej oraz
torebki stawowej
szpik kostny
gąbczasta masa wypełniająca wolne przestrzenie w jamach szpikowych kości długich; pełni
funkcję krwiotwórczą
szew kostny
nieruchome połączenie kości charakterystyczne dla czaszki
Budowa czaszki
8
9
Mózgoczaszka, czaszka mózgowa: grzbietowa, mająca kształt puszki, część czaszki[1].
Chroni mózg i narządy zmysłów. Stanowi wraz z trzewioczaszką szkielet głowy. Rozróżnia się
część górną (sklepienie czaszki) oraz dolną (podstawę czaszki)[1].
U człowieka mózgoczaszkę tworzą:
kość potyliczna
kość czołowa
dwie kości ciemieniowe
dwie kości skroniowe
kość sitowa należąca zarówno do mózgoczaszki, jak i trzewioczaszki,
kość klinowa
Twarzoczaszka
Twarzoczaszka stanowi przednią część czaszki. Tworzą ja następujące kości: łzowa, lemiesz,
małżowina nosowa dolna, szczęka, kość nosowa, jarzmowa, podniebienna, żuchwa i kość gnykowa.
Funkcję czaszki
- Ochrona mózgu
- Utrzymywania i ochrona narządów zmysłu
10
Budowa kręgosłupa
- Odcinek szyjny (7 kręgów)
- Odcinek piersiowy (12 kręgów)
- Odcinek lędźwiowy (5 kręgów)
- Kość krzyżowa (5 kręgów)
- Kość guziczna (4-5 kręgów)
Funkcje kręgosłupa:
- Jest osią i podporą ciała
- Bierze udział w wykonywaniu ruchów
Wady kręgosłupa:
- Skolioza (boczne skrzywienie)
- hiperlordoza, czyli nadmierne uwypuklenie kręgosłupa do przodu
(lordoza to wygięcie kręgosłupa do przodu i fizjologicznie występujące w
odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa)
11
-kifoza, czyli wygięcie kręgosłupa do tyłu (fizjologicznie, ale oczywiście
w pewnym zakresie normy kifoza występuje w odcinku piersiowym
kręgosłupa)
Tkanki mięśniowe
12
szkieletowe, skurcz tych mięśni jest szybki i zależny od naszej woli,
poprzeczne prążki (występowanie: przytwierdzenie do szkieletu)
Tkanka mięśniowa gładka - buduje mięśnie gładkie, występuje m. In.
W ścianach naczyń krwionośnych, przewodu pokarmowego, dróg
oddechowych; skurcz jest wolny i długotrwały, niezależny od naszej
woli
Tkanka mięśniowa sercowa - buduje mięsień sercowy, jego czynność
jest automatyczna, nie podlega naszej woli
13
14
Rola zginaczy i prostowników:
- prostownik jest odpowiedzialny za prostowanie mięśni
- zginacz jest odpowiedzialny za zginanie mięśni
15
PYTANIA
ŚCIĄGI
16
17
Układ ruchu – inaczej/ krócej
Układ szkieletowy stanowi bierną część układu ruchu, a jednocześnie jest osłona
i podporą miękkich części ciała.
18
kościotwórcze- osteoblasty biorące udział w rozwoju kości w okresie
jej powstawania, w przebudowie, regeneracji.
szyjnego (7 kręgów),
piersiowego (12 kręgów),
lędźwiowego (5 kręgów),
krzyżowego (5 kręgów zrośniętych w kość krzyżową),
ogonowego (4-5 kręgów), u osób starszych zrośniętego w pojedynczą kość
ogonową, inaczej guziczną.
Klatka piersiowa zbudowana jest z 12 kręgów piersiowych, 12 par żeber i mostka.
Od strony tylnej każde zebro łączy się stawowo z trzonami 2 sąsiadujących ze sobą
kręgów. Od przodu 7 par żeber dochodzi do mostka łącząc się z nim poprzez
chrząstkę i te określa się jako zebra prawdziwe.
19
Piec dolnych par żeber nazywa się zebrami rzekomymi.
Klatka piersiowa stanowi osłonę dla płuc, serca i przełyku. Jej ścianę tylna tworzy
kręgosłup, ściany boczne - żebra, a ścianę przednia mostek.
20
dwustawowy może zginać jeden staw a prostować drugi. Czynność mięśnia wynika
z jego położenia względem stawu. Jeśli mięsień znajduje się do przodu od osi
stawu to funkcjonuje jako zginacz, a gdy leży od tyłu wobec tej osi to działa
jako prostownik. Mięśnie wykonujące wspólnie taka samą czynność nazywa
się synergitami, natomiast te, które wykonują ruchy przeciwne nazywamy
antagonistami.
21