PRZECZYTAĆ O ZASTAWKACH!!!!!!!!! 15.02.

EGZAMIN g 12:00 w 314

Podział kości topograficzny

 Kości tułowia – kręgosłupa i klatki piersiowej

 Kości czaszki
 Kości kończyny górnej
 Kości kończyny dolnej
Podział kości ze względu na kształt
 Kości długie
 Kości płaskie
 Kości krótkie
 Kości różnokształtne
 Trzeszczki
Kości długie
 Jeden wymiar – długość znacznie większy od pozostałych
 Itp. kość ramienna, udowa, ości przedramienia
 Zawiera trzon i dwa końce
Kości płaskie
 Jeden z wymiarów – grubość, znacznie mniejszy w stosunku do pozostałych
 Itp. kości sklepienia czaszki
Kości krótkie
 Wszystkie wymiary podobne o siebie
 Itp. kości stepu i nadgarstka
Kości różnokształtene
 Różne kształty i zmienny stosunek wymiarów
 Itp. kręgi, kość klinowa
Trzeszczki
 Kości rozwijające się w ścięgnach
 Największą trzeszczką człowieka jest rzepka
Rodzaje połączeń kości
1. Połączenia ciągłe (ścisłe)
 Kościozrosty – połączenia nieruchome (itp. kość miedniczna, krzyżowa)
 Chrząstkozrosty – mało ruchome, łącznikiem jest chrząstka chrzęstna, itp. połączenia żebra z
mostkiem, krążki międzykręgowe, spojenie łonowe)
 Więzozrosty – włóknisty, sprężysty, szew, wklinowanie (zamocowanie zęba w zębodole) -
połączenia małoruchome itp. więzadła, które łączą ze sobą kości, szwy czaszki
2. Połączenia nieciągłe (wolne stawy)
Połączenia ciągłe
 przestrzeń pomiędzy powierzchniami łączących się kości całkowicie wypełnia tkanka
 brak ruchomości lub ruchy bardzo ograniczone
Połączenia nieciągłe (wolne) – stawy (ruchome)
 połączenia nieciągłe, w których pomiędzy łączącymi się kośćmi występuje szczelina – szpara
stawowa
Stałe składniki stawu
 Każdy staw musi mieć trzy elementy tzw. stałe składniki stawu:
 Powierzchnie stawowe – jedna z nich uwypuklona stanowi główkę stawową, druga z nich
wklęsła to panewka stawowa
 Torebka stawowa – składa się z dwóch warstw: błona maziowa – wewnętrzna, cienka; błona
włóknista, gruba
 Jama stawowa – Jest to przestrzeń ograniczona torebką stawową; wypełniona jest mazią
KRĘGOSŁUP – czyli słup kostny zbudowany z licznych kręgów, kręgosłup jest strukturą ruchomą.
Między kręgami są chrząstki
Odcinki kręgosłupa
1. Szyjny – (7) oznaczany „C” – cervicalis
2. Piersiowy – (12) „Th” – thoracica
3. Lędźwiowy (5) „L” – lumbalis
4. Krzyżowy (5) „S” – sacralis (kość krzyżowa jest zrośnięta)
5. Guziczny (4-5) „Co” – coccygealis (u starszych ludzi kość guziczna zrośnięta w całość)
Krzywizny kręgosłupa
 Krzywizna szyjna (lordoza szyjna)
 Krzywizna piersiowa (kifoza piersiowa)
 Krzywizna lędźwiowa (lordoza lędźwiowa)
 Krzywizna krzyżowa (kifoza krzyżowo – guziczna)
Krążek międzykręgowy składa się z dwóch części centralnych
1. Jądro miażdżyste (w środku)
2. Pierścień włóknisty (część zewnętrzna)
Ogólna budowa kręgu
 Trzon kręgowy
 Łuk kręgowy
 Otwór kręgowy – pomiędzy trzonem a łukiem, otwory tworzą kanał kręgowy
 Wyrostki kolczyste (1 sztuka)
 Wyrostki poprzeczne (2 sztuki)
 Wyrostki stawowe górne (2 sztuki)
 Wyrostki stawowe dolne (2 sztuki)
Wyrostki służą do łączenia się kręgów

Szczegółowa budowa kręgosłupa

1. Odcinek szyjny – składa się z 7 kręgów, dwa pierwsze mają odmienną budowę C₁ (kręg
szczytowy ATLAS; nie ma trzonu, ma łuk przedni), C₂ (kręg obrotowy AXIS; ma trzon tzw. ząb
– wyrasta ku górze)
W wyrostkach poprzecznych w kręgach szyjnych znajdują się otwory (we wszystkich kręgach
szyjnych C₃, C₄,C₅, C₆, C₇
Tworzy się staw szczytowo potyliczny między kręgiem C₁ a czaszką
2. Odcinek piersiowy – 12 kręgów. Cechą charakterystyczną jest obecność powierzchni
stawowych, które łączą kręgi z żebrami. Te powierzchnie to dołki piersiowe – znajdują się na
trzonie i na wyrostku poprzecznym.
3. Odcinek lędźwiowy – jest łącznikiem pomiędzy częścią górną ciała a miednicą a tym samym
kończynami dolnymi. Dźwiga cały szkielet. Te kręgi są masywnie zbudowane.
4. Odcinek krzyżowy – zbudowany ze zrośniętych ze sobą kręgów – tworzy się kość krzyżowa.
Górna część nosi nazwę – podstawa kości krzyżowej, dolna – wierzchołek kości krzyżowej,
boczne części to tzw. boczne części kości krzyżowej. Odcinek ten posiada otwory krzyżowe –
miedniczne skierowane do miednicy na powierzchni tylnej – nazywają się otwory krzyżowe –
grzbietowe. Centralnie umieszczony jest grzebień krzyżowy – ośrodkowy ( po stronie tylnej).
Na powierzchni bocznej kości krzyżowej znajduje się powierzchnia udowata – łączy się z
udowatą powierzchnią kości biodrowej i pomiędzy nimi tworzy się staw krzyżowo –
biodrowy. We wnętrzu kości krzyżowej znajduje się kanał krzyżowy ( nie ma w nim rdzenia
kręgowego)
5. Odcinek guziczny – jest on szczątkowy , nie odgrywa żadnej roli; jest to kość guziczna
KLATKA PIERSIOWA
 12 par żeber – żebro składa się z głowy (szersza końcówka) ( tu znajduje się powierzchnia
stawowa łącząca się z trzonem; szyjka węższa końcówka. Każde żebro składa się z części
 chrzęstnej i części kostnej. Części chrzęstne łączą się z mostkiem. Elastyczne zamocowanie
żeber do mostka poprzez chrząstki umożliwia oddychanie. Z wiekiem chrząstki kostnieją,
zmniejsza się elastyczność.
 12 kręgów piersiowych
 Mostek (łączą się z nim obojczyki; składa się z trzech części: rękojeść mostka, trzon mostka,
wyrostek mieczykowaty)

Podział żeber:
 Prawdziwe 7 par (łączą się z mostkiem
 Rzekome 5 par (łączą się z żebrem wyżej lub nie łączą się z niczym) w tym wolne żebra
(2pary)
KOŃCZYNA GÓRNA
Szkielet kończyny górnej:
 Kości obręczy kończyn górnej – obojczyk,
łopatka
 Kości części wolnej kończyny górnej –
kość ramienna, kości przedramienia –
łokciowa i promieniowa, kości ręki
(k. nadgarstka, k. śródręcza, k. palców

Łopatka składa się z :

- wyrostek kruczy łopatki
- grzebień łopatki – na powierzchni tylnej,
kieruje się w stronę boczną – grzebień łopatki
przechodzi w wyrostek barkowy łopatki
- wydrążenie stawowe łopatki ( z boku)

Obojczyk składa się z :

- koniec barkowy (łączy się z wyrostkiem barkowym łopatki)
- koniec mostkowy

Kość ramienna – typowa kość długa, na górze znajduje się głowa kości ramiennej
Granica pomiędzy głową a resztą to szyjka anatomiczna
Guzek większy i guzek mniejszy - znajdują się na główce, przyczepiają się do nich mięśnie
Trzon – na trzonie znajduje się mała wypukłość (guzowatość naramienna), jest to
miejsce przyczepu mięśni
Na dole jest kłykieć – elementy na zewnątrz to nadkłykieć boczny, od wewnątrz
nadkłykieć przyśrodkowy
Bruzda nerwu łokciowego – tuż przy nadkłykciu przyśrodkowym – tam biegnie
nerw łokciowy
Powierzchnia stawowa (bloczek) – łączy się z kością łokciową
Główka – powierzchnia służąca do połączenia z kością promieniową
Dół wyrostka łokciowego – znajduje się nad bloczkiem; on uniemożliwia
przeprost
Kość przedramienia: łokciowa i promieniowa
Kość łokciowa jest od strony przyśrodkowej, promieniowa od strony
bocznej (większa). Włożone są równolegle.
Odwrócenie ręki – wewnętrzna część dłoni do przodu - kości
równolegle
Nawrócenie ręki – zewnętrzna część dłoni na zewnątrz, kość
strzałkowa przesuwa się na przód.
Wcięcie bloczkowe- kość łokciowa posiada to wcięcie, jest ona
ograniczona wyrostkiem łokciowym kostki łokciowej
Wyrostek rycowaty kości łokciowej – nasada dalsza
Kość promieniowa –
na górze jest głowa kości promieniowej ,
węższa część to szyjka
wyrostek rycowaty kości promieniowej – guzek wysunięty ku dołowi
guzowatość kości promieniowej – chropowata powierzchnia, są do niej przyczepione mięśnie

Ręka
1. Kości nadgarstka – kości krótkie, drobne, ułożone w
dwóch rzędach po cztery
 Łódeczkowata
 Księżycowata
 Trójgraniasta
 Grochowata
 Czworoboczna większa
 Czworoboczna mniejsza
 Główkowata
 Haczykowata
2. Kości śródręcza – drobne kości długie
3. Kości palców
 Palec pierwszy (kciuk) składa się z dwóch
paliczków
 Od drugiego do piątego mają po trzy paliczki,
bliższy, środkowy i dalszy
!!!Ręka to tylko dłoń, całość to kończyna górna
Stawy kończyny górnej:
 Staw ramienny – duży zasób ruchu, często ulega urazowi, występują zwichnięcia (przednie,
tylne, boczne)
 Staw łokciowy – składa się z kości ramiennej , łokciowej i promieniowej
 Staw promieniowo – nadgarstkowy – pomiędzy przedramieniem a ręką
KOŃCZYNA DOLNA
Szkielet kończyny dolnej:
1. Kości obręczy kończyny dolnej – kość miedniczna (składa się z trzech zrośniętych kości,
biodrowa, kulszowa, łonowa=miedniczna)
Górny brzeg kości miednicznej to grzebień biodrowy, jest on częścią talerza biodrowego, grzebień
biodrowy zaczyna się kolcem biodrowym przednim górnym, a kończy się kolcem biodrowym
tylnym górnym. Poniżej są położone kolce biodrowe dolne (przednie i tylne)

Panewka stawu biodrowego – w panewce stawu biodrowego zrastają się wszystkie trzy kości. W
panewce znajduje się księżycowata powierzchnia stawowa, tylko ona styka się z kością udową,
tylko ona jest powierzchnią stawową.
Otwór zasłoniony – charakterystyczny otwór pod księżycowatą powierzchnią stawową
Guz kulszowy – dolna część kości kulszowej (najniższa część kości miednicowej)
Powierzchnia uchowata (z drugiej strony kości) – łączenie kości krzyżowo – biodrowej
Miednica składa się z:
- dwie kości miedniczne
- centralnie między nimi kość krzyżowa
- kość guziczna

Dymorfizm płciowy – różnica w budowie (tu miednicy)miedzy jedną a drugą płcią

U kobiety: talerze biodrowe położone na płasko, kolce biodrowe bardziej rozłożone, guzy
kulszowe szerzej rozstawione, kształt otworu górnego miednicy, nazywamy płaszczyzną wchodu,
ma kształt eliptyczny.
U mężczyzny: talerze biodrowe są bardziej w pionie, kolce biodrowe mniej rostawione,
rozstawienie guzów kulszowych – wąsko, otwór górny miednicy bardziej okrągły lub sercowaty.

Otwór dolny miednicy – posiada układ kostny tylko w pewnej . U kobiety również w kształcie
elipsy, osią długą wzdłuż, a krótką poprzecznie, Otwór dolny u kobiety to tzw. płaszczyzna
wychodu
2. Kości części wolnej kończyny dolnej:
 Kość uda – kość udowa, rzepka
Kość udowa – głowa kości udowej – kulista struktura w górnej
części, zamocowana jest na szyjce kości udowej (szyjka jest bardzo
obciążona i często dochodzi do jej złamania). W obrębie nasady
bliższej znajdują się dwa elementy – krętarz większy oraz krętarz
mniejszy – są to przyczepy mięśni.
Chropowata część na trzonie to guzowatość pośladkowa. Nasada dalsza jako duże kuliste części
zrośnięte ze sobą to kłykcie – przyśrodkowy i boczny. Skrajne elementy tych kłykci to nadkłykcie.
Rzepka – kształt sercowaty, podstawa - górna część, dolna – wierzchołek
 Kość podudzia – k. piszczelowa (grubsza),
k. strzałkowa (cieńsza) – kości te zawsze ułożone równolegle
kość piszczelowa – składa się z
- nasada bliższa jako dwa zrośnięte elementy
dodatkowo ścięte od góry czyli kłykcie: kłykieć
przyśrodkowy, kłykieć boczny
- Na górze kłykci znajdują się powierzchnie stawowe
górne, pomiędzy powierzchniami stawowymi znajduje
się wyniosłość międzykłykciowa
- guzowatość piszczeli – na górnej części trzonu, tu się
przyczepia więzadło rzepki
- od dołu znajduje się powierzchnia stawowa dolna,
natomiast od strony przyśrodkowej – kostka
przyśrodkowa, haczyk
Kość strzałkowa- koniec bliższy jest poszerzony i
nazywa się głową, dolny koniec też poszerzony i nazywa się kostką boczną.

 Kości stopy – k. stępu(odpowiadają kościom nadgarstka), kość śródstopia, kości palców

Kości stępu
- !kość skokowa – najwyżej położona w szkielecie stopy, znajduje się na
niej powierzchnia stawowa (bloczek), łączy się z kością podudzia
-! Kość piętowa – ley najniżej, posiada guz piętowy, do którego przyczepia
się ścięgno piętowe (Achillesa)
- Kość łódkowata
- kość sześcienna
- 3 kości klinowate – przyśrodkowa, pośrednia i boczna
Kości śródstopia
Kości palców
Paluch posiada dwa paliczki bliższy i dalszy, pozostałe mają paliczki
bliższe, środkowe i dalsze

STAWY KOŃCZYNY DOLNEJ

1. Staw biodrowy – znajduje się między głową kości udowej a panewką stawu biodrowego
2. Staw kolanowy – pytanie na egzamin!!! Z jakich kości składa się staw kolanowy? – udowa,
piszczelowa i rzepka. Jest to największy staw organizmu człowieka
Ruchy w stawie kolanowym: zgięcie, wyprost, niewielkie ruchy obrotowe ( na zewnątrz i do
wewnątrz)
3. Staw skokowo – goleniowy – tworzą go kości piszczelowa, strzałkowa i skokowa.
Między widełki, czyli kostkę boczną i przyśrodkową wchodzi bloczek kości skokowej. Zgięcie stopy
to zgięcie w dół.
SCHEMAT UKŁADU KRĄŻENIA
1. Serce
2. Naczynia
 Krwionośne (płynie w nich krew) – tętnicze,
żylne
 Limfatyczne (płynie w nich limfa chłonka)
Rola układu krążenia – rozprowadza wszystko to, co
jest potrzebne organizmowi do życia, odbiera też
komórkom to, co jest im niepotrzebne czy szkodliwe.

Krew utlenowana – krew bogata w tlen

krew nieutlenowana – mało tlenu, dużo dwutlenku
węgla

Częścią centralną układu krążenia jest serce, które

składa się z przedsionka prawego i lewego, komory
prawej i lewej.
W płucach krew podlega utlenowaniu, a
odprowadzany jest dwutlenek węgla. Lewa komora
serca zawiera krew utlenowaną. Komora się kurczy,
krew wypływa do tętnicy. Z komory lewej wyłania się
aorta. Dwie tętnice przechodzą w cieńsze żyły a dalej
w naczynia włosowate, które oplatają komórki.
Komórki pobierają tlen z krwi. Żyła główna górna
zbiera krew z górnej części ciała, żyła główna dolna zbiera krew z dolnej części ciała . Żyły główne
łączą się z prawym przedsionkiem serca.
Z komory prawej wyłania się pień płucny. Pień płucny dzieli się na dwie tętnice (prawą – odchodzi do
płuca prawego i lewą – odchodzi do płuca lewego). Tętnice rozgałęziają się na żyły, a te na naczynia
włosowate. Naczynia włosowate przy płucu nie oplatają komórek, tylko pęcherzyki płucne. Są dwie
żyły płucne prawe i dwie żyły płucne lewe.
Układ krążenia dzieli się na dwie części:
- Krwiobieg duży – inaczej systemowy . Zaczyna się w lewej komorze: aorta – gałęzie żył – naczynia
włosowate – łączą się w żyły, coraz większe, powstają żyły główne, górna i dolna – do przedsionka
prawego – i tu się kończy. Duży krwiobieg zapewnia podaż wszystkiego co jest potrzebne dla
organizmu, zapewnia przepływ krwi przez wszystkie komórki
- Krwiobieg mały – inaczej płucny – zaczyna się w komorze prawej – pień płucny – dwie tętnice
płucne (prawa i lewa) – drobne naczynia (żyły) naczynia włosowate – potem łączą się w żyły aż
powstaną dwie żyły płucne, które idą do prawego przedsionka. Rolą k. płucnego jest przepływ krwi
przez płuca.

Komora lewa generuje wyższe ciśnienie. Serce produkuje ciśnienie o charakterze pulsacyjnym.
Ciśnienie skurczowe – kiedy komora się kurczy, rozkurczowe – kiedy się rozkurcza (ciśnienie wtedy
spada). Komora lewa jest grubsza, potrzebuje więcej tlenu, dlatego zawał najczęściej dotyczy komory
lewej.
Tętnica – wiedzie krew od serca
Żyły – naczynia, które wiodą krew do serca, ciśnienie jest znacznie niższe, są cienkościenne
STRUKTURA SERCA
Tętnice wyłaniające się z serca: aorta, tętnica płucna
Położenie serca – w śródpiersiu – przestrzeń
pomiędzy płucami. Serce nie jest przesunięte na lewą
stronę – ono jest zrotowane.
Powierzchnia serca:
1. Koniuszek
2. Podstawa
3. Powierzchnia mostkowo – żebrowa
4. Dwie powierzchnie płucne
5. Powierzchnia przeponowa
Osierdzie – jest to rodzaj worka, który otacza mięsień
sercowy, chroni mięsień sercowy. Worek osierdziowy
składa się z dwóch warstw:
- osierdzie włókniste (zewnętrzna warstwa)
- osierdzie surowicze następna warstwa (składa się z
dwóch warstw)
Pomiędzy tymi warstwami znajduje się warstwa
zwana osierdziową. Jeżeli w worku osierdziowym
pojawia się płyn (bada to echo serca) zdolność
rozkurczowa się zmniejsza, spada ciśnienie.

Na powierzchni mięśnia sercowego znajduje się tkanka

tłuszczowa.

Bruzda przedsionkowo – komorowa – stanowi granicę

między przedsionkami a komorami, biegnie naokoło
serca

Bruzda międzykomorowa przednia – dzieli komory

Koniuszek serca jest strukturą komory lewej.

Przedsionek prawy – docierają do niego dwie żyły

(dolna i górna)

Przedsionek lewy – docierają do niego dwie żyły płucne

(prawe i lewe górne; prawe i lewe dolne)

Przedsionki posiadają uszka

Komora prawa – wyłania się z niej żyła główna (pień płucny); komora prawa jest bardziej wysunięta
do przodu

Komora lewa – wychodzi z niej aorta

Przedsionki, komory oraz przegroda międzykomorowa

ZASTAWKI SERCA
W sercu są cztery zastawki. Dwie z nich znajdują się między przedsionkami a komorami
 Zastawka przedsionkowo- komorowa prawa (trójdzielna) – znajduje się między prawym
przedsionkiem a prawą komorą
 Zastawka przedsionkowo – komorowa lewa (dwudzielna lub mitralna) – znajduje się między
lewym przedsionkiem a lewą komorą
 Zastawka pnia płucnego ( miejscu gdzie odchodzi pień płucny)
 Zastawka aortalna (w miejscu, gdzie odchodzi aorta)
Zastawki serca – czym są i jakie są ich funkcje?
Zastawki serca to błoniaste przegrody położone w sercu, odpowiadające za jednokierunkowy
przepływ krwi. Skutecznie zapobiegają one cofaniu się krwi do jam serca. Ich wady związane są ze
zwężeniem lub z niedomykalnością. W ciężkich stanach chorobowych niezbędne może okazać się
leczenie operacyjne. Podczas zabiegu wszczepia się zastawkę sztuczną lub zastawkę biologiczną.
Zastawki serca zbudowane są z płatków połączonych u podstawy spoidłami. W ludzkim sercu
znajdują się cztery zastawki:
 Zastawka mitralna nazywana zastawką dwudzielną zapobiega cofaniu się krwi z lewej
komory do lewego przedsionka i zbudowana jest z dwóch płatków.
 Zastawka trójdzielna nie dopuszcza do cofania się krwi z prawej komory do prawego
przedsionka i zbudowana jest z dwóch do czterech płatków.
 Zastawka aorty zapobiega cofaniu się krwi z aorty do lewej komory i zbudowana jest z trzech
płatków.
 Zastawka pnia płucnego uniemożliwia krwi cofanie się z pnia płucnego do prawej komory,
zbudowana jest z trzech płatków.
Podział zastawek serca jest następujący:
 Międzykomorowe: mitralna i trójdzielna.
 Półksiężycowate: aortalna i pnia płucnego.
Zastawki międzykomorowe zbudowane są ze zdwojenia wsierdzia wyścielającego jamy serca.
Podzielone są one na płatki, zwieszające się do komory. Płatki umocowane są na pierścieniach
włóknistych, obejmujących obydwa ujścia przedsionkowo-komorowe. Co więcej, do powierzchni
każdego płatka przymocowane są struny ścięgniste, jako przedłużenie mięśni brodawkowatych. W
komorze prawej znajdują się trzy mięśnie brodawkowate – przedni, tylny oraz przegrodowy.
Komora lewa wyposażona jest natomiast w dwa mięśnie – przedni i tylny. Każde ujście tętnicze
serca zamykają trzy płatki półksiężycowate, tworzące zastawki aorty i pnia płucnego. Płatki od strony
naczynia pokryte są błoną wewnętrzną, a od strony komory – wsierdziem. Podczas rozkurczu komór
płatki uwypuklają się do światła komór, tworząc trójramienną gwiazdę. Centralna część każdego z
płatków wzmocniona jest małą grudką, przeciwdziałającą przeciekowi krwi z tętnic do serca podczas
rozkurczu jego komór.
Wady zastawek serca: ogólna charakterystyka
Wady zastawek serca związane są z ich zwężeniem, niedomykalnością albo występowaniem obu tych
wad jednocześnie. Zwężenie zastawki jest zwężeniem ujścia aortalnego, mitralnego, ujścia
pomiędzy prawym przedsionkiem a prawą komorą serca lub ujścia pnia płucnego. Na skutek tego
utrudniony jest przepływ krwi pomiędzy jamami serca, co może doprowadzić do ich przerostu i
zalegania w nich krwi.
Przyczyny zwężeń zastawki to:
 Nieprawidłowa liczba płatków zastawki.
 Zwyrodnienia.
 Choroby reumatyczne serca.
 Infekcyjne zapalenie osierdzia.
 Wady wrodzone.
Najczęstsze objawy, pojawiające się podczas zwężeń zastawki to:
 Zmęczenie.
 Duszności.
 Kołatanie serca.
 Zawroty głowy.
 Kaszel.
Niedomykalność zastawek serca to stan chorobowy występujący, gdy płatki nie zamykają się
całkowicie. W rezultacie krew cofa się do poszczególnych jam serca. Następuje ich przerost, a kiedy
krew powraca – pojawiają się zaburzenia ciśnienia. Przyczyny to:
 Nieprawidłowa liczba płatków lub ich wypadanie.
 Zwyrodnienia.
  Infekcyjne zapalenia wsierdzia zastawki.
 Zaburzenia funkcji mięśni poruszających zastawkami.
 Wady wrodzone.
Objawy niedomykalności zastawek są następujące:
 Zaburzenia pracy serca.
 Zaburzenia ciśnienia tętniczego.
 Duszności.
 Uczucie przewlekłego zmęczenia.
 Kołatanie serca.
Jeśli niedomykalność zastawki występuje razem z jej zwężeniem to jest to wada złożona zastawki
serca. Jest to najczęściej wynik choroby reumatycznej i dotyczy zastawki mitralnej albo
aortalnej. Mogą też pojawić się wady wielozastawkowe:
 Jednoczesne zwężenie zastawki aortalnej i zastawki mitralnej.
 Jednoczesna niedomykalność zastawki aortalnej i zastawki mitralnej.
 Jednoczesna niedomykalność zastawki trójdzielnej wraz ze zwężeniem zastawki mitralnej.
 Jednoczesna niedomykalność zastawki aortalnej i zwężenie zastawki mitralnej.
 Jednoczesne zwężenie zastawki aortalnej i niedomykalność zastawki mitralnej.
Niedomykalność zastawki mitralnej
Niedomykalność zastawki mitralnej charakteryzuje się cofaniem krwi do lewego przedsionka podczas
skurczu lewej komory. Wzrasta ciśnienie w lewym przedsionku, co doprowadza do zaburzonego
rytmu skurczów. Uszkodzenie płatków zastawki powoduje też wzrost ciśnienia krwi w krążeniu
płucnym. Choroba może mieć charakter przewlekły lub ostry.Nie są one w stanie zmieścić krwi, która
się cofnęła. Wówczas może pojawić się wstrząs kardiogenny jako efekt zmniejszenia się objętości
krwi. W normalnej sytuacji powinna ona natomiast zostać przepompowana na całe
ciało. Niewykluczona jest nagła interwencja chirurgiczna, z uwagi na to, że układ krwionośny jest
obciążony. W skrajnych sytuacjach może to być zagrożeniem dla życia pacjenta.
Objawy niedomykalności zastawki mitralnej to:
 Znużenie.
 Problemy z przełykaniem.
 Zaburzenia rytmu serca.
 Jadłowstręt.
 Kaszel podczas leżenia.
 Bóle w klatce piersiowej.
 Duszność podczas wysiłku.
 Chudnięcie.
 Hepatomegalia, czyli powiększenie wątroby.
 Obrzęk w okolicy kostek.
Niedomykalność zastawki trójdzielnej
Niedomykalność zastawki trójdzielnej jest wadą serca, doprowadzającą do tego, że w prawym
przedsionku i w układzie żylnym zalega krew. Zadaniem zastawki trójdzielnej jest przeciwdziałaniu
cofaniu się krwi z komory prawej do przedsionka prawego. Zapewnia to wydajną pracę serca.
Dobrze działająca zastawka trójdzielna zamyka się w czasie skurczu komór serca, odcinając
połączenia pomiędzy prawym przedsionkiem a prawą komorą.
Objawy niedomykalności zastawki trójdzielnej to:
 Wzrost ciśnienia w prawym przedsionku.
 Zastój krwi żylnej.
 Zmniejszona tolerancja wysiłku.
 Kołatanie serca.
 Duszność wysiłkowa.
Niedomykalności zastawki trójdzielnej bardzo często towarzyszy:
 Ból w prawym podżebrzu odczuwany jako uczucie gniecenia i rozpierania.
 Wyraźne tętnienie żył szyjnych, gałek ocznych oraz naczyń na głowie i szyi.
  Tętnienie wątroby nasilające się podczas wdechu.
 Sino-żółte zabarwienie skóry.
 Obrzęk tkanki podskórnej.
 Zwiększenie obwodu brzucha,
 Niewydolność układu pokarmowego
 Wyraźne tętno żylne ujemne.
Niedomykalność zastawki aortalnej
Niedomykalność zastawki aortalnej to wada serca, której charakterystyczną cechą jest wsteczny
przepływ krwi z aorty do lewej komory. Najczęściej jest to rezultat nieprawidłowego zamknięcia
płatów zastawki. Choroba może mieć charakter ostry lub przewlekły, a leczenie jest zachowawcze.
Ten rodzaj niedomykalności powoduje, że objętość krwi w lewej komorze zwiększa się i powoduje jej
przeciążenie.
Czynniki zwiększające ryzyko pojawienia się niedomykalności zastawki aortalnej to:
 Płeć – częściej pojawia się u mężczyzn.
 Wiek – wraz z wiekiem wzrasta ryzyko choroby.
 Brak postępowania profilaktycznego podczas niektórych dolegliwości takich jak infekcja
paciorkowcowa.
 Nieprawidłowy styl życia.
Niedomykalność zastawki aortalnej o charakterze przewlekłym zazwyczaj nie daje żadnych
objawów. Najczęściej pacjenci skarżą się na uczucie zmęczenia. Inne objawy to:
 Kołatanie serca.
 Duszności.
 Ból w rozwarstwianiu aorty.
 Mała odporność na wysiłek fizyczny.
 Zawroty głowy.
 Omdlenia.
Niedomykalność zastawki pnia płucnego
Niedomykalność zastawki pnia płucnego występuje stosunkowo rzadko. Prawidłowo działająca
zastawka pnia płucnego umożliwia właściwy przepływ krwi z prawej komory serca do tętnicy płucnej i
do płuc. Jest ona niezbędna, jeśli chodzi o niezakłóconą pracę serca. W przypadku niedomykalności
choroba objawia się:
 Postępującym zmęczeniem.
 Obrzękami nóg.
 Zasinieniem skóry.
 Dusznością.
 Uczuciem gniecenia pod żebrami po prawej stronie.
ZASTAWKI SERCA
Składowe zastawki dwudzielnej lewa
- płatek
- struny ścięgniste
- mięsień brodawkowaty
Ta zastawka zawiera dwa takie zestawy (z obu stron)

Składowe zastawki przedsionkowo komorowej trójdzielnej prawej zawiera:

- 3 płatki
- 3 struny ścięgniste
- 3 mięśnie brodawkowate

Ostra niedomykalność pojawia się wtedy, gdy urwie się płatek

Płatki mogą ulec zwłóknieniu, bliznowacieją, są twarde, nieelastyczne, zastawka wtedy przestaje być
szczelna, pojawia się niedomykalność

Zastawka aortalna
Składa się z:
- 3 płatków półksiężycowatych

Skurcz serca (skurcz komór)/ rozkurcz serca (rozkurcz komór)

W fazie rozkurczu komory, kurczą się przedsionki, wstrzykują krew do komór przez otwarte zastawki
W fazie skurczu komory, rozkurczają przedsionki, w tym momencie zamykają się zastawki
przedsionkowo- komorowe, krew z komory lewej dostaje się do aorty, a z komory prawej do pnia
płucnego.

Tony serca – dwa puknięcia serca, powtarzające się

Pierwszy ton serca to czas zamknięcia zastawek przedsionkowo – komorowych. Jest to ton skurczowy
Drugi ton serca powstaje podczas jedoczesnego zamknięcia zastawek aortalnej i pnia płucnego. Jest
to ton rozkurczowy.

Naczynia serca
Tętnica wieńcowa lewa i prawa – dwie główne tętnice, odchodzą one od aorty.
Tętnica lewa to krótki pień. Dzieli się na dwie gałęzie – gałąź międzykomorowa przednia i gałąź
okalająca. Odchodzą one od aorty
Tętnica wieńcowa prawa. Zbudowana z gałęzi międzykomorowej tylnej.

Żyły serca docierają do zatoki wieńcowej, która uchodzi do przedsionka prawego.

Układ krzepnięcia
Płytki krwi w miejscu braku ciągłości naczynia gromadzą się, nazywa się to chemotaksja.(agregacja
płytek)
To samo dzieje się przy zmianach miażdżycowych. Jest to patologiczne gromadzenie się płytek w
miejscach nieadekwatnych, może to prowadzić do zawału niedokrwiennego, udarów
niedokrwiennych.sprawdzić, doczytać!!!!!

Układ przewodzący serca

Depolaryzacja- przepływ prądu przez mięsień. Impuls pochodzi z mózgowia.
Układ przewodzący serca – potrafi sam siebie depolaryzować
Składa się z :
 Węzeł zatokowo – przedsionkowy położony w prawym przedsionku
 Węzeł przedsionkowo – komorowy, położony w prawym przedsionku, niżej
 Pęczek przedsionkowo – komorowy zwany His, dzieli się na dwie odnogi, prawą i lewą
 Włókna Purkinje
Każdy z tych elementów potrafi wygenerować prąd, ale z inną częstotliwości, z najwyższą węzeł
zatokowo – przedsionkowy

UKŁAD NACZYNIOWY
Układ tętniczy- krążenia systemowego
Aorta – (tętnica główna) , wychodzi z komory lewej, jest najgrubszą i najdłuższą tętnicą. Ma inną
budowę ściany niż inne tętnice. Podzielona na kilka odcinków:
 Część wstępująca aorty – jest relatywnie krótka, od tego odcinka odchodzą tętnice wieńcowe –
prawa i lewa
 Łuk aorty – od tego odcinka odchodzą trzy tętnice –
pień ramienno – głowowy(dzieli się na tętnicę szyjną
wspólną prawą i tętnicę podobojczykową prawą, a te z
kolei), tętnica szyjna wspólna lewa, tętnica
podobojczykowa lewa
Tętnice szyjne wspólna prawe i lewe dzielą się na tętnice
szyjne wewnętrzna prawa i lewa i tętnice szyjne
zewnętrzne – (biegną do mózgowia)
Tętnice podobojczykowe. Pierwsza gałąź tętnicy
podobojczykowej (tętnica kręgowa), zaopatruje ona
mózgowie
Cztery naczynia zaopatrujące mózgowie w krew – dwie
tętnice kręgowe i tętnice szyjne zewnętrzne prawa i lewa
Tętnica piersiowa wewnętrzna to drugie ramię odchodzące
od tętnicy podobojczykowej, biegnie na powierzchni
wewnętrznej klatki piersiowej, od nich odchodzą prawie
prostopadle tętnice międzyżebrowe przednie
Tętnica podobojczykowa przechodzi w tętnicę pachową, która przechodzi na ramię staje się tętnicą
ramienną. Tętnica ramienna w okolicach stawu łokciowego dzieli się na tętnicę promieniową i
łokciową. W okolicach nadgarstka tętnica promieniowa biegnie powierzchniowo (z niej można pobrać
krew) Obie te tętnice (łokciowa i promieniowa) łączą się ze sobą, tworząc łuk dłoniowy.
Powierzchowny
 Część zstępująca aorty – dzieli się na odcinek piersiowy aorty zstępującej, odcinek brzuszny
aorty zstępującej
Od odcinka piersiowego aorty zstępującej odchodzą tętnice międzyżebrowe tylne. Razem z
tętnicami międzyżebrowymi przednimi tworzą koło tętnicze. Biegną w przestrzeniach
międzyżebrowych. Są ułożone zawsze pod dolną krawędzią kości żebrowej.
Tuż przy aorcie biegnie przełyk. Jest on zaopatrywany przez gałęzie przełykowe, odchodzące od
aorty.
Aorta swoimi gałęziami oskrzelowymi zaopatruje także oskrzela.
Gałęzie odchodzące od części brzusznej dzielą się na gałęzie parzyste (odchodzą z obu stron ściany) i
nieparzyste (odchodzą pojedynczo, tylko z jednej strony, ściany aorty – przedniej)
Tętnice parzyste to tętnice nerkowe, a także (w zależności od płci) – jądrowe albo jajnikowe
Tętnice nieparzyste – pierwszy od góry to pień trzewny, dzieli się on na trzy gałęzie – tętnica
śledzionowa – biegnie do śledziony, ale po drodze zaopatruje także trzustkę, tętnica żołądkowa lewa
– biegnie do żołądka i swoimi gałęziami zaopatruje go, tętnica wątrobowa wspólna – biegnie do
wątroby i do dróg żółciowych
Drugie naczynie nieparzyste to tętnica krezkowa górna, zaopatruje ona całe jelito cienkie i większą
część jelita grubego.
Trzecie naczynie nieparzyste to tętnica krezkowa dolna. Zaopatruje mniejszą część jelita grubego.
Aorta kończy się dzieląc się na tętnice biodrowe wspólne – prawa i lewa. A one z kolei dzielą się na
tętnice biodrowe zewnętrzne i wewnętrzne. Wewnętrzna biegnie do narządów płciowych.
Zewnętrzna biegnie na kończyny dolne, staje się tętnicą udową (w pachwinie). Tętnica udowa
zaopatruje całą kończynę dolną. Do tętnicy udowej wprowadza się cewnik do koronarografii. W
części udowej biegnie blisko kości, co jest zagrożeniem uszkodzenia podczas złamania tej kości. W
stawie kolanowym tętnica udowa przechodzi w tętnicę podkolanową, a ta dzieli się na tętnicę
piszczelową tylną (odchodzi od niej tętnica strzałkowa) i piszczelową przednią.

UKŁAD ŻYLNY KRĄŻENIA SYSTEMOWEGO (NACZYNIA GŁĘBOKIE)

Żyła główna górna – zbiera krew z górnej części ciała, wiedzie ją do przedsionka prawego. Powstaje z
dwóch żył ramienno-głowowych (lewej i prawej). Każda z żył ramienno – głowowych powstaje z
połącznie żyły szyjnej wewnętrznej i podobojczykowej. Podobojczykowa zbiera krew z kończyn
górnych, a szyjna z głowy.
Żyły nieparzyste – wiodą krew ze ściany klatki piersiowej do żyły głównej.
Żyła główna górna – skrzeplina czy rak płuca może tą żyłę uciskać i powodować upośledzenie
odpływu krwi, co z kolei powoduje obrzęk górnej części ciała - zespół żyły głównej górnej
Żyła główna dolna – tworzy się w jamie brzusznej, biegnie do góry przy aorcie, nad przeponą łączy się
z przedsionkiem prawym. Powstają one analogicznie do tętnicy biodrowej i tak samo się nazywają.
Żyła udowa zbiera krew z kończyny dolnej.

UKŁAD ŻYLNY KRĄŻENIA SYSTEMOWEGO (NACZYNIA POWIERZCHOWNE)

Naczyń tych jest dużo. Jedna z nich to żyła szyjna zewnętrzna.
W tułowiu naczynia żylne nie mają znaczenia praktycznego, bo są zatopione w tkance tłuszczowej i
nie są widoczne.
Dwa naczynia z układu powierzchownego kończyny górnej to żyła odłokciowa i podpromieniowa.
W kończynie dolnej – żyła odpiszczelowa (najdłuższe naczynie żylne, biegnie przez całą kończynę
dolną, z tej żyły pobiera się fragment do przeprowadzenia bajpasów serca, na niej szczególnie tworzą
się żylaki) i odstrzałkowa.

UKŁAD CHŁONNY
Drmed układ limfatyczny

UKŁAD ODDECHOWY
 Część przewodząca – Przez ten system odprowadza i doprowadza się powietrze. Drogi
oddechowe w tej części powietrze jest oczyszczane, ogrzewane i nawilżane. W obrębie tej części
znajduje się receptor węchu.
 Nos – składa się z nosa zewnętrznego (zawiera nozdrza, chrząstki) i jamy nosowej –
przestrzeń rozciągająca się między nozdrzami przednimi a nozdrzami tylnymi
Jama nosowa składa się z przedsionka i jamy nosowej właściwej; między nimi jest próg nosa,
pokryty jest błoną śluzową.
Jama nosowa właściwa dzieli się na okolicę węchową (górna 1/3 jamy nosowej) i oddechową
(dolne 2/3 jamy nosowej). Pod błoną śluzową znajdują się sploty naczyń żylnych, które
nagrzewają powietrze
Ściana przyśrodkowa – to przegroda nosa, dzieli go na dwie części
Ściana boczna jamy nosowej- to trzy obłe struktury czyli małżowiny nosowe (dolna, środkowa
i górna)
 Zatoki przynosowe- czołowe, klinowe (jest największa, znajduje się w kości klinowej łączy się
z jamą nosową), szczękowe (między jamą nosową a oczodołem), sitowe
W tej części aspirowane jest powietrze do organizmu
 Gardło – to „rura” mięśniowa o niepełnym obwodzie, nie ma ściany przedniej, górna część
gardła jest otwarta do jamy nosowej, niżej do jamy ustnej, dalej do krtani. Gardło
przyczepione jest do kości podstawy czaszki. Tworzą ją mięśnie zwieraczy gardła. W pewnym
miejscu gardło zwęża się i przechodzi w przełyk. Górna część gardła to nosowa, środkowa to
część ustna gardła, dolna część to część krtaniowa. Część nosowa jest do oddychania, a ustna
i krtaniowa do połykania.
Część nosowa gardła składa się z:
-migdałka gardłowego (znajduje się na górnej, tylnej ścianie). Chroni tą okolicę przed
infekcjami.
-ujścia gardłowego trąbki słuchowej, w tych okolicach znajduje się migdałek trąbkowy
 krtań -przewodzi powietrze, produkuje dźwięki
znajduje się na szyi, tworzy uwypuklenie – wyniosłość krtaniową (jabłko Adama)
składa się z: chrząstek (dzielą się na nieparzyste: tarczowata, pierścieniowata, nagłośniowa; i
parzyste: nalewkowata, różkowata, klinowata),→to może być na egzaminie, miedzy
chrząstkami nalewkowatymi i …… znajduje się szpara głośni/// błon łącznotkankowych,
więzadeł, mięśni
podział jamy krtani - przedsionek, jama pośrednia, jama podgłośniowa
przecięcie na tej wysokości to konikotomia
 tchawica
zbudowana z chrząstek w kształcie podkówek, tylna ściana jest miękka nazywa się błoniasta,
zrośnięta jest z przełykiem, przecięcie na tej wysokości to tracheotomia
 oskrzele – występują dwa oskrzele- prawe i lewe. Oskrzele prawe jest szersze niż lewe, jest
krótsze, odchodzi od osi tchawicy pod mniejszym kątem niż oskrzele lewe. Te różnice w
budowie powodują, że ciało obce znacznie częściej trafią do prawego oskrzela. Oskrzele
główne prawe dzieli się na trzy oskrzele płatowe: górne, środkowe, dolne. Oskrzele główne
lewe dzieli się na dwa górne i dolne. Kiedy oskrzele traci chrząstkę nazywa się oskrzelkiem
albo oskrzelikiem, one dalej się dzielą na oskrzeliki końcowe, oddechowe, przewody
pęcherzykowe i na końcu pęcherzyki płucne
 Część oddechowa – pęcherzyki płucne - położone są w postaci gron, otoczone siecią naczyń
włosowatych wymiana gazowa – uzupełnić!!!!!

Płuco składa się z trzech płatów, dolny, środkowy, dolny, między płatem górnym i środkowym
znajduje się szczelina pozioma, a między płatem środkowym a dolnym szczelina skośna to po stronie
prawej
Po stronie lewej jest tylko jedna szczelina
Na powierzchniach przyśrodkowych znajdują się wnęki
Opłucna – otacza płuca, składa się z warstw – opłucnej płucna (wewnętrznie) opłucna ścienna
(zewnętrznie). Pomiędzy nimi jama opłucnowa - tu ciśnienie jest niższe niż w środowisku
zewnętrznym. Jeżeli ściana zostanie przerwana powstaje odma opłucnowa

UKŁAD POKARMOWY

1. Przewód pokarmowy
 Jama ustna
 Gardło
 Przełyk
 Żołądek
 Jelito cienkie
  Jelito grube
2. Gruczoły
 Duże, położone na zewnątrz ściany przewodu pokarmowego (wątroba, trzustka, ślinianki)
 Małe położone wewnątrz ściany przewodu pokarmowego

Jama ustna – przestrzeń, która otwiera się do przodu szparą ust, a do tyłu cieśnią gardzieli
Podział jamy ustnej:
 Przedsionek – na zewnątrz zębów
 Jama ustna właściwa
Przestrzeń zazębowa łączy przedsionek z jamą właściwą
Ściany jamy ustnej:
 Przednia – wargi, między nimi szpara ust, po bokach są kąty ust, między nosem a ustami -
rynienka podnosowa, w wargach znajduje się mięsień okrężny ust, a także liczne gruczoły
wargowe ich ujścia znajdują się na wewnętrznej stronie. Wargi przyczepione są do błony
śluzowej wędzidełkiem
 Boczna – policzki, od wewnątrz są pokryte błoną śluzową, na zewnątrz skóra, a w miejscu
przejścia jest czerwień wargowa. Ściana policzka składa się z ciała tłuszczowego policzka,
głębiej jest mięsień policzkowy, bardziej wewnętrznie gruczoły policzkowe, najgłębiej błona
śluzowa. Policzek jest przebity przewodem ślinianki przyustnej.
 Górna- podniebienie twarde Na powierzchni zewnętrznej są fałdy
podniebienne i szew podniebienia,
 Tylna (nie jest kompletna) – podniebienie miękkie centralnie położony jest języczek, od
języczka odchodzą dwie pary fałdów
(pierwsze łuki podniebienno -językowe,
drugie – łuki podniebienno – gardłowe),
pomiędzy tymi łukami znajdują się
migdałki podniebienne. W strukturze
podniebienia twardego znajdują się kości,
dwie szczękowe i dwie podniebienne, na
kości znajdują się gruczoły podniebienne.
W podniebieniu miękkim są same
mięśnie i gruczoły podniebienne
 Dolna – dno jamy ustnej – tę ścianę budują parzyste mięśnie żuchwowo – gnykowe
(przyczepia się do żuchwy i kości gnykowej). Mięśnie pokryte są błoną śluzową. Na tych
mięśniach leżą ślinianki, język. Pod językiem biegną symetrycznie fałdy podjęzykowe, tworzy
go ślinianki, które tam leżą. Najbardziej przyśrodkowe fałdy nazywają się mięskami
podjęzykowymi. Jest tam przewód ślinianki podjęzykowej i podżuchwowej. Centralnie pod
językiem znajduje się wędzidełko języka (jest ono mocno ukrwione).
Zawartość jamy ustnej:
 Język – umożliwia artykulację dźwięku, składa się z nasady języka, trzon języka, koniec
języka. Nierówności znajdujące się w odrąbie nasady jeżyka nazywają się migdałkiem
językowym. Trzon i koniec języka pokrywają brodawki językowe. Brodawki mogą zawierać
receptory smakowe. Są cztery typy brodawek językowych. Pierwsze z nich to brodawki
okolone. Drugi typ to grzybowate. Tutaj też są kupki smakowe. Trzeci typ to brodawki
liściaste. Występują na brzegach języka, zawierają kupki smakowe. Ostatnie, najliczniejsze,
pokrywające prawie całą strukturę języka to brodawki nitkowate. Te brodawki jako jedyne
nie zawierają kubków smakowych.
Struktura języka to mięśnie, które dzieli się na zewnętrzne i wewnętrzne. Zewnętrzne
zaczynają się na zewnątrz, biegną od przyczepu kostnego do języka. Wewnętrzne zaczynają
się i kończą na języku. Zewnętrzne są trzy: rylcowo językowy, gnykowo – językowy (obniża
język), bródkowo – językowy (ściąga język w dół, jest częściowo odpowiedzialny za
 wysuwanie języka). Mięśnie wewnętrzne – podłużny języka (biegnie wzdłuż języka, powoduje
skrócenie języka), mięsień pionowy języka (spłaszcza język), poprzeczny języka
 Zęby –
- mleczne – w każdej połowie żuchwy i kości szczękowej – dwa zęby sieczne, jeden kieł, dwa
zęby trzonowe
- stałe – w każdej połowie żuchwy i kości szczękowej – dwa zęby sieczne, jeden kieł, dwa zęby
przedtrzonowe, trzy zęby trzonowe
Górna część zęba to korona, dolna to korzeń. W środku znajduje się miazga zęba
 Gruczoły ślinowe inaczej ślinianki – są trzy pary: przyuszne, podżuchwowe, podjęzykowe.
Przyuszna jako jedyna znajduje się na zewnątrz jamy ustnej, posiada przewód, który przebija
jamę ustną i wiedzie ślinę do przedsionka. Dwie pozostałe wiodą ślinę do jamy ustnej
właściwej. Na mięsku jest przewód ślinianki podżuchwowej i ślinianki podjęzykowej.
 Migdałki – migdałek językowy i dwa podniebienne

1. Cieśń gardzieli
Ograniczenia - u góry podniebienie miękkie z języczkiem , po bokach łuki podniebienne (dwie
pary), od dołu nasada języka
2. Gardło
3. Przełyk – jest strukturą mięśniową, łączy gardło z żołądkiem. Wyróżniamy trzy części – szyjną,
najdłuższą piersiową, najkrótsza, położona pod przeponą część brzuszna przełyku. Ma funkcję
transportową. Przełyk dociera do jamy brzusznej, przebijając się przez przeponę. Przepuklina
rozworu przełykowego ??. Zwieracz dolny przełyku zapobiega cofaniu się treści pokarmowej.
Mięśniówka przełyku pomaga w tym.

Błona pokrywająca przewód pokarmowy w jamie brzusznej to otrzewna ścienna, oprócz tego
pokrywa narządy w jamie brzusznej jest to otrzewna trzewna (jest to położenie
wewnątrzotrzewnowe). Fałd łączący otrzewną ścienną i otrzewną trzewną to krezka. Jeżeli narząd
leży przy ścianie jamy brzusznej to nie ma krezki (jest to położenie zewnątrzotrzewnowe).

4. Żołądek – ujście wpustowe – tym otworem żołądek łączy się z przełykiem, ujście
odźwiernikowe – łączy się z dwunastnicą. Żołądek dzieli się na cztery części. Obszar za
ujściem wpustowym to wpust (okolica wpustowa), górna część to dno żołądka, środkowa,
największa to trzon, na dole to odźwiernik (okolica odźwiernikowa).
5. Jelito cienkie
 Dwunastnica najkrótszy odcinek jelita cienkiego, ma kształt litery C. Składa się z czterech
części – górna, część zstępująca, część dolna dwunastnicy inaczej pozioma, część wstępująca
dwunastnicy. Część górna tworzy poszerzenie zwane opuszką dwunastnicy (tu najczęściej
tworzą się owrzodzenia). W środku znajduje się brodawka dwunastnicza większa (WAŻNE!!!)
otworek na niej stanowi ujście dróg żółciowych i trzustkowych. (tędy do przewodu dostają się
wszystkie enzymy trawienne). Brodawka dwunastnicza mniejsza – występuje tylko w 50%
przypadków
 Jelito czcze – jelito ma od środka fałdy okrężne, drobniejsze fałdy na fałdach okrężnych to
kosmki jelitowe, a na nich są jeszcze mikrokosmki. Fałdy zwiększają powierzchnię
wchłaniania.
 Jelito kręte – fałdy są znacznie rzadsze i niższe.
6. Jelito grube – składa się z:
 Jelito ślepe (kątnica) – na dole znajduje się wyrostek robaczkowy (uchyłek jelita grubego)
 Okrężnica wstępująca
 Okrężnica poprzeczna
 Okrężnica zstępująca
 Okrężnica esowata (esica)
  Odbytnica zakończona odbytem – tutaj formują się masy kałowe, pionowe fałdy na dole to
słupy odbytnicze, pod nimi znajdują się sploty naczyń krwionośnych (z nich tworzą się żylaki
odbytu)

TO NA EGZAMIN !!! Wątroba – największy narząd, składa się z czterech płatów, z przody płat prawy i
lewy oddzielone szczelinami; od tyłu widać jeszcze płat ogoniasty (w środku na górze) i czworoboczny
(w środku na dole). W środku znajdują się wrota wątroby. Tędy wchodzi żyła wrotna i tętnica
wątrobowa właściwa, a wychodzi przewód żółciowy wspólny. Pęcherzyk żółciowy to magazyn żółci.
Drogi żółciowe składają się z przewodu wątrobowego prawego (z prawego płata), przewód
wątrobowy lewy (z lewego płata). One łączą się ze sobą i tworzą przewód wątrobowy wspólny, a ten
łączy się z przewodem pęcherzykowym, tworząc przewód żółciowy wspólny.

Trzustka – składa się z trzech części – głowa, trzon i ogon trzustki. Głowę obejmuje dwunastnica.
Produkuje enzymy, na jej powierzchni są wyspy trzustkowe, które produkują hormony: insulina,
glukagon i inne.

UKŁAD MOCZOWO – PŁCIOWY

Znajduje się on w jamie brzuszno (narządy moczowe) – miednicznej (narządy płciowe)

Dno miednicy składa się z przepony miednicy i przepony moczowo – płciowej (ta zasłania tylko
przednią część).

Układ moczowy
- Usuwa szkodliwe związki
- Reguluje objętość wody w organizmie, wydala lub oszczędza.

W skład układu moczowego wchodzą :

Nerki – nerki produkują mocz. Nerki znajdują się w jamie brzusznej, przy ścianie tylnej. Leżą w
przestrzeni zaotrzewnowej (ta przestrzeń znajduje się pomiędzy otrzewną a ścianą tylną), w okolicy
kręgosłupa lędźwiowego. Lewa nerka leży wyżej niż nerka prawa.
Nerki mają dwa brzegi – boczny i przyśrodkowy. Są one odmienne – boczny jest wypukły,
przyśrodkowy – wklęsły. Brzeg wklęsły to wnęka nerki. We wnętrzu nerki znajduje się szczelina, jest
to zatoka nerkowa (nie wypełniona miąższem). Nerka otoczona jest torebką włóknistą –
bezpośrednio pokrywa miąższ nerki. Torebka jest bardzo unerwiona czuciowo. Druga osłonka to
torebka tłuszczowa – jest to warstwa tkanki tłuszczowej otaczająca nerkę. Znajduje się ona na
zewnątrz torebki włóknistej. Jej rolą jest ochrona nerki.
W zatoce nerki znajduje się układ kielichowo – miedniczkowy. Miąższ nerki składa się z kory i rdzenia.
Kora to zewnętrzna warstwa miąższu nerki, rdzeń nerki to warstwa wewnętrzna, składają się na niego
piramidy nerkowe. Pomiędzy piramidy nerkowe wnika także kora nerki, te części to słupy nerkowe.
Wierzchołki piramid nerkowych to brodawki nerkowe.
Układ kielichowo – miedniczkowy składa się z : kielichów nerkowych mniejszych, kielichów
nerkowych większych, miedniczki nerkowej.
Kielichy nerkowe mniejsze, to te do których wpukla się brodawka nerkowa. Kielichy nerkowe większe
powstają z połączenia kilku kielichów nerkowych mniejszych. Kielichy nerkowe większe łącząc się
tworzą miedniczkę nerkową. Do układu kielichowo – miedniczkowego spływa mocz miąższu.
Żyły nerkowe wiodą krew do żyły głównej dolnej

Moczowody – wiodą mocz z nerek do pęcherza moczowego. Moczowód dzieli się na część brzuszną i
miedniczną. Moczowody mają pewne zwężenia, w których może utknąć kamień. W organizmie kobiet
dolna część przewodu biegnie blisko macicy.
pęcherz moczowy – składa się z dna pęcherza, szczytu pęcherza, trzonu pęcherza (pomiędzy dnem a
szczytem), u mężczyzn pod dnem jest gruczoł krokowy, który podpiera pęcherz.
cewka moczowa – łączy pęcherz moczowy ze środowiskiem zewnętrznym. Cewka posiada ujście
zewnętrzne i wewnętrzne cewki. Posiada dwa zwieracze - zwieracz pęcherza i zwieracz cewki (na ten
mamy wpływ). Cewka żeńska jest prosta i krótka. Cewka męska jest długa i posiada wygięcia. Cewka
moczowa męska przebiega przez gruczoł krokowy (ta część to część sterczowa) Część błoniasta –
przez przepony krokowe. Przez strukturę prącia przebiega część gąbczasta cewki. Najszersza część
jest sterczowa, a najwęższa błoniasta.

NARZĄDY PŁCIOWE MĘSKIE

Dzielimy je na dwie grupy – zewnętrzne i wewnętrzne
Zewnętrzne:
 Prącie – składa się z ciała gąbczastego (pomiędzy jamistymi) i dwóch jamistych. Ciało gąbczaste
rozszerza się z obu stron. Przednie to żołądź prącia, tylne to opuszka prącia. Przez ciało
gąbczaste biegnie cewka moczowa. Jamki ciał jamistych wypełniają się krwią (wtedy sztywnieje i
rośnie haha). Skóra pokrywająca żołądź to napletek.
 Cewka moczowa męska – tylko męska należy do narządów płciowych
 Moszna – rodzaj worka, w którym tkwią jądra. Po środku znajduje się szew moszny, wyznacza on
położenie przegrody moszny. Pod skórą znajdują się włókna mięśniowe - Moszna reguluje
temperaturę, przyciągając jądra do tułowia (przy niskiej temp.) lub oddalając (przy wysokiej
temp)
Wewnętrzne
 Jadra – miąższ jądra otacza błona biaława, miąższ jądra dzielą przegródki, które dzielą go na
płaciki. Zadania jąder: produkcja plemników, produkcja hormonów. Najądrze pokrywa górną i
tylną część jądra.
 Najądrza – górna część to głowa, dalej trzon i ogon najądrza
 Nasieniowody – najądrze przechodzi w nasieniowody. Wiedzie nasienie. Begnie z okolicy worka
mosznowego do jamy miednicy, dalej układa się na pęcherzu moczowym i biegnie do tylnej jego
ściany. Jego szersza końcówka to bańka nasieniowodu. Produkuje ona wydzielinę, która jest
dodawana do plemników. Bańki nasieniowodów zmierzają do gruczołu krokowego. Pod bańkami
znajdują się pęcherzyki nasienne. (są podobne do baniek, są też formami gruczołowymi)
Przewód wydalający to część pęcherzyka nasiennego, łącząc się z bańkami, przechodzi on w
przewód wytryskowy. Układ moczowy łączy się z układem płciowym cewką moczową – tylko u
mężczyzn
 Pęcherzyki nasienne
 Gruczoł krokowy (in. stercz, prostata) – składa się z płata prawego, lewego i w środku – węzina.
Gruczoł krokowy sąsiaduje z odbytnicą – można go zbadać przez odbyt – palpacyjnie lub usg
doodbytnicze!!!! To na egzamin

NARZĄDY PŁCIOW ŻEŃSKIE

Zewnętrzne
 Wzgórek łonowy – dużo tłuszczu, skóra owłosiona
 Warki sromowe większe – pokryte skórą owłosioną, wargi sromowe większe łączą się ze sobą
spoiwem przednim i tylnym. Pomiędzy wargami znajduje się szpara sromowa
 Wargi sromowe mniejsze – fałdy skórne, pokryte skórą nieowłosioną, z tyłu łączą się spoiwem
tylnym, a z przodu, wargi dzielą się na wędzidełko łechtaczki (część przyśrodkowa) i napletek
łechtaczki (zewnętrzne).
 Przedsionek pochwy - Przestrzeń pomiędzy wargami mniejszymi to przedsionek pochwy( ze
strzębkami błony dziewiczej) - cewka moczowa
 Łechtaczka – posiada żołądź (jest to ciało gąbczaste), dalej jest trzon łechtaczki – dwa ciała
jamiste.
 Opuszki przedsionka – ciała gąbczaste, silnie unerwione
 Gruczoły przedsionkowe – wyróżnia się dwa większe i mnóstwo mniejszych – one nawilżają
pochwę
Wewnętrzne
 Jajniki - uzupełnić
 Jajowody – Pierwszy odcinek, poszerzony to lejek, w ujściu są strzępki, następny odcinek to
bańka jajowodu, następny to cieśń jajowodu, ostania to część maciczna. W bańce dochodzi do
zapłodnienia
 Macica – składa się z trzech głównych części – dno macicy, część centralna – trzon macicy,
najwęższa to szyjka macicy. Szyjka macicy dzieli się na część pochwową i nadpochwową. W
obrębie tronu macicy znajduje się jama macicy. W obrębie szyjki – przestrzeń zwana kanałem
szyjki. Ujście szyjki to ujście macicy. Drugi koniec szyjki ( w środku) to cieśń. Kąt pomiędzy osią
długą szyjki a osią długą trzonu nazywa się zgięciem (może wystąpić tyłozgięcie – trudniej zajść w
ciążę), przodo zgięcie). Kąt pomiędzy osią długą pochwy a osią długą szyjki nazywany jest
pochyleniem. (może wystąpić tyło pochylenie lub przodo pochylenie). Więzadła macicy
przyczepiają się do trzonu macicy – więzadło obłe macicy, szerokie macicy; i do szyjki macicy -
strzałkowo i poprzecznie. Macica jest bardzo unaczyniona.
 Pochwa – pochwa ma tzw. sklepienie - z przodu jest płytkie a z tyłu głębokie.

Okolica kroczowa – (krocze w szerszym znaczeniu) rzut otworu dolnego miednicy na tkanki miękkie

Krocze – pomiędzy narządami zewnętrznymi płciowymi a odbytem