მრავალეთნიკურობა

თბილისში
შესავალი

• კაცობრიობის რელიგიური გამოცდილება მრავალგვაროვანია და ისტორიაც მრავალ

რელიგიურ სისტემას იცნობს. მათგან ზოგი დავიწყებას მიეცა და მხოლოდ
ისტორიული აზრი აქვს შერჩენილი, ზოგიერთმა დღემდე გაძლო და დღემდე
მიმდევრები ჰყავს, აქტუალურია. რელიგიური განსხვავებები გამოწვეულია
ადამიანთა ჯგუფებს შორის კულტურული, ეთნიკური, სოციალ-პოლიტიკური,
წესჩვეულებითი თუ მსოფლმხედველობითი განსხვავებებით.
 რელიგიის ორი მხარე
• ყოველ რელიგიას ორი მხარე აქვს: შინაგანი და გარეგანი. შინაგანია რწმენა-
წარმოდგენები ღმერთზე, სამყაროზე და მის შექმნაზე, ადამიანზე, ღვთაებასა და
ადამიანს შორის ურთიერთობაზე, ადამიანის ზნეობრივ მოვალეობებზე, მის
მოლოდინზე და სხვ. მოძღვრება შეიძლება ზეპირი სახით გადადიოდეს თაობიდან
თაობამდე ან მოძღვრება შეიძლება გადმოცემული იყოს წერილობით, თუკი ხალხში
არსებობს დამწერლობა, ან ანდობენ დამწერლობას რელიგიურ საიდუმლოებებს
(ცნობილია, რომ ძველი ინდური რელიგიური ტექსტები ვედებისა
თავდაპირველად ზეპირად გადაიცემოდა და მხოლოდ მოგვიანებით იქნა
ჩაწერილი). მაგრამ, მიუხედავად იმისა, არის თუ არა წერილობით გამოხატული
მოძღვრება, ის მაინც რელიგიის შინაგან მხარეს შეადგენს, მენტალობის სფეროს
ეკუთვნის და, ამდენად, როგორც სულიერი რამ, უხილავია. რელიგიის გარეგანი ანუ
ხილული მხარეა რიტუალები, ინსტიტუციები, ორგანიზაცია და სხვ. შეიძლება
ითქვას, რომ გარეგანი მხარე ერთგვარად შინაგანის გამოხატულებაა, უხილავის
ხილული მხარეა. რიტუალს საფუძვლად უდევს წარმოდგენები ღვთაებაზე, მის
შემძლეობაზე, მის «ფსიქოლოგიაზე».
 • წარსულის მსგავსად დღესაც საქართველოში
რელიგიურობის სხვადასხვა რელიგიური გაერთიანება
ისტორიიდან მოქმედებს, რომლებიც კვალს ცხოვრების
საქართველოში სხვადასხვა უბანზე ტოვებენ.
 იუდაიზმი

• იუდეველები, ანუ ებრაელები (იხ. იუდაიზმი) საქართველოში პირველად ძვ.წ. VI

საუკუნეში გამოჩნდნენ. ისინი ნაბუქოდონოსორის აგრესიას და ოკუპაციას
გამოექცნენ, მოვიდნენ მცხეთაში და ქართლის სხვადასხვა კუთხეში დასახლდნენ.
მეტ-ნაკლები მასშტაბის შემოსახლებები შემდგომაც ხდებოდა, განსაკუთრებით ახ.
წ. 70 წლის ახლო ხანს, იერუსალიმის წარტყვევნისა და სოლომონის ტაძრის
დაქცევის შემდეგ. ქართლის მოქცევის ქრონიკაში ნათქვამია: წმ. ნინომ, როდესაც
ქართლში მოვიდა, პირველად ებრაელთა სინაგოგას, ბაგინად წოდებულს, მიაკითხა,
რადგან მათი ენა, არამეული, იცოდა. იგი იქ რამდენიმე ხანს დარჩა და ამ ქვეყნის
«ძალს განიცდიდა». ეს ნიშნავს: იუდეველები უკვე ისე იყვნენ ქართულ
სინამდვილეში ინტეგრირებული, რომ უცხოელს, მათთან სტუმრად მყოფს, ამ
სინამდვილის ობიექტურად აღქმა შეეძლო. იმავე წერილობითი ძეგლიდან ჩანს,
რომ მოციქულთა სწორმა პირველად ებრაელები გააქრისტიანა
ქრისტიანობა.

ახალი წელთაღრიცხვის პირველ საუკუნეებში საქართველოს რელიგიური

ატმოსფერო თითქოს (წინარე პროცესების თვალსაზრისით) მზად იყო იმისათვის,
რომ იქ სახარება ექადაგათ. «მოქცევაჲ ქართლისაჲ» მოგვითხრობს, რომ მცხეთელმა
ებრაელებმა — ელიოზმა და ლონგინოზმა, რომლებიც ქრისტეს გასამართლებას
დაესწრნენ, მაგრამ გადაწყვეტილებას არ დაეთანხმნენ, საქართველოში ქრისტეს
კვართი ჩამოიტანეს. საეკლესიო გადმოცემით, სამოციქულო ქადაგებისთვის ივერია
ღვთისმშობელს წილის ყრით ერგო, მაგრამ ხანდაზმულობის გამო მან ამ მხარეში
მოსვლა ვერ მოახერხა. მისი თხოვნით ეს მისია მოციქულებმა — ანდრია
პირველწოდებულმა და სვიმონ კანანელმა — იტვირთეს. მათგან მეორე აფხაზეთში,
ნიკოფსიაში, გარდაიცვალა. ამის შემდეგ საქართველოში ქრისტეს მოძღვრება
მოგზაურებს, ვაჭრებს, ტყვეებსა და გადმოსახლებულებს შემოჰქონდათ.
ზოროასტრიზმი და მითრას კულტი
საქართველოში

• ზოროასტრიზმი ჩაისახა და აღმოცენდა სპარსეთში. ამის გამო მას ხშირად

ფარსიზმს უწოდებენ. მისი დამაარსებელია ზოროასტრი ანუ ზარათუშტრა,
რომელიც ძვ.წ. VII-VI საუკუნეებში ცხოვრობდა. ამ სახელისგანაა წარმომდგარი
ტერმინი — ზოროასტრიზმი. მაზდეიზმი დუალისტური რელიგიაა (თუმცა
რელიგიათმცოდნეთა ნაწილი მასში მძლავრ მონოთეისტურ ელემენტებს ხედავს).
სახელწოდება უზენაეს და კეთილ ღვთაებას — აჰურამაზდას — უკავშირდება.
მაზდეიზმი გავრცელებული იყო სპარსელთა წინაპრებს, არიელებს, შორის. მის
მოძღვრებასა და ღვთისმსახურების წესებს საბოლოო სახე ზარათუშტრამ
(ბერძნული წარმოთქმით — «ზოროასტერ», იგივე ზარატუსტრა) მისცა, რისთვისაც
მას რეფორმატორად და წინასწარმეტყველად მოიხსენიებენ. მას მიეწერება გათების
ანუ საგალობლების კრებულის შექმნა, რომელიც შესულია აღნიშნული რელიგიის
ფუძემდებელ წიგნში «ავესტა».
სამლოცველოები

ყველა რელიგია გამორჩეულია და თითეულ მათგანს გააჩნია საკუთარი

კულტურა წესები და იდენტობა. ესაბამისად ამ განსხვავებულობისა
თითეულ მათგანს აქვს საკუთარი რელიგიის კულტურის შესაბამისი
სამლოცველოები.
განსხვავებული სამლოცველოები ხაზს უსვამს მათ უნიკალურობასა
და იდენტობას.
ს განსხვავებებია მაგალითად: სამლოცველოების მოხატულობა,
ღვთაება, ლოცვისა და მარხვის წესები და ა.შ.
თბილისის თბილისი ევროპიდან აზიისკენ,სამხრეთიდან
ჩრდილოეთისაკენ გამავალ გზებზე
ტერიტორიაზე მდებარეობს.ამიტომ აქ ოდითგანვე
დასახლებული ცხოვრობდნენ სხვადასხვა ერის
წარმომადენლები,ესენია:სომხები,სპარსელები,ბე
სხვადასხვა ერის რძნები,რუსები,გერმანელები და
წარმომდგენლები; პოლონელები,ასევე
ოსები,იეზიდები,ებრაელები,თურქები,ასირიელ
ები და ლეკები...ისინი საქართველოში
დასახლებასთან ერთად ასევე ბევრ
რამეს საქმიანობდნენ.