Tigray Regional Laws Volume - 3

www.abyssinialaw.
com
ኣብ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ
ካብ 1998 ዓ.ም - 1999 ዓ.ም

ዝወፁ ሕጊታት
ጥራዝ ሰለስተ
www.abyssinialaw.com
መእተዊ፡
ሕጊታት /ኣዋጃትን ዯንብታትን/ ክልልና ሓዯ ግዘ ብነጋሪት ጋዜጣ ምስ ተሓተሙ ዲግም
ዝሕተምሉ ዕድል ፀቢብ ብምዃኑ እዞም ሕጊታት ይትረፍዶ ንጠቕላላ ህዝቢ ክልልና ብቐሊሉ
ተበፃሒ ክኾኑ ምስ ባህርይ ስራሕቶም ተተሓሒዙ ዝለዓለ ተዯላይነት ንዘለዎም ንኣካላት ፍትሒ
ብፍላይ ኣብ ኣብያተ ፍርዱ እውን ሕፅረታት እንተጋጥም ይርአ፡፡ ኣብያተ ፍርዱ ንዝህብዎም
ዝተፈላለዩ ትእዛዛት፣ ብይናትን ፍርድታትን መሰረት ዝኾንዎም ብነጋሪት ጋዜጣታት ዝተሓተሙ
ሕጊታት እምበር ነቶም ሕጊታት/ነጋሪት ጋዜጣታት ኣጣቒሶም ዝተዲለዉ ኻልኦት ፅሑፋት ወይ
መፃሕፍቲ ክኾኑ ስለዘይኽእሉ እዞም ነጋሪት ጋዜጣታት ብቐረባ ክረኽብዎም ግድን እዩ፡፡
ቅድም ክብል ካብ 1985 ዓ.ም ጀሚሮም ካብ ዝወፁ ሕጊታት ገሊኦም ዝተስዓሩ እኳ እንተኾነ
እቶም ዝተስዓሩ ሕጊታት መሰረት ገይሮም ዝተረኸቡ መሰላትን ግቡኣትን ዝምልከት ክትዕ
እንተጋጥም ዲይነት ዝርአ ነቶም ዝተስዓሩ ሕጊታት መሰረት ብምግባር ብምዃኑ ድሕሪ ምስዓሮም
እውን ኣድለይቲ ከምዝኾኑን ብተወሳኺ እዞም ሕጊታት ኣካል ታሪኽ ክልልናን ሃገርናን
ብምዃኖም ብዝግባእ ተወዱቦምን ተሰኒዶምን ክዕቀቡን ንቕድሚት ንዝግበር ኩለመዲይ ዓውዯ
መፅናዕትታትን ስራሕቲ ምርምርን ዝህልዎም ኣበርክቶ ኣዚዩ ልዑል ብምዃኑ ፡-
ሕጊ ዘይምፍላጥ ይቕረታ ኣየውህብን ዝብል ኣባሃህላ ሓቂ እኳ እንተኾነ ህዝቢ ኣብ ሕጊታት
ኣፍልጦ ንክህልዎ ናይ ምግባር ሓላፍነት ናይ መንግስቲ እዩ፡፡ ስለዚ ኣብ ክልልና ንዝወፁ
ሕጊታት እናተኸታተለ ዲግም ክሕተሙ ብምግባር ንተገልገልቲ ዘቕርብ ሓላፍነት ወሲደ
ብቐፃልነት ዝሰርሕ ኣካል ብዘይምህላዉ፣ ላዕለዋይ ቤት ፍርደ ክልል ትግራይ ካብ 1985 ዓ.ም
ክሳብ 1999 ዓ.ም ዝወፁ ሕጊታት ዘጠረዞ ዝነኣድ ተበግሶ ኮይኑ ንኣተሓሕዛን ኣጠቓቕማን
ብዝምቹ ብዘይምንባሩ፣ ድሕሪኡ እውን ዝቐፀለ ተመሳሳሊ ስራሕ ብዘይምህላዉ ኣግኣዚ ማእኸል
መሰልጠኒ ሰብ ሞያ ኣካላት ፍትሒ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ ነቲ ዘሎ ክፍተትን
ኣድላይነት እዚ ስራሕን ብውነ ብምርዲእ ካብ 1985 ዓ.ም - 2007 ዓ.ም ኣብ ውሽጢ 23 ዓመታት
ኣብ ክልልና ዝወፁ ሕጊታት ብምትእኽኻብ ንተገልገልቲን ተጠቀምትን ንኣተሓሕዛን ኣጠቓቕማን
ብዝምቹ ተኸፋፊሉ ከምብሓድሽ ክሕተምን ክጥረዝን ገይሩ ኣሎ፡፡
ቤት ፅሕፈት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ እዚ ስራሕ ኣብዚ ብርኪ ንክበፅሕ
ዝነበሮ ድልየት ፣ ፃዕርን ሕግታት ኣብ ምትእኽኻብ ዝገበሮ ምትሕብባርን ኣዚዩ ዝነኣድ ኾይኑ
ንዕውትነት እዚ ስራሕ ግዯ ቤት ምኽሪ ዝለዓለ ብምዃኑ ካብ ልቢ ነመስግን ።
ኪኢላታትን ሰራሕተኛታትን ትካልና ንዘርኣይዎ ፅቡቕ ተበግሶን ውፍይነትን እዚ ስራሕ ኣብ
መወዱእታ ብምብፅሑ እንኳዕ ዯስ በለኩም እናበልና ኣብ ብጣዕሚ ዝሓፀረ እዋን ሕቶና ተቐቢሎም
ዯረጃ ፅሬቱ ብዝሓለወ ኣገባብ ኣብዝዯለናዮ ግዘ ተሓቲሙን ተጠሪዙን ክበፅሐልና ንዝገበሩ
ኣመራርሓን ሰራሕተኛታትን ትካል ሕትመት ብርሃንን ሰላምን ካብ ልቢ ነመስግን፡፡
ኣባዱ ወ/ሩፋኤል
ዋና ኣካያዱ ስራሕ ኣግኣዚ ማእኸል መሰልጠኒ ሰብ ሞያ
ኣካላት ፍትሒ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ
ግንቦት 2008 ዓ.ም
ተ.ቁ አዋጅዯንብንቑፅሪ ሽምኣዋጅንዯንብን ገፅ

1. ኣዋጅቁፅሪ 94/1998 ኣወዳድባፇፀምቲኣካላት 1-17
ብ/ክ/መ/ትግራይንምምሕያሽዳግምተመሓይሹዝወፀኣዋጅ
2. ኣዋጅቁፅሪ 95/1998 ኣዋጅ 95/1998 ንመፇፀሚዕላማ 18-19
ሕ/ስ/ማሕበራትንዝግበርውዕሊልቓሕውሕስናንምሃብዝወፀኣዋጅ
3. ኣዋጅቁፅሪ 96/1998 ኣብ ብ/ክ/መ/ትግራይግብሪእቶትስራሕሕርሻንክፍሊት ፣ 20-24
መሬትምጥቃምንንምውሳንዝወፀኣዋጅ
4. ኣዋጅቁፅሪ 97/1998 ናይመሬትኣዋጅምምሕዳርንኣጠቓቕማገጠርመሬትንምውሳንዝወፀኣዋጅ 25-41
5. ኣዋጅቁፅሪ 98/1998 መመሓየሺሕገመንግስቲብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይመፅዯቒኣዋጅቁፅሪ 42-46
45/1994 ዓ/ም ንምምሕያሽዝወፀኣዋጅጀ
6. ኣዋጅቁፅሪ 99/1998 ዓርሰምምሕድዳርንምጥንኻርንስልጣንንተግባርንምምሕድዳርወረዳብሄራዊክ 47-86
ልላዊመንግስቲትግራይብዝርዝርንምውሳንዝወፀኣዋጅ
7. ኣዋጅቁፅሪ 100/1998 ኣወዳድባንተግባርንሓላፍነትንፇፀምቲኣካላትወረዳብሄራዊክልላዊመንግስቲት 87-107
ግራይንምውሳንዝወፀኣዋጅ
8. ኣዋጅቁፅሪ 101/1998 ኣወዳድባፇፀምቲኣካላት ብ/ክ/መ/ትግራይንምምሕያሽዝወፀኣዋጅ 108
ቁ3.94/98 ተመሓይሹዝወፀኣዋጅ
9. ኣዋጅቁፅሪ102/1998 ስልጣንንተግባርንጣብያኣክባሪሕጊንምውሳንዝወፀኣዋጅቁፅሪ 71/1996 109-110
ንምምሕያሽዝወፀኣዋጅ
10. ኣዋጅቁፅሪ 103/1998 ኣብብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይኣዋጅኣወሃህባግልጋሎትጥዕናምምሕዳር 111-124
ንኣመራርሓን
11. ኣዋጅቁፅሪ104/1998 ስርዓትትምህርትንስልጠናንቴክኒክንሞያንንምውዳብዝወፀኣዋጅ 125-150
12. ኣዋጅቁፅሪ107/1998 ዝተመሓየሸኣዋጅኣወዳድባስልጣንንሓላፍነትንከተማታትብሄራዊክልላዊመን 151-187
ግስቲትግራይ
13. ኣዋጅቁፅሪ108/1998 ናይሓባርህንፃዋንነትኣዋጅ 188-206
14. ኣዋጅቁፅሪ109/1998 ኣብብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይኤጀንሲልምዓትኣባይቲንምጥያሽዝወፀኣ 207-215
ዋጅ
15. ኣዋጅቁፅሪ110/1998 መማሓየሺኣዋጅነጋሪትጋዜጣትግራይንምቋምዝወፀኣዋጅ 216-217
16. ኣዋጅቁፅሪ111/1998 ቤትፅሕፇትቤትምኽሪክልልትግራይንምቋምዝወፀኣዋጅንምምሕያሽዝወፀኣዋ 218-220
ጅ
17. ኣዋጅቁፅሪ112/1998 ኣብብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይናይይቅሬታኣወሃህባስነስርዓትንምድንጋ 221-230
ግዝወፀኣዋጅ
18. ኣዋጅቁፅሪ113/1998 አወዳድባኣሰራርሓስነምግባርኣባላትንስነስርዓትኣኼባንቤትምኽሪክልልትግራ 231-259
ይንምምሕያሽዝወፀኣዋጅ
19. ኣዋጅቁፅሪ114/1998 ንመፇፀሚዕላማሕብረትስራሕማሕበራትንዝግበርውዕሊልቓሕውሕስናበጀትን 260-261
ምሃብዝወፀኣዋጅ
20. ኣዋጅቁፅሪ115/1998 በጀትናይ 1999 ዓ/ም ብሄራዊክልላዊመንግስቲተግራይንምውሳንዝወፀኣዋጅ 262-269
21. ዯንቢቁፅሪ 36/1998 መተሓዳዯሪሰንቢሰራሕተኛታትኮሚሽንሰነምግባርንፀረግዕዝይናንብሄራዊክል 270-302
ላዊመንግስቲትግራት
22. ዯንቢቁፅሪ 2/1999 በውልቀንክሰርሑዝተፇቐዯሎምኦዲተራትንክኢላታትሒሳብንብብቕዓትሞያ 303-308
መረጋገፂወረቐትምስክርዝወሃበሉዯንቢ
23. ኣዋጅቁፅሪ 37/1999 ምምሕዳርንኣጠቓቕማገጠርመሬትንምውሳንዝወፀዯንቢ 309-344
24. ኣዋጅቁፅሪ 116/1999 ተመሓይሹዝወፀሕጊቤተሰብብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይ 345-408
25. ኣዋጅቁፅሪ 117/1999 በዓልመዚመንገዲታትብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይዳግምንምጥያሽንምው 409-416
ዳብንስልጣንንተግባርንንምውሳንንዝወፀኣዋጅ
26. ኣዋጅቁፅሪ 118/1999 ዝተመሓየሸኣዋጅመጣየሺኮሚሽንስነምግባርንፀረግዕዝይናንብሄራዊክልላዊመ 417-430
ንግስቲትግራይ
27. ኣዋጅቁፅሪ 119/1999 ብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይዝሓንፀፆምወይዘመሓድሮምኣባይቲንምምሕ 431-445
ልላፍንኣፇፃፀምኡንምውሳንንዝወፀኣዋጅ
28. ኣዋጅቁፅሪ 120/1999 ኣብብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይብዝተዋዯዯፕሮግራምልምዓትኣባይቲዝ 446-448
ውዕልልቓሕገንዘብንምውሳንዝወፀኣዋጅ
29. ኣዋጅቁፅሪ 121/1999 ን1999 449-454
ብተወሳኺበጀትንምውሳንዝወፀኣዋጅብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይ
30. ኣዋጅቁፅሪ 122/1999 ግልጋሎትመስተማይንፇሳስንከተማታትንገፀርብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራ 455-477
ይዳግምንምጥያሽዝወፀኣዋጅ
31. ኣዋጅቁፅሪ 123/1999 ስርዓትዕዳጋብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይምውሳንዝወፀኣዋጅ 478-509
32. ኣዋጅቁፅሪ 124/1999 ኣከፋፍላቴምብርቀረፅብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይንምሳንዝወፀኣዋጅ 510-519
33. ኣዋጅቁፅሪ 125/1999 ኣዋጅኤክሳይዝታክስብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይ 520-543
34. ኣዋጅቁፅሪ 126/1999 ቤትሕፇትምክልኻልንምቁፅፃርንኢችኣይቪ 544-559
ኢድስብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይዳግምውዳበንምውድብዝወፀኣዋጅ
i
35. ኣዋጅቁፅሪ 127/1999 ኣብብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይቤትምኽሪበዓልኣከባብራሚሊንየምኢት 560-566
ዮዽያንምጥያሽዝወፀኣዋጅ
ኣዋጅቁፅሪ 128/1999
36. ኣብብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይንዝተዋዯዯፕሮግራምሕርሻፓኬጅዝውዕ
ልልቃሕገንዘብንምውሳንዝወፀኣዋጅ
567-569
37. ኣዋጅቁፅሪ 129/1999 ንኻልኣይ ጊዜ ተወሳኺ በጀት ንምውሳን ዝወፀ አዋጅ 570-573
38. ኣዋጅቁፅሪ 130/1999 ኣብብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይዞባዯብብምብራቅንምጥያሽዝወፀኣዋጅ 574-575
39. ኣዋጅቁፅሪ 131/1999 ቤትፅሕፇትዋናኦዲተርብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይዳግምንምጥያሽዝወፀ 576-587
ኣዋጅ
40. ኣዋጅቁፅሪ 132/1999 ቤትፅሕፇትብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይመረፃንቁፅርንኣባላትቤትምኽሪ 588-603
ወረዳ ፣ ጣብያንምምሕዳርከተማንንምውሳንዝወፀኣዋጅ
41. ኣዋጅቁፅሪ 133/1999 ኣብያተፍርዲሸሪዓብሄራዊክልላዊመንግስቲትግራይንምጥንኻርዝወፀኣዋጅ 604-615
42. ኣዋጅቁፅሪ 134/1999 ኢንስቲትዩትፕላንከተማታትትግራይንምጥያሽዝወፀኣዋጅ 616-623
43. ኣዋጅቁፅሪ 135/1999 ኣብብሄራዊክልላዊመግስቲትግራይናይ 2000 በጀትዓመትንምውሳንዝወፀ 624-630
ii
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ

የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መበሌ 14 ዒመት ቑ.1 ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 14ኛ ዒመት ቁ.1
መቐሇ መስከረም 1998 ዒ/ም

መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ
መቐሇ መስከረም 1998ዒ/ም
ዒ/ምዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 94/1998 አዋጅ ቁጥር 94/1998

ኣወዲዴባ ፇፀምቲ አካሊት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ
መንግስቲ ትግራይ ንምምሔያሽ ዲግም ተማሒይሹ አፇስፇፃሚ አካሊት አዯረጃጀትን ሇማሻሻሌ
ዛወፀ አዋጅ ተሻሽል የወጣ አዋጅ
ፇፃሚ አካሌ እዘ ክሌሌ ዛተዋሃቦ ሒሊፌነት የክሌለ ስራ አስፇፃሚ አካሌ የተሰጠው
ብብቕዒት ንከተግብር ንስራሔ ስለጥ፣ ቅሌጡፌን ሒሊፉነት በብቃት ሇመወጣት ሇስራው
ምችውን አወዲዴባ ክህለን ምግባር አዴሊይ ቁሌጥፌና የተመቻቸ አዯረጃጀት እንዱኖሮው
ብምዃኑ፣ ማዴረግ አስተሊጊ በመሆኑ፣
ክሌሊዊ እስትራተጂ ሌምዒትን ሰናይ ምምሔዲርን የክሌለ የሌማት እና መሌካም አስተዲዯር
ብዛተዋዯዯ ኣገባብ ብምምራሔ ቅሌጥፈን ፅፈፈን መርሃ ግብር በተቀናጀ አገባብ በመምራት
ግሌጋልት ነቲ ሔብረተሰብ ክዋሃብ ንምግባር፣ ቀሌጣፊና ጥራት ያሇው አገሌግልት
ነዘ ንምፌፃም አወዲዴባ ፇፀምቲ አካሊት እዘ ሇሔብረተሰቡ እንዱሰጥ ሇማዴረግ፣ ይህንን
ክሌሌ ምምሔያሽ አዴሊይ ኮይኑ ብምርካቡ፣ ሇማዴረግ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ አካሊት
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ አዯረጃጀት ማሻሻሌ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ብመሰረት ተማሏይሹ ዛወፀ ሔገመንግስቲ ዒንቀፅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር
49(3) (ሀ) ዛስዔብ አዋጅ አውፂኡ አል። ቤት ተሻሽል የወጣው ሔገመንግስት አንቀፅ
49(3) (ሀ) በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
የሚከተሇው ታውጇሌ።
ክፌሉ ሒዯ ክፌሌ አንዴ
ሒፇሻዊ ጠቅሊሊ
1. ሒፂር ርእሲ 1. አጭር ርእስ
እዘ አዋጅ “ኣወዲዴባ ፇፀምቲ አካሊት ብሄራዊ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምምሔያሽ ዲግም መንግስት የስራ አስፇፃሚ አካሊት አዯረጃጀትን
ተማሒይሹ ዛወፀ አዋጅ ቁፅሪ 94/1998” ተባሂለ ሇማሻሻሌ ተሻሽል የወጣ አዋጅ ቁጥር
ክጥቀስ ይከአሌ ። 94/1998” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2. ትርጉም 2. ትርጉም
1. “ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ” ማሇት 1. “የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት” ማሇት
ብመሰረት ተማሏይሹ ዛወፀ ሔገመንግስቲ ተሻሽል የወጣው ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ
1
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 15.60 ነጋሪት ጋዚጣ ቑ.ፖ.ሳ 291
ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዚጣ ፖ.ሳ.ቁ
54 ን55 ን ናይቲ ክሌሌ ሊዔሇዋይ 54 እና 55 የክሌሌ ከፌተኛ አስፌፃሚ

ስሌጣን ፇፃሚ እዩ። አካሌ ነው።
2. “ቤሮ ” ማሇት አባሌ ቤት ምክሪ ስራሔ 2. “ቢሮ “ ማሇት የትግራይ ክሌሌ ስራ
ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ዛኾነ አካሌ ፇፃሚ አስፇፃሚ ምክር ቤት አባሌ የሆነ የህግ
ሔጊ እዩ። አስፇፃሚ አካሌ ነው።
ክፌሉ ክሌተ ክፌሌ ሁሇት
ብዙዔባ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃምን ስሇ የስራ አስፇፃሚ ምክርቤት አባሊት እና
ኣወዲዴባን ሒበራዊ ስሌጣንን ቢሮታትን የቢሮዎች አዯረጃጀት እና የጋራ ስሌጣን
3. ኣወዲዴባን ተዋፆኦን ኣባሊት ቤት ምኽሪ 3. የስራ አዯስፇፃሚ ምክርቤት አባሊት
ስራሔ ፇፃሚ አዯረጃጀት እና ተዋፅኦ
1. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ እዜም ዛስዔቡ 1. የስራ አስፇፃሚ ምክርቤት የሚከተለት
ኣባሊት ይህሌውዎ፣ አባሊት ይኖርታሌ፣
ሀ. ርእሰ ምምሔዲር፣ ሀ. ርእሰ መስተዲዯር፣
ሇ. ምክትሌ ርእሰ ምምሔዲር፣ ሇ. ምክትሌ ርእሰ መስተዲዯር፣
ሏ. አብ ዒንቀፅ 4 ናይ እዘ አዋጅ ንዛተዖርዖሩ ሏ. በዘህ አዋጅ ዒንቀፅ 4 የተዖረዖሩት
ቢሮታት ዛመርሐ ሒሇፌትን፣ ቢሮዎች የሚመሩ ሃሊፉዎች፣
2. አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 (ሏ) 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) (ሏ)
ዛተመሌከተ ዛኾነ ቢሮ ሒሊፉ አብ አኼባ የተመሇከተው ማንኛውም ቢሮ ሃሊፉ
ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክርከብ በምክርቤት ስብሰባ ሊይ ሉገኝ
አብዖይክእሇለ እዋን ምክትለ ወይ ካብ በማይችሌበት ጊዘ ምክቱለ ወይ
ሏዯ ንሊዔሉ ምክትሊት አብ ዖሇውለ ቤሮን ከአንዴ በሊይ ምክትልች ካለ በግሌፅ
ብንፁር ተፇሌዩ ውክሌና ዛተዋሃቦ ተሇይቶ ውክሌና የተሰጠው ምክትሌ
ምክትሌ አብ አኼባ ቤት ምኽሪ ስራሔ በምክርቤቱ ስብሰባ በምትክ በአባሌነት
ፇፃሚ ብአባሌነት ይሳተፌ፣ አባሌነት ይሳተፊለ
3. አባሊት ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ከም 3. የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት አባሊት
አካሌ ንዖሔሌፌዎም ውሳነታት ሏባራዊ አንዯ አካሌ ሇሚያስተሊሌፊት ውሳኔ
ሏሊፌነትን ተሒታትነትን አሇዎም። የጋራ ሒሊፌነትና ተጠያቂነት አሊቸው።
4. ምጥያሽ ቢሮታት 4. የቢሮዎች መቆቆም
ዛስዔቡ ቢሮታት በዘ ኣዋጅ ተጣይሾም ኣሇዉ፣ የሚከተለት ቤሮዎች በዘህ አዋጅ
ተቆቁመዋሌ፣
1. ቢሮ ትምህርቲ፣ 1. የትምህርት ቢሮ፣
2. ቢሮ ሲቪሌ ሰርቪስን ምምሔያሽ ፐብሉክ 2. የሲቪሌ ሰርቪስ እና ፐብሉክ ሰንተር
ሰክተርን፣ ማሻሻያ ቢሮ፣
3. ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና፣ 3. የጢና ጥበቃ ቢሮ፣
4. ቢሮ ፊይናንስ ኢኮኖሚያዊሌምዒትን፣ 4. የፊይናንስ ኢኮኖምያዊ ሌማትቢሮ፣
5. ቢሮ ሒበሬታ፣ 5. ማስታወቅያ ቢሮ፣
6. ቢሮ ጉዲያት ዯቂ አንስትዮ፣ 6. የሴቶች ጉዲይ ቢሮ፣
7. ቢሮ ሌምዒት ሃፌቲ ማይ፣ ማዒዴንን 7. የውሃ፣ ማአዴን እና ኢነርጅ ሃብት
ኢነርጅን፣ ሌማት ቢሮ፣
8. ቢሮ ሌምዒት ኢንዴስትሪ፣ ንግዴን 8. የኢንዴስትሪ፣ ንግዴና ትራንስፖርት
ትራንስፓርትን ሌማት ቢሮ፣
9. ቢሮ ጉዲይ መናአሰይን እስፖርትን፣ 9. የወጣቶችና ስፖርት ጉዲይ ቢሮ፣
10.ቢሮ ሔርሻን ሌምዒት ገጠርን፣ 10.የግብርና እና ገጠር ሌማት ቢሮ፣
2
11.ቢሮ ፀጥታን ጉዲያት ምምሔዴዲርን፣ 11.የጸጥታ እና አስተዲዯር ጉዲዮች ቢሮ፣

12.ቢሮ ፌትሑ፣ 12.የፌትህ ቢሮ
13.ቢሮ ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን፣ 13.የሰራተኛና ማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ፣
14.ቢሮ ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽን። 14.የከተማ ሌማትና ኮንስትራክሽን ቢሮ።
5. ሒበራዊ ሏሊፌነት ቢሮታት 5. የቢሮዎች የጋራ ሃሊፉነት
ሔዴ ሔዴ ቢሮ:- ማንኘውም ቢሮ:-
1. ናይ ቢሩኡ እስትራተጂን ፖሉሲ ሒሳብን 1. ቢሮውም በሚመሇከት እስትራተጂ እና
ይቐርፅ፣ ምስ ፀዯቐ ኣፇፃፅምሌኡ የፖሉስ ሃሳብ ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅ
ይከታተሌ፣ አፇፃፀሙ ይከታተሊሌ፣
2. ትሌምን በጀትን ቢሩኡ የዲለ፣ እንትፌቀዴ 2. የቢሮው የስራ ዔቅዴና በጀት ያዖጋጃሌ፣
አብ ስራሔ የውዔሌ፣ ብመሰረት ሔጊ ሲፀዴቅ ስራ ሊይ ያውሊሌ፣ በህግ መሰረት
ሰራሔተኛታት ይቆፅር፣ የመሏዴር፣ ሰራተኞች ይቆጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣
የሰናብት፣ ያሰናብታሌ
3. ብመሰረት ሔግታት ፊይናንስ ገንዖብን 3. በፊይናንስ ህግ መሰረት የቢሮውን ገንዖብና
ንብረትን እቲ ቢሮ የመሏዴር፣ ንብረት ያስተዲዴራሌ፣
4. ሔግታት ዯንብታትን መምርሔታትን አብ 4. ህጎች፣ ዯንቦች እና መመርያዎች ስራ ሊይ
ስራሔ ምውዒልም የረጋግፅ፣ መዋሊቸው ያረጋግጣሌ
5. አብ ክሉ ስሌጣኑ ናይ ፅንዒት ምርምርን 5. በተሰጠው የስሌጣን ክሌሌ ጥናትና
ተግባራት የካይዴ፣ ናይ አስቴቲክስ ምርምር ያካይዲሌ፣ የስታስቲክስ መረጃ
መረዲእታ ይእክብ፣ የዋዴዴ፣ ያሰባስባሌ፣ ያዯራጃሌ፣
6. ውዔሌታት ይፇራርም፣ ይኸስስ ፣ ይኽሰስ፣ 6. ውሌ ይዋዋሊሌ፣ በስሙ ይከሳሌ፣ ይከሰሳሌ
7. ነቲ ቢሮ ዛምሌከቶ ረቂቅ ሔግታት ንቤት 7. ቢሮውን የሚመሇከቱ ረቂቅ ህጎች
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ የቕርብ፣ እንትፀዴቅ አዖጋጅቶ ሇስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
አፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅ አፇፃፀሙ ይከታተሊሌ፣
8. አብ ቢሩኡ ዛሔንፀፁ ትሌምታትን ጉዲያትን 8. በቢሮ የሚነዯፈ ዔቅድችና ፕሮግራሞች
ስርዒት ፆታ ዖካተቱ ምዃኖም የረጋግፅ፣ በስርዒት ፆታ ጉዲዮች ያካተቱ
አፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ ብመሰረት ዛወፁ መሆናቸውን ያረጋግጣሌ፣ አፇፃፀሙ
ሔግታት፣ ዯንብታትን መምርሔታትን አብ ይከታተሊሌ፣ በወጡቱ ሔጎች፣ ዯንቦች እና
ቢሩኡ ንዯቂ አንስትዮ ኩሇመዲያዊ ትኹረት መመርያዎች መሰረት በቢሮው ሇሴቶች
ዛተዋሃቡ ምኳኖም የረጋግፅ፣ ዯቂ አንስትዮ ሁለን አቀፌ ትኩረት መስጠቱ
ቢሩኡ ብኩለ መዲይ የብቅዔ፣ ያረጋግጣሌ፣ ቢሮው ውስጥ ያለ ሴቶችን
አቅም ይገነባሌ፣
9. ኣብ ቢሩኡን ስራሔቲ ምክሌኻሌን 9. የኤች.ኣይ.ቪ ኢዴስ የመከሊከያ እና
ምቁጽፃርን ሔማም ኤች.ኣይ.ቪ ኤዴስ መቆጣጠር የቢሮው ተግባራት
ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ፣ ይከታተሌ፣ በበሊይነትይመራሌ፣ ይከታተሊሌ
የተሒባብር፣ ኮሚቴ የጣይሽ፤ ያስተባበራሌ፣ ኮሚቴው ያዋቅራሌ፣
10.ብቕዒት ምፌፃም ታሔተዎት ብርክታት 10.በዖርፌ ዛቅተኛ የአስተዲዯር እርከኖች
ምምሔዴዲር የዔቢ፣ ቴክኒካዊ ዴጋፌን አስፇፃሚ አካሊት የማስፇፀም ዒቅም
ምኽርን ይህብ። ይገነባሌ ቴክኒካዊ ዴጋፌና ምክር
11.ንርእሰ ምምሔዲር፣ ቤት ምኽሪ ስራሔ ይሰጣሌ፣
ፇፃሚን ብሔጊ ስሌጣን ንዛተውሃቦም ኣካሊት 11.ሇርእሰ መስተዲዯሩ፣ ስራ አስጻሚ ምክር
ነናይ እዋኑ ፀብፃብ የቕርብ። ቤትና በሔግ ስሌጣን ሇተሰጣቸው አካሊት
የወቅቱ የስራ አፇጻጸም ሪፖርት
3
ያቀርባሌ፣
12.ንስርሐ ኣዴሊይ ዛኾነ መሒውርን 12.ሇስራው አስፇሊጊ የሆነ መዋቅር እና
ሰራሔተኛታትን ይህሌዉዎ። ሰራተኛች ይኖሩታሌ።
6. ብዙዔባ ሒሇፌቲ ቢሮ 6. ስሇ ቢሮ ሒሊፉዎች
1. ኣሸዋውማ ሒሇፌቲ ቢሮ ብመሰረት 1. የቢሮ ሒሊፉዎች ሽመት ተሻሽል
ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ በወጣው ሔገ መንግስት አንቀፅ 58(3)
58(3) (መ) ይኸውን፣ (መ) መሰረት ይሆናሌ፣
2. ዛኾነ ሒሊፉ ቢሮ ተፀዋፅዔነቱ ንርእሰ 2. ማንኛውም የቢሮ ሒሊፉ ተጠሪነቱ ሇርእስ
ምምሔዲር ይኸውን፣ መስተዲዴሩ ይሆናሌ፣
3. ሔዴሔዴ ሒሊፉ ነቲ ቢሮ ዛተውሃበ ስሌጣንን 3. የቢሮ ሒሊፉ ሇቢሮው የተሰጠ ስሌጣንና
ተግባርን ኣብ ስራሔ የውዔሌ፣ ነቲ ቢሮ ተግባር ስራ ሊይ ያውሊሌ፣ ሇቢሮ
ዛተፇቐዯ በጀት መሰረት ገንዖብ ወፃኢ በተፇቀዯው በጀት ገንዖብ ወጪ
ክኸውን ይእዛዛ፣ እንዱዯረግ ያዙሌ፣
4. ከከም ኣዴሊይነቱ ሒዯ ወይም ካብ ሒዯ 4. እንዯ አስፇሊጊነቱ አንዴ ወይም ከ አንዴ
ንሊዔሉ ምክትሌ ቢሮ ሒሊፉ ኣብ ዖዴሌዩ ቢሮ በሊይ ምክትሌ ቢሮ ሒሊፉ
ተፀዋዔነቱ ንቢሮ ሒሊፉ ዛኮነ ምክትሌ ሒሊፉ በሚያስፇሌገው ቢሮ ተጠሪነቱ ሇቢሮ
ክህለ ይክእሌ፣ ሃሊፉው የሆነ ምክትሌ ሃሊፉ ሉኖር
ይችሊሌ፣
5. ሒሊፉ ቢሮ ካብ ስሌጣኑ ብኽፊሌ ብትሔቲኡ 5. የቢሮው ሒሊፉ ከስሌጣኑ በከፉሌ በስሩ
ንዖሇዉ ሒሇፌትን ሰራሔተኛታትን ብውክሌና ሊለት ሃሊፉዎች እና ሰራተኞች በውክሌና
ክህብ ይኽእሌ። ሉሰጥ ይችሊሌ።
7. ተፀዋዔነት 7 ተጠሪነቱ
1. ተፀዋዔነት ዛስዔቡ ኣካሊት ንርእሰ ምምሔዲር 1. የሚከተለት አካሊት ተጠሪነታቸው ሇርእሰ
ይኸውን፣ መስተዲዯር ይሆናሌ፣
ሀ. ቤትፅሔፇት ርእሰ ምምሔዲር፣ ሀ. የርእስ መስተዲዴሩ ፅሔፇት ቢት
ሇ. ኮሚሽን ስነ-ምግባርን ፀረ-ግዔዛይናን፣ ሇ. የስነ ምግባር እና ፀረ ሙስና
ኮምሽን፣
ሏ. ኤጀንሲ ፕሮሜሽን ዔዲጋ፣ ሏ. የገበያ ፕሮመሽን ኢጀንሲ
መ. ርእሰ ምምሔዲር ስሌጣኑን ተግባሩን መ. ርእሰ መስተዲዴሩ ስሌጣኑ እና
ንምውፃእ ዖኽኣለ ዛተፇሊሇዩ ናይ ሔጊ፣ ተግባሩ ሇመዋጣት የሚያግ዗ የህግ፣
ኢኮኖሚ፣ ምምሔዲርን ካሌኦትንመማኽርቲ። ኢኮኖሚ፣ ያስተዲዯር እና ሉልች
አማካሪዋች።
2. ተፀዋዔነት ዛስዔቡ ፇፀምቲ ኣካሊት ዛስዔቡ 2. የሚከተለት አስፇጻሚ አካሊት ተጠሪነት
ኣካሊት ንቢሮ ሔርሻን ሌምዒትን ገጠር ይኸውን፡፡ ሇግብርና እና ገጠር ሌማት ቢሮ ይሆናሌ።
ሀ. በዒሌ መዘ ሒሇዋ ከባቢ ምምሔዲርን ሀ የአካባቢ ጥበቃ፣ የመሬት አስተዲዯርና
ኣጠቃቅማን መሬት፣ አጠቃቀም ባሇስሌጣን
ሇ. ኢንስቲተዩት ምርምር ሔርሻ ሇ የግብርና ምርምር ኢንስትቲዩት፣
3. ተፀዋዔነት ዛስዔቡ ፇፀምቲ ኣካሊት ንቢሮ 3. የሚከተሇውን አስፇጻሚ አካሊት ተጠሪነት
ኢንደስትሪ፣ ንግዴን ትራንስፖርትን ይኸውን ሇኢንዴስትሪ፣ ንግዴና ትራንስፖርት ቢሮ
ይሆናሌ።
ሀ. ኮሚሽን ቱሪዛምን ባህሌን፣ ሀ. የቱሪዛም እና ባህሌ ኮምሽን፣
ሇ. ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት፣ ሇ. የኢንቨስትመንት ጽህፇት ቤት፣
4. በዒሌ መዘ መንግዴታት ተፀዋዔነቱ ንቢሮ 4. የመንገድች ባሇስሌጣን ተጠሪነት ሇከተማ
4
ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን ሌማት እና ኮንስትራክሽን ቢሮ ይሆናሌ፣

ይኸውን
5. ቤት ፅሔፇት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች 5. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና
ኣይቪ ኤዴስ ተፀዋዔነቱ ንቢሮ ሒሇዋ መቆጣጠርያ ፅሔፇት ቤት ተጠሪነት
ጥዔና ይኸውን ሇጢና ጥበቃ ቢሮ ይሆናሌ።
6. ኮሚሽን ትምህርቲ፣ ስሌጠናን ቴክኒክን 6. የትምህርት፣ ስሌጠና ቲክኒክ እና ሙያ
ሞያን ተፀዋዔነቱ ንቢሮ ትምህርቲ ኮምሽን ተጠሪነቱ ሇትምህርት ቢሮ
ይኸውን ይሆናሌ።
7. ተፀዋዔነት ዛስዔቡ ፇፀምቲ ኣካሊት ንቢሮ 7. የሚከተለት አስፇፃሚ አካሊት ተጠሪነት
ፀጥታን ጉዲያትምምሔዲርን ይኸውን ሇፀጥታ እና አስተዲዯር ጉዲዮች ይሆናሌ።
ሀ. ኮሚሽን ፖሉስ ሀ. የፖሉስ ኮምሽን፣
ሇ. ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ኣብያተ ሇ.የማረምያ ቤቶች አስተዲዯር ፅሔፇት
ህንፀትን ቤት።
8. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 25/1989 8. በአዋጅ ቁጥር 25/1989 የሚቋቋሙት
ዛጣየሻ መንግስታዊ ሌምዒት ትካሊት መንግስታዊ የሌማት ዴርጅቶች
ኣብ መጠየሺ ዯምቢ እቲ ትካሌ ተጠሪነት በዴርጅቱ ማቋቋሚያ ዯንብ
ንዛተሰየመ ተቆፃፃሪ በዒሌ ስሌጣን ሇተሰየመ ተቆጣጣሪ ባሇ ስሌጣን
ክፌሉ ሰሇስተ ክፌሌ ሶስት
ስሌጣንን ተገባርን ቢሮታት የቢሮዎች ስሌጣንና ተግባር
8.ቢሮ ትምህርቲ 8. ትምርት ቢሮ
ቢሮ ትምህርት ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን የትምህርት ቢሮ የሚከተለት ስሌጣንና
ይህሌውዎ:- ተግባር ይኖሩታሌ:-
1. ብመሰረት ሃገራውን ክሌሊውን ፖሉሲ 1. ሃገራዊና ክሌሊዊ የትምህርቲና ስሌጠና
ትምህርትን ስሌጠናን ናይዘ ክሌሌ ትሌምን ፖሉሲ መሰረት በማዴረግ የክሌለ
ፕሮግራን ትምህርትን ስሌጠናን የዲለ፣ ምስ የትምህርትና ስሌጠና እቅዴና ፕሮግራም
ፀዯቀ አፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ ያዖጋጃሌ፣ ሲፀዴቅ አፇፃፀሙ
ይከታተሊሌ፣
2. ንትምህርቲ ዛበፅሐ ኩልም ናይ ትምህርቲ 2. በክሌለ ሇትምህርት የዯረሱ ሁለ
ዔዴሌ ዛረኽብለ ሜሊ ይሔንፅፅ፣ ግሌጋልት የትምህርት እዴሌ የሚያገኙበት ዚዳ
ትምህርቲ ፌትሒዊ ብዛኾነ መሌክዐ ምብፅሐ ይቀይሳሌ፣ የትምህርት አገሌግልት
የረጋግፅ፣ ፌትሏዊ በሆነ መንገዴ መዲረሱ
3. ንአፇፃፅማ ዖይስሩዔ ትምርትን መዯብ ያረጋግጣሌ።
ምጥፊእ መሃይምነትን ብዛምሌከት 3. መዯበኛ ያሌሆነ ትምህርትና መሃይምነት
ንወረዲታት ይዴግፌ። የማጥፊት ስራን በተመሇከተ ሇወረዲዎች
ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
4. ፅሬት ትምህርቲ እዘ ክሌሌ ዯረጅኡ ዛሒሇወ 4. የክሌለ ትምርት የጥራት ዯረጃው የጠበቀ
ምዃኑ የረጋግፅ፣ መሆኑን ያረጋግጣሌ፣
5. አብዘ ክሌሌ ብሰብ ውሌቀ ሃብቲ ንዛጣይሹ 5. በክሌለ የግሌ ባሇሃብቶች የሚቋቋሙት
መውዒሉ ህፃናት፣ ቀዲማይን ካሌአይን ብርኪ የአፀዯ ህፃናት፣ አንዯኛና ሁሇተኛ ዯረጃ
ኣብያተ ትምህርቲ መመዖኒ ብቅዒት የነፅር፣ ትምህርቲ ቤቶች የብቃት መመዖኛ
ብቕዒት መረጋገፂ ምስክር ወረቐት ይህብ፣ መስፇርት ያወጣሌ፣ የብቃት ማረጋገጫ
ፅሬቶም ይቆፃፀር፣ አዴሊይ ዴጋፌ ይህብ፣ ምስክር ወረቀት ይሰጣሌ፣ ጥራታቸው
5
ይቆጣጠራሌ፣ አስፇሊጊ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣

6. ብመሰረት ፖሉሲ ትምህርትን ስሌጠናን 6. የአገራቱ በትምርትና ስሌጠና ፖሉስና
ከምኡውን ሃገራዊ ዯረጃን (እስታንዲርዴ) ዯረጃ (እስታንዲርዴ ) መሰረት በማዴረግ
ስርዏት ትምህርቲ ቀዲማይ ብርኪ፣ አፀዯ የአፀዯ ህፃናት፣ የአንዯኛ ዯረጃና
ህፃናት፣ ፌለይ ትምህርትን ትምህርቲ የጎሌማሶች ስርዒተ ትምህርት ያዖጋጃሌ፣
ንዒበይትን የዲለ፣ ይግምግም፣ የፅንዔ፣ አብ ጥናት ያካሂዲሌ፣ ይገመግማሌ፣ አፇፃፀሙ
ስራሔ ምውዒለ ይከታተሌ፣ ይከታተሊሌ፣
7. በብብርኩ ንዖምህሩ ብቕዒት መመዖኒ 7. በየዯረጃው ሇማስተማር ብቁ የሚያዯርጉ
መምሃራን ምምሌኡ የረጋግፅ፣ መምህራንን መመዖኛዎች ያወጣሌ፣ መሟሊታቸውን
ሰብ ሞያን ትምህርትን የሰሌጥን፣ ክስሌጥኑ ያረጋግጣሌ፣ መምህራንና የትምህርት
ይገብር፣ ባሇሙያዎች ያሰሇጥናሌ፣ እንዱሰሇጥኑ
ያዯርጋሌ፣
8. ብሃገር ሇኸ ዛዲሇው ፇተናታት ተኸታቲለ 8. በአገር አቀፌ ዯረጃ ተዖጋጅተው በክሌለ
አብዘ ክሌሌ የፇፅም፣ ብብርኪ ክሌሌ ዖዲሇው ትምህርት ቤቶች የሚሰጡ ፇተናዎች
ፇተናታት የዲለ፣መረጋገፅ ብቕዒት ምስክር ተከታትል ያስፇጽማሌ በክሌሌ ዯረጃ
ወረቐት ይህብ፣ የሚዖጋጁ ፇተናዎች ያዖጋጃሌ፣ የብቃት
ማረጋገጫ ምስክር ወረቀት ይሰጣሌ።
9. ንትምህርቲ ስራሔቲ አዴሇይቲ ዛኾነ 9. ሇትምህርት ስራዎች አስፇሊጊ የሆኑ
መፃሔፌትን ናውቲ ትምህርትን ክማሌኡ መጻሔፌትና ላልች የትምህርት ቁሳቁሶች
ይገብር፣ እንዱሞለ ያዯርጋሌ
10.ፕሮግራማት ትምህርቲ ብሬዴዮ፣ 10.የትምህርት ፕሮግራሞች በሬዴዮ፣
ቴሇቪዥንን ካሌኦት መራኸቢ ሜሊታት በቴሇቪጅን እና ሉልች ዚዳዎች
ክዴግፌ ይገብር፣ እንዱታገ዗ ያዯርጋሌ፣
11.ዛርገሏ ቀዲማይን ካሌአይን ብርኪ ትምህርቲ 11.የአንዯኛ እና ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርቲ
ፌታሏውነት የረጋግፅ፣ ናይ ዛርገሒ ቤቶች ስርጭት ፌትሏውነት ያረጋግጣሌ፣
መመዖንታ የነፅር፣ አብ ህንፀቶምን የስርጭት መመዖኛዎች ያወጣሌ፣
ዯረጃኦምን ንወረዲታት ይዴግፌ፣ በግንባታቸው ሇወረዲዎች ዴጋፌ
ይሰጣሌ፣
12.ብብርኪ ክሌሌ ዛተጣየሹ መንግስታዊ 12.በክሌሌ መንግስት የሚቋቋሙት
ኮላጃት ሒፇሻዊ ተግባራቶም ይከታተሌ፣ መንግስታዊ ኮላጃች አጠቃሊይ
የተሒባብር፣ ተግባራቸው ይከታተሊሌ፣ ይዯግፊሌ፣
13.ንዯቂ አንስትዮ፣ ህፃናት አካሌ ጉዲአትን፣ 13.ሇሴቶች፣ ህፃናት፣ አካሌ ጉዲተኞች አናሳ
ንኡስ ብሄረሰባትን አብ ትምህርትን ስሌጠናን ብሄረሰቦች በትምህርትና ስሌጠና ሉዯረግ
ክግበር ዛግበኦ ፌለይ ሒገዛ አመሌኪቱ የሚገባው ሌዩ ዴጋፌ በተመሇከተ
ፕሮግራማት የዲለ፣ አፇፃፅሙኡ ይከታተሌ፣ ፕሮግራም ያዖጋጃሌ፣
14.ንኮምሽን ትምህርቲ ስሌጠናን ቴክኒክን 14.የትምርት፣ ስሌጠና ቲክኒክና ሙያ
ሞያን ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ፣ ኮምሽንን በበሊይነት ይመራሌ፣
የታሏባብርን፣ ይዴግፌ። ያስተባብራሌ፣ ይዯግፊሌ፣
9. ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና 9. ጤና ጥበቃ ቢሮ
ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን የጤና ጥበቃ ቢሮ የሚከተለት ስሌጣንና
ይህሌውዎ:- ተግባራት ይኖሩታሌ:-
1. ብመሰረት ሃገራዊ ፖሉሲ ጥዔና ናይዘ 1. አገራዊ የጢና ፖሉሲ መሰረት በማዴረግ
ክሌሌ ፖሉሲ ጥዔና ይሔንፅፅ፣ እንትፀዴቕ የክሌለ የጤና ፖሉሲና እስትራተጂ
6
አብ ስራሔ ምውዒለ ይከታተሌ፣ ያዖጋጃሌ፣ ሲፀዴቅ አፇፃፀሙ

2. አብ ምክሌኻሌ ዛተመስረተ ፖሉሲ ጥዔና 2. በመከሊከሌ ሊይ የተመሰረተ የጤና ፖሉሲ
ብሙለእነት ተግባራዊ ንምግባር ዖኽእለ በተሟሊ መንገዴ ተግባራዊ ሇማዴግ
ትሌምታትን ፕሮግራማትን ይቐርፅ፣ የሚያስችለ ዔቅድችና ፕሮግራሞች
አፇፃፅሞኦም ይከታተሌ፣ ይቀርፃሌ፣ አፇጻጸማቸውን ይከታተሊሌ፣
3. ፅርየትን ዛርገሒን ግሌጋልት ሒሇዋ ጥዔና 3. የጤና አገሌግልት ስርጭትና ጥራትን
ብዛምሌከት ዛወፁ ሔግታት፣ ዯንብታት በተመሇከተ የወጡ ሔጎች፣ ዯንቦችና
መምርሔታትን አብ ተግባር ምውዒልም መመሪያዎች ስራ ሊይ መዋሊቸው
ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
4. ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክጣየሹ ዛኽእለ 4. በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክርቤት
ሆስፒታሊት አፅኒዐ የቕርብ፣ ብዛተጣየሹ ሉቋቋሙ የሚችለ ሆስፒታልች በማጥናት
የተሏባብር፣ ዴጋፌ ይህብ፣ የውሳኔ ሏሳብ ያቀርባሌ፣ ሲቋቋሙ
ያስተባብራሌ፣ ዴጋፌ ይሰጣሌ
5. ብሰብ ውሌቀ ሃብቲ ዛጣየሹ ሆስፒታሊትን 5. በግሌ ባሇሃብቶች የሚቋቋሙ የጤና
ትካሊት ጥዔናን መመዖኒ ብቕዒት የነፅር፣ አገሌግልት ተቆማት የብቃት መመዖኛ
ብቕዒት መረጋገፂ ወረቐት ይህብ ዯረጃኦም መስፌርት ያወጣሌ፣ የብቃት ማረጋገጫ
ሒሌዮም ምስርሕም ይቆፃፀር ምስክር ወረቀትይሰጣሌ፣ ዯረጃቸውም
ጠብቀው መስራታቸው ይቆጣጠራሌ፣
ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
6. አብ ግሌጋልት ሒሇዋ ጥዔና ዛተዋፇሩ ሰብ 6. በጤና ጥበቃ አገሌግልት ሇሚሰማሩ
ሞያን ትካሊትን ዯረጃ ይህብ፣ ብመንፅር ባሇሙያዋችና ተቋማት ዯረጃ ይሰጣሌ፣
ዯረጆኦም ግሌጋልት ምሃቦም ይቆፃፀር፣ ዯረጃቸውን ጠብቀው መስራታቸው
አዴሊይ ዴጋፌ ይህብ፣ ይቆጣጠራሌ፣
7. ተሊበዴቲ ሔማማት ንምክሌኻሌን 7. ተሊሊፉ በሽታዎች ሇመከሊከሌና
ንምጥፊእን ዖኽእለ ሜሊታት የፅንዔ፣ ሇማጥፊት የሚያስችለ ዚዳዎች
አብተግባር ምውዒልም ይቆፃፀር፣ ይቀይሳሌ፣ ስራ ሊይ መዋሊቸው
ይከታተሌ ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ
8. ፇዋስነቶም ዛተረጋገፀ ባህሊዊ 8. ፇዋሽነታቸው የተረጋገጡ በባህሊዊ
መዴሏኒታትን ሜሊታት ሔክምናን አብ መዴሒኒቶች የህክምና ዚዳዎች
ግሌጋልት ክውዔለ የፅንዔ፣ አብ ስራሔ አገሌግልት ሊይ እንዱውለ ጥናት
ዛውዔሌለ መንገዴታት ይሔንፅፅ፣ ያዯርጋሌ፣ ስራ ሊይ የሚውሌበት ስሌት
ይነዴፊሌ፣
9. ትካሊት ውሃብቲ ግሌጋልት ጥዔና ክህሌወን 9. ጤና አገሌግልት ሰጪ ተቋማት
ዛግብእ ቁፅሪ ሒይሉ ሰብ፣ ብቕዒትን ሉኖራቸው የሚገባውን የሰው ሃይሌ
ዛንቕን፣ ህንፃ፣ መሳርሔታትን ናውቲ ቁጥር፣ ብቃትና ስብጥር፣ ህንፃ፣ የህክምና
ሔክምና ዯረጃ ምስ ዛምሌከቶ አካሌ መሳርያዎች ቁሳቁስ ዯረጃቸው
መንግስቲ ብምዃን ይውስን፣ ከሚያመሇክታቸው መንግስታዊ አካሊት
በመሆን ይወስናለ፣
10.ትካሊት ጥዔና ብዛተፇሇየ ብርኪ ንምፌሊይ 10.የጤና ተቋማት በተሇያየ ዯረጃ ሇመሇየት
ዖኽእሌ መመዖኒ መምርሑ የውፅእ፣ የሚያስችሌ መመዖኛ መመርያ ያወጣሌ፣
ብመሰረት እቲ መምርሑ ብርኪ ይህብ፣ መመርያውን መሰረት ዯረጃ ይሰጣሌ፣
11.መንግስታዊ ትካሊት ጥዔና ብቕዒት ሒይሉ 11.መንግስታዊ የጤና ተቋማት ያሊቸው
7
ሰብ ክመሒየሽ፣ ስርዒት አሰራርሏን ትካሊዊ የሰው ሃይሌ ብቃት ሇማሻሻሌ፣ የአሰራር

ዒቕምን ከዒቢ ሒገዛ ይህብ፣ ስርዒታቸውና ተቋማዊ አቅማቸው
እንዱጎሇብት ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
12.ብብርኪ ወረዲ ንዛጣየሹ ትካሊት ጥዔና 12.በወረዲ ዯረጃ ሉቋቋሙ የሚችለ የጤና
ሒገዛ ይህብ፣ አብ ምክሌኻሌ ዛተመስረተ ተቋማት ዴጋፌ ይሰጣሌ፣መከሊከሌ ሊይ
ሒሇዋ ጥዔና ሽትኡ ንክወቅዔ ንወረዲታት የተመሰረተው የጤና ጥበቃ ግቡ
ብቴክኒክ ይዴግፌ፣ የተሒባብር፣ ዒቕሚ እንዱመታ ሇወረዲዎች ቴክኒካዊ ዴጋፌ
ይሃንፅ፣ ምኽሪ ይህብ፣ ይሰጣሌ፣ አቅማቸው ይገነባሌ፣ ምክር
ይሰጣሌ፣
13.ንቤት ፅሔፇት ምክሌካሌን ምቁፅፃርን ኤች 13.የኤች አይ ቪ ኢዴስ መከሊከያና
አይ ቪ ኢዴስ ይመርሔ፣ የተሒባብር፣ መቆጣጠርያ ፅሔፇት ቤት በበሊይነት
ዴጋፌ ይህብ፣ ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ፣ ይዯግፊሌ።
10. ቢሮ ሲቪሌ ሰርቪስን ምምሔያሽ ፐብሇክ 10. የሲቪሌ ሰርቪስ እና ፐብሉክ ሴክተር
ሴክተርን ማሻሻያ ቢሮ
ሲቪሌ ሰርቪስን ምምሔያሽ ፐብሉክ ሴክተርን የሲቪሌ ሰርቪስ እና ፐብሉክ ሴክተር ማሻሻያ
ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ፣ ቢሮ የሚከተለት ስሌጣንን ተግባራት
ይነሩታሌ፣
1. ዒቕሚ ህንፀት አካሊት መንግስቲ ዛምሌከቱ 1. የመንግስቲ አካሊት ዒቅም ግንባታ
ፕሮግራማት ይመርሔ፣ የተሒባብር፣ የሚመሇከቱ ፕሮግራሞች ይመራሌ፣
አፇፃፅሙኡ ይክታተሌ፣ ያስተባብራሌ፣ አፇጻጸሙን ይከታተሊሌ፣
2. ፕሮግራማት ምምሔያሽ ሲቪሌ ሰርቪስ 2. የሲቪሌ ሰርቪሰ ማሻሻያ ፕሮግራሞች
ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ፣ የተሒባብር፣ በባሊይነት ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ፣
የፇፅም፣ ይከታተሌ፣ ያስፇጽማሌ፣
3. ፕሮግራማት ምምሔያሽ ሲቪሌ ሰርቪስ 3. የሲቪሌ ሰርቪሰ ማሻሻያ ፕሮግራሞችን
ንምፌፃም ዖዴሌዩ መምርሔታት የዲለ፣ ሇማስፇጻም የሚችለ መመርያዎች
የፇፅም፣ ይከታተሌ፣ ያወጣሌ፣ አፇጻጸማቸው ይከታተሊሌ፣
4. አወዲዴባ አሰራርሒ አብያተ ዔዮ መንግስቲ 4. የክሌለ መንግስት መስሪያ ቤቶች
ተግባራዊ ንምግባር ዖኽእለ እስትራተጂ አዯረጃጀትና አሰራሮች ተግባራዊ
ይትሌም፣ የፇፅም፣ ናይ ወፃእን ውሽጢ ሇማዴረግ የሚያስችሌ ስትራተጂ
ዒዴን ስሌጠና የተሒባብር፣ ይመርሔ ያወጣሌ፣ ያስፇጽማሌ፣ የውጭና ሃገር
ውስጥ ስሌጠናዎች ያስተባብራሌ
ይመራሌ፣
5. አፇፃፅማ ፕሮግራማ ምምሔያሽ ሲቪሌ 5. የሲቪሌ ሰርቪስ ማሻሻያ ፕሮግራሞችን
ሰርቪስ ብተገሌገሌቲ፣ ብመንግስታዊ ቤት አፇጻጸም በተገሌጋዮች፣ መንግስታዊ
ዔዮታት ዛምሌከቶም አካሊት ግቡእ ግንዙበ መስሪያቤቶች በሚመሇከታቸው አካሊት
ክረክብ ይገብር፣ ቐፃሌነት ክህሌዎ ይገብር በቂ ግንዙቤ እንዱያገኝ ያዯርጋሌ
ቀጣይነት እንዱኖረው ያዯርጋሌ፣
6. በብዯረጅኡ ንዖሇዉ አካሊት አመራርሒን ሰብ 6. በየዯረጃው ሊለት የመንግስት አመራር
ሞያታትን ብቕዒት ስራሔ መዔበይ አካሊትና ባሇሞያዎች የስራ አመራር
ስሌጠናታት ክረኽቡ ይገብር፣ ብቃት ማሳዯግያ ስሌጣናዎች እንዱያገኙ
ያዯርጋሌ፣
7. ፖሉሲ አወሃህባ ግሌጋልት ሲቪሌ ሰርቪስ 7. የሲቪሌ ሰርቪስ የአገሌግልት አሰጣጥ
8
አብ ፇፀምቲ ኣካሊት ተግባራዊ ክኸውን ፖሉሲ በአስፇጻሚ አካሊት ተግባራዊ

ይገብር፣ ይከታተሌ፣ እንዱሆን ያዯርጋሌ፣ አፇጻጸሙ
8. ሲቪክ ማሔበራትን ዖይመንግስታዊ ትካሊትን 8. የሲቪክ ማሔበራትና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ዒቕሚ ናይ ምህናፅ ፕሮግራማት የፇፅም፣ ዴርጅቶች ዒቅም ግንባታ ፕሮግራም
ያስፇጽማሌ፣
9. ፕሮግራም ምምሔያሽ ስርዒት ፌትሔን 9. የፌትሔ አስፇጻሚ አካሊት የፌትሔ
ካሌኦት ፕሮግራማት ፇፀምቲ አካሊት ፌትሑ ስርዒት ማሻሻያና ላልች ፕሮግራሞች
አዋዱደ ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ የተሒባብር፣ በማቀናጀት በበሊይነት ይመራሌ፣
ያስተባብራሌ፣
10.ብመሰረት አዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዒንቀፅ 15 10.በአዋጅ ቁጥር 9/1988 አንቀፅ 15
ከምኡውን አዋጅ ቁፅሪ 66/1995ን ካሌኦት እንዱሁም መንግስት ሰራቶኞች አዋጅ
ሔግታት ንኮምሽን ስቪሌ ሰርቪስ ተዋሂቡ ቁጥር 66/1995 ላልች ሔጎች መሰረት
ዛነበረ ስሌጣንን ተግባርን ሇኮምሽን ሲቪሌ ሰርቪስ ተሰጥቶ የነበረው
ይፌፅም፣የፇፅም፣የተሒባብር፣ ስሌጣንና ተግባር ይፇጽማሌ፣
ያስፇጽማሌ፣ ያስተባብራሌ፣
11.ብመሰረት አዋጅ ቁፅሪ 20/1989 ንትግራይ 11.ብአዋጅ ቁጥር 20/1989 መሰረት
ስራሔ አመራርሒ መሰሌጠኒ ኢንስትቲዩት ሇትግራይ ስራ አመራር ኢንስቲትዮ
ተዋሂቡ ዛነበረ ስሌጣን ተግባርን፣ መሰሌን ተሰጥቶ የነበረው ስሌጠናን ተግባር፣
ግቡእን፣ ናብዘ ቢሮ ተመሒሊሉፈ አል፣ መብትና ግዱታ ሇዘህ ቢሮ ተሊሌፇዋሌ፣
12.ብመሰረት አዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዒንቀፅ 15 12.በአዋጅ ቁጥር 9/1988 አንቀፅ 15
ብኮሙሽን ሲቪሌ ሰርቪስ ከምኡውን ቢሮ መሰረት በኮምሽን ሲቪሌ ሰርቪሰ
ዒቕሚ ህንፀት ምምሔያሽ ስቪሌ ሰርቪስ እንዱሁም በዒቅም ግንባታ ቢሮ የስቪሌ
ዛተመስረቱ መሰሊትን ጉቡኣትን ናብዘ ቢሮ ሰርቪስ ማሻሻያ ፕሮግራም የተመሰረቱ
ተመሒሊሉፍም አሇዉ። መብትና ግዳታዎች ሇዘህ ቢሮ
ተሊሌፇዋሌ።
11. ቢሮ ፊይናንስን ኢካኖምያዊ ሌምዒትን 11. የፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ
ብካሌኦት ሔግታት ዛተውሃቡ ስሌጣንን ተግባርን በላልች ሔጎች የተሰጠው ስሌጣንና ተግባር
ሔሌዋት ኮይኖም ቢሮ ፊይናንስ ኢኮኖምያዊ እንዯተጠበቀ ሆኖ የፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ
ሌምዒት ዛስዔቡ ስሌጣን ተግባርን ይህሌዎ፣ ሌማት የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
ይኖሩታሌ፣
1. ብመሰረት ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቢሮዎች ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን
ንምውሳን ዛወፀ አዋጅ ቁፅሪ 9/88 ዒንቀፅ የወጣ አዋጅ ቁጥር 9/1988 ዒንቀፅ 9ን
9ን ዒንቀፅ 11 ንቢሮ ትሌምን ኢኮኖምያዊ 11 መሰረት ሇፕሊንና ኢኮኖምያዊ ሌማት
ሌምዒትን ንቢሮ ፊይናንስን ዛተዋሃበ ቢሮና ፊይናንስ ቢሮ ተሰጥቶ የነበረው
ስሌጣንን ተግባርን፣ ይፌፅም፣ የፇፅም፣ ስሌጣን ተግባር ያፇጸማሌ፣ ያስፇፅማሌ፣
የተሒባብር፣ ያስተባብራሌ
2. ብቁዔ ውፅኢታውን ስርዒት ምውሳንን 2. ብቁና ውጤታማ የገቢ መወሰንና
ምምሔዴዲርን እቶት ይዛርግሔ፣ ማስተዲዯር ስርአት ይዖረጋሌ፣ አፇጻጸሙ
አፇፃፅሙኡ ይከታተሌ፣ ይከታተሊሌ፣
3. አብዘ ክሉ ነዘ ክሌሌ ዛተወሃበ ስሌጣን 3. በክሌለ የስሌጣን ክሌሌ ውስጥ አዲዱስ
ፅንዒት ብምክያዴ ሒዯሽቲ ፌሌፌሊት የገቢ ምንጮች የሚመሇከት መነሻ ሃሳብ
9
እቶት ዛምሌከት መበገሲ ሒሳብ የቅርብ፣ ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅ አፇፃፀሙ

ብዛፀዯቀ አፇፃፁሙኡ ይከታተሌ ይከታተሊሌ፣
4. ሜሊታት መሇሇይን ምዛገባን ከፇሌቲ ግብሪ 4. የግብር ከፊዮች መሇያና ምዛገባ
የፇፅም፣ ዖዳዎችን ይፇጽማሌ፣
5. እቶት እዘ ክሌሌ ብአግባቡ ምእካቡን 5. የክሌለ ገቢ ብአግባቡ መሰብስቡንና ገቢ
አታዊ ምዃኑን የረጋግፅ፣ መዯረጉን ያረጋግጣሌ፣
6. ከፇሌቲ ግብሪ ጉብኦም ክዋፅኡ ብምግባር 6. ግብር ከፊዮች ግዳታቸውን ሇመወጣት
ግንዙበ ክሔ዗ የሊዒዔሌ፣ ብመሰረት ሔጊ እንዱችለና ግንዙቤ እንዱያዯርግ
ግብኦም ምውፅኦም የረጋግፅ፣ ያነሳሳሌ፣ በሔግ መሰረት ግዳታቸውን
መወጣታቸው ይረጋግጣሌ፣
7. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 11/1988 ንቤት 7. በአዋጅ ቁጥር 11/1988 መሰረት ሇስነ
ፅሔፇት ጉዲይ ስነ ህዛቢ ዛተውሃበ ሔዛብ ጉዲይ ጽሔፇት ቤት ተሰጥቶ
ስሌጣንን ተግባርን ይፌፅም፣ የፇፅም፣ የነበረው ስሌጣንና ተግባር ይፇጽማሌ፣
የተሒባብር፣ ያስተባብራሌ፣
8. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (7) 8. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (7) በስነ
ብቤት ፅሔፇት ጉዲይ ስነ ህዛቢ ህዛብ ጉዲይ ፅሔፇት የተመሰረቱት
ዛተመስረቱ መሰሊትን ግቡኣትን ናብዘ መብትና ግዳታዎች ሇዘህ ቢሮ
ቢሮ ተመሒሊሉፍም ኣሇዉ። ተሊሌፇቃሌ።
9. ናይ ወረዲታት ናይ ምትሊም፣ ምምሔዴዲር 9. የወረዲዎች የማቀዴ፣ ሃብትና ገንዖብ
ሃብትን ናይ ምምራሔ ዒቕሚ የዔቢ፣ የማስተዲዯር ዒቕም ይገነባሌ፣ ዴጋፌ
ይዴግፌ፣ ይሰጣሌ፣
10.ኣብዘ ክሌሌ ዛተዋዯዯን ክፌሉ ኢኮኖሚ 10.በክሌለ የተቀናጀና ክፌሇ ኢኮኖሚ
መሰረት ዛገበረ ስርዒት መርበብ ሒበሬታ መሰረት ያዯረገ የኢንፍርሜሽን ስርዒት
ይሃንፅ። ይገነባሌ፣
12. ቢሮ ሒበሬታ 12. የማስታወቂያ ቢሮ
ቢሮ ሒበሬታ ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን የማስታወቂያ ቢሮ የሚከተለት ስሌጣንና
ይህሌዎ፣ ተግባራት ይኖሩታሌ፣
1. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 84/1996 ንቢሮ 1. በአዋጅ ቁጥር 84/1996 መሰረት
ሒበሬታን ባህሌን ካብ ዛተወሃበ ስሌጣንን ሇማስታወቅያና ባህሌ ቢሮ ከተሰጠው
ተግባርን ሒበሬታ ዛምሌከት ስሌጣንን ስሌጣን ተግባር፣ ማስታወቂያን
ተግባርን ይፌፅም፣ የፇፅም፣ የተሒባብር ፣ የሚመሇከቱ ስሌጣንና ተግባራትን
ይፇጽማሌ፣ ያስፇጽማሌ፣ ያስተባብራሌ
2. ሲቪክ ማሔበራትን ዖይመንግስታዊ 2. ሲቪክ ማሔበራትና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ውዲበታት ክውዯቡ የሇዒዔሌ፣ ዴጋፌ ዴርጅቶች ይቀስቅሳሌ፣ ዴጋፌ
ይህብ፣ ይሰጣሌ፣
3. ሲቪክ ማሔበራት ኣብ ናይቲ ክሌሌ 3. የሲቪክ ማህበራት በክሌሌ የሌማት
ሌምዒት ምንቅስቓስ ዛበሇፀ ኣስተዋፅኦ እንቅስቃሴ ይበሌጥ አስተዋጽኦ
ከብርክቱለ የሇዒዔሌ፣ መዯባት መንግስቲ እንዱያበርክቱ ይቀሰቅሳሌ፣ የመንግስት
የፌሌጥ። ዔቅድች እንዱያውቁት ያዯርጋሌ።
13. ቢሮ ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ 13. የሴቶች ጉዲይ ቢሮ
1. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 22/1989 ንቤት 1. በአዋጅ ቁጥር 22/1989 መሰረት ሇሴቶች
ፅሔፇት ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ተዋሂቡ ዛነበረ ጉዲይ ፅህፌት ቤት የተሰጠ ስሌጣንና ተግባር
ስሌጣንን ተግባርን ይፌፅም፣ የፌፅም፣ ይፇጽማሌ፣ ያስፇጽማሌ፣ ያስተባብራሌ፣
10
የተሒባብር፣
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዛተጠቐሰ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀጽ (1) የተገሇጸው
ከምዖል ኮይኑ ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን እንዯተጠበቀ ሆኖ የሚከተለት ስሌጣንና
ይህሌዎ፦ ተግባር ይኖሩታሌ፦
ሀ. ኣብ ጉዲያት ዯቂ ኣንስትዮ ዛስርሐ ኣካሊት ሀ. በሴቶች ጉዲይ ሊይ የሚሰሩ ኣካሊትን
ተዋዱድም ክስርሐ ይገብር፣ የተሒባብር፣ ያቀናጃሌ፣ ያስተባብራሌ፣
ሇ. ዯቂ ኣንስትዮ ዛምሌከቱ ኩሇመዲያዊ ሒዯሽቲ ሇ. ሴቶችን በተመሇከተ ሁለን አቀፌ አዲዱስ
ሒሳባት ፖሉሲ የፇሌፌሌ፣ ኣፇፃፅምኡ የፖሉስ ሒሳቦችን ያመነጫሌ፣ አፇጻጸሙ
ይከታተሌ፣ ይከታተሊሌ፣
ሏ. ኣብዘ ክሌሌ ዛወፁ ሔግታት፣ ዯንብታትን ሏ. በክሌለ የሚወጡ ሔጎች ዯንቦችና
መምርሑታትን ንዯቂ ኣንስትዮ ትኹረት ዛሃቡ መመሪያዎች ሇሴቶች ትክረት መስጠታቸውን
ምኳኖም የረጋግፅ። ያረጋግጣሌ፣
መ. ኣብ ዛሔንፀፁ ትሌምታት ሌምዒት ጉዲያት መ. በሚነዯፊ የሌማት እቅድችና ፕሮግራሞች
ስርዒት ፆታ ዖካተቱ ምኳኖም የረጋግፅ፣ የስርዒተ ጾታ ጉዲዮች እንዱካተቱ ያዯርጋሌ፣
ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ አፇጻጸሙ ይከታተሊሌ፣
ረ. ኣብ ሌዔሉ ዯቂ ኣንስትዮ ዛበፅሐ ጉዲእቲ ረ. በሴቶች ሊይ የሚዯርሱ ጎጂ ሌማዲዊ
ሌምዴታት ክውገደ ምስ ዛምሌከቶም ተዋዱደ ዴርጊቶች እንዱወገደ ከሚመሇከታቸው
ይስርሔ፣ በመቀናጀት ይሰራሌ፣
ሰ. ዯቂ ኣንስትዮ ኣብ ሌምዒትን ህንፀት ስርዒት ሰ. ሴቶች በሌማትና የዱሞክራሲ ስራዎችን
ዱሞክራስን ንጡፌ ተሳትፍ ክህሌወን ንቁ ተሳትፍ እንዯሚኖራቸው ያዯርጋሌ፣
የተሒባብር፣ ክወዯባ የሇዒዔሌ፣ ኩነታት የመቻቹ፣ እንዱዯራጁ ይቀይሳሌ፣ ያመቻቻሌ፣
ሸ. ኣብ ዛተሒተ መነባብሮ ዛርከብ ዲቂ ኣንስትዮ ሸ. በዛቅተኛ የኑሮ ዯረጃ የሚገኙ ሴቶችን
ብዛተፇሊሇዩ ሞያታት ክውዯባን ናይ ሌቓሔን በተሇያዩ ሞያዎች ያዯራጃሌ፣ የብዴር የቁጠባ
ቁጠባን ግሌጋልት ዛረኸባለ ኩነታት ምፌጣሩ አገሌግልት የሚገኙበት ሁኔታ መፇጠሩን
የረጋግፅ፣ የመቻቹ። ያረጋግጣሌ፣ያመቻቻሌ።
14. ቢሮ ሌምዒት ሃፌቲ ማይ፣ ማዔዴንን 14. የውሃ፣ ማዔዴን ኤነርጂ ሃብት ሌማት ቢሮ
ኢነርጅን
ቢሮ ሌምዒት ሃብቲ ማይ፣ ማዔዴንን ኢነርጅን የውሃ፣ መዔዴንና ኤነርጂ ሃብት ሌማት ቢሮ
ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ፦ የሚከተለትን ስሌጣንን ተግባር ይኖሩታሌ፦
1. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 54/1994 ንኮሚሽን 1. በአዋጅ ቁጥር 54/1994 መሰረት
ሃብቲ ማይ ዛተውሃበ ስሌጣንን ተግባርን፣ ሇውሃ ሃብት ሌማት ኮምሽን የተሰጠ
ስሇጣንና ተግባር፣
2. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዒንቀፅ 13 2. በአዋጅ ቁጥር 9/1988 ዒንቀፅ 13
ንቤት ፅሔፇት ማዒዴን ኢነርጅን ዛተውሃበ መሰረት ሇማዔዴንና ኢነርጂ ጽሔፇት
ስሌጣንን ተግባርን፣ ቤት ተሰጥቶ የነበረው ስሌጣንና
ተግባር፣
3. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (1) እና
ብኮሚሽን ሃብቲ ማይን ቤት ፅሔፇት (2) መሰረት በውሃ ሃብት ኮምሽንና
ማዔዴንን ኢነርጅን ዛተመስረቱ መሰሊትን ማዔዴንና ኢነርጅ ጽሔፇት ቤት
ግቡኣትን ናብዘ ቢሮ ተመሒሊሉፍም የተመሰረቱ መብቶችና ግዳታዎች
ኣሇዉ፣ ሇዘህ ቢሮ ተሊሌፇዋሌ።
15. ቢሮ ሌምዒት ኢንዴስትሪ፣ ንግዴን 15. የኢንዴስትሪ፣ ንግዴ እና ትራንስፖርት
11
ትራንስፖርትን ሌማት ቢሮ
ቢሮ ሌምዒት ኢንዴስትሪ፣ ንግዴን የኢንዴስትሪ፣ ንግዴና ትራንስፖርት
ትራንስፖርትን ዛስዔቡ ስሌጣን ተግባርን ሌማት ቢሮ የሚከተለት ስሌጣንና
ይህሌዎ፦ ተግባራት ይኖሩታሌ፦
1. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 40/1992 ንቤት 1. በአዋጅ ቁጥር 40/1992 ሇጥቃቅንና
ፅሔፇት ምስፌሔፊሔ ኣናእሽተይን አነስተኛ የንግዴ ተቋማት ማስፊፉያ
ዯቀቕትን ትካሊት ንግዴን ተዋሂቡ ዛነበረ ጽሔፇት ቤት ተሰጥቶ የነበረው
ስሌጣንን ተግባርን፣ ስሌጣንና ተግባር፣
2. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዒንቀፅ 14 2. በአዋጅ ቁጥር 9/1988 አንቀፅ 14
ንቢሮ ኢንዴስትሪ ንግዴን ትራንስፖርትን መሰረት ሇኢንዴስትሪ፣ ንግዴና
ተዋሂቡ ዛነበረ ስሌጣንን ተግባርን፣ ትራንስፖርት ተሰጥቶ የነበረው
ስሌጣንና ተግባር፣
3. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (1) ን(2) እዘ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (1) እና
ዒንቀፅ ዛተመስረቱ መሰሊትን ጉብኣትን (2) የተመሰረቱ መብቶችና ግዳዎችና
ናብዘ ቢሮ ተመሒሊሉፍም ኣሇዉ። ሇዘህ ቢሮ ተሊሌፇዋሌ፣
4. በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7(3) ዛተመሌከቱ 4. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 7(3)
ፇፀምቲ ኣካሊት ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ፣ የተመሇከቱትን አስፇጻሚ አካሊት
የተሒባብር። በበሊይነት ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ፣
16. ቢሮ ሔርሻን ሌምዒት ገጠርን 16. የግብርና ገጠር ሌማት ቢሮ
ቢሮ ሔርሻን ሌምዒት ገጠርን ዛስዔብ ስሌጣንን የብግርናና ገጠር ሌማት ቢሮ
ተግባር ይህሌዎ፣ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት
ይኖሩታሌ፣
1. ካብ ስሌጣንን ተግባር ኮሚሽን ሌምዒት ሃፌቲ 1. ከውሃ ሃብት ሌማት ኮምሽን
ማይ ወፃኢ ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 86/1996 ስሌጣንና ተግባር ውጭ በአዋጅ
ዒ/ም ንቢሮ ሔርሻን ሌምዒት ገጠርን ቁጥር 86/1996 መሰረት
ዛተውሃበ ስሌጣንን ተግባርን፣ ሇግብርናና ገጠር ሌማት ቢሮ
የተሰጠው ስሌጣንና ተግባር፣
2. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 39/1992 ንቤት 2. በአዋጅ ቁጥር 39/1992 መሰረት
ፅሔፇት ምስፌሔፊሔ ሔብረት ስራሔ ሔብረት ስራ ማሔበራት ፅሔፇት
ማሔበራት ተዋሂቡ ዛነበረ ስሌጣን ተግባርን፣ ቤት ተሰጥቶ የነበረው ስሌጣንና
ተግባር፣
3. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዒንቀፅ 17 3. በአዋጅ ቁጥር 9/1988 ዒንቀፅ 17
ንቢሮ ( ኮሚሽን) ሒዯጋ ምክሌኻሌን መሰረት ሇአዯጋ መከያከያ እና
ዴሌውነትን ተዋሂቡ ዛነበረ ስሌጣንን ዛግጅነት ቢሮ ( ኮምሽን ) ተሰጥቶ
ተግባርን፣ የነበረው ስሌጣንና ተግባር፣
4. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (1)፣(2)ን (3) ን 4. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ(1)፣ (2)
እዘ ዒንቀፅ ዛተመስረቱ መሰሊትን ጉቡኣትን እና (3) መሰረት የተመሰረቱ
ናብዘ ቢሮ ተማሒሊሉፍም ኣሇዉ፣ መብቶችና ግዳታዎች ሇዘህ ቢሮ
ተሊሌፇዋሇ።
5. እዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7(2) ዛተመሌከቱ ፇፀምቲ 5. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 7(2)
ኣካሊት ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ፣ የተመሇከቱትን አስፇጻሚ ኣካሊት
የተሒባብር። በበሊይነት ይመራሌ፣
ያስተባብራሌ።
12
17. ቢሮ ጉዲይ መናእሰይን ስፖርትን 17. የወጣቶች ና ስፖርት ጉዲይ ቢሮ

ቢሮ ጉዲያት መናእሰይን ስፖርትን ዛስዔቡ የወጣቶእና ስፖርት ጉዲይ ቢሮ የሚከተለትን
ስሌጣንን ተግ ባርን ይህሌዎ፦ ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፦
1. ጥዐይ ዚጋን ሒሊፌነት ዛስመዕን መንእሰይ 1. ጤናማ ዚጋና ሒሊፌነት የሚስማው ወጣት
ሒይሉ ንምፌራይ ዖኽእሌ ሜሊ ይሔንፅፅ፣ ሒይሌ ሇማፌራት የሚያስችሌ ስትራተጂ
ይቀይሳሌ፣
2. መንእሰይ እዘ ክሌሌ መትከሊት ሔገ- 2. የክሌለ ወጣት የሔገ መንግስቱን
መንግስቲ መሰረት ብምግባር ኣብ ህንፀት መርሆዎች መሰረት በማዴረግ
ዱሞክራሲዊ ስርዒት ንጡፌ ተሳትፍ ክህሌዎ በዱሞክራሲያዊ ስርዏት ግምባታ ንቁ
ዯገፌ ይህብ፣ ተሳትፍ እንዱኖራቸው ዴጋፌ ይሰጣሌ።
3. ፖሉሲታት፣ ስትራተጅታትን መዯባትን 3. የክሌለ ወጣቶች ፖሉስ፣ ስትራተጂና
መናእሰይ እዘ ክሌሌ የዲለ፣ ክፌፀም እቅድችን ያዖጋጃሌ፣ አፇጻጸሙ
ይገብር፣ ይከታተሊሌ፣
4. መንእሰይ እዘ ክሌሌ ፇጣሪ ስራሔ ክኸውን 4. የክሌለ ወጣት ስራ ፇጣሪ እንዱሆን
ዖኸእሌ ግንዙበ የሇዒዔሌ፣ ምስ ዛምሌከቶም የሚያስችሌ ግንዙቤ እንዱይዛ
ብምዃን ኩነታት የመቻቹ፣ ይቀስቅሳሌ፣ ከሚመሇከታቸው ጋር
በመሆን ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ፣
5. መንእሰይ ክሌሌና ምስ ባህሉ ሃገርናን 5. የክሌለ ወጣት የሃገሪቱን ብሄረሰቦች ባህሌ
ብሄረሰባትን ከሊሉ፣ ከርዴእ ዖኽእለ ሜሊታት እንዱያውቅና እንዱረዲ የሚያስችሌ
ይሔንፅፅ፣ ናይ ክሌለ ባህሉ ከጎሌብት ዚዳዎችን ይቀይሳሌ፣ የክሌለ
የሇዒዔሌ፣ ናይቲ መንእሰይ ኩሇመዲያዊ ሔብረተሰብ ባህሌ እንዱያጎሇብትና
ስብእና ንምጉሌባት ዛሔግ዗ ተግባራት የወጣቱ ሁሇንተናዊ ሰብእና እንዱጎሇበት
ይፌፅም፣ የሚያስችለ ተግባራት ይፇጽማሌ፣
6. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 8/1988 ንኮሚሽን 6. በአዋጅ ቁጥር 8/1988 መሰረት
ኣካሌ መሰሌጠንን ስፖርትን ክሌሌ ትግራይ ሇትግራይ ማሰሌጠኛና ስፖርት ኮምሽን
ተዋሂቡ ዛነበረ ስሌጣንን ተግባርን ይፌፅም፣ ተሰጥቶ የነበረው ስሌጣንና ተግባር
የፇፅም፣ ይፇጽማሌ፣ ያስፇጽማሌ
7. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 8/1988 ብቤት 7. በአወጅ ቁጥር 8/1988 መሰረት በአካሌ
ፅሔፇት ጉዲይ መናእሰይን ኣካሌ መሰሌጠኒ ማሰሌጠኛና ስፖርት ኮምሽን በወጣቶች
ስፖርትን ዛተመስረቱ መሰሊትን ግብኣትን ጉዲይ ጽህፇት ቤት የተመሰረቱ
ናብዘ ቢሮ ተመሒሊሉፍም ኣሇዉ። መብቶችና ግዳታዎች ሇዘህ ቢሮ
ተሊሇፇዋሌ።
18. ቢሮ ፀጥታን ጉዲያት ምምሔዴዲርን 18. የጸጥታና አስተዲዴር ጉዲዮች ቢሮ
ቢሮ ፀጥታን ጉዲያት ምምሔዴዲርን ዛስዔቡ የጸጥታና አስተዲዴር ጉዲዮች ቢሮ
ስሌጣንን ትግባርን ይህሌዎ፦ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፦
1. ሰሊምን ዴሔንነት ነባሪ እዘ ክሌሌ ምሔሊው 1. የክሌለ ህዛብ ዴሔንነትና ሰሊም
ይከታተሌ፣ የረጋግፅ፣ ኣብዘ መዲይ ነቲ መጠበቁን ይከታተሊሌ፣ ያረጋግጣሌ፣
ህዛቢ ብስፌሒት የሳትፌ፣ በዘህ ጉዲይ ህዛቡን በስፊት ያሳትፊሌ፣
2. ኣብ ጉዲያት ዴሔንነትን ፀጥታን ህዛቢ 2. በህዛቡ ዴሔንነትና ጸጥታ ጉዲዮች
ኣግባብነት ምስ ዖሇዎም ኣካሇት ፋዯራሌ ከሚመሇከታቸው የፋዯራሌ መንግስት
መንግስቲ፣ ክሌሊትን ወረዲታትን ርክብ አካሊት፣ ክሌልችና የክሌለ ወረዲዎች
ይምስርት፣ ግንኙነት ይመስርታሌ
3. ምስ መዲውብቲ ክሌሊት ዛሇዒለ ጎንፅታትን 3. ከአጓራባች ክሌልች ጋር የሚነሱ
13
ዖይምዴዲእን ብሰሊማዊ መንገዱ ዛፌትሒለ ግጭቶችና አሇመባባቶች በሰሊማዊ

ጥጡሔ ኩነታት የመዒራሪ፣ ምስ ዛምሌከቶም መንገዴ የሚፇቱበትን የተመቻቸ ሁኔታ
ክሌሊት ሒባራዊ ኮሚቴ ሰሊም ብምጥያሽ ይፇጥራሌ፣ ከሚመሇከታቸው ክሌልች
ንምርግጋፅ ዖሊቒ ፌታሔ ይስርሔ፣ ጋር የጋራ የሰሊም ኮሚቴ በማቋቋም
ሇዖሊቂ መፌትሓ መረጋገጥ ጥረት
ያዯርጋሌ፣
4. ካብ ስሩዔ ናይ ፌትሑ ስርዒትን ካሌኦት 4. ከመዯበኛ የፌትሔ ስርዒትና ላልች
ስሌጣን ዖሇዎም ኣካሊት ወፃኢ ዛሇዒለ ስሌጣን ካሊቸው ኣካሊት ውጭ የሚነሱ
ምምሔዴዲራዊ ተንከፌ ቅሬታታትን አስተዲዯራዊ ነክ ቅሬታዎችና
ጥርዒናትን ኣፃርዩ የቕምጥ፣ካብ ዒቕሙን አቤቱታዎችን በማጣራት መፌትሓ
ስሌጣኑን ወፃኢ ዛኾነ መፌትሑ ክወሃቦ ያስቀምጣሌ፣ ከዒቕሙና ስሌጣኑ በሊይ
ንርእሰ ምምሔዴዲር የቕርብ፣ የሆነውን መፌትሓ እንዱሰጣው ሇርእስ
መስተዲዴሩ ያቀርባሌ፣
5. ሰናይ ምምሔዲር ኣብ ክሌሌና ክስፌንን 5. መሌካም አስተዲዯር በክሌለ
ዖሊቕነት ክህሌዎን ኩነታት የመቻቹ፣ እንዱሰፌንና ቀጣይነት እንዱኖረው
ዖጋጥሙ ፀገማት መፌትሑ ሒሳቀብ የቕርብ፣ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ፣ የመፌትሓ
ሒሳብ ያቀርባሌ፣
6. ዖይተማእኸሇ ስርዒት ምምሔዴዲር ክሌሌና 6. የክሌለ ያሇተማከሇ የአስተዲዯር ስርዒት
ትካሊውን ውፅኢታውን ክኸውን ኣፇፃፅምኡ ተቋማዊና ውጤታማ እንዱሆን
ይከታተሌ፣ የተሒባብር፣ ኣብ ፀገማቱ አፇጻጸሙ ይከታተሊሌ፣ ያስተባብራሌ፣
መፌትሑ ሒሳብ የቕርብ፣ ያጋጠሙ ችግሮች ሊይ የመፌትሓ
ሒሳብ ያቀርባሌ፣
7. ኣብዘ ክሌሌ ዛፌጠሩ ዖይምጥዔዒማትን 7. በክሌለ የሚፇጠሩ ያሇመግባባቶችና
ጎንፅታትን ብሰሊማዊ መንገዱ ክፌትሐ ምስ ግጭቶች በሰሊማዊ መንገዴ እንዱፇቱ
ዛምሌከቶም ኣካሇት ተዋዱደ ይስርሔ፣ ከሚመሇከታቸው ኣካሊት ጋር ተቀናጅቶ
ይሰራሌ፣
8. ሒይሉ ሚሌሻ እዘ ክሌሌ ይመርሔ፣ 8. የክሌለ ሚሌሻ ሒይሌ ይመራሌ፣
የተሒባብር፣ ሒይሉ ሚሌሻ እዘ ክሌሌ ያስተባብራሌ፣ የክሌለ የሚሌሻ ሒይሌ
ብዔጥቅን ኣዴሊይ ንዋትን ክማሊእን ትጥቅና አስፇሊጊ የሆኑ ቁሳቁሶች
ክጠናኸርን ይገብር፣ እንዱጠናከርን እንዴሟሊ ያዯርጋሌ፣
ፅሔፇት ምሌሻ ክሌሌ ትግራይ ተዋሂቡ ሇትግራይ ክሌሌ ሚሌሽያ ጽሔፇት ቤት
ዛነበረ ስሌጣንን ተግባርን ይፌፅም፣ የፇፅም፣ ተሰጥቶ የነበረው ስሌጣንና ተግባር
ይመርሔ፣ የተሒባብር፣ ይፇጽማሌ፣ ያስፇጽማሌ፣
10.ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 14/1988 ብቤት 10.በአዋጅ ቁጥር 14/1988 መሰረት
ፅሔፇት ምሌሻ ዛተመስረቱ መሰሊትን በሚሌሻ ጽሔፇት ቤት የተመሰረቱ
ግቡእትን ናብዘ ቢሮ ተመሒሊሉፈ ኣል፣ መብቶችና ግዳታዎች ሇዘህ ቢሮ
ተሊሌፇዋሌ፣
11.በዘ አወጅ ዒንቀፅ 7(7) ዛተዖርዖሩ ፇፀምቲ 11.በዘህ ኣዋጅ አንቀፅ 7(7) የተመሇከቱት
ኣካሊት ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ፣ የአስፇጻሚ አካሊት በበሊይነት
የተሒባብር፣ ኣወዯዴቦኦም፣ ረቒቕ ናይ ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ፣
ስራሔ ትሌሞምን በጀቶምን መርሚሩ አዯረጃጀታቸው፣ ረቂቕ የስራ ዔቅዲቸው
14
ንዛምሌከቶ ኣካሌ መንግስቲ ክቐርብ በጀታቸው መርምሮ ሇሚመሇከተው

ይውስን። የመንግስት ኣካሌ እንዱቀርብ
ይወሰናሌ።
19. ቢሮ ፌትሑ 19. የፌትሔ ቢሮ
ቢሮ ፌትሑ ዛስዔቡ ስሌጣን ተግባር ይህሌዎ፦ የፌትሔ ቢሮ የሚከተለትን ስሌጣንና ተግባር
ይኖሩታሌ፣
1. ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት መንግስቲ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን ኣብ ዛወፀ ቢሮዎች ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን በወጣ
ኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዒንቀፅ 21 ንኮሚሽን አዋጅ ቁጥር 9/1988 አንቀፅ 21 መሰረት
ፖሉስን ቤት ፅሔፇት ምምሔዴዲር ኣብያተ ሇፖሉስ ኮምሽንና የማረሚያ ቤቶች
ህንፀት ዛምሌከቱ ወፃኢ ዛትዖርዖሩ ስሌጣን አስተዲዯር ጽሔፇት ከተሰጡ ስሌጣንና
ተግባርን፣ ተግባር ውጭ ያለት ስሌጣንና ተግባር፣
2. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ 2. የክሌለ ስራ አስፇጻሚ ምክር ቤት
ብዛወፅእ መተሒዲዯሪ ዯንቢ መሰረት በሚያወጣው መተዲዯሪያ ዯንብ መሰረት
ዒቐብቲ ሔጊ የመሒዲዴር፣ አቃቤ ሔጎችን ያስተዲዴራሌ፣
20. ቢሮ ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን 20. የሰራተኞችና ማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ
ቢሮ ሰራሔተኛ ማሔበራዊ ጉዲይ ዛስዔቡ የሰራተኞች እና ማሔበራዊ ጉዲይ ቢሮ
ስሌጣን ተግባርን ይህሌዎ፦ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
1. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 91/1997 ንቤት ይኖሩታሌ፣
ፅሔፇት ጉዲይ መስርሔትን 1. በአዋጅ ቁጥር 91/1997 እና ላልች
ሰራሔተኛታትን ክሌሌ ተዋሂቡ ዛነበረ ሔጎች መሰረት ሇትግራይ ክሌሌ
ስሌጣን ተግባርን፣ አስሪዎችና ሰራተኞች ጉዲይ ጽሔፇት
ቤት የተሰጠ ስሌጣንና ተግባር፣
2. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 9/1988 ዒንቀፅ 16 2. በአዋጅ ቁጥር 9/1988 አንቀፅ 16
ንቤት ፅሔፇት ምትካሌ እግርን ማሔበራዊ ሇትግራይ መሌሶ መቋቋምና ማሔበራዊ
ጉዲያትን ተዋሂቡ ዛነበረ ማሔበራዊ ጉዲይ ጉዲይ ጽሔፇት ቤት የተሰጠ ማሔበራዊ
ዛምሌከት ስሌጣንን ተግባርን፣ ጉዲይ የሚመሇከት ስሌጣንና ተግባር፣
3. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (1) ን (2) ናይዘ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (1) እና
ዒንቀፅ ዛተመስረቱ መሰሊትን ጉብኣትን (2) መሰረት የተመሰረቱ መብቶችና
ናብዘ ቢሮ ተመሒሊሉፍም ኣሇዉ። ግዳታዎች ሇዘህ ቢሮ ተሊሌፇዋሌ።
21. ቢሮ ከተማን ኮንስትራክሽንን 21. የከተማ ሌማትና ኮንስታራክሽን ቢሮ
ቢሮ ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን ዛስዔቡ የከተማ ሌማትና ኮንስትራክሽን ቢሮ
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌውዎ፦ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፦
1. ብመሰረት አዋጅ ቁፅሪ 60/1995 ከምኡ‟ውን 1. በአዋጅ ቁጥር 60/1995 እና የከተሞች
ኣዋጅ ከተማታት ቁፅሪ 65/1995 ንቤት አዋጅ ቁጥር 65/1995 መሰረት ሇከተማ
ፅሔፇት ሌምዒት ከተማ ተዋሂቡ ዛነበረ ሌማት ጽሔፇት ቤት ተሰጥቶ የነበረ
ስሌጣንን ተግባርን፣ ስሌጣንና ተግባር፣
2. ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 61/1995 ንበዒሌ 2. በአዋጅ ቁጥር 61/1995 መሰረት
መዘ ኮንስትራክሽንን ዱዙይን ትግራይ ሇትግራይ ኮንስትራክሽን ዱዙይን
ተዋሂቡ ዛነበረ ስሌጣንን ተግባርን፣ ባሇስሌጣን ተሰጥቶ የነበረ ስሌጣንና
ተግባር፣
3. ናይዘ ክሌሌ ሔፅረት መንበሪ ኣባይቲ 3. የክሌለ የመኖሪያ ቤት ችግር ሇመቅረፌ
ንምቅሊሌ ዖኽእለ ትሌምታት ይሔንፅፅ የሚያስችሌ እቅድች ያወጣሌ፣
15
ኩነታት የመቻቹ፣ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ፣

4. ኣብዘ ክሌሌ ፀገም መንበሪ ኣባይቲ ንምቕሊሌ 4. የክሌለ የመኖሪያ ቤቶች ችግር ሇማቃሇሌ
ኣባይቲ ቁጠባ ንክስርሐ መንግስቲ ብዖውፅኦ የቁጠባ ቤቶች እንዱሰሩ መንግስት
መምርሑ መሰረት ንክካረዩን ክሸየጡን በሚያወጣው መመሪያ መሰረት
ይገብር፣ እንዱከራዩና እንዱሸጡ ያዯርጋሌ፣
5. ናይዘ ክሌሌ መንግስቲ ኣባይቲ ብኣግባቡ 5. በክሌለ መንግስት ስር የሚተዲዯሩ ቤቶች
ዛመሒዯር ዖል ምኳኑ ይከታተሌ፣ በአግባቡ አስተዲዯራቸውን መጠበቁ
1. ንበዒሌ መዘ መንገዴታት ብሊዔሇዋይነት 1. የመንገድች ባሇስሌጣንን በበሊይነት
ይመርሔ፣ የተሒባብር፣ ይመራሌ፣ ያስተባብራሌ፣
2. ተቆፃፃሪ በዒሌ ስሌጣን ኢንተርፕራይዛ 2. የቁጠባ ቤቶች ግንባታና ኪራይ ቤቶች
ህንፀት ኪራይ ቁጠባ ኣባይቲ ኮይኑ ኢንተርፕራይዛ ተቆጣጣሪ ባሇስሌጣን
ይስርሔ፣ ሆኖ ይሰራሌ፣
3. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ን 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (1) እና (2)
(2) ዛተመስረቱ መሰሊትን ጉቡኣትን መሰረት የተመሰረቱ መብቶችና
ናብዘ ቢሮ ተመሒሊሉፍም ኣሇዉ፣ ግዳታዎች ሇዘህ ቢሮ ተሊሌፇዋሌ፣
4. ኣብዘ ክሌሌ መሒውር ዖሇዎምን 4. በክሌለ መዋቅራቸውን የዖረጉ፣
ፕሮጀክትታት ዖፇፁሙን ግሌጋልት ፕሮጀክቶችን የሚፇጽሙና አገሌግልት
ዛህቡን ኣካሊት ፋዯራሌ መንግስቲ የሚሰጡ የፋዯራሌ መንግስት አካሊት
ዛሒዛዎም ትሌም በጀትን ኣፇፃፅማ በእቅዴና በጀት አፇጻጾማቸው
ይከታተሌ፣ ንዛምሌከቶ ፋዯራሌ መንግስቲ ይከታተሊሌ፣ ሇሚመሇከተው የፋዯራሌ
ኣብ ምውፃእ ትሌምን ብዙዔባ ኣፇፃፅመኦም መንግስት ኣካሌ በዔቅዴ አወጣጥና
ሒሳብ የቕርብ። ስሇአፇጻጸማቸው ሒሳብ ያቀርባሌ።
ክፌሉ ኣርባዔተ ክፌሌ አራት
ዛትፇሊሇዩ ዴንጋገታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
22. ምስግጋር ስሌጣንን ተግባርን 22. የስሌጣንና ተግባር ሽግግር
ፅሔፇት ብሄራዊ ግሌጋልት መናእሰይ ሇትግራይ ወጣቶች ብሄራዊ አገሌግልት
ትግራይ ዛተውሃበ ስሌጣንን ተግባርን ጽሔፇት ቤት የተሰጠ ስሌጣንና ተግባር፣
ብመሰረት እቲ ኣዋጅ ዛተመስረቱ መስሌን በዘህ አዋጅ የተመሰረቱ መብቶችና
ግቡኣትን ንኮምሽን ትምህርትን ስሌጣናን ግዳታዎች ሇትምህርት ስሌጣና ቴክኒክና
ቴክኒክን ሞያን ተመሒሊሉፈ ኣል። ሙያ ኮምሽን ተሊሌፇዋሌ፣
2. ብመሰረት አዋጅ ቁፅሪ 84/1996 ንቢሮ 2. በአዋጅ ቁጥር 84/1996 መሰረት
ሒበሬታን ባህሌን ተዋሂቡ ዛነበረ ስሌጣንን ሇማስታወቅያና ባህሌ ተሰጥቶ ከነበረው
ተግባርን ቅርስን ዛምሌከቱ ስሌጣንን ስሌጣንና ተግባር ባህሌና ቅርስ
ተግባርን፣ ዛተመስረቱ መሰሊትን ግብኣትን የሚመሇከቱ ስሌጣንና ተግባር፣
ንኮምሽን ቱሪዛምን ባህሌን ተመሒሊሉፈ የተመሰረቱ መብቶችና ግዳታዎች
ኣል። ሇቱሪዛም ባህሌ ኮምሽን ተሊሌፇዋሌ።
23. ዛተሰዒሩን ተፇፃምነት ዖይብልም ሔግታት 23. የተሻሩና ተፇጻምነት የላሊቸው ሔጎች
1. ዛስዔቡ አዋጃት በዘ ኣዋጅ ተሳዑሮም ኣሇዉ፦ 1. የሚከተለትን አወጆች በ዗ህ አዋጅ
ተሸረዋሌ፣
ሀ. ኣወዲዴባን ስራሔን ሒሊፌነትን ኣካሊት ሀ. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ፇፀምቲ ስራሔ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ አስፇጻሚ አካሊት አዯረጃጀትና ስሌጣንና
16
መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ዲግም ተመሒይሹ ተግባር ሇመወሰን እንዯገና ተሻሽል የወጣ
ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 46/1994 (ምስ
አዋጅ ቁጥር 46/1994 ( ከነመሻሻያዎቹ)፣
መመሒየሽኡ) ሇ. ተጠሪነታቸው ሇኢንዴስትሪ፣ ንግዴና
ሇ. ተፀዋዔነትን ንቢሮ ንግዴን፣ ኢንዴስትርንከተማ ሌማት ቢሮ የሆኑ ጽህፇት ቤቶቹን
ከተማ ሌምዒት ዛኾና ቤት ፅሔፇታት ዲግም እንዴገና ሇማዯራጀት የወጣ አዋጅ ቁጥር
ንምውዲብ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 75/1996፣ 75/1996፣
2. ምስዘ ኣዋጅ ዛጓነፅ ዛኾነ ኣዋጅ ኣብዘ ኣዋጅ
2.. ከዘህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ማንኛውም
ንዛተሸፇነ ጉዲያት ተፇፃምነት ኣይህሌዎን። አዋጅ በዘህ አዋጅ በተመሇከቱት ጉዲዮች ሊይ
ተፇጻመንት አይኖራቸውም።
24. እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን 24. አዋጅ የሚዖናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ብቤት ምኽሪ እዘ ክሌሌ ካብ ይህ አዋጅ በክሌለ ምክር ቤት ከጸዯቀበት
ዛፀዯቐለ ዔሇት መስከረም 26/1998 ዒ/ም ከመስከረም 26 ቀን /1998 ዒ/ም ጀምሮ የጸና
ጀሚሩ ዛፀንዏ ይኸውን። ይሆናሌ።
ፀጋይ በርሀ ፀጋይ በርሀ
ፕሬዘዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ፕረዘዲንት
17

የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
14ኛ ዒመት ቁ.2
መበሌ 14 ዒመት ቑ .2
መቐሇ መስከረም 1998 ዒ/ም
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መቀሇ መስከረም 1998 ዒ/ም
መንግስቲ ትገራይ
ኣዋጅ ቑፅሪ 95/1998ዒ/ም ንመፇፀሚ ዔሊማ ኣዋጅ ቁጥር 95/1998 ሇሔብረት ስራ

ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ንዛግበር ውዔሉ ማሔበራት ዒሊማ ማስፇፀሚያ ሇማዴረግ
ሌቓሔ ውሔስና ንምሃብ ዛወፀ ኣዋጅ የብዴር ውሌ ዋስትና ሇመስጠት የወጣ አዋጅ
ኣብ ክሌሌና ዖሇዋ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት በክሌለ ያለ የህብረት ስር ማህበራት
ምጥንኻር ንእነካይድ ናይ ሌምዒት ምንቅስቃስ ማጠናከር ሇምናካሄዯው የሌማት እንቅስቃሴ
ዖሇወን ረብሒ ዛሇዒሇ ምዃኑ ስሇዛተኣመነለ፣ ያሇው ጠቀሜታ የሊቀ መሆኑ ስሇታመነበት፣
ኣብ ሒረስቶት ክተኣታቶ ዛዴሇ እታወታት በአርሶ አዯሩ እንዱሇመዴና እንዱሰርፅ
ሔርሻ ዛርግሔኡ ክዒቢ ኣብ ምግባር ዖሇወን የሚፇሇገው የእርሻ ግእባቶች ስርጭት
ኣስተዋፅኦ ዛሇዒሇ ብምዃኑ፣ እንዱሰፊ በማዴረግ ያሊቸው አስተዋፅኦ
ነዜም ተግባራት ንምፌፃም ዖሇወን ናይ ከፌተኛ በመሆኑ፣
ፊይናንስ ዒቕሚ ትሐት ብምዃኑን ካብ ባንኪ እነዘህ ተግባራት ሇመፇፀም ህብረት ስራ
ንምሌቃሔ ናይ ውሔስና ዒቕሚ ስሇዖይብሇን ማህበራት ያሊቸው የፊይናንስ አቅም ዛቅተኛ
ንቲ ሔፅረት ንምሽፊን ሒገዛ መንግስቲ በመሆኑና ከባንክ ሇመበዯር የዋስትና አቅም
ኣዴሊይ ኮይኑ ስሇዛተረኸበ፣ ስላሊቸው ይህን እጥረት ሇመሸፇን የመንግስት
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ዴጋፌ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኙቱ፣
ትግራይ ብመሰረት ፊይናንስ ምምሔዲር የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መነግስት ምክር
ኣዋጅ ቑፅሪ 26/89 ዒንቀፅ 32 ዛተውሃቦ ቤት የፊይናንስ አዋጅ ቁጥር 26/89 አንቀፅ
ስሌጣን እዘ ዛስዔብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል። 32 መሰረት በተሰጠው ስሌጣን የሚከተሇው
ታውጃሌ።
እዘ ኣዋጅ “ንመፇፀሚ ዔሊማ ሔብረት ይህ አዋጅ “ ሇህብረት ስራ ማሔበራት ዒሊማ
ስራሔ ማሔበራት ናይ በጀት ውሔስና ማስፇፀምያ የበጀት ዋስትና ሇመስጠት የወጣ
ንምሃብ ዛወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 95/1998” አዋጅ ቁጥር 95/1998” ተብል ሉጠቀስ
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። ይችሊሌ።
2. ውሔስና ዛውሃቦ መጠን ሌቓሔ 2. ዋስትና የሚሰጥበት የብዴር መጠን
ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ክሳብ ብር የህብረት ስራ ማህበራት እስከ ብር
186,872,811.50 ( ሒዯ ሚኢትን ሰማንያን 186872811.50 (አንዴ መቶ ሰማንያ ስዴስት
ሽዴሽተን ሚሌዮንን ሸሞንተ ሚኢትን ዒሰርተ ሚሌዮን ስምንት መቶ ሰባ ሁሇት ሺ ስምንት
ሒዯን ብርን ሒምሳን ሳንቲምን ) ክሌቅሐ መቶ አስራ አንዴ ብር ከሃምስ ሳንቲም)
መንግስቲ ውሔስና ሂቡ ኣል። የሚዯርስ ከባንኮች እንዱበዯሩ መንግስት
ዋስትና ይሰጣሌ።
3. ኣፇፃፅማ እቲ ውሔስና 3. የዋስትናው አፇፃፀም
1. እዘ ውሔስና ንሔርሻ እታወታትን ፌርያትን 1. ይህ ዋስተና ሇእርሻ ግብአቶችና ምርቶች
ንዛውዔሌ ሌቓሔ ዛተውሃበ ኾይኑ ውዔሉ ሇሚውሌ ብዴር የተሰጠ ሆኖ ውሌ
ካብ ዛተፇፀመለ ንሒዯ ዒመት ዛፀንሔ ከተፇፀመበት ሇአንዴ አመት የሚፀና
ነጋሪት ጋዚጣ ቑ.ፖ.ሳ 291

18
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 2.50
ይኸውን። ይሆናሌ።
2. ተሇቃሒይ ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) 2. ተበዲሪው በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (1)
ኣብ ዛተጠቐሰ ጊዚ ውሽጢ እቲ ሌቓሔን ጊዚ ብዴሩ መመሇስ አሇበት።
ክመሌሶ ኣሇዎ።
3. መጠን ወሇዴን ኣገባብ ኣመሊሌሳ ሌቓሔን 3. የወሇዴ መጠንና ብዴር የሚመሇስበት
ክሌሌ መንግስትን እቲ ባንክን ብዛገብሩዎ መንገዴ የክሌለ መንግስትና ባንኩ
ስምምዔ ይውሰን። በሚያዯርጉት ስምምነት ይወሰናሌ።
4. እዘ ሌቓሔ ብውሔስና በጀት እዘ ክሌሌ 4. ብዴሩ በክሌለ የበጀት ዋስትና የተገኘ ሆኖ
ዛተገበረ ኾይኑ ንሔብረት ስራሔ ማሔበራት ሇህብረት ስራ ማህበራት የእርሻ
ሔርሻ እታወታት፣ ፌርያትን ሒዯሽቲ ግብኣቶች፣ ምርቶችና አዲዱስ
ቴክኖልጂታት ሔርሻ መዏዯጊ ይውዔሌ። ቴክኖልጂዎች መግዣ የሚውሌ ነው።
4. ግቡእ ክሌሊዊ መንግስቲ 4. የክሌለ መንግስት ግዳታ
1. ተሇቃሒይ ዛተሇቀሕ ገንዖብ ብሙለእ ወይ 1. ተበዲሪው የተበዯረውን ገንዖብ በሙለ
ብኸፊሌ ብእዋኑ ክምሌስ እንተዖይክኢለ ወይም በከፉሌ በጊዚው መመሇስ ካሌቻሇ
ካብ በጀት እዘ ክሌሌ ተቐኒሱ ዛኽፇሌ ከክሌለ በጀት ተቀንሶ የሚከፇሌ ይሆናሌ።
ይኸውን።
2. ክሌሌ መንግስቲ ዖይተኸፇሇ ሌቃሔ 2. የክሌለ መንግስት ያሌተመሇሰውን ብዴር
ብምምሊስ ንዛተቐነሰ በጀት ክትክእ ኣሇዎ። በመመሇስ የተቀነሰውን በጀት መተካት
አሇበት።
5. እዘ አዋጅ ዛፀንዒለ ጊዚ 5. አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ እቲ ውዔሉ ካብ ዛተኣሰረለ ይህ አዋጅ ውለ ከተመሰረተበት ቀን
ዔሇት ዛፀንዏ ይኸውን። ጀምሮ የፀና ይሆናሌ፡፡
ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስቲ ትግራይ ፕረዘዳንት
19
ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ

መበሌ 14 ዒመት ቑ.3 ብሒሌዮት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 14ኛ ዒመት ቁ.3
መቐሇ ሔዲር 1998 ዒ/ም

መንግስቲ ተገራይ ዛወፀ
መቐሇ ህዲር 1998 ዒ/ም
አብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ግብሪ እቶት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የእርሻ ስራ ገቢ
ስራሔ ሔርሻን ክፌሉት መሬት መጥቀሚ ንምውሳን ግብር እና የመሬት መጥቀሚያ ክፌያ ሇመወሰን የወጣ
ዛወፀ አዋጅ ቁፅሪ አዋጅ ቁጥር
96/1998 96/1998
ኢኮኖሚ ክሌሌና መሰረቱ ሔርሻ ብምዃኑ ነዘ ክፌሇ የክሌለ የኢኮኖሚ መሰረት ግብርና በመሆኑ ይህን
ኢኮኖሚ ንምዔባይ መንግስቲ ቐንዱ ትኹረት ክፌሇ ኢኮኖሚ ሇማሳዯግ መንግስት የሊቀ ትኩረት
ብምግባር ሰፊሔቲ መሰረተ ሌምዒት ሔርሻ በማዴርግ ሰፉ የግብርና መሰረተ ሌማቶች
ንምግፊሔ ዛሇዒሇ መዋእሇ ንዋይ መዱቡ ብዛሇዒሇ ሇማስፊፊት ከፌተኛ መዋእሇ ንዋይ መዴቦ
ዯረጃ ይንቐሳቐስ ብምህሊው በመንቀሳቀስ ሊይ በመሆኑ
ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻን ክፌሉት መሬት የእርሻ ስራ ገቢ ግብርና የመሬት መጠቀሚያ ክፌያ
መጥቀሚን ምስ እንኽተል ዖሇና ናይ ግብሪ እየተወሰዯ ካሇው የግብር ማሻሽያ ስርዒት
ምምሔያሽ ስርዒት ብዛጠዒዒምን ብዛተመጣጠነ ናይ የሚጣጣምና በተመጣጠነ የክፌያ ስርዒት ህግ
ክፌሉት ስርዒት ብዛጠዒዏምን ብዛተመጣጠነ እንዱመራ ማዴረግ አስፇሊጊ በመሆኑ
ክፌሉት ስርዒት ሔጊ ንክምራሔ ምግባር አዴሊይ
ምዃኑ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተሻሽል የወጣው ህገ መንግስት አንቀፅ 49(3)(ሀ)
ብመሰረት ተመሒየሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ (ቸ) መሰረት የሚከተሇውን አዋጅ አውጥቷሌ ።
ትግራይ ዒንቀፅ 49(3)(ሀ)ን(ቸ)ን ዛስዔብ አዋጅ
አውፂኡ አል።
ሒፇሻዊ አጠቃሊይ
እዘ አዋጅ “አብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ግብሪ አቶት ስራሔ ሔርሻን ክፌሉት እርሻ ገቢ ግብር እና መሬት መጠቀሚያ ክፌያ
መሬት መጥቀሚን ንምውሳን ዛወፀ አዋጅ ቁፅሪ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 96/1998” ተብል
96/1998” ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ናይቲ ቃሌ አጠቃቕማ ካሉእ ትርጉም ዖውህቦ የቃለ አጠቃቀም በግሌፅ ላሊ ትርጉም የሚሰጠው
ተዖይኾይኑ አብዘ አዋጅ ውሽጢ፤ ካሌሆነ በስተቀር በዘህ አዋጅ፤
1. “መሬት“ ማሇት ካብ ቤት ማዖጋጃ ወይ ዴማ 1. “መሬት” ማሇት ከማዖጋጀ ቤት ወይም አግባብ
አግባብ ሔጊ ከተማ ተባሂለ ካብ ዛተሰየመ ወፃኢ ባሇው ህግ ከተማ ተብል ከተሰየመ ክሌሌ ውጪ
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 2.20 ነጋሪት ጋዚጣ ቑ.ፖ.ሳ 291 20

ዛርከብ ዛኾነ መሬት ኾይኑ ብናይ ሔርሻ የሚገኝ ማንኛውም የገጠር መሬት ሆኖ በእርሻ
ኢንቨስትመንት ፌቃዴ ዛተትሒዖ መሬት ኢንቨስትመንት ፌቃዴ የተያዖ መሬት
ዖይሒውስ ናይ ገጠር መሬት ማሇት እዩ። አያጠቃሌሌም።
2. “ሒረስታይ “ማሇት ፌቓዴ ኢንቨስትመንት 2. “አርሶ አዯር “ማሇት የኢንቨስትመንት ፌቃዴ
እንተይአዴሇዮ ብውሌቀ ወይ ብሔብረት ስራሔ ሳያስፇሌገው በግሌ ወይም በህብረት ስራ
ማሔበር ብምውዲብ ስራሔቲ ሔርሻ ዛሰርሔ ሰብ ማሔበር በመዯራጀት የእርሻ ስራ የሚሰራ ሰው
እዩ። ነው።
3. “ሔብረት ስራሔ ማሔበር” ማሇት ብመሰረት 3. “የህብረት ስራ ማህበር” ማሇት በአዋጅ ቁጥር
አዋጅ ቁፅሪ 39/1992 ዖተመዯበ ሔብረት ስራሔ 39/1992 መሰረት የተዯራጃ የገበሬዎች
ማህበር ሒረስቶት እዩ። ህብረት ስራ ማህበር ማሇት ነው።
4. “ትሔዛቶ መሬት” ማሇት ስሌጣን ብዖሇዎ አካሌ 4. “የመሬት ይዜታ” ማሇት ስሇጣን ባሇው አካሌ
ዛተዒዯሇን አብ ኢዴ ሒረስታይ ዛርከብን የተሰጠ በአርሶ አዯሩ እጅ የሚገኝ ሇግብርና
ንግሌጋልት ሔርሻ ዛውዔሌ መጠን መሬት እዩ። አገሌግልት የሚውሌ የመሬት መጠን ነው።
5. “ግብሪ አካቢ ብዒሌ መዘ” ማሇት ቢሮ ፊይናንስ 5. “የግብር ሰብሳቢ ባሇ ስሌጣን” ማሇት
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን በብወረዲኡ ዛርከቡ የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮና በየወረዲው
አብያተ ፅሔፇት ፊይናንስ ኢኮኖሚ ሌምዒት የሚገኙ የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ፅህፇት
እዩም ቤቶች ናቸው።
6. “ግብሪ አካቢ” ማሇት ሰራሔተኛታት ግብሪ አካቢ 6. “የግብር ሰብሰቢ” ማሇት የግብር ሰብሳቢው
በዒሌ መዘ ወይ ግብሪ ክእክብ ውክሌና ዛተውሃቦ ባሇስሌጣን ሰራተኞች ወይም ግብር እንዱሰበስብ
ሰብ እዩ ። ውክሌና የተሰጠው ሰው ነው።
7. “ቢሮን ቢሮ ሒሊፉን” ማሇት ከም ቅዯም ሰዒቦም 7. “ቢሮና የቢሮ ኃሊፉ” ማሇት እንዯቅዯም
ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ሒሊፉ ቢሮ ተከተሊቸው የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮና
ፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌምዒትን እዩ። የፊይናንስ ኢኮኖሚ ቢሮ ኃሊፉ ነው።
8. “መንግስቲ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 8. “መንግስት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ እዩ። መንግስት ነው።
9. “ሰብ” ማሇት ናይ ተፇጥሮ ሰብ ወይ ናይ ሔጊ 9. “ሰው” ማሇት የተፇጥሮ ወይም የህግ ሰውነት
ሰብነት ዖሇዎ አካሌ እዩ። ያሇው አካሌ ነው።
10. “ቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ” ማሇት ቤት ምኽሪ 10. “የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ
ፇፃሚ ስራሔ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስራ አስፇፃሚ
ትግራይ እዩ። ምክር ቤት ነው።
11.“ወረዲን ፇፃሚ ስራሔ ወረዲን” ማሇት ከምቅዯም 11.“ወረዲና የወረዲ ስራ አስፇፃሚ” ማሇት
ስዒብ ብሔጊ ናይ ወረዲ ምምሔዲር ኾይኑ እንዯቅዯምተከተሊቸው በህግ ወረዲ
ዛቖመን ስራሔ ፇፃሚ እቲ ወረዲን እዩ። መስተዲዯር ተብል የተቋቋመና የወረዲው ስራ
አሰፇፃሚ ነው።
3. ወሰን ተፇፃምነት 3. የተፇፃሚነት ወሰን
እዘ አዋጅ አብ ሌዔሉ ዛኾነ ናይ መሬት ትሔዛቶ ይህ አዋጅ በክሌለ በማንኛው የመሬት ይዜታ
ዖሇዎ ሒረስታይ ክሌሌና ተፇፃሚ ይኸውን። ያሇው አርሶ አዯር ሊይ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ክፌሉ ኽሌተ ክፌሌ ሁሇት
ብዙዔባ ምኽፊሌ መሬት መጥቀሚ ክፌሉት የገጠር መሬት መጠቀምያ ክፌያ
4. ናይ መሬት መጥቀሚ ክፌሉት ምኽፊሌ 4. የገጠር መሬት መጠቀምያ ክፌያ ስሇ መክፇሌ
1. ዛኾነ ናይ ገጠር መሬት ትሔዛቶ ዖሇዎ 1. ማንኛው የገጠር መሬት ይዜታ ያሇው አርሶ
ሒረስታይ ብመሰረት አብዘ አዋጅ ዒንቀፅ 5 አዯር በዘ አዋጅ አነቀፅ 5 በተቀመጠው
ዛተቐመጠ ሰዯቓ ናይ መሬት መጥቀሚ ክፌሉት ሰንጠረዥ መሰረት የመሬት መጠቀምያ
21
ናይ ምኽፊሌ ግብእ አሇዎ። ክፌይ የመክፇሌ ግዳታ አሇበት ።

2. ዛኾነ ሒረስታይ መጠን ትሔዛቶ መሬቱ 2. ማንኛው አረሶ አዯር የመሬት ይዜታው
መረጋገፂ መረዲእታ እንትሔተት ከቕርብ መጠን ማረጋገጫ በግብር ሰብሳቢ ሲጠይቅ
ብእዋኑ ክፌሉት ክፌፅምን አሇዎ ። የማሳወቅ እና በወቅቱ ክፌያ የመፇፀም
ግዳታ አሇበት።
5. ሰዯቓ መጠን ክፌሉት ገጠር መሬት መጥቀሚ 5. የገጠር መሬት መጠቀምያ ክፌያ ሰንጠረዥ
የመሬት ስፊ በሄክታር የሚከፇሌበት

ስፌሒት መሬት ብሄክታር ዛኽፇል መጠን
ከ እስከ ግብር መጠን ብር
ካብ ክሳብ ግብሪ ብብር
0 0.5 5
0 0.5 5
0.51 1.5 10 0.51 1.5 10
1.51 2.5 15 1.51 2.5 5
2.51 4 25 2.51 4 5
4.01 10 40 4.01 10 40
ክፌሉ ሰሇስተ ክፌዔ ሶስት

ብዙዔባ ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻ የእርሻ ስራ ገቢ ግብር
6. ምኽፊሌ ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻ 6. የእርሻ ስራ ገቢ ግብር ስሇ መክፇሌ
1. ዛኾነ ሒረስታይ ስራሔቲ ካብ ዛረኸቦ እቶት 1. ማንኛው አርሶ አዯር የእርሻ ስራ በመስራት
ግብሪ ናይ ምኽፊሌ ግቡእ አሇዎ። የሚገኘው ገቢ ግብር የመክፇሌ ግዳታ
አሇበት።
2. ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻ ዛውስን ኣብዘ 2. የእርሻ ስራ ገቢ ግብር የሚወስነው በዘህ
ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 ብመሰረት ዛተቐመጠ አዋጅ አንቀፅ 7 በተቀመጠው አግባብ ሆኖ
አግባብ ብትሔዛቶ መሬት ይኸውን። በመሬት ይዜታው መጠን ይሆናሌ።
7. ሰዯቓ መጠን ክፌሉት ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻ 7. የእርሻ ገቢ ግብር የክፇያ መጠን ሰንጠረዥ
ስፌሒት መሬት ዛኽፇል የመሬት ስፊት በሄክታር የሚከፇሌበት
ብሄክታር መጠን ግብሪ ከ እስከ ግብር
ካብ ክሳብ ብብር መጠን በብር
0 0.5 ነፃ 0 0.5 ነፃ
0.51 1.5 10 0.51 1.5 10
1.51 2.5 15 1.51 2.5 15
2.51 4 30 2.51 4 30
4.01 10 40 4.01 10 40
ክፌሉ አርባዔተ ክፌሌ አራት

ስርዒት አተአኻክባ ግብሪ የግብር አሰባሰብ ስርዒት
8. ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻን ክፌሉት መሬት 8. የእርሻ ስራ ገቢ ግብር እና የመሬት
መጥቐሚ ናይ ምእካብ ስሌጣን መጠቀሚያ ክፌያ የመሰብሰብ ስሌጣን
1. ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻን ክፌሉት መሬት 1. የእርሻ ስራ ገቢ ግብር እና የመሬት
መጥቀሚን ናይ ምእካብን ምምሔዲርን ስሌጣን መጠቀሚያ ክፌያን የመሰብሰብ ስሌጣን
ናይ ወረዲ እዩ። የወረዲ ነው።
22
2. አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ ከምዖል 2. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀጽ (1) የተዯነገገው
ኾይኑ ንአፇፃፅማ ክቐሌሌ እቲ ወረዲ ንጣብያ ቢኖርም ሇአፇፃፀም እንዱቀሌ ወረዲው ሇጣብያ
ክውክሌ ይኽእሌ። ውክሌና መስጠት ይችሊሌ።
9. ስሌጣንን ተግባርን እቲ ቢሮ 9. የቢሮ ስሌጣንና ተግባር
1. ነዘ አዋጅን ብመሰረት እዘ አዋጅ ንዛወፁ 1. ይህ አዋጅና በዘህ አዋጅ መሰረት የሚወጡ
ዯንብታትን አብ ስራሔ ምውዒልም ይከታተሌ። ዯነቦች ስራ ሊይ መዋሊቸው ይከታተሊሌ።
2. ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻን መሬት መጥቀሚ 2. የእርሻ ስራ ገቢ ግብርና የመሬት መጠቀምያ
ክፌሉትን ብአግባቡን ብመሰረት እዘ አዋጅን ክፌያን በአግባቡና በዘህ አዋጅ መሰረት
ይእከብ ምህሊው ይከታተሌ ። መፇፀማቸው ይከታተሊሌ።
3. ነዘ አዋጅን ስዑቦም ዛወፁ ዯንብታትን መፇፀሚ 3. ሇዘህ አዋጅ እና ቀጥል ሇሚወጡ ዯንቦች
መምርሔን ቕጥዑታትን የዲለ። ማስፇፀምያ መመርያና ቅፆች ያዖጋጃሌ።
4. ግብሪ ንምእካብ ዛጠቕሙ ናይ አሰራርሒ ሜሊታት 4. ግብር ሇመሰብሰብ የሚጠቅሙ የአሰራር
ይሔንፅፅ ንወረዲታት ናይ ቴክኒክ ሒገዛ ይህብ። ዖዳዎች ይቀይሳሌ ሇወረዲዎች የቴክኒክ
ዴጋፌ ያዯርጋሌ።
ክፌሉ ሒሙሽተ ክፌሌ አምስት
ዛተፇሊሇዩ ዴንጋገታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
10.እዘ አዋጅ ህዛቢ ክፇሌጦ ናይ ምግባር ሒሊፌነት 10.ይህ አዋጅ ህዛብ እንዱያውቀው የማዴርግ
ሃሊፉነት
ግብሪ በዒሌ መዛን ምምሔዲር ወረዲን ዔሊማን ግብር ባሇስሌጣንና የወረዲው አስተዲዯር የአዋጁ
መንፇስን እዘ አዋጅ ህዛቢ ክፇሌጦ ናይ ምግባር አሊማ እና ይዖት ህዛብ እንዱያውቀው የማዴረግ
ሒሊፌነት አሇዎ። ሃሇፉነት አሇባቸው።
11.ግብሪ ዛእከበለ ግዚ 11.ግብር የሚሰበሰብት ግዚ
1. ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻን ክፌሉት መሬት 1. የእርሻ ስራ ግብር እና መሬት መጠቀምያ ክፌያ
መጥቀሚ ካብ ታሔሳስ 1 ክሳብ 30 ሚያዛያ ከታህሳስ 1 እስከ ሚያዛያ 30 ባሇው ግዚ
አብ ዖል ግዚ ይእክብ። ይሰበስባሌ።
2. እቲ ግብሪ ብእዋኑ አብ ሌዔሉ ዖይኸፇሇ 2. በወቅቱ ባሇከፇሇ ግብር ከፊይ የሚከፌሇው ቅጣት
ሒረስታይ ዛህለ ቅፅዒት እቲ ቢሮ ብዖውጽኦ ቢሮው በሚያወጣው መመርያ የሚወሰን ሁኖ
መምርሑ ዛውሰን ኾይኑ ዛኽፇሌ ቅፅዒት የሚከፌሇው ቅጣት እንዯ ግብር ይታሰባሌ።
ዴማ ከም ግብሪ ይሔሰብ።
12. ቕፅዒት ናይ ምሌዒሌ ስሌጣን 12. ቅጣት የማንሳት ስሌጣን
ብመሰረት እዘ አዋጅ ነዘ አዋጅ ስዑቡ ዛወፅእ በዘህ አዋጅና አዋጁን ተከትል በሚወጣው መመርያ
መምርሔን ዛውሰኑ ቅፅዒታት ናይ ምሌዒሌ ስሌጣን መሰረት የሚወሰን ቅጣት የማንሳት ስሌጣን የወረዲ
ናይ ወረዲ እዩ። ነው።
13.ግብሪ አብ ምእካብ ዛዋፇሩ ዛኽፇሌ አበሌ 13. ግብር በመሰብሰብ የተሰማሩ የሚከፇሌ አበሌ
1. ብመሰረት እዘ አዋጅ ግብሪ አብ ምእካብ 1. በዘህ አዋጅ መሰረት ግብር በመሰብሰብ
ንዛዋፇሩ ሰባት ካብቲ ዛእከብ ግብሪ ካብ ሇሚሰማሩ ሰዎች ከሚሰበሰበው ግብር 2%
2% ዖይበሌፅ አበሌ ክኽፇሌ ይኽእሌ። ያሌበሇጠ አበሌ ሉከፇሌ ይችሊሌ።
2. ዛኽፇሌ አበሌ ብበጀት ተታሑ዗ ዛፌፀም 2. አበሌ በጀት ተይዜሇት የሚፇፀም ይሆነናሌ ።
ይኽውን።
14.ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻን ክፌሉት መሬት 14. ስራ ገቢ ግብርና የመሬት መጠቀምያ ክፌያን
መጥቀምን ምምሒር ምህረት ማዴርግ
ብምክንያት ዴርቅን ካሌኦት ካብ ዒቕሚ በዴርቅና ላልች ከአቅም በሊይ በሆኑ ተመሳሳይ
ንሊዔሉ ዛኾኑ ተመሳሰሌሌቲ ምኽንያታት ግብሪ ምክንያቶች የእርሻ ስራ ገቢ ግብርና የመሬት
23
እቶት ስራሔ ሔርሻ ክፌሉት መሬት መጥቀሚን መጠቀምያ ክፌያን ምክፇሌ እንዯማይቻሌ
ምኽፊሌ ዖይከአሌ ምዃኑ እንትረጋገፅ እቲ ቢሮ ሲያረጋግጥ ቢሮው በሚያወጣው መመርያ
ብመሰረት ዖውፅኦ መምርሑ ምምሔዲር ወረዲ መሰረት የወረዲው አስተዲዯር ምህረት ማዴርግ
ክምሔር ይክእሌ። ይቻሊሌ።
15. ዯንብን መምርሔን ምውፃእ 15. ዯንብና መመሪያ የማወጣት ስሌጣን
1. ነዘ አዋጅ መሰረት ብምግባር ዯንቢ ናይ 1. አዋጁን መሰረት በሚያዯረግ ዯንብ የማውጣት
ምውፃእ ስሌጣን ንቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ስሌጣን ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ተዋሂቡ አል። ስሌጣን ተሰጥቶታሌ።
2. እቲ ቢሮ ነዘ አዋጅን ብመሰረት እዘ አዋጅ 2. ቢሮው ሇዘህ አዋጅና አዋጁን ተከትል
ዛወፅእ ዯንብን ናይ አፇፃፅማ መምርሑ ሇሚወጣው ዯንብ የአፇፃፀም መመርያ
ክውፅእ ይኽእሌ። ሉያወጣ ይችሊሌ።
16. ቕፅዒት 16. ቅጣት
ነዘ አዋጅ ወይ ብመሰረት እዘ አዋጅ ንዛወፅእ ሇዘህ አዋጅ ወይም አዋጁን ተከትል ሇሚወጣ
ዯንብን መምርሔን ብምትሔሌሊፌ ገበን ዛፇፀመ ዯንብና መመርያ በመተሊሇፌ የወንጀሌ ተግባር
ዛኾነ ሰብ ብመሰረት ገበነኛ መቕፅዑ ሔጊ የፇፀመ ማናቸውም ሰው በወንጀሇኛ መቅጫ ህግ
ይቕፃፅ። መሰረት ይቀጣሌ።
17.ተፇፃምነት ዖይብልም ሔግታት 17. ተገፃሚነት የላሊቸው ህጎች
እዘ አዋጅ ዛጓነፅ ዛኾነ ሔጊ፣ ዯንቢ፣ መምርሑ ይህን አዋጅ የሚቃረን ማናቸውም ህግ ዯንብ፣
ወይ ናይ ሌምዱ አሰራርሒ ኣብዘ አዋጅን መመርያ ወይም የአሰራር ሌምዴ በዘህ አዋጅ
ዛተሸፇኑ ጉዲያት ተፇፃምነት ኣይህሌዎን። በተሸፇኑ ጉዲዮች ተፇፃሚነት አይኖረውም።
18.እዘ አዋጅ ዛፀንዏለ ጊዚ 18 አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ አዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ክሌሌ ትግራይ ይህ አዋጅ በትግራይ ክሌሌ ነጋሪት ጋዚጣ
ተሒቲሙ ካብ ዛወፀለ ዔሇት ህዲር 10/1998 ዒ/ም ታትሞ ከወጣበት ቀን ህዲር 10/1998 ዒ/ም
ጀመሩ ዖፀንዏ ይኸውን። ጀምሮ የፀና ይሆናሌ ።
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ፕረዘዳንት
24

የትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ
መቐሇ መጋቢት 15/1998

ዒ/ም ዒ/ም
አዋጅ ቁፅሪ 97/1998 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 97/1998 ዒ.ም

ምምሔዲርን አጠቃቅማን ገጠር መሬት ንምውሳን ዛወፀ የገጠር መሬት አስተዲዯርና አጠቃቐም ሇመወሰን የወጣ
አዋጅ አዋጅ
መሬትን ናይ ተፇጥሮ ሃብትን ምምሔዲር ንክሌሊት መሬትና የተፇጥሮ ሀብትና ሇማስተዲዯር ሇክሌልች
ዛተውሃበ ስሌጣን አብ ስራሔ ዛውዔሌ ብመሰረት የተሰጠው ስሌጣን በስራ ሊይ የሚውሇው የፋዳራሌ
ብፋዲራሊዊ ዱሞክራስያዊ መንግስቲ ዖውፅኦ ሔጊ መንግስቱ በሚያወጣው ህግ መሰረት መሆኑን
ምዃኑ ናይ ኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ ዴሞክራስያዊ የኢትዮጵያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራስያዊ ሪፐብሉክ ሔገ
ሪፐብሉክ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 52/2/መ/ መንግስት አንቀፅ 52/2/መ/ ስሇሚዯንገግ፣
ስሇዛዴንግግ፣
ምምሔዲርን አጠቓቅማን ገጠር መሬት ብዛምሌከት የገጠር መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም በሚመሇከት
ዛወፀ ናይ ኢትዮዽያ ፋዯራሌ መንግስቲ አዋጅ ቁፅሪ የወጣ የኢትዮዽያ ፋዯራሌ መንግስት አዋጅ
465/1997 ዒንቀፅ 17/1/ ነዘ አዋጅ ንምፌፃም 456/1997 አንቀፅ 17/1/ ይህን አዋጅ ሇማስፇፅም
ዖዴሌዩ ዛርዛር ዴንጋጌታት ዛሒዖ ምምሔዲርን የሚያስፇሌጉ ዛርዛር ዴንጋጌዎችን የያዖ የገጠር
አጠቓቕማን ገጠር መሬት ዛምሌከት ሔጊ ብቤት መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም በሚመሇከት በክሌልች
ምኽሪ ክሌሊት ንኽወፅእ ስሇዛእዛዛ፣ ምክር ቤት እንዱወጣ ስሇሚያዛ፣
እዘ መሰረት ብምግባር ናይ ፋዯራሌ ናይ ገጠር ይህን መሰረት በማዴርግ የፋዯራሌ የገጠር መሬት
መሬት ምምሔዲርን አጠቃቅማን አዋጅ ናይዘ ክሌሌ አስተዲዯርና አጠቃቀም አዋጅ የዘህ ክሌሌ የገጠር
ናይ ገጠር መሬት ምምሔዲርን አጠቓቕማን ሔጊ መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም ህግ መሆኑን ታሳቢ
ከምዛኾነ ተሒሳቢ ብምግባር ንአፇፃፅማኡ ግን ዛርዛር በማዴርግ ሇአፇፃፀሙ ግን ዛርዛር ዴንጋጌዎችን የያዖ
ዴንጋጌታት ዛሒዖ ሔጊ ምውፃእ አዴሊይ ብምኳኑ፣ ሔግ ማውጣት አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ሔገ
ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ብዛተውሃቦ ስሌጣን መሰረት አዘ መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
ዛስዔብ አዋጅ አውፂኡ አል። የሚከተሇው አዋጅ አውጥቷሌ።
ዒንቀፅ 1 አንቀፅ 1
ሒፂር ርእሲ አጭር ርእስ
እዘ አዋጅ “ምምሔዲርን አጠቓቕማን ገጠር መሬት ይህ አዋጅ “የገጠር መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም
ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 97/1998” ተባሂለ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 97/1998” ተብል

ክጥቀስ ይከእሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ።

ትርጉም ትርጉም
አብዘ ኣዋጅ ውሽጢ:- በዘህ አዋጅ ውስጥ:-
1. “ዔባይ ጡብ” ማሇት ብሔጊ ዔባይ ጡብ (ጉዱፇቻ) 1. “ጉዴፌቻ” ማሇት በጉዴፌቻ ሔግ ውሌ መሰረት
ውዔሉ መሰረት ምስ መዔበይኡ ዛተኣሳሰረ ሰብ ከአሳዲጊው የተሳሰረ ሰው ማሇት ነው።
ማሇት እዩ።
2. “ዛምሌከቶ አካሌ” ማሇት ብመሰረት አዋጅ ቁፅሪ 2. “የሚመሇከተው አካሌ” ማሇት በአዋጅ ቁጥር
77/1996 ዒ/ም ዛተጣየሸን ገጠር መሬት 77/1996 ዒ/ም የተቋቋመ የገጠር መሬት
ንከመሒዴር ስሌጣን ዛተውሃቦ በዒሌ መዘ ሒሇዋ ሇማስተዲዯር ስሌጣን የተሰጠው የአከባቢ ጥበቃና
ከባቢ ምምሔዲር አጠቃቅማን ገጠር መሬት ማሇት የገጠር መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም ባሇስሌጣን
እዩ። ማሇት ነው።
3. “ዳስክ” ማሇት አብ ወረዲ ናይቲ በዒሌ መዘ 3. “ዳስክ” ማሇት የአካባቢ ጥበቃ የመሬት
ሒሇዋ ከባቢ ምምሔዲር አጠቓቕማን መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም ባሇስሌጣን ተግባርና
ተግባርን ሒሊፌነትን ንምፌፃም ዛቖመ መሒውር ኃሊፉነት ሇማስፇፀም በወረዲ ዯረጃ የተቋቋመ
እዩ። መዋቅር ነው።
4. “ገጠር መሬት” ማሇት ካብ ክሌሌ መዙጋጃ ወፃኢ 4. “የገጠር መሬት” ማሇት ከማዖጋጃ ቤት ውጪ
ወይ ዴማ አግባብ ብዖሇዎ ሔጊ “ከተማ” ተባሂለ ወይም አግባብነት ባሇው ህግ “ከተማ” ተብል
ካብ ዛተሰየመ ወፃኢ ዛርከብ ዛኾነ መሬት እዩ። ከተሰየመ ውጪ የሚገኝ ማንኛውም መሬት ነው።
5. “ዛንአሰ ትሔዛቶ መሬት” ማሇት ምህርቱ ንሒዯ 5. “አነስተኛ መሬት ይዜታ” ማሇት የአንዴ ቤተሰብ
ስዴራ ውሔስና ምግቢ ክረጋገፅ ዛኽእሌ ናይ ገጠር የምግብ ዋስትና ሇማረጋገጥ የሚችሌ የገጠር
መሬት ትሔዛቶ ኮይኑ በዘ አዋጅ ዒንቀፅ 16 መሬት ይዜት ሆኖ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 16
ተገሉፁ ዖል መጠን ትሔዛቶ መሬት እዩ። የተገሇፀው የመሬት ይዜታ መጠን ነው።
6. “ሽግሽግ መሬት” ማሇት ካብ ዖል ትርፉ መሬት 6. “የመሬት ሽግሽግ” ማሇት ካሇው ትርፌ መሬት
ፌትሒዊ ብዛኾነን ብዛተመጣጠነን መንገዱ ፌትሒዊ በሆነና በተመጣጠነ መንግዴ መሬት
መሬት ንዖይብልም ክባፃሔ ምግብር ሇላሊቸው ማዲረስ
7. “ሔዙእቲ” ማሇት አብ ሒዯ ዛተኸሇሇ ከባቢ 7. “ግጦሽ” ማሇት በአንዴ የተከሇሇ አካባቢ በተሇይ
ብፈለይ ሔዙእቲ ተባሂለ ዛተኸሇሇ ሳዔርን ግጦሽ ተብል የተከሇከሇ ሳርና ዙፍችን ያሇው
አግራብን ዖሇዎ መሬት እዩ። መሬት ነው።
8. “ትርፉ መሬት” ማሇት ብሔጋዊ መንገዱ 8. “ትርፌ መሬት” ማሇት በህጋዊ መንገዴ ያሌታዯሇ
ዖይተዒዯሇ አብ ኢዴ ዛተፇሊሇዩ ተጠቀምቲ በተሇያዩ ተጠቃሚዎች እጅ ውስጥ የሚገኝ
ዛርከብ መሬት፣ ወራሲ ዖይብለ መሬትን መሬት፣ ወራሽ የላሇው መሬትና ተራሮች፣
ጎቦታት፣ ጉህምታትን ማንም ዖይውንኖ ክፌቲ ቦርቦርና ክፌት መሬቶችን የሚያጠቃሌሌ ነው።
መሬት ዖጠቓሇሇ እዩ።
9. ካሉእ ትርጉም በቲ ናይ ፋዯራሌ አዋጅ ቁፅሪ 9. ላሊ ትርጉም በፋዯራሌ አዋጅ ቁጥር 456/1997
456/1997 ዖተውሃበ ትርጉም ይኸውን። የተሰጠ ትርጉም ይሆናሌ።
ብዙዔባ አገሊሌፃ ፆታ የፆታ አገሊሇፅ
አብዘ ኣዋጅ ብተባዔታይ ፆታ ዛተዯንገገ ኩለ በዘህ አዋጅ ውስጥ በወንዴ ፆታ የተዯነገገው የሴትም
ንአንስታይ ፆታ‟ውን ዖካትት እዩ። ፆታ ያካትታሌ።
ናይ ተፇፃምነት ወሰን የተፇፃሚነት ወሰን
እዘ አዋጅ አብ ትግራይ ውሽጢ ዛርከብ አብ ዛኾነ ይህ አዋጅ በትግራይ ውስጥ የሚገኝ በማንኛውም
26
ገጠር መሬት ተፇፃምነት ይህሌዎ። የገጠር መሬት ተፇፃሚነት ይኖረዋሌ።

መሰሌ ምርካብን ምጥቃምን ገጠር መሬት የገጠር መሬት የማግኝትና የመጠቀም
መብት
1. ብናይ መሬት ምምሔዲር አዋጅ መሰረት 1. በመሬት አስተዲዯር ህግ መሰረት
ሀ/ ሔዴሔዴ ሒረስታይ አብ ትሔቲኡ ዛርከብ ሀ/ እያንዲንደ አረሶ አዯር በይዜታው የሚገኝ መሬት
መሬት ብዖይ ጊዚ ገዯብ ናይ ምጥቃም መሰሌ ያሇ ጊዚ ገዯብ የመጠቀም መብት አሇው።
አሇዎ።
ሇ/ ንትሔዛትኡ መረጋገፂ ዯፌተር ብዛምሌከቶ ሇ/ሇይዜታው ማረጋገጫ ዯብተር በሚመሇከተው አካሌ
አካሌ ይወሃቦ ። እቲ መሬት ናይ ሰብአይን ይሰጠዋሌ። መሬቱ የባሌና ሚስት ባሇትዲሮች
ሰበይቲን ሰበ ሒዲር ትሔዛቶ እንተኾይኑ ናይ ይዜታ ከሆነ የጋራ ማረጋገጫ ዯብተር ይሰጣቸዋሌ።
ሒባር መረጋገፂ ዋንነት ዯፌተር ይውሃቦም።
ሏ/ ዔዴሚኡ 18 ዒመትን ካብኡ ንሊዔሉ ዛኾነ ብናይ ሏ/ ዔዴሜው 18 ዒመትና ከዘህ በሊይ የሆነንና
ሔርሻ ሙያ ክመሒዯር ዛዯሉ ዛኾነ ናይቲ ዒዱ ዚጋ በግብርና ሙያ ሉተዲዯር የሚፇሌግ ማንኛው
ብናይ ገጠር መሬት ናይ ምጥቃም መሰለ የአገሪቱ ዚጋ በገጠር መሬት የመጠቀም መብቱ
ዛተረጋገፀ ኮይኑ አቦኦምን አዳኦምን ብሞት ወይ የተረጋገጠ ሆኖ እናትና አባታቸውን በሞት ወይም
ብኻሌእ ኩነታት ዛሰአኑ ቆሌዐት 18 ዒመት ክሳብ በላሊ ሁኔታ ያጡ ሌጆች 18 ዒመት እስኪሞሊቸው
ዛመሌኦም ብሔጋዊ መዔበይቶም አቢልም ብናይ ዴርስ በህጋዊ ሞግዘታቸው አማካይነት በገጠር
ገጠር መሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ አሇዎም። መሬት የመጠቀም መብት መብት አሊቸው።
መ/ብሔርሻ ስራሔቲ ክናበራ ዛዯሌያ ዯቂ አንስትዮ መ/ በግብርና ስራ መኖር የሚፇሌጉ ሴቶች የገጠር
ገጠር መሬት ምርካብን ምጥቓምን መሰሌ አሇወን መሬት የማግኘትና የመጠቀም መብት አሇባቸው።
ረ/ ቅዴም ክብሌ ብባይቶን ናይ መሬት ስሪትን ረ/ ቀዯም ሲሌ በሸንጎና አከባቢ የመሬት ዯንብ መሰረት
በቢከባቢኡ ዖተገበረ ናይ መሬት መወዲእታ መቐል በየአከባቢው የተዯረገው የመጨረሻ የመሬት ክፌፌሌ
በዘ አዋጅ ቕቡሌ ይኸውን ። በዘህ አዋጅ ተቀባይነት አሇው።
ሰ/ ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ፉዯሌ “ረ” ዛተገሇፀ ሰ/ የዘህ አንቀፅ ንኡስ ቁጥር አንዴ ፉዯሌ “ረ” ዴንጋጌ
ዴንጋገ አብ ግዴባት ከባቢ ንዛግበር ናይ መሬት በግዴቦች አከባቢ የሚዯረገው የመሬት ክፌፌሌ
ምሽግሻግ ዛትንክፌ አይኸውንን። አይመሇከትም።
2. ዛኾነ ብገጠር መሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ዖሇዎ 2. ማንኛው የገጠር መሬት የመጠቀም መብት ያሇው
ሒረስታይ ካብ ቤተሰቡ ብውህብቶ ወይ ብውርሲ አርሶ አዯር ከቤተሰቡ በስጦታ ወይም በውርስ
ወይ ዴማ አግባብ ካብ ዖሇዎ በዒሌ ስሌጣን ናይ ወይም አግባብ ካሇው ባሇ ስሌጣን የገጠር መሬት
ገጠር መሬት ብትሔዛቶ ክርክብ ይኽእሌ። ይዜታ ማግኘት ይችሊሌ።
3. መንግስቲ ወናኒ መሬት ከምምዃኑ ናይ ሒባር 3. መንግስት የመሬት ባሇቤት እንዯመሆኑ የወሌ
ናይ ገጠር መሬት ትሔዛቶ ከም አዴሊይነቱ ናይ የገጠር መሬት ይዜታ እንዯአሰፇሊጊነቱ ወዯ ግሌ
ውሌቀ ትሔዛቶ ንኽቕየሩ ክገብር ይኽእሌ። ይዜታ እንዱሇወጡ ማዴርግ ይችሊሌ።
4. ዛኾነ አብ ናይ ሔርሻ ስራሔ፣ ንዛኾነ ግሌጋልት 4. በግብርናና በላልች የስራ ዖርፍች የገጠር
ወይ ጥቕሚ ናይ ገጠር መሬት ንምጥቃም ክዋፇር መሬት፣ በመጠቀም ስራ ሊይ ሇመስራት የፇሇገ
ዛዯሇየ ኢንቨስተር (በዒሌ ሃብቲ) ብመሰረት እዘ ማንኛው ኢንቨስተር (ባሇሃብት) በዘህ ህግና
ሔግን ኢንቨስትመንትን ዛምሌከት ዯንቢን ምስ ኢንቨስትመንት በሚመሇከት ዯንብ ከአርሶ አዯር
ውሌቀ ሒረስታይ ወይ ዴማ አግባብ ምስ ዖሇዎ ወይም አግባብ ካሇው ባሇስሌጣን በሚያዯርገው
በዒሌ መዘ ብዛገብሮ ውዔሉ ክራይ መሬት ናይ የኪራይ ውሌ መሬት የመጠቀም መብቱ የተጠበቀ
ምጥቃም መሰለ ዖተሒሇወ እዩ። ዛርዛሩ ብዯንቢ ነው። ዛርዛሩ በዯንብ ይወሰናሌ።
ይውሰን ።
27
ብዙዔባ ምክራይ መሬት መሬት ስሇማከራየት
1. ናይ ትሔዛቶ መረጋገፂ ዯብተር ዛተውሃቦም 1. የይዜታ ማረጋገጫ ዯብተር የተሰጣቸው አረሶ
ሒረስቶት ንባዔልም ብዖየፇናቕሌ መሌክዐ አዯሮች እነሱን በማያፇናቅሌ መሌኩ ሇላሊ አርሶ
ንኻሉእ ሒረስታይ ወይ ዴማ ሰብ ሃፌቲ ካብ አዯር ወይንም ባሇሃብት ከይዜታቸው ሊይ
ትሔዛትኦም ንዛተዯሇየ ሌምዒት እኹሌ ዛኾነ ሇተፇሇገው ሌማት በቂ የሆነ የማሳ ስፊት
መሬት ምክራይ ይኽእለ። ማከራየት ይችሊለ።
2. ናይ ሰብአይን ሰበይትን ሰብ ሒዲር ዛኾነ መሬት 2. የባሌና የሚስት ባሇትዲሮች የሆነ መሬት
ብናይ ክሌትኦም ስምምዔነት ጥራሔ ይካረ። በሁሇታቸው ስምምነት ብቻ ይከራያሌ።
3. ዛኾነ ሒረስታይ ካብ ግብሪ መሬቱ ካብ ፌርቂ 3. ማንኛው አርሶ አዯር ከመሬቱ ሇራሱ ከግማሽ
መጠን ትሔዛቶ ዖይንእስ መሬት ንባዔለ የይዜታ መጠን የማያንስ መሬት በማሰቀረት
ብምትራፌ ዛተረፇ መሬቱ ከካርይ ይኽእሌ። የቀረው መሬት ማከራየት ይችሊሌ።
4. ብውሌቀ ገባር ምስ ተኻረይቲ ዛግበር ናይ መሬት 4. አርሶ አዯሩ በግለ ከተከራዩች የሚዯረግ የመሬት
ክራይ ስምምዔ መሰረት:- ክራይ ስምምነት መሰረት:-
ሀ/ ካብ ሌማዲዊ ናይ ሔርሻ ሜሊ ወፃኢ ዛኾነ ሀ/ ከባህሊዊ እርሻ ዖዳ ውጪ ቴክኖልጂ ሇመጠቀም
ቴክኖልጂ ዛጥቀም እንተኮይኑ ክሳብ 20 ዒመት። ተከራይ እስከ 20 ዒመት
ሇ/ በቲ ሌማዲዊ አገባብ ዛግበር ትውፌርቲ ሇ/ ባህሊዊ የእርሻ ዖዳ ሇሚጠቀም ተከራይ ከሁሇት
እንተኮይኑ ካብ ክሌተ የኸታተሌቲ ዒመት ዒመት ሊሌበሇጠ ጊዚ ይሆናሌ።
ንዖይበሌፅ ግዖ ይኸውን።
5. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ዛግበር ናይ መሬት ኪራይ 5. በዘህ አንቀፅ መሰረት የሚዯረግ የመሬት ኪራይ
ውዔሉ ዛርዛር አፇፃፅማኡ ብዯንቢ ይውሰን ። ውሌ ዛርዛር አፇፃፀም በተመሇከተ በዯንብ
ይወስናሌ።
ዒንቀፅ 7 ዒንቀፅ 7
መሬት ብመንግስቲ ምክራይ ዛምሌከት በመንግስት ስሇ ሚከራይ መሬት
1. መንግስቲ ኢኮኖሚያዊ ረብሒኡ አብ ግምት 1. መንግስት ኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታው ከግምት
ብምእታው አብ ሞንጎ ተከራይትን ዛምሌከቶ ውስጥ በማስገባት፣ ተከራዮችና አግባብ ካሇው
አካሌን ብዛግበር ውዔሉ መሬት ከካሪ ይኽእሌ። አካሌ በሚዯረግ ውሌ መሬት ሉከራይ ይችሊሌ።
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ቁፅሪ 1 ዛግበር ውዏሉ ክራይ 2. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ቁጥር 1 የሚዯረግ የመሬት
መሬት ናይቲ ሒረስታይ ጥቕሚ ብዛጎዴእ ክራይ ውሌ የአርሶ አዯሩን ጥቅም በሚጎዲ መሌኩ
መሌክዐ ክኸውን የብለን ። መሆን የሇበትም።
3. መጠን መሬትን ናይቲ ኢንቨስትመንት ዒይነትን 3. የመሬቱ መጠንና የኢንቨስትመንት ዒይነት
እናተርአየን ብመንግስቲን ኢንቨስተራትን ዛግበር እየታየ በመንግስትና ኢንቨሰተሮች የሚዯረግ
ናይ ሔርሻ መሬት ክራይ ውዔሉ ክሳብ 50 ዒመት የመሬት ክራይ ውሌ እስከ 50 ዒመት ሉሆን
ክኸውን ይኽእሌ እዩ። ዛርዛር አፇፃፅማኡ ይችሊሌ። ዛርዛር አፇፃፀሙ በዯንብ ይወሰናሌ።
ብዯንቢ ይወሰን ።
4. ትሔዛቶ መንግስታውን ዖይመንግስታውን 4. የላልች ሰዎች ይዜታ (መንግስታዊና መንግስታዊ
ተቋማት ከምኡውን ማሔበራዊን ኢኮኖሚያውን ያሌሆኑ ዴርጅቶች ማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ
ትካሊት ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰልምን ፀኒዐ ተቋማት) በመሬት የመጠቀም መብታቸውና ፀንቶ
ዛፀንሏለ ጊዚ ገዯብን ብዛምሌከት ንቕዴሚት የሚቆይበት ጊዚ ገዯብ በተመሇከተ ወዯ ፉት
ብዛወፅእ ዯንቢ መሰረት ተፇፃሚ ይኸውን። በሚወጣ ዯንብ መሰረት ተፇፃሚ ይሆናሌ።
5. ናይ መሬት ክራይ ክፌሉት ተመን አፇፃፅማ 5. የመሬት ክራይ ክፌያ ተመን አፇፃፀም በክሌለ
ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ፀዱቁ ብዛወፅእ ዯንቢ የስራ አስፇፃሚ ፀዴቆ በሚወጣ ዯንብ መሰረት
መሰረት ይፌፀም። የፇፀማሌ።
28
6. ናይዘ ዒንቀፅ እዘ ንኡስ ቁፅሪ 3 ዖተቐመጠ ናይ 6. በዘህ አንቀፅ ንኡስ ቁጥር 3 የተቀመጠውን የእርሻ
ሔርሻ መሬት ክራይ ውዔሉ ዖበን ከምዖል ኮይኑ መሬት ኪራይ ውሌ ዖመን እንዲሇ ሆኖ በገጠር
አብ ገጠር ዛግበር ናይ ኢንዴስትሪ መሬት የሚዯረግ የኢንደስትሪ ኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት ናይ ውዔሉ ዖመን ግና ናይ የውሌ ዖመን የኢንዴስትሪ ኢንቨስትመንት ህግ
ኢንዴስትሪ ኢንቨስትመንት ሔጊ መሰረት መሰረት በማዴረግ ይወሰናሌ።
ይውሰን።
ብዙዔባ ንሔርሻ ኢንቨስትመንት ሇግብርና ኢንቨስትመንት የሚሆን
ዛኸውን መሬት ምርካብ መሬት ስሇማግኘት
1. አብ ሔርሻ ኢንቨስትመንት ስራሔ ክዋፇሩ 1. በግብርና ኢንቨስትመንትስራ ሉሰማሩ የሚፇሌጉ
ዛዯሌዩ ኢንቨስተራት መሬት ክረኽቡ ዛኽእለ:- ኢንቨስተሮች መሬት ሌያገኙ የሚችለት:-
ሀ/ ካብ 100,000 ብር -250,000 ብር ርእሰማሌ ሀ/ ከ100,000 ብር -250,000 ብር ካፒታሌ
ንዛዋፇሩ ምስ በዒሌ መዘ ሒሇዋ ከባቢ ብዛግበር ሇሚሰማራ ባሇ ሃብት ከአከባቢ ጥበቃና የገጠር
ውዔሉ፣ መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም ባሇስሌጣን
በሚዯረግ ውሌ፣
ሇ/ ካብ 250,000 ብር ንሊዔሉ ርእሰማሌ ንዛዋፇሩ ሇ/ ከ250,000 ብር በሊይ ካፒታሌ ሇሚያሰማራ
ኢንቨስተራት ናይ ኢንቨስትመንት ሰርትፌኬት ባሇሃብት የኢንቨስትመንት ሰርትፌኬት
ካብ ቤት ፅሔፇት ኢንቨስትመንት ምስረኽቡ ምስ ከኢንቨስትመንት ፅህፇት ቤት ካገኙ በኃሊ
በዒሌ መዘ ሒሇዋ ከባቢ ብዛገብርዎ ውዏሉ ከሚመሇከተው አካሌ በሚያዯርጉት ውሌ።
ይኸውን።
2. ናይ ሔርሻ ኢንቨስትመንት ስራሔ ከካይደ 2. የግብርና ኢንቨስትመንት ስራ ሇማካሄዴ
ዛዯሌዩ ኩልም እቲ ዛዯሌይዎ መሬት ተፀኒዐ የሚፇሇጉትን ቦታ ተጠንቶ ነፃና ችግር የማይፇጥር
ነፃን ፀገም ዖይፇጥር ምዃኑ በቲ ከባቢ መሆኑን በአከባቢው አስተዲዯርና የሚመሇከተው
ምምሔዲርን ዛምሌከቶ አካሌን ተረጋጊፁ አካሌ ተረጋግጦ ከቀረበ በኃሊ የኢንቨስትመንት
ምስቀረበ ናይ ኢንቨስትመንት ሰርትፌኬት ሰርፌኬት ያገኛለ። ይህ ቅዴመ ሁኔታ ተሟሌቶ
ይረኸቡ፤ እዘ ቅዴመ ኩነታት ተማሉኡ ምስቀረበ እንዯቀረበ ከሚመሇከተው አካሌ በሚዯረግ ውሌ
ምስ ዛምሌከቶ አካሌ ብዛግበር ውዔሉ መሬት መሬት ያገኛለ።
ይረኸቡ።
አብ ሔርሻ ስራሔ ዛተዋፇሩ ኢንቨስተራት በግብርና ስራ ስሇተሰማሩ ኢንቨስተሮች
1. ካብ መንግስቲ መሬት ተኻርዩ ዛጥቀም 1. ከመንግስት ተከራይቶ የሚጠቀም ኢንቨስተር
ኢንቨስተር እዜም ዛስዔቡ ጉብኣት አሇውዎ :- የሚከተለት ግዳታዎች አለት:-
ሀ/ ካብ መንግስቲ ናይ ሔርሻ መሬት ዛተኻረየ ሀ/ ከመንግስት የእርሻ መሬት የተከራየ ኢንቨስተር
ኢንቨስተር ኣብ ትሔዛትኡ ዛርከብ መሬት በይዜታው የሚገኝ መሬትን የመጠበቅና ከመሬት
ምዔቃብን ዛተወሰነ ኢዴ ናይ ትሔዛቶ መሬት ይዜታው የተወሰነው ክፌሌ ሇዙፍች ሌማት ማዋሌ
ንአግራብ ሌምዒት ክውዔሌ አሇዎ ። ናይዘ ዛርዛር አሇበት። የዘህ ዛርዛር አፇፃፀም በዯንብ
አፇፃፅማ ብዯንቢ ይውስን። ይወሰናሌ።
ሇ/ ካብ ሔርሻ ወፃኢ ንዛኾነ ናይ ኢንቨስትመንት ሇ/ ከግብርና ውጪ የሚውሌ መሬት የሚጠይቁ
ስራሔ ዛውዔሌ መሬት ዛሒ዗ ኢንቨስተራት ምስ ኢንቨስተሮች ከሚመሇከተው አካሌ በሚዯረግ
ዛምሌከቶ አካሌ ብዛግበር ውዔሉ መሰረት ይፌፀም ውሌ መሰረት ይፇፀማሌ።
ሏ/ ናይ ገጠር መሬት ብሉዛ ዛተኻረየ በዒሌ ሃፌቲ ሏ/ የገጠር መሬት በሉዛ የተከራየ ባሇ ሃበት
ናይ ምጥቃም መሰለ ብውሔስና ንምትሒዛ የመጠቀም መብቱ በዋስትና ሇማስያዛ ይችሊሌ፤
ይኽእሌ እዩ። ዛርዛሩ ብዯንቢ ዛውስን ይኸውን። ዛርዛሩ በዯንብ ይወሰናሌ።
29
መ/ ካብ መንግስቲ መሬት ዛተኻረየ ኢንቨስተር በቲ መ/ ከመንግስት መሬት የተከራየ ኢነቨስተር

ዛተኻረዮ መሬት ንካሌእ ሰብ ምክራይ ዛተኸሌከሇ የተከራየውን መሬት ሇላሊ ሰው ማከራየት
እዩ። የተከሇከሇ ነው።
ብዙዔባ ናይ ገጠር መሬት ውዔሉ ክራይ ምፅዲቕን የገጠር መሬት የኪራይ ውሌ ማፅዯቅና ምዛገባ
ምዛገባን
1. ሒረስታይ ምስ ካሌእ ሒረስታይ ዛግበር ናይ 1. አርሶ አዯር ከላሊ አርሶ አዯር ጋር የሚያዯርገው
መሬት ክራይ ውዔሉ ብኮምቴ ጣብያ ምምሔዲር የመሬት ኪራይ ውሌ በጣብያ(ቀበላ) የመሬት
መሬት ተፇሉጡን ፀዱቑን ክምዛገብ ይግበር ። ኣስተዲዯር ኮምቴ ታውቆ (ፀዴቆ)እንዱመዖገብ
ይዯረጋሌ።
2. አብ መንጎ ሒረስታይን ኢንቨስተራት ዛግበር ናይ 2. አርሶ አዯርና ኢንቨስተሮች መካከሌ የሚዯረግ
መሬት ክራይ ውዔሉ ብወረዲ ዳስክ ምስፀዯቐ አብ የመሬት ክራይ ውሌ በወረዲው ዳስክ ከፀዯቀ በኃሊ
ወረዲ ፌትሑ ውዔሉ ክፌሉ ክምዛገብ ይግበር። በወረዲ ፌትህ የውሌ ክፌሌ እንዱመዖገብ
ይዯረጋሌ።
3. ናይ ውዔሉ ሰነዴ ኮፒ አብ ጣብያ ኮምቴ 3. የውሌ ሰነዴ ኮፒ በቀበላ (ጣብያ) የመሬት
ምምሔዲር መሬትን ወረዲ ዳስክን ይቕመጥ። አስተዲዯር ኮምቴና የወረዲ ዳስክ ይቀመጣሌ።
ዒንቀፅ 11 አንቀፅ11
አጠቓቕማ ተሒራሳይ መሬት ስሇሚታረስ መሬት አጠቃቀም
1. ሔዴሔዴ ሒረስታይ አብ ትሔዛትኡ ዛርከብ 1. እያንዲንደ አርሶ አዯር በይዜታው ስር የሚገኝ
መሬት ናይ ምጥቃም፣ ምክራይ፣ ብውህብቶ ናይ መሬት የመጠቀም፣ የማከራየትና ፣በስጦታ
ምህብን መሰለ ዛተሒሇወ ኮይኑ አብ አጠቓቕማ የማስተሊሇፌ መብቱ የተጠበቀ ሆኖ በመሬቱ
መሬቱ ዛስዔቡ ግብኣት ይህሌዎ፣ አጠቃቀም የሚከተለት ግዳታዎች ይኖሩታሌ፣
ሀ/ አብ ተሒራሳይ መሬት ዛርከቡ አግራባት ሀ/ በሚታረስ መሬት ሊይ የሚገኙት ዙፍች አጠቃቀም
አጠቓቕማ ብርሰት ብዖይዔዴም ክኸውን አሇዎ፣ ጉዲት በማያስከትሌ ዖዳ መሆን አሇበት። ከዘህ
ካብዘ ወፃኢ ብዛኾነ አጠቓቕማ ንዛበርሱ ውጪ በሆነ አጠቃቀም ሇሚወዯሙት ዙፍች ባሇ
አግራባት ታሒታታይ ይኸውን። ይዜታው ተጠያቂ የሆናሌ።
ሇ/ አብ መንጎ ግራውቲ ዖል ዯረት ዖፌርስ ክኸውን ሇ/ በማሳዎች መሃከሌ የሚገኘውን ዲርቻ የማያፇርስ
የብለን ። መሆን አሇበት ።
ሏ/ ተሒራሳይ መሬት ካብ ወሰን ሩባታት እንተንአሰ ሏ/ የሚታረስ መሬት ከወንዜች ዲርጃ ቢያንስ 3
3 ሜትሮ ብምርሏቕ ዛሔረስ ይኸውን። ሜትር በመራቅ የሚታረስ መሆን አሇበት።
መ/ዛኮነ በዒሌ ትሔዛቶ ሒረስታይ መሬቱ ክዔቀን መ/ ማንኛው ባሇ ይዜታ አርሶ አዯር መሬቱ ሇመሇካት
እንትሔተት ናይ ምትሔብባር ግቡእ አሇዎ ። ሲጠየቅ የመተባበር ግዳታ አሇበት።
ሰ/ ዛኾነ ናይ ገጠር መሬት በዒሌ ትሔዛቶ ካብ ሰ/ ማንኛው የገጠር መሬት ባሇ ይዜታ ከተፇቀዯሇት
ዛተፇቐዯለ ናይ መጠሻ መሬት ወፃእ አብ ጥቓ የመኖርያ ቤት መስርያ ቦታ ውጭ በከተሞች ዲርሞ
ከተማታት ይኹን አብ ካሌእ ቦታ መንበሪ ገዙ ይሁን በላሊ ቦታ መኖርያ ቤት መስራት የተከሇከሇ
ምስራሔ ክሌኩሌ እዩ። ነው።
2. ሔዴሔዴ ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ዖሇዎ 2. እያንዲንደ አርሶ አዯር የግሌ ይዜታው ስር ወይም
ሰብ አብ ውሌቀ ትሔዛትኡ ይኹን አብ ናይ ሒባር በጋራ ይዜታ ባሇው መሬት ሊይ አፇርና ውሃ ችግኝ
መሬት ሒመዴን ማይን ክዔቅብን አግራብ የመትከሌ ግዳታ አሇበት።
ክተክሌን ግቡእ አሇዎ።
3. መሬት ተመቒልም ካብ 2 ዒመት ንሊዔሉ ብዖይ 3. መሬት አግኝተው ከሚኖርበት ቀበላ ከሁሇት
ቡቑዔ ምኽንያት ጣብያኦም ሇቒቖም ዛኸደ አመት በሊይ ሇቀው የሄደ አርሶ አዯሮች
ሒረስቶት መሬቶም ተወሲደ በቲ ከባቢ ዛምሌከቶ መሬታቸው ተወስድ በአካባቢው የሚመሇከተው
30
አካሌ ይመሒዯር ፣ ንዖይብልም ተሸጋሺጉ አካሌ ይተዲዯራሌ። መሬት ሊሊገኙ በሽግሽግ

ይውሃብ። ካብቲ ቤተሰብ አባሌ ሰበአይ ወይ ይሰጣሌ። ከቤተሰብ አባሊት ባሌ ወይም ሚስት
ሰበይቲ ነቲ ከባቢ ገዱፈ ምኻዴ ናይቶም ስዴራ አከባቢውን ሇቀው መሄዴ የቤተሰቡን የመሬት
ብመሬቶም ናይ ምጥቃም መሰሌ ዛትንክፌ መጠቀም መብት የሚነካ አይሆንም።
አይኸውንን።
4. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 አባሃህሊ 4. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 3 ቢኖርም ቀዯም ብል
እንተሃሇወውን ቅዴም ክብሌ መሬት ተመቂልም መሬት ተሰጥቷቸው አሁን ግን ከቀበሌያቸው
ሏዘ ግን ካብ ጣብያኦም ርሑቖም አብ ካሉእ ቦታ ርቀው በላሊ ቦታ የሚኖሩ የመከሊክያ ሰራዊት
ዛቅመጡ ዖሇዉ አባሊት መከሊከሉ ሰራዊት፣ አባልች፣ የሰማእታት ቤተሰብና በትዲር ምክንያት
ስዴራ ስውኣት፣ ብሒዲር ናብ ካሉእ ገጠር ከባቢ ወዯ ላሊ ገጠር አከባቢ ሇሄደ ሰዎች በነበራቸው
ዛኸደ ሰባት ብዛነብሮም ትሔዛቶ መሬት ናይ የመሬት ሰዎች በነበራቸው የመሬት ይዜታ
ምጥቃም መሰልም ሔሌው ኮይኑ ይቅፅሌ የመጠቀም መብታቸው እንዯተጠበቀ ሁኖ
።ዛርዛር አፇፃፅማኡ ብዯንቢ ይውሰን። ይቀጥሊሌ። ዛርዛር አፇፃፀሙ በዯንብ ይወሰናሌ።
ብዙዔባ አብ ተሒራሳይ መሬት ዛርከቡ አግራብ በሚታረስ መሬት ሊይ ስሇሚገኙ ዙፍች
1. አብ ተሒራሳይ መሬት ዛርከቡ አግራብ ዋንነት 1. በሚታረስ መሬት ሊይ የሚገኙ ዙፍች የመሬቱ ባሇ
ናይቲ ብዒሌ ትሔዛቶ ሒረስታይ እዩ። ይዜታ ንብረት ናቸው።
2. ሌሙዔነት ተሒራሳይ መሬት ዛፃባእ ተኽሉ 2. የሚታረስ መሬት ሇምንነት የሚፃረር አትኽሌት
ምትካሌ ኩሌኩሌ እዩ። ኮይኑ ግና አብ ፀዲፌ (እፅዋት) መትከሌ የተከሇከሇ ነዉ። ሆኖም
መሬት እንተይሒረሱ ብመማረፂ በሇስን ተዲፊት በሆነ መሬት ሳያርሱ በአማራጭ
ቀሊሚጦስን ካሉእ ቀዋሚ ተኽሉ ብዴሌየቶም በሇስ(ቆሌቋሌ) ባህርዙፌና ላሊ ቋሚ ዔፀዋት
ክተኽለ ንዛዯሌዩ ዛምሌከቶ አካሌ እንትፇቅዴ ሇመትከሌ የሚፇሇጉ የሚመሇከተው አካሌ
ክተኽለ ይክእለ እዩም። ዛርዛር ብዯንቢ ይውሰን ሲፇቅዴ መትከሌ ይችሊለ። ዛርዛሩ በዯንብ
፡፡ ይወሰናሌ።
3. ብዙዔባ ሒሇዋን አጠቓቕማን አግራብ ብፋዯራሌ 3. ስሇዙፍች ጥበቃና አጠቃቀም በፋዯራሌ የወጣ
ዛወፀ አዋጅ ቁፅሪ 94/86 ዛተዯንገገከምዖል አዋጅ ቁጥር 94/86 የተዯነገገው እንዲሇ ሆኖ
ኮይኑ አብ ተሒራሳይ መሬት ዛርከቦ ከም ዔጣን፣ በሚታረስ መሬት ሊይ የሚገኙ ት እንዯ እጣን፣
ዒየ፣ ዒውሑ፣ ሒንሰ፣ ኣውሉዔ፣ ፅሔዱ፣ ዲዔሮ፣ ዒየ፣ ዋንዙ፣ ጥዴ፣ ኮሦ፣ የሙጫ ዙፌ፣ ወይራ፣
እንዲዱዔ፣ ሰሞቕ፣ ሞሞና፣ መቒዔ፣ ሒቢ፣ ሳግሊ፣ ዋርካ፣ ዛግባና የመሳሰለት መቁረጥ የተከሇከሇ
ዛግባ ዛመሳሰለ ምቑራፅ ዛተከሌከሇ እዩ። ነው።
4. አብ ተሒራሳይ መሬት ዛርኸቡ ናይ እንዲዱዔን 4. በሚታረስ መሬት ሊይ የሚገኙ የዔጣንና የሙጫ
ዔጣንን አግራብ ናይቲ በዒሌ መሬት ኮይኖም ዙፍች የመሬቱ ባሇ ይዜታ ሆነው የሚያፇሩትን
ዖፌረይዎ ዔጣን እንዲዱዔ ብምሻጥ ወይ ብምክራይ ዔጣንና “ሙጫ” በመሸጥ ወይ በማከራየት
ናይ ምጥቃም መሰሌ አሇዎም ። የመጠቀም መብት አሊቸው።
5. አብ ተሒራሳይ መሬት ንዛርከቡ አግራብ እቲ 5. የመሬት ባሇይዜታ በመሬቱ ሊይ ያለት ዙፍች
በዒሇ ትሔዛቶ አዴሊይ ክንክን ናይ ምግባር ግቡእ አስፇሊጊውን እንክብካቤ የማዴረግ ግዳታ
አሇዎ ። አሇበት።
ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ምቁራፅ በመሬት የመጠቀም መብት መቋረጥ
1. አብዘ አዋጅን ነዘ አዋጅ ንምፌፃም ዛወፅኡ 1. በዘህ አዋጅና ይሄን አዋጅ ሇማስፇፀም የወጡ
ዯንብታት መምርሑታት ብዖይምኽባር አብቲ ዯንቦችና መመርያዎች ባሇማክበር በመሬቱ ሊይ
መሬት ጉዴአት ንክበፅሔ ዛገበረን ብግቡእ ጉዲት እንዱዯርስ ያዯረገና በአግባቡ ያሌተጠቀመ
ዖይምጥቃምን ናይ ገጠር መሬት በዒሌ ትሔዛቶ የገጠር መሬት ባሇ ይዜታ በመሬቱ የመጠቀም
31
ናይ ምጥቃም መሰለ ክሔዯግ ይኽእሌ እዩ። መብቱ ሉቋረጥ ይችሊሌ። የጉዲቱ ዒይነትና
ዒይነት ጉዴአት መጠንን ብዯንቢ ይውሰን። መጠን በዯንብ ይወሰናሌ።
2. አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተገሇፀ ሒፇሻዊ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተገሇፀውን
አበሃህሊ ከምዖል ኮይኑ ዛኾነ ሒረስታይ አብቲ አጠቃሊይ አባባሌ አንዲሇ ሆኖ ማንኛውም አርሶ
መሬት ንዖብፅሕ ጉዴአት ብተዯጋጋሚ አዯር በመሬቱ ሊዯረሰው ጉዲት በተዯጋጋሚ
መጠንቀቕታ ከስተኻኽሌ ዖይክአሇ ብናይ ጣበያ ማሰጠንቀቂያ ሉያስተካክሌ ካሌቻሇ በጣብያው
ኮሚቴ ምምሔዲር መሬት ናይ ውሳነ ሒሳብ ብናይ የመሬት አስተዲዯር ኮምቴ የውሳኔ ሒሳብ በወረዲ
ወረዲ ዳስክ ውሳነን በቲ ወረዲ ስራሔ ፇፃሚት ዳስክ ውሳኔ በወረዲው ስራ አስፇፃሚ ሲፀዴቅ
እንትፀዴቅ ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰለ ክቋረፅ በመሬት የመጠቀም መብቱ ሉቋረጥ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
3. ነቲ ብጣብያ ኮምቴ ምምሔዲር መሬት ዛተውሃበ 3. በጣብያው የመሬት አስተዲዯር ኮምቴ የተሰጠው
ናይ ውሳነ ሒሳብ እቲ ናይ ወረዲ ዳስክ ከባቢ የውሳኔ ሒሳብ የወረዲ ዳስክ አሰፇሊጊ ሆኖ
ሒሇዋን ምምሔዲርን አጠቓቕማን መሬት አዴሊይ ሲያገኘው እንዱጣራ በማዴርግ የመጨረሻ
ኮይኑ እንትረኽቦ ምፅራይ ብምግባር ናይ ማስጠንቀቅያ ሉሰጥ ይችሊሌ።
መወዲእታ መጠንቀቅታ ክወሃቦ ይኽእሌ።
4. ዛኾነ ሒረስታይ ናይ መሬት ምጥቃም መሰለ 4. ማንኛው አርሶ አዯር በመሬት የመጠቀም መብቱ
ብዴሌየቱ ከቋርፅ ይኽእሌ። ኮይኑ ግና አብቲ በፌሊጎቱ ሉቋረጥ ይችሊሌ። ሆኖም በመሬቱ
መሬት ዛበፅሕ ጉዴአት እንተሃሌዩ ተሒታቲ የዯረሰ ጉዲት ካሇ ተጠያቂ ይሆናሌ።
ይኸውን።
5. ናይ መሬት ምጥቃም መሰለ ብፌቓደ ወይ ዴማ 5. በመሬት የመጠቀም መብቱ በፌሊጎት ወይም
ብውሳነ ዛተቋረፀ ሒረስታይ ናይ ትሔዛቶ በውሳኔ የተቋረጠበት አርሶ አዯር የይዜታ
መረጋገፂ ዯፌተሩ አብ ውሽጢ ሒዯ ወርሑ ማረጋገጫ ዯብተሩ በአንዴ ወር ጊዚ ውስጥ
ክመሌሶ ግቡእ አሇዎ። የመመሇስ ግዳታ አሇበት ።
6. ብውሳነ ወይ ዴማ ብፌቓደ መሬት ናይ ምጥቃም 6. በውሳኔ ወይም በፌሊጎት የመሬቱ መጠቀም
መሰለ ዖቋረፀ መሉሱ መሬት ዛረኸበለ አገባብ መብቱ ያቋረጠ ዴጋሚ መሬት ሚያገኝበት
ዛምሌከት ብዯንቢ ይውሰን። አግባብ በሚመሇከተው ዯንብ ይወሰናሌ።
7. ብመሬት ምጥቃም መሰሌ ብፌቓደ ዖቋረፀ 7. የመሬት መጠቀም መብቱ በፌሊጎቱ ያቋረጠ አርሶ
ሒረስታይ አብ ሊዔሉ መሬት ዖፌርዮም ፌርያትን አዯር በመሬቱ ሊይ ያፇራው ፌሬና የገነባው
ዛሃነፆም ንብረታትን ናይ ምሌዒሌ መሰሌ አሇዎ፤ ንብረት የማንሳት መብት አሇው ። ካሳ የማግኘት
ካሔሳ ናይ ምርካብ መሰሌ ግን የብለን ። መብት ግን የሇውም።
ናይ ኢንቨስትመንት መሰሌ ምትሔሌሊፌ የኢንቨስትመንት መብት ስሇማስተሊሇፌ
1. ሒዯ ናይ ሔርሻ ፕሮጀክት ምህርቲ ምሃብ ቅዴሚ 1. የእርሻ ኢንቨስትመንት ፕሮጀክት ምርት መስጠት
ምጅማሩ ናይ ኢንቨስትመንት መሰሌ ከጀመሩ በፉት፣ የእርሻ ኢንቨስትመንት መብት
ምትሔሌሊፌ አይከአሇን። ኮይኑ ግን ብባህሪ ናይቲ ማስተሊሇፌ አይቻሌም። ሆኖም የኢንቨስትመንት
ፕሮጀክት ምህርቲ ዛጅምረለ እዋን ሌዔሉ ሒዯ ፕሮጀክቱ በባህሪው ምርት መስጠት የሚጀምረው
ዒመት ዛወስዴ እንተኾይኑ ናይ ኢንቨስትመንት ከአንዴ አመት በሊይ ከሆነ የኢንቨስትመንት
መሰሌ ቅዴሚ ምህርቲ ክመሒሊሇፌ ይኽእሌ እዩ። መብት ከምርት በፉት መተሊሇፌ ይችሊሌ።
2. ናይ ኢንቨስትመንት መሰሌ በዘ ዒንቀፅ ንኡስ 2. የኢንቨስትመንት መብት በዘህ አንቀፅ ንኡስ
ቁፅሪ(1) ብዛተዯንገገ መሌክዐ ክመሒሊሇፌ ቁጥር (1) በተዯነገገው መሌኩ ሉተሊሇፌ ይችሊሌ፤
ይኽእሌ እዩ። ኮይኑ ግና ካብ ቐረፅ ነፃ ዛኣተው ሆኖም ከቀረጥ ነፃ ሆነው የገቡ መሳርያዎችና
መሳርሑታትን አቑሐት ቐረፅ ከይተኸፇልም እቃዎች ቀረጥ ሳይከፇሊቸው ሇላሊ ሰው መተሊሇፌ
ናብ ካሌአይ ወገን ክመሒሊሇፌ ኣይኽእለን። አይችለም።
32
አንቀፅ 15 አንቀፅ 15
ውርሲ ስሇ ውርስ
1. ሔዴሔዴ ሒረስታይ ብመሬት ሽግሽግ ይኹን 1. እያንዲንደ አርሶ አዯር በመሬት ሽግሽግ ይሁን
በመሬት መቐል ዛተውሃቦ ትሔዛቶ መሬት ክፌፌሌ የተሰጠው የመሬት ይዜታ ያሇ ጊዚ ገዯብ
ብዖይግዖ ገዯብ ምጥቃም መሰሌ አሇዎ። የመጠየቅ መብት አሇው።
2. ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ዖሇዎ በዒሌ 2. በመሬት የመጠቀም መብት ያሇው ባሇ ይዜታ
ትሔዛቶ እንተሞይቱ ውሌዴ ናይ ወሊዴኡ፣ ወሊዱ ሲሞት መሬት የላሇው ሌጅ የወሊጁን፣ ወሊጅ
ናይ ውለዴ ዖይብለ ውሊዴ ብመሬት ናይ ዯግሞ ሌጅ የላሇው ከሆነ የሌጁን መሬት
ምጥቃም መሰሌ ክወርስ ይኽእሌ። የመጠቀም መብት ሉወርስ ይችሊሌ።
3. ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ብውርሲ 3. የመሬት መጠቀም መብት በውርስ ሉተሊሇፌ
ክመሒሊሇፌ ዛኽእሌ፣ የሚችሇው፣
ሀ/ ተሒራሳይ መሬት ዖይብለ ውሊዴ ጡብ ምስ ዯቂ ሀ/ የሚታረስ መሬት የላሇው ጉዴፌቻ ከጉዴፌቻ
መዔበይቲ ውሊዴ ጡብ ማዔረ ናይ ምውራስ መሰሌ አሳዲጊ ሌጆች ጋር እኩሌ የመውረስ መብት
ኣሇዎ፣ አሇው።
ሇ/ እቲ ዛካየዴ ውርሲ ካብ ካሌአይ ብርኪ ክሒሌፌ ሇ/ የሚካሄዯው ውርስ ከሁሇተኛ ዯረጃ ውርስ ሃረግ
የብለን ፤ኮይኑ ግና ባዒሌ ትሔዛቶ መሬት ማሇፌ የሇበትም። ሆኖም የመሬት ባሇ ይዜታ
እንትመውት ብመሰረት እዘ አዋጅ ዛወርስ ሲሞት በዘህ አዋጅ መሰረት የሚወርስ ሌጅ
ውለዴ እንተዖይሃሌይዎ ዯቂ ዯቁ ናይ መዋቲ የላሇው ከሆነ የሟች የሌጅ ሌጆች በቀጥታ መውረስ
ትሔዛቶ መሬት ብቐጥታ ክወረሱ ይኽእለ ይችሊለ።
እዩም።
ሏ/ ናይ ባዔለ ግበሪ መሬት ዖሇዎ ወይ ካብ ሔርሻ ሏ/የራሱ መሬት ግብር ያሇው ወይም ከግብርና ውጪ
ወፃኢ መነባብሮ ዛቐየረ ሰብ ክወርስ አይኽእሌን። ኑሮውን የሇወጠ ሰው መውረስ አይችሌም።
መ/ ከተማ ነበርቲ ዛኾኑ ውለዲት ናይ ገጠር መሬት መ/በከተማ የሚኖሩ ተወሊጆች የገጠር መሬት
ናይ ምውራስ መሰሌ የብልምን። የመውረስ መብት የሊቸውም ።
4. አብ መንጎ ወረስቲ ዛግበር ናይ መሬት 4. በወራሾች መካከሌ የሚዯረግ የመሬት መከፊፇሌ
ምምቕቓሌ ካብ ዛተሒተ ናይ መሬት ትሔዛቶ ከአነስተኛው የመሬት ይዜታ በታች የመሬት
ንታሔቲ ናይ መሬት ምቑርራስ ከሰዔብ ዛኽእሌ መከፊፇሌ የሚፇጥር መሆን የሇበትም። ከዘህ
ክኸውን የብለን። ካብዘ ንታሔቲ ምቁርራስ በታች መከፊፇሌ የሚፇጥር ከሆነ ወራሾች በጋራ
ዖስዔብ እንተኮይኑ ወረስቲ ብሒበር ክጥቀሙ እንዱጠቀሙ ይገዯዲለ።
ይግዯደ እዩ።
5. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀጽ (4) ዴንጋገ አብ 5. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (4) ዴንጋገ በባህሊዊ
ባህሊዊ መስኖታትን ዒይኒ ማያት ንዛህለ ናይ መስኖዎችና የውሃ ምንጮች የሚኖር የመሬት
መሬት አጠቐቕማ መጠን ዛትንክፌ አይኮነን። አጠቃቀም መጠን የሚመሇከት አይሆንም።
6. በዒሌ ትሔዛቶ እንትመውት አብዘ ዒንቀፅ 6. ባሇይዜታው በሞት ሲሇይ በዘህ አንቀፅ በተዯነገገው
ብዛተዯንገገ መሰረት ተኪኡ ዛወርስ ዖይብለ መሰረት ወራሽ የላሇው ከሆነ መሬቱ ወዯ
እንተኾይኑ መሬቱ ናብ ዛምሌከቶ አካሌ ሚመሇከተው አካሌ ተመሌሶ መሬት ሇላሊቸው
ተመሉሱ ንዖይብልም ክዔዴሌ ይግበር። እንዱታዯሌ ይዯርጋሌ።
7. ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ውርሲ ዛምሌከት 7. በመሬት የመጠቀም መብት ወራሽነት የሚመሇከት
ናይ ፌታብሄር ሔጊ ውርሲ ዴንጋገታት የፌታብሄር ህግ ውርስ ዴንጋጌዎች ተፇፃሚነት
ተፇፃምነት የብልምን። የሊቸውም።
8. ናይ ሔለፌ ኩነታት በዘ ዒንቀፅ ዖይርአ ኮይኑ 8. ያሇፇ ሁኔታ በዘህ ዒንቀፅ የሚታይ ሆኖ ሇላሊ
ንካሉእ ዖይተመሒዯረ፣ አብ ከይዱ ክትዔ ዖልን ያሌተሰጠ፣ በክርክር ሂዯት ሊይ ያሇና በመዯረብ
ተዯሪቡ ዛተትሒዖ መሬት ብዴንጋገታት እዘ የታየዖ መሬት በዘህ አዋጅ ዴንጋጌዎች ይታያሌ።
33
አዋጅ ምርዒይ ይክኣሌ እዩ።

ዒዋጅ 16 አንቀፅ 16
መጠን ትሔዛቶ ገጠር መሬት የገጠር መሬት የይዜታ መጠን
1. ቅዴም ኢለ ዛነበረ ናይ ሒዯ ስዴራ ትሔዛቶ 1. ቀዯም ሲሌ የነበረ የአንዴ ቤተሰብ የመሬት ይዜታ
መሬት ከምዖሇዎ ኮይኑ ንቕዴሚት ዛዔዯሌ መሬት እንዲሇ ሆኖ ሇወዯ ፉት የሚሰጥ አነስተኛ
መሬት ዛነአሰ ትሔዛቶ መሬት ትሔቲ 0.25 የመሬት ይዜታ መጠን ከ0.25 ሄክታር ማነስ
ሄክታር ክኸውን የብለን ፤ እ዗ይ ግና አብ ከባቢ የሇበትም ፤ይህ ግን በመስኖ የሚሇማ መሬትን
ብመስኖ ንዛሇምዔ መሬት አይትንከፌን ። አይመሇከትም።
2. ዛኾነ ሒረስታይ ካብ 2 ሄክታር ንሊዔሉ መሬት 2. ማንኛውም አርሶ አዯር ከ 2 ሄክታር በሊይ መሬት
ክሔዛ አይኽእሌን። መያዛ አይችሌም።
3. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (2) ከምዖል ኮይኑ 3. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (2) እንዲሇ ሆኖ ቀዯም
ቅዴም ክብሌ ብመሬት መቐልን ብሰፇራን ሲሌ በመሬት ክፌፌሌ ወይም በሰፇራ በህጋዊ
ብሔጋዊ መንገዱ ዛተዒዯሇ ትሔዛቶ መሬት መንገዴ የተሰጠን የመሬት ይዜታ አይነካም።
አይትንከፌን ።
አብ መንጎ ሰብ ትሔዛቶ ሒረሰቶት ዛግበር ናይ መሬት በባሇይዜታው አርሶ አዯሮች የሚዯረግ የመሬት
ሇውጣ መሇዋወጥ
1. አብ ዛተፇሊሇየ ቦታ ዛርከቡ ናይ ሔርሻ መሬት 1. በተሇያየ ቦታ የሚገኝ የግብርና መሬት ሇግብርና
ንሌምዒት ሔርሻ ብዛጥዔም ኩነታት ትሔዛቶኦም ሌማት በሚመች ሁኔታ ይዜታቸውን ወዯ አንዴ
ናብ ሒዯ ከባቢ ብስምምዔነት ንክሇዋወጡ አከባቢ በስምምነት እንዱሇዋወጡ ሉበረታቱ
ክበራትዐ አሇዎም ። ይገባሌ።
2. ናይ ዛተሇወጠ መሬት ምስክር ወረቐት 2. የተሇወጠውን መሬት የምስክር ወረቀት
ተስተኻኺለ ክውሃብ ይግበር። ዛርዛር ተስተካክል እንዱሰጥ ይዯረጋሌ። ዛርዛር
አፇፃፅማኡ ብመምርሑ ይውሰን። አፇፃፀሙ በመመርያ ይወሰናሌ።
3. ዛኾነ በዒሌ ትሔዛቶ መሬት ምስ ዛዯሌዩ ካሉእ 3. ማንኛው ባሇ ይዜታ ከሚፇሌገው ላሊ ባሇ ይዜታ
በዒሌ ትሔዛቶ መሬት ካብ ወረዲ ናብ ወረዲ ጋር ከወረዲ ወዯ ላሊ ወረዲ ወይም ከቀበላ ወዯ
ይኹን ካብ ጣብያ ናብ ጣብያ ብስምምዔነት ላሊ ቀበላ የመሬት ይዜታው በስምምነት
ትሔዛትኡ ናይ ምሌዋጥ መሰሌ አሇዎ። የመሇወጥ መብት አሇው።
4. ናይ ሰብአይን ሰበይትን ሰብ ሒዲር ዛኾነ መሬት 4. የባሇና ሚስት ባሇትዲሮች የሆነ መሬት የመሬት
ብናይ ክሌትኦም ስምምዔነት ጥራሔ እቲ መሇዋወጡ በሁሇቱም ስምምነት ብቻ ይፇፀማሌ።
ምሌውዋጥ ይፌፅም።
ምምሔዲር መሬት የመሬት አሰተዲዯር
1. ብመሰረት ፋዯራሌ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 40 1. በፋዯራሌ ህገ መንግስት አንቀፅ 40 መሰረት
መሬት ናይ ህዛብን መንግስትን እዩ። ስሇ‟ዘ ዴማ መሬት የህዛብና የመንግስት ነው። ስሇሆነም
በቢዯረጅኡ ብዖሇው በዒሌ መዘ ሒሇዋ ከባቢ በየዯረጃው ያለት የአከባቢ ጥበቃ የመሬት
ምምሔዲርን አጠቓቕማን መሬት ይመሒዲዯር አሰተዲዯርና አጠቃቀም ባሇስሌጣን ይተዲዴራሌ።
ዛርዛር አፇፃፅማ ብዯንቢ ይውሰን። ዛርዛር አፇፃፀሙ በዯንብ ይወሰናሌ።
2. አብ ሔዴ ሔዴ ጣብያን ቁሸትን ኮምቴ ምምሔዲር 2. በእያንዲንደ ጣብያ(ቀበላ)ና ቁሸት(ጎጥ) የመሬት
መሬት ይህሌው አብ ወረዲ ዳስክ ሒሇዋ ከባቢን አስተዲዯር ኮምቴ ይኖራሌ በወረዲ ዯግሞ የአከባቢ
ምምሔዲርን አጠቓቕማን መሬት ይህለ ዛርዛሩ ጥበቃ የገጠር መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም
ብዯንቢ ይውሰን ። ዳስክ ይኖራሌ። ዛርዛሩ በዯንብ ይወሰናሌ ።
3. ሔዴ ሔዴ ጣብያ ወይ ወረዲ ካብቲ ዛሒሇፇ 3. እያንዲንደ ጣብያ ወይም ወረዲ ካሇፇው የመሬት
34
መሬት መቖል ተኸሉለ ካብ ዛተውሃቦ ወፃኢ ዖል ክፌፌሌ ተከትል ከተሰጠው መሬት ውጪ ያሇውን
መሬት በቢዯረጅኡ ብዖሇው ዛምከቶም አካሊት መሬት በየዯረጃው ያለት የሚመሇከታቸው አካሊት
ዛምሒዯር ኮይኑ ብዖይካ ፌቓዴን መምርሑን እቲ የሚተዲዯር ሆኖ ከክሌሌ መንግስት ፌቃዴና
ክሌሌ መንግስቲ ምሒዛን ምኽሊሌን አይክእሌን። መመርያ ውጪ መሬት መያዛና መከሇሌ
አይቻሌም።
4. አጠቓቕማ ክፌቲ ቦታትን ጎቦታት ብዛምሌከት 4. የክፌት ቦታዎችንና ተራራዎችን አጠቃቀም የስራ
ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ንቅዴሚት ብዖውፅኦ አስፇፃሚው ኮምቴ ወዯ ፉት በሚያወጣው ዯንብ
ዯንቢ ይውሰን። ይወሰናሌ።
በዒሌ ትሔዛቶ ገጠር መሬት ንህዛቢ ጥቅሚ ተባሂለ የገጠር መሬት ባሇይዜታ ሇህዛብ ጥቅም ተብል የመሬት
ትሔዛቶ መሬቱ ዛውሰዯለ ይዜታው የሚወሰዴበት
ኩነታት ሁኔታ
1. በዒሌ ትሔዛቶ ገጠር መሬት ንህዛቢ ጥቕሚ 1. የገጠር መሬት ባሇይዜታ ሇህዛብ ጥቅም ተብል
ተባሂለ መሬት ብመንግስቲ እንትውሰዴ አብቲ መሬቱ በመንግስት ሲወሰዴ በመሬቱ ሊይ
መሬት ንዛገብሮ ምምሔያሽን ንዖፌረናዮ ንብረት ሊዯረገው መሻሻሌና ሊፇራው ንብረት ተመጣጣኝ
ተመጣጣኒ ካሔሳ ይኸፌል። ወይ ዴማ ካሳ ይከፌሇዋሌ ወይም በተቻሇ መጠን
ብዛተኽአሇ መጠን ንዛተወሰድ መሬት መተካእታ ሇተወሰዯበት መሬት ምትክ ላሊ ተሇዋጭ መሬት
ካሌእ ተሇዋጢ መሬት ንኽረክብ ይገብር። እንዱያገኝ ይዯረጋሌ።
2. አብቲ ዛተወሰዯ ትሔዛቶ መሬት ንዛርከብ 2. በሚሇቀቀው የመሬት ይዜታ ሊይ የሚገኝ ንብረት
ንብረት ዛኽፇሌ ካሔሳ እቲ ንብረት ብዖሇዎ የሚከፇሌ ካሳ ንብረቱም በአሇበት ሁኔታ
ኩነታት ንምትካእ ዖኽእሌ ክኸውን አሇዎ። ሇመተካት የሚያስችሌ ይሆናሌ።
3. አብ መሬት ንዛተገበረ ቀዋሚ ምምሔያሽ ዛኽፇሌ 3. በመሬት ሊይ ሇተዯረገ ቋሚ ማሻሻሌ የሚከፌሌ
ካሔሳ አብቲ መሬት ዛውዒሇ ገንዖብን ናይ ካሳ በመሬቱ ሊይ የዋሇውና ገንዖብና የጉሌበት ዋጋ
ጉሌበት ዋጋን ዛትክእ ይኸውን። የሚተካ ይሆናሌ ።
4. እቲ ንብረት ካብቲ ዖሇዎ መሬት ናብ ካሉእ 4. ንብረቱ ከሚገኝበት መሬት ወዯ ላሊ መሬት
ብምዛዋር ዲግም ክትከሌን ከምዛገብሮ ግሌጋልት በመዙወር እንዯገና ሉተከሌና እንዯነበረ
ንምሃብ ዛኽእሌ ንብረት መሌዒሉ፣ ናይቲ ንብረት አገሌግልት ሇመስጠት የሚችሌ ንብረት ንብረቱ
መጎዒዒዘን መሉስካ ናይ መትከሉ ወፃኢን ዛሽፇን የማንሻ፣ የማጓጓዛና መሌሶ የመትኪያ ወጪ
ካሔሳ ይኸፇሌ። የሚሸፌን ካሳ ይከፇሊሌ።
5. ናይ መፇናቐሉ ካሔሳን ናይ ዛተፇሊሇዩ ንብረታት 5. የመፇናቂያ ካሳና የተሇያዩ ንብረቶች ካሳ ቀመር
ቀመር ካሔሳ ብዛምሌከት ዛወፀ ናይ ፋዯራሌ በሚመሇከት የወጣውን የፋዯራሌ አዋጅ 455/97
አዋጅ ቁፅሪ 455/97 ከምኡውን ንዛርዛር እንዱሁም ሇዛርዛር አፇፃፀም በክሌሌ በሚወጣ
አፇፃፅማ ብክሌሌ ብዛወፅእ ዯንቢ ተፇፃሚ ዯንብ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ይኸውን።
ሽግሽግ ገጠር መሬት የገጠር መሬት ሽግሽግ
ሽግሽግ ገጠር መሬት ብዛምሌከት ናይ ፋዯራሌ የገጠር መሬት ሽግሽግ በተመሇከተ የፋዯራሌ አዋጅ
አዋጅ ቁፅሪ 456/97 ዒንቀፅ 9 ዛተዯንገገ ከምዖል ቁጥር 456/97 አንቀፅ 9 ሊይ የተዯነገገው እንዲሇ
ኮይኑ:- ሆኖ:-
1. ብሰፇራ ወይ ዴማ ብኻሉእ ምኽንያት 1. በስፌራ ወይም በላሊ ምክንያት በፌሊጎታቸው
ብዴሌየቶም ንሊዔሉ 2 ዒመት ጣብያኦም ጣብያቸው ከ2 ዒመት በሊይ ሇቀው የሄደትን
ሇቂቖም ናይ ዛኸደ መሬት ብዛምሌከቶ አካሌ መሬታቸው በሚመሇከተው አካሌ እንዱተዲዯር
ንክምሒዯር ተገይሩ መሬት ንዖይብልም ወይ ተዯርጎ መሬት ሇላሊቸው ወይም ሊነሳቸው
35
ዴማ ንዛንአሶም ብሽግሽግ ክውሃብ ይገብር። በሽግሽግ እንዱሰጥ ይዯረጋሌ።

2. ጎቦታት ጉህሚታት ብሽግሽግ ወይ ዴማ 2. በተራሮችና ተዲፊት መሬት በሽግሽግ ወይም
ብኢንቨስትመንት አብ ጥቕሚ ክውዔሌ ክግበር በኢንቨስትመንት ጥቅም ሊይ እንዱውሌ ሉያዯርግ
ይኽእሌ። ዛርዛር አፇፃፅማኡ ብዯንቢ ይውሰን ይችሊሌ። ዛርዛር አፇፃፀሙ በዯንብ ይወሰናሌ።
ብዙዔባ አብ ከባቢ ግዴብ ዖል ተፊሰስን ዛሇምዔ በግዴቦች አከባቢ ያሇውን ተፊሰስና የሚሇማ መሬት
መሬትን አጠቓቕማን ሽግሽግን አጠቃቀምና ሽግሽግ
1. አብ ከባቢ ግዴብ ዛሇምዏ መሬት በቲ ግዴብ ስራሔ 1. በግዴብ አከባቢ የሚሇማ መሬት በግዴብ ሰራ
ምኸንያት ዛተፇናቐለን መሬቶም በቲ ግዴብ ምክንያት የሚፇናቀለትና መሬታቸው በግዴቡ
ዛሇምዒን ሒረስቶት ቀዲምነት ብምሃብ ይሸጋሸግ። የሚሇማ ቅዴሚያ በመስጠት ይሸጋሸጋለ። በግዴቡ
በቲ ግዴብ ክሇምዔ ዛኽእሌ መሬት መጠን ካበቲ ስራ ምክንያት የተፇናቀለትና መሬታቸው
እቶም ብግዴብ ስራሔ ዛተፇናቐለን መሬቶም በቲ በግዴቡ ውሃ ሉሇማ ከሚችሇው የመሬት
ግዴብ ክሌምዔ ዛኸእሌን ሒረስቶት ክበፅሕም ባሇይዜታዎች የሚበሌጥ ከሆነ በግዴቡ አከባቢ
ዛግባእ ንሊዔሉ ኮይኑ እንትርከብ አብቲ ግዴብ የሚኖሩ አርሶ አዯሮች ሇግዴቡ ካሊቸው ቀረቤታ
ከባቢ ብቐረባ ዛርከቡ ሒረስቶት ብቕዯም ስዒብ እየታየ በቅዯም ተከተሌ በመሬት ክፌፌሌ
ብመሬት መቐል ዛተውሃቦም ትሔዛቶ መሰረት የተሰጣቸው መሬት ጨምሮ መሬት በጋራ
ወሲኹ ብሒባር ይሸጋሸግ። እንዱካፇለ ይዯረጋሌ።
2. ናይቲ ግዴብ ህሌውናን ግሌጋልትን ንምሔሊው 2. የግዴቡ ህሌውና ግሌጋልት ሇመጠበቅና ቀጣይ
ቀፃሌነት ክህሌዎ ንምግባር ናይቲ ግዴብ መፊሰስ አገሌግልት እንዱሰጥ የግዴቡ ተፊሰስ ጥበቃ
ምዔቃብ ስራሔ በቲ ናይቲ ከባቢ ሔ/ሰብ ብሒባር በአከባቢው ህዛብ በጋራ መከናወን አሇበት።
ክስራሔ አሇዎ።
3. አብ ግዴብ መፊሰስ ዛህለ መሬት አጠቓቕማ በቲ 3. በግዴቡ ተፊሰስ የሚዯረግ የመሬት አጠቃቀም
ዛምሌከቶ አካሌ ተፀኒዐ ብዛቐርብ ናይ መሬት በሚመሇከተው አካሌ ተጠንቶ በሚቀርብ የመሬት
አጠቓቕማ መምርሑ (ትሌሚ) መሰረት ገይሩ አጠቃቀም መመርያ (ዔቅዴ) መሰረት ሇእርሻ፣
ንሔርሻ፣ ንሔዙእቲ፣ ንመንበሪ ገዙ መስርሑ፣ ግጦሽ፣ ሇመኖርያ ቤት መስርያ፣ ሇዯን እንዱሁም
ንዯኒ ፣ ከምኡ እውን ካብ ሰብን እንስሳን ነፃ ከሰውና እንስሳ ነፃ ሉሆን የሚችሌ መሬት ሉከሇሌ
ዛኸውን መሬት ክኸሇሌ ይኽእሌ እዩ። ተጠቀምቲ ይችሊሌ። ተጠቃሚዎቹ የሚወጣውን የአጠቃቀም
ነቲ ዛወፅእ ናይ አፇፃፅማ መምርሑ ተግባራዊ መመርያ ተግባራዊ የማዴርግ ግዳታ አሇባቸው።
ናይ ምግባር ግቡእ አሇዎም ።
4. በቲ ግዴብ ዛዒቖረ ማይ ተጠቀምቲ ዛኾኑ 4. በግዴቡ የታቀበ ውሃ ተጠቃሚ የሆኑት አርሶ
ሒረስቶት እቲ ግዴብን መትረባትን ቐፃሊይነት አዯሮች ግዴቡና ቦዮች ቀጣይ አገሌግልት
ንክህሌዎ ናይ ምርግጋፅ፣ ምንክብኻብ ከምኡውን እንዱሰጡ የመጠገን፣ የመንከባከብ፣ እንዱሁም
ዛተዒቀበ (ዛተገዯበ) መፊሰስ ግቡእ ሒሇዋን የተገዯበው ተፊሰስ አስፇሊጊውን ጥበቃና ጥገና
ፅገናን ናይ ምግባር ግቡእ አሇዎም። የማዴረግ ግዳታ አሇባቸው።
5. በቲ ግዴብ ዛዒቖረ ማይ ተጠቀምቲ ዛኾኑ 5. በሚመሇከተው አካሌ ሇወዯፉት ተሇይቶ የሚወጣ
ሒረስቶት አካሌ ንቕዴሚት ተነፂሩ ብዛወፅእ ታሪፌ መሰረት ከግዴቡ ውሃ ተጠቃሚ
ታሪፌ ክኽፌል ግቡእ አሇዎም። ዛርዛሩ ብዯንቢ አርሲአዯሮች የሚጠቀሙበት ውሃ የአገሌግልት
ይውሰን። ክፌያ እንዱከፌለ ግዳታ አሇባቸው።
6. ብምኽንያት አብ ግዴብ ዛዒቖረ ማይ ክኽስቱ 6. በግዴቡ ውሃ ምክንያት ሉከሰቱ የሚችለ ውሃ
ዛኽእለ ማይ ወሇዴ ሔማማት ናይ ምኽሌኻሌ ወሇዴ በሽታዎች የመከሊከሌ ግዳታ የአከባቢው
ግቡእ ናይ ከባቢ ህዛብን ምምሔዲርን ቢሮ ሒሇዋ ህዛብ፣ መስተዲዴርና የጤና ጥበቃ ቢሮ ነው።
ጥዔና እዩ።
7. ግዴብ አብ ዛሰርሒልም ከባቢ ካብ መንበሪ 7. ግዴቡ በሚሰራበት አከባቢ ከመኖሪቸው
36
ቦታኦም ንዛፇናቐለ ሒረስቶት በዘ ሔጊ ሇሚፇናቀለ አርሶ አዯሮች በዘህ ህግ የተዯነገገው

ዛተዯንገገ ናይ መንበሪ ገዙ መስርሑ አተዒዲዴሊ የመኖርያ ቤት አሰጣጥ መሰረት ቅዴሚያ
አግባብ ቐዲምነት ተዋሂቦዎም ንመንበሪ ገዙ ተሰጥቷቸው ሇመኖርያ ቤት መስርያ ቦታ
መስርሑ ዛኸውን ቦታ ክረኽቡ ይግበር። ዛርዛሩ እንዱያገኙ ይዯረጋሌ።
ብመምርሑ ይውሰን ።
ብዙዔባ ዖይሔረስ መሬት ስሇማይታረስ መሬት
1. ዖይሔረስ መሬት ንገዙውትን ንካሌኦት ዛተፇሊሇዩ 1. የማይታረስ መሬት ሇቤቶች እና ሇተሇያዩ
ማሔበራዊ ስራሔቲ ዖዴሌዩ ህንፃታትን ቦታታትን የማህበራዊ ክንዋኔዎች የሚያስፇሌጉትን ህንፃዎች
ከም መስጊዴ፣ ቤት ክርስትያን፣ ናይ መቓብር ና ቦታዎች እንዯ መስጊዴ፣ ቤተ ክርስትያን፣
ቦታ፣ ቤት ትምህርቲ፣ ናይ ህዛቢ መአከቢ፣ የመቃብር ቦታ፣ ትምህርት ቤት ፣ የህዛብ
መንገዱ፣ ናይ ሩባ ሸኻታት ናይ ዯን ቦታታት መሰብሰብያ፣ መንገዴ፣ ቦዮች ፣የዯን በረሃዎችና
በረኻታትን ካሌኦት መንግስቲ ንመንግስታዊ ላልች መንግስት ሇመንግስታዊ ስራዎች
ስራሔ ዛኸሌልም ቦታታት የጠቓሌሌ። ዛርዛር የከሇሊቸው ቦታዎች ያጠቃሌሊለ። ዛርዛር
አፇፃፅማኡ ብዯንቢ ይውሰን ። አፇፃፀሙ በዯንብ ይወሰናሌ።
2. ንዛተፇሊሇየ ማሔበራዊ ግሌጋልት ስራሔቲ 2. ሇተሇያዩ ማህበራዊ ክንዋኔዎች የሚሰሩት
ዛሰርሐ ትካሊት ብዛተኽአሇ መጠን ተሒራሳይ ዴርጅቶች በተቻሇ መጠን የሚታረስ መሬትን
መሬት ብዖይሻመየለ መንገዱ ክኸውን አሇዎ። መሻማት የሇባቸውም።
ብዙዔባ ንመጠሻ ዛወሃብ ቦታ ስሇ ጉጆ መውጫ
1. 18 ዒመትን ካብኡ ንሊዔሉ ዔዴመ ዖሇዎም መጠሻ 1. ጎጆ መውጫ ያሊገኙ 18 ዒመትና ከዙ በሊይ ዔዴሜ
ዖይብልም ነበርቲ ነቲ ጣብያ አብ ስዯት፣ አብ ያሊቸው የቀበላው ነዋሪዎች፣ በስዯትና በሰፇራ
ሰፇራ ዛነበሩ ንመንበሪ ገዙ መስርሑ ዛኸውን የነበሩ ቀዯም ሲሌ በተዯረገው የመሬት ክፌፌሌ
ቦታ ዖይብልም ሒረስቶት ቅዴም ክብሌ አብ ሇጎጆ መውጫ ተብል በተከሇሇ መሬት
ዛተገበረ መሬት መቐል ንመጠሻ አብ ዛተከሇሇ ይሰጣቸዋሌ።
ቦታ ይወሃቦም ።
2. ንመንበሪ ገዙ መስርሑ ዛተኸሇሇ ቦታ አብ 2. ሇጎጆ መውጫ የተከሇሇ መሬት የላሊቸው
ዖይብልም ከባቢታት እቲ ናይ ጣብያ ምምሔዲር አከባቢዎች የጣብያው አስተዲዯር ከአከባቢው
ምስ ናይቲ ከባቢ ዳስክ ሒሇዋ ከባቢ፣ ዳስክ ጋር በመሆን የማይታረስ መሬት ሇጎጆ
ምምሔዲርን አጠቓቕማ መሬት ብምዃን መውጫ ሉሆን የሚችሌ መሬት ሉሰጥ ይችሊሌ
ተሒራሳይ አብዖይኮነ ንመንበሪ ገዙ መስርሑ ዛርዛሩ በመመሪያ ይወሰናሌ።
ክኸውን ዛኸእሌ መሬት ክወሃቦም ይግበር
፣ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውሰን ።
3. ንመንበሪ ገዙ መስርሑ ዛተውሃበ ቦታ መጠን 3. ሇጎጆ ማውጫ የሚሰጥ ቦታ 20×20 ቤትር
20×20 ሜትሮ ይኸውን። ይሆናሌ።
4. አወሃህባ ገዙ መስርሑ ዛኸውን ቦታ አብ ሰፇራን 4. ሇጎጆ መውጫ መሬት አሰጣጥ በተመሇከተ በሰፌራ
ስዯትን ንዛነበሩ ሒረስቶት ቀዲምነት ብምሃብ ጣብያዎችና በስዯት ሇነበሩት በቅዴሚያ
ይፌፀም፤ ቀፂለ ዔዴሜኦም አብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ይሰጣሌ፤ በመቀጠሌ እዴሚያቸው በዘህ አንቀፅ
ዒንቀፅ ቁፅሪ ሒዯ ዛተጠቐሱ መናእሰይ ካብ ንኡስ አንቀፅ 1 የተመሇከተውን ከዙ በሊይ ሇሆኑት
ዛዒበየ ዔዴመ ጀሚሩ ብዔዴሜኦም ቅዯም ስዒብ እንዯ እዴሚያቸው ቅዯም ተከተሌ በዔዴሜ
መሰረት ይወሃቦም ፤ አብ ሒዯ ዒመት ውሽጢ የበሇጡትን በማስቀዯም ይሰጣቸዋሌ። በአንዴ
ዛተወሇደ መናእሰይ አብ መንጎኦም ዛግበር ዒመት ውስጥ የተወሇደትን ወጣቶች እዴሚያቸው
አተዒዲዴሊ ብነፃ ይኸውን ። እኩሌ መሆኑን ተቆጥሮ በእጣ ይሰጣቸዋሌ።
37
5. ንመስርሑ ገዙ ዛኸውን ዛተከሇሇን ክኽሇሌ 5. ሇጎጆ መውጫ የተከሇሇ ወይም ሉከሇሌ የሚችሌ
ዛኽእሌን ክፌቲ አብ ዖይብልም መሬት ወሊዱ መሬት በላሇባቸው አከባቢዎች ፣ ወሊጆች
ንውሊደ አብናይ ባዔለ ገዙ መስርሑ ቦታ በፇቀዯሊቸው ሇሌጆቻቸው ከራሳቸው ጎጆ መውጫ
ብፌቓደ ክህብ ይኽእሌ። መሬት ሉሰጡ ይችሊለ።
6. ንገዙ መስርሑ ዛውሃብ ቦታ 6. ሇጎጆ መውጫ የሚሰጥ ቦታ
ሀ/ ዛተሇቐቐ መጠሻ ሀ/ የተሇቀቀ ጎጆ መውጫ
ሇ/ መተሒሊሇፉ መንገዱ ዖይዒፁ ሇ/መተሊሇፌያ መንገዴ የማይዖጋ
ሏ/ ካብ ግሌጋልት መውሃቢ ትካሊት ከም ክሉኒክ ፣ ሏ/ ከአገሌግልት ሰጪ እንዯ ክሉኒክ ፣ ትምህርት
ቤት ትምህርቲ ፣ መንገዱ ዖይርሒቐ ቤት ፣ መንገዴ ወዖተ ያሌራቀ
መ/ ንቐፃሊይ ብመጠሻነት ከገሌግሌ ክሰፌሔን አብ መ/ ሇቀጣይ ጎጆ መውጫ ሉያገሇግሌና ሉሰፊ
ዛኽእሌ ከባቢ በሚችሌ አከባቢ
ሰ/ ብቐፃሌነት ስሩዔ ዛኾነ ናይ መጠሻ ፕሊን ዛወፀለን ሰ/ በቀጣይነት በመዯበኛነት ሇመኖርያነት ፕሊን
ንዛቕፅሌ ናይ መሰረት ሌምዒት ግሌጋልት በሚወጣሇትና ሇወዯፉት የተመሰረተ ሌማት
ብቐሉለ ክህብ (ክበፅሔ) ምችው ዛኾነ ፤ ግሌጋልት ሉዯረስበት ይሚችሌ።
ረ/ ካብ ሔርሻ ፣ ጋሔፂ፣ ሔዙእቲ ንዯኒ ዛተኸሇሇ ረ/ ሇእርሻ ፣ጋጥ፣ ግጦሽ ፣ ዯን ከተከሇሇ መሬት
መሬት ወፃኢ ዛኾነ ውጪ መሆን አሇበት ።
ሸ/ ኣብዘ ዒንቀፅ ዛተዯገገ ወፃኢ ብዛኾነ መንገዱ ገዙ ሸ/ በዘህ ዒንቀፅ ከተዯነገገው ውጪ በማንኛውም
መስርሑ ቦታ ምሒዛ አይፌቀዴን። ዛርዛሩ መንገዴ ሇጎጆ መውጫ የሚሆን መሬት መያዛ
ብመምርሑ ይውሰን ። አይፇቀዴም ዛርዛሩ በመመርያ ይወሰናሌ።
ሔዙእቲ መሬት የግጦሽ መሬት
1. ንሔዙእቲ ዛኸውን መሬት ዛኽሇሌ ቅዴም 1. ሇግጦሽ ወይም ሇላሊ የውሌ የሚሆን መሬት
ብዛተገበረ መሬት መቐል ተኸሉለ ዛነበረን ሏዘ የሚከሇሌ ቀዯም ብል በተዯረገ የመሬት መከፊፇሌ
ዴማ በቲ ከባቢ ህዛብን ምምሔዲር ስምምዔነት ተከሌል የነበረና አሁኑም ከአከባቢው ሔዛብና
ብዛኽሌሌዎ መሰረት ይኸውን። አስተዲዯር ስምምነት በከሇለት መሰረት ይሆናሌ።
ዛርዛር አፇፃፀሙ በመመሪያ ይወስናሌ።
2. አመሒዲዴራ ናይ ሔዙእቲ (ጋህፂ) ቅዴም ክብሌ 2. የግጦሽ መሬት አጠቃቀም በተመሇከተ ቀዯም ሲሌ
እቲ ከባቢ ይመሒዯረለ ብዛነበረ ሌማዴ መሰረት አከባቢው ይተዲዯርበት በነበረው ሌማዴ መሰረት
ይኸውን። አዴሊይ ኮይኑ እንትርኸብ ናይቲ ከባቢ ይሆናሌ። አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ የአከባቢው
ሔ/ሰብ በቲ ጣብያ ቤት ምኽሪ አቢለ ሔብረተሰብ በጣቢያው ምክር ቤት በኩሌ ጣቢያው
መመሒዲዯሪ ስሪት ከውፅእን ከተገብርን ይኽእሌ። የመተዲዯርያ ዯንብ ሉያወጣና በተግባር ሊይ
ሉያውሌ ይችሊሌ።
ዒንቐፅ 25 አንቀጽ 25
አጠቓቕማ ገጠር መሬት የገጠር መሬት አመቃቀም
1. ዛኾነ ሰብ ብሔጊ ካብ ዛተውሃቦ ብፅሑት ትሔዛቶ 1. ማንኛውም ሰው በሔግ ከተሰጠው የመሬት ይዜታ
መሬት ወፃኢ አብ ዖሇው ክፌቲ መሬት ዯሪቡ ዴርሻ ውጪ ባሇው ክፌት ቦታ ዯርቦ ማረስ፣
ምሔራስ፣ ምዴፊእ ፣ ምጥቃምን ፣መንበሪ ገዙ መግፊት፣ መጠቀምና የመኖርያ ጎጆ መስራት
ምስራሔ ኩሌኩሌ እዩ። የተከሇከሇ ነው።
2. ካብ ውሌቀ ሰብ ዒቕሚ ንሊዔሉ ዛኾኑ ሌምዒት 2. ከግሇሰቡ አቅም በሊይ የሆኑ የሰፊፉ ተራሮች
ገፊሔቲ ጎቦታት ጉህሚታት ብሒባር ናይ ዔቀባ ተዲፊት ያሊቸው መሬቶች የጥበቃ ስራ በጋራ
ሰራሔቲ ይሰርሏልም ወይ ዴማ ከም አዴሊይነቱ ይሰራሊቸዋሌ ወይም እንዯ አስፇሊጊነቱ በግሌ
ብውሌቐን ብውዲበን ተመቒለ ክሇምዔ ይግበር። በመዯራጀት ተከፊፌል እንዱሇማ ይዯረጋሌ።
3. ዛኾነ ውሌቀ ሰብ/ትካሌ ናይ መሬት ማዒዴን 3. ማንም ግሇሰብ ይሁን ዴርጅት እንዱሁም
38
ንምጥቃም ዖዴሉ ናይ መሬት መከሊኸሉን መንግስታዊ አካሌ በመሬት ያሇ ማዔዴን

ተመሉሱ ዛሇምዒለ አገባባትን መሰረት ገይሩ ሇመጠቀም እንዱሁም መሬቱ መሌሶ
ብዛምሌከቶ አካሌ ብዛፌቐድ ናይ ምጥቃም የሚያገግምብትና የሚሇማበት አግባብ ተከትል
አገባብ መሰረት ዛፌፀም ይኾውን ። ዛርዛሩ ሇመጠቀም የሚመሇከተው አካሌ በሚሰጠው
ብዯንቢ ይውሰን ። የመሬት መጠቀም ፇቃዴ መሰረት የሚፇፀም
ይሆናሌ። ዛርዛሩ በዯንብ ይወስናሌ፣
አወሳስና ክርክራት የክርክሮች አወሳሰን
1. አብ መሰሌ ትሔዛቶ ገጠር መሬት ዛሌዒለ 1. የገጠር መሬት ይዜታ መብትን በተመሇከተ
ክትዒት ብዛምከቶም ተኻታዔቲ ወገናት ክርክር ሲነሳ ጉዲዩ በሚመሇከታቸው
ብምርዴዲእ ስምምዔነትን ንክፌታሔ ፃዔሪ ተከራካሪዎች በውይይትና ስምምነት እንዱፇታ
ይግበር። ብስምምዔነት ክፌታሔ እንተዖይኪኢለ ጥረት ያዯርጋሌ። በስምምንት ሉፇታ ካሌቻሇ
ተኻታዔቲ ወገናት ብዛመረፅዎ ብክሌቲኦም ተከራካሪ ወገኖች በመረጥዋቸው ሽማግላዎች
ወገናት ብዛምረፁ ሽማግሇታት ወይ በብዯረጃኡ ወይም በየዯረጃው የሚገኙ የሚመሇከታቸው
ዛርከቡ ዛምከቶም አካሊት ንክረአይ ይግበር። አካሊት እንዱታይ ይዯረጋሌ።
2. ተኻታዔቲ ወገናት ጉዲዮም ብሽምግሌና ወይ 2. ተከራካሪ ወገኖች ጉዲያቸው በሽምግሌና ወይም
ብዛምሌከቶ አካሌ ውሳነ እንዴሔር ተዋሂቡ በቲ በሚመሇከተው አካሌ ውሳነ ካገኘ በሚሰጠው
ዛውሃብ ውሳነ ዛግዯደ ኮይኖም በቲ ውሳነ ውሳኔ የሚገዯደ ሆነው ውሳኔው ያሌተስማማ ወገን
ዖይተስማዔመዏ ወገን እቲ ጉዲይ ናብ ስሩዔ ቤት ጉዲዩ ወዯ መዯበኛ ፌርዴ ቤት ቢቀርብ ኖሮ
ፌርዱ ከምቀረበ ነይሩ ብይግብአኒ ክቐርበለ በይግባኝ ሉቀርብሇት ይችሌ ወዯ ነበረው ፌርዴ
ዛኽእሌ ናብ ዛነበረ ቤት ፌርዱ ይግብአኒ ቤት ይግባኝ ማቅረብ ይችሊሌ።
ከቕርቡ ይክእለ።
ዛተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
1. ዛተመሒየሸ አጠቓቕማ ገጠር መሬት ንኽህለን 1. በሚከሰት ሇውጥና እዴገት የተሻሻሇ የገጠር መሬት
ብዛህሌው ሇውጥን ምዔባሇን አብ ግምት አጠቃቀም እንዱኖር በየ 5 ዒመት የሚሻሻሌ
ብምእታው በቢ5 ዒመት ዛመሒየሽ መሪሔ ትሌሚ የገጠር መሬት አጠቃቀም ዛመሒየሽ መራሔ
አጠቓቕማ ገጠር መሬት ይህሌው። ትሌሚ አጠቃቅማ መሪ እቅዴ ይኖራሌ።
2. ካብቲ ዛሔንፀፅ መሪሔ (ማስተር ፕሊን ) ወፃኢ 2. ከሚያዖጋጀው መሪ ዔቅዴ (ማስተር ፕሊን ) ውጪ
አጠቓቕማ መሬት ምሌዋጥ አይከአሌን ። የመሬት አጠቃቀም መሇወጥ አይችሌም።
3. ቢሮ ሔርሻን ሌምዒት ገጠርን ብዛምሌከቶ አካሌ 3. ግብርናና የገጠር ሌማት ቢሮ በሚመሇከተው አካሌ
አቢለ አብ ዛተፇሊሇየ ቦታ ዛርከቡ ኮምቴታት በተሇያየ ቦታ የሚገኙ የገጠር መሬት አስተዲዯር
ምምሔዲር ገጠር መሬትን ዳስክን ብምትሔብባር ኮምቴዎችና ዳስኮች በማስተባበር አስፌሊጊውን
ዖዴሉ ናይ ሙያ ዯገፌ ምሃብ ነቲ ኣዋጅ የሙያ ዴጋፌ በመስጠት ሇፋዯራሌ አዋጁና ሇዘህ
ፋዳራሌን ነዘ ኣዋጅን ናይ ምፌፃም ሒሊፌነት አዋጅ የማስፇፀም ሒሊፉነት አሇው።
አሇዎ።
ዯንቢ ምምርሑ ምውፃእ ዯንብና መመርያ ስሇ ማውጠጣት
1. አብዘ አዋጅ ይኹን አብ ፋዯራሌ ናይ ገጠር 1. ሇዘህ አዋጅም ይሁን በፋዯራሌ የገጠር መሬት
መሬት አዋጅ ዛተዯንገጉ ዴንጋገታት ዛርዛር ናይ አዋጅ ሇተዯነገጉ ዴንጋጌዎች አፇፃፀም ዛርዛር
አፇፃፅማ ዯንቢ ብክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ዖወፀለ የአፇፃፀም ዯንብ አስፇሊጊ ሲሆን በክሌለ የስራ
ይኸውን። አስፇፃሚ ኮምቴ የሚወጣ ይሆናሌ።
2. ዛምሌከቶ አካሌ ንአፇፃፅማ እዘ አዋጅን ስዑቡ 2. የሚመሇከተው አካሌ ሇዘህ አዋጅና ቀጥል
39
ዛወፅእ ዯንቢን ዛርዛር መምርሑ ክውፅእ ሇሚወጣ ዯንብ ዛርዛር መመርያ ሉያወጣ
ይኽእሌ። ይችሊሌ።
ብዙዔባ ቅፅዒት ስሇ ቅጣት
1. ዛኾነ ሰብ ነዘ አዋጅ ወይ ነዘ አዋጅ ንምፌፃም 1. ማንኛው ሰው ይህን አዋጅ ወይም አዋጁን
ዛወፁ ዯንብታት መመርሑታት ጥሑሱ ዛተረኸበ ሇማስፇፀም የወጡ ዯንቦችና መመርያዎች ጥሶ
አግባብ ብዖሇዎ ናይ ገበን ሔጊ መሰረት ይቕፃዔ፤ ሲገኝ አግባብ ባሇው የወንጀሌ ህግ መሰረት
ይቀጣሌ።
2. አብዘ አዋጅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ ሔሌው 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገውን
ኮይኑ እንዯተጠበቀ ሁኖ
ሀ/ ትሔዛቶ መሬቱ ካብቲ አዋጅ ዛተፇቐዯ ናይ ሀ/ የመሬት ይዜታው በ዗ህ አዋጅ ከተፇቀዯው ውጪ
ክራይ ግዖ ንሊዔሉ ወይ ንዖይተወሰነ ግዖ ዖካረየ የኪራይ ጊዚ በሊይ ወይም ሊሌተወሰነ ያከራየ ወይም
ወይ ዛተኻረየ ካብ ብር 100 (ሒዯ ሚእቲ) ብር የተከራየ ከአንዴ መቶ እስከ 300 ብር ይቀጣሌ።
ክሳብ 300(ሰሇስተ ሚእቲ) ዖይበዛሔ ይቕፃዔ።
ሇ/ ዛኾነ ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ዖሇዎ አብ ሇ/ማንኛው በመሬት የመጠቀም መብት ያሇው ሰው
ዒንቀፅ 11 ንኡስ ቁፅሪ 1 ከምኡ ውን ዒንቀፅ 15 በዘህ አዋጅ አንቀፅ 11 ንኡስ ቁጥር 1 እንዱሁም
ንኡስ ቁፅሪ 4 ናይዘ አዋጅ ዛተዯንገጉ ግቡኣት አንቀፅ 15 ንኡስ ቁጥር 4 የተዯነገጉት ግዳታዎች
ዛጠሒሰ ከከም ክብዯት ጥፌኣቱ ካብ 200 (ክሌተ የጣሰ እንዯጥፊቱ ክብዯት ከብር 200 (ሁሇት
ሚእቲ ) ብር ብዖይውሔዴ ካብ 1000 (ሒዯ ሽሔ) መቶ) እስከ 1000 (አንዴ ሺ )ብር ይቀጣሌ።
ዖይበዛሔን ይቅፃዔ።
ሏ/ ዛኾነ ሒረስታይ ብዖይብቁዔ ምኽንያት አብ ሏ/ ማንኛውም አርሶ አዯር ያሇበቂ ምኽንያት በግሌ
ውሌቀ ትሔዛቶ መሬቱ ይኹን አብ ናይ ሒባር ይዜታውም ይሁን በጋራ የመሬት የዜታ የአፇርና
መሬት ሒመዴን ማይን ዖይዒቀበ ጥፌአተኛ ኮይኑ ውሃ ጥበቃ ያሊካሄዯ ጥፊተኛ ሆኖ ከ20 (ሃያ ብር)
ካብ 20 (ዑስራ ብር) ክሳብ 50 (ሒምሳ ብር) እስከ 50 (አምሳ ብር) ተቀጥቶ ያሌሰራውን ስራ
ተቐፂዐ ዖይተሰርሏ ስራሔ ይፌፅም። እንዱሰራ ይዯርጋሌ።
መ/ ዛኾነ ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ዖሇዎ ሰብ መ/ማንኛው በመሬት የመጠቀም መብት ያሇው ሰው
ዒንቀፅ 12 ንኡስ ዒንቀፅ 2 ናይዘ አዋጅ የዘህ አዋጅ አንቀፅ 12 ንኡስ አንቀፅ 2 በመጣስ
ብምጥሒስ ካብ ዛምሌከቶ አካሌ ፌቃዴ ወፃኢ አብ ከሚመሇከተው አካሌ ፌቃዴ ውጪ የእርሻ መሬት
ተሒራሳይ መሬት ሌሙዔነት መሬት ይፃብኡ ሇምነት ይፃረራለ ተብል ከተከሇከለት እፅዋት
ተባሂልም ዛተኸሌከለ አግባራባት ዛተኸሇ ካብ የተከሇ ጥፊተኛ ሆኖ ከ100 (አንዴ መቶ) እስከ
100 (ሒዯ ሚእቲ) ብር ክሳብ ካብ 1000 (ሒዯ 1000(አንዴ ሺህ) ተቀጥቶ ዔፅዋት እንዱያነሳ
ሽሔ) ተቐፂዐ ዛተኸል አግባራብ ከሌዔሌ ይገዯጋሌ።
ይግበር።
ረ/ ዛኾነ ካብ መንግስቲ ወይ ገባር መሬት ዛተኻረየ ረ/ ማንኛው ከመንግስት ወይም ከአርሶ አዯር መሬት
በዒሌ ሃፌቲ ዛወፅእ ዯንቢ መሰረት ካብ ዛተኻረዮ የተከራየ ባሇ ሃበት በሚወጣው ዯንብ መሰርት
መሬት ዛተወሰነ ኢዴ አግራብ ዖይተኸሇን ነቲ ከተከራየ መሬት የተወሰነውን እጅ ዔፅዋት
ዯንቢ ዛጠሒሰን ከከም ክብዯት ጥፌአቱ ካብ ብር ያሌተከሇና ዯንቡን የጣሰ እንዯጥፊቱ ክብዯት
500.00 (ሒሙሽተ ሚእቲ) ክሳብ ብር ከብር 500.00( አምስት መቶ) እስከ
5000.00(ሒሙሽተ ሽሔ ) ብር ይቕፃዔ። 5000.00(አምስት ሺህ) ይቀጣሌ።
ሰ/ ዛኾነ ካብ መንግስቲ መሬት ዛተኻረየ ኢንቨስተር ሰ/ማንኛው ከመንግስት መሬት የተከራየ ኢንቨስተር
ዛተካረዮ መሬት ብሙለእ ወይ ብኽፊለ ብካሉእ የተከራየውን መሬት በከፉሌ ወይም በሙለ ሇላሊ
ዖካረየ ካብ 1000 ብር(ሒዯ ሽሔ) ክሳብ ብር ያከራየ ከ1000 (አንዴ ሺህ) እስከ 5000(አምስት
5000(ሒመሽተ ሽሔ) ብር ተቐፂኡ ዛኣተዎ ሺ) ይቀጣሌ።
40
ውዔሉ ይፇርስ።
ሸ/ዛኾነ ሰብ አብ ተሒራሳይ መሬት መጠሻ ዛሰርሏ ሸ/ ማንኛውም ሰው በእርሻ መሬት መኖርያ ቤት የሰራ
ጥፌአተኛ ኮይኑ ብር 50 (ሒምሳ ) ብር ተቐፂኡ ጥፊተኛ ሆኖ ብር አምሳ ተቀጥቶ ቤቱን ያፇርሳሌ።
መጠሻኡ የፌርስ ።
ቀ/ ሔዴሔዴ በዒሌ ትሔዛቶ መሬት ካብቲ ዛወፀ ናይ ቀ/ እያንዲንደ የመሬት ባሇይዜታ ከወጣው የመሬት
መሬት አጠቓቕማ ትሌሚ ወፃእ ዛተጠቐመ ወይ አጠቃቀም ዔቅዴ ውጪ የተጠቀመ ወይም ዔቅደ
ዴማ እቲ ትሌሚ ዖይምትግብር መሬቱ ተግባራዊ አሇማዴረግ መሬቱ ያሇአግባብ
ብዖይአግባብ ከም ምጥቃም ተቖፂሩ ንመጀምርያ እንዯመጠቀም ተቀጥሮ ሇመጀመርያ ጊዚ ከብር
ጊዚ ካብ ብር 100 ክሳብ ብር 300 ይቕፃዔ። ካብዘ 100 እስከ ብር 300 ይቀጣሌ፣ ሇሁሇተኛ ግዚ
ንሊዔሉ ዛዯግም እንተኾይኑ መሬት ናይ ምጥቃም 200 እስከ ብር 500 ይቀጣሌ ከዘህ በሊይ
መሰለ ከምንጠሌ ይገብር። የሚዯገም ከሆነ በመሬት የመጠቀም መብቱ
ሉነጠቅ ይችሊሌ።
በ/ ዛኾነ ገጠር መሬት ምጥቃም መሰሌ ዛተውሃቦ ሰብ በ/ ማንኛው የገጠር መሬት የመጠቀም መብት
አብ ናይ ባዔለ መሬት ይኹን አብ ካሉእ የተሰጠው ሰው በራሱ መሬትም ይሁን በላሊ
ዛተሰርሐ ስነ ህይወታውያን ዔቐባ ሒመዴን የተሳሩ ስነ ህይወታዊ አፇርና ውሃ ጥበቃ ስራዎች
ማይን ስራሔቲ ዖፌረስ ከከም ኩነታቱ ካብ ብር ያፇረሰ እንዴየ ሁኔታው ከብር 100 እስከ ብር
100-ብር200 ተቐፂዐ ነቲ ዖፌረሶ መሉሱ ክሰርሔ 200 ተቀጥቶ ሊፇረሰው መሌሶ ሉሰራው ይገዯዲሌ።
ይግዯዴ።
ተ/ ዛኾነ ሰብ ብሔጊ ዖይተውሃቦ ካብ ዖሇው ክፌቲ ተ/ ማንኛው ሰብ በህግ ያሌተሰጠው ካሇው ክፌት
መሬት ዛሒረሰ ፣ ዛተጠቐመ ወይም መንበሪ ገዙ መሬት ያረሰ የተጠቀመ ወይም መኖርያ ቤት የሰራ
ዛሰርሏ ካብ 500 ክሳብ 2000 ብር ተቐፂዐ ከብር 500 እስከ 2000 ብር ተቀጥቶ ያገኘው
ዛረኸቦ ጥቕሚ ንመንግስቲ አታዊ ንክኸውን ወይ ጥቅም ሇመንግስት ገቢ እንዱሆን ወይም የስራው
ዴማ ዛሰርሕ ገዙ ንኽፇርስ ይገብር ። ቤት እንዱፇርስ ይዯረጋሌ።
ዛተስዒሩን ተፇፃምነት ዖይብልም ሔግታት ስሇተሻሩና ተፇፃሚ ሰሇማይሆኑ ህጎች
1. ናይ ክሌሌ ትግራይ ገጠር መሬት ምምሔዲር 1. የትግራይ ክሌሌ የገጠር መሬት አስተዲዯርና
አጠቓቕማን አዋጅ 23/1989 ከምኡውን ነዘ አጠቃቀም አዋጅ ቁጥር 23/1989 እንዱሁም
ንምምሔያሽ ዛወፁ አዋጅ ቁፅሪ 55/1994 በዘ ይህን ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ ቁጥር 55/1994
አዋጅ ተሳዑሮም አሇው። በዘህ አዋጅ ተሽራሌ።
2. ነዘ አዋጅ ዛፃረር ዛኾነ ሔጊ፣ ዯንቢ፣ 2. የህን አዋጅ የሚቃረን ማንኛውም ህግ ፣ ዯንብ ፣
መምርሑወይ ዴማ ናይ አሰራርሒ ሌምዱ አብዘ መመርያ የአሰራር ሌምዴ በዘህ አዋጅ
አዋጅ ዛተዯንገጉ ጉዲያት ብዛተመሌከተ የተዯነገጉበት ጉዲዮች በተመሇከተ ተፇፃሚነት
ተፇፃምነት አይህሌዎን። አይኖረውም።
አንቀፅ 31 አንቀፅ 31
እዘ አዋጅ ዛፀንዏለ ግዖ አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ አዋጅ ካብ መጋቢት 15/1998 ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከመጋቢት 15/1998 ጀምሮ የፀና ይሆናሌ
ዛፀንዏ ይኸውን። ።

41


ዒ/ም ዒ/ም
አዋጅ ቁፅሪ 98/1998 ዒ/ም አዋጅ ቁጥር 98/1998 ዒ/ም

መመሒየሺ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ተሻሽል የወጣውን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ መፅዯቒ አዋጅ ቑፅሪ 45/1994 ዒ/ም ሔገ መንግስት ማፅዯቅያ አዋጅ ቁጥር 45/1994
ንምምሔያሽ ዛወፀ አዋጅ ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ
ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ ተሻሽል የወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ንምምሔያሽ አዴሊይ ኮይኑ ሔገ መንግስት ማሻሻሌ ኣስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ስሇዛተረኸበ፣ ብመሰረት ዒንቀፅ 107(2) ተመሒይሹ ተሻሽል በወጣው ሔገ መንግስት አንቀፅ 107(2)
ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ዛስዔብ መመሒየሺ አዋጅ መሰረት የሚከተሇው ታውጇሌ።
ወፂኡ አል።
እዘ አዋጅ “መፅዯቒ ዛተመሒየሸ ሔገ መንግስቲ ይህ አዋጅ “ተሻሽል” የወጣውን የትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ አዋጅ ቁፅሪ ክሌሊዊ መንግስት ማጽዯቅያ አዋጅ ቁጥር 45/1994
45/1994 ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ሇማሻሽሌ የወጣ አዋጅ ቁጥር 98.1998” ተብል
98/1998 ተባሂለ ክጥቀስ ይክእሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2. መመሒየሺ 2. ማሻሻያ
1. ዒንቀፅ 52 ንኡስ ዒንቀፅ (3) ናይቲ ሔገ 1. የህግ መንግስቱ አንቀፅ 52 ንኡስ አንቀፅ (3)
መንግስቲ ከምዛስዔብ ተመሒይሹ አል። እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።
3. ካብ አባሊት ቤት ምኽሪ ሌዔሉ ፌርቂ 3. ከምክር ቤቱ አባሇት ከግማሽ በሊይ (50%+1)
(50%+1) እንተተረኺቦም ምሌአተ ጉባኤ ከተገኙ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ ። በዘህ ህገ
ይኸውን ውሳነ እቲ ቤት ምኽሪ አብዘ ሔገ መንግስት በላሊ አኳሃን ካሌተዯነገገ በስተቀር
ምንግስቲ ብፈለይ ኹነታት የምክር ቤቱ ውሳኔ ሉተሊሇፌ የሚችሇው
እንተዖይተዯንጊጉ አብቲ አኼባ ካብ በስብሰባው ሊይ ከተገኙ አባሊት ከግማሽ በሊይ
ዛተረኸቡ አባሊት ሌዔሉ ፌርቂ እንትዴግፌዎ ሲዯግፉት ይሆናሌ።
ይመሒሊሇፌ።
2. ዒንቀፅ 59 ንኡስ ዒንቀፅ (1) ናይቲ ሔገ 2. የህግ መንግስቱ ዒንቀፅ 59 ንኡስ አንቀፅ (1)
መንግስቲ መእተዊ ክፊለ ከምዛስዔብ ተመሒይሹ መግብያው ክፌሌ እንዯተመሇከተው ተሻሽሎሌ።
አል።
1. ምክትሌ ርእስ ምምሔዲር ካብ መንጎ አባሊት 1. ምክትሌ ርእሰ መስተዲዯሩ ከክሌለ ምክር
ቤት ምኽሪ እዘ ክሌሌ ወይ ዴማ ካብ አባሊት ቤት አባሊት መካከሌ ወይም ከምክር ቤቱ
ቤት ምኽሪ ወፃኢ ብመቕረባይነት ርእሰ አባሇት ውጭ በርእሰ መስተዲዯሩ አቅራቢነት
ምምሔዲር ብቤት ምኽሪ ዛሽወም ኮይኑ፣ በምክር ቤቱ የሚሾም ሀኖ፣
2. አብ ዒንቀፅ 73 እቲ ሔገ መንግስቲ ዛስዔቡ 2. በህግ መንግስት አንቀፅ 73 የሚከተለት
42
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 1.90 ነጋሪት ጋዚጣ ቑ.ፓ.ሳ 291
ሒዯሽቲ ንኡሳን ዒንቀፃት 3፣ 4፣ 5፣ 6ን7ን አዲዱስ ንኡስ አንቀፆች 3፣ 4፣ 5፣ 6 እና 7

ተወሲኾም አሇው። ተጨምረዋሌ።
3. ተፀዋዔነት ቤት ምኽሪ ወረዲ ንቤት ምኽሪ ክሌሌ 3. የወረዲ ምክር ቤት ተጠሪነት ሇክሌለ ምክር
ትግራይ ንነበርቲ እቲ ወረዲን ይኸውን። ቤትና ሇወረዲው ነዋሪዎች ይሆናሌ።
4. ሔገ መንግስታዊ ስርዒት አብ ሒዯጋ ዖውዴቕ 4. ሔገ መንግስታዊ ስርዒቱ አዯጋ ሊይ የሚጥሌ
ተግባር እንትፌፀም ወይ እቲ ወረዲ ምምሔዲር ተግባር ሲፇጽም ወይም የወረዲው አስተዲዯር
ፀጥታን ዴህንነትን እቲ ከባቢ ምቁፅፃር የአከባቢውን ፀጥታና ዴሔንነት መቆጣጠር
እንትአብዩ ወይ ከዒ ብሔጊ ዛተውሃቦ ስሌጣንን ሲያቅተው ወይም በህግ የተሰጠውን ስሌጣንና
ተግባርን ብአግባቡ ክዋፃእ እይክአሇን ኢለ ተግባር በአግባቡ ሉተገብር አሌቻሇም ብል
እንትውስን፣ ሲወስን፣
ሀ/ ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ናይቲ ወረዲ ቤት ሀ/ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት የወረዲው ምክር
ምኽሪ ወይ ስራሔ ፇፃሚ ከፌርስ፣ ናይ ስግግር ቤት ወይም ስራ አስፇፃሚው አካሌ ማፌረስ፣
ምምሔዴዲር እቲ ወረዲ ብምጥያሽ እቲ ስግግር የሽግግር አስተዲዯር በማቋቋም የሽግግሩ ወቅት
ዛፀንሒለ እዋን ይውሰን ። የሚቆይበት ጊዚ ይወሰናሌ።
ሇ/ እቲ ወረዲ አብ ከምዘ ዛበሇ ኩነታት እናሃሇወ ሇ/ ወረዲው በዘህ ሁኔታ እያሇ በቀበላ ምክር ቤት
አብ ጣብያ ቤት ምኽሪ ፀገም እንተተፇጢሩ ቤት ችግር ከተፇጠረ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ከፌርስን መሰጋገሪ እንዱፇርስ እና የሽግግር አስተዲዯር እንዱቋቋም
ምምሔዲር ንክጣየሽ ይውስን። ይወስናሌ።
ሏ/ ርእሰ ምምሔዲር እዘ ክሌሌ ውሳነታት እቲ ቤት ሏ/ የክሌለ ርእስ መስተዲዴር የምክር ቤቱን
ምኽሪ የተግብር፣ ናይቲ ወረዲ ናይ ስግግር ውሳኔዎች ይተገብራሌ፣ የወረዲውን የሽግግር
ምምሔዲር ይውዴብ፣ ሒሇፌቲ ግዘያዊ ኣስተዲዯር ያዯራጃሌ፣ የአስተዲዯሩ ግዘያዊ
ምምሔዲር ይምዯብ እቲ ስግግር ብመሰረት ውሳነ ሒሊፉዎችን ይመዴባሌ፣ ሽግግሩ በክሌለ ምክር
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ተግባራዊ ምዃኑ የረጋግፅ። ቤት ውሳኔ መሰረት ተግባራዊ መሆኑን
መ/ አብ ምፌራስ ቤት ምኽሪ ወይ ስራሔ ፇፃሚ ያረጋግጣሌ።
ወረዲ አብ ዛከአሇለ እዋን ምስ መራፂ ህዛቢ እቲ መ/ የወረዲው ምክር ቤት ወይ ስራሔ አስፇፃሚው
ወረዲ ምኽክር ክግበር ቤት ምኽሪ እዘ ክሌሌ በሚፇርስበት ወቅት አመቺ በሆነ ወቅት
ክውስን ይኽእሌ። ከመራጩ የወረዲው ህዛብ ምክክር እንዱዯረግ
የክሌለ ምክር ቤት ሉወስን ይችሊሌ።
5. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 4(ሀ) ን 5. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 4(ሀ) እና (ሇ) መሰረት
(ሇ)ን ዛጣየሽ ናይ ስግግር ምምሔዲር ዛስዔቡ የሚቋቋም የሽግግር አስተዲዯር የሚከተለት
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌውዎ ። ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ።
ሀ/ ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 80ን82ን ሀ/ በህገ መንግስቱ ዒንቀፅ 80 እና 82 ሇወረዲው ስራ
ንወረዲ ኮምቴ ፇፃሚ ስራሔን ዋና አመሒዲርን አስፇፃሚ ኮምቴ እና ሇዋና አስተዲሪው የተሰጠ
ዛተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ይፌፅም፣ የፇፅም። ስሌጣንና ተግባር ይፇፅማሌ፣ ያስፇፅማሌ
ሇ/ ናይቲ ወረዲ ትሌምን በጀትን የፅዴቕ፣ የፇፅም። ሇ/የወረዲው ዔቅዴና በጀት ያፀዴቃሌ፣ ያስፇፅማሌ
ሏ/ አግባብ ብዖሇዎ ሔጊ መሰረት አብቲ ወረዲ መረፃ ሏ/ አግባብ ባሇው ህግ መሰረት የወረዲው ምርጫ
ዛካየዯለ ኩነታት የመቻቹ፤ የሚካሄዴበት ሁኔታ ያመቻቻሌ።
መ/ ብክሌሌ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ዛሃብዎ መ/ በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት የሚሰጡት
ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም። ላልች ተግባራት ይፇፅማሌ።
6. እቲ ግዘያዊ ናይ ስግግር ምምሔዲር ዛፀንሒለ 6. ጊዘያዊ የሽግግሩ አስተዲዯር የሚቆየው ከአንዴ
እዋን ካብ ሒዯ ዒመት ንዛይበሌፅ ይኸውን። አመት ሊሌበሇጠ ግዚ ይሆናሌ። ሆኖም አስፇሊጊ
ኮይኑ ግና አዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ቤት ምኽሪ ሆኖ ሲገኝ የክሌለ ምክር ቤት የመቆያ ጊዚው
ክሌሌ ትግራይ እዘ መፅንሑ እዋን ካብ ከስዴስት /6/ ወር ሊሌበሇጠ ጊዚ ማራዖም
43
ሽዴሽተ(6) ወርሑ ንዖይበሌፅ እዋን ከናውሕ ይችሊሌ። በዘህ ጊዚ ውስጥ በህግ መሰረት ምርጫ
ይኽእሌ። ኣብዘ ግዖ ብመሰረት ሔጊ ዲግም ተካሂድ መዯበኛው አስተዲዯር ይቋቋማሌ።
መረፃ ተኸይደ ስሩዔ ምምሔዴዲር ይጣየሽ።
7. አብ እዋን እቲ ስግግር ተሳትፍ ነበርቲ ህዛቢ እቲ 7. በሽግግሩ ወቅት በሌማት፣ መሌካም አስተዲዯርና
ወረዲ አብ ሌምዒት፣ ሰናይ ምምሔዲርን ህንፀት የዱሞክራሲ ግንባታ እንዱሁም በአገሌግልት
ዱሞክራሲ ከምኡውን ቀረብ ግሌጋልት አቅርቦት የወረዲው ነዋሪ ህዛብ የተዯራጀ ተሳትፍ
ብዛተወዯበ መሌክዐ ንምጉሌባትን ናይቲ ህዛቢ ሇማጎሌበትና የህዛቡን ጥቅም የሚያሰጠብቅ
ጥቅምታት ዛሔሌው ውሳነታት ንምውሳን ካብ ውሳኔዎች ሇመወሰን እንዱቻሌ ከወረዲው ነዋሪዎች
ነበርቲ እቲ ወረዲን ዛተፇሊሇዩ ክፊሊት ከተሇያዩ የሔብረተሰብ ክፌልች የተወከለ
ሔብረተሰብን ዛተወከለ ዛካፇሌለ አማኻሪ የሚሳተፊበት አማካሪ ምክር ቤቶች በወረዲ እና
አብያተ ምኽርታት አብ ብርኪ ወረዲን ጣብያን ቀበላ ዯረጃ ያቋቁማሌ፣ ዛርዛሩ በግዘያዊ
የጣይሽ፣ ዛርዛሩ በቲ ግዘያዊ ምምሔዲር አስተዲዯሩ ይወሰናሌ።
ይውሰን፣
4.. ናይቲ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 74 ንኡስ ዒንቀፅ 4. የሔገ መንግስቱ አንቀፅ 74 ንኡስ አንቀፅ 2 (ቀ)
2(ቀ) ከምዛስዔብ ተመሒይሹ አል። እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።
ቀ ንሔገ መንግስትን ካሌኦት ሔግታትን ፋዯራሌ ቀ. የፋዯራሌና ክሌሌ ሔግጋተ መንግስትና ላልች
ክሌሌን ዖይፃባእን በዜም ሔግታት ዖይተሸፇኑ፣ ሔጎችን የማይቃረኑና በነዘህ ሔጎች ያሇተሸፇኑ፣
ንምርግጋፅ ሰሊምን ፀጥታን እቲ ወረዲ ዛሔግ዗፣ ሇወረዲው ሰሊምና ፀጥታ መረጋገጥ የሚያግ዗፣
ንናይቲ ወረዲ ፌለይ ኩነታትን ባህርን ዛምሌከቱ የወረዲውን ሌዩ ሁኔታና ባህሪ የሚመሇከቱ
አብ ወረዲኡ ጥራሔ ዛፌፀሙ ናይ ግሌጋሇትን በወረዲው ብቻ የሚፇፀሙ የአገሌግልትና ማህበራዊ
ማሔበራዊ ጉዲያትን ዛርዛር መምርሑታት ጉዲዮች ዛርዛር መመርያዎች አወጥቶ ስራ ሊይ
አውፂኡ አብ ስራሔ የውዔሌ። ያውሊሌ።
በ/ ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብዖውፅኦ አዋጅ በ/ የክሌለ ምክር ቤት በሚያወጣው አዋጅ መሰረት
መሰረት መምርሑታት ከውፅእ ስሌጣን እንትውሃቦ መመርያዎች እንዱያወጣ ስሌጣን ሲሰጠው አውጥቶ
አውፅኡ አብ ስራሔ የውዔሌ። ስራ ሊይ ያውሊሌ።
ተ/ ንዋና አማሒዲርን ካሌኦት ሒሇፌቲ እቲ ወረዲ ተ/ ዋና አስተዲዲሪውንና ላልች የወረዲ ስራ
ንሔቶ ይፅውዔ። ስራሔቶም ይምርምር። ሃሊፉዎችን ሇጥያቄ ይጠራሌ። ስራዎቻቸውን
5. ዒንቀፅ 77 ንኡስ ዒንቀፅ (3) እቲ ሔገ መንግስቲ ይመረምራሌ።
ከምዛስዔብ ተመሒይሹ አል። 5. የሔገ መንግስቱ አንቀፅ 77 ንኡስ አንቀፅ (3)
3. ካብ አባሊት ቤት ምኽሪ እቲ ወረዲ ሌዔሉ ፌርቂ እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።
(50%+1) እንተረኺቦም ምሌአተ ጉባኤ 3. ከወረዲው ምክር ቤት አባሊት ከግማሽ በሊይ
ይኸውን፤ ውሳነ አቲ ቤት ምኽሪ አብቲ ቤት (50%+1) ከተገኙ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ።
ምኽሪ ካብ ዛተረኸቡ አባሊት ብሌዔሉ ፌርቂ የምክር ቤቱ ውሳኔ ሉተሊሇፌ የሚችሇው
(50%+1) ዴምፂ እንተተዯጊፈ ይመሒሊሇፌ። በስብሰባው ሊይ ከተገኙ አባሊት ከግማሽበሊይ
ስዯግፊት ይሆናሌ።
6. ዒንቀፅ 78 እቲ ሔገ መንግስቲ ከምዛስዔብ 6. የህገ መንግስቱ አንቀፅ 78 እንዯሚከተሇው
ይመሒየሽ። ተሻሽሎሌሽ።
ቤት ምኽሪ ወረዲ ናይ ባዔለ ቤት ፅሔፇት የወረዲ ምክር ቤት የራሱ ፅሔፇት ቤት ይኖረዋሌ።
ይህሌዎ፣ እቲ ቤት ፅሔፇት ክሳብ ዛጣየሽ ግን ሆኖም ምክር ቤት የራሱ ፅህፇት ቤት እስኪያዯራጅ
ቤት ፅሔፇት ፇፃሚት እቲ ወረዲ ቤት ፅሔፇት ዴርስ የስራ አስፇፃሚው ምክር ቤት የስራ ዴርሻ
ፇፃሚ ስራሔን ቤት ምኽሪ እቲ ወረዲ ሳይቀሊቀሌ የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ብትሔዛቶኦም ከይተሒዋወሱ ብሒር ስርሕም በጋራ ስራዎቻቸው የሚያካሂደበት ፅህፇት ቤት
ዖካይዴለ ቤት ፅሔፇት ኮይኑ የገሌግሌ። ሆኖ ያገሇግሊሌ።
44
7. አብ ዒንቀፅ 82 እቲ ሔገ መንግስቲ ዛስዔብ 7. በህገ መንግስቱ አንቀፅ 82 የሚከተሇው አዱስንኡስ

ሒደሽ ንኡስ ዒንቀፅ (3) ተወሲኹ አል። አንቀፅ 3 ተጨምሯዋሌ።
3. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዋና 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (1)መሰረት
አማሒዯሪ ወረዲ ንርእሰ ምምሔዴዲር እዘ ክሌሌ የወረዲው ዋና አሰተዲዯሪ ሇክሌለ ርእሰ
ተፀዋዑ ዛኾነለ መዲያትን አገባብትን ብህጊ መስተዲዯር ተጠሪ የሚሆንበት ሁኔታና አገባብ
ይውሰን። በህግ ይወሰናሌ።
8. ዒንቀፅ 83 ንኡስ ዒንቀፅ (1) እቲ ሔገ መንግስቲ 8. የህገ መንግስቱ አንቀፅ 83 ንኡስ አንቀፅ (1)
ከምዛስዔብ ተመሒይሹ አል። እንዯሚመሇከተው ተሻሽሎሌ።
1. ምክትሌ ዋና አማሒዲሪ ወረዲ ካብ መንጎ 1. የወረዲው ምክትሌ ዋና አስተዲዲሪ ከወረዲው
አባሊት ቤት ምኽሪ እቲ ወረዲ ወይ ካብ ምክር ቤቱ አባሊት ወይም ከምክር ቤቱ አባሊት
አባሊት ቤት ምኽሪ ወፃኢ ብመቕረባይነት ዋና ውጭ በዋና አስተዲዲሪው አቅራቢነት
አመሒዯሪ ወረዲ ብቤት ምኽሪ ወረዲ በወረዲው ምክርቤት ይሾማሌ።
ይሸወም።
9. ዒንቀፅ 85 ንኡስ ዒንቀፅ (1) እቲ ሔገ መንግስቲ 9. የህገ መንግስቱ አንቀፅ 85 ንኡስ አንቀፅ (1)
ከምዛስዔብ ተመሒይሹ አል። እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።
1. ምምሔዲር ጣብያ ናይቲ ክሌሌ ታሔተዋይ 1. የቀበላው አስተዲዯር የክሌለ ዛቅተኛውና
ናይ መወዲእታ ብርኪ መንግስታዊ መሒውር የመጨረሻው መንግስታዊ የአስተዲዯር
እዩ። እርከን ነው።
10.ዒንቀፅ 86 ንኡስ ዒንቀፅ (4) እቲ ሔገ 10. የህገ መንግስቱ አንቀፅ 86 ንኡስ አንቀፅ (4)
መንግስቲ ከም ዛስዔብ ተመሒይሹ አል። ቤት እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ።
ምኽሪ ጣብያ ተፀዋዔነቱ ንዛመርፆ ህዛብን የቀበላ ምክር ቤት ተጠሪነቱ ሇመረጠው ህዛብና
ከምኩነታቱ ንቤት ምኽሪ ወረዲ ወይ ቤት ምኽሪ እንዯየሁኔታው ሇወረዲው ወይም ከተማ ምክር ቤት
ከተማ ይኸውን። ይሆናሌ።
11. አብ ዒንቀፅ 86 እቲ ሔገ መንግስቲ ዛስዔቡ 11. በሔገ መንግስቱ አንቀፅ 86 የሚከተለት አዱስ
ሒዯሽቲ ንኡስ ዒንቀፃት 5፣ 6፣ 7ን8ን ንኡስ አንቀፆች 5፣ 6፣ 7እና8 ተጨምሯሌ።
ተወሲኾም አሇው።
5. ሔገ መንግስታዊ ስርዒት አብ ሒዯጋ ዖውዴቕ 5.ሔገ መንግስታዊ ስርዒቱን አዯጋ ሊይ የሚጥሌ
ተግባር በቲ ጣብያ እንትፌፀም ወይ እቲ ጣብያ ተግባር ሲፇጽም ወይም የቀበላው አስተዲዯር
ምምሔዲር ፀጥታን ዴሔንነትን ከባቢኡ ምቁፅፃር የአከባቢውን ፀጥታና ዴህንነት መቆጣጠር
እንተአብዩ ወይ እቲ ጣብያ ብሔጊ ዛተውሃቦ ሲያቅተው ወይም በህግ የተሰጠውን ስሌጣንን
ስሌጣንን ተግባርን ብአግባቡ ክዋፃእ አይክአሇን ተግባር በአግባቡ ሉተገብር አይቻሇም ብል
ኢለ እንትውሰን፣ ሲወስን፣
ሀ/ቤት ምኽሪ ወረዲ ናይቲ ጣብያ ቤት ምኽርን ወይ ሀ/የወረዲው ምክር ቤት የቀበላውን ምክር ቤት ወይም
ስራሔ ፇፃሚ ከፌርስ፣ ናይቲ ጣብያ ስግግር ስራ አስፇፃሚ ኮምቴውን ማፌረስ፣ የሽግግር
ምምሔዴዲር ከጣይሽን እቲ ስግግር ዛፀንሏለ አስተዲዯር ማቃቋምና የሽግግሩ ወቅት የሚቆይበት
እዋን ክውሰን ይኽእሌ። ግዖ መወሰን ይችሊሌ።
ሇ/ዋና አመሒዲሪ ወረዲ አብ ስሌጣን ዖል ምምሔዲር ሇ/ የወረዲው ዋና አስተዲዲሪ በስሌጣን ሊይ ያሇውን
ጣብያ የሰናብት፣ ናይቲ ጣብያ ናይ ስግግር አስተዲዯር ያሰናብታሌ፣ የወረዲው የሽግግር
ምምሔዴዲር ይውዴብ፣ ግዘያዊ ሒሇፌቲ አስተዲዯር ያዯራጃሌ፣ የአስተዲዯሩ ጊዛያዊ
ምምሔዲር ይምዴብ፣ እቲ ስግግር ብመሰረት ሒሊፉዎችን ይመዴባሌ፣ ሽግግሩ በወረዲው ምክር
ውሳነ ቤት ምኽሪ ወረዲ ተግባራዊ ምዃኑ የረጋግፅ ቤት ውሳኔ መሰረት ተግባራዊ መሆኑን ያረጋግጣሌ።
ሏ/ አብ ምፌራስ ቤት ምኽሪ ወይ ስራሔ ፇፃሚ ሏ/ የቀበላው ምክር ቤት ወይም ስራ አስፇፃሚው
ጣብያ አብ ዛከአሇለ እዋን ቤት ምኽሪ ወረዲ ነቲ ሇማፌረስ በሚወሰንበት ጊዚ የወረዲው ምክር ቤት
45
ጣብያ መራፂ ህዛቢ የማኽር ፤ አመቺ በሆነበት ወቅት መራጩ የቀበላው ህዛብ
ያማክራሌ፤
6.ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 5(ሀ) ን (ሇ)ን 6. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 5(ሀ) እና (ሇ) መሰረት
ዛጣየሽ ናይ ስግግር ምምሔዴዲር ብመሰረት እዘ የሚቋቋም የሽግግር አስተዲዯር በህገ መንግስቱ
ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 91ን 93ን ንኮምቴ ፇፃሚ አንቀፅ 91 እና 93 መሰረት ሇቀበላው ስራ
ስራሔን አመሒዯሪ ጣብያን ተውሃቦ ስሌጣንን አስፇፃሚ ኮምቴና አስተዲዲሪው የተዲዲሪው
ተግባራን ይፌፅም፣ የፇፅም። የተሰጠውን ስሌጣን ተግባር ይፇፅማሌ፣
ያስፇፅማሌ
7. ግዘያዊ ናይ ስግግር ምምሔዴዲር ጣብያ 7. ግዘያዊ የሽግግሩ አስተዲዯር የሚቆይበት ጊዚ
ዛፀንሏለ እዋን ካብ ሽደሽተ ወርሑ ዖይበሌፅ ከስዴስት ወር ሊሌበሇጠ ግዖ ይሆናሌ።ሆኖም
ይኸውን። አዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ቤት ምኽሪ አሰፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ የወረዲው ምክር ቤት የመቆያ
ወረዲ እዘ እዋን ካብ ሽደሽተ ወርሑ ንዖይበሌፅ ጊዚው ከስዴስት ወር ሊሌበሇጠ ጊዚ ሉያራዛመው
ከናወሕ ይኽእሌ። ኣብዘ ግዖ ኣግባብ ብዖሇዎ ይችሊሌ፤ በዘሁ ጊዚ አግባብ ባሇው ህግ መሰረት
ሔጊ መሰረት ዲግም መረፃ ተካይደ ስሩዔ ምርጫ ተካሂድ መዯበኛው አስተዲዯር ያቋቁማሌ።
ምምሔዲር ይጣይሽ ።
8. አብ እዋን ስግግር ናይቲ ህዛቢ ዛተወዯበ 8. በሽግግሩ ወቅት የህዛቡን የተዯራጀ ተሳትፍ
ተሳትፍ ንምጥንኻር ካብ ዛተፇሊሇዩ ክፊሊት ሇማጠናከር ከተሇያዩ የሔ/ሰብ ክፌልች የተውጣጡ
ሔ/ሰብ ዛተውፃፅኡ አባሊት ዛሒዖ መማኸሪ ቤት አባሊት የያዖ ኣማካሪ ምክር ቤት ያቋቁማሌ፣
ምኽሪ የጣይሽ ዛርዛሩ በቲ ወረዲ ቤት ምኽሪ ዛርዛሩ በወረዲው ምክር ቤት ይወስናሌ።
ይውሰን።
12.ዒንቀፅ 89 ንኡስ ዒንቀፅ (2) ናይቲ ሔገ 12.የሔገ መንግስቱ አንቀፅ 89 ንኡስ አንቀፅ (2)
መንግስቲ ከም ዛስዔብ ተመሒይሹ አል። እንዯሚመሇከተው ተሻሽሎሌ።
2. ካብ አባሊት ቤት ምኽሪ እቲ ጣብያ ሌዔሉ 2. ከቀበላው ምክር ቤት አባሊት ከግማሽ በሊይ
ፌርቂ (50%+1) እንተተረኺቦም ምሌአተ (50%+1) ከተገኙ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ።
ጉባኤ ይኸውን፤ ውሳነ እቲ ቤት ምኽሪ አብቲ የምክር ቤቱ ውሳኔ ሉተሊሇፌ የሚችሇው
ኣኼባ ካብ ዛተረኸቡ አባሊት ብሌዔሉ ፌርቂ በስብሰባው ሊይ ከተገኙ አባሊት ከግማሽ በሊይ
(50%+1) ዴምፂ እንተተዯጊፈ ሲዯግፈት ይሆናሌ።
ይመሒሊሇፌ።
13. መእተዊ ክፌሉ ዒንቀፅ 94 እቲ ሔገ መንግስቲ 13. የህገ መንግስቱ አንቀፅ 94 የመግብያው ክፌሌ
ከምዛስዔብ ተመሒይሹ አል። ምክትሌ እንዯሚመሇከተው ተሻሽሎሌ። የቀበላው ምክትሌ
አመሒዲሪ ጣብያ አብ መንጎ አባሊት ቤት ምኽሪ አስተዲዯሪ ከምክር ቤቱ አባሊት መካከሌ ወይም
ጣብያ ወይ ካብ አባሊት ቤት ምኽሪ ወፃኢ ከምክር ቤቱ አባሊት ውጭ በቀበላው አሰተዲዯሪ
ብመቕረባይነት አመሒዲሪ ጣብያ ዛሽየምን አቅራቢነት የሚሾምና ተጠሪነቱም ሇቀበላው
ተፀዋዔነቱ ንአማሒዲሪ ጣብያ ኮይኑ፣ አስተዲዯሪ ሆኖ፣
3. እዘ አዋጅ ዛፀንዒለ እዋን 3. አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ አዋጅ ካብ መጋቢት 15/1998 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከመጋቢት 15/1998 ጀምሮ የፀና ይሆናሌ
ዛፀንዏ ይኸውን። ።
46

መበሌ 14 ዒመት ቑ.6 14ኛ ዒመት ቁ.6

ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መቐሇ መጋቢት 15/1998 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ መቐሇ መጋቢት 15 / 1998 ዒ/ም
ኣዋጅ ቑፅሪ 99 /1998 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 99 /1998 ዒ.ም

ዒርሰ ምምሔዴዲር ንምጥንኻርን ስሌጣንን ተግባርን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ራስን በራስ
ምምሔዴዲር ወረዲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የማስተዲዯር ዒሊማ ሇማጠናከርና የወረዲ
ትግራይ ብዛርዛር ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ መስተዲዴር ስሌጣንና ተግባር በዛርዛር
ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ፌረ ዱሞክራሲ ብዛግባእ ንምስትምቓር፣ዒርሰ ራስን በራስ የማስተዲዯር ዒሊማን በማጠናከር
ምምሔዴዲር ብምጥንኻር ብመስርሔ ዖይምእኹሌ ባሌተማከሇ የአስተዲዯር ስርዒት የዱሞክራሲን
ምምሔዴዲር ሰፉሔ ተሳትፍ ሔዛቢ ብምርግጋፅ ፌሬ በሚገባ ሇማጣጣም እና ሰፉ የሔዛብ ተሳትፍ
ንዖሊቒ ሌምዒት ምችው ኩነታት ንምፌጣር ዖኽእሌ በማረጋገጥ ቀጣይነት ሊሇው ሌማት የተመቻቸ
ሔጊ ንምውፃእ ኣገዲሲ ብምዃኑ፣ ሁኔታ መፌጠር የሚያስችሌ ሔግ ማውጣት
አስፇሊጊ በመሆኑ
ብተሳትፍ ህዛቢ ዛግበር ናይ ሌምዒት ከይዱ በህዛብ ተሳትፍ የሚዯረግ የሌማት ሂዯት
ብምጥንኻርን ትካሊዊ ብምግባርን ማሔበራዊ በማጠናከርና ተቋማዊ በማዴረግ ህዛቦች
ፌትሑ ብምርግጋፅ ከባቢኦም ብምሌማዔ ማዔረ አካባቢያቸውን በማሌማት ማሔበራዊ ፌትህ
ተጠቐምቲ ክኮኑ ምግባር ሔገመንግስታዊ መትከሌ በማረጋገጥ እኩሌ ተጠቃሚ እንዱሆኑ ማዴረግ
ብምዃኑ፤ ሔገ-መንግስታዊ መርህ በመሆኑ፣
ሔዴ ሔዴ ወረዲ ንባዔለ ናይ ምምሔዴዲር ከባቢኡ እያንዲንደ ወረዲ እራሱን በራሱ

ናይ ምሌማዔን ኣብ ውሽጣዊ ጉዲያቱ ውሳነ ናይ የማስተዲዯር፣አካባቢውን የማሌማትና ውስጣዊ
ምሃብ መሰለን ስሌጣኑን ዛተሒሇወ ምዃኑ ጉዲዩን በተመሇከተ ውሳኔ የመስጠት ስሌጣኑና
ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገመንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መብቱን መጠበቁ ተሻሽል የወጣው የትግራይ
መንግስቲ ትግራይ ስሇ ዛዴንግግ፤ ብሄራዊ ክሌሊዊ ሔገመንግስት ስሇሚዯነግግ፣
የህብረተሰቡ የእሇት ተዔሇት ፌሊጎቱና ጥቅሙ
ዔሇታዊ ዴላትን ጥቕምን እቲ ሔብረተሰብ ኣብ ሇሚመሇከቱ ከባቢያዊ ጉዲዮች እራስን በራስ
ዛምሌከቱ ከባቢያዊ ጉዲያት ዒርሰ ምምሔዲር የማስተዲዯር መርህ መሰረት ያዯረጉ ውሳኔዎች
መሰረት ዛገበሩ ውሳነታት ዛህቡ ከባቢያዊ ኣካሊት የሚሰጡ የየአካባቢው አካሊት የተቋቋሙ ስሇሆነ

ዛተጣየሹ ስሇዛኾነ እዘኦም መሪሔ ተርኦም ክፃወቱ እነዘህ መሪ ሚናቸውን ሉጫወቱ የሚያስችሌ
ዖኽእሌ ስርዒት ምዛርጋሔ ስሇዛግባእ። ስርዒት መዖርጋት ስሇሚገባ ፣
ይህን ዔውን ሇማዴረግ የአካባቢያቸው ዔቅዴ
ነዘ ንምፅዋት ናይ ከባቢኦም ትሌሚ ብምውፃእ በማውጣት የሚያስፇፅሙ፣ዱሞክራሲያዊ ስርዒቱ
ዖፇፅሙ ዱሞክራሲያዊ ስርዒት ክጉሌብትን ሰናይ እንዱጎሇብትናመሌካም አስተዲዯር እንዱሰፌን
ምምሔዴዲር ክሰፌን ነናይ ከባቢኡ ኣካሊት የየአካባቢው ወረዲ መስተዲዯር አካሊት
ብምጥንካር ስሌጣኖምን ተግባሮምን ብዛርዛር በማጠናከር ስሌጣንና ተግባራቸውን በዛርዛር
ምውሳን ስሇዖዴሇየ፤ መወሰን በማስፇሇጉ
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገመንግስቲ ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49(3) (ሀ) ተሻሽል በወጣው ሔገ-መንግስት ምክር ቤት
(ሇ)ን ከምኡውን ዒንቀፅ 72(2)ን ዛስዔብ ኣዋጅ ተሻሸል በወጣው ሔገ-መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ/
ወፂኡ ኣል ና /ሇ/ እንዱሁም አንቀፅ 7/2/2/ በተሰጠው
ስሌጣን የሚከተሇው ታውጇሌ።
1.ሒፂር ርእሲ 1.አጭር ርዔስ
እዘ ኣዋጅ “ዒርሰ ምምሔዴዲር ንምጥንኻርን ይህ አዋጅ “ራስን በራስ የማስተዲዯር ዒሊማ
ስሌጣንን ተግባርን ምምሔዴዲር ወረዲ ብዛርዛር ሇማጠናከርና የወረዲ መስተዲዯር ስሌጣንና
ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 99/1998 ”ተባሂለ ተግባር በዛርዛር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ክጥቀስ ይከኣሌ። ቁጥር 99/1998” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
2.ትርጉም 2.ትርጉም
1. “ሔገ መንግስቲ” ማሇት ተመሒይሹ ዛወፀ 1. “ሔገ መንግስት” ማሇት ተሻሽል የወጣው
ሔገመንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ
ትግራይ ዩ መንግስት ነው።
2. “ምምሔዴዲር ወረዲ” ማሇት ብመሰረት 2. “የወረዲ መስተዲዴር” ማሇት በሔገመንግሰቱ
ሔገመንግስቲ ዒንቀፅ 71 ን ዒንቀፅ 7 ናይዘ አንቀፅ 71 እና በዘህ አዋጅ አንቀፅ 7 መሰረት
ኣዋጅን ዛተጣየሸ ወይ ዛጣየሽ ምምሔዴዲር የተቋቋመ ወይም የሚቋቋም የወረዲ
ወረዲ እዩ መስተዲዯር ነው።
3. “ቤት ምኽሪ ወረዲ” ማሇት ብመሰረት ዒንቀፅ 3. “የወረዲ ምክር ቤት” ማሇት በህገ መንግስቱ
73/1/ ሔገመንግስቲ ዒንቀፅ 8 እዘ ኣዋጅን አንቀፅ 73/1/ እና በዘህ አዋጅ አንቀፅ 8
ዛተጣየሸ ወይ ዛጣየሽ ኣካሌ‟ዩ፤ መሰረት የሚቋቋም ወይም የተቋቋመ አካሌ
ነው።
4. “ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ“ ማሇት ብመሰረት 4. “የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት በሔገ
ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 79ን ዒንቀፅ 12 እዘ መንግስቱ አንቀፅ 79 እና በዘህ አዋጅ አንቀፅ
ኣዋጅን ዛተጣየሽ ወይ ዛጣየሽ አካሌ ዩ፤ 12 የተቋቋመ ወይም የሚቋቋም አካሌ ነው።
5. “ዋና አማሒዲሪ ”ማሇት ብመሰረት ሔገ 5. “ዋና አስተዲዲሪ” ማሇት በሔገመንግስቱ
መንግስቲ ዒንቀፅ 81 ዛተሸመን ናይቲ ወረዲ አንቀፅ 81 መሰረት የተሾመና የወረዲውን ስራ
ኮሚቴ ስራሔ ፇፃሚ ብሊዔሇዋየነት ዛመርሔዩ አስፇፃሚ ኮሚቴ በበሊይነት የሚመራ ሰው
ነው ነው።
6. “ኣባሌ” ማሇት ኣብዘ ኣዋጅ ብካሉእ ኩነታት 6. “አባሌ” ማሇት በዘሁ አዋጅ በተሇየ አኳኋን
እንተዖይተዯንጊጉ ንዋና ኣማሒዲርን ምክትሌ ካሇተገሇፀ በስተቀር ዋና አስተዲዲሪና ምክትሌ
ዋና ኣማሒዲርን ሒዊሱ ዛኾነ ኣባሌ ኮሚቴ አስተዲዲሪን ጨምሮ ማንኛውም የወረዲ ስራ
ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ‟ዩ፤ አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሌ ነው፤
48
7. “ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት” ማሇት ብመሰረት ሔገ 7. “የጽህፇት ቤት ሃሊፉ” ማሇት በሔገመንገስቱ

መንግስቲ ዒንቀፅ 84 ንዛተጣየሸ ወይ ዛጣየሽ አንቀፅ 84 ሇተቋቋመ ወይም ሇሚቋቋም
ቤት ፅሔፇት ምምሔዴዲር ወረዲ ክመርሔ የወረዲ መስተዲዴር ፅህፇት ቤት የሚመራ
ብዋና ኣማሒዲሪ ዛተመዯበ ሰብ‟ዩ በዋና አስተዲዲሪው የተመዯበ ሰው ነው።
3.ኣገሊሇፃ ፆታ 3.ፆታ አገሊሇፅ
ኣብዘ ኣዋጅ ብተባዔታይ ፆታ ዛተገሇፀ ኩለ በዘህ አዋጅ በወንዴ ፆታ የተገሇፀው ሁለ ሇሴት
ንኣንስታይ ፆታ‟ውን ይምሌከት እዩ፡፡ ፆታም የሚመሇከት ነው።
4.ወሰን ተፇፃምነት 4.የተፇፃሚነት ወሰን
እዘ ኣዋጅ ብመሰረት ኣዋጅ ከተማታት ዒርሰን ይህ አዋጅ በከተሞች አስተዲዯር አዋጀ መሰረት
ክኢሇን ካብ ዛመሒዯራ ከተማታት ወፃኢ ብሔገ እራሳቸውን ችሇው ከሚተዲዯሩ ከተሞች ውጭ
መንግስቲ ዛተጣየሸ ወይ በዘ ኣዋጀ ንዛጣየሻ በሔገመንግስቱ ወይም በዘህ አዋጅ በተቋቋሙ
ምምሔዴዲር ወረዲታት ትግራይ ተፇፃሚ ወይም በሚቋቋሙ የትግራይ የወረዲ መስተዲዴር
ይኸውን፤ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
5. ዔሊማታት፣መትከሊትን ፖሉሲታትን ዒርሰ 5. ራስን በራስ የማስተዲዯር ዒሊማዎች፣መርሆችና
ምምሔዴዲር፣ ፖሉሲዎች
1. ከባቢያዊ ናይ ሌምዒት ኣካሊትን ምምሔዴዲር 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ወረዲን ንምጥንኻር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በፋዳራለና በክሌለ ህግጋት መንግስት
ትግራይ ዛስዔቡ መትከሊትን መሪሔ ሒሳባትን መርሆች መሰረት ራስን በራስ ማስተዲዯርን
ዖይምእኹሌ ምምሔዴዲር ክኽተሌ ይግባእ ዒሊማና የወረዲ መስተዲዴርን ሇማጠናከር
የሚከተለትን ያሌተማከሇ አሰተዲዯር
መርሆችና መሰረት ሃሳቦችን ሉከተሌ ይገባሌ፤
ሀ.ብቕዒት ዖሇዎምን ውፅኢታዊ ክኾኑ ሀ.ብቃት ያሊቸውና ውጤታማ እንዱሆኑ
ዖኽእልም ስሌጣንን ሒሊፉነትን ከምኡ የሚያስችሌ ስሌጣንና ሒሊፉነት እንዱሁም
እውን ኣዴሊይ ዛኾነ መፇፀሚ ሃፌትን አስፇሊጊ የሆነ የማሰፇፀሚያ ሃብት
ክህሌዎ ይገብር፤ እንዱኖራቸው ያዯርጋሌ።
ሇ.ከባቢያዊ ሔብረተሰብ ማእኸሌ ብምግባር ሇ.የአካባቢውን ህብረተሰብ ማዔከሌ በማዴረግ
ዛተውሃቦም ሃሊፉነት ንምውፃእ ዖኽእልም የተሰጣቸው ሃሊፉነት ሇመወጣት
ትካሊዊ ብቕዒት፣ መስርሔን መሒውርን የሚያስእሊቸውን ተቃማዊ
ክህነፅን ከምዔብሌን ይገብር፣ ብቃት፣አሰራርና መዋቅር እንዱገነባና
እንዱዲብር ያዯርጋሌ።
ሏ.ዛተነበረልም ስሌጣንን ሒሊፉነትን ግቡእን ሏ.የተጣሇባቸውን ስሌጣንና ሃሊፉነት ግዳታና
ተሒታትነትን ብዛግባእ ክዋፅኡ ዖኽእሌ ተጠያቂነት በአግባቡ እንዱወጡ
ሃፌቲ ናይ ምእካብን ሞቢሊየዛ ናይ ምግባር የሚያስችሊቸውን ሃብት የመሰብሰብና
ስሌጣን ብሔጊ ክወሒቦም ይገብር፣ ሞቢሊይዛ የማዴረግ ስሌጣን በህግ
እንዱሰጣቸው ያዯርጋሌ፤
መ.ኣብ ዱሞክራሲያዊ ከይዱ ግሌፅነት፣ህዛባዊ መ.በዱሞክራሲያዊሂዯትግሌፅነት፣ሇህዛብተጠ
ተሒታትነትን ተሳትፍ ሔብረተሰብን ያቂነትና የሔብረተሰቡን ተሳትፍ መሰረት
መሰረት ዛገበረ ሲቪሌ ማሔበረሰብ ያዯረገ ሲቪሌ ማሔበረሰብ የመገንባትና
ንምህናፅ ስራሔቶም ክቃነዩ ንምግባረ ተግባራቸውን በዘሁ ቅኝት እንዱሆን ብቁ
ዖኽእሌ ብቁዔ ኦረንተሽን ክረኽቡ ይገብር ኦሬንቴሽን እንዱያገኙ ያዯርጋሌ።
ሰ.ከባቢያዊ ናይ ሌምዒት መሪሔነት ሰ.የአካባቢው የሌማት መሪነት ሇማረጋገጥ
ንምርግጋፅ ዖኽእሌ መስርሔ ብምዛርጋሔ የሚያስችሌ ስሌት በመቀየሰ ሇየአካባቢው
ንናይ ከባቢኦም ህዛቢ ተፀዋዔትን ህዛብ ተጠሪና ተጠያቂ እንዱሆኑ
49
ተሒተትን ክኾኑ ይገብር ያዯርጋሌ፤

ረ.ከባቢያዊ ምምሔዴዲር ኣካሊት እዘ ክሌሌ ረ.የክሌለ ከባቢያዊ መስተዲዴር አካሊት ቀና
ቅኑዔን ትርጉም ዖሇዎን ዒርሰ ምምሔዴዲር እና ትርጉም ያሇው ራስን በራስ
ክህሌዎም ዒርሱ ዛኸኣሇ ናይ ከባቢ የማስተዲዯር ስሌጣን እንዱኖራቸው
ማሔበረሰብ ሌምዒት ንምርግጋፅ ዖኽእልም ራሱን የቻሇ የአካባቢው ሔብረተሰብ
ብቅዒት ብምፌጣር ኣብ ምርግጋፅ ሒዯ ሌማት ሇማረጋገጥ የሚያስችሊቸውን
ፖሇቲካዊን ኢኮኖሚያውን ማሔበረሰብ ብቃት በመፌጠር አንዴ ፖሇቲካዊና
ሸሪኻት ክኾኑ ይገብር፤ ኢኮኖሚያዊ ማሔበረሰብ ሇመፌጠር
በሚዯረገው ሂዯት ውስጥ አጋር እንዱሆኑ
ማዴረግ
2. ዔሊማታት ዖይተማኸሇ ስርዒት ምምሔዲር 2. ዒሊማዎች በክሌለ ያሌተማከሇ አስተዲዯር
መሰረት ዛገበረ ከባቢያዊ ምምሔዴዲር መሰረት በማዴረግ ከባቢያዊ መስተዲዴርን
ንምትንኻር ዛግበር ምንቅስቓስ ክሌሌና በዜም መሰረት በማዴረግ ከባቢያዊ መስተዲዴርን
ዛስዔቡ ዔሊማታት ክምራሔ ኣሇዎ፤ ሇማጠናከር የሚዯረግ እንቅስቃሴ
ሀ.ዒቕሚ፣ተርታ ቀዲምነትን ዴላትን በሚከተለት ዒሊማዎች መመራት አሇበት።
ግሌጋልት እቲ ሔብረተሰብ ዖማሌእን ሀ.የሔብረተሰቡን አቅም ፌሊጎትና ቅዯም
ተሒታቲ ውፅኢታውን ተዒፃፃፊይን ትካሊዊ ተከተሌ የሚያሟሊ ተጠያቂ፣ውጤታማና
መሒውርን ኣሰራርሒን ክጣየሽን ክህለን፤ ከወቅቱ ጋር የሚጣጣም ተቃማዊ
መዋቅርና አሰራር እንዱቋቋምና
እንዱኖር፣
ሇ.ግቡእ፤ስሌጣንን ሒሊፌነትን ናይ ምሃብ ሇ. ሇነዘህ አካሊት ስሌጣን ሃሊፉነትና ግዳታ
መስርሔ ስሌጣኖምን ተግባሮምን ብግቡእ የመስጠት ሂዯት ስሌጣንና ተግባራቸው
ንምውፃእ ዖኽእሌ ምክንያታዊን፣ ብቑዔን በሚገባ ሇመወጣት የሚያስችሌ
ብዛኾነ ሃፌተ ገነት ዛተሰነየ፣ ናይ ባዔልም ምክንያታዊና ብቃት ያሇው ሃብት
እቶት ዖዔብዩለን ዖስፊፌሔለን ስሌጣን ያስከተሇ፣ የራሳቸው ገቢ
ክህሌዎም፣ ካብ ከባቢኦም ካብ ዛእከብ የሚያሳዴጉበትና የሚያሰፈበት ስሌጣን
ናይቲ ክሌሌ ግብርን ሃብትን ፌትሒዊ ከአካባቢያቸው ከሚሰበሰበው ግብርና
ዛኾነ ብፅሑት ክህሌዎም ዖኸእሌ መሰሌ የተሇያየ ሃብት ፌትሒዊ የሆነ ዴርሻ
ክወሃቦም ንምኽኣሌ፤ እንዱኖራቸው የሚያስችሌ መብት
እንዱኖራቸው ሇማስቻሌ
ሏ.ብሔጊ ዛተውሃቦም ስሌጣንን ተግባርን ሏ.በህግ የተሰጣቸውን ስሌጣንና ተግባር
ብአገባቡ ይፌፀሙ ምህሊዎም ንምርግጋፅ በአግባቡ እየፇፀሙ ሇመሆናቸው
ዖኸእሌ ስረዒት ንምዛርጋሔ፤ ሇማረጋገጥ የሚያስችሌ ስርዒት
ሇመዖርጋት
መ.ሒበራዊ ረብሒ መሰረት ብምግባር መ.የጋራ ጥቅምን መሰረት በማዴረግ እርስ
ነንባዔልም ክውዯቡ ፃዔሮም፤ግሌጋልቶምን በርሳቸው የሚዯራጁበት፣ ጥረታቸው
ሃፌቶምን ከጣምሩን ክተሒባበሩን ዖኸእሌ ሃብታቸውና አገሌግልታቸውን
መስርሔ ንምህናፅ፤ እንዱያጣምሩና እንዱተባበሩ የሚያስችሌ
ስሌት ሇመገንባት
ሰ.ኣብ ምትሊምን ምፌፃምን ሃገራውን ሰ.አገራዊና ክሌሊዊ ዔቅድችና ፕሮጀክቶች
ክሌሊውንመዯባትን ፕሮጀክታትን በማቀዴና በመፇፀም ሂዯት ሊይ ንቁ
ብንጥፇት ናይ ምስታፌ መሰሌ ብምሃብ ተሳትፍ የሚያዯርጉበት መብት
ብቅዒቶም ኣብ ምዔባይ መሰረት ዛገበረ በመስጠት ብቃታቸው ሇማሳዯግ መሰረት
50
ክኸውን፤ኣብዘ ከይዱ ከባቢያዊ ያዯረገ እንዱሆን፣በዘህ ሂዯት የአካባቢ

ምምሔዴዲርኣካሊት ዖይመንግስታዊ አስተዲዯር አካሊት መንግስታዊ ያሌሆኑ
ትካሊት ፤ናይቲ ሔብረተሰብ ሒፊሽ ዴርጅቶች፣ የሔብረተሰቡ ማህበራት
ማሔበራትን ውዲበታትን እዋናዊ ምኸክር ወቅታዊ ምክክር እንዱያዯርጉ ሇማዴረግ፤
ክገበሩ ምኸኣሌ፤
ረ.መትከሌ ዒርሰ ምምሔዴዲር ቀፃሉ መስርሔ ረ.ራሰን በራስ የማስተዲዯር መርህ ቀጣይነት
ንምግባር ብሔጊ፣ብምምሔዲራውን እንዱኖረው በህጋዊ፣አስተዲዯራዊና
ትካሊውን ሙዲያት ሰፉሔ ናይ ሇውጢ ተቋማዊ መስክ ሰፉ የሇውጥ ማሻሻያ
ምምሔያሽ መስርሔ ምዛርጋሔ፤ ፕሮግራሞች መዖርጋት
ሸ.ኣብ ምምሔዴዲርን ክንክንን ከባቢ፣ስነ ሸ.ከባቢያዊ መስተዲዴር አካሊት በአካባቢ
ምምሔዲራዊ ሚዙን ኣብ ምህሊው ምስ ጥበቃ፣ስነምሔዲረዊ ሚዙን በመጠበቅ
መንግስቲ ክሌሌ ናይ ሒባር ሒሊፌነት ረገዴ ከክሌለ መንግስት ጋር የጋራ
ክዋጽኡ ዖግብር ስርዒት ክሀለ ሃሊፉነታቸውን እንዱወጡ የሚያዯርግ
ስርዒት እንዱኖር፤
ቀ.እዘ መስርሔ ብዛተዋዯዯ ክሌሊዊ ቀ.ራስን በራስ የማስተዲዯር መርህና
ፖሉሲታትን መዯባትን፣እኹሌ ቴከኒካውን ያሌተማከሇ የአስተዲዯር ስርዒት በተቀናጀ
ማቴሪያሊውን ሒገዛ ብምግባር ብፌሊይ የክሌለ ፖሉሲና የተግባር ዔቅድች
ብሌምዒት ንዛዲሒሩ ከባቢታት ትኹረት የተዯገፇ በቂ የሆኑ
ብምሃብ ተግባራዊ ክኸውንን ክሳሇጥን ቴክኒካዊ፣ማቴሪያሊዊና የምክር ዴጋፌ
ንምግባር፣ በማዴረግ በተሇይ ዯግሞ በሌማት ሃሊ
የቀሩ አካባቢዎች ሊይ ትኩረት በማዴረግ
ተግባራዊ እነዱሆንና እነዱቀሊጠፌ
ሇማዴረግ፤
በ.ዖሊቒ ሌምዒት ንምርግጋፅ ተሳትፍ በ.ቀጣይነት ያሇውና ዖሊቂ ሌማት ሇማረጋገጥ
ዖይመንግስታዊ ውዲበታትን ናይ ውሌቀ መንግስታዊ ያሌሆኑ
ሴክተርን ብፌሊይ መሰረታዊ ግሌጋልት ተቋማት፣የሔብረተሰቡ ዴርጅቶችና የግለ
ወሃብቲ ኣካሊት ክተባብዐን ኣገዲሲ ክፌሇ ኢኮኖሚ ንቁ ተሳትፍ እንዱያዯርጉ
/ዖይትካእ/ ዛኾነ ናይ ዖሊቒ ሌምዒት በተሇይ ዯግሞ መሰረታዊ አገሌግልት
መሪሔ ክኾኑ ንምኽኣሌ፣ ክኽተሌ። አቅራቢ አካሊት እንዱበረታቱና የማይተካ
የዖሊቂ ሌማት መሪ እንዱሆኑ ማስቻሌ
ተ. ክሌሊዊ መንግስቲ ኣብ ዖይምእኹሌ ተ.የክሌለ መንግስት ባሌተማከሇ የአስተዲዯር
ምምሔዴዲር ቀፃሉ ምምሔያሽ ስራሔ ስርዒት ሊይ ቀጣይ የማሻሻያ ስራ
ኣፇፃፅማ ናይ ምርግጋፅ ሒሊፌነቱ ክዋፃእ፣ አፇፃፀም ሇማረጋገጥ ሃሊፉነቱ መወጣት
ዖኽእሌ መሪሔ ሒሳባት ክክተሌ ይግባእ አሇበት።

ብዙዔባ ምምሔዴዲር ወረዲ ስሇወረዲ መስተዲዯር
6. ዛርዛር ረቋሑን ወሰን ከባቢ ምምሔዴዲር ወረዲ 6. ዛርዛር መመዖኛ እና የወረዲ መስተዲዯር
የወሰን ክሌሌ
1. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ 1. የወረዲ መስተዲዯር ሇመሆን የሚያበቃ ዛርዛር
ብመሰረት ዖውፅኦ ዯንቢ ምምሔዲር ወረዲ መመዖኛ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ንምዃን ዖኸእሌ ዛርዛር ረቋሑ ይውሰን፤ በሚያወጣው ዯንብ መሰረት ይወሰናሌ።
2. ምምሔዴዲር ወረዲ ቤት ምኽሪ ክሌሊዊ 2. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
51
መንግስቲ ትግራይ ብዖውፅኦ ሔጊ መሰረት በሚያወጣው ሔግ መሰረት አንዴ የወረዲ

ክጣየሽ ወይ ክምቀሌ ወይ ምስ ካሌእ ክሔወስ መስተዲዴር ሉቋቋም ወይም ሉከፇሌ ወይም
ወይ ክስረዛ ወይ ከዒ ወሰን ከባቢኡ ክሌወጥ ከላሊ ጋር ሉዋሃዴ ወይ ሉሰረዛ ወይም
ይኸእሌ፤ የአካባቢው የወሰን ክሌሌ ሉሇወጥ ይችሊሌ፤
3. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (1) ናይዘ ዒንቀፅ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ መሰረት
ዛወፅእ ዯንቢ ከም መትከሌ ሒዯ ምምሔዴዲር የሚወጣው ዯንብ አንዴ የወረዲ መስተዲዯር
ወረዲ ንምጥያሽ ወይ ንምምቃሌ ወይ ናብ ሇማቋቋም ወይም ሇመክፇሌ ወይም ወዯ ወረዲ
ወረዲ ናይ ምዔባይ ከይዱ ኣብ ዛተረጋገፁ ዯረጃ ሇማሳዯግ የሚዯረግ ሂዯት በመርህ ዯረጃ
ሒበርቲ መሰረት ዛገበረ ኮይኑ ነዜም ዛስዔቡ የተረጋገጡ ጠቋሚዎችመሰረት ያዯረገ፣
ሒበርቲ ዛሒቖፇ ይኸውን፤ ሇህብረተሰቡ ቀጣይነትያሇውና ዯረጃውን
የጠበቀ አገሌግልት የመስጠት ብቃት መሰረት
ያዯረገ ሆኖ የሚከተለትን ጠቋሚዎች ያካተተ
መሆን አሇበት፤
ሀ.መንግስታዊ ቀረባትን ኣገዯስቲ ዛኾኑ ሀ.መንግስታዊ የአገሌግልትና ላልች አስፇሊጊ
ግሌጋልታትን ንናይ ከባቢኡ ሔብረተሰብ አቅርቦቶች ሇሔብረተሰቡ በብቃት
ንምቕራብ ዖኸእሌ እቶት ዖሇዎ ምዃኑ፣ ሇማቅረብ የሚያስችሌ ገቢ ያሇው መሆኑ
ሇ.ኣብ ክሉ ወሰኑ ነቲ ብርኪ ዖብቅዔ ዛተረጋገፀ ሇ.በሚቋቋምበት የአካባቢው ክሌሌ ሇወረዲነት
በዛሑ ነበርቲ ህዛቢ ዖሇዎ ምዃኑ፣ የሚያበቃ የተረጋገጠ የህዛብ ብዙት ያሇው
መሆኑ፤
ሏ.ንምምሔዴዲራዊ ምቹውነት ኣብ ግምት ሏ.የማስተዲዯር አመቺነት ግምት ውስጥ ያስገባ
ዖእተወ ኣብ ሒዯ ዛተወዯበን ዛተፀጋግዏን የተዯራጀና የተጠጋጋ አቀማመጥ ያሇው
ኣቀማምጣ መሬት ዖሇዎ ስፌሒት ከባቢ የመሬት ስፊት ያሇው መሆኑ፣
ዛሒዖ ምዃኑ፣
መ.ፌለይ ኩነታት መራኸቢ እቲ ከባቢ መ.የአካባቢው ሌዩ የመገናኛ ሁኔታ እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ታሪካዊ የሔብረተሰብ ታሪካዊ
ኣመፃፅኣ፣ባህሉ፣ሌምዴን ዴላትን አመጣጥ፣ባህሌ፣ሌምዴና የሚመሇከተው
ዛምሌከቶ ሔብረተሰብ መሰረት ዛገበረ ሔብረተሰብ ፌሊጎት መሰረት ያዯረገ
ኣካሌሊ ምዃኑ፣ አከሊሇሌ መሆኑን።
4. ቤት ምኸሪ እዘ ክሌሌ ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ 4. የክሌለ ምክር ቤት በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ
ንኡስ አንቀፅ /2/ ን /3/ን ምምሔዲር ወረዲ /2/ እና /3/ መሰረት የወረዲ መስተዲዴር
ንምጥያሽ ወይ ንምምቃሌ ዛውሰኖ ውሳነ ሇማቋቋም ወይ ሇመክፇሌ የሚወሰነው ውሳኔ
ብቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ቢሮ የፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት
ፀጥታን ጉዲያት ምምሔዲርን ከምኡ‟ውን በዒሌ ቢሮ፣ፀጥታና አስተዲዯር ጉዲዮች ቢሮ
መዘ ሒሇዋ ከባቢን ኣጠቓቕማን ምምሔዴዲርን እንዱሁም ሇየአካባቢ ጥበቃ፣መሬት
መሬትን ካሌኦት ዛምሌከቶም ኣካሊት ከባቢያዊ አጠቃቀምና አስተዲዯር ባሇስሌጣንና ላልች
ምምሔዴዲር ወረዲ ንምጥያሽ ዛተኣመነለ የሚመሇከታቸው አካሊት አማካኝነት
ምዃኑ ብዛቐርብ ፅንዒት መሰረት ዛገበረ በሚቀርብሇት ጥናት ይሆናሌ፤
ይኸውን፤
5. ኩነታት መረዲእታ እቶት ሔዴሔዴ ወረዲ 5. የእያንዲንደ ወረዲ የገቢ ሁኔታ መረጃ የወቅቱ
እዋናዊ ፊይናንሳዊ ሇውጢ ዖንፀባርቅ ንክኸውን ፊይናንሳዊ ሇውጥ የሚያንፀባርቅ መሆኑን
በቢሰሇስተ ዒመቱ ክመሒየሽን ክረጋገፅን ሇማረጋገጥ በየሶስት አመቱ መሻሻሌና
ኣሇዎ፣ መረጋገጥ አሇበት፣
6. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ወሰን እቲ ወረዲ ናይ 6. በዘህ አንቀፅ መሰረት የወረዲው የወሰን ክሌሌ
52
ምሌዋጥ ከይዱን መስርሔን ንዛምሌከቶም ቤት የመሇወጥ ሂዯት ሇሚመሇከተው ወረዲ ምክር

ምኽሪ ወረዲታትን መረፃ ቦርዴ ፋዯራሌን ቤትና ሇፋዳራሌ ምርጫ ቦርዴ በማማከር
ብምምኻር ይኸውን፣ ይሆናሌ።
7. ዛግበር ወሰን ናይምሌዋጥ ከይዱ ካብ እዋን 7. የወረዲው ወሰን ክሌሌ የመሇወጥ ሂዯት
መረፃ ቅዴሚ ሒዯ ዒመት ክኸውን ኣሇዎ፣ የምርጫ ጊዚ ከመዴረሱ ከአንዴ አመት በፉት
8. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ናይ ዛተጣየሸ መሆን አሇበት፤
ምምሔዴዲር ወረዲ ማእኸሌ /ዋና ከተማ/ 8. በዘህ አንቀፅ መሰረት የሚቋቋም የወረዲ
ምውፃእን ምሌዋጥን ስያመ ብቤት ምኸሪ እቲ መስተዲዴር ማእከሌ፣ስም ማውጣትና
ወረዲ ይውሰን፣ መሇወጥ በወረዲው ምክር ቤት ይወሰናሌ፤
9. በምክንያት ኣክሌሊ ወሰን ከባቢ ኣብ ሞንጎ 9. በወሰን ክሌሌ አከሊሇሌ በወረዲዎች መካከሌ
ወረዲታት ዛፌጠር ጎንፂ ወይ ሔቶ ይግብኣኒ የሚፇጠር ግጭት ወይ የይገባኛሌ ጥያቄ
ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ይውሰን። በትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ይወሰናሌ።
7.ምጥያሽ ምምሔዴዲር ወረዲ 7.የወረዲው መስተዲዴር መቋቋም
1. ብመሰረት ወረዲታት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ወረዲዎች ሇማቋቋም
ንምቋም ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 10/1988 ዒ.ም የወጣ አዋጅ ቁጥር 10/1988 አንቀፅ 2 እና
ዒንቀፅ 2ን 5ን ዛተጣየሻ ምምሔዴዲር ወረዲ 5 መሰረት የተቋቋሙ የወረዲ መስተዲዴሮች
በዘ ኣዋጅ ብዛተዯንገገ መሰረት ከምዛተጣሸ በዘህ አዋጅ ዴንጋጌ መሰረት እንዯተቋቋሙ
ይቑፀር ይቆጠራሌ፤
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዛተዯንገገ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ የተዯነገገው
ከምዖል ኮይኑ ኣብ ዛተወሰኑ ከባብታትን ኣብ እንዯተጠበቀ ሆኖ በተወሰኑ አከባቢዎች
መንጎ ወረዲታት ናይ ጣብያታት ሽግሽግ ኣብ በወረዲዎች መካከሌ የቀበላዎች ሽግሽግ
ዖዴሌየለ እዋን ዛግበር ምትዔርራይ ቤት አስፇሊጊ በሆነበት ወቅት የክሌለ ስራ
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ብዖውፅኦ አስፇፃሚ ምክር ቤት በሚያወጣው ዯንብ
ዯንቢ ይውሰን። ይወሰናሌ።
8. ቤት ምኽሪ ወረዲ 8. የወረዲ ምከር ቤት
1. ተፀዋዔነቶም ንዛመረፆም ህዛቢ ዛኾኑ ኣባሊት 1.ተጠሪነታቸው ሇመረጣቸው ህዛብ የሆኑ ኣባሊት
ዛሒዖ ብመሰረት ዒንቀፅ 73 ሔገ-መንግስቲ የያዖ በህገ መንግስቱ አንቀፅ 73 እና አዋጅ
ዒንቀፅ 7 እዘ ኣዋጅን ኣብ ሔዴ ሔዴ ከባቢያዊ አንቀፅ 7 መሰረት በያንዲንደ የወረዲ
ምምሔዴዲር ወረዲ ናይቲ ወረዲ ቤት ምኽሪ መስተዲዴር የወረዲ ምክር ቤት ተቋቁሟሌ።
ይጣየሽ፣
2. እቲ ቤት ምኽሪ ካብ መንጎ ኣባሊቱ ተመሪፆም 2.ምክር ቤቱ ከአባሊቱ መካከሌ ተመርጠው
ብዛሽወሙ ኣፇ ጉባኤን ምክትሌ ኣፇጉባኤን በሚሾሙ አፇጉባኤና ምክትሌ አፇ ጉባኤ
ዛምራሔ ኮይኑ እዜም ዛስዔቡ ኣባሊት ዛሒቖፇ የሚመራ ሆኖ የሚከተለትን አባሊት ያቀፇ
ይኸውን፣ ይሆናሌ።
ሀ. ኣብቲ ወረዲ ካብ ዛርከቡ ሔዴሔዴ ጣብያ ሀ.በወረዲው ከሚገኙ ከእያንዲንደ ቀበላ
ብቀጥታ ብህዛቢ ዛተመረፁ ኣባሊት በቀጥታ በህዛብ የተመረጡ አባሊት
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (2) ዛተዯንገገ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ የተዯነገገው
ሔሌው ኮይኑ እዜም ዛስዔቡ ኣካሊት ኣብ ኣኼባ እንዯተጠበቀ ሆኖ የሚከተለት አባሊት
ቤት ምኽሪ ብዖይ ዴምፂ ይካፇለ፤ በምክር ቤቱ ስብሰባ ያሇ ዴምፅ ይካፇሊለ፤
ሀ. ካብ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወፃዑ ዛተመረፁ ሀ. ከምክር ቤቱ አባሊት ውጪ የተመረጡ
ኣባሊት ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ፣ የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሊት፣
ሇ. ዋና ኣመሒዯርቲ ሔዴሔዴ ጣብያ፣ ሇ. የእያንዲንደ ቀበላ ዋና አስተዲዲሪዎች፣
ሏ. ኣብቲ ወረዲ ዛርከቡ ከተማ ሹምን ምክትሌ ሏ. በወረዲው ውስጥ የሚገኝ ከተማ የከተማው
53
ሹምን፣ ሹምና ምክትሌ ሹም፣

መ. ኣብቲ ወረዲ ዛርከቡ ኣባሊት ቤት ምኽሪ መ. በወረዲው ውስጥ የሚገኙ የክሌለ ምክር
ክሌሌ፣ ቤት አባሊት
ሰ. ኣፇ ጉባኤ እቲ ወረዲ ዛዔዴሞም ሒሇፌቲ ሰ. የወረዲው አፇ ጉባኤ የሚጋብዙቸው
ቤት ፅሔፇታት፣ውዲበታት ሒፊሽ፣ክፊሊት የፅህፇት ቤቶች ሃሊፉዎች፣ የሔብረተሰብ
ሔብረተሰብን ተፇሇጥቲ ውሌቀ ሰባትን፣ ዴርጅቶችና ላልች የሔብረተሰብ
ክፌልችና ታዋቂ ግሇሰቦች፣
4.ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /2/ 4. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /2/ መሰረት
ዛምረፁ ኣባሊት ተሳትፍ ኣንስትዮ ብዛዒበየ የሚመረጡ አባሊት የሴቶችን ተሳትፍ በተሻሇ
ዖረጋግፅን ናይ ካሌኦት ክፊሊት ሔብረተሰብ ሇማረጋገጥና የላልች የሔብረተሰብ ክፌልች
ተዋፅኦ መሰረት ዛግበር ይኸውን ተዋፅኦ መሰረት ያዯረገ መሆን አሇበት፣
5.ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ በዛሑ 5. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት የእያንዲንደ
ሔዛቢ ሔዴሔዴ ምምሔዴዲር ወረዲ መሰረት ወረዲ የሔዛብ ብዙት መሰረት በማዴረግ
ብምግባር በዛሑ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ የወረዲ ምክር ቤት አባሊት ብዙት ይወሰናሌ፣
ይውሰን፤
6.ብህዛቢ ዛውከለ ኣባሊት ብማሔበራውን 6. በህዛብ የሚወከለትና የሚመረጡ አባሊት
ኢኮኖሚያዊ ጉዲያት ዴሔሪት ዛተረፈ ናይ በኢኮኖሚና ማሔበራዊ ጉዲዮች ኋሊ የቀሩ
ሔብረተሰብ ክፌሌታት፣ኣብ ሌምዒታዊ የሔብረተሰብ ክፌልች፣በሌማት
ምንቅስቓሶም ንጡፊት ዛኾኑ እንቅስቃሴያቸው ተምሳላት የሆኑ አርሶ
ሒረስቶት፣ምሁራን መናእሰይን ነጋድን አዯሮች፣ወጣት ምሁራንና ነጋዳዎች
ብዖሳትፌ ኣብ ግምት ዖእተወ ክኸውን ይግባእ፣ በሚያሳትፌ መሌኩ መሆን አሇበት፤
7. ኩልም መረፃታት ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ 7. ሁለም የወረዲ ምክር ቤት አባሊት ምርጫ
ብመሰረት ሃገራዊ ሔጊ መረፃ በምርጫ ህግ መሰረት ይፇፀማለ፤የወረዲ
ይፌፀሙ፣መማሌኢ መረፃ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ምክር ቤት አባሊት ማሟያ ምርጫ የምርጫ
ወረዲ ብመሰረት ብሄራዊ ቦርዴ መረፃ ቦርዴበሚያወጣው ዯንብ መሰረት ይወስናሌ።
ብዖውፅኦ ዯንቢ ዛፌፀም ይኸውን፣
8. ስሌጣንን ተግባርን ኣፇጉባኤን ምክትሌ 8. የአፇ ጉባኤና ምክትሌ አፇ-ጉባኤ ስሌጣንና
ኣፇጉባኤን ብመሰረት ዒንቀፅ 76 ሔገ ተግባር በሔገ-መንግስቱ አንቀፅ76
መንግስቲ ዛተዯንገገ ይኸውን የተዯነገገው መሰረት ይሆናሌ፤
9. ከይዱ ኣሰራርሒን ኩነታት ስነ ምግባር ኣባሊት 9. የወረዲው ምክር ቤት የአሰራርና የአባሊት ስነ-
ቤት ምኽሪን ብዯንቢ ይውሰን። ምግባር ሁኔታ በዯንብ ይወሰናሌ።
9.ዖበን ስራሔ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ 9.የወረዲው ምክር ቤት አባሊት የስራ ዖመን
1. ዖበን ስራሔ ሔዴሔዴ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ወረዲ 1. የእያንዲንደ ምክር ቤት አባሌ የስራ ዖመን
ሒሙሽተ ዒመት ይኸውን፤ አምስት ዒመት ይሆናሌ፤
2. ንኡስ ዒንቀፅ 1 ናይዘ ዒንቀፅ ከምዖል ኮይኑ 2. የዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዴንጋጌ
ቅዴሚ ስራሔ ዖበን ሒዯ ኣባሌቤት ምኽሪ እንዯተጠበቀ ሆኖ የአንዴ አባሌ የስራ ዖመን
ምብቅዐ ሒደሽ መረፃ ምክያዴ ኣብ ዖዴሇየለ ከማብቃቱ በፉት አዱስ ምርጫ ማካሄዴ
እዋን ናይቲ ዛፀንሏ ኣባሌ ስራሔ ዖበን ባስፇሇገበት ወቅት የነበሩ ኣባሌ የስራ ዖመን
ከምዖብቀዏ ተሒሲቡ ሒደሽ ዛተመረፀ ኣባሌ እንዲበቃ ተቆጥሮ አዱስ የተመረጠው አባሌ
ከክንዱኡ ተኺኡ ሒሊፌነቱ ሑ዗ ይቕፅሌ፣ ሇቀሪው ጊዚ ተክቶ ሃሊፉነቱን ይዜ ይቀጥሊሌ፣
3. ናይ ዛኾነ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ኣባሌነት ብዛኾነ 3. የማንኛውም የምክር ቤት አባሌ አባሌነት
ምኽንያት ክፌቲ ኣብ ዛኾነለ እዋን ነቲ በማንኛውም ምክንያት ክፌት በሆነበት ወቅት
ዛተረፇ እዋን ጥራሔ መማሌኢ መረፃ ሇቀሪው ጊዚ ብቻ የሟሟያ ምርጫ በምርጫ
54
ብመሰረት ሔጊ መረፃ ዛካየዴ ኮይኑ፤ ሔግ መሰረት የሚካሄዴ ሆኖ፣

ሀ. እቲ ቦታ ክፌቲ ኣብ ዛኾነለ ኣብ ውሽጢ ሀ. ቦታው ክፌት በሆነበት በአንዴ ዒመት
ሒዯ ዒመት ይካየዴ፣ ውስጥ ይካሄዲሌ፤
ሇ. ካብ ሒዯ ዒመት ንታሔቲ ንዛኾነ እዋን ሇ. ሇአንዴ ዒመት በታች ሇሆነ ጊዚ የሟሟያ
መማሌኢ መረፃ አይካየዴን፣ ምርጫ አይካሄዴም
10.ኣባሌ ቤት ምኽሪ ወረዲ ንምዃን ዖብቅዐ 10.የምክር ቤት አባሌ ሇመሆን የሚያበቁ
ረቛሒታት መመዖኛዎች
ኣባሌ ቤት ምኽሪ ንምዃን ዖብቅዐ ረቛሒታት የምክርቤት አባሌ ሇመሆን የሚያበቁ መመዖኛዎች
ንተመራፅነት ንምውዴዲር ዖብቅዐ ረቋሒታት ሇተመራጭነት ሇመወዲዯር የሚያበቁ
ኮይኖም ብመሰረት ሔገ-መንግስቲን ሔጊ መረፃን መመዖኛዎች ሆነው በህገመንግስቱና በምርጫ ህግ
ዛተዯንገገ መሰረት ይኸውን። በተዯነገገው መሰረት ይሆናሌ።
11.ምቁራፅ ኣባሌነት ቤት ምኽሪ ወረዲ 11.የወረዲ ምክር ቤት አባሌነት መቋረጥ
ኣባሌነት ቤት ምኽሪ ወረዲ በዜም ዛስዔቡ የወረዲ ምክር ቤት አባሌነት በሚከተለት
ምኽንያታት ይቋረፅ፤ ምክንያቶች ይቋረጣሌ፣
1. ኣብ ዒንቀፅ10 ናይዘ ኣዋጀ ዛተጠቐሱ 1.በዘህ አዋጅ አንቀፅ 10 የተጠቀሱ መመዖኛዎች
ረቋሒታት ዖየማሌአ ምዃኑ እንትረጋገፅ፣ የማያሟሊ መሆኑ ሲረጋገጥ፣
2. ዛተመረፀለ ወይ ዛተወከሇለ ከባቢ ናብ ካሉእ 2.የተመረጠበት ወይ የተወከሇበት አካባቢ ወዯ
እንትጥመር ወይ ምስ ካሉእ ወረዲ እንትሔወስ ላሊ ወረዲ ሲዋሃዴ ወይ ሲካፇሌ፣
ወይ እንትምቀሌ፣
3. ንኣባሌነት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ወይ ፋዯራሌ 3.ሇክሌለ ወይም ሇፋዳራሌ ምክር ቤቶች
ዛተመረፀ እንተኾይኑ፣ አባሌነት የተመረጠ፣
4. ካብ ኣኼባታት ቤት ምኽሪ ወረዲ ንኣርባዔተ 4.ከምክር ቤቱ ስብሰባዎች ሇአራት ተከታታይ
(4) ተኸታተሌቲ እዋናት ኣኼባ ብዖይ ብቑዔ የስብሰባ ወቅት ያሇ ብቁ ምክንያትና ፌቃዴ
ምኽንያትን ፌቓዴን እንተተሪፈን ዛተረፇለ ሲቀርና ምክንያቱን እንዱያስረዲ ዔዴሌ
ምኽንያት ከረዴእ ዔዴሌ ተዋሂብዎ ብቁዔ ተሰጥቶት ብቁ ምክንያት አሇመሆኑን
ምኽንያት ዖይምዃኑ ቤት ምኽሪ ወረዲ የወረዲው ምክር ቤት ሲወስን፣
እንትውሰን፣
5. ብመሰረት ዒንቀፅ 9 ናይዘ ኣዋጅ ናይ ስራሔ 5. በዘህ አዋጀ አንቀፅ 9 መሰረት የስራ ዖመኑ
ዖበኑ እንተብቅዔ፣ ሲያበቃ፣
6. ኣብ ስራሔ ብዖል ሔጊ ብግዔዛይና ተኸሲሱ ወይ 6. ስራ ሊይ ባሇ ህግ በሙስና ተከሶ ወይም ከሶስት
ንሌዔሉ ሰሇስተ ዒመታት ዖቕፅዔ ገበን ፇፂሙ ዒመት በሊይ የሚያስቀጣ ወንጀሌ ፇፅሞ
እንትቕፃዔ፣ ሲቀጣ፤
7. ብፌቓደ ካብ ኣባሌነት እንትሰናበት፣ 7. በፌቃደ ከአባሌነቱ ሲሰናበት፣
8. እንትመውት ወይ ከዒ ብመሰረት ሔጊ ብቅዒት 8. ሲሞት ወይም በህግ መሰረት ችልታ የሇውም
/capacity/የብለን ተባሂለ እንትውሰን፣ ተብል ሲወሰን፣
9. ብሔጊ ብዛተወሰነ ስርዒት መሰረት ብዛመረፆ 9. በህግ በተዯነገገ ስርዒት መሰረት በመረጠው
ህዛቢ ኣመኔታ ተሳኢነዎ እንትሌዒሌ። ሔዛብ አመኔታ አጥቶ ሲነሳ፣
12.ብዙዔባ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ 12.የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
1. ብመሰረት ዒንቀፅ 71 /1/ን (2)ን ሔገ- 1. በህገ መንግስቱ አንቀፅ 71/1/ እና /2/
መንግስቲ ናይ ዛተጣየሸ ወይ ዛጣየሽ ቤት መሰረት ሇተቋቋመ ወይም ሇሚቋቋም የወረዲ
ምኽሪ ወረዲ ተፀዋዔነቱ ነቲ ቤት ምኽሪ ዛኾነ ምክር ቤት ተጠሪነቱ ሇምክር ቤቱ የሆነ ፇፃሚ
ፇፃሚ ኣካሌ ይህሌዎ፣ አካሌ ይኖረዋሌ፣
55
2. በዛሑ ኣባሊት ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ 2. የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሊት ብዙት
እቶት፣ፊይናንሳዊ ዒቕምን መጠን ስራሔን እቲ የወረዲው ገቢ፣ፊይናንሳዊ አቅምና ያሇው
ወረዲ ኣብ ግምት ብምእታው ብቤት ምኽሪ እቲ የስራ መጠን ግምት በማስገባት በወረዲው
ወረዲ ዛውሰን ዛስዔቡ ኣባሊት ዛሒዖ ይኸውን፤ ምክር ቤት የሚወሰን ሆኖ የሚከተለትን
አባሊት የያዖ ይሆናሌ፣
ሀ.ብመቕረባይነት ሰዒራይ ፓርቲ ብኣብዛሒ ሀ.በአሸናፉው ፓርቲ አቅራቢነት በምክር ቤት
ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ ዛተመረፀ ዋና አባሊት አብሊጫ ዴምፅ የተመረጠ ዋና
ኣማሒዲሪ፣ አስተዲዲሪ፣
ሇ. ብመቕረባይነት ዋና ኣማሒዲሪ ካብ ኣባሊት ሇ.በዋና አስተዲዲሪ ከምክር ቤቱ አባሊት
ቤት ምኽሪ ወይ ካብኡ ወፃኢ ብቤት ምኽሪ መካከሇ ወይም ከአባሊቱ ውጭ በወረዲው
ወረዲ ዛሽወሙ ካሌኦት ፇፀመቲ ኣባሊትን፣ ምክር ቤት የተሾሙ ምክትሌ አስተዲዲሪና
ላልች አስፇፃሚ አባሊት፣
ሏ.ኣባሊት ክኾኑ ብመሰረት ሔጊ ዛውሰኑ ሏ.በህግ መሰረት የሚወሰኑ የወረዲ ፅህፇት
ሒሇፌቲ ኣብያተ ፅሔፇት ወረዲ፣ ቤቶች ሃሊፉዎች፣
3.ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (2) 3.በዘህ አንቀፅ ንዐስ ዒንቀፅ/2/ መሰረት
ዛሽወሙ ኣባሊት ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ተሳትፍ የሚሾሙ የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሊት
ዯቂ ኣንስትዮ ዖረጋግፅ ክኸውን ኣሇዎ፣ የሴቶችን ተሳትፍ በሚያረጋግጥ መሌኩ
መሆን አሇበት፣
4.ተፀዋዔነት ዋና ኣማሒዲሪ ወረዲ ተፀዋዔነትን 4.የወረዲው ዋና አስተዲዲሪ ተጠሪነት፣የወረዲው
ተሒታትነትን ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ተጠሪነትና ተጠያቂነት
ብመሰረት ዴንጋገታት ሔገ-መንግስቲ በሔገ-መንግስቱ ዴንጋጌዎች መሰረት
ይኸውን፣ ይሆናሌ።
5.ኩነታት መሃያ፣ስራሔን ግሌጋልትን ኩነታት 5.የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የስራና
ስነምግባር ዱሲፕሉን ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ የዯመወዛ፣የስነምግባርና ዱሲፕሉን ሁኔታ
ወረዲ ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ዛወፅእ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክርቤት በሚያወጣው
ዯንቢ ይውሰን፣ ዯንብ ይወሰናሌ።
13.ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ሔጋዊ ሰብነት ዖሇዎ 13.የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ራሱን የቻሇ
ኣካሌ ምዃኑ ሔጋዊ ሰውነት ያሇው አካሌ ስሇመሆኑ
1. ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ዒረሱ ዛኸኣሇ ኣካሌ 1. የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ እራሱ የቻሇ
ይኸውን፣ አካሌ ይሆናሌ፣
2. ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ናይ ዒርሱ ማህተም 2. የራሱ ማህተም ይኖረዋሌ
ይህሌዎ፣ 3. በሔግ መሰረት የሚንቀሳቀስና የማይንቀሳቀስ
3. ዛንቀሳቐስ ይኹን ዖይንቀሳቐስ ንብረት ንብረት ባሇቤት የመሆን፣የመጠቀም፣
ብመሰረት ሔጊ ናይ ምጥራይ/ምውናን/ የማስተዲዯር፣የመሸጥና የመሇወጥ
ምጥቃን፣ ምምሔዴዲር፣ ምሻጥን ምሌዋጥን እንዱሁምበማንኛውም ሔጋዊ መንገዴ
ከምኡ‟ውን ብዛኾነ ሔጋዊ መንገዱ መሰሌ የማስተሊሇፌ መብት አሇው፣
ምትሔሌሊፌ መሰሌ ይህሌዎ፣ 4. በስሙ ሉከስና ሉከሰስ ይችሊሌ፣
4. ብሽሙ ክኽሰስ ወይ ክኸሰስ ይኽእሌ፣ 5. ውሌ ሉዋዋሌና ላልች ብህግ ያሌተከሇከለ
5. ክወዒዒሌን ካሌኦት ብሔጊ ዖይተኸሌከለ ተግባራት ሉፇፅም ህጋዊ ሰውነት አሇው።
ተግባራት ክፌፅም ሔጋዊ ሰብነት ኣሇዎ።
14. ዖበን ስራሔ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ 14. የወረዲው ስራ አስፇፃሚ
ዖበን ስራሔ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ዖበን ስራሔ የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የስራ ዖመን
56
ቤት ምኽሪ ኮይኑ ከከም ኣግባብነቱ ብምጥዔዒም የወረዲው ምክር ቤት የስራ ዖመን ሆኖ አንዯ
ዴንጋጌታት ዒንቀፅ 9 ናይዘ ኣዋጅ ኣብዘ ዒንቀፅ አግባቡ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 9 የተዯነገገው ሇዘህ
ተፇፃሚ ይኾኑ። አንቀፅ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
15. ምፌፃም ቃሇ መሒሊ 15. ቃሇ መሃሊ መፇፀም
1. አፇጉባኤ፣ ዋና ኣመሒዲርን ካሌኦት ኣባሊት 1.የወረዲው አፇ ጉባኤ፣ዋና አስተዲዲሪ ስራ
ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ኣብ ቅዴሚ ወረዲ ቤት አሰፇፃሚ ኮሚቴ አባሊት በወረዲው ፌርዴ
ፌርዱ ዲይና ቀሪቦም ቃሇ መሒሊ ይፌፅሙ፣ ቤት ዲኛ ፉት ቀርበው ቃሇ መሃሊ ይፇፅማለ፣
2. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ካብ ዛተጠቐሱ ወፃኢ 2.ሇዘህ አነቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ ከተጠቀሱት
ዖሇዉ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ኣብ ቅዴሚ እቲ አፇ ውጭ ያለ የምክር ቤቱ አባሊት በአፇጉባኤው
ጉባኤ፣አፇጉባኤ ኣብ ዖይረኸበለ እዋን ኣብ አፇጉባኤው በላሇበት በምክትለ ፉት ቀረበው
ቅዴሚ ምክትለ ቀሪቦም ቃሇ መሒሊ ይፌፅሙ፣ ቃሇ መሃሊ ይፇፅማለ፣
3. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1ን 2ን 3.በዘህ አንቀፅ ንኡስ አነቀፅ /1/ እና /2/
ቃሇ መሒሊ ዖይፇፀመ ዛኾነ ኣባሌ ስርሐ መሰረት ቃሇ መሃሊ ያሌፇፀመ ማንኛውም
ክጅምር የብለን፣ አባሇ ስራውን መጀመር የሇበትም፣
4. ዛርዛር ትሔዛቶ እቲ ቃሇ መሒሊ ስርዒቱ ኣብ 4.የቃሇ መሃሊው ዛርዛር ይዖትና ስነ-ስርዒቱ
መተሒዲዯሪ ዯንቢ ተመረፅቲ ዛውሰን በተመራጮች መተዲዯሪያ ዯንብ መሰረት
ይኸውን። ይወሰናሌ።
16. ምሌቃቕ ስራሔ 16. ስራ ስሇመሌቀቅ
1.ዋና ኣማሒዲሪ ወረዲ ንኣፇጉባኤ ቤት ምኽሪ 1.ዋና አስተዲዲሪው ከሶስት ወር በፉት ሇወረዲው
ቅዴሚ ሰሇስተ ወርሑ ብፅሁፌ ብምፌሊጥ አፇጉባኤ በፅሁፌ በማሳወቅ ስራውን ሉሇቅ
ስርሐ ክሇቅቕ ይኽእሌ፣ ይችሊሌ፣
2.ካሌኦት ኣባሊት ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲን 2.ላልች የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ እና
ቤት ምኽሪ ወረዲን ሔቶኦም ከከም ኣግባብነቱ የምክር ቤት አባሊት እንዯ አግባብነቱ
ንዋና ኣማሒዲሪ ወይ ንኣፇጉባኤ ንሱ ኣብ ሇወረዲው ዋና አስተዲዲሪ ወይም አፇጉባኤ
ዖየሇለ ንምክትለ ኣብ ዛኾነ እዋን ብፅሐፌ እነሱ በላለበት ሇምክትለ በማንኛውም ጊዚ
ብመፌሊጥ ካብ ኣባሌነቶም ክሇቁ ይኽእለ፣ በፅሁፌ በማሳወቅ ከአባሌነታቸው ሉሇቁ
ይችሊለ፣
3.ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1)ን (2)ን 3.በዘህ አንቀፅ ንኡሰ አንቀፅ /1/ መሰረት
ስራሔ ናይ ዛሇቀቑ መተካእታ ኣባሊት መሰረት ስራቸውን የሇቀቁ አባሊት ተተኪ በዘህ አዋጅ
እዘ ኣዋጅ ይማሌኡ፣ መሰረት ይሟሊለ፣
4.ዛርዛር አገባብ ኣፇፃፅማ ምሌቃቕ ስራሔ ኣብ ዘ 4.በዘህ አንቀፅ የተገሇፁ አባሊት ስራቸውን
ዒንቀፅ ዛተገሇፁ ኣባሊት ብዯንቢ ይውሰን። የሚሇቁበት ዛርዛር አፇፃፀም በዯንብ
ይወሰናሌ።
17. ዋና ኣማሒዲርን ኣባሌ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ 17. ዋና አሰተዲዲሪ ወይም የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ወረዲ ንምዃን ዖብቅዐ ረቑሒታት አባሌሇመሆኑ የሚያበቁ መመዖኛዎች
ኣባሊት እቲ ቤት ምኽሪ ናይ ዛኾኑ ፇፀምቲ ኣባሌ የምክር ቤቱ አባሊት የሆኑ የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ቤት ምክሪ ወረዲ ንምዃን ኣብ ዒንቀፅ 10 ናይዘ አባሊት በተመሇከተ የወረዲ ምክር ቤት አባሌ
ኣዋጀ ዛተዖርዖሩ ረቛሒታት ንዋና ኣማሒዲርነትን ሇመሆን በዘህ አዋጅ አንቀፅ 10 የተዖረዖሩ
ከከም ኣግባብነቱ ንኣባሌነት ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ መመዖኛዎች ሇዋና አስተዲዲሪውና የስራ
ወረዲ ንምዃን ዖብቅዐ ረቋሒታት ይኾኑ አስፇፃሚ ኮሚቴ አባሊት እንዯ አግባብነት
ተፇፃሚ ይሆናሌ።
18. ምቁራፅ ዋና ኣማሒዯርነትን ኣባሌነት ኮሚቴ 18. የዋና አስተዲዲሪነትና የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ፇፃሚ ስራሔን ወረዲ ኣባሌነት መቋረጥ
57
ካሌኦት ዴንጋገታት እዘ ኣዋጀ ሔሌዋት ኮይኖም የዘህ አዋጅ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ ሆነው
ኣባሌነት ቤት ምኽሪ ወረዲ ንምቁራፅ ኣብ ዒንቀፅ አዋጀ አንቀፅ 11 የተዖረዖሩ ሁኔታዎች ዋና
11 ናይዘ ኣዋጀ ዛተዖርዖሩ ኩነታት ዋና አስተዲዲሪነትና እንዯ አግባብነቱ የስራ አስፇፃሚ
ኣማሒዲርነትን ከከም ኣግባብነቱ ኣባሌነት ኮሚቴ ኮሚቴ ኣባሌነት ሇማቋረጥ ተፇፃሚ
ፇፃሚ ስራሔን ወረዲ ንምቁራፅ‟ውን ተፇፀምቲ ይሆናለ።ዛርዛሩ በዯንብ ይወሰናሌ።
ይኾኑ።ዛርዛሩ ብዯንቢ ይውሰን፣
19.ንብረት ምምዛጋብን ምፌሊጥን 19.ንብረት ስሇማወቅ
ዛኾነ ኣባሌ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ስርሐ ማንኛውም የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ኣባሌ
ቅዴሚ ምጅማሩ ብመሰረት ሔጊ ዛርዛር ንብረት ስራውን ከመጀመሩ በፉት በሔግ መሰረት ንብረቱ
ንዛምሌከቶ ኣካሌ ከመዛግብን ከፌሌጥን ሇሚመሇከተው ኣካሌ ማስመዛገብና ማሳወቅ
ኣሇዎ።ዛርዛሩ ብዛወፅእ ሔጊ ይውሰን። አሇበት።ዛርዛሩ በሚወጣው ሔግ ይወሰናሌ።
20.ኣኼባ ቤት ምኽሪ ወረዲ 20.የወረዲ ምክር ቤት ስብሰባ
1.ቤት ምኽሪ ወረዲ አብ ዒመት በቢሰሇስተ ወርሐ 1.የወረዲው ምክር ቤት በአመት በየሶስት ወሩ
ብስሩዔ ኣርባዔተ(4) ሻዔ ይእከብ፣ አራት ጊዚ ይሰበሰባሌ፣
2.አኼባ እቲ ቤት ምኽሪ ብኣፇ ጉባኤ ቤት ምኽሪ 2.የምክር ቤቱ ስብሰባ በአፇጉባኤ
እቲ ወረዲ ይፅዋዔ፣ይምራሔ፣ ይጠራሌ፣ይመራሌ፣
3.ኣኼባ ዛካየዯለ እዋንን ወርሒትን ቤት ምኽሪ 3.ስብሰባ የሚካሄዴበት ጊዚና ወቅት ምክር ቤቱ
እቲ ወረዲ ይውስን፣ ይወስናሌ፣
4.ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ስራሔ ፇፃሚ ወረዲ ፀሒፉ 4.የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ፅህፇት ቤት ሒሊፉ
እቲ ቤት ምክሪ ኮይኑ የገሌግሌ፣ቃሇ ጉባኤ የምክር ቤቱ ጸሒፉ ሆኖ ያገሇግሊሌ፣ቃሇ ጉባኤ
ይሔዛ፣ ይይዙሌ፣
5.እቲ ኣፇ ጉባኤ ኣኼባ ዛካየዯለ 5.አፇ ጉባኤው መሰረት ስብሰባው የሚካሄዴበት
ዔሇት፣ሰዒተ፣ቦታን አጀንዲን ብምንፃረ ኣኼባ ቀነ፣ሰዒት፣ቦታና የተያዖው አጀንዲ በመግሇፅ
ቅዴሚ ምብፅሐ 15 መዒሌቲ ኣቐዱሙ ኩልም የስብሰባው ቀን ከመዴረሱ ከ15ቀናት
ኣባሊት ቤት ምኽሪ እቲ ወረዲ ክፇሌጥዎ አስቀዴሞ የምክር ቤቱ ኣባሊት እንዱያውቁት
መፀዋዔታ ይሌእኽ፣ መጥሪያ ይሌካሌ፣
6.ካብ ጠቕሊሊ ክርከቡ ዛኽእለ ኣባሊት ሌዔሉ 6.ከጠቅሊሊው ኣባሊት ከግማሽ በሊይ ከተገኙ
ፌርቂ እንትርከቡ ምሌዒተ ጉባኤ ይኸውን፣ ምሌዒተ ጉባኤ ይሆናሌ፣
7.ሲሶ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወይ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ 7.ከምክር ቤቱ ኣባሊት አንዴ ሶስተኛ /1/3/
ወረዲ ብዙዔባ ሒዯ ጉዲይ ምይይጥ ክግበረለ ወይም የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ኣኼባ ክካየዴ ብፅሐፌ እንትሒቱ እቲ ኣፇ- ስሇአንዴ ጉዲይ ውይይት እንዱዯረግ ስብሰባ
ጉባኤ እቲ ሔቶ ካብ ዛቐረበለ ኣብ ውሽጢ እንዱካሄዴ በፅሁፌ ሲጠይቁ ጥያቄው
ሒዯ ወርሑ ፌለይ /ሔፁፅ/ ኣኼባ ክፅውዔ ከቀረበበት በአንዴ ውር ውስጥ ኣፇጉባኤው
ኣሇዎ፣ ሌዩ/አስቸኳይ/ ስብሰባ መጥራት አሇበት፣
8.እቲ ኣፇ-ጉባኤን ውሳነታትን ቃሇጉባኤን እቲ 8.የምክር ቤቱ ውሳኔዎች ቃሇጉባኤ በአፇጉባኤው
ቤት ምኽሪ ብፉምኡ የረጋግፅ፣ ፉርማ ያረጋግጣለ፣
9.ካሌኦት ስነ-ስርዒት ኣኼባ እቲ ቤት ምኽሪ ቤት 9.ላልች የምክር ቤቱ የስብሰባ ስነ ስርዒት ምክር
ምኽሪ ወረዲ ብዖውፅኦ መምርሑ ይወሰን። ቤቱ በሚያወጣው መመሪያ ይወሰናሌ።
21. ኣኼባ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ 21. የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ስብሰባ
1.ኣኼባ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ እንተነኣሰ ኣብ 1.የወረዲ ስራ አሰፇፃሚ ኮሚቴ ስብሰባ ቢያንስ
ወርሑ ሒዯ ግዖ ይካየዴ፣ በወር አንዴ ጊዚ ይካሄዲሌ፤
2.እቲ ዋና አማሒዲሪ ብዛህቦ መምርሑ መሰረት 2.ዋና አስተዲዲሪው በሚሰጠው መመሪያ መሰረት
ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት እቲ ኮሚቴ ኣኼባ እቲ የፅህፇት ቤቱ ሃሊፉ የኮሚቴው ስብሰባ
58
ኮሚቴ ይፅውዔ፣እቲ ዋና ኣማሒዲሪ ኣኼባ ይጠራሌ፣ ዋና አስተዲዲሪው ስብሰባ

ክፅዋዔ እንተዖይኣዖዖ ንሰሇስተ ወርሑ እንዱጠራ ሳያዛ ሇሶስት ወራት ከቆየ
እንተፀኒሐ ሲሶ ኣባሊት እቲ ኮሚቴ ኣኼባ ከኮሚቴው አባሊት አንዴ ሶስተኛ /1/3/
ክፅዋዔ ብፅሐፌ እንትሒቱ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ስብሰባ እንዱጠራ በፅሁፌ ሲጠይቁ የፅህፇት
እቲ ኮሚቴ ኣኼባ ይፅውዔ፣ ቤቱ ሃሊፉ ስብሰባ ይጠራሌ።
3.ኣኼባታት እቲ ኮሚቴ ብዋና ኣማሒዲሪ፣ዋና 3.የኮሚቴው ስብሰባዎች በዋና አስተዲዲሪው፣
ኣማሒዲሪ ኣብዖየሇለ ብምክትለ፣ምክትለ እሱ በላሇበት በምክትለ፣ምክትለ በላሇበት
ኣብዖየሇለ ውክሌና ብዛተውሃቦ ኣባሌ ዯግሞ ውክሌና በተሰጠው አባሌ ይመራሌ።
ይምራሔ፣
4.ካብ ጠቕሊሊ ክርከቡ ዛኽእለ ኣባሊት ኮሚቴ 4.ከጠቅሊሊ ሉገኙ ከሚችለት ኣባሊት ግማሽ ያሀለ
ፌርቂ ኣብቲ ኣኼባ እንትርከቡ ምሌዒተ ጉባኤ በስብሰባው ከተገኙ ምሌዒተ ጉባኤ ይሆናሌ፤
ይኸውን፣
5.እቲ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ውሳነታትን ቃሇ 5.የኮሚቴው ውሳኔዎችና ቃሇ ጉባኤዎች በዋና
ኣኼባታትን እቲ ኮሚቴ ብፉርምኡ የረጋግፅ፣ አስተዲዲሪወና የፅህፇት ቤት ሒሊፉው ፉርማ
ይረጋገጣሌ።
6.ካሌኦት ስነስርዒት ኣኼባ እቲ ኮሚቴ ባዔለ እቲ 6.የኮሚቴው ላልች የስብሰባ ስነስርዒት
ኮሚቴ ይውስን። በኮሚቴው በራሱ ይወሰናሌ።
22. ውሳነታት ኣኼባ 22. የስብሰባ ውሳኔዎች
1.ኣብዘ ኣዋጅ ብካሉእ ኩነታት እንተዖይ 1.በዘህ አዋጅ በሌዩ ሁኔታ ካሌተዯነገገ በቀር
ተዯንጊጉ ዛኾነ ውሳነ ኣኼባ ቤት ምኽሪን ማንኛውም የምክር ቤቱ ወይም ስራ አስፇፃሚ
ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔን ወረዲ ብኣብዛሒ ዴምፂ ኮሚቴ ውሳኔ በምሌዒተ ጉባኤው በተገኙ
(50%+1) ኣብ ምሌዒተ ጉባኤ ዛተረኸቡ ኣባሊት በአብሊጫ ዴምፅ ይወሰናሌ፣
ኣባሊት ይውሰን፣
2.ኣብ ኩልም ኣኼባታት ማዔረ ዴምፂ እንትህለ 2.በሁለም ስብሰባዎች እኩሌ ዴምፅ ሲኖር
አካቢ እቲ ኣኼባ ዛርከበለ ሒሳብ ሰዒሪ ሰብሳቢው የሚገኝበት ሒሳብ አሸናፉ ይሆናሌ፣
ይኸውን፣
3.ብዖይ ዴምፂ ዛካፇለ ኣባሊት ኣብ ኣወሃህባ 3.ያሇ ዴምፅ የሚካፇለ አባሊት በዴምፅ አሰጣጡ
ዴምፂ ክካፇለ የብልምን። ሊይ መካፇሌ የሇባቸውም።
ስሌጣንን ተግባርን ወረዲ ምምሔዴዲር ስሇየወረዲ መስተዲዴር ስሌጣንና ተግባር
23 ስሌጣንን ተግባርን ቤት ምኽሪ ወረዲ 23 የወረዲ ምክር ቤት ስሌጣንና ተግባር
1. ቤት ምኽሪ ወረዲ ኣብ ዛተጣየሸለ ወረዲ 1. የወረዲው ምክር ቤት በተቋቋመበት ወረዲ
ሊዔሇዋይ ኣካሌ ስሌጣን ኮይኑ ኣብ ዒንቀፅ 74 የመንግስት የበሊይ የስሌጣን አካሌ ሆኖ
ሔገ-መንግስቲ ዛተዯንገገ ስሌጣንን ተግባር በሔገ-መንግስቱ አንቅጽ 74 የተዯነገገው
ይህሌዎ፣ ስሌጣንና ተግባር ይኖረዋሌ፣
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ 2. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /1/ የተዯነገገው
ከምዖል ኮይኑ ቤት ምኽሪ ወረዲ ዛስዔብ እንዯተጠበቀ ሆኖ የወረዲው ምክር ቤት
ዛርዛር ስሌጣንን ተግባርን ኣሇዎ፡፡ የሚከተለት ዛርዛር ስሌጣንና ተግባር
አሇው፣
ሀ. ብኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ዛቐርብ ሀ. በወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
በጀትን መዯባት ስራሔን መርሚሩ የፅዴቕ፣ የሚቀርብሇትን ዔቅዴና በጀት መርምሮ
ብኣግባቡ ኣብ ስራሔ ምውዒለ የረጋግፅ ያፀዴቃሌ፣ በአግባቡ ስራ ሊይ መዋለ
ያረጋግጣሌ፣
59
ሇ. ኣብ ክሉ ብሔጊ እተውሃቦ ስሌጣን ብኮሚቴ ሇ. በሔግ በተሰጠው የስሌጣን ክሌሌ መሰረት

ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ንዛቐረበለ ናይ ግብሪ፣ በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው የሚቀርብሇት
ክፌሉት ግሌጋልትን ቀረፅን ውሳነ የፅዴቕ፣ የግብር፣ አገሌግልት ክፌያና ቀረጥ ውሳኔ
የመሒይሽ ያጸዴቃሌ፣ ያሻሽሊሌ፣
ሏ. ኣፇፃፅማ ትሌምን በጀትን እቲ ወረዲ ሏ. የዔቅዴና በጀት አፇጻጸም ይገመግማሌ፣
ይግምግም፣ ምስዘ ዛተተሒሒዖ ኣዴሇይቲ ከዘህ ጋር የተያያ዗ አስፇሊጊ ውሳኔዎች
ውሳነታት የሔሌፌ፣ ኣጠቓሊሉ ስራሔቲ ያስተሊሌፊሌ፣ የስራ አስፇጻሚ ኮሚቴው
ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ይግምግሞ አጠቃሊይ ተግባራት ይገመግማሌ
ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ
መ. ብኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲን ኦዱትን መ. በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴውና በምክር ቤቱ
በጀትን ኮሚቴን ኣብ ዛቐርብ ሪፖርት ኦዱትና በጀት ኮሚቴ በሚቀርብሇት
ኦዱት ምይይጥ የካይዴ፣ ኣብዘ ንዛተርኣየ የኦዱት ሪፖርት ውይይት ያካሂዲሌ፣
ዖይግቡእ ኣተሒሔዙ ሑሳብ ስጉምቲ ክውሰዴ ሇታየው አግባብ ሇላሇው የሑሳብ አያያዛ
ኣዴሊይ ውሳነ ይህብ፣ እርምጃ እንዱወስዴበት አስፇሊጊ ውሳኔ
ይሰጣሌ፣
ረ. ብኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ተፀኒዕም ዛቐርብለ ረ. በስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው ተጠንተው
ብብርኪ ወረዲ ንዛፌፀሙ ፕሮጀክትታትን የሚቀርቡሇት በወረዲ ዯረጃ ሇሚፇጸሙ
መዯባትን ቅዯም ሰዒቦም፣ ኣዴሊይነቶምን ፕሮጀክቶችና ፕሮግራሞች ቅዯም
መዋፃኣይነቶምን መርሚሩ የፅዴቕ፣ ተከተሊቸው፣ አዋጭነታቸውና
ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ አስፇሊጊነታቸው መርምሮ ያጸዴቃሌ፣
አፇጻጸሙ ይከታተሊሌ፣
ሰ. ኣብ ክሉ ብሔጊ ዛተውሃቦ ስሌጣን ብኮሚቴ ሰ. በሔግ በተሰጠው የስሌጣን ክሌሌ ውስጥ
ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ንዖቕርበለ ረቂቕ በስራ አስፇጻሚ ኮሚቴ የሚቀርቡሇትን
መምርሑታት መርሚሩ የፅዴቕ ኣብ ረቂቅ መመሪያዎችን መርምሮ ያጸዴቃሌ
ተግባር ምውዒለ ይከታተሌ፣ ፣ ስራ ሊይ መዋለን ይከታተሊሌ፣
ሸ. ናይቲ ወረዲ ኣብያተ ፌርዱ ስራሔ ኣፇፃፅማ ሸ. የወረዲው ፌርዴቤቶች የስራ አፇፃፀም
ሪፖርት ይስምዔ፣ ዴንጋገታት ሔገ- ሪፖርት ያዲምጣሌ፣ የሔገ-መንግስቱ
መንግስቲ ሔሌው ኮይኑ ኣብ ወረዴኡ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ ሆነው በወረዲው
ዛርከቡ ኣብያተ ፌርዱ ናይ ስራሔ በሚገኙ ፌርዴ ቤቶች የስራ ግዴፇቶችና
ግዴፇታትን ኩነታት ስነ-ምግባር ገምጊሙ የስነ-ምግባር ሁኔታዎች ግምግም
ንዛምሌከቶ ሒሳብ የቅርብ፣ ሇሚመሇከተው ሒሳብ ያቀርባሌ፡፡
ቀ. ኣብ ክሉ ስሌጣኑ ብኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ቀ. በተሰጠው ስሌጣን ክሌሌ በወረዲው ስራ
ወረዲ ንዛቐርበለ መምርሑ ክፌሉት መሃያ፣ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚቀርብሇት የዯሞዛ
መሒውር በዛሑ ናይ ምዯባ ስራሔ ቦታታት ክፌያ መመሪያ፣ የስራ መዯቦች ብዙት፣
፣ ኣበሌን ካሌኦት ቀረባትን ሰራሔተኛታት ኣበሌና ላልች አቅርቦቶች ረቂቅ ሒሳብ
ረቂቕ ሒሳብ መርሚሩ ናብ ዛምሌከቶ መርምሮ ወዯ ሚመሇከተው እንዱቀርብ
ክሇኣኽ ይውስን፣ እንትፀዴቕ ኣብ ተግባር ይወስናሌ፣ በሚመሇከተው ሲጸዴቅ
ምውዒለ የረጋግፅ፣ ብመሰረት መምርሑ በአግባቡ ተግባር ሊይ መዋለን
መሰረታዊ ዛኾኑ ኣወዲዴባ መሒውር እቲ ያረጋግጣሌ፣ በመመሪያ መሰረተ የወረዲው
ወረዲ ይውስን፣ መሰረታዊ የሆኑ የአዯረጃጀት መዋቅር
ይወስናሌ፣
በ. ካብ ስሌጣኑ ገሉኦም ንዖጣየሾም ኮሚቴታት በ. ከስሌጣኑ በከፉሌ ሊቋቋማቸው ኮሚቴዎች
ብውክሌና ይህብ፣ በውክሌና ይሰጣሌ
60
ተ. ፌለይ ትኹረት ንዛሒቱ ጉዲያት ህዛቢ ተ. ሌዩ ትኩረት ሇሚፇሌጉ ጉዲዮች የወረዲው

ወረዴኡ ብምምኻር ይውሰን፣ ህዛብ በማማከር ይወስናሌ
ቸ. ኣብ ትሔቲኡ ዛርከቡ ብርክታት ቸ. በወረዲው ስር በሚገኙ የበታች የአስተዲዯር
ምምሔዴዲር (ጣብያ ምምሔዴዲር) ወሰን እርከኖች የወሰን ክሌሌ ይወስናሌ፣
ከባቢ ይውሰን፣ ይሌወጥ፣ ሒዯሽቲ ይሇውጣሌ ኣዲዱስ የአስተዲዯር እርከኖች
ብርክታት ምምሔዴዲር የጣይሽ፣ ያቋቁማሌ
ነ. ኣብዘ ንኡስ ፉዯሌ(ቸ) ብዛተዯንገገ ነ. በንኡስ ፉዯሌ/ቸ/ በተዯነገገው መሰረት
መሰረት ዛግበር ወሰን ከባቢ ናይ ምሌዋጥ የሚዯረገው የወሰን ክሌሌ የመሇወጥ ወይም
ወይ ሒዯሽቲ ጣብያታት ወይ ብርክታት አዲዱስ የአስተዲዯር እርከኖች ወይም
ምምሔዴዲር ናይ ምጥያሽ ወይ ምሌዋጥ ቀበላዎች የማቋቋም ወይም የመሇወጥ
ውሳነ ውፅኢታዊ ምምሔዴዲር ክህለ ውሳኔ ውጤታማ የሆነ አስተዲዯር እንዱኖር
ኣዴሊይ ምዃኑ፣ ናይ ከባቢኡ ሔብረተሰብ አስፇሊጊ መሆኑ፣ የአከባቢው ሔብረተሰብ
ግሌጋልት ኣብ ቀረብኡ ክረክብ፣ ኩነታት አገሇግልት በአቅራቢያው እንዱያገኝ፣
ርክብን ጂኦግራፌያዊ ባህርያት፣ ፃዔቂ የመገናኛና ጂኦግራፉያዊ ሁኔታዎችን ፣
ህዛቢ፣ ኢኮኖሚያዊ ዒቅምን ዴላት የህዛብ ብዙት፣ የኢኮኖሚ ዒቅምና
ዛምሌከቶ ህዛቢ መሰረት ዛገበረ ምዃኑ የሚመሇከተው ሔብረተሰብ ፌሊጎት
የረጋግፅ፣ መሰረት ያዯረገ መሆኑን ያረጋግጣሌ
ኘ. ወሰን ከባቢ ኣመሌኪቱ ኣብ መንጎ ኘ. የወሰን ክሌሌ በተመሇከተ በቀበላዎች
ጣብያታት እቲ ወረዲ ዛፌጠር ጎንፅታት የሚነሱ ወይም የይገባኛሌ ጥያቄዎች
ወይ ሔቶታት ይግበኣኒ ወሰን ከባቢ መርምሮ ውሳኔ ይሰጣሌ፡፡
መርሚሩ ይውስን፣
አ. ኣብ መንጎ ወረዴኡን ካሉእ ወረዲን አ. በራሱ ወረዲና ላሊ ወረዲ መካከሌ
ንዛፌጠር ናይ ድብ ምስሔሒብ ሇሚፇጠረው የወሰን ክሌሌ መሳሳብ
ብምትእምማን ብሰሊማዊ መንገዱ ይኣሉ፣ በመተማመንና በሰሊማዊ መንገዴ
እንተዖይተፇቲሐ ቅሬትኡ ናብ ክሌሌ ቤት ይፇታሌ፣ ካሌተፇታ ቅሬታውን ሇክሌለ
ምኽሪ የቕርብ፣ ምክር ቤት ያቀርባሌ፡፡
ከ. መምርሑ ኣሰራርሒን ስነ-ምግባር ኣባሊቱ ከ. የአባሊቱን የአሰራርና የስነ-ምግባር መመሪያ
የውፅእ፡፡ ያወጣሌ፡፡
3. እቲ ቤት ምኽሪ ስሌጣን ተግባሩን ብዛግባእ 3. ምክር ቤቱ የተሰጠውን ስሌጣንና
ንክዋፃእ ካብ 5 ዖይውሔደ ኣባሊት ዛሒ዗ ተግባር በአግባቡ መወጣት እንዱችሌ
ኮሚቴታት ካብ ኣባሊቱ የጣይሽ፣ስሌጣንን ከአምስት /5/ ያሊነሱ ኣባሊት የያ዗ የተሇያዩ
ተግባርን ሔዴሔዴ ኮሚቴ ይውሰን፣ ኮሚቴዎች ከኣባሊቱ ያቋቁማሌ፣ስሌጣንና
ተግባራቸውን ይወስናሌ።
24.ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ 24. የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ስሌጣንና
ተግባር
1.ኣብ ዒንቀፅ 80 ሔገ መንግስቲ ዛተዯንገገ 1.በሔገ-መንግስቱ አንቀፅ 80 የተዖረዖሩትን
ስሌጣንን ተግባርን ከምኡ‟ውን ናይቲ ቤት ስሌጣንና ተግባር እንዱሁም የወረዲው ምክር
ምኽሪ ወረዲ ውሳነታትን መምርሑታትን ቤት ውሳኔዎችና መመሪያዎች
ይፌፅም፣የፇፅም። ይፇፅማሌ፣ያስፇፅማሌ።
2.ኣብ ክሉ ዛፀዯቐ በጀት ኮይኑ ንዛፀዯቑ መዯባት 2.በፀዯቀው የበጀት ማዔቀፌ ውስጥ ሆኖ ሇፀዯቁ
መተግበሪ ዛውዔሌ ሒገዛ/GRANT/ ኣብ ዔቅድች ማስፇፀምያ የሚውሌ ዴጋፌ በስሩ
ትሔቲኡ ንዛርከቡ ብርኪታት ሇሚገኙ የአስተዲዯር እርከኖች ወይመ ተቋም
ምምሔዴዲር፣ንዛኾነ ትካሌ፣ማሔበር፣ወይ ወይም ማሔበር ወይም ኣካሌ ሉሰጥ ይችሊሌ፣
61
ኣካሌ ክህብ ይኽእሌ

3.በዘ ኣዋጅ ዛተውሃቦ ስሌጣንን ሒሊፌነትን 3.በዘህ አዋጅ የተሰጠውን ስሌጣንና ተግባር
ንምፌፃም ምስ ዛኾነ ውሌቀ ሇመፇፀም ከማንኛውም ግሇሰብ፣መንግስታዊና
ሰብ፣መንግስታውን ዖይመንግስታውን ኣካሊት መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች ስምምነት
ስምምዔ ብምግባር ናይ ሌምዒትን ህንፀት በማዴረግ የሌማት ግንባታ ስራዎች ሉያካሂዴ
ስራሔቲ ክካየዴ ይኽእሌ ይችሊሌ፣
4.ብመሰረት ንኡስ ፉዯሌ (3) እዘ ዒንቀፅ ዛግበር 4.በንኡስ ፉዯሌ /ሰ/ መሰረት የሚዯረግ
ስምምዔ ምስ ዒሇምሇኻዊ መንግስታዊ ወይ ስምምነት ሇአሇም አቀፇ መንግስታዊና
ዖይመንግስታዊ ትካሊት እንተኾይኑ ንቤት መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች ከሆነ
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ኣቐዱሙ አስቀዴሞ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ክፌሇጥ ኣሇዎ። ማሳወቅ አሇበት፣
5.ብክሌሌ ኮነ ማእኸሊይ መንግስቲ ዛትግብር 5.በክሌለ ሆነ ማዔከሊዊ መንግስት የሚፇፀመ
/ዛፌፀም/ ፕሮጀክት ወይ መዯብ ብኣግባቡን ፕሮጀክት ወይም ፕሮግራም በአግባቡና
ብብቕዒትን ዖይፌፀምን ግቡእ ዖይኮኑ በብቃት አሇመፇፀሙ ሪፖርት ሲያገኝ
ተግባራት ይፌፅሙ ምህሊዎም ሒበሬታ አስፇሊጊው መፌትሄና እርምጃ እንዱወሰዴበት
እንትርከብ ኣዴሊይ መፌትሔን ስጉምትን ሇሚመሇከተው የመንግስት አካሌ ሪፖርት
ክውሰዯልም ንዛምሌከቶ ኣካሌ መንግስቲ ያቀርባሌ፣
ሪፖርት የቅርብ።
6.ብመሰረት ሔገ-መንግስቲ ኣብዘ ኣዋጅ ካብ 6.ከሔገ-መንግስቱና በዘህ አዋጅ ውስጥ
ዛተጠቀሱ ብተወሳኺ ካሌኦት ተግባራት፣ ከተጠቀሱት የወረዲው ስሌጣንና ተግባር
ግቡእን ስሌጣንን ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ በዯንብ ወይም በሚወጡ ላልች ሔጎች
ብዛወፁ ዯንቢ ወይ ካሌኦት ሔግታትን ይወሰናሌ።
ይውሰን።
25.ምጥያሽ ኣብያተ ፅሔፇት ወረዲ 25.የወረዲ ፅህፇት ቤቶች ስሇ መቋቋም
1.ብመሰረት ሔገ-መንግስትን እዘ አዋጅ ዒንቀፅ 1.በሔገመንግስቱና በዘህ አዋጅ አንቀፅ 24
24ን ንኮሚቴ ስራሔ ፇፃሚ ወረዲ ዛተውሃቦ መሰረት ሇወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ስሌጣንን ተግባርን ዖፇፀሙ ኣብያተ ፅሔፇት የተሰጠው ስሌጣንና ተግባር ሇማስፇፀም
ወረዲ በዘ ኣዋጅ ተጣይሾም ኣሇው፣ የወረዲ ፅህፇት ቤቶች በዘህ አዋጅ
ተቋቁመዋሌ፤
2.በዛሑ ስያመን ዛርዛር ስሌጣንን ተግባር 2.የእያንዲንደ ፅህፇት ቤት ዛርዛር ስሌጣንና
ሔዴሔዴ ቤት ፅሔፇት ወረዲ ብሔጊ ይውሰን። ተግባር ስያሜና የፅህፇት ቤቶች ብዙት በሔግ
ይወሰናሌ።
26.ስሌጣንን ተግባርን ዋና ኣማሒዲሪ 26.የዋና አስተዲዲሪው ስሌጣንና ተግባር
1.ብሔገ-መንግስቲ ዒንቀፅ 82 ዛተዯንገገ ህሌው 1.በሔገ መንግስቱና ዒንቀፅ 82 የተዯነገገው
ኮይኑ ዋና ኣማሒዲሪ ቀንዱ ፇፀሚ ስራሔን እንዯተጠበቀ ሆኖ የወረዲው ዋና አስተዲዲሪ
መማሒዯሪን እቲ ወረዲ ኮይኑዛስዔብ ስሌጣንን የወረዲው ዋና ስራ አስፇፃሚ ሆኖ የሚከተለት
ተግባርን ይህሌዎ፣ ዛርዛር ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፣
ሀ.ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ወረዲ ኣኼባ ኮሚቴ ሀ.የወረዲው ፅህፇት ቤት ሃሊፉ የስራ አስፇፃሚ
ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ክፅውዔ መምርሑ ኮሚቴ ስብሰባ እንዱጠራ መመሪያ ይሰጣሌ፣
ይህብ፣ኣኼባ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ የስራ አስፇፃሚ ስብሰባ ይመራሌ፣
ይመርሔ፣
ሇ.ናብ ቤት ምኽሪ ወረዲን ንርእሰ ምምሔዲር ሇ.ሇወረዲው ምክር ቤትና የክሌለ ርዔሰ
ክሌሌን ሪፖርት (ፀብፃብ) ስራሔ የቅርብ፣ መስተዲዴር የስራ ሪፖርት ያቀርባሌ።
62
ሏ.ናይቲ ወረዲ በጀትን መዯባትን ረቂቕ የዲለ ሏ.የወረዲው ረቂቅ የስራና የበጀት ዔቅዴ ያዖጋጃሌ
ወይ ክዲለ ይገብር፣ብዛፀዯቐ ኣብ ተግባር ወይ እንዱዖጋጅ ያዯርጋሌ፣ሲፀዴቅ ተግባር
ምውዒለ ይከታተሌ፣ ሊይ መዋለን ይከታተሊሌ፣
መ.ናይቲ ወረዲ መዯባት ስራሔ አፊፃፅማ መ.የወረዲው ስራ አፇፃፀም፣የበጀት አጠቃቀምና
ኣጠቃቕማን በጀትን፣ፀብፃብ ፊይናንስን የፊይናንስ አስተዲዯር ሪፖርትና ላልች
ካሌኦት ህዛቢ ክፇሌጦም ዛግባእ ጉዲያትን ህዛብ እንዱያውቃቸው የሚገቡ ጉዲዮች
ናብ ህዛብ ቀሪቦም ንክዛተየልም መዴረክ ሇህዛቡ ቀርበው እንዱወያይባቸው መዴረክ
ይፇጥር፣ርኢቶ ህዛቢ የተኣኻኽብ፡፡ ያዖጋጃሌ፣የህዛብ አስተያየት ይሰበሰባሌ፣
ረ.ኣብ ወረዴኡ ሔግን ስርዒትን ምኸባሩ ረ.የወረዲው ህግና ስርዒት መከበሩን ያረጋግጣሌ፣
የረጋግፅ፣
ሰ.ውሳነታት ቤት ምኽሪን ኮሚቴ ፇፃሚት ሰ.የወረዲው ምክር ቤትና ስራ አሰፇፃሚ ኮሚቴ
ስራሔ ወረዲን ብምርካብ መዯባት ውሳኔ በማግኘት ፕሮግራሞች እንዱፇፀሙና
ክፌፀሙን ፀብፃብ ከይዱ ኣፇፃፅማ መዯባት የአፇፃፀም ሂዯት ሪፖርት እንዱቀርብ
ክቐርብ ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
ሸ.ንምክትሌ ዋና ኣማሒዲርን ካሌኦት ኣባሊት ሸ.ሇምክትሌ ዋና አስተዲዲሪውና ላልች ስራ
ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲን ዒይነትን አስፇፃሚ ኮሚቴ ኣባሊት አይነትና የሰራ
ስራሔ ዖርፌን መሰረት ዛገበረ ተግባር ዖርፌን መሰረት ያዯረገ ተግባር
የከፊፌሌ፣ ዛወፁ መዯባት የተሒባብር፣ ያከፊፌሊሌ፣በነሱ የወጡ ዔቅድች ይከታተሊሌ
ይከታተሌ፣ ያስተባብራሌ፣
ቀ.ብሽም እቲ ወረዲ ዛምሌከቶ ኣካሌ ቀ.በወረዲው ስም በሚመሇከተው ኣካሌ የመፌትሄ
ኣዴሇይቲ ዛኾኑ መፌትሑ/መበገሲ/ ሃሳብ ያቀርባሌ፣ወረዲውን ይወክሊሌ፣
ሒሳባት የቕርብ፣ ነቲ ወረዲ ይውከሌ፣
በ.ንኮሚቴ ፇፀምቲ ሌምዒት ጣቢያ በ.በቀበላው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የስራ ተግባር
ይከታተሌ፣የተሒባብር፣ ይከታተሊሌ፣ያስተባብራሌ፣
ተ.ካሌኦት ብሔጊ ዛወሃብዎ ተግባራት ተ.ላልች በሔግ የሚሰጡት ተግባራት ይፇፅማሌ፣
ይፌፅም፣
2.ክሳብ 7 መዔሌታት ኣብ ወረዴኡ ንዛኻየዴ ናይ 2.ከሰባት ቀናት ሊሌበሇጠ ጊዚ በወረዲው
ሌምዒት ስራሔ ክመርሔ ካብ ቦትኡ ክወፅእ ሇሚካሄዴ የሌማት እንቅስቃሴ ሇመምራት
ይኸእሌ እዩ፣ብብቁዔ ምክንያት ካብ ወረዴኡ ከቦታው ሉወጣ ይችሊሌ።በበቂ ምክንያት
ወፃኢ ዛክየዴ እንተኾይኑ ንኮሚቴ ፇፃሚ ከቦታው ሲሇቅ ሇወረዲው ስራ አስፇፃሚ
ስራሔ እቲ ወረዲን ንርዔሰ ምምሔዴዲርን ኮሚቴ ሇክሌለ ርእሰ መስተዲዴር በፅሁፌ
ብፅሁፌ ከፌሌጥ ኣሇዎ። ማሳወቅ አሇበት፣
27.ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ዋና ኣማሒዲሪ 27. የምክትሌ ዋና አስተዲዲሪው ስሌጣንና ተግባር
1.ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ዋና ኣማሒዲሪ 1.የምክትሌ ዋና አስተዲዲሪው ስሌጣንና ተግባር
ዛስዔብ ይኸውን፣ የሚከተሇው ይሆናሌ፣
ሀ.ዋና ኣማሒዲሪ ኣብ ዖይህሌወለ እዋን ተኺኡ ሀ.ዋና አስተዲዲሪው በላሇበት ተክቶ ይሰራሌ፣
ይሰርሔ፣ ሇ.በዋና አስተዲዲሪው ተሇይተው የሚሰጡት የስራ
ሇ.ብዋና ኣማሒዲሪ ተፇሌዮም ዛውሃብዎ ዖፇር ዖርፍችና ላልች ተግባራት ይመራሌ፣
ስራሔን ካሌኦት ተግባራትን ይፇፅማሌ፣ ያስፇፅማሌ፣
ይመርሔ፣ይፌፅም፣የፇፅም፣ 2.ምክትሌ ዋና አስተዲዲሪው ያሇ በቂ ምክንያት
2.ምክትሌ ዋና ኣማሒዲሪ ብዖይ ብቁዔ ምክንያት ከወረዲው መሌቀቅ የሇበትም።
ካብ ወረዴኡ ክሇቅቕ የብለን።
28.ስሌጣንን ተግባርን ኣባሌ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ 28.የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ኣባሌ
63
ወረዲ ስሌጣንና ተግባር

1.ስሌጣንን ተግባርን ሔዴሔዴ ኣባሌ ኮሚቴ 1.የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ኣባሌ
ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ዛስዔብ ይኸውን፣ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፣
ሀ.ዛተውሃቦ ተግባርን ዖፇር ስራሔን ኣብ ናይቲ ሀ.የተሰጠው የስራ ዖርፌና ተግባር በተመሇከተ
ወረዲ ትሌሚ ሌምዒት ክካተት ይገብር፣ በወረዲው የሌማት ዔቅዴ ውስጥ እንዱካተት
ያዯርጋሌ፣
ሇ. ትሌሚ ዛተመዯበለ ስራሔ ዖርፉ ምስ ሰርሐ ሇ.የተመዯበበት የስራ ዖርፌ ዔቅዴና ከዘህ ጋር
ዛተተሒሒ዗ ተግባራት ምፌፃሞም ይከታተሌ፣ የተያያ዗ የስራ ተግባራት መፇፀማቸው
ሏ. ኣብ ዛተመዯበለ ስራሔ ዖርፉ ዛሰርሐ ይከታተሊሌ፣
መንግስታዊን ማሔበራውን ውዲበታት ሏ.በተመዯበበት የስራ ዖርፌ የሚሰሩ
ተገሌገሌትን ውሌቀ ሰባትን ምስቲ ኮሚቴ መንግስታዊ፣መንግስታዊ ያሌሆኑና
ኮይኑ የተሒባብር፣ ኩነታት የመቻቹ፣ ማሔበራዊ ዴርጅቶች የሚሰሩበት ሁኔታ
ያመቻቻሌ፣ያስተባብራሌ፣
መ. ኣብ ዛተመዯበለ ስራሔ መዯብን ተግባርን መ.በተመዯበበት የስራ ዖርፌ የሚካሄዴ የሌማት
ዛካየዴ ናይ ሌምዒትን ህንፀትን ስራሔቲ የግንባታ ስራዎችን አስመሌክቶ የስራ
ኣመሇኪቱ ፀብፃብን መበገሲ ሒሳብን ነቲ ኮሚቴ ሪፖርት የውሳኔ ሃሳብ ሇኮሚቴው ያቀርባሌ፣
የቕርብ።
ረ. ኣብ ዛተመዯበለ ስራሔ ዖርፉ ናይቲ ከባቢ ረ.በተመዯበበት የስራ ዖርፌ የአካባቢው ህዛብና
ህዛብን ዖይመንግስታዊ ትካሇትን ተሳትፍ መንግስታዊ ያሌሆኑ ተቋማት ተሳትፍ
ክዒቢ ኣብ ናይ ሌምዒት ተግባራት ብስፌሒት እንዱጎሇብት በሌማት ተግባር ሊይ በስፊት
ክሳተፈን የተባብዔ፣ የሇዒዔሌ፣ ስራሔቲ ርክብ እንዱሳተፈ ያበረታታሌ፣ ያነሳሳሌ፣ የህዛብ
ህዛቢ ይፌፅም፣ ግንኙነት ስራዎችን ይሰራሌ፣
ሰ. ምስ ስርሐ ኣብ ዛተተሒ዗ ናይ ጣቢያን ሰ.ከስራው ጋር የተያያ዗ የቀበላና የከተማ
ከተማን ኣኼባታት ይካፇሌ፣ናይቲ ኣኼባ ስብሰባዎች ይካፇሊሌ፣ የስብሰባው ሂዯትና
ከይዴን ተግባርን ብዛምሌከት ሪፖርት ነቲ ተግባር የሚመሇከት ሇኮሚቴው ሪፖርት
ኮሚቴ የቕርብ፣ ያቀርባሌ፣
ሸ.ካሌኦት ዛውሃብዎ ተግባራት ይፌፅም፣ ሸ.ላልች በዋና አስተዲዲሪው የሚሰጡት
ተግባራት ይፇፅማሌ፣
2. ዛኾነ ኣባሌ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ካብ 2.ማንኛውም አባሌ ካሇበቂ ምክንያት ከወረዲው
ወረዴኡ ብዖይ ብቑዔ ምክንያት ክሇቅቕ መሌቀቅ የሇበትም፣
የብለን፤
29 ስሌጣንን ተግባርን ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ወረዲ 29.የወረዲ ፅህፇት ቤት ሃሊፉ ስሌጣንና ተግባር
1.ብኣመራርሒ ዋና ኣመሒዲሪ ዛፌፅም ኮይኑ 1.በዋና አስተዲዲሪው አመራር ስር የሚፇፀም ሆኖ
ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት እቲ ወረዲ ዛስዔብ የፅህፇት ቤቱ ሃሊፉ የሚከተለት ስሌጣንና
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ፣ ተግባር ይኖሩታሌ፣
ሀ.እቲ ቤት ምክሪ ናይ ባዔለ ቤት ፅሔፇት ክሳብ ሀ.የወረዲው ምክር ቤት እስኪያቋቁም ዴረስ
ዖጣይሽ ፀሒፉ ቤት ምኽሪ ወረዲን ከምኡ‟ውን የምክር ቤቱና የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ፀሃፉ
ፀሒፉ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲን ኮይኑ ሆኖ ያገሇግሊሌ፣
ይሰርሔ፣
ሇ.ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ብሔገመንግስትን በዘ ሇ.የወረዲው ስራ አሰፇፃሚ ኮሚቴ በሔገ-
ኣዋጅ ዛተውሃቦ ሒሊፌነይ ብብቕዒት ንክዋፃእ መንግስቱና በዘህ አዋጅ የተሰጠው ሒሊፉነት
ኩሇመዲያውን ዔሇታውን ምምሔዴዲራዊ በብቃት እንዱወጣ ሁለን አቀፌ ዔሇታዊ
ግሌጋልት ይህብ፣ነዘ ዖዴሉ ሒይሉ ሰብን አስተዲዯራዊ አገሌግልት ይሰጣሌ፣ሇዘህ
64
ናውትን ዛተመዯበ ምዃኑ የረጋግፅ፣ የሚያስፇሌግ የሰው ሃይሌና ማቴሪያሌ

መመዯቡን ያረጋግጣሌ፣
ሏ.ቃሇ ጉባኤን ሰነዲትን ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ሏ.የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው ቃሇ ጉባኤና ሰነድች
ወረዲ ተፇሪሞም ክተሒ዗ን ክዔቀቡ ይገብር፣ ተፇርመው በአግባቡ እንዱያ዗ ያዯርጋሌ፣
መ.ናይቲ ቤት ፅሔፇት ምምሔዴዲር ተንከፌ መ.አስተዲዯራዊ ነክ ቅሬታ ይዖው ወዯ ፅህፇት
ጥርዒን ሑዜም ዛመፁ ሰብ ጉዲይ ምስ ቤቱ የሚመጡ ባሇጉዲዮች ከሚመሇከታቸው
ዛምሌከቶም ኣካሊት ብቅሌጡፌ ዛራኸብለ ኣካሊት ጋር በጊዚው የሚገናኙበት ሁኔታ
ኩነታት ይፇጥር፣ ያመቻቻሌ፣
ረ.ፕሮግራም ስራሔን ዒመታዊ በጀት እቲ ወረዲ ረ.የፅህፇት ቤቱ የስራ ፕሮግራሞችና ዒመታዊ
ቤት ፅሔፇት ኣዲሌዩ ንዋና ኣማሒዲሪ በጀት አዖጋጅቶ ሇዋና አስተዲዲሪው
የቕርብ፣እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ የውዔሌ፣ ያቀርባሌ፣ሲፇቀዴ ስራ ሊየ ያውሊሌ፣
ሰ.ናይቲ ቤት ፅሔፇት ሑሳብ ሰ.የፅህፇት ቤቱን ሂሳብ ያንቀሳቅሳሌ፣የፊይናንስ
የንቀሳቕስ፣ብመሰረት ሔጊ ፊይናንሰ ገንዖብ ህግ መሰረት በማዴረግ ገንዖብ ወጪ
ወፃኢ ይገብር፣ፀብፃብ ሑሳብ ንዋና ኣማሒዲሪ ያዯርጋሌ፣የሑሳበ ሪፖርት ሇዋና
ይቕርብ፣ አስተዲዲሪው ያቀርባሌ፣
ሸ.ንዛጎዯለ ኣባሌነት ቤት ምኽሪ ወይ ኮሚቴ ሸ.የጎዯለ የምክር ቤቱ ወይም ስራ አሰፇፃሚ
ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ንምምሊእ ብመሰረት እዘ ኮሚቴ አባሊት ሇማሟሊት በዘህ አዋጅ ወይም
አዋጅ ወይ ካሉእ ሔጊ መረፃ ምክያዴ ዖዴሉ ላሊ ህግ ምርጫ ማካሄዴ ሲያስፇሌግ ሇዋና
እንተኾይኑ ንዋና ኣማሒዲሪ ወረዲ የፌሌጥ፣ አስተዲዲሪው ያስታውቃሌ፣
ቀ.ናይቲ ቤት ፅሔፇት ዛንቀሳቐስ ይኹን ቀ.የፅህፇት ቤቱ የሚንቀሳቀስና የማይንቀሳቀስ
ዖይንቀሳቐሰ ንብረት ቆፀራ ንብረት ቆጠራ እንዱካሄዴ፣እንዱጠበቅ
ክካየዴ፣ክሔል፣ክፅገን፣ ክዔቀብ ይገብር፣ እንዱጠገን ያዯርጋሌ፣
በ.ኣብ ኣኼባታት ቤት ምክሪን ኮሚቴ ፇፃሚ በ.በወረዲው ምክር ቤትና የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ወረዲን ተረኺቡ ቃሇ ኣኼባታት ይሔዛ፣ ስብሰባዎች ተገኝቶ ቃሇ ጉባኤ ይይዙሇ፣
ተ.ናይቲ ቤተ ፅሔፇት ሑሳብ መዙግብቲን ሰነዲትን ተ.የፅህፇት ቤቱ የሂሳብ መዙግብትና ሰነድች
ኦዱት ክግበርን ኣብ ኣተሒሔዙ ሑሳበ ዛተረኣዩ ኦዱት እንዱዯረጉና በሂሳብ አያያዛ ሊይ የታዩ
ጎድልታት ስጉምቲ ክውሰዴ ንዛምሌከቶ ጉዴሇቶች እርምጃ እንዱወሰዴበት
ሪፖርት የቕርብ፣ ሇሚመሇከተው ሪፖርት ያቀርባሌ፣
ቸ.ብኣመራርሒ ዋና ኣመሒዲሪ ኣብቲ ቤት ፅሔፇት ቸ.በዋና አስተዲዲሪው አመራር ሰጭነት በፅህፇት
ዛርከቡ ሰራሔተኛታት ብመሰረት ሔጊ ሲቪሌ ቤቱ ሇሚገኙ ሰራተኞችን በሲቪሌ ሰርቪስ
ሰርቪስ ይቖፅር፣ የመሒዴር፣ የሰናብት፣ ሔግ መሰረት ይቀጥራሌ፣ያስተዲዴራሌ፣
ያሰናብታሌ፣
ነ.ብዋና ኣማሒዲሪ ተነፂሮም ዛውሃብዎ ካሌኦት ነ.በዋና አስተዲዲሪው ተሇይተው የሚሰጡት
ተግባራት ይፌፅም። ላልች ተግባራት ይፇፅማሌ፣
ምዴሊውን ከይዱ ኣፇፃፅማን ትሌሚ ሌምዒት ወረዲ የወረዲው የሌማት ዔቅዴ አዖገጃጀትና አፇፃፀም
30.ምዴሊው ትሌሚ 30.የዔቅዴ ዛግጅት
1.ሔዴሔዴ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ንሌምዒት 1.የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የክሌለ
ወረዴኡ ናይቲ ሃገርን ክሌሌን መንግስቲ መንግስት ስትራቴጂያዊ ዔቅዴ መሰረት
ስትራቴጂያዊ ትሌሚ መሰረት ዛገበረ ያዯረገ የወረዲው ሌማት ስትራቴጂያዊና
ስትራቴጂያዊ ትሌምን ከምኡ‟ውን ናይ እዋኑን ዒመታዊ ዔቅዴ ማዖጋጀት አሇበት፣
ዒመታዊ ናይ ሌምዒት ትሌሚ ክዲለ ኣሇዎ፣
2.ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ብመሰረት ንኡስ 2.የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በዘህ አንቀፅ
65
ዒንቀፅ (1) ናይዘ አንቀፅ ትሌሚ እንተዲለ ንኡስ አንቀፅ /1/ መሰረት ዔቅዴን ሲያዖጋጅ
ብባህሪ እቲ መዯብ ካብ ዒቅሙ ንሊዔሌን በፕሮግራሙ ባህሪ ምክንያት ሇአቅም በሊይና
ኣዴሊይ ኣብ ዛኾነለ እዋንን ጥራሔ ግሌጋልት አስፇሊጊ በሆነበት ወቅት ብቻ የአማካሪ
መማኸሪ /consultancy service/ ክጥቀም አገሌግልት መጠቀመ መጠቀም ይችሊሌ፣
ይክእሌ።
3.ዒመታዊ ትሌሚ ወረዲ እንትዲለ ዛስዔቡ 3.የወረዲው ዒመታዊ ዔቅዴ ሲዖጋጅ የሚከተለትን
ጉዲያት ዖካተተ ክኸውን ኣሇዎ፣ ጉዲዮች ያከተተ መሆን አሇበት፣
ሀ.ሃገራውን ክሌሊውን ፖሉሲታት፣ ሀ.አገራዊና ክሌሊዊ የሌማት ፖሉሲዎችና
ስትራቴጂታትን ዔሊማን ሽቶን ሌምዒት ነዘ ስትራቴጂዎች መሰረት በማዯረግ ከፊይናንስና
መሰረት ብምግባር ካብ ቢሮ ፊይናንስ ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮና የሚመሇከታቸው
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ዛምሌከቶም ሴክተር ሴክተር ቢሮዎች የሚሰጡ መመሪያዎችና
ቢሮታት ዛውሃቦ መምርሑታትን ኣንፇታትን፣ የሌማት አቅጣጫዎች፣
ሇ.ነናይ ጣቢኡን ኣብቲ ወረዲ ዛርከብ ከተማ ቤት ሇ.የቀበላውና በወረዲው የሚገኝ የከተማ ምክር
ምኽሪ ዛተዲሇወ ትሌሚ ብምትእስሳር፣ናይ ቤት የተዖጋጀ ዔቅዴ በማስተሳሰሰር፣የቀበላው
ጣቢያታት ብፅሑት ዖነፅር፣ ዴርሻ የሚሇይ፣
ሏ.በቢግዘኡ ብዛወፁ መምርሑታትን ሏ.በየወቅቱ በሚወጡ መመሪያዎችና ዔቅድች
ትሌምታትን ኣዴሇይቲ ተባሂልም ዛንፀሩ አስፇሊጊ ናቸው ተብሇው የሚቀመጡ
ጉዲያትን ኣንፇታትን ጉዲዮችና አቅጣጫዎች፣
4.እቲ ኮሚቴ ነናይ እዋኑ ትሌሚ ኣብ ዖዲሌወለ 4.የየወቅቱ ዔቅዴ በሚዖጋጅበት ወቅት ቢያንስ
እዋን ብውሐዴ ኣብ እዜም ዛስዔቡ ጉዲያት የሚከተለት ጉዲዮችን ትኩረት መስጠት
ጠመተ ክገብር ኣሇዎ፣ አሇበት፣
ሀ.ብዋናነት በቲ ናይቲ ከባቢ ሔብረተሰብ ሀ. በዋናነት በአካባቢው ሔብረተሰብ ጉሌበትና
ጉሌበትን፣ንዋትን ክሰርሔ ዛክእለ መዯባት ማቴሪያሌ ሉሰሩ የሚችለ ተግባራት መሰረት
መሰረት ዛገበረ፣ ያዯረጉ፣
ሇ.ናይ ዛተፇሊሇዩ ዖፇራት ምህርቲ ናይ ምዔባይ ሇ.የተሇያዩ ሴከተሮች ምርት የማሳዯግ አቅምና
ዒቕምን ተነፃፃሪ ወፃኢን ጥቕምን መሰረት ተነፃፃሪ ወጪና ጥቅም መሰረት ያዯረገ
ክገብር፣
ሏ.ብዛተፇሊሇዩ ምኽንያታት ንዛዯሒሩ ከባቢታትን ሏ.በተሇያዩ ምክንያቶች በሌማት ወዯ ኋሊ ሇቀሩ
ክፌሌታትን ክሰርሐ ዛግበኦም ናይ ሌምዒት ኣካባቢዎችና የሔብረተሰብ ክፌልች ሉሰሩ
ስራሔቲ፣ የሚገባቸው የሌማት ስራዎች፣
መ.ንዯቂ ኣነስትዮ ፌሌፌሌ እቶት ዛኾኑን ክእሇት መ.ሇሴቶች የገቢ ምንጩ የሚያስገኙ
ዖዔበዩን፣ብፌሊይ ንዯቂ ኣነስትዮ ብዛሇዒሇ ኣብ ችልታቸውን የሚያሳዴጉ በተሇይ ሴቶች
ዖሳትፈን ዛጠቕሙ ሌምዒት ስራሔቲ ዖትኩር፣ በስፊት ሉያሳትፌና ሉጠቅም በሚችሌ
የሌማት ስራዎች የሚያተኩር፣
ረ.ዛተፇፀሙ ፕሮጀክትታት ኩነታትን አገባብ ረ.የተፇፀሙ ፕሮጀክቶች፣ የአፇፃፀማቸው
ኣፇፃፅምኦምን፣ፅገነኦም ቀፃሉ ምምሔያሽ ሁኔታና አገባብ፣ ጽገናቸውና ቀጣይ ማሻሻሌ
ዖነፅር፣ ያሇባቸው የሚሇይ
ሰ.ሰብአዊ ዒቕሚ ኣብ ምህናፅ፣ናይቲ ከባቢ ህዛቢ ሰ.ሰብኣዊ አቅም በመገንባት፣የኣካባቢው ህዛብ
ተሳትፍ ዖረጋግፅ ትሌሚ ምዔባሇ ሌምዒት ተሳትፍ የሚያረጋግጥ የሰው ሃይሌ ሌማት
ሒይሉ ሰብ መሰረት ዛገብር። ዔቅዴ መሰረት ያዯረገ መሆን አሇበት።
31.ምዴሊው ግምት ሃፌተ ገነት 31.የሃብት ግምት ማዖጋጀት
ዒመታዊ ትሌሚ ቅዴሚ ምዴሊው ኮሚቴ ፇፃሚ የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ዒመታዊ የሌማት
ስራሔ ወረዲ ናይዜም ዛስዔቡ ፌሌፌሊትን ዔቅዴ ከማዖጋጀቱ በፉት የሚከተለት የገቢ
66
እቶታትን ግምት ከዲለ ኣሇዎ፣ ምንጮች ግምት ማዖጋጀት አሇበት፣

1.ናይቲ ወረዲ ናይ ባዔለ ናይ ጉሌበት፣ሃፌቲ ፀጋን 1.የወረዲው የጉሌበት፣ ሃብትና ገቢ፣
እቶትን፣
2.ካብ ክሌሌ መንግስቲ ዛርከብ ጥቕለሌ ዴጋፌ 2.ከክሌለ መንግስት የሚገኝ ጥቅሌ በጀት ዴጋፌ
ወይ ዴጎማ፣ ወይም ዴጎማ፣
3.ካብ ዛተፇሊሇዩ ሴክተር ቢሮታት ንዛተፇሊሌዩ 3.ከተሇያዩ ሴከተር መስሪያ ቤቶች ሇተሇያዩ
ናይ ሴክተራት ኢንቨስትመንት ወይ መዯብ ኢንቨስትመንት ወይም ፕሮግራሞች
መፇፀሚ ዛርከብ ናይ በጀት ዴጋፌ፣ ማስፇፀሚያ የሚገኝ የበጀት ዴጋፌ፣
4.ካበ ዛተፇሊሇዩ መንግስታውን ዖይመንግስታውን 4.ከተሇያዩ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ውዲበታት ዛርከብ ሒገዛ፣ ዴርጅቶች የሚገኝ እርዲታ
5.ንፌለይ ፕሮጀከታትን መዯባትን መፇፀሚ ካብ 5.ሇሌዩ ፕሮጀክቶችና ፕሮግራሞች ማስፇፀምያ
ፋዳራሌ ወይ ክሌሌ መንግስቲ ዛርከብ ፌለይ ከፋዳራሌ ወይም ክሌሌ መንግስት የሚገኝ
በጀታዊ ዴጋፌ፣ ሌዩ የበጀት ዴጋፌ፣
32.ከይዱ ምዴሊው ትሌሚ 32.ዔቅዴ ማዖጋጀት ሂዯት
1.ናይቲ ወረዲ ትሌሚ ሌምዒት 1.የወረዲው የሌማት ዔቅዴ ሲዖጋጅ ኣሳታፉ የሆነ
እንትዲልመሳተፊየ ዛኾነ ከይዱ ምዴሊው የዔቅዴ አዖገጃጀት ሂዯት ሉከተሌ ይገባሌ፤
ትሌሚ ክኽተሌ ይግባእ፣ብዛተኻኣሇ መጠን በተቻሇ መጠን በወረዲው ውስጥ የሚገኝ
ኣበ ወረዴኡ ዛርከብ ተጠቃማይ ብቀጥታ የዔቅዴ ተጠቃሚ በቀጥታ የሚሳተፌበት ዖዳ
ዛሳተፇለ መስርሔ ክዛርግሔ ዖሇዎ ኮይኑ ነዘ መዖርጋት ያሇበት ሆኖ የሚከተሇውን ያካተተ
ዛስዔብ ዖካተተ አገባብ ይክተሌ፣ አገባብ ይከተሊሌ፣
ሀ.በቲ ትሌሚ ወይ ፕሮጀክት ብቀጥታ ወይ ሀ.በዔቅደ ወይ ፕሮጀክቱ በቀጥታ ወይም
ብተዖዋዋሪ ዛጥቀም ወይ ዛጉዲእ ንሒዯ ጣብያ በተዖዋዋሪ የሚጠቀም ወይም የሚጎዲ የአንዴ
ዛምሌከት እንተኾይኑ ናይቲ ጣብያ ህዛቢ ቤት ቀበላ ህዛብ የሚመሇከት ከሆነ የቀበላው
ምኽርን ብዛሳተፇለ፣ ህዛብና ምክር ቤቱ ባሳተፇ፣
ሇ.በቲ ትሌሚ ወይ ፕሮጀክት ብቀጥታ ወይ ሇ.ዔቅደ ወይም ፕሮጀክቱ በቀጥታ ወይም
ብተዖዋዋሪ ዛጥቀም ወይ ዛጉዲእ ካብሒዯ በተዖዋዋሪ የሚጠቀም ወይም የሚጎዲው
ጣብያ ንሊዔሉ እንተኾይኑ ዛምሌከቶም ከአንዴ ቀበላ በሊይ ከሆነ የሚመሇከታቸው
ናይቶም ጣብያታት ህዛቢን አብያተ ምኽሮም ቀበላዎች ህዛብና ምክር ቤታቸው ባሳተፇ፣
ብዛሳተፌለ፣
ሏ.እቲ ትሌሚ ንኣበዛሒ ህዛቢ እቲ ወረዲ ሏ.ዔቅደ በአብዙኛው የወረዲው ህዛብ የሚመሇከት
ዛምሌከት እንተኾይኑ መብዙሔቲኡ ህዛቢ እቲ ከሆነ አብዙኛው የወረዲው ህዛብ ባሳተፇ
ወረዲ ብዛሳተፇለ በቢጣቢያኡ መዴረኽ በየቀበላው መዴረክ በመክፇትና የወረዲው
ብምኽፊትን ቤት ምክሪ እቲ ወረዲ ምክር ቤትን ባሳተፇ መሌኩ መዖጋጀት
ብዛተሳተፇለ፣ አሇበት።
2.ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዛግበር 2.በዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ መሰረት
ተሳትፍ ህዛቢ ዛተወዯበ ክኸውን የሚዯረግ የህዛብ ተሳትፍ የተዯራጀ እንዱሆን
ብመንግስታዊ ውዲበታትን ሒፊሽ ማሔበራትን መንግስታዊና የህዛብ ማሔበራት በመጠቀም
ኣቢሌካ ምፌፃም ይካኣሌ፣ መፇፀም ይቻሊሌ፣
3.ናይቲ ወረዲ ትሌሚ ሌምዒት ብቤት ምኽሪ 3.የወረዲው የሌማት ዔቅዴ በወረዲው ምክር ቤት
ዛፀዴቕ ምስ ዛምሌከቶም ክፊሊት የሚፀዴቀው ከሚመሇከታቸው የሔብረተሰብ
ሔበረተሰብን፣ማሔበራትን፣ነቲ ጉዲይ ክፌልች ማሔበራት፣ጉዲዩ የሚመሇከታቸው
ዛምሌከቶም ኣካሊት፣ዛተፇሊሇዩ ናይ ሌምዒት መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ አካሊት፣
ኮሚቴታት፣መዲሇውቲ ትሌሚ፣ኮሚቴ ፇፃሚ የተሇያዩ የሌማት ኮሚቴዎቸ፣ የዔቅዴ
67
ስራሔን ቤት ምክሪ ወረዲን እኩሌ ምይይጥ አዖጋጆች፣ የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና

ብዛተገበረለ ይኸውን። ምክር ቤቱ በቂ ውይይት ከተዯረገበተ በኋሊ
ይሆናሌ።
4.ቅዯም ሰዒብ መዯባትን ፕሮጀክታትን ዖንፅር 4.የፕሮጀክቶች ቅዯም ተከተሌና የየሴክተሩን
ነናይ ሴክተር ትሌምታት ዖዋዴዴ ብቤት ዔቅድች የሚያቀናጅ በወረዲው ፊይናንስና
ፅሔፇት ፊይናንስን ኢኮኖሚያውን ሌምዒትን ኢኮኖሚያዊ ሌማት ፅህፇት ቤት የሚመራ
እቲ ወረዲ ኣካቢነት ዛምራሔ ብብርኪ ወረዲ የተቀናጀ የዔቅዴ ኮሚቴ ይቋቋማሌ፣ዛርዛሩ
ኮሚቴ ምዴሊው ትሌሚ ይጣየሽ።ዛርዛሩ በመመሪያ ይወሰናሌ፣
ብመምርሑ ይውሰን፣
5.ካሌኦት ከይዴታት ምዴሊው ትሌሚ ብመምርሑ 5. ላልች የዔቅዴ ኣዖገጃጀት ሂዯቶች በመመርያ
ይውሰን። ይወስናለ፡፡
33.ፅንዒት መዋፃኣይነትን ምስራዔ ተርታ ቅዲምነት 33.የፕሮጀክት አዋጭነት ጥናት ማካሄዴና
ፕሮጀክት አመራረጥ
1.ኣብ ከይዱ ምዴሊው ትሌሚ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ 1.የወረዲው የሌማት ዔቅዴ በማዖጋጀት ሂዯት
ወረዲ መዋፀኣይነት ሔዴሔዴ ፕሮጀክት ክፅንዔ የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የእያንዲንደ
ወይ ክፅናዔ ክገብር ኣሇዎ፣ ፕሮጀክት አዋጭነት ጥናት ማካሄዴ ወይ
እንዱካሄዴ ማዯረግ አሇበት፣
2.ናይቲ ወረዲ ትሌሚ ሌምዒት እንትዲል 2.የወረዲው ዔቅዴ ሲዖጋጅና አዋጭነት ሲመረጥ
መዋፀኣይነቱ እንትሔረ ዛስዔቡ ፕሮጀክትታት የሚከተለት ፕሮጀክቶች ቅዴሚያ መሰጠት
ቀዲሚነት ክውሃቦም ኣሇዎ፣ አሇባቸው።
ሀ.ነቲ ጠቕሊሊ ሔብረተሰብ ቀጥታዊ ጥቕሚ ሀ.ሇጠቅሊሊው ህብረተሰብ ቀጥተኛ አገሌግልትና
ግሌጋልት ዛህብን ናይ ስራሔን እቶትን ጥቅም የሚሰጥ የስራ እና የገቢ ምንጭ የሆኑ፣
ፌሌፌሌ ዛኾኑ መዯባት፣
ሇ.ሌምዒት ሔርሻ ኣብ ምዴንፊዔን ምስሳንን ሇ.የእርሻ ሌማት በማጎሌበትና በማጠናከር ቁሌፌ
ቁሌፉ ኣስተዋፅኦ ዖሇዎም መዯባት፣ አሰተዋፅኦ ባሊቸው
ሏ.ጉሌበት ማእኸሌ ብምግባር ብናይቲ ከባቢ ሏ.የሔበረተሰቡን ጉሌበት ማእከሌ በማዴረግ
ዒቕሚ፣ፀጋ ሃፌቲ ክእሇትን ብቕዒትን ክካየደ በአካባቢው አቅም፣ሃብት፣ችልታና ብቃት
ዛኽእለ ፕሮጀክትታት፣ ናይቲ ሔብረተሰብ ሉካሄደ የሚችለ ፕሮጀክቶች፣የህብረተሰብ
ተሳትፍ ብዛሇዒሇ ዖረጋግፁ መዯባት፣ ተሳትፍ በከፌተኛ ዯረጃ የሚያረጋግጡ
ስራዎች፣
መ.ንሒሇዋ ከባቢን ምስፌሔፊሔ ዛሇዒሇ መ.ሇአካባቢው ጥበቃና መስፊፊት የሊቀ
ኣስተዋፅኦ ኣብ ዛግበሩ መዯባት፣ አሰተዋፅኦ ባሊቸው፣
ረ.ፌለይ ጠመተ ዖዴሌዮም ክፌሌታት ረ.በሌማት ሌዩ ትኩረት ሉሰጣቸው የሚገባ
ሔብረተሰብ፣ዯቂ ኣነስትዮን ህፃናትን ፌሌፌሌ የሔብረተሰቡ ክፌልች፣ሇሴቶችና ህፃናት
እቶትን ክእሇትን ኣብ ዖዔብዩ መዯባት፣ የገቢ ምንጮችና ችልታ በሚያሳዴጉ፣
ሰ.ካሌኦት ብመምርሑ ኣብ ዛወሰኑ ፕሮጀክትትን ሰ.ላልች በመመሪያ የሚወሰኑ ፕሮጀክቶችና
መዯባትን፣ ፕሮግራሞች ሊይ ቅዴሚያ መሰጠት
አሇባቸው፣
3.ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ(2) ናይዘ ዒንቀፅ 3.በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ/2/ መሰረት
ዛሔረን ቀዲምነት ዛውሃቦን መዯባትን የሚመረጥና ቅዴሚያ የሚሰጠው ፕሮጀክትና
ፕሮጀክትን ነበርቲ እቲ ወረዲ ክፇሌጥዎን ፕሮግራም የወረዲው ህዛብ እንዱወያይበትና
ክመያየጥለን ክግበር ኣሇዎ፣ እንዱያውቀው መዯረግ አሇበት።
68
4.ትሌሚ ሌምዒት እቲ ወረዲ ንምዴሊው ትሌሚ 4.የወረዲው የሌማት ዔቅዴ የቀበላና ከተማው
ሌምዒት ጣብያታትን ዛርከበለ ከተማን ዛሇዒሇ የሌማት ዔቅዴ አስተዋፅኦ ሇማዴረግና ትስስር
አስተዋፅኦ ዛገብርን ምትእስሳር ዛፇጥርን እንዱኖረው ይገባሌ።
ክኸውን ኣሇዎ።
34.ኣብ ምዴሊው ትሌሚ ሌምዒት ወረዲ ግቡእ 34.በወረዲው የሌማት ዔቅዴ ዛግጅት የክሌለ
ክሌሌ መንግስቲ መንግስት ግዳታ
1. ንምዴሊው ትሌሚ እቲ ወረዲ ዛሔግ዗ ኣብ 1.የወረዲው የሌማት ዔቅዴ ዛግጅት የሚያግዛ
ቀፃሉ ፉስካሌ(በጀት) ዒመት ንሔዴሔዴ ወረዲ በቀጣዩ ፉስካሌ ዒመት ሇእያንዲንደ ወረዲ
ክውሃብ ዛኽእሌ ግምት ጥቕለሌ በጀታዊ ሉሰጥ የሚችሌ ጥቅሌ የበጀት ዴጋፌ
ዴጋፌ፣ናይቲ ሃገርን ክሌሌን ናይ ሌምዒት ግምት፣አገራዊ ክሌሊዊ የሌማት ፖሉሲዎች
ፖሉሲ ዔሊማታትን ሽቶታትን መሰረት ዛገበሩ አሊማዎችና ግቦችን መሰረት ያዯረገ የክሌለ
ናይ መዯባት ተርታ ቀዲምነት ዖርእዩን ካሌኦት የፕሮግራም ቅዯም ተከተሌ የሚያሳዩ የሌማት
መሪሔ ሒሳባት /guidelenes/ ክቕርቡ አቅጣጫዎች አስቀዴሞ እንዱዯርሳቸው
ኣሇዎም፣ ያዯርጋሌ፣
2. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ናይ 2.የፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ
ሔዴሔዴ ወረዲ ነናይ እዋኑ ትሌምታትን የእያንዲንደ ወረዲ ዔቅድችና ግቦች መሰረት
ሽቶታትን መሰረት ብምግባር ግምት ዛተሒተ በማዴረግ ዛቅተኛ የበጀት ዴጋፌ ረቂቅ
በጀት (ዴጋፌ) ረቂቕ ከቕርብን ብዛምሌከቶ እንዱዖጋጅና በሚመሇከተው ሲፀዴቅ በወቅቱ
ክፀዴቅ ብምግባር ወረዲታት ብእዋኑ ክበፅሕም እንዱዯርሳቸው ያዯርጋሌ፣
ይገብር፣
3. ክሌሌ መንግስቲ ብዛምሌከቶም ሴክተር ቤት 3.የክሌለ መንግስት በሚመሇከታቸው ሴክተር
ፅሔፇታት ኣቢለ ናይቲ ወረዲ ናይ ሌምዒት ፅህፇት ቤቶች በኩሌ የወረዲው የሌማት ዔቅዴ
ትሌሚ ንምፌፃም ዛኽእሌ ዒቕሚ ክሃንፅ፣ ሇመፇፀም የሚያስችሌ ዒቅም መገንባትና
ኣዴሇይቲ መምርሑታት ከውርዴን ኣሇዎ፣ አስፇሊጊ መመሪያዎች መሰጠት አሇበት።
35.ምስ መንግስታውን ዖይመንግስታውን ኣካሊት 35.ከመንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ አካሊት
ዛህለ ምውዲዴ ስሇሚፇጠር ቅንጅት
1. ዛተዋዯዯ ትሌሚ ሌምዒት እቲ ወረዲ ኣብ 1.የወረዲው የተቀናጀ የሌማት ዔቅዴ
ምዴሊውን ምፌፃምን ምስ ኣብቲ ወረዲ ዛሰርሐ በማዖጋጀትና በመፇፀም በወረዲው በሚገኙ
መንግስታውን ዖይመንግስታዊ ኣካሊት ምይይጥ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ አካሊት
ክግበረለን ኣብ ምዴሊውን ምፌፃምን ዒመታዊ ውይይት እንዱያዯርግበትና የተቀናጀ
ትሌሚ ዛተዋዯዯ ርክብ ክግበር ኣሇዎ፣ ግንኙነት መኖር አሇበት፣
2. ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ዛምሌከቶም ቤት 2.የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚመሇከታቸው
ፅሔፇታት ክዔዴምን ዖሊቒን ቀፃሌን ምውዲዴ ጽህፇት ቤቶችና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ንክህለ ኣኼባታትን ምይይጣትን ከካይዴ ዴርጅቶች በመጋበዛ ዖሊቂና ቀጣይነት ያሇው
ኣሇዎ፣ መቀናጀት እንዱኖር ስብሰባዎችና ውይይቶች
ማካሄዴ አሇበት፣
3. ዖሊቕን ቐፃሌን ምውዲዴ ርክብን ክህለ ዛግበር 3.ዖሊቂና ቀጣይነት ያሇው ግንኙነት እንዱኖር
ምይይጥ ኣብ ዛስዔብ ጉዲያት ዛጠመተ የሚዯረግ ውይይት በሚከተለት ጉዲየች
ይኸውን፣ ያተኮረ ይሆናሌ፣
ሀ. ኣብ ዛኾነ ናይ ሌምዒትን ግሌጋልትን ሴክተር ሀ. በማንኛውም የሌማት አገሌግልት ሴክተር
ናይ ኢንቨስትመንትን መዯባትን ዴግግም የኢንቨስትመንትና የፕሮግራሞች ዴግግሞሽ
ከይህለ ንምውጋዴ፣ እንዲይኖር ሇማስወገዴ፣
ሇ.ኣብ ዛግበር ናይ ሌምዒት ኢንቨስትመንት ሇ.በሚዯረጉ የሌማት ኢንቨስትመንትና በአባሊቱ
69
ኣብሞንጎ ኣካሊት ዛግበር ምዴግጋፌን መካከሌ የሚዯረግ መዯጋገፌና መቀናጀት

ምውዲዴን ቀፃሌነት ክህሌዎ፣ ቀጣይነት እንዱኖረው፣
ሏ.ናይቲ ወረዲ ነበርቲ ዛሇዒሇ ተሳትፍ ሏ.የወረዲው ነዋሪዎች የሊቀ ተሳትፍ
ዖረጋግፅለ፣ረብሒን ጥቕምን ዛረኸብለ የሚያረጋግጡበትና ጥቅም የሚያገኙበት
ሜሊታት ንምሔንፃፅ፣ ዖዳዎች ሇመንዯፌ ይሆናሌ፣
4.ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ዛኾነ ትሌሚ 4.የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ማንኛውም
ብውዲበታት ተጠቀምቲ ወይ ዖይመንግስታዊ ፕሮጀክት በተጠቃሚዎች ዴርጅቶች ወይም
ኣካሊት ኣቢለ ከፇፅም ይኽእሌ።ዛርዛሩ መንግስታዊ ያሌሆኑ አካሊት በኩሌ ማስፇፀም
ብመምርሑ ይውሰን፣ ይችሊሌ፣ዛርዛሩ በመመሪያ ይወሰናሌ፣
5.ውዲበታት ተጠቀምቲን ዖይመንግስታዊ 5.የተጠቃሚ ዴርጅቶችና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ኣካሊትን ኣብ ምፌፃምን ምክያዴን ትሌምን አካሊት ፕሮጀክትን በማካሄዴና በማስፇፀም
ፕሮጀክትን ምስ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ እቲ ረገዴ ከወረዲው የስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ጋር
ወረዲ ስጡም ምውዲዴ ብምፌጣር ይሰርሐ። የጠበቀ መቀናጀት መፌጠር አሇባቸው፣
36.መምርሑታት ናይምክባር ግቡእ 36.መመሪያዎችን የማክበር ግዳታ
1.ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን 1.የክሌለ ፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮና
ዛምሌከቶም ሴክተር ኣብያተ ዔዮ ኣብ የሚመሇከታቸው ሴክተር መስሪያ ቤቶች
ምዴሊው፣ምክያዴ፣ምፌፃም ትሌሚ እቲ ወረዲ በተሰጣቸው የስሌጣን ክሌሌ መሰረት
ኣብ ክሉ ስሌጣኖምን ተግባሮምን በቢእዋኑ የወረዲው ዔቅዴ በማዖጋጀት፣በማካሄዴና
ኣዴሇይቲ መምርሑታት ይህቡ፣ በመፇፀም ረገዴ በየጊዚው አስፇሊጊ
መመሪያዎች ይሰጣለ፣
2.ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ብመሰረት ንኡስ 2.የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በዘህ አንቀፅ
ዒንቀፅ /1/ ናይዘ ዒንቀፅ ዛውሃቡ ንኡስ አንቀፅ /1/ መሰረት የሚሰጡ
መምርሑታት ናይ ምክባርን ምፌፃመን ግቡእ መመሪያዎችን የማክበር ግዳታ አሇበት።
ኣሇዎ።
37.ምጥያሽ ማዔኸሌ ዔቀባ ሒበሬታን መረዲእታን 37.የመረጃ ማዔከሌ ስሇማቋቋም
1.ኣብ ሔዴሔዴ ወረዲ ሒዯ ናይ ሒበሬታን ዔቀባ 1.በእያንዲንደ ወረዲ አንዴ የመረጃ ማዔከሌ
መረዲእታ ማእኸሌ ይህለ፣ ይኖራሌ፣
2.ዔሊማ እቲ ማዔኸሌ ወዴዒዊ ኩነታት (ስእሉ) እቲ 2.የማዔከለ ዒሊማ የወረዲው ትክክሇኛ ሁኔታ
ወረዲ ንምንፃርን ንምጉሌባት ትለም ከይዱ ሇመሇየትና የወረዲው የታቀዯ የሌማት ሂዯት
ሌምዒት እቲ ወረዲ ንምስሊጥን እዩ፣ ሇማጎሌበትና ሇማቀሊጠፌ ነው።
3.እቲ ማዔኸሌ ብውሔዴ በዜም ዛስዔቡ አገባባትን 3.ማዔከለ ቢያንስ በሚከተለት አገባቦች መረጃ
ሒበሬታን መረዲእታን ክእኸብ ኣሇዎ፣ መሰብሰብ አሇበት፣
ሀ.እዋናዊ ወዴዒዊ ሪፖርት ናይ ሔዴሔዴ ጣብያ ሀ.የቀበላዎችና በወረዲው ከሚገኝ ከተማ ወቅታዊ
ሌምዒት ኮሚቴን ኣብቲ ወረዲ ናይ ዛረከባ ቤት ሪፖርት፣
ማዖጋጃ (ከተማን)፣
ሇ.ዒመታዊ ገምጋም እቲ ወረዲ ብምክያዴ ሇ.የወረዲው ዒመታዊ የግምገማ ሪፖርት፣
ሪፖርት፣
ሏ.ናይ ሔዴሔዴ ጣብያን ቤት ማዖጋጃን (ከተማ) ሏ.የቀበላዎችና ከተማ የየወቅቱ ዔቅድችና
ነናይ እዋኑ ትሌምታትን ፀብፃባትን፣ ሪፖርት፣
መ.ዒመታዊ ሪፖርት ኦዱት እቲ ወረዲ መ.የወረዲው ዒመታዊ የኦዱት ሪፖርት
ረ.አጠቃሊሉ ዒመታዊ መዯባት እቲ ወረዲ፣ ረ.የወረዲው አጠቃሊይ ዒመታዊ ዔቅድች፣
ሰ.ኣበቲ ወረዲ ናይ ዛስርሐ ዖይመንግስታውን ሰ.በወረዲው ከሚሰሩ መንግስታዊ ያሌሆኑና የግለ
ውሌቀ ሴክተርን ኩነታት መግሇፂ ከይዱ ክፌሇ ኢኮኖሚ የፕሮግራሞች አፇፃፀም ሂዯት
70
ምዔባሇ መዯባት መግሇጫ፣

ሸ.ኣብቲ ወረዲ ናይ ዛተገበሩን ዛተኻየደን ሸ.በወረዲው ከተዯረጉና ከተካሄደ የጥናትና
ፅንዒትን ምርምርን ውፅኢትን ፀብፃብን ምርምር ውጤቶችና ሪፖርቶች፣
4.እቲ ማዔኸሌ ንሌምዒት እቲ ወረዲታተ ዛሔግዛ 4.ማዔከለ ሇወረዲው ሌማት የሚያግ዗ አስፇሊጊና
ኣዴሇይቲ ዛኾኑ ወዴዒውን ተኣማናይን ወቅታዊ የሆኑ ታማኝ መረጃዎች በመሰብሰብ
መረዲእታ ብምእካብ ንኩነታት እቲ ወረዲ የወረዲውን ሁኔታ የሚያንፀባርቅ የሃብት
ዖንፀባርቅ ካርታ ሃፌተ ገነት ክዲለ ኣሇዎ። ካርታ ማዖጋጀት አሇበት።

ብዙዔባ ዛተፇሊሇዩ እቶታትን ምምሔዴዲርን ስሇተሇያዩ የገቢ ምንጮችና የፊይናንስ አስተዲዯር
ፊይናንስን 38.መርህ
38.መትከሌ 1.በዘህ አዋጅ ወይም በላሊ ህግ በግሌፅ
1.ኣብዘ ኣዋጅ ወይ ብካሌእ ሔጊ ብግሌፂ ካሌተዯነገገ በቀር በማንኛውም ጉዲይ ሊይ
እንተዖይተዯንጊጉ ኣብ ዛኾነ ጉዲይ እቶት ግብር፣የአገሌግልት ክፌያና ቀረጥ መወሰንና
ምውሳንን ምእካብን ክሌኩሌ እዩ፣ መሰብሰብ የተከሇከሇ ነው፣
2.ዛተፇሊሇዩ እቶታት ናይምውሳንን ናይ 2.የተሇያዩ ገቢዎች የመወሰንና የመሰብሰብ
ምእካብን ስሌጣን ንወረዲ ምምሔዴዲር ብሔጊ ስሌጣን፣ሇወረዲ መስተዲዴር በሔግ ሲሰጥ
እንትውሃብ የሚከተለት
3.ዛስዔቡ መትከሊት ዔሊማን ዛተኸተሇ ይኸውን፣ 3.ዒሊማዎችና መርሆች የተከተሇ ይሆናሌ፣
ሀ.ብሔጊ ዛተውሃቦም ስሌጣን፣ተግባርን ሀ.በሔግ የተሰጣቸው ስሌጣን ተግባርና ሒሊፉነት
ሒሊፌነትን ብብቕዒት ክዋፅኡ ንምክኣሌ፣ በብቃት እንዱወጡ ሇማስቻሌ፣
ሇ.ብዒርሰ ተበግሶ ከባቢኦም ንምዔባይን ሇ.በተነሳሽነት ኣካባቢያቸውን ሇማሌማትና
ንምሌማዔን ዛኽእሌለ ባይታ ንምፌጣር፣ኣብ ሇማሳዯግ የሚችለበተ ሁኔታ ሇመፌጠር
ናይ ሌምዒት ምንቅስቓሶም ንምብርታዔ፣ ሇሌማት እንቅስቃሴያቸው ሇማበረታታት፣
ሏ.ኣብ መንጎ ወረዲታት ዛረኣ ናይ ሌምዒትን ሏ.በወረዲዎች መካከሌ የሚታየው የሌማትና
ኢኮኖሚ ምዔባሇን ኣፇሊሊይ ንምፅባብ፣ የኢኮኖሚ እዴገት ሌዩነት ሇማጥበብ፣
መ.ቅሌጡፌ፣ስሌጡን ውፅኢታውን ናይ ኣታዊ መ.ብቁ፣ቀሌጣፊና ውጤታማ የገቢ አስተዲዯር
ምምሔዴዲር ንክህለ፣ እንዱኖር፣
39.ምምሔዴዲር ወረዲ ዛወሰኖም ግብሪታት 39.የወረዲ መስተዲዴር የሚሰበስባቸው ግብር
1.ካብ ዛስዔቡ ፌሌፌሊት ዛእከብ ናይ ስራሔ 1.ከሚከተለት ምንጮች የስራ ገቢ ግብር
እቶት ግብሪ፣ ይሰበሰባሌ፣
ሀ.ካብ በጀት እቲ ወረዲ ዛኽፇልምን ኣብ ትሔቲ ሀ.ከወረዲው በጀት ከሚከፇሊቸውና በወረዲው
ናይቲ ወረዲ ምምሔዴዲር ካብ ዛርከቡ መስተዲዴር ስር ከሚገኙ የመንግስት
ሰራሔተኛታት መንግስቲ፣ ሰራተኞች፣
ሇ.ኣብ ትሔቲ ዋንነት ምምሔዴዲር ወረዲ ካብ ሇ.በወረዲ መስተዲዴሩ ባሇቤትና ስር ከሚገኙ
ዛርከቡ ናይ ሌምዒት ትካሊት ዛሰርሐ የሌማት ዴርጅቶች ከሚሰሩ ሰራተኞች፣
ሰራሔተኛታት፣ ሏ.በወረዲው በግሇሰብ ተቀጥረው ከሚሰሩ
ሏ.ኣብቲ ወረዲ ካብ ዛርከቡ ኣብ ውሌቀ ሰብ ሰራተኞች፣
ተቖፂሮም ዛሰርሐ ሰራሔተኛታት፣
መ.ካብ ናይ ሔርሻ ስራሔ እቶት፣ መ.ከእርሻ ስራ ገቢ፣
ረ.ንብረት ወይ ገዙ ብምክራይ ካብ ዛርከብ እቶት ረ.ንብረት ወይም ቤት በማከራየት ከሚገኝ ገቢ
2.ካብ ዛስዔቡ ፌሌፌሊት ዛእከብ ናይ ንግዱ ስራሔ 2.ከሚከተለት ምንጮች የንግዴ ስራ ትርፌ ገቢ
ትርፉ እቶት ግብሪ፣ ግብር ይሰበስባሌ፣
71
ሀ.ብመሰረት ግብሪ አዋጅ ብዯረጃ ሏ ካብ ሀ.በገቢ ግብር አዋጅ መሰረት ዯረጃ ሏ

ዛተመዯቡ ነጋድ ከሚመዯቡ ነጋዳዎች፣
ሇ.ካበ ዯቀቅቲ ናይ መዒዴን ስራሔቲ፣ ሇ.ከጥቃቅን የመዒዴን ስራዎች፣
ሏ.ኣብ ትሔቲ ዋንነት ወረዲ ካብ ዛርከቡ ናይ ሏ.በወረዲው ባሇቤትነት ስር ከሚገኙ የሌማት
ሌምዒት ትካሊት፣ ዴርጅቶች፣
3.ካብ ኢንቨስትመንት ወፃኢ ካብ ውሌቀ ሰብ 3.ከኢንቨስትመንት ውጭ ከአርሶ አዯር ከሚገኝ
ሒረስታይ ዛርከብ ናይ ገፀር መሬት መጥቀሚ የመሬት መጥቀሚያ ክፌያ፣
ክፌሉት፣
40.ክፌሉት ግሌጋልትን ንቀረፅን 40.የአገሌግልት ክፌያና ቀረጥ
1.በቲ ወረዲ ኣብ ዛተሃነፁ ወይ ዛተረከቦም 1.በወረዲው መስተዲዴር በተገነቡ ወይም
ፅርግያታት፣ዴሌዴሊት፣መስኖ፣ማይጉዴጓዴ፣ በተረከባቸው መንገድች፣ዴሌዴዮች፣መስኖ፣
ጥዔና ማዔከሊትን ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ከባቢያዊ የጉዴጓዴ ውሃ፣ጤና ማዔከሊትና ላልች
ጉዲያት ዛውሃቡ ግሌጋልት፣ ተመሳሳይ ከባቢያዊ ጉዲዮች የሚሰጥ
አገሌግልት፣
2.ካብዜም ዛስዔቡ ናይ ግሌጋልት ክፌሉት ክእክብ 2.ከሚከተለት ምንጮች የአገሌግልት ክፌያ
ይክእሌ፣ ይሰበሰባሌ፣
ሀ.በቲ ወረዲ ካብ ዛተሃነፁ ወይ ከዒ ኣብ ቁፅፅሩ ሀ.በወረዲው በተገነቡ ወይም በቁጥጥሩ ስር
ካብ ዛርከቡ ናይ መዔረፉ ከሚገኙ የእንግድች
ኣጋይሽ፣ሊይብረሪ፣ክሉኒክ፣ካብ ኣዲራሽ ማረፌያ፣ሊይብረሪ፣ክሉኒክ፣የመሰብሰቢያ
ዛመሳሰለን፣ ኣዲራሽ የመሳሰለት፣
ሇ.ግሌጋልት ክፌሉት ከባቢያዊ ምዔባሇ፣ ሇ.ከኣካባቢ ሌማት ክፌያ፣
ሏ.ካብ ምዛገባ ሌዯት፣ሒዲር፣ፌትሔን ሞትን ሏ.ከሌዯት፣ጋብቻ፣ፇቺና ሞት ምዛገባ
ግሌጋልት ከምኡ‟ውን ካብ ግሌጋልት ውዔሌን ኣገሌግልት እንዱሁም ከውሌና ማሰረጃ
መረዲእታን፣ ምዛገባ አገሌገልት
መ.ኣብቲ ወረዲ ካብ ዛወሃቡ ፌቃዲትን መሒዯስን መ.በወረዲው ከሚሰጡ ፌቃድችና እዴሳት
ግሌጋልት ክፇሉት፣ አገሌግልት፣
3. ካብዜም ዛስዔቡ ቀረፅ ክእከብ ይኽእሌ፣ 3. ከሚከተለት ምንጮች ቀረጥ ይሰበሰባሌ፣
ሀ. ካብ ውሌቀ ነጋድ ዛእከብ ተርን ኦቮር ታክስ፣ ሀ. ከግሇሰብ ነጋዳዎች የሚሰበሰብ የተር ኦቨርና
ኤክሳይዛ ታክስ፣ ኤክሳይዛ ታክስ፣
ሇ. ካብ ካፒታሌ ዋጋ ዔብየት ዛርከብ እቶት ሇ. ከካፒታሌ እዴገት ዋጋ የሚገኝ ገቢ፣
ሏ. ካብ ናይቲ ወረዲ ሌምዒት ትካሊት ዛርከብ ሏ.ከወረዲው የሌማት ዴርጅቶች የሚሰበሰብ
ተርን ኦቮር ታክስ ተርን ኦቮር ታክስ፣
41 ካብ መሸጣ ዛርከብ እቶት 41 ከሽያጭ የሚገኝ ገቢ
1. ካብ ዛንቀሳቐስን ዖይንቀሳቐስ ንብረት እቲ 1. ከወረዲው የሚንቀሳቀስ ወይም የማይነቀሳቀስ
ወረዲ ዛርከብ እቶት መሸጣ፣ ንብረት ሽያጭ
2. ኣብ ውሽጢ ወረዴኡ ካብ ሩባታት ዛርከብ 2. በወረዲው ውስጥ ከሚገኙ ወንዜች የሚገኝ
ሒሸዋ፣ እምኒ፣ ሒመዴ፣ ብውሔጅ ካብ ዛመፁ አሸዋ፣ ዴንጋይ፣ አፇር፣ በጎርፌ በተነቀለ
እንጨይቲ ብምሻጥ እቶት ክእከብ ይኽእሌ፣ እንጨቶች በመሸጥ ገቢ ሉሰበሰብ ይችሊሌ።
3. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (2) ናይዘ ዒንቀፅ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀጽ/2/ መሰረት
ዛግበር መሸጣ ኣብ ሒሇዋ ከባቢ ኣለታዊ የሚዯረግ ሽያጭ በአካባቢ ጥበቃ ሊይ
ፅዔንቶ ዖዔርፌ ምዃኑ ዛምሌከቶ ኣካሌ ኣለታዊ ተፅእኖ የሚያሰርፌ መሆኑ
እንተወሰኑን ቴክኒካዊ ሪፖርት እንተሉኢኹን የሚመሇከተው አካሌ ሲወስንና ቴክኒካዊ
ንእቶት መርከቢ መሸጣ ክውዔሌ የብለን። ሪፖርት ሲሌክ ሇገቢ ማግኛ ሽያጭ መዋሌ
72
የሇበትም፣
4. ብክሌሌ መንግስቲ ካብ ዛተኽሇለ ዯንታት 4. በክሌለ መንግስት ከተከሇለ አከባቢ
ከባቢ ብዖይካ ስሩዔ ፌቓዴ ዛምሌከቶ አካሌ ከሚመሇከተው አካሌ ፌቃዴ ውጭ
ዛኾነ እምኒ፣ ሒመዴ፣ ሒሸዋ ወይ ብውሔጅ ማንኛውም ዴንጋይ፣ አፇር፣ አሸዋ ወይም
ናብቲ ከባቢ ዛተፀገዏ ዯረቕ ዔንጨይቲ ኣሪኻ በጎርፌ ወዯ አካባቢው የተዖጋ ዯረቅ እንጨት
ምሻጥ ክሌኩሌ እዩ። ሇቅሞ መሸጥ የተከሇከሇ ነው።
42 ሌቓሔን ውሔስናን 42 ስሇመበዯርና ዋስትና
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብግሌፂ እንተዖይወሲኑ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት በግሌፅ ካሌወሰነ
ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ብዛኾነ ኣገባብ ካብ የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ በማንኛውም
ዛኾነ ናይ ገንዖብ ትካሌ ወይ ውሌቀ ሰብ ብዛኾነ መሌኩ ከማንኛው የገንዖብ ተቋም ወይም ግሇሰብ
መሌክዐ ሌቓሔ ክሌቃሔ ወይ ንዛኾነ ውሌቀ ሰብ ብዴር ሉበዯር ወይም ሇማንኛውም ተቋም ወይም
ወይ ትካሌ ውሔስና ክኣቱ የብለን። ግሇሰብ ዋስትና መግባት የሇበትም።
43 ምስ ክሌሌ መንግስቲ ዛማቐል እቶት 43 ከክሌለ መንግስት ጋር የሚከፇሇው
ዛኾነ ምምሔዴዲር ወረዲ ካብዜም ዛስዔቡ ማንኛውም የወረዲ መስተዲዴር ከሚከተለት
ፌሌፌሊት ምስ ክሌሌ መንግስቲ እቶት ይካፇሌ፣ ምንጮች ከክሌለ መንግስት ጋር ይከፇሊሌ
1. ብኢንቨስትመንት ካብ ዛተካረዩ ናይ መሬት 1. ሇኢንቨስትመንት ከተከራዩ የመሬት ጥቀምያ
መጥቀሚ ክራይን ግብሪ ሔርሻን እቶትን፣ ክራይና የእርሻ ገቢ ግብር፣
2. ካብ ዯቀቕቲ መአዴናት ወፃኢ ካብ ከባቢኡ 2. ከጥቃትን መዒዴናት ውጭ ከአካባቢው
ናይ ዛተረኸበ መአዴን፣ ናይ ፔትሮሌየም የተገኘ መዒዴን፣ የፔትሮሌየም ምርት፣
ምህርቲ፣ ካብ ዔጣንን እንዲዱዔን፣ ዱን፣ ማይ ከዔጣንና ዱን፣ ውሃ ሃብት፣ ላልች ተፇጥሮ
ሃብቲ፣ ካሌኦት ተፇጥሮ ሃብቲ ዛርከብ እቶት፣ ሃብቶች፣ የዯን ሮያሉቲ ክፌያ፣ ወዯ
ካብ ኣግራብ ዛርከብ ክፌሉት ሮያሉቲ፣ ናብቲ ወረዲው ከሚገቡ የቱሪስት መግብያ ክፌያ፣
ወረዲ ካብ ዛኣትው ቱሪስታት መእተዊ በሔግ መሰረት ተሇይተው በሚሰጡ
ክፌሉት፣ ብሔጊ ካብ ዛተነፀሩ ካሌኦት ምንጮች፣
ፌሌፌሊት፣
44 መጠን ግብሪ፣ ቀረፅን ክፌሉት ግሌጋልትን 44 የግብሪ ፣ ቀረጥና አገሌግልት ክፌያ መጠን
1. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ቤት ምኽሪ ወረዲ 1. በዘህ አዋጅ መሰረት የወረዲው መስተዲዴር
ዛውስኖን ዛእክቦን ዛሇዒሇ መጠን ክፌሉት የሚሰበሰበው ከፌተኛው የግብር፣ ቀረጥና
ግብሪ፣ ቀረፅን ክፌሉትን ግሌጋልት ብመሰረት አገሌግልት ክፌያ መጠን በሔግና በሚወጣ
ሔግን ዛወፅእ ብዯንቢ ይውሰን በዯንብ ይወሰናሌ፣
2. ሔዴ ሔዴ ወረዲ ምምሔዴዲር ካብ ናይቲ 2. የወረዲው መስተዲዴር ከክሌለ በጋራ
ክሌሌ እቶት ብሒባር ዛማቐሇለ ዛርዛር የሚከፇሇው ገቢ ዛርዛር ምንጮችና
ኩነታት፣ ፌሌፌሊት እቶትን መጠን ብፅሑትን የዴርሻው መጠን በዯንብ ይወሰናሌ።
ብዯንቢ ይውሰን።
45 ፇንዴ ወረዲ 45 የወረዲው ፇንዴ
1. ዛኮነ ምምሔዴዲር ወረዲ ናይ ባዔለ ሒዯ 1. የወረዲው መስተዲዴር የራሱ የሆነ አንዴ
ዛተጠቓሇሇ ፇንዴ ይህሌዎ የተጠቃሇሇ ፇንዴ ይኖረዋሌ፣
2. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (1) እዘ ዒንቀፅ ዛህለ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ መሰረት
ፇንዴ ዛስዔቡ ሑሳባት ይሔዛ የሚቋቋም ፇንዴ የሚከተለት ሑሳቦች
ይይዙሌ፣
ሀ. ካብ ፋዯራሌ ወይ ክሌሌ መንግስቲ ዛርከብ ሀ. ከፉዯራሌ ወይም ከክሌለ መንግስት የሚገኝ
ዴጋፌ በጀት የበጀት የዴጋፌ፣
ሇ. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ካብ ግብሪ፣ ቀረፅ፣ ሇ. በዘህ አዋጅ መሰረት ከግብር፣ ቀረጥ፣
73
ክፌሉት ግሌጋልትን ካሌኦትን ዛርከብ እቶት፣ አገሌግልት ክፌያና ላልች የሚገኝ ገቢ፣
ሏ. ካብ ክፌሉት መሬት መጥቀምን ግብሪ እቶት ሏ. ከመሬት መጥቀምያ ክፌያና የእርሻ ስራ ገቢ
ስራሔ ሔርሻን ዛእከብ እቶት ግብር፣
መ. ካብ ናይቲ ወረዲ ዛንቀሳቐስ ይኹን መ. ከሚንቀሳቀስና የማይንቀሳቀስ የወረዲው
ዖይንቀሳቐስ ንብረት ዛርከብ ናይ መሸጣ፣ ንብረት ሽያጭ፣ ክራይና ላልች ጥቅሞች
ክራይ ፣ ካሌኦት ጥቕምታትን እቶት፣ የሚገኝ ገቢ፣
ረ. ካብ ዛኾነ ውሌቀሰብ ወይ ትካሌ ዛርከብ ረ. ከማንኛውም ግሇሰብ ወይም ተቋም የሚገኝ
ውህብቶ ወይ ሒገዛ ወይ ዴጋፌ፣ ስጦታ ወይም ዴጋፌ ወይ እርዲታ፣
ሰ. ብመሰረት ፌሌጦ መንግስቲ ክሌሌ ካብ ወፃኢ ሰ. በክሌለ መንግስት እውቅና መሰረት ከውጭ
መንግስትታት ወይ ዒሇም ሇኸ ዖይመንግስታዊ መንግስታት ወይም ዒሇም ዒቀፌ ዴርጅቶች
ትካሊት ዛርከብ ሒገዛ የሚገኝ ዴጋፌ
ሸ. ምስ መንግስቲ ክሌሌ ካብ ዛርከብ ክፌፌሌ ሸ. ከክሌለ መንግስት ጋር ከሚገኝ ገቢ ክፌፌሌ
እቶት፣ ካብ ምምሔዴዲራዊ ቅፅዒታት ወረዴኡ ዴርሻ፣ ከአስተዲዯራዊ ቅጣቶች የሚገኝ ገቢ
ዛርከብ እቶት፣
ቀ. በቲ ወረዲ ካብ ዛስርሐ እቶት መርኪቢ ቀ. በወረዲው ከሚሰሩ ገቢ ማስገኛ ፕሮግራሞች
መዯባትን ፕሮግራማትን፣
በ. ካሌኦት ብዯንቢ ዛውሰኑ እቶታት። በ. ላልች በዯንብ የሚወሰኑ ገቢዎች ይይዙሌ።
3. ናብቲ ፇንዴ ዛእከብ እቶት ኣብ ባንኪ ክቕመጥ 3. ወዯ ፇንደ የሚሰበሰብ ገቢ ባንክ ውስጥ
ኣሇዎ። መቀመጥ አሇበት፣
4. ብቤት ምኽሪ እቲ ወረዲ ብትሌምን መሌክዔ 4. በወረዲው ምክር ቤት በዔቅዴና በጀት መሌክ
በጀትን እንተዖይፀዱቑ ንዛኾነ መዯብ መፇፀሚ ካሌፀዯቀ ሇማንኛውም ፕሮግራም
ካብዘ ፇንዴ ምጥቃም ክሌኩሌ እዩ። ማስፇፀሚያ ከፇንደ መጠቀም የተከሇከሇ
ነው።
5. ኩነታት ፇንዴን ኣጠቓቕማ በጀትን 5. የፇንደ ሁኔታና የበጀት አጠቃቀምና የሑሳብ
ምንቅስቃስ ሑሳብን ዛምሌከት ፀብፃብ በቢ እንቅስቃሴ በተመሇከተ በየሩብ ዒመቱ
ርብዑ ዒመቱ ንቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሇክሌለ ፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ሌምዒትን ክሇኣኽ ኣሇዎ። ሪፖርት መሊክ አሇበት።
46 ምዛዋር በጀት 46 በጀት ዛውውር
ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ኣብቲ ዒመት የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የወረዲው ምክር
በቲ ወረዲ ቤት ምኽሪ ካብ ዛፀዴቕ በጀት ካብ ሒዯ ቤቱ በየዒመቱ ከፀዯቀው በጀት ከአንዴ የበጀት
ናይ በጀት ርእሲ ናብቲ ካሉእ ክዙወር አርእስት ወዯ ላሊ አርእስት በመንግስት
ይኽእሌ፣ዛርዛሩ ብናይ መንግስቲ ፊይናንስ የፊይናንስና አስተዲዯር ሔግ መሰረት ማዙወር
ምምሔዴዲር ሔጊ ይውሰን ይችሊሌ። ዛርዛሩ በሔጉ ይወሰናሌ።
47 መግሇፂ ኣትሒሔዙ ሑሳብ መዙግብትን ሰነዲትን 47 የሑሳብ መዙግብትና ሰነድች አያያዛ
ናይቲ ወረዲ እቶትን ወፃእን መግሇፂ ንምቕራብ 1. የወረዲው ገቢና ወጪ መግሇጫ ሇማቅረብ
ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ እቶትን ወፃእን የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የገቢና ወጪ
ዛተማሌኣ መዛገብ ብግቡእ ክተሒዛ ኣሇዎ። የተሟሊ የሑሳብ መዛገብ በአግባቡ መያዛ
1. ናይ ኣታውን ወፃእን ኣርእስትታትን ኣተሒሔዙ አሇበት።
መዛገብን ዛምሌከት ብመምርሑ ይውሰን፣ 2. የገቢና ወጪ አርእስት የመዛገብ አያያዛ
2. ዛርዛር ምንቅስቓስ ሑሳብ እቲ ወረዲ በተመሇከተ በመመሪያ ይወሰናሌ።
ዛምሌከት መግሇፂ ፀብፃብ በብርብዑ ዒመቱ 3. የወረዲው ሑሳብ ዛርዛር እንቅስቃሴ
ንቢሮ ፊይናንስ ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን የሚመሇከት መግሇጫ ሪፖርቱ በየሩብ
ይሌአኽ። ዒመቱ ሇክሌሇለ ፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ
74
ሌማት ቢሮ መቅረብ አሇበት።

48 ዴጋፌ ብዙዔባ ምሃብ 48 ዴጋፌ ስሇመስጠት
1. ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ካብ ዖሇዎ እቶት 1. የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ካሇው ገቢ
ንመፇፀሚ መዯባት ሌምዒት ጣብያ ዛውዔሌ ሇቀበላዎች የሌማት ፕሮግራም ማስፇጸምያ
ዛተወሰነ ዴጋፌ ንጣብያ ምምሔዴዲር ክህብ የሚውሌ ዴጋፌ ሇቀበላ መስተዲዴር ሉሰጥ
ይኽእሌ። ኣገባብ ኣፇፃፅምኡ ብመምርሑ ይችሊሌ። ዛርዛር አፇፃፀሙ በመመሪያ
ይውሰን፣ ይወሰናሌ፣
2. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (1) ናይዘ ዒንቀፅ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ መሰረት
ዛውሃብ ዴጋፌ ኣዴሊይነት እቲ መዯብ፣ በዛሑ የሚሰጥ ዴጋፌ የፕሮግራሙ አስፇሊጊነት፣
ህዛቢ፣ ከባቢያዊ ዖይምችውነት ሔፅረት የቀበላው ህዛብ ብዙት የአከባቢው
ውሽጣዊ እቶት ወዖተ ኣብ ግምት ዖእተው አመችነት፣ የውሰጥ ገቢ እጥረት የመሳሰለት
ክኸውን አሇዎ። እግምት ውሰጥ ያስገባ መሆኑን አሇበት።
49 ንብረት እቲ ወረዲ 49 የወረዲው ንብረት
1. ካብ ውሌቀ ሰባት ወይ ትካሊት ዛተረኸበ 1. ከግሇሰቦች ወይም ተቋማት የተገኘ ወይም
ወይ ካብ ዛቆፃፀሮ ፇንዴ ዛተሃነፀ ወይ ከሚቆጣጠረው ፇንዴ የተገነባ ወይመ የተገዙ
ዛተገዛኣ ወይ ካብ ክሌሌ መንግስቲ ወይ ወይም ከክሌለ መንግስት ወይም ላልች
ካሌኦት ኣካሊት ዛተመሒሊሇፇ ንብረት አካሊት የተረከበው ንብረት ባሇቤትነቱ
ዋንነቱ ናይቲ ወረዲ ኮይኑ ብዛግባእ የወረዲው መስተዲዴር ሆኖ በአግባብ
ከመሒዲዴሮን ክሔሌዎን ይግባእ ሉጠብቀውና ሉያስተዲዴረው ይገባሌ፣
2. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (1) እዘ ዒንቀፅ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ መሰረት
ዋንነቱ ናይቲ ወረዲ ዛኾነ ዛንቀሳቐስ ወይ ባሇቤትነቱ የወረዲው የሆነ የሚንቀሳቀስ
ዖይንቀሳቐስ ንብረት እቲ ወረዲ ወይም የማይንቀሳቀስ ንብረት የወረዲው ስራ
ምምሔዴዲር ክሸጦ ወይ ክሌውጦ ወይ አስፇፃሚ ኮሚቴው ሉሸጠው ወይም
ብዛኾነ ሔጋዊ መንገዱ ዋንነቱ ንኻሉእ ሉሇውጠው ወይም በማንኛውም ሔጋው
ከመሒሊሌፍ ይኽእሌ። ዛርዛሩ ብመምርሑ መንገዴ ባሇቤትነቱ ሇላሊ ሉያስተሊሌፌ
ይውሰን። ይችሊሌ። ዛርዛሩ በመመሪያ ይወሰናሌ።
50 ኦዱት 50 ኦዱት
1. ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ናብ ባዔለ ናይ 1. የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የራሱ
ውሽጢ ኦዱት ስርዒት ይዛርግሔ፣ በቢ ርብዑ የውስጥ ኦዱት ስርአት ይዖረጋሌ፣ በየሩብ
ዒመቱ ሪፖርት ናብቲ ወረዲ ቤት ምኽሪ ዒመቱ ሇወረዲው ምክር ቤት ሪፖርት
የቕርብ፣ ያቀርባሌ፣
2. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን 2. የክሌለ ፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት
መሒውራቱን ንሑሳብ መዙግብትን ሰነዲትን ቢሮና የስራ ክፌልች አስፇሊጊ በሆነ ጊዚ
እቲ ወረዲ ኣዴሊይ ኣብ ዛኮነለ እዋን ውሽጣዊ የወረዲው የሑሳብ መዙግብትና ሰነድች ኦዱት
ኦዱት ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
3. ጠቕሊሊ ኣታውን ወፃእታትን ከምኡ‟ውን ናይ 3. የወረዲው አጠቃሊይ ገቢና ወጪ እንዱሁም
ሑሳብ መዙግብትን ሰነዲትን እቲ ወረዲ ብቤት የሑሳብ መዙግብትና ሰነድች በዋና ኦዱተር
ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ይምርመር፣ ፅሔፇት ቤት ይመረመራሌ፣
4. ቤት ምኽሪ እቲ ወረዲ ካብ ኦዱት ኮሚቴ እቲ 4. የወረዲው ምክር ቤት ከምክር ቤቱ በጀትና
ወረዲ ዛቐርበለ ናይ ኦዱት ሪፖርትን ኦዱት ኮሚቴ የሚቀርብሇት ሪፖርትና
መፌትሑ ሒሳባትን ምይይጥ ብምግባር የመፌትሓ ሑሳብ ውይይት በማዴረግ
ኣዴሊይ መምርሔታት ይህብ፣ ኣብ ኣተሒሔዙ አስፇሊጊ ውሳኔዎች ያስተሊሌፊሌ፣ መመሪያ
ሑሳብ ዛተረኣዩ ጉዴሇታት ኣዴሊይ ስጉምቲ ይሰጣሌ፣ በሑሳብ አያያዛ የታዩ ጉዴሇቶች
75
ክውሰዯልም ይገብር። አስፇሊጊ እርምጃ እንዱወሰዴበት ያዯረጋሌ።

51 ምምሔዴዲር ፊይናንስ 51 የፊይናንስ አስተዲዯር
1. ዛኮነ ምምሔዴዲር ወረዲ ብመሰረት እዘ 1. ማንኛውም የወረዲ መስተዲዴር በዘህ
ኣዋጅን ካሌኦት ሔግታትን ናይ ባዔለ ሃብቲ አዋጅና ላልች ሔጎች የራሱ ሃብት ወይ ገቢ
ወይ እቶት ከተኣካኽብን በጀቱ ከመሒዴርን ሇመሰብሰብ፣ በጀቱ ሇማስተዲዴር ስሌጣንንና
ስሌጣን ሒሊፌነትን ኣሇዎ፣ ሒሊፉነት አሇው
2. እቶትን በጀትን ናይ ምምሔዴዲር ስርዒት 2. ገቢውና በጀቱን የማስተዲዯሩ ስርዒት በክሌለ
ሔግታትን ስርዒትን ፊይናንስ ክሌሌ መንግስቲ መንግስት የፊይናንስ ሔጎችና ስርአት
መሰረት ዛገበረ ይኽውን፣ መሰረት ያዯረገ ይሆናሌ፣
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ /1/ ዛተገሇፀ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ የተገሇፀው
ሒፇሻዊ ዴንጋገ ከምዖል ኮይኑ ኣብቲ ወረዲ አጠቃሊይ ዴንጋጌ እንዲሇ ሆኖ በወረዲው
ዛተጣየሻ ቤት ፅሔፇታት ብቤት ምኽሪ እቲ የተቋቋሙ ፅሔፇት ቤቶች የወረዲ ምክር ቤት
ወረዲ ዛተመዯበለን በጀት ብመሰረት የተመዯበሊቸው በጀት በፊይናንስ ሔጎች፣
ሔግታትን፣ ዯንብታትን መምርሑታትን ዯንቦችና መመሪያዎች መሰረት በጀታቸው
ፊይናንስን በጀትን ናይ ምምሔዴዲር ስሌጣንን የማስተዲዯር ስሌጣንና ሒሊፉነት አሊቸው።
ሒሊፌነትን ኣሇዎ።
ክፌሉ ሽዴሽተ ክፌሌ ስዴስት
ምምሔዲርን ሌምዒትን ሃፌቲ ሒይሉ ሰብ የሰው ሃይሌ ሃብት አስተዲዯርና ሌማት
52 ትካሊዊ መሒውርን በዛሑ ሒይሉ ሰብን 52 መዋቅርና የሰው ሃይሌ
1. ሔዴሔዴ ምምሔዲር ወረዲ ዛህቦ ግሌጋልት፣ 1. ማንኛውም የወረዲ መስተዲዴር የሚሰጠው
ፊይናንሳዊ ዒቕሙን እቶቱን ኣብ ግምት አገሌግልት፣ ፊይናንሳዊ አቅምና ገቢው
ብምእታው ናይ ባዔለ ትካሊዊ መሒውር፣ ግምት ውስጥ በማስገባት የራሱ ተቋማዊ
ዖዴሌዩ ጠሇብ ሒይሉ ሰብን ስራሔ መዯባትን መዋቅር፣ የሚያስፇሌገው የሰው ሃይሌ
ቐሪፁ ብቤት ምኽሪ ወረዲ ክዛትይለ ብምግባር ፌሊጎትና ስራ መዯብ ቀርፆ በምክር ቤቱ
ብቢሮ ህንፀት ዒቕሚ እንትፇቀዴ ኣብ ስራሔ ውይይት በማዴረግ በአቅም ግንባታ ቢሮ
የውዔሌ። ሲፅዴቅ ስራ ሊይ ያውሊሌ፣
2. ሔዴሔዴ ምምሔዲር ወረዲ ዖሇዎ ናይ ስራሔ 2. ማንኛውም የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ፃዔቂ (work load) ከመዛግቦ ዛግባእ ያሇውን የስራ ጫናና ሉያስመዛግበው
ውፅኢትን ኣብ ግምት ብምእታው ናይ የሚገባውን ውጤት ግምት ውሰጥ በማስገባት
ሰራሔተኛታት ስራሔ መዯባት ምስ ሙለእ የሰራተኞች የስራ መዯቦች ከነሙለ የስራ
ስራሔ መዖርዛር ብምቕራብ ብቢሮ ህንፀት መዖርዛሩ ሇዒቅም ግንባታ ቢሮ በማቅረብ
ዒቅሚ እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ የውዔሌ፣ ሲፇቀዴ ስራ ሊይ ያውሊሌ፣
3. ናይ መሃያ ስኬሌን ካሌኦት ጥቅማ ጥቅምን 3. የወረዲው ሰራተኞች የዯመወዛ ስኬሌና
ሰራሔተኛታት እቲ ወረዲ መንግስቲ ላልች ጥቅማ ጥቅሞች መንግስት
ንመንግስቲ ሰራሔተኛታት ብዖውፅኦ ስኬሌ ሇመንግስት ሰራተኞች በሚያወጣው መመሪያ
መሃያን መምርሔን መሰረት ይፌፀም፣ መሰረት ይፇፅማሌ፣
4. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ /3/ ዛተዯንገገ 4. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /3/ የተዯነገገው
ከምዖል ኮይኑ ሔዴሔዴ ወረዲ ዖሇዎ ፌለይ ቢኖርም የወረዲ መስተዲዴር ያሇው ሌዩ
ኩነታት፣ እቶትን ምምሔዲራዊ በጀትን ሁኔታና ባህሪ፣ ገቢውና አስተዲዯራዊ በጀቱ
መሰረት ብምግባር ንከባቢኡ ዛምሌከት ኣበሌን መሰረት በማዴረግ ሇአካባቢው የሚመሇከት
ካሌኦት ቀረባትን ኣፅኒዐ ንቢሮ ህንፀት ዒቅሚ የአባሌና ላልች ጥቅማ ጥቅሞች አጥንቶ
ብምቅራብ ተፀኒዐ ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ሇአቅም ግንባታ ቢሮ በማቅረብ ተጠንቶ
እንትፌቀዯለ ኣብ ስራሔ ክውዔሌ ይኽእሌ። በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
76
ዛርዛሩ ብመምርሑ ይወሰን። ስሇፇቀዴሇት በስራ ሊይ ይውሊሌ። ዛርዛሩ

በመመሪያ ይወሰናሌ።
53 ሒሊፌነት ምምሔዴዲርን ምዔባሇን ሒይሉ ሰብ 53. የሰው ሃይሌ አስተዲዯርና ሌማት ሏሊፉነት
1. ብናይ ባዔለ በጀት ዛመሒዯሩን ኣብ 1. በራሱ በጀት የሚተዲዯሩና በስሌጣን ክሌለ
ክሉወረዴኡ ስሌጣኑን ዛርከቡ ሰራሔተኛታት ስር የሚገኙ የወረዲው የሰው ሃይሌና
ናይቲ ወረዲ ሒይሉ ሰብ ምምሔዴዲር፣ ሰራተኞች አስተዲዯርና ሌማት በወጡ ሔጎች
ምዔባሇን ሌምዒትን ብመሰረት ዛወፅ ሔግታት መሰረት እየተፇፀሙ ሇመሆናቸው
ይፌፀሙ ምህሊዎም ናይ ምክትታሌ ሒሊፌነት የመከታተሌና የማረጋገጥ ሃሊፉነት የወረዲው
ናይቲ ወረዲ ዋና ኣማሒዲሪን ኮሚቴ ፇፃሚ ዋና አስተዲዲሪና ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴው
ስራሔ እዩ። ነው።
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዛተገሇፀ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ የተዯነገገው
ሒፇሻዊ ዴንጋገ ከምዖል ኮይኑ ኣብቲ ወረዲ ቢኖርም በወረዲው በተቋቋሙ ፅሔፇት ቤቶች
ዛረከቡ ቤት ፅሔፇታት ትሔቲ ዛስርሐ ስር የሚሰሩ ሰራተኞች አስተዲዯርና
ሰራሔተኛታት ምምሔዴዲር፣ ምቁፅፃር መቆጣጠር ሌማት የፅሔፇት ቤቱ የበሊይ
ምዔባሇን ሌምዒትን ሒሊፌነትን ናይቲ ቤት ሒሊፉ ሏሊፉነት ይሆናሌ፣
ፅሔፇት ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ይኸውን
3. እቲ ዋና ኣማሒዲሪ ንህፁፅን ግዘያዊን ስራሒቲ 3. ዋና አስተዲዯሪው ሇአስቸኳይና ጊዘያዊ
ወይ ንዛተወሰነ ስራሔ ብመዒሌታዊ ክፌሉት ስራዎች ወይም ሇተወሰነ ስራ በቀን ክፌያ
ንቢሮ ህንፀት ዒቕሚ ምፌቃዴ እንተየዴሇየ መቅጠር ሲፇሌግ ሇአቅም ግንባታ ቢሮ
ብግዘያዊነት ሰራሔተኛታት ክቆፅርን ከስርሔን ማስፇቀዴ ያሰፇሌግ በጊዘያዊነት ሰራተኞች
ይኽእሌ፣ በዘ መሌክዔ ዛቑፀሩ ሰራሔተኛታት ቀጥሮ ማስራት ይችሊሌ። በዘህ መሌክ
ካብ 6 ወርሑ ዛበሌፅ ግዖ ክከውን የብለን የሚቀጠሩ ሰራተኞች ከስዴስት ወር ሊሌበሇጠ
ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውሰን። ጊዚ መሆን አሇበት። ዛርዛሩ በመመሪያ
ይወሰናሌ።
4. እቲ ወረዲ ቴክኒካዊ ግሌጋልት ዛህቡ ናይ 4. የወረዲው መስተዲዴር ቴክኒካዊ አገሌግልት
ኮንትራትን ምኽርን ስራሔቲ ዛሰርሔ ዛኾነ ሰብ የሚሰጡ የኮንትራትና ምክር ስራዎች
ወይ ትካሌ ንዛተወሰነ እዋን ብኩንትራት ቆፂሩ የሚሰራ ማንኛውም ሰው ወይም ተቋም
ክሰርሔ ይኽእሌ፣ ከይዱ ኩነታት ቁፃር ሇተወሰነ ጊዚ በኮንትራት ቀጥሮ ማስራት
ኮንትራት ምስቲ ሞያ ተዙመዴነት ንዖሇዎ ይችሊሌ። ሇኮንትራት አቀጣጠሩ ሂዯት
ሴክተር ቤት ፅሔፇት /ቢሮ/ ብምምኻር በሙያው ተዙማጅ ሇሆነ ሴክተር ፅሔፇት
ክፌፅም ይኽእሌ ቤት/ቢሮ/ በማማከር ሉፇፅም ይችሊሌ።
5. ዛተመጣጠነን ርግዒት ዖሇዎን ምምሔዴዲር 5. በወረዲዎች መካከሌ የተመጣጠነና የተረጋጋ
ሒይሉ ሰብ ኣብ መንጎ ወረዲታት ንምርግጋፅ የሰው ሃይሌ አስተዲዯር ሇማረጋገጥ
ከምኡውን ብምኽንያት ዛተውሃቦ ዔማምን እንዱሁም በተሰጣቸው ተሌእኮ በላሊ ሔግ
ብካሌእ ሔግን ብባህሪኦም ብክሌሌ መንግስትን በባህሪያቸው በክሌለ መንግስትና ሴክተር
ሴክተራትን ክምእኸሌ ዖሇዎም ሰራሔተኛታት መስሪያ ቤቶች መማከሌ ያሇባቸው ሰራተኞች
ናይ ምምዲብ ምዛዋር፣ ምውፊርን ምዔባይን የመመዯብ፣ የማዙወር፣ የማስማራትና
ሒሊፌነት ናይቲ ክሌሌ መንግስትን የማሳዯግ ሒሊፉነት የክሌለ መንግስትና
ዛምሌከቶም ሴክተር ኣብያተ ፅሔፇት የሚመሇከታቸው ሴክተር መስሪያ ቤቶች
ይኸውን። ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውሰን ይሆናሌ። ዛርዛሩ በመመሪያ ይወሰናሌ
6. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/5/ ዛግበር 6. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /5/ መሰረት
ምዯባ፣ ዛውውር፣ ምውፌፊርን ዛምሌከቶ የሚፇፀም ምዯባ፣ ዛውውርና ስምሪት
ወረዲ ምምሔዴዲር ብምምካር ይፌፀም የሚመሇከተውን ወረዲ መስተዲዴር
77
በማማከር ይሆናሌ
7. ሔዴሔዴ ወረዲ ኣብ ውሽጢ ወረዴኡ ናይ 7. እያንዲንደ ወረዲ መስተዲዯር በወረዲው
ዛርከቡ ሰራሔተኛታት ምምሔዴዲርን ምዔባሇን ውስጥ ስሇሚገኙ ሰራተኞች አስተዲዯርና
ዛምሌከት ፀብፃብ በቢ እዋኑ ንቢሮ ህንፀት ሌማት የሚመሇከት ሪፖርት በየወቅቱ
ዒቕሚ ናይ ምሌኣኽ ግቡእ ኣሇዎ። ሇአቅም ግንባታ ቢሮ የመሊክ ግዳታ አሇበት
54 ተፇፃምነት ሔግታት ዯንብታትን 54. የሲቪሌ ሰርቪስ ሔጎች፣ ዯንቦች
መምርሑታትን ትእዙዙትን ሲቪሌ ሰርቪስ መመሪያዎችና ትእዙዜች ተፇፃሚነት
1. በዘ ኣዋጅ ወይ ብካሌእ ሔጊ ብፌለይ ኩነታት 1. በዘህ አዋጅ ወይም በላሊ ሔግ በሌዩ ሁኔታ
እንተዖይተዯንጊጉ ኩልም ምምሔዲርን አስካሌተዯነገገ የወረዲው የሰው ሃይሌ
ምዔባሇን ሌምዒት ሒይሉ ሰብ ዛምሇከቱ አስተዲዯርና ሌማተ በሲቪሌ ሰርቪስ ሔጎች
ጉዲያት እቲ ወረዲ ብመሰረት ሔግታት ዯንቦች መመሪያዎችና ትእዙዜች ይፇፀማለ፣
ዯንብታት መምርሑታትን ትእዙዙትን ሲቪሌ
ሰርቪስ ይፌፀሙ
2. ኣብ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ /1/ ዛተዯንገገ ከም 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ/1/የተዯነገገው
ዖል ኮይኑ ምምሔዴዲርን ምዔባሇ ሒይሉ ሰብን እንዯተጠበቀ ሆኖ የወረዲው ሹመኞች
ሹመኛታት እቲ ወረዲ ዛምሌከቱ ጉዲያት አስተዲዯርና ሌማት በሚወጣ ዯንብ
ብዯንቢ ይውሰን ይወሰናሌ።
ክፌሉ ሸውዒተ ክፌሌ ሶስት
ርክብ ክሌሌ መንግስትን ምምሔዲር ወረዲን የወረዲው መስተዲዴርና የክሌለ መንግስት
ግንኙነት
55 መምርሔታትን ፌለይ ዴጋፌን ናይ ምሃብ 55 መመሪያዎችና ሌዩ ዴጋፌ የመስጠት ስሌጣንና
ስሌጣንን ግቡእን ግዳታ
1. ምምሔዲር ወረዲ ብመሰረት ሔገ መንግስቲ፣ 1. የወረዲው መስተዲዴር በሔገ መንግስቱ፣
እዘ ኣዋጅን ካሌኦት ሔጊታት ዛተውሃቦ በዘህ አዋጅና ላልች ሔጎች መሰረት
ስሌጣንን ተግባርን ብኣግባቡ ኣብ ግብሪ የተሰጠው ስሌጣንና ተግባር በአግባቡ ተግባር
ምውዒለ ብቢሮ ፀጥታ ጉዲያት ምምሔዴዲርን ሊይ መዋለ በፀጥታና አስተዲዯር ጉዲዮች
ኣቢለ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ቢሮ በኩሌ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
በቢ እዋኑ ክትትሌ ይገብር በየወቅቱ ክትትሌ ያዯርጋሌ
2. ኣብዘ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዛተገሇፀ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ የተዯነገገው
ሒፇሻዊ ዴንጋገ ከምዖል ኮይኑ ክሌሌ አጠቃሊይ ዴንጋጌ እንዯተጠበቀ ሆኖ የክሌለ
መንግስቲ ኣብ ዛስዔቡ ጉዲያት ትኩረት መንግስት በሚከተለት ጉዲዮች ሊይ ትኩረት
ዛተገበረለ ምዃኑ ይከታተሌ፣ ኣዴሊይ መስጠቱን ይከታተሊሌ፣ አስፇሊጊ መመሪያ
መምርሑ ይህብ፣ ይሰጣሌ፣
ሀ.ብሌምዒት ንዛዯሒሩ ከባብታትን ክፊሊት ሀ.በሌማት ኋሊ ሇቀሩ አካባቢዎችና የሔብረተሰብ
ሔብረተሰብን፣ዯቂ ኣነስትዮን ህፃናትን ኣዴሊይ ክፌልች፣ሴቶችና ህፃናት አስፇሊጊ ትኩረትና
ትኩረትን ቀዲምነትን ዛተውሃቦም ምዃኑ፣ ቅዴሚያ የተሰጣቸው መሆኑን፣
ሇ.ከባቢያዊን ስነምምሔዲራዊን ሚዙንን ሒሇዋን ሇ.የአካባቢ ስነምህዲራዊ ሚዙን የተጠበቀ መሆኑ፣
ዛተባብዔ ምዃኑ፣
ሏ.ዛወፁ ናይ ሌምዒት ስትራተጅታትን ሏ.በክሌሌ የወጡ የሌማት ስትራቴጂዎችና
ፖሉሲታትን ብኣግባቡ ይትግበሩ ምህሊዎም፣ ፖሉሲዎች በአግባቡ እየተተገበሩ
መሆናቸውን፣
መ.እቲ ወረዲ ብመሰረት እዘ አዋጅ ዛተውሃቦ መ.ወረዲው በዘህ አዋጅ የተሰጡት ስሌጣንና
ስሌጣንን ተግባርን ብኣግባቡ ምፌፃሙ፣ ተግባር በአግባቡ እየፇፀመ መሆኑን፣
78
3.እቲ ምምሔዴዲር ወረዲ ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ 3.የወረዲው መስተዲዴር በዘህ አንቀፅ ንኡስ
ንኡስ ዒንቀፅ/1/ን /2/ን ካብ ቤት ምኽሪ አንቀፅ/1/ እና /2/ መሰረት ከክሌለ ስራ
ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ዛውሃቡ አስፇፃሚ ምክር ቤት የተሰጡ መመሪያዎችና
መምርሑታትን ኣንፇታትን ናይ ምኽባርን አቅጣጫዎች የማክበርና በነሱ የመመራት
ብኦኦም ናይ ምምራሔ ግቡእ ኣሇዎ፣ ግዳታ አሇበት፣
4.ክሌሌ መንግስትን ዛምሌከቶም ሴክተር ኣብያተ 4 የክሌለ መንግስት ሴክተር መስሪያ ቤቶች
ዔዮ ዒቕምን ብቅዒትን ምምሔዴዲር እቲ ወረዲ የወረዲው ዒቅምና ብቃት ሇማዲበርና
ንምጉሌባት ፌለይ መዯባት ክሔንፅፅን ሇማሳዯግ ሌዩ ፕሮግራሞች የመንዯፌ
ክተኣታቱን ግቡእኣሇዎ፣ መተባበር ግዳታ አሇባቸው፣
5.ክሌሌ መንግስቲ ኮነ ዛምሌከቶም ሴክተር 5.የክሌለ መንግስትም ሆነ የሚመሇከታቸው
ቢሮታት በቲ ወረዲ ምምሔዴዲር ክፌፀመልም ሴክተር መስሪያ ቤቶች የወረዲው
ንዛዯሌይዎ ስራሔቲ ዛምጥን በጀት ክምዴቡ መስተዲዯር ሉፇፅምሊቸው የሚፇሌጉት
ኣሇዎም።ብስምምዔነት እቲ ምምሔዴዲር ወረዲ ስራዎች የሚመጥን በጀት ሉመዴቡ
እንተዖይ ኾይኑ መፇፀሚ በጀት ዖይብለ ይገባሌ።በወረዲው መስተዲዴር ስምምነት
መዯብ እቲ ወረዲ ምምሔዴዲር ክፌፅም ካሌሆነ በስተቀር የማስፇፀምያ በጀት የላሇው
ኣይግዯዴን፣ ፕሮግራም እንዱፇፀም አይገዯደም፣
6.ዛምሌከቶም ሴክተር ቤት ፅህፇታት ክሌሌ 6.የሚመሇከታቸው የክሌለ ሴክተር መስሪያ
ናይቲ ወረዲ ዒቅሚ ኣብ ምዔባይ ዖትኮሩ ቤቶች የወረዲውን አቅም ሇመገንባት ያተኮሩ
መዯባት ክሔንፅፁ ኣብ ዛምሌከቶም ዋኒናት ፕሮግራሞች እንዱያቅደና በሚመሇከታቸው
ቴክኒካውን ማተርያሊውን ሒገዛ ናይ ምሃብ ጉዲይ ቴክኒካዊና ማቴሪያሊዊ ዴጋፌ
ግቡእ ኣሇዎ። የመስጠት ግዳታ አሇባቸው።
56.ካብ ክሌሌ መንግስቲ ዛግበር ዴጋፌ በጀት 56.ከክሌሌ መንግስት የሚዯረግ በጀት ዴጋፌ
1.መንግስቲ ክሌሌ ንመፇፀሚ መዯባት 1.የክሌሌ መንግስት ሇወረዲ አስተዲዯር ሇስራ
ምምሔዴዲር ወረዲ በቢዒመቱ ብመሰረት ሔጊ ማስፇፀሚያ በሔግ መሰረት የሚወሰን
ዛውሰን ዛተሒተ በጀት ዴጋፌ ናይ ምሃብ በየዒመቱ ዛቅተኛውን የበጀት ዴጋፌ
ግቡእ ኣሇዎ፣ የመስጠት ግዳታ አሇበት።
2.ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ናይዘ ዒንቀፅ ዛተዯንገገ 2.በዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ የተዯነገገው
ከምዖል ኮይኑ ክሌሌ መንግስቲ ነዜም ዛስዔቡ እንዲሇ ሆኖ የክሌሌ መንግስት የሚከተለትን
ረቋሑታት መሰረት ብምግባር ተወሳኺ ዴጋፌ መስፇርቶች መሰረት በማዴረግ ተጨማሪ
ይህብ፣ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
ሀ.በዛሑ ህዛቢ እቲ ወረዲ ሀ.የወረዲው የህዛብ ብዙት፣
ሇ.ብርኪ ዔብየትን ሌምዒትን እቲ ወረዲ ሇ.የወረዲው የሌማትና የእዴገት ዯረጃ
ሏ.እቶት ናይ ምዔካብ ዔዴሌን ዒቕምን ሏ.ገቢ የመሰብሰብ አቅምና ዔዴሌ፣
መ.ኣዴሊይነትን ፊይናንሳዊ ሃፌተ ፀጋ መ.የፊይናንስ ሃብት አስፇሊጊነት
ረ.ስሩዔን ግቡዔን ኣተሒሔዙ መዛገብ፣ኣታውን ረ.መዯበኛ የገቢና የወጪ መዛገብ አያያዛና
ወፃእን፣ ግዳታ፣
ሰ.ኩነታት ኦዱትን ፊይናንሳዊ ዱሲፕሉን (ስን ሰ.የወረዲው የኦዱት ሁኔታና የፊይናንስ
ምግባርን) እቲ ወረዲ፣ ዱሲፕሉን /ስነምግባር/
3.ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ(1) ን(2)ን እዘ ዒንቀፅ 3.በዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ እና /2/
ዛግበር ዴጋፌ ዛርዛር ረቋሑ ቀመር ከይዱን መሰረት የሚዯረግ የዴጋፌ ዛርዛር
ስነ ስርዒትን ምምሔዲር ወፃኢ ብዛምሌከት መሰፇርት የወጪ አስተዲዯርና ኣካሄዴ
ብዯንቢ ይውሰን። ቀመር በሚመሇከት በዯንብ ይወሰናሌ፣
79
57.ምጥያሽ ፉስካሌ ኮሚቴ 57.የፉስካሌ ኮሚቴ ማቋቋም

1.ቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ እዘ ክሌሌ ተወከሌቲ 1.የዘህ ክሌሌ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ዛምሌከቶም ምምሔዲር ወረዲ ዛሒወሰ የሚመሇከታቸውን የወረዲ አስተዲዯር
ፉስካሊዊ ኮሚቴ ከጣይሽ ይክእሌ፣ ተወካዮች ያለበት የፉስካሌ ኮሚቴ ሉያቋቋም
ይችሊሌ፣
2.ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (1) እዘ ዒንቀፅ ናይ 2.በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ የሚቋቋም
ዛጣየሽ ኮሚቴ ዔማም ምስ ዛምሌከቶ ኣካሌ ኮሚቴ ተግባር ከሚመሇከተው የመንግስት
መንግስቲ(ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ አካሌ /የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት
ሌምዒትን) ብምዃን በቲ ምምሔዲር ወረዲ ቢሮ/በመሆን በወረዲው አስተዲዯር ሉወሰኑ
ክውሰኑ ብዙዔባ ዛግብኦም የሚገባቸው ቀረጦች፣ ግብር እንዱሁም
ቀረፃት፣ግብርታት፣ኣብመንጉ ክሌሌ በክሌሌ መንግስቱና በወረዲ አሰተዲዯር
መንግስትን ወረዲ ምምሔዯር ዛህለ ናይ እቶት የሚኖር የገቢ ክፌፌሌ በሚመሇከት ጥናትና
ክፌፌሌ ኣመሌኪቲ ፅንዒትን ምርምርን ምርምር በማካሄዴ ሇክሌለ ምክር ቤት መነሻ
ብምክያዴ መበገሲ ሒሳብ ንቤት ምኽሪ እዘ ሃሳበ ማቅረብ ይሆናሌ፣
ክሌሌ ምቕራብ ይኸውን።
58.ናይ ምእጋዴን ምብታንን ስሌጣን 58.የማገዴና የመበተን ስሌጣን
1.ዴንጋገታት ሔገመንግስቲ ሔሌዋት ኮይኖም ቤት 1.የሔገመንግስቱ ዴንጋገጌዎች እንዯተጠበቁ
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ እዜም ሆነው የትግራይ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ምክር
ዛስዔቡ ተግባራት በቲ ወረዲ ምምሔዲር ቤት የሚከተለትን ተግባራት በወረዲው
ተፇፂሞም ዛብሌ ብቁዔ ምኽንያታት አስተዲዯር ተፇፅመዋሌ የሚሌ በቂ ምክንያት
እንትርከብ እቶም ምኽንያታት ብዛርዛር ዔሊዊ ሲያገኝ ምክንያቶቹን በዛርዛር ይፊ
ብምግባር ንቤት ምኽሪ እቲ ወረዲ ብምምኻር በማዴረግ ሇወረዲው ምክር ቤት በማማከር
ካብ ስራሔ ክእገዴ ይኽእሌ፣ ከስራ ሉታገዴ ይችሊሌ፣
ሀ.ሌዒሊውነት ፣ዴሔንነት፣ክብሪን ብሄራዊ ጥቅምን ሀ.የክሌሊችንና ሃገራችን ለዒሊዊነት፣ ዯህንነት፣
ክሌሌናን ሃገርናን ወይ ውህዯት እቲ ክብርና ብሄራዊ ጥቅም ወይም የሔብረተሰቡ
ሔብረተሰብ ወይ ሔገመንግስታዊ ስርዒት ኣብ ውህዯት ወይም ህገመንግስታዊ ስርዒት አዯጋ
ሒዯጋ ዖውዴቕ ዛኾነ ተግባር ፇፂሙ ወይ ሊይ የሚጥሌ ማንኛውም ተግባር ፇፅሞ
ክፌፅም እንትርከብ፣ ወይም በመፇፀም ሊይ ሲገኝ፣
ሇ.ንብረት ወይ እቶት ናየቲ ከባቢ ምምሔዴዲር ሇ.የአካባቢው አስተዲዯር ንብረት ወይም ገቢ
ኣጠፊፉኡዩ ኢለ እንትእመን፣ አጠፊፌተዋሌ ብል ሲያምን፣
ሏ.ብዖይ ብቑዔ ምኽንያት ንሌዔሉ ሽደሽተ ወረሑ ሏ.የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ስብሰባ ያሇ
ኣኼባ ኮሚቴ ስራሔ ፇፃሚ ወረዲ ብዖይ በቂ ምክንያት ከስዴስት ወር በሊይ
ምክያዴ ናይቲ ወረዲ ምምሔዲር ስራሔ ባሇማካሄዴ የመስተዲዴሩ ተግባር
ከይፌፀም ዔንቅፊት ዛፇጠረ፣ እንዲይፇፀም እንቅፊት የፇጠረ፣
መ.መገዯዴቲ ዴንጋገታት እዘ ኣዋጅ ወይ ስዑቦም መ.የዘህ አዋጅ ወይም ቀጥሇው የሚወጡ
ዛወፁ ዯንብታተን መምርሔታትን ብምጥሒስ ዯንቦችና መመሪያዎች አስገዲጅ
ዛተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ብግቡእ ክዋፃዔ ዴንጋጌዎችን በመጣስ የተሰጠውን ስሌጣንና
ኣይከኣሇን ኢለ እንትውስን፣ ተግባር በብቃት መወጣት አሌቻሇም ብል
ሲወሰን፣
2.ከቢዴን ፌለይን ኩነታት እንትርከብ 2.በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/የሚታገዴ
እንተዖይኮይኑ ብመሰረት ንዐስ ዒንቀፅ (1) የአካባቢው ወረዲ አስተዲዯር ከባዴና ሌዩ
እዘ ዒንቀፅ ዛእገዴ ከባቢያዊ ምምሔዲር ሁኔታ ካሌተገኘ በቀር ከመታገደ በፉት
ቅዴሚ ምዔጋዴ ንዖይምእጋደ ክቕርቦም ሊሇመታገዴ ሉያቀርባቸው የሚችለ
80
ዛኽእሌ ምኽንያታት እንተሃሌዮም ንምቕባሌ ምክንያቶች ካለ ሇመቀበሌ ዔዴለ መከሌከሌ

ዔዴሌ ክክሌከሌ የብለን፣ የሇበትም፣
3.እቲ ከባቢያዊ ምምሔዴዲር ወረዲ ብመሰረት 3.የወረዲው ከባቢያዊ መስተዲዴር በዘህ አንቀፅ
ንኡስ ዒንቀፅ (1) ናይዘ ዒንቀፅ እንተተኣጊደ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ከታገዯ የክሌሌ ስራ
ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ተግባራት እቲ አስፇፃሚ ምክር ቤት የወረዲው አስተዲዯር
ወረዲ ንምፌፃምን ንምሽፊን ዖኽእሌ ኣዴሊይ ተግባራት ሇመፇፀምና ሇመሸፇን የሚያስችሌ
ዖበሇ ምትዔርራይ ክገብር ይኽእሌ፣ አስፇሊጊ የሚባሌ ማስተካከያ ሉያዯርግ
ይችሊሌ፣
4. ብመሰረት ንዐስ ዒንቀፅ (1) ናይዘ ዒንቀፅ 4.በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ የታገዯ የወረዲ
ዛተኣገዯ ምምሔዴዲር ወረዲ ዴሔሪ ጉባኤ አስተዲዯር ከትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ እንተኾይኑ ቤት ጉባኤ በኋሊ ከሆነ የትግራይ ክሌሌ ስራ
ምኽሪ ወይ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ኣብ አስፇፃሚ ምክር ቤት በሚቀጥሇው ጉባኤ
ዛቕፅሌ ጉባኤ ብዙዔባ እቲ ናይ ምእጋዴ ስሇመታገደ ተግባርና ሁኔታዎችን ሇምክር
ተግባርን ኩነታትን ነቲ ቤት ምኽሪ ፀበፃብ ቤቱ ማቅረብ አሇበት፣
ከቕርብ ኣሇዎ፣
5. ብመሰረት ንዐስ ዒንቀፅ (1) ናይዘ ዒንቀፅ 5.በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/የወረዲው
ዛተኣገዯ ምምሔዴዲር ወረዲ ካብ ዛተኣገዯለ አስተዲዯሩ ሲታገዴ ከታገዯበት ቀን ጀምሮ
መዒሌቲ ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ሰሇስተ ወርሑ በሶስት ወር ውስጥ የታገዯበት ምክንያት
ናይቲ መኣገዱ ምኽንያታት ቤት ምኽሪ ክሌሌ በክሌለ ምክር ቤት በሚቋቋመው ኮሚቴ
ትግራይ ብዖጣይሽ ኮሚቴ ምፅራይ ክግበር መጣራት አሇበት።የማጣራት ሂዯቱ እሌባት
ኣሇዎ።ከይዱ ምፅራይ እቲ እግዴ ዔሌባት ክሳብ እስኪሚያገኝ ዴረስ የስራ አስፇፃሚው ምክር
ዛረክብ ቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ ፇፃሚ ቤት የሚሰይመው አካሌ የወረዲው ስራዎችን
ዛስይሞ አካሌ ስራሔቲ እቲ ወረዲ እናተፇፀመ እየፇፀመ ይቆያሌ።በተጠቀሰው ጊዚ
ይፀንሔ።በቲ ዛተጠቐሰ እዋን እቲ ምፅራይ የማጣራት ሂዯቱ ካሌተፇፀመ እገዲው
ከይዱ እንተዖይተፇፂሙ እቲ ዛተገበረ እግዴ ይነሳሌ፣
ይሇዒሌ፣
6.ብመሰረት ንኡስ ዒንቀጽ (5) ናይዘ ዒንቀፅ 6.በዘህ አንቀፅ ንዐስ ዒንቀፅ /5/ በተዯረገ
ብዛተገበረ ምፅራይ ነቲ ምምሔዴዲር ወረዲ ማጣራት የወረዲውን አስተዲዯር ሇማፌረስ
ብምፌራስ ብቁዔ ምኽንያት እንትህለ ቤት በቂ ምክንያት ሲኖር የትግራይ ክሌሌ ምክር
ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ከባቢያዊ ወረዲ ከፌርሶ ቤት የኣካባቢው ወረዲ አስተዲዯር
ይኽእሌ፣ ሉያፇርሰው ይችሊሌ፣
7. .ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (6) ናይዘ ዒንቀፅ 7.በዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 6 መሰረት
ዛኾነ ምምሔዴዲር ወረዲ እንትፇርስ ናይ ማንኛውም የወረዲ አሰተዲዯር ሲፇረሰ
መፌረሲ ምኽንያት ዛርዛር ፀብፃብ ንቤት የፇረሰበትን ምክንያት ዛርዛር ሪፖርት
ምኽሪ እቲ ወረዲ ከቕርብ ኣሇዎ፣ ሇወረዲው ምክር ቤት መቅረብ አሇበት፣
8.ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (6) ናይዘ ዒንቀፅ ናይ 8.በዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /6/ የሚፇርስ
ዛፇረሰ ምምሔዴዲር ወረዲ ፇፀምቲ ኣባሊት የወረዲ አስተዲዯር አሰፇፃሚ አባልች ማሟያ
መማሌኢ መረፃ ብመሰረት ሔጊ መራፃ ምስ ምርጫ በምርጫ ሔግ መሰረት ከኢትዮጵያ
ቦርዴ መረፃ ኢትዮጵያ ብምምኽኻር ኣብ የምርጫ ቦርዴ በመመካከር በአንዴ ዒመት
ውሽጢ ሒዯ ዒመት ይካየዴ፣ ጊዚ ውስጥ ይካሄዲሌ፣
9.ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሳብ መረፃ ተኻይደ 9.የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ምርጫ ተካሂድ
እቲ ዛተመረፀ ሒደሽ ምምሔዴዲር ወረዲ የተመረጠውን አዱስ የወረዲ አሰተዲዯር
ስርሐ ዛጅምር ስራሔቲ እቲ ወረዲ ንምፌፃም ስራውን እስኪጀምር ዴረስ የወረዲውን
81
ምስ ቤት ምኽሪ እቲ ወረዲ ብምክኻር ኣዴሊይ ስራዎች ሇመፇፀም ከወረዲው ምክር ቤት

ምትዔርራይ ይገብር፣ በመመካከር አስፇሊጊ ማሰተካከያ ያዯርጋሌ፣
10.ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ (8) እዘ ዒንቀፅ 10.በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ/8/ መሰረት
መማሌኢ መረፃ ኣባሊተ እቲ ወረዲ የወረዲው አስተዲዯር የማሟያ ምርጫ
ምምሔዴዲር ብምኽንያት ናይ ተፇጥሮ በተፇጥሮ አዯጋ፣በኢኮኖሚ አሇመረጋጋት
ሒዯጋ፣ኢኮኖሚያዊ ዖይምርግጋዔ ወይ ካሌኦት ወይም በላልች ተመሳሳይ ሌዩ ምክንያቶች
ተመሳሰሌቲ ፌለይ ኩነታት ምክያዴ ማካሄዴ ካሌቻሇ የትግራይ ክሌሌ የስራ
እንተዖይኪኢለ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ አስፇፃሚ ምክር ቤት የወረዲው አስተዲዯር
ክሌሌ ትግራይ ስራሔቲ እቲ ምምሔዴዲር ስራዎች ሇማካሄዴ አስፇሊጊውን ማሰተካከያ
ወረዲ ንምክያዴ ኣዴሊይ ምትዔርራይ ንምግባር ሇማዴረግ እስከ አንዴ አመት ሉያራዛም
ክሳብ ሒዯ ዒመት ከናውሔ ወይ ከዒ ካሉእ ወይም ላሊ ማስተካከያ ማዴረገ ይቸሊሌ፣
ምትዔርራይ ክገብር ይኽእሌ።
59 ምስ ክሌሌ መንግስቲ ዛግበር ርክብ 59.ከክሌሌ መንግስት የሚዯረግ ግንኙነት
1.ምስ ክሌሌ መንግስቲ ዛግበር ርክብ እቲ ወረዲ 1.የወረዲው አስተዲዯር ከክሌሌ መንግስት
ምምሔዲር ብቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ የሚያዯርገው ግንኙነት በፊይናንስና
ሌምዒትን ከምኡ‟ውን ቢሮ ፀጥታን ጉዲያት ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ እንዱሁም በፀጥታ
ምምሔዴዲርን ኣቢለ ይኸውን፣ አስተዲዯር ጉዲዮች ቢሮ በኩሌ ይሆናሌ፣
2.ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ናይዘ ዒንቀፅ ዛተዯንገገ 2.በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገውን
ከምዖል ኮይኑ ኣብቲ ከባቢ ንዛፌፀሙ እንዲሇ ሆኖ በአካባቢው ሇሚፇፀሙ
መዯባትን ዖዴሉ በጀትን ኣመሌኪቱ እቲ ስራዎችና የሚያስፇሌግ በጀት በተመሇከተ
ምምሔዴዲር ወረዲ ምስ ዛምሌከቶ ሴክተር የወረዲው አሰተዲዯር ከሚመሇከታቸው
ኣብያተ ፅሔፇት ክሌሌ ቀጥታዊ ርክብ ክፌፅም ሴክተር ፅሔፇት ቤቶች ቀጥተኛ ግንኙነት
ይኽእሌ። ሉያዯርግ ይችሊሌ።
60 ናይ ምውካሌ ስሌጣን 60.የመወከሌ ስሌጣን
1. ክሌሌ መንግስቲ (ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ) 1.የክሌሌ መንግስት (የስራ አስፇፃሚ ምክር
ብመሰረት እዘ አዋጅ ዛተዋሃበ ስሌጣን ቤት) በዘህ አዋጀ መሰረት የተሰጠውን
ብሙሌእ ወይ ብኽፊሌ ንዛኾነ ኮሚቴ፣ ትካሌ ስሌጣን በሙለ ወይም በከፉሌ ሇማንኛውም
ወይ ብዒሌ ስሌጣን ወይ መንግስታዊ ቤት ኮሚቴ ፣ተቋም ወይም ባሇስሌጣን ወይም
ፅሔፇት ብውክሌና ክህብ ይኽእሌ፡፡ የመንግስት ፅህፇት ቤት በውክሌና መስጠት
ይችሊሌ፣
2. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ 1 እዘ ዒንቀፅ 2.በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (1) የተሰጠ
ዛተውሃቦ ውክሌና ኣብ ዛኾነ እዋን በቲ ቤት ውክሌና በስራ አስፇፃሚው ምክር ቤት
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሇዒሌ ይኽእሌ በማንኛውም ጊዚ ሉነሳ ይችሊሌ፣
61. ብዛምሌከቶም ሴክተር ቤት ፅሔፇታት 61. በሚመሇከታቸው ሴክተር ፅህፇት ቤቶች
ክትግበሩ ዖሇዎም ጉዲያት ሉተረጎሙ የሚገባቸው ጉዲዮች
1. ዛምሌከቶም ሴክተር ቤት ፅሔፇታት ኣብቲ 1.የሚመሇከታቸው ሴክተር ፅህፇት ቤቶች
ምምሔዲር ወረዲ ክሰርሐ ዖሇዎም ናይ በወረዲ አስተዲዯር ሉሰሩ የሚገባቸውን
ሌምዒትን ህንፀትን ስራሔቲ ኣመሌኪቱ የሌማትና ግንባታ ስራዎች በሚመሇከት
ኣዴሊይነቶምን መውፃኣይነቶምን ክውሰን አስፇሊጊነታቸውና አዋጭነታቸው መወሰን
ኣሇዎ አሇበት፣
2. ዛምሌከቶ ሴክተር ቤት ዔዮ በቲ ምምሔዴዲር 2.የሚመሇከተውን ሴክተር መስሪያ ቤት
ወረዲ ኣብ ቀፃሉ ዒመት ክስርሒለ ንዛዯሌዮም በወረዲው አስተዲዯር በሚቀጥሇው ሉሰራሇት
መዯባት መተግበሪ ናይ በጀት ግምት ቅዴሚ የሚፇሌጋቸው ስራዎች ማስፇፀሚያ የበጀት
82
ወርሑ ሰነ/መወዲእታ ዒመት/ ንዛምሌከቶ ግምት ከሰኔ ወር በፉት /የዒመቱ መጨረሻ/

ከባቢያዊ ምምሔዴዲር ወረዲ ከፌሌጥን ሇሚመከተው የአካባቢ ወረዲ አስተዲዯር
ክሌእኽን ኣሇዎ፤ ማሳወቅና መሊክ አሇበት፣
3. ዛምሌከቶ ሴክተር ቤት ዔዮ እቲ ምምሔዴዲር 3.የሚመሇከተው ሴክተር መስሪያ ቤት ሇወረዲው
ወረዲ ብኡኡ ንዛተውሃቦ መዯባት ንምፌፃም አስተዲዯር በራሱ የተሰጠውን ስራዎች
ዖኽእል ቴክኒካዊ ብቕዒት ንምህናፅ ዖኽእሌ ሇመፇፀም የሚያስችሇውን የቴከኒክ ብቃት
ኣዴሊይ ሒገዛ ክህብ ኣሇዎ፣ ሇመገንባት የሚያስችሌ እገዙ መስጠት
አሇበት፣
4. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ነቲ 4.የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሇወረዲው
ምምሔዴዲር ወረዲ ዖዴሉ ኣርእስቲ አስተዲዯር የሚያስፇሌግ ዒመታዊ የበጀት
እንተይፇሇየ ብዛምሌከቶ ምስ ፀዯቐ ብእዋኑ ዴጋፌ የወጪ አርዔስት ሳይሇይ
ክሌኣኽ ኣሇዎ በሚመሇከተው ከፀዯቀ በጊዚው መሊክ
አሇበት፣
62. ናይ ምውዲዴን ምትሔብባርን ግቡእ 62.የመዯራጀትና መተባበር ግዳታ
1. ናይቲ ወረዲ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ኣብ ወረዴኡ 1.የወረዲው የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ምስ ዛርከብ ከተማ ምምሔዴዲር ስራሔቱ በወረዲው ከሚገኝ የከተማ አስተዲዯር
ንምትእስሳር ዖኽእል ኮሚቴ ብምጥያሽ ስራዎቹን ሇማስተሳሰር የሚያስችሇውን
ተግባራቱ የዋዴዴ፣ ኮሚቴ በማቋቋም ተግባሩን ያቀናጃሌ፣
2. ኣብቲ ወረዲ ዛርከቡ ናይ ክሌሌ ሴክተር ቤት 2.በወረዲው የሚገኙ የክሌሌ ሴክተር ፅህፇት
ፅሔፇታት ሰራሏተኛታትን ሒሊፌነትን ናይ ቤቶች ሰራተኞችና ሃሊፉዎች የሌማትና
ሌምዒት ህንፀትን ስራሔቲ ንምፌፃም በቲ ወረዲ ግንባታ ስራዎቸ ሇመፇፀም በወረዲው
እንትሔተቱ ኣዴሊይ ሒገዛ ናይ ምሃብ ግቡእ ሲጠየቁ አስፇሊጊውን እገዙ የመስጠት
ኣሇዎም፡፡ አሇባቸው፣
3.ኣብቲ ከባቢ ዛንቀሳቐሱ ፖሇቲካዊ ፓርትታት 3. በአከባቢው የሚንቀሳቀሱ የፖሇቲካ
ብመሰረት እዘ ኣዋጅ፣ስዑቦም ዛወፁ ፓርቲዎች በዘህ አዋጅና ቀጥሇው በሚወጡ
ዯንብታትን መምርሔታትን ተግባራቱ ዯንቦችና መመሪያዎች የወረዲው አስተዲዯር
ንምፌፃም ዖኽእል ሒገዛ እቲ ምምሔዲር ወረዲ ተግባራቱ ሇመፇፀም የሚያስችሇው እገዙ
እንትሒትት ኣዴሊይ ዴጋፌ ናይ ምሃብ ግቡእ ሲጠይቅ አስፇሊጊውን ዴጋፌ የመስጠት
ኣሇዎም፣ ግዳታ አሇባቸው
4.መተሒዲዯሪ ዯንቢ ፖሉስ ክሌሌ ትግራይ ህሌው 4. የትግራይ ክሌሌ የፖሉስ መተዲዯሪያ ዯንብ
ኾይኑ ናይቲ ምምሔዲር ወረዲ ብመሰረት እንዯተጠበቀ ሆኖ የወረዲው አስተዲዯር
ሔግን ስሌጣንን ዛሃቦም ትዔዙዙት ወይ በሔግና በስሌጣኑ መሰረት የሰጠውን ትእዙዛ
ውሳነታት ንምፌፃም ዴጋፌ እንትሒትት ናይቲ ወይም ውሳኔዎች ሇመፇፀም ዴጋፌ ሲጠይቅ
ከባቢ ፖሉስ ትዔዙዛ ናይ ምፌፃም ግቡእ የአከባቢው ፖሉስ ትእዙዛ የመፇጸም ግዳታ
ኣሇዎ። አሇበት፡፡
ክፌሉ ሸሞንተ ክፌሌ ስምንት
63.መሬትን ንብረትን ብዙዔባ ምሒዛ ወይ /ምውሳዴ 63. መሬትና ንብረት ስሇመያዛ ወይም
/ /መውሰዴ/
1.ናይ ሌምዒትን ህንፀትን ስራሔቲ ንምክያዴ ካብ 1. የሌማት ግንባታ ስራዎች ሇማካሄዴ
ተጠቀምቲ መሬት ምውሳዴ ኣዴሊይ ኮይኑ ከተጠቃሚዎች መሬት መውሰዴ አስፇሊጊ
እንትርከብ ምምሔዲር እቲ ወረዲ ብሔጊ ሆኖ ሲገኝ የወረዲው አስተዲዯር በሔግ
ዛተቐመጠ ቅዴመ ኩነታት ስርዒትን የተቀመጡ ቅዴመ ሁኔታዎችና ስርአትን
83
ብምኽታሌን ዛምሌክቶም ተጠቀምቲ እቲ በመከተሌ ሇሚመሇከታቸው የመሬቱ

መሬት አቐዱሙ መጠንቀቅታትን ተመጣጣኒ ተጠቃሚዎች አስቀዴሞ ማስጠንቀቂያና
ካሳን ብመሰረት ሔጊ ብምሃብ እቲ መሬት ተመጣጣኝ ካሳ በሔግ መሰረት በመስጠት
ክወሰዴ ይኽእሌ፣ መሬቱን መውሰዴ ይችሊሌ
2.ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሌ 2. ተሻሽል የወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌዊ
መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 44 /2/ ህሌው ሔገ-መንግስት አንቀጽ 44/2/ እንዯተጠበቀ
ኾይኑ ኣቀዱሙ ተመጣጣኒ ካሔሳ ብምኽፊሌ ሆኖ አስቀዴሞ ተመጣጣኝ ካሳ በመክፇሌ
ናይ ውሌቀ ንብረት ንረብሒ ህዛቢ ክውዔሌ የግሌ ንብረትን ሇሔዛብ ጥቅም እንዱውሌ
ብሔጊ ብዛተዯንገገ ስርዒት መሰረት ክውሰዴ በሔግ በተዯነገገ ስርአት መሰረት መውሰዴ
ይኽእሌ፣ ይችሊሌ
3.ምምሔዴዲር እቲ ወረዲ ምስ ዛምሌከቶም 3. የወረዲው አስተዲዯር ከሚመሇከታቸው ጋር
ብምዃን ምስ ምስፊሔ ከተማታት ናይ በመሆን ከከተማዎች መስፊፊት ጋር የእርሻ
ተሒራሲ መሬት ትሔዛትኦም ዛሰኣኑ መሬት ይዜታቸውን ያጡ አርሶ አዯሮች የካሳ
ሒረስቶት ናይ ካሔሳ ሔቶን ካሔሳ ወሲድም ጥያቄና ካሳ ወስዯው ዖሊቂ ኑሮ
ዖሊቒ መነባበሮ ዛምስርትለ ኩነታት የመቻቹ፣ የሚመሰረትበትን ሁኔታ ያመቻቻሌ፡፡
64.ውዛፌ ግብሪ ብዙዔባ ምእካብ 64.ውዛፌ ግብር ስሇመሰብሰብ

ዛኾነ ሰብ ክኸፌል ዛግባእ ዛተወሰነለ ዛኾነ ግብሪ ማንኛውም ሰው ሉከፌሇው የሚገባው
፣ቀረፅ ግሌጋልት ክፌሉት ወይ ግቡእ ውዔሉ ወይ የተወሰነሇትን ማንኛውም
ዛኾነ ካሌእ ነቲ ምምሔዲር ወረዲ ዛግባእ ክፌሉት ግብር፣ቀረጥ፣የአገሌግልት ክፌያ ወይም
እንተይከፇሇ እንትተርፌ ቢሮ ፊይናንስ አስፇሊጊ ውሌ ወይም ሇወረዲው አስተዲዯር
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ኣኪቡ ንመንግስታዊ ኣታዊ የሚገባ ማንኛውም ዒይነት ክፌያ ሳይከፌሌ ከቀረ
ይገብር፣ የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሰብስቦ
ሇመንግስት ገቢ ያዯርጋሌ።
65.መዯባት ብዒቕሚ እቲ ወረዲ ናይ ምፌፃም 65.ስራዎች በወረዲው አቅም የመፇፀም ግዳታ
ግቡእ
1.ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ዛተውሃቦ ስሌጣንን 1.ማንኛውም የወረዲ አስተዲዯር በዘህ አዋጅ
ተግባርን ኣብ ተግባር እንትውዔሌ ዛኾነ የተሰጠውን ስሌጣንና ተግባር ስራ ሊይ
ምምሔዴዲር ወረዲ ዒቅሙ መሰረት ዛገበረን ሲያውሌ አቅሙን መሰረት ያዯረገና ያሇውን
ንዖሇዎ ፌሌፌሌ እቶት፣ ናይ ሔዛቢ የገቢ ምንጭ የህዛብ ጉሌበት ፣ብቃትና
ጉሌበት፣ብቕዒትን ዒቕምን መሰረት ብምግባር አቅም መሰረት በማዴረግ ዔቅድች መያዛና
መዯባት ክሔዛን ክፌፅምን ኣሇዎ፣ መፇፀም አሇበት፣
2.ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ /1/ እዘ ዒንቀፅ 2.በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ መሰረት
ንምፌፃም እኹሌ ፌሌፌሌ እቶትን ዒቕምን ሇመፇፀም በቂ የገቢ ምንጭና አቅም የላሇው
ዖይብለ እንተኾይኑ ዖውፅኦምን ዛፌፅሞምን ከሆነ የሚያወጣውና የሚያስፇፅማቸው
መዯባት ካብ ክሌሌ መንግስቲ ዖዴሉ ሒገዛ ስራዎች ከክሌሌ መንግስት አስፇሊጊውን
ወይ ዴጋፌ እንትርከብ ጥራሔ ይኸውን። እገዙና ዴጋፌ ሲያገኝ ይሆናሌ፣
66.ስሌጣንካ ብኣግባቡ ምውፃዔ 66.ስሌጣንን በአግባቡ መወጣት
1.ኣብዘ ኣዋጅ ብካሉእ ኩነታት እንተዖይዯንጊጉ 1.በዘህ አዋጅ በላሊ ሁኔታ ካሌተዯነገገ በዘህ
ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ነቲ ምምሔዴዲር ወረዲ አዋጅ መሰረት ሇወረዲው አስተዲዯር
ዛተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ብባዔለ እቲ የተሰጠውን ስሌጣንና ተግባር በራሱ
ከባቢያዊ ምምሔዴዲር ወረዲ ክትግብሩ በአካባቢው ወረዲ አስተዲዯር መተግበር
ኣሇዎም። አሇባቸው፣
84
2.ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዛተዯንገገ 2.በዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 የተዯነገገው
ከምዖል ኮይኑ እቲ ምምሔዴዲር ወረዲ በዘ እንዲሇ ሆኖ የወረዲው አስተዲዲሪ በዘሀ አዋጅ
ኣዋጅ ካብ ዛተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ገሉኡ ከተሰጡት ስሌጣንና ተግባር በስሩ ሇሚገኝ
ኣብ ትሔቲኡ ንዛርከብ ዛኾነ ኮሚቴ፣ንኡስ ማንኛውም ኮሚቴ ፣ንኡስ ኮሚቴ ወይም
ኮሚቴ ወይ ኣባሊት ብውክሌና ክህብ ይኽእሌ። አባልች በውክሌና መስጠት ይችሊሌ፣
67.ቅፅዒት 67.ቅጣት
ዛውሰዯለ ምምሔዲራዊ ቅፅዒት ከምዖል ኾይኑ የሚወሰደ አስተዲዯራዊ ቅጣት እንዲሇ ሆኖ
ነቲ ኣዋጅ፣ሲዑቦም ዛወፁ ዯንብታትን ሇዘህ አዋጀ ፣ቀጥሇው የሚወጡ ዯንቦችና
መምርሔታትን ዛጠሒሰ ዛኾነ ሰብ ብመሰረት መመሪያዎች የጣሰ ማንኛውም ሰው በወንጀሇኛ
ገበነኛ መቕፅዑ ንኣግባብነት ዖሇዎም ካሌኦት መቅጫ ሔግ እና አግባብነት ባሊቸው ላልች
ሔግታትን ይቕፃዔ፣ ሔጎች ይቀጣሌ።
68.ዯንብን መምርሔን ናይ ምውፃእ ስሌጣን 68.ዯንብና መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
1.ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ነዘ 1.የትግራይ ክሌሌ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ኣዋጅ ንምፌፃም ዛሔግ዗ ዛርዛር ዯንብታት ይህን አዋጅ ሇማስፇፀም የሚያግ዗ ዛርዛር
ከውፅእ ስሌጣን ኣሇዎ፣ ዯንቦችን የማውጣት ስሌጣን አሇው፣
2.ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ፣ቢሮ 2.የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮና የአቅም
ህንፀት ዒቕምን ኣብ ክሉ ዛተውሃቦም ስሌጣንን ግንባታ ቢሮ በተሰጣቸው ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን ነዘ ኣዋጅን ሲዑቦም ዛወፁ ውስጥ ሇዘህ አዋጅና ቀጥሇው የሚወጡ
ዯንብታትን መሰረት ብምግባር መምርሑታት ዯንቦች መሰረት በማዴረግ መመሪያዎች
ክወፅኡ ስሌጣን ኣሇዎም፣ የማውጣት ስሌጣን አሊቸው፣
3.ቢሮ ሔርሻን ገጠርን ሌምዒትን ምስ ናይ 3.የግብርና ገጠር ሌማት ቢሮ ከፋዳራሌ ህግ
ፋዳራሌ ሔጊ ዛስማዔማዔ ኣጠቃቀማን የሚስማማ የተፇጥሮ ሃብትና መሬት
ምምሔዲርን መሬትን ተፇጥሮ ሃብትን አጠቃቀምና አስተዲዯር በሚመሇከት ዛርዛር
ኣመሌኪቱ ዛርዛር መምርሔታት ከውፅእ መመሪያ ሉያወጣ ይችሊሌ፣
ይኽእሌ፣
4.ምምሔዴዲር ወረዲ ምምሔዴዲራት ነዘ ኣዋጅ 4.የወረዲ አስተዲዯሮች ሇዘህ አዋጅ ቀጥሇው
፣ሲዑቦም ዛወፁ ዯንብታትን መምርሔታትን ሇሚወጡ ዯንቦችና መመሪያዎች መሰረት
መሰረት ብምግባር ዔማም ከሳሌጡ ዛክእሌ በማዴረግ ስራዎችን ሉያቀሊጥፈ የሚችለ
መምርሔታት ከውፁኡ ይኽእለ። መመሪያዎች ሉያወጡ ይችሊለ፣
69.ምምሔሌሊፌ ሃፌቲ፣መሰሌን ግቡእን 69.የሃብት፣ መብትና ግዳታ መተሊሇፌ
1.ዴሔሪ እዘ ኣዋጅ ኣብ ተግባር ምውዒሌ ቅዴም 1.ይህ አዋጅ ተግባር ሊይ ከዋሇ በኋሊ ቀዯም
ክብሌ ብዛተፇሊሇዩ ሔግታት ፣ኣዋጃትን ብሇው በተሇያዩ ህጎች አዋጆች ፣ተግባሮች
፣ተግባራትን ዛተረኸቡ ሃፌትታት፣መሰሌን የተገኙ የወረዲው አስተዲዯር ሃብቶች
ግቡእን ምምሔዴዲር ወረዲ በዘ ኣዋጅ ናብ መብትና ግዳታዎች በዘህ አዋጅ ወዯ
ዛተጣየሸ ኮሚቴ ስራሔ ወረዲ ይመሒሊሇፈ፣ ተቋቋመው የወረዲ የስራ ኮሚቴ ይተሊሇፊሌ፣
2.ብዛፀንሐ ሔግታት መሰረት ዛተፇፀሙ 2.በነባር ህጎች መሰረት የተፇፀሙ ተግባሮችና
ተግባራትን ዛተወሰደ ስጉምትታትን በዘ የተወሰደ እርምጃዎች በዘህ አዋጅ
ኣዋጅ ከምዛተወሰደ ይቑፀር፣ እንዯተወሰደ ይቆጠራለ።
70.መሰጋገሪ ዴንጋገ 70.የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
1.ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ኣዴሊይ ኾይኑ 1.የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት አስፇሊጊ ሆኖ
እንተረኺብዎ እዘ ኣዋጅ ዯራጃ ብዯረጃ ሲያገኘው ይህ አዋጅ ዯረጃ በዯረጃ
ዛትግበረሇን ምምሔዴዲር ወረዲታት ክውስን የሚተገበርበትን የወረዲዎች አስተዲዯር
ይኽእሌ፣ ሉወስን ይችሊሌ፣
85
2.ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብመሰረት እዘ ኣዋጀ 2.የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት በዘህ አዋጅ
ምምሔዴዲር ወረዲ ንምዃን ዖይበቓዒ መሰረት የወረዲ አስተዲዲሪ ሇመሆን ያሌበቃ
ምምሔዴዲር ወረዲታት ኣመሌኪቱ ጊዘያዊ የወረዲ አስተዲዲር በሚመሇከት ጊዚያዊ
መምርሔታት ከውፅእ ይኽእሌ። መመሪያ ሉያወጣ ይችሊሌ።
71.ዛተሰዒሩን ተፇፃምነት ዖይብልም ሔግታትን 71.የተሻሩና ተፇፃሚነት የላሊቸው ህጎች
1.ስሌጣንን ተግባርን ምምሔዴዲር ወረዲታት 1.የክሌሌ ትግራይ ወረዲ አስተዲዯሮች ስሌጣንና
ክሌሌ ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር
10/1988 በዘ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፣ 10/1988 በዘህ አዋጅ ተሽረዋሌ፣
2.ምስዘ ኣዋጅ ዛጓነፅ ዛኾነ ሔጊ ኣብዘ ኣዋጅ 2.ከዘህ አዋጅ የሚፃረር ማንኛውም ህግ በዘህ
ንዛተመሌከቱ ጉዲያት ፇፃምነት የብለን አዋጅ ሇሚመሇከቱ ጉዲዮች ተፇፃሚነት
የሇውም።
72.እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ እዋን 72.ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
አዘ ኣዋጅ ካብ መጋቢት 15/1998 ዒ.ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከመጋቢት 15/1998 ዒ.ም ጀምሮ
ዛፀንዏ ይኸውን። የፀና ይሆናሌ።
ፕሬዘዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ፕሬዘዲንት
86

መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ መቐሇ መጋቢት15/1998ዒ/ም

መቐሇ መጋቢት15/1998ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 100/1998 ኣዋጅ ቁፅሪ 100/1998

ኣወዲዴባን ተግባርን ሒሊፌነትን ፇፀምቲ ኣካሊት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የወረዲ
ወረዲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምዉሳን ኣስፇፃሚ አካሊት አዯረጃጀት ተግባርና ሒሊፉነት
ዛወፀ ኣዋጅ ሇመወሰንና ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ዖይተማእኸሇ ስርዒት ምምሔዲር ስለጡን ንህዛቢ ያሌተማከሇ የአስተዲዯር ስርኣት ቀሌጣፊና ህዛብን
ዖሳተፇን ሌምዒት ኣብ ምምፃእ ዖሇዎ ግዯ የሚያሳትፌ ሌማት ሇማምጣት ያሇው አስተዋፅኦ
ስሇዛእመነለ፣ ስሇታመነበት፣
በዘ መንፅር ፇፀምቲ ኣካሊት ወረዲ ዛተዉሃቦም በዘህ መሰረት የወረዲ አስፇፃሚ አካሊት
ሒሊፌነት ብብቕዒት ንክፌፅሙን ንስርሕም ስለጥ የተሰጣቸዉን ሃሊፉነት በብቃት ሇመፇፀምና
ምችዉን ኣወዲዴባ ክህለን ስሌጣንን ተግባሮምን በስራቸው ቀሌጣፊና የተመቻቸ አዯረጃጀት
ብሔጊ ተፇሌዩ ምቕማጥ ኣዴሊይነቱ እንዱኖራቸው ተግባርና ሃሊፉነታቸው በህግ ኣይቶ
ስሇዛተኣመነለ፣ ማስቀመጥ አስፇሊጊነቱ ስሇታመነበት
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ተሻሽል
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ-መንግስቲ ዒንቀፅ በወጣው ህገ መንግስት አንቀፅ 49(3)(ሀ) መሰረት
49/3/(ሀ) ዛስዔብ ኣዋጅ ኣዉፂኡ ኣል። የሚከተሇው አዋጅ አውጥቷሌ።


እዘ ኣዋጅ “ኣወዲዴባ፣ ተግባርን ሒሊፌነትን ይህ አዋጅ “የወረዲ አስፇፃሚ አካሊት አዯረጃጀት
ፇፀምቲ ኣካሊት ወረዲ ንምዉሳንን ንምጥያሽን ተግባርና ሃሊፉነት ሇመወሰንና ሇማቋቋም የወጣ
ዛወፀ ኣዋጅ ቑፅሪ 100/1998” ተባሂለ ክጥቀስ አዋጅ ቁጥር 100/1998 ዒ/ም” ተብል ሉጠቀስ
ይከኣሌ። ይችሊሌ።

ነጋሪት ጋዚጣ ፖ.ሳ.ቁ
ያንደ ዋጋ
87
ኣብ‟ዘ ኣዋጅ ብፌለይ ካሉእ ትርጉም በዘህ አዋጅ በላሊ ሁኔታ ካሌተገሇፀ፣
ተዖይተዋሃቡ፣
1. “ወረዲ” ምምሔዲር ማሇት ኣብ ትሔቲ 1. “ወረዲ” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ምምሔዲር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስት ስር የሚገኝና በአዋጅ የተቋቋመ
ዛርከብ ብኣዋጅ ዛተጣየሸ ካብ ክሌሌ ቀፂለ በክሌሌ ቀጥል የሚገኝ የአስተዲዯር እርከን
ዛርከብ ናይ ምምሔዲር ብርኪ እዩ። ነው።
2. “ቤት ምኽሪ ወረዲ” ማሇት ኣብ ትሔቲኡ ካብ 2. “ምክር ቤት” ማሇት በስሩ ከተቋቋሙ ቀበላዎች
ዛተጣየሹ ጣብያታት ብዛዉከለ ናይ ህዛቢ በሚወከለ የህዛብ ተመራጮች የተቋቋመ ምክር
ተመረፅቲ ዛተጣየሸ ቤት ምኽሪ‟ዩ። ቤት ነው።
3. “ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ” ማሇት ብመሰረት 3. “የስራ ኣስፇፃሚ ኮሚቴ” ማሇት በዘህ አዋጅ
እዘ ኣዋጅ ኣንቀፅ 3 ዛተወዯበ ነቲ ወረዲ አንቀፅ 3 መሰረት የተዯራጀና ወረዲዉን
ዛመርሔ ኣካሌ‟ዩ። የመምራት ስሌጣን የተሰጠው አካሌ ነው።
4. “ቤት ፅሔፇት” ማሇት ብመሰረት እዘ ኣዋጅ 4. “ፅሔፇት ቤት” ማሇት በዘህ ኣዋጅ አንቀፅ 5
ዒንቀፅ 5 ዛተጣየሸ ቤት ፅሔፇት ወረዲ ማሇት መሰረት የተቋቋመ የወረዲ ፅህፇት ቤት ነው።
እዩ።
ብዙዔባ ኣባሊት ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ኣወዲዴባን ሒበራዊ ስሌጣንን አዯረጃጀትና የወሌ ስሌጣን
3. ኣወዲዴባ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ 3. የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ አዯረጃጀት

1. ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ እዜም ዛስዔቡ ኣባሊት 1. የወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ የሚከተለት
ይህሌዉዎ። አባሊት ይኖሩታሌ፣
ሀ. ዋና ኣማሒዲሪ ወረዲ ሀ. የወረዲ ዋና ኣስተዲዲሪ
ሇ. ምክትሌ ዋና ኣማሒዲሪ ወረዲ ሇ. የወረዲ ምክትሌ ኣስተዲዲሪ
ሏ. ኣብ ዒንቀፅ 5 ናይዘ ኣዋጅ ንዛተዖርዖሩ ሏ. በዘህ ኣዋጅ ኣንቀፅ 5 የተዖረዖሩ
ቤት ፅሔፇታት ዛመርሐ ሒሇፌቲ ፣ ፅሔፇት ቤቶች የሚመሩ የስራ
ዖጠቓሇሇ ኮይኑ ቤት ፅሔፇት ፌትሑ ሃሊፉዎች፣ ያጠቃሇሇ ሆኖ የፌትሔ
ኣይሒዉስን። ጽሔፇት ቤት ኣይጨምርም።
2. ኣብ‟ዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1(ሏ) 2. በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 (ሏ)
ዛተመሌከተ ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ኣብ ኣኼባ የተመሇከተው የፅሔፇት ቤት ሃሊፉ በወረዲ ስራ
ስራሔ ፇፃሚ ወረዲ ክርከብ ኣብዖይኽእሇለ አስፇፃሚ ስብሰባ መገኘት የማይችሌ ሲሆን
ብንፁር ተፇሌዩ ዉክሌና ዛወሃቦ ኣብ አኼባ በግሌፅ ተሇይቶ የሚወከሌ በወረዲ ስራ ኣስፇፃሚ
ስራሔ ፇፃሚ ወረዲ ብኣባሌነት ይሳተፌ። ስብሰባ በአባሌነት ይሳተፊሌ።
3. ኣባሊት ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ ከም አካሌ
ንዖሔሌፌዎም ዉሳነታት ሒበራዊ ሒሊፌነትን 3. የወረዲ ስራ አስፇፃሚ አባሊት እንዯ አካሌ
ተሒታትነትን ኣሇዎም። ሇሚወስኑዋቸው ዉሳኔዎች የጋራ ሃሊፉነትና
ተጠያቂነት አሊቸው።
4. ሹመትን ምዯባን ሒሇፌቲ ቤት ፅሔፇት 4. የፅሔፇት ቤት ሒሊፉዎች ሹመትና ምዯባ
ኣብዘ ኣዋጅ ኣብ ዒንቀፅ 5 ንዛተዖርዖሩ በዘህ አዋጅ ኣንቀፅ 5 የተዖረዖሩ ፅሔፇት
አብያተ ፅሔፇት ምዯባን ሹመትን ሒሇፌቲ ቤቶች የስራ ሒሊፉዎች ምዯባና ሹመት የስራ
ስራሔ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብዖወፅኦ አስፇፃሚ ምክር ቤት በሚያወጣው መመሪያ
መምርሑ ይዉሰን። ይወሰናሌ።
88
5. ምጥያሽ ቤት ፅሔፇታት 5. ፅሔፇት ቤቶች ስሇ ማቋቋም

ዛስዔባ ቤት ፅሔፇታት በዘ ኣዋጅ ተጣይሸን የሚከተለት ፅሔፇት ቤቶች በዘህ ኣዋጅ
አሇዋ። ተቋቁሟሌ።
1. ቤት ፅሔፇት ሒበሬታ፣ 1. የማስታወቅያ ፅሔፇት ቤት
2. ቤት ፅሔፇት ፀጥታን ጉዲያት ምምሔዲርን፣ 2. የፀጥታና ኣስተዲዯር ጉዲዮች ፅሔፇት ቤት
3. ቤት ፅሔፇት ጉዲይ መናእሰይን ስፖርትን 3. የወጣቶችና ስፖርት ጉዲይ ፅሔፇት ቤት
4. ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ 4. የሴቶች ጉዲይ ፅሔፇት ቤት
5. ቤት ፅሔፇት ትምህርቲ 5. የትምህርት ፅሔፇት ቤት
6. ቤት ፅሔፇት ሒሇዋ ጥዔና 6. የጤና ጥበቃ ፅሔፇት ቤት
7. ቤት ፅሔፇት ሔርሻን ገጠር ሌምዒትን 7. ግብርና ገጠር ሌማት ፅሔፇት ቤት
8. ቤት ፅሔፇት ሃፌቲ ማይን ማዔዴንን ኢነርጅን 8. የዉሃ ሃብት ፅሔፇት ቤት
9. ቤት ፅሔፇት ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ 9. የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ፅሔፇት ቤት
ሌምዒትን
10.ቤት ፅሔፇት ንግዴን ኢንዲስትሪን ከተማ 10.የንግዴ ኢንዴስትሪና ከተማ ሌማት ፅሔፇት
ሌምዒትን ቤት
11.ቤት ፅሔፇት ህንፀት ዒቕሚ 11.የአቅም ግንባታ ፅሔፇት ቤት
12.ቤት ፅሔፇት ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን 12.የሰራተኛ ማህበራዊ ጉዲይ ፅሔፇት ቤት
13.ቤት ፅሔፇት ፌትሑ 13.የፌትህ ፅሔፇት ቤት
6. ሒፇሻዊ ስራሔን ሒሊፌነትን ኣብያተ ፅሔፇት 6. የወረዲ ፅሔፇት ቤቶች አጠቃሊይ ተግባርና
ወረዲ ሃሊፉነት
1. ናይ ቤት ፅሔፇት ስትራተጅን ዒመታዊን 1. የፅሔፇት ቤቱ ዒመታዊና ስትራቴጂክ ዔቅዴ
ትሌሚ የዲለ፣ ምስ ፀዯቐ ኣፇፃፅምኡ ያዖጋጃሌ ሲፀዴቅ ኣፇፃፀሙ ይከታተሊሌ።
ይከታተሌ ።
2. ናይ ቤት ፅሔፇት ዒመታዊ በጀት ኣዲሌዩ 2. የፅሔፇት ቤቱ ዒመታዊ በጀት ያቀርባሌ ፣
የቕርብ ፣ እንትፌቀዴ ብመሰረት ናይ ሲፀዴቅ በፊይናንስ ሔግ መሰረት ስራ ሊይ
ፊይናንስ ሔጊ ኣብ ስራሔ የውዔሌ ፣ ናይ ቤት ያዉሊሌ፣ የፅሔፇት ቤቱ ንብረት
ፅሔፇቱ ንብረት የመሒዴር፣ ያስተዲዴራሌ።
3. ብመሰረት ሔጊ ስቪሌ ሰርቪስ ወይ ካሉእ ሔጊ 3. በሲቪሌ ሰርቪስ ሔግ ወይም ላልች ሔጎች
ሰራሔተኛታት ይቖፅር የመሒዴር የሰናብት። መሰረት ሰራተኞች ይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ
4. ምስ ስርሐ ተታሑዜም ዛወፁ ሔግታት ፣ ያሰናብታሌ።
ዯንብታትን መምርሔታትን ኣብ ስራሔ 4. ከስራው ጋር ተያያዥነት ያሊቸው ኣዋጆች፣
ምዉዒልም የረጋግፅ። ዯንቦችና ፣ መመሪያዎች ስራ ሊይ መዋሊቸው
ያረጋግጣሌ።
5. ምስ ስርሐ ዛተተሒሒ዗ ጉዲያት ስታቲስቲክስ 5. ከስራው የተየያ዗ ጉዲዮች ስታስቲካዊ መረጃ
መረዲእታታት ይሔዛ ፣ የዋዴዴ ፣ ይይዙሌ ፣ ያዯራጃሌ ፣ ኣፇፃፅሙ
ንዛምሌከቶ ሪፖርት ይገብር። ይከታተሊሌ።
6. ብቤት ፅሔፇቱ ኣብ ዛዲሇዉ ትሌምታት 6. ፅሔፇት ቤቱ በሚያዖጋጀው እቅዴ የሴቶች
ንጉዲይ ዯቂ ኣነስትዮ ዖካተቱ ምዃኖም ጉዲይ የተካተተ መሆኑ ያረጋግጣሌ ፣
የረጋግፅ ፣ ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ ኣፇፃፀሙ ይከታተሊሌ።
7. ኣብ ቤት ፅሔፇቱ ስራሔቲ ምክሌኻሌን 7. በፅሔፇት ቤቱ ኤች ኣይቪ ኤዴስ የመከሊከሌና
ምቁፅፃርን ሔማም ኤች ኣይቪ ኤዴስ የመቆጣጠር ስራ በበሊይነት ይመራሌ፣
ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ ፣ ይከታተሌ ፣ ይከታተሊሌ ያስተባብራሌ።
የተሒባብር።
89
8. ንዋና ኣማሒዲሪ ንዛምሌከቶ ናይ ክሌሌ ቢሮን 8. ሇዋና ኣስተዲዲሪ ሇሚመሇከተው ቢሮና ላሊ

ካሉእ ብሔጊ ስሌጣን ንዛተዉሃቦን ንናይ እዋኑ በህግ ስሌጣን ሇተሰጠው አካሌ የየጊዚው
ፀብፃብ የቕርብ። ሪፖርት ያቀርባሌ።
9. ንስርሐ ኣዴሊይ ዛኾነ መሒወርን 9. ሇስራው ኣስፇሊጊ የሆነ መዋቅርና ሰራተኞች
ሰራሔተኛታትን ይህሌዉዎ። ይኖሩታሌ።
10.ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ናይ ሔዴሔዴ ቤት 10.የዋና ኦዱተር ጽሔፇት ቤት የያንዲንደ
ፅሔፇት ሑሳብ ናይ ምምርማር ስሌጣን ጽሔፇት ቤት ሑሳብ የመመርመር ስሌጣን
ኣሇዎ። አሇው።
ተግባርን ሒሊፌነትን ሔዴሔዴ ኣብያተ ፅሔፇት የያንዲንደ ፅሔፇት ቤት ተግባርና ሒሊፉነት
7. ቤት ፅሔፇት ሒበሬታ 7. የማስታወቅያ ፅሔፇት ቤት

ቤት ፅሔፇት ሒበሬታ ዛስዔብ ስሌጣንን የማስታወቅያ ፅሔፇት ቤት የሚከተለት
ተግባርን ይህሌዎ። ተግባርና ሃሊፉነት ይኖሩታሌ።
1. ሒበሬታ ዛምሌከት ብክሌሌ ዛወፁ 1. ማስታወቅያ በተመሇከተ በክሌለ የሚወጡ
ፖሉሲታትን ስትራቴጅታትን ኣብ ወረዴኡ ፖሉሲዎችና ስትራቴጂዎች በወረዲው
የፇፅም ይከታተሌ። ያስፇፅማሌ ፣ ይከታተሊሌ።
2. ናይ ወረዲኡ ህዛቢ ፖሇቲካዉን ማሔበረ 2. የህዛቡን ፖሇቲካዊና ማህበረ ኢኮኖሚያዊ
ኢኮኖሚያዊ ጉዲያት ምዔባሇታትን ከምኡ‟ዉን ጉዲዮች እንዱሁም በክሌለ የሚዯረጉ
ኣብቲ ክሌሌ ዛግበሩ ምንቅስቓሳት የጋዉሔ ፣ እንቅስቃሴዎችን ያስተጋባሌ ፣ ህብረተሰቡን
ሔብረተሰብ ዛተማሇአ ግንዙበ ንክህሌዎ የተሟሊ ግንዙቤ እንዱኖሮው ያነሳሳሌ።
የሇዒዔሌ።
3. ሒበሬታ ዛምሌከት መረዲእታ ይእክብ፣ 3. ማስታወቅያ በተመሇከተ ስታስቲካዊ
ይትንትን ይዉዴብ ፣ ንዛምሌከቶ ኩለ ክባፃሔ መረጃዎች ይሰበስባሌ ፣ ይተነትናሌ ፣
ይገብር። ያዯራጃሌ ፣ ሇሚመሇከተው ሁለ እንዱዲረስ
ያዯርጋሌ።
4. መንግስቲ ዛሔንፅፆም ፖሉሲታት ፣ 4. መንግስት የነዯፊቸው ፖሉሲዎች፣
ስትራቴጂታት ፣ መዯባት ፣ አሰራርሒታትን ፣ ስትራቴጂዎች ፣ ፕሮግራሞችና ኣሰራሮችን
ዖፅዴቖም ሔግታትን እቲ ሔብረተሰብ እንዱሁም ያፀዯቃቸው ህጎች ህብረተሰቡ
ብትኽክሌ ክግንዖቦምን ክፇሌጦምን በትክክሌ እንዱገነዖባቸው እና
ብዛተፇሊሇየ አገባብ የጋዉሔ ይሰርሔ። እንዱያውቃቸው በተሇያዩ ዖዳዎች
ያስተዋውቃሌ ይሰራሌ።
5. ኣብ ከይዱ ኣፇፃፅማ መዯባት መንግስቲ 5. በመንግስት እቅድች ኣፇፃፀም ህብረተሰቡ
ሔብረተሰብ ሃናፃይ ነቐፋታን መአረምታን ገንቢ የሆነ ትችትና ማስተካክያ ወይም
ወይ መፌትሑ ሒሳብ ክጥቁምን ሪኢትኡ የመፌትሄ ሃሳብ እንዱጠቁም ፣ ኣስተያየቱን
ክህበልምን ይገብር ፣ የበረታትዔ፣ እንዱሰጥባቸው እና እንዱከራከርባቸው
ያዯርጋሌ ያበረታታሌ፣
6. ወሃቢ ቃሌ እቲ ወረዲ ብምዃን ኣፇፃፅማ 6. የወረዲ ቃሌ ኣቀባይ በመሆን የፖሉስና
ፖሉሲን መዯባትን ምሩፃት ምንቅስቓሳትን የእቅድች ኣፇፃፀም የተመረጡ የወረዲዉና
ተግባራትን እቲ ወረዲን ህዛብን ብምክትታሌን የህዛብ እንቅስቃሴዎችና ተግባሮች
ብምጉባሔን ህዛቢ ናብ ትኽክሇኛ መዯምዯምታ በመከታተሌ በማስተዋወቅ ህዛብ ወዯ
ክበፅሔ ይሰርሔ ፣ በብጊዘኡ ብቑዔ ሒበሬታን ትክክሇኛ ዴምዲሜ እንዱዯርስ ይሰራሌ።
መግሇፅን ንመራኸቢ ማዔኸናት ይህብ። በየግዚው ሇፕሬስ መግሇጫ ይሰጣሌ
90
7. ኣብ አገዯስትን እዋናዉን ጉዲያት ናይ ህዛብን 7. በአስፇሊጊና ወቅታዊ ጉዲዮች የህዛብና

ዛተፇሊሇዩ ክፊሊት ሔብረተሰብ መዴረኻት የተሇያዩ የህብረተሰብ ክፌልች መዴረኮች
ብምዴሊው እቲ ህዛቢ ኣብ ሌዔሉ እቶም በማዖጋጃት ህዛቡ በወቅታዊ ጉዲዮች ሊይ
እዋናዊ ዙዔባታት ዖተን ክትዔን ክግበረልም ዉይይትና ክርክር እንዱያዯርግባቸው
ይንቀሳቐስ ። ይንቀሳቀሳሌ።
8. ሒሇፌቲ ቤት ፅሔፇታት እቲ ወረዲ ስሩዔ 8. የፅሔፇት ቤት ሃሊፉዎች መዯበኛ በሆነ
ብዛኾነ አገባብ ምስ መራኸቢ ማዔኸናት መንገዴ ከመገናኛ ብ዗ሃን የሚተባበሩበትና
ዛተሒባበርለ መግሇፂ ዛህቡ ኩነታት ሇህዛቡ መግሇጫ የሚሰጡበት ሁኔታ
የመቻቹ። ይመቻቻሌ።
9. ህዛቢ ዖሇዎ ጉሌበት ገንዖብን ፌሌጠትን 9. ህዛብ ያሇው ጉሌበት ፣ ገንዖብና እዉቀት
ኣተሒባቢሩ ወረዴኡ ኣብ ምሌማዔ ብንጥፇት በማስተባበር በወረዲው ሌማት በንቃት
ክሳተፌ የሇዒዔሌ የምህር። እንዱሳተፌ ያነሳሳሌ ፣ ያስተምራሌ።
8. ቤት ፅሔፇት ፀጥታን ጉዲያት ምምሔዲርን 8. የፀጥታና ኣስተዲዯር ጉዲዮች ጽሔፇት ቤት
ቤት ፅሔፇት ፀጥታን ጉዲያት ምምሔዲርን የፀጥታና ኣስተዲዯር ጉዲዮቸ ፅሔፇት ቤተ
ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ የሚከተለት ተግባርና ሃሊፉነት ይኖሩታሌ።
1. ሰሊምን ዴሔንነትን እቲ ወረዲ ምሔሊው 1. የወረዲው ሰሊምና ዯህንነት መጠበቁ
የረጋግፅ ይከታተሌ ኣብዘ መዲይ ንህዛቢ ያረጋግጣሌ ይከታተሊሌ በዘህ ጉዲይ ህዛብ
ብስፌሒት የሳትፌ። በስፊት ያሳትፊሌ።
2. ኣብ ጉዲያት ዯሔንነትን ፀጥታን ህዛቢ 2. በህዛብ ፀጥታና ዯህንነት ጉዲዮች ኣግባብነት
ኣግባብነት ምስ ዖሇዎም ኣካሊት ክሌሌን ካሊቸው የክሌሌና የኣጎራባች ወረዲዎች ጋር
መዲወውቲ ወረዲታትን ርክብ ይምስርት። ግንኙነት ይመሰርታሌ።
3. ካብ ስሩዔ ናይ ፌትሑ ስርዒትን ካሌኦት 3. ከመዯበኛው የፌትህ ስርኣትና ላልች ስሌጣን
ስሌጣን ዖሇዎም ኣካሊትን ወፃኢ ኣብ ካሊቸው ኣካሊት ከያ዗ዋቸው ጉዲዮች ዉጭ
ወረዴኡ ዛሇዒለ ምምሔዲራዊ ተንከፌ የሆኑ በወረዲው የሚነሱ ኣስተዲዯራዊ
ቅሬታታትን ጥርዒናትን ኣፃርዩ መፌትሑ ቅሬታዎችና አብዮቱታዎች ያጣራሌ
የቐምጥ ካብ ዒቕሙን ስሌጣኑን ወፃኢ ይፇታሌ ከአቅሙና ስሌጣኑ በሊይ ጉዲዮች
ዛኾኑ መፌትሑ ንክወሃቦም ንወረዲ መፌትሄ እንዱያገኙ ሇዋና አስተዲዲሪ
ኣማሒዲሪ የቕርብ። ያቀርባሌ።
4. ሰናይ ምምሔዲር ኣብቲ ወረዲ ንክሰፌን ፣ 4. በወረዲው መሌካም አስተዲዯር እንዱነግስና
ዖሊቕነት ክህሌዎን ኩነታት የመቻቹ ፣ ዖሊቂነት እንዱኖረው ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ
ንዖጋጥሙ ፀገማት መፌትሑ ሒሳብ ሇሚያጋጥሙ ችግሮች የመፌትሄ ሃሳብ
የቕርብ። ያቀርባሌ።
5. ኣብ ወረዴኡ ዛፌጠሩ ዖይምጥዔዒማትን 5. በወረዲ ዉስጥ ሇሚፇጠሩ አሇመግባባቶችና
ጎንፅታትን ብሰሊማዊ መንገዱ ንክፌትሐ ግጭቶች በሰሊማዊ መንገዴ እንዱፇቱ
ንነበርቲ እቲ ወረዲ ብዛተወዯበ መሌክዐ የወረዲው ህዛብ በተዯራጀ መሌኩ እንዱሳተፌ
ንክሳተፌ ይገብር ፣ ምስ ካሌኦት ኣካሊት ያዯርጋሌ ከላልች አካሊት በተቀናጀ መሌኩ
ብምዉዲዴ ይሰርሔ። ይሰራሌ።
6. ሒይሉ ምሌሻ እቲ ወረዲ ይምሌምሌ ፣ 6. የወረዲ የምሌሻ ሃይሌ ይመራሌ፣ ይመሇምሊሌ
የሰሌጥን ፣ ይመርሔ ፣ የተሒባብር። ፣ ያሰሇጥናሌ ፣ ያስተባብራሌ።
7. ምሌሻ እቲ ወረዲ ብዔጥቅን ኣዴሊይ 7. የወረዲው የምሌሻ ሃይሌ በትጥቅና አስፇሊጊ
ንዋትን ክማሊእ ምስ ቢሮ ፀጥታን ጉዲያት የሆነ መገሌገያዎች እንዱሟሊሇት ከፀጥታና
ምምሔዲርን ብሒባር ይሰርሔ፣ አስተዲዯር ቢሮ ጋር በመተባበር ይሰራሌ።
8. ኣብቲ ወረዲ ንዖል ናይ ፖሉስ ሒይሉ 8. በወረዲው ያሇው የፖሉስ ሃይሌ ይመራሌ፣
91
ይመርሔ ፣ የተሒባብር። ያስተባብራሌ።
9. ቤት ፅሔፇት ጉዲይ መናእሰይን ስፖርትን 9. የወጣቶችና ስፖርት ጉዲይ ፅሔፇት ቤት

ቤት ፅሔፇት ጉዲይ መናእሰይን ስፖርትን የወጣቶችና ስፖርት ጉዲይ ፅሔፇት ቤት
ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ። የሚከተሇው ተግባርና ሃሊፉነት ይሰራሌ።
1. መንእሰይ ወረዴኡ መትከሊት ሔገ 1. የወረዲው ወጣት የህገ መንግስት መርሆች
መንግስቲ መሰረት ብምግባር ኣብ ህንፀት መሰረት በማዴረግ በዳሞክራሲያዊ ስርኣት
ዱሞክራሲያዊ ስርዒት ንጡፌ ተሳትፍ ግንባታ ብቁ ተሳትፍ እንዱኖረው
ንክህሌዎ የተባብዔ ዯገፌ ይህብ፣ ያበረታታሌ ይረዲሌ።
2. ብክሌሌ ዛወፁ ፖሉሲታት ፣ 2. በክሌለ የሚወጡና ወጣቶች የሚመሇከቱ
ስትራተዱታትን መዯባትን መናእሰይ ኣብ ፖሉሲዎች ስትራተጂዎችና እቅድች
ወረዴኡ ክፌፀም ይገብር፣ በወረዲው እንዱፇፀሙ ያዯርጋሌ።
3. መንእሰይ ወረዴኡ ፇጣሪ ስራሔ ክኸዉን 3. የወረዲው ወጣት ስራ ፇጣሪ የሚያዯርገው
ዖኽእሌ ግንዙበ ክትሔዛ የሇዒዔሌ ምስ ግንዙቤ እንዱኖረው ያነሳሳሌ
ዛምሌከቶም ብምዃን ኩነታት የመቻቹ። ከሚመሇከታቸው ኣካሊት በመሆን
ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ።
4. መንእሰይ ወረዴኡ ናይ ክሌለን ሃገሩን 4. የወረዲው ወጣት የክሌለና የሃገሩ ባህሌ
ባህሉ ከጎሌብት የሇዒዔሌ ናይቲ መንእሰይ እንዱያጎሇብት ያነሳሳሌ የወጣቱን
ኩሇ መዲያዊ ስብእና ንምጉሌባት ዛሔግዛ ኣጠቃሊይ ስብእና ሇማጠናከር የሚያስችለ
ተግባራት ይፌፅም። ተግባራት ይፇፅማሌ።
5. ስፖርት ኣብቲ ወረዲ ንክምዔብሌን 5. በወረዲው ስፖርት እንዱያዴግና
ክስፌሔፊሔን ይገብር፣ እንዱስፊፊ ያዯርጋሌ፡፡
6. ኣብ ወረዴኡ ንዛጣየሹ ናይ ስፖርት 6. በወረዲው ሇሚቋቋሙ የስፖርት ማህበራት
ማሔበራትን ምንቅስቓሳትን ቴክኒካዊ እንቅስቃሴ የቴክኒክ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
ሒገዛ ይህብ ፣ የተባብዔ። ያበረታታሌ።
7. ብዯረጃ ወረዲ ናይ ስፖርት ዉዴዴራት 7. በወረዲ ዯረጃ የስፖርት ዉዴዴሮች
የካይዴ ኣብ ወረዴኡ ዖል ባህሊዊ ስፖርት ያዯርጋሌ። በወረዲው ያሇው የበህሌ
ክፌሇጥን ክዒብን ዖኽእል ሜሊ ይሔንፅፅ፣ ስፖርት እንዱዋወቅና እንዱያዴግ የተሇያዩ
ዖዳዎች ያቅዲሌ።
8. ዒቕሚ ብዛፇቐድ ኣብ ወረዴኡ ናይ 8. ኣቅም በሚፇቅዯው መጠን በወረዲው
ስፖርት ቦታታት ክገፌሐ ይገብር፣ የስፖርት ማዖውተሪያ ቦታዎች እንዱሰፊፊ
ያዯርጋሌ።
9. መንእሰይ ተወዱቡ ኤች.ኤይ.ቪ 9. ወጣቱ በመዯራጀት ኤች.ኣይ.ቪ /ኤዴስ/
/ኤዴስ/ንኽከሊኸሌ የተባብዔ ፣ ይሔግዛ። እንዱከሊከሌ ያበረታታሌ፣ ያግዙሌ።
10. ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ 10. የሲቶች ጉዲይ ፅሔፇት ቤት

ቤት ፅሔፇት ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ዛስዔብ የሴቶች ጉዲይ ፅሔፇት ቤት የሚከተሇው
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ። ተግባርና ሃሊፉነት ይኖሩታሌ
1. ኣብቲ ወረዲ ኣብ ጉዲያት ዯቂ ኣንስትዮ 1. በወረዲው በሴቶች ጉዲይ የሚሰሩ ኣካሊት
ዛሰርሐ ኣካሊት ተወዱቦም ንክሰርሐ በተዯራጀ መሌኩ እንዱሰሩ ያዯርጋሌ
ይገብር የተሒባብር። ያስተባብራሌ
2. ኣብ ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ኣመሌኪቱ ዛወፀ 2. የሴቶች ጉዲይ በተመሇከተ የሚወጡ
ፖሉሲ ኣብ ወረዴኡ ተፇፃምነቱ ፖሉሲዎች በወረዲው ተፇፃሚነታቸውን
92
ይከታተሌ። ይከታተሊሌ
3. ኣብቲ ወረዲ ዛወፀ ትሌምታት ሌምዒት 3. በወረዲው የሚወጡ የሌማት እቅድች
ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ዖካተቱ ምዃኖም የሴቶች ጉዲይ ማካተታቸው ያረጋግጣሌ።
የረጋግፅ ኣፇፃፅምኦም ይከታተሌ። ኣፇፃፀማቸው ይከታተሊሌ።
4. ኣብቲ ወረዲ ኣብ ሌዔሉ ዯቂ ኣንስትዮ 4. በወረዲው ሴቶች ሊይ የሚዯርሱ ጎጂ
ዛበፅሐ ጎዲእቲ ሌምዴታት ክዉገደ ምስ ሌማድች እንዱወገደ ከሚመሇከታቸው
ዛምሌከቶ ተዋዱደ ይሰርሔ። በመቀናጀት ይሰራሌ።
5. ዯቂ ኣንስትዮ ኣብ ሌምዒትን ህንፀት 5. ሴቶች በሌማትና ዳሞክራሲ ግንባታ ንቁ
ዱሞክራስን ንጡፌ ተሳትፍ ክህሌዉን ተሳትፍ እንዱኖራቸው ያስተባብራሌ
የተሒባብር ክዉዯባ የሇዒዔሌ ኩነታት እንዱዯራጁ ይረዲሌ ያነሳሳሌ ሁኔታዎችን
የመቻቹ። ያመቻቻሌ።
6. ኣብ ዛተሒተ መነባብሮ ዖሇዋ ዯቂ 6. በዛቅተኛ የኑሮ ዯረጃ ሊይ ያለ ሴቶች
ኣንስትዮ ብዛተፇሊሇየ ሞያ ዛስሌጥናለ ፣ በተሇያየ ሞያ የሚሰሇጥኑበት
ዛዉዯባለ ፣ ናይ ሌቓሔን ቁጠባን የሚዯራጁበትና የብዴርና ቁጠባ
ግሌጋልት ዛረኽባለን ዔዴሌ ምስ ቢሮ ኣገሌግልት የሚያገኙበት እዴሌ ከክሌሌ
ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ምስ ካሌኦት ሴቶች ጉዲይ ቢሮና ከላልች ኣካሊት ጋር
አካሊትን ብምትሔብባር ምቹው ኩነታት በመተባበር ሁኔታዎች ያመቻቻሌ። እዴለ
ይፇጥር ፣ እቲ ዔዴሌ እንትፌጠር ሲፇጠር ኣፇፃፀሙ ይከታተሊሌ።
ተፇፃምነቱ ይከታተሌ።
7. ዯቂ ኣንስትዮ መሰረታዊ መሰሇን 7. ሴቶች መብቶቻቸው የሚያስከብሩበት
ዖረጋግፃለ ማሔበር ንክህሌወን የታባብዔ ፣ ማህበር እንዱኖራቸው ያበረታታሌ ፣
ይሔግዛ። ያግዙሌ።
11. ቤት ፅሔፇት ትምህርቲ 11. የትምህርት ፅሔፇት ቤት

ቤት ፅሔፇት ትምህርቲ ዛስዔብ ስሌጣንን የትምህርት ፅሔፇት ቤት የሚከተሇዉን
ተግባርን ይህሌዎ ተግባርና ሃሊፉነት ይኖሯሌ።
1. ኣብ ወረዲ ንዛህነፃ ቀዲማይ ብርኪ ቤት 1. በወረዲው የሚገነቡ የኣንዯኛ ዯረጃ ትምህርት
ትምህርቲ ንህዛቢ ብምስታፌ ቅዯም ሰዒብ ቤቶች ህዛብ በማሳተፌ ቀዯም ተከተሌ ያወጣሌ
የዲለ። ቢሮ ትምህርቲ ብመሰረት ዖውፀኦ ያዖጋጃሌ ትምህርት ቢሮ በሚያወጣው መመዖኛ
መዏቀኒታት ካሌኣይ ብርኪ ቤት መሰረት የሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት ቤት
ትምህርቲ ንክኽፇትን በዘ መሰረት እንዱከፇት ሇሚመሇከተው ኣካሌ የመነሻ ሃሳብ
ንክፌፀምን መበገሲ ሒሳብ ናብ ዛምሌከቶ ያቀርባሌ።
ኣካሌ መንግስቲ የቕርብ።
2. ምኽንያት ብምንፃር ናይ ወረዴኡ ኣብያተ 2. ምክንያት በመሇየት በወረዲው የሚገኙ ትምህርት
ትምህርቲ ክህነፃ መፌትሑ ሒሳብ ቤቶች እንዱገነቡ የመፌትሄ ሃሳብ ያቀርባሌ።
የቕርብ።
3. ኣብቲ ወረዲ ዛህነፃ ቀዲማይ ብርኪ ቤት 3. በወረዲው የአንዯኛ ዯረጃና በወረዲው ዉስጥ ብቻ
ትምህርቲ ከምኡ‟ዉን ኣብ ዉሽጢ አገሌግልት የሚሰጡ የሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት
ወረዲኡ ጥራሔ ግሌጋልት ዛህብ ካሌኣይ ቤቶች ይገነባሌ፣ ያስተዲዴራሌ ይከታተሊሌ
ብርኪ ቤት ትምህርቲ ይሃንፅ፣ የዉስጥ ግብኣት እንዱሟሊሊቸው ያዯርጋሌ።
የመሒዴር፣ ይከታተሌ፣ የቆፃፀርን ዉሽጢ
ናዉቲ ንክማሊእ ይገብር።
4. ዖይስሩዔ ትምህርትን ትምህርቲ ንኣባፅሔን 4. መዯበኛ ያሌሆኑና የጎሌማሶች ትምህርት
93
ዛምሌከቱ መዯባት ወረዴኡ ይሔንፅፅ፣ በተመሇከተ በወረዲው ያቅዲሌ፣ ያስፇፅማሌ።

የፌፅም።
5. ኣብቲ ወረዲ ንዖሇዉ ኣብያተ ትምህርቲ 5. በወረዲው ሊለ ትምህርትቤቶች የተዯራጀና
ዛተወዯበን ህዛቢ ዖሳትፌን ኣመራርሒ ህዛብን የሚያሳትፌ የትምህርት አስተዲዯር
ትምህርቲ የጠናኽር ይዉዴብ ይዴግፌ። ስርአት እንዱጠናከር ያዯርጋሌ ያዯራጃሌ
ይረዲሌ።
6. ንምንቅስቓስ ቦርዴ ኣመራርሒ ትምህርቲ 6. የትምህርት አመራር ቦርዴ እንቅስቃሴ
የተሒባብር የስሌጥን ኣዴሊይ ዴጋፌ ያስተባብራሌ ያሰሇጥናሌ ኣስፇሊጊዉን ዴጋፌ
ይህብ። ይሰጣሌ።
7. ብሃገርን ብክሌሌን ብመሰረት ዛወፁ 7. በሃገርና በክሌሌ ዯረጃ የሚወጣ የትምህርት ፣
ፖሉሲታትን ስታንዲርዴን ስርዒት ፖሉስና ስታንዲርዴ መሰረት የመማር ማስተማር
ምምሃር ምስትምሃር ይፌፀም ምህሊዉ ስርአት ይፇፅማሌ ሇትምህርት ጥራት የተቀመጡ
ንፅሬት ትምህርቲ ዛተቐመጡ ሮቕሒት መመዖኛዎች መከበራቸው፣ የትምህርት
ምኽባሮም እታወታት ትምህርቲ ግብኣቶች በትክክሌና ፌትሃዊ በሆነ መንገዴ
ብትክክሌን ፌትሒዊን ብዛኾነ መንገዱ መዯረሳቸው ያረጋግጣሌ የሱፐርቪዥን ስራ
ምብፃሕም የረጋግፅ (ሱፐር ቪዥን ያካሄዲሌ።
የካይዴ)።
8. ኣብ ሞንጎ ኣብ ወረዴኡ ዖሇዋ ኣብያተ 8. በወረዲዉና አጎራባች ወረዲዎች ባለ ትምህርት
ትምህርትን መዯወብቲ ወረዲታትን ናይ ቤቶች መሃሌ የሌምዴ ሌዉዉጥና ሱምፐዛየም
ሌምዱ ሌዉዉጥን ሲምፖዘየምን በማካሄዴ ፣ ሇመምህራን የስሌጠና እዴሌ
ብምክያዴ ንመምህራን ናይ ስሌጠና በማመቻቸት የመምህራን ኣቅም እንዱገነባ
ባይታ ብምምችቻው ዒቕሚ መምህራን ያዯርጋሌ።
ክዒቢ ይገብር።
9. ኣብ ምስፌሔፊሔ ትምህርቲ ተሳትፍ 9. ትምህርት በማስፊፊት ሂዯት የሔብረተሰብ
ሔብረተሰብ ከተባብዔን ኣብ መንጎ ተሳትፍ እንዱበረታታ በቀበላዎች መሃሌ
ጣብያታት ናይ ዉዴዴር መንፇስ ክዒብን የዉዴዴር መንፇስ እንዱያዴግ በጉሌበቱ
ብጉሌበቱን ብንዋቱን ገንዖቡን ኣብያተ በንብረቱና በገንዖቡ ትምህርት ቤቶች እንዱገነባና
ትምህርቲ ክሃንፅን ናዉቲ ትምህርቲ የትምህርት ግብኣቶች እንዱሟሊ ያበረታታሌ
ክማሌእን የተባብዔ ይሔግዛ። ያግዙሌ።
10.መጠን ምዴጋምን ምቁራፅን ትምህርቲ 10.ትምህርት የመዴገምና የማቃረጥ ሁኔታ
ንምንካይን ፅሬት ትምህርቲ ንምርግጋፅን እንዱቀንስ የትምህርት ጥራት እንዱረጋገጥ ኣቅድ
ተሉሙ ይሰርሔ። ይሰራሌ።
11.ኣብቲ ወረዲ ንዛካየዴ መዯብ ምጥፊእ 11.በወረዲው የሚካሄዴ ማይምነት
መሃይምነት ይመርሔ ይቆፃፀር ተመሳሳሉ የማጥፊትስራይመራሌ፣ይቆጣጠራሌ።ተመሳሳይ
ዔሊማ ንዖሇዎም ምንቅስቓሳት ግቡእ አሊማ ሊሊቸው እንቅስቃሴዎች ተገቢውን ዴጋፌ
ዴጋፌ ይገብር። ይሰጣሌ።
12. ቤት ፅሔፇት ሒሇዋ ጥዔና 12. የጤና ጥበቃ ፅሔፇት ቤት
ቤት ፅሔፇት ሒሇዋ ጥዔና ዛስዔብ ስሌጣንን የጤና ጥበቃ ፅሔፇት ቤት የሚከተለት
ተግባርን ይህሌዎ ተግባርና ሃሊፉነት ይኖሩታሌ።
1. ሒሇዋ ጥዔና ዛምሌከቱ ዛወፁ ኣዋጃት 1. ጤና ጥበቃ በተመሇከተ ሇሚወጡ ኣዋጆች
ዯንብታትን መምርሑታት ኣብ ዉሽጢ ፣ ዯንቦችና መመሪያዎች በወረዲው
ወረዴኡ ተፇፃሚነቶም ይከታተሌ ተፇፃሚነታቸው ይከታተሊሌ ስራ ሊይ
የተግብር። ያዉሊሌ።
94
2. ሒሇዋ ጥዔናን ምክሌኻሌ ሔማማትን 2. ጤና ጥበቃና በሽታን ሇመከሊከሌ መሰረት

መሰረት ዛገበረ ግሌጋልት ጥዔና ክህለ ያዯረገ የጤና ኣገሌግልት እንዱኖር
ንጣብያታት ይዴግፌ የተሒባብር ሇቀበላዎች ዴጋፌ ይሰጣሌ። ያስተባብራሌ
ይመርሔ። ይመራሌ።
3. ኣብ ወረዴኡ ኬሊታት ጥዔና ይሃንፅ 3. በወረዲው የጤና ኬሊዎች ይገነባሌ
የመሒዴር ፣ ኣብ ወረዴኡ ዛርከባ ወረዲ ያስተዲዴራሌ በወረዲው የሚገኙ የወረዲው
ሆስፒታሌ የመሒዴር። ሆስፒታልችን ያስተዲዴራሌ።
4. ኣብቲ ወረዲ ንዛጣየሹ ወሃብቲ ባህሊዊ 4. በወረዲው የባህሊዊ ህክምና ኣገሌግልት
ሔክምና ብመሰረት ብክሌሌ ዛወፀ የሚሰጡት በክሌለ በሚያወጣው መመሪያ
መምርሑ ይከታተሌ ይቆፃፀር። መሰረት ይከታተሊሌ ፣ ይቆጣጠራሌ።
5. ኣብቲ ወረዲ ግሌጋልት ስነ ተዋሌድን 5. በወረዲው የስነ ተዋሌድና የቤተሰብ ምጣኔ
ምጣነ ስዴራን ክስፊሔፊሔ ይገብር ፣ ኣገሌግልት እንዱሰፊፊ ያዯርጋሌ ።
ሒገዛን ክንክንን ክታበት ህፃናትን የህፃናት እናቶች ክትባትና እንክብካቤ
ኣዳታትን፣ ትምህርቲ ስርዒት ኣመጋግባ እንዱሁም ጤናማ የአመጋገብ ስርኣት
ጥዔናን ዛምሌከቱ መዯባት ይሔንፅፅ የተመሇከተ ትምህርት ይሰጣሌ ያቅዲሌ
የፇፅም። ያስፇፅማሌ።
6. ምስ ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና ብምትእስሳር 6. ከጤና ጥበቃ ቢሮ ጋር በመተባበር
ተሊበዴቲ ሔማማት ንምክሌኻሌን በወረርሽን ዯረጃ ሉነሱ የሚችለ በሽታዎች
ንምጥፊእን ዖኽእለ ስሌትታት የፅንዔ ኣብ ሇመከሊከሌና ሇማጥፊት የሚያስችለ
ስራሔ ክዉዔሌ ይገብር። ዖዳዎች ያቅዲሌ ያስፇፅማሌ።
7. ቀረብ መዴሒኒት መሳርሑታት ግሌጋልት 7. የመዴሃኒት ኣቅርቦትና የህክምና መገሌገያ
ጥዔናን ንምምሊእ ኩነታት የመቻቹ መሳሪያዎች ሇማሟሊት የሚያስችሌ ሁኔታ
ዯረጅኦም ዛሒሇዉ ምዃኖም የረጋግፅ። ያመቻቻሌ ዯረጃቸው የጠበቁ መሆናቸዉን
8. ኣብቲ ወረዲ ብዉሌቀ ሰብ ሃፌቲ ንዖኽፇቱ 8. በወረዲው በግሌ ባሇሃብቶች የሚከፇቱ
ግሌጋልት ጥዔና ብመሰረት ቢሮ ሒሇዋ የጤና ኣገሌግልቶች የጤና ጥበቃ ቢሮ
ጥዔና ዖውፅኦ መምርሑ ፌቓዴ ይህብ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት ፌቃዴ
ይከታተሌ ይቆፃፀር ይስርዛ። ይሰጣሇ፣ይከታተሊሌ፣ይቆጣጠራሌይሰርዙሌ
።
9. ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና ብመሰረት ዖውፅኦ 9. የጤና ጥበቃ ቢሮ በሚያወጣው መመሪያ
መምርሑ ኣብ ህዛቢ ሳዔብየን ጥዔና መሰረት በህዛብ የጤና ጠንቅ የሚያመጡና
ዖብፅሐን ጎዲእትን ዛኾኑ ነገራትን ናይ ጎጂ ነገሮች ፣ ሸቀጦች ጥቅም ሊይ
ሃሌኪ ሸቐጣትን ኣብ ጥቕሚ ከይዉዔለ፣ እንዲይዉለ እንዲይሸጡና ፣
ከይሽየጡ ፣ ከይከፊፇለ ይገብር ምስ እንዲይከፊፇለ ያዯርጋሌ ከሚመሇከታቸው
ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር አካሊት በመተባበር እንዱወገደ ያዯርጋሌ።
ክዉገደ ይገብር።
10.ዛርገሏ ኤች .ኣይቪ ኤዴስ ንምክሌኻሌን 10.የኤች.ኣይቪ ኤዴስ ስርጭት ሇመከሊከሌና
ምቁፅፃርን ዛግበሩ ምንቅስቓሳት ሇመቆጣጠር የሚያዯርጉ እንቅስቃሴዎች
ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ። ኣብ዗ ጉዲይ በበሊይነት ይመራሌ። በዘህ ዗ሪያ የሚካሄዴ
ዛግበር ናይ መንግስታዉን መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ አካሊት
ዖይመንግስታዉን እንቅስቃሴ ያስተባብራሌ ያቀናጃሌ
ኣካሊት ምንቅስቓስ የተሒባብር የዋዴዴ ይከታተሊሌ ስራቸው ይቆጣጠራሌ።
ይከታተሌን ስራሔቶም ይቆፃፀር።
95
11.ኣብ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይቪ 11.ኤች ኣይቪ ኤዴስ በመከሊከሌና

ኤዱስ ኣብ ሔብረተሰብ ዛተማሇአ ግንዙበ በመቆጣጠር በህብረተሰቡ የተሟሊ ግንዙቤ
ክፌጠር ዖኽእሌ ስራሔ ንምስራሔ ኣብ እንዱፇጠር የሚያስችሌ ስራ ሇመስራት
ወረዴኡ ዖሇዉ ኣብያተ ዔዮ መንግስቲ በወረዲው ያለ የመንግስት መስሪያ ቤቶች
ኣብ ትሌሞም ዛሒ዗ ምዃኖም በእቅዴ ማካታተቸው ያረጋግጣሌ
የረጋግፅ።ብዖተዋዯዯ መሌክዐ ንክስራሔ በተቀናጀ መሌኩ እንዱሰራ ያስተባብራሌ ፣
የተሒባብር ይከታተሌ። ይከታተሊሌ።
13.ቤት ፅሔፇት ሔርሻን ገጠር ሌምዒትን 13. የግብርናና ገጠር ሌማት ፅሔፇት ቤት
ቤት ፅሔፇት ሔርሻን ገጠር ሌምዒትን ዛስዔቡ የግብርና እና ገጠር ሌማት ፅሔፇት ቤት
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ። የሚከተለት ተግባርና ሃሊፉነት ይኖሩታሌ።
1. ብክሌሌ ዛወፀ ፖሉሲ ሌምዒት ሔርሻን 1. በክሌሌ የሚወጡ የግብርና የእንስሳት ሃብት
ሃፌቲ እንስሳን ኣብ ወረዴኡ የፇፅም ፣ ሌማት ፖሉሲዎች በወረዲው ያስፇፅማሌ።
ንዘ መሰረት ዛገበሩ መዯባት ይሔንፅፅ፣ ፖሉሲዎቹ መሰረት ያዯረገ እቅዴ ያወጣሌ ፣
ኣብ ስራሔ ምዉዒልም ይከታተሌን ስራ ሊይ መዋሊቸዉን ያረጋግጣሌ ይከታተሊሌ
ይቆፃፀርን። ይቆጣጠራሌ።
2. ነቲ ወረዲ ዖዴሌዩ ሙሩፅ ዖርኢ፣ ዖበናዊ 2. ሇወረዲው የሚያስፇሌግ ምርጥ ዖር ማዲበሪያና
ዴኹዑን ካሌኦት ናይ ሔርሻ እታወታትን ላልች የእርሻ ግብኣቶች ያዖጋጃሌ፣ ወይም
የዲለ፣ ክዲል ይገብር ናይ ዔዯሊ ስራሔቲ እንዱዖጋጅ ያዯርጋሌ፣ ያሰራጫሌ፣ ወይም
የካይዴ ፣ ወይ ክካየዴ ይገብር ፣ እንዱሰራጭ ያዯርጋሌ። አርሶ አዯሮች
ሒረስቶት ግሌጋልት ሌቓሔ ዛረኽብለ የብዴር ኣገሌግልት የሚያገኙበት ዖዳ
ኩነታት ምስ ካሌኦት ዛምሌከቶም ኣካሊት ከላልች የሚመሇከታቸው ኣካሊት ጋር
ብምዃን ይሰርሔ። በመሆን ይሰራሌ።
3. ንሔርሻ ኤክስተንሽን ዖዴሉ ግሌጋልት 3. ሇግብርና ኤክስቴንሽን የሚያስፇሌጉ
የቕርብ ወይ ክቐርብ ይገብር፣ ኣብ ኣገሌግልቶች ያቀርባሌ ፣ ወይም እንዱቀርቡ
ስራሔቲ ኤክስቴንሽን ሌምዒት ሔርሻ ያዯርጋሌ ፣ በኤክስቴንሽን ስራና በግብርና
ንጣብያታት ይዴግፌ፣ የተሒባብር፣ ሌማት ስራ ሇቀበላዎች ዴጋፌ ይሰጣሌ
ኣብቲ ግሌጋልት ንዯቂ ኣንስትዮ ፌለይ ያስተባብራሌ። በዘህ ኣገሌግልት ሇሴቶች ሌዩ
ጠመተ ዛተዉሃበ ምዃኑ የረጋግፅ። ትኩረት የተሰጠ መሆኑን ያረጋግጣሌ።
4. ኣብቲ ወረዲ ናይ ሔርሻ ዔዲጋታትን ባዙርን 4. በወረዲው የእርሻ ገበያና ባዙር ያስፊፊሌ፣
የስፊፌሔ ፣ ወይ ንክስፊሔፊሔ ይገብር። ወይም እንዱስፊፊ ያዯርጋሌ።
5. ማእኸሊት ሔክምና እንስሳ ንክጣየሹን 5. መካከሇኛ የእንስሳት ህክምና ማእከሊት
ዛርገሕኦም ክዒብን ይገብር፣ ስራሔቶም እንዱቋቋሙና ስርጭቱ እንዱያዴግ ያዯርጋሌ
ይቆፃፀር ፣ የመሒዴር። ከምኡ‟ዉን ፣ ስራቸው ይቆጣጠራሌ ፣ ያስተዲዴራሌ ፣
ብዯረጃ ጣብያ ናይ ሒረስቶት መሰሌጠኒ እንዱሁም በቀበላ ዯረጃ የኣርሶ ኣዯሮች
ማእኸሊት ይሃንፅ ፣ ይዉዴብ ይከታተሌ፣ ስሌጠና በአግባብ መስጠቱ ይከታተሊሌ ፣
የመሒዴር። ያስተዲዴራሌ።
6. ንስነ ምህጻር ወረዴኡ ዛስማምዐ ዒይነት 6. ሇወረዲው ስነ ምህዲር ተስማሚ የሆኑ የዖር
ዛራእቲ ክዲሇዉን ብመሌክዔ ኤክስቴንሽን አይነቶች እንዱዖጋጁና ኤክስተንሽን መሌክ
ናብ ሒረስቶት ክበፅሐን ይገብር። ሇአርሶ ኣዯሩ እንዱዯርሱ ያዯርጋሌ
7. ናይ ሔርሻ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት 7. የገበሬዎች የህብረት ስር ማህበራት ያዯራጃሌ፣
ይዉዴብ ንስራሔቶም ኣዴሇይቲ ዛኾኑ ሇስራቸዉ ኣስፇሊጊ የሆነ ስሌጠና ይሰጣሌ፣
ስሌጠናታት ይህብ ፣ ዩኔናት ክፌጠሩን ዩኔኖች እንዱፇጠሩና የተሻሇ አገሌግልት
96
ዛሏሸ ግሌጋልት ንኣባሊቶም ከቕርቡን ሇአባልቻቸው ሉያቀርቡ የሚያስችሊቸው

ዖኽእልም ዴጋፌ ይህብ። ዴጋፌ ይሰጣሌ።
8. ናይ መስኖ ሌምዒት ስራሔቲ ዛጋፇሏለ 8. የመስኖ ኣገሌግልት ስራ የሚስፊፊበት
ናይ ኣፇፃፅማ ስሌታት የዲለ ፣ የፇፅም። የኣፇፃፀም ስሌት ያዖጋጃሌ፣ ያስፇፅማሌ።
9. ንኣግራብን ደር ኣራዊትን ኣጠቓቕማን 9. የዯንና የደር ኣራዊት ኣጠቃቀምና እንክብካቤ
ክንክንን ኣመሌኪቶም ዛወፁ ኣዋጃት ፣ ኣስመሌክተው የሚወጡ ኣዋጆች ፣ ዯንቦችና
ዯንብታትን መምርሑታትን ዛተኸበሩ መመሪያዎች መከበራቸው ያረጋግጣሌ፣
ምዃኖም የረጋግፅ፣ ይቆፃፀር። ይቆጣጠራሌ።
10.ሌምዒት ኣግራብ ወረዴኡ ንክስፊሔፊሔ 10.የወረዲው ዯን ሌማት እንዱስፊፊ ያበረታታሌ
የተባብዔ፣ እኹሌ ዛኾነ ናይ ኣግራብ ፣ በቂ የሆነ የዯን ተክሌ ችግኞች
ተኽሉ ፇሌስታት ክዛርጋሔን ቴክኒካዊ እንዱሰራጩና የቴክኒክ ኣገሌግልት
ግሌጋልት ንክባፃሔን ፃዔሪ ይገብር። እንዱዯርስ ይጥራሌ።
11.ምብራስ ተፇጥሮ ሃፌቲ ኣብ ከባቢ ዖስዔቦ 11.የተፇጥሮ ሃብት ዉዴመት በኣካባቢው
ጉዴኣት ንምቁፅፃር ናይ ማይ ፣ ሒመዴን የሚያስከትሇው ጉዲይ ሇመቆጣጠር የዉሃ ፣
፣ ኣየርን ብኽሇት ንምክሌኻሌ ዛወፁ የአፇርና የአየር ብክሇት ሇመከሊከሌ የወጡ
መምርሔታት ዛተኸበሩ ምዃኖም መመሪያዎች መከበራቸው ያረጋግጣሌ፣
የረጋግፅ፣ ይቆፃፀር። ይቆጣጠራሌ።
12.ካብ ሔጊ ወፃኢ ንዛግበር ዛዉዉር 12.የዯን ህገ ወጥ ዛውውር ይቆጣጠራሌ።
ዉፅኢት ዯን ይቆፃፀር ፣ ተፇጥሮኣዊ የተፇጥሮ ዯኖች ባለት ዯረጃ እንዱጠበቁ
ዯንታት ብዖሇዉዎ ዯረጃ ክሔሇዉን ጉዲት እንዲይዯርስባቸው ይቆጣጠራሌ፣
ጉዴኣት ከይበፅሕምን ይቆፃፀር፣ ይከታተሊሌ ፣ ይህ ሇማስፇፀም የወጡ ኣዋጆች
ይከታተሌ፣ ንዘ መፇፀሚ ዛወፁ ኣዋጃት ፣ ዯንቦችና መመሪያዎች በወረዲው
፣ ዯንብታትን መምርሔታትን ኣብ ተፇፃሚነታቸው ያረጋግጣሌ።
ወረዴኡ ተፇፃምነቱ የረጋግፅ።
13.ኣብ ምዐቛርን ምክንኻንን ሃፌቲ ማይ 13.በዉሃ ሃብት ማቆርና በእንክንካቤ መስኖን
ኣብ ምጥቃም መስኖ መሰረት ዛገበረ ናይ በመጠቀም መሰረት ያዯረገ የቴክኒክ ዴጋፌ
ቴክኒካዊ ሒገዛን ግንዙበ ዛፇጥሩ ግንዙቤ የሚያስጨብጥ ስሌጠና ምክር
ስሌጠናታትን ምኽርታትን ይህብ። ይሰጣሌ።
14.ዯቂ ኣንስትዮ ኢኮኖሚያዊ ዒቕመን ኣብ 14.ሴቶች የኢኮኖሚ ኣቅማቸው የሚያሳዴግ ስራ
ዖዔቢ ስራሔቲ ክሳተፈን ኣብ አጠቓሊሉ እንዱሳተፈ በኣጠቃሊይ የግብርና ሌማት
ሌምዒት ሔርሻ ዖሇዎን ተሳትፍን ያሊቸው ተሳትፍ ዴርሻ እንዱያዴግ የሚስችሌ
ብፅሑትን ክዒቢ ዖኽእሌ ግሌጋልት ምኸሪ የምክር ኣገሌገልት ይሰጣሌ ፣ ያበረታታሌ
ይህብ የተባብዔ ይዴግፌ፣ ይረዲሌ።
15.ናብ ወረዴኡ ዛበፅሐ ሒገዛ እኽሌን 15.ወዯ ወረዲው የሚያዯርሱ የእርዲታ እህሌና
ናዉትን ብግቡእ ይሔዛ ይዔቅብን ቁሳቁሶች በኣግባብ ይይዙይ ይጠብቃሌ ፣
ንተጠቀምቲ ምብፅሐ ይከታተሌ ፣ ሇተጠቃሚዎች በኣግባቡ መዴረሱን
ከምኡ‟ዉን ናብቲ ወረዲ ዛሇኣኹ ናይ ይከታተሊሌ እንዱሁም ወዯ ወረዲው የሚሊኩ
ረዴኤት እኽሌን በጀትን ዔደሌ ስራሔ የእርዲታ እህሌና በጀትን የስራ እዴሌ ሉፇጥሩ
ክፇጥሩ ብዛኽእለ ፕሮጀክታት ንኽዲሇዉ የሚችለ ፕሮጀክቶች እንዱዖጋጁ በማስተባበር
የተሒባብር ምስ ዛተፇሊሇዩ ስራሔቲ ከተሇያዩ የሌማት ስራዎች መዙመዲቸው
ሌምዒት ምዛማድም ይከታተሌ። ይከታተሊሌ።
16.ኣብ ወረዴኡ ንትንበያ ሒዯጋ ዛሔግ዗ 16.በወረዲው ሇአዯጋ ትንበያ የሚያግ዗
መረዲእታታት ይእከብ ምስ ዛምሌከቶም መረጃዎች ይሰበስባሌ ከተሇያዩ የወረካ
97
ኣካሊት ምምሔዲር ወረዲን ካሌኦትን መስተዲዯርና ላልች ኣካልች በማስተባበር

ብምትሔብባር ኣብ ወረዴኡ ሒዯጋ በወረዲው ኣዯጋ ሉያመጡ የሚችለ
ከምፅኡ ዛኽእለ ምኽንያታት ኣቐዱሙ ምክንያቶች ኣስቀዴሞ ያጠናሌ ፣ ያሳዉቃሌ፣
የፅንዔ፣ የፌሌጥ ፣ ሒዯጋ እንትበፅሔ ዴማ ኣዯጋ ሲዯርስ ዯግሞ ጊዘያዊና ዖሊቂ
ጊዘያዉን ዖሊቕን ናይ ምክሌኻሌ የመከሊከሌ ተግባራት ይፇፅማሌ።
ተግባራት ይፌፅም፣
17.ኣብቲ ወረዲ ንስዴራ ተጠቀምቲ ስዴራ 17.በወረዲው የምግብ ዋስትና ፕሮግራም
ምግቢ ዉሔስና ፕሮግራምን ሒፇሻዊ ተጠቃሚዎችና ኣጠቃሊይ የምግብ ዋስትና
ኩነታት ከይዱ ምግቢ ዉሔስና ዛምሌከት ሂዯት በሚመሇከት ማስረጃ ይሰበስባሌ፣
መረዲእታ ይእክብን ይትንትንን፣ ይተነትናሌ፣ እንዱሁም ህዛቡ ከዘሁ
ከምኡ‟ዉን እቲ ህዛቢ ካብዘ ተረባሒይ ተጠቃሚ የሆነበት ስሌት ይቀይሳሌ
ዛኾነለ ኣግባባት የነፅርን ይካታተሌን፣ ይከታተሊሌ።
18.ኣብቲ ወረዲ ብመንግስቲ ይኹን 18.በወረዲው በመንግስታዊ ሆነ መንግስታዊ
ዖይመንግስታዊ ኣካሊት ዛሳሇጡ መዯባት ባሌሆኑ ኣካሊት የሚካሄደ የምግብ ዋስትና
ምግቢ ዉሔስና ተዋዱድም ዉፅኢታዊ ስራዎች ተቀናጅተው ዉጤታማ በሆነ መንገዴ
ብዛኾነ መንገዱ ንክኸይዴ የተሒባብርን እንዱካሄዴ ያስተባብራሌ እንዱሁም
ናይቶም ፕሮጀክታት ስራሔቲ ኣፇፃፅማ የፕሮጀክቶች ስራ ኣፇፃፀም በተመሇከተ
ኣመሌኪቱ ብቐጥታ ምስ ተጠቀምቲን በቀጥታ ከተጠቃሚዎችና ተግባሩን
ተግበርቲን ኣካሊት ብሒባር በብእዋኑ ከሚፇፅሙ ኣካሊት ወቅቱን በመጠበቅ በጋራ
ይግምግም፣ ይገመግማለ።
14. ሒሇዋ ከባብን ምምሔዲርን ኣጠቓቕማ 14. የኣከባቢ ጥበቃ የመሬት ኣስተዲዯር ና
መሬትን ዳስክ ኣጠቃቀም ዳስክ
ሒሇዋ ከባብን ምምሔዲርን ኣጠቓቕማ የአከባቢ ጥበቃ የመሬት ኣስተዲዯርና
መሬትን ዳስክ ተፀዋዔነቱ ንወረዲ ቤት ኣጠቃቀም ዳስክ የሚከተሇው ተግባርና
ፅሔፇት ሔርሻን ገጠር ሌምዒትን ኮይኑ ሃሊፉነት ይኖሯሌ።
ዛስዔብ ተግባርን ሒሊፌነትን ይህሌዎ።
1. ኣብ ሒሇዋ ከባብን ምምሔዲር ኣጠቓቕማ 1. በአካባቢው ጥበቃ መሬት አስተዲዯርና
መሬትን መሰረት ገይሮም ዛወፁ ኣዋጃት ኣጠቃቀም መሰረት ኣዴርገው የወጡ
፣ ዯንብታትን መምርሔታትን ኣብ ኣዋጆች ፣ ዯንቦችና መመሪያዎች በወረዲው
ወረዲኡ ዛተኸበሩ ምዃኖም ይከታተሌ መከበራቸው ይከታተሊሌ። ይቆጣጠራሌ
፣ይቆፃፀር ፣ የፇፅም። ያስፇፅማሌ።
2. ኣብ‟ቲ ወረዲ ዛካየደ ሽግሽግ መሬት ፣ 2. በወረዲው የሚዯረግ የመሬት ሽግሽግ ፣
ብዉርሲን ብካሌኦት ምኽንያታትን በወርስና በላሊ ምክንያት የሚዯረግ
ዛግበር ምትሔሌሊፌ ትሔዛቶ መሬት ፣ የመሬት ይዜታ ማስተሊሇፌና የመሬት
ዔዯሊ ናይ ትሔዛቶ መረጋገፂ ይዜታ ማረጋገጫ ሰርተፉኬት እዯሊ
ሰርተፉኬትን የተሒባብር፣ ይቆፃፀር ፣ ያስተባብራሌ ፣ ይቆጣጠራሌ፣ መረጃዎች
መረዲእታታት መዛጊቡ ይሔዛ። መዛግቦ ይይዙሌ።
3. ኣብቲ ወረዲ ምስ መሰሌ ትሔዛቶ መሬትን 3. በወረዲው ከመሬት ይዜታ መብትና ላልች
ተመሳሰሌቲ ምስ መሬት ምትእስሳር ከመሬት ጋር ተያያዥነት ያሊቸው
ዖሇዎም ቅሬታትን ጥርዒናትን ምስ ቅሬታዎችና ኣቤቱታዎች ከሚመሇከታቸው
ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር ሔጋዊ ኣካሊት በመተባበር ህጋዊ መፌትሄ
መዔሇቢ ክረኽቡ ይፅዔር ፣ ብኻሌኦት እንዱያገኙ ይጥራሌ ፣ በላሊ ኣካሌ መፌትሄ
98
ዛምሌከቶም ኣካሊት ክፌትሐ ዛግበኦም የሚሹ ጉዲዮች እያጠና ሇበሊይ አካሌ

እናፅነዏ ምስ ሪኢትኡ ናብ ሌዔሉኡ ያቀርባሌ።
ሪፖርት ይገብር።
4. ሔ/ሰብ ኣብ ሔግታት ሒሇዋ ከባብን 4. ህብረተሰብ በአከባቢ ጥበቃና መሬት
ኣጠቃቕማ መሬት ን ግንዙብኡ ክዒቢ ኣጠቃቀም ግንዙቤው ከፌ እንዱሌ ፣ ያለት
ዖሇዉዎ መሰሊትን ግቡኣትን ክፇሌጥ መብቶችና ግዳታዎች እንዱያዉቅ ፣
ብጣብያን ቁሸትን ተወዱቡ ኣብ በቀበላና በጎጥ ተዯራጅተው የተፇጥሮ
ምክሌኻሌ ብርሰት ሃፌቲ ተፇጥሮ ክሰርሔ ሃብት ውዴመት እንዱከሊከሌ ያነሳሳሌ፣
የሇዒዔሌ ይዉዯብ ፣ ዴጋፌ ይህብ። ያዯራጃሌ ፣ ያግዙሌ
5. ኣብ ወረዴኡ ናይ መጠሻ ቦታታት ስርዒት 5. በወረዲው የጎጆ መውጫ ቦታ በትክክሌና
ብዖሇዎ ኣገባብ ይዔዯሌ ምህሊዉ ይቆፃፀር ስርኣት ባሇው ሁኔታ መታዯለ ይቆጣጠራሌ
፣ ብቐፃሌነት ንመጠሻ ዛኾኑ ከባቢታት ፣ በቀጣይነት ሇጎጆ መዉጫነት
ናፅነዏ መረዲእታ ይሔዛ፣ ኣፇፃፅምኡ የሚያገሇግሌ ቦታ በማጥናት መረጃ ይይዙሌ
ይከታተሌ። ፣ ያስፇፅማሌ ፣ ይከታተሊሌ።
6. ኣብ ከተማታት ንከባቢ ዴሔንነት ዛጎዴኡ 6. በከተሞች ሇአከባቢ ዯህንነት ጠንቅ የሆኑ
ስራሔቲ ይቆፃፀር ፣ ፅሬትን ፅባቐን ተግባራት ይቆጣጠራሌ፣ የከተሞች ንፅህንና
ከተማታት ክዒቢ ምስ ዛምሌከቶም ዉበት የሚያዴግበት ሁኔታ
ብሒባር ይሰርሔ። ከሚመሇከታቸው ጋር በመተባበር
ይሰራሌ።
7. ብምኽንያት ምስፌሔፊሔ ከተማታት 7. በከተሞች መስፊፊት ምክንያት የሚፇጠር
ዛፌጠር ናይ ገባራት ምፌንቃሌ የአርሶ አዯሮች መፇናቀሌ ሇማቃሇሌና
ንምክሌኻሌን ንምፌታሔን ምስ ሇመፌታት ጉዲዩ ከሚመሇከታቸው ጋር
ዛምሌከቶም ብምትሔብባር ይሰርሔ፣ በመሆን ይሰራሌ ፣ ህግ በሚያዖው መሰረት
ብመሰረት ሔጊ ተሇዋጢ መሬት ክረኽቡ ተሇዋጭ መሬት እንዱያገኙ ወይም ላልች
ወይ ካሌኦት ጥቕምታቶም ክሔል ጥቅሞቻቸው እንዱከበሩ ይጥራሌ።
ይፅዔር።
8. ኣብ ወረዴኡ ስርዒት ኣፇፃፅማ ምምሔዲር 8. በወረዲው የመሬት ኣጠቃቀም ኣስተዲዯርና
ኣጠቓቕማ መሬትን ሒሇዋ ከባብን ዛረኣዩ የኣከባቢው ጥበቃ ኣፇፃፀም ስርአት
ፀገማት እናፅነዏ ንዛምሌከቶም የቕርብ። በተመሇከተ ያለ ችግሮች እያጠና
ሇሚመሇከተው ያቀርባሌ።
9. ንኢንቨስትመንት ዛዔዯሌ መሬት 9. ሇኢንቨስተሮች የሚታዯሌ መሬት ህግ እና
ብመሰረት ሔግን መምርሔን ይፌፀም መመሪያ በሚፇቅዯው መሰረት መፇፀሙ
ምህሊዉ ይቆፃፀር፣ ብቐፃሌነት ይቆጣጠራሌ ፣ በቀጣይነት ሇኢንቨስተር
ንኢንቨስትመንት ክዔዯሌ ዛግባእ መሬት የሚሰጥ መሬት እያጠና ያዖጋጃሌ ፣
ኣፅኒዐ የዲለ፣ ኢንቨስተራት ካብ ዉሌቀ እንዱሁም ኢንቨስተሮቹ ከአርሶ ኣዯሮች
ሒረስቶት መሬት እንትካረዩ ብመሰረት መሬት ሲከራዩ ህግ በሚፇቅዯው መሰረት
ሔጊ ይፌፀም ምህሊዉ ይቆፃፀር ፣ መፇፀሙ ይከታተሊሌ ፣ ይቆጣጠራሌ
ይከታተሌ።
15. ቤት ፅሔፇት ሃፌቲ ማይ መዒዴንን ኢነርጅን 15.የዉሃ መዒዴንና ኢነርጂ ፅሔፇት ቤት
ቤት ፅሔፇት ሃፌቲ ማይ ዛስዔብ ስሌጣንን የዉሃ ሃብት ፅሔፇት ቤት የሚከተለት ተግባርና
ተግባርን ይህሌዎ። ሃሊፉነት ይኖሩታሌ
1. ኣብ ወረዴኡ ዛተመጣጠነ ዛርገሏ መስተ 1. በወረዲው የተመጣጠነ የመጠጥ ዉሃ
ማይ መሰረት ዛገበረ ትሌሚ የዲለ፣ የፇፅም ኣገሌግልት ስርጭት መሰረት ያዯረገ እቅዴ
99
፣ ክፌፀም ይገብር ያወጣሌ፣ ያስፇፅማሌ።

2. ኣብ ወረዲኡ ሔብረተሰብ ዖሳተፇ ኮሚቴታት 2. በወረዲው ሔብረተሰቡ የሚያሳትፌ የመጠጥ
ማይ የጣይሽ የተሒባብር ፣ ይከታተሌ ፣ ዉሃ ኣስተዲዯር ኮሚቴዎች ያቋቁማሌ
ይቆፃፀር ናይ ቴክኒክ ሒገዛ ይገብርን ናይ ያስተባብራሌ ፣ ይከታተሊሌ ፣ ይቆጣጠራሌ
ፊይናንስ ዒቕሞም ዛዒብየለ ሜሊታት የቴክኒክ እገዙ ያዯርጋሌ አንዱሁም
ይሔንፅፅ። የፊይናንስ ኣቅማቸው የሚያሳዴጉበት ዖዳ
ያቅዲሌ
3. ፅንዒትን ህንፀትን ኣናእሽተይ ሩባታት ፣ 3. ጥናትና ግንባታ ፣ ትንንሽ ወንዜች ፣
ስፔትን ግዴባትን ሆሮዩ፣ ምምሔያሽ ስፔትን ግዴቦች ዉሃ ማቆር (ሆሮዮ) ፣
ባህሊዊን ናይ ፖምፕ መስኖን የካይዴን ባህሊዊና የፓምፕ መስኖ የማሻሻሌ ስራዎች
ንኽካየዴ ይገብር። ያካሄዲሌ እንዱካሄዴ ያዯርጋሌ።
4. ሃፌቲ ማይ ኣመሌኪቶም ዛወፁ ፖሉሲታት ፣ 4. የዉሃ ሃብት በሚመሇከት የወጡ ፖሉሲዎች
ሔግታትን መምርሑታትን ኣብ ወረዲኡ ፣ ህጎችና መመሪያዎች በወረዲው
ተፇፃምነቶም ይከታተሌ ። ተፇፃሚነታቸው ይከታተሊሌ።
5. ዛተወሰነ ግሌጋልት ዛዉዔሌ ማይ 5. ሇመጠጥ ኣገሌግልት የሚዉሌ ዉሃ የጥራት
ዛተወሰነለ ናይ ፅሬት ዯረጃ ከምኡ‟ዉን ዯረጃ እንዱሁም ሇተሇያዩ ተፊሰሶች
ንዛተፇሊሇዩ ወሒዛቲ ዛተወሰነ ናይ ፅሬት የተቀመጡ የጥራት ዯረጃ ስራ ሊይ መዋለ
ዯረጃ ኣብ ስራሔ ምውዒለን ንሔብረተሰብ ሇህብረተሰቡ ጥራቱ የጠበቀ የመጠጥ ዉሃ
ፅሬቱ ዛሒሇወ ማይ ይባፃሔ ምህሊዉን መዴረሱን ያረጋግጣሌ፣ ይከታተሊሌ ፣
የረጋግፅ፣ ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፡፡ ይቆጣጠራሌ።
6. በቲ ወረዲ ይኹን ብኻሌኦት መንግስታዊን 6. በወረዲው ይሁን በላልች መንግስታዊ ና
ዖይመንግስታዊን ትካሊት ተሰሪሕም እቲ መንግስታዊ ባሌሆኑ ተቋሞች ተሰርተው
ወረዲ ዛተረኸቦም ንናይ መስተ ማይን ወረዲው የተረከባቸው የመጠጥ ውሃና
መስኖን ትካሊት ተጠቀምቲ ብምትሔብባር የመስኖ ተቋማት ተጠቃሚዎችን
ኣዴሊይ ናይ ቴክኒክ ዴጋፌ ብምሃብ ግቡእን በማስተባበር አስፇሊጊው የቴክኒክ ዴጋፌ
ዖሊቒን ግሌጋልት ክህባ ይገብር። በመስጠት ተገቢና ዖሊቂ አገሌግልት
7. ንመስተ ማይ ዖገሌግለ ናይ ኢዴ ጉዴጓዴ እንዱሰጡ ያዯርጋሌ።
፣ፌሌፌሌ ማይ፣ናይ ዛናብ ማይ መዋህሇሉ 7. ሇመጠጥ ውሃ የሚያገሇግለ የእጅ ጉዴጓዴ
ሜሊታት የፅንዔ ዱዙይን ይገብር ፣የምንጭ ውሃ፣እንዱሁም የዛናብ ውሃ
፣የማሒዴር፣ ማጠራቀሚያ ዖዳዎች ያጠናሌ ዱዙይን
ያዯርጋሌ፣ያሰተዲዴራሌ፣
8. ናይ መስተ ማይ መስኖን ማዔዴንን 8. የመጠጥ ውሃ መስኖ ፣ማእዴንና ኢነርጅን
ኢነርጅን ብዛምሌከት ኣብ ወረዲኡ በተመሇከተ በወረዲው የሚገኝ ማስረጃ
ዛርከብ መረዲእታ ይእክብን ይሰበስባሌ ይይዙሌ፣ወዯ ክሌሌ ውሃ
ይዔቅብን፣ናብ ክሌሌ ቢሮ ሃፌቲ ማይ ሃብት፣ማእዴንና ኢነርጅን ቢሮ ይሌካሌ፣
፣ማዔዴንን ኢነርጅን ብእዋኑ ይሌእኸ
9. ብባህሊዊ መንገዱ ዛካየደ ናይ ማዔዴን 9. በባህሊዊ መንገዴ ሇሚካሄዴ የማእዴን
ምፌራይ ስራሔቲ ፌቓዴ ይህብ ይከታተሌ ማፌራት ስራዎች ፌቃዴ ይሰጣሌ፣
ይቆፃፀር ቴክኒካዊ ዴጋፌ ይህብ። ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ ዴጋፌ ይሰጣሌ፡፡
10. ብባህሊዊ መንገዱ ካብ ዛፇርዩ ናይ 10.በባህሊዊ መንገዴ ከሚገኙ(ከሚፇሩ)
ማእዴን ምፌራይ ስራሔቲ ዛርከብ ናይ የማእዴን ማፌራት ስራዎች የሚገኙ
ሮያሉቲ እቶት ብኣግባቡ ክእክብ ይገብር፣ የሮያሉቲ ገቢ በኣግባቡ እንዱሰበሰብ
ያዯርጋሌ።
100
11. ናይ ባዮማስ ቆጠብቲ 11.የባዮማስ ቆጣቢ ቴክኖልጅዎችና የትናንሸ

ቴክኖልጂታትን ኣናእሽተይ ናይ ተሇዋጢ ተሇዋጭ ኢነርጂ ቴክኖልጂዎች
ኢነርጂ ቴክኖልጂታት ኣብቲ ሔብረተሰብ ሇሔብረተሰቡ በሰፉው
ብገፉሐ ንኽታኣታተዩ ይገብር፣ እንዱስፊፊያዯርጋሌ።
12. ኣብ ወረዲኡ ብመንግስቲ ይኹን 12.በወረዲው በመንግስት ይሆን መንግስታዊ
መንግስታዊ ዖይኾኑ ትካሊትን ብውሌቀ ባሌሆኑ ተቋማትና በግሇ ሰዎች የሚሰሩ
ሰባትን ዛሰርሐ ናይ መስተ ማይ መስኖን የመጠጥ ውሃ መስኖና ማኣዴን ና ኢነርጂ
ማኣዴንን ኢነርጅን ስራሔቲ ስራዎች ያስተባብራለ ፣ዴጋፌ ይሰጣሌ
የተሒባብር፣ዴጋፌ ይህብ ይከታተሌ። ይከታተሊሌ።
13. ኣብ ወረዲኡብመንግስቲ ይኹን 13.በወረዲው በመንግስት ይሆን በላልች
ብካሌኦት ኣካሊት ናይ ዛካየደ ናይ መስኖ ኣካልች የሚካሄደ የመስኖ፣መጠጥ ውሃ
፣መስተማይ ማኣዴንን ኢነርጅን ተንከፌ ማእዴንና ኢነርጂ ነክ ስራዎች ዔቅዴና
ስራሔቲ ትሌምን ናይ ኣፇፃፅማ ፀብፃብን የኣፇፃፀም ሪፖርት ወዯሚመሇከተው ኣካሌ
ብእዋኑ ናብ ዛምሌከቶ ኣካሌ ፀብፃብ በወቅቱ ሪፖርት ያቀርባሌ።
ብእዋኑ የቕርብ፣
16.ቤት ፅሔፇት ፊይናንስን ኢኮነሚያዊ ሌምዒትን 16.የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ፅሔፇት ቤት
ቤት ፅሔፇት ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ፅሔፇት ቤት
ሌምዒትን ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር ይኖረዋሌ።
1. ኣብ ናይ ክሌሌ ናይ ሌምዒት ስትራተጂ 1. የክሌለ የሌማት ስትራተጂ መሰረት ያዯረገ
መሰረት ዛገበረ ናይ ወረዲኡ ናይ ነዊሔን የወረዲው የረጅምና የኣጭር ግዚ የሌማት
ሒፂርን ጊዚ ናይ ሌምዒት ትሌሚ ኣዲሌዩ እቅዴ በማዖጋጀት ሇወረዲው ስራ ኣስፇፃሚ
ናብ ፇፃሚ ስራሔ ወረዲ የቕርብ፣ ኮሚቴ ያቀርባሌ፣ሲፀዴቅ ኣፇፃፀሙን
እንትፀዴቕ ኣፇፃፅማኡ ይከታተሌ። ይከታተሊሌ።
2. ምስ ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምትሔብባር 2. ከሚመሇከታቸው ኣካሊት በመተባበር
ኣብ ወረዲኡ ዛፌፀሙ ናይ ሌምዒት በወረዲው ውስጥ የሚፇፀሙትን የሌማት
ፕሮጀክትታት የዲሌው ወይ ንክዲሇው ፕሮጀክቶች ያዖጋጃሌ ወይም እንዱዖጋጁ
ይገብር፣ ምስፀዯቁ ንኣፇፃፅማኦም ያዯርጋሌ፣ ሲፀዴቁም ኣፇፃፀማቸዉን
ይከታተሌ፣ፊይናንሳዊ ሒገዛ ንዛገብሩ ይከታተሊሌ፣ የፊይናንስ ዴጋፌ ሇሚያዯርጉ
መንግስታውን ዖይመንግስታውን ትካሊት መንግስታዊና መንግስታዊ ሊሌሆኑት ኣካሊት
3. ኣብ ወረዲኡ ንተሳትፍ ሰብ ውሌቀ ሃፌቲ 3. በወረዲው ውስጥ የግሌ ባሇሃብቶች ተሳትፍ
ዖተባብዔ ምችው ባይታ ንክፌጠር የሚያበረታታ ኣመቺ ሁኔታ ሇመፌጠር
ይሰርሔ፣ንዘ ንምፌፃም ንፁር ትሌሚ ይሰራሌ ፣ ይህን ሇማስፇፀም እቅዴ
የውፅእ፣ ያወጣሌ።
4. ዛተፇሊሇየ ኢኮነሚያውን ማሔበራዊን 4. የተሇያዩ ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ ጠቀሜታ
ረብሒ ዖሇዎም ናይ ወረዲኡ ሃፌቲ ያሊቸው የተፇጥሮ ሃብት በዉሌ ተመዛግበው
ተፇጥሮ ተመዛጊቦም ክትሒ዗፣ንፁር እንዱታወቁ፣ ኣስፇሊጊው መረጃና
መረዲእታን ስታስቲክስን ክትሒዛ ስታቲስትክስ እንዱይዛ ያዯርጋሌ።
ይገብር።
5. ኣብ ወረዲኡ ኣብ ማሔበራትን 5. በወረዲው ወስጥ በማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ
ኢኮነሚያውን ምንቅስቓስ ንዛተዋፇሩ እንቅስቃሴ የተሰማሩ መንግስታዊና
መንግስታዊን ዖይመንግስታዊን ወሃብቲ መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴጋፌ ሰጪ ኣካሊት
ሒገዛ የተሒባብርን ስራሔቶም ምስ ናይቲ ያስተባብራሌ ፣ ስራዎቻቸው ከወረዲው
101
ወረዲ ትሌሚ ምትእስሳር ክህሌዎ የሌማት እቅዴ ጋር እንዱቀናጅ ጥረት

ይሔግዛ። ያዯርጋሌ።
6. ናይ ወረዲኡ ናይ ሌምዒት ትሌሚ የፅንዔ፣ 6. የወረዲው የሌማት ኣቅም ያጠናሌ ፣ ጠቅሊሊ
ጠቕሊሊ ናይ ሌምዒት መረዲእታታት የሌማት መረጃዎችን ይሰበስባሌ፣
ይእክብ፣ ይውዯብን ይትንትንን። ያጠናቅራሌ፣ ይተነትናሌ።
7. ጉዲያት ስነ ህዛቢ ኣብ ናይ ወረዲኡ ናይ 7. ሥነ ህዛብ የተመሇከቱ ጉዲዮችን በወረዲው
ሌምዒት ትሌሚ ንክኣቱ ይገብር፡፡ የሌማት ዔቅዴ ዉስጥ እንዱካተቱ
ያዯርጋሌ።
8. ኣብ ወረዴኡ ምስ ቁጠባዊ ዔብየት 8. በወረዲው ውስጥ ከኢኮኖሚ እዴገት ጋር
ዛተመጣጠነ በዛሑ ህዛቢ ንክህለ ኣብ የተመጣጠነ የህዛብ ብዙት እንዱኖር
ሔብረተሰብ ግንዙቤ ክዒቢ ይሰርሔ የህብረተሰቡ ግንዙቤ እንዱዲብር ይሰራሌ።
9. ኣብ ወረዴኡ ዖሇዉ ኣብያተ ፅሔፇት 9. በወረዲው ውስጥ ያለትን የመንግስት ፅሔፇት
መንግስቲ ስራሔቶም ንናይ መንግስቲ ናይ ቤቶች ስራዎቻቸው የመንግስት የፊይናንስ
ፊይናንስ ፖሉሲ ፣ ሔግታት ፣ ፖሉሲ፣ ሔጎች ፣ ዯንቦችና መመሪያዎች
ዯንብታትን መምርሑታትን ተኸቲልም ተከትሇው መስራታቸው ይቆጣጠራሌ።
ምስርሕም ይቆፃፀር።
10. ኣብ ወረዴኡ ካብ ዖሇዉ ኣብያተ 10. በወረዲው ውስጥ ካለት የመንግስት
ፅሔፇት መንግስቲ ንዛቐረበለ ናይ ፅሔፇት ቤቶች የሚቀርቡሇትን የመዯበኛና
ስርዐን ካፒታሌን በጀት ሔቶን ሔለፌ የካፒታሌ በጀት ጥያቄና ያሇፇው በጀት
ኣፇፃፅማ በጀትን መርሚሩ ናይቲ ወረዲ ኣፇፃፀም መርምሮ የተጠቃሇሇ አመታዊ
ዛተጠቓሇሇ ዒመታዊ በጀት ብምዴሊው የወረዲው በጀት አዖጋጅቶ ኣስተያየቱን
ምስ ሪኢቶኡ ናብ ኮሚቴ ፇፃሚ ስራሔ በመጨመር ሇወረዲው ስራ ኣስፇፃሚ ኮሚቴ
ወረዲ የቕርብ፣ ምስፀዯቐ ንኣፇፃፅማኡ ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅ ኣፇፃፀሙን
ይከታተሌ። ይከታተሊሌ።
11. ብሔጊ ናይቲ ወረዲ ፌሌፌሌ ኣታዊ 11. የወረዲው የገቢ ምንጮች ተብሇው
ተባሂልም ዛተነፀሩ ዒይነታት ግብርን በህግ ተሇይተው የተሰጡትን የግብርና ቀረፅ
ቀረፅን ብኣግባቡ ክዉሰኑ፣ ክእከቡን በአግባቡ እንዱወሰኑ እንዱሰበስቡ ሂሳቡም
ሑሳቦም ብግቡእ ክተሒዛን ይገብር በአግባቡ እንዱያዛ ያዯርጋሌ ፣ ተጨማሪ
ካሌኦት ፌሌፌሊት ናፅነዏ ንዉሳነ የገቢ ምንጮች እያስጠና ሇዉሳኔ ያቀርባሌ።
የቕርብ።
12. ናይቲ ወረዲ ሑሳብ ኣታሔዙ 12. የወረዲው የሂሳብ አያያዛ ስርዒት
ስርዒት ንናይ ፊይናንስ ሔግን ስርዒትን የፊይናንስ ሔግና ዯንብ ተከትሇው
ተኸቲለ ይፌፀም ምህሊው የረጋግፅ፣ ናይ መፇፀማቸዉን ያረጋግጣሌ ፣ የሂሳብ
ኣብያተ ፅሔፇት ናይ ሑሳብ ሰነዲት ሰነድችን ይመረምራሌ፣ የኦዱት ሪፖርት
ይምርምር፣ ናይ ኦዱት ሪፖርት ናብ ዋና ሇዋና ኣስተዲዲሪዉና ሇፊይናንስና ኢኮኖሚ
ኣማሒዲሪ ናብ ቢሮ ፊይናንስን ሌማት ቢሮ ያቀርባሌ።
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን የቕርብ።
13. ካብ ናይ ወረዲ ፌሌፌሌ ኣታዊ 13. የወረዲው የገቢ ምንጭ ተብሇው
ወፃኢ ኣብቲ ወረዲ ዛእከቡ ዒይነታት ተሇይተው ከተሰጡት ዉጭ የሚሰበስቡትን
ግብርን ቀረፅን ብመሰረት ሔጊ ይእከብ ግብርና ቀረጥ በሔጉ መሰረት ይሰበስባሌ ፣
ብመምርሑ መሰረት ናብ ክሌሌ ኣታዊ በመመሪያው መሰረት ሇክሌለ ገቢ
ይገብር። ያዯርጋሌ።
14. ናይ ወረዴኡ ንብረት ይቆፃፀር 14. የወረዲው ንብረት ይቆጣጠራሌ ፣
102
የማሒዴር። ያስተዲዴራሌ።
15. ኣብቲ ወረዴኡ ናይ ሒበሬታን 15. በወረዲው ዉስጥ የመረጃና
መረዲእታን ስርዒት ብምዛርጋሔ ኢንፍርሜሽን ስርዒት በመዖርጋት
ዛተጠናኸረ ከይዱ ትሌምን ሌምዒትን የተጠናከረ የእቅዴና የሌማት ክንዉን
ክሳሇጥ ይገብር። እንዱቀሊጠፌ ያዯርጋሌ
16. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ 16. ፊይናንስና የኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ሌምዒት ብመሰረት ዖውፀኦ መምርሔን በሚያወጣው መመርያና የጊዚ ሰላዲ
ጊዚ ሰላዲን እቲ ቢሮ ዛሒቶ ሪፖርት መሰረት በማዴረግ ሇቢሮው በየጊዚው
ብእዋኑ የቕርብ። ሪፖርት ያቀርባሌ።
17.ቤት ፅሔፇት ንግዱ ኢንዴስትሪን ከተማ 17.የንግዴ ኢንደስትሪና ከተማ ሌማት ፅሔፇት ቤት
ሌምዒትን
ቤት ፅሔፇት ንግዱ ኢንዴስትርን ከተማ የንግዴ ኢንደስትሪና ከተማ ሌማት ፅሔፇት
ሌምዒትን ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን ቤት የሚከተለት ተግባርና ሃሊፉነት
ይህሌዎ። ይኖሩታሌ።
1. ኣብ ወረዲኡ ዛርከባ ኣብያተ ማዙጋጃ 1. በወረዲው ውስጥ ያለ ማዖጋጃ ቤቶች በተገቢ
ብስሩዔ ክዉዯባ ይገብር ንስራሔተን ሁኔታ እንዱዯራጁ ያዯርጋሌ ስራቸው
ይመርሔ፣ የተሒባብር። ይመራሌ ፣ ያስተባብራሌ።
2. ቤት ማዖጋጃ መቀሊጠፉ ሌምዒት ኮይኑ 2. ማዙጋጃ ቤት ሇኢኮኖሚ እዴገት ዋነኛ
ክሰርሔን ቀፃሌነት ክህሌዎን ምስ መሳሪያ ሆኖ እንዱያገሇግሌና ቀጣይነት
ዛምሌከቶም ብምትሔብባር ናይ ዒቕሚ እንዱኖረው ከሚመሇከታቸው ጋር
ምዔባይ ስራሔቲ ይሰርሔ። በመተባበር የአቅም ግንባታ ስራ ይሰራሌ።
3. ዔዯሊ መሬትን ዛርጋሏ መሰረተ ሌምዒትን 3. የመዖጋጃ ቤቶች መሬት ኣሰጣጥና የመሰረተ
ቤት ማዖጋጃ ንሔርሻ ኢንዴስትሪ ዛመቸወ ሌማት ማስፊፊት ስርዒት ሇእርሻ
ንክኾን ይመርሔ፣ ኢንደስትሪ እዴገት ኣመቺ እንዱሆን
ይመራሌ።
4. ብርኪ ቤት ማዖጋጃ ዖይረኸባ ከተማ 4. የመዖጋጃ ቤትነት ዯረጃ ያሊገኙ ከተማ ነክ
ተንከፌ ጣብያታት ሮቛሑ መጣየሺ ቤት የገጠር ቀበላዎች ማዖጋጃ ቤት ሇማቋቋም
መዙጋጃ ኣብ ዖማሌኣለ እዋን ንነበርተን የወጣው መመዖኛ ሲያሟለ ኗሪዎች
ብምትሔብባር ኣፌሌጦ ክረኽባ በማስተባበር እውቅና እንዱሰጣቸው
ንዛምሌከቶ ይሒትት፣ ንተፇፃምነቱ ሇሚመሇከተው ይጠይቃሌ ሇኣፇፃፀሙ
5. ኣብ ብርኪ ቤት ማዖጋጃን ትሔቲኡን 5. በማዙጋጃ ቤትና ከዙ በታች ዯረጃ ያሊቸው
ዛርከባ ከተማዊ ባህሪ ዖሇዎን ጣብያታት ከተማ ነክ የገጠር ቀበላዎች በእቅዴ
ብትሌሚ ንክዒብያ ምስ ዛምሌከቶም እንዱያዯርጉ ከሚመሇከታቸው ጋር
ብምትሔብባር ይሰርሔ፣ በመተባበር ይሰራሌ።
6. ዛፀንሏን ሒዯሽቲ ዛፌጠራን ከተማታት 6. የቆዩና ኣዱስ የሚፇጠሩ ከተሞች ከገጠር

ምስ ገጠር ጣብያታት ስጡም ኢኮኖሚያዊ ቀበላዎች የጠበቀ ኢኮኖሚ ትስስር
ምትእስሳር ክህሌወንን ክዯጋገፈን ተሉሙ እንዱኖራቸው እና እንዱዯጋገፈ ኣቅድ
ይሰርሔ። ይሰራሌ።
7. ብብርኪ ወረዲ ዛስርሐ መንገዴታት ገፀር 7. በወረዲ ዯረጃ የሚሰሩ የገጠር መንገድች
(RR-10) ማስተር ፕሊን የዲለ፣ ወይ (RR-10) ማስተር ፕሊን ያዖጋጃሌ፣ ወይም
103
ክዲሇዉ ይገብር፣ ይሃንፅ፣ ይቆፃፀር። እንዱዖጋጅ ያዯርጋሌ ይገነባሌ ፣

ይቆጣጠራሌ።
8. ብወረዲ ዛተሰርሐን ብኻሉእ ተሰሪሕም 8. በወረዲው የተሰሩና በላሊ ተሰርተው
ዛተረከቦምን መንገዴታት የመሒዴር፣ የተረከባቸው መንገድች ያስተዲዴራሌ ፣
ይፅግን ወይ ክፅገኑ ይገብር። ይጠግናሌ ፣ ወይም እንዱጠገኑ ያዯርጋሌ።
9. ኩሇመዲያዊ መረዲእታ ወረዲኡ መዛጊቡ 9. በወረዲው የሌዯት ፣ የሞት ፣ የፌች መረጃ
ይሔዛ ፣ ምዛገባታት ሌዯት ፣ ሞትን ፣ ይመዖግባሌ።የዉሌና መረጃ ያካሄዲሌ፣
ፌትሔን የካይዴ ምዛገባ ዉዔሌን ይከታተሊሌ ፣ ያስተዲዴራሌ።
መረዲእታን የካይዴ ፣ ይከታተሌ ፣
የመሒዴር።
10.ዯቀቕትን ኣናእሽተይን ትካሊት ንግዴን 10. ኣነስተኛና ጥቃቅን የንግዴና ኢንደስትሪ
ኢንዴስትሪን ንክስፊሔፊሔን ንክዉዯቡን ተቋማት እንዱስፊፈ እንዱዯራጁ ያዯርጋሌ
ይገብር የተባብዔ ፣ ይዴግፌ፣ ናይ ስራሔ የስራ ፌቃዴ ይሰጣሌ የገበያና የብዴር
ፌቓዴ ይህብ ዔዲጋን ግሌጋልት ሌቓሔን ኣገሌግልት ሉያገኙ የሚችለበት ሁኔታዎች
ዛረኽቡለ ባይታ የመቻቹ። ያመቻቻሌ፣ ያበረታታሌ ፣ ያግዙሌ።
11.ምንቅስቓስ ንግዱ ንምቁፅፃር ዛወፁ 11. የንግዴ ስርአት ሇመቆጣጠር የወጡ አዋጆች
ኣዋጃትን ፣ ዯንብታትን መምርሔታትን ፣ ዯንቦችና መመሪያዎች በወረዲው
ኣብ ወረዴኡ ተፇፃምነቶም የረጋግፅ ፣ ተፇፃሚነታቸው ያረጋግጣሌ፣ ይከታተሊሌ፣
ይቆፃፀር፣ ዖይሔጋዊ ንግዱ ከይካየደ የቆጣጠራሌ ፣ ህገ-ወጥ ንግዴ እንዲይካሄዴ
ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር። ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ።
12.ኣብ ወረዲኡ ግሌጋልት ትራንስፖርትን 12. በወረዲው የትራንስፖርትና መገናኛ
መራኸቢን ንክስፊሔፊሔ የተባብዔ ፣ ኣገሌግልት እንዱስፊፊ ያበረታታሌ ፣
ግሌጋልት ምኽሪ ይህብ ይዴግፌ፣ የምክር ኣገሌግልትና ዴጋፌ ይሰጣሌ።
13.ትራንስፖርትን መራኸብን ኣመሌኪቶም 13. ትራንስፖርትና መገናኛ በተመሇከተ የወጡ
ዛወፁ ኣዋጃት ፣ ዯንቢታትን ኣዋጆች ዯንቦችና መመሪያዎች በወረዲው
መምርሑታትን ኣብ ወረዲኡ ዉሽጢ ዉስጥ መከበራቸው ያረጋግጣሌ፣
ምኽባሮም የረጋግፅ ፣ ይቆፃፀር። ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ።
18. ቤት ፅሔፇት ዒቕሚ ህንፀት 18. የአቅም ግንባታ ፅሔፇት ቤት

ቤት ፅሔፇት ዒቕሚ ህንፀት ዛስዔብ ስሌጣንን የአቅም ግንባታ ፅሔፇት ቤት የሚከተለት
ተግባርን ይህሌዎ። ተግባርና ሃሊፉነት ይኖሩታሌ።
1. ዒቕሚ ህንፀት ኣብያተ ፅሔፇት ወረዲ 1. የወረዲው ፅሔፇት ቤቶች አቅም ግንባታ
ዛምሌከቱ ፕሮግራማት ይመርሔ፣ የተመሇከቱ ፕሮግራሞች ይመራሌ ፣
የተሒባብር፣ ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ። ኣፇፃፀሙ ይከታተሊሌ።
2. ኣብ ወረዴኡ ዛካየዴ ምምሔያሽ ሲቪሌ 2. በወረዲው የሚካሄዯው የሲቪሌ ሰርቪስ
ሰርቪስ ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ፣ ማሻሻያ ፕሮግራም በበሊይነት ይመራሌ ፣
የተሒባብር ፣ የፇፅም። ያስተባብራሌ ፣ ያስፇፅማሌ።
3. ኣፇፃፅማ ፕሮግራማት ምምሔያሽ ሲቪሌ 3. የሲቪሌ ሰርቪስ ማሻሻያ ፕሮግራም ኣፇፃፀም
ሰርቪስ ኣብ ተገሌገሌቲ ፣ ፇፀምቲ ኣካሊት በተገሌጋዮች ፣ በወረዲው ኣስፇፃሚ ኣካሊት
ኣብያተ ፅሔፇት ቀፃሌነት ክህሌዎን ተገቢው ግንዙቤ እንዱኖርና ቀጣይነት
ይገብር። እንዱኖረው ይሰራሌ።
4. ምስ ቢሮ ዒቕሚ ህንፀት ብምትሔብባር 4. ከአቅም ግንባታ ቢሮ በመተባበር በወረዲው
ኣብ ወረዴኡ ኣብ በቢ ዯረጅኡ ዖሇዉ በየዯረጃው ያለ የስራ ሃሊፉዎችና ባሇሞያዎች
104
ኣካሊት ኣመራርሒን ሰብ ሞያታትን ስራሔ የኣቅም ግንባታ ስሌጠናዎች እንዱያገኙ

መዔበይ ስሌጠናታት ክረኽቡ ይገብር። ያዯርጋሌ።
5. ፖሉሲ ኣወሃህባ ግሌጋልት ሲቪሌ ሰርቪስ 5. የሲቪሌ ሰርቪስ ኣገሌግልት ኣሰጣጥ ፖሉሲ
ኣብ ወረዴኡ ብዖሇዉ ፇፀምቲ ኣካሊት በወረዲው ባለ ኣስፇፃሚ ኣካሊት ተግባራዊ
ተግባራዊ ይኾን ምህሊዉ ይከታተሌ መሆኑ ያረጋግጣሌ ፣ ይከታተሊሌ ፣
ይቆፃፀርን የፌፅምን። ይቆጣጠራሌ።
6. ምምሔዲር ሰራሔተኛ መንግስቲ ዛምሌከት 6. የመንግስት ሰራተኞች ኣስተዲዯር
ዛወፁ ፖሉሲታት ኣዋጃት ፣ ዯንብታትን በተመሇከተ የወጡ ፖሉሲዎች ፣ ኣዋጆች ፣
መምርሔታትን ኣብ ወረዴኡ ኣብ ስራሔ ዯንቦችና መመሪያዎች በወረዲው ስራ ሊይ
ይዉዔለ ምህሊዎም ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር። መዋሊቸው ያረጋግጣሌ ይከታተሊሌ፣
ይቆጣጠራሌ።
7. ኣብ ወረዴኡ ዛቑፀሩ ሰራሔተኛታት 7. በወረዲው የሚቀጠሩ ሰራተኞች
ኣቆፃፅረኦም ፣ ኣመዲዴቦኦምን ኣዋህባ የአቀጣጠራቸው ፣ ኣመዲዯባቸዉና የዯረጃ
ብርኪ ዔብየትን ብመንግስቲ ሰራሔተኛ እዴገት አሰጣጥ በመንግስት ሰራተኞች ኣዋጅ
ኣዋጅ ፣ ዯንብን ኣፇፃፀማ መምርሔን ፣ ዯንብና የአፇፃፀም መመሪያ መሰረት
መሰረት ዛተፇፀመ ምዃኑ ይከታተሌ፣ መሆኑ ያረጋገጣሌ ፣ ይከታተሊሌ።
ይቆፃፀር።
8. ንሰራሔተኛ መንግስቲ ናይ ስራሔ ዉፅኢት 8. ሇመንግስት ሰራተኞች የስራ ዉጤት
መመዖኒ ዛወፀ መምርሑ በተን ኣብያተ መመዖኛ ሇመሇካት የወጣው መመሪያ በወረዲ
ፅሔፇት ወረዲ ኣብ ስራሔ ምዉዒለ ዉስጥ ባለ ፅሔፇት ቤቶች ስራ ሊይ መዋለ
ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር። ያረጋግጣሌ፣ ይከታተሊሌ።
19. ቤት ፅሔፇት ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን 19.የሰራተኛ ና ማህበራዊ ጉዲይ ፅሔፇት ቤት

ቤት ፅሔፇት ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን የሰራተኛና ማሔበራዊ ጉዲይ ፅሔፇት ቤት
ዛስዔብ ተግባርን ሒሊፌነትን ይህሌዎ። የሚከተለት ተግባርና ሃሊፉነት ይኖረዋሌ።
1. ኣብ ጉዲያት መስርሔን ሰራሔተኛን ፣ 1. የኣሰሪናሰራተኛ ጉዲይ፣ የህፃናት፣ የቤተሰብ
ህፃናት ቤተሰብ ፣ ዯቂ ኣንስትዮ ፣ የሴቶች፣ ወጣቶቸ፣ የኣካሌ ጉዲተኞችና
መናእሰይ፣ ኣካሌ ጉዴኣትን ኣረጋዊያንን ኣረጋውያን ኣሰመሌክተው የወጡ ኣዋጆች፣
ኣመሌኪቶም ዛወፁ ኣዋጃት ፣ ዯንብታትን ዯንቦችና መመርያዎቸ በወረዲው ውስጥ
መምርሔታትን ኣብ ወረዴኡ ኣብ ስራሔ ስራሊይ መዋሊቸው ይከታተሊሌ፣
ምዉዒልም ይከታተሌ ፣ ዖጋጥሙ ፀገማት የሚያጋጥሙትን ችግሮች እያጠና ሪፖርት
ናፅነዏ ሪፖርት የገብር። ያዯርጋሌ።
2. ኣብ ወረዲኡ ዖሇው መስራሔትን 2. በወረዲው ውስጥ የሚገኙት ኣሰሪና ሰራተኛ
ሰራሔተኛታትን ነናይ ባዔልም ማሔበራት የየራሳቸው ማህበር እንዱያቋቁሙ
ከጣይሹ የሇዒዔሌ፣ቴክኒካዊ ሒገዛ ይህብ ያበረታታሌ ሞያዊ እገዙ መስጠት ሔጋዊ
ሔጋዊ ኣፌሌጦ ንክረክቡ ኩነታት እውቅና እንዱያገኙ ሁኔታዎችን
3. ኣብ መንጎ መስርሔን ሰራሔተኛን ዖል 3. የእንዴስትሪ ሰሊም ሇማረጋገጥ በኣሰሪና
ዛምዴና ሰሊማዊ ክኸውንዖጋጥም ሰራተኛ ጤናማ ያሌሆነ ግንኙነት ሲፇጠር
ዖይምቅዴዲው ብስምምዔነት ክውዲእን በስምምነት(በመግባባት) እንዱያሌቅ
ማሔበራዊ ዖተ ክዒብን ኣዴሊይ ፃዔሪ ኣስፇሊጊውን ጥረት ማዴረግ፣ኣሰሪና
ይገብር፣ኣብ መስርሔን ሰራሔተኛን ሰራተኛ ኣስመሌክተው የሚቀርቡ
ኣመሌኪቶም ዛቐርቡ ጥርዒናት ውሳነ ኣቤቱታዎች ውሳኔ መሰጠትና
105
ይህብ፣ የፇፅም። ሇተግባራዊነቱ መንቀሳቀስ።

4. ጥዔናን ዯሔንነት ሞያን ናይ ስራሔ ከባብን 4. የሞያና የስራ ኣካባቢ ዯህንነት ኣስመሌክቶ
ኣመሌኪቶም ዛወፀ መምረሑታት ኣብ የወጡ መመሪያዎች ስራ ሊይ መዋሊቸውን
ስራሔ ምውዒልም ይቆፃፀር፣ብመምርሑ ይቆጣጠራሌ በመመርያ መሰረት ትእዙዛ
መሰረት ትእዙዛ ይህብ። ይሰጣሌ።
5. ሒዯሽቲ ትካሊት እንትሰርሐ ዛነበሩ 5. ኣዲዱስ ተቋማት ሲቋቋሙ የነበሩት ተቋማት
እንትስፊሔፇሐን መሳርሔታት ሲስፊፊ ፣መሳሪያዎች ሲተከለም ሆነ የስራ
እንትትከለ ወይ ቦታ እንትቅይሩ ኣብ ቦታ ሲቀይሩ በሰራተኛው የጤና ዯህንነትና
ሌዔሉ ጥዔናን ዯሔንነትን ሰራሔተኛታትን በተቋሙ ሊይ ጉዲት የማያስከትሌ መሆኑነ
ኣብቲ ትካሌን ጉዴኣት ዖየምፅኡ ያረጋግጣሌ፣መቆጣጠር።
ምኾኖም የረጋግፅ፣ይቆፃፀር።
6. ዯሇይቲ ስራሔን ክፌቲ ስራሔ ቦታታትን 6. የስራ ፇሊጊዎችና ክፌት የስራ ቦታዎች
ብምምዛጋብ ስራሔን ሰራሔተኛን በመመዛገብ ስራና ሰራተኛ ያገናኛሌ።
የራኸብ።
7. ኣብ ጉዲያት ማሔበራዊን ሰራሔተኛን 7. ሰራተኛና ማህበራዊ ጉዲዮች በተመሇከተ
ዛምሌከት ግንዙቤ ሔብረተሰብ ንክዒቢ የህብረተሰቡ ግንዙቤ ከፌ እንዱሌ
ስሌጠናታትን ወርክሾፓትን የካይዴ። ስሌጠናዎችና ወርክሾፖች ያዖጋጃሌ።
8. ኣብ ኣፀጋሚ ኩነታት ዛርከቡ 8. አሳሳቢ ዯረጃሊይ ያለ የህብረተሰብ ክፌልች
ሔብረተሰባዊ ክፌሌታት ካብ ዖሇዎ ም ካለበት ማህበራዊ ስነሌቦናዊና ኢኮኖሚያዊ
ማሔበራዊን ስነሌቦናዊን ቁጠባዊን ፀገማት ችግሮች ሇማቃሇሌ የወጡ ፕሮግራሞች
ንምቅሊሌ ዛወፁ ፕሮግራማት ያስፇፅማሌ፣ተነሳሽነት ወስድ ይንቀሳቀሳሌ።
የፇፅም፣ዒርሰ ተበግሶ ብምውሳዴ
ምንቅስቓስ ይገብር።
9. ጉዲኣት ኣካሌ ዒርሶም ዛኽእሌለ ባይታ 9. የኣካሌ ጉዲተኞች ራሳቸው የሚችለበት
ብምፌጣር ኣብ ሌምዒታዊ ምንቅስቓስ ሁኔታ በመፌጠር በሌማት እንቅስቃሴ
ማዔረ ተሳተፌትን ተረባሔትን ክኾኑ በእኩሌ ተሳታፉና ተጠቃሚ እንዱሆኑ
የተሒባብር ፣ይከታተሌን ይዴግፌን። ያሰተባብራሌ፣ ይከታተሊሌ፣ ያግዙሌ።
10. ኣብ ወረዲ ንዛረኣዩ ማሔበራዊ ፀገማት 10.በወረዲው የሚታዩ ማህበራዊ ችግሮች
ብዛተዋዯዯ መንገዱ ንምፌታሔ በተቀናጀ መሌኩ ሇመፌታት የሚንቀሳቀሱ
ንዛቀሳቐሱ ኣካሊት የተሒባብር። ኣካሊት ያስተባብራሌ።
11. ማሔበራዊ ፀገማት ንምክሌካሌ ኮነ ኣብቲ 11.ማህበራዊ ችግሮች ሇመከሊከሌና በችግሩ
ፀገም ንዛኣተው ወገናት መሉስካ የተጎደት ወገኖች መሌሶ ሇማዲን
ንምዴሒን ማሔበረሰብ መሰረት ዛገበሩ ማሔበረሰብ መሰረት ያዯረጉ እቅድች
መዯባት ኣውፂኡ ይሰርሔ። በማውጣት ይሰራሌ።
20.ቤት ፅሔፇት ፌትሑ 20.የፌትህ ጽሔፇት ቤት
ቤት ፅሔፇት ፌትሑ ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን የፌትህ ጽሔፇት ቤት የሚከተሇው ስሌጣንና ተግባር
ይህሌዎ። ይኖሯሌ።
1. ኣብ ወረዲኡ ብኹልም መንግስታዊን 1. በወረዲው ውስጥ በሁለም መንግስታዊና
ዖይመንግስታዊን ትካሊት፣ማሔበራትን መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች ማህበራትና
ውሌቀ ሰባትን ሔግታት ምኸባሮም ግሇሰቦች ህጎች መከበራቸው ያረጋግጣሌ።
የረጋግፅ፣ 2. የወረዲው ፌርዴ ቤቶች ስሌጣን በሆኑ
2. ናይቲ ወረዲ ቤት ፌርዱ ስሌጣን ኣብ የወንጀሌ ጉዲዮች ይከራከራሌ፣
ዛኾኑ ናይ ገበን ዋኒናት ይከራኸር፣ 3. የወረዲው የወንጀሌ ምርመራ ክፌልች
106
3. ናይ ወረዲኡ ገበንምርመራ ክፌሌታት ስራቸው በህግ መሰረት መፇፀማቸው

ስራሔቶም ብመሰረት ሔጊ ምፌፃሞም ያረጋግጣሌ፣
የረጋግፅ፣ 4. የእስረኞች አስተዲዯርና የታሰሩበት
4. ናይ እሱራት ምምሔዲርን ዛተኣሰሩለ ምክንያት ህጋዊነት ይከታተሊሌ መብታቸው
ምኸንያትን ሔጋዊነት መከበሩ ያረጋግጣሌ፣
ይከታተሌ፣መሰልም ዛተሒሇወ ምዃኑ 5. በህግ ጉዲዮች ወረዲው ይወክሊሌ፣የህግ
የረጋግፅ፣ ኣማካሪ በመሆን ይሰራሌ፣
5. ብመዲይ ሔጊ ንቲ ወረዲ ምምሔዲር
ይውክሌናይሔጊመማኸሪኮይኑይሰርሔ፣ 6. የወረዲው ህዛብ የህግ ግንዙቤ እንዱኖረው
6. ናይቲ ወረዲ ህዛቢ ናይ ሔጊ ግንዙቤኡ የተሇያዩ ዖዳዎች በመጠቀም ያስተምራሌ፣
ንክዒቢ ዛተፇሊሇዩ ሜሊታት ብምጥቃም
ናይ ሔጊ ትምህርቲ ይህብ፣ 7. በላሊ ህግ ሇላሊ ኣካሌካሌተሰጠ የውሌና
7. ብኻሌእ ሔጊ ንኻሌእ ኣካሌ ተዖይተዋሂቡ ማሰረጃ ስራዎች ይሰራሌ፣
ናይ ውዔሌን መርትዕን ስራሔቲ ይሰርሔ፣ 8. ወረዲው በሚከሰውና በሚከሰሰበት
8. እቲ ወረዲ ኣብ ዛኸሶምን ዛኽሰሰልምን የፌታብሄር ጉዲይ ወረዲው ወክል
ጉዲያት ፌታብሄር ንወረዲ ወኪለ ይከራከራሌ፣
ይከራከር፣
9. ንጣብያታት ኣኽበርቲ ሔጊ ሞያዊ ዴጋፌ 9. ሇቀበላ ህግ አስከባሪ አካሊት ሞያዊ ዴጋፌ
ይህብ፣ ይሰጣሌ።
ክፌሉ ዒርባዔተ ክፌሌ አራት
21.ዛተስዒሩን ተፇፃሚነት ዖይብልም ሔግታት 21.የተሻሩና ተፇፃሚነት የላሊቸው ህጎች
ምስዘ ኣዋጅ ዛጓነፅ ዛኾነ ኣዋጅ ኣብዘ ከዘህ አዋጅ ጋር የሚፃረሩ አዋጅ በዛህ አዋጅ
ኣዋጅንዛተሸፇኑ ጉዲያት ተፇፃሚነት በተሸፇኑ ጉዲዮች ተፇፃሚነት ኣይኖረውም።
ኣይህሌዎን። 22.አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
22.እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ እዋን ይህ አዋጅ ከመጋቢት 15/1998 ዒ/ም ጀምሮ
እዘ ኣዋጅ ካብ መጋቢት 15/1998 ዒ/ም የጸና ይሆናሌ።
ጀሚረሩ ዛፀንዏ ይኸውን። ፀጋይ በርሀ
ፀጋይ በርሀ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ፕሬዛዲንት ፕሬዛዲንት
107

መቐሇ መጋቢት 15/1998ዒ/ም

መቐሇ መጋቢት 15/1998ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 101/1998 አዋጅ ቁጥር 101/1998

ኣወዲዴባ ፇፀምቲ ኣካሊት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስት ስራ
መንግስቲ ትግራይ ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ አስፇፃሚ አካሊት አዯረጃጀት ሇማሻሻሌ የወጣ
ቁፅሪ 94/98 ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ አዋጅ ቁጥር 94/98 ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ
ኣወዲዴባ ፇፀምቲ ኣካሊት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ

መንግስቲ ትግራይ ንምምሔያሽ ተመሒይሹ አስፇፃሚ አካሊት አዯረጃጀት ሇማሻሻሌ ተሻሽል
ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 94/98 ምምሔያሽ ስሇዖዴሇየ የወጣ አዋጅ ማሻሻሌ በማስፇሇጉ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው ሔገ መንግስት አንቀጽ
ዒንቀፅ 49(3)(ሀ) ዛስዔብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ 49(3)(ሀ) በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
የሚከተሇው ታውጇሌ፡፡
እዘ ኣዋጅ “ኣወዲዴባ ፇፀምቲ ኣካሊት ብሄራዊ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምምሔያሽ ዛወፀ ስራ አስፇፃሚ አካሊት አዯረጃጀት ሇማሻሻሌ የወጣ
ኣዋጅ ቁፅሪ 94/98 ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ አዋጅ ቁጥር 94/98 ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ
ቁፅሪ 101/1998” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ቁጥር 101/1998” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2. ምምሔያሽ 2. ማሻሻያ
ኣብ ዒንቀፅ 4(2)ን ዒንቀፅ 10ን እቲ አዋጅ ቢሮ በአዋጁ አንቀጽ 4(2) እና አንቀጽ 10 የሲቪሌ
ሲቪሌ ሰርቪስን ምምሔያሽ ፐብሉክ ሴክተርን ሰርቪስና ፐብሉክ ሴክተር ማሻሻያ ቢሮ የሚሇው
ዛብሌ ስያመ ቢሮ ህንፀት ዒቕሚ ብዛብሌ ስያሜ የዏቅም ግንባታ ቢሮ በሚሌ ተሻሽሎሌ፡፡
ተመሒይሹ ኣል
2. እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን 2. አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ካብ መጋቢት 15/1998 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከመጋቢት 15/1998 ዒ/ም ጀምሮ
ዛፀንዏ ይኸውን፡፡ የጸና ይሆናሌ፡፡
ፕሬዘዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስት

108

መቐሇ ሇካቲት 05/1998ዒ/ም

መቐሇ የካቲት 05/1998ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 102/1998 አዋጅ ቁጥር 102/1998

ስሌጣንን ተግባርን ጣብያ ኣኽባሪ ሔጊ ንምውሳን የጣብያ(ቀበላ) ሔግ አስከባሪ ስሌጣንና ተግባር
ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 71/1996 ንምምሔያሽ ዛወፀ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 71/1996 ሇማሻሻሌ
ኣዋጅ የወጣ አዋጅ
ስሌጣንን ተግባርን ጣብያ ኣኽባሪ ሔጊ ምስ የጣብያ(ቀበላ) ሔግ አስከባሪ ስሌጣንን ተግባር
ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ዛተኣሳሰረ ብምዃኑ ከማሔበራዊ ፌርዴ ቤቶች የተሳሰረ በመሆኑ፣
ስሌጣንን ተግባርን ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ የማሔበራዊ ፌርዴ ቤቶች ስሌጣንና ተግባር
ምምሔያሽ ስሇዛተገበረለ፣ የሚመሇከተውን አዋጅ መሻሻሌ ስሇተዯረገበት፣
ናይ ጣብያ ኣኽባሪ ሔጊ ስሌጣንን ተግባርን የጣብያ ሔግ አስከባሪ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን

ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ እውን ዛተወሰነ የወጣ አዋጅም የተወሰነ መሻሻያ እንዱዯረግሇት
ምምሔያሽ ክግበረለ ስሇዛተኣመነለ፣ ስሇታመነበት
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ተመሒይሹ ብዛወፀ የትግራይ ክሌሌ መንግስት ምክር ቤት ተሻሽል
ሔገ መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ በወጣው የትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት ዒንቀፅ
ብዛተውሃቦ ስሌጣን መሰረት እዘ ዛስዔብ 49/3/ሀ/ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
መመሒየሺ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል፡፡ የሚከተሇውን ማሻሻያ አዋጅ አውጥቷሌ፡፡
እዘ ኣዋጅ “ስሌጣንን ተግብርን ጣብያ ኣኽባሪ ይህ አዋጅ “የጣብያ(ቀበላ) ሔግ አስከባሪ
ሔጊ ንምውሳን ኣዋጅ ቁፅሪ 71/1996 ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን አዋጅ ቁጥር
ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 102/1998 71/1996 ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ ቁጥር
ዒ.ም” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ 102/1998 ዒ.ም” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2. መመሒየሺ 2. ማሻሻያ
1. ዒንቀፅ 4 ናይቲ ኣዋጅ ከም ዛስዔብ 1. የአዋጁ አንቀፅ 4 እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ፡፡
ተመሒይሹ ኣል፡፡
“4 ወሰን ተፇፃሚነት “4 የተፇፃሚነት ወሰን
እዘ ኣዋጅ ብብርኪ ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ይህ አዋጅ በማሔበራዊ ፌርዴ ቤት ዯረጃ ሔግ
ኣኽባሪ ሔጊ ኣብ ዛተጣየሸሇን ኩሇን ጣብያታት አስከባሪ በተቋቋመባቸው በሁለም የገጠር እና
ገፀርን ከተማን ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ ከተማ ጣብያዎች(ቀበላዎች) ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
2. ዒንቀፅ 7 ንኡስ ቁፅሪ 2 ናይቲ ኣዋጅ 2. የአዋጁ አንቀፅ 7 ንኡስ ቁጥር 2
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 1.55 109
ከምዛስዔብ ተመሒይሹ ኣል፡፡ እንዯሚከተሇው ተሻሽሎሌ

“2 ንኣኽባሪ ሔግነት ዛምረፅ ሰብ እዜም ዛስዔቡ “2 ሇሔግ አስከባሪነት የሚመረጥ የሚከተለትን
ረቛሑታት ዖማሇአ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ መስፇርቶች ያሟሊ መሆን አሇበት
ሀ. ዔዴሚኡ ሌዔሉ 18 ዒመት ዛኾነ ሀ. እዴሜው ከ18 ዒመት በሊይ የሆነ
ሇ. በቲ ከባቢ ሔብረተሰብ ብፅቡቕ ተግባር፣ ስነ ሇ. በአከባቢው ሔብረተሰብ በስነ ምግባሩ፣
ምግባሩን መርኣየነቱን ኣኽብሮት ዛረኸበ፣ መሌካም ተግባሩና አርአያነቱ አክብሮት
ያገኘ፣
ሏ. ንናይ ጣብይኡ ሔብረተሰብ ብሙለእ ሏ. ሇጣብያው(ቀበላው) ሔብረተሰብ በሙለ
ዴላትን ተኣማንነትን ከገሌግሌ ፌቓዯኛ ፌሊጎትና ታማኝነት ሇማገሌገሌ ፌቃዯኛ
ዛኾነ፣ የሆነ፣
መ. እንተተኻኢለ ምንባብን ምፅሒፌን ዛኽእሌ መ. ቢቻሌ ማንበብና መፃፌ የሚችሌ መሆን
ክኸውን ይግባእ፡፡ አሇበት
ረ. ካብ ክሌቲኦም ጣብያ መኽበርቲ ሔጊ ረ. ከሁሇቱ የቀበላ ሔግ አስከባሪዎች ቢያንስ
እንተወሒዯ እታ ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይቲ አንዴዋ ሴት መሆን ይኖርባታሌ
ክትኸውን ኣሇዋ
3. ኣብ ዒንቀፅ 7 ናይቲ ኣዋጅ ዛስዔብ ሒደሽ 3. በአዋጁ አንቀጽ 7 አዱስ ንኡስ ቁጥር 4
ንኡስ ቁፅሪ 4 ተወሲኹ ኣል፡፡ ተጨምሯሌ
“4 ኣብ ሒዯ መዒሌቲ መጋባእያ ዛስየም ኣኽባሪ “4 በአንዴ ቀን ችልት የሚሰየም ሔግ አስከባሪ
ሔጊ ሒዯ ጥራሔ ይኸውን፡፡ አንዴ ብቻ ይሆናሌ
4. ኣብቲ ኣዋጅ ቅዴሚ ዒንቀፅ 13 ሒደሽ 4. በአዋጁ ከአንቀፅ 13 በፉት አዱስ አንቀፅ 13
ዒንቀፅ 13 ተወሲኹ ዒንቀፅ 13ን ዒንቀፅ እንዯሚከተሇው ተጨምሮ አንቀፅ 13 እና
14ን ከከም ቅዯም ስዒቦም ዒንቀፅ 14ን አንቀፅ 14 እንዯየቅዯም ተከተሊቸው አንቀፅ
ዒንቀፅ 15ን ይኾኑ፡፡ 14 እና አንቀፅ 15 ይሆናለ፡፡
“13 ንኣኽበርቲ ሔጊ ዛወሃብ ክፌሉት ኣኽባሪ “13 ሇሔግ አስከባሪዎች የሚሰጥ ክፌያ ሔግ
ሔጊ ኣብ መጋባእያ ንዛውዔል በቲ ጣብያ አስከባሪ በችልት ሇሚውሇው በጣብያ አስተዲዯር
ምምሔዲር ንመዒሌቲ ብር 10(ዒሰርተ) በቀን ብር 10(አስር) ይከፇሇዋሌ፡፡
ይኽፇል፡፡
3. እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ ጊዚ 3. አዋጁ የሚፀናበት ግዚ
እዘ ኣዋጅ ካብ ሇካቲት 05/1998 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከየካቲት 05/1998 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ዛፀንዏ ይኸውን ይሆናሌ፡፡
ፕረዘዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ፕሬዘዲንት
110

መበሌ 14 ዒመት ቑ.10 ብሒሌዮት ቤት ምክ ብሄራዊ ክሌሊዊ 14ኛ ዒመት ቁ.10
መቐሇ መጋቢት15/1998ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ መቐሇ መጋቢት15/1998ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 103/1998 ዒ/ም አዋጅ ቁፅሪ 103/1998 ዒ/ም

ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ኣዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የጤና
ኣዋሃህባ ግሌጋልት ጥዔና፣ ምምሔዲርን አገሌግልት አሰጣጥ፣ አስተዲዯርና አመራር አዋጅ
ኣመራርሒን
ኣዋሃህባ ግሌጋልት ጥዔና ክሌሌና ዯረጅኡ የክሌሊችን የጤና አገሌግልት አሰጣጥ ዯረጃውን
ዛሒሇወን ምስ ፖሉሲታትን ስትራተጂታትን የጠበቀና ከሀገሪቱ እንዱሁም ከክሌለ ፖሉሲዎችና
ሃገርናን ክሌሌናን ዛተጠዒዒመ ንምግባር፣ ስትራቴጅዎች የተጣጠመ ሇማዴረግ፣
ዖይተማእኸሇ ኣመራርሒ ብምትእትታው ያሌተማከሇ አመራር በማስፇን ተገሌጋዮች

ተገሌገሌቲ ብተወከሌቶም ኣብ ውሳነ ምሃብ በተወካዮቻቸው አማካኝነት ውሳኔ በመስጠት ሊይ
ዛሳተፌለ ስርዒት ንምትእትታው፣ የሚሳተፊበት ስርዒት ተግባራዊ ሇማዴረግ
እንዱቻሌ፣
ጥዔና ግሌጋልት ብዋናነት ብመንግስትን ህዛብን የጤና አገሌግልት ወጪ በዋናነት በመንግስትና
ዛሽፇን ወፃኢ እኳ እንተኾኑ ትካሊት በህዛብ የሚሸፇን ቢሆንም ተቋሞች በተቻሇ መጠን
ክንዱዛተካኣሇ ናይ ዒርሰን እቶት ብምዔባይ የራሳቸው ገቢ በማሳዯግ የወጪ መዯጋገፌ
ምዴግጋፌ ወፃኢ ዛረጋገፀለ፣ ሰብ ሞያ የሚረጋገጥበት፣ ሙያተኞች ሇማበረታታትና
ንምብርትታዔ ፅርየት ግሇጋልት ንምዔባይ ኣብ የአገሌግልት ጥራት ሇማሳዯግ መንግስት ጤና
መንግስታዊ ትካሊት ጥዔና ውሌቀ ሔክምናታት ተቋሞች የግሌ ህክምና መጀመር አስፇሊጊ በመሆኑ፣
ምጅማር ኣዴሊይ ብምዃኑ፣
ብመሰረት ተማሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ መንግስት ሔገ-መንግስት አንቀፅ 49 (3) (ሀ)
49(3)(ሀ)ዛስዔብ ተኣዊጁ ኣል። መሰረት የሚከተሇው ታውጀዋሌ፣
ክፌሌ ሒዯ ክፌሌ አንዴ
ጠቅሊሊ ጠቅሊሊ

እዘ ኣዋጅ “ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ “ የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ኣወሃህባ ግሌጋልት ጥዔና፣ ምምሔዲርን የጤና አገሌግልት አሰጣጥ አስተዲዯርና አመራር
ኣመራርሒን ኣዋጅ ቑፅሪ 103/1998 ዒ/ም” አዋጅ ቁጥር 103/1998 ዒ/ም” ተብል ሉጠቀስ
ተባሂለ ክፅዋዔ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 3.05 ነጋሪት ጋዚጣ ቑ.ፖ.ሳ. 291

ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዚጣ ፖ.ሳ.ቁ 111
ኣብዘ ኣዋጅ ውሽጢ በዘህ አዋጅ ውስጥ፦
1. “ግሌጋልት ጥዔና” ማሇት ሔማማት ምክሌካሌን 1. “የጤና አገሌግልት” ማሇት የበሽታ መካሊከሌ፣
ምቁፅፃርን፣ ዲህሳስ ተማሒሇፌቲ ሔማማት፣ ቁጥጥርን፣ የተሊሊፉ በሽታዎች ቅኝትን፣
ኣካሊዊ፣ ናይ ሊባራቶሪ፣ ራጅን ካሌኦት ጥዔና የአካሌ፣ ሊብራቶሪ የራጅና ላልች ጤና ነክ
ተንከፌ ምሔካም ብፇውሲ፣ ትምህርቲ ሒሇዋ ምርመራዎች፣ የፇውስ ህክምና የጤና አጠባበቅ
ጥዔና አብ ሔብረተሰብ ምዛርጋሔን ሇውጢ ትምህርቶችን መሰራጨትና በህብረተሰቡ የባህሪ
ባህሪ ምክትታሌን ምግምጋምን የጠቃሌሌ፣ ሇውጥ መፇተሽና መገምገም ያጠቃሌሊሌ፣
2. “ነፃ ሔክምና” ማሇት ወፃኡ ኣግባብ ብዖሇዋ 2. “ነፃ ህክምና” ማሇት ወጪው አግባብ ባሇው
መንግስታዊ ኣካሌ ወይ ካዒ ካሉእ ሳሌሳይ ወገን የመንግስት አካሌ ወይም ላሊ ሶስተኛ ወገን
ተሸፉኑ ዒቕሚ ንዖይብልም ዚጋታት ብነፃ ተሸፌኖ የመክፇሌ ዒቅም የላሊቸው ዚጉች በነፃ
ዛዋሃብ ግሌጋልት ጥዔና እዩ። የሚሰጥ የጤና አገሌግልት ነው፣
3. “ክፌሉት ዖይሔተተለ ግሌጋልት ጥዔና” ማሇት 3. “ክፌያ የማይጠበቅበት የጤና አገሌግልት”
ብመሰረት ዒንቀፅ 22 እዘ አዋጅ ሌምዱ ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀፅ 22 መሰረት
ሔብረተሰብ ኣብ ኣተሒሊሌዋ ጥዔና ንምዔባይን የህብረተሰቡን የጤና አጠባበቅ ሌምዴ ከማሳዯግ
ኣብ ምሔሊው ጥዔና ህዛቢ ዛዒዖዖ ረብሒ እንዱሁም በህዛብ ጤና አጠባበቅ ጉሌህ
ዖልዎም ግሌጋልት ጥዔና ምስ ምሃብ ጠቀሜታ ያሊቸው የጤና አገሌግሇቶች
ብዛተትሒዖ ንኹለ ክፊሌ ሔብረተሰብ ብዖይ ከመስጠት ጋር በተያያዖ ሇሁለም የህብረተሰብ
ክፌሉት ዛዋሃብ ግሌጋልት እዩ” ክፌሌ ባሇ ያሇ ክፌያ የሚሰጥ አገሌግልት ነው፣
4. “ጥዔና ትካሌ” ማሇት ኣብ ትሔቲ ብሄራዊ 4. “የጤና ተቋም” ማሇት በትግራይ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛመሒዯር ብሓራዊክሌሊዊ መንግስት ስር የሚተዲዯር
ሆስፒታሌ፣ ጣብያ ጥዔና፣ኬሊ ጥዔናን ሆስቲታሌ፣ ጤና ጣብያ፣ ጤና ኬሊና
ግሌጋልት ጥሙር ጥዔና ዛወሃበለ ነቁጣ እዩ፣ ኤክስቴንሽን ፓኬጅ ማሰራጫ ዩኒት ነው፣
5. “ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ” ማሇት አብ ብሄራዊ 5. “ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቤት ምኽሪ ስራሔ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ አስፇፃሚ
ፇፃሚ እዩ፣ ምክርቤት ነው፣
6. “እቶት” ማሇት ጥዔና ትካሊት አብ ዛህብዎ 6. “ገቢ” ማሇት የጤና ዴርጅቶች ከሚሰጣቸው
ግሌጋልት ጥዔና፣ ሽያጣት ፇውስን ካሌኦት የጤና አገሌግልቶች የመዴሃኒት ሽያጭ እና
መሸጣ ግሌጋልታትን ኣቑሔትን ዛረኽብዎ ከላልች አገሌግልቶች እና እቃዎች ሽያጭ
ኣታውን ብዒይነት ወይ ካዒ ብጥረ ገንዖብ የሚያገኛት ገቢ እንዱሁም በዒይነትም ሆነ
ዛረኽብዎ ሒገዛ እዩ። በጥሬ ገንዖብ የሚያገኙት እርዲታ ነው።
7. “ሳሌሳይ ወገን” ማሇት ንግሌጋልት ተጠቀምቲ 7. “ሶስተኛ ወገን” ሶስተኛ ወገን ማሇት
ፊይናንሳዊ ወፃኢ ብኢንሹራንስ ወይ ብካሌእ የአገሌግልት ተጠቃሚዎችን ወጭ በእኑሽራንስ
መሌክዔ ዛሽፌን ናይ ውሌቀ ካዒ መንግስታዊ ወይንም በላሊ መሌክ የሚሸፇን የግሌ ወይም
ትካሌ እዩ። የመንግስት ዴርጅት ነው፣
8. “ውሌቀ ጥዔና ትካሌ” ማሇት ናይ መንግስቲ 8. “የግሌ የጤና ዴርጅት” ማሇት የመንግስት
መመዖኒታት ብምምሊእ ብውሌቀ ሰብ ሃፌቲ መስፇርት በሟሟሊት በግሌ ባሇሃብቶች ወይም
ወይ ዖይመንግሰታዊ ትካሊት ኢንቨስትመንት መንግስታዊ ባሌሆኑ ዴርጅቶች ኢንቨስትመት
ዛጣየሽ ጥዔና ትካሌ እዩ። የመቋቋም የጤና ዴርጅት ነው፣
9. “ቢሮ” ማሇት ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና ክሌሊዊ 9. “ቢሮ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ እዩ፣ መንግስት የጤና ጥበቃ ቤሮ ነው፣
10. “እቶት ስዴራ” ማሇት እቲ ስዴራ ካብ 10.“የቤተሰብ ገቢ” ማሇት ቤተሰቡ ከማንኛውም
ዛኾነ ምንቅስቃስ ኣብ ዒመት /ወርሑ ብዒይነት እንቅስቃሲ በዒመት /በወር የሚያገኘው
112
ኮነ ብጥረ ገንዖብ ዛረክቦ እቶት እዩ፣ በዒይነትም ሆነ በጥሪ ገንዖብ የሚያገኘው ገቢ

ነው፣
11. “ወፃኢ ዛሽፌን ኣካሌ” ማሇት ናይ ምኽፊሌ 11.“ወጪየሚሸፌነው አካሌ” ማሇት የመክፇሌ
ዒቕሚ ንዖይብልም ክፌሌታት ሔብረተሰብ ዒቅም የሉሊቸው የሔብረተሰብ ክፌልች
ዛወፅእ ናይ ጥዔና ወፃኢ በጀት ሑ዗ ዛሽፌን የሚወጣውም የጤና በጀት ይዜ የሚሸፌን አካሌ
ኣካሌ እዩ፣ ነው፣
12. “ዖፇር ውሌቀ” ማሇት ብዖፇር ጥዔና ካብ 12.“የግሌ ሴክተር” ማሇት በጤና ዖርፌ ከመንግስት
መንግስቲ ወፃኢ ብውሌቀን ዖይመንግስታዊ መዋቅር ውጭ በግሌና በመንግስታዊ ባሌሆኑ
ትካሊት ዛጣየሹን ዛምርሐን ግሌጋልት ጥዔና ዴርጅቶች የሚቋቋሙና የሚመሩ የጤና
ዛህቡ እዮም፣ አገሌግልቶች የሚሰጡ ናቸው፣
13. “ውሌቀ ሔክምና ዛዋሃበለ ናቑጣ” ማሇት 13.“የግሌ ህክምና መስጫ ክፌሌ” ማሇት ከመዯበኛ
ካብ ስሩዔ ሔክምና መውሃቢ ክፌሉ ወፃኢ ሒዯ የሔክምና መስጫ ክፌሌ ውጭ የሆስፒታለ
ኣካሌ ሆስፒታሌ ኮይኑ ዛጣየሽን ብተመሊሊሲ አንዴ ክፌሌ ሆኖ የሚቋቋም ሇተመሊሊሽ ወይም
ወይ ካዒ ኣዯቂሱ ግሌጋልት ጥዔና ዛህብ ኣሃደ ተኝተው ሇሚታከሙ የጤና አገሌግልት የሚሰጥ
እዩ። ክፌሌ ነው።
3. ዔሊማ 3 ዔሊማ
እዘ ኣዋጅ ዛስዔቡ ዔሊማታት ይህሌውዎ ፦ አዋጁ የሚከተለ ዒሊማዋች ይኖሩታሌ፦
1. ኣብ ምስጓም ጥዔናን ምክሌኻሌ ሔማማትን 1. ጤናን በማስፊፊትና በሽታዎችን በመከሊከሌ፣
ዛተዯረኸ፣ ዯረጅኡ ዛሒሇወ ሔክምና ምሃብን ዯረጃዉን የጠበቀ ሔክምና በመስጠትና
ምስፌሒፊሔን መሰረታዊ ግሌጋልት ጥዔናን መሰረታዊ የጤና አገሌግልት ማስፊፇት ሊይ
ዖትኮረ ሃገራዊ ፖሉሲ ጥዔና አብ ትግራይና ያተኮረ የሃገሪቱ የጤና ፖሉሲ በክሌለ
ብአግባቡ ተግባራዊ ንምግባር ዖኽእሌ ሔጋዊ በአግባቡ ተግባራዊ ሇማዴረግ የሚችሌ የሔግ
ማዔቀፌ ምትካሌ፣ ማእቀፌ ማዲረጀት፣
2. ግሌጋልት ጥዔና ብቀፃሌነት ነቲ ሔብረተሰብ 2. የጤና አገሌግልት ሇሔብረተሰቡ በዖሊቂነት
ብምሃብ ሔዘ ዛፇሪ ብቁዔ ሃብቲ ዛርከበለ መስጠት ይችሌ ዖንዴ የጤናው ዖርፌ በቲ
ምችው ኩነታት ምፌጣር፣ ሃብቲ የሚያገኙበት ምቹ ሁኔታ መፌጠር፣
3. ዛርገሏ እቲ ግሌጋልት ንምዔባይን ፅርየቱ 3. የአገሌግልት ሽፊን ሇማሳዯግና ጥራትን
ንምሔሊውን መንግስታዊ ኮኑ ዖፇር ውሌቀ ሇመጠበቅ የመንግስትገን ሆኑ የግሌ ሴክተር
ትካሊት ጥዔና ዖይመንግስታዊ ትካሊት ጤና ተቆማት መንግስታዊ ካሌሆኑ
ሔብረተሰብን ተዋዱድም ዛሰርሔለ ኩነታት ዴርጅቶችና ክህብረተሰቦ ጋር ተቀናጅተው
ምምችቻው፣ የሚሰሩበትን ሁኔታ ማመቻቸት።
እዘ ኣዋጅ ኣብ ትሔቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስር
ትግራይ ኣብ ዛርከባ ጥዔና ትካሊት ተፇፃሚ በሚገኙ የጤና ተቋማት ተፇፃሚ ይሆናሌ
ይኸውን፣
5. መትከሊት ኣወሃህባ ግሌጋልት ጥዔና 5. የጤና አገሌግልት አሰጣጥ መርህ
1. መንግስታዊ ትካሊት ጥዔና ዛህቡ ቤት ምኽሪ 1. የመንግስት ጤና አገሌግልት መስጫ ተቋማት
ስራሔ ፇፃሚ እቲ ክሌሌ ዛውስኖ መጠን የጤና አገሌግልት የሚሰጡት በክሌለ ስራ
ክፌሉት /ዋጋ ብምትግባር ይኸውን፣ አስፇፃሚ ምክር ቤት የሚወሰነውን ክፌያ
ሇማስፇፀም ይሆናሌ፣
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ “1” ዛተዯንገገ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ “1” የተዯነገጉ
ሔሌው ኮይኑ ዛኾነ ሰብ ዛኸፌል ብምስአኑ እንዯተጠበቀ ሆኖ ማናቸውም ሰው የሚከፌሇው
ግሌጋልት ጥዔና አይክሌከሌን፣ በማጣቱ ምክንያት የጤና አገሌግልት
113
አይከሇከሌም፣
3. ብውሳነ ቤት ምክሪ ስራሔ ፇፃሚ መረዲእታ ነፃ 3. በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክርቤት ነፃ የህክምና
ሔክምና ክህቡ ስሌጣን ካብ ዛተዋሃቦም ኣካሊት ማስረጃ እንዱሰጡ ስሌጣን የተሰጣቸው አካሊት
መረዲእታ ዖምፅእ ዛኾነ ሰብ ነፃ ግሌጋልት የነፃ ህክምና ማስረጃ ያመጣ ማንኛውም ሰው ነፃ
ሔክምና ይረክብ፣ የህክምና አገሌግልት ያገኛሌ፣
4. ትካሊት ጥዔና ኣብ ምዴሊውን ትሌምን 4. ጤና ተቋማት በእቅደ ዛግጅትና በጤና
ኣዋሃህባ ግሌጋልት ጥዔና ናይቲ ሔብረተሰብ አገሌግልት አሰጣጥ ጉዲይ የህብረተሰቡን
ተሳትፍ ከረጋግፁ ይግባእ፣ ተሳትፍ ማረጋገጥ አሇባቸው፣
5. ኣብ ኣሰራርሒ መንግስቲ ትካሊት ጥዔና ኣብ 5. የመንግስ የጤና ተቋማት አሰራር በሃብት
ኣጠቓቕማ ሃብቲ ወፃኢ ዛንኪ፣ ኣብ ግሌፅነትን አጠቃቀም ረገዴ ወጪ ቆጣቢ፣ ግሌፅነትና
ተሒታትነትን ዛተመስረተን ውፅኢት ተጠያቅነትን የተሊበሰ እንዱሁም ውጤት
ዖመዛግብን ክኸውን ኣሇዎ፣ የሚያስመዖግብ መሆን አሇበት፣
6. ዛኾነ ትካሌ ጥዔና ቅዴመ ክፌሉት ከይሒተተ 6. ማንኛውም የጤና ዴርጅት ቅዴመ ክፌያ
ሁፁፅ ግሌጋልት ጥዔና ናይ ምሃብ ግቡእ ሳይጠበቅ ዴንገተኛ የጤና አገሌግልት
ኣሇዎ። የመስጠት ግዳታ አሇበት ።
6 ፌቓዴ ብዙዔባ ምርካብ 6. ፌቃዴ ስሇማግኘት
ግሌጋልት ጥዔና ኣብ ምሃብ ዛዋፇር ዛኾነ ሰብ ማንኛውም ከመዴሒኒት ጋር የተያ዗ ስራዎች
ወይ ትካሌ ፌቓዴ መረጋገፂ ሞያ ከይረኸበ ስራሔ ማሇትም ማስመጣት፣ ማምረት፣ ማከፊፊሌ፣
ክጅምር የብለን። መሸጥ፣ ሇታካሚዎች ማዖዛ በሚመሇከት በፉዯራሌ
የመዴሒኒት አስተዲዯርና ቁጥጥር አዋጅ ቁጥር
176/91 መሰረት ይሆናሌ።
7. መዴሒኒት /ኣፊውስ 7. መዴሒኒት
ዛኾነ ምስ ኣፊውስ ዛተዙመደ ተግባራት ከም ማንኛውም ከመዴሒኒት ጋር የተያ዗ ስራዎች
ምምፃእ፣ ምፌራይ፣ ምክፌፊሌ፣ ምሻጥ፣ ማሇትም ማስመጣት፣ ማምረት፣ ማከፊፊሌ፣
ንታሒከምቲ ምእዙዛ ዛምሌከት ብፋዯራሌ ኣዋጅ መሸጥ፣ ሇታካሚዎች ማዖዛ በሚመሇከት በፉዯራሌ
ምምሔዲርን ቁፅፅርን መዴሒኒት ቁፅሪ 176/91 የመዴሒኒት አስተዲዯርና ቁጥጥር አዋጅ ቁጥር
መሰረት ይኾውን። 176/91 መሰረት ይሆናሌ።
ኣወዲዴባ ምምሔዲር ግሌጋልት ጥዔና የጤና አገሌግልት እሰተዲዯር
8. ኣወዲዴባ ምምሔዲር ግሌጋልት ጥዔና 8. የጤና አገሌግልት አስተዲዯር አዯረጃጀት
1. ምምሔዲር ግሌጋልት ጥዔና መንግስቲ 1. የመንግስት አገሌግልት አዯረጃጀት
ኣወዲዴብኦም ዛስዔብ ይኸውን፦ የሚከተሇው ይሆናሌ፦
ሀ. ቢሮ፣ ሀ. ቢሮ፣
ሇ. ጉባኤ ኣማከርቲ፣ ሇ. የመማክርቲ ጉባኤ፣
ሏ .ኣመራርሒ ቦርዴ ሆስፒታሌ ሏ. የሆስፒታለ አመራር ቦርዴ፣
መ. መካየዱ ስራሔ ሆስፒታሌ መ.የሆስፒታሌ ስራ አስኪያጅ
ረ. ቦርዴ ኣመራርሒ ጣብያታት ጥዔና‟። ረ. የጤና ጣብያዎች አመራር ቦርዴ ።
2. ጉባኤ ኣማከርቲ ብብርኪ ክሌሌ ዛጣየሽ 2. የማማከር ጉባኤ የሚዯራጁ ሇክሌሌ ዯረጃ
ኮይኑ ከከም ኣዴሊይነቱ ብብርኪ ወረዲ ሁኖ እንዯ አስፇሊጊነቱ በየወረዲው ሉዯራጅ
ይጣየሽ። ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውሰን። ይችሊሌ። ዛርዛሩ መመሪያ ይወስናሌ
9.ተግባር ሒሊፉነትን ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና 9. የጤና ጥበቃ ቢሮ ስሌጣንና ተግባር
ብመሰረት ኣዋጅ ቑፅሪ 94/98 ዒንቀፅ 9 ከምኡ በአዋጅ ቁጥር 94/98 አንቀፅ 9 እንዱሁም በዘህ
እውን ኣብዘ ኣዋጅ ኣብ ካሌኦት ዒንቀፃት ካብ አዋጅ በላልች አንቀፃች ከተሰጠው ስሌጣን
114
ዛተዋሃቦ ስሌጣን ተወሳኺ ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና በተጨማሪ ቢሮ የሚከተሇው ስሌጣን ይኖሮዋሌ፦

ዛስዔቡ ስሌጣን ይህሌው
1. ግሌጋልት ጥዔና ዋሃብቲ ትካሊት ክህሌውን 1. የጤና አገሌግልት መስጫ ተቋማት ሉኖራቸው
ዛግባእ ናይ ሰብ ሒይሉ ቁፅሪ ፣ ብቕዒትን የሚገባውን የሰው ሃይሌ ብዙት፣ ብቃትና ስብጥር፣
ዛንቕን ህንፃ ፣ዯረጃ ምስ ዛምሌከቶም የህንፃ፣ የህክምና መሳርያዎች እና መገሌገያዎች
ፋዯራሌ ኣካሊት መንግስቲ ብምዃንይውስን፣ ዯረጃ ከሚመሇከታቸው የመንግስት አካሊት
በመሆን ይወስናሌ፣
2. ንውሌቀ ትካሊት ጥዔና ብቕዒት መረጋገፂ 2. ሇግሌ የጤና ተቋሞች የብቃት ማረጋገጫ ምስክር
ወረቐት ምስክር ይህብ ወረቀት ይሰጣሌ፣
3. ምስ ዛምሌከቶ ኣካሌ መንግስቲ ብምዃንን 3. ከሚመሇከተው የመንግስት አካሌ ጋር በመሆን
ካብ ትካሌ ጥዔና መንግስቲ ዛቐርብ ርኢቶ የመንግስት ጤና ተቋሞች በሚያቀርቡት ሃሳብ
ብምዴራኽ፣ ትካሊት ንዛህብዎ ግሌጋልት መሰረት፣ በሚሰጡት የጤና አገሌግልት ሉከፇሌ
ጥዔና ክኽፇሌ ዛግብኦ ክፌሉት ዖውፅእዎ የሚገባው ዒቅም ከግምት ውስጥ የገባ መሆኑ
ወፃኢ ዒቕሚ ምኽፊሌ ህዛቢ ኣብ ግምት በማረጋገጥ የክፌያው ወሇሌና ጣራ ሇስራ
ዖእተወ ምዃኑ ብምርግጋፅ ሊዔሇዋይን አስፇፃሚ ምክር ቤት በማቅረብ ያስወስናሌ፣
ታሔተዋይን መጠኑ ናብ ቤት ምኽሪ ስራሔ
ፇፃሚ ኣቕሪቡ ይውስን፣
4. መንግስታዊ ትካሊት ጥዔና ብቕዒት ሒይሉ 4. የመንግስት የጤና ተቋማት የሰው ሃይሌ፣ ብቃት
ሰብን ክማሒየሽ፣ስርዒት ኣሰራርሏአንን ትካሊዊ እንዱሻሻሌ የአሰራር ስርዒት፣ ዴርጅታዊ ዒቅም
ዒቕሚ ሒገዛ ይህብ፣ እንዱጣናከር እገዙ ያዯርጋሌ፣
5. በቲ ክሌሌ መንግስቲ ክጣየሹ ዛኽእለ 5. በክሌለ ሉቋቋሙ የሚችለ ሆስፒታልች አጥንቶ
ሆስፒታሊት ኣፅኒዐ ውሳነ ሒሳብ ናብ ቤት የውሳነ ሃሳብ የክሌለ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚኣቕሪቡ ይውስን፣ በማቅረብ ያስወስናሌ፣
6. ፅሬትን ግሌጋልት ጥዔና ምምሔያሽ ዛወፁ 6. ጤና አገሌግልት የማስፊፊትና ጥራትኑም
ዛተፇሊሇዩ መመዖኒታትን መምርሑታትን ሇማሻሻሌ የሚወጡ ሌዩ ሌዩ መስፇርቶች፣
ዯንብታትን ኣብ ስራሔ ምውዒልም መመርያዎችና ዯንቦች በስራ ሊይ መዋሊቸውም
ይቆፃፀር፣ ይከታተሊሌ ይቆጣጠራሌ።
7. ትካሊት ጥዔና ብዛተፇሊሇየ ብርኪ ንምፌሊይ 7. የጤና ተቋማት ዯረጃ ሇመሇየት የሚያስችሌ
ዖኽእሌ መመዖኒ መምርሑ የውፅእ፣ በዘ የመመዖኛ መመርያ ያወጣሌ በዘህ መሰረት ሇጤና
መሰረት ንግሌጋልት ጥዔና ውሃብቲ ትካሊት አገሌግልት መስጫ ተቋማት ዯረጃ ይሰጣሌ፣
ዯረጃ ይህብ፣
8. ኣብ ውሽጢ ክሌሌ ትግራይ ዛርከቡ 8. በክሌለ ውስጥ የሚገኙ የመንግስት የግብር ሰናይን
መንግስታዊ ፣ዖይመንግስታዊን ብውሌቀ የግሌ የጤና አገሌግልት መስጫ ተቋሞች ዯረጃውን
ዛውነኑን ትካሊት ጥዔና ዯረጅኡ ዛሒሇወ የጠበቀ አገሌግልት የሚሰጡ ስሇመሆኑ
ግሌጋልት ይህቡ ምህሊዎም ንምርግጋፅ ይቆጣጠራሌ፣
ይቆፃፀር፣
10.ጉባኤ ኣማከርቲ 10.የመማክርት ጉባኤ
1. ፅሬትን ዛርገሏን ግሌጋልት ጥዔና ንክመሒየሽ 1. የመንግስት ጤና ተቋሞች የጤና አገሌግልት
ኣብ ዛግበር ፃዔሪ ከም ኣማካሪ ኮይኑ ዖገሌግሌ ሽፊንና ጥራት እንዱሻሻሌ በሚዯረገው ጥረት
ጉባኤ ኣማከርቲ ይጣየሽ፣ በአማካሪነት የሚያገሇግሌ የመማክርትጉባኤ
ይቋቋማሌ፣
2. እቲ ቢሮ ብዖውፅኦ መምርሑ በዛሑ ኣካሊት 2. የማማክርት ጉባኤው አባሊት ብዙት እና
መማኸርቲ ጉባኤ ስራሔቲ ዛፌፅምለ ኣገባብን ስራዎችን የሚፇፀምበት አግባብ ቢሮው
115
ይውስን፣ መማኸሪ ጉባኤ ሰብ ሞያ ጥዔና የሚያወጣው መመርያ ይወሰናሌ የመማክርት

ውሌቀ ሰባት ወይ ማሔበራትን፣ ንመማኸሪ ጉባኤ የጤና ባሇሞያዎች ግሇሰቦች፣ የሞያ
ጉባኤ ክሔግ዗ ይኽእለ እዮም ዛባሃለ ካብ ማህበራትና፣ ሇመማክርት ጉባኤው ተግባር
ወረዲ ዛተወከለ ተፇሇጥቲ ሰባት ዛርከብዎ አፇፃፀም ያግዙሌ የሚባለ ከወረዲ የተወከለ
ይኸውን፣ ታዋቂ ሰዎች በአባሌነት የሚገኝበት ይሆናሌ፣
3. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ጉባኤ ኣማኸርቲ 3. ቢሮው የመማክርት ጉባኤ ስራ የሚመራበት
ብብርኪ ክሌሌኾይኑ ኣብ ካሌኦት ብርክታት አኳሃን የሚወስን መመርያ ያወጣሌ፣ በዘህ
እውን ከከም ኣዴሊይነቱ ክጣየሽ ይኽእሌ አንቀፅ መሰረት የሚዯራጀው የማማክርት ጉባኤ
ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውሰን። በክሌሌ ዯረጃ ሆኖ እንዯ አስፇሊጊነቱ በተሇያዩ
እርከኖች ሉቋቋም ይችሊሌ። ዛርዛሩ በመመርያ
ይወሰናሌ።
11 ተግባርን ሒሊፌነትን ተፀዋዔነትን ሆስፒታሌ 11 የሆስፒታለ ተጠሪነት፣ ሃሊፉነት እና ተግባር
1. ዛኾነ ናይዘ ክሌሌ መንግስቲ ሆስፒታሌ 1.ማንኛውም የክሌለ መንግስት ሆስፒታሌ
ዛስዔቡ ስሌጣንን ሒሊፌነትን ይህሌውዎ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፦
ሀ. ሔጋዊ ሰውነት ዖሇዎ ዒርሱ ዛኽኣሇ ኾይኑ ሀ. ህጋዊ ሰውነት ያሇውና ራሱ የቻሇ ሆኖ
ይውዯብ፣ ብናይ ባዔለ ቦርዴ ኣመራርሒ ይዯራጃሌ፣ በራሱ የስራ አመራር ቦርዴ እና ስራ
ስራሔን ስራሔ መካየዴን ይምራሔ፣ አስኪያጅ ይመራሌ፣ ይተዲዯራሌ፣
ይመሒዲዯር፣ ሇ. ጤንነትን ይጠብቃሌ፣ በሽታን ይከሊከሊሌ፣
ሇ. ጥዔና የሰጉም፣ ሔማም ይከሊኸሌ፣ ፅርየት ፅዲትን ይቆጣጠራሌ የጤና አገሌግልት
ይቆፃፀር፣ ግሌጋልት ሔክምና ይህብ ፣ ሔሙም ይሰጣሌ፣ ሇበሽተኞች እንክብካቤ ያዯርጋሌ፣
ይከናኸን፣ ጥዔናዊ ምኽሪ ንተገሌገሌቲ ይህብ፣ ሇተገሌጋዮች የጤና ምክር ያዯርጋሌ
ሏ. ብመዲይ ጥዔና ማእኸሌ ስሌጠና ብምዃኑ ሏ. ጤና በተመሇከተ የስሌጠና ማእከሌ በመሆኑ
ስሌጠና ሞያ መመሏየሺ ይህብ፣ ስራሔቲ የሞያ ማሻሻያ ስሌጠና ይሰጣሌ፣ የምርምርና
ምርምርን ፅንዒትን የካይዴ፣ ጥናት ስራዎች ያካሂዲሌ፣
መ. ንብረት ይውንን ይወዒዒሌን፣ ብሹሙ መ. የንብረት ባሇቤት ይሆናሌ ውሌ ይዋዋሊሌ፣
ይኸስስን ይኽሰስን በስሙ ይከሳሌ፣ ይከሰሳሌ
ረ. ብመሰረት ሔጊ ፊይናንስ ሑሳብ ባንኪ ብሽሙ ረ. በህግ መሰረት የባንክ ሑሳብ በስሙ ይከፌታሌ
ይከፌት፣ የንቀሳቕስ። ያንቀሳቅሳሌ፣
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ ሒዯ /ሀ/ ዛተዯንገገ 2 በዘህ አንቀፅ አንዴ /ሀ/ የተዯነገገው የተጠበቀ
ሔሌው ኮይኑ ሔዴሔዴ መንግስታዊ ሆስፒታሌ ሆኖ ማንኛውም መንግስታዊ ሆስፒታሌ
ብመዲይ ምምሔዲር ተፀዋዔነቱ ንናይ ከባቢኡ በአስተዲዯር ጉዲዮች ተጠሪነቱ ሇአከባቢው
ምምሔዲር ኾይኑ ሞያዊ ተፀዋዔነቱ ነቲ ቢሮ መስተዲዯር ሆኖ ሙያዊ ተጠሪነቱ ግን ሇቢሮው
12 ቦርዴ ኣመራርሒ ስራሔ ሆስፓታሌ 12 የሆስፒታሌ ስራ አመራር ቦርዴ
1. ኣብ ትሔቲ መንግስቲ ዛርከብ ዛኾነ ሆሰፒታሌ 1. በመንግስት ቁጥጥር ስር የሚገኝ ማንኛውም
ብቦርዴ ይማሒዯር፣ ሆስፒታሌ በራሱ ስራ አመራር ቦርዴ
ይተዲዯራሌ፡፡
2. ተዋፆኦን በዛሔን ኣባሊት ቦርዴ ብዯንቢ 2. የቦርዴ አባሊት ተዋፅኦና ብዙት በዯንብ
ዛውሰን ኾይኑ ከከምኩነታቱ ካብ ሒሙሽተ የሚወሰን ሆኖ እንዯ አስፇሊጊነቱ ከ አምስት
ዖይውሔደ ካብ ሸውዒተ ዖይበዛሐ ኣባሊት የማያንሱ ከሰባት የማይበሌጡ አባሊት
ይህሌውዎ። ተሳትፍ ዯ/ኣንስትዮ እውን ይኖሩታሌ። የሴቶች ተሳትፍም ያረጋገጠ
ዖረጋግፅ ክኸውን ኣሇዎ፣ መሆን አሇበት
3. ዛርዛር ብፅሑት ስራሔን ሒሊፉነትን ኣባሊት 3. የአባሊቱ ዛርዛር የስራ ዴርሻና ሃሊፌነት በዯንብ
116
ቦርዴ ብዯንቢ ይውሰን። ይወሰናሌ፣

4. ተፀዋዔነት እቲ ቦርዴ ንናይ ከባቢኡ ኣካሌ 4. የቦርደ ተጠሪነት በአካባቢው የሚገኙ
ምምሔዴዲር ይኸውን። መስተዲዴር ይሆናሌ፣
5. ኣኼባ ስነ ስርዒት ኣሰራርሒ እቲ ቦርዴ 5. የቦርዴ የስብሰባና የአሰራር ስነስርአት
ብመምርሑ ይውሰን። በመመሪያ ይወሰናሌ።
13.ተግባርን ሒሊፉነትን ቦርዴ ኣመራርሒ ስራሔ 13 የስራ አመራር ቦርዴ ተግባርና ሃሊፉነት
1. ነቲ ሆስፒታሌ ብዔሇዋይነት ይመርሔ ፣ 1. ሆስፒታለ በበሊይነት ይመራሌ፣
የማሒዲዴር፣ ንናይእዋኑ ስራሔ ምንቅስቓስ ያስተዲዴራሌ፣ እንዱሁም የሆስፒታለን
ሆስፒታሌ ገምጊሙ ውሳኔ ይህብ፣ የየወቅቱ የስራ እንቅስቃሴ በመገምገም ውሳኔ
ይሰጣሌ።
2. ፌሌፌሌ እቶት ሆስፒታሌ ዛጠናኸረለ መንገዱ 2. የሆስፒታለ የገቢ ምንጭ የሚጠናከርበት
ይእሌሽ፣ ብትኽክሌ ምእካቡን ብኣግባቡ ኣብ መንገዴ ያቅዲሌ ገቢው በትክክሌ መሰብሰቡንና
ስራሔ ምውዒለን ይግምግም፣ በአግባብ ስራ ሊይ መዋለ ይገመግማሌ፣
3. ናይቲ ሆስፒታሌ ናይ ሒፂር፣ማእኸሊይን 3. የሆስፒታለ የአጭር፣ መካከሇኛና ረጅም ግዚ
ነዊሔን እዋን ስራሔ ትሌምን ረቂቕ በጀትን የስራ እቅዴና ረቂቅ በጀት መርምሮ
መርሚሩ ንዛምሌከቶ የቕርብ ምስ ፀዯቐ እውን ሇሚመሇከተው ያቀርባሌ ሲፀዴቅም ተግባር ሊይ
ኣብ ስራሔ ምውዒለ ይከታተሌ ። መዋለ ይከታተሊሌ።
4. ዋና ስራሔ መካየዱ ሆስፒታሌ ይቆፃፀር፣ 4. የሆስፒታለ ስራ አስከያጅ ይቀጥራሌ፣
የሰናብት፣ ቁፃርን ዔብየትን ሒሇፌቲ ስራሔ እቲ ያሰናብታሌ እንዱሁም የሆስፒታለ ሃሊፉዎች
ሆስፒታሌ ብመሰረት ስቪሌ ሰርቪስ መምርሑ እዴገትና ቁጥር ሲቀርብሇት በስቪሌ ስርቪስ
የፅዴቕ መመርያ መሰረት ያፀዴቃሌ።
5. እቲ ቢሮን ዛምሌከቶ ኣካሌ መንግስትን 5. በቢሮውና በሚመሇከተው የመንግስት አካሌ
ብዖውፆኦ መምርሑ መሰረት ኣብ ውሽጢ የሚወጣ መመርያ መሰረት በሆስፒታለ ውስጥ
ሆስፒታሌ ንዖል መዯብ ሒሊፌነት ስራሔ በሚገኙ የሃሊፉነት የስራ መዯቦች የመክፇሌ
ዛኽፇሌ ኣበሌ ይውስን ካሌኦት መተባብዑ አበሌ ይወስናሌ ላልች የማበራታቻ ዖዳዎች
ሜሊታትይሔንፅፅ፣ እንትፌቀዴ የፇፅም ። ይቀይሳሌ ሲፇቀዴ ያስፇፅማሌ ፣
6. ሒሇዋ ጥዔና ኣመሌኪቶም ዛወፁ ሔግታት 6. ዖርፈን አስመሌክቶ የሚወጡ ህጎች፣ ዯንቦች፣
ዯንብታትን መምርሔታትን ኣብቲ ሆስፒታሌ መመርያዎች የሆስፒታለ በአግባቡ የተፇፀመ
ብትኽክሌ ኣብ ስራሔ ምውዒልም ይከታተሌ በመሆናቸው ይከታተሊሌ፣
7. ምንቅስቓስ ስራሔቲ ሆስፒታሌ ግሌፅነትን 7. የሆሰፒታለ የስራ እንቅስቃሴ ግሌፅነትና
ተሒታትነትን ብዖሇዎ መንገዱ ክካየዴ ተጠያቂነት በሚያሰፌን መሌኩ እንዱካሄዴ
ይገብር፣ ያዯርጋሌ።
14 ተግባርን ሒሊፌነትን መካየዱ ስራሔ ሆስፒታሌ 14 የሆስፒታለ ስራ አስኪያጅ ሒሊፌነት እና ተግባር

1. መካይዱ ስራሔ ሆስፒታሌ ኣብዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 1. ስራ አስኪያጅ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 11
11 ነቲ ሆስፒታሌ ዛተዋሃበ ስሌጣን ዋና የሆስፒታለ የተሰጡ ሃሊፉነት የስራ አስፇፃሚ
መፇፀሚ ስራሔ ኾይኑ ካብ ቦርዴ ብዛተዋሃቦ ሆኖ ከቦርደ በሚሰጠው አጠቃሊይ መመርያ
ኣጠቓሊሉ መምርሑ መሰረት ዔሇታዊ ስራሔቲ መስረት ሆስፒታለ ዔሇታዊ የስራ እንቅስቃሴ
ሆስፒታሌ ይመርሔ፣ የማሒዴር፣ ይቆፃፀር ይመራሌ፣ ያስተዲዴራሌ ይቆጣጠራሌ፡፡
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ዔኡስ ዒንቀፅ ሒዯ ዛተጠቐሰ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተጠቀሰው
ከምዖል ኮይኑ ስራሔ መካየዱ ሆስፒታሌ፦ እንዯተጠበቀ ሆኖ ስራ አስከያጁ ፣
ሀ. መሰረታዊ ሔግታት ስቪሌ ሰርቪስ ክሌሌ ሀ. የክሌለ ስቪሌ ሰርቪስ መሰረታዊ ህጋችን
ትግራይ መሰረት ብምግባር ሰራሔተኛታት መሰረት በማዴረግ ሰራቶኞች ይቀጥራሌ፣
117
ይቖፅር፣ የማሒዴር፣ የሰናብት፣ ያስተዲዴራሌ፣ ያሰናብታሌ

ሇ. ትሌሚ ስራሔን በጀትን ሆስፒታሌ የዲለ፣ ምስ ሇ. የሆስፒታለ የስራ እቅዴና በጀት ያዖጋጃሌ፣
ተፇቐዯ ኣብ ስራሔ የውዔሌ፣ ሲፇቀዴ ስራ ሊይ ያውሊሌ፣
ሏ. ኣፇፃፅማ ስራሔ ንቦርዴን ዛምሌከቶ ኣካሌ ሏ. የሆስፒታለ የስራና ሑሳብ አፇፃፀም ሪፖርት
መንግስቲን የቕርብ ሇቦርዴና ሇሚመሇከተው የክሌለ መንግስት
አካሌ ያቀርባሌ፣
መ. ተፀዋዔነቶም ንስራሔ መካየዱ ዛኾኑ ሒሇፌቲ መ. ተጠሪነታቸው ሇስራ አስኪያጁ ሲሆኑ
ስራሔ ሆስፒታሌ ኣወዲዱሩ ብምምራፅ ንቦርዴ የሆስፒታለ የስራ ሃሊፉዎች አወዲዴሮ
ኣቕሪቡ የፅዴቕ በመመሌመሌ ሇቦርደ በማቅረብ ያፀዴቃሌ፣
ሰ. ምስ ሳሌሳይ ወገን ኣብ ዛግበሩ ርክባት ነቲ ሰ. ከሶስተኛ ወገኖች የሚዯረግ ግንኙነት
ሆስፒታሌ ይውክሌ፣ ሆስፒታለ ይወክሊሌ፣
ረ. ኣባሌን ፃሏፌን ቦርዴ ኮይኑ የገሌግሌ፣ ረ. የቦርደ አባሌና ፀሒፉ በመሆን ያገሇግሊሌ
3. ስራሔ መካየዱ ንቕሌጡፌ ስራሔቲ ኣዴሊይ 3. ስራ አስከያጅ ሇስራ ቅሌጥፌናና አስፇሊጊ ሆኖ
እንትኸውን ተግባርን ሒሊፌነቱን ብከፉሌ ስያገኘው ከስሌጣኑና ተግባሩ በከፉሌ
ንሰራሔተኛታት እቲ ሆስፒታሌ ብውክሌና ሇሆስፒታለ ሃሊፉዎች በውክሌና ሉሰጥ
ክህብ ይኽእሌ፣ ይችሊሌ።
4. ተፀዋዔነት ስራሔ መካየዱ ሆስፒታሌ ነቲ ቦርዴ 4. የስራ አስከያጅ ተጠሪነት ሇቦርዴ ይሆናሌ።
ይኸውን።
15 ቤት ፅሔፇት ሒሇዋ ጥዔና ወረዲ 15 ስሇ ወረዲ ጤና ጥበቃ ፅሔፇት ቤት
ቤት ፅሔፇት ሒሇዋ ጥዔና ወረዲ ኣብ ዛተጣየሸለ የወረዲ ጤና ጥበቃ ፅሔፇት ቤት በተዲራጀበት
ከባቢ ዛርከቡ ትካሊት ጥዔና ኣመሌኪቱ ኣብዘ ከባቢ የሚገኝበትን የጤና ተቋማት አስመሌክቶ
ኣዋጅ ዒንቀፅ 9 ዴንጋገታት ነቲ ቢሮ ዛተዋሃቡ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 9 ዴንጋጊዎች ሇቤሮ
ተግባርን ሒሊፌነትን ከከም ኣግባብነቶም ኣብ የተሰጥቱን ስሌጣንና ተግባራት እንዯ
ስራሔ ምውዒልም ይከታተሌ አግባብነታቸው በስራ ሊይ መዋሇቸውን
ይከታተሊሌ።
16. ቦርዴ አመራርሒ ጣብያታት ጥዔና 16. የጤና ጣቢያዎች አመራር ቦርዴ
1. ቦርዴ ኣመራርሒ ጣብያታት ጥዔና ካብ 1. የጤና ጣብያዎች የአመራር ቦርዴ ከተገሌጋዩ
ተገሌጋሊይ ሔብረተሰብ፣ ካብ ዛምሌከቶ ትካሌ ሔብረተሰብ ከሚመሇከተው ጤና ተቆምና
ጥዔናን ካብ ዛተወዯቡ ማሔበራት ዛተመረፁ ከተዯራጁ ማሔበራት የተመረጡ አባሊት
ኣባሊት ዛጣየሽ ይኸውን። የሚዋቀር ይሆናሌ፣
2.ተዋፅኦ ፣በዛሔን ብፅሑት ስራሔን ኣባሊት
ቦርዴ ኣመራርሒ ጣብያታት ጥዔና 2. የአባሊት ተዋፅኦ፣ ብዙትና ዛርዛር የስራ ዴርሻ
ዛምሌከት ኣዋጅ ዒንቀፅ 12 ንኡስ ቁፅሪ 2 በተመሇከተ የዘህ አዋጅ አንቀፅ 12 ንኡስ
ዛተዯንገገ ነዘ እዋን ተፇፃሚ ዛኸውን ኮይኑ ቁጥር 2 ሇዘህም ተፇፃሚ ሆኖ የሴቶች ተሳትፍ
ተሳትፍ ዯቂ ኣንስትዮ ግን ካብ ሲሶ ክንእስ ግን ከአንዴ ሶስተኛ ማነስ የሇበትም፣
የብለን፣
3.ናብ ብርኪ ጣብያ ጥዔና ዖይዯየባ ትካሊት 3.ወዯ ጤና ጣቢያ ዯረጃ ያሊዯጉት የጤና ተቋማት
ጥዔና ከም ኩነታቱ ብቦርዴ ክምርሒ እንዯሁኔታው በቦርዴ ሉመሩ ይችሊለ። ዛርዛር
የኽእሊ።ዛርዛር ኣፇፃፅምኡ ብዯንቢ አፇፃፀሙ በዯንብ ይወሰናሌ።
ይውሰን።
ግሌጋልት ጥዔና ዛዋሃበለ ኩነታት የጤና አገሌግልት የሚሰጥበት አኳሃን
17. ትካሊት ግሌጋልት ጥዔና 17. የጤና አገሌግልት ተቋማት
118
1. ግሌጋልት ጥዔና መውሃቢ ትካሊት ኣብ 1. የመንግስት የጤና አገሌግልት ተቋማት በሶስት

ኣርባዔተ ዛኽፇለ እንትኾኑ፦ ዯረጃዎች የሚከፇለ ሲሆን
እዘኦም ዴማ ፦ እነዘህም፦
ሀ. ርጅናሌ ሆስፒታሌ ካብ 4 ክሳብ 5 ሚሌዮን ሀ. ሪጅናሌ ሆስፒታሌ 4 እስከ 5 ሚሌዮን ህዛብ
ህዛቢ ዖገሌግሌ የሚያገሇግሌ
ሇ. ዜናሌ ሆስፒታሌ ንሒዯ ሚሌዮን ህዛቢ ሇ. ዜናሌ ሆስፒታሌ ሇአንዴ ሚሉዮን ህዛብ
ዖገሌግሌ የሚገሇግሌ
ሏ. ወረዲ ሆስፒታሌ ን250 ሽሔ ህዛቢ ዖገሌግሌ ሏ. ወረዲ ሆስፒታሌ 250 ሺ ህዛብ የሚያገሇግሌ
መ. ጣብያ ጥዔና ን25 ሽሔ ህዛቢ ዖገሌግሌ መ. ጤና ጣቢያ 25 ሺ ህዛብ የሚያገሇግሌ
እዮም። ናቸው።
2 ተፀዋዔነት ጣቢያ ጥዔናን ኬሊ ጥዔናን ከከም 2 የጤናጣቢያ ወይም ጤና ኬሊ ተጠሪነቱ እንዴ
ኣግባብነቱ ንወረዲን ጣብያ ምምሔዲርን አገባብነቱ ሇወረዯ ወይም ሇቀላ መስተዲዯሩ
18 ስነ ምግባር ሙያ 18. የሞያ ስነምግባር
ቢሮ ሒሊዋ ጥዔና ኣብ መንግስታውን ውሌቀን የጤና ጥበቃ ቢሮ የመንግስትና የግለ ዖርፌ የጤና
ትካሊት ጥዔና ውሽጢ ዖገሌግለ ሰብ ሙያን ተቋማት እና በእነዘህ የጤና ተቋማት ውስጥ
ዴጋፌ ወሃብቲ ሰራሔተኛታትን ሒሊፌነቶም የሚሰሩ ባሇሞያዎች ዴጋፌ ሰጪ ሰራተኞች
ክዋፅኡን ግሌጋልት ክህቡን ክኽተሌዎ ዛግባእ ሉከተለት የሚገባው የሙያ ሰነ ምግባር
ስነ ምግባር ዛምሌከት ዯንቢ ብምውፃእ ብቤት የሚመራ ዯንብ አዖጋጅቶ ሇስራ አስፇፃሚ
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ምስ ፀዯቐ ኣብ ስራሔ ምክር ቤት በማቅረብ ሲፀዴቅ ስራ ሊይ
ክውዔሌ ይገብር ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ። እንዱውሌ ያዯርጋሌ።
19. ስርዒት ኣቀባብሊን ኣሇኣእኻን ሔሙማት 19. የሔሙማን አሊሊክና አቀባበሌ ስርዒት
ሔሙማት ዖዴሉ ግሌጋልት ጥዔና ንክረኽቡ ካብ ሔሙማን አስፇሊጊውን የጤና አገሌግልት ማግኘት
ሒዯ ጥዔና ትካሌ ናብ ካሌእ ዛሊኣኹለ ስርዒት እንዱችለ ከአንዴ የጤና ተቋም ወዯ ላሊ
እቲ ቢሮ ብዖውፅኦ መምርሑ ይውሰን። የሚሊኩበት ስርዒት የጤና ቢሮው በሚያወጣው
መመሪያ ይወስናሌ።
20. ናቑጣ መውሃቢ ውሌቀ ሔክምና 20. የግሌ ህክምና መስጫ ክንፌ
ሀ. እቲ ሆስፒታሌ ከም ሒዯ ክፊሌ እቲ ሆስፒታሌ ሀ. ሆስፒታለ የሆስፒታለ አንዴ ክፌሌ ሆኖ
ኾይኑ ውሌቀ ሔክምና ዛውሃበለ ክፌሉ ከጣይሽ የሚሰራ የግሌ ህክምና መስጫ ክፌሌ ሉቋቁም
ይኽእሌ፣ ይችሊሌ።
ሇ. ኣሰራርሒን ኣመራርሒን ናቑጣ ውሌቀ ሇ. የግሌ የህክምና መስጫ ክንፌ አሰራርና አመራር
ሔክምና ዛውሰን ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት በሚያወጣው ዯንብ
ብዖውፅኦ ዯንቢ ይውስን። ይወሰናሌ።
ክፌሉ አርባዔተ ክፌሌ ኣራት

ነፃ ሔክምናን ክፌሉት ዖይሔተትልም የነፃ ህክምና አሰጣጥ እና ክፌያ የማይጠየቅባቸው
ግሌጋልት ጥዔናን የጤና አገሌግልቶች
21. ተጠቀምቲ ግሌጋልት ነፃ ሔክምና 21. ነፃ የህክምና አገሌግልት ተጠቃሚዎች
1. ወፃኢ ሔክምናኦም ንምሽፊን ዒቕሚ ዖይብልም 1. ሇህክምና ዎጪዎች የመክፇሌ አቅም የላሊቸው
ዴኻታት ንምዃኖም መረዲእታ ነፃ ሔክምና ስሇመሆኑ የነፃ ህክምና ማስረጃ የሚያቀርቡ
ዖቕርቡ ዚጋታት ኣብ መንግስታዊ ትካሊት ዚጎች በመንግስት የጤና አገሌግልት መስጫ
ጥዔና ነፃ ግሌጋልት ሔክምና ይረኽቡ፣ ተቋማት ነፃ የህክምና አገሌግልት ያገኛለ።
2. መረዲእታ ነፃ ሔክምና ዛህብ ኣካሌ ነቲ 2. የነፃ ህክምና ማስረጃ የሚሰጥ ማንኛውም አካሌ
119
ግሌጋልት ዛውዔሌ ወፃኢ ንምሽፊን ሒሊፌነት ሇአገሌግልቱ የሚወጣውን ወጪ የመሸፇን

ዛተዋሃቦ ኣካሌ ይኸውን፣ ሃሊፉነት አሇበት፣
3. ተጠቀምቲ ነፃ ሔክምና ዛፌሇይለ ኣገባብ፣ 3. የነፃ ህክምና የሚሰጥበት ስርዒት ማሇትም
መረዲእታ ነፃ ሔክምና ከመይን ብመንን ተጠቃሚዎች የሚሇዩበት ማስረጃ በማንና
ከምዛዋሃብ ከምኡ እውን ንትካሊት ጥዔና እንዳት አንዯሚሰጥ እንዱሁም የጤና
ከመይን ብመንን ወፃኢኡን ከምዛሽፇን ቤት አገሌግልት መስጫ ተቋሞች ወጪ በማንና
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብዖውፅኦ ዯንቢ ይውሰን። እንዳት እንዯሚሸፇን በስራ አስፇፃሚ ምክር
ቤት በሚወጣ ዯንብ ይወስናሌ።
22. ክፌሉት ዖይሔተተልም ግሌጋልት ጥዔና 22.ክፌያ የማይጠይቅባቸው የጤና አገሌግልት
1. ትካሊት ጥዔና መንግስቲ ዛስዔቡ ግሌጋልት 1. የመንግስት የጤና መስጫ ተቋሞች ከዘህ
ጥዔና ብዖይ ክፌሉት ይህብ፣ የሚቀጥለት የጤና አገሌግልቶች ያሇክፌያ
ይሰጣለ።
ሀ. ምርመራ ዒኽታ፣ ክትትሌን ቀረብ መዴሒኒትን ሀ. የሳንባ ነቀርሳ በሽታ አክታ ምርመራ፣
ሔማም ሳንባ ነቀርሳ፣ ክትትሌና የመዲሃኒት አቅርቦት፣
ሇ. ግሌጋልት ምጣነ ስዴራ፣ ሇ. የቤተሰብ ዔቅዴ አገሌግልት፣
ሏ. ግሌጋልት ቅዴመ ወሉዴ፣ ሔርስን ዴሔሪ ሏ. የቅዴመ ወሇዱ፣ የወሉዴና የዴሔረ ወሉዴ
ወሉዴን፣ አገሌግልት፣
መ. ኣብ መባእታዊ ትካሊት ዛዋሃብ ግሌጋልት መ. በመሰረታዊ አገሌግልት መስጫ ተቋሞች
ወሉዴ የሚሰጥ የወሉዴ አገሌግልት፣
ረ. ክታበት ፀረ-ሽዴሽተ ሔማማት ህፃናት፣ ረ.ፀረ ስዴስት ህፃናት በሽታዎች ክትባት ፣
ሰ. ካብ አድ ናብ ዔሸሌ ኤች አይ ቪ ከይመሒሊሇፌ ሰ.ኤች.አይ ቪ ከእናት ወዯ ፅንስ እንዲይተሊሇፌ
ምክሌኻሌ፣ ኣብ ዴላት ዛተመስረተ ምርመራ መከሊከያ፣ በፌቃዯኝነት የተመሰረተ
ዯም ኤች. አይ ቪ ኤዴስ የኤች.አይቪ ምርመራ
ሸ. ስጋ ዯዌ፣ ሸ.ስጋ ዯዌ
ቀ. ሇበዲ (ኣብ ዯንቢ ይዛርዖር) ቀ.ወረርሽኝ
በ. ፉስቱሊ በ.ፋስቶሊ
ተ. ብዛወፅእ ዯንቢ ንቕዴሚት ብዖይ ክፌሉት ተ.በሚወጣው ዯንብ መሰረት ያሇ ክፌያ እንዱሰጡ
ክዋሃቡ ዛወሰኑ ካሌኦት ግሌጋልት ጥዔና፣ የሚወሰኑ ላልች የጤና አገሌግልት
2 ክፌሉት ዖይሔተትልም ግሌጋልት ጥዔና ዛህብ 2. ክፌያ የማይጠየቁባችው የጤና አገሌግልት
ትካሌ ጥዔና ዜም ዒይነት ግሌጋልት ዖርኢ የሚሰጥ ተቋም እነዘህን የሚያሳይ መረጃ
መረዲእታ ፇሌዩ ብምሒዛ ንቢሮ ፀብፃብ ሇይቶ በመያዛ በቢሮ ሪፖርት ማዴረግ
ክቕርብ ኣሇዎ። አሇበት።
ፊይናንስ ሆስፒታሊትን ጣብያታት ጥዔናን የሆስፒታልችና ጤና ጣብያዎች ፊይናንስ
23.ፌሌፌሌ ፊይናንስ ሆስፒታሊትን ጣብያታት 23. የሆስፒታልችና ጤና ጣብያዎች የፊይናንስ
ጥዔና ምንጭ
1.ብመንግስቲ ዛምዯብ ጥቕለሌ በጀት 1. በመንግስት የሚመዯብ ጥቅሌ በጀት፣
2.ካብ ዛህብዎ ግሌጋልት ጥዏዔ ዛርከብ እቶት 2. ከሚሰጡ የጤና አገሌግልት የሚያገኙት ገቢ፣
3. ብዒይነት ይኹን ብጥረት ገንዖብ ካብ ዛርከብ 3. በዒይነትና በጥሬ ገንዖብ ከሚገኝ እርዲታ
ሒገዛ ይኸውን። ይሆናሌ።
24.እቶት ብዙዔባ ምጥቃም 24. በገቢ ስሇ መጠቀም
1.ሆስፒታሊትን ጣብያታት ጥዔናን ዛረኽብዎ 1. ሆስፒታልች እና ጤና ጣብያዎች የሚያገኙት
እቶት ብሽም እቲ ጥዔና ትካሌ ኣብ ዛኽፇት ገቢ በጤና ተቋሙ ስም በተከፇተ የባንክ ሑሳብ
120
ሑሳብ ባንኪ ይቕመጥ፣ ውስጥ ይቀመጣሌ፣

2. ሆስፒታሊትን ጣብያታት ጥዔናን ብመንግስቲ 2. ሆስፒታልችና ጤና ጣብያዎች በጥቅሌ
ካብ ዛህብዎም ጥቕለሌ በጀት ብተወሳኺ ከመንግስት ከሚመዯብሊቸው በጀት በተጨማሪ
ካብ ዛህብዎ ግሌጋልት ዛረኽብዎ እቶት ከሚሰጡት አገሌግልት ከሚያገኙት ገቢ ሇስራ
ንስራሔ መፇፀሚ ናይ ምጥቃም መሰልም ማስፇፀሚያ ሇመዋሌ መብታቸው እንዯተጠበቀ
ሔሌው ኾይኑ ንመንግስቲ እናፌሇጡ ብመሌክዔ ሆኖ ሇመንግስት እያሳወቁ እና በበጀት መሌክ
በጀት እናሒ዗ ኣብ ስራሔ የውዔለ። እየያ዗ ስራ ሊይ ያውሊለ።
3. ሆስፒታሊትን ጣብያታት ጥዔናን፣ ኣተኣኻኽባ 3. የሆስፒታልፖች እና ጤና ጣብያዎች ገቢ
ኣታዊ ስሌጣን ብዛዋሃቦ ኣካሌ መንግስቲ ኦዱት አሰባሰብና አጠቃቀም ስሌጣን በተሰጠው
ይግበር የመንግስት አካሌ ኦዱት ይዯረጋሌ፣
4. ዛርዛር ኣታኣኻኽባን ኣጠቓቕማን ውሽጢ 4. የጤና ተቋማት የውስጥ ገቢ አሰባሰብና
እቶት ትካሊት ጥዔና እቲ ቢሮ ምስ ቢሮ አጠቃቀም ዛርዛር ቢሮው ከክሌለ ፊይናንስ
ፊይናንስ ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ብምምኻር እና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ጋር በመማካከር
ብመሰረት ዖውፅኦ መምርሑ ይፌፀም በሚወጣው መመርያ ይወሰናሌ፣
25 ክፌሉት ግሌጋልት ጥዔና 25. የጤና አገሌግልት ክፌያ
1. ብመንግስታዊ ጥዔና ትካሊት ንዛዋሃብ 1. የመንግስታዊ ጤና ተቋማት ሉፇፀም የሚገባው
ግሌጋልት ጥዔና ዛተሒተን ዛሊዒሇን መጠን ክፌያ ዛቅተኛውንና ከፌተኛውም መጠን
ክፌሉት እቲ ቢሮ ምስ ቢሮ ፊይናንስ በቢሮውና በክሌለ ፊይናንስና ኢኮኖምያዊ
ኢኮኖምያዊ ሌምዒትን ብዖቕርቦ ፅንዒት ሌማት ቢሮ ይዖጋጃሌ በሚቀርብ ጥናት
መሰረት ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ይውሰን፣ በመመስረት በስራ አስፇፃሚ ኮሜቴ
ይወስናሌ፣
2. መካየዱ ስራሔ ጥዔና ትካሊት መጠን ክፌሉት 2. የጤና ጉዲይ ጤና ተቋሞች አገሌግልት ክፌያ
ግሌጋልት ጥዔና ንምምሔያሽ ዖኽእሌ መፅናዔቲ መጠን በማሻሻሌ የሚያስችሌ ጥናት
ከም ኣዴሊይነቱ ክካየዴ ይገብር፣ ውሳነ ሒሳብ እንዯአስፇሊጊነቱ እንዱከናወን በማዴረግ
ናብ ቢሮ የቕርብ፣ የውሳኔ ሒሳብ ሇቢሮ ያቀርባሌ ፣
3. እቲ ቢሮ ዛቐርብ መማሒየሺ ሒሳብ ክፌሉት 3. ቢሮው የሚቀርቦውን የጤና አገሌግልት ክፌያ
ግሌጋልት ጥዔና ብምፅናዔ ብመሰረት ንኡስ ማሻሻያ ሃሳብ በማጥናት በዘህ አንቀፅ ንኡስ
ዒንቀፅ 1 እዘ ዒንቀፅ ክፌፀም ይገብር አንቀፅ /1/መሰረት እንዱፇፀም ያዯርጋሌ።
26. ዔዲጋ ኣቑሔትን ግሌጋልትን 26.የእቃና አገሌግልት ግዢ
1. ብሆስፒታሊትን ጣብያታት ጥዔናን ዛፌፀም 1.በሆስፒታልችንጤና ጣብያዎች የሚፇፀም
ዔዲጋ ኣቁሔትን ግሌጋልትን መምርሑ የእቃና አገሌግልት ግዢ በመንግስት
መንግስቲ መሰረት ይኸውን። ኣገሌግልትና እቃ ግዢ መመርያን መሰረት
ይሆናሌ፣
2.ሆስፒታሊት ብናይ ባዔልም ተበግሶ ኣመራርሒ 2. በራሳቸው ሃሳብ አመራርና አስተዲዯር
ምምሔዲርን ነቲ ሆስፒታሌ ሰሇጤንን ሆስፒታለ ብቃት ያሇው አገሌግልት መስጠት
ፅሬየትን ዖሇዎ ግሌጋልት ክህቡ ንዛኽእለ ሇሚችለ የግሌ ባሇሃብቶች ና ዴርጅቶች
ውሌቀ ሰባትን ትካሊት ሔክምና ተንክፌ ሆስፒታልች ህክምና ነክ ያሌሆኑ
ዖይኾኑ ግሌጋልታት ብኮንትራት ክህቡ አገሌግልቶች በኮንትራት መስጠት ይችሊሌ።
ይኽእለ።
27. ስርዒት ውሔስና ጥዔና ብዙዔባ ምጥያሽ 27. የጤና ምዴን ስርዒት ስሇማቋቋም
1.መንግስቲ ስርዒት ውሔስና ጥዔና ንምጥያ ሽን 1. መንግስት የጤና መዴን ዋስትና ስርዒት
ንምስፌሔፊሔን ዛሔግዛ ምችዊ ኩነታት ሇማቋቋምና ሇማስፊፊት የሚረደ አመቺ
ይፇጥር፣ ሁኔታዎች ያማቻቻሌ፣
121
2. ስርዒት ውሔስና ጥዔና ብዛስዔቡ ኣገባባት 2.የጤና መዴን ስርዒት በሚከተለት የአዯረጃጀት
ኣወዲዴባ ክጣየሽ ይኽእሌ፣ ዒይነቶች መሰረት ሉቋቋም ይችሊሌ፣
ሀ. ውሌቀ ትካሊት ጥዔና ዖጣየሽዎ ፖሉሲ ሀ. የግሌ የጤና ተቋማት በሚያቋቋሙበት የጤና
ውሔስና ጥዔና፣ መዴን ፖሉሲ ፣
ሇ. ዛተፇሊሇዩ ውዲበታት ሔ/ሰብ ናይ ባዔልም ሇ. የተሇያዩ የማህበረሰብ ተቋማት የራሳቸው
ስርዒት ውሔስና ጥዔና ክዛርግሐ ምግባር የጤና መዴን ስርዒት እንዱዖረጉ በማዴረግ፣
ሏ. መስራሔቲ ንሰራሔተኛታቶም ፖሉስታት ሏ. አሰሪዎች ሇሰራተኞቻቸው የጤና መዴን
ውሔስና ጥዔና ንክገዛኡ ወይ ስርዒት ፖሉሲዎች በመግዙት ወይም በራሳችው
መዴሔን ጥዔና ክዛርግሐ ብምግባር፣ የጤና መዴህን ስርዒት እንዱዖረጉ በማዴረግ
መ.መንግስቲ ንስራሔተኛታት ብዖጣየሾ ስርዒት መ.መንግስት ሇስራተኞች በሚያቋቅመው
ማሔበራዊ ውሔስና ጥዔና ንክህለ ይኽእሌ። ማህበራዊ የጤና መዴን ስርዒት።
ክፌሉ ሽደሽተ ክፌሌ ስዴስት
ተሳትፍ ሔ/ሰብ የማህበረሰብ ተሳትፍ
28. ዔሊማ ተሳትፍ 28. የተሳትፍ ዒሊማ
1.ቀንዱ ዔሊማ ተሳትፍ ሔ/ሰብ ብምጥንኻር 1. የህብረተሰቡ ተሳትፍ ዋንኛ ዒሊማ መካሊከሌ፣
ግሌጋልት ጥዔና ምስጓምን ምክሌኻሌን አገሌግልቶችን ሇመጣናከር እንዱሁም በጤና
ከምኡውን ኣብ ትካሊት ጥዔና ዛውሃብ ተቋሞች የሚሰጠውም የጤናአገሌግልት ጥራት
ግሌጋልት ጥዔና ፅሬየቱን ምምሔያሽ እዩ፣ ማሻሻሌ ነው።
29.ተሳትፍ ሔ/ሰብ ኣብ ምዴሊው ትሌሚ ፣ 29 በእቅዴ ዛግጅት፣ ክትትሌና ቁጥጥር ሔ/ሰብ
ክትትሌን ቁፅፅርን ማሳተፌ
መዲሇውቲ ትሌሚ ፕሮግራማትን ምክሌኻሌን የመከሊከሌ ፕሮግራም ነዲፉዎች የጤና ተቋሞች
ግሌጋልት ጥዔና ትካሊትን ኣብ ከይዱ ምዴሊው በእቅዴ ዛግጅት፣ ክትትሌና ቁጥጥር ሂዯት
ትሌሚ ክትትሌን ቁፅፅርን ኣፇፃፅማ መዯባት አመቺ በሆነ መንገዴ የአገሌግሇቱን
ምችው ብዛኾነ ኣግባብ ርኢቶ ተጠቀምቲ እቲ ተጠቃሚዎች ኣስተያየት ማግኘት አሇባቸው።
ግሌጋልት ክረኽቡ ኣሇዎም።
ክፌሉ ሸውዒተ ክፌሉ ሰባት
ምሔዛነት መንግስቲ፣ ዖይመንግስታዊ ትካሊትን የመንግስት፣ መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶችና የግለ
ዖፇር ውሌቀን ዖርፌ ትብብር
30. ምምሔያሽ ከባቢ ስራሔ 30. የስራ አከባቢን ስሇማሻሻሌ
1. እቲ ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና ዖፇር ውሌቀ ኣብ ሴክተር 1. ቢሮው የግለ ዖርፌ ሇጤና ሴክተር የበሇጠ
ጥዔና ክሌሌና ብዛበሇፀ ዖሳትፌ ቀንዱ ተሳታፉ የሚያዯርገው ወሳኝ የማትግያ ስሌቶች
ስሌቲታት መተባብዑ ብምፌሊይ ናብ ቤት በመሇየት ሃሳብ ሇስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ የቕርብ፣ ብተወሳኺ ያቀርባሌ፣ በተጨማሪም የአቻ ተፅዔኖ
ፀቕጢ ምሔዛነት ማንዙታት ብምጥቃም በመጠቀም ተሳትፊአቻውን እንዱጠናከር
ተሳትፍኦም ክሔይሌ ይገብር ያዯርጋሌ፣
2 እቲ ቢሮ ምስ ዖፇር ውሌቀ ብሒባር ንምስራሔ 2. ቢሮው ከግለ ዖርፌ ጋር በአንዴነት ሇመስራት
ዖኽእሌ ስትራተጂ ብምዴሊው ግሌጋልት ጥዔና የሚያስችሌ ስትራተጂ በማዖጋጀት የጤና
ኣግባብ ብዖሇዎ ሞያዊ ስነ ምግባር ዛወሃብ አገሌግልት ሞያዊ ስነ ምግባር በመጠበቅ
ምዃኑ የረጋግፅ አኳሃን የተሰጠ መሆኑ ያረጋግጣሌ፣
31 መዴረኽ ምኽክር 31. የምክክር መዴረክ
እቲ ቢሮ ምስ ውሌቀ ኣብ ክሉ ጉዲያት ቢሮው ከግለ ዖርፌ ጋር በፖሉሲ፣ በቴክንካዊ
ፖሉሲ፣ቴክኒካዊ፣ኣሰራርሒን ምትሔብባርን በአሰራርና ትብብር ጉዲዮች ሊይ ሇመምከር
ንምምኻር ብውሔዴ ኣብ ዒመት ሒዯ ጊዚ ቢያንስ በዒመት አንዴ ግዚ የምክክር ጉባኤ
122
ጉባኤ ምኽክር የካይዴ። ያካሂዲሌ።

32 ዯገፌ ብዙዔባ ምግባር 32. ዴጋፌ ስሇማዴረግ
1. እቲ ቢሮ ዖፇር ውሌቀ ትካሊት ጥዔና 1. ቢሮው የግለ ዖርፌ የጤና ተቋማት እንዱሳተፌና
ክስፊሔፊሔን ፅርየት ግሌጋልት ጥዔና የአገሌግልት ጥራት እንዱሻሻሌ በማሇት
ክመሒየሽን ብምዔሊም ኣዴሊይ ቴክኒካዊ ሒገዛ የቴክኒክ እገዙ ያዯርጋሌ፣
ይገብር፣
2. ብመንግስቲ ኣብ ዛግበሩ ጠቐምቲ 2. በመንግስት የሚዯረጉ የስሌጠና፣ የአሰራር
ስሌጠናታትን ምዴሊው መምርሑታትን ዖፇር መመርያዎች ዛግጅት ሊይ የግሌ ዖርፌ
ውሌቀ ክሳተፈ ይገብር። እንዱሳተፌ ያዯርጋሌ።
33 ምጥንኻር ሒበሬታ 33. መረጃ ስሇ ማጠናከር
1. ዖፇር ውሌቀ ዛገብሮ ተሳትፍን ዖጋጥምዎ 1. የግለ ዖርፌ የሚያዯርገውን ተሳትፍና
ፀገማት ብዛግባእ ፇሉጥኻ ስጉምቲ ንምውሳዴ የሚያጋጥማቸውን ችግር በአግባቡ አውቆ
ክከኣሌ እቲ ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና እዋናዊ ሌውውጥ እርምጃ መውሰዴ እንዱቻሌ ቢሮው ወቅታዊ
ሒበሬታ ዛህሌወለ ኩነታት የመቻችው፣ የመረጃ ሌውውጥ የሚኖርበት ሁኔታ
መፅናዔቲ ብቀፃሌነት የካይዴ፣ ያመቻቻሌ፣ ጥናቶችም በቋዋሚነት ያካሂዲሌ፣
2. መንግስቲን ዖፇር ትካሊት ጥዔና እቲ ቢሮ 2. የመንግስት የግሌ ዖርፌ የጤና ተቋማት የጤና
ብዖውፅኦ መምርሑ መሰረት ብዙዔባ ዒይነትን ቢሮ በሚያወጣው መመርያ መሰረት
ዛርገሏን ሔማማት እዋናዊ ዛኾነ ሒበሬታ ሇበሽታዎች ዒይነትና ስርጭት ወቅታዊ የሆነ
ይሇዋወጡ። የመረጃ ሌውውጥ ማዴረግ አሇባቸው።
34 ህፁፅ እዋን ግሌጋልት ጥዔና 34.የአስቸኳይ ጊዚ የጤና አገሌግልት
1. እቲ ቢሮ ብሃገርን ዒሇም ሇኸ ብርኪን ብፌሊይ 1. ቢሮው በአገርና አሇም አቀፌ በተሇይም
ዴማ ኣብ ውሽጢ ክሌሌና ብሇበዲ መሌክዔ በክሌሊችን ውስጥ በወርረሽኝ መሌክ
ብተዯጋጋሚ ዛርኣዩ ዒይነታት ሔማም ግቡእ በተዯጋጋሚ የሚከሰቱ በሽታ ዒይነቶችን
መረዲእታ፣እዋናውን፣ቀፃሊይ ብዛኾነ መሌክዔ በመሇየት፣ ተገቢውን መረጃ ወቅታዊና ቀጣይ
ይእክብ፣ይትንትን፣ ይዛርግሔ፣ በሆነ መሌኩ በማሳባሰብና በመተንተን
ያሰራጫሌ።
2. እቲ ቢሮ ኣብ ዛተፇሊሇዩ ብርኪ ዛርከቡ 2. ቢሮው በተሇያዩ ዯረጃ የሚገኙ የጤና
ኣካሊት ኣመራርሒን ትካሊት ጥዔናን ሒዯጋ አገሌግልት የአመራር አካሊትና ጤና
ቕዴሚ ምብፅሐ ብቕሌጡፌ ንምክሌኻሌን ዴርጅቶች አዯጋ ከመዴረሱ በፉት
ንምቁፅፃርን ዖኽእሌ ናይ መረዲእታን ሇመካሊከሌና ሇመቆጣጠር የሚያስችሌ
ልጂስቲክን ዒቕሞም ክዒብን እታወታት የመረጃና የልጆስቲክስ አቅም እንዱገነባ
መጠባበቕን ዴሌው ይገብር። እንዱሁም የመጠባበቅያ ግብአቶችን
እንዱመቻቹ ያዯርጋሌ።
3. እቲ ቢሮ ብተፇጥሮን ስርሒቲ ሰብን 3. በተፇጥሮና በሰው ሰራሽ አዯጋዎች የተነሳ
ሒዯጋታት ዛብገስ ኣብ ጥዔናን ሂወትን ህዛቢ የሚዯርሰውን የህዛብ ጤና ህይወት አዯጋ
ዛበፅሔ ሒዯጋ ንምንካይ ብኣጠቓሊሉ ናይ ሇመቀነስ እንዱችሌ ቢሮው የሁለን
ኩልም ሰብ ውራይ ብፌሊይ ዴማ ንጡፌ ተሳትፍንና አስተዋፅኦ በተሇይም
ተሳትፍ ህዛቢ ብምትሔብባር ህፁፅ ግሌጋልት የህብረተሰቡን ንቁ ተሳትፍ በማስተባበር
ጥዔና ይውዴብ፣ የተሒባብር ፣ የፇፀም ፣ የአስቸካይ ግዚ የጤና አገሌግልት ያዯራጃሌ
ክትትሌ ይገብር። ፣ ያስተባብራሌ፣ ያስፇፅማሌ ፣ ክትትሌ
ያዯርጋሌ።
123
ክፌሉ ትሽዒንተ ክፌሌ ዖጠኝ

ዛተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌታት
35. ዯንብን መምርሑን ናይ ምውፃእ ስሌጣን 35.ዴንብና መመርያ የማውጣት ስሌጣን
1. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ንግቡእ ኣፇፃፅማ 1. ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሇዘህ አዋጅ
እዘ ኣዋጅ ዛሔግዛ ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ አፇፃፀም የሚያግዛ ዯንብ ሉያወጣ
2. እቲ ቢሮ ንኣፇፃፅማ እዘ ኣዋጅን ሲዑቡ ይችሊሌ።
ዛወፅእ ዯንብን ዖሳሌጥ ዛርዛር መምርሑታት 2. ቢሮው ይህን አዋጅና አዋጁን ተከትል
ከወፅእ ይኽእሌ። ሇሚወጣው ዴንብ አፇፃፀም የሚረደ ዛርዛር
መመርያዎች ማውጣት ይችሊሌ።
36.ተፇፃሚነት ዖይብልም ሔግታት 36. ተፇፃሚነት የማይኖራቸው ሔጎች
ነዘ ኣዋጅ ዛፃረር ዛኾነ ሔጊ፣ዯንቢ፣መምርሑ ይህንን አዋጅ የሚቃረን ሔግ፣ዯንብ፣ መመርያ
ኣሰራርሒ ወይ ሌምዱ ኣብዘ ኣዋጅ ንዛተሸፇኑ ወይም የተሇመዯ አሰራር በዘህ አዋጅ ውስጥ
ጉዲያት ተፇፃሚነት ኣይህሌዎን። በተመሇከቱ ጉዲዮች ሊይ ተፇፃሚነት
አይኖሮውም ።
37.እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን 37.አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ካብ መጋቢት15/1998ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከመጋቢት 15/1998ዒ/ም ጀምሮ
ዛፀንዏ ይኸውን። የፀና ይሆናሌ።
ፕረዘዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
124


መበሌ14 ዒመት ቑ 11 14ኛ ዒመት ቁ 11
ብሒሌዩት ቤት ምኸሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መቐሇ መጋቢት መቐሇ መጋቢት
15/1998 ዒ/ም 15/1998 ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 104/1998 ዒ/ም አዋጅ ቁጥር 104/1998ዒ/ም
ስርዒት ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና

ሞያን ንምውዲብ ዛወፀ ኣዋጅ ስርዒት ሇማዯራጀት የወጣ አዋጅ
ኣብ ክሌሌና ናይ መፌረይቲ ንግዴን ግሌጋልት የክሌሊችን የማምረቻ ፣ንግዴና አገሌግልት ሰጭ

ውሃብቲ ትካሊት ብቴክኒክን ሞያን ዛሰሌጠነን ብቕዒት ዴርጅቶች በቴክኒክና ሞያ ብቃት ያሇው የሰነጠነ
ዖሇዎን ሒይሉ ሰብ ቖፂረን ብምስራሔ ዖተኣማምን የሰው ሃይሌ ቀጥሮ በማሰራት ብቁ ተወዲዲሪና
ዖሊቕነት ዖሇወን ትካሊት ኽኾና ምብቃዔ ኣዴሊይ ኮይኑ ዖሊቂነት ያሇው ዴርጅታዊ አቋም እንዱኖራቸው
ስሇዛተረኸበ ። ማስቻሌ አስፇሊጊ ሆኖ ስሇተገኘ።
መናእሰይ ወሇድ ስነ ኣእሙራዊ ዴሌውነት ስራሔ ወጣቱ ትውሌዴ የስነ ሌቦና ዛግጀት ፣የስራ
ዴስፕሉን ብቑዔ ክእሇት ዖሇዎ ተቖፃርን ፇጣሪ ስራሔ ዴስፕሉንና ችልታ ያሇው ብቁ ተቀጣሪና ስራ ፇጣሪ
ክኽውን ዛሔግዛ ስርዒት ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክ እንዱሆን የሚያግዛ የቴክኒክና ኑያ ትምህርትና
ሙያን ምውዲብ ስሇዖዯሌየ። ስሌጠና ስርዒት ማዯረጃት በማስፇሇጉ።
ፕሮግራም ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና ፕሮግራም

ብቕዒት ዖሇዎ ሒይሉ ሰብ ከዲለ ሰሌጠንቲ ቅዴሚ ብቃት ያሇው ሰው ሃይሌ እንዱያዛግጅ ሰሌጣኞች
ምምራቖም አብ መፌረይትን ግሌጋልት ውሃብቲትን ከመመረቃቸው በፉት በአምራችና አገሌግሌት ሰጪ
ትካሊት ተዋፉሮም ሌምምዴ ስራሔ ዛገብርለ ስርዒት ዴርጅቶች ተሰማርተውየስራ ሌምምዴ የሚያዯርጉት
ምዛርጋሔ ኣዴሊይ ምዃኑ ስሇዛተአመነለ። ስርዒት መዖርጋት እንዱያዯርግ በመታመኑ።
ቴክኒክን ሞያን መሰሌጠኒ ማእኸሊት (ኮሇጃት የቴክኒክና ሞያ ማሰሌጠኛ ተቋማት ዯረጃቸው

ዯረጀአን ዛወሰነለን ኣፌሌጦ ዛረኽባለን ከምኡ እውን የሚወሰንነትና ፣ዔውቅና የሚያገኙበትንና ፣ዔውቅና
ስሌጠና መጠናቐቕን ብቕዒት ሞያ መረጋገፂ ምስክር የሚያገኙበት እንዱሁም የስሌጠና ማጠናቀቂያና
ወረቐት ዛወሃበለ ሒዯ ዒይነት ዛኾነ ስርዒት ምዛርጋሔ የሞያ ብቃት ማረጋገጫ ምስክር ወረቀት
ስሇዖዴሇየ። የሚሰጥበትን ወጥነት ያሇው ስርዒት መዖርጋት
በማስፇሇጉ።
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 6.76 125
ያንደ ዋጋ
ነጋሪት ጋዚጣ ፖ.ሳ.ቁ
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን ዔውት የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና የተሳካ

ንኽኸውን ኣብ ቐረፃ ፕሮግራም ስርዒት ትምህቲ እንዱሁም በፕሮግራም ቀረፃና በስርዒተ ትምህርቱ
ምዴሊውን ከምኡውን ኣብ ግምገማ ስሌጠናን ዛግጅት ፣እንዱሁም በስሌጠናው ግምገማና
ኣመራርሒ እዘ ጉዲይ ዛምሌከቶም መንግስታዊን በአመራሩም ጭምር ጉዲዩ የሚመሇከተው
መንግስታዊ ዖይኮኑን ኣካሊት ዛሳተፈለ ስርዒት መንግስታዊና መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ምዛርጋሔ ኣዴሊይ ብምኳኑ። አካሊት የሚሳተፈበት ስርዒት ማዯራጀት አስፇሊጊ
በመሆኑ፤
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ምክር ቤት
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3//ሀ/ እዘ መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ/መሰረት የሚከተሇው
ዛስዔብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል አዋጅ አውጥቷሌ።

ዒንቀፅ 1 ሒፂር ርእሲ አንቀፅ 1 አጭር ርእስ

እዘ ኣዋጅ “ስርዒት ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ይህን አዋጅ “የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና
ሞያ ንምውዲብ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 104/1998 ዒ/ም” ስሌጠና ስርዒት ሇማዯራጀት የወጣ አዋጅ ቁጥር
ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ። 104/1998 “ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 2 ትርጉም አንቀፅ 2 ትርጓሜ

ናይቲ ቃሌ ኣተኣታትዋ ካሉእ ትርጉም ዖውሃቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሇሆነ
ተዖይኮይኑ ኣብዘ ኣዋጅ ውሽጢ በስተቀር በዘህ አዋጅ ውስጥ፦
1. “ትምህርቲን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን “ ማሇት 1. “የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና “ ማሇት
ሞያ ሔርሻን ጥዔናን ዛሒወሰ ዛሒወሰብብርኪ የግብርና የጤና ሞያና ጨምሮ በኮላጅና ከዘያ
ኮሇጅን ትሔቲኡን ዛወሃቡ ኩልም ስሌጠናታት በታች የሚሰጡትን ሁለንም ስሌጠናዎች
ዛሒቁፌ እዩ። ያጠቃሌሊሌ።
2. “ስሌጠና”ማሇት ስሩዔ ወይ ዖይስሩዔ ፕሮግራም 2. “ስሌጠና”ማሇት መዯበኛ ወይም መዯበኛ ባሌሆነ
ስሌጠና ብምክትታሌ ካብ ምስክር ወረቐት ክሳዔ የስሌጠና ፕሮግራም በመከታተሌ ከምስክር
ኮልጅ ዱፕልማ ዖውህብ ትምህርትን ስሌጠናን ወረቀት እስከ ኮላጅ ዴፕልማ የሚያገኝ
ቴክኒክን ሞያን ኩምኡ‟ ውን ብናይ ሙያ ብቕዒት የቴክኒክና ሙያ ትምህርት ስሌጠና እንዱሁም
ፇተና ዛተረጋገፀ ብሌምምዴ ስራሔ ዛርከብ የሞያ ብቃት ፇተና የተረጋገጠ በስራ ሊይ ሌምዴ
ክእሇት እዩ። አብ ዯቀቕትን ኣናእሽተይን ስራሔቲ የሚገኝ ችልታ ነው። በጥቃቅንና አነስተኛ
ዛተዋፇሩ ሞያኦም ንምምሔያሽ ዛወሃብ ስራዎች የተሰማሩ ሞያቸውን ሇማሻሻሌ የሚሰጥ
ስሌጠና‟ውን ይሒውስ። ስሌጠናንናመ ይጨምራሌ።
3. “መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ” ማሇት ሒሊፌነት 3. “ማሰሌጠና ተቋም” ማሇት አግባብ ባሇው ዔውቅና
ብዖሇዎ አፌሌጦ ውሃቢ በዒሌ ስሌጣን ፌቓደ ሰጭ ባሇስሌጣን ፌቃዴ ተሰጥቶት የቴክኒክና
ተዋሂብዎ ትምህርትን ስሌጠና ቴክኒክን ሞያን ሙያ ትምህርትና ስሌጠና በመስጠት ሊይ
አብ ምሃብ ዛተዋፇረ መንግስታዊ ፣ውሌቀ ወይም የተሰማራ መንግስታዊ የግሌ ወይም መንግስታዊ
መንግስታዊ ዖይኮነ በዒሌ ዋንነት ዛካየዴ ኮይኑ ባሌሆነ ዴርጅት ባሇቤትነት የሚካሄዴ ሲሆን
ስሌጠና ዛህብ ኮላጅ‟ውን ይሒቁፌ እዩ። ስሌጠና የሚሰጥ ኮላጅ የጠምራሌ።
4. “ሰሌጣኒ ማሇት “ ፌሌጠትን ክእሇታት ትምህርትን 4. “ሰሌጣኝ”ማሇት የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና
ስሌጠና ቴክኒክን ሞያን ንምጭባጥ ወይ ንምዔባይ ስሌጠና ዔውቀትና ክህልት ሇመቐሰም ወይም
126
አብ መሰሌጠኒ ማእከሊት /ኮላጅ ዛውሃብ ሇማዲበር በማሰሌጠኛ ተቋም በሚሰጥ የቴክኒክና

ትምህርቲን ስሌጠና ቴክኒክን ሙያን መርሃ ግብሪ ሞያ ትምህርት ስሌጠና መርሃ ግብር የሚሳተፌ
ዛሳተፈ ውሌቀ ሰብ ማሇት እዩ። ግሇሰብ ማሇት ነው።
5. “መንግስታዊ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ” ማሇት 5. “መንግስታዊ ማሰሌጠኛ” መንግስታዊ
ብመንግስታዊ ዛውነንመሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ የማሰሌጠኛ ተቋም ማሇት በመንግስት ባሇቤትነት
እዩ። የተያዖ የማሰሌጠኛ ተቋም ነው።
6. “ውሌቀ መሰሌጠኒ ትካሌ” ማሇት ብውሌቀ በዒሌ 6. “የግሌ ማሰሌጠኛ ተቋም”ማሇት በግሌ ባሇሃበት
ሃፌቲ ወይ ሰብ ሃብቲ ወይዴማ ንግዱ ማሔበር ወይም ባሇሃብቶች ወይም ንግዴ ማህበር የንግዴ
ንግዱ ስርሔ ንምክያዴ ዛቖመ መሰሌጠኒ ትካሌ ስር ሇሚካሄዴ የሚቋቋም የማሰሌጠኛ ተቋም
ኮይኑ ብሔ/ሰብ ስራሔ ማሔበር ዛቐውም ሲሆን በህበረት ስራ ማሔበር የሚቋቋም
መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ ውን ይሒቁፌ እዩ። የማሰሌጠኛ ተቋም ይጨምራሌ።
7. “ኣፌሌጦ” ማሇት ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን 7. “እውቅና “ማሇት የቴክኒክና ስሌጠና በመሰጠት
ሞያ ኣብ ምሃብ ዛተዋፇረ መሰሌጠኒ ትካሌ ሊይ የተሰማራ ማሰሌጠኛ ተቋም ስሌጠናውን
ስሌጠና ንምክያዴ ዖዴሌዩ ዛተነፀሩ መሰረታዊ ሇማካሄዴ የሚያስፇሌጉትን መሰረታዊ ተዙማጅ
ረቋሔታት በቲ ዛዴሇ ብርኪ አማሉኡ ብምርካቡ መሰፇርቶችን በሚፇሇገው ዯረጃ አማሌቶ
ሒሊፌነት ብዖሇዎ አፌሌጦ ውሃቢ በዒሌ ስሌጣን ስሇመገኘቱ አግባብ ባሇው ዔውቅና ሰጭ ስሌጣን
ተረጋጊዐ ዛወሃብ ዯረጃ ብቕዒት መረጋገፂ ሰነዴ ተረጋግጦ የሚሰጥ የዯረጃ ብቃት ማረጋገጫ
እዩ። ምስክር ወረቀት ነው።
8. “ኣፌሌጦ ውሃቢ በዒሌ መዘ” ማሇት ብክሌሌና 8. “እውቅና ሰጭ ባሇስሌጣን”ማሇት ወይም የቅዴመ
ኣወሃህባ ፌቓዴ ቅዴመ አፌሌጦን ፌቓዴ እውቅና ፌቃዴ ወይም የቅዴመ እውቅና ፌቃዴ
ኣፌሌጦን ዛምሌከት ስሌጣን ዛተውሃቦ ኮሚሽን አሰጣጥ በሚመሇከት በክሌሌ ባሇስሌጣን
እዩ። ተረጋግጦ የሚሰጥ የዯረጃ ብቃት ማረጋገጫ
ሰነዴ ነው ።
9. “ፌቓዴ “ማሇት በዘ አዋጅ መሰረት ዛተውሃቦ 9. “ፌቃዴ” ማሇት በዘህ አዋጅ መሰረት የተሰጠ
ቅዴመ አፌሌጦ ፌቓዴ ወይ ዯረጃ ብቕዒት የቅዴመ ዔውቅና ፌቃዴ ወይም የዯረጃ ብቃት
መረጋገፂ ወረቐት ምስክር እዩ። ዔውቅና ማረጋገጫ መስክር ወረቐት ነው።
10. “ሙለእ ቐዯማይ ብርኪ ትምህርቲ”ማሇት ኣብ 10.“የመጀመርያ ዯረጃ ትምህርት”ማሇት በስምንተኛ
ሻምናይ ክፌሉ ዛጠናቐቕ ብርኪ ቀሇም ትምህርቲ ክፌሌ የሚጠናቀቅ የቀሇም ትምህርት ነው።
እዩ።
11. “ሒፇሻዊ ካሌኣይ ብርኪ ትምህርቲ”ማሇት ኣብ 11.“አጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት”ማሇት
10ይ ክፌሉ ዛጠናቐቕ ሒፇሻዊ ካሌኣይ ብርኪ በ10ኛ ክፌሌ የሚጠናቀቅ የአጠቃሊይ ሁሇተኛ
ትምህርቲ እዩ። ዯረጃ ተምህርት እርከንነው።
12. “ትካሌ“ ማሇት ንሰሌጠንቲ ሌምምዴ ስራሔ ክህብ 12.“ዴርጅት” ማሇት ሇሰሌጣኞች የስር ሊይ
ሒሊፌነት ብዖሇዎ ኣካሌ ዛተመረፀ መፌረይ ፣ንግዱ ሌምምዴ እንዱሰጥ አግባብ ባሇው አካሌ የተሰጠ
ወይ ግሌጋልት ወሃቢ ትካሌ እዩ። የማምረቻ ንግዴ ወይም አገሌግልት ሰጪ ተቋም
ነው
13. “ተሇማማዱ”መሊት መሰሌጠኒ ማእከሌ /ኮላጅ 13. “ተሇማማጅ “ማሇት የማሰሌጠኛ ተቋም
“ትካሌ ስሌጣንን ብዛገብርዎ ሰሇስቴአዊ ዴርጅትና ሰሌጣኙ በሚያዯርጉት የሶስትዮሽ
ስምምዔነት መሰረት አብቲ ትካሌ ውሽጢ ሌምምዴ ስምምነት መሰረት በዴርጅት ውስጥ የስራ ሊይ
ስራሔ ስራሔ ንምግባር ዛተዋፇረ ውሌቀ ሰብ እዩ። ሌምምዴ ሇማዴረግ የተሰማራ ግሇሰብ ነው።
14. “ሌምምዴ ስራሔ”ማሇት አብ መንጎ መሰሌጠኒ 14.“የስራ ሊይ ሌምምዴ “ማሇት በማሰሌጠኛ ተቋም
ማእከሌ /ኮላጅ ትካሌ ሰሌጣናይ ብዛግበር በዴርጅትና በሰሌጣኝመካከሌ በሚዯረግ
ስምምዔነት መሰረት ሰሌጣናይ አብቲ መሰሌጠኒ ስምምነት መሰረት ሰሌጣኙ በማሰሌጠኛ ተቋም
127
ማእከሌ/ኮላጅ ውሽጢ ዛተኸታተል ትምህርትን ውስጥ የተከታተሇውን የቴክኒክና ሞያ

ስሌጠናንቴክኒክን ሞሙያን አብ ስራሔ ትምህርትና ስሌጠና ኮምሽን ነው።
ንምሌምማዴን ምስቲ ስራሔ ንምፌሊጥ አብቲ
ትካሌ ዛፇፀሞስሌጠና ስራሔ።
15. “መንግስቲ” ማሇት ክሌሌ ምምሔዲር እዩ። 15.“መንግስት “ማሇት የክሌሌ መስተዲዯር ነው።
16. “ክሌሌ” ማሇት ክሌሌ ትግራይ ማሇት እዩ። 16.“ክሌሌ”ማሇት የትግራይ ክሌሌ ማሇት ነው።
17. “ኮምሽን”ማሇት ብኣዋጅ ቁፅሪ 80/1998 ዒ/ም 17.“ኮምሽን “ማሇት በአዋጅ ቁጥር 80/1998
ዛተጣየሸ ኮሚሽን ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን የተቋቋመ የትግራይ ቴክኒክና ሙያ ትምህርትና
ሙያን ትግራይ እዩ። ስሌጠና ኮምሽን ነው።
18. “ካውንስሌ”ማሇት በዘ ኣዋጅ ዛቐውም ካውንስሌ 18.“ካውንስሌ” ማሇት በዘህ አዋጅ የሚቋቋም
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን እዩ። የትግራይ ቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና
ካውንስሌ ነው።
19. “መንግስታዊ ዖይኾነ ትካሌ “ማሇት አግባብነት 19.“መንግስትዊ ያሌሆነ ዴርጅት” ማሇት አግባብነት
ብዖሇዎ ሔጊ መሰረት ዛተመዛገበ ማሔበር እዩ። ባሇው ህግ መሰረት የተመዖገበ ማህበር ነው።
20. “ሰብ” ማሇት ተፇጥሮኣዊ ሰብ ወይም ብሔጊ ናይ 20.“ሰው “ማሇት የተፇጥሮ ሰው ወይም በህግ
ሰብነት መሰሌ ዛተውሃቦ ኣካሌ እዩ። የሰውነት መብት የተሰጠው አካሌ ነው።
21. “ንግዱ ማሔበር”ማሇት ብ1952 ዒ/ም ብዛወፀ 21.“የንግዴ ማህበር “ማሇት በ1952 ዒ/ም በወጣው
ንግዱ ሔጊ መሰረት ዛተውሃበ ማሔበርእዩ። የንግዴ ህግ መሰረት የተቋቋም የንግዴ ማህበር
ነው።
22. ምዯባ ብርኪ ሞያ ”ማሇት ሰራሔተኛታት ክሳሇጡ 22.“የሞያ ዯረጃ ምዯባ “ ማሇት በሰራተኞች
ይግብኦም እዩ ተባሂልም ዛወሰኑ ተግባራት እዩም መከናወን ይገባቸዋሌ ተብሇው የሚወሰኑ
። ተግባራት ናቸው።
23. “ዯረጃ ሞያዊ ስሌጠና “ ማሇት ብመሰረት ምዯባ 23.“የሞያ ስሌጠና ዯረጃ” ማሇት ከሙያ ዯረጃ ምዯባ
ብርኪ ሞያ ትምህርትን ስሇጠናን ቴክኒክን ሙያን በመነሳት የቴክኒክና ሞያ ትምህርት ስሌጠና
ንምቁራፅ ስርዒተ ትምህርቲ ዖገሌግሌ ግብኣት ስርዒት ትምህርትን ሇመቅረፅ የሚያገሇገሌ
ኮይኑ ዛርዛር ተዯሇይቲ ክእሇታት ነቲ ስሌጠና ግብአት ሲሆን ተፇሊጊውን የክህልት ዛርዛርና
ዖዴሉ መጠን ግዖ ዖሒቖፇ እዩ። የስሌጠና ጊዚ ርዛማኔን ያካተተ ነው።
24. “ምዖና ሞያ ብቕዒት”ማሇት ሒዯ ሰብ አብ ሒዯ 24.“የሞያ ብቃት ምዖና “ ማሇት አንዴ ሰው በአንዴ
ዛተወሰነ ዖፇር ቴክኒክን ሞያን ብቕዒት ዖሇዎ በተወሰነ መስክ የቴክኒክና ሞያ ብቃት ያሇው
ምዃኑን ዖይምዃኑን ምርግጋፅ ብመሰረት ምዯባ መሆኑና ያሇመሆኑ ሇማረጋገጥ በሞያ ዯረጃ ምዯባ
ብርኪ ሞያ ዛካየዴ ምዖና እዩ። ሊይ ተሰማርቶ የሚካሄዴ ምዖና ነው።
25. “ስራሔ መራሑ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ” 25. “የማሰሌጠኛ ማእከሌ /ኮላጅ የስራ መሪ “ማሇት
ማሇት ኣብ ሒዯ መሰሌጠኒ ማእኽሌ/ኮላጅ ብርእሰ በአንዴ ማሰሌጠኛ በአንዴ ማሰሌጠኛ
መምህርነት ወይ ዱን ነቲ ማእኸሌ/ኮላጅ ማእከሌ/ኮላጅ በዲሬክተርነት ወይም ዱን ዯረጃ
ንምምራሔ ዛምዯብ ሰብ እዩ። ተቋሙን ሇመምራት የሚመዯብ ሰው ነው።
ዒንቀፅ 3 ወሰን ተፇፃምነት እዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 3 አዋጁ ተፇፃሚነት ወሰን
እዘ ኣዋጅ ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ይህ አዋጅ በብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ መንግስት
ዛርከባ መሰሌጠኒ ማእኽሊት /ኮሇጃት ትካሊት እ዗ የሚገኙ በማሰሌጠኛ ማእከሊት ፣በኮላጆች
ኣዋጅ ኣብ ዖፌፀሙ ኣካሊት ተፇፃሚ ይኸውን። በዴርጅቶችና ይህን አዋጅ በሚያስፇፅሙ አካሊት ሊይ
ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ፕሮግራም ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን ንኡስ የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና ፕሮግራሞች
ክፌሉ ሒዯ ንዐስ ክፌሌ አንዴ
128
ፕሮግራም መባእታዊ ሙያ ስሌጠና የመሰረታዊ ሙያ ስሌጠና ፕሮግራም

ዒንቀፅ 4 ዔሊማ ስሌጠና ፕሮግራም አንቀፅ 4 የስሌጠናው ፕሮግራም
ዔሊማ ፕሮግራም መባእታዊ ሞያ ስሌጠና ዚጋታት ዒሊማ ዚጎችን በጀማሪ ባሇሙያነት በማሰሌጠን
ብጀማሪ በዒሌ ሙያነት ብምስሌጣን ንስራሔ ዴሌዊ ሇስራ ዛግጁ ማዴርግ ነው።
ምግባርእዩ።
ዒንቀፅ 5 ዒይነታት ስሌጠና አንቀፅ 5 የስሌጠና ዒይነቶች
ኣብ ፕሮግራም መባእታዊ ሞያ ስሌጠና በመሰረታዊ ሞያ ስሌጠና ፕሪግራም የሚሰጡ
ዛተውሃቡ ዒይነታት ስሌጠና በቲ ናይቲ ክሌሌን የስሌጠና አይነቶች በክሌለና አከባቢው ፌሊጎት
ከባብን ዴሌየት ዛናተፀንዐ ክምረፁ ይኽእለ እዮም። እየተጠኑ ሉመረጡ ይችሊለ።
ዒንቀፅ 6 ሮቑሒ መእተዊ ስሌጠና አንቀፅ 6 የስሌጠና መግቢያ መዴፇርቶች
1. ኣብ ፕሮግራም መባእታዊ ሞያ ስሌጠና ዛሔቆፈ 1. በመሰረታዊ ሞያ ስሌጠና ፕሪግራም የሚታቀፌ
ሰሌጠንቲ ተንኣሰ ምንባብን ምጽሒፌን ዛኽእለ ሰሌጣኞች ቢያንስ ማንበብና መፃፌ የሚችለ
ክኾኑ ኣሇዎም ። ቀዯማይ ብርኪ ትምህርቶም መሆን አሇባቸው። የመጀመርያ ዯረጃ
ዖየጠናቐቑን ኣቋሪፆም ዛፀንሐን ዔዴሜኦም ትምህርትን ሳያጠናቁቁ አቋርጠው ዚጎች
ዛፇቐዯልም ዚጋታት ኣብዘ ፕሮግራም መባእታዊ በመሰረታዊ ሞያ ስሌጠና ፕሮግራም ተሳታፉ
ሞያ ስሌጠና ተሳተፌቲ ክኾኑ ይኽእለ እዮም ። ሉሆኑ ይችሊለ።
2. ኣብ ዒንቀፅ 6(1) ዛተጠቐሰ ከምዖል ኮይኑ ንዯቂ 2. በአንቀፅ 6(1) የተጠቀሰው እንዲሇ ሆኖ ሇሴቶች
ኣንስትዮ ፌለይ ጠመተ ይወሃብ። ሌዩ ትኩረት የሰጣሌ።
ዒንቀፅ 7 ቋንቋን ሜሊ ኣፇፃፅማ ስሌጠናን አንቀፅ 7 የስሌጠና አፇፃፀም ስሌትና ቋንቋ
1. ፕሮግራም መባእታዊ ሞያ ስሌጠና ስሩዔን ስሩዔ 1. የመሰረታዊ ሞያ ስሌጠና ፕሮግራም መዯበኛ
ብዖይኾነ መንገዱ ክካየዴ ይኽእሌ እዩ። ባሌሆነ መንገዴ ሉካሄዴ ይችሊሌ።
2. መባእታዊ ሞያ ስሌጠና ዛተሃበለ ቋንቋ ትግርኛ 2. የመሰረታዊ ሞያ ስሌጠና የሚሰጥበት ቋንቋ
እዩ። ትግርኛ ይሆናሌ።
ንኡስ ክፌሉ ክሌተ ንዐስ ክፌሌ ሁሇት
ፕሮግራም መሇስተኛ ስሌጠና ቴክኒክን ሞያን የመሇስተኛ ቴክኒክና ሙያ ስሌጠና ፕሮግራም
ዒንቀፅ 8 ዔሊማ ፕሮግራም ስሌጠና አንቀፅ 8 የስሌጠናው ፕሮግራም ዒሊማ

ዔሊማ ፕሮግራም መሇስተኛ ስሌጠናን ቴክኒክን የመሇስተኛ ቴክኒክና ሙያ ስሌጠና ፕሮግራም
ሞያን ሙለእ ቐዯማይ ብርኪ ትምህርቲ ንዖጠናቐቑ ዒሊማ የመጀመርያ ዯረጃ ትምህርትን ሊሇጠናቀቁ
መናእሰይ ብምሃብ ብመሇስተኛ ብርኪ ዛሰሌጠነ በዒሌ ወጣቶች ስሌጠና በመስጠት በመሌሰተኛ ዯረጃ
ሞያ ምፌራይ ይኸውን። የሰሇጠነ ባሇሞያ ማፌራት ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 9 ዒይነታት ስሌጠና አንቀፅ 9 የስሌጠና ዒይነቶች
ኣብ ፕሮግራም መሇስተኛ ስሌጠና ቴክኒክን በመሇስተኛ ቴክኒክና ሙያ ስሌጠና ፕሮግራም
ሞያን ዛተውሃቡ ዒይነታት ስሌጠና ናይቲ ክሌሌ የሚሰጡ የስሌጠና ዒይነቶች የክሌለ የሌማት እቅዴና
ሌምዒት ትሌሚን ዴሌየትን ዛሰሌጠነ ሒይሉ ሰብን የአከባቢ የሰሇጠነ የሰው ሃይሌ ፌሊጎትን መሰረት
መሰረት ብምግባር እናተፀንዐ ይውሰኑ። በማዴርግ እየሰሇጠኑ ይወስናለ።
ዒንቀፅ 10 ረቋሒ መሰረታዊ ስሌጠና ዒንቀፅ 10 የስሌጠና መግቢያ መስፇርቶች
1. ኣብ ፕሮግራም መሇስተኛ ስሌጠናን ቴክኒክን 1. መሇስተኛ ቴክኒክና ሞያ ስሌጠና ፕሮግራም
ሞያን ዛሔቆፊ ሰሌጠንቲ ተነአሰ ናይ ሙለእ የሚታቀፈ ሰሌጣኞች ቢያንስ የመጀመርያ ዯረጃ
ቀዯማይ ብርኪ ቤት ትምህርቲ ዖጠናቐቑ ምዃን ትምህርት ያጠናቀቁ መሆን አሇባቸው።
አሇዎም።
2. ኣብ ዒንቀፅ 10(1) ከምዖል ኮይኑ ንዯቂ ኣንስትዩ 2. በአንቀፅ 10(1) እንዯሇ ሆኖ ሇሴቶች ሌዩ
ፌለይ ጠመተ ይወሃብ። ትኩረት ይሰጣሌ።
129
ዒንቀፅ11 ናይ ስሌጠና ግዖ ዒንቀፅ 11 የስሌጠና ጊዚ

ነንሔዴሔድም ሞያ ዖዴሌዮም ብርኪ ሞያዊ ክእሇታት ሇእያንዲንደ ሞያ የሚያስፇሌጉ የሞያ ክህልትዯረጃ
ብምዔቃን እቲ ሞያ ስሌጠና ዛሒቶ ስሌጠና ስዒትን ሇማሳካት የሞያ ስሌጠና የሚጠይቀው የስሌጠና
እዋንን በቲ ኮምሽን ይውሰን። ስዒትና ጊዚ እርዛማኔ በኮምሽኑ ይወሰናሌ።
ዒንቀፅ 12 ቋንቋ ሜሊ ኣፇፃፀማ ስሌጠናን አንቀፅ 12 የስሌጠና አፇፃፀም ስሌትና ጊዚ
1. መሇስተኛ ስሌጠና ቴክኒክን ሞያን 80% 1. የመሇስተኛ ቴክኒክና ሞያ ስሌጠና 80%
ብተግባርን 20% ብንዴፇ ሒሳብን ዛተዯገፇ በተግባር 20% በንዴፌ ሃሳብ የተዯረገ
2. ክእሇታት ብዛበሌፅ ንምምዔባሌ ከከም ጭቡጥ 2. ክህልት በበሇጠ ሇማዲበር እንዯየ አከባቢው
ኩነታት ከባቢኡን ከከም ባህሪ ዒይነት ስሌጠናን ተጨባጭ ሁኔታና እንዯየስሌጠናው መስክ
ፕሮግራም ስራሔ ሌምምዴን ተግባራዊ ክግበር እቲ ባህርይ የስራ ሊይ ሌምምዴ ፕሮግራም
ኮምሽን ክውስን ይኽእሌ። ተግባራዊ እንዱዯረግ ኮምሽኑ ሉወስን
ይችሊሌ።
3. ፕሮግራም ስሌጠና ብስሩዔን ዖይስሩዔን ክካየዴ 3. ስሌጠናው መዯበኛና መዯበኛ ባሌሆነ
ይኽእሌ እዩ። ፕሮግራም ሉካሄዴ ይችሊሌ።
4. መሇስተኛ ስሌጠና ቴክኒክን ሞያን ዛወሃበለ 4. የመሇስተኛ ቴክኒክና ሞያ ስሌጠና
ቋንቋ ትግርኛ ይኸውን። የሚሰጥበት ቋንቋ ትግርኛ ይሆናሌ።
ንኡስ ክፌሉ ሰሇስተ ንዐስ ክፌሌ ሶስት
ፕሮግራም ማእኸሊይ ትምህርትን ስሌጠናን የመካከሇኛ ቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና
ቴክኒክን ሞያን ፕሮግራም ፕሮግራም
ዒንቀፅ 13 ዔሊማ ፕሮግራም ስሌጠና አንቀፅ 13 የስሌጠና ፕሮግራም ዒሊማ

ዔሊማ ማእኸሊይ ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን የመካከሇኛ ቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና
ሞያን ዒይነታት ብማእኸሊይ ብርኪ ኣዴሊይ ዛኾነ ፕሮግራም ዒሊማ በተሇያዩ የሙያ መስኮች በመካከሇኛ
ዛሰሌጠነ ሒይሉ ሰብ ምፌራይ እዩ። ዯረጃ የሚያስፇሌገው የሰሇጠነ የሰው ኃይሌ ማፌራት
ነው።
ዒንቀፅ 14 ሮቋሒ መእተዊ ስሌጠና አንቀፅ 14 የሰሇጠና መግቢያ መስፇርቶች
1. ማእኸሊይ ቴክኒክን ሞያን ዖፇር ምስሌጣን ዛኽእለ 1. በመካከሇኛ ቴክኒክና ሞያ መስክ መሰሌጠን
ሒፇሻዊ ካሌኣይ ብርኪ ትምህርቲ ዖጠናቐቑ የሚችለት የአጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርት
ብቴክኒክን ሞያን ንምስሌጣን ኣዴህቦን ዴሌየትን ያጠናቀቁና በቴክኒክና ሞያ መሰሌጠን ዛንባላና
ዖሇዎም ምዃኑ ኣሇዎም ። ፌሊጎት ያሊቸው መሆን አሇባቸው።
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ እንተሃሇወ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 የተዯነገገው
እውን ኣብ መሇስተኛ ሞያ ስሌጠና ፕሮግራም ቢኖርምበመሇስተኛ ሞያ ስሌጠና ፕሮግራም
ስሌጠና ተኸታቲልም ምስክር ወረቐት ዛረኸቡ ስሌጠና ተከታትሇው የምስክር ወረቀት ያገኙ አና
በቲ ሞያ ክሌተ ዒመት ስራሔ ሌምዱ ዖሇዎም በሞያ የሁሇት ዒመት የስራ ሌምዴ ያሊቸውሆነው
ኮይኖም ብሒፇሻዊ ካሌኣይ ብርኪ ትምህርቲ የአጠቃሊይ ሁሇተኛ ዯረጃ ትምህርትና ፕሮፊይሌ
ፕሮፊይሌ ምምሊኦም መረዲእታ ምቕራብ ዖኽእለ ማሟሊታቸው ማስረጃ ማቅረብ የሚችለ ወይም
ወይም ነዘ ተግባር ንዛተዲሇወ ንዴፉ ሒሳብን ሇዘህ ተግባር የተዖጋጀው የንዴፌ ሃሳብና
ተግባርን ፇተናን ወሲድም ናይ መሔሇፉ ውፅኢት የተግባር ፇተና ወስዯው የማሇፌያ ውጤት ያገኙ
ዛረኸቡ ሰባት ብዛስሌጥንለ ሞያ ዖፇር ምስሌጣን ሰዎች በሰሇጠኑበት የሞያ መስክ ገብተው
ይኽእለ እዮም ። በመካከሇኛ ቴክኒክና ሞያ መስክ መሰሌጠን
ይችሊለ።
3. ኣብ ዒንቀፅ 14 ንኡስ ዒንቀፅ 1ን2ን ከምዖል ኮይኑ 3. በአንቀፅ 145 ንኡስ ዒንቀፅ 1እና 2 እንዲሇ ሆኖ
130
ንዯቂ ኣንስትዮ ፈሌይ ጠመተ ይውሃብ። ሇሴቶች ሌዩ ትኩረት የሰጣሌ።

ዒንቀፅ 15 ናይቲ „ቲ ስሌጠና ግዖ አንቀፅ 15 የስሌጠና ጊዚ
ናይ ትምህርቲ ሚኒስተር ቤት ፅሔፇት ትምህርትን 1. የትምህርት ሚኒስተር ቴክኒክና ሞያ ትምህርት
ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን ብዖውፅኦ ብስሌጠና ስሌጠና ፅህፇት ቤት በሚያወጣው በስሌጠና
ፕሮግራም ነንሔዴሔዱኦም ዖፇር ስሌጠና ዛግብኦ ፕሮግራም ሇታቀፈ ሇእያንዲንደ የስሌጠና
ናይ ስሌጠና ስዒትን ዖበን መሰረት አቲ ስሌጠና መስክ የሚያስፇሌገውን የስሌጠና ሰዒትና ዖመን
ይካየዴ። መሰረት ስሌጠናው ይካሄዲሌ።
ዒንቀፅ 16 ናይቲ ስሌጠና ኣፇፃፅማ ስሌትን ቋንቋን አንቀፅ 16 የስሌጠና አፇፃፀም ስሌትና ቋንቋ
1. ኣብ መሰሌጠኒ ማእከሊት /ኮላጃት ውሽጢ ዛካየደ 1. ማሰሌጠኛ ተቋማት ውስጥ የሚካሄዯው
ማእከኸሊይ ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን የመካከሇኛ ቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና
70% ተግባርን 30% ክሌሰ ሒሳብ ይኸውን። 70% በተግባርና 30 % በንዴፇ ኃሳብ የተዯገፇ
መሆን አሇበት።
2. “ኩለ ሰሌጣኒ ክእሇቱብዛበሇፀ ንምዔባይ ስራሔ 2. ማንኛውም ሰሌጣኝ ክህልቱን የበሇጠ ሇማዲበር
ሌምዱ ክገብር አሇዎ። የስራ ሊይ ሌምምዴ ማዴርግ አሇበት ፤
3. ሒዯ ሰሌጣኒ ዛተወሰኑ ክእሇት ብርኪ ዖጠብጥ 3. አንዴ ሰሌጣኝ የተወሰነ ክህልት ዯረጃን
ስሌጠና ወሲደ ምስአጠናቐቐ አተቋሪፁ ብካሌእ የሚያስጨብጥ ስሌጠና ወስድ ካጠናቀቀ በኃሊ
ጊዚ ተመሉሱ ዛቐረፀዩ ስጠሌጠና ምቕፃሌ ቢያቋርጥ በላሊ ጊዚ ተመሌሶ የቀረውን ስሌጥና
ምጥንቓቕ ይክእሌ እዩ። መቀጠሌና ማጠናቀቅ ይችሊሌ።
4. እቲ ስሌጠና ብስሩዔን ብዖይስሩዐን ፕሮግራም 4. ስሌጠናው መዯበኛና መዯበኛ ባሌሆነ ፕሮግራም
ክውሃብ ይኽእሌ እዩ። ሉሰጥ ይችሊሌ።
5. ሞያኦም ንምምሔያሽ አብ ዖይስሩዔ ፕሪግራም 5. ሙያቸውን ሇማሻሻሌ መዯበኛ ባሌሆነ
ንዛሳተፈ ሰሌጠንቲ ዛጎዯልም ትምህርቲ ስሌጠና ፕሮግራም ሇሚሳተፈ ሰሌጣኞች የገዯሊቸውን
ካብቲ ተዲሇወ ስርዒት ትምህርቲ ውሽጢ ትምህርትና ስሌጠና ከተዖጋጀው ስርዒት
ብምምራፅ ስሌጠና ክወሃቦም ይኽእሌ እዩ። ትምህርት ውስጥ በመምረጥ ስሌጠና ሉሰጥ
6. ቋንቋ ሞያነት ካብ ዛስሌጥኑ ወፃኢ ማእኸሊይ ይችሊሌ።
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያ ቋንቋ 6. ቋንቋን በሙያነት የሚያሰሇጥኑት በስተቀር
ብእንግሉዛኛ ክውሃብ ኣሇዎ። የመካከሇኛ ቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና
በእንግሉዛኛ ቋቋ በእንግሉዛኛ ቋቋ መስጠት
አሇበት።
ዒንቀፅ 17 ዒይነታት ስሌጠና ዒንቀፅ 17 የስሌጠና መስኮች
1. ኣብ ማእኸሊይ ብርኪ ትምህርትን ስሌጠናን 1. በመካከሇኛ ዯረጃ የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና
ቴክኒክን ሞያን ፕሮግራማት ክሔቆፈ ዛግብኦም ስሌጠና ፕሮግራሞች መካተት የሚገባቸው
ስሌጠና ዖርፌታት ናይ ሃገርን ናይቲ ከባቢን የስሌጠና ዖርፍች የአገሪቱንና የአከባቢውን
ሌምዒት ኣንፇት ትሌምን መሰርት ዛገበሩ ማት አቅጣጫና ትሌም መሰረት ያዯረጉ
ኾይኖም ይቕረፁ። ሆነው።
2. እቲ ኮምሽን ኣብ ክሉ ብማእኸሊይ ትምህርትን 2. ኮምሽኑ በመካከሇኛ ቴክኒክና ሞያ ትምህርትና
ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን ፕሮግራማት ዛውዯቡ ስሌጠና ፕሪግራም ስር የሚዯራጁ የስሌጠና
ስሌጠና ዖፇራት ሞያ ዒይነታት ዯረጃ ይውስን መስኮችንና የሙያ ዒይነቶችን ዯረጃ ይወሰናሌ
የማሒይሽ ይስርዛ። ያሻሽሊሌ ይሰርዙሌ።
3. በቲ ኮምሽን ዛተመረፁ ዖርፌታት ስሌጠናን ናይ 3. በኮምሽኑ የተመረጡት የስሌጠና ዖርፍች የሞያ
ሞያ ዒይነታት ናይቲ ከባቢ ጭቡጥ ኩነታት አይነቶች የአከባቢ ተጨባጭ ሁኔታን መሰረት
መሰረት ብምግባር እናተመረፁ ዯረጀኦም ሒሌዮም በማዴርግ እየተመረጡ ዯረጃቸውን ጠበቀው
131
ተግባራዊ ክኾኑ ይኽእለ እዮም ። ተግባራዊ ሉያዯርጉ ይችሊለ።

ዒንቀፅ 18 ሒበራዊ ትምህርቲ ዒንቀፅ 18 የጋራ ትምህርቶች
1. ኣብ ክሉ ማእኸሊይ ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን 1. በመካከሇኛ የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጥና
ሞያን ፕሮግራም ዛተውሃቡ ስሌጠና ዖፇራት ፕሮግራም ስር ከሚሰጡ የስሌጠና መስኮች
ብሙለኦም ስራሔ ንምፌጣር ንዒርሰ ምቑፃር በሙለሇስራ ፇጣሪነት ሇራስ ቅጥር የሚዖጋጅ
ዖዲሌው ክኾኑ ምእንታን ንቐፃሊይ ስሌጠና እንዱሁም ሇቀጣዩ ስሌጠና የሚረደ የጋራ
ዛሔግ዗ ሒበራዊ ትምህርትታት ክወሃቡ ኣሇዎም ትምህርቶች መስጠት አሇባቸው።
።
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገገ ከምዖል 2. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 የተዯነገገው
ኮይኑ ዛኾነ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ኣብ እንዯተጠበቀ ሁኖ ማንኛውም የማሰሌጠኛ ተቋም
ትሔቲ ፕሮግራሙ ዛተሒቖፈ ስሌጠና ዖፇራት በፕራግራሙ ስር የሚታቀፈ የስሌጠና መስኮች
ብምሌኦም እዜም ዛስዔቡ ሒበራዊ ትምህርትታት የሚከተለትንየጋራ ትምህርቶች መስጠት
ክህለዉ ኣሇዎ። አሇበት።
ሀ/ኢንፍርሜሽን ኮምኒኬሽን ቴክኖልጂ ሀ/ ኢንፍርሜሽን ኮምኒኬሽን ቴክኖልጂ
ትምህርቲ ትምህርት
ሇ/ሑሳብ ትምህርቲ ሇ/ ሑሳብ ትምህርት
ሏ/እንግሉዛኛ ቋንቋ ትምህርቲ ሏ/እንግሉዛኛ ቋንቋ ትምህርት
መ/ስነ ዚጋን ስነ ምግብርን ትምህርቲ መ/ስነ ዚጋና ስነ ምግባር ትምህርት
ረ/ስራሔ ፇጣሪነት ትምህርቲ ረ/ስራ ፇጣሪነት ትምህርት
3. እቲ ኮምሽን ብናይ ትምህርቲ ሚኒስተር 3. ኮምሽኑ በትምህርት ሚኒስተር ቴክኒክና ሞያ
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን ቤት ትምህርትና ስሌጠና ፅሔፇተ ቤት መርሃ ግብር
ፅሔፇት መርሃ ግብሪ መሰረትን እዋናዊ ሳይንስ መሰረትና ወቅታዊ ሳይንስ ቴክኖልጂ እዴገት
ቴክኖልጂ ዔብየት ከምኡ እውን ናይቲ ሔ/ሰብ እንዱሁም የሔብረተሰቡ ፌሊጎት ሰረት በማዴረግ
ዴሌየትን መሰረት ብምግባር ኣብ ትሔቲ እዘ በዘሁ ዒንቀፅ ውስጥ ንኡስ ዒንቀፅ 2 የተዖረዖሩት
ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዛተዖርዖሩ ዒይነታት የትምህርት ዒይነቶች ማሻሻሌ ይችሊሌ።
ምምሔያሽ ይኽእሌ እዩ።
ብዙዔባ ሌምምዴ ስራሔ ስሇ ስራ ሊይ ሌምምዴ
ዒንቀፅ 19 ኣወሳስና ፕሮግራም ሌምምዴ አንቀፅ 19 የስራ ሌምምዴ ፕሮግራም አወሳሰን

እቲ ኮምሽን ንመስርሔትን ዛምሌከቶም ካሌኦት ኮምሽኑ አሰሪዎችና ጉዲዩ የሚመሇከታቸው
ኣካሊት ብምምኻርን ዯረጃ ሞያዊ ስሌጠና መሰረት ላልች መገኞች በማማከርና የሞያ ስሌጠና ዯረጃን
ብምግባር ነንሔዴሔዱኡ ሙያ ፕሮግራም ሌምምዴ መሰረት በማዴርግ ሇእያንዲንደ ሞያ የስራ ሊይ
ስራሔ ይውሰን። ሌምምዴ ፕሮግራም ይወስናሌ።
ዒንቀፅ 20 ኣብ ስራሔ ሌምምዴ ዛሳተፈ ኣባሊት አንቀፅ 20 በሥራ ሊይ ሌምምዴ የሚሳተፈ
ብዙዔባ ምምራፅ ዴርጅቶችን ስሇመምረጥ
እቲ ኮምሽን በዖውፅኦ መምርሑ መሰረት ክፌፀም ኮሚሽኑ ባወጣው መመሪያ መሰረት ሉፇፅም
ስሌጥን ዛሃቦ ኣካሌ ስራሔ ሌምምዴ ዛህቡ ትካሊት ስሌጣን የሰጠው አካሌ የስራ ሊይ ሌምምዴ የሚሰጡ
ይመርፅን ይምዛግብን። ዴርጅቶችን ይመርጣሌ ይመዖግባሌ፡፡
ዒንቀፅ 21 ናይ ትካሊት ተግባርን ሒሊፌነትን አንቀፅ 21 የዴርጅቶች ተግባርና ሒሊፉነት
ዛኾነ ይኹን ንስራሔ ሌምምዴ ዛተመረፀ ትካሌ ማንኛውም ሇስራ ሊይ ሌምምዴ የተመረጠ
ካብ዗ይ ንታሔቲ ዛምሌከቱ ተግባርን ሒሊፌነትን ዴርጅት ከዘህ በታች የተመሇከቱይ ተግባርና
ይህሌውዎ። ኃሊፉነቶች ይኖሩታሌ።
132
1. ሰሌጠንቲ ተቐቢለ ምሌምማዴ 1. ሰሌጣኖች ተቀብል ማሇማመዴ

2. እቲ ተሊማማዱ ምሌምማዴ ኣብ ዛግብኦ ቦታ 2. ተሇማማጁ መሇማመዴ በሚገባው ቦታ ሊይ
ብምውፊር ዛግባእ ስራሔ ሌምዱ ምርካቡ በማሰማራት ተገቢውን የስር ሌምዴ ማግኘቱ
ምርግጋፅ፤ ማረጋገጥ፤
3. ናይቲ ተሇማማዱ ፌሌጠትን ክእሇትን 3. “ተሇማማጁን እውቀትና ክህልት ማዲበር
ምጉሌባት ዛኽእሌ ነናይ ዔሇቱ ስራሔ የሚሌ የእሇት ተእሇት የስራ አፇፃፀሙን
ኣፇፃፅማኡ ንምክትታሌን ምግምጋምን ሇመከታተሌና ሇመገምገም ሞያዊ ብቃት
ሞያዊ ብቕዒት ዖሇዎ ሱፐርቫይዖር ያሇው ሱፐርቫይዖር መመዯብ ።
ምምዲብ።
4. ነቲ ተሇማማዱ ብዙዔባ ናይቲ ትካሌ ኣሰራርሒ 4. ተሇማማጁ ከዴርጅቱ የአሰራር ስርዒትና
ስርዒትን ዯንብን ምፌሊጥ። ዯንብ ጋር ማስተዋወቅ፤
5. ነቲ ተሇማማዱ ከም ሱሩዔ ሰራሔተኛ ብምቑፃር 5. ተሇማማጁ እንዯ መዯበኛ ሰራተኛ በመቁጠር
ኣዴሊይ ቀረብ ምቕራብ ። አስፇሊጊውን ግብአት ማቅረብ።
6. ናይቲ ተሇማማዱ ሰብአዊ ክብርን መሰሌን 6. የተሇማማጁ ሰብአዊና ክብርና መብት
ምሔሊው ምኽባርን ። የመጠበቅና የማክበር፤
7. ናይ‟ቲ ተሇማማዱ ስራሔ አፇፃፅማ ብቕዒት 7. የተሇማማጁ የስራ አፇፃፀም ብቃት
ብምግምጋም ውፅኢቱ ነቲ መሰሌጠኒ በመገምገም ውጤቱ ሇማሰሌጠኛ ተቋሙ
ማእኸሌ/ኮላጅ ምምሔሌሊፌ። ማስተሊሇፌ ፤
8. ተሇማማዱ ካብቲ መሰሌጠኒ ማእከሌ/ኮላጅ 8. ተሇማማጁ ከማሰሌጠኛ ተቋሙ ያገኙትን
ናይ ምስሌጥን ብቕዒት ንዛምሌከቶ /ኮላጅ ክህልት በመገምገም ስሇ ማሰሌጠኛ ተቋሙ
ርኢቶ ምሃብ። የማሰሌጠን ብቃት ሇሚከተለት ተቋም
አስተያየት መስጠት ።
9. ምስ መሰሌጠኒ ማእኸሊት /ኮላጃት 9. ከማሰሌጠኛ ተቋማት /ኮላጃት ጋት
ብምትሔብብርን ብምውዲዴን ምስራሔ። ብትብብርና ብቅንጅት መስራት።
ዒንቀፅ 22 ናይ መሰሌጠኒ ማእከሊት /ኮላጃት አንቀፅ 22 የማሰሌጠኛ ተቋማት /ኮላጃት
ተግባርን ሒሊፌነትን ተግባርና ሃሊፉነት
ብዙዔባ ስራሔ ሌምምዴ ዛተመሌከተ ዛኾነ መሰሌጠኒ የስራ ሊይ ሌምምዴ በተመሇከተ ማንኛው
ማእኸሌ /ኮላጅ ካብ዗ይ ንታሔቲ ዛተመሌከቱ ማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮላጅ ከዘህ በታች
ተግባርን ሒሊፌነትን ይህሌውዎ። የተመሇከቱት ተግባርና ኃሊፉነቶች ይኖሩታሌ።
1. ሰሌጠንቲ ዖካይዴዎ ስራሔ ሌምምዴ ዛከታተሌን 1. ሰሌጣኞች የሚያዯርጉት የስራ ሊይ ሌምምዴ
ዛቆፃፀርን መተሒባበሪ ምምዲብ የሚከታተሌና የሚቆጣጠር አስተባባሪ መመዯብ
፤
2. ኣሰራርሒ መምርሑ ዛርዛር መርሃ ግብሪን 2. የስራ መመርያና ዛርዛር መርሃ ግብር
ብምውፃእ ንተግባራዊነቱ ምስ ትካሊት ብጥምረት በማውጣት ሇተግባራዊነቱ ከዴርጅቶች ጋት
ምስራሔ በቅንጅት መስራት፤
3. ውፅኢት ገምጋም ስራሔ ሌምምዴ ሰሌጠንቲ 3. የሰሌጣኞች የስራ ሊይ ሌምምዴ ግምገማ ወጤት
ንስሌጠና መጠናቐቒ ኣወሃህባ መመዖኒ ምጥቃም ሇስሌጠና ማጠናቀቂያ ማስርጃ አሰጣጥ
። በመመዖኛ መጠቀም ፤
4. ካብ መሇማመዴቲ ትካሊት ዛቐርበለ ሪኢቶታት 4. ከአሇማማጅ ዴርጅቶች የሚቀርቡሇት
ብምቕባሌ ናይ‟ቲ ሰሌጠና ብቕዒት ምምሔያሽ አስተያየቶች በመቀበሌ የስሌጠናውን ብቃት
ማሻሻሌ።
ዒንቀፅ 23 ተግባርን ሒሊፌነትን ተሇማማዲይ ዒንቀፅ 23 የተሇማማጅ ተግባርና ኃሊፉነት
133
ዛኾነ ተሇማማዲይ ካብዘ ንታሔቲ ዛተመሌከቱ ማንኛው ተሇማማመጅ ከዘህ በታች የተመሇከቱት
ተግባርን ሒሊፌነትን ይህሌውዎ። ተግባርና ሃሊፉነቶች ይኖሩታሌ።
1. ሌምምዴ ስራሔ ብሙለእ ኣቕርቦት ምውጋን። 1. የስራ ሊይ ሌምምደን በትጋት ይፇፅማሌ ።
2. ንሌምምዴ ዛተውሃብዎ መሳርሑታት አቑሐት 2. ሇሌምምዴ የተሰጡትን መሳርያዎችና
ብጥንቓቐ ምሒዛን ብቑጠባ ምጥቃምን ። ቁሳቁሶች በጥንቃቄ መያዛና በቁጠባ
3. ሌምምዴ ስራሔ ክግበረለ ዛተዯንገገ ከምዖል መጠቀም ፤
ሔለው ኮይኑ ብስራሔ ሌምምዴ ኣቢለ ዛፇሇጦ 3. የስራ ሊይ ሌምምዴ እንዱያዯርግ
ናይቲ ትካሌ ስራሔ ሚሽጥር ንካሉእ ኣካሌ የተመዯበበት ዴርጅት የአሰራር ስርዒትና
ኣሔሉፌካ ዖይምሃብ። ዯንቦች ማወቅና አክብሮ መፇፀም ፤
4. አብ ካሌኦት ሔግተታት ዛተዯንገገ ከምዖል ሔለው 4. ሇላልች ሀጎች የተዯነገገው እንዯተጠበቀ
ኮይኑ ብስራሔ ሌምምዴ አቢለ ዛፇሌጦም ናይቲ ሆኖ በስራ ሊይ ሌምምዴ አጋጣሚ ያወቀውን
ስራሔ ሚሽጥር ንካሉእ አካሌ አሔሉፌካ የዴርጅቱን የስራ ሚስጥር ሇላሊ አሳሌፍ
ዖይምሃብ። አሇመስጠት ።
5. ናይ ባዔለ ይኹን ናይ ካሌኦት ጥዔና ወይም 5. የራሱ ሆነ የላልች ጤንነት ወይም ህይወት
ህይወት ኣብ ሒዯጋ ዖውዴቕ ወይም ናይ‟ቲ ትካሌ አዯጋ ሊይ የሚጥሌ ወይም የዴርጅቱን ጥቅም
ጥቕሚ ዛነክእ ጉዴኣት ከጋጥም እንተል የሚነካ ጉዲይ ሲያጋጥም ሇሚመሇከተው
ንዛምሌከቶ ኣካሌ ብቕሌጡፌ ምፌሊጥ። አካሌ ወዴያውኑ ማሳውቅ።
ዒንቀፅ 24 ውዔሌ ስራሔ ሌምምዴ ዒንቀፅ 24 የስራ ሊይ ሌምምዴ ውሌ
ውዔሌስራሔ ሌምምዴ ኣብ መንጎ መሰሌጠኒ የስራ ሊይ ሌምምዴ ውሌ በማሰሌጠኛ ማእከሊት
ማእኸሌ/ኮላጅ ትካሊት ተሇማማዴትን ዛግበር ኮይኑ ። /ኮላጆች በዴርጅትና ሇተሇማማጅ መካከሌ
የሚመሰረት ሆኖ ፤
ሀ/ ናቲ ተሇማማዲይ ሙለእ ሽምን ዔዴመን ሀ/ የተሇማማጁን ሙለስምና እዴሜ
ሇ/ናይቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ሙለእ ሽምን ሇ/ የማሰሌጠኛ ተቋሙን ስምና አዴራሻ
ኣዴራሻን
ሏ/ ናይቲ ትካሌ ሙለእ ሽምን ኣዴራሻን ሏ/ የዴርጅቱ ስምና አዴራሻ
መ/ተሇማማዱ ሌምዱ ክረኽበለ ዛተተሇመ ሞያ መ/ተሇማማጁ ሌምዴ እንዱያገኝበት
ዒይነት የታቀዯውን ሞያዊ የሞያ ዒይነት
ረ/ እቲ ስራሔ ሌምምዴ ዛጅመረለ መዒሌትን ዖዴሌዮ ረ/ የስራ ሊይ ሌምምዴ የሚጀምርበት ቀንና
እዋንን የሚፇጀው ጊዚ
ሰ/ ናይቲ ስራሔ ሌምምዴ ውዔሉ ዛቋረፀለ ኩነታት ሰ/ የስራ ሊይ ሌምምስ ውሌ የሚቋረጥበትን
ዖርኢ ክኾን ኣሇዎ። ሁኔታ የሚያመሊክት መሆን አሇበት።

መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ ዛጣየሸለን ስሌጠና የማሰሌጠኛ ማእከሊት/ኮላጆች የሚቋቋሙበትና
ዛካየዯለን ኩነታት ስሌጠና የሚያካሂደበት ሁኔታ፦
ዒንቀፅ 25 ኣብ ስሌጠና ስራሔ ተሳተፌቲ ብዙዔባ አንቀፅ 25 ንስሌጠና ስራ ተሳታፉ ስሇመሆን

ምዃን
ብመንግስታዊ፣ ውሌቀን ዖይመንግስትዊ ትካሌ ብመንግስታዊ የግሌ እና መንግስታዊ ባሌሆነ
ዋንነት ዛኾነ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ናይ ዴርጅት ባሇቤትነት የሚካሄዴ ማንኛውም ማሰሌጠኛ
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን ምሃብ ይኽእሌ ማአከሌ /ኮላጅ የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና
እዩ። መስጠት ይችሊሌ፤
134
ዒንቀፅ 26 ብዙዔባ ምጥያሽ አንቀፅ 26 ስሇ መቋቋም

1. ተፀዋዔነቱ ንኮምሽን ትምህርቲ ስሌጠና ቴክኒክን 1. ተጠሪነቱ ሇትግራይ ክሌሌ ሞያ ትምህርትና
ሞያን ትግራይ ዛኾነ መንግስታዊ መሰሌጠኒ ስሌጠና ኮምሽን የሆነ መንግስታዊ ማሰሌጠኛ
ማእኸሌ /ኮላጅ ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ማእከሌ/ኮላጅ በትግራይ ክሌሌ ስራ አስፇፃሚ
ትግራይ ብዛወፅእ ዯንብ መሰረት ይጣየሽ። ምክር ቤት በሚወጣ ዯንብ መሰረት ይቋቋማሌ።
2. ውሌቀን መንግስታዊ ብዖይኮኑን ትካሊት ዋንነት 2. የግሌና መንግስታዊ ባሌሆኑ ዴርጅቶች
ዛካየዴ መሰሌጠኒማእኸሌ/ኮላጅ ብዙዔባ ዛጣየሸለ ባሇቤትነት የሚካሄደ የማሰሌጠኛ ማእከሌ
ኩነታት ኣግባብ ብዖሇዎ ሔጊ ተፇፃሚ ይኸውን። /ኮላጅ ስሇ ሚቋቋሙበት ሁኔታ አግባብነት
ባሇው ህግ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 27 አወዲዴባ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ አንቀፅ 27 የማሰሌጠኛ ማእከሌ /ኮላጅ አዯረጃጀት
1. ዛኾነ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ንዛተውሃቦ 1. ማንኛውም የማሰሌጠኛ ተቋም ሇተሰጠው
አፌሌጦ ዛተቐመጠ ዯረጃኡ ዛሒሇወ ስሌጠና እውቅና የተወሰነውን ዯረጃ የጠበቁ የስሌጥና
መውሃቢ ግሌጋልት መሳርሔን ከማሌእ ኣሇዎ። መስጫ አገሌግልቶችና መሳርያዎች
2. ዛኾነ ማእኸሌ /ኮላጅ ትምህርትን ስሌጠናን ማሟሊት አሇበት ።
ቴክኒክን ሞያን ንዛተጣየሽለ ዒሊማ መፇፀሚ ኣብ 2. ማንኛው የመካከሇኛ ቴክኒክና ሞያ
ዛስማዔማዔ ግቢ ውሽጢ ክቐውም ኣሇዎ ። ትምህርትና ስሌጠና ማእከሌ/ኮላጅ
ሇተቋቋመበት አሊማ ማስፇፀምያ ተስማመሚ
ሇሆነ ቅጥር ግቢ መዯራጀት አሇበት።
ዒንቀፅ 28 ብዙዔባ መሰሌጠናይ መሰሌጠኒ አንቀፅ 28 ስሇ ማሰሌጠኛ ማእከሌ ኮላጅ አሰሌጣኝ
ማእከሌ /ኮላጅ
ዛኾነ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ እቲ ኮምሽን ነቲ ማንኛውም ማሰሌጠኛ ማእከሌ /ኮላጅ ኮምሽኑ
ስራሔ መዯብ ካብ ዖውዔኦ መመርሑ ዛተቐመጠ ዯረጃ ሇስራ መዯቡ በሚያወጣው መመርያ የተወሰነውን
ብቕዒት መመዖኒ ዖየማሌአ ሰብ ብመሰሌጣናይነት የብቃት መመዖኛ የማያሟሊ ሰው በአስሌጣኝነት
ምምዲብ ኣይኽእሌን። መመዯብ አይችሌም
ዒንቀፅ 29 ብዙዔባ መሰሌጠኒ ትካሌ ሰራሔተኛታት አንቀፅ 29 ስሇ ማሰሌጠኛ ተቋም ሰራተኞች
ዛኾነ ማእኸሌ/ኮላጅ መሰሌጠኒ ማንኛውም ማሰሌጠኛ ተቋም
ሀ/መራሑ ስራሔ ሀ/ የስራ መሪ
ሇ/መሰሌጠንቲ ሇ/አሰሌጣኞች
ሏ/ኣዴሇይቲ ዛኾኑ ናይ ቴክኒክ ዴጋፌ ወሃብቲ ሏ/አስፇሊጊ የሆኑ የቴክኒክ ዴጋፌ ሰጪ ሰራተኞች
ሰራሔተኛታት ክህሌውዎ ይግባእ። ሉኖሩት ይገባሌ።
ዒንቀፅ 30 በዒሌ ሞያ ብሒባር ብዙዔባ ምቑፃር ዒንቀፅ 30 ባሇሞያን በጋራ ስሇ መቅጠር
1. ኣብ ካሌእ ሔጊ ብካሉእ መሌክዔ እኳ 1. በላሊ ህግ አኳኃን የተዯነገገ ቢሮርም
እንተሃሇወ ዛኾነ ብቕዒት ዖሇዎ በዒሌ ሞያ ማንኛውም ብቃት ያሇው ባሇሞያ ከመዯበኛ
ኣብ ሌዔሉ ስሩዔ ስርሐ ኣብ ማእኸሌ /ኮላጅ ስራው በተጨማሪ በማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮላጅ
መሰሌጠኒ ተቖፂሩ ክሰርሔ ይኽእሌ። ተቀጥሮ መስራት ይችሊሌ።
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት 2. በዘህ አንቀፅ ንዐስ ዒንቀዔ 1 መሰረት
ብመሰሌጠናይነት ዛቑፀር ሰብ ናይ ስራሔ በአሰሰሌጣኞች የሚቀጠር ሰው የስራ ቀናትና
መዒሌትታት ስዒት ከምኡ‟ውን ካሇኦት ስዒት እንዱሁም ላልች የስራ ሁኔታዎች
ኩነታት ስራሔን ምስ ነንሔዴሔዱኡ ቖፃሪ ከእያንዲንደ ቀጣሪ ጋር የሚያዯርገው
ብዛግበር ስምምዔነት ክውሰን ይኽእሌ። ስምምነት ሉወሰን ይችሊለ።
ብዙዔባ ኣወሃህባ መረጋገፂ ኣፌሌጦን ማእኸሊት ስሇ ማሰሌጠኛ ማእከሊት /ኮሇጆች ዯረጃ ብቃት
/ኮላጅ መሰሌጠኒ ማረጋገጫና ዔውቅና አሰጣጥ
135
ዒንቀፅ 31 ብዙዔባ ቅዴመ አፌሌጦ ፌቓዴ አዴሊይነት አንቀፅ 31 ስሇ ቅዴመ እውቅና ፌቃዴ
አስፇሊጊነት
1. ሒደሽ መሰሌጠኒ ማእከሌ /ኮላጅ ንምጥያሽ 1. አዱስ ማሰሌጠኛ ማእከሌ /ኮላጅ ሇማቋቋም
ወይም ኣፌሌጦ ረኺቡ ኣብ ምክያዴ ዖል ወይም እውቅና አግኝቶ በማካሄዴ ሊይ ያሇና
መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ ዯረጃ ንምዔባይ ወይ የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮላጅ ዯረጃ ሇማሳዯግ
ተወሳኺ ስሌጠና ፕሮግራማት ንምኽፊት ዛዯሉ ወይም ተጨማሪ የስሌጠና ፕሮግራሞችን
ዛኾነ ሰብ ወይም ትካሌ ዛተሇሞ ስራሔ ቕዴሚ ሇመክፇት የሚፇሌግ ማንኛው ሰው
ምጅማሩቅዴመ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ዛሔዛ ኣሇዎ ። የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮላጅ የታቀዯውን ስራ
ከመጀመሩ በፉት የቅዴመ -ዔውቅና ፌቃዴ
መያዛ አሇበት ፤
2. ኣፌሌጦ ፌቓዴ ዛተውሃቦ መሰሌጠኒ ማእኸሌ 2. የዔውቅና ፌቃዴ የተሰጠው ማንኛውም
/ኮላጅ ኣብ ፕሮግራሙ ዛኾነ ዒይነት ሇውጢ የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮላጅ በፕሮግራሙ ሊይ
ክገብር እንተዯሌዩ ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 የሆነ ሇውጥ ሇማዴርግ ከፇሇገ በዘህ ዒንቀፅ
ዛተዯንገገ ተፇፃሚ ይኸውን ። ንኡስ ዒንቀፅ 1 የተዯነገገው ተፇፃሚ
ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 32 ፌቓዴ ናይ ምሃብ ስሌጣን አንቀፅ 32 ፌቃዴ የመስጠት ስሌጣን
1. ብክሌሌ መንግስታዊ ኣካሊት ወይም መንግስታዊ 1. በክሌሌ የመንግስት አካሊት ስር ወይም
ብዖይኮነን ዒዱ ውሽጢ ትካሊት ብዯቂ ዒዱ መንግስታዊ ባሌሆኑ አገር በቀሌ ዴርጅትና
ውሌቀ ሰብ ሃፌቲ ዋንነት ዛካየደ መሰሌጠኒ በአገር ውስጥ የግሌ ባሇሃብቶች ባሇቤትነት
ማእኸሊት/ኮላጃት ቅዴመ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ሇሚካሄደ የማሰሌጠኛ ማእከሊት/ኮላጃት
ከምኡ‟ውን ዯረጃ ብቕዒት መረጋገፂን ናይ የቅዴመ -እውቅና ፌቃዴ እንዱሁም የዯረጃ
ኣፌሌጦ ፌቓዴ ናይ ምሃብ ስሌጣን ናይ ኮምሽን ብቃት ማረጋገጫ ዔውቅና ፌቃዴ የመስጠት
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያ ትግራይ ስሌጣን የትግራይ ቴክኒክና ሞያ ትምህርትና
ይኸውን ። ስሌጠና ኮምሽን ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 33 ቅዴመ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ንምርካብ ዛቐርብ አንቀፅ 33 የቅዴመ -ዔውቅና ፌቃዴ ሇማግኘት
መመሌከቲ የሚወርብ ማመሌከቻ
1. ንመሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ቅዴመ ኣፌሌጦ 1. የማሰሌጠኛ ተቋም የቅዴመ ዔውቅና ፌቃዴ
ፌቓዴ ክውሃብ ዛዯሉ ዛምሌከቶ ሰብ በዘ ኣዋጅ እንዱሰጥበት የሚፇሌግ የሚመሇከተው ሰው በዘህ
ዒንቀፅ 34 ዛተወሰኑ መረዲእታታት ዛሒዖ አዋጅ አንቀፅ 34 የተወሰኑትን መመረዲዎች
መመሌከቻ ንኣፌሌጦ ወሃባይ በዒሌ ስሌጣን የያዖ ማመሌከቻ ሇዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን
ከቕርብ ኣሇዎ። ማቅረብ አሇበት።
2. ኣፌሌጦ ፌቓዴ ዛተውሃቦ መሰሌጠኒ 2. የዔውቅና ፌቃዴ የተሰጠው ማንኛውም
ማእኸሌ/ኮላጅ ኣብ ፕሮግራሙ ዛኾነ ዒይነት የማሰሌጠኛ ማእከሌ /ኮላጅ/ በፕሮግራሙ ሊይ
ሇውጢ ክገብር እንተዯሌዩ ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ የሆነ ሇውጥ ሇማዴርግ ከፇሇገ በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ
ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ ተፇፃሚ ይኸውን። ዒንቀፅ 1 የተዯነገገው ተፇፃሚ ይሆናሌ።
3. መመሌከታይ ብኢንቨስተር ዛተመዛገበ ዒዱ 3. አመሌካቹ በኢንቨስተርነት የተመዖገበ የአግር
ውሽጢ በዒሌ ሃብቲ እንተኾይኑ በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ውስጥ ባሇሃበት ከሆነ በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ
ዒንቀፅ 1 መሰረት ምስ ዖቕርቦ መመሌከቻ 1 መሰረት ከያቀርበው ማመሌከቻ ጋረ አግባብ
ኣግባብነት ካብዖሇዎ መስርያ ቤት ዛተሃቦ ናይ ካሇው መመርያ ቤት የተሰጠው የኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት መረዲእታ ወረቐት ኣተሒሑ዗ ምስክር ወረቀት አያይዜ ማቅረብ አሇበት።
ከቕርብ ኣሇዎ ።
4. እቲ ኮምሽን በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 33 ን34ን ካብ 4. ኮምሽኑ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 33 እና 34 ከተወሰኑ
136
ዛተወሰኑ ብተወሳኺ ካሌኦት መረዲእታታት በተጨማሪ ላልች መረጃዎችና ማስረጃዎች

መረጋገፅታትን ምስ መመሌከቲ ተታሒሑዜም ከማመሌከቻ ጋር እንዱያቀርቡ በመመሪያ
ንክቐርቡ ብመምርሑ ክውስን ይኽእሌ እዩ። መወሰን ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 34 ትሔዛቶ ቅዴመ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ዒንቀፅ 34 የቅዴመ ፅውቅና ፌቃዴ ሇማግኘት
ንምርካብ ዛቐርብ መመሌከቲ የሚቀርቡ ማመሌከቻ ይዖት
በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 33 ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት በዘህ አዋጅ አንቀፅ 33 ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት
ዛቐርብ መመሌከቲ የሚቀርቡ ማመሌከቻ
ሀ/ናይቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ተሒሳቢ ሽም ሀ/ የማሰሌጠኛ ተቋሙ ታሳቢ ስም ፣ ዋና አዴራሻ
፣ዋና ኣዴራሻ፣ ዛዋፇረለ ስሌጠና ዖፇርን ስሌጠና የሚሰራበት የስሌጠና መስክ እና የስሌጠና
ፕሮግራም፤ ፕሮግራም፤
ሇ/ናይቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ሰብ ሃብቲ ስምን ሇ/የማሰሌጠኛ ተቋሙ ባሇቤቶች ስም እና አዴራሻ
ኣዴራሻን
ሏ/ እቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ ተፀዋዑ ዛኾነለ ሏ/የማሰሌጠኛ ተቋሙ ተጠሪ የሆነሇት አካሌ ስም
ኣካሌ ሽምን ኣዴራሻን ፤ እና አዴራሻ
መ/ናይ‟ቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ኣካዲሚያዊ መ/ የማሰሌጠኛ ተቋሙ አካዲሚያዊ አስተዲዯራዊ
ምምሔዲራዊ ስራሔቲ ዛካየዯለ ኣመራርሒ ስራዎች የሚካናወኑበት አመራር አዯረጃጀት፤
ኣወዲዴባ
ረ/መመዖኒ መቐበሉ ሒዯሽቲ ሰሌጠንቲ ረ/ የአዱስ ሰሌጣኞች መቀበያ መመዖኛ
ሰ/ናይቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ስሌጠና መውሃቢ ሰ/ የማሌጠኛ ተቋሙን የስሌጥና መስጫ ክህሇቶችና
ክፌሌታት መሳርሔታት ፣ናይ‟ቲ ትካሌ ቤተ መሳርያዎች የተቋሙን ቤተ መፃህፌት
መፃሔፌቲ ፣ግሌጋልት ኣቑሐት ከምኡ ውን ፣መገሌግያ መሳርያዎች ዛርዛር እና
ካሌኦት እቲ ስሌጠና ንምክያዴ ዖዴሌዩ የባሇቤትነት ሁኔታ ።
ግሌጋልታት መሳርሔታት ዛርዛር ኩነታት በዒሌ
ሃብቲ።
ሸ/ እቲ ሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ዛህሌውዎ ወይም ሸ/ የማሰሌጠኛ ተቋሙ የሚኖረው ወይም
ዖሇዎም መሰሌጠንትን ቴክኒክ ዴጋፌ ውሃብቲ ያሇው የአሰሌጣኞች የቴክኒክ ዴጋፌ ሰጪ
ሰራሔተኛታት በዛሔን ዯረጃ ትምህርትን፤ ሰራተኞች ብዙትና የትምህርት ዯረጃ።
ቀ/ ናይቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ ትሌሚ ሰሇስተ ቀ/ የማሰሌጠኛ ተቋሙን የሶት ዒመት ዔቅዴ መያዛ
ዒመት ክሔዛ ኣሇዎ። አሇበት።
ዒነቀፅ 35 ፌቓዴ ቅዴመ አፌሌጦ ዛወሃበለ ኩነታት አንቀፅ 35 የቅዴመ -ዔውቅና ፌቃዴ የሚሰጥበት
ፀኒዐ ዛፀንሒለ እዋን ሁኔታና ፀንቶ የሚቆይበት ጊዚ
1. ግቡእ ኣፌሌጦ ወሃባይ በዒሌ ስሌጣን 1. የዔውቅና ሰጥው ባሇስሌጥን ግዳታ
ሀ/ መመሌከታይ ምስ መመሌከቲኡ ሀ/ አመሌካች ከማመሌከቻው ጋር አያይዜ
ኣታሒሑ዗ ብዖቕርቦ መግሇፂ ዛምሌከቱ ባቀረበው መግሇጫ ሊይ የተመሇከቱት
መሰሌጠኒ መሳርሔታት ዖሇውን ንስሌጠና የማሰሌጠኛ መሳርያዎች ያለና ሇስሌጠና ተግባር
ክውዔለ ዛኽእለ ምዃኖም ምርግጋፅ ። ሉውለ የሚችለ መሆኑን ማረጋገጥ፤
ሇ/ እቲ ስርዒተ ትምህርቲ ቅዴመ ኣፌሌጦ ሇ/ ስርዒተ ትምህርቱ የቅዴመ ዔውቅና ፌቃዴ
ፌቓዴ ዛተሒተተለ ስሌጠና ፕሮግራም የተጠየቀበት የስሌጠና ፕሮግራም የተወሰነውን
ዛተወሰነለ ዯረጃ ዛሒሇወ ምዃኑ ምርግጋፅ። ዯረጃ የጠበቀ መሆኑ ማረጋገጥ።
ሏ/መመሌከታይ እቲ ኮምሽን እዘ ኣዋጅ ሏ/ አመሌካቹ ኮምሽኑ ይህን አዋጅ ሇማስፇፀም
ንምፌፃም ብዖውፅኦ መምርሑ ዛተወሰኑ በሚያወጣው መመርያ የተወሰኑትን
መመዖንታት ምምሌኡ መረጋገፅ ሪፖርት መመዖኛዎችን ማሟሊቱን የሚያረጋግጥ ዖገባ
137
ምስበፅሕ አብ ውሽጢ 15 ናይ ስራሔ ሲዯርሰው በ15 የስራ ቀናት ጊዚ ውስጥ የቅዴመ

መዒሌትታት ውሽጢ ቅዴመ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ዔውቅና ፌቃዴ የሰጠዋሌ።
ይህብ ።
2. ሒደሽ ዛተጣየሸ ወይም ኣፌሌጦ ረኺቡ ኣብ 2. አዱስ የተቋቋመ ወይም እውቅና አግኝቶ በሂዯት
ካይዱ ዖል ኮይኑ ዯረጃኡ ንምዔባይ ወይ ካብ ሊይ ያሇ ሆኖ ዯረጃው ሇማሳዯግ ወይም
ዛተፇቐዯለ ስሌጠና ዖፇራት ወፃኢ ስሌጠና ከተፇቀደሇት የስሌጠና መስኮች ውጭ ስሌጠና
ንምሃብ ክፌቀዯለ ዖመሌከተ መሰሌጠኒ ማእኸሌ መስጠት እንዱፇቀዴሇት ያመሇከተ የማሰሌጠኛ
/ኮላጅ ንሒዯ ዒመት ብቅዴመ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ማእከሌ/ኮላጅ ሇአንዴ አመት በቅዴመ -ዔውቅና
ምስራሔ ኣሇዎ። ፌቃዴ መስራት አሇበት።
3. ቅዴም ኣፌሌጦ ፌቓዴ ዛተወሃቦ መሰሌጠኒ 3. የቅዴመ -ዔውቅና ፌቃዴ የተሰጠው የማሰሌጠኛ
ማእኸሌ/ኮሇጅ ዖይተማሌኡ ኩነታት እቲ ፌቓዴ ማእከሌ /ኮሇጀ ያሌተሟለትን ሁኔታዎች ፌቃደ
ፀኒዐ ኣብ ዛፀንሏለ ግዖ ውሽጢ ኣማሉኡ ክርከብ ፀንቶበሚቆይበት ጊዚ ውስጥ አሟሌቶ ሇመገኘት
ናይ ግዳታ ሰነዴ ፇሪሙ ንኣፌሌጦ ወሃባይ በዒሌ የግዳታ ሰነዴ ፍርም ሇዔውቅና ሰጭው
ስሌጣን ምሃብ ኣሇዎ።እዘ እውን እቲ በዒሌ ስሌጣን ባሇስሌጣን መስጠት አሇበት ፤ይህም ባሇስሌጣኑ
ብዛወሰኖ ቅጥዑ መሰረት ይፌፀም። በሚወሰነው ቅፅ መሰረት ይፇፀማሌ።
4. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዛተወሰነ ናይ ቅዴመ 4. በዘህ አነቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ አንቀፃት 2 የተወሰነው
ኣፌሌጦ ፌቓዴ ግዖ ምስ ኣብቀዏ እቲ መሰሌጠኒ የቅዴመ ዔውቅና ፌቃዴ ጊዚ ሉያበቃ የማሰሌጠኛ
ማእኸሌ/ ኮላጅ ተገምጊሙ ኣፌሌጦ ዖይተውሃቦ መእከሌ/ኮሇጅ ተገምግሞ ዔውቅና ያሇተሰጠው
እንተዖይኾይኑ ቅዴመ ኣፌሌጦ ዖይተውሃቦ ከሆነ የቅዴመ ዔውቅና ፌቃደ ይሰርዙሌ።
እንተኮይኑ ቅዴመ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ይስረዛ። ስሇሆነም ዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን የማሰሌጠኛ
ስሇዛኾነ‟ውን ኣፌሌጦ ወሃባይ በዒሌ ስሌጣን ማእከሌ/ኮላጅ ፇቃዴ መሰረ዗ በመገናኻ ብ዗ሃን
ናይ‟ቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ፌቓዴ ምስራ዗ እንዱገሌፅማዴርግ አሇበት።
ብመራኸቢ ሒፊሽ ይግሇፅ።
5. ኣፌሌጦ ወሃባይ በዒሌ ስሌጣን በዘ ኣዋጀ ዒንቀፅ 5. የዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን በዘህ አዋጅ አንቀፅ
33 መሰረት ዛቐረበለ መመሌከቲ ዖይተቐበል 33 መሰረተ የቀረበሇትን ማመሌከቻ
እንተኾይኑ ናይቲ ሔቶ ፌቓዴ ዖይተቐበሇለ ያሌተቀበሇው ከሆነ የፌቃዴ ጥያቄውን
ምክንያት ንመመሌካታይ ኣብ ውሽጢ ሰሊሳ ያሌተቀበሇትን ምክንያት ሇአመሌካቸየ በሰሊሳ
መዒሌቲ ብፅሐፌ ክገሌፅ ኣሇዎ ። ቀናት ጊዚ ውስጥ በፅሁፌ ማግሇፅ አሇበት።
6. በዘ ዒንቀፅ መሰረት ፌቓዴ ኣፌሌጦ ዛተሰረዖለ 6. በዘህ ዒንቀፅ መሰረት የቅዴመ ዔውቅና ፌቃዴ
መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ ብዒሌ ዋና ናይ‟ቲ የተሰረዖሇት የማሰሌጠኛ ማአከሌ/ኮሇጅ ባሇቤት
ማእኸሌ/ኮላጅ ንሰሌጠንቲ ናይ‟ቲ ፌቓዴ ምስራዛ የተቋሙ ሰሌጣኞች የፌቃደን መሰረዛ በሰባት
ኣብ ሸውዒተ መዒሌቲ ውሽጢ ክፌሌጦ ኣሇዎ ። ቀናት ገዚ ውስጥ እንዱቁት ማዴርግ አሇበት።
7. ናይ‟ቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ቅዴመ ኣፌሌጦ 7. የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮሇጅ የቅዴመ እውቅና
ፌቓዴ ምስራዛ ሰሌጠንቲ ክሳዔ እቲ ፌቓዴ ፌቃዴ መሰረዛ ሰሌጣኞች ፌቃደ
ዛሰረዖለ እዋን ዛተኽታተሌዎ ስሌጠና ዋጋ ዖስእን እስከተሰረዖበት ቀን ዴርስ የተከታተለት ስሌጠና
ኣይኸውንን። ዋጋ የሚያሳጣ አይሆንም።
ዒንቀፅ 36 ትዛሔቶ ፌቓዴ ቅዴመ -አፌሌጦ አንቀፅ 36 የቅዴም ዔውቅና ፌቃዴ ይዖት
በዘ ኣዋጅ መሰረት ዛውሃብ ቅዴመ አፌሌጦ ፌቓዴ በዘህ አዋጅ መሰረት የሚሰጥ የቅዴመ ዔውቅና
ሀ/ በዒሌ ፌቃዴ ትካሌ ሽምን ኣዴራሻን ፌቃዴ
ሇ/ ነቲ ማእኸሌ/ኮላጀ ዛተወሰነለ ዯረጃ ስሌጠና ሀ/ የባሇፌቃደን ስምና አዴራሻ
ፕሮግራም ሞያ ዒይነት ሰሌጠንቲ በዛሑ ሇተቋሙ የተወሰነሇትን ዯረጃ ፣የስሌጠና ፕሮግራም
፣ የሞያ ዒይነትና የሰሌጣኞች ብዙት ።
138
ሏ/ ፌቓዴ ዛተውሃበለ ፀኒዐ ዛዏንሏለ ግዖ ፤ ሏ/ ፌቃደ የተሰጠበትና ፀንቶ የሚቆይበት ጊዚ

መ/ ኣብቲ ፌቓዴ ክፌርም ስሌጣን ዛተውሃቦ ሰብ መ/በፌቃደ ሊይ እንዱፇርም ስሌጣን የተሰጠው ሰው
ሽምን ፉርማን ስምና ፉርማ እንዱሁም
ረ/ናይ ኣፌሌጦ ወሃቢ ብዒሌ ስሌጣን ማህተም ክሔዛ ረ/ የፅውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን ማህተም መያዛ
ኣሇዎ አሇበት
ዒንቀፅ 37 ኣፌሌጦ ፌቓዴ ንምርካብ ብዙዔባ ዛቐርብ ዒንቀፅ 37 የዔውቅና ፌቃዴ ሇማግኘት ስሇሚቀርብ
መመሌከቲ ማመሌከቻ
1. ብቕዴመ -ኣፌሌጦ ፌቓዴ ክሰርሔ ዛፀንሏ 1. በቅዴመ እውቅና ፌቃዴ ሲሰራ የቆየ የማሰሌጠኛ
መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮላጅ ኣፌሌጦ ክወሃብ ተቋም ዔውቅና እንዱሰጠው ሇእውቅና ሰጭው
ንኣፌሇጦ ወሃቢ በዒሌ ስሌጣን ምምሌካት ባሇስሌጣን ማመሌከት ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
2. ኣፌሌጦ ንምርካብ ዛቐርብ መመሌከቲ በዘ 2. ዔውቅና ሇማግኘት የሚቀርበው ማመሌከቻ በዘህ
ኣዋጅ ዒንቀፅ 34 ዛተወሰኑ መረዲእታት ክሔዛ አዋጅ አንቀፅ 34 የተወሰኑትን መረጃዎች መያዛ
ኣሇዎ። አሇበት ።
3. እቲ ኮምሽን ምስ‟ቲ መመሌከቲ ተታሑዜም 3. ኮምሽኑ ከማመሌከቻው ጋር ተያይዖው መቅረብ
ክቐርቡ ዛግብኦም መግሇፅታትን የሚገባቸውን መግሇጫዎችና ማስረጃዎችን
መረዲእታታን ዛውስን መመርሑ ከውፃእ የሚወስን መመርያ ማውጣት ይችሊሌ።
ይኽእሌ እዩ።
ዒንቀፅ 38 መረጋገፂ ዯረጃ ብቕዒትን ኣፌሌጦ አንቀፅ 38 የዯረጃ ብቃት ማረጋገጫና ዔውቅና
ዛወሃበለ ኩነታትን የሚሰጥበት ሁኔታ
1. ኣፌሌጦ ውሃቢ በዒሌ ስሌጣን በዘ አዋጅ ዒንቀፅ 1. ዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን በዘህ አዋጅ አንቀፅ37
37 መሰረት መመሌከቻ ክቐርበለ እንተል እቲ መሰረት ማመሌከቻ ሲቀርብሇት የማሰሌጠኛ
መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ እቲ ዛወፀ ስታንዲርዴ ማእከለ /ኮሇጅ የወጣውን ስታንዲርዴ የጠበቀ
ዛሒሇወ ምዃኑ ዖረጋግፅ ሪፖርት ምስ በፅሕ ኣብ መሆኑን የሚያረጋግጥ ዖገባ ሲዯርሰው በ10 የስራ
ውሽጢ 10 ናይ ስራሔ መዒሌትታት ውሽጢ ናይ ቀናት ጊዚ ውስጥ የዯረጃ ብቃት ማረጋገጫና
ዯረጃ ብቕዒት መረጋገፂ ኣፌሌጦ ይህብ። ዔውቅና ይሰጣሌ።
2. ዛኾነ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ ኣፌሌጦ ቅዴሚ 2. ማንኛውም የማሰሌጠኛ ማእከሌ /ኮሇጅ ዔውቅና
ምርካቡ እቲ ኮምሽን መምርሑ መሰረት ተወሰኸቲ ከማግኘቱ በፉት ኮምሽኑ የሚያወጣው መመርያ
ኮይኖም ዛተቐመጡ መመዖንታት ምምሌኡ መሰረታዊእና ተጨማሪ ሆነው የተወሰኑትን
ከረጋገፅ ኣሇዎ። መመዖኛዎችን ማሟሊቱ መረጋገጥ አሇበት።
3. ተፇሌዮም ብዛተመሌከቱ ስሌጠና ዖርፌታት 3. ተሇይተው በተመሇከቱ የስሌጠና መስኮች ዔውቅና
ኣፌሌጦ ዛተውሃቦ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ ዛህቦ የተሰጠው ማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮላጅ ፌቃዴ
ዯረጃ ስሌጠና ፕሮግራም ኣብቲ ናይቲ ኣፌሌጦ ሇተሰጠባቸው የስሌጠና ፕሮግራም ዯረጃ
ፌቓዴ ብዛርዛር ተፇሌዩ ክቕመጥ ኣሇዎ። በዔውቅና ፌቃደ ሊይ ተሇየቶ መመሌከት
አሇበት።
4. መረጋገፂ ብቕዒት ዯረጃን ኣፌሌጦን ዛተውሃቦ 4. የዯረጃ ብቃት ማረጋገጫና ዔውቅና የተሰጠው
መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ ፌቓዴ ንዛተውሃቦ የማሰሌጠኛ /ኮሇጅ ፌቃዴ ሇተሰጠባቸውን
ዖፇራት ስሌጠና ምምሊእ ዛግብኦ ኩነታት ኩለሻዔ የስሌጠና መስኮች መሟሊት የሚገባቸውን
ተማሉኦም ክርከቡ ምግባር ግዳታ ኣሇዎ። ሁኔታዎች ዖወትር ተሟሌተው እንዱገኙ
የማዴርግ ግዳታ አሇበት።
5. ኣፌሌጦ ወሃባይ በዒሌ ስሌጣን በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 5. ዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን በዘህ አዋጅ አንቀፅ
37 መሰረት ዛቐረበለ መመሌከቲ ዖይተቐበል 37 መሰረት የቀረበሇት ማመሌከቻ ያሌተቀበሇው
እንተኾይኑ እቲ ሔቶ ዖይተቐበሇለ ምኽንያት ኣብ ከሆነ ጥያቄውን ያሌተቀበሇበትን ምክንያት
139
ውሽጢ ሰሊሳ መዒሌቲ ብፅሐፌ ንመመሌከታይ በሰሊሳ ቀናት ጊዚ ውስጥ ብፅሐፌ ሇአመሌካቹ
ክፌሌጥ ኣሇዎ። ማሳወቅ አሇበት።
6. ዛኾነ ኣፌሌጦ ዛተውሃቦ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ 6. ማንኛውም ዔውቅና የተሰጠው የማሰሌጠኛ
ዯረጃኡ ብምዔባይ ወይም ካሉእ ሇውጢ ብምግባር ማእከሌ/ኮሇጅ ዯረጃውን ባማሰዯግ ወይም ላሊ
ሒደሽ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ንምርካብ ኣብቲ ሔለፌ ሇውጥ በማሳዯጉ አዱስ የዔውቅና ፌቃዴ ሊይ
አፌሌጦ ፌቓዴ በቲ አፌሌጦ ፇቓዴ ወሃባይ በዒሌ በእውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን ተሰርዝሌየሚሌ
ስሌጣን ተሰሪ዗ እዩ ዛብሌ ምሌክት ክዒርፇለ ነቲ ምሌክት እንዱያሳፌርበት በባሇስሌጣኑ ማቅረብ
በዒሌ ስሌጣን ከቕርበለ ኣሇዎ። አሇበት።
ዒንቀፅ 39 ኣፌሇጦ ፌቓዴ ብዙዔባ ምሔዲስ ዒንቀፅ 39 የዔውቅና ፌቃዴን ስሇማዯስ
1. ዛኾነ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮላጅ ፌቓዴ ብቕዒት 1. የማንኛው የማሰሌጠኛ ማእከሌ /ኮሇጅ የዯረጃ
መረጋገፂ ኣፌሌጦ ካብ ዛተውሃበለ መዒሌቲ ብቃት ማረጋገጫ ዔውቅና ፌቃዴ ከተሰጠበት
ኣትሑ዗ ንሰሇስተ ዒመት ፀኒዐ ይፀንሔ ። ቀን አንስቶ ሇሶስት አመት ፀንቶ ይቆያሌ።
2. ዛኾነ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጀ ኣብዘ ዒንቀፅ 39 2. ማንኛው የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮሇጅ በዘህ
ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተቐመጠ ጊዚ ቅዴሚ ምእኻለ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ1 የተቀመጠውን ጊዚ
ቅዴሚ ሽደሽተ ወርሑ ኣፌሌጥኡ ክሔዯሰለ ከማሇቁ ከስዴስት ወራት በፉት ዔውቅናው
ንኣፌሌጦ ወሃባይ በዒሌ ስሌጣን ከመሌክት ኣሇዎ እንዱታዯስሇት ሇዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን
። ማመሌከት አሇበት።
3. አፌሌጦ ወሃባይ በዒሌ ስሌጣን በዘ ዒንቀፅ ንኡስ 3. ዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን በዘህ አንቀፅ ንዐስ
ዒንቀፅ 2 መሰረት ናይ አፌሌጦ ፌቓዴ ሔዴሳት አንቀፅ2 መሰረት የዔውቅና ፌቃዴ እዴሳት
ሔቶ ምስቐረበለ እቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ ጥያቄ ሲቀርብሇት የማሰሌጠኛ ማእከለ/ኮላጁ
ኩነታት አፌሌጦ ዛተውሃበለ ዯረጃ ብቅዒት ሒሌዩ ዔውቅና የተሰጠበትን ዯረጃና የብቃት ሁኔታ
እናሰርሏ ምዃኑ ብምርግጋፅ ፌቃዴ ይሔዯሰለ። ጠብቆ እየሰራ መሆኑን በማረጋገጥ ፌቃደን
4. ኣፌሌጦ ወሃቢ በዒሌ ስሌጣን ሔቶ ሔዴሳት ያዴሳሌ።
ኣፌሌጦ ዖይተቐበል እንተኾይኑ እቲ 4. ዔውቅና ሰጥው ባሇስሌጣን የዔውቅና እዴሳት
ዖይተቐበሇለ ምኽንያት ንመመሌከታይ ኣብ ሰሇሳ ጥያቄውን ያሌተቀበሇው ከሆነ ጥያቄውን
መዒሌቲ ውሽጢ ብፅሐፌ ከፌሌጥ ኣሇዎ። ያሌተቀበሇበትን ምክንያት ሇአመሌካቹ በሰሊሳ
5. ናይ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ሔዴሳት መሔተቲ መመሌከቲ ቀናት ጊዚ ውስጥ በፅሐፌ ማሳወቅ አሇበት።
ትሔዛቶ ምስቲ መመሌከቲ ተታሒሑ዗ ክቐርብ 5. የዔውቅና ፌቃዴ እዴሳት መጠየቂያ ማመሌከቻ
ዛግብኦ መግሇፅታት መረዲእታታትን እቲ ኮምሽን ይዖትና ከማመሌከቻው መቅረብ የሚገባቸው
ብዖውፅኦ መመርሑ ይውሰን። መግሇጫዎችና ማስረጃዎች ኮምሽኑ
በሚያወጣው መመርያ ይወሰናለ።
ዒንቀፅ 40 መተካእታ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ብዙዔባ ምሃብ አንቀጽ 40 ምትክ የዔውቅና ፌቃዴ ሰሇመስጠት
1. ዛተውሃቦ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ዛተበሊሸወ ዛኾነ 1. የተሰጠው የዔውቅና ፌቃዴየተበሊሸበት
መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ መተካእታ ኣፌሌጦ ማንኛውም የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮላጅ ምትክ
ፌቓዴ ክወሃቦ ክሒትት ይኽእሌ እዩ። የዔውቅና ፌቃዴ እንዱሰጠው ሉጠይቅ
2. አፌሌጦ ወሃቢ በዒሌ ስሌጣን ዛቐረበለ ሔቶ ይችሊሌ።
መርሚሩ ንመመሌከታይ መተካእታ ኣፌሌጦ 2. የተሰጠው የዔውቅና ፌቃዴ የጠፊበት
ፌቓዴ ይህቦ። ማንኛውም ማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮላጅ ምትክ
የዔውቅና ፌቃዴ እንዱሰጠው ሲጠይቅ የዔውቅና
ፌቃደ እንዳት እንዯጠፊ የሚያመሊክት
መግሇጫ መቅረብ አሇበት።
3. ዛተውሃቦ አፌሌጦ እቓዴ ዛጠፌኦ ዛኾነ 3. ዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን የቀረበሇት ጥያቄ
መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ መተካእታ አፌሌጦ መርምሮ ሇአመሌካቹምትክ እውቅና ፌቃዴ
140
ፌቓዴ ክወሃቦ ክሒትት ዛንተል እቲ አፌሌጦ ይሰጠዋሌ።

ፌቓዴ ከመይ ከምዛጠፌአ ዖርኢ መግሇፂ ክቕርብ
አሇዎ።
ዒንቀፅ 41 አፌሌጦ ፌቓዴ ብዙዔባ ምስርዛ 4. አንቀፅ 41 የዔውቅና ፌቃዴ ስሇመሰረዛ
1. ኣፌሌጦ ወሃባይ በዒሌ ስሌጣን 1. ዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን
ሀ/ ኣፌሌጦ ፌቓዴ ዛተወሃበ ሒቀኛ ዖይኮነ መረዲእታ ሀ/ የእውቅና ፌቃደ የተሰጠው ሒሰተኛ መረጃ
ብምቕራብ ምኸኑ ክረጋገፅ እንተል ወይም። በማቅረብ መሆኑ ሲረጋገጥ ወይም
ሇ/ እቲ መሰሌጠኒ ማእከሌ/ኮሇጅ ዛተወሰነለ ዯረጃን ሇ/ የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮሇጅ የተወሰነሇትን
ክህሌዎ ዛግባእ ብቕዒት ዯረጃ ብዖይምህሊው ባሇመጠየቁ ወይም የዘህን አዋጁ ዴንጋጌዎች
ወይም ናይዘ አዋጅ ዴንጋገታት ወይም እዘ አዋጅ ወይም ይህን አዋጅ ሇማስፇፀም የወጣ ዯንብ
ንምፌፃም ዛወፁ ዯንቢ ወይም መምርሑ ወይም መመርይ ባሇማክበሩ በዔውቅና ሰጭው
ብዖይምኽባር ብአፌሌጦ ወሃቢ በዒሌ ስሌጣን ናይ ባሇስሌጣን የፅሁፌማስጠንቀቂያ ተሰጥቶት
ፅሐፌ መጠንቐቕታ ዛተቐመጠ ግዖ ገዯብ በማስጠንቀቅያው በተወሰነው የጊዚ ገዯብ ውስጥ
ውሽጢ ጉዴሇታቱ ዖይስተኻኸሇ እንዴሔር ኮይኑ። ጉዴሇቶቹን ያሊስተካከሇ እንዯሆነ ወይም
ሏ/ ናይቲ መሰሌጠኒ ኮሇጅ /ማእኸሌ ወይም ነቲ ሏ/ የማሰሌጠኛ ማእከለ/ኮሇጁ ወይም ተቋሙን
ትካሌ በዒሌ ዋንነት ዖካይዴ ሔጋዊ ሰውነት በባሇቤትነት የሚያካሂዯው በህግ የሰውነት
ዛተውሃቦ ኣካሌ ኣግባብነት ብዖሇዎ ሔጊ መሰረት መብት የተሰጠው አካሌ አግባብ ባሇውህግ
እንትፇርስኣአፌሌጦ ፌቓዴ ምስራዛ ይኽእሌ። መሰረት ሲፇርስ የዔውቅና ፌቃዴን መሰረዛ
ይችሊሌ።
2. አፌሇጦ ፌቓዴ ዛተሰረዜ መሰሌጠኒ ማእከሌ/ኮሇጅ 2. የዔውቅና ፌቃደ የተሰረዖበት የማሰሌጠኛ
ሰሩዔ ስሌጠና ዖካይዴ እንተኮይኑ በዘ ዒንቀፅ ማእከሌ/ኮሇጅ መዯበኛ ስሌጠና የሚካሄዴ ከሆነ
ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ዛተወሰዯ አፌሌጦ ፌቓዴ በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ /1/
ምስርዛ ስጉምቲ ተፇፃሚ ዛኸውን ዛተጀመረ መሰረት የተወሰነ የዔውቅና የዔውቅና ፌቃዴን
ስሌጠና በዘ ከብቅዔ እንተል ይኸውን ኮይኑ ግና የመሰረዛ እርምጃ ተፇፃሚ የሚሆነው
ዛተፇቐዯ ስሌጠና ዛጠማቐቐለ ግዖ ካብ ሒዯ የተጀመረው የስሌጥና ጊዚ ሲያበቃ ይሆናሌ።
ዒመት ክበሌፅ የብለን። ሆኖም የተፇቀዯው የስሌጠና ማጠናቀቂያ ጊዚ
ከአንዴ አመት መብሇጥ የሇበትም።
3. ናይቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ ኣፌሌጦ ፌቓዴ 3. የማሰሌጠኛ ማእከሌ /ኮላጅ የእውቅና ፌቃዴ
ዛተሰረዖ እንተኾይኑ ኣፌሌጦ ወሃባይ በዒሌ የተሰረዖ እንዯሆነ ዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን
ስሌጣን ናይቲ ፌቓዴ ምስራዛ ብመራኸቢ ሒፊሽ የፌቃደን መሰረዛ በመገናኛ ብ዗ሀን እንዱገሇፅ
ንክግሇፅ ክገብር አሇዎ። ማዴርግ አሇበት።
4. አፌሌጦ ፌቓዴ ዛተሰረዖ ወይም ስርሐ ዖቋረፀ 4. የዔውቅና ፌቃደ የተሰረዖበት ወይም ስራውን
ዛኾነ መሰሌጠኒ ማእከሌ/ኮሇጅ አቲ ኩነታት ያቋረጠ ማንኛውም የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮላጅ
ምስተፇጠረአብ ውሽጢ 15 ዒመታት አብ ሌዏሉ ሁኔታው በተፇጠረ በ፰፭ ቀናት ውስጥ ዔውቅና
አፌሇጦ ፌቓደ እቲ ብዒሌ ስሌጣን ተሰሪ዗ ዛብሌ ፌቃደ ሊይ ሇዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን
ምሌክታ ክገብረለ ነቲ ብዒሌ ስሌጣን ክቕርበለ ተሰርዝን የሚሌ ምሌክት እንዱዯረግበት
ኣሇዎ። ሇባሇስሌጣኑ ማቅረብ አሇበት።
5. ናይቲ መሰሌጠኒ ማእከሌ/ኮሇጅ ምስርዛ አፌሌጦ 5. የማሰሌጠኛ ማእከለ /ኮሇጁ የዔውቅና ፌቃዴ
ፌቓዴ ተግባራዊ ክሳዔ ዛኾነለ መዒሌቲ አፌቲ መሰረዛ ተግባራዊ እስከ ሆነበት ቀን ዴርስ
መሰሌጠኒ ትካሌ ውሽጢ ዛተኸታተሌዎ ስሌጠና ሰሌጣኞች በተቋሙ ውስጥ የተከታተለትን
ዋጋ ዖስእን አይኸውንን። ስሌጠና ዋጋ የሚያሳጣ አይሆንም።
141
ዒንቀፅ 42 ፌቓዴ ኣብ ግሌፂ ቦታ ብዙዔባ ምቕማጥ አንቀፅ 42 ፌቃዴን ብግሌፅ ቦታ ስሇማስቀመጥ

ቅዴመ አፌሌጦ ፌቓዴ ወይም አፌሌጦ ፌቓዴ የቅዴመ ዔውቅና ፌቃዴ ወይም የዔውቅና ፌቃዴ
ዛተውሃበ መሰሌጠኒ ናይ ፌቓደ ዋና ሰነዴ ኣብ የተሰጠው የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮሇጅ የፌቃደን ዋና
ማእኸሌ/ኮሇጅ ምምሔዲር ቢሮ ብግሌፂ ክንበብ ሰነዴ በማእከለ/ኮሇጅ አስተዲዯር ቢሮ በግሌፅ ሉነበብ
ኣብ ዛኽእሌ ቦታ ክቕመጥ ኣሇዎ። የሚችሌበት ስፌራ ማስቀመጥ አሇበት።
ዒንቀፅ 43 ስሌጣን ምክትታሌን ምቁፅፃርን ስሌጣን አንቀፅ 43 የመከታተሌና የመቆጣጠር ስሌጣን
1. ፌቓዴ ዛተወሃቦ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ በቲ 1. ፌቃዴ የተሰጠው የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮሇጅ
ዛተፇቐዯለ ዯረጃን ትፅቢት ዛግበረለ በተፇቀዯሇት ዯረጃና በሚጠበቀው ብቃት
ብቕዒትን ስሌጠና እናሃበ ምዃኑ ንምርግጋፅ ስሌጠናው እየሰጠ መሆኑን ሇሚያረጋግጥ
ኣፌሌጦ ዛሃቦ ብዒሌ ስሌጣን ምክትታሌን ዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን የመከታተሌና
ምቁፅፃርን ከምኡ‟ውን በዘ ኣዋጅ ብዛተዯንገገ የመቆጣጠር እንዱሁም በዘህ አዋጅ በተዯነገገው
መሰረት ምምሔዲራዊ ስጉምቲ ናይ ምውሳዴ አኳኋን አስተዲዯራዊ እርምጃ የመውሰዴ
ስሌጣን ኣሇዎ። ስሌጣን አሇው።
2. በቲ አፌሌጦ ወሃቢ ብዒሌ ስሌጣን ዛተመዯበ 2. በዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን የተመዯበ
ተቖፃፃሪ ዛኾነ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ በቲ ተቆጣጣሪ ማንኛውም የማሰሌጠኛ ማእከሌ
ዛተፇቐዯለ ዯረጃን በቲ ትፅቢት ዛግበረለ /ኮሇጅ በተፇቀዯሇት ዯረጃና በሚጠበቀው
ብቕዒት ስሌጠና ዛህብ ምዃኑ ንምርግጋፅ ኣብ ብቃት ስሌጠና የሚሰጥ መሆኑን ማረጋገጥ
ስራሔ ስዒት ናብቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ በስራ ስዒት ወዯ ማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮሇጅ
ብምእታው ክቆፃፀር ይክእሌ። በመግባት ሇመቆጣጠር ይችሊሌ።
3. እቲ ተቆፃፃሪ ኣብዘ ኣዋጅ ዛተውሃቦ ተግባር 3. ተቆጣጣሪው በዘህ አዋጅ የተሰጠውን ተግባር
ዛፌፅመለ እዋን ዛተውሃቦ ስሌጣን መረጋገፂ ሲፇፅም የተሰጠውን የስሌጣን ማረጋገጫና
መሇሇይ ወረቐትን ቑፅፅር ንዖካይዯለ ዖል የመታወቅያ ወረቀት ቁጥጥር ሇሚካሄዴበት
መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ መራሑ ስራሔ በዒሌ የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮላጅ ስራ መሪ ፣ባሇቤት
ቤት ወይም ንወኪለ ከርእይ ኣሇዎ። ወይም ወኪለ ማሳየት አሇበት ፤
4. እቲ ተቖፃፃራይ ኣብዘ ኣዋጅ ዛተውሃቦ ተግባር 4. ተቆጣጣሪው በዘህ አዋጅ የተሰጠውን ተግባር
ኣብ ዛፌፅሙ እዋን ግሌፅነትን ተሒታትነትን ሲፇፅም ግሌፅነትና ተጠያቂነት ባሟሊ ሁኔታ
ብዖማሌአ ኩነታት ክኸውን ኣሇዎ። መሆን አሇበት።
ዒንቀፅ 44 ብዙዔባ ክፌሉት ፌቃዴ አንቀፅ 44 ስሇ ፌቃዴ ክፌያ

1. ብውሌቀ በዒሌ ሃብቲ ወይም ንግዱ ማሔበር ወይም 1. የግሌ ባሇ ሃብት ወይም የንግስ ማህበር ወይም
መንግስታዊ ብዖይኮነ ትካሌ ንዛካየዴ መሰሌጠኒ መንግስታዊ ባሇሆነ ዴርጅት ሇሚካሄዴ
ማእኸሌ/ኮሇጅ ቅዴመ አፌሌጦ ወይም ኣፌሌጦ የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮሇጅ ቅዴመ ዔውቅና
ፌቓዴ ንምውፃእ ንምሔዲስ መተካእታ ንምውሳዴ ወይም የዔውቅና ፌቃዴ ሇማውጣት ፣ሇማሳዯ
ከምኡ‟ውን ዯረጃ ንምዔባይ ዛወሃብ ኣፌሌጦ ምትክ ሇመውሰዴ እንዱሁም ዯረጃን በማሳዯግ
ፌቓዴ ኣፌሌጦ ወሃባይ ብዒሌ ስሌጣን ፌቓዴ ሇሚሰጥ የዔውቅና ፌቃዴ ዔውቅና ሰጭው
ክፌሉት ይእክብ። ባሇስሌጥን የፌቃዴ ክፌያ የሰባስባሌ።
ስርዒት ኣወሃህባ መረዲእታ መጠናቐቒ ስሌጠና የስሌጠና ማጠናቀቅያ እና ሙያ ብቃት ማረጋገጫ
መረጋገፂ ብቕዒት ሙያን አሰጣጥ ስርዒት
ዒንቀፅ 45 ዒይነት መረዲእታ መጠናቐቒ ስሌጠና አንቀፅ 45 የስሌጠና ማጠናቀቂያ ማስረጃ ዒይነቶች
1. ኣብ ትሔቲ ዛተፇሊሇዩ ትምህርቲ ስሌጠና 1. የተሇያዩ ቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና
ቴክኒክን ሙያን ፕሮግራማት ዛተሒቖፈ ዛኾኑ ፕሮግራሞች ስር የተካተቱ ማንኛውም በመዯበኛ
142
ብስሩዔ ይኹን ብዖይሱሩዔ ፕሮግራማት ስሌጠና ሆነ መዯበኛ ባሌሆነ ፕሮግራም ስሌጠና ያገኙ
ዛረኸቡ ሰሌጠንቲ ነንብርኩ ዛተወሰኑ ባህሪ ሰሌጣኞች ሇየእርከኑ የተወሰኑትን የባህርይ
ገፅታታት ምምሌኦም እቲ ትካሌ ብዛህቦ ምዖና ገፅታዎች ማሟሊታቸው በሚሰጣቸው ምዖና
መሰረት ስሌጠና ምዛዙሙ ምስተረጋገፀ መረዲእታ መስፇርት ሲረጋገጥ የስሌጠና ማጠናቀቂያ
ይህቦ ፤ ማስረጃ ይሰጣቸዋሌ።
2. ንሔዴሔዴ ዛወሃብ ዒይነታት መረዲእታ 2. እያንዲንደ የስሌጠና እርከን የሚሰጡት የማስረጃ
ንሔዴሔዴ ስሌጠና ብርኪ ከምዛስዔብ ተወሲኑ ዒይነቶች እንዯሚከተሇው ተወስነዋሌ።
ኣል።
ሀ/መሰረታዊ ሞያ ስሌጠና ፕሮግራም ባህሪ ገፅታታት ሀ/ የመሰረታዊ የሞያ ስሌጠናፕሮግራም የባህርይ
ንዖማሌኡ ጀማሪ ብዒሌ ሙያ ምስክር ወረቐት ገፅታዎችን ሊሟለ የጀማሪ ባሇሙያ የምስክር
ወረቀት
ሇ/ መሇስተኛ ስሌጠና ቴክኒክን ሞያን ፕሮግራም ባህሪ ሇ/ የመሇስተኛ ቴክኒክና ሞያ ስሌጠና ፕሮግራም
ገፅታታት ንዖማሌኡ መሇስተኛ ብዒሌ ሙያ የባህርይ ገፅታዎች ሊሟለ የመሇስተኛ ባሇሞያ
ምስክር ወረቀት የምስክር ወረቀት
ሏ/ ማእኸሊይ ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን ሏ/የመካከሇኛ ቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና
ፕሮግራም ባህሪ ገፅታታት ንዖማሌኡ። ፕሮግራም የባህርይ ገፅታዎችን ሊሟለ።
1. ሒዯ ዒመት /10+1 ስሌጠና ፕሮግራም 1. የአንደ ዒመት 10+1 ስሌጠና ፕሮግራም
ንዖጠናቐቑ ማእኸሊይ በዒሌ ሞያ ምስክር ሊጠናቀቁ የመካከሇኛ ባሇሞያ የምስክር ወረቀት
ወረቐት ዯረጃ ሒዯ ዯረጃ አንዴ
2. ክሌተ ዒመት 10+2 ስሌጠና ፕሮግራም 2. የሁሇት ዒመት 10+2 ስሌጠና ፕሮግራም
ንዖጠናቐቑ ማእኸሊይ በዒሌ ሞያ ምስክር ሊጠናቀቁ የመካከሇኛ ባሇሞያ የምስክር ወረቀት
ወረቐት ዯረጃ ክሌተ ዯረጃ ሁሇት
3. ሰሇስተ ዒመት /10+3 ስሌጠና ፕሮግራም 3. የሶስት ዒመት10+3 ስሌጠና ፕሮግራም
ንዖጠናቐቑ ማእኸሊይ በዒሌ ሞያ ኮሇጅ ዱፕልማ ሊጠናቀቁ የመካከሇኛ ባሇሞያ የኮላጅ ዱፕልማ
4. ሞያ መማሒየሺ ሒፀርቲ ስሌጠናታትንዛወሰደ 4. የሞያ ማሻሻያ አጫጭር ስሌጠናዎችን
ሰሌጠንቲ ዛወሰድ ስሌጠና ዛገሌፅ ምስክር ሇሚወስዴ ሰሌጣኝ የሚወስዯው ስሌጠና
ወረቐት ይውሃቦ ። የሚገሌፅ ምስክር ወረቀት ይሰጣሌ፤
5. ዛተፇሊሇዩ ሒፀርቲ ስሌጠናታትብምውሳዴ 5. የተሇያ አጫጭር ስሌጠናዎችን በመውሰዴ
ብኣፅጋቢ ኩነታት ምጥንቃቑ ዖርኢ ምስክር በአጥጋቢ ሁኔታ ማጠናቀቅየሚያሳይ የምስክር
ወረቀታት ዖሇዎም ወይም ብስራሔ ሌምዱ ወረቀቶችን የያለትን የስራ ሌምዴ ባካበተው
ብዛኣክብዎ ክእሇት ሞያ ብቕዒት ምዖና ፇተና ክህልት ሙያ ብቃት ምዖና ፇተና ወሰድ ብቃቱ
ወሲደ ብቕዒቱ ዛተረጋገፀለ ብዒሌ ሞያ ምዖና በተረጋገጠሇት ባሇሙያ የምዖና ፇተና ወጤቱ
ውፅኢት ግቡእ ምስ ዛኾነ ስሌጠና ብርኪ ገፅታ አግባብ ካሇውየስሌጠና እርከን የባህርይ ገፅታ
ተመዘኑ ማዔረ ምኳኑ ምስተረጋገፀ ነቲ ብርኪ ጋት ተመዛኖ አቻ መሆኑ ሲያረጋግጥ ሇእርከኑ
ዛተቐመጠ ምስክር ወረቀት ናይ ምርካብ መሰሌ የተጠቀሰው የምስክር ወረቀት የማግኘት መብት
ኣሇዎ። አሇው።
6. ማእኸሊይ ትምህርቲ ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን 6. የማካከሇኛ ቴክኒክና ሙያ ትምህርና ስሌጠና
ፕሮግራማት መጠናቐቒ መረዲእታት ብዯረጃ ፕሮግራሞች ማጠናቀቂያ ማስረጃዎች
ሃገር ማዔረ ተቐባሌነት ክህሌዎም እዩ። ማጠናቀቂያ ማስረጃዎች በአገር አቀፌ ዯረጃ
እኩሌ ተቀባይነት ይኖራቸዋሌ።
ዒንቀፅ46 ብዙዔባ ኣወሳስና ሙያ ዯረጃ ምዯባ አንቀፅ46 ስሇ ሙያ ዯረጃ ምዯባ አወሳሰን
1. ምዯባታት ሞያ ዯረጃ ኣግባብነት ብዖሇዎም ኣካሊት 1. የሙያ ዯረጃ ምዯባዎች አግባብ ባሊቸው አካሊት
ይውሰን ። ይወሰናለ።
143
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ1 ብተዯንገገ መሰረት 2. በዘህ ዒንቀፅ ንዐስ አንቀፅ 1 በተዯነገገው
ንሞያ ብቕዒት ምዖና ብመሰረትነት የገሌግለ። መሰረት የሚወሰኑ የሞያ ዯረጃ ምዯባዎች ሇሞያ
ስሌጠና ዯረጃ አወሳሰን ሇሞያ ብቃት ምዖና
በመስፇርትነት ያገሇግሊለ።
ዒንቀፅ 47 ሃገር ሇኸ ስርዒት ምዖና ብቕዒት አንቀፅ 47 አገርአቀፌ የብቃት ምዖና ስርዒት
1. እቲ ኮምሽን ምዖና ሞያ ብቅዒት ዖካይደ 1. ኮምሽን የሙያ ብቃት ምዖና የሚካሄደ ማዔከሊት
ማእኸሊት ኣፌሌጦ ዛረኽብለን ሞያ ምዖና ዔውቅና የሚገኙበትና የሞያ መዖና ብቃት
ብቕዒት ዛካየዯለን ስርዒት ዛወሰነለ መምርሑ የሚካሄዴበትን ስርዒት የሚወሰን መመርያ
የውፅእ ተግባራዊ ይገብር። ያወጣሌ ተግባራዊ ያዯርጋሌ።
2. እቲ ኮምሽን ተነአሰ ብኮሇጅ ዱፕልማ ዯረጃ 2. ኮምሽኑ ቢያንስ በኮሇጁ ዱፕልማ ዯረጃ ሇጠና
ስሌጠና ካብ ዛህቡ ትካሊት ብቕዒት ዖሇዎም ከሚሰጡ ተቋማት መካከሌ ብቃት ያሊቸውን
ብምምራፅ ናይ ሞያ ብቕዒት ምዖና ማእኸሌ በመምረጥ የሞያ ብቃት ምዖና ማዔከሊት
ከዯራጅው ይገብር። እንዱዯራጁ ያዯርጋሌ፤
3. ብስሩዔ ወይ ስሩዔ ብዖይኮነ ሜሊ ብዛኾነ ዯረጃ 3. ብመዯበኛ ወይም መዯበኛ ባሌሆነ ዚዳ
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያ ዖጠናቐቑ በማንኛው ዯረጃ ዬክኒክና ሞያ ትምህርትና
ወይም ተዯሊይ ፌሌጠት ብስራሔ ሌምዱ ስሌጠና ያጠናቀቁ ወይም ተፇሊጊ ዔውቅና በስራ
ዛተረኸበ ክእሇት ዖሇዎ ሰብ ሞያ ብቕዒት ምዖና ሌምዴ የተገኘ ችልታ ያሇው ማንኛውም የሞያ
ምውሳዴ ይኽእሌ እዩ። ብቃት ምዖና መውሰዴ ይችሊሌ።
4. እቲ ኮምሽን ናይ ሙያ ክእሇት ዯረጃ ፇተና 4. ኮምሽኑ የሙያ ክህልት ዯረጃ ፇተና ጥያቄዎች
ሔቶታት መአከቢ ዖጣየሸለ ዛምረሏለ ማከማቻ የሚዯራጅበትንና የሚመራበትን
መምርሑ የውፅእ ኣፇፃፀሙ ይከታተሌ። መመሪያ ያወጣሌ አፇፃፀሙን ይከታተሊሌ።
5. ምዖና ሙያ ብቕዒት ተገይርልም ዛሒሇፈ ብዒሌ 5. የሙያ ብቃት መዖና ተዯርጎሊቸው ሇሚያሌፈ
ሙያታት ሃገር ሇኸ ኣፌሌጦ ዖሇዎ ሙያ ባሇሙያዎች አገር አቀፌ ዔውቅና ያሇው የሙያ
ብቕዒት መረጋገፂ መረዲእታ ካብ ሚኒስትር ብቃት ማረጋገጫ ማስረጃ ከሚኒስተሩ ወይም
ትምህርቲ ወይ ካብ ዛወከል ኣካሌ ይወሃቦ። ከሚወክሇው አካሌ።
ክፌሉ ሸውዒተ ክፌሌ ሰባት
መንግስታዊ መሰሌጠኒማእኸሊት /ኮሇጃት ብፈለይ ንግስታዊ የማሰሌጠኛ ተቋማት በተሇይ
ዛምሌከቱ ዴንጋጌታት የሚከተለት ዴንጋጌዎች
ዒንቀፅ 48 ብዙዔባ መሰሌጠኒ ማእኸሊት/ኮሇጃት ዒንቀፅ 48 ስሇ ማሰሌጠኛ ተቋም የፊይናንስ
ፌይናንስ እቶት ነፃነት።
1. ዛኾነ መንግስታዊ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ 1. ማንኛውም መንግስትዊ የማሰሌጠኛ /ኮሇጅ
ውሽጣዊ ናይ ፊይናንስ ነፃነት ይህሌዎ። ውስጣዊ የፊይናንስ ነፃነት ይኖረዋሌ።
ዒንቀፅ 49 ፌሌፌሌ ገንዖብ ዒንቀፅ 49 የገንዖብ ምንጭ
1. ዛኾነ መንግስታዊ መሰሌጠኒ ማእኸሊት/ኮሇጃት 1. የማንኛውም መንግስታዊ ማሰሌጠኛ ተቅም
ፌሌፌሌ ገንዖብ ብመንግስቲ ዛምዯብ በጀትን የገንዖብ ምንጭ ከመንግስት የሚመዯብ በጀትና
ዴጎማን፣ ካብ ሰሌጠንቲካብ ዛእከብ ክፌሉት ዯጎማ፣ ከሰሌጣኞች ከሚሰበሰብ የስሌጠና
ስሌጠና፣ካብቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ ክፌያ፣ ከማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮሇጅ የውስጥ ገቢ፣
ውሽጣዊ ኣታዊ ከምኡውን እቲ ማእኸሌ/ኮሇጅ እንዱሁም ማእከለ/ኮሇጅ ከሚያገኘው ስጦታና
ካብ ዛረኽቦ ህያብን ዴጋፌን ይኸውን። ዴጋፌ ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 50 ብዙዔባ ሰሌጠንቲ ክፌሉት ምእካብን አንቀፅ 50 የስሌጠናው ክፌያ ስሊስከፇሌና
ኣጠቓቕማን አጠቃቀም
1. ብማእኸሊይ ዯረጃ ቴክኒክን ሞያን ዖሰሌጥን ዛኾነ 1. በመካከሇኛ ዯረጃ ቴክኒክና ሞያ የሚያሰሇጥን
መንግሰታዊ ማእኸሌ/ኮሇጅ ካብ ሰሌጠንቲ ማንኛውም መንግስታዊ መእከሌ/ኮሇጅ
144
ክፌሉት ስሌጠና ናይ ምእኻብን በቲ አታዊ ናይ ከሰሌጣኞች የስሌጠና ክፌያ የመሰብሰብና በገቢ

ምጥቃምን መሰሌ ኣሇዎ። የመጠቀም መብት አሇው።
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ1 ዛተዯንገገ ከምዖል 2. በዘህ ዒንቀፅ ንዐስ ዒንቀፅ /1/ የተዯነገገው
ኮይኑ መጠንን ኣከፊፌሊኡን ብዛምሌከት እቲ እንዲሇሆኖ የክፌያው መጠንና አከፊፇለ
ኮምሽን መምርሑ የውፅእ። በተመሇከተ ኮምሽኑ መመርያ ያወጣሌ።
3. ኣግባብነት ብዖሇዎ ተፇቒደ ኣብ ስራሔ ዛወዒሇ 3. በአግባቡ ተፇቅድ ስራ ሊይ የዋሊን የስሌጠና
ክፌሉት ስሌጠና ምዔባይ ወይም ኣከፊፌሊ ክፌያ መጠን ማሳዯግ ወይም አከፊፇለን
ምሌዋጥ ዛኽእሌ እቲ ኮምሽን ብዖውፅኦ ተሇዋጢ መሇወጥ የሚቻሇው ኮምሽኑ በሚያወጣው
መምርሑ ጥራሔ ይኸውን ። ተሇዋጭ መመርያ ብቻ።
ዒንቀፅ 51 ፌሌፌሌ ምምሃዛን ምጥቃምን መሰሌ አንቀፅ 51 የገቢ ምንጭ የመፌጠር መብት
1. ዛኾነ መንግስታዊ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ 1. ማንኛውም መንግስታዊ የማሰሌጠኛ/ኮሇጅ
ብፅንዒት ዛተመስረተ ናይ ኣታዊ ምንቅስቃሳት በጥናት ሊይ የተመሰረተ የገቢ ማስገኛ
ምክያዴን በቲ እቶት ናይ ምጥቃምን መሰሌ እንቅስቃሴዎችን ማካሄዴና በገቢው የመጠቀም
ኣሇዎ። መብት አሇው።
2. ብካሉእ ሔጊ ተቓራኒ ብዛኾነ መሌከዔ 2. በላሊ ህግ ተጋራኒ በሆነ አኳሃን የተዯነገገ
ዛተዯንገገእተሃሇወ እውን ዛኾነ መሰሌጠኒ ቢኖርም ማንኛውም የማሰሌጠኛ ማእከሌ/ኮሇጅ
ማእኸሌ/ኮሇጅ ኣብ ኣታዊ መርከቢ ምንቕስቓሱ ከገቢ ሇመግስት እያሳወቀ እንዱሁም በበጀት
ዛረኸቦ ኣታዊ ንመንግስቲ እናፇሇጠ ብመሌክዔ መሌክ እየያዖ ስራ ሊይ ያውሊሌ፤
በጀት እናሒዖ ኣብ ስራሔ የውዔሌ።
3. ኣብዘ ሔጊ ክፌሉ ሸውዒተ ዛተዯንገገ ፊይናንሳዊ 3. በዘህ ህግ ክፌሌ ሰባት የተዯነገገው የፊይናንስ
ነፃነት ከምዖሇዎ ኮይኑ ኣጠቓቕማ ፊይናንስ ነፃነት እንዯተጠበቀ ሆኖ የፊይናንስና የንብረት
ንብረት ከምኡ ዉን ካሉእ ምምሔዲራዊ ኩነታት ሁኔታ ግሌፅነትና ተጠያቂነትን በሚያረጋገጥ
ግሌፅነትን ተሒታትን ብዖረጋግፅ ክኸውን ኣሇዎ ። መሆን አሇበት።
ዒንቀፅ 52 ሑሳብ መዛገብ ናይ ምሒዛ ግቡእ ዒንቀፅ 52 የሂሳብ መዛገብ አያያዛ
1. ኣታሒሔዙ ሑሳብ መዛገብ ዛምሌከት ኣግባብነት 1. የሂሳብ መዛገብ አያያዛን በተመሇከተ አግባብ
ብዖሇዎ ካሉእ ሔጊ ዛተዯንገገ ከምዖል ኮይኑ ዛኾነ ባሇው ላሊ ህግ የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ
መንግስታዊ መሰሌጠኒ ማእኸሌ/ኮሇጅ ናይ ሑሳብ ማንኛውም መንግስታዊ ማሰሌጠኛ
መዛገብ ምስ ዯጋፉ ሰነዲት ብትኽክሌን ማእከሌ/ኮሇጅ የሂሳብ መዙግብትን ከዯጋፉ
ብዛተማሌአን መሌክዐ ክሔዛ ኣሇዎ ። ሰነድች ጋር በትክክሌና ነተሟሊ መሌኩ መያዛ
አሇበት።
2. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅፅ /1/ ዛተሒሇወ ኮይኑ 2. የዘህ አንቀፅ ንዐስ ዒንቀፅ /1/ እንዯተጠበቀ
መንግታዊ መሰሌጠኒ ትካሌ/ኮሇጅ ሆኖ ማንኛውም የመንግስት ማሰሌጠኛ
ማአከሌ/ኮሇጅ
ሀ/ ዛኾነ ናይቲ /ኮሇጅ ኣታዊን ፌሌፈለን ሀ/ ማንኛውንም የማሰሌጠና /ኮሇጅ ገቢን
ምንጮቹን
ሇ/ናይቲ ማእኸሌ/ኮሇጅ ወፃእታት ሇ/የማእከለ/ኮሇጁ ወጪዎች
ሏ/ ናይ‟ቲ ሑሳብ ሚዙን መግሇፂ ፌሰት ጥረ ሏ/ የሂሳብ ሚዙንና የጥሬ ገንዖብ ፌሰት
ገንዖብ መዛጊቡ ክሔዛ ኣሇዎ ። መግሇጫ መዛግቦ መያዛ አሇበት።
3. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /2/ ዛተዯንገገ ግዳታ 3. በዘህ አንቀፅ ብኡስ ዒንቀፅ 2 የተዯነገገው
ኣፇፃፅማ ናይ መሰሌጠኒ ማእኸሊት/ኮሇጃት በጀት ግዳታ አፇፃፀም የማሰሌጠኛ ማእከለ/ኮሇጁ
ዒመት ናይ መንግስቲ በጀት ዒመት ዛተኸተሇ በጀት ዒመት የተከተሇ ይሆናሌ።
ይኸውን።
145
ዒንቀፅ 53 ብዙዔባ ኦዱት ምርመራ ዒንቀፅ 53 ስሇ ኦዱት ምርመራ

1. ዛኾነ ናይ መንግስቲ መሰሌጠኒ ማእኸሌ /ኮሇጅ 1. ማንኛውም የመንግስት ማሰሌጠኛ
ናይ ሑሳብ መዙግብቲ ገንዖብ ተንከፌ ጉዲያትን ማእከሌ/ኮሇጅ የሂሳብ መዙግብትና የገንዖብ ነክ
በቢዒመቱ ብዋና ኦዱተርመስርያ ቤት ክምርምር ጉዲዮች በየዒመቱ በዋናው ኦዱተርመስርያ ቤተ
ኣሇዎ። መመርመር አሇበት ።
2. ናይ‟ቲ ኦዱተር ምርመራ ሪፖርት እቲ 2. የኦዱተሩ የምርመራ ሪፖርት ማእከለ /ኮሇጅ
ማእኸሌ/ኮሇጅ ተፀዋዑ ንዛኾነለ ኣካሌ ክቐርብ ተጠሪ ሇሆነሇት አካሌ መቅረብ አሇበት።
ኣሇዎ።
ክፌሉ ሸሞንተ ክፌሌ ስምንስት
ኣወዲዴባን ኣመራርሒን ትምህርትን ስሌጠናን የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና
ቴክኒክን ሙያን አመራርና አዯረጃጀት፦
ዒንቀፅ 54 ዖፇር ትምህርትን ስሌጠናን አነቀፅ 54 የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና ዖርፌ
ቴክኒክን ሙያን
1. ኣግባብ ብዖሇዎ ካሉእ ሔጊ ብካሇእ መሌክዐ ክሳዔ 1. አግባብ ባሇው ላሊ ህግ በላሊ አኳኃን
ዖይተዯንገገ ኣብ ክሌሌና ውሽጢ ንዛካየዴ ካሌተዯነገገ በቀር በክሌለ ውስጥ የሚካሄዯውን
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና
ብሊዔሇዋይነት ዛምርሕን ዯረጃኡ ዛውስን ኣብዘ በበሊይነት የሚመራና ዯረጃውን የሚወስን
ኣዋጅ “ኮምሽን” እናተብሃሇ ዛፅዋዔ ኮምሽን በዘህ አዋጅውስጥ ኮምሽን እየተባሇ
ትምህርትንስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን ክሌሌ የሚጠራው የትግራይ ክሌሌ ቴክኒክና ሙያ
ትግራይ ይኸውን። ትምህርትና ስሌጠና ኮምሽን ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 55 ናይ‟ቲ ኮምሽን ዔሊማታት አንቀፅ 55 የኮምሽኑ ዒሊማዎች
እዘ ኮምሽን ካብ዗ይ ንታሔቲ ዛተመሌከቱ ኮምሽኑ ከዘህ በታች የተመሇከቱት አጠቃሊይ
ሒፇሻዊ ዔሊማታት ይህሌውዎ። ዒሊማዎች ይኖሩታሌ።
1. ናይቲ ክሌሌ ናይ ኢኮኖሚያዊን ማሔበራዊን 1. ይክሌሊችንም የኢኮኖሚያዊ ማህበራዊ እዴገት
ዔብየት ዔሊማታት ተግባራዊ ንምግባር ዖኽእሌ ዒሊማዎች ተግባራዊ ሇማዴርግ የሚችለ
ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን የቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠናዎች
ብዛግባእ ተወዱቦም ፅርየቶም ተሒሌዩ በአግባቡ ተዯራጅተውና ጥራታቸው ተጠበቆ
በዖሊቕነት ንክካየደ ምግባር ። እንዱሄደ ማዴረግ።
2. ዚጋታት ፌትሒዊ ብዛኾነ ኣገባብ ስሌጠና 2. ዚጎች ፌትሒዊ መሆነ መንገዴ ስሌጠና
ምርካቦምን እቶም ዛወሃቡ ስሌጠናታት ናይቲ ማግኘታቸው የሚሰጡትም ስሌጠናዎች የክሌለ
ክሌሌ ሌምዒትን ዛሰሌጠነ ሒይሉ ሰብ ዴሌየቱ ሌማትና የሰሇጠነ ሰው ኃይሌ ፌሊጎት መሰረት
መሰረት ዛገበሩ ምዃኖም ምክትታሌ። ያዯረጉ መሆናቸውን ይከታተሊሌ
3. ዖፇር ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሙያን 3. በቴክኒክና ሙያ ትምህርትና ስሌጠና ዖርፌ
ምርምርን ስሌጠናን ዖጎሌብት ክሌሊዊ ዒቕሚ ምርምርንና ስሌጠና የሚያጎሇብቱ ክሌሊዊ
ምፌጣር አቅም መፌጠር።
ዒንቀፅ 56 ናይ‟ቲ ኮምሽን ስሌጣንን ተግባርን አንቀፅ 56 የኮምሽኑ ስሌጠና ተግባር
ነቲ ኮምሽን ንምጥያሽ ኣብ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ኮምሽኑን ሇመቋቋም በወጣው አዋጅ 80/1997
80/1997 ዛተውሃበ ስሌጣንን ተግባርን ከምዖሇዎ የተሰጡትን ስሌጣንና ተግባር እንዯተጠበቀ ሆኖ ይህ
ኮይኑ እዘ ኮምሽን ካብ዗ይ ንታሔቲ ዛተመሌከቱ ኮምሽን ከዘህ በታች የተመሇከቱት አጠቃሊይ
ሒፇሻዊ ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌውዎ። ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ።
1. ናይቲ ክሌሌ ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን 1. የክሌለ የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና
ስትራተጂ የዲለ ምስፀዯቐ‟ውን የተግብር። ስትራተጂ ይዖጋጃሌ ሲፀዴቅም ያስፇፅማሌ።
2. ናይቲ ክሌሌ ናይ ኢኮኖሚ ሌምዒት ዔብየትን 2. የክሌለ ኢኮኖሚ ሌምትና እዴገት ስትራተጂ
146
ስትራተጂን መሰረት ብምግባር ዯረጃ ትምህርትን መሰረት በማዴርግ የቴክኒክና ሞያ ትምህርትን

ስሌጠናነ ቴክኒክን ሞያን ይውሰን። ስሌጠና ዯረጃዎችን የወስናሌ።
3. ናይ ማእኸሊይ ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን 3. የማካከሇኛ ቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና
ሞያን ፕሮግራማት ዛውዯበለ ናይ ኣፇፃፅማ ፕሮግራሞች የሚዯራጁበት የአፇፃፀም መመርያ
መምርሑን የውፅእ ዯረጃ ሞያ ስሌጠናን ስርዒተ ያወጣሌ፤የሙያና የስሌጠና ዯረጃና ስርዒተ
ትምህርቲ የዲለ ተግባራዊነቱ ይከታተሌ። ትምህርት ያዖጋጃሌ ተግባራዊነታቸውንም
4. መሰሌጠኒ ማእኸሊት/ኮሇጃት ዛምርሒለን ኣፌሌጦ 4. የማሰሌጠኛ ማእከሊት/ኮሇጃት የሚማሩበትና
ዛረኽበለን ኩነታት ዛውሰነለ መመርሑታት እውቅና የሚያገኙበት ሁኔታ የሚወስኑ
የውፅእ ፣ኣፇፃፅማኡ ይከታተሌ። መመርያዎችን ያወጣሇ፤ አፇፃፀማቸውንም
5. ናይ ሞያ ብቕዒት መረጋገፂ ስርዒት ይውዯብ ይከታተሊሌ።
ይቆፃፀር። 5. የሞያ ብቃት ማረጋገጫ ስርዒትን ያዯራጃሌ
6. ክሌሊዊ ትምህርት ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን፣ ይቆጣጠራሌ።
ኣወሃህባ መጠናቐቒ መረዲእታ መምርሑ የውፅእ 6. ክሌሊዊ የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና
ተግባራዊነቱ‟ውን ይከታተሌ። ማጠናቐቒያ ማስረጃ አሰጣጥ መመርይ
7. ናይ ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያ ያወጣሌተግባራዊነቱንም ይከታተሊሌ።
ፕሮግራማት ምስቲ ናይ‟ቲ ክሌሌ ትሌሚ ሌምዒት 7. የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና
ዴሌየት ሒይሉ ሰብን ዛተጠዒዒመ ኩነታት ፕሮግራሞች ከክሌሊችን የሌማት ትሌምና የሰው
እናተኻየዯ ንምዃኑ ፅንዒትን ክትትሌን ይገብር። ኃይሌ ፌሊጎት ጋር በተጣጣመ ሁኔታ እየተካሄደ
ስሇመሆናቸው ጥናትና ክትትሌ ያዯርጋሌ።
8. ኣብ ዗ርያ ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያ 8. በቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና ዗ርያ
ምርምራት ክካየደ ይገብር። ምርምሮች እንዱያካሂደ ያዯርጋሌ።
9. ናይ ስራሔ ሌምምዴ አፇፃፅማ መምርሔታት 9. የስራ ሊይ ሌምምዴ አፇፃፀም መመርያዎችን
የውፅእ ተግባራዊ ክኾኑ ይገብር። ያወጣሌ ተግባራዊ እንዱሆኑ ያዯርጋሌ።
10.ዔውትነት ውፅኢታውን ፕሮግራማት ስሌጠና 10.የስሌጠና ፕሮግራሞችን ውጤታማነትና
ንምርግጋፅ ናይ ዴሔረ ስሌጠና ክትትሌ ክካየዴ ስኬታማነትን ሇማረጋገጥ የዴህረ ስሌጠና
ይገብር። ክትትሌ እንዱሄዴያዯርጋሌ።
11.ናይቲ ክሌሌ ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን 11.የክሌለ ቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና
ፕሮግራማት ዔውት ቴክኒክን ሞያን ክኸውን ፕሪግራም ስኬታማ እንዱሆኑ አመራር ይሰጣሌ።
ዛግባእ ኣመራርሒ ይህብ።
12.ውሌቀ ሰብ ሃፌቲ ኣብ ዖፇር ትምህርትን ስሌጠናን 12.የግሌ ባሇሃብቶች በቴክኒክና ሞያ ትምህርትና
ቴክኒክን ሞያን ዛሳተፇለ መንገዱ የመቻቹ። ስሌጠናዖርፌ የሚሳተፌበት መንገዴ
ያመቻቸሌ።
13.ብትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን ዯቂ 13.የቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና ሴቶች
ኣንስትዮ ጉዴኣት ኣካሌ ፌለይ ትኩረት ክረኽቡ ፣አካሌ ጉዲተኞች ሊዩ ትኩረት እንዱያገኙ
ዖኽእሌ ስርዒት ይዛርግሔ። የሚያስችሌ ስርዒት ይዖረጋሌ፤
14.ናይቲ ካውንስሌ ሴክሪተርያት ብምዃን የገሌግሌ። 14.የካውንስለ ሴክሪተርያን በመሆን ያገሇግሊሌ።
15.ናይቲ ኮምሽን ስራሔ ዔቅዴን በጀትን የዲለ 15.የኮምሽኑ የስራ ዔቅዴና በጀት ያዖጋጃሌ
ምስፀዯቐ እውን ኣብ ስራሔ የውፅሌ። ሲፀዴቅም ስራ ሊይ ያውሊሌ።
16.ምስ‟ቲ ካውንስሌ ኣካቢ ስራሔ ትሌሚን በጀትን 16.ከካውንስለ ሰብሳኒ ጋር በመመካከር የካውንስለ
የዲለ ነቲ ካውንስሌ ዛተፇቐዯለ በጀት የስራ እቅዴና በጀት ያዖጋጃሌ ሇካውንስለ
የመሒዴር። የተፇቐዯሇት በጀት ያስተዲዴራሌ።
147
ዒንቀፅ 57 ብዙዔባ ካውንስሌ ዒንቀፅ 57 ስሇ ካውንስለ

1. ኮምሽን ትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊየቴክኒክና ሞያ
ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ ንምጥያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ትምህርትና ስሌጠና ኮምሽን ሇማቋቋም የወጣ
ቁፅሪ 80/1997 ዒንቀፅ 10 ዛተውሃቦ ስሌጣን አዋጅ ቁጥር 80/1997 ዒንቀፅ 10 የተሰጠው
ኣማኻሪ ካውንስሌ እቲ ኮምሽን በዘ ኣዋጅን ስሌጣን መሰረት አማካሪ ካውንስሌ ኮምሽኑ
ካሌኦት ሔግታትን ዛተውሃብዎ ሒሊፌነታት በዘህ አዋጅና ላልች ህጎች የተሰጡትን
ብብቕዒት ንክዋፃእ ምኽርን ሒገዛን ይህብ። ሒሊፌነቶች በብቃት እንዱቀጣ ምክርና እገዙ
ያዯርጋሌ ።
2. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ከምዖሇዎ ኮይኑ 2. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 እንዲሇ ሆኖ
ተግባራት ኣብዜም ዛስዔቡ ናይቲ ኮምሽን ካውንስለ በሚመሇከተው የኮምሽኑ ተግባሮች
ተግባራት ኣማኻርን ሒጋዛን ኮይኑ ይሰርሔ ። አማካሪና አጋዥ ሆኖ ይሰራሌ።
ሀ/ ስሌጠና ፕሮግራማት ኣወዲዴባን ምውዲዴን ሀ/ የስሌጠና ፕሮግራሞች አዯረጃጀትና
ቅንጅትን ፤
ሇ/ ሞያ ክእሇታት ስሌጠና ዯረጃ ምዯባን ብብቕዒት ሇ/የሙያ ክህሇቶች ስሌጠና ዯረጃ ምዯባን የሞያ
ምዖናን ምስክር ወረቐት ኣወሃህባን ብቃት ምዖናና የምስክር ወረቐት አሰጣጥ
ሏ/ ፅንዒት ስሌጠና ሰብ ሒይሉ፣ዴሌየትን ዔዯጋን ሏ/የስሌጠና የሰው ሃይሌና የገበያ ፌሊጎት ጥናት
መ/ስራሔ ሌምምዴ ዛዲብረለ ስርዒት ምዛርጋሔ መ/ የስራ ሊይ ሌምምዴ የሚዲብርበት ስርዒት
መዖርጋት፤
ረ/ ናይ ቴክኒክን ሞያን መምህራን ናይ ሞያ ረ/ የቴክኒክና ሞያ መመህራን ስሌጠናና የሞያ
መመሒየሺ ስሌጠና ማሻሻያን ፤
ሰ/ ንስሌጠና ዛውዔሌ ፊይናንስ ፌሌፌሊት ሰ/ሇስሌጠናየሚውሌ የፊይናንስ ምንጭ
ምትእሌሊሽን ምዔባይን። ማፇሊሇግ ማሳዯግን።
ሸ/ ናይ መሰሌጠኒ ትካሊት ዯረጃ ኣወሳስናን ሸ/ የማሰሌጠኛ ተቋማትዯረጃ አወሳሰንና ዔውቅና
ኣወሃህባ ኣፌሌጦን ። አሰጣጥ
ቀ/ ምርምርን ዴሔሪ ስሌጠና ክትትሌን ቀ/ የምርምርና የዴህረ ስሌጠና ክትትሌን።
3. ካሌኦት ተግባራት እቲ ካውንስሌ 3. የካውንስሌ ላልች ተግባሮች
ሀ/ ናይቲ ኮምሽን ስራሔ ትሌሚ ይምርምር ሪኢቶ ሀ/ የኮምሽኑ የስራ እቅዴ ይመረምራሌ
ይህብ። አስተያየትም የሰጣሌ።
ሇ/ ብትምህርትን ስሌጠናን ቴክኒክን ሞያን ዯቂ ሇ/በቴክኒክና ሞያ ትምህርትና ስሌጠና ሴቶች
ኣንስትዩ ጉዴኣት ኣካሌን ፌለይ ጠመተ አካሌ ጉዲተኞችሌዩ ትኩረት እንዱያገኙ
ክወሃቦም ዖኽእሌ ስርዒት ክቕየስ ይገብር። የሚያስችሌ ስርዒት እንዱቀየስ ያዯርጋሌ።
ሏ/ ብዛሰሌጠነ ሒይሉ ሰብ ክካየደ ዛግብኦም ሏ/ በሰሇጠነ የሰው ኃይሌ መከናወን ያሇባቸውን
ዒይነታት ሞያታት ክፅንዐ ይገብር ሞያዎችን ያስጠናሌ ይሇያሌ።
ይፇሌን(የሇሌን)
መ/ ስራሔ ሒሊፌነቱ ንምውፃእ ኣዴሊይ እዩ ኢለ መ/የስራ ሃሊፉቱን ሇመወጣት አስፇሊጊ ናቸው
ዛኣመነልም ቴክኒክ ኮምቴታት የጣይሽ። ብል የሚምንባቸውን የቴክኒክ ኮምቴዎች
ያቋቁማሌ።
ረ/ ተፀዋዑ ንዛኾነለ ኣካሌ ስራሔ ኣፇፃፅማ ረ/ተጠሪ ሇሆነበት አካሌ የስራ አፇፃፀሙ ሪፖርት
ሪፖርት የቕርብ። ያቀርባሌ።
ዒንቀፅ 58 ናይቲ ካውንስሌ ኣባሊት አንቀፅ 58 የካውንስለ አባሊት
ናይቲ ካውንስሌ ኣባሊት ተዋፅኦን ዛርዛር ብፅሑት የካውንስለ አባሊት የተሳትፍና ዛርዛር የስራ
ስራሔን ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ይውሰን ዴርሻ በስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ይወሰናሌ።
148
ዒንቀፅ 59 ናይ‟ቲ ካውንስሌ ናይ ኣኼባ ስርዒት ዒንቀፅ 59 የካውንስለ የስብሰባ ስርዒት

1. እቲ ካውንስሌ እተንኣሰ ኣብ ሰሇስተ ወርሑ ሒዯ 1. ካውንስለ ቢያንስ በሶስት ወር አንዴ ጊዚ
ግዖ ኣኼባ ይገብር፤ኮይኑ ግና ህፁፅ ኩነታት መዯበኛ ስብሰባ ያዯርጋሌ ።ሆኖም አስቸዃይ
ክገጥም እንተል ብዛኾነ ግዖ ናይ‟ቲ ካውንስሌ ሁኔታ ሲያጋጥም በማናቸውም ጊዚ የካውንስለ
ኣካቢ ካብ 1/3 ብዖይንእሱ ኣባሊት እንትሔተት ሰብሰቢ ወይም ከ1/3 በማያንስ አባሊት ሲጠየቁ
ኣኼባ ክካየዴ ይኽእሌ እዩ። ሰበሰባ ሉያዯርግ ይችሊሌ።
2. ካብቶም ካውንስሌ ኣባሊት ካብ ፌርቂ ንሊዔሉ 2. ከካውንስለ አባሊት መካከሌከግማሽ በሊይ
ተተረኺቦም ናይ‟ቲ ኣኼባ ምሌኣተ ጉባኤ ከተገኙ የሰብሰባው ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ።
ይኸውን። 3. የካውንስሌ ውሳኔዎች የሚተሊሇፈት በዴምፅ
3. ውሳነታት ካውንስሌ ዛመሒሊሇፈ ብዴምፂ ብሌጫ ብሌጫ ይሆናሌ ።ሆኖም ግን ዴምፅ እኩሌ
ይኸውን ።ኮይኑ ግና እቱ ዴምፂ ማዔረ የተከፇሇ እንዯሀሆነ ሰብሰቢው በሚሰጠው
እንተኾይኑ ኣካቢ ብዛህቦ ዴምፂ ይውሰን። ዴምፅ ይወሰናሌ።
4. ናይቲ ካውስሌ ኣካቢ ኣብ ዖይርከበለ ግዖ ምክትሌ 4. የካውንስለ ሰብሰቢ በማይገኝበት ጊዚ ምክትሌ
አካቢ ናይ‟ቲ ኣኼባ ሒሊፌነታት ብሙለእነት ሰብሰቢው የሰብሳቢው ኃሊፉዎች በሙለ
የካይዴ። ያከናውናሌ።
5. ናይዘ ዒንቀፅ ዴንጋገታት ዛተሒሇው ኮይኖም እቲ 5. የዘህ አንቀፅላልች ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ
ካውንስሌ ናይ ባዔለ ኣሰራርሒ ስርዒት ሆነው ካውንስለ የራሱ አሰራርስርዒት የሚወስን
ዛውስንመምርሑ ከውፅእ ይኽእሌ እዩ። መመርያሉያወጣ ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 60 ኣበሌ ኣባሊት ካውንስሌ አንቀፅ 60 የካውንስለ አባሊት አበሌ
ኣባሊት ካውንስሌ በዘ ኣዋጅ መሰረት ንዖበርክትዎ የካውንስለ አባሊት በዘህ አዋጅ መሰረት
ግሌጋልት ኣበሌ ይኽፇልም ።ኣበሌ ዛኽፇሇለ ሇሚያበራክቱት አገሌግልት አበሌ ይከፇሊቸዋሌ።
ኩነታት መጠንን ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌለ አበለየሚከፇሌበት ሁኔታና የአበለ መጠን በክሌለ
ትግራይ ይውሰን። ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ይወሰናሌ።
ዒንቀፅ 61 ተፀዋዔነት እቲ ካውንስሌ አንቀፅ 61 የካውንስለ ተጠሪነት
ናይ‟ቲ ካውንስሌ ተፀዋዔነት ንቢሮ ትምህርቲ ክሌሌ የካውንስለ ተጠሪነት ሇትግራይ ክሌሌ ትምህርት
ትግራይ ይኸውን። ቢሮ ይሆናሌ
ክፌሉ ትሽዒተ ክፌሌ ዖጠኝ
ዛተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩሌዩ ዴንጋጌዎች
ዒንቀፅ 62 ብዙዔባ ሪከርዲትን ሰነዲትን አንቀፅ 62 በሪከርዴና ሰነድች
ዛኾነ መሰሌጠኒ ትካሌ ናይ ትካለ መራሑ ስራሔ ናይ ማንኛውም ማሰሌጠኛ ተቋም የተቋሙት የስራ መሪ
ኣሰሌጠንቲ ስሌጠናታት ዛምሌከት ሪከርዴታትን የአሌጣኞችንና ሰሌጣኞችን ሪከርዴና ሰነድችን
ሰነዲትን ብጥንቓቐ ክሔዛ ኣሇዎ። በጥንቃቄ መያዛ አሇበት።
ዒንቀፅ 63 መረዲእታ ብዙዔባ ምቕራብ አንቀፅ 63 መረጃ ስሇ ማቅርብ
1. ዛኾነ መሰሌጠኒ ትካሌ አፌሌጦ ወሃባይ በዒሌ 1. ማንኛውም የማሰሌጠኛ ተቅም ዔውቅና ሰጭው
ስሌጣን ብዛኾነ ግዖ ክሒትት እንተልብዙዔባ እቲ ባሇስሌጣን በማንኛውም ጊዚ ሲጠይቅ ስሇተቋሙ
ትካሌ ምንቅስቓስ ግቡእ መረዲእታ ክቕርብ እንቅስቃሴ ተገቢ መረጃ ማቅርብ አሇበት።
ኣሇዎ።
2. ግቡኡነት ብዖሇዎ ሔጊ ብካሉእ መሌክዔ ክሳዔ 2. አግባብ ባሇው ህግ በላሊ አኳሃን ካሌተዯነገገ
ዖይተዯንገገ ኣፌሌጦ ወሃባይ ብዒሌ ስሌጣን እዘ በቀር ዔውቅና ሰጭው ባሇስሌጣን በዘህ አንቀፅ
ዒንቀፅ ንኡስዒንቀፅ /1/ መሰረት ዛቐረበለ ንዐስ አንቀፅ(፩) መሰረት የቀረበሇት መረጃ
መረዲእታ ብምሽጥር ይሔለ። በምስጢር ይጠብቃሌ።
ዒንቀፅ 64 ብዙዔባ ናይ ስሌጠና ክፌሉት ምዔባይን ቦታ አንቀፅ 64 የስሌጠና ክፌያ ስሇማሳዯግ ቦታ
ምቕያርን ስሇመቀየር
149
1. ብውሌቀ ሰብ ሃፌቲ ወይም ንግዱ ማሔበራት 1. በግሌ ባሇሃብት ወይም የንግዴ ማህበር ወይም
ወይም መንግስታዊ ዖይኮኑ ዴርጅታት ዛካየዴ መንግስታዊ ባሌሆነ ዴርጅቶች ባሇቤትነት
መሰሌጠኒ ትካሌ ዛእከብ ናይ ስሌጠና ክፌሉት የሚካሄዴ የማሰሌጠኛ ተቋም የሚሰበሰበውን
ኣብ ማእኸሌ ስሩዔ ናይ ስሌጠና ዖበን ናይ የስሌጠና ክፌያ በመዯበኛ የስሌጠና ዖመን
ምዔባይ ሇውጢ ክግበረለ ኣይኽእሌን። መሃሌ የማሳዯግ ሇውጥ ሉሰረግሇት አይችሌም።
2. ናይቲ መሰሌጠኒ ትካሌ ስሌጠና ክፌሉት ወሰኽ 2. የማሰሌጠኛ ተቋሙ የስሌጠና ክፌያ ጭማሪ
ንምግባርተወሲኑ እቲ ሒደሽ ተመን ኣብ ስርሔ ሇማዴረግ ከወሰነ አዱሱ ተመን በስራ ሊይ
ቕዴሚ ምውዒለ እቲ ተታሑ዗ ዖል ስሌጠና የሚያውሇው የተያያዖው መዯበኛ የስሌጠና
ዖመን ቅዴሚ ምብቅዐ ቅዴሚ ሰሇስተ ወርሑ ዖመን ከመብቃቱ ከሶስት ወር በፋት ሰሌጣኛች
ሰሌጠንቲ ክፇሌጥዎ ዴሔሪ ምግባር ኣብ ስራሔ እንዱያውቁት አዴርጎ የሚቀጥሇው መዯበኛ
ዖውዔል ኣብቲ ዛቕፅሌ ስሩዔ ስሌጠና ዖመን የስሌጠና ዖመን መጀመርያ ሊይ ይሆናሌ።
ምጅማር ይኸውን።
3. ሒዯ መሰሌጠኒ ትካሌ ሰሌጠንቲ ተቐቢለ ስራሔ 3. አንዴ የማሰሌጠኛ ተቋም ሰሌጣኞች ተቀብል
ምስጀመረ ብዖይካ ኣፌሌጦ ዛምሌከቶ ኣካሌ መዯበኛ ስራው ከጀመረ ብኃሊ ከሚመከተው
ኣቋሪፁ ናብ ካሉእ ቦታ ክቕየር የብለን ።ዛርዛር አካሌ እውቅና ውጭ ስራውን አቋርጦ ወዯ ላሊ
ኣፇፃፅማኡ ብመምርሑ መሰረት ይውሰን። ቦታ ማዖዋር አይቻሌም።የዘህ ዛርዛር አፇፃፀም
ኮምሽኑ በሚያወጣው መመርያ መሰረት
ይወሰናሌ።
ዒንቀፅ 65 መሰጋገሪ ዴንጋገታት አንቀፅ65 የመሸጋገርያ ዴንጋጌ
እዘ ኣዋጅ ቅዴሚ ምፅንዐ ዛተጣየሸ መሰሌጠኒ ይህ አዋጅ ከመፅናቱ በፉት የተቋቋመ
ትካሌ እቲ ኣፌሌጦ ወሃባይ ባዒሌ ስሌጣን ብዛወሰኖ ማሰሌጠኛ ተቋም ዔውቅና ፌቃዴ ሰጭው
ግዖ ገዯብ ውሽጢ ናይቲ መሰሌጠኒ ትካሌ ዯረጃ ሇባሇስሌጣን በሚወሰነው የጊዚ ገዯብ ውስጥ
ክውስነለን ኣፌሌጦ ክወሃቦን ምምሌካት ይክእሌ የማሰሌጠኛ ተቋም ዯረጃ እንዱወሰንሇትና ዔውቅና
እዩ። እንዱሰጠው ማመሌከት ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 66 ናይ ምትሔብባር ግቡእ አንቀፅ 66 የመተባበር ግዳታ
ዛኾነ ሰብ እቲ ኮምሽን በዘ ኣዋጅ ዛተውሃብዎ ማንኛውም ሰው ኮምሽኑ በዘህ አዋጅ
ዔሊማታት ንምዔዋት ኣብ ዛገብሮ ምንቅስቃስ ናይ የተሰጡትን ዒሊማዎች ሇማሳካት በሚያዯርገው
ምትሔብባር ግቡእ ኣሇዎ። እንቅስቃሴ የመተባበር ግዳታ አሇበት።
ዒንቀፅ 67 ተፇፃምነት ዖይህሌዎም ሔግታትን አንቀፅ 67 ተፇፃሚነትየማይኖራቸው ህጎችና
መምርሔታትን መመርያዎች
ምስዘ ኣዋጅ ዛጓነፅ ዛኾነ ሔጊ ወይ መምርሑ ከዘህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ማንኛውም ህግ
ኣብዘ ኣዋጅ ውሽጢ ንዛተሸፇኑ ጉዲያት ተፇፃምነት ወይም መመርያ በዘህ አዋጅ ውስጥ በተሸፇኑ
ኣይህሌዎምን ጉዲዩች ሊይ ተፇፃሚነት አይኖረውም።
አዘ አዋጅ ዛፀንዒለ ግዖ አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ
እዘ ኣዋጅ ካብ መጋቢት 15/1998 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከመጋቢት 15/1998 ጀምሮ የፀና
ዛፀንዏ ይኸውን። ይሆናሌ ።
150

መበሌ 14 ዒመት ቑ.14 ብሒሌዮት ቤት ምክሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 14ኛ ዒመት ቁ.14
መቐሇ ነሒሰ 30/1998 ዒ/ም መቐሇ ነሏሴ 30/1998
ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 107/1998 ዒ/ም አዋጅ ቁጥር 107/1998 ዒ/ም

ዛተመሒየሸ ኣዋጅ ኣወዲዴባ፣ ስሌጣንን ሒሊፌነትን የተሻሻሇው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ከተማታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የከተሞች አዯረጃጀት፣ ስሌጣንና ሒሊፉነት አዋጅ
ከተማታት ንክምዔብሊ፣ ማእኸሌ ዔብየትን ሌምዒትን ከተሞች እንዱያዴጉ፣ የዔዴገትና ሌማት ማዔከሌ
ብምዃን ተረአን ክፃወታ ኣብ ምዔባሇ ክሌሌናን በመሆን ሚናቸው እንዱጫወቱ፣ በአገሪቱና
ሃገርናን እጃም ክህሌወን ዖኽእሌ ነባሪአን ዒርሱ በክሌለ ዔዴገት ዴርሻ እንዱኖራቸው
ብዒርሱ ክመሒዯር ንመሰሌ ዒርሰ ምምሔዴዲር የሚያስችሌ ነዋሪው እራሱን በራሱ
ህዛብታት ውሔስነት ዛህብ ጥጡሔ ባይታ ብመሰረት እንዱያስተዲዴር ሇራስ በራስ አስተዲዯር ዋስተና
ሔገ-መንግስቲ ፋዳራሌን ክሌሌን ዛተፇጠረ የሚሰጥ የተመቻቸ ሁኔታ በፋዳራሌና በክሌለ
ብምዃኑ፣ ሔገ-መንግስት የተፇጠረ በመሆኑ፣
ከተማታት ኣብ ምጉሌባት ዱሞክራሲ ፣ ሰናይ ከተሞች በዱሞክራሲያዊ ስርዒት፣ መሌካም
ምምሔዴዲር፣ ሌምዒት ከባቢን ህንፀት እዘ ክሌሌ አስተዲዯር፣ የአከባቢውና የክሌለ ሌማት ግንባታ
ከምኡ‟ውን ዴሌየት ነበርትን መሰረት ዛገበረ ስለጥ እንዱሁም የነዋሪዎች ፌሊጎት መሰረት ያዯረገ
ውፅኢታውን ፌትሒውን ግሌጋልት ኣብ ምሃብ ቀሌጣፊ፣ ውጤታማና ፌትሒዊ አገሌግልት
መተካእታ ዖይብለ ተረአን ክፃወታ ንምኽኣሌ፣ በመስጠት ረገዴ ምትክ የላሇው ዴርሻቸው
እንዱየበረክቱ ሇማስቻሌ፣
ንከተማታት ኣፌሌጦ ዛህብን መትከሌ ዒርሰ ሇከተሞች እውቅና የሚሰጥና ራስን በራስ
ምምሔዴዲር ኣብ ተግባር ክውዔሌ ዛገብር የማስተዲዯር መርህ በተግባር እንዱውሌ
ኩሇመዲያዊ ሔጊ ከተማ ምዴንጋግን ኣዋጅ የሚያዯርግ የተሟሊ የከተመሞች ሔግ ማውጣትና
ከተማታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ኣዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የከተሞች
ቁፅሪ 65/1995 በዘ መሌክዔ ምምሔያሽ ኣዴሊይ አዋጅ ቁጥር 65/1995 በዘህ መሌኩ ማሻሻሌ
ብምዃኑ፣ በማስፇሇጉ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሇሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ትግራይ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ሔገ-መንግስት
ዒንቀፅ 49/3/ሀ ዛስዔብ ኣዋጅ ተኣዊጁ ኣል፡፡ አንቀጽ 49/3/ሀ/ መሰረት የሚከተሇው
ታውጇሌ፡፡
1 ሒፂር ርእሲ 1 አጭር ርእስ
እዘ ኣዋጅ “ዛተመሒየሸ ኣዋጅ ኣወዲዴባ፣ ስሌጣንን ይህ አዋጅ “የተሻሻሇው የትግራይ ብሄራዊ
ሒሊፌነትን ከተማታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ክሌሊዊ መንግስት የከተሞች አዯረጃጀት፣
151
ትግራይ ቁፅሪ 107/1998” ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ስሌጣንና ሒሊፉነት አዋጅ ቁጥር 107/1998”
ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
2 ትርጉም 2 ትርጉም
ናይቲ ቃሌ ኣጠቃቅማ ካሌእ ትርጉም ዖውህቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ
እንተዖይኮይኑ ኣብዘ ኣዋጅ፣ በስተቀር በዘህ አዋጅ፣
1. “ከተማ” ማሇት ብመሰረት ዒንቀፅ 6 እዘ ኣዋጅ 1. “ከተማ” ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀጽ 6 መሰረት
ብውሳነ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ በትግራይ ክሌሌ ስራ አስፇጻሚ ምክር ቤት ውሳነ
ምኽታሙ ኣፌሌጦ ዛረኸበ ማሔበረሰብ‟ዩ፡፡ በከተማነት እንዱዯራጅ ዔውቅና ያገኘ
ማሔበረሰብ ነው፡፡
2. “ቤት ምኽሪ ከተማ” ማሇት ብመሰረተ እዘ ኣዋጅ 2. “የከተማ ምክር ቤት” ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀጽ
ዒንቀፅ 15 ኣብ ከተማታት ዛተጣየሸ ወይ ዛጣየሽ 15 መሰረት በከተማው የተቋቋመ ምክር ቤት ነው
ቤት ምኽሪ ከተማ‟ዩ
3. “ከንቲባ” ማሇት ብመሰረት ዒንቀፅ 22 እዘ ኣዋጅ 3. “ከንቲባ” ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀጽ 22 መሰረት
ዛተሾመን ናይቲ ከተማ ምምሔዴዲር ዛመርሔ የተሾመና የከተማው መስተዲዯር ዋና
ዋና ኣማሒዲርን ስራሔ ፇፃሚ‟ዩ፣ አስተዲዲሪና አስፇፃሚ ነው፡፡
4. “ኮሚቴ ከንቲባ” ማሇት ብመሰረት ዒንቀፅ 24 4. “የከንቲባ ኮሚቴ” ማሇት በዘህ አዋጀ አንቀጽ 24
እዘ ኣዋጀ ናይቲ ከተማ መንግስታዊ ስራሔ መሰረት የከተማው መንግስታዊ ተግባራት በጋራ
ብሒባር ዛመርሔ ኮሚቴ ስራሔ ፇፃሚ እቲ የሚመራ የከተማው ስራ አስፇፃሚ ነው፣
ከተማ‟ዩ፣
5. “ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ” ማሇት ግሌጋልት 5. “የማዖጋጃ ቤት አገሌግልት” ማሇት የፌሳሽ
ርስሒት ፇሳስን መወገዴን ፣ ግሌጋልት ስራሒቲ አገሌግልት፣ የመንገዴ ስራ አገሌግልት፣
መንገዱ፣ ግሌጋልት ምክሌኻሌ ሒዯጋ ባርዔን የእሳትና ዴንገተኛ አዯጋ አገሌግልት፣ የክብር
ዴንገተኛ ኩነታትን ፣ ስራሔቲ መዛገብ ክብሪ መዛገብ ስራዎችን ጨምሮ የነዋሪዎች የዔሇት
ሒዊሱ ግሌጋልት ዔሇታዊ ተግባራት ነበርቲ፣ ተዔሇት አገሌግልት፣ የመሬት ሌማትና
ግሌጋልት ሌምዒትን ምምሔዴዲርን መሬት አስተዲዯር አገሌገልት እና የከተማው ምክር ቤት
ከተማ ፣ ግሌጋልት ፅባቐን ፅሬትን ከተማ የሚወሰናቸውን ላልች አገሌግልቶች
ከምኡ‟ወን ቤት ምኽሪ ከተማ ዛወሰኖም ካሌኦት ይጨምራሌ፣
ግሌጋልታት ይሒውስ፣
6. “መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ” ማሇት 6. “የማዖጋጃ ቤት አገሌግልት ስራ አስኪያጅ” ማሇት
ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 35 ንስራሔቲ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 25 መሰረት ሇማዖጋጃ ቤት
ግሌጋልት ቤት ማዖገጃ ክመርሔ ብከንቲባ አገሌግልት ስራዎች እንዱመራ በከንቲባው
ዛሽወም ሒሊፉ‟ዩ፣ የተሾመ ሒሊፉ ነው፣
7. “ቤት ፌርዱ ከተማ” ማሇት ብመሰረት እዘ ኣዋጅ 7. “የከተማ ፌርዴ ቤት” ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀፅ
ዒንቀፅ 35 ዛተጣየሸ ኣብ ከተማ ተንከፌ ጉዲያት 35 የተቋቋመና በከተማ ነክ ጉዲዮች የዲኝነት
ናይ ዲይነት ስሌጣን ዖሇዎ ኣካሌ‟ዩ፣ ስሌጣን ያሇው አካሌ ነው
8. “ቢሮ ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን” ማሇት 8. “የከተማ ሌማትና ኮንስትራክሽን ቢሮ” ማሇት
ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 101/1998 ዛተጣየሸን በአዋጅ ቁጥር 101/1998 የተቋቋመና
ዒቅሚ ከተማታት ኣብ ምዔባይ ሒሊፌነት ዖሇዎን የከተሞችን ዒቅም ሇመገንባት ሒሊፉት ያሇው
ቢሮ‟ዩ ቢሮ ነው፣
9. “ጣብያ” ማሇት ብመሰረት ሔገ-መንግስቲ ዒንቀፅ 9. “ቀበላ” ማሇት በሔገ-መንግስቱ አንቀጽ 85 /1/
85/1/ ዛተጣየሸ ታሔተዋይ ብርኪ ምምሔዴዲር መሰረት የተቋቋመ የከተማው ዛቅተኛ
እቲ ከተማ „ዩ፡፡ የአስተዲዯር እርከን ነው፣
10.“ሔጋዊ ኣፌሌጦ ምኽታም” ማሇት ብመሰረት እዘ 10.“የከተሞች በህግ መታወቅ” ማሇት በዘህ አዋጅ
152
ኣዋጅ ዒንቀፅ 4 ብከተማ ወይ ብብርኪ ቤት አንቀጽ 4 መሰረት በከተማ ወይም በየዯረጃው

ማዖጋጃ ሔጋዊ ሰብነት ዛረኸበ ማሔበረሰብ ማሇት ሔጋዊ ዔውቅና የገኙ ማዖጋጃ ቤቶች ስር
እዩ፣ የሚተዲዯር ማህበረሰብ ማሇት ነው፣
11.“ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ” ማሇት ብመሰረትሔገ- 11.“የስራ አስፇፃሚ ምክር በት” ማሇት በትግራይ
መንግስቲ ብ/ክ/መንግሰቲ ትግራይ ዒንቀፅ 54 ብሄራዊክሌሊዊ መንግስት ሔገ-መንግስት አንቀፅ
ዛተጣየሸ ፇፃሚ ስራሔ ክሌሌ ትግራይ‟ዩ፣ 54 መሰረት የተቋቋመ የክሌለ ስራ አስፃሚ ኣካሌ
ማሇት ነው፣
12.“ምምሔዲር ከተማ” ማሇት ኣብዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 12.“የከተማ አስተዲዯር” ማሇት በዘህ አዋጅ
12 ኣካሊት መንግስቲ ዖጠቓሇሇ መንግስታዊ በአንቀጽ 12 ያጠቃሇሇ የመንግስት አካሊት የያዖ
መሒውር ከተማ እዩ የከተማ መንግስታዊ መዋቅር ነው፣
13.“ዔሸሌ ከተማ” ማሇት ብመሰረት‟ዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 13.“በማዯግ ያሇ ከተማ” ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀጽ
29 ንሙለእ ከተማነት ወይ ቤት መዖጋጃ 29 መሰረት የሙለ ከተማነት ወይም በማዖገጃ
ዖይበቅዏ ኣብ ከይዱ ምኽታም ዛርከብ ማእኸሌ ቤት ስም ሔጋዊ ዔውቅና ያሊገኘ ወዯ ከተማነት
እዩ፡፡ በመሇወጥ ሂዯት የሚገኝ ማእከሌ ነው፡፡
14.“ሜትሮፖሉታን ከተማ” ማሇት ብመሰረት እዘ 14.“ሜትሮፖሉታን ከተማ” መሊት በዘህ አዋጅ
ኣዋጅ ዒንቀፅ 9/4/ ዛተጣየሻ ዒይነታት ከተማ አንቀጽ 9/4/ መሰረት የተቋቋሙ የከተማ ዒይነት
እየን፡፡ ናቸው፡፡
3 ወሰን ተፇፃምነት 3 የተፇፃሚነት ወሰን
እዘ ኣዋጅ ብቻርተር ወይ ብሒፇሻዊ ሔጊ ወይ ዯንቢ ይህ አዋጅ በቻረተር ወይ ጠቅሊሊ ሔግ ወይም
ኣፌሌጦ ኣብ ዛተውሃበን ከተማታትን ኣብያተ በዯንብ ዔውቅና በተሰጣቸው የትግራይ ከተሞች
መዖጋጃን ትግራይ ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ እና መዖጋጃ ቤቶች ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
4 ምጥያሽ ከተማታት 4 የከተሞች መቋቋም
1. ኣብዘ ኣዋጅ ተታሒሑ዗ ዛርከብ ሔዙሌ 1. ከዘህ አዋጅ ጋር ተያይዜ በሚገኝ ሰንጠረዞ
ዛተዖርዖራ ከተማታት በዘ ኣዋጅ ተጣይሸን ውስጥ የተዖረዖሩ ከተሞች በዘህ አዋጅ
ኣሇዋ፣ ካብዖን ዛተዖርዖራ ከተማታት ወፃኢ ተቋቁመዋሌ፣ ከተዖረዖሩት ከተሞች ውጭ
ተወሰኽቲ ንምጥያሽ ኣገዲሲ ኮይኑ እንትርከብ ተጨማሪ ከተሞች ማቋቋም አስፇሊጊ ሆኖ
ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብዯንቢ ክውስን ሲገኝ የስራ አስፇጻሚ ምክር ቤት በዯንብ
ይኽእሌ፣ ሉወሰን ይችሊሌ፣
2. ሔዴሔዴ ከተማ ሔጋዊ ሰብነት ኣሇዎ፣ 2. እያንዲንደ ከተማ ሔጋዊ ሰውነት አሇው
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/1/ ዛተዯንገገ 3. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /1/ የተዯነገገው
እንተሃሇወ‟ውን ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብቤት ቢኖርም የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ማዖጋጃ ጥራሔ ዛመሒዯራ ከተማታት ብዯንቢ በማዖጋጃቤት ብቻ የሚተዲዯሩ ከተሞች
ክውሰን ይኽአሌ፡፡ በሚያወጣው ዯንብ ሉወስን ይችሊሌ፡፡
5 ወሰን ከተማ 5 የከተማ ወሰን
ሏዘ ዖል ናይ ከተማታት ክሌሌ ወሰን ዛተሒሇወ አሁን ያሇው የከተማው የወሰን ክሌሌ
ኮይኑ ናይ ከተማታት ወሰን ምስ ከባቢኡ እንዯተጠበቀ ሆኖ የከተሞች ወሰን የከተማው
ምምሔዴዲር ወረዲ ብዛግበር ስምምዔ ወይ ብክሌሌ አስተዲዯር ከአከባቢው ከሚገኝ ወረዲ አስተዲዯር
መንግስቲ ይኸውን፡፡ ጋር በሚዯረግ ስምምነት ወይም በክሌለ
መንግስት ይወስናሌ፡፡
6 ምርካብ ሔጋዊ ኣፌሌጦ ምኽታም 6 የከተማነት ሔጋዊነት እውቅና ስሇማግኘት
1. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 መሰረተ ረቅሒ 1. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አነቅጽ 2 መሰረት እና
ዖማሌእ ማሔበረሰብ ብተወከሌቱ ኣቢለ ንቤት መስፇርት ያሟሊ ማሔበረሰብ በተወካዮቹ
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ወይ ንሱ ንዛወከል ኣካሌ አመካኝነት ከክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
153
ኣፌሌጦ ምኽታም ንምርካብ ከመሌክት ይኽእሌ ወይም ሇወከሇው አካሌ የከተማነት ዔውቅና
ሇማግኘት ሉያመሇክት ይችሊሌ፣
2. ሔጋዊ ኣፌሌጦ ምኽታም ንምርካብ ኣመሌኪቱ 2. የከተማነት ሔጋዊ እውቅና ሇማግኘት የሚቀርብ
ዛቀርብ ሔቶ ብፅሐፌ ኮይኑ ነዜም ዛስዔቡ ጥያቄ በጽሐፌ ሆኖ የሚከተለትን ያካተተ መሆን
ዖካተተ ክኸውን ኣሇዎ፣ አሇበት፣
ሀ. ናይ ሒታቲ ማሔበረሰብ ዛነብረለ ወሰን ከባቢ ሀ. ጠያቂው ማሔበረሰብ የሚኖርበት ወሰን
ዛገሌፅ ብዛምሌከቶ መንግስታዊ ኣካሌ ዛተረጋገፀ የሚገሌጽ በሚመሇከተው መንግስታዊ
መረዲእታ፣ አካሌ የተረጋገጠ ማስረጃ ፣
ሇ. በዛሑ ነባሪ ህዛብን ስፌሒት ከባብን ሇ. የሔዛቡ ብዙትና የአከባቢው ስፊት
ሏ. መነባብሮ ዛበዛሔ ኣባሌ ማሔበረሰብ ብዋናነት ሏ. የአብዙኛው የማሔበረሰብ ኣባሌ ኑሮ
ኣብ ንግዴን ኢንደስትርን ከምኡ‟ውን ኣብ ምሃብ በዋነኛነት በንግዴ ኢንደስትሪ እንዱሁም
ግሌጋልት ዛተመስረተ ምዃኑ ዖርኢ ናይ መፅናዔቲ አገሌግልት መስጠት ሊይ የተመሰረተ
መረዲእታ፣ መሆኑ የሚያሳይ የጥናት መረጃ
መ. ሔጋዊ ኣፌሌጦ ምኽታም ኣብ ዛሒተለ እዋን መ.የከተማነት ሔጋዊ እውቅና በጠየቀበት
ዖሇዎ ግምት ዒመታዊ እቶትን ናይቲ ማሔበረሰብ ወቅት ያሇው አመታዊ ገቢ ግምት እና
ነብሲ ወከፌ እቶትን ዖርኢ መረዲእታ፣ የማሔበረሰቡ ነፌስ ወከፌ ገቢ የሚያሳይ
ማስረጃ
ረ. ካብቲ ክመርፅ ዛኽእሌ ናይቲ ከባቢ ነዋሪ ሌዔሉ ሠ. ሉመርጥ ከሚችሌ የአከባቢው ነዋሪ
ርብዑ ነቲ ሔቶ ዛዴግፌ ምዃኑ ብፉርምኡ ውስጥ ሩብ ያህለ ጥያቄውን የሚዯግፌ
ዖረጋግፀለ መረዲእታ መሆኑን በፉረማው ያረጋገጠበት ማስረጃ
ሰ. ብቢሮ ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን ዛንፀሩ ረ. በከተማ ሌማትና ኮንስትራክሽን ቢሮ የሚወጡ
ካሌኦት መመዖንታት ዖማሌአ ምዃኑ ላልች መመዖኛዎችን ያሟሊ መሆኑን፣
3. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ወይ ንሱ ዛወከል ኣካሌ 3. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ወይም እሱ
ዛቀረበለ ሔቶ መርሚሩ ኣብ ውሽጢ ሽደሽተ የወከሇው አካሌ የቀረበሇትን ጥያቄ መርምሮ
ወርሑ ዛተቐበል ወይ ዛነፀጎ ምዃኑ ውሳነ ክህብ በስዴስት ወር ውስጥ የተቀበሇው ወይም
ኣሇዎ፡፡ ያሌተቀበሇው መሆኑን ውሳኔ መስጠት አሇበት
4. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ወይ ንሱ ዛወከል ኣካሌ 4. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ወይም
ብብቑዔ ምክንያት ነቲ ሔቶ ዖይተቐበሇለ የወከሇው አካሌ በበቂ ምክንያት ጥያቄውን
ምክንያት ብፅሐፌ ነቲ ሔቶ ምኽታም ዖቕረበ ያሌተቀበሇበት ምክንያት በጽሐፌ የከተማነት
ማሔበረሰብ ከፌሌጥ ኣሇዎ፡፡ በቲ ውሳነ ዖይዒገበ ጥያቄ ሊቀረበ ማሔበረሰብ ማሳወቅ አሇበት፡፡
ማሔበረሰብ ጥርዒኑ ናብ ቤት ምኽሪ እዘ ክሌሌ በውሳኔው ቅር የተሰኘ ማሔበረሰብ ቅሬታውን
ክቕርብ ይኽእሌ፡፡ እቲ ቤት ምኽሪ ዛህቦ ውሳነ ሇክሌለ ምክር ቤት ሉያቀርብ ይችሊሌ፡፡ ምክር
ናይ መወዲእታ ይኸውን ቤቱ የሰጠው ውሳኔ የመጨረሻ ይሆናሌ፡፡
5. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ወይ ንሱ ዛወከል ኣካሌ 5. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ወይም
ነቲ ሔቶ እንተተቐቢሌዎ ሔጋዊ ኣፌሌጦ የወከሇው አካሌ ጥያቄውን ከተቀበሇው የከተማነት
ምኽታም ብርኪ ምዔባሇ እቲ ከተማ መሰረት ሔጋዊ እውቅና የከተማውን እዴገት ዯረጃ
ብምግባር ብሒፇሻዊ ሔጊ ወይ ብቻርተር መሰረት በማዴረግ በጠቅሊሊ ሔግ ወይም
ክትግበር ይገብር፣ በቻርተር እንዱተገበር ያዯርጋሌ፣
6. ኣብዘ ዒንቀፅ ዛተገሇፁ ዴንጋገታት ሔሌዋት 6. በዘህ አንቀጽ የተገሇፁ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ
ኮይኖም ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብናይ ባዔለ ሆኖው የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት በራሱ
ተበግሶ ሔጋዊ ኣፌሇጦ ምኽታም ክህብ ይኽእሌ፡ ተነሳሽነት ሔጋዊ ዔውቅና ሉሰጥ ይችሊሌ፡፡
7 ውፅኢት ሔጋዊ ኣፌሇጦ ምኽታም 7 የከተማነት ሔጋዊ እውቅና ውጤት
ብመሰረት ዒንቀፅ 6 እዘ ኣዋጅ ዛተጣየሸ ከተማ በዘ በዘህ አዋጅ አንቀጽ 6 መሰረት የተቋቋመ ከተማ
154
ኣዋጅ ዛተውሃበ ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ተግባር በዘህ አዋጅ የተሰጠውን ስሌጣንና ተግባር ስራ
ክውዔሌ፣ ብሽሙ ውዔሉ ክወዒዒሌ፣ ንብረት ክውንን ሊይ የማዋሌ፣ በስሙ ውሌ የመዋዋሌ፣ የንብረት
ብመሰረት ሔጊ ከማሒዴርን፣ ክኸስስን ክኽሰስን ባሇቤት የመሆንና በሔግ መሰረት የማስተዲዯር፣
ዖኽእል ሔጋዊ ሰውነት ይህሌዎ፡፡ እዘ ናይ ምውዔዒሌ ሉከስና ሉከሰስ የሚያስችሇው ሔጋዊ ሰውነት
ክእሇት ብመሰረት ፌቃዴ ቤት ምኽሪ እዘ ክሌሌ ካብ ይኖረዋሌ፡፡ የመዋዋሌ ችልታው በክሌለ ምክር
ፌሌፌሊት ውሽጢ ዒዱ ናይ ምሌቃሔ ክእሇት ቤት ፌቃዴ መሰረት ከአገር ውስጥ ምንጮች
ዛሒወሰ‟ዩ፡፡ የመበዯር ችልታን ያጠቃሇሇ ነው፡፡
8 ምቁራፅ ሔጋዊ ኣፌሌጦ ምኽታም 8 የከተማነት ሔጋዊ እውቅና ስሇመቋረጥ
1. ሔጋዊ ኣፌሌጦ ምኽታም ንምሃብ ምኽንያት 1. የከተማነት ሔጋዊ እውቅና ሇመስጠት
ዛኾኑ ረቋሑታት ኣይተማሌኡን ኢለ የሚያበቁ መመዖኛዎች አሌተማለም ብል
እንተኣሚኑ ወይ ካብ ዛተጋገየ መረዲእታ ካመነ ወይም በተሳሳተ መረጃ የተገኘ ነው
ዛተረኸበ እዩ ኢለ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብል የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
እንትውስን ኣፌሌጦ ምኽታም የቋርፅ፡፡ ሉወስን የተሰጠው የከተማነት ሔጋዊ ዔውቅና
ይቋረጣሌ፡፡
2. ቅዴም ክብሌ ዛተፇጠሩ መሰሊትን ግቡኣትን 2. ከዘህ ቀዯም የተመሰረቱ የከተማው
ከተማ ብምኽንያት ምቁራፅ ሔጋዊ ኣፌሌጦ መብቶችና ግዳታዎች የከተማነት ሔጋዊ
ምኽታም ኣይቋረፁን፡፡ እውቅና በመቋረጡ ምክንያት አይቋረጡም፣
3. ምቁራፅ ሔጋዊ ኣፌሌጦ ምኽታም ቤት ምኽሪ 3. የከተማነት ሔጋዊ እውቅና የክሇለ ምክር ቤት
ክሌሌ ብዖውፅኦ ሔጊ መሰረት ይፌፀም የሚያወጣው ሔግ መሰረት ይፇጸማሌ፡፡
9 ዒይነትን ብርኪን ከተማ 9 የከተሞች አይነትና ዯረጃ
1. ንምምሔዴዲርን ኣመራርሒን ብዛህሌወን 1. ሇአስተዲዯርና ስራ አመራር በሚኖራቸው
ኣገዲስነት ከተማታት ዔሸሌ ከተማ፣ ከተማን ጠቀሜታና አስፇሊጊነት ከተሞች ታዲጊ፣
ሜትሮፖሉታን ከተማን ብዛብሌ ኣብ ሰሇስተ ከተማና ሜትሮፖሉታን ከተማ በመባሌ
ዒይነታት ይዴሌዯሊ፡፡ በሶስት ዒይነት ይመዯባለ፣
2. ዔሸሌ ከተማ 2. ታዲጊ ከተሞች
ሀ. ካብ ክሌተ ሽሔ /2000/ ዖይንኣሰ በዛሑ ሀ. ከሁሇት ሺ/2000/ ያሊነሰ የሔዛብ ብዙት
ህዛቢ ዖሇዎ ከተማ ኮይኑ ብመሰረት ዒንቀፅ 6 ያሇው ከተማ ሆኖ በዘህ አዋጅ አንቀጽ 6
እዘ ኣዋጅ ሔጋዊ ኣፌሌጦ ምኽታም ክረክብ መሰረተ የከተማነት ሔጋዊ ዔውቅና
ዛኽእሌ ማግኘት የሚችሌ፣
ሇ. ኣብዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 12 ንኡስ ዒንቀፅ 2 ሇ. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 12 ንኡስ አንቀፅ 2
ዛተገሇፁ ኣካሊት ምምሔዴዲር ዛህሌዎ ኮይኑ የተገሇፁ የአስተዲዯር አካሊት የሚኖሩት
ምስ ብርኪ ዔብየቱ ዛጠዒዒም ቀሉሌን ምችውን ሆኖ ከእዴገት ዯረጃው ጋር የሚጣጣም
ኣመራርሒ ስራሔ ክኽተሌ ይኽእሌ ቀሊሌና ምቹ የስራ አመራር ሉከተሌ
ይችሊሌ
ሏ. ቀዋሚ ከንቲባ እንትህሌዎ ግሌጋልት ስራሔ ሏ. ቋሚ ከንቲባ ሲኖረው የከተማ አገሌግልት
ከተማ ንምስሊጥ ነፃ ግሌጋልት ዛህቡን ሒገዛቲ ሇማቀሊጠፌ ነፃ አገሌግልት የሚሰጡና
ከተማታት ሰብ ሞያ ብሒባር ክግሌገሌ ወይ ዴጋፌ ሰጪ ሰራተኞች ሉጠቀም፣
ናይ ህዛቢ ኮሚቴታት ብምውዲብ ክንቀሳቐስ ባሇሙያዎችን ከላልች ከተሞች ጋር
ይኽእሌ በጋራ ሉገሇገሌ ወይም የሔዛቡ ኮሚቴዎች
በማዯረጃት ሉንቀሳቀስ ይችሊሌ፣
መ. ብፌለይ ኩነታት ትሔቲ ክሌተ ሽሔ /2000/ መ. በተሇያየ ሁኔታ ከሁሇት ሺ /2000/ በታች
በዛሑ ነበርቲ ህዛቢ ዖሇዎ ማሔበረሰብ ንዔሸሌ የነዋሪዎች ብዙት ያሇው ማሔበረሰብ ሇታዲጊ
155
ከተማነት ዖብቅዔ ዒቅሚ ኣሇኒ ኢለ ሔጋዊ ኣፌሌጦ ከተማነት የሚያበቃ አቅም አሇኝ ብል የከተማነት
ምኽታም እንትሒትት ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ሔጋዊ እውቅና ሲጠይቅ የክሇለ ስራ አስፇፃሚ ምክር
ክሌሌ ነቲ ሔቶ ተቀቐቢለ ኣፌሌጦ ክህብ ወይ ነቲ ቤት ጥያቄውን ተቀብል እውቅና ሉሰጥ ወይም
ረቛሑ ክሳብ ዖማሌእ ኣብ ትሏቲ ዴጋፌ ቢሮ መመዖኛውን እስኪያሟሊ ዴረስ በከተማ ሌማትና
ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን ወይ ኣብ ትሔቲ ኮንስትራክሽን ቢሮ ወይም በሚመሇከተው ወረዲ
ዛምሌከቶ ወረዲ ምምሔዴዲር ክፀንሔ ክውስን መስተዲዴር ዴጋፌ ስር እንዱቆይ ሉወስን ይችሊሌ፣
ይኽእሌ፡፡
3. ከተማ 3. ከተማ፦
ሀ. በዛሑ ህዛቢ ሌዔሉ ዑስራ ሽሔ /20000/ ዛኾነ፣ ሀ. የሔዛብ ብዙት ከሃያ ሺ /20000/ በሊይ የሆነ፣
ብተነፃፃሪ ዛሇዒሇ ብርኪ ዔብየት ኢኮኖሚ ፣ ኣዛዩ በተነፃፃሪ ከፌተኛ የሆነ የኢኮኖሚ እዴገት፣
ዛተሒሊሇኸ ምንቅስቃስ ንግዴን ዛሒሸን ዛማዔበሇን የተወሳሰበ የንግዴ እንቅስቃሴና የተሻሇና የሇማ
ግሌጋልት መሰረተ ሌምዒት ዖሇዎ የመሰረተ ሌማት አገሌግልት ያሇው
ሇ. ስርዒት ምምሔዴዲሩን ኣመራርሒ ስርሐን ሇ. የአስተዲዯር ስርኣቱና የስራ አመራሩ በዘህ አዋጅ
ብመሰረት ኣብዘ ኣዋጅ ክፌሉ 3 ዛተቀመጠ ይኸውን ክፌሌ 3 በተቀመጠው መሰረት ይሆናሌ
4. ሜትሮፖሉታን ከተማ 4. ሜትሮፖሉታን ከተማ
ሀ. ብከተማነት ዛተሸፇነ ከባቢ ኣዔርዩ እናግፇሏ ሀ. በከተማነት የተሸፇነው አከባቢ በጣም እየሰፊ
እንትመፅእ ፣ ዛሒዜ በዛሑ ህዛቢ ቁፅሩ ኣዛዩ ሲመጣ፣ የሔዛብ ብዙት በቁጥር ሲጨምር
እናወሰኸ እነትኸይዴን ዛጠሌቦ ኢኮኖሚያውን የኢኮኖሚና ማሔበራዊ እንቅስቃሴው ሲጨምር፣
ማሔበራዊን ምንቅስቓስ እንትውስኽ ከምኡ እውን አነዱሁም በአንዴ የከተማ መዋቅር ማስተዲዴር
ብሒዯ ናይ ከተማ መሒውር ንምምሔዴዲር ኣፀጋሚ እስቸጋሪ ሆኖ ሲገኝ ከተማው የሜትሮፖሉታን
ኮይኑ እንትርከብ እቲ ከተማ ናይ ሜትሮፖሉታን ከተማነት እውቅና እንዱሰጠው ሉጠይቅ ይችሊሌ፣
ከተማነት ኣፌሌጦ ክወሃቦ ክሒትት ይኽአሌ፡፡
ሇ. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ንብቕዒት ኣመራርሒ ሇ. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሇከተማው
ስራሔ ናይቲ ከተማ ዖጎሌብት ኮይኑ እንተረኺብዎ አስተዲዯር ብቃተ የሚያጎሇብት ሆኖ ሲያገኘው
ኣፌሌጦ ሜትሮፖሉታን ከተማ ክህብ ይኽእሌ የሜትሮፖሉታን ከተማነት እውቅና ሉሰጥ ይችሊሌ
ሏ. ሜትሮፖሉታን ከተማ ኣብ ትሔቲኡ ዛተፇሊሇየ ሏ. የሜትሮፖሉታን ከተማ በስሩ የተሇያዩ የከተማ
ከተማዊ ምምሔዴዲራት ዛሒዖ ምምሔዴዲር አስተዲዯሮች የያዖ የሜትሮፖሉታን ከተማ
ሜትሮፖሉታን ይህሌዎ፣ አስተዲዯር ይኖረዋሌ፣
መ. ምምሔዴዲር ሜትሮፖሉታን ከተማ ኣብ መ. የሜትሮፖሉታን ከተማ አስተዲዯር በስሩ
ትሔቲኡ ዛርከባ ዛተፇሊሇያ ከተማዊ ምምሔዴዲራት የሚገኙ የተሇያዩ የከተማ አስተዲዴሮች በዘህ አዋጅ
ኣብ ክፇሉ 3 እዘ ኣዋጅ ብዛተዯንገገ መሰረት ነናይ ክፌሌ 3 በተዯነገገው መሰረት የየራሳቸው
ባዔሇን ስርዒት ምምሔዴዲር የጣይሽ፣ የአስተዲዯር ስርዒት ያቋቁማለ፣
ረ. ኣብ መንጎ ሜትሮፖሉታን ከተማን ኣብ ትሔቲኡ ሠ. በሜትሮፖሉታን ከተማና በስሩ በሚገኙት
ዛርከባ ከተማዊ ምምሔዴዲራትን ዛህለ ስርዒት የከተማ መስተዲዯሮች መካከሌ የሚኖር የግንኙነት
ምጥያሽ ርክብ መቐል ስሌጣንን ሒሊፌነትን ስርዒት መቋቋም ሜትሮፖሉታን ከተማ ስሌጣንና
ሜትሮፖሉታን ከተማ ንምጥያሽ ኣብ ዛወፅእ ሔጊ ሒሊፉነት ክፌፌሌ ሇማቋቋም በሚወጣው ሔግ
ይውስን፣ ይወሰናሌ፡፡
5. ቢሮ ሌምዒት ከተማን ኮንትራክሽንን ክሌሌ 5. የክሌለ የከተማ ሌማትና ኮንስትራክሽን ቢሮ
ትግራይ ንኻሌኦት ጉዲያት ኣዴሇይቲ እዮም ሇላልች ጉዲዮች አስፇሊጊ ነው ብል ሲያምን
ኢለ እንትኣምን ነብሲ ወከፌ እቶት፣ ብርኪ ነፌስ ወከፌ ገቢ ፣ የዔዴገት ዯረጃና ላልች
ፅብየትን ካሌኦት ኣገዯስቲ ረቛሑታትን መሰረት አስፇሊጊ መመዖኛዎች መሰረት ያዯረገ
ዛገበረ ዴሌዴሌ ብርኪ ከተማታት ኣመሌኪቱ ናይ የከተማዎች ዯረጃና ዴሌዴሌ አስመሌክቶ
ውሳነ ሒሳብ ንቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ከቕርብ የውሳኔ ሒሳብ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር
156
ይኽእሌ፣ ቤት ሉያቀርብ ይችሊሌ፣

6. በዛሑ ብርኪ ከተማታት ንኣጠቃሊሉ ኣመራርሒ 6. የከተሞች ዯረጃ በዙት ሇአጠቃሊይ የከተማው
ከተማ ብዖመቹን ውፅኢታዊ ብዛገብርን ኣገባብ ስራ አመራር በሚያመችና ውጤታማ
ይውሰን፣ በሚያዯርግ እኳኋን ይወሰናሌ
7. ዔብየት ናይቲ ከተማ ዖገዴዴ ኮይኑ እንትርከብ 7. የከተማው ዔዴገት የሚያስገዴዴ ሆኖ ሲገኝ
ቢሮ ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን ብናይ የከተማው ሌማትና ኮንስትራክሽን በራሱ
ባዔለ ተበግሶ ወይ ብሔቶ ዛምሌከቶ ከተማ አነሳሽነት ወይም በሚመሇከተው ከተማ
ሇውጢ ወይ ምምዔርራይ ዒይነት ወይ ብርኪ ጥያቄ መሰረት የከተማው ዒይነት ወይም
ከተማነት ክግበረለ ንቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ዯረጃ ሇውጥ ወይ ማስተካከያ እንዱዯረግሇት
ኣቅሪቡ ከወስን ይኽእሌ፡፡ ሇክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት አቅርቦ
ሉያስወስን ይችሊሌ፣
መሰሌ ነበርቲ፣ ዔሊማ፣ ስሌጣንን ተግባርን ከተማታት የነዋሪዎች መብት፣ የከተሞች ዒሊማ፣ ስሌጣንና
ተግባር
10 መሰሌ ነበርቲ 10 የነዋሪዎች መብት
1. ነበርቲ ከተማ ኣብ ጉዲይ ከተሞኦም ብቀጥታ ወይ 1. የከተማው ነዋሪዎች በከተማው ጉዲይ በቀጥታ
ብተዖዋዋሪ ናይ ምውሳን ስሌጣን ኣሇዎም ወይም በተዖዋዋሪ መንገዴ የመወሰን ስሌጣን
አሊቸው፡፡
2. ብሔገ መንግስትን ካሌኦት ሔግታትን እዘ ከሌሌ 2. በሔገ-መንግስቱና ላልች የክሌለ ሔጎች
ዛተዯንገገ ሔሌው ኮይኑ ነበርቲ ከተማ ብዙዔባ የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ ነዋሪዎች
እቲ ከተማ ዛውሱኑ ጉዲያት ዛምሌከት ሒበሬታ ስሇከተማው የሚወሰኑ ጉዲዮች በሚመሇከት
ናይ ምርካብ፣ ሒሳብን ሔቶን ናይ ምቅራብን መረጃ የማግኘት፣ ሃሳብና ጥያቄ የማቅረበ
መሌሲ ናይ ምርካብን መሰሌ ኣሇዎም፣ እና መሇስ የማግኘት መበት ኣሊቸው
3. ነበርቲ ከተማ እቲ ምምሔዴዲር ዛህቦ ግሌጋልት 3. የከተማው ነዋሪዎች አስተዲዯር የሚሰጠው
ብማዔረነት ግሌፅነትን ፌትሒውን ብዛተመስረተ አገሌግልት በእኩሌነት፣ በግሌጽነትና
መትከሌ ናይ ምርካብ መሰሌ አሇዎም፡፡ በፌትሒዊነት መርህ መሰረት የማግኘት
መብት አሊቸው
4. ፖሉሲ፣ በጀት፣ ናይ ስራሔ ትሌምን 4. የከተማው አስተዲዯር ፖሉሲ፣ በጀት፣ የስራ
መምርሑታትን እቲ ከተማ ምምሔዴዲር ንነበርቲ ዔቅዴና መመሪያዎች ሇነዋሪዎች ይፊ መሆን
ክግሇፅ ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
11 ዔሊማ ከተማ ምምሔዴዲር 11 የከተማው አስተዲዯር ዒሊማ
ናይቲ ከተማ ምምሔዴዲር ዛስዔቡ ዔሊማታት የከተማው አስተዲዯር የሚከተለት ዒሊማዎች
ይህሌዉዎ ይኖሩታሌ
1. ብቑዔ ፣ ግሌፅን ንነበርቲ ተሒታትነት ዖሇዎ 1. ብቁ ግሌጽና ሇነዋሪው ተጠያቂነት ያሇበት
ሰናይ ስርዒት ምምሔዴዲር፣ ስለጥን ፌትሒውን መሌካም የአስተዲዯር ስርዒት፣ ቀሌጣፊና
ግሌጋልት ቤት መዖጋጃ ክህለ ከምኡ‟ውን ፌትሒዊ የማዖጋጃ ቤት አገሌግልት እንዱኖር
ዖተኣማምን ፀጥታን ማሔበራዊ ምትእስሳርን እንዱሁም አስተማማኝ ጸጥታና ማሔበራዊ
ዛተረጋገፀለ ከተማ ንምግባር ትስስር የተረጋገጠበት ከተማ የማዴረግ፣
2. ዱሞክራሲያዊ ዒርሰ ምምሔዴዲር ክሳብ ታሔቲ 2. ዱሞክራሲያዊ ራስን በራስ የማስተዲዯር
ክትግበርን ክምዔብሌን ብምግባር ኣብ መንጎ መርህ እስከ ዛቅተኛው የአስተዲዯር እርከን
ነበርቲ ህዛብን በቢዯረጅኡ ዛርከቡ ኣካሊት እንዱተገበርና እንዱጎሇብት በማዴረግ
ምምሔዴዲርን ኣብ ምርዴዲእ ዛተመስረተ ፅቡቅ በነዋሪዎችና በየዯረጃው በሚገኙ የአስተዲዯር
ርክብ ክህበለ ንምግባር አካሊት መካከሌ በመግባባት ሊይ የተመሰረተ
157
መሌካም ግኑኝነት እንዱኖር የማዴረግ፣

3. ዛተመቻቸዉ ናይ መንበሪን ስራሔን ኩነታት 3. አመቺ የመኖሪያና የስራ ሁኔታ የመፌጠር
ምፌጣርን ከምኡ‟ውን ነበርቲ ናይቲ ከተማ እንዱሁም ነዋሪዎች የከተማውን ሁሇገብ
ኩሇመዲያዊ ምንቅስቓስ ዛውሰንለን ተጠቀምቲ እንቅስቃሴ የሚወሰንበትና የሌማት
ሌምዒት ዛኾኑለ ኩነታት ምምችቻው፣ ተጠቃሚ የሚሆንበትን ሁኔታ የማመቻቸት፣
4. ዴሔንነትን ማቻን ነበርቲ ዛተሒሇወለ ብፌሊይ 4. የነዋሪዎች ዯሔንነትና ምቾት የተጠበቀበት
ህፃናት ፣ ዯቂ ኣንስትዮ፣ ጉዴአት ኣካሌን በተሇይም ህፃናት፣ ሴቶች፣ አካሌ
ኣረጋውያንን ከምኡውን ካሌኦት ዛተጎዴኡ ጉዲተኞችና አረጋውያን ላልች የተጎደ
ክፊሊት ሔብረተሰብ ፌለይ ዴጋፌ ዛረኽበለ የሔብረተሰብ ክፇልች የተሇየ ዴጋፌ
ከተማ ምግባር የሚያገኙበት ከተማ የማዴረግ
5. ኢንቨስትመንትን ምርምርን ብምትብባዔን 5. ኢንቨስትመንትና ምርምር በማበረታታትና
ብምጉሌባትን ስለጥ ዔብየት ኢኮኖሚ ምምፃእ በማጎሌበት ፇጣን የኢኮኖሚ ዔዯገት
የማምጣት፣
6. ከከምኩነታቱ ከተማታት ናይቲ ክሌሌ ናይ ንግዱ 6. እንዯየሁኔታው ከተማዎች የክሌለ የንግዴና፣
ኢንደስትሪ፣ ቱሪዛምን፣ ግሌጋልትን ማእኸሊት ኢንደስትሪ፣ ቱሪዛም እና የአገሌግልት
ክኾናን ፣ ኣብ ምንካይ ዴኽነት ቁሌፉ ተራ ማዔከሊት እንዱሆኑ፣ በዴህነት ቅነሳ ቁሌፌ
ክህሌወንን ምግባር፣ ሚና እንዱኖራቸው ማዴረግ፣
7. ንብኽሇት ከባቢ ብምክሌኻሌ ሚዙን ተፇጥሮ 7. የአከባቢ ብክሇትን በመከሊከሌ የተፇጥሮ

ዛሒሇወ ዛፀረየ፣ ሒምሇዋይን ምችውን ከተማ ሚዙኑ የጠበቀ ጽደ፣ አረንጓዳና ምቹ ከተማ
ምግባር የማዴረግ፣
8. ፆታዊ ማዔርነት ንምርግጋፅ ዖኽእለ ኣብ ስርዒተ 8. የፆታ እኩሌነት ሇማረጋገጥ የሚያስችለ
ፆታ ትኹረት ዛገብሩ ትሌምታት ብኣግባቡ ኣብ ስርኣተ ፆታ ሊይ ትኩረት ያዯረጉ እቅድች
ስራሔ ክውዔለ ምግባር ማውጣትና በአግባቡ ስራ ሊይ እንዱውለ
ሇማዴረገ፣
9. ሔማም ኤች.ኣይ.ቪ /ኤዴስ ኣብ ነባሪ እቲ ከተማ 9. የኤች ኣይ ቪ ኤዴስ በሽታ በከተማው ነዋሪ
ዖብፅሕ ሳዔቤን ምእሊይ ሊይ የሚያዯርሰውን ጉዲት ሇማስወገዴ
12 ኣወዲዴባን ስሌጣንን ኣካሊት ከተማ ምምሔዴዲር 12 የከተማው አስተዲዯር አካሊት የስሌጣን
አዯረጃጀት
1. እቲ ከተማ ብስርዒት ምምሔዴዲር ቤት ምኽሪ 1. ከተማው በምክር ቤት ከንቲባ ስርኣት
ከንቲባ ይምራሔ አስተዲዯር ይመራሌ፣
2. ናይቲ ከተማ ምምሔዴዲር ስሌጣን ኣካሊት 2. የከተማው አስተዲዯር የስሌጣን አካሊት
ዛስዔቡ እዮም፣ የሚከተለት ናቸው፣
ሀ. ቤት ምኽሪ ከተማ ሀ. የከተማው ምክር ቤት
ሇ. ከንቲባን ኮሚቴኡን ሇ. ከንቲባና ኮሚቴው
ሏ. ናይ ከተማ አካሊት ዲይነት ሏ. የከተማው የዲኝነት አካሊት
መ. መካየዱ ስራሔ ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ መ. የማዖገጃ ቤት አገሌግልት ስራ አስኪያጅ
ረ. ቤት ምኽሪ ከተማ ዖጣይሾም ኣካሊት ሠ. የከተማው ምክር ቤት የሚያቋቁማቸው
ምምሔዴዲር አካሊት
ሰ. ጣብያ ረ. ቀበላ
13 ስሌጣንን ተግባርን ምምሔዴዲር ከተማ 13 የከተማው አስተዲዯር ስሌጣን እና ተግባር
1. ሔዴሔዴ ከተማ ኣብ ጉዲያት ከተማኡ ስሌጣን 1. እያንዲንደ ከተማ በከተማው ጉዲዮች ስሌጣን
ኣሇዎ አሇው
158
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዛተጠቐሰ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀጽ /1/ የተጠቀሰው
ከምዖል ኮይኑ ምምሔዲር ከተማ ዛስዔቡ ዛርዛር እንዯተጠበቀ ሆኖ የከተማው አስተዯዯር
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዉዎ፦ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ
ሀ. ሃገራውን ክሌሊውን ፖሉሲታት መሰረት ሀ. ሃገራዊና ክሌሊዊ ፖሉሲዎችን መሰረት
ብምግባር ሌምዒት እቲ ከተማ ዛምሌከት በማዴረግ የከተማውን ሌማት
መምርሑታት የውፅእ፣ ኣብ ስራሔ የውዔሌ የሚመሇከቱ መመሪያዎች ያወጣሌ፣
በስራ ሊይ ያውሊሌ፣
ሇ. ናይቲ ከተማ ትሌሚ ሌምዒት የፅዴቅ፣ ኣብ ሇ. የከተማው የሌማት ዔቅዴ ያጸዴቃሌ በስራ
ስራሔ የውዔሌ፣ ሊይ ያውሊሌ፣
ሏ. ናይቲ ከተማ ምምሔዴዲር ሰራሔተኛታትን ሏ. የከተማውን አስተዲዯር ሰራተኞች
ሒሇፌቲ ስራሔን ከምኡውን ኣብዘ ኣዋጅ ናይ ኃሊፉዎች እንዱሁም በዘህ አዋጅ
ዛተገሇፁ ኣካሊት ስሌጣን ሰራሔተኛታት የተገሇፁትን የስሌጣን አካሊት ባሌዯረቦች
ኩነታት ስራሔ ብመሰረት ሔጊ ይውሰን፣ የስራ ሁኔታ በሔግ መሰረት ይወስናሌ፣
ሰራሔተኛታቱ የመሒዴር፣ ሰራተኞችን ያስተዲዴራሌ፣
መ. ፇፀምቲ አካሊት እቲ ከተማ የጣይሽ፣ መ. የከተማውን አስፇጻሚ አካሊት
ስሌጣኖምን ተግባሮምን ይውስን፣ ያቋቁማሌ፣ ስሌጣንና ተግባራቸውን
ይወስናሌ፣
ረ. ጣብያታት ካሌኦት ብርክታትን ምምሔዴዲር ሠ. ቀበላዎችና ላልች የከተማው አስተዲዯር
እቲ ከተማ የጣይሽ፣ ወሰን ከባቢኦም እርከኖች ያቋቁማሌ፣ ወሰናቸውን
ይውስን፣ ስሌጣኖምን ተግባሮምን ይውሰን፣ ይወስናሌ ስሌጣንና ተግባራቸው
ዖዴሌዮም በጀት ይምዴብ፣ ይወስናሌ፣ የሚያስፇሌጋቸው በጀት
ይመዴባሌ
ሰ. ብብርኪ ከተማ ፣ ጣብያ ወይ ካሌኦት ረ. በከተማ፣ ዯረጃ በቀበላ ወይም ላልች
ብርክታት ምምሔዴዲር እቲ ከተማ ዛውሃቡ የአስተዲዯር እርከኖች የሚሰጡ የማዖጋጃ
ግሌጋልታት ቤት ማዖጋጃ ፇሌዩ ይውስን ቤት አገሌግልቶችን ሇይቶ ይወስናሌ
ይውዴብ፣ ያዯራጃሌ፣
ሸ. ዛተፇሊሇዩ መማረፂታት መውሃቢ ግሌጋልት ሰ. የተሇያዩ የአገሌግልት መስጫ
ብምጥቃምን ነበርቲ ብምስታፌን ስለጥ፣ አማራጮች በመጠቀም ነዋሪዎችን
ውፅኢታውን ፌትሒውን ግሌጋልት የቅርብ፣ በማሳተፌ ቀሌጣፊ፣ ውጤታማና ፌተሒዊ
ዯረጅኡ ዛሒሇወን ተቀባሌነት ዖሇዎን ስርዒት አገሌግልት ያቀርባሌ ዯረጃውን የጠበቀና
ኣወሃህባ ግሌጋልት ምህሊዉ የረጋግፅ ተቀባይነት ያሇው የአገሌግልት አሰጣጥ
ስርዒት መኖሩን ያረጋግጣሌ
ቀ. ዛሰርሕምን ብሔጋዊ መንገዱ ዛረኸቦምን ሸ. የሰራቸው ወይም በሔጋዊ መንገዴ
ኣባይቲ የመሒዴር፣ የሌምዔ ወይ ይሸይጥ ያገኛቸውን ቤቶች ያስተዯዴራሌ
ያሇማሌ ወይም ይሸጣሌ፣
በ. ንረብሒ ህዛቢ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ናይ ቀ. ሇህዛብ ጥቅም አስፇሊጊ የሆነ የግሌ
ውሌቀ ንብረትን ትሔዛቶ ቦታን ብመሰረት ንብረትና የቦታ ይዜታና በሔግ መሰረት
ሔጊ ተመጣጣኒ ካሔሳ ብምኽፊሌ ይወስዴ ተመጣጣኝ ካሳ በመክፇሌ ያስሇቅቃሌ ፣
የሌቅቕ፣ ይወስዲሌ፣
ተ. በጀት ከተምኡ የዲለ፣ የፅዴቅ፣ የመሒዴር፣ በ. የከተማው በጀት ያዖጋጃሌ ፣ ያጸዴቃሌ፣
ኣብዘ ኣዋጅ ተፇሌዮም ካብ ዛተውሃብዎ ያስተዲዴራሌ፣ በዘህ አዋጅ ተሇይተው ከተሰጡት
ፌሌፌሊት እቶት ግብሪ፣ ቐረፅን ክፌሉት የገቢ ምንጮች ግብር፣ ቀረጥና የአገሌግልት ክፌያ
ግሌጋልትን ብመሰረት ሔጊ ይውሰን፣ በሔግ መሰረት ይወስናሌ፣ ይሰበስባሌ፣ ፌሬ ግብርና
159
ይእክብ፣ ፌረ ግብርን ቅፅዒታትን ብመሰረት የተጣለ ቅጣቶችን በሔግ አግባብ ያነሳሌ በገቢ
ሔጊ የሌዔሌ፣ ኣብ ናይ እቶት መርከቢ ማስገኛ ተግባራት ይሳተፊሌ፣ ዔርዲታና ስጦታ
ተግባራት ይሳተፌ፣ ሒገዛን ውህብቶን ይቀበሊሌ፣
ይቕበሌ፣
ቸ. ንክሌሌ ቤት ምኽሪ ብምፌቓዴ ካብ ፌሌፌሌ ተ. የክሌለን ምክር ቤት በማስፇቀዴ ከአገር ውስጥ
ውሽጢ ዒዱ ይሌቃሔ ምንጮች ይበዯራሌ፣
ነ. ምስ ኣካሊት ክሌሌ መንግስቲ ኣሒት ቸ. ከክሌለ መንግስት አካሊት ፣ አህት ከተሞች የግለ
ከተማታት ፣ ውሌቀ ሴክተርን ክፇሇ ኢኮኖሚና መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች
ዖይመንግስታዊ ትካሊትን ርክብ ይምስርት፣ ግንኙነት ይመሰረታሌ፣ የትብብር ስምምነት
ስምምዔ ምትሔብባር ይገብር፡፡ ያዯርጋሌ፡፡
ብዙዔባ ቤት ምኽሪ ከተማ ስሇከተማው ምክር ቤት
14 ብዙዔባ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ከተማ 14 ስሇ የከተማ ምክር ቤት አባሊት
1. ኣባሊት ቤት ምኽሪ ከተማ ብነበርቲ እቲ ከተማ 1. የምክር ቤቱ አባሊት በየአምስት አመቱ
በቢ ሒሙሽተ ዒመት ይምረፁ በከተማው ነዋሪ ይመረጣለ
2. ቁፅሪ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ብመሰረት ሔጊ መረፃ 2. የምክር ቤቱ አበሊት ቁጥር በምርጫ ሔግ
ይውሰን፣ መሰረት ይወሰናሌ
3. ዛኾነ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ብዛመረፆ ነባሪ ኣመኔታ 3. ማንኛውም የምክር ቤት አባሌ በመረጠው
እንትስእን ካብ ኣባሌነት ቤት ምኽሪ ብመሰረት ህዛብ አመኔታ ሲያጣ ከምክርቤቱ አባሌነት
ሔጊ ይወርዴ በሔግ መሰረት ይወርዲሌ
4. ዛኾነ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ካብ ዛተመረፀለ ቤት 4. ማንኛውም የምክር ቤት አባሌ ከተመረጠበት
ምኽሪ ብዴላቱ እንተዖይሇቒቑ ወይ ምክር ቤት በፌቃደ ካሌሇቀቀ ወይም
እንተዖይተሰናቢቱ ብመረፃ ቦርዴ ኣብ ዛካየደ ካሌተሰናበት በስተቀር በምርጫ ቦርዴ
ካሌኦት መረፃታት ክወዲዯር ኣይኽእሌን በሚካሄደ ላልች ምርጫዎች ሉወዲዯር
አይችሌም፣
5. ዛኾነ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ውሌቀ ረብሔኡን ናይቲ 5. ማንኛውም የምክር ቤት አባሌ የግሌ ጥቅሙና
ከተማ ረብሒን ዛጓነፀለ ኩነታት እንትህለ ውሳነ የከተማው ጥቅም የሚጋጩበት ሁኔታ ሲኖር
ካብ ምሃብ ክግሇሌን ነቲ ቤት ምኽሪ ከፌሌጥን ውሳኔ ከመስጠት መገሇሌና ሇምክር ቤቱ
ኣሇዎ፡፡ ዛርዛሩ ብዯንቢ ይውሰን ማሳወቅ ይኖርበታሌ፡፡ ዛርዛሩ በዯንቡ
ይወሰናሌ፣
6. ኩልም መረፃታት ቤት ምኽሪ ከተማ ብመሰረት 6. ሁለም የከተማው ምክር ቤት ምርጫዎች
ሃገራዊ ሔጊ መረፃ ይፌፀሙ በሃገራዊ የምርጫ ሔግ መሰረት ይፇጸማለ
7. ዛርዛር ኣሰራርሒ ስነ-ምግባር መሰሌን ግቡእን 7. የምክር ቤቱ አባት ዛርዛር አሰራር፣ ስነ-
አባሊት ቤት ምኽሪ ብዛወፅእ ዯንቢ ይውሰን፡፡ ምግባር፣ መብትና ግዳታ በሚወጣው ዯንብ
ይወሰናሌ፡፡
15 ስሌጣንን ተግባርን ቤት ምኽሪ ከተማ 15 የከተማው ምክር ቤት ስሌጣንና ተግባር
1. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 13 ነቲ ከተማ 1. በዘህ አዋጅ አንቀጽ 13 መሰረት ሇከተማው
ምምሔዴዲር ዛተውሃበ ስሌጣንን ተግባርን ኣብ አስተዲዯር የተሰጡትን ስሌጣንና ተግባራት
ስራሔ ንምውዒሌ ዛሇዒሇ ናይ ምውሳን ስሌጣን በስራ ሊይ ሇማዋሌ ከፌተኛ የመወሰን ስሌጣን
ኣሇዎ፣ ኣሇዉ
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዛተዯንገገ 2. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተገሇጸው
ሒፇሻዊ ዴነጋገ ከምዖሇዎ ኮይኑ ቤት ምኽሪ አጠቃሊይ ዴንጋጌ እንዲሇ ሆኖ የከተማው
ከተማ ዛስዔቡ ዛርዛር ስሌጣንን ተግባርን ምክር ቤት የሚከተለት ዛርዛር ስሌጣንና
160
ይህሌዉዎ፣ ተግባራት ይኖሩታሌ፣

ሀ. ኣብ ክሉ ስሌጣኑ ዛወዴቁ ጉዲያት ከተማ ሀ. በስሌጣን ክሌለ ስር በሚወዴቁ ጉዲዮች
ዛምሌከቱ ፖሉስታት የውፅእ፣ ኣብ ግብሪ ከተማ አቀፌ ፖሉሲዎች ያወጣሌ፣
ምውዒልም ይከታተሌ፣ አፇፃፀሙ ይከታተሊሌ፣
ሇ. ንከባቢኡ ዛምሌከት ብክሌሌ ቤት ምኽሪ ሇ. አከባቢውን በሚመሇከት በክሌለ ምክር
ስሌጣን እንትውሃቦ መምርሑ የውፅእ፣ ኣብ ቤት ስሌጣን ሲሰጠው መመሪያ ያወጣሌ፣
ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ አፇጻጸሙ ይከታተሊሌ
ሏ. ናይቲ ከተማ ናይ ሒፂርን ነዊሔን እዋን ሏ. የከተማው የአጭርና ረጅም ጊዚ
ማሔበረ-ኢኮኖሚያዊ ትሌምታትን ዒመታዊ ማሔበራዊና ኢኮኖሚያዊ ዔቅድችና
በጀትን የፅዴቕ፣ ኣፇፃፅምኦም ይከታተሌ፣ ዒመታዊ በጀት ያጸዴቃሌ፣ አፇፃፀማቸው
መ. በዘ ኣዋጅ ተፇሌዮም ኣብ ዛተውሃቡ መ. በዘህ አዋጅ ተሇይተው በተመሇከቱ
ፌሌፌሌ እቶት ግብሪ፣ ቐረፅን ክፌሉት ምንጮች ሊይ ግብርና ቀረጥ ይጥሊሌ፣
ግሌጋልትን ይውስን፣ የአገሌግልት ክፌያ ይወስናሌ
ረ. ኣፇ-ጉባኤ ምክትሌ ኣፇ-ጉባኤን እቲ ቤት ሠ. የምክር ቤቱ አፇ-ጉባኤና ምክትሌ አፇ-
ምኽሪ ካብ መንጎ ኣባሊቱ ይመርፅ፡፡ ጉባኤ ከምክር ቤቱ አባሊት መካከሌ
ይመርጣሌ
ሰ. ብመቅረባይነት እቲ ከንቲባ ሹመት ምክትሌ ረ. በከንቲባው አቅራቢት ምክትሌ ከንቲባና
ከንቲባን ኣባሊት ኮሚቴ ከንቲባን የፅዴቅ የከንቲባ ኮሚቴ አባሊት ሹመት
ያጸዴቃሌ
ሸ. ብመሰረት ሔጊ ሹመቶም ኣብቲ ቤት ምኽሪ ሰ. በሔግ መሰረት ሹመታቸው በምክር ቤቱ
ክፀዴቅ ዖሇዎም ካሌኦት ሰበ ስሌጣናት ከተማ መጽዯቅ ያሇባቸውን ላልች
ሹመት የፅዴቅ፣ ባሇስሌጣኖች ሹመት ያጸዴቃሌ፣
ቀ. ኮሚቴታት እቲ ቤት ምኽሪ የጣይሽ አባሊትም ሸ. የምክር ቤቱን ኮሚቴዎች ያቋቁማሌ፣
ካብ ኣባሊት አቲ ቤት ምኽሪ ይስይም፣ አባሊቱም ከምክር ቤቱ አባሊት ውስጥ
በዛሕም ይውስን፣ ይሰይማሌ፣ ብዙታቸው ይወስናሌ፣
በ. ብከንቲባን መካይዴ ስራሔ እቲ ከተማ ቀ. በከንቲባውና የማዖጋጃቤት ስራ አስኪያጅ
ብዛቐረበ ውሳነ ሒሳብ መሰረት ተወሳኺ በሚቀርብ የውሳኔ ሒሳብ መሰረት ተጨማሪ
ናቁጣታት መውሃቢ ግሌጋልት የጣይሽ፣ የአገሌግልት መስጫ ቦታዎች ያቋቁማሌ፣
ተ. ኣብ ዛኾነ እዋን ኣዯሊይ ኮይኑ እንትርከብ በ. በማንኛውም ወቅት አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ከንቲባው
እቲ ከንቲባ ካብ መንጎ ዖቕረቦም ሰሇስተ ከሚያቀርባቸው ሦስት ዔጩዎች መካከሌ ምክር ቤቱ
ሐፁያት ናይ ዯገ ኦዱተር ይስይም፣ እቲ ናይ ኦዱተር ይሰይማሌ፣ የውጭ ኦዱተር የሚያቀርበውን
ዯገ ኦዱተር ዖቕርቦ ፀብፃብ መርሚሩ ውሳነ ሪፖርት መርምሮ ውሳኔ ይሰጣሌ
ይህብ፣
ቸ. ብርኪ ፅሬት ግሌጋልት ቤት መዖጋጃን ተ. የማዖጋጃ ቤት አገሌግልቶችን የጥራት ዯረጃና
ክፌሉት ግሌጋልትን ይውስን ፣ የፅዴቕ፣ የአገሇግልት ክፌያ ይወስናሌ፣ ያጸዴቃሌ
ነ. በዛሑ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ጣብያ ይውስን ቸ. የቀበላ ምክር ቤት አባሊት ብዙት ይወስናሌ
ኘ. ብመሰረት ዖውፅኦ ቀመር ንጣብያታት ዴጎማ ኀ. በሚያወጣው ቀመር መሰረት የቀበላዎች የበጀት
በጀት ይምዴብ ዴጎማ ይመዴባሌ፣
አ. አባሊቱ ዛምርሔለን ዛመሒዯርለን ዯንቢ ስነ- ነ. አበሊቱ የሚመሩበትና የሚተዲዯሩበት የስነ
ምግባርን ስርዒት ኣሰራርሒን የውፅእ፣ ምግባር ዯንብና የአሰራር ስርኣት ያወጣሌ፣
ከ. ፕሊን ከተምኡ ክዲል ይገብር፣ የፅዴቕ ኘ. የከተማውን ፕሊን እንዱዖጋጅ ያዯርጋሌ፣
ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ ያጸዴቃሌ፣ ኣፇፃፀሙን ይከታተሊሌ፣
161
ኸ. ካብ ከንቲባ ወይ ተፀዋዔነቶም ንዔኡ ዛኾኑ አ. ከከንቲባው ወይም ተጠሪነታቸው ሇእርሱ ከሆኑ

ኣካሊት ዛበለ እዋናዊ ፀብፃባት መርሚሩ ውሳነ አካሊት የሚቀርቡሇትን ወቅታዊ ሪፖርቶችን
ይህብ፣ ናብ ህዛቢ ክቐርብ ይገብር፣ ስራሒቲ መርምሮ ውሳኔ ይሰጣሌ፣ ሇህዛብ እንዱቀርብ
ፇጻሚ ኣካሌ ይከታተሌ፣ ይምርምር፣ ንሔቶ ያዯርጋሌ፣ የፇጻሚው አካሌ ተግባራት ይከታተሊሌ፣
ይፅውዔ፡፡ ይመረምራሇ፣ ሇጥያቄ ይጠራሌ፣
ወ. ክሌሌ ቤት ምኽሪ ብዛፇቐድ መሰረተ ምስ ከ. የክሌለ ምክር ቤት በሚፇቅዴሇት መሰረት ከአገር
ፌሌፌሊት ውሽጢ ዒዱ ዛግበር ስምምዔ ሌቃሔ ውስጥ ምንጮች ጋር የሚዯረገውን የብዴር ስምምነት
የፅዴቅ፣ ያጸዴቃሌ፣
ዖ. ከንቲባ፣ ምክትሌ ከንቲባ፣ ኣፇ-ጉባኤን ኸ. ከንቲባ፣ ምክትሌ ከንቲባ፣ አፇ-ጉባኤና ምክትሌ
ምክትሌ ኣፇ-ጉባኤን ኣባሊት ኮሚቴ ከንቲባ ኣፇ-ጉባኤ፣ የከንቲባ ኮሚቴ አበሊት እንዱሁም
ከምኡ‟ውን ካሌኦት ኣባሊት ቤት ምኽሪ ላልች የምክር ቤቱ አባሊት የስነ ምግባር ጉዴሇት
ጉዴሇት ስነ-ምግባር ፇፂሞም‟ዮም ኣብ ፇጽመዋሌ በሚሌበት ጊዚ በሚያወጣው ዯንብ
ዛብሇለ እዋን ብመሰረት ዖውፅኦ ዯንቢ የፃሪ ፣ መሰረት ምርመራ ያዯርጋሌ፣ ውሳኔ ይሰጣሌ፣
ውሳነ ይህብ፣
16 ዖበን ስራሔ ስርዒት ኣሰራርሒን ቤት ምኽሪ ከተማ 16 የከተማው ምክር ቤት የስራ ዖመን እና
የአሰራር ስርዒት
1. ዖበን ስራሔ እቲ ቤት ምኽሪ ሒሙሽተ ዒመት 1. የምክር ቤቱ የስራ ዖመን አምስት አመት
ይኸውን፡፡ እቲ ቤት ምኽሪ ስሩዔን ህፁፅን ይሆናሌ፡፡ ምክር ቤቱ መዯበኛና አስቸኳይ
ኣኼባታት ይህሌዎ፡፡ ስሩዔ ኣኼባ በቢ ሰሇስተ ስብሰባ ይኖረዋሌ ፡፡ መዯበኛው ስብሰባው
ወርሑ ይካየዴ፡፡ በየሶስት ወሩ ያካሂዲሌ፣
2. ኣብ ዛኾነ ኣኼባ እቲ ቤት ምኽሪ ካብ ጠቅሊሊ 2. በማናቸውም የምክር ቤቱ ስብሰባ ከአባሊቱ
ኣባሇቱ 50% +1 እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ 50%+1 ከተገኙ ምሌኣተ ጉባኤ ይሆናሌ
ይኸውን፡፡
3. ኣብ ዛኾነ ኣኼባ እቲ ቤት ምኽሪ ካብ ዛተረኸቡ 3. በማናቸውም የምክር ቤቱ ስብሰባ ውሳኔ
ኣባሊት 50%+1 እንትዴግፌዎ ይኸውን ሉተሊሇፌ የሚችሇው በስብሰባው ሊይ
ከተገኙት አባሊት 50%+1 ሲዯግፈት ነው
4. ነቲ ከተማ ፀጥታ ወይ ዴሔንነት ወይ ናይ ውሌቀ 4. ሇከተማው ጸጥታ ወይም ዯህንነት ወይም
ሰባት ወይ ሔጋዊ ኣካሊት ጥቅሚ ንምሔሊው የግሇሰቦችን ወይም የሔጋዊ አካሊትን ጥቅም
ኣገዲሲ እንተዖይኮይኑ ኣኼባ እቲ ቤት ምኽሪ ሇማክበር አስፇሊጊ ካሌሆነ በስተቀር የምክር
ንህዛቢ ግሌፂ ይኾን፣ ቤቱ ስብሰባ ሇሔዛብ ክፌት ይሆናሌ
5. ኣፇ-ጉባኤ እቲ ቤት ምኽሪ ህፁፅ ኣኼባ ክፅውዔ 5. የምክር ቤቱ ኣፇ-ጉባኤ አስቸኳይ ስብሰባ
ይኽእሌ ካብ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ሌዔሉ ሲሶ ወይ ሉጠራ ይችሊሌ፡፡ የምክር ቤቱ አባሊት ከአንዴ
ኮሚቴ ከንቲባ ህፁፅ ኣኼባ ክፅውዔ እንትሒቱ እቲ ሶስተኛ በሊይ ወይም የከንቲባው ኮሚቴ
ኣፇ-ጉባኤ ኣኼባ ናይ ምፅዋዔ ግቡእ ኣሇዎ፤ አስቸኳይ ስብሰባ እንዱጠራ ከጠየቁ አፇ-
ጉባኤው ስብሰባ የመጥራት ግዳታ አሇበት፡፡
17 ኣተሒሔዙ መዛገብ ቤት ምኽሪ ከተማ 17 የከተማው ምክር ቤት መዛገብ አያያዛ
እቱ ቤት ምኽሪ ኣሰራርሔኡን ውሳነታቱን ምክር ቤቱ አሰራሩን እና ውሳኔውን
ዛምዛግበለ መዛገብ ይህሌዎ፣ ናይቲ ከተማ ፀጥታ የሚመዖግብበት መዛገብ ይኖረዋሌ፣ ሇከተማው
ወይ ዴሔንነት ወይ መሰሌ ውሌቀ ሰባት ይዲፊእ‟ዩ ጸጥታ ወይም ዯህንነት ወይም የግሇሰቦችን ወይም
ተባሂለ በቲ ቤት ምኽሪ እንተዖይተወሲኑ እቲ የላልችን መብት ይጋፊሌ ተብል በምክር ቤቱ
መዛገብ ንህዛቢ ግሌፂ ይኸውን፡፡ ካሌተወሰነ በስተቀር መዛገቡ ሇሔዛብ ግሌጽ
ይሆናሌ፡፡
18 ተፀዋዔነትን ምብታን ቤት ምኽሪ ከተማ 18 ስሇምክር ቤቱ ተጠሪነትና መበተን
162
1. ተፀዋዔነት ቤት ምኽሪ ከተማ ንክሌሌ ቤት 1. የከተማው ምክር ቤት ተጠሪነት ሇክሌለ

ምኽሪን ንዛመረፆ ነባሪ ከተማን ይኸውን ምክር ቤትና ሇከተማው ነዋሪዎች ይሆናሌ
2. ቤት ምኽሪ እቲ ከተማ ክብተን ዛኽእሌ ብውሳነ 2. የከተማው ምክር ቤት ሉበተን የሚችሇው
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ወይ ብናይ ባዔለ በክሌለ ምክር ቤት ወይም በራሱ ውሳኔ
ውሳነ ይኸውን ይሆናሌ
3. ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ በዜም ዛስዔቡ 3. የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት በሚከተለት
ምኽንያታት ቤት ምኽሪ ከተማ ወይ ምምሔዴዲሩ ምክንያቶች የከተማውን ምክር ቤት ወይም
ክብትን/ከፌርስ/ ይኽእሌ፤ አስተዲዯሩን ሉበትን /ሉያፇርስ/ ይችሊሌ፣
ሀ. ሔገ-መንግስታዊ ስርዒት ኣብ ሒዯጋ ዖውዴቕ ሀ. የከተማው ምክር ቤት ወይም አስተዲዯሩ
ተግባር በቲ ቤት ምኽሪ ወይ ከተማ ሔገ-መንግስታዊ ስርዒቱን አዯጋ ሊይ
ምምሔዴዲር እንትፌፀም፣ ወይ የሚጥሌ ተግትባር ሲፇጽም ፣ ወይም
ሇ. ምምሔዴዲር እቲ ከተማ ፀጥታን ዴሔንነትን ሇ. የከተማው አስተዲዯር የከተማው ህዛብ
እቲ ከተማ ምቁፅፃር እንትኣብዮ፣ ወይ ጸጥታና ዴህንነት መቆጣጠር ሲያቅተው ፣
ወይም
ሏ. ናይቲ ህዛቢ ሰሊምን ዴሔንነትን ዛህውኽ ሏ. የከተማው ህዛብ ሰሊምን ዯህንነት
ምንቅስቓስ በቲ ከተማ ቤት ምኽሪ ወይ ከተማ የሚያውክ እንቅስቃሴ የከተማው ምክር
ምምሔዴዲር እንትካየዴ ፣ ወይ ቤት ወይም አስተዲዯሩ ሲያካሂዴ ፣
ወይም
መ. በቲ ሔገ-መንግስትን ነቲ ሔገ-መንግስቲ መ. በሔገ-መንግስቱና ሔገ-መነግስቱን
መሰረት ጌሮም ብዛወፁ ሔግታትን መሰረት በማዴረግ የወጡ ሔጎች
ዛተመሌከቱ ዴንጋገታት ምጥሒስ ሰብኣዊ የተመሇከቱ የሰብኣዊ መበት ዴንጋጌዎች
መሰሌ እንትፌፀምን በቲ ስሩዔ ናይ ፌትሑ ሲጣስና በመዯበኛው የፌትሔ አካሌ ሉፇታ
ኣካሌ ክፌታሔ እንተዖይኪኢለን፣ ወይ ካሌቻሇ፣ ወይም
ረ. ቤት ምኽሪ ወይ ምምሔዲር እቲ ከተማ ከም ረ. የከተማው ምክር ቤት ወይም አስተዲዯሩ
ኣካሌ ንብረት ወይ እቶት እቲ ከተማ የከተማው ንብረት ወይም ገንዖብ
ኣጣፊፉኡ እዩ ኢለ ክሌሌ ቤት ምኽሪ አባክኖዋሌ ብል የክሌሌ ምክር ቤት
እንትኣምንን እንትውስንን፣ ወይ ሲያምንና ሲወስን፣ ወይም
ሰ. ብዖይብቑዔ ምኽንያት ንሌዔሉ 6 ወርሑ ኣኼባ ሠ. ያሇ በቂ ምክንያት ከስዴስት ወር በሊይ
ብዖይምክያዴ ናይቲ ከተማ ምምሔዴዲር የምክር ቤቱን ስብሰባ ባሇማከሄዴ
ተግባር ከይፌፀም ዔንቅፊት እንተፇጢሩ፣ የከተማው አስተዲዯር ተግባር
ወይ እንዲይፇጽም እንቅፊት የፇጠረ፣ ወይም
ሸ. መገዯዴቲ ዴንጋገታት እቲ ሔገ-መንግስትን ረ. አስገዲጅ የሔ-መንግስቱና ሔገ-መንግስት
ስዑቦም ዛወፁ ኣዋጃት፣ ዯንብታትን መሰረት በማዴረግ የሚወጡ አዋጆች፣
መምርሑታትን ብምጥሒስ ዛተውሃቦ ዯንቦችና መመሪያዎች በመጣስ የተሰጠው
ስሌጣንን ተግባርን ብኣግባቡ ክዋፃእ ስሌጣንና ተግባር በአግባቡ ሉወጣ
ኣይኸኣሇን ኢለ እንትውስን፣ አሌቻሇም ብል ሲወስን
4. ርእሰ ምምሔዴዲር ክሌሌ ትግራይ ናይቲ ከተማ 4. የክሌለ ርእሰ መስተዲዴር የከተማው
ናይ ስግግር ምምሔዴዲር ይውዴብ፣ ሒሇፌቲ የሽግግር አስተዲዯር ያዯራጃሌ፣ የአስተዲዯሩ
ግዘያዊ ምምሔዴዲር ይምዴብ፣ እቲ ስግግር ጊዘያዊ ሒሊፉዎች ይመዴባሌ፣ ሽግግሩ
ብመሰረት ውሳነ ቤት ምኽሪ ክሌሌ ተግባራዊ በክሌለ ምክር ቤት ውሳኔ መሰረት ተግባራዊ
ምዃኑ የረጋግፅ፣ መሆኑን ያረጋግጣሌ
5. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/3/ ን /4/ን 5. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ /3/ እና /4/
ንዛጣየሽ ናይ ስግግር ምምሔዴዲር ዛስዔቡ መሰረት የሚቋቋም የሽግግር አስተዲዯር
163
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ፣ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፣

ሀ. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ናይቲ ከተማ ከንቲባን ሀ. በአዋጁ መሰረት ሇከንቲባውና ሇከንቲባ
ንከንቲባ ኮሚቴን ዛተወሃበ ስሌጣንን ኮሚቴ የተሰጡ ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን ይፌፅም፣ የፇፅም፣ ይፇጽማሌ፣ ያስፇጽማሌ፣
ሇ. ናይቲ ከተማ ፇፃሚ ኣካሌ ይመርሔ ሇ. የከተማው አስፇፃሚ አካሌ ይመራሌ
የተሒባብር፣ ያስተባብራሌ
ሏ. ሔግን ስርዒትን ኣብቲ ከተማ ምኽባሩ ሏ. የከተማው ሔግና ስርዒት መከበሩን
የረጋግፅ ያረጋግጣሌ
መ. ናይቲ ከተማ ትሌምን በጀትን የፅዴቕ፣ መ. የከተማው ዔቅዴና በጀት ያጸዴቃሌ፣
የፇፅም ያስፇጽማሌ
ረ. ኣግባብ ብዖሇዎ ሔጊ መሰረት ኣብቲ ከተማ ሠ. አግባብ ባሇው ሔግ መሰረት በከተማው
መረፃ ዛካየዯለ ኩነታት የመቻቹ ምርጫ የሚካሄዴበት ሁኔታዎችን
ያመቻቻሌ
ሰ. ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ዛውሃብዎ ረ. በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም የሚሰጡት ላልች ተግባራት ይፇጽማሌ
ሸ. ኣብ እውን እቲ ስግግር ኣብ ሌምዒት፣ ህንፀት ሰ. በሽግግሩ ወቅት በሌማት ፣ በዱሞክራሲ ግንባታ
ዱሞክራሲን ቀረብ ግሌጋልትን ተሳትፍ እና በአገሌግልት አቅርቦት የነዋሪው የተዯራጀ
ነበርቲ ብዛተወዯበ መሌክዐ ንምጉሌባትን ተሳትፍ ሇማጎሌበትና የህዛቡን ጥቅም የሚያስጠብቁ
ናይቲ ህዛቢ ጥቅምታት ዛሔሌዉ ውሳነታት ውሳኔዎች ሇመወሰን እንዱቻሌ ከነዋሪዎችና ከተሇያዩ
ንምውሳን ክከኣሌ ካብ ነበርቲ እቲ ከተማን የሔብረተሰብ ክፌልች የተወከለ ሰዎች የሚሳተፈበት
ዛተፇሊሇዩ ክፊሊት ሔብረተሰብን ዛተወከለ አማካሪ ምክር ቤቶች በከተማውና በቀበላው ዯረጃ
ሰባት ዛካፇሌለ ኣማኻሪ ቤት ምኽርታት ኣብ ያቋቁማሌ፡፡ ዖርዛሩ በግዘያዊ
ብርኪ ከተማን ጣብያን የጣይሽ፣ ዛርዛሩ በቲ አስተዲዯሩ ይወሰናሌ
ግዘያዊ ምምሔዴዲር ይውሰን፡፡
6. እቲ ግዘያዊ ስግግር ምምሔዴዲር ዛፀንሒለ እዋን 6. የሽግግሩ ጊዘያዊ አስተዲዯር የሚቆይበት
ካብ ሒዯ ዒመት ንዖይበሌፅ እዋን ይኸውን፡፡ ኮይኑ ጊዚ ከአንዴ ዒመት ሊሌበሇጠ ጊዚ ይሆናሌ፤
ግና ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ እዘ መፅንሑ ሆኖም የክሌለ ምክር ቤት የቆይታ ጊዚው
እዋን ካብ ሽደሽተ /6/ ወርሑ ንዖይበሌፅ እዋን ከስዴስት/6/ ወር ሊሌበሇጠ ጊዚ
ከናውሕ ይኽእሌ፡፡ ኣብዘ ግዖ ኣግባብ ብዖሇዎ ሉያራዛመው ይችሊሌ፡፡ በዘህ ጊዚ ውስጥ
ሔጊ መሰረት መረፃ ተኻይደ ስሩዔ ምምሔዴዲር አግባብ ባሇው የምርጫ ሔግ ምርጫ ተካሂድ
እቲ ከተማ ይጣየሽ፡፡ መዯበኛ መስተዲዴሩ ይቋቋማሌ
7. ቤት ምኽሪ እቲ ከተማ ብናይ ባዔለ ውሳነ፦ 7. የከተማው ምክር ቤት በራሱ ውሳኔ፦
ሀ. ናይ ስሌጣን ዖበኑ ቅዴሚ ምብቅዐ ሒደሽ መረፃ ሀ. የስሌጣኑ ዖመኑ ከማሇቁ በፉት አዱስ ምርጫ
ንምክያዴ ክብተን ይኽእሌ ሇማካሄዴ ሉበተን ይችሊሌ
ሇ. ናይ ፇፃምነት ስሌጣን ብጣምራ ዛሒ዗ ውዴባት ሇ. በጣምራ የአስፇፃሚነት ስሌጣን የያ዗ ፖሇቲካ
ፖሇቲካ ጣምራነቶም እንትፇርስ ኣብቲ ቤት ምኽሪ ዴርጅቶች ጣምራነት ፇርሶ በምክር ቤቱ የነበራቸው
ዛነበሮም ኣብሊፂ ወንበር እንተሲኢኖም ናይቲ ከተማ አብሊጫነት ያጡ እንዯሆኑ የከተማው ስራ አስፇፃሚ
ፇፃሚ ኣካሌ ተበቲኑ ኣብቲ ቤት ምኽሪ ካብዖሇዉ ተበትኖ በምክር ቤቱ ባለ የፖሇቲካ ዴርጅቶች ላሊ
ውዴባት ፖሇቲካ ካሉእ ጥሙር ፇፃሚ ኣብ ውሽጢ ጣምራ ፇፃሚ አካሌ በአንዴ ሳምንት ውስጥ
ሒዯ ሰሙን ክምስርቱ ብፕረዘዲንት ክሌሌ ትግራይ ሇመመስረት እንዱቻሌ በክሌሌ ርእሰ መስተዲዴር
ይዔዯሙ፡፡ ውዴባት ፖሇቲካ ሒደሽ ፇፃሚ ኣካሌ ይጋብዙሌ፡፡ የፖሇቲካ ዴርጅቶች አዱስ ፇፃሚ አካሌ
ክፇጥሩ ወይ ዛነበረ ክቅፅሌ እንተዖይክኢለ አቲ ቤት ሇመፌጠር ወይም የነበረው ጣምራነት መቀጠሌ
ምኽሪ ይብተን፣ ካሌቻለ ምክር ቤቱ ይበተናሌ፡፡
164
ሏ. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 7/ሀ/ ወይ ሏ. በዖሀ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 7/ሀ/ ወይም /ሇ/
/ሇ/ እቲ ቤት ምኽሪ እንተተበቲኑ ካብ ሽደሽተ መሰረት ምክር ቤቱ የተበተነ እንዯሆነ ከስዴስት ወር
ወርሑ ኣብዖይበሌፅ ግዖ ውሽጢ ሒደሽ መረፃ ክካየዴ ባሌበሇጠ ጊዚ ውስጥ አዱስ ምርጫ መካሄዴ አሇበት
ኣሇዎ
መ. እቲ መረፃ ኣብ ዛተጠናቀቀለ ኣብ ውሽጢ ሰሊሳ መ. ምርጫው በተጠናቀቀ በሰሊሳ ቀናት ውስጥ አዱሱ
መዒሌቲ እቲ ሒደሽ ናይቲ ከተማ ቤት ምኽሪ ስርሐ የከተማው ምክር ቤት ስራውን ይጀምራሌ፣
ይጅምር
ረ. ቤት ምኽሪ እቲ ከተማ ምስተበተነ ነቲ ከተማ ሠ. የከተማው ምክር ቤት ከተበተነ በኋሊ ከተማውን
ዛመርሔ ስሌጣን ሑ዗ ዛነበረ ናይ ሔጊ ፇፃሚ ኣካሌ የሚመራው ስሌጣን ይዜ የነበረው የሔግ አስፇጻሚ
ዛህሌዎ ስሌጣን ነናይ ዔሇቱ ስራሔ ምፌፃምን መረፃ አካሌ የዔሇት ተዔሇት ስራ የማስፇምና ምርጫ
ክካየዴ ምግባርን ጥራሔ ይኸውን፡፡ የማካሄዴ ተግባር ብቻ ይሆናሌ፡
19 ኣፇ-ጉባኤ ቤት ምኽሪ ከተማ 19 የከተማው ምክር ቤት ኣፇ-ጉባኤ
ተፀዋዔነቱ ንከተማ ቤት ምኽሪ ኮይኑ እቲ ኣፇ-ጉባኤ ተጠሪነቱ ሇከተማው ምክር ቤት ሆኖ ኣፇ-
ጉባኤው
1. ዖበን ስርሐ ናይቲ ቤት ምኽሪ ዖበን ስራሔ 1. የስራ ዖመኑ የምክር ቤቱ የስራ ዖመን ይሆናሌ፤
ይኸውን፣ ስርሐ ብፌቓደ እንትሇቅቕ ወይ በቲ ስራውን በፌቃደ ሲሇቅ ወይም በምክር ቤቱ
ቤት ምኽሪ ካብ ሒሊፌነት እንትእገዴ ወይ ናይ ከኃሊፉነት ሲታገዴ ወይም የምክር ቤቱ አባሌነት
ቤት ምኽሪ ኣባሌነቱ እንትቋረፅ ዖበን ስርሐ ሲቋረጥ የስራ ዖመኑ ሳያሌቅ ከሒሊፉነቱ ሉሰናበት
እንተይኣኸሇ ካብ ሒሊፌነቱ ክሰናበት ይኽእሌ፣ ይችሊሌ፣ ዖርዛሩ በምክር ቤቱ መተዲዯሪያ ዯንብ
ዖርዛሩ ብመተሒዲዯሪ ዯንቢ እቲ ቤት ምኽሪ ይወሰናሌ
ይውሰን
2. ቤት ፅሔፇት እቲ ቤት ምኽሪ ይመርሔ 2. የምክር ቤቱን ጽሔፇት ቤት ይመራሌ
3. ምስ ሳሌሳይ ወገናት ኣብ ዛግበር ርክብ ነቲ ቤት 3. ከሶስተኛ ወገኖች ጋር በሚዯረግ ግኑኝነት ምክር
ምኽሪ ይውክሌ ቤቱን ይወክሊሌ፣
4. ኣኼባ እቲ ቤት ምኽሪ ይፅውዔ፣ ይመርሔ 4. የምክር ቤቱን ስብሰባ ይጠራሌ፣ ይመራሌ፣
ኮሚቴታት እቲ ቤት ምኽሪ የተሒባብር፣ የምክር ቤቱ ኮሚቴዎች ያስተባብራሌ
5. በጀት ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ የዲለ፣ 5. የምክር ቤቱን ጽሔፇት ቤት በጀት ያዖጋጃሌ፣
አንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ የውዔሌ ሲፇቀዴም በስራ ሊይ ያውሊሌ
6. ሰራሔተኛታት ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ 6. የምክር ቤቱን ሰራተኞች በመንግስት ሰራተኞች
ብመሰረት መንግስቲ ሰራሔተኛታት መተሒዲዯሪ አስተዲዯር ሔግ መሰረት ይቀጥራሌ፣
ሔጊ ይቆፅር፣ የመሒዴር ያስተዲዴራሌ፣
7. እቲ ቤት ምኽሪ ኣብ ሌዔሉ ኣባሊቱ ንዛወሰድም 7. ምክር ቤቱ በአበሊቱ ሊይ የሚወስዲቸውን የስ-
ስጉምትታት ስነ-ስነስርዒት የፇፅም ስርዒት እርምጃዎች ያስፇጽማሌ
8. በቲ ቤት ምኽሪ ዛውሰኑ ውሳነታት ኣመሌክቱ 8. በምክር ቤቱ ስሇሚወስኑት ውሳኔዎችን
እዋናዊ መግሇፂ ንነበርቲ እቲ ከተማ ይህብ፣ አስመሌክቶ ወቅታዊ መግሇጫ ሇነዋሪዎች
ንዛምሌከቶም ኣካሊት የፌሌጥ ፣ ሰነዲት እቲ ቤት ይሰጣሌ፣ ሇሚመሇከታቸው አካሊት ያሳውቃሌ፣
ምኽሪ ንነበርቲ ክፌቲ ክኾኑ ይገብር የምክር ቤቱ ሰነድች ሇነዋሪዎች ክፌት እንዱሆኑ
ያዯርጋሌ
9. ህንፀት ዒቅሚ ኣባሊት እቲ ቤት ምኽሪ ዛምሇከት 9. የምክር ቤቱን አባሊት የአቅም ግንባታ ስራ እቅዴ
ትሌሚ የዲለ ፣ ምስ ዛምሌከቶም ኣካሊት ያዖጋጃሌ፣ ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር
ብምውዲዴ የፇፅም በመቀናጀት ያስፇጽማሌ
10.ምስ ውሽጢ ዒዴን ወፃኢን መሒ዗ት ኣብያተ 10.ከሃገር ውስጥና ከውጭ አገር አቻ ምክር ቤቶች
ምኽሪ ብምትሔብባር ሌውውጥ ተሞክሮን ጋር በመተባበር የሌምዴ ሌውውጥ ያዯርጋሌ፣
165
ሌምዴን ይገብር፣
11.በቲ ቤት ምኽሪ ዛውሃብዎ ካሌኦት ተግባራት 11.ከምክር ቤቱ የሚሰጡትን ላልች ተግባራት
ይፌፅም፡፡ ያከናውናሌ፡፡
20 ምክትሌ ኣፇ-ጉባኤ ቤት ምኽሪ ከተማ 20 የከተማው ምክር ቤት አፇ-ጉባኤ
ተፀዋዔነቱ ንኣፇ-ጉባኤ ኮይኑ፣ ተጠሪነቱ ሇአፇ-ጉባኤው ሆኖ፦
1. ኣብ ዒንቀፅ 19/1/ እዘ ኣዋጅ ዛተጠቐሰ 1. በዘህ አዋጅ አንቀጽ 19/1/ የተጠቀሰው
ንምክትሌ ኣፇ-ጉባኤ‟ውን ዛሰርሔ ይኸውን ሇምክትሌ አፇ-ጉባኤውም የሚሰራ ይሆናሌ
2. እቲ ኣፇ-ጉባኤ ኣብ ዖይህሌወለ ወይ ስራሐ 2. አፇ-ጉባኤው በላሇበት ወይም ስራውን
ክፌፅም ኣብ ዖይኽእሇለ እዋን ተኪኡ ይሰርሔ፣ ማከናወን በማይችሌበት ጊዚ ተክቶ ይሰራሌ
3. በቲ ኣፇ-ጉባኤ ዛውሃብዎ ካሌኦት ተግባራት 3. በአፇጠጉባኤው የሚሰጡትን ላልች
ይፌፅም፣ ተግባራት ያከናውናሌ፡፡

ፇፀመቲ ኣካሊት እቲ ከተማ የከተማው አስፇፃሚ አካሊት
21.ምውዲብ ኣካሌ ፇፃሚ ሔጊ እቲ ከተማ 21.የከተማውን የሔግ አስፇፃሚ አካሌ
ስሇማዯራጀት
ኣብቲ ቤት ምኽሪ ኣብዛሒ መቐመጢ ዖሇዎ በምክር ቤቱ አብሊጫ መቀመጫ ያሇው የፖሇቲካ
ፖሇቲካዊ ውዴብ ወይ ኣብዛሒ መቐመጢ ዖሇዎ ዴርጅት ወይም አብሊጫ መቀመጫ ያሇው
ፖሇቲካዊ ውዴብ እንተዖይሃሌዩ ዴማ ጣምራ የፖሇቲካ ዴርጅት ከላሇ ዯግሞ የፖሇቲካ
ፖሇቲካዊ ውዴባት ኣካሌ ፇፃሚ ሔጊ እቲ ከተማ ዴርጅቶች ጣምራ የከተማውን የህግ አስፇፃሚ
ይውዴብ፣ይመርሔ፣ አካሌ ያዯራጃሌ፣ይመራሌ።
22.ከንቲባ 22. ከንቲባ
1. ተፀዋዔነቱ ነቲ ቤት ምኽሪ ከተማን ክሌሌ ርእሰ 1. ተጠሪነቱ ሇከተማው ምክርቤትና ሇክሌለ
ምምሔዲርን ኮይኑ እቲ ከንቲባ ዋና ኣማሒዲርን ርእሰ መስተዲዴር ሆኖ ከንቲባው የከተማወ
ዋና ስራሔ ፇፃሚን አቲ ከተማ ምምሔዴዲር‟ዩ፣ ዋና አስተዲዲሪና ዋና ስራ አስፇፃሚ ነው፣
2. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒነቀፅ /1/ሒፇሻዊ ኣገሊሌፃ 2. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ አጠቃሊይ
ሔሌው ኮይኑ፣እቲ ከንቲባ አነጋገር እንዯተጠበቀ ሆኖ ከንቲባው፣
ሀ.ብቤት ምኽሪ እቲ ከተማ ዛውሰኑ ውሳነታት፣ዛወፁ ሀ.በከተማው ምክር ቤት የሚወሰኑት ውሳኔዎች
መምርሑታትን፣ ዛፀዯቑ ዒመታዊ ትሌምን ፣የሚወጡ መመሪያዎች እና የሚፀዴቁ
በጀትን የፇፅም፣ ዒመታዊ እቅዴና በጀት ያስፇፅማሌ፣
ሇ.ዛተፇሊሇዩ ፖሉሲታት እቲ ከተማ፣ትሌሚ ሇ.የከተማውን ሌዩሌዩ ፖሉሲ፣የኢኮኖሚና
ማሔበራውን ኢኮኖሚያዊን ሌምዒት፣ ዒመታዊ የማሔበራዊ ሌማት ዔቅዴ፣ዒመታዊ በጀት
በጀት ብኣባሊት ኮሚቴ ከንቲባ ምስተዖተየለ በከንቲባው ኮሚቴ ከተመከረበት በኋሊ ሇምክር
ንቤት ምኽሪ የቕርብ፣እንትፀዴቕ ተግባራውነቱ ቤቱ ያቀርባሌ፣ሲፀዴቅም ተግባራዊነቱ
የረጋግፅ፣ ያረጋግጣሌ፣
ሏ.አምባሳዯር እቲ ከተማ ብምዃን ነቲ ከተማ ሏ.የከተማው አምባሳዯር በመሆን ከተማውን
ይውክሌ፣ ይወክሊለ፣
መ.ሔግን ስርዒትን እቲ ከተማ የኽብር፣ መ.የከተማውን ሔግና ስርአት ያስከብራሌ፣
ረ.ኣባሊት ኮሚቴ ከንቲባን ምክትሌ ከንቲባን ካብ ሠ.የከንቲባ ኮሚቴ አባሊትና ምክትሌ ከንቲባ
ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወይ ከዒ ካብ ኣባሊት ቤት ከምክር ቤቱ አባሊት ወይም ከምክር ቤቱ አባሊት
ምኽሪ ወፃኢ መሌሚለ ሽመቶም ኣብ ቤት ምኽሪ ውጭ መርጦ ሹመታቸውን በምክር ቤቱ
የፅዴቅ፣ ነቲ ኮሚቴ ይእክብ፣ ይመርሔ ያስፀዴቃሌ፣ኮሚቴውን ይሰበስባሌ፣ይመራሌ፣
ሰ.ቤት ምኽሪ እቲ ከተማ ከምኣዴሊይነቱ ናይ ዯገ ረ.የከተማው ምክር ቤት እንዯአስፇሊጊነቱ የውጭ
166
ኦዱተር ክስየም እንትውሰን ሰሇስተ ሐፁያት ኦዱተር እንዱሰየም ሲወስን ሶስት ዔጩ

ኦዱተራት የቕርብ፣ ኦዱተሮች ያቀርባሌ፣
ሸ.ሙያዊ ብቅዒት መሰረት ብምግባር ስራሔ መካየዱ ሰ.ሙያዊ ብቃትን መሰረት በማዴረግ የከተማውን
እቲ ከተማ ብዛተወሰነ ግዖ ውዔሉ ስራሔ ይቖፅር፣ ስራ አስኪያጅ በተወሰነ ጊዚ የስራ ውሌ
የሰናብት ፣ ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውሰን፣ ይቀጥራሌ፣ያሰናብታሌ፣ዛርዛሩ በመመሪያ
ይወሰናሌ፣
ቀ.ቅሬታን ጥረዒንን ነበርቲ የተኣናግዴ፣ ሸ.የነዋሪዎችን ቅሬታ እና አቤቱታ ያስተናግዲሌ
በ.ኣብ ብሄራዊን ክሌሊዊን ናይ ህዛቢ በዒሊት ነቲ ቀ.በብሄራዊና በክሌሊዊ የህዛብ በዒሊት ስነ-
ከተማ ይወክሌ፣ ስርዒቶች ከተማውን ይወክሊሌ፣
ተ.ትሌሚን በጀትን እቲ ከተማን ኣፇፃፅማ ስራሔን በ.የከተማው ዔቅዴ፣በጀት፣እንዱሁም የስራ
ንህዛቢ ዛቐርበለን ርኢቶ ዛወሃበለ መዴረክ አፇፃፀም ሇህዖብ የሚቀርብበት እና
ክዲለ ይገብር፣ አስተያየት የሚሰጥበት መዴረክ እንዱዖጋጅ
ያዯርጋሌ፣
ቸ.ዒመታውን ከም ኣዴሊይነቱ ቤት ምኽሪ ኣብ ተ.ዒመታዊ እና እንዯአስፇሊጊነቱ ምክር ቤቱ
ዛውስኖ እዋን መሰረት እዋናዊ ፀብፃብ ንቤት በሚወስነው መሰረት ወቀታዊ ሪፖርት
ምኽሪ የቕርብ ፣ከምኡ‟ውን ንርእሰ ምምሔዴዲር በምክር ቤቱ ያቀርባሌ፣ሇርእሰ መስተዲዴሩና
ክሌሌ ትግራይ ነቲ ቢሮን ፀብፃብ የቕርብ፣ ቢሮው አጠቃሊይ ሪፖርት ያቀርባሇ፣
ነ.ዯረጅኡ ዛሒሇወን ፌትሒዊ ግሌጋልት ቤት ቸ.ዯረጃውን የጠበቀ ፌትሒዊ የማዖጋጃ ቤት
መዖጋጃ ተግባራዊ ምዃኑ የረጋግፅ፣ አገሌገልት አሰጣጥ ተግባራዊ መሆኑን
አ.ሹመቶም ብቤት ምኽሪ ክፀዴቅ ዖሇዎም ኀ.ሹመታቸው በምክር ቤቱ መፅዯቅ ያሇባቸውን
እንተይሒወሰ ናይቲ ከተማ ፇፀምቲ ኣካሊት ሳይጨምር የከተማውን አስፇፃሚ አካሊት
ሊዔሇዎት ሒሇፌቲ ይሽወም፣ወይ ይምዴብ፣ የበሊይ ሃሊፉዎች ይሾማሌ ወይም ይመዴባሌ፣
ከ.ናይ ባዔለ ቤት ፅሔፇት ይውዴብ ነ.የራሱን ፅህፇት ቤት ያዯራጃሌ
ወ.ብቤት ምኽሪ እቲ ከተማን ክሌሌ መንግስትን ኘ.በከተማው ምክር ቤት እና በክሌለ መንግስት
ዛውሃብዎ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም፣ የሚሰጡትን ላልች ተግባራት ያከናውናሌ።
3. ዖበን ስራሔ እቲ ከንቲባ ዖበን ስራሔ እቲ ቤት 3. የከንቲባው የስራ ዖመን የምክር ቤቱ የስራ
ምኽሪ ይኸውን፣ኮይኑግና ብናይ ባዔለ ዴላት ዖመን ይሆናሌ፣ሆኖም በራሱ ፌቃዴ ሲሇቅ
እንትሇቅቕ፣በቲ ቤት ምኽሪ ካብ ሒሊፌነቱ ፣በምክር ቤቱ ከሒሊፉነት ሲታገዴ ወይም
እንትእገዴ ወይ ናይቲ ቤት ምኽሪ ኣባሌነቱ የምክር ቤቱ አባሌነቱ ሲቋረጥ የስራ ዖመኑ
እንትቋረፅ ስራሔ ዖበኑ እንተየብቀዏ ካብ ሳያሌቅ ከሒሊፉነቱ ሉሰናበት ይችሊሌ፣ዛርዖሩ
ሒሊፌነቱ ክሰናበት ይኽእሌ፣ ዛርዛሩ ብምክር ቤት መተዲዯሪያ ዯንብ ይወሰናሌ፣
ብመተሒዲዯሪ ዯንቢ እቲ ቤት ምኽሪ ይውሰን፣
4. እቲ ከንቲባ ነቲ ዖመሒዴሮ ከተማ ንምምራሔ 4. ከንቲባው ሇሚያስተዲዴረው ከተማ
ዖኽእል ፖሇቲካዊ፣ ምምሔዴዲራውን ሞያዊ ሇመምራት የሚያስችሌ ፖሇቲካዊ፣
ብቕዒት ኣመራረሒ ክህሌዎ ይግባእ። አስተዲዯራዊና ሞያዊ የአመራር ብቃት
ሉኖረው ይገባሌ።
23.ምክትሌ ከንቲባ 23.ምክትሌ ከንቲባ
1. እቲ ቤት ምኽሪ ኣዴሊይ እዩ ኢለ እንትውስን 1. የከተማው ምክር ቤት አስፇሊጊ ነው ብል
ካብ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወይ ካብ ኣባሊት ቤት ሲወስን ከምክር ቤቱ ኣባሊት ወይም ከምክር
ምኽሪ ወፃኢ ብመቅረባይነት እቲ ከንቲባ ቤቱ ኣባሊት ውጭ በከንቲባው አቅራቢነት
ምክትሌ ከንቲባ ክሽወም ይኽእሌ፣ ምክትሌ ከንቲባ ሉሾም ይችሊሌ፣
2. ተፀዋዔነት ምክትሌ ከንቲባ ነቲ ከንቲባ ኮይኑ እቲ 2. ተጠሪነቱ ሇከንቲባው ሆኖ ከንቲባው በላሇበት
167
ከንቲባ ኣብ ዖይህሌወለ ወይ ስርሐ ክፌፅም ኣብ ወይም ስራውን ሇማከናወን በማይችሌበት ጊዚ

ዖይኽእሇለ እዋን ተኪኡ ይሰርሔ፣ ተክቶ ይሰራሌ፣
3. ዛወሃቦ መንግስታዊ ቤት ዔዮ ይመርሔ 3. የሚሰጠው መንግስታዊ መስሪያ ቤት
ይመራሌ፣
4. በቲ ከንቲባ ዛወሃብዎ ካሌኦት ተገባራት 4. በከንቲባው የሚሰጡትን ላልች ተግባራት
ይፌፅም፣ ያከናውናሌ፣
5. ኣብ አንቀፅ 22 ንኡስ ዒንቀፅ /3/ን /4/ን እዘ 5. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 22 ንኡስ አንቀፅ /3/ እና
አዋጅ ዛተጠቐሰ ነቲ ምክትሌ ከንቲባ‟ውን /4/ የተጠቀሰው ሇምክትሌ ከንቲባውም
ዛሰርሔ ይኸውን። የሚሰጥ ይሆናሌ።
24.ኮሚቴ ከንቲባ 24.የከንቲባ ኮሚቴ
1.ተፀዋዔነቱ ንከንቲባ ኮይኑ ብሒባር ንዛወሰኖ ውሳነ 1.ተጠሪነቱ ሇከንቲባው ሆኖ በጋራ ሇሚወሰነው
ዴማ ነቲ ከተማ ቤት ምኽሪ ኮይኑ ኮሚቴ ከንቲባ፣ ውሳኔም ሇከተማው ምክር ቤት ሆኖ የከተማው
የከንቲባ ኮሚቴው፣
ሀ.ብክሌሌ መንግስትን ፋዳራሌን ዛወፁ ሀ.በፋዳራሌ እና በክሌለ መንግስት የሚወጡ
ኣዋጃት፣ዯንብታት፣መምርሔታትን፣ውሳነታትን አዋጆች፣ዯንቦች፣መመሪያዎችና ውሳኔዎች
ዯረጃታትን ብኣግባቡ ምፌፃሞም የረጋግፅ፣ በአግባቡ በከተማው መፇፀማቸውን
ሇ.ዛወፁ ፖሉሲታት አዘ ክሌሌ ኣብ ስራሔ ሇ.በክሌለ የወጡ ፖሉሲዎችን በስራ ሊይ
ምውዒልም የረጋግፅ፣ናይቲ ከተማ ኢኮኖሚያውን መዋሊቸውን ያረጋግጣሌ፣የከተማውን
ማሔበራውን ናይ ሌምዒት ስትራተጅታት ኢኮኖሚያዊና ማሔበራዊ የሌማት
ይቐርፅ፣ናብ ቤት ምክኽሪ ከተማ አቕሪቡ ስትራተጅዎች ይነዴፊሌ፣ ሇከተማው ምክር
የፅዴቕ፣ ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ ቤት አቅርቦ ያስፀዴቃሌ፣ አፇፃፀማቸውን
ሏ.ናይቲ ከተማ ዒመታዊ ትሌምን በጀትን የዲለ፣ነቲ ሏ.በከተማው ረቂቅ ዒመታዊ ዔቅዴና በጀት
ከተማ ቤት ምኽሪ የቕርብ፣ እንትፀዴቕ ኣብ ያዖጋጃሌ፣ሇከተማው ምክር ቤት ያቀርባሌ
ተግባር የውዔሌ፣ ሲፀዯቅ በተግባር ሊይ እንዱውሌ ያዯርጋሌ፣
መ.ናይቲ ከተማ ምምሔዲር ፇፀምቲ ኣካሊት ካሌኦት መ.የከተማውን አስተዲዯር አስፇፃሚ አካሊትና
ትካሊት ኣወዲዴባ ይውስን ስራሔቶም ይከታተሌ፣ ላልች ተቋማት አዯረጃጀት ይወሰናሌ፣
የተሒባብር፣ ይመርሔ፣ ስራቸውን ይከታተሊሌ፣ ያስተባብራሌ፣
ይመራሌ፣
ረ.ዛተመዯበለ ዖፇር ስራሔ ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ፣ ሠ.የተመዯበበትን የስራ ዖርፌ በበሊይነት
የተሒባብር፣ ይመራሌ፣ያስተባብራሌ፣
ሰ.ኣብ ከተምኡ ሔግን ስርዒትን ምኽባሩ የረጋግፅ፣ ረ.በከተማው ሔግና ስርዒት መከበሩ
ሸ.በቲ ከንቲባን ቤት ምኽሪን ዛውሃብዎ ካሌኦት ሰ.በከንቲባውና በምክር ቤቱ የሚሰጡትን
ተግባራት ይፌፅም። ላልች ተግባራት ይፇፅማሌ፣
2.ስሌጣንን ተግባርን ሔዴሔዴ ኣባሌ ኮሚቴ ከንቲባ 2.የእያንዲንደ የከንቲባ ኮሚቴ አባሌ የሚከተለት
ዛስዔብ ይኸውን፣ ስሌጣንና ተግባር ይኖሩበታሌ፣
ሀዛተውሃቦ ተግባርን ዖፇር ስራሔን ኣብ ናይቲ ከተማ ሀ.የተሰጠው የስራ ዖርፌና ተግባር በተመሇከተ
ትሌሚ ሌምዒት ክካተት ይገብር፣ በከተማው የሌማት ዔቅዴ ውስጥ እንዱካተት
ያዯርጋሌ፣
ሇ.ትሌሚ ዛተመዯበለ ዖፇር ስራሔ ምስ ስርሐ ሇ.የተመዯበበት የስራ ዖርፌ ዔቅዴና ከዘህ ጋር
ዛተትሒሒ዗ ተግባራት ምፌፃሞም ይከታተሌ፣ የተያያ዗ የስራ ተግባራት መፇፀማቸውን
168
ሏ.ኣብ ዛተመዯበለ ዖፇር ስራሔ ዛሰርሐ ሏ.በተመዯበበት የስራ ዖርፌ የሚሰሩ
መንግስታዊ፣ዖይመንግስታውን ማሔበራውን መንግስታዊ፣መንገስታዊ ያሌሆኑ ማሔበራዊ
ውዲበታት ተገሌገሌትን ውሌቀ ሰባትን ዴርጅቶች የሚሰሩበት ሁኔታ
የተሒባብር ፣ ኩነታት የመቻቹ፣ ያመቻቻሌ፣ያስተባብራሌ፣
መ.ኣብ ዛተመዯበለ ስራሔ መዯብን ተግባርን መ.በተመዯበበት የስራ ዖርፌ የሚካሄዴ የሌማትና
ዛካየደ ናይ ሌምዒትን ህንፀትን ስራሔቲ የግንባታ ስራዎች አስመሌክቶ የስራ ሪፖርት
ኣመሌኪቱ ፀብፃብን ውሳነ ሒሳብን ነቲ ኮንቲባ እና የውሳኔ ሒሳብ ሇከንቲባው ያቀርባሌ፣
የቕርብ፣
ረ.ኣብ ዛተመዯበለ ዖፇር ስራሔ ናይቲ ከባቢ ህዛብን ሠ.በተመዯበበት የስራ ዖርፌ የአካባቢው ህዛብና
ዖይመንግሰታዊ ትካሊትን ተሳትፍ ክዒቢ ኣብ ናይ መንገስታዊ ያሌሆኑ ተቋማት ተሳትፍ
ሌምዒት ተግባራት ብስፌሒት ክሳተፌን እንዱጎሇብት በሌማት ተግባር ሊይ በስፊት
የተባብዔ፣የሇዒዔሌ ስራሔቲ ርክብ ህዛቢ ይፌፅም፣ እንዱሳተፌ ያበረታታሌ፣ያነሳሳሌ፣የሔዛብ
ግንኙነት ስራዎቸ ይሰራሌ፣
ሰ.ካሌኦት በቲ ከንቲባ ዛውሃብዎ ተግባራት ረ.ላልች በከንቲባው የሚሰጡት ተግባራት
ይፌፅም። ያከናውናሌ።
3.ዖበነ ስራሔ ኮሚቴ ከንቲባ ዖበን ስራሔ እቲ ቤት 3.የከንቲባ ኮሚቴው የስራ ዖመን የምክር ቤቱ
ምኽሪ ይኸውን፣ የስራ ዖመን ይሆናሌ፣
4.ከንቲባ ኮሚቴ ናይ ባዔለ ስራሏ መመርሑ ከውፅእ 4.የከንቲባ ኮሚቴው የራሱ የአሰራር መመሪያ
ይኽእሌ። ሉያወጣ ይችሊሌ።
25. መካየዱ ስራሔ ከተማ 25.የከተማ ስራ አስኪያጅ
1.መካየዱ ስራሔ ከተማ ተፀዋዔነቱ ነቲ ከንቲባ ኮይኑ 1.ተጠሪነቱ ሇከንቲባው ሆኖ የከተማ ስራ
ናይቲ ከተማ ግሌጋልት ቤት መዖጋጃ አስኪያጅ የማዖጋጃ ቤት አገሌግልቶች
መፇፀሚ‟ዩ፣ አስፇፃሚ ነው፣
2.ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡሰ ዒንቀፅ /1/ ዛተገሇፀ ሒፇሻዊ 2.የዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/አጠቃሊይ
ዴንጋገ ከምዖል ኮይኑ መካየዱ ስራሔ ከተማ፣ ዴንጋጌ እንዯተጠበቀ ሆኖ የከተማው ስራ
አስኪያጅ፣
ሀ.ግሌጋልት ቤት መዖጋጃ ዛምሌከቱ ውሳነታት ቤት ሀ.የማዖጋጃ ቤት አገሌግልት የሚመሇከቱ የምክር
ምኽርን ብመንግስቲ ዛወፁ ሔግታት፣ፖሉሲታት ቤቱ ውሳኔዎች፣የመንግስት ሔጎች፣ፖሉሲዎችና
መዏቀኒታትን ብርክታት ግሌጋልትን ኣብ የአገሌግልት ዯረጃዎች መፇፀማቸውና በተግባር
ተግባር ይውዔለ ምህሊዎም የረጋግፅ፣ መተርጎማቸው ያረጋግጣሌ፣
ሇ.ተፀዋዔነቶም ንዐኡ ዛኾኑ ኣካሊት ግሌጋልት ቤት ሇ.ሇእርሱ ተጠሪ የሆኑ የማዖጋጃ ቤት አገሌግልት
መዖጋጃ ክጣየሹ ወይ ካሌኦት ኣማራፅታት አካሊት እንዱቋቋሙ ወይም ላልች የአገሌግልት
መውሃቢ ግሌጋልት ኣብ ስራሔ ክውዔለ ነቲ መስጫ አማራጮች በስራ ሊይ እንዱውለ
ከንቲባ ሒሳብ የቕርብ፣ብቤት ምኽሪ ምስ ፀዯቐ ሇከንቲው ሃሳብ ያቀርባሌ፣በምክር ቤቱ ከጸዯቀ
ይመርሔ፣የተሒባብር፣ በኋሊ ይመራሌ፣ያስተባብራሌ፣
ሏ.ብመሰረት መምርሑ ሒሇፌቲ ግሌጋልትን ሏ.በሚወጣው መመሪያ መሰረት የማዖጋጃ ቤት
መምርሔታትን ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ የመምሪያና አገሌግልት ሒሊፉዎች ይመዯባሌ፣
ይምዴብ፣የመሒዴር ፣የሰናብት ያስተዲዴራሌ፣ያሰናብታሌ።
መ.ኣብ ትሔቲ ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ ዛሰርሐ መ.በማዖጋጃ ቤት አገሌግልት ስር የሚሰሩ
ሰራሔተኛታት ብመሰረት ሔጊ ይቖፅር፣ የዔቢ፣ ሰራተኞች በሔግ መሰረት ይቀጥራሌ፣
የመሒዴር፣ የሰናብት፣ ማሒየኦምን ጥቕማ ያስተዲዴራሌ፣ ያሰናብታሌ፣ ዯመወዙቸውንና
169
ጥቕምን ናብ ከንቲባ ኣቅሪቡ የወስን ዛርዛሩ ጥቅማ ጥቅማቸው ሇከንቲባው አቅርቦ

ብዯንቢ ይውሰን፣ ያስወስናሌ። ዛርዛሩ በዯንብ ይወስናሌ፤
ረ.ብቕዒት ዖሇዎም ሰብ ሞያታት ኣዴሇይቲ ኣብ ሠ.ብቃት ያሊቸው ባሇሙያዎች አስፇሊጊ በሆኑ
ዛኾነ ብርክታት እቲ ከተማ ብናይ ዛተወሰነ ግዖ የከተማው እርከኖች በተወሰነ ጊዚ የስራ ውሌ
ውዔሉ ስራሔ ይቖፅር፣ የመሒዴር፣ የሰናብት። ይቀጥራሌ፤ ያስተዲዴራሌ፣ ያሰናብታሌ። ከነዘህ
ካብዜም ኣካሊት ዒመታውን ኣዴሊይ እንትኸውን አካሊት ዒመታዊና አስፇሊጊ ሲሆንም ወቅታዊ
እዋናዊ ፀብፃብ ይቕብሌ፣መርሚሩ ውሳነ ይህብ ሪፖርቶችን ይቀበሊሌ፣ መርምሮ ውሳኔ ይሰጣሌ፣
ሰ.ናይቲ ከተማ ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ ብዛምሌከት ረ.የከተማው የማዖጋጃ ቤት አገሌግልት
ትሌምን በጀትን ንከንቲባ የቅርብ፣ብቤት ምኽሪ በተመሇከተ እቅዴና በጀት ሇከንቲባው ያቀርባሌ፣
ምስፀዯቐ ኣብ ስራሔ የውዔሌ፣ በምክር ቤቱ ሲፀዴቅ ተግባራዊ ያዯርጋሌ
ሸ.መሇክዔታትን መምርሑታትን ቀረብ ግሌጋልት ሰ.የአገሌግልት አቅርቦት መሇኪያዎች እና
ብምዴሊው ነቲ ከንቲባ የቕርብ፣እንትፅዴቕ ኣብ መመሪያዎች በማጠናከር ሇከንቲባው ያቀርባሌ
ስራሔ የውዔሌ፣ ሲወሰንም ተግባራዊ ያዯርጋሌ፣
ቀ.ስለጥ፣ ግሌፅን ፌትሒውን ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ ሸ.ቀሌጣፊ ፣ግሌፅና ፌትሒዊ የማዖጋጃ ቤት
ዛውሃብ ዖል ምዃኑ የረጋግፅ፣ አገሌግልት መሰጠቱን ያረጋግጣሌ፣
በ.ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ ዛምሌከት ውሳነታት ኣብ ቀ.የማዖጋጃ ቤት አገሌግልትን የሚመሇከቱ
ግብሪ የውዔሌ፣ ውሳኔዎች ተግባራዊ ያዯርጋሌ፣
ተ.ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ ዛምሌከት ፖሉሲ ሒሳብ በ.የማዖጋጃ ቤት አገሌግልት የሚመሇከት የፖሉሲ
የፇሌፌሌ፣ ንከንቲባ የቕርብ፣ ብዖመሌከቶ ሒሰብ በማመንጨት ሇከንቲባው ያቀርባሌ፣
እነተፀዴቅ ኣፇፃፀምኡ ይከታተሌ፣ በሚመሇከተው ሲፀዴቅ ኣፇፃፀሙን ይከታተሊሌ፣
ቸ.ከም ኣዴሊይነቱ ናይቲ ከተማ ምክትሌ መካየዱ ተ.እንዯአስፇሊጊነቱ የከተማው ምክትሌ ስራ
ስራሔ ክሽወም ንከንቲባ የቕርብ እንትፌቀዴ አስኪያጅ እንዱሾም ሇከንቲባው ያቀርባሌ፣
ይቖፅር፣ ሲፇቅዴም ይቀጥራሌ፣
ነ.ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ ብዛምሌከት ጥርዒን ቸ.የማዖጋጃ ቤት አገሌግልትን በተመሇከተ
ነበርቲ የተኣናግዴ፣ ንዛቐርቡ ሔቶታት የነዋሪዎቸ አቤቱታ ያስተናግዲሌ፣ ሇሚቀርቡ
ብዛተኸኣሇ ሰሇጤን ምሊሽ ይህብ፣ ጥያቄዎች በተቻሇ ፌጥነት መሌስ ይሰጣሌ፣
ኘ.ኣብ ትሔቲኡ ካብ ዛሰርሐ ኣካሊት ሒሇፌቲ ኀ.በስሩ ከሚሰሩ ኣካሊተ ሃሊፉዎች የተውጣጣ
ዛተውፃእፅኡ ኮሚቴ ስራሔ ኣመራርሒ የጣይሽ የስራ አመራር ኮሚቴ ያቋቁማሌ፣ ይመራሌ፣
፣ይመርሔ፣
አ.ፀብፃብ ስራሔ አፇፃፅማ ንከንቲባ የቕርብ፣ ነ.የስራ አፇፃፀም ሪፖርት ሇከንቲባ ያቀርባሌ፣
ከ.በቲ ከንቲባ ዛውሃቡ ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም፣ ኘ.በከንቲባው የሚሰጡ ላልች ተግባራት
ያከናውናሌ፣
3.መካየዱ ስራሔ ከተማ ኣብ ኣኼባታት ቤት ምኽሪ 3.የከተማው ስራ አስኪያጅ በከተማው ምክር ቤት
ከተማን ኮሚቴ ከንቲባን ብዖይ ዴምፂ ይካፇሌ። እና ከንቲባ ኮሚቴው ስብሰባዎች ያሇ ዴምፅ
መሳተፇፌ ይችሊሌ።
26. ምክትሌ ስራሔ መካየዱ 26.ምክትሌ ስራ አስኪያጅ
1.ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ እቲ ከንቲባ ምክትሌ 1.አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ከንቲባው ምክትሌ ስራ
ስራሔ መካየዱ ክሸውም ይኽእሌ፣ አስኪያጅ ሉሾም ይችሊሌ፤
2.ተፀዋዔነቱ ነቲ ከተማ መካየዱ ስራሔ ኮይኑ 2.ተጠሪነቱ ሇከተማው ስራ አስኪያጅ ሆኖ
ምክትሌ መካየዱ ስራሔ፤ ምክትሌ ስራ አስኪያጅ፤
ሀ.ናይቲ ከተማ መካየዱ ስራሔ ኣብ ዖየሇለ ወይ ሀ.የከተማው ስራ አስኪያጅ በላሇበት ወይም
ስርሐ ንምክያዴ ኣብ ዖይኽእሇለ ተኪኡ ስራውን ሇማከናወን በማይችሌበት ጊዚ ተክቶ
ይሰርሔ፣ ይሰራሌ፣
170
ሇ.ብስራሔ መካየዱ እቲ ከተማ ዛውሃብዎ ካሌኦት ሇ.በከተማው ስራ አስኪያጅ የሚሰጡትን ላልች

ስራሔቲ ይፌፅም፣ ተግባራት ያከናውናሌ፣
ሏ.ሒዯ ዖፇር ስራሔ ግሌጋልት ማዖጋጃ ይመርሔ፡፡ ሏ.አንዴ የማዖጋጃ ቤት አገሌግልት ዖርፌ
ይመራሌ፡፡
27. ካሌኦት ፇፀምቲ ኣካሊት 27. ላልች አስፇፃሚ አካሊት
1. ኣብቲ ከተማ ኣዴሇይቲ ዛኾኑ ፇፀምቲ ኣካሊት 1. በከተማው አስፇሊጊ የሆኑ አስፇፃሚ አካሊት
ብመቕረባይነት እቲ ከንቲባ ብውሳነ ቤት ምኽሪ በከንቲባው አቅራቢነት በምክር ቤቱ ውሳኔ
ከተማ ይጣየሹ፣ መሰረት ይቋቋማለ፣
2. ተፀዋዔነት ኣብ ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ ዛሰርሐ 2. በማዖጋጃ ቤት አገሌግልት የሚሰሩ ሃሊፉዎች
ሒሇፌቲ ፇፀምቲ ኣካሊት ነቲ ስራሔ መካየዱ ተጠሪነታቸው ሇከተማው ስራ አስኪያጅ ሆኖ
ኮይኑ ካብዘ ወፃኢ ዖሇዉ ዴማ ተፀዋዔነቶም ነቲ ከዘህ ውጭ ያለት ዯግሞ ተጠሪነታቸው
ከንቲባ ይኸውን፣ ሇከንቲባ ይሆናሌ፣
3. ውሽጣዊ አወዲዴባ ፣ስሌጣንን ተግባርን እዜም 3. የነዘህ አስፇፃሚ አካሊት የውስጥ አዯረጃጀት፣
ፇፀምቲ ኣካሊት ብቤት ምኽሪ ብዖውፅኦ መምርሑ ስሌጣንና ተግባር የከተማው ምክር ቤት
ይውሰን። በሚያወጣው መመሪያ ይወሰናሌ።
28.ብዙዔባ ጣብያ 28.ስሇ ቀበላ
1. ቤት ምኽሪ እቲ ከተማ ርኢቶ ነበርትን 1. የከተማው ምክር ቤት የነዋሪዎችን አስተያየት
ዛተመቻቸው ቀረብ ግሌጋልት ክህለ፣ ናይቲ ፣ አመቺ የአገሌግልት አቅርቦት፣የከተማ
ከተማ ትሌሚ ሌምዒትን በዛሑ ህዛብን መሰረት ሌማት እቅዴና የሔዛብ ብዙት መሰረት
ብምግባር ሒደሽ ጣብያ ከጣይሽ ወይ ዲግም በማዴረግ አዱስ ቀበላ ሉያቋቁም ወይም
ክውዴብ ይኽእሌ፣ ያሇውን ቀበላ እንዯገና ሉያዋቅር ይችሊሌ፣
2. እቲ ጣብያ ማእኸሌ ሌምዒትን ቀጥተኛ ተሳትፍ 2. ቀበላው የሌማትና የህዛብ ቀጥተኛ ተሳትፍ
ሔዛብን ብምዃን ኣብ ጣብያ ናይ ዛውሃቡ ማዔከሌ በመሆንና በቀበላ ዯረጃ ሉሰጡ
ግሌጋልታት ናቑጣ ብምዃን፣ ሇሚችለ አገሌግልቶች ጣብያ በመሆን፣
ሀ.ናይቲ ጣብያ ቤት ምኽሪ ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ ሀ.ተሻሽል በወጣው ሔገ መንግስትና በከተማው
መንግስትን በቲ ከተማ ቤት ምኽክሪ ተፇሌዩ ምክር ቤት ተሇይቶ በሚወሰን ስሌጣንና
ብዛውሰን ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ፣ ተግባር ይኖረዋሌ፣
ሇ.እቲ ነባሪ ብዛተኽኣሇ መጠን ግሌጋልት ኣብ ሇ.ነዋሪው በተቻሇ መጠን አገሌግልት
ቀረብኡ ዛረኽበለ ኩነታት የመቻቹ፣ በአቅራቢያው የሚያገኝበት ሁኔታ
ያመቻቻሌ፣
ሏ.ቤት ምክኽሪ ጣብያ ኣፇጉባኤ፣ ዋና ስራሔ ፇፃሚ ሏ.ቀበላ ምክር ቤት ፣አፇጉባኤ፣ዋና ስራ
፣ቐዋሚ ኮሚቴ ፣ማሔበራዊ ቤት ፌርዴን አስፇፃሚ፣ቋሚ ኮሚቴ፣ማሔበራዊ ፌርዴ
ዛተፇሊሇዩ ፇፀምቲ ኣካሊት ይህሌውዎ።ዛርዛር ቤቶችና የተሇያዩ አስፇፃሚ አካሊት
ስሌጣንን ተግባሮም ቤት ምኽሪ ከተማ ብዖውፅኦ ይኖሩታሌ።ዛርዛር ስሌጣንና ተግባራቸው
መምርሑ መሰረት ይውሰን፣ የከተማው ምክር ቤት በሚያወጣው መመሪያ
መሰረት ይወሰናሌ፣
መ.ተፀዋዔነት ቤት ምኽሪ ጣብያ ንዛመረፆ ናይቲ መ.የቀበላው ምክር ቤት ተጠሪነቱ ሇመረጠው
ጣብያ ህዛብን ንቤት ምኽሪ ከተማ ይኸውን፣ የቀበላው ህዛብና ሇከተማው ምክር ቤት
ይሆናሌ፣
ረ.ሔዴሔዴ ጣብያ ብህዛቢ ዛተመረፀ ቤት ምኽሪ ሠ.እያንዲንደ ቀበላ በህዛብ የተመረጠ ምክር
ይህሌዎ፣ ቤት ይኖረዋሌ
ሰ.ተዋፅኦ፣ አገባብ ኣመራርፃ፣ ስራሔ ዖበን እቲ ቤት ረ.የምክር ቤቱ አባሊት ተዋፅኦ፣ አመራረጥና የስራ
ምኽሪ ብመሰረት ሔጊ መረፃን ቤት ምኽሪ ከተማ ዖመን የመርጫ ህግን መሰረት በማዴረግ
171
ብዖውፅኦ መምርሑ ይፌፀም፣ የከተማው ምክር ቤት በሚያወጣው መመሪያ

ይፇፀማሌ፣
ሸ.ሔዴሔዴ ጣብያ ብቤት ምክሪ እቲ ጣብያ ዛተሾሙ ሰ.እያንዲንደ ቀበላ በቀበላው ምክር ቤት
ዲያኑ ዛሒዖ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ በተሾሙ ዲኞች የያዖ ማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ይህሌዎ።ምጥያሽ ስሌጣንን ተግባርን ማሔበራዊ ይኖረዋሌ፣የማህበራዊ ፌርዴ ቤት መቋቋም
ቤት ፌርዱ ጣብያ ብሔጊ ይውሰን። ፣ስሌጣንና ተግባር በህግ ይወሰናሌ።

ብዙዔባ ንከተማነት ዖይበቅዒ ዔሸሌ ከተማታት ሇከተማነት ስሊሌበቁ ታዲጊ ከተሞች
29.ስሌጣንን ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ 29.የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ስሌጣን
1. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ንከተማነት ዖይበቅዒ ዔሸሌ 1. በዘህ አዋጅ መሰረት ሇከተማነት
ከተማታት ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብዖውፅኦ መመዖኛዎቹን ያሊሟለ ታዲጊ ከተሞች የስራ
ዯንቢ መሰረት ብቤትማዖጋጃ ዛመሒዯራለ አስፇፃሚ ምክር ቤት በሚያወጣው ዯንብ
ኩነታት ይውሰን፣ መሰረት በማዖጋጃ ቤት የሚተዲዯሩበት ሁኔታ
ይወሰናሌ።
2. ብመሰረት እዘ ዯንቢ ኣፌሌጦ ዛተውሃበን ዔሸሌ 2. በዯንቡ መሰረት ዔውቅና የተሰጣቸው ታዲጊ
ከተማታት ዛርዛርን ምጥያሽን በቲ ዛወፅእ ዯንቢ ከተሞች ዛርዛርና መቋቋም በሚወጣው ዯንብ
3. ኣብ ውሽጢ ወረዲ ሒዯ ወይ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ቤት 3. በአንዴ ወረዲ ውስጥ አንዴ ወይም ከአንዴ
ማዖጋጃ ዖሇዎን ዔሸሌ ከተማታት ክጣየሻ ይኽእሊ። በሊይ ማዖጋጃ ቤት ያሊቸው ታዲጊ ከተሞች
ሉቋቋሙ ይችሊለ።
30. ስሌጣንን ተግባርን ቤት ማዖጋጃ 30. የማዖጋጃ ቤት ስሌጣንና ተግባር
1.በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 29 ዛጣየሽ ቤት መዖጋጃ 1.በዘህ አዋጅ አንቀፅ 29 መሰረት የሚቋቋም
ብምምሔዲር ወረዲ እናተዯገፇን እናተመርሏን ማዖጋጃ ቤት በወረዲው መስተዲዴር
ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ፣ እየተዯገፇና እየተመራ የሚከተለት ስሌጣንና
ተግባር ይኖሩታሌ፣
ሀ.ንዛተጣየሸለ ከተማ ዔብየት ፕሊን ወይ ገቢራዊ ሀ.ሇተቋቋመበት ከተማ የዔዴገት ፕሊን ወይም
ፕሊንን ብምዴሊውን መፅናዔቲ ከተማ ክካየዴ ገቢራዊ ፕሊን ጥናት እንዱካሄዴ በማስዯረግ
ብምግባርን ንመንበሪ፣ ንትካሊት ሌምዒትን ሇመኖሪያ፣ሇሌማት ተቋማትና ሇግሌ ዴርጅቶች
ውሌቀ ትካሊትን ምርሑት ቦታ የዲለ፣ ይመርሔ፣ የሚመሩ ቦታዎችን ያዖጋጃሌ፣ ይመራሌ፣
ናይቲ ከተማ ቦታ የመሒዴር፣ የከተማውን ቦታ ያስተዲዴራሌ፣
ሇ. ናይ ከተምኡ ውሽጣ ውሽጢ መንገዴታትን ሇ.የከተማውን የውስጥ ሇውስጥ መንገድችና የጎርፌ
ውሔጅ መእሇይን መስመራት ክስርሐ ተፊሰስ መስመሮች እንዱሰሩ ያዯርጋሌ፣የአፇር
ይገብር፣ምጉሔጓሔ ሒመዴ ብምትሔብባር መሸርሸርና የመሬት መዯርመስ አዯጋዎችን
ስራሔቲ ምከሌኻሌ መሬት ምዴርማስ ሒዯጋታት ሔብረተሰቡን እያስተባበረ የመከሊከሌ ስራ
ምስ ሔብረተሰብ ብምዃን ይከሊኸሌ፣ስራሔቲ ይሰራሌ፣የዯንና የአትክሌት ሌማት ስራ
ሌምዒት ዯኒን ተክሌታትን ክካየዴ መዖናግዑ እንዱከናወን የመናፇሻ ቦታዎች እንዱዖጋጁ
ቦታታት ክዲል ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
ሏ.ንምንካይ ዴኽነት ዛሔግ዗ ሌምዒታዊ ሏ.ሇዴህነት ቅነሳ የሚገ዗ ሌማታዊ
ምንቅስቓሳት የካይዴ፣ጥዔና ሒሇዋ ከባቢ እንቅስቃሴዎች ያካሂዲሌ፣የአካባቢ ጤና አጠባበቅ
ክስፌሔፊሔ ይገብር፣ኣብ ወፌሪ ፀረ ኤች.አይ.ቪ እንዱስፊፊ ይጥራሌ፣ በፀረ ኤች አይ ቪ ኤዴስ
ኤዴስ ይሳተፌ፣መቓብር ቦታታት ዖመቻ ሊይ ይሳተፊሌ፣ የመቃብር ቦታዎችን
የዲለ፣የመሒዴር፣ብዙዔባ‟ቲ ከተማ መሰረታዊ ያዯራጃሌ፣ያስተዲዴራሌ ፣ስሇከተማው መሰረታዊ
172
ናይ ስታስቲክስ መረዲእታታት ይሔዛ፣ናይ የስታስቲክስ መረጃዎችን ይይዙሌ፣ የሌዯት

ሌዯት ሒዲር፣ ፌትሔን ሞትን፣ ምስክር ወረቐት ጋብቻ፣ ፌቺና ሞት ምስክር ወረቀት ይሰጣሌ፣
ይህብ
መ.ናይ ቄራ፣መናኸሪያን ዔዲጋ ቦታታትን ክዲለ መ.የቄራ፣ የመናኸሪያና የገበያ ቦታዎች
ይገብር፣ እንዱዖጋጁ ያዯርጋሌ፣
ረ.ምስ ምምሔዲር ወረዲ ብምትሔብባር ከተምኡ ሠ.የስፖርት ማዖውተሪያ ስፌራዎች እንዱዖጋጁ
ፅሩይ መስተ ማይን ካሌኦት መሰረታዊ ግሌጋልት ያዯርጋሌ፣
ቀረብ ክህሌዎ ይገብር፣
ሸ.ኣብ ከባቢኡ ዛርከቡ ናብ ከተማነት ዛዒበዩ ረ.ከወረዲ አስተዲዯር ጋር በመተባበር ከተማው
ማእኸሊት ግሌጋልት ገጠር ዴጋፌ ግሌጋልታት ንፁህ የመጠጥ ውሃና ላልች መሰረታዊ
ቴክኒክ ዛረኽቡለ ኩነታት የመቻቹ፣ አገሌግልቶች አቅርቦት እንዱኖረው
ያዯርጋሌ፣
ቀ.ዒመታዊ ትሌምን በጀትን ኣዲሌዩ ናብ ዋና ሰ.በ዗ርያው የሚገኙ ታዲጊ ከተሞችንና የገጠር
ኣማሒዲሪ ወረዯዴኡ የቕርብ፣ብዛምሌከቶ ምስ አገሌግልት ማዔከሊት የቴክኒክ አገሌግልት
ፀዴቐ ኣብ ተግባር የውዔሌ፣ብመሰረት ሔጊ ዴጋፌ የሚያገኙበትን ሁኔታ ያመቻቻሌ፣
እቶት ቤት ማዖጋጃ ይእክብ፣ በጀቱ የማሒዲዴር፣ ሸ.ዒመታዊ ዔቅዴና በጀት አዖጋጅቶ ሇወረዲው
ተወሰኽቲ ፌሌፌሊት እቶት ኣፅኒዐ ናብ ዋና አስተዲዲሪ ያቀርባሌ፣ በሚመሇከተው
ዛምሌከቶ የቕርብ፣ ሲፀዴቅም ተግባር ሊይ ያውሊሌ፣
በ.ካብ ሔጊ ወፃኢ ዛኾኑ ህንፃታት ይቆፃፀር፣ምፌራስ በሚመሇከተው ሲፀዴቅ የማዖጋጃ ቤቱን
ሒዊሱ ካሌኦት ስጉምትታት ብመሰረት ሔጊ ገቢዎች ይሰበስባሌ፣ በጀቱንም ያስተዲዴራሌ
ይወስዴ፣ ፣ ተጨማሪ የገቢ ምንጮችን አጥንቶ
ሇሚመሇከተው ያቀርባሌ፣
ቀ.ሔገ-ወጥ ግንባታዎችን ይቆጣጠራሌ፣ማፌረስ
ጨምሮ በሔግ መሰረት የተሇያዩ
እርመጃዎችን ይወስዲሌ፣
2.ስራሔ መካየዱ ቤት ማዖጋጃ ብሞያዊ ብቕዒቱ 2.የማዖጋጃ ቤት ስራ አስኪያጅ በሞያው ብቃት
ስምምዔነት ቤት ምክኽሪ እቲ ወረዲ ብምርካብ የወረዲው ምክር ቤት ስምምነት በማግኘት
ብዋና ኣማሒዲሪ ይሽወም፣ በወረዲው ዋና አስተዲዲሪ ይሾማሌ፣
3.ስራሔን ሒሊፌነትን መካየዱ ስራሔ ከከም ኩነታቱ 3.የስራ አስኪያጅ ተግባርና ሃሊፉነት እንዯ
ብምጥዔዒም ኣብ ዒንቀፅ 25 እዘ ኣዋጅ ሁኔታው በማጣጣም በዘህ አዋጅ አንቀፅ 25
ከምዛተዖርዖረ ይኸውን። በተዖረዖረው መሰረት ይሆናሌ።
31.ብዙዔባ ቤት ምኽሪ 31.ስሇ ምክር ቤት
1. እቲ ቤት ማዖጋጃ ዛርከበለ ቤት ምኽሪ ጣብያ 1. ማዖጋጃ ቤቱ የሚገኝበት የቀበላ ምክር ቤት
ንጉዲያት ቤት ማዖጋጃ ዛርኢ ይኸውን፣ የማዖጋጃ ቤት ጉዲዮችን በተመሇከቱ ያያሌ፣
2. ካብ ሒዯ ጣብያ ንሊዔሉ እንትህሌዎ ሃሇዋት 2. ከአንዴ ቀበላ በሊይ በሚሆንበት ጊዚ
ሔዴሔዴ ጣብያ ሔሌው ኮይኑ ሒበራዊ መዴረኽ የእያንዲንደ ቀበላ ህሌውና እንዯተጠበቀ ሆኖ
ብምፌጣር ጉዲያት ቤት ማዖጋጃ ይሪኢ ዛርዛሩ የጋራ መዴረክ በመፌጠር የማዖጋጃ ቤቱ
ብዛወፅእ ዯንቢ ይግሇፅ። ጉዲዮችን ይመሇከታሌ።ዛርዛሩ በሚወጣው
ዯንብ ይገሇፃሌ።
32.ተፀዋዏነት ኣብያተ ማዖጋጃ 32.ስሇማዖጋጃ ቤተ ተጠሪነት
1. ተፀዋዔነት ቤት ማዖጋጃ ንዖተሒቖፇለ ወረዲ 1. የማዖጋጃቤት ተጠሪነቱ ሇታቀፇበት የወረዲ
ምምሔዴዲር ይኸውን፣ አስተዲዯር ይሆናሌ፣
2. ምምሔዴዲር ወረዲ ትሌሚ ሰራሔን ፀብፃብን 2. በማዖጋጃ ቤቶች ጉዲይ ሊይ ወረዲ አሰተዲዯር
173
ጉዲያት ኣብያተ ማዖጋጃ ናብ ቢሮ ሌምዒት የስራ እቅዴና ሪፖርት ሇከተማ ሌማትና

ከተማን ኮንስትራክሽንን ናይ ምሌኣክ ግቡእ ኮንስትራክሽን፣ቢሮ የመሊክ ግዳታ አሇበት።
ኣሇዎ።
ብዙዔባ ቤት ማዖጋጃ ንምጥያሽ ዖይበቅዒ ከተማ ተንከፌ ማዖጋጃ ቤት ሇማቋቋም ያሌበቁ ከተማ መሰሌ
ከባቢታት አካባቢዎች
33.ኣፌሇጦ ብዙዔባ ምርካብን ስሌጣንን ተግባርን 33.ዔውቅና ስሇማግኘትና ስሌጣንና ተግባራቸው
1. ብመሰረት እዘ ኣዋጅን ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ 1. በዘህ አዋጅና የክሌሌ ስራ አስፇፃሚ ምክር
ብዖውፅኦ ዯንቢን ብብርኪ ቤት ማዖጋጃነት ቤት በሚያወጣው ዯንብ መሰረት በማዖጋጃ
ንምውዲብ ዖዴሇዩ ረቋሒታት ዖየማሌአ ቤት ሇመዯራጀት የሚያስፇሌጉት
ማሔበረሰብ ኣፌሌጦ ከይዱ ምኽታም ክረክብ መመዖኛዎች ያሊሟሊ የማህበረሰብ ስብስብ
ይኽእሌ፣ የከተማነት ሂዯት ዔውቅና ሉያገኝ ይችሊሌ፣
2. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ኣፇሌጦ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ዔውቅና ያገኘ
ዛረኸበ ኣካሌ ዛስዔቡ ስሇጣንን ተግባር ይህሌዎ፣ አካሌ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
ይኖሩታሌ፣
ሀ.ኣብ ከባቢኡ ንዛካየደ ማህበራዊን ኢኮኖሚያዊን ሀ.በአካባቢው የሚካሄደ የማህበራዊና ኢኮኖሚያዊ
ምንስቅስቓሳት ሌምዒት ይመርሔ፣ የተሒባብር፣ ሌማት እንቅስቃሴዎችን ይመራሌ፣
ንነባሪ ህዛቢ ንሌምዒት የሇዒዔሌ፣ ያስተባብራሌ፣ ነዋሪውን ህዛብ ሇሌማት ስራ
ያነሳሳሌ፣
ሇ.መንበሪ ኣባይቲ ንዛሰርሐ ምችው ኩነታት ሇ.መኖሪያ ቤት ሇሚሰሩ ምቹ ሁኔታን ይፇጥራሌ
ይፇጥር፣ኣዴሊይ ዴጋፌ ይህብ፣ አስፇሊጊውን ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
ሏ. ኣብ ዛተጣየሸለ ከባቢ ዛካየደ ህንፃታት ሏ. በተዯራጀበት አካባቢ ውስጥ የሚካሄደ
ሔጋዊነት ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር፣ ግንባታዎች ህጋዊነት ይከታተሊሌ፣
ይቆጣጠራሌ፣
መ.በቲ ቢሮ ተፀኒዐ ብቤት ምክሪ ስራሔ ፇፃሚ መ.በቢሮው ተጠንቶ በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር
ብዖውፅኦ መምርሑ ብዛውሰን መሰረት ተፇሌዩ ቤት በሚወጣ መመሪያ በሚወሰነው መሰረት
ዛውሃብ እቶት ይእከብ፣ ተሇይቶ የሚሰጠው ገቢ ይሰበሰባሌ፣
ረ.ሰሊምን ዴሔንነትን ነባሪ ህዛቢን ከባቢኡን ሠ.የአከባቢውን ሰሊም በማስጠበቅና የነዋሪውን
ንምሔሊውን ንምርግጋፅን ኣግባብነት ምስ ህዛብ ዴህንነት በማረጋገጥ ረገዴ አግባብ
ዖሇዎም ኣካሊት ይተሒባበር፣ ካሊቸው አካሊት ጋር ይተባበራሌ፣
ሰ.ኣብ ከባቢኡ ሒሇዋ ክንክን ሃፌቲ ተፇጠሮ ከባቢን ረ.በአከባቢው የተፇጥሮ ሃብት ጥበቃና እንክብካቤ
ብስፌሒት ክካየዴ የበራትዔ፣ በስፊት እንዱካሄዴ ያበረታታሌ፣
ሸ. ብምምሔዲር ወረዲ ዛውሃብዎ ካሌኦት ሔጋዊ ሰ. በወረዲው መስተዲዴር የሚሰጠውን ላልች
ተግባራት ይፌፅም፣ ሔጋዊ ተግባራት ያከናውናለ፣
3.ተፀዋዔነት ኣብ ከይዱ ምክታመ ዛርከብ ከባቢ 3.በከተማነት ሂዯት የሚገኝ አካባቢ ተጠሪነቱ
ንዛተጠርነፇለ ምምሔዴዲር ጣብያን ወረዲን ሇታቀፇበት የወረዲ አስተዲዲሪ ይሆናሌ።
ይኸውን።
34.ኣወዲዴባን ኣመራርሒን ስራሔን 34.አዯረጃጀትና ስራ አመራር
1. ንባዔለ ካብቲ ገጠር ከባቢ ብምፌሊይ ዛተጣየሸን 1. እራሱን ከገጠሩ አካባቢ በመሇየት የተቋቋመና
ብመሰረት እዘ ክፌሉ ኣፌሌጦ ዛረኸበ ከባቢ በዘህ ክፌሌ መሰረት ዔውቅና ያገኘ አካባቢ
ኣዴሊይ ረቑሒታት ኣማሉኡ ኣፌሇጦ ቤት ተፇሊጊዎቹን መስፇርቶች አሟሌቶ የማዖጋጃ
174
ማዖጋጃ ክሳብ ዛረክብ ቤት ምኽሪ ኣይህሌዎን፣ ቤት አቋም እስኪያገኝ ዴረስ ምክር ቤት

አይኖረውም፣
2. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ዛተመሌከተ 2. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ስር የሰፇረው
ዴንጋገ እንተሃሇወ ኳ እቲ ከባቢ ኣብ ዛተጣሸለ ዴንጋጌ ቢኖርም በአካባቢው በተቋቋመበት
ቦታ ዛርከብ ቤት ምኽሪ እቲ ከባቢ ኮይኑ ስፌራ የሚገኝ የቀበላ ምክር ቤት የአካባቢው
ከገሌግሌ ይኽእሌ፣ ምክር ቤት ሆኖ ሉያገሇግሌ ይችሊሌ፣
3. ኣብቲ ከባቢ ውሽጢ ዛርከቡ ጣብያታት ካብ ሒዯ 3. በአካባቢው ውስጥ የሚገኙ ቀበላዎች ከአንዴ
ንሊዔሉ እንተኾይኖም ካብ ኩልም ጣብያታት ቤት በሊይ በሆኑ ጊዚ ከየቀበላዎቹ ምክር ቤቶች
ምኽሪ ተውፃፂኡ ዛስየም ናይ ሒባር ቤት ምኽሪ ተውጣጥቶ የሚሰየም የጋራ ምክር ቤት ሆኖ
ኮይኑ የገሌግሌን፣ ሉያገሇግሌ ይችሊሌ፣
4. ከከም ኩነታቱ ብጣብያ ወይ ሒባር ቤት ምኽሪን 4. እንዯሁኔታው በቀበላ ወይም በወረዲው
ምምሔዲር ወረዲን ናይ ሒባር ውሳነ ሙያዊ አስተዲዯርና በጋራ ምክር ቤቶች በጋራ ውሳኔ
ክእሇት መሰረት ብምግባረ ዛስየሙ ኣመራርሒ ተመስርቶ ሙያዊ ችልታን መሰረት
ስራሔን ዴጋፌ ውሃብቲ ሰራሔተኛታት በማዴረግ የሚሰየሙ የስራ አመራሮችና
የህሌዎም።ዛርዛሩ ነዘ ኣዋጅ መሰረት ብምግባር ዴጋፌ ሰጪ ሰራተኞች ይኖራቸዋሌ።ዛርዛሩ
እቲ ቢሮ ብዖውፅኦ መምርሑ ይውሰን። ይህን አዋጅ መሰረት በማዴረግ ቢሮው
በሚያወጣው መመሪያ ይወሰናሌ።

ብዙዔባ ቤት ፌርዱ ጉዲያት ከተማ ስሇ ከተማ ጉዲዮች ፌርዴ ቤት
35.ኣብያተ ፌርዱ ከተማ 35.የከተማው ፌርዴ ቤቶች
1. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ቤት ፌርዱ ከተማ 1. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት የከተማ
ዛጣየሸሇን ከተማታት ይውሰን፣ ፌርዴ ቤት የሚቋቋምባቸው ከተሞች
ይወሰናሌ፣
2. ምምሔዴዲር ከተማ ዛስዔቡ ኣብያተ ፌርዱ 2. የከተማው አስተዲዯር የሚከተለት ፌርዴ
ይህሌዎ፣ ቤቶች ይኖሩታሌ፣
ሀ.ቤት ፌርዱ ጉዲያት ከተማን ፣ ሀ.የከተማ ጉዲዮች ፌርዴ ቤት፣
ሇ.ጣብያ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ፣ ሇ.የቀበላው ማህበራዊ ፌርዴ ቤት
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡሰ ዒንቀፅ /1/ዛተዯንገገ ሔሌው 3. የዘህ ዒንቀፅ ንኡሰ ዒንቀፅ /1/ የተዯነገገው
ኮይኑ ሒንቲ ከተማ ብዛህሌዎ ዒቅሚ ፊይናንስን እንዯተጠበቀ ሆኖ አንዴ ከተማ በሚኖረው
በዛሑ ጉዲያትን ዒርሳ ኪኢሊ ወይ ምስ ካሌኦት የፊይናንስ አቅምና የጉዲዮች ብዙት ራሱን
ተጎራበቲ ከተማታት ብምዃን ቤት ፌርዱ ከተማ ችል ወይም ከላልች አጎራባች ከተሞች ጋር
ክተጣይሸ ትኽእሌ።ዛርዛሩ ብሔጊ ይውሰን። በመሆን የከተማ ፌርዴ ቤት ሉያቋቁም
ይችሊሌ።ዛርዛሩ በህግ ይወሰናሌ።
36.ኣወዲዴባ ቤት ፌርዱ ከተማ 36.የከተማ ፌርዴ ቤት አዯረጃጀት

1. ቤት ፌርዱ ከተማ ዛስዔብ ኣወዲዴባ ይህሌዎ፣ 1. የከተማ ፌርዴ ቤት የሚከተሇው አዯረጃጀት
ይኖረዋሌ፣
ሀ.ቀዲማይ ብርኪ ቤት ፌርዱ፣ ሀ.የከተማ የመጀመሪያ ዯረጃ ፌርዴ ቤት፣
ሇ.ይግበኣኒ ሰማዑ ቤት ፌርዱ፣ ሇ.የከተማው ይግባኝ ሰሚ ፌርዴ ቤት
2. ሔዴሔዴ ብርኪ ቤት ፌርዱ ሒዯ ፕሪዘዲንት 2. እያንዲንደ የፌርዴ ቤት ዯረጃ አንዴ
ኣዴሊይ ዛኾኑ ዲያኑን ሰራሔተኛታትን ፕሬዘዲንትና ሇስራው አስፇሊጊ የሆኑ ዲኞች
ይህሌዉዎ፣ እና ሰራተኞች ይኖሩታሌ፣
175
3. እቲ ቤት ፌርዱ ከም ኣዴሊይነቱ ሒዯ ወይ ካብ 3. ፌርዴ ቤቱ እንዯአስፇሊጊነቱ አንዴ ወይም

ሒዯ ንሊዔሉ መጋባእያታት ክህሌዉዎ ይኽእለ፣ ከአንዴ በሊይ ችልቶች ይኖረዋሌ፣
4. ኣብ ሔዴ ሔዴ ብርኪ ዛሽወም ፕሬዘዲንትን 4. በየዯረጃው የሚሾሙ ፕሬዘዲንትና ዲኞች
ዲያኑን ብመቕረባይነት ርእሰ ምምሔዲረ ብቤት በርእሰ መስተዲዴሩ አቅራቢነት በክሌለ
ምኽሪ ክሌሌ ይሽወሙ፣ ምክር ቤት ይሾማለ፣
5. ዛርዛር ኣወዲዴባን ኣሰራርሒን ቤት ፌርዱ ከተማ 5. የከተማ ፌርዴ ቤት ዛርዛር አሰራርና
ብሔጊ ይውሰን፣ አዯረጃጀት በህግ ይወሰናሌ።
37.ስሌጣን ዲይነት ቤት ፌርዱ ከተማ 37.የከተማው ፌርዴ ቤት የመዲኘት ስሌጣን

ቤት ፌርዱ ከተማ ኣብ ዛስዔቡ ጉዲያት ስሌጣን የከተማ ፌርዴ ቤት በሚከተለት ጉዲዮች ሊይ
ዲይነት ይህሌውዎ ፣ የመዲኘት ስሌጣን ይኖረዋሌ፣
1. አፇፃፅማ መሪሔ ፕሊን እቲ ከተማ ዛምሌከት ናይ 1. የከተማው መሪ ፕሊን አፇፃፀም የሚመሇከት
ትሔዛቶ መሰሌ አወሃህባ ፌቓዴ ወይ ኣጠቓቕማ የይዜታ ባሇመብትነት፣የፌቃዴ አሰጣጥ
ቦታን ገዙን ኣመሌኪቶም ኣብ ዛሇዒለ ጉዲያት፣ ወይም የቦታ አጠቃቀምን በተመሇከተ የሚነሱ
ጉዲዮች፣
2. ክራይ፣ክፌሉት ግሌጋልትን ካሌኦት ክፌሉታትን 2. በከተማው ኪራይና የአገሌግልት ክፌያ
እቲ ከተማ፣ በሚመሇከቱ ጉዲዮች፣
3. ግሌጋልት ቤት ማዖጋጃ ኣመሌኪቶም ኣብ 3. የማዖጋጃ ቤት አገሌግልት አስመሌክተው
ዛሇዒለ ጉዲያት፣ በሚነሱ ጉዲዮች፣
4. ምትሔሌሊፌ ዯንቢ ትራፉክ፣ 4. በትራፉክ ዯንብ መተሊሇፌ ጉዲዮች፣
5. ከተማ ምምሔዴዲር ኣብ ዖመሒዲዴሮም ገዙውቲ 5. የከተማው አስተዲዯር በሚያስተዲዴራቸው
መንግስቲ ዖሇዒለ ጉዲያት፣ የመንግስት ቤቶች ጋር በተያያ዗ የሚነሱ
ጉዲዮች፣
6. ጥርዒን ሇውጢ ስም ውሇቀ ሰብ፣ 6. የግሇሰብ የስም ሇውጥ አቤቱታ፣
38.ተፇፃምነት ዖሇዎም ሔግታትን ስነ ስርዒታትን 38.ተፇፃሚነት ያሊቸው ሔጎችና ስነ-ስርዒት

1. ኣብዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 37 ንዛተዖርዖሩ ስሌጣን 1. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 37 የተዖረዖሩ የዲኝነት
ዲይነት ኣግባብነት ብዖሇዎም መሰረታውን ስነ- ስሌጣን አግባብነት ባሊቸው መሰረታዊና የስነ-
ስርዒት ሔግታትን መንግስትን ከምኡ‟ውን ስርዒት ሔጎች እንዱሁም የከተማ ሔጎች
ከተማዊ ሔግታት መሰረት ይረኣዩ። መሰረት ይታያለ፣
2. ንዲያኑ ምምሔዴዲር እዘ ክሌሌ ዛሰርሐ ክሌሊዊ 2. የክሌለን ዲኞች ሇማስተዲዯር የወጡ ሔጎች
ሔግታት ኣዴሊይ ምትዔርራይ እናተገበረለ አስፇሊጊ ማስተካከያ በማዴረግ ሇከተማ ፌርዴ
ንዲያኑ ቤት ፌርዱ ከተማ‟ውን ተፇፀምቲ ይኾኑ፣ ቤት ዲኞችም ተፇፃሚ ይሆናለ፣
3. ይግባኣኒ ሰማዑ ቤት ፌርዱ ከተማ ኣብ ዛሃቦ ናይ 3. የከተማ ይግባኝ ሰሚ ፌርዴ ቤት በሰጠው
መወዲእታ ውሳነ መሰረታዊ ናይ ሔጊ ስሔተት የመጨረሻ ውሳኔ ሊይ መሰረታዊ የህግ
ኣሇዎ ዛብሌ ወገን ንሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ከቕርብ ስሔተት አሇበት የሚሌ ወገን ቅሬታውን
ይኽእሌ፣ ሇጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ሉያቀርብ ይችሊሌ
39.ስሌጣን ዲይነት ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ 39.የቀበላው ማሔበራዊ ፌርዴ ቤቶች የዲኝነት
ስሌጣን ዲይነት ማሔበራዊ ኣብያተ ፌርዱ ብመሰረት ስሌጣን
መጣየሺ ኣዋጅ ማሔበራዊ ቤት ፌርዱ ብዛተወሰነ የማሔበራዊ ፌርዴ ቤት የዲኝነት ስሌጣን
መሰረት ይኸውን፣ ማሔበራዊ ፌርዴቤትን ሇማቋቋም በወጣው አዋጅ
መሰረት ይሆናሌ፣
ክፌሉ ሾሞንተ ክፌሌ ስምንት
176
ብዙዔባ በጀትን ፊይናንስን ስሇ በጀት እና ፊይናንስ

40.በጀት ዒመት 40.በጀት ዒመት
በጀት ዒመት ምምሔዴዲር እቲ ከተማ በጀት የከተማው ኣስተዲዯር የበጀት ዒመት የክሌለ
ዒመት መንግስቲ ክሌሌ ይኽውን። መንግስት የበጀት ዒመት ይሆናሌ።
41.ፌሌፌሌ እቶት ከተማ 41.የከተማው የገቢ ምንጭ
1.ካብ ዛህቦ ግሌጋልት ዛርከብ እቶት ፣ 1.ከሚሰጣቸው ኣገሌግልት የሚገኝ ገቢ፣
2.ካብ ክሌሌ መንግስቲ ዛርከብ ዴጎማ፣ 2.ከክሌሌ መንግስት በሚስጥ ዴጎማ፣
3.ካብ ሌቃሔ፣ 3.ከብዴር፣
4.ካብ ካሌኦት ፌሌፌሌ። 4.እንዱሁም ከላልች የገቢ ምንጮች።
42.ስሌጣን ምእካብ እቶት 42.ገቢ የመሰብሰብ ስሌጣን
ናይቲ ከተማ ምምሔዴዲር ዛስዔብ ስሌጣን የከተማው ኣስተዲዯር የሚከተሇው የፊይናንስ
ፊይናንስ ይህሌዎ፣ ስሌጣን ይኖረዋሌ፣
1.ካብ ፋዯራሌን ክሌሌ መንግስትን ናይቲ ክሌሌ 1.የፋዯራሌና የክሌሌ መንግስትን እንዱሁም
ትካሊት ሌምዒት ተቖፀርቲ ከይሒወሰ ኣብቲ የፋዯራሌና የክሌሌ መንግስት የሌማት
ከተማ ክሌሌ ውሽጢ ብምቑፃር ዛርከብ እቶት ዴርጅቶች ተቀጣሪዎችን ሳይጨምር
ስራሔ ግብሪ ብመሰረት ሔጊ ይውስን፣ይእክብ። በከተማው ክሌሌ ውስጥ በመቀጠር በሚገኝ
ገቢ ሊይ የስራ ግብር በሔግ መሰረት
ይወሰናሌ፣ ይሰበስባሌ።
2.ኣብ ውሽጢ ከተምኡ ክፌሉት መሬት መጥቀሚ 2.በከተማው ውሰጥ የመሬት መጠቀምያ ክፌያ
ይውስን፣ ይእክብ፣ ይወስናሌ፣ይሰበስባሌ፣
3.ኣብ ውሽጢ ከተምኡ ግብሪ እቶት ስራሔ ሔርሻ 3.በከተማው ውሰጥ የእርሻ ስራ ገቢ ግብር
ይውስን ፣ይእከብ፣ ይጥሊሌ፣ይሰበስባሌ፣
4.ኣብቲ ከተማ ኣብ ዛርከቡ ውሌቀ ነገዴቲ 4.በከተማው በሚገኙ ግሇሰብ ነጋዳዎች ሊይ
ግብሪ ትርፉ ንግዱ ፣ኤክሳይዛን ተርንአቨር ንግዴ ትርፌ ግበር፣የኤክሳይዛና የተርን ኣቨር
ታክስን ብመሰረት ሔጊ ይወስን፣ይእከብ፣ ታክስ በሔግ መሰረት ይወስናሌ፣ይሰበስባሌ፣
5.ኣብ ውሽጢ ከተምኡ ናይ ከተማ ቦታ ክራይን ናይ 5.በከተማው ውስጥ የከተማ ቦታ ክራይና የቤት
ገዙ ግብሪ ይውስን ፣ይእክብ፣ ግብር ይወስናሌ፣ይሰበስባሌ፣
6.ኣብ ከተምኡ ዛተካረዩ ገዙውትን ካሌኦት 6.በከተማው ውሰጥ ከተከራዩ ቤቶች እና ላልች
ንብረታትን ብምክራይ ዛርከብ እቶት ግብሪ ንብረቶች ክራይ በሚገኝ ገቢ ሊይ የገቢ ግብር
እቶት ብመሰረት ሔጊ ይውስን፣ይእክብ፣ በሔግ መሰረት ይወስናሌ፣ይሰበስባሌ፣
7.ኣብ ከተምኡ ዛግበር ውዔሊትን ስምምዒትን 7.በከተማው ከሚፇፀሙ ውልችና ስምምነቶች
ከምኡውን ካብ ንብረት ዋንነት ምዛገባ ሽም እንዱሁም ከንብረት ባሇቤትነት ስም ምዛገባ
ግሌጋልት ክፌሉትን ቴምብር ቀረፅን ብመሰረት ሊይ የቴምብር ቀረጥ በሔግ መሰረት ይወስናሌ
ሔጊ ይውስን፣ይእክብ፣ ይሰበስባሌ፣
8.ኣብትሔቲ ዋንነት ከተማ ምምሔዴዲር ዛርከቡ 8.በከተማ ኣስተዲዯር ባሇቤትነት ስር በሚገኙ
ትካሊት ሌምዒት ግብሪ ትርፌ ንግዱ፣ኤክሳይዛን የሌማት ዴርጀቶች ሊይ የንግዴ ትርፌ ግብር
ተርን ኦቨር ታክስን ብመሰረት ሔጊ ይውስን፣ ፣የኤክሳይዛና ተርን ኦቨር ታክስ በሔግ
ይእክብ፣ መሰረት ይወሰናሌ፣ይሰበስባሌ፣
9.መንገዱ እቲ ከተማ ናይ ዛጥቀሙ ተሽከርከርቲ 9.የከተማው መንገድች ከሚጠቀሙ
ክፌሉት መጥቀሚ መንገዱ ይውስን፣ ይእክብ፣ ተሽከርከሪዎች የመንገዴ መጠቀሚያ ክፌያ
ይወሰናሌ፣ ይሰበስባሌ፣
10.ኣብ ትሔቲ ዋንነት እቲ ከተማ ምምሔዴዲር 10.በከተማው ኣስተዲዯር ባሇቤትነት ስር በሚገኙ
ዛርከቡ ኣባይቲ መንግስቲ ካሌኦት ንብረታት የመንግስት ቤቶችና ላልች ንብረቶች ሊይ
177
ኪራይ ይውስን ፣ ይእክብ፣ ኪራይ ይወስናሌ፣ይሰበስባሌ፣

11.ኣብቲ ከተማ ዛካየደ ኣናእሽቲ ስራሔቲ መዒዴን 11.በከተማው ውስጥ በሚካሄዴ ኣነስተኛ
ግብሪ እቶት ማአዴን ፣ክፌሉት ሮያሉቲን መሬት የመዒዴን ስራዎች ሊይ የማዒዴን ገቢ ግብር፣
ክራይን ብመሰረት ሔጊ ይውሰን፣ ይእክብ፣ የሮያሉቲና የመሬት ኪራይ ክፇያዎችን በሔግ
መሰረት ይወሰናሌ፣ ይሰበስባሌ፣
12.በቲ ከተማ ምምሔዲር ካብ ዛውሃቡ ፇቃዲትን 12.በከተማው ኣስተዲዯር ከሚሰጡ ፌቃድችና
ግሌጋልትን ዛፌሌፌሌ ክፌሉት ኣገሌግልቶች የሚመነጩ ክፌያዎችን
ይውስን፣ይእክብ፣ ይወሰናሌ፣ይሰበስባሌ፣
13.ከተማ ተንከፌ ታክስ፣ቀረፃትን ፣ክፌሉት 13. ከተማ ነክ ታክሶች፣ቀረጦችና የኣገሌግልት
ግሌጋልታትን የዔርፌ፣ ይእክብ፣ ክፌያዎችን ይጥሊሌ ፣ ይሰበስባሌ፣
14.ኣብቲ ከተማ ዛርከብ ንብረት ረብሒ ዔብየት 14.በከተማው ውስጥ በሚገኙ ንብረት የካፒታሌ
ካፒታሌ ዋጋ ብመሰረት ሔጊ ይውሰን፣ይእክብ፡፡ ዋጋ ዔዴገት ጥቅም ግብር በሔግ መሰረት
ይወሰናሌ፣ይሰበስባሌ፣
43.እቶት መርከቢ ጉዲያት 43. ገቢ ማስገኛ ጉዲዮች
1.ዛኾነ ከተማ ባዔለ ካብ ዖዲሇዎ እቶት መተኣኻኸቢ 1.ማንኛውም ከተማ ራሱ ካዖጋጀው የገቢ
ኘሮግራማት ካብ ወፇያ ዛረኽቦ ውህብቶን ማሳሰብያ ኘሮግራም ፣ከስጦታ እና ዴጋፌ
ሒገዛን ፊይናንሳዊ ዒቅሙ ከዔቢ ይኽእሌ፣ የፊይናንስ ዒቅሙ ሉያጎሇብት ይችሊሌ።
2.ብሔጊ ክሳብ ዖይተኸሌከሇ እቲ ከተማ ናይ 2.በሔግ እስካሌተከሇከሇ ዴረስ ከተማው
ዖይንቀሳቐቀስ ወይ ብፌለይ ፌቓዴ ናይ እቶት ከሚያንቀሳቅሰው ወይም ከሌዩ ፌቃዴ የገቢ
መርከቢ ተግባራት ብምክያዴ፣ ካብ ናይ ሒባር ማግኛ ተግባራት በማከናወን ከጋራ
ኢቨስትመንት፣ ካብ ፇንዴ ኢንቨስትመንት ካብ ኢንቨስትመንት ፣ከፇንዴ ኢንቨስትመንት
ኪራይ፣ ካብ ሇገስቲ ገንዖብ ብምትእክካብ ከኪራይ፣ ከሇጋሾች ገንዖብ በማሰባሳብ
ንከተምኡ እቶት የርክብ፣ ሇከተማው ገቢ ያስገኛሌ፣
3.ክፌሉት ኣብ ዖርክቡ ዛተፇሊሇዩ ተግባራት ውዔሉ 3.ክፌያ በሚያስገኙ ሌዩ ሌዩ ተግባራት ውሌ
ብምውዔዒሌ ክሳተፌ ይኽእሌ፣ በመዋዋሌ መሳተፌ ይቸሊሌ።
44.ካብ ክሌሌ መንግስቲ ዛርከብ ዴጎማ 44.ከክሌሌ መንግስት የሚገኝ ዴጎማና ብዴር
1.ክሌሌ መንግስቲ ኣብ ከተማ ካብ ዛእከቦ እቶት 1.የክሌለ መንግስት በከተማው ከሚሰበሰበው ገቢ

እቲ ከተማ ብፅሑቱ ዛማቐሇለ ስርዒት ክፌፌሌ የከተማው ዴርሻው የሚያገኝበት የገቢ
የተኣታቱ፣ ክፌፌሌ ስርኣት ይዖረጋሌ፣
2.ካብ ክሌሌ መንግስቲ ዛርከብ ብፅሑት ብመንፅር 2.ከክሌሌ መንግስት የሚሰጠው ዴጎማ በከተሞች
ኣብ መንጎ ከተማታት ዛህለ ብቕዒት ኣፇፊፅማ መካከሌ ሉኖር በሚገባው የኣፇጻጸመ ብቃት
ስራሔ ብዖጎሌበትን ብኽነት ብዖወግዴን መሌክዐ በሚያጎሇብትና ብክነትን በሚያስወግዴ
ይፌፀም። ዛርዛሩ ብሔጊ ይውሰን፣ መሌኩ ይፇፅማሌ፣ዛርዛሩ በሔግ ይወሰናሌ፣
3.እቲ ከተማ ንክሌሌ ወይ ፋዯራሌ መንግስቲ ወኪለ 3.ከተማው የፋዯራለን ወይም የክሌለ መንግስት
ንዛሰርሕም ስራሔቲ ተመጣጣኒ በጀት ካብ ክሌሌ ወክል ሇሚፇጹመው ተግባር ከሚመሇከተው
ወይ ፋዳራሌ መንግስቲ ክረክብ አሇዎ፣ መንግስት ተመጣጣኝ የሆነ በጀት ማግኘት
አሇበት፣
4.ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ እንትፇቅደ ካብ 4.የክሌለ ምክር ቤት በሚፇቅዯው መሰረት ከሃገር
ውሽጢ ዒዱ ዛርከቡ ናይ ገንዖብ ትካሊት ውሰጥ የገንዖብ ተቃማት ሇካፒታሌ ወጪ
ንካፒታሌ ወፃኢ ዛውዔሌ ገንዖብ ክሌቃሔ የሚውሌ ገንዖብ ሉበዯር ይችሊሌ፣ዛርዛሩ
ይኽእሌ ፣ዛርዛሩ ብመምርሑ ይውስን፣ በመመሪያ ይወሰናሌ፣
178
5. ክሌሌ መንግስቲ ዛምሌከቶም ብምትሔብባር 5.የክሌለ መንግስት የሚመሇከታቸውን

ከተማታት ዛሌቃሒለ ፇንዴ ከተማ ከጣይሽ በማስተባበር ከተሞች ብዴር የሚያገኙበት
ይኽእሌ።ዛርዛሩ ፇንዴ ከተማ ንምጥያሸ የከተማ ፇንዴ ሉያቋቅም ይችሊሌ፣ ዛርዛሩ
ብዖውፅኦ ዯንቢ ይውሰን። የከተማ ፇንዴ ሇማቋቋም በሚወጣው ዯንብ
ይወሰናሌ፣
45.ሌቓሔ 45.ብዴር
1.እቲ ከተማ ምምሔዴዲር ብመሰረት ፌቓዴ 1.የከተማው ኣስተዲዯር በክሌለ መክር ቤት
ክሌሌ ቤት ምኽሪ ካብ ፌሌፌሊት ውሽጢ ዒዱ ፌቃዴ መሰረት ከአገር ውስጥ ምንጮች
ናይ ሒፂርን ነዊሔን እዋን ክፌሉት ሌቓሔ በረጅምና ኣጭር ጊዚ ክፌያ ብዴር ሉበዯር
ክሌቃሔ ይኽእሌ፣ ይችሊሌ፣
2.እቲ ሌቓሔ ናይታ ሃገርን ክሌሌን ኣጠቓሊሉ 2.ብዴሩ የሃገሪቱና ክሌለ አጠቃሊይ ኢኮኖሚ
ኢኮኖሚያዊ ምርግጋዔን ናይቲ ከተማ መረጋጋትና የከተማው አስተዲዯር ግዳታዎች
ምምሔዴዲር ግቡኡ ንምምሊእን ናይ ገንዖብ ሇማሟሊት የሚያስፇሌጉት የገንዖብ አቅም
ዒቅሚ ብዖይጎዴእን ነዘ ኣብ ግምት ዖእተወ የማይጎዲ መሆኑን ግምት ውስጥ ያስገባ መሆን
ክኽውን ኣሇዎ፣ ይኖርበታሌ፣
3.ጣብያታት ክሌቅሐ ኣይኽእለን። 3.ቀበላዎች መበዯር አይችለም።
46.ዖይተማእኸሇ ስርዒት ፊይናንስ 46.ያሌተማከሇ የፊይናስ ስርዒት
1.ናይ ከተማታት ስርዒት ክፌፌሌ እቶት 1.የከተማዎች የገቢ ክፌፌሌ ስርዒት
ተወዲዲርነትን ውፅኢታውነትን ዖበራትዔ ከምኡ ተወዲዲሪነትና ውጤታማነትን የሚያበረታታ
እውን ፌትሒውነት መሰረት ብዛገበረ አገባብ እንዱሁም ፌትሒዊነት መሰረት በማዴረግ
ይፌፀም፣ እንዱከናወን ይዯረጋሌ፣
2.ቤት ምኽሪ እቲ ከተማ ብፌለይ ኩነታት 2.የከተማው ምክር ቤት በሌዩ ሁኔታ እንዱበረታቱ
ክበራታትዐ ንዖዴሌዮም ኘሮጀክትታት ወፃኢ ሇሚፇሌጋቸው ኘሮጀክቶች ወጪ መሸፇኛ
መሸፇኒ ንጣብያታት ዴጎማ ክህብ ይኽእሌ። ሇቀበላዎች ዴጎማ ሉሰጥ ይችሊሌ፣
47.ምምሔዴዲር ፊይናንስ 47.የፊይናንስ አስተዲዯር
1.ናይቲ ከተማ ምምሔዴዲር ፊይናንስ ስርዒታት 1.የከተማው የፊይናንስ አስተዲዯር የሑሳብ
ኣተሒሔዙ ሑሳብ፣ናይዘ ክሌሌ ሔግታት ኣያያዛ ስርኣቶች ፣የክሌለ የፊይናንስ ሔግና
ፊይናንስን ነዘ ኣመሌኪቱ ክሌሌ መንግስቲ ይህንን አስመሌክቶ የክሌለ መንግስት
ብዖውፅኦ መምርሑ መሰረት ይፌፀም፣ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት ይፇፅማሌ ፣
2.ምምሔዴዲር እቲ ከተማ ሃብቲ እቲ ከተማ 2.የከተማው አስተዲዯር የከተማው ሃብት
ምሔሊውን ብመሰረት ዯንቢ ፊይናንስ ኣብ ስራሔ መጠበቁንና በፊይናንስ ዯንብ መሰረት በስራ
ምውዒለን ዖረጋግፅ ስርዒት ውሽጢ ቁፅፅር ሊይ መዋለን የሚያረጋገጥ የውስጥ የቁጥጥር
ይዛርግሔ፣ ስረኣት ይዖረጋሌ፣
3.እቲ ከንቲባ እዋናውን ዒመታውን ፀብፃባት 3.ከንቲባ ወቅታዊና ዒመታዊ የፊይናንስ ሪፖርት
ፊይናንስ ንቤት ምኽሪ ከተማ የቕርብ፣ ሇከተማው ምክር ቤት ያቀርባሌ፣
4.ምምሔዴዲር እቲ ከተማ ዛተማሌኣን ትኽክሇኛን 4.የከተማው አስተዲዯር የተሟለ ገንዖብ ነክ
ገንዖብ ተንከፌ ሰነዲትን ሑሳብ መዙግብትን ሰነድች እንዱሁም ትክክሇኛና የተሟሊ የሑሳብ
ይሔዛ፣ መዛገብ ይይዙሌ፣
5.ዛኾነ ዛተአከበ ገንዖብ ብመሰረት ሔጊ ፊይናንስ 5.ማንኛውም የተሰበሰበ ገንዖብ የፊይናንስ ሔግ
ኣብ ባንኪ ሑሳብ ይቕመጥ፣ በሚፇቅዯው መሰረት በባንከ ሑሳብ ውስጥ
ይቀመጣሌ፣
6.ምምሔዴዲር እቲ ከተማ ኣብ ክሉ ስሌጣኑ 6.የከተማው አስተዲዯር በስሌጣን ክሌለ ውስጥ
ብመሰረት ሔጊ ናይ ግብሪ፣ወሇዴን ናይ በሔግ መሰረት የግብር፣የወሇዴና የመቀጫ
179
መቕፃዔቲ ምሔረት ናይ ምግባር ከምኡውን ዔዲ ምሔረት ማዴረግ እንዱሁም ዔዲን የመሰረዛ

ናይ ምስራዛ መሰሌ ኣሇዎ፣ መብት ይኖረዋሌ፣
7.ዛኾነ ከተማ ብመሰረት እዘ አዋጅን ሲዑቦም 7.ማንኛውም ከተማ በዘህ ኣዋጅ እና በሚወጡ
ዛወፁ ዯንብታትን ናይ ባዔለ ሃብቲ ከተኣኻኽብን ዯንቦች መሰረት የራሱን ሃብት የማሰባሰብና
ከመሒዴርን ስሌጣንን ሒሊፌነትን ኣሇዎ፣ የማስተዲዯር ስሌጣንና ሒሊፉነት አሇው፣
8.ኣብቲ ከተማ ዛርከቡ አብያተ ፅሔፇትን ቤት 8.በከተማው የሚገኙ ፅሔፇት ቤቶችና
ማዖጋጃን ብከተማ ቤት ምኽሪ ዛተመዯበልም መዖጋጃቤት በምክር ቤቱ የተመዯበሊቸውን
በጀት ናይ ምምሔዲር ስሌጣን ኣሇዎም፣ በጀት የማስተዲዯር ስሌጣን አሊቸው፣
9.ክሌሌ መንግስቲ ስርዒት ምምሔዴዲር ፊይናንስ 9.የክሌለ መንግስት የከተማ የፊይናንስ
ከተማ ዯንቢ ኣመሌኪቱ ከውፅእ ይኽእሌ። አስተዲዯር አስመሌክቶ ዯንብ ሉያወጣ
ይችሊሌ፡፡
48.ምዴሊውን ምምሔዴዲርን በጀት 48.የበጀት ዛግጅትና አስተዲዯር
1.ምምሔዴዲር በጀት እቲ ከተማ ናይዘ ክሌሌ 1.የከተማው በጀት አስተዲዯር የክሌሌ መንግስቱን
መንግስቲ መትከሊት በጀት ዛተኸተሇ ይኸውን፣ የበጀት አስተዲዯር መርሆች የተከተሇ
ይሆናሌ፣
2.በጀት እቲ ከተማ ብግሌፂ ነበርቲ እቲ ከተማ 2.የከተማው በጀት በግሌፅና ነዋሪውን በሚያሳትፌ
ብዖሳትፌ መሌክዐ ይዲል፣ሔቶ በጀት ቅዴሚ መሌኩ ይዖጋጃሌ፣ የበጀት ጥያቄው ከመፅዯቁ
ምፅዲቁ ቤት ማዙጋጃን ዛምሌከቶም በዒሌ በጀት በፉት ባሇበጀት መስሪያቤትንና ላልች
ኣብያተ ዔዮን ካሌኦት ዛምሌከቶም ኣካሊትን የሚመሇከታቸው አካሊት አሰተያየታቸውን
ሪኢቶታቶም ይህብለ፣በጀት ኣመሌኪቶም ይሰጡበታሌ፣በበጀት ሊይ የሚዯረጉ የምክር
ዛግበሩ ኣኼባታት እቲ ቤት ምኽሪ ነቲ ነባሪ ኩለ ቤቱ ስብሰባዎች ሁለ ግዚ ሇነዋሪው ክፌት
ግዖ ክፌቲ ይኾኑ፣ ይሆናለ
3.ቤት ምኽሪ እቲ ከተማ መጠባበቒ በጀት 3.የከተማው ምክር ቤት መጠባበቅያ በጀት
ይምዴብ፣እቲ ከንቲባ ንኮሚቴ ከንቲባ ብምፌሊጥ ይመዯባሌ፣ከንቲባው ሇከተማውን ከንቲባ
እቲ መጠባበቂ በጀት ንዖዴሉ ስራሔ መዱቡ ኮሚቴ በማሳወቅ መጠባበቅያ በጀቱን
ብኣግባቡ ኣብ ስራሔ የውዔሌ።ኣፇፃፅምኡ ንቤት ሇተፇሊጊው ስራ መዴቦ በአግባቡ ስራ ሊይ
ምኽሪ እቲ ከተማ የፌሌጥ፣ ያውሊሌ፣አፇፃፀሙን ሇከተማው ምክር ቤትም
ያሳውቃሌ፣
4.ምምሔዴዲር እቲ ከተማ ብመሰረት ሔጊ 4.የከተማው አስተዲዯር በፊይናንስ ሔግ መሰረት
ምምሔዴዲር ፊይናንስ ካብ ሒዯ በጀት ርእሲ ከአንዴ የበጀት አርእስት ወዯ ላሊ ሉያዙውር
ናብቲ ካሉእ ከዙውር ይኽእሌ፣ ይችሊሌ፣
5.እቲ ከንቲባ ፀብፃብ ፊይናንስ በቢዒመቱ ናብ ቤት 5.ከንቲባው የፊይናንስ ሪፖርት በየዒመቱ
ምኽሪ ከተማን ክሌሌ መንግስትን በከተማው ምክር ቤት እና ሇክሌለ መንግስት
የቅርብ፣ንህዛቢ ግሌፂ ይገብር። ያቀርባሌ፣ሇህዛብ ግሌፅ ያዯርጋሌ።
49.ኦዱት 49.ኦዱት
1.ዛኾነ ከተማ ናይ ውሽጢ ቁፅፀርን ኦዱትን ስርዒት 1.ማንኛውም ከተማ የውስጥ ቁጥጥርና የኦዱት
ይህሌዎ፣ተፀዋዔነት ውሽጢ ኦዱተር ነቲ ከንቲባ ስርኣት ይኖረዋሌ፣የኦዱተሩ ተጠሪነት
ይኸውን፣ ሇከንቲባው ይሆናሌ፣
2.ዋና ኦዱተር ክሌሌ ናይቲ ቤት ማዖጋጃን ከተማን 2.የክሌለ ዋና ኦዱተር የማዖጋጃ ቤት እና የከተማ
ሑሳብ ይምርምር ሑሳብ ይመረምራሌ፣
3.ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ዛተሰየመ ናይ ዯገ ኦዱተር 3.በዘህ አዋጅ መሰረት የተሰየመ የውጭ ኦዱተር
ስርዒት ፊይናንስ እታ ከተማ ብኣግባቡ ኣብ የከተማው የፊይናንስ ስርዒት በአግባቡ ስራ
ስራሔ ዛውዔሌ ዖል ምዃኑ ዒመታዊ ኦዱት ሊይ እየዋሇ መሆኑ ዒመታዊ ኦዱት ያዯርጋሌ፣
180
ይገብር፣
4.ጠቕሊሊ ብቕዒት አፇፃፅማ ስራሔ እቲ ከተማ 4.የከተማው አጠቃሊይ የስራ አፇፃፀም ብቃት
ብናይ ዯገ ኦዱተር ወይ አማኻሪ ትካሌ ኣብ በውጭ ኦዱት ወይም በአማካሪ ተቋም በሶስት
ውሽጢ ሰሇስተ ዒመት እንተነአሰ ሒዯ ግዖ ኦዱት ኣመት ውስጥ ቢያንስ ኣንዴ ጊዚ ኦዱት
ይግበር። ይዯረጋሌ።
ክፌሉ ትሸዒተ ክፌሌ ዖጠኝ
ምምሔዴዲር ሰራሔተኛታት ከተማ ስሇ የከተማው ስራተኞች አስተዲዯር
50.መትከሌ 50.መርህ
1.ሔዴ ሔዴ ከተማ ብመሰረት ሔጊ ሰራሔተኛታቱ 1.እያንዲንዴ ከተማ በሔግ መሰረት ሰራተኞቹን
ናይ ምምሔዴዲር ስሌጣን አሇዎ፣ የማስተዲዯር ስሌጣን አሇው፣
2.ተሳትፍ ዯቂ ኣንስትዮ ዖጎሌብቱ ፖሉሲታት 2.የሴቶችን ተሳትፍ የሚያጎሇብቱ የስራተኞች
ምምሔዴዲር ሰራሔተኛታት ኣብ ሔዴ ሔዴ አስተዲዯር ፖሉሲዎች በማንኛውም ከተማ
ከተማ ክትግበሩ ኣሇዎም፣ ሉተገበሩ ይገባሌ፣
51.ትካሊዊ መሒውርን በዛሑ ሒይሉ ሰብን 51.ተቋማዊ መዋቅርና የሰው ሒይሌ
1.ሔዴ ሔዴ ከተማ ዛህቦ ግሌጋልት፣ፊይናንሳዊ 1.እያንዲንደ ከተማ የሚሰጠው አገሌግልት
ዒቕሙን እቶቱን ዖሇዎ ስራሔ ፃዔቕን ከመዛግቦ የፊይናንስ አቅሙና ገቢው፣ያሇው የስራ
ዛግባእ ውፅኢትን ኣብ ግምት ብምእታው ናይ ብዙትና ሉያስመዖግው የሚገባ ውጤት ግምት
ባዔለ ትካሊዊ መሒውር፣ዖዴሌዩ ሒይሉ ሰብን ውስጥ በማስገባት የራሱ ተቋማዊ መዋቅር፣
ስራሔ መዯባትን ቀሪፁ ብኮሚቴ ከንቲባ እቲ የሚያስፇሌገው የሰው ሒይሌና የስራ መዯቦች
ከተማ ክዛተየለ ብምግባር ብቢሮ ህንፀት ዒቕሚ ቀረፆ የከተማው ከንቲባ ኮሚቴ ከመከረበት
እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ የውዔሌ፣ በኋሊ በዒቅም ግንባታ ቢሮ ሲፇቀዴ ስራ ሊይ
ያውሊሌ፣
2.ስኬሌ መሃያን ካሌኦት ጥቕማ ጥቕምን 2.የዯመወዛ ስኬሌና ላልች የሰራተኞች ጥቅማ
ሰራሔተኛታት እቲ ከተማ መንግስቲ ብዖውፅኦ ጥቅሞች መንግስት በሚያወጣው የዯመወዛ
ስኬሌ መሃያን መምርሑን መሰረት ይፌፀም፣ ስኬሌና መመሪያ መሰረት ይፇፅማሌ፣
3.ምምሔዴዲር ሰራሔተኛታት ግሌጋልት ኣብያተ 3.የማዖጋጃ ቤት የአገሌግልት ሰራተኞች
ማዖጋጃ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብዖውፅኦ ዯንቢ አስተዲዯር የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ይውሰን፣ በሚያወጣው ዯንብ ይወሰናሌ፣
4.ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/2/ዛተዯንገገ 4.በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ/2/የተዯነገገው
ከምዖልኮይኑ ሔዴ ሔዴ ከተማ ዖሇዎ ፌለይ እንዯተጠበቀ ሆኖ ማንኛውም ከተማ ያሇውን
ኩነታት እቶቱን ምምሔዲራዊ በጀትን መሰረት ሌዩ ሁኔታ፣ገቢውና የበጀት አስተዲዯሩ
ብምግባር ንከተምኡ ዛምሌከት ኣበሌን ካሌኦት መሰረት በማዴረግ ከተማውን የሚመሇከት
ቀረባትን ኣፅኒዐ ንቢሮ ህንፀት ዒቅሚ ብምቅራብ አበሌና ላልች ጥቅማ ጥቅሞች አጥንቶ
ተፀኒዐ ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ሇአቅም ግንባታ ቢሮ በማቅረብ ተጠንቶ
እንትፌቀዯለ ኣብ ስራሔ የውዔሌ። በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሲፇቀዴሇት
ስራ ሊይ ያውሊሌ።
52.ሒሊፌነት ምምሔዴዲር ሒይሉ ሰብ 52.የሰው ሒይሌ አስተዲዯር ሒሊፉነት
1.ብናይ ባዔለ በጀት ዛመሒዯሩን ኣብ ክሉ 1.በራሱ በጀት የሚተዲዯሩና በስሌጣኑ ክሌሌ ስር
ከተምኡን ስሌጣኑን ዛርከቡ ሰራሔተኛታት እቲ የሚገኙትነ የከተማው ሰራተኞች
ከተማ ሒይሉ ሰብ ምምሔዴዲር፣ ምዔባሇን የማስተዲዯርና የዒቅም ግንባታ ስራዎች በወጡ
ሌምዒትን ብመሰረት ዛወፀ ሔግታት ይፌፀሙ ሔጎች መሰረት እየተፇፀሙ መሆናቸው
ምህሊዎም ናይ ምክትታሌ ሒሊፌነት ናይቲ ከተማ የመከታተሌ ሒሊፉነት የከንቲባውና የከንቲባ
ከንቲባን ኮሚቴ ከንቲባን እዩ። ኮሚቴው ነው፣
181
2.ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ/1/ ዛተገሇፀ ሒፇሻዊ 2. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገው
ዴንጋገ ከምዖል ኮይኑ ኣብ ትሔቲ እቲ ከተማ እንዯተጠበቀ ሆኖ በከተማው ስር የሚገኙ
ዛርከቡ ኣብያተ ፅሔፇታትን ቤት ማዖጋጃን ጽሔፇት ቤቶች እና ማዖጋጃ ቤት የሚሰሩ
ዛሰርሐ ሰራሔተኛታት ቁፃር፣ ምምሔዴዲር፣ ሰራተኞች የመቅጠር፣ የማስተዲዯርና የዒቅም
ምዔባሇን ሌምዒትን ሒሊፌነት ናይቲ ቤት ፅሔፇት ግንባታ ስራዎች ሒሊፉነት የጽሔፇት ቤቱ
ወይ ቤት ማዖጋጃ ሊዔሇዋይ ሒሊፉ ይኸውን፣ ወይም መዖጋጃ ቤቱ የበሊይ ሒሊፉ ሒሊፉነት
ነው፣
3.ሔዴ ሔዴ ከተማ ኣብ ውሽጢ ከተምኡ ናይ 3.እያንዲንዴ ከተማ በከተማው ውስጥ የሚገኙ
ዛርከቡ ሰራሔተኛታት ምምሔዴዲርን ምዔባሇን ሰራተኞች አስተዲዯርና የሰው ሃብት ሌማት
ዛምሌከት ፀብፃብ በቢ እዋኑ ንቢሮ ህንፀት የሚመሇከት ሪፖርት በየወቅቱ ሇዒቅም
ዒቕሚ ናይ ምሌኣኽ ግቡእ ኣሇዎ። ግንባታ ቢሮ የመሊክ ግዳታ አሇበት።
ክፌሉ ዒሰርተ ክፌሌ ኣስር

ምምሔዴዲራዊ ርክብ መስተዲዴራዊ ግንኙነት
53.ርክብ ምምሔዴዲር ከተማን ክሌሌ መንግስትን 53.የከተማው አስተዲዯርና የክሌለ መንግስት
ግንኙነት
1. ናይቲ ከተማ ምምሔዴዲር ምስ ክሌሌ መንግስቲ 1.የከተማው አስተዲዯር ከክሌለ መንግስት ጋር
ዛህሌዎ ርክብ ናይቲ ክሌሌ መንግስቲ ሒሊፉነት የሚኖረው ግንኙነት የክሌለን መንግስት
ዖገናዖበ ክኸውን አሇዎ፣ ሒሊፉነት ያገናዖበ መሆን አሇበት፣
2. ምምሔዴዲር እቲ ከተማ፣ናይቲ ክሌሌ ናይ ፀጥታ 2.የከተማው አስተዲዯር ከክሌለ መንግስት
ፖሉሲታት ፣ሔግታትን ናይ ስራሔ ብርክታትን በፀጥታ ፖሉሲዎች ፣ሔጎችና የስራ ዯረጃዎችን
ብዛምሌከት ንክሌሌ መንግስቲ ተፀዋዔነት በሚመሇከት ሇክሌለ መንግስት ተጠሪነት
ይህሌዎ፣ ይኖረዋሌ፣
3. ምምሔዴዲር እቲ ከተማ በቲ ክሌሌ መንግስቲ 3.የከተማው አስተዲዯር በክሌለ መንግስት
ንዛግበረለ ናይ በጀት ዴጋፌ ትሌሚ ስርሐን ሇሚዯረግሇት የበጀት ዴጋፌ የስራ ዔቅዴ
፣በጀቱን ናይቲ ከተማ ሒፇሻዊ ኩነታት ፣ሇበጀትና የከተማው አጠቃሊይ ሁኔታ
ብዛተመሌከተ ዒመታውን እዋናውን ናይ ስራሔ በተመሇከተ ወቅታዊና ዒመታዊ ሪፖርት
ኣፇፃፅማ ፀብፃብ ንዛምሌከቶም ኣካሊት ክሌሌ ሇሚመሇከታቸው የክሌለ መንግስት አካሊት
መንግስቲ የቅርብ፣ ያቀርባሌ፣
4. ኣብቲ ከተማ ዛረከቡ ናይ ክሌሌ መንግስቲ 4.በከተማው የሚገኙ የክሌለ መንግስት አካሊት
ኣካሊት ናይቲ ከተማ መምርሔታት ናይ ምኽባር የከተማውን መመሪያዎች የማክበር ሃሊፉነት
ሒሊፉነት ኣሇዎም፣ አሇባቸው፣
5. ነቲ ከተማ ዛምሌከቱ ብናይ ክሌሌ መንግስቲ 5.ከተማውን የሚመሇከቱ በክሌለ መንግስት
ኣካሊት ዛካየደ ግሌጋልታት ምስ ምምሔዴዲር አከሊት የሚካሄደ አገሌግልቶች ከከተማው
እቲ ከተማ በምውዲዴን ብምስምዔማዔን አስተዲዯር ጋር በመቀናጀትና በመስማማት
ይፌፀሙ፡፡ ይፇፀማለ፡፡
54.ምስ ካሌኦት ከተማታት ዛህለ ርክብ 54.ከላልች ከተሞች ጋር የሚኖር ግንኙነት
1. ምምሔዴዲር እቲ ከተማ ምስ ካሌኦት ከተማታት 1.የከተማው አስተዲዯር ከክሌለ እንዱሁም
እዘ ክሌሌ ከምኡ‟ውን ካሌኦት ከተማታት ሃገርና ከሃገሪቱ ላልች ከተሞች ጋር ግንኙነት
ርክብ ምፌጣር ይኽእሌ፣ መመስረት ይችሊሌ፣
2. ዛምስረት ርክብ ረብሒታት ነበርቲ ንምሔሊው 2.የሚመሰረተው ግንኙነት የነዋሪዎችን
ኣብ ፖሉሲታት ከተማ፣ኣብ መሰረተ ሌምዒትን ጥቅምሇማስጠበቅ በፖሉሲዎች፣በመሰረተ
ቀረብ ግሌጋልትን ሌምዱ ሌውውጥን ትሔብብር ሌማትና በአገሌግልት አቅርቦት የሌምዴ
182
ክገብር ይኽእሌ፣ ሌውውጥና ትብብር ሇማዴረግ ይችሊሌ፣

3. ኣብ ትግራይ ዛርከባ ከተማታት ብንጥፇት 3.በክሌለ የሚገኙ ከተሞች በንቃት የሚሳተፈበት
ዛሳተፊለ ማሔበር ከጣይሻ ይኽእሊ፣ ማህበር ሉያቋቁሙ ይችሊለ፣
4. እቲ ማሔበር ስሌጣን ኣብ ዖሇዎ ክሌሊዊ 4.ማህበሩ ስሌጣን ባሇው የክሌለ የመንግስት
መንግስታዊ ኣካሌ ክምዛገብ ኣሇዎ፣ አካሌ መመዛገብ አሇበት፣
5. ቅርፅን ስርዒት ኣሰራርሒን እቲ ማሔበር 5.የማህበሩ ቅርፅና የአሰራር ስርዒት በማህበሩ
ብመመስረቲ ፅሐፌ እቲ ማሔበር ይውሰን የመመስረቻ ፅሁፌ ይወሰናሌ፣
6. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /3/ዛተጣየሸ 6.በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /3/ የሚቋቋም
ማሔበር ዛስዔቡ ተግባራት ክፌፅም ይኽእሌ፣ ማህበር የሚከተለትን ተግባራት ሉፇፅም
ይችሊሌ፣
ሀ.ኣብ መንጎ ከተማታት ናይ ሃፌትን ተሞክሮን ሀ.በከተሞች መካከሌ የሃብትና ተሞክሮ ሌውውጥ
ሌውውጥ ብምግባር ሽርክናን ሔብረትን በማዴረግ የከተሞች ሽርክና እና ህብረት ማጠናከርና
ከተማታት ብምጥንኻርን ምግፊሔን ፣ ማስፊፊት ፣
ሇ.ከተማታት ብምውካሌ ኣብ ናይ ሒባር ጉዲያት ሇ.ከተሞችን በመወከሌ በጋራ ጉዲዮች ሊይ
ርኢቶ የቅርብ፣ንከተማታት ዛምሌከቱ ሔግታት አስተያየቶች ያቀርባሌ፣ከተሞችን የሚመሇከቱ ህጎች
ብመንገስቲ ክወፁን ምምሔያሽ ክግብረልምን በመንግሰት እንዱወጡና ማሻሻያ እንዱዯረግባቸው
ሒሳብ የቅርብ፣ ሒሳብ ያቀርባሌ፣
ሏ.ሒገዛ ገንዖብ ፣ ናውቲ፣ ትምህርቲን ስሌጠናን ሏ.የገንዖብ፣ የማቴሪያሌ፣ የትምህርትና ስሌጠና
ብምሃብ ዒቅሚ ኣባሊት ማሔበር ክዒቢ ይሔግዛ፣ ዴጋፌ በመስጠት የማህበሩ አባሊት አቅም
እንዱጎሇብት ያዯርጋሌ፣
መ.ዯንቢ ስነምግባር ኣባሊት ማሔበር የውፅእ፣ኣብ መ.የማህበሩ አባሊት የስነ ምግባር ዯንብ ያወጣሌ
ስራሔ ምውዒለ የረጋግፅ፣ ፣ስራ ሊይ መዋለን ያረጋግጣሌ፣
ረ.ምስ ቢሮ ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን ክሌሌ ሰ.ከክሌለ የከተማ ሌማትና ኮንስትራክሽን ቢሮ ጋር
ትግራይ ብምምኽኻር ምስ ማሔበራት ውሽጢ በመመካከር ከአገር ውስጥና ከውጭ አገር ማህበራት
ዒዴን ወፃኢን ርክብ ስራሔ ክምዔብሌን ክዒብን ጋር የስራ ግንኙነት እንዱመሰረትና እንዱጠናከር
ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
ሰ.ዔብየት ከተማታት ዖጎሌብቱ ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ረ.የከተሞችን ዔዴገት የሚያጎሇብቱ ላልች ተግባራት
ተግባራት ይፇፅም፣ ይፇፅማሌ፣
ክፌሉ ዒሰርተ ሒዯ ክፌሌ አስራ አንዴ
ምስ ሔብረተሰብ ዛህለ ዛምዴና ከህብረተሰቡ ጋር የሚኖር ግንኙነት
1. ኣብ መንጎ ምምሔዯዲር ከተማን ነበርቱን ክህለ 1. በከተማው አስተዲዯርና ነዋሪዎቹ ሉኖር
ዛግባእ ዛምዴናን ስሌጣንን ናይ ህዛቢ እዩ የሚገባው ዛምዯና ስሌጣን የህዛቡ ነው
ብዛብሌ መትከሌ ዛግዙእ ይኸውን፣ በሚሇው መርህ የሚገዙ ይሆናሌ፣
2. ተወከሌቱ ዛመርፅን እምነት እንትስእነልም 2. ተዋካዮቹን የሚመርጥና እምነት ሲያጣባቸው
ዖውርዴን ነባሪ እታ ከተማ ይኸውን፣ የሚያወርዲቸው የከተማ ነዋሪ ይሆናሌ፣
3. ምኽንያት ስርዒት አወራርዲን ተወከሌቲ ሔዛቢ 3. የከተማው ህዛብ ተወካዮቹን የማውረዴ
ከተማ ብመሰረት ኣግባብነት ዖሇዎ ሔጊ ምክንያትና ሰርአቱ አግባብ ባሇው ህግ
ይፌፀም። መሰረት ይፇፀማሌ፣
56.ተሳትፍ 56.ተሳትፍ
1. ነበርቲ ፣ሲቪሌ ማሔበራትን ውሌቀ ትካሊትን 1. ነዋሪዎች ፣ሲቪክ ማህበራትና የግሌ ተቋማት
ኣብ ናይቲ ከተማ ዒመታዊ ትሌሚ ስራሔ፣ ረቂቅ በከተማው ዒመታዊ የሰራ ዔቅዴ፣ የበጀት
በጀትን፣ ሒሳባት ፕሮጀክትን አፇፃፅምኡን፣ ኣብ ረቂቅ፣ የፕሮጀክት ሃሳቦችና አፇፃፀም፣
183
ጉዲይ ፊይናንስን ፀብፃብ ኦዱትን ክዙተዩን በፊይናንስ ጉዲይና የኦዱት ሪፖርት

ርኢቶ ክህቡን መሰሌ አሇዎም፣ ሉመክሩና አስተያየት ሉሰጡ መብት አሊቸው፣
2. ምምሔዴዲር እቲ ከተማ ኣብ ሰሇስተ ወርሑ 2. የከተማው አስተዲዯር በሶሰት ወር ውስጥ
እንተንኣሰ ሒዯ ግዖ ህዛባዊ መዴረኽ ከዲለ ቢያንስ አንዴ ጊዚ ህዛባዊ መዴረክ ማዖጋጀት
ኣሇዎ።ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ቤት ምኽሪ አሇበት።አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው የከተማው
ከተማ ኣኼባ ህዛቢ ክፅውዔ ይኽእሌ፣ ምክር ቤት የህዛብ ስብሰባ ሉጠራ ይችሊሌ፣
3. እቲ ከንቲባን ስራሔ መካየዱ ቤት ማዖጋጃ 3. የከተማው ከንቲባና የማዖጋጃ ቤቱ ስራ
ዴላትን ርኢቶን ህዛቢ ንምፌሊጥ ኣብ ዛተነፀረ አስኪያጅ የህዛብን አስተያየትና ፌሊጎት
ግዖ ዐዯት ይገብሩ ፣ነበረቲ ዖዖራቡለ ንፁር ሇመረዲት ፕሮግራም ይዖው የመሰክ ጉብኝት
እዋን የቅምጡ፣ ያዯርጋለ ፣ነዋሪዎችን የሚያነጋግሩበት ጊዚ
ያስቀምጣለ።
4. ነበርቲ እቲ ከተማ ንናይቲ ከተማ ስራሔቲ 4. የከተማው ነዋሪዎች የከተማውን ተግባራት
ከሳሌጡ ተባሂልም ኣብ ዛጣየሹ ቦርዴታትን ሉያቀሊጥፈ ይችሊለ ተብሇው በሚቋቋሙ
ኮሚቴታትን ንክሳተፈ ምምሔዴዲር ከተማ ቦርድችና ኮሚቴዎች አንዱሳተፈ የከተማው
ክዔዴምን ከተባብዔን ኣሇዎ፣ አስተዲዯር መጋበዛና ማበረታታት አሇበት፣
5. ምምሔዴዲር እቲ ከተማ ኣብቲ ከተማ ንዖል 5. የከተማው አስተዲዯር በከተማው ያሇውን
ኩነታት፣ ፀገማትን ሒዯሽቲ ሇውጥታትን ሁኔታ ፣ችግሮችና አዲዱስ ሇውጦችና
ምዔባሇታትን ነቲ ነባራይ ህዛቢ ከፌሌጥ እዴገቶች ሇከተማው ነዋሪ ማሳወቅ አሇበት፣
ኣሇዎም፣
6. ምምሔዴዲር እቲ ከተማ ስለጥ ግሌጋልት ናይ 6. የከተማው አስተዲዯር ቀሌጣፊ አገሌግልት
ምሃብን ናይ ህዛቢ ሔቶታትን ቅሬታትን ብእዋኑ የመስጠትና የህዛብ ጥያቄዎችና ቅሬታዎችን
ብምትእንጋዴን ምሊሽ ናይ ምሃብ ሒሊፌነት በወቅቱ በማስተናገዴ ምሊሸ የመስጠት
አሇዎ፣ ሃሊፉነት አሇበት፣
ክፌሉ ዒሰርተ ክሌተ ክፌሌ አስራ ሁሇት
ምዴሊው ፕሊን የፕሊን ዛግጅት
57.ሒሊፌነት ምዴሊውን ምትግባርን ፕሊን 57.የከተማ ፕሊን የማዖጋጀትና የመተግበር
ሃሊፉነት
1. ዛኾነት ከተማ መበገሲ ፕሊን ከተማ ክተመንጩ፣ 1. ማንኛውም ከተማ የከተማው ፕሊን መነሻ ሃሳብ
ክተዲለን ክተፅዴቕን ክተማሒይሽን ኣብ ግብሪ የማመንጨት፣ የማዖጋጀትና የማፅዯቅ፣
ክተውዔሌን ሒሊፉነት ኣሇዋ። ዛርዛሩ ብሔጊ የማሻሻሌና በተግባር ሊይ የማዋሌ ሃሊፉነት
ይውሰን፣ አሇው።ዛርዛሩ በህግ ይወሰናሌ።
2. በቲ ከተማ ዛወፅእ ፕሊን ብፋዳራሌን ብክሌሌን 2. በከተማው የሚወጣ ፕሊን በፋዳራሌና በክሌለ
መንግስቲ ዛተነፀሩ መሰረት ሒሳባት ፕሊን መንግስታት የሚወጡ ፕሊን መሰረተ ሃሳቦች፣
፣ኣንፇታት፣ብርክታት መዏቀንታትን መሰረት አቅጣጫዎች፣ ዯረጃዎችና መሇኪያዎችን
ዛገበረ ክኸውን ኣሇዎ፣ መሰረት ያዯረገ መሆን አሇበት፣
3. ቢሮ ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን ሔጋውነት 3. የከተማ ሌማትና ኮንስትራክሽን ቢሮ
ፕሊን ሔዴሔዴ ከተማ ናይ ምምርማርን የእያንዲንደ ከተማ ፕሊን ህጋዊነት
ምርግጋፅን ስሌጣን ኣሇዎ፣ የመመርመርና የማረጋገጥ ስሌጣን አሇው፣
4. ናይቲ ከተማ ፕሊን ካብ ምምንጫው ክሳብ 4. የከተማው ፕሊን በማመንጨትና በመተግበር
ምትግባር ኣብ ዖል ከይዱ ነበርቲ እቲ ከተማ ናይ ሂዯት ሊይ የከተማው ነዋሪዎች የመሳተፌ
ምስታፌ መሰሌ አሇዎም፣ መብት አሊቸው፣
5. ቤት ምኽሪ ከተማ ኣብ ምዴሊውን ኣብ 5. የከተማው ምክር ቤት የከተማውን ፕሊን
ምትግባርን ፕሊን እቲ ከተማ ነበርቲ ሒሳብ በማዖጋጀትና በመተግበር ሂዯት ሊይ
184
ዛህብለን ርኢቶ ዛገሌፁለን መዴረኽ ክፇጥር የከተማው ነዋሪዎች ሃሳብ የሚሰጡበትና

ኣሇዎ፣ አስተያየታቸውን የሚገሌፁበት መዴረክ
መፌጠር አሇበት፣
ክፌሉ ዒሰርተ ሰሇስተ ክፌሌ አስራ ሶስት
ስሌጣን፣ተግባርን ሒሊፉነትን ቢሮ የቢሮው ስሌጣን፣ተግባርና ሃሊፉነት
እቲ ቢሮ ኣብ ቁፅሪ ኣዋጅ 101/1998ን ካሌኦት ቢሮው በአዋጅ ቁጥር 101/1998 እና በላልች
ተዙመዯቲ ሔግታት ከምኡ‟ውን ኣብዘ ኣዋጅ ተዙማጅ ህጎች እንዱሁም በዘህ አዋጅ የተሰጡት
ዛተፇሊሇዩ ዒንቀፃት ዛተውሃብዎ ስሌጣንን ስሌጣንና ሃሊፉነት እንዯተጠበቀ ሆኖ የከተሞችና
ሒሊፉነትን ከምዖሇዉ ኮይኖም ኩለ መዲይ ዔብየት ማዖጋጃ ቤቶች ሁሇንተናዊ እዴገት ሇማቀሊጠፌ
ከተማታትን ኣብያተ ማዖጋጃን ንምቅሌጣፌ ዛግበሩ የሚዯረግ ጥረት ሇመዯገፌና ሇማስተባበር
ፃዔርታት ንከተማታት ምትሔብባርን ምዴጋፌን ሇከተማነት ዯረጃ የሚያበቁ መመዖኛዎች
ብርኪ ከተማነት ዛውስኑ ረቋሑታት ምዔቃቦም መጠበቃቸውን ሇማረጋገጥና ከተማን
ምርግጋፅን ዋኒን ከተማ አመሌኪቶም ዛሇዒለ አስመሌክተው የሚነሱ ጉዲዮች ከክሌለ መንግስት
ዙዔባታት ንክሌሌ መንግስቲ ናይ ምምኽኻር ሒሊፉነት የማማከር ሃሊፉነት አሇው
ኣሇዎ።
59.ስሌጣንን ተግባርን 59.ስሌጣንና ተግባር
1.ንምጉሌባት ዒቕሚ ምምሔዲር ከተማታትን 1. የከተሞችና ማዖጋጃ ቤቶች አቅም ሇማጎሌበት
ኣብያተ ማዖጋጃን ቴክኒካዊ ዯገፊት ይገብር ቴክኒካዊ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣ የስሌጠና
፣መዯብ ስሌጠናን ሌውውጥ ተመኩሮን የዲለ፣ ፕሮግራሞችና የተሞክሮ ሌውውጥ መዴረኮች
ያዖጋጃሌ፣
2.ኣብ ሞንጎ መንግስቲ ፣ምምሔዲር ከተማታትን 2. በመንግስት፣በከተሞች አስተዲዯርና ማዖጋጃ
አብያተ ማዖጋጃን ፅቡቅ ርክብ ስራሔ ንክህሌውን ቤቶች መካከሌ መሌካም የስራ ግንኙነት
ክጠናኽርን ይገብር ፣ እንዱኖርና እንዱጠናከር ያዯርጋሌ፣
3.ከተማታትን ኣብያተ ማዖጋጃን ምስ ናይ ውሽጢ 3. ከተሞችና ማዖጋጃቤቶች ከአገር ውስጥና
ዒዱን ወፃኢን ከተማታት ሔውነታዊ ርክብ ከውጭ አገር ከተሞች ግንኙነት እንዱመሰርቱ
ንኽምስርታ ይሔግዛ፣ ዛርከብ ረብሒ ኣቐዱሙ ያግዙሌ፣የሚገኝበት ጥቅም አስቀዴሞ
የፌሌጥ፣ ያስታውቃሌ፣
4.ንኩሇ መዲይ ሌምዒት ከተማታትን ኣብያተ 4. ሇከተሞችና ማዖጋጃ ቤቶች ሁሇንተናዊ
ማዖጋጃን ዛሔግ዗ መፅናዔቲታትን ስራሔቲ ሌማት የሚያግ዗ የጥናትና ምርምር ስራዎችን
ምርምርን የካይዴ ወይ ክካየደ ይገብር፣ ያካሂዲሌ ወይም እንዱካሄዴ ያዯርጋሌ፣
5.ንከተማ ዛምሌከቱ ፖሉሲታት፣ስትራቴጂታትን 5. ከተሞችን የሚመሇከቱ ፖሉሲዎች፣
ሔጊታትን የመንጭው፣የርቅቕ እንትፀዴቁ ኣብ ስትራቴጂዎች ፣ህጎችን ያመነጫሌ፣ ሲፀዴቁ
ተግር ክውዔለ ይገብር፣ ብርክታት ከተማ ተግባር ሊይ መዋሊቸውን ይከታተሊሌ፣
የውፅእ፣ የከተሞችን ዯረጃ ያወጣሌ፣
6.ከተማታትን ኣብያተ ማዖጋጃን ንዛወፁ ሔጊታት 6. ከተሞችና ማዖጋጃ ቤቶች ሇህግ ያሊቸው
ዖሇዎም ተገዙኣይነት የረጋግፅ፣ሒሊፌነቶም ተገዥነት ያረጋግጣሌ፣ሃሊፉነታቸውን በብቃት
ብብቅዒት ንክዋፅኡ ኣዴሊይ ሒገዛ ይገብር እንዱወጡ እገዙ ያዯርጋሌ፣
7.ኣብ ሞንጎ ከተማታትን ኣብያተ ማዖጋጃን 7. በከተሞችና ማዖጋጃ ቤቶች መካከሌ የስራ
ውዴዴር ስራሔ ክፌጠር ንምግባር መተባብዑ ውዴዴር እንዱፇጠር ሇማዴረግ የማበረታቻ
ሜሊ ይምህዛ።ዛርዛር መምርሑ የውፅእ፣ ዖዳዎች ይቀይሳሌ፣ዛርዛር መመሪያ
ያወጣሌ፣
8.ዔብየት ፕሊን ከተማታትን ኣብያተ ማዖጋጃን ምስ 8. የከተሞችና የማዖጋጃ ቤቶች የእዴገት ፕሊን
185
ኣጠቓሊሉ ኣንፇት ሌምዒት ክሌሌ ዛተጠዒዒመ ከክሌለ አጠቃሊይ የሌማት አቅጣጫ ጋር

ምዃኑ የረጋግፅ፣ የተጣጣመ መሆኑን ያረጋግጣሌ፣
9.ከተማታት ስርዒት ምዔባሇ ሒይሉ ሰቦም 9. ከተሞች የሰው ሃይሌ ሌማት ስርዒታቸው
ንምምሔያሽ ብፌሊይ ዔዴሌ ስሌጠና ሇማሻሻሌ በተሇይ የስሌጠና ዔዴሌ
ንምምችቻውን ሰራሔተኛታት ብሒባር በማመቻቸትና ሰራተኞችን በጋራ ሇመጠቀም
ንምጥቃምን ኣብ ዛገብርኦ ፃዔሪ ዴጋፌ ይህብ፣ ሇሚያዯርጉት ጥረት ዴጋፌ ይሰጣሌ፣
10.ፀብፃብ ኣፇፃፅማ ስራሔ ከተማታትን ኣብያተ 10.የከተሞችና ማዖጋጃ ቤቶች የስራ እንቅስቃሴ
ማዖጋጃን በቢ እዋኑ ንክሌሌ መንግስቲ የቕርብ፣ ሪፖርት በየወቅቱ ሇክሌለ መንግስት
ያቀርባሌ፣
ክፌሉ ዒሰርተ ሒሙሽተ ክፌሌ አስራ አምስት
60.መሰጋገሪ ዴንጋገ 60.የመሸጋገሪያ ዴንጋጌዎች
1. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ኣዴሊይ ኮይኑ 1. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት አስፇሊጊ
እንተረኺብዎ እዘ ኣዋጅ ዯረጃ ብዯረጃ ኣብ ሆኖ ሲያገኘው ይህንን አዋጅ ዯረጃ በዯረጃ
ተግባር ዛውዔሇለ ኣግባብ ክውስን ይኽእሌ፣ ተግባራዊ የሚሆንበት ሁኔታ ሉወስን ይችሊሌ፣
2. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብመሰረት እዘ ኣዋጅ 2. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት በዘህ አዋጅ
ንከተማነት ዖይበፅሐ ከባቢታት ንቤት ማዖጋጃ መሰረት ሇከተማነት ያሌበቁ አካባቢዎች
ዛማሒዯራለ ስርዒትን ኩነታትን ብዖውፅኦ ዯንቢ በማዖጋጃ ቤት የሚተዲዯሩበት ሁኔታና
ክውሰን ይኽእሌ፣ ስርዒትበሚያወጣው ዯንብ ሉወሰን ይችሊሌ፣
3. አብዘ ኣዋጅ ዛተመሌከቱ ናይ ከተማ ቤት ፌርዱ 3. በዘህ አዋጅ ሇከተማ ፌርዴ ቤት የተሰጡትን
ዛምሌከት ስሌጣን እቲ ቤት ፌርዱ ክሳብ ዛጣየሽ ስሌጣን በተመሇከተ ፌርዴ ቤቱ እስኪቋቋም
ዛነበረለ ኩነታት ይቕፅሌ። ዴረስ በነበረበት ሁኔታ ይቀጥሊሌ።
61.ስሌጣን ምውፃእ ዯንብን መምርሑን 61.ዯንብና መመሪያ የማውጣት ሰሌጣን
1.ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ንኣፇፃፅማ እዘ ኣዋጅ 1. የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሇዘህ አዋጅ
ኣመሌኪቱ ዯንብታት ከውፅእ ይኽእሌ፣ አፇፃፀም አስመሌክቶ ዯንቦችን ሉያወጣ
ይችሊሌ፣
2.ነዘ ኣዋጅን ሲዑቦም ዛወፁ ዯንብታትን ንምፌፃም 2. ይህን አዋጅና ቀጥሇው የሚወጡ ዯንቦችን
ዛሔግ዗ ዛርዛር መምርሔታትን ብቢሮ ሌምዒት ሇማስፇፀም የሚያግ዗ ዛርዛር መመሪያዎች
ከተማን ኮንስትራክሽን ብቢሮ ፊይናንስን በተሰጣቸው ስሌጣን መሰረት የከተማ ሌማትና
ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ብቢሮ ህንፀት ኣቅምን ኮንስትራክሽን፣ የፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ
ከውፅኡ ይኽእለ፣ ሌማት ቢሮና የአቅም ግንባታ ቢሮ ዛርዛር
መመሪያዎች ሉያወጡ ይችሊለ፣
62.ዛተስዒሩን ተፇፃምነት ዖይብልምን ሔግታት 62.የተሻሩና ተፇፃሚነት የላሊቸው ህጎች
1.ቤት ማዙጋጃ ንምጥያሸ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 1. ማዖጋጃ ቤቶችንሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር
21/1988 ዒ/ም በዘ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፣ 21/1988 በዘህ አዋጅ ተሽሯሌ፣
2.ፌለይ ዜባ መቐሇ ንምጥያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 2. የመቐሇ ሌዩ ዜን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር
54/1994 በዘ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፣ 54/1994 በዘህ አዋጅ ተሽሯሌ፣
3.ምምሔዴዲር ወረዲ ከተማታት ትግራይ 3. የትግራይ የከተማ ወረዲዎችን ሇማቋቋም
ንምጥያሽን ስሌጣንን ተግባርን ንምውሳን ዛወፀ ስሌጣንና ተግባራቸውን ሇመወሰን የወጣ
ኣዋጅ ቁፅሪ 47/1994 በዘ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፣ አዋጅ ቁጥር 47/1994 በዘህ አዋጅ ተሽሯሌ፣
4.አወዲዴባ፣ስሌጣንን ሒሊፌነትን ከተማታት 4. የትግራይ ከተሞች አዯረጃጀት፣ ስሌጣንና
ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 65/1995 ሃሊፉነት ሇመወሰን አዋጅ ቁጥር 65/1995
በዘ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፣ ዒ.ም በዘህ አዋጅ ተሽሯሌ፣
186
5.ምስዘ ኣዋጅ ዛጓነፅ ዛኾነ ኣዋጅ፣ ዯንቢ፣ 5. ከዘህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ማንኛውም አዋጅ
መምርሑ ኣብዘ ኣዋጅ ንዛተሸፇኑ ጉዲያት ፣ዯንብና መመሪያ በዘህ አዋጅ በተሸፇኑ
ተፇፃምነት የብለን፣ ጉዲዮች ሊይ ተፇፃሚነት የሇውም።
63.እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ ግዖ 63.አዋጁ የሚፀናበት ጊዚ

እዘ ኣዋጅ ካብ ነሒሰ 30/1998 ጀሚሩ ዛፀንዏ ይህ አዋጅ ከነሃሴ 30 /1998 ዒ.ም ጀምሮ የፀና

ኘሬዘዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ፕሬዘዲንት
ሰዯቃ 1 ሰንጠረዥ 1
ብመሰረት ዒንቀፅ 7 እዘ ኣዋጅ ኣፌሌጦ ዛረኸባ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 7መሰረት እውቅና ያገኙ
ከተማታት ከተሞች
ተ.ቁ ስም ከተማ ተ.ቁ የከተማው ስም

1 መቐሇ 1 መቐሇ
2 ማይጨው 2 ማይጨው
3 ኮረም 3 ኮረም
4 ዒዱ ግራት 4 ዒዱግራት
5 ውቕሮ 5 ውቕሮ
6 ኣኽሱም 6 ኣኽሱም
7 ዒዴዋ 7 ዒዴዋ
8 ዒብይ ዒዱ 8 ዒብይዒዱ
9 ሽረ-እንዲስሊሴ 9 ሽረ-እንዲስሊሴ
10 ሸራሮ 10 ሸራሮ
11 ሐመራ 11 ሐመራ
12 ኣሊማጣ 12 አሊማጣ
187

መበሌ 14 ዒመት ቁ.15
መቐሇ ነሒሰ30/1998ዒ.ም ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዛወፀ
መቐሇ ነሒሴ30/1998ዒ.ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 108/1998 አዋጅ ቁፅሪ 108/1998

ናይ ሒባር ህንፃ ዋንነት ኣዋጅ የጋራ ህንፃ ቤት ባሇቤትነት ኣዋጅ
ኣብ ከተማታት ይረአ ዖል ፀገም መንበሪ ኣባይቲ በከተሞች ያሇዉን የቤት ኣቅርቦትና የቤት ፌሊጎት
ንምቅሊሌ ካብቲ ብዉሌቀን ብማሔበርን ንመንበሪ ገዙ ኣሇመጣጣም ሇመቀነስ በግሌና በማህበር ሇቤት መስሪያ
መስርሑ ዛወሃብ ቦታ ብተወሳኺ ካሌኦት ኣዴሊይነት ከሚሰጠው በተጨማሪ ላልች የከተማ ቦታ ኣጠቃቀም
ኣማራፂታት አጠቓቕማ ከተማ ቦታ ተግባራዊ ምግባር ኣማራጮችን ተግባራዊ ማዴረግ ኣስፇሊጊ መሆኑን
ብምግንዙብ፣ በመገንዖብ፣
ከተማ ቦታ ንሊዔሉ ወይ ንጎኒ ንዛስርሐ ሒባር የከተማ ቦታን ወዯ ሊይ ወይም ወዯ ጎን የሚሰሩ

ህንፃታት ኣብ ጥቕሚ ምዉዒሌ ናይ ከተማ ቦታ የጋራ ህንፃዎች ግንባታ ጥቅም ሊይ ሇመዋሌ ኣነስተኛ
ንቡ዗ሒት ሰባት ትሔዛቶ መጥቀሚ ክኸዉን ብምግባር የከተማ ቦታ የብ዗ ሰዎች የጋራ ይዜታና መጠቀምያ
ኣጠቓቕማ ቀረብ ገዙዉቲ ከተማ ቦታ ምምሔያሽን እንዱሆን በማዴረግ የከተማ ቦታ አጠቃቀምና የቤት
ከምኡ‟ዉን ፅባቐ ከተማታት ንምምፃእ ዛህሌዎ ግዯ ኣቅርቦትን በማሻሻሌ እንዱሁም የከተሞች ዉበት
ብምርዲእ፣ በመጠበቅ ረገዴ የሚኖሮዉን ዴርሻ በመረዲት፣
ዉሌቀ መሌማዔትን መንበሪ ኣባይቲ ሔብረት ስራሔ የግሌ ኣሌሚዎችና የህብረት ስራ ማህበራት በጋራ
ማሔበራትን ኣብ ሒበራዊ ህንፃታት ህንፀት ንዛህሌዎም ሔንፃ ግንባታ ሇሚኖራቸው ከፌተኛ ኣስተዋፅኦ እና የጋራ
ዛሇዒሇ ኣስተዋፅኦ ሒባር ህንፃ ንዛገዛኡ ወይ ካሌኦት ሔንፃ ቤት ሇሚገ዗ ወይም ሇላልች በጋራ ህንፃው ሊይ
ኣብ ሒባር ህንፃ ሰብ መሰሌ ንዛኾኑ ሰባት ምቹው ባሇመብት ሇሆኑ ሰዎች ምቹ ሁኔታ መፌጠር ሇጋራ ሔንፃ
ኩነታት ምፌጣር ንሒባር ህንፃታት ህንፀት ወሳናይ ግንባታ ወሳኝ በመሆኑ።
ብምዃኑ።

ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ተሻሽል በወጣው የትግራይ
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ህገ መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ/
ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ዛስዔብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል። መሰረት ይህ ኣዋጅ ኣውጥቷሌ።
ክፌሉ ሒዯ ክፌሌ ኣንዴ

1. ሒፂር ርእሲ 1. ኣጭር ርእስ

እዘ ኣዋጅ “ ዋንነት ሒባር ህንፃ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ ኣዋጅ “ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የጋራ
መንግስቲ ትግራይ ኣዋጅ ቁፅሪ 108/1998” ሔንፃ ቤት ባሇቤትነት ኣዋጅ ቁጥር 108/1998”
ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ
2. ትርጉም 2. ትርጓሜ
ኣብዘ ኣዋጅ ዉሽጢ ናይቲ ቃሌ ኣጠቓቕማ ካሉእ የቃለ ኣጠቃቀም ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ
ትርጉም ዖዉህቦ እንተዖይኮይኑ:- በስተቀር በዘህ ኣወጅ ዉስጥ
1. “ሒባር ህንፃ” ማሇት ካብ መሬት ንሊዔሉ ወይ ጎኒ 1. “የጋራ ሔንፃ” ማሇት ከመሬት ወዯ ሊይ ወይም ጎን
ንጎኒ ዛተሰርሐን ብዉሌቀ ዛተሒ዗ ሒሙሽተን ካብ ሇጎን የተሰሩ በተናጠሌ የሚያ዗ አምስትና ከኣምስት
ሒሙሽተ ንሊዔሉ ገዙዉቲን ሒባር ዋንነት በሊይ ቤቶች እና በጋራ ባሇቤትነት የሚያ዗ የጋራ
መጥቀሚታት ዖሇዉዎ ንመንበሪ ወይ ካሉእ መጠቀምያዎች ያለት ሇመኖሪያ ወይም ሇላሊ
ኣገሌግልት ዛዉዔሌ ህንፀት እንትኸዉን ትሔዛቶ አገሌግልት የሚዉሌ ግንባታ ሲሆን ሔንፃው
ህንፃ ዛዒረፇለ ቦታ ዛሒዉስ እዩ። ያረፇበትን የቦታ ይዜታ ይጨምራሌ፣
2. “ሒባር መጥቀሚ” ማሇት ካብቶም ብዉሌቂ 2. “የጋራ መጠቀሚያ” ማሇት በተናጦሌ ከተያ዗ት
ዛተታሒ዗ ወፃኢ ዛርከብ ናይቲ ህንፃ ኣካሌ እዩ። ቤቶች ዉጭ ያሇ ማናቸዉም የሔንፃው ኣካሌ ነው፣
3. “ሒባር ወፃኢ” ማሇት ዔሊማን ግቡእን ወነንቲ እቲ 3. “የጋራ ወጪ” ማሇት የባሇቤቶች ማህበርን ኣሊማ እና
ሒባር ህንፃ ንምፌፃም ዛግበር ዛኾነ ወፃኢን በዘ ግዳታ ሇማስፇፀም የሚዯረግ ማናቸዉም ወጪ እና
ኣዋጅን በቲ ህንፃ መፌሇጢ መሰረት ሒባር ወፃኢ በዘህ ኣዋጅ፣ በሔንፃው ማሳወቂያ የጋራ ወጪ ተብል
ተባሂለ ዛተወሰኑ ወፃኢታት እዩ። የተዯነገገው ነው፣
4. “ሒባር ትርፉ” ማሇት ማሔበር ወነንቲ እቲ ህንፃ ካብ 4. “የጋራ ትርፌ” ማሇት የባሇቤቶች ማህበር
ዛእክቦ ኣታዊ ወፃኢታት ተቐኒሱ ዛርከብ ዉፅኢት ከሚሰበስበው ገቢ ወጪው ተቀንሶ የሚገኘው ዉጤት
እዩ። ነው፣
5. “ኣመዛጋቢ” ማሇት በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 4 መሰረት 5. “ኣስመዛጋቢ” ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀፅ 4 መሰረት
ህንፃ ዖመዛገበ ሰብ እዩ። ሔንፃ ያስመዖገበ ሰው ነው፣
189
6. “መፌሇጢ ህንፃ” ማሇት መሰሌን ግቡእን ማሔበር 6. “የሔንፃ ማሳወቂያ” ማሇት የቤት ባሇቤቶች ማኅበር
ወነንቲ ገዙዉቲ ወናኒ ሔዴሔዴ ገዙ ዛዉስን ሰነዴ እና የእያንዲንደ የቤት ባሇቤት መብትና ግዳታዎች
እንትኸዉን ዛግበር መግሇፂ ህንፃ መማሒየሺታት የሚወሰን ሰነዴ ሲሆነ ማንኛዉንም የሔንፃ ማሳወቂያ
ኩለ ዛሒወሰ እዩ። ማሻሽያ ይጨምራሌ፣
7. “መግሇፂ ህንፃ” ማሇት ሒባር ህንፃ ሽምን ፣ ኣዴራሻ 7. “የሔንፃ መግሇጫ” ማሇት የጋራ ሔንፃዉን ስምና
፣ ዯረት ገዙዉትን ሒባር መጥቀምታትን ከምኡ „ዉን ኣዴራሻ፣ የቤቶችንና የጋራ መጠቀሚያዎችን
ብመንፅር እቲ ሒባር ህንፃ መጥቀሚታትን ሔዴሔዴ ወሰኖች፣ እንዯዘሁም ከጋራ ሔንፃው ኣንፃር የጋራ
ገዙ ዛርከበለ ቦታ ዖርኢ ሰነዴ እንትኸዉን ዛግበር መጠቀምያዎች እና የእያንዲንደ ቤት የሚገኝበትን
መግሇፂ ህንፃ መማሒየሺታት ኩለ ዛሒወሰ እዩ። ትክክሇኛ ቦታ የሚያሳይ ሰነዴ ሲሆን ፣ ማንኛዉም
የሔንፃ መግሇጫ ማሻሻያ ይጨምራሌ፣
8. “ዛተወሰኑ ገዙዉቲ ዛትመዯበ ሒባር መጥቀሚ” 8. “ሇተወሰነ ቤት የተመዯበ የጋራ መጠቀሚያ” ማሇት
ማሇት ካብቲ ሒባር መጥቀሚ ዉሽጢ ንሒዯ ወይ ከጋራ መጠቀሚያ ዉስጥ ሇኣንዴ ወይም ሇተወሰኑ
ንዛተወሰኑ ገዙዉቲ ግሌጋልት ጥራሔ ንኽዉዔሌ ቤቶች ኣገሌግልት ብቻ የተመዯበ የህንፃው አካሌ
ዛተመዯበ ኣካሌ እቲ ህንፃ እዩ። ነው።
9. “ማሔበር ወነንቲ ገዙ” ማሇት በዘ ኣዋጅ መሰረት 9. “የቤት ባሇቤቶች ማህበር” ማሇት በዘህ አዋጅ
ዛተጣየሸ ማሔበር ወነንቲ ሒባር ህንፃ ማሇት እዩ። መሠረት የተቋቋመ የጋራ ሔንፃ ቤት ባሇቤቶች
ማህበር ነው
10. “ሰብ” ማሇት ተፇጥሮ ሰብ ወይ ብሔጊ ሰብነት መሰሌ 10. “ሰው” ማሇት ማንኛዉም የተፇጥሮ ሰው ወይም በሔግ
ዛተዉሃቦ ኣካሌ እዩ። የሰዉነት መብት የተሰጠው አካሌ ነው፣
11. “መዛጋቢ ኣካሌ” ማሇት ብመሰረት እዘ ኣዋጅ 11. “መዛጋቢ አካሌ” ማሇት በዘህ አዋጅ አንቀፅ 4 ንኡስ
ዒንቀፅ 4 ንኡስ ዒንቀፅ 4 ናይ ሒባር ህንፃ ሰሪሕም አንቀፅ 4 መሰረት የጋራ ህንፃ ገንብተው ሇሚጠቀሙ
ንዛጥቀሙ ሰባት ምዛገባ ንኽፌፅም ስሌጣን ዛተዉሃቦ ሰዎች ምዛገባ እንዱፇፅም ስሌጣን የተሰጠው ኣካሌ
ኣካሌ እዩ። ነው፣
12. “ገዙ” ማሇት ኣብ መፌሇጢን መግሇፂ ህንፃ ንሒዯ 12. “ቤት” ማሇት በሔንፃ ማሰዋወቂያና መግሇጫ ሇአንዴ
ዛተወሰነ ግሌጋልት ዛተመዯበ ሒዯ ወይ ካብ ሒዯ ሇተወሰነ ኣገሌግልት የተመዯበ ኣንዴ ወይም ከኣንዴ
ንሊዔሉ ክፌሉታት ዖሇዉዎ አካሌ ህንፃ እዩ። በሊይ ክፌልች ያለት የሔንፃው ኣካሌ ነው፣
3. ወሰን ተፇፃሚነት 3. የተፇፃሚነት ወሰን

እዘ ኣዋጅ ኣብ ምምሔዲር ከተማታት ትግራይ ተፇፃሚ ይህ አዋጅ በትግራይ ከተማ ኣስተዲዯሮች ሊይ ተፇፃሚ
ይኸዉን። ይሆናሌ።
190

ምዛገባ ሒባር ህንፃን ምስክር ወረቐትን የጋራ ህንፃ ምዛገባና የምስክር ወረቀት
4. ምዛገባ ሒባር ህንፃ 4. የጋራ ህንፃ ምዛገባ
1. ዴንጋገታት እዘ ኣዋጅ ከምዖሇዉ ኮይኖም ወናኒ 1. የዘህ አዋጅ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ ሆነው
ህንፃ ወይ ወኪሌ ህንፅኡ በዘ ኣዋጅ ዛማሒዯር ማንኛዉም የህንፃ ባሇቤት ወይም ወኪለ ህንፃው በዘህ
ንክኾነለ ዴላቱ ብፅሐፌ ንመዛጋቢ ኣካሌ ብምግሊፅ አዋጅ እንዱገዙ ፌሊጎቱን በፅሁፌ ሇመዛጋቢ ኣካሌ
መፌሇጢን መግሇፂን ህንፃ፣ መማሒዯሪ ዯንቢን በመግሇፅ የሔንፃ ማሳወቂያና መግሇጫ መተዲዯሪያ
ዉሽጢ ዯንቢን እንተቐርብ እቲ ህንፃ የምዛገብ። ዯንብና ዉስጠ ዯንብ ሲያቀርብ ሔንፃው ይመዖገባሌ፣
2. ትሔዛቶ መፌሇጢን መግሇፂን ህንፃ፣ መማሒዯሪ 2. የሔንፃ ማሳወቂያና መግሇጫ፣ የመተዲዯሪያ ዯንብና
ዯንቢን ዉሽጢ ዯንቢን ፣ እዘ ኣዋጅ ንምፌፃም ዉስጠ ዯንብ ይዖት ይህንን ኣዋጅ ሇማስፇፀም
ብዛወፅእ ዯንቢ ይዉሰን። በሚወጣ ዯንብ ይወሰናሌ፣
3. ትሔዛቶ መፌሇጢን መግሇፂን ህንፃ መማሒዯሪ 3. የሔንፃ ማሳወቂያና መግሇጫ ፣ መተዲዯሪያ ዯንቡና
ዯንቢን ዉሽጢ ዯንቢን ብመዛጋቢ ኣካሌ ክፀዴቕን ዉስጠ ዯንቡ በመዛጋቢው ኣካሌ መፅዯቅና
ክምዛገብን ኣሇዎ። መመዛገብ ኣሇበት
4. ቤት ፅሔፇት ክራይ ኣባይቲ ብ/ክ/መንግስቲ 4. የትግራይ ብ/ክ/መንግስት የኪራይ ቤቶች ጽሔፇት
ትግራይ ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ተመዛጊቦም ናይ ቤት በዘህ ኣዋጅ ተመዛግበው የጋራ ህንፃ
ሒባር ህንፃ ተጠቀምቲ ክኾኑ ተግባራት ምዛገባ ተጠቃሚዎች እንዱሆኑ የምዛገባ ተግባራት
ክፌፅም ስሌጣን ተዋሂቡዎ ኣል። እንዱያከናዉን ስሌጣን ተሰጥቷሌ።
5. ምስክር ወረቐት ምዛገባ 5. የምዛገባ የምስክር ወረቀት

ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ህንፃ እንትምዛገብ ንኣመዛጋቢ በዘህ ኣዋጅ መሰረት ህንፃው ሲመዖገብ ሇአስመዛጋቢው
ወረቐት ምስክር ይወሃቦ፣ የምስክር ወረቀት ይሰጠዋሌ።
6. ዉፅኢት ምዛገባ 6. የምዛገባ ዉጤት
1. እቲ ህንፃ ፣ ህንፃ ዛዒርፇለ ቦታን ምስኡ ዛተታሒ዗ 1. ህንፃው ፣ ሔንፃው ያረፇበት ቦታና ከዘሁ ጋር
መሰሊት ፣ ረብሒታትን ግቡኣትን በዘ ኣዋጅ የተያያ዗ መብቶች ጥቅሞችና ግዳታዎች በዘህ ኣዋጀ
ተገዙእቲ ይኾኑ። መሰረት ይገዙለ፣
2. ኣብ መግሇፂ ህንፃ ዛተገሇፀ ህንፃ ኣብ ገዙውትን ሒባር 2. በሔንፃ መግሇጫ ሊይ የተገሇፀው ሔንፃ በቤቶችና
መጥቀምታትን ይመቓቐሌ። በጋራ መጠቀሚያዎች ይከፊፇሊሌ፣
7. ሔጋዊ ሰብነት 7. ሔጋዊ ሰብነት
ማሔበር ወነንቲ ገዙ ሔጋዊ ሰብነት ዖሇዎ ኣካሌ ኮይኑ የቤት ባሇቤቶች ማኅበር የሔግ ሰዉነት ያሇው ኣካሌ ሆኖ
ይጣየሽ። ይቋቋማሌ።
191
8. ምምሔያሽ መፌሇጢን መግሇፂን ህንፃ ፣ መማሒዯሪ 8. የሔንፃ ማሳወቂያና መግሇጫ መተዲዯሪያ ዯንብና
ዯንቢን ዉሽጢ ዯንቢን ዉስጠ ዯንብ ስሇማሻሻሌ
1. ምምሔያሸ መፌሇጢን መግሇፂን ህንፃ ፣ መማሒዯሪ 1. የሔንፃ ማሻሻያ ማሳወቅያና መግሇጫ ፣ መተዲዯሪያ
ዯንቢን ዉሽጢ ዯንቢን ብክሌተ ሲሶ ዴምፂ ወነንቲ ዯንብና ዉስጠ ዯንብ ሇማሻሻሌ በቤት ባሇቤቶች
ገዙ ክፀዴቕ ኣሇዎ። ሁሇት ሦስተኛ ዴምፅ መፅዯቅ አሇበት።
2. ብወነንቲ ክፊሌ እቲ ህንፃ ዛፀዯቐ ምምሔያሽ ናይ 2. የህንፃው ከፉሌ ባሇቤቶች የፀዯቀው የሔንፃ ማሻሻያ
ህንፃ መፌሇጢን መግሇፂን ፣ መማሒዯሪ ዯንቢን ማሳወቂያና መግሇጫ፣ መተዲዯሪያ ዯንብና ዉስጠ
ዉሽጢ ዯንቢ ተግባራዊ ዛኸዉን ናብ መዛጋቢ ኣካሌ ዯንብ ተግባራዊ የሚሆነው ሇመዛጋቢው ኣካሌ ቀርቦ
ቐሪቡ እንትምዛገብን ናይዘ ምዛገባ ምስክር ወረቐት ሲመዖግብና ሇዘሁም የምዛገባ ምስክር ወረቀት
ነቲ ማሔበር እንትወሃብ እዩ። ሇማህበሩ ሲሰጠው ነው።
ክፌሉ ሰሇስተ ክፌሌ ሦስት

ብዙዔባ በዒሌ ዋንነት ስሇ ባሇቤትነት
9. ብዙዔባ ዋንነት ገዙ 9. ስሇ ቤት ባሇቤትነት

1. ዴንጋገታት እዘ አዋጅ ሔለዋት ኮይኖም ዛኾነ ሰብ 1. በዘህ ኣዋጅ የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ
ኣብ ዋንነቱ ዛርከቡ ክፊሌ እቲ ህንፃ ዛኾነ ገዙ ናይ የማናቸውም ቤት ባሇቤት በቤቱ ሊይ የባሇቤትነት
በዒሌ ዋንነት መሰሌ አሇዎ። መብት ይኖረዋሌ፣
2. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ዛማሒዯር ናይ ሒባር ህንፃ 2. በዘህ ኣዋጅ መሰረት የሚተዲዯር የጋራ ሔንፃ ኣካሌ
ኣካሌ ዛኾነ ገዙ ብተናፀሌ መሰሌ ካሌኦት ነበርቲ የሆነ ቤት በተናጠሌ የላልች ነዋሪዎች መብት
ብምኽባር ኩልም ሔጋዊ ተግባራት ክካየዯለ ይኽእሌ በማክበር ሁለም ህጋዊ ተግባሮች ሉከናወንበት
እዩ። ይችሊሌ።
10. ናይ ሒባር መጥቐሚታት 10. ስሇ ጋራ መጠቀምያዎች

1. በዘ ኣዋጅ ፣ ብናይ ሒባር መፌሇጢ ፣ ብመማሒዯሪ 1. በዘህ ኣዋጅ ፣በጋራ ህንፃ ማሳወቅያ፣በመተዲዯርያ
ዯንቢን ዉሽጢ ዯንቢን ዛተቐመጡ ገዯባት ሔለዋት ዯንብና በውስጠ ዯንብ የተወሰኑ ገዯቦች እንዯተጠበቁ
ኮይኖም ኣብ ናይ ሒባር ህንፃ ወናኒ ገዙ ዛኾነ ሰብ ሆነው ማንኛውም የጋራ ህንፃ የቤት ባሇቤትየጋራ
ብናይ ሒባር መጥቀሚታት ናይ ምጥቃም መሰለ መጠቀምያዎችን ኣግባብ በሆነ መንገዴ የመጠቀም
ሔለው እዩ። መብት ኣሇው፣
2. ብናይ ሒባር መጥቀሚታት ናይ ምጥቃም መሰሌ 2. በጋራ መጠቀምያዎች የመጠቀም መብት
ዖይከፊፇሌን ምስ ሔዴሔዴ ገዙ በዒሌ ዋንነት መሰሌ የማይከፊፇሌእና ከእያንዲንደ ቤት የባሇቤትነት
ዖይነፃፀሌን እዩ። መብት ጋር የማይነጣጠሌ ነው
3. ናይ ሔዴሔዴ ገዙ ወናንነት መሰሌ ኣብ ናይ ሒባር 3. የእያንዲንደ ቤት የባሇቤትነት መብት በጋራ
192
መጥቀሚ ዖርክቦ ዖይከፊፇሌ መሰሌ ሚእታዊ መጠቀም ሊይ የሚያስገኘው የማይከፊፇሌ መብት

ብፅሑት ብህንፃ መፌሇጢ ይዉሰን። መቶኛ ዴርሻ በሔንፃ ማሳወቅያ ይወሰናሌ።
4. ናይ ገዙ ወናንነት መሰሌ ኣብ ናይ ሒባር መጥቀሚ 4. የእያንዲንደ ቤት የባሇቤትነት መብት በጋራ
ዖርክቦ ዖይከፊፇሌ መሰሌ ብፅሑት ናይ ሔዴሔዴ መጠቀምያ ሆኖ የሚታይና በቤት ሊይ የሚፇፀመው
ገዙኣካሌ ተገይሩ ዛውሰዴን ኣብቲ ገዙ ዛፌፀሙ ማናቸውም ሔጋዊ ተግባር የሚመሇከተው ነው፣
ሔጋዊ ተግባራት ኩልም ዛምሌከቶ እዩ። 5. በዘህ ኣዋጅ መሰረት ካሌሆነ በቀር የጋራ
5. ኣብዘ ኣዋጅ ብዛተዯንገገ መሰረት እንተዖይኮይኑ መጠቀምያዎች ሉከፊፇለ ኣይችለም።
ናይ ሒባር መጥቀሚታት ክመቃቀለ ኣይኸእለን።
ክፌሉ ኣርባዔተ ክፌሌ ኣራት

ማሔበር ወነነቲ ገዙ ስሇ የቤት ባሇቤቶች ማህበር
11. ማሔበር 11. ስሇማህበሩ

ማሔበር ወነንቲ ገዙ ትርፉ ንምርካብ ወይ ከዒ ምምቅቃሌ የቤት ባሇቤቶች ማኅበር ትርፌ ሇማግኘት ወይም
እንተይኮነስ ንኣባሊቱ ናይ ሒባር ረብሒ ዛተጣየሸ ሇመከፊፇሌ ሳይሆን ሇኣባሊቱ የጋራ ጥቅም የተቋቋመ
ማሔበር እዩ። ማኅበር ነው፣
12. ዔሊማ 12. ዒሊማ

ማሔበር ወነንቲ ገዙ ዛስዔብ ዔሊማታት ይህሌዎ። የቤት ባሇቤቶች ማህበር የሚከተለት ዒሊማዎች ይኖሩታሌ
1. ማሔበር ወነንቲ ገዙ ብምውካሌ ናይ ሒባር ህንፃ 1. የቤት ባሇቤቶች በመወከሌ የጋራ ሔንፃዉን
ምምሔዲር ማስተዲዯር፣
2. ናይቲ ሒባር ህንፃ ነበርቲ ሰሊምን ዴሔንነትን ክሔል 2. የጋራ ሔንጻው ነዋሪዎችን ሰሊምና ዴህንነት
ምግባር ማስጠበቅ፣
3. ወነንቲ ገዙ ፣ነቶም ገዙውቲ ዛሒ዗ ሰባት፣ናይ ሒባር 3. የቤት ባሇቤቶች ፣ ቤቶችን የያ዗ ሰዎች ፣ የጋራ
መጥቀሚ ተኻረይቲ ፣ነዘ ኣዋጅ፣መማሒዯሪ ዯንብን መጠቀሚያ ተከራዮች፣ ይህንን ኣዋጅ ፣ የሔንፃ
ውሽጠ ዯንብን የኸብሩ ዖሇው ምኳኖም ምርግጋፅ፣ ማሳወቂያና መግሇጫዉን ፣ መተዲዯሪያ ዯንቡንና
ዉስጠ ዯንቡን ማክበራቸዉን ማረጋገጥ፣
4. ናይ ወነንቲ ገዙ ሒበራዊ ረብሒ ብምውካሌ ኣዴሇይቲ 4. የቤት ባሇቤቶችን የጋራ ጥቅም በመወከሌ ኣስፇሊጊ
ዛኮኑ ተግባራት ምፌፃም። የሆኑ ላልች ተግባራትን መፇፀም።
13. ኣባሌነት ማሔበር 13. የማኅበር ኣባሌነት

ኣብ ናይ ሒባር ህንፃ ገዙ ዛኸውን ሰብ ኣባሌ ገዙ ማሔበር ማንኛዉም የጋራ ሔንፃ ቤት ባሇቤት የቤት ባሇቤቶች
ይኸውን። ማኅበር ኣባሌ ይኖናሌ።
193
14. ስሌጣንን ተግባርን ማሔበር 14. የማህበሩ ሥሌጣንና ተግባር

ማሔበር ወነንቲ ገዙ ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባራትን የቤት ባሇቤቶች ማኅበር የሚከተለት ሥሌጣንና
ይህሌዎም፣ ተግባራት ይኖሩታሌ።
1. ናይ ህንፃ መፌሇጢን መግሇፂን ፣ መማሒዯሪ ዯንብን 1. የሔንፃ ማሳወቂያና መግሇጫ ፣ መተዲዯሪ ዯንብና
ዉሽጢ ዯንብን ምዉፃእ ምምሔያሽ፣ ዉስጠ ዯንብ ማዉጣት ፣ ማሻሻሌ፣
2. በጀት ምዉሳን ፣ ምምሔያሽ፣ 2. በጀት መወሰን ፣ ማሻሻሌ፣
3. ናይ ሒባር መጥቀሚታት ኣጠቓቕማ ምዉሳን፣ 3. የጋራ መጠቀሚያዎችን አጠቃቀም መወሰን፣
4. ናይ ሒባር መጥቀሚታት ምክራይ ፣ ብዉሔስና 4. የጋራ መጠቀሚያዎችን ማከራየት ፣ በዋስትና
ምትሒዛ ፣ ምምሔሌሊፌ፣ ማስያዛ ፣ ማስተሊሇፌ ፣
5. መቕፃዔቲ መዋጮን ክፌሉታት ግሌጋልትን 5. ቅጣት መዋጮና የአገሌግልት ክፌያዎችን መወሰን ፣
ምዉሳን፣
6. ሰራሔተኛታት ምቑፃር ፣ምምሔዲር፣ ምስንባት፣ 6. ሠራተኞች መቅጠር ፣ ማስተዲዯር ፣ ማሰናበት ፣
7. ወናኒ ንብረት ምዃን ፣ ብዉሔስና ምሒዛ፣ 7. የንብረት ባሇቤት መሆን ፣ በዋስትና ማስያዛ ፣
ምምሔሌሊፌ፣ ማስተሊሇፌ፣
8. ዉዔሉ ምዉዔዒሌ፣ ከሳሲ ወይ ተኸሳሲ ኾይንካ 8. ዉሌ መዋዋሌ፣ መክሰስ ፣ መከሰስ፣
ምቕራብ።
15. ስሌጣንን ተግባርን ሒፇሻዊ ጉባኤ ማሔበር 15. የማኅበሩ ጠቅሊሊ ጉባኤ ሥሌጣንና ተግባር
ሒፇሻዊ ጉባኤ ማሔበር ወነንቲ ገዙ እዜም ዛስዔቡ የቤት ባሇቤቶች ማኅበር ጠቅሊሊ ጉባኤ የሚከተለት
ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌዉዎ፣ ሥሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ።
1. መፌሇጢን መግሇፂን ህንፃ ከምኡ‟ዉን 1. የሔንፃ ማሳወቂያና መግሇጫ እንዱሁም ማሻሻያ
መማሒየሺታት ምፅዲቕ፣ ማፅዯቅ፣
2. መማሒዯሪ ዯንብን ዉሽጢ ዯንቢ ከምኡ‟ዉን 2. መተዲዯሪያ ዯንብና ዉስጠ ዯንብ እንዱሁም
መማሒየሺታት ምፅዲቕ ማሻሻያዎቹን ማፅዯቅ፣
3. ኣባሊት ዲይሬክተራት ቦርዴ ምምራፅ፣ ምስዒር፣ 3. የዲይሬክተሮች ቦርዴ ኣባሊትን መምረጥ፣ መሻር፣
4. ፀብፃባት ኣፇፃፅማ ስራሔን ምርመራ ሑሳብን እቲ 4. የማኅበሩን የሥራ ክንዉንና የሂሳብ ምርመራ
ማሔበር ምስማዔን ዉሳነ ምሃብ፣ ሪፖርቶች መስማትና ዉሳኔ መስጠት፣
5. በዘ ኣዋጅ መሰረት ማሔበር ወነንቲ ገዙ ምስ ካሉእ 5. በዘህ ኣዋጅ መሠረት የቤት ባሇቤቶች ማኅበር ከላሊ
ማሔበር ክወሃዴ ወይ እቲ ናይ ሒባር ህንፃ በዘ ኣዋጅ የቤት ባሇቤቶች ማኅበር ጋር እንዱዋህዴ ወይም
መሰረት ምምሔዲሩ ክተርፌ ምዉሳን፣ ሔንፃው በዘህ አዋጅ መሠረት መተዲዯሩ እንዱያበቃ
መወሰን፣
6. ዒመታዊ ትሌሚ ስራሔን በጀትን ምፅዲቕ፣ 6. ዒመታዊ የሥራ ዔቅዴና በጀት ማፅዯቅ፣
194
7. ብቦርዴ ዲይሬክተራት ኣብ ዛቐርቡ ጉዲያት ዉሳነ 7. በዲይሬክተሮች ቦርዴ በሚቀርቡሇት ማናቸዉም

ምሃብ፣ ጉዲይ ሊይ ዉሣኔ መስጠት፣
16. ኣኼባ ማሔበር ወነንቲ ገዙ 16. የቤት ባሇቤቶች ማኅበር ስብሰባ
1. ማሔበር ወነንቲ ገዙ ሒፇሻዊ ዒመታዊ ኣኼባ 1. የቤት ባሇቤቶች ማኅበር ዒመታዊ ጠቅሊሊ ስብሰባ
ይህሌዎ፣ ይኖረዋሌ፣
2. ማሔበር ወነንቲ ገዙ ቦርዴ ዲይሬክተራት ብዛገብርለ 2. የቤት ባሇቤቶች ማኅበር ፣ የዲይሬክተሮች ቦርዴ
ፃዉዑት መሰረት ካሌኦት ኣኼባታት የካይዴ፣ በሚያዯርገው ጥሪ መሠረት ላልች ስብሰባዎችን
ያዯርጋሌ፣
3. 25 ሚኢታዊ (ዑስራን ሒሙሽተን ሚኢታዊ) ዛኾኑ 3. 25% (ሃያ ኣምስት በመቶ) የሚሆኑትን ቤቶች የያ዗
ወነንቲ ገዙዉቲ እቲ ማሔበር ኣኼባ ክፅዋዔ የቤት ባሇቤቶች የባሇቤቶች ሰብሰባ እንዱዯረግ
እንተሒቲቶም ቦርዴ ዲይሬክተራት ናይ ወነንቲ ገዙ ከጠየቁ የዲይሬክተሮች ቦርዴ የቤት ባሇቤቶች ስብሰባ
ኣኼባ ክፅዉዔ ኣሇዎ። መጥራት አሇበት፣
4. ኣብ ኣኼባታት እቲ ማሔበር ካብ ወነንቲ እቲ ናይ 4. በማንኛዉም ሰብሰባ ከጋራ ሔንፃው ቤት ባሇቤቶች
ሒባር ህንፃ 50 % እንትዴመር 1ን ካብኡ ንሊዔሌን 50% ሲዯመር 1 (ሃምሳ በመቶ ሲዯመር 1) እና በሊይ
ዛዉንኑ ኣባሊት እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ከተገኙ ምሌዒተ ጉባኤ ይሆናሌ፣
ይኸዉን።
5. ወነንቲ ገዙ ብቐጥታ ወይ ብወኪሌ ኣቢልም ዴምፂ 5. የቤት ባሇቤቶች ቀጥታ ወይም በወኪሌ አማካኝነት
ክህቡ ይኽእለ። ዴምፅ ሉሰጡ ይችሊለ፣
6. በዘ ኣዋጅ ብዛተፇሇየ ኩነታት እንተዖይተወሲኑ 6. በዘህ ኣዋጅ በላሊ ሁኔታ ካሌተዯነገገ በቀር የቤት
ዉሳነ ማሔበር ወነንቲ ገዙ ዛሒሌፌ ብኣብዛሒ ዴምፂ ባሇቤቶች ማኅበር ዉሣኔ የሚያስተሊሌፇው በዴምፅ
ይኸዉን። ብሌጫ ይሆናሌ።
17. ቦርዴ ዲይሬክተራት 17. የዲይሬክተሮች ቦርዴ

1. ቦርዴ ዲይሬክተራት ናይ ገዙ ወነንቲ ማሔበር 1. የዲይሬክተሮች ቦርዴ የቤት ባሇቤቶች ማኅበር
ኣመራርሒ ኣካሌ እዩ። የአመራር ኣካሌ ነው።
2. ናይ መጀመርያ ቦርዴ ዲይሬክተራት ብኣመዛጋቢ 2. የመጀመሪያው የዲይሬክተሮች ቦርዴ በመዛገባው
ዛምዯቡ ምዃኖም ግሌፂ ኮይኑ ካብ ሞንጎ ወነንቲ ገዙ የሚያሳዩ መሆኑ እንዯተጠበቀ ሆኖ የቤት ባሇቤቶች
ብወነነቲ ገዙ ይምረፁ። ከመካከሊቸው ሉመርጡ ይችሊለ።
18. ናይ መጀመርታ ቦርዴ ዲይሬክተራት 18. የመጀመሪያ የዲይሬክተሮች ቦርዴ
1. እቲ ናይ ሒባር ህንፃ በዘ ኣዋጅ መሰረት 1. የጋራ ሔንጻው በዘህ ኣዋጅ መሠረት ከተመዖገበ በኋሊ
ምስተመዛገበ ኣመዛጋቢ ናይ መጀመርታ ቦርዴ አስመዛጋቢው የመጀመሪያዉን የዲይሬክተሮች ቦርዴ
ዲይሬክተራት ክስይም ኣሇዎ፣ መሰየም አሇበት፣
195
2. ወነንቲ ገዙ ብኣመዛጋቢ ንዛተሰየሙ ኣባሊት ቦርዴ 2. የቤት ባሇቤቶች በአስመዛጋቢው በተሰየሙት የቦርዴ
ተወሳኺ ዛኾኑ ወይ ተተካእቲ ቦርዴ ዲይሬክተራት ኣባሊት ተጨማሪ የሚሆኑ ኣባሊት ወይም ተተኪ
ክመርፁ ይኽእለ እዮም፣ የዲይሬክተሮች ቦርዴ ሉመርጡ ይችሊለ፣
3. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ መረፃ ዛካየዯለ ጊዚን ኣብ 3. በዘህ አንቀፅ መሠረት ምርጫ ስሇሚከናወንበት ጊዚ ፣
ሞንጎ ናይ መጀመርታ ቦርዴ ዲይሬክተራትን እና በመጀመሪያ የዲይሬክተሮች ቦርዴ እና በተተኪው
ተተካኣይ ቦርዴ ዲይሬክተራትን ዛግበር ሽግግር የዲይሬክተሮች ቦርዴ መካከሌ ስሇሚዯረገው
ስሌጣን ነዘ ኣዋጅ ንምፌፃም ብዛወፅእ ዯንቢ የሥሌጣን ሽግግር ይህንን አዋጅ ሇማስፇጸም በሚወጣ
ይዉሰን። ዯንብ ይወሰናሌ።
19. ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ ዲይሬክተራት 19. የዲይሬክተሮች ቦርዴ ስሌጣንና ተግባር
ቦርዴ ዲይሬክተራት ዛስዔብ ፣ ስሌጣንን ተግባራትን የዲይሬክቶሮች ቦርዴ የሚከተለት ሥሌጣንና ተግባር
ይህሌዉዎ ይኖሩታሌ:-
1. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ሒፇሻዊ ኣኼባ ምፅዋዔ፣ ናይ 1. በዘህ አዋጅ መሠረት የማኅበሩን ጠቅሊሊ ስብሰባ
ኣኼቡኡ ቃሇ ኣኼባ ምሒዛ፣ መጥራት ፣ የሰብሰባዉን ቃሇ ጉባዓ መያዛ፣
2. ናይ ህንፃ መፌሇጢን መግሇፂን መማሒዯሪ ዯንቢን 2. የሔንፃ ማሳወቂያና መግሇጫ ፣ መተዲዯሪያ ዯንብና
ዉሽጠ ዯንቢን መማሒየሺ ምዴሊውን ፣ እንትፀዴቕ ዉስጠ ዯንብ ማሻሻያ ማዖጋጀት ሲፀዴቅም በሥራ
ኣብ ስራሔ ምዉዒሌ፣ ሊይ ማዋሌ፣
3. ዒመታዊ ትሌሚ ስራሔን በጀትን ምዴሊው፣ 3. ዒመታዊ የሥራ ዔቅዴና በጀት ማዖጋጀት ፣ ሲጸዴቅም
እንትፀዴቕ ኣብ ስራሔ ምዉዒሌ፣ በሥራ ሊይ ማዋሌ፣
4. መዙግብቲን ሑሳብን እቲ ማሔበር ምሒዛ፣ 4. የማኅበሩን የሥራ እንቅስቃሴ በሚመሇከት ሇጠቅሊሊ
ሰብሰባ ሪፖርት ማቅረብ ፣
5. ዉሳነታት ሒፇሻዊ ጉባኤ ማሔበርን ወነንቲ ገዙን 5. ላልች በጠቅሊሊ ጉባኤ የሚሰጡትን ተግባራት
ምፌፃም፣ ማከናወን፣
6. ፀብፃብ ምንቅስቓስ ስራሔ እቲ ማሔበር ንሒፇሻዊ 6. የማህበሩን የስራ እንቅስቃሴ በሚመሇከት ሇጠቅሊሊ
ጉባኤ ምቕራብ፣ ሰብሰባ ሪፖርት ማቅረብ
7. ካሌኦት ብሒፇሻዊ ጉባኤ ዛወሃቡዎ ተግባራት 7. ላልች በጠቅሊሊ ጉባኤ የሚሰጡትን ተግባራት
ምፌፃም፣ ማከናወን፣
20. ብዙዔባ መማሒዯሪ ዯንብን ዉሽጠ ዯንብን 20. ስሇ መተዲዯሪያ ዯንብና ዉስጠ ዯንብ
እቲ ማሔበር መማሒዯሪ ዯንብን ዉሽጠ ዯንብን ወነንቲ የቤት ባሇቤቶች ማኅበር መተዲዯሪያ ዯንብና ዉስጠ ዯንብ
ገዙ ይህሌዉዎ። ይኖሩታሌ።
196
21. ኦዱተር 21. ስሇ ኦዱተር

1. ማሔበር ወነንቲ ገዙ ኦዱተር ይህሌዎ፣ 1. የቤት ባሇቤቶች ማኅበር ኦዱተር ይኖረዋሌ፣
2. ኣግባብ ኣሳያይማ ፣ በዛሑ ፣ ተዯሊይ ክእሌት ፣ 2. የኦዱተር አሰያየም ፣ ብዙት ተፇሊጊ ችልታ፣
ተግባራትን ስንብት ኦዱተር ብዯንቢ ይዉሰን። ተግባራትና ሰንብት በዯንብ ይወሰናሌ።
ክፌሉ ሒሙሽተ ክፌሌ ኣምስት

ብዙዔባ ምሻጥን ምክራይን ናይ ሒባር ህንፃ የጋራ ሔንጻ ቤትና ስሇመሸጥና ማከራየት
22. ብኣመዛጋቢ ዛግበር መሸጣ 22. በኣስመዛጋቢው የሚዯረግ ሽያጭ
1. እቲ ህንፃ በዘ አዋጅ መሰረት ቅዴሚ ምምዛጋቡ ወይ 1. በዘህ አዋጅ መሠረት ሔንጻው ከመመዛገቡ በፉት
ዴሔሪ ምምዛጋቡ ናይ ሒባር ህንፃ መሸጣ ዉዔሉ ወይም ከተመዖገበ በኋሊ የጋራ ሔንጻ ቤት ሽያጭ ዉሌ
ምዉዔዒሌ ይከኣሌ እዩ፣ ሇመዋዋሌ ይቻሊሌ፣
2. እቲ ህንፃ ቅዴሚ ምምዛጋቡ ይኹን ዴሔሪ 2. ሔንጻው ከመመዛገቡ በፉትም ሆነ በኋሊ
ምምዛጋቡ ናይ ሒባር ህንፃ ክፊሌ ንዛገዛእ ሰብ እቲ ከአስመዛጋቢው ሊይ የጋራ ሔንጻ ቤት ሇሚገዙ
አመዛጋቢ መረዲእታ ክህብ ኣሇዎ። ማንኛዉም ሰው አስመዛጋቢው መረጃ መስጠት
ኣሇበት ፣
3. ኣመዛጋቢ ንዒዲጋይ መረዲእታ ክሳዔ ዛህብ ዒዲጋይ 3. ኣስመዛጋቢው ሇገዥው መረጃ እስከሚሰጠው ዴረስ
በቲ ናይ ገዙ መሸጣ ዉዔሌ ኣይግዯዴን፣ ገዥው በቤት ሽያጭ ዉለ ኣይገዯዴም፣
4. ካብ ኣመዛጋቢ መረዲእታ ዛበፅሕ ዒዲጋይ በዒሌ 4. መረጃ ከአስመዛጋቢው የዯረሰው ገዥ የባሇቤትነት
ዋንነት ናብ ሽሙ ቅዴሚ ምዛዋሩ ናይቲ ዉዔሉ ስም በስሙ ከመዙወሩ በፉት ሇአስመዛጋቢው በጽሐፌ
ምስራዛ ብፅሐፌ ንኣመዛጋቢ ክገሌፀለ ይኽእሌ የዉለን መሠረዛ መግሇፅ ይችሊሌ፣
እዩ።
5. ኣብ ሌዔሉ መረዲእታ ዛተገሇፁ ዋኒናት መሰረታዊ 5. በመረጃ በተገሇፁ ጉዲዮች ሊይ መሠረታዊ ሇውጥ
ሇውጢ እንትህለ ኣመዛጋቢ እቲ ዛተመሒየሸ ሲኖር አስመዛጋቢው የተሻሻሇዉን መረጃ ሇገዥው
መረዲእታ ንዒዲጋይ ክህብ ኣሇዎ። በቲ ዛተሇወጠ መግሇፅ አሇበት። በተሻሻሇው መረጃ መሠረታዊ
መረዲእታ ምኽንያት መሰረታዊ ሇውጢ ምህሊው ሇውጥ መኖሩን ሲገሇፅሇት ወይም ገዥው በራሱ
እንትግሇፀለ ወይ ዒዲጋይ ባዔለ መሰረታዊ ሇውጢ መሠረታዊ ሇውጥ መኖሩን ሲረዲ ወይም
ምህሊው ኣመዛጋቢ ዖይገሇፀለ እንትተርፌ ናይቲ ኣስመዛጋቢው የተሻሻሇዉን መረጃ ሳይገሇፅሇት ከቀረ
ዉዔሉ ምስራዛ ገዙኣይ ንኣመዛጋቢ ብፅሐፌ ገዥው ሇአስመዛጋቢው በፅሐፌ የዉለን መሰረት
ክገሌፀለ ይኽእሌ እዩ። መግሇፅ ይችሊሌ።
6. እቲ ህንፃ ቅዴሚ ምምዛጋቡ ናይ ገዙ መሸጣ ዉዔሉ 6. ሔንጻው ከመመዛገቡ በፉት የቤት ሽያጭ ዉሌ
ዛተወዒዒሇ ኣመዛጋቢ በቲ ዉዔሉ ዛተመሌከተ ህንፃ የተዋዋሇ ኣስመዛጋቢ በዉለ የተመሇከተዉን ሔንፃ
ቐሌጢፊ ናይ ምዛዙምን ምምዛጋብን ግቡእ ኣሇዎ፣ ግንባታ ሳይዖገይ የማጠናቀቅና ሔንፃውን
197
የማስመዛገብ ግዳታ ኣሇበት።

7. ወናኒ ገዙ ናይ ባዔለ ገዛኡ እንትሸይጥ ወይ ናብ 7. የቤት ባሇቤት የራሱ ቤት ሲሸጥ ወይም ወዯ ላሊ ሰው
ካሉእ ሰብ እንተማሒሊሌፌ ንማሔበር ወነንቲ ገዙ ሉያስተሊሌፌ ሇቤት ባሇቤቶች ማሔበር ፅሐፌ መግሇፅ
ብፅሐፌ ክገሌፅ ኣሇዎ። ኣሇበት፣
23. ገዙውቲ ምክራይ

23. ቤቶችን ስሇማከራየት
1. ዛኾነ ወናኒ ገዙ ገዛኡ እንተካሪ ወይ ዉዔሉ ክራይ
1. ማንኛዉም የቤት ባሇቤት ሲያከራይ ወይም የቤት
እንተሏዴስ ንማሔበር ወነንቲ ገዙ ብፅሐፌ ክገሌፅን
ክራይ ዉሌ ሲያዴስ ሇቤት ባሇቤቶች ማህበር በፅሐፌ
እቲ ናይ ክራይ ዉዔሉ ወይ ናይ ክራይ ሔዴሳት
መግሇፅ እና የኪራይ ዉለን ሰነዴ ወይም የክራይ
ዉዔሉ ሰነዴ ኣታሑ዗ ክህብ ኣሇዎ፣
ዉለን ማዯሻ ሰነዴ ኣባሪ ኣዴርጎ መስጠት ኣሇበት።
2. ዛኾነ ወናኒ ገዙ ኣትዮዎ ዛነበረ ናይ ገዙ ክራይ ዉዔሉ
2. ማንኛዉም የቤት ባሇቤት የቤት ክራይ ዉሌ
እንተቋርፅ ምቁራፅ እቲ ዉዔሉ ዖመሌክት መረዲእታ
በማንኛዉም ምክንያት ሲቋረጥ የዉለን መቋረጥ
ኣታሑ዗ ንማሔበር ወነንቲ ገዙ ከፌሌጥ ኣሇዎ፣
የሚያስረዲ ማስረጃ ኣባሪ በማዴረግ የዉለን መቋረጥ
ሇቤት ባሇቤቶች ማህበር መግሇፅ ኣሇበት፣
3. ገዛኡ ዖካሪ ወናኒ ገዙ ናይ ገዙ ክራይ ዉዔሉ
3. ማንኛዉም የቤት ባሇቤት ክራይ ዉሌ ሲዋዋሌ
እንትዋዒዒሌ ናይቲ ሒባር ህንፃ መፌሇጢን መግሇጺን
ሇተከራዩ የጋራ ሔንፃዉን ማሳወቂያና መግሇጫ
መማሒዯሪ ዯንቢን ዉሽጠ ዯንብን ቕዲሔ
መተዲዯሪያ ዯንብና ዉስጠ ዯንብ ቅጂ መሰጠት
ንተኻራያይ ክህብ ኣሇዎ።
ኣሇበት።
24. ኣቐዱምካ ናብ ገዙ ምእታው

24. አስቀዴሞ ወዯ ቤት ስሇመግባት
ናይቲ ህንፃ መፌሇጢን መግሇፅን ቅዴሚ ምምዛጋቡን
የህንፃው ማሳወቅያና መግሇጫ ከመመዛገቡና የቤት
ዋንነት እቲ ገዙ ናብ ዒዲጋይ ቅዴሚ ምዛዋሩን
ባሇቤትነት ስም ሇገዥው ከመዙወሩ በፉት ገዥው ወዯ
ዒዲጋይ ናብቲ ዛገዛኦ ገዙ ብዙዔባ ምእታው ፣ በዘ
ገዢው ቤት ስሇመግባቱ፣በዘህም ግዚ ገዥው
ጊዚ ዉሽጢ ገዙኣይ ብዙዔባ ክኸፌል ዖሇዎ ክፌሉትን
ስሇሚከፌሇው ክፌያና ስሇኣስመዛጋቢው ግዳታ በቤት
ናይ ኣመዛጋቢ ግቡኣትን ኣብ ናይ መሸጣ ዉዔሉ
ሽያጭ ዉሌ ሊይ ስምምነት ሉዯረግ ይችሊሌ።
ስምምዔ ምግባር ይከኣሌ እዩ።
ክፌሉ ሽደሽተ
ክፌሌ ስዴስት
ናይ ሒባር ወፃኢታትን ትርፌን
ስሇ ጋራ ወጪዎችና ትርፌ
25. ብወነንቲ ገዙ ዛግበር መዋጮ
25. በባሇቤቶች የሚዯረግ መዋጮ
1. ካሌኦት ዴንጋገታት ሔለዋት ኮይኖም ወነንቲ ገዙ
1. ላልች ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቀ ሆነው የቤት
ናይ ሒባር ወፃኢታት ንምሽፊን ኣብ ናይ ሒባር
ባሇቤቶች የጋራ ወጪዎችን ሇመሸፇን ፣ የጋራ
መጥቀሚታት ምስ ዖሇዎም ዖይከፊፇሌ ጥቅሚ
መጠቀሚያዎች ሊይ ካሊቸው የማይከፊፇሌ ጥቅም ጋር
ዛመጣጠን መዋጮ ይኸፌለ።
የሚመጣጠን መዋጮ ይከፌሊለ፣
2. ወናኒ ገዙ ብናይ ሒባር መጥቀሚታት ንዖይምጥቃም
2. የቤት ባሇቤቱ በጋራ መጠቀሚያዎቸ ሊሇመጠቀም
198
ዋሊ እንተወሰነ ፣ ወይ ኣብ ሌዔሉ እቲ ማሔበር ናይ የወሰነ ቢሆኑን ፣ ወይም በማህበሩ ሊይ የይግባኝ ጥያቄ

ይግበአኒ ሔቶ ዖሇዎ እንተኾነ‟ዉን ወይ ብመማሒዯሪ ያሇው ቢሆንም ወይም በቤት ባሇቤቶች ማህበር ፣
ዯንቢ ወይ ዉሽጠ ዯንቢ ማሔበር ወነንቲ ገዙ ብናይ በመተዲዯሪያ ዯንብ ወይም በዉስጠ ዯንብ በጋራ
ሒባር መጥቀሚታት ናይ ምጥቃም መሰለ ብሙለእ መጠቀሚያዎች የመጠቀም መብቱ በከፉሌ ወይም
ወይ ብክፊሌ ዛተገዯበ እንተኾነ „ዉን ናይዘ ዒንቀፅ በሙለ የተገዯበ ቢሆኑም የዘህ ኣንቀፅ ንኡስ አንቀፅ
ንኡስ ዒንቀፅ/1/ ፇፃሚ ይኸዉን። /1/ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
26. ናይ ትሔጃ መሰሌ 26. የመያዣ መብት

1. ወናኒ ገዙ ናይ ሒባር መዋጮ ኣብ ዖይኸፌሇለ ግዚ 1. የቤት ባሇቤት የጋራ መዋጮዉን በማይከፌሌበት ጊዚ
እቲ ማሔበር ኣብ ሌዔሉ እቲ ገዙን ናይ ሒባር ማኅበሩ በባሇቤቱ ቤትና በጋራ ጥቅሞች ዴርሻው ሊይ
ረብሒታትን ብፅሑቱ በቲ ዖይተኸፇሇ መዋጮ ባሌተከፇሇው መዋጮ መጠን የመያዛ መብት
መጠን ብትሔጃ ናይ ምሒዛ መሰሌ ኣሇዎ። እዘ ናይ ይኖረዋሌ። ይህ የገንዖብ መጠን ክፌያው በተወሰነበት
ገንዖብ መጠን ክፌሉት ኣብ እዋኑ ብዖይምኽፊለ ግዚ ባሇመክፇለ ምክንያት የሚኖረው ወሇዴና
ምኽንያት ዛህለ ወሇዴን ወፃኢታትን ዛሒዉስ እዩ። ወጪዎችን ይጨምራሌ፣
2. እቲ ማሔበር ፣ ወናኒ ገዙ መዋጮ ክኸፌሌ ይግበኦ 2. የቤት ባሇቤት መዋጮዉን መክፇሌ ከነበረበት ጊዚ
ካብ ዛነበረ ግዚ ጀሚሩ ኣብ ዉሽጢ 3ተ ወርሑ በዘ ኣንስቶ ባሇው የሦስት ወር ጊዚ ዉስጥ ማህበሩ በዘህ
ኣዋጅ መሰረት ኣብ ሌዔሉ እቲ ንብረት ኣሇኒ ኣዋጅ መሰረት በንብረቱ ሊይ ኣሇኝ የሚሇዉን
ንዛብል ናይ ትሔጃ መሰሌ ዖረጋግፀለ ምስክር የመያዣ መብቱን የሚያረጋግጥሇት ምስክር ወረቀት
ወረቐት ክረክብ ኣሇዎ፣ ማግኘት አሇበት።
3. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 መሰረት ዖይተመዛገበ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 2 መሰረት ያሌተመዖገበ
እንተኾይኑ ናይቲ ማሔበር ናይ ትሔጃ መሰሌ እቲ እንዯሆነ የማኅበሩ የመያዣ መብት የ3 ወር ጊዚ
ናይ 3 ወርሑ ግዚ ገዯብ ምስ ተወዯአ ተፇፃሚ ካሇቀ በኋሊ ተፇፃሚ ኣይሆንም።
ኣይኸዉንን፣
4. መሰሌ ትሔጃ እቲ ማሔበር ንምርግጋፅ ዛወሃብ 4. የማኅበሩ የመያዣ መብት ሇማረጋገጥ የሚሠጠው
ወረቐት ምስክር ወናኒ እቲ ገዙ ዖይከፇል ናይ የምስክር ወረቀት የቤት ባሇቤቱ ያሌከፇሇዉን
መዋጮ መጠን ገንዖብ መዋጮ ንክኸፌሌ ንምግባር የመዋጮ መጠን እና መዋጮውን ሇማስከፇሌ ሲባሌ
እቲ ማሔበር ዖውፀኦ ዛተፇሊሇዩ መዋጮታት ማህበሩ ያወጣቸውን ሌዩ ሌዩ ወጪዎች ሇይተው
ተፇሌዮም ክግሇፁ ኣሇዎም። ማመሌከት ይኖሩባቸዋሌ።
5. እቲ ማሔበር ናይምትሒዛ መሰሌ ቅዴሚ ምምዛጋቡ 5. የማኅበሩን የመያዛ መብት የመመዛገቡ በፉት
ንዛምሌከቶም ወነንቲ ገዙ ናይ 15 መዒሌትታት ናይ ሇሚመሇከታቸው የቤት ባሇቤቶች የ15 ቀናት
መጀመርታ መጠንቐቕታ ክወሃብ ኣሇዎ። የመጀመሪያ ማስጠንቀቂያ መስጠት ይኖሩበታሌ።
6. ወናኒ ገዙ በዘ ዒንቀፅ መሰረት ክኸፌል ዛግባእ 6. የቤት ባሇቤቱ በዘህ ዒንቀፅ የሚፇሌግበትን ክፌያ
ክፌሉት ምስ ፇፀመ ናይዘ መረጋገፂ መረዲእታ ከፌል ሲያጠናቅቅ ማህበሩ ይህንኑ የሚያረጋግጥ
ተመዛጊቡ በቲ ማሔበር ክወሃቦ ኣሇዎ፣ ማስረጃ እንዱመዖገብ በማዴረግ ሇቤት ባሇቤቱ
199
ሉሰጠው ይገባሌ፣
7. በዘ ዒንቀፅ መሰረት ዛተመሌከተ ናይቲ ማሔበር 7. በዘህ አንቀፅ የተመሇከተው የማኅበሩ የመያዣ መብት
መሰሌ ትሔጃ ብዖይካ ግብርን ቀረፅን መንግስቲ ከመንግስት ግብርና ቀረፅ በስተቀር ከላልች
ካብካሌኦት ዛተመዛገቡ ዛተመሌከተ ናይቲ ማሔበር የተመዖገቡም ሆነ ያሌተመዖገቡ መያዣዎች ቅዴሚያ
መሰሌ ትሔጃ ብዖይካ ግብርን ቀረፅን መንግስቲ ይኖረዋሌ።
ካብካሌኦት ዛተመዛገቡ ይኹን ዖይተመዛገቡ
ትሔጃታት ቀዲምነት ይህሌዎ።
27. ናይ ሒባር ትርፉ 27. የጋራ ትርፌ
1. ማሔበር ዛረኸቦ ትርፉ ናይ ሒባር ወፃኢታት 1. ማኅበሩ የሚያገኘው ማንኛዉም ትርፌ የጋራ
ንምሽፊን ይዉዔሌ ወይ ብፌለይ ተቐማጢ ሑሳብ ወጪዎችን ሇመሸፇን ይዉሊሌ ወይም በሌዩ ተቀማጭ
ይቕመጥ ሑሳብ ዉስጥ ይቀመጣሌ፣
2. እቲ ማሔበር እንተዖይፇሪሱ እዘ ትርፉ ንወነንቲ ገዙ 2. ማኅበሩ ካሌፇረሰ በስተቀር ይህ ትርፌ በቤት
ኣይከፊፇሌን ፣ ባሇቤቶች መካከሌ ኣይከፊፇሌም።
28. ፅገናን ሔዴሳትን 28. ስሇጥገናና እዴሳት
1. ብምኽንያት ሒዯጋ ዛበፅሔ ጉዴኣት ምፅጋን፣ 1. በኣዯጋ ምክንያት የሚዯርስ ጉዲትን ስሇመጠገን
ሀ. እቲ ብምኽንያት ሒዯጋ ጉዴአት ዛበፅሕም ገዙዉቲ፣ ሀ. በኣዯጋ ምክንያት ጉዲት የዯረሰባቸው ቤቶች የጋራ
ናይ ሒባር መጥቀሚታትን ናይቲ ማሔበር ንብረት መጠቀሚያዎችን እና የማህበሩ ንብረቶች ማህበሩ
እቲ ማሔበር ከፅግን ኣሇዎ፣ ማስጠገን ኣሇበት።
ሇ. ብምኽንያት ሒዯጋ ዛግበር ፅገና ነቲ ጉዴኣት ዛበፅሕ ሇ. በአዯጋ ምክንያት የሚዯረግ ጥገና ጉዲት የዯረሰበትን
ክፊሌ ምፅጋንን ብሒዴሽ ምትካእን ዛሒዉስ እዩ። ኣካሌ መጠገን እና በኣዱስ መተካትን ይጨምራሌ።
ይኹን ዯኣ‟ምበር ኣብ ገዙዉቲ ንዛተገበረ ተወሳኺ ሆኖም በቤቶች ሊይ የተዯረገ ተጨማሪ ስራ ሊይ
ስራሔ ምፅጋን ኣይሒዉስን ። መጠገንን ኣይጨምርም፣
ሏ. ንኣፇፃፅማ እዘ ኣዋጅ ኣብ ሒዯ ገዙ ዛተገበረ ተወሳኺ ሏ. ሇዘህ ኣዋጅ ኣፇፃፀም በአንዴ ቤት ሊይ የተዯረገ
ስራሔ ዒይነትን መጠንን ዛዉስን ኣብ ናይ ህንፃ ተጨማሪ ስራ ዒይነትና መጠን የሚወሰነው በሔንፃ
መፌሇጢ ዛተቐመጠ ዯረጃ ገዙዉቲ ምስቲ ዛምሌከቶ ማሳወቂያ በተቀመጠው የቤቶች ዯረጃ የሚመሇከተው
ገዙ ብምዉዴዲር ይኸዉን። ቤት ከተመዯበበት የክፌሌ ዯረጃ ጋር በመዋዲዯር
ይሆናሌ።
መ. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1/ሇ/ ዴንጋገ እንተሃሇወ መ. የዘህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1/ሇ/ ቢኖሩም ህንፃው
„ዉን እቲ ህንፃ ቅዴሚ ምምዛጋቡ ኣብቲ ገዙ ከመመዛገቡ በፉት በቤቶች ሊይ የተዯረገ ተጨማሪ
ዛተገበሩ ሇውጥታት እንተሃሌዮም እቲ ማሔበር ስራዎች ቢኖሩ ማህበሩ የማስጠገን ሃሊፉነት
ነዘ‟ዉን ሒዊሱ ናይ ምፅጋን ግቡእ ይህሌዎ። ይኖርበታሌ።
200
ረ. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ካብ “ሀ” ክሳብ “መ” ሰ. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ከ “ሀ” እስከ “መ”
ዛተመሌከቱ ሒሊፌነት እቲ ማሔበር ሔሌዋት የተመሇከቱትን የማሔበሩ ሃሊፉነቶች እንዯተጠበቁ
ኮይኖም ሔዴሔዴ ዋና ገዙ ኣብ ናይ ባዔለ ገዙ ኮነ ሆነው እያንዲንደ የቤት ባሇቤት በራሱ ቤት ሆነ በጋራ
ኣብቲ ሒባር ህንፃ ሒሊፌነት ዖስዔብ ተግባር ህንፃ ሃሊፉነት የሚያስከትሌ ተግባር የፇፀመ እንዯሆነ
እንተፇፂሙ ነዘ ዛግበሩ ወፃኢታት ፅገናን ሔዴሳትን ሇዘህ ማዴረጉ የጥገናና የእዴሳት ወጪዎች
ክሽፌን ይግዯዴ። እንዱሸፌን ይገዯዲሌ።
2. ብዙዔባ ሔዴሳት 2. ስሇ እዴሳት
ሀ. እቲ ማሔበር ናይ ሒባር መጥቀሚታት ናይ ምሔዲስ ሀ. ማህበሩ የጋራ መጠቀምያዎችን የማዯስ ሒሊፉነት
ሒሊፉነት ኣሇዎ፣ ኣሇበት፣
ሇ. ሔዴሔዴ ገዙ ምሔዲስ ናይ ዋና ገዙ ሒሊፌነት እዩ ሇ. እያንዲንደን ቤት የማዯስ ሃሊፉነት የቤቱ ባሇቤት ነው፣
ሏ. ንዛተወሰኑ ገዙዉቲ ግሌጋልት ዛዉዔለ ናይ ሒባር ሏ. ሇተወሰኑ ቤቶች የተመዯቡ የጋራ መጠቀሚያዎችን
መጥቀሚታት ምሔዲስ ናይቶም ናይ ሒባር ማዯስ፣የጋራ መጠቀሚያዎቹ የተመዯቡሊቸው ቤቶች
መጥቀሚታት ዛተመዯበልም ገዙዉቲ ሒሊፌነት „ዩ። ባሇቤቶች ሃሊፉነት ነው፣
መ. ናይ ምሔዲስ ሒሊፉነት ኣብ ስሩዔ ዛኾኑ ኣጠቓቕማ መ. የማዯሰ ሃሊፉነት በመዯበኛ የንብረት ኣጠቃቀም
ንብረት ከስዔብ ዛኽእሌ እርጋን ወይ ኣገሌግልት የሚመጣን ማርጀት ወይም ኣገሌግልት መቀነስ
ምቕናስ ዛምሌከት እዩ። ማስተካከሌን ይመሇከታሌ፣
3. ብወነንቲ ከፊሉ ናይ ሒባር ህንፃ ዛግበር ሔዴሳት 3. ሇክፌሌ ባሇቤቶች የሚዯረግ እዴሣት
ሀ. ናይ ሒባር መጥቀሚ ወይ ገዙ ምሔዲስ ሒሊፌነት ናይ ሀ. የጋራ መጠቀሚያውን ወይም ቤትን የማዯስ ሃሊፉነት
ወናኒ እቲ ገዙ ኮይኑ እንዲሃሇወ ወናኒ እቲ ገዙ ኣብ የቤቱ ባሇቤት ሆኖ የቤት ባሇቤት በቂ የሆነ የግዚ
ዛግባእ ግዚ ገዯብ ዉሽጢ ናይ ምሔዲስ ሒሊፌነት ገዯብ ውስጥ ይህንን ሃሊፉነቱ ባይወጣ ማህበሩ
ክዋፃእ እንተዖይኪኢለ እቲ ማሔበር ሔዴሳት እዴሳቱን በራሱ ሉያከናውን ይችሊሌ፣
ብባዔለ ከካይዴ ይኽእሌ እዩ። ሇ. በዘህ ንኡስ ኣንቀፅ መሰረት ማህበሩ ዔዴሳት
ሇ. በዘ ንኡስ ዒንቀፅ መሰረት ብማሔበር ንዛተኻየዯ ስያከናውን ወጪው ሃሊፉነቱን ያሌተወጣው የቤት
ሔዴሳት ዛተገበረ ወፃኢ ናይቲ ሒሊፌነቱ ዖይተዋፀአ ባሇቤት የጋራ ወጪ ተጨማሪ ዴርሻው ሆኖ
ወናኒ ገዙ ሒባር ወፃኢ ተወሳኺ ወፃኢ ኮይኑ ይታሰባሌ።
ይሔሰብ።
29. ብዙዔባ ፌለይ ተቐማጢ ገንዖብ 29. ስሇ ሌዩ ተቀማጭ ገንዖብ
1. እቲ ማሔበር ንፅገናን ሔዴሳትን ዛዉዔሌ ገንዖብ 1. ማህበሩ ሇጥገናና እዴሳት ራሱን የቻሇ የተሇየ ገንዖብ
ክቕምጥን ኣዴሊይ እንትኸዉን ኣብ ስራሔ ከውዔል ማስቀመጥ እና ሲያስፇሌግ ወጪ ማዴረግ ኣሇበት፣
ኣሇዎ፣
2. እቲ ማሔበር ነዘ ዔሊማ ዛዉዔሌ መዋጮ ካብ ኣባሊቱ 2. ሇዘህ ተቀማጭ ገንዖብ ማህበሩ ከኣባሊቱ ሉሰበስብ
ክእክብ ኣሇዎ፣ ይችሊሌ፣
3. በዘ አንቀፅ ዛተጠቐሰ ተቐማጢ ገንዖብ ናይቲ 3. በዘህ ኣንቀፅ የተመሇከተው ተቀማጭ ገንዖብ የማህበሩ
ማሔበር ሃፌቲ እዩ።በዘ ኣዋጅ መሰረት ተዖይኮይኑ ሃፌት ነው። በዘህ ኣዋጅ መሰረት ካሌሆነ በቀር ሇቤት
201
ንገዙ ወነንቲ ኣይከፊፇሌን። ባሇቤቶች ኣይከፊፇሌም።

ውህዯት ማሔበራት ስሇ ማህበራት ውህዯት
30. ምዛገባ 30. ስሇ ምዛገባ
1. ዴንጋጌታት እዘ ኣዋጅ ሔሌዋት ኮይኖም ክሌተ ወይ 1. የዘህ ኣዋጅ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ ሆነውሁሇት
ካብ ክሌተ ንሊዔሉ ማሔበራት ወነንቲ ገዙ ዛተዋሃዯ ወይም ከሁሇት በሊይ የሆኑ የቤት ባሇቤቶች ማህበራት
መፌሇጥን መግሇፂ ህንፃ፣መማሒዯሪ ዯንቢን ውሽጢ የተዋሃዯ የህንፃ ማሳወቅያና መግሇጫ ፣መተዲዯሪያ
ዯንብን ናብ ኣመዛጋቢ ኣካሌ ኣቐሪቦም ብምምዛጋብ ዯንብና ውስጠ ዯንብ ሇመዛጋቢው ኣካሌ
ክዋሃደ ይኸእለ፣ በማስመዛገብ ሉዋሃደ ይችሊለ፣
2. እቲ ውህዯት ቅዱሚ ምምዛጋብ 80 ሚኢታዊ ዴምፂ 2. ውህዯቱ ከመመዛገቡ በፉት በእያንዲንደ ማህበር
ሔዴሔዴ ማሔበር ዛፀዯቐ ምዃኑን ነተን ማሔበር የቤት ባሇቤቶች 80 ፐርሰንት ዴምፅ መፅዯቁና
ክውክለ ስሌጣን ብዖሇዎም ሰባት ዛተፇረመ ምዃኑ ማህበራቱን ሇመወከሌ ስሌጣን ባሊቸው ሰዎች
ክረጋገፅ ኣሇዎ፣ መፇረሙ መረጋገጥ ኣሇበት።
3. ነቶም ዛዋሃደ ማሔበራት ዖገሌግለ ናይ ህንፃ 3. ሇሚዋሃዯው ማህበር የሚያገሇግለት የህንፃ
መፌሇጥን መግሇፂን ፣መማሒዯሪ ዯንብን ውሽጠ ማሳወቅያና መግሇጫ፣መተዲዯርያ ዯንብና ውስጠ
ዯንብን ፣ኣብቱ ውህዯት ውሳነ ክህብ ንዛፅዋዔ ዯንብ በውህዯቱ ሊይ ውሳኔ ሇመስጠት ሇሚጠራው
ሒፇሻዊ ጉባኤ ቀሪቦም ክፀዴቁ ኣሇዎም፣ ጠቅሊሊ ጉባኤ ቀርበው መፅዯቅ ኣሇባቸው፣
4. ናይቶም ዛዋሃደ ማሔበራት ናይ መወዲእታ ዒመት 4. የሚዋሃደት ማህበራት የመጨረሻ ዒመት የኦዱት
ፀብፃብ ኦዱት ኣብዘ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 3 ኣብ ሪፖርት በንኡስ አንቀፅ 3 ሊይ በተጠቀሰው ስብሰባ
ዛተገሇፀ ኣኼባ ንኣባሊት ክግሇፅ ኣሇዎ። ሊይ ሇአባሊት መገሇፅ አሇበት።
31. ምምዛጋብ ዖስዔቦ ውፅኢት 31. ምዛገባው የሚያስከትሇው ውጤት

1. ነቲ ውህዯት ዛመስረትዎ ማሔበራት ተዋሂድም ሒዯ 1. ውህዯቱን የመሰረቱት ማህበራት በሙለ ተዋህዯው
ማሔበር ወነንቲ ገዙ ይምስረት፣ የተዋሃዯ አንዴ የቤት ባሇቤቶች ማህበር ይመሰርታሌ፣
2. ቅዴሚ ውህዯት ዛነበሩ ገዙውትን ናይ ሒባር 2. ከውህዯትበፉት የነበሩት ቤቶችና የጋራ
መጥቀሚታትን ናይቲ ዛተዋሃዯ ማሔበር ገዙውትን መጠቀሚያዎች የተዋሃዯው ማህበር ቤቶችና የጋራ
ናይ ሒባር መጥቀሚን ኮይኖም ይቅፅለ፣ መጠቀሚያዎች ሆነው ይቀጥሊለ፣
3. ቅዴሚ ውህዯት ዛነበሩ ናይ ሔዴሔዴ ማሔበር ናይ 3. ከውህዯቱ በፉት የነበሩት የእያንዲንደ ማህበር የህንፃ
ህንፃ መፌሇጥን መግሇፂን ፣መማሒዯሪ ዯንቢን ማሳወቅያና መግሇጫ፣መተዲዯሪያ ዯንብና ውስጠ
ውሽጠ ዯንብን ተፇፃሚነቶም ይተርፌ፣ ዯንብ ተፇፃሚነታቸው ይቀራሌ፣
4. ብመሰረት ኣብዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 32 ዴንጋገ ክሳብ 4. የዘህ ኣዋጅ አንቀፅ 32 ዴንጋጌ እስኪፇፀም ከውህዯቱ
ዛፌፀም ቅዴሚ እቲ ውህዯት ዛነበሩ ዲይሬክተራት በፉት የነበሩት የእያንዲንደ ማህበር ዲይሬክተሮች
ሔዴሔዴ ማሔበር ኣብ ሒዯ ተሒዊሶም ናይቲ በአንዴ ሊይ የተዋሃዯው ማህበር የመጀመርያ
ዛተዋሃዯ ማሔበር ናይ መጀመርታ ቦርዴ ዲይሬክተሮች ይሆናለ፣
202
ዲይሬክተራት ይኾኑ፤
5. ብመሰረት ኣንቀፅ 32 እዘ ኣዋጅ መረፃ ክሳብ 5. በዘ ኣዋጅ ኣንቀፅ 32 መሰረት ምርጫ እስከሚከናወን
ዛካየዴ ዖገሌግሇ፣ሒዯ ወይ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ የሚያገሇግለ ኣንዴ ወይም ከአንዴ በሊይ ኦዱተሮች
ኦዱተራት ብኣባሊት ይስየሙ። በአባሊት ይሰየማለ፣
6. ብመሰረት ኣንቀፅ 30 እዘ ኣዋጅን ሒፇሻዊ ጉባኤ 6. በዘህ ኣንቀፅ 30 መሰረት ሇጠቅሊሊ ጉባኤ ቀርበው
ቀሪቦም ዛፀዯቁን ዛተመዛገቡ ናይ ህንፃ መፌሇጢን የፀዯቁትንና የተመዖገቡት የህንፃ ማሳወቅያና መገሇጫ
መግሇፂን መማሒዯሪ ዯንብን ውሽጠ ዯንብን ናይቲ የመተዲዯሪያ ዯንብ እና ውስጠ ዯንብ የተዋሃዯው
ዛተዋሃዯ ማህበር ህንፃ መፌሇጢን መግሇፂን ማህበር የህንፃ ማሳወቅያና የመገሇጫ መተዲዯሪያ
፣መማሒዯሪ ዯንብን ውሽጢ ዯንብን ኮይኖም ዯንብ እና ውስጠ ዯንብ ሆነው ይቀጥሊለ፣
ይቅፅለ፣
7. ነቲ ውህዯት ዛመስረቱ ሔዴሔዴ ማሔበር መሰሌን 7. ውህዯቱን የመሰረተው የእያንዲንደ ማህበር መብትና
ግቡእን ነቲ ዛተዋሃዯ ማህበር ይመሒሊሇፌ። ግዳታዎች ሇተዋሃዯው ማህበር ይተሊሇፊሌ።
32. ምምራፅ ዲይሬክተራትን ኦዱተራትን 32. ዲይሬክተሮችንና ኦዱተሮችን ስሇመምረጥ
ናይቲ ዛተዋሃዯ ማህበር ሒፇሻዊ ጉባኤ ናይ ህንፃ የተዋሃዯው ማህበር የህንፃ ማሳወቅያና መግሇጫ፣
መፌሇጢን መግሇፂን መማሒዯሪ ዯንብን ውሽጠ ዯንብን መተዲዯሪያ ዯንብና ውስጠ ዯንብ በተመዖገበ በ90 ቀናት
ኣብ ዛተመዛገበ ኣብ ውሽጢ 90 መዒሌቲ ነቲ ዛተዋሃዯ ውስጥ የተዋሃዯው ማህበር የቤት ባሇቤቶች በጠቅሊሊ ጉባኤ
ማህበር ኣባሊት ቦርዴ ዲይሬክተራትን ኦዱተራትን ሇተዋሃዯው ማህበር የዲይሬክተሮች ቦርዴ ኣባሊትና
ክመርፅ ኣሇዎ። ኦዱተሮች መመረጥ አሇባቸው።
በዘ ኣዋጅ መሰረት ምምሔዲር ሒባር ህንፃ ዛቋረፀለ የጋራ ህንፃ በዘህ አዋጅ መሰረት መተዲዯሩ ስሇሚያበቃበት
33. ፌቓዴ ወነንቲ ገዙ 33. የቤት ባሇቤቶች ፌቃዴ
ብውሐዴ ሰማንያ ሚኢታዊ ዛኾኑ ወነንቲ እቲ ናይ ዴምፅ በሚሰጥበት ጊዚ ቢያንስ 80 ፐርሰንት የሆኑት
ሒባርህንፃ በዘ ኣዋጅ መሰረት ምምሔዲሩ ይተርፌ የጋራ ሔንፃው ባሇቤቶች በዘህ ኣዋጅ መሰረት
ኢልም ዴምፂ እንተሂቦም እቲ ማሔበር እዘ ዛገሌፅ መተዲዯሩ እንዱያበቃ ማሇት ዴምፅ ከሰጡ ማህበሩ
ናይ ፅሐፌ ምሌክታ ንመዛጋቢ ኣካሌ ከቅርብ ይህንን የሚገሌፅ የፅሐፌ ማመሌከቻ ሇመዛጋቢው
ኣሇዎ። ኣካሌ ማቅረብ ይኖርበታሌ።
34. ለዐሌ ዔንወት 34. ከፌተኛ ውዴመት
1. ቦርዴ ዲይሬክተራት ኣብ ናይ ሒባር ህንፃ ለዐሌ 1. ቦርዴ በጋራ ሔንፃው ሊይ ከፌተኛ ውዴመት
ዔንወት በፂሐእዩ ኢለ እንትውስን መጠን ዛበፅሏ ዯርሷሌብል በሚወስንበት ጊዚ ጉዲዩን ሇቤት
ዔንወትን ዴሔሪ እዘ እቲ ህንፃ በዘ ኣዋጅ ምምሔዲሩ ባሇቤቶች ጠቅሊሊ ጉባኤ በማቅረብ ስሇውዴመቱ
ክቋረፅ ዖዴሉ ምኳኑን ዖይምኳኑን ንሒፇሻዊ ጉባኤ መጠን እና ከውዴመቱ በኋሊ ሔንፃው በዘህ ህግ
ማሔበር ወነንቲ ህንፃ ኣቅሪቡ ከወስን ኣሇዎ፣ መገዙቱን ያቆም እንዯሆነ እና እንዲሌሆነማስወሰን
ኣሇበት።
203
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ብምግባር ኣኼባ 2. በዘህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ 1 መሠረት በሚዯረገው
ካብ 80 ሚእታዊ ንሊዔሉ ዛኾኑ ወነንቲ ገዙ እቲ ናይ የባሇቤቶች ስብሰባ ከ 80% በሊይ በሆኑት የቤቶች
ሒባር ሔንፃ በዘ ኣዋጅ መሰረት ምምሔዲሩ ክተርፌ ባሇቤቶች ሔንፃው በዘህ ሔግ መግዙቱ እንዱያበቃ
እንተወሲኖም እቲ ቦርዴ እዘ ነቲ መዛጋቢ ኣካሌ ከወሰኑ ቦርዴ ይህንኑ የሚገሌፅ የፅሁፌ ማስታወቂያ
ብፅሐፌ ከቅርብ ኣሇዎ፣ ሇመዛጋቢው አካሌ ማቅረብ አሇበት ፣
3. ወነንቲ ገዙውቲ በዘ ዒንቀፅ መሰረት እቲ ናይ ሒባር 3. የቤቶች ባሇቤቶች በዘህ አንቀፅ በተገሇፀው ዴምፅ
ህንፃ በዘ ኣዋጅ ምምሔዲሩ ካብቅዔ እንተዖይ መጠን ሔንፃው በዘህ ሔግ መገዙቱን እንዱያቆም
ወሲኖም እቲ ቦርዴ ብዛግባእ ጊዚ ውሽጢ እቲ በማሇት ካሌወሰኑ ቦርደ በቂ በሆነ ጊዚ ዉስጥ
ዛበፅሏዔንወት ክፅገን ክገብር ኣሇዎ። የዯረሰው ዉዴመት እንዱጠገን ማዴረግ አሇበት።
35. ብዙዔባ መሸጣ 35. ስሇ ሽያጭ
1. እቲ ናይ ሒባር ህንፃ ወይ ዛተወሰነ ክፊሌ ናይ ሒባር 1. የጋራ ሔንፃው ወይም የተወሰነው የጋራ መጠቀሚያ
መጥቀሚ እንትሸይጥ እዘ ኣዋጅ ኣብ ሌዔሉ እቲ በሚሸጥበት ጊዚ ይህ ሔግ የተሸጠው ሔንፃ ወይም
ዛተሸጠ ናይ ሒባር ህንፃ ወይ ናይ ሒባር መጥቀሚ የጋራ መጠቀሚያ ሊይ ተፇፃሚ መሆኑ ያበቃሌ፣
ተፇፃሚ ኣይኸውንን፣
2. እቲ ማህበር ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. ማኅበሩ በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ በተዯነገገው
ብዛተዯንገገ መሰረት መሸጣ ንምክያዴ ፣ መሠረት ሽያጭ ሇማከናወን፣
ሀ. በቲ ዴምፂ ዛተውሃበለ ዔሇት ናይ 80 ሚእታዊ ሀ. ዴምጽ በተሰጠበት ዔሇት 80% የሚሆኑትን የቤት
ወነንቲ ገዙ ስምምዔነት ዴምፂን፣ ባሇቤቶች የአዎንታ ዴምጽ እና፣
ሇ. እቲ መሸጣ ንግሌጋልት ዛተወሰኑ ገዙውቲ ዛተውሃበ ሇ. ሽያጭ ሇተወሰኑ ቤቶች አገሌግልት ተሇይተው
ናይ ሒባር መጥቀሚታት ዛሒወሰ እንተኾይኑ የተሰጡ የጋራ መጠቀሚያዎችን የሚጨምር ከሆነ
ብተወሳኺ 60 ፐርሰንት ወነንቲ ገዙውቲ ናይ ሒባር በተጨማሪ የጋራ መጠቀሚያው ተሇይተው
መጥቀሚ ተፇሌዩ ዛተውሃቦም ፌቃዴ ብፅሐፌ የተሰጣቸው ቤቶች ባሇቤቶችን 60% ፌቃዯኝነት
ክረክብ ኣሇዎ። በፅሁፌ ማግኘት አሇበት።
36. ንረብሒ ህዛቢ ንብረት ምውሳዴ 36. ሇህዛብ ጥቅም ንብረት ስሇመውሰዴ
ብሔጊ መሰረት መንግስቲ ንረብሒ ህዛቢ ተባሂለ በህግ መሰረት መንግስት ሇህዛብ ጥቅም ሲባሌ የተወሰዯ
ዛተወሰዯ ናይ ሒባር ህንፃ ወይ ናይ ሒባር መጥቀሚ በዘ የጋራ ሔንጻ ወይም የጋራ መጠቀሚያ በዘህ ሔግ መገዙቱ
ኣዋጅ ምምሔዲሩ ይቋረፅ። ያበቃሌ።
37. ካብ መሸጣን ምዉሳዴ ንብረትን ዛርከብ ረብሒ 37. ከሽያጭና ከንብረት መወሰዴ ስሇሚገኝ ጥቅም
1. ብመሰረት ዒንቀፅ 35 ወይ 36 እዘ ኣዋጅ ናይ ሒባር 1. በዘህ ኣዋጅ ኣንቀፅ 35 ወይም ኣንቀፅ 36 መሰረት
ህንፃ ወይ ዛተወሰነ ናይ ሒባር መጥቀሚ ብምሻጡ የጋራ ህንፃው ወይም የተወሰኑ የጋራ መጠቀሚያ
ወይ ብምዉሳደ ዛርከብ ጥቅሚ ብሒባር በመሸጡ ወይም በመወሰደ የሚገኘው ጥቅም በጋራ
መጥቀሚታት ብዖሇዎ ሚኢታዊ ብፅሑት መሰረት መጠቀሚያዎች ሊይ ባሊቸው የመቶኛ ጥቅም ጋር
ይከፊፇሌ፣ ተመጣጣኝ በሆነ መጠን ሇቤት ባሇቤቶች
ይከፊፇሊሌ።
204
2. ናይ‟ዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 እንተሃሇወ „ዉን እቲ 2. የዘህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ 1 ቢኖርም የተሸጠው
ዛተሸጠ ወይ ዛተወሰዯ ናይ ሒባር መጥቀሚ ወይም የተወሰዯው ሇተወሰኑ ቤቶች መጠቀሚያነት
ንዛተወሰኑ ገዙዉቲ ተፇሌዩ ተወሲኑ ዛነበረ ብቻ ተሇይቶ የተተወ የጋራ መጠቀሚያ በሆነ ጊዚ
እንተኾይኑ እቲ ረብሒ ዛከፊፇሌ አብቶም እቲ ናይ ጥቅሙ የሚከፊፇሇው የጋራ መጠቀሚያው ተሇይቶ
ሒባር መጥቀሚ ተፇሌዩ ተዋሂቡዎም ዛነበሩ ገዙዉቲ በተሰጣቸው ቤቶች መካከሌ ብቻ ይሆናሌ።
ሞንጎ ይኸዉን።
38. ብዙዔባ ምዛገባ 38. ስሇ ምዛገባ
1. መዛጋባይ ኣካሌ በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 33 ወይ 34 1. መዛጋቢው ኣካሌ በዘህ ኣዋጅ አንቀፅ 33 ወይም 34
መሰረት ዛቐርበለ መፌሇጢ መርሚሩ ብምምዛጋብ መሠረት የሚቀርብሇትን ማስታወቂያ መርምሮ
ወረቐት ምስክር ይህብ። በመመዛገብ የምስክር ወረቀት ይሰጣሌ፣
2. እዘ ወረቐት ምስክር ምስ ተወሃበ እዘ ኣዋጅን ነዘ 2. የምስክር ወረቀቱ እንዯተሰጠ ይህ አዋጅና ኣዋጁን
ኣዋጅ ንምፌፃም ዛወፅኡ ካሌኦት ሔጊታትን ኣብዘ ሇማስፇፀም የሚወጡ ላልች ሔጎች በሔንፃው ሊይ
ህንፃ ተፇፃምነቶም የቋርፅ። ተፇፃሚነታቸው ያበቃሌ።
39. ምምቓሌ ሃፌቲ 39. ስሇሀብት ክፌፌሌ
እቲ ናይ ሒባር ህንፃ በዘ ኣዋጅ ምምሔዲሩ እንተቋረፅ፣ የጋራ ሔንፃው በዘህ አዋጅ መገዙቱ ሲያበቃ፣
1. ሃፌቲ እቲ ማሔበር ኣብ ሌዔሉ እቲ ማሔበር ዛሊዒለ 1. የቤት ባሇቤቶች ማህበር ሀብት በማኅበሩ ሊይ የሚነሱ
ናይ ገንዖብ ክፌሉት ሔቶታት ንምኽፊሌ ይዉዔሌ፣ የገንዖብ ጥያቄዎችን ሇመክፇሌ ይዉሊሌ፣
2. ዛተረፇ ናይ ማሔበር ገንዖብ ብመጠን ናይ ሒባር 2. ቀሪው የማኅበሩ ገንዖብ በጋራ ጥቅማቸው መጠን
ጥቕሞም ንወነንቲ ገዙ ይኽፇሌ። ሇቤት ባሇቤቶች ይከፇሊሌ።
ናይ ሒባር ህንፃ ንምህናፅ ዛዉዯቡ ማሔበራት ስራሔ የጋራ ሔንፃ ሇመሥራት ስሇሚያዯራጅ የመኖሪያ ቤት
ሔብረት መንበሪ ኣባይቲ ሔብረት ሥራ ማኅበራት
40. ኣወዲዴባ 40. አዯረጃጀት

1. ማሔበራት ሔብረት ስራሔ መንበሪ ኣባይቲ ናይ 1. የመኖሪያ ቤት የኅብረት ሥራ ማኅበራት የጋራ ሔንጻ
ሒባር ህንፃ ንምህናፅ ዔሊማ ክዉዯቡ ይኽእለ ፣ በመሥራት ዒሊማ ሉዯራጁ ይችሊለ።
2. ቅዴም ክብሌ ናይ ሒባር ህንፃ ንምስራሔ ዛተወዯቡ 2. ቀዯም ሲሌ የጋራ ህንፃ ሇመስራት የተዯራጁ የህብረት
ማሔበራት ሔብረት ስራሔ ነዘ ኣዋጅ „ዘ ዛፃባእ ስራ ማህበራት ሇዘህ አዋጅ የሚቃረን እስካሌሆነ
ክሳብ ዖይኮነ በቲ ዛተወዯቡለ ሔጊ ከምዖል ዴረስ በተዯራጁበት ህግ መሰረት እንዲሇ ይቀጥሊለ፣
ይቕፅለ።
3. ይኹን‟ምበር ብኸምዘ ዒይነት ተወዱቦም ዛነበሩ ናይ 3. ይሁን እንጂ በእንዯዘህ ዒይነት ተዯራጅተው የነበሩ
ሒባር ህንፃ ስራሔ ማሔበራት በዘ ኣዋጅ መሰረት የጋራ ህንፃ ስራ ማህበሮች በዘህ ኣዋጅ መሰረት
እንትምዛገቡ እዘ ኣዋጅ ተፇፃሚ ይኸዉን። ሲመዖገቡ ይህ ኣዋጅ ተፇጻሚ ይኖናሌ።
205
41. ህንፃ ምምዛጋብ 41. ሔንፃ ስሇማስመዛገብ
1. ናይ ሒባር ህንፃ ህንፀት እንትዙዖም ናይቲ ማሔበር 1. የጋራ ሔንፃው ግንባታ ሲጠናቀቅ የኅብረት ሥራ
ሔብረት ስራሔ ኣመራርሒ ኮሚቴ ነቲ ህንፃ በዘ ማኅበሩ የሥራ አመራር ኮሚቴ ሔንፃዉን በዘህ ኣዋጅ
ኣዋጅ መሰረት ከምዛግብ ኣሇዎ፣ መሠረት ያስመዖግባሌ፣
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ነቲ ህንፃ 2. በዘህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 መሰረት ሔንፃዉን
ዖመዛገበ ኣመራርሒ ኮሚቴ ናይ ማሔበር ወነንቲ ገዙ ያስመዖገበው የሥራ አመራር ኮሚቴ የባሇቤቶች
ናይ መጀመርታ ቦርዴ ብምዃን በዘ ኣዋጅ ንቦርዴ ማኅበር የመጀመሪያ ቦርዴ በመሆን በዘህ ሔግ ሇቦርደ
ዛተዋህቡ ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌዉዎ፣ የተሰጡት ሥሌጣንና ተግባራት ይኖሩታሌ፣
3. ብኣዋጅ ቑፅሪ 147/91 ዛተመረፀ ቑፅፅር ኮሚቴ በዘ 3. በኣዋጅ ቁጥር 147/91 መሰረት የተመረጠው
ኣዋጅ መሰረት ኦዱተር ኮይኑ ይሰርሔ፣ የቁጥጥር ኮሚቴ በዘህ ኣዋጅ መሠረት ኦዱተር ሆኖ
ይሠራሌ፣
4. እቲ ህንፃ ምስተመዛገበ ኣብ ዉሽጢ 90 መዒሌቲ 4. ሔንፃው በተመዖገበ በ90 ቀናት ዉስጥ የቤት
ወነንቲ ገዙ ሒደሽ ቦርዴ ዲይሬክተራትን ኦዱተር ባሇቤቶች ኣዱስ የዲይሬክተሮች ቦርዴና ኦዱተር
ክስይሙ ይኽእለ። ሉሰይሙ ይችሊለ፣
ክፌሉ ዒሰርተ ክፌሌ ኣሥር
ዛተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩ ስሇዴንጋጌዎች
42. ምዉፃእ ዯንቢ 42. ዯንብ ስሇማውጣት
ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስራ ኣስፇጻሚ
ትግራይ ነዘ ኣዋጅ ንምፌፃም ዛሔግዛ ዯንቢ ከዉፅእ ምክር ቤት ይህን ኣዋጅ ሇማስፇጸም የሚረዲ ዯንብ
ይኽእሌ „ዩ። ሇማውጣት ይችሊሌ።
43. ተፇፃምነት ካሌኦት ሔግታት 43. ስሇ ላልች ሔጎች ተፇጻሚነት

ዛኾነ ሔጊ ሌምዱ ወይ ኣሰራርሒ በዘ ኣዋጅ ኣብ ማንኛዉም ሔግ፣ ሌምዴ ወይም ኣሠራር በዘህ ኣዋጅ
ዛተሸፇኑ ዋኒናት ተፇፃምነት ኣይህሌዎምን። በተዯነገጉ ጉዲዮች ሊይ ተፇፃሚነት ኣይኖረዉም።
44 እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ ጊዚ 44 አዋጁ የሚፀናበት ግዚ
እዘ ኣዋጅ ካብ ነሒሰ 30/1998 ዒ/ም ጀሚሩ ዛፀንዏ ይህ አዋጅ ከነሏሴ 30/1998 ዒ/ም ጀምሮ የፀና ይሆናሌ
ይኸውን
206

መቐሇ ነሒሰ 30/1998 ዒ/ም

መቐሇ ነሏሴ 30/1998 ዒ/ም

ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የቤቶች
ኤጀንሲ ሌምዒት ኣባይቲ ንምጥያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ሌማት ኤጀንሲ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ኣብዘ ክሌሌ ዖል ሔፅረት መንበሪ ኣባይቲ በክሌለ ያሇው የመኖሪያ ቤቶች እጥረት
ምቅራፌን ዯረጃኦም ዖይሒሇዉ ገዙውቲ ፇሪሶም መቅረፌና ዯረጃቸውን ያሌጠበቁ ቤቶች አፌርሶ
ክህነፁ ምግባርን ሒዯ ኣካሌ ሌምዒት ኣባይቲ መገንባት የቤት ሌማት ዔቅዴ አንደ አካሌ
ብምዃኑ ሔፅረት ኣባይቲ ንምፌታሔ ኣብቲ በመሆኑ የቤት እጥረቱንም ሇመፌታት በከተማው
ከተማ ነባርን ዖስፊሔፌሐ ከባቢታትን ወፃኢ ነባርና ማስፊፌያ አከባቢዎች ወጪ ቆጣቢ የሆኑ
ዛንክዩ ቴክኖልጅታት ብምጥቃም ዯረጀኦም ቴክኖልጂን በመጠቀም ዯረጃቸውን የጠበቁ
ዛሒሇዉ ኣባይቲ ንክህነፁ ምግባር ኣዴሊይ ኾይኑ ቤቶች እንዱገነቡ ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ
ብምርካቡ፣ በመገኘቱ፣
ዱዙይን ኣባይቲ ዛተሒተን ማእኸሊይን እቶት የቤቶች ዱዙይን በዛቅተኛና መካከሇኛ ገቢ

ዖሇዎም ነበርቲ ተጠቃምነቶም ንምርግጋፅ ያሊቸው ነዋሪዎችን ተጠቃሚነት ሇማረጋገጥ
ዋገኦምን ዯረጃ ፅርየቶምን ብዖማሌኡ መሌክዔ ዋጋና የጥራት ዯረጃቸውን በሚያሟሊ መሌኩ
ክሰርሔ ምግባር ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ አንዱሰራ ማዴረግ አስፇሊጊ መሆኑ፣
ፕሊን ሔዴሔዴ ከተማ ዯረጃ ቁጠባዊ ዒቕሚ በየከተማው ፕሊን የነዋሪውን የኢኮኖሚ ዯረጃ
ነበርቲ ኣብ ግምት ዖእተወን፣ ኮንስትራክሽንን ባገናዖበ የኮንስትራክሽን ኢንዴስትሪውን
ኢንዴስትሪን ብዖጠናኽር፣ ዔዴሌ ስራሔ ዛፇጥር በሚያጠናከርና የስራ ዔዴሌ በሚፇጥር መሌኩ
መሌክዐ ክስርሐ ምግባር ስሇ ዖዴሉ፣ ህንፀት እንዱሰሩ ማዴረግ በማስፇሇጉ፣ በርካታ
ብርክት ዛበለ መንበሪ ኣባይቲ ኣብ ሒፂር እዋን የመኖርያ ቤቶች ግንባታ በአጭር ግዚ
ክፌፅም ዖኽእሌ ዛተዋዯዯ ትሌሚ መዯብ ሇማከናወን የሚያስችሌ የተቀናጀ የቤቶች ሌማት
ሌምዒት ኣባይቲ ብምዴሊው ኣብ ተግባር ክውዔሌ ፕሮግራም ዔቅዴ አዖጋጅቶ ተግባራዊ ማዴረግ
ምግባር ኣዴሊይ ስሇዛኾነ፣ ፌትሏዊ፣ ግሌፂ፣ ተገቢ በመሆኑ። ፌታሒዊ፣ ግሌፅ እንዱሁም
ከምኡውን ፆታዊ ዛንቕ ተጠቀምቲ ብዖረጋግፅን የተጠቃሚዎች የፆታ ተዋፅኦ በሚያረጋግጠና
ዒቕሚ እቶት ኣብ ግምት ዖእተወ መጠን የገቢ አቅምን ግምት ውስጥ የሚያስገባ የክፉያ
207
ክፌሉትን ኩነታት ኣከፊፌሊን ዛተሃነፁ ወይ ኣብ መጠንና የአከፊፇሌ ሁኔታ የተገነቡ ወይም

ህንፀት ዖሇው ኣባይቲ ንነበርቲ ከተማ የሚገነቡ ቤቶች ሇከተማ ነባሪዎች
ዖመሒሊሌፌን ከይዱ ስራሔቲ ህንፀት እቶም የሚያስተሊሌፌና ከቤቶች ግንባታ እሰከ
ኣባይትን ኮንስትራክሽንን ዛመርሔን ዛፌፅምን ኮንስትራክሽን ያለትን የስራ ሂዯቶች በበሊይነት
ኤጀንሲ ሌምዒት ኣባይቲ ምጥያሽ ስሇዖዴሇየ፣ የሚመራና የሚያስፇፅም የቤቶች ሌማት
ፕሮጀክት ፅሔፇት ቤት በህግ ማቋቋም
በማስፇሇጉ፣
ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ሔገ መንግስት አንቀፅ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49(3)(ሀ) 49(3)(ሀ) በተዯነገገው መሰረት ይህንን አዋጅ
መሰረት እዘ ኣዋጅ ወፂኡ ኣል። አውጥቷሌ።


እዘ ኣዋጅ “ኤጀንሲ ሌምዒት ኣባይቲ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብ/ክ/መንግስቲ ትግራይ ንምጥያሽ ዛወፀ ኣዋጅ መንግስት የቤቶች ሌማት ኤጀንሲ ሇማቋቋም
ቁፅሪ 109/1998 ዒ/ም” ተባሂለ ክጥቀስ የወጣ አዋጅ ቁጥር 109/1998 ዒ/ም” ተብል
ይኽእሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2 ትርጉም 3 ትርጉም
ኣብዘ አዋጅ፣ በዘህ አዋጅ ውስጥ፣
1 “ኤጅንሲ” ማሇት ኤጀንሲ ሌምዒት ኣባይቲ 1 “ ኤጀንሲ” ማሇት የትግራይ ብ/ክ/ መንግስት
ክሌሌ ትግራይ እዩ። የቤቶች ሌማት ኤጀንሲ ነው
2 “ቢሮ” ማሇት ቢሮ ሌምዒት ከተማን 2 “ቢሮ” ማሇት የከተማ ሌማትና
ኮንስትራክሽንን እዩ። ኮንስትራክሽን ቢሮ ነው።
3 “ትሐትን ማእኸሊይን እቶት ዖሇዎም ነበርቲ” 3 “ዛቅተኛ መካከሇኛ ገቢ ያሊቸው ነዋሪዎች”
ማሇት ኣብዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 19 ንኡስ ዒንቀፅ ማሇት በዘህ አዋጅ ዒንቀፅ 19 ንኡስ ዒንቀፅ
1 ዛተዋሃበ ስሌጣን መሰረት ቤት ምኽሪ 1 በተሰጠው ሰሌጣን መሰረት የክሌሌ ስራ
ስራሔ ፇፃሚ ብዖውፅኦ ዯንቢ ዛውሰን አስፇፃሚ ምክር ቤት በሚያወጣው ዯንብ
ይኸውን። የሚወሰን ይሆናሌ።
3 ምጥያሽ 4 መቋቋም
1 ኤጀንሲ ሌምዒት ኣባይቲ ክሌሌ ትግራይ 1 የትግራይ ክሌሌ የቤቶች ሌማት ኤጀንሲ
(ዴሔሪ እዘ) ኤጀንሲ እናተብሃሇ ዛፅዋዔ) (ከዘህ በኋሊ ኤጀንሲ እየተባሇ የሚጠራ)
ዒርሱ ዛኽኣሇ ሔጋዊ ሰብነት ዖሇዎ ራሱን የቻሇ ሔጋዊ ሰውነት ያሇው አትራፉ
ዖይመትረፊይ መንግስታዊ ቤት ዔዮ ኾይኑ ያሌሆነ መንግስታዊ መስራ ቤት ሆኖ በዘህ
በዘ ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል። አዋጅ ተቋቁሟሌ።
208
2 ተፀዋዔነት እቲ ኤጀንሲ ንቢሮ ከተማ 2 ፅሔፇት ቤቱ ተጠሪነቱ ሇከተማ ሌማትና

ሌምዒትን ኮንስትራክሽንን ይኸውን ኮንስትራክሽን ቢሮ ይሆናሌ።
3 ኣብ ትሔቲ ምምሔዲር ከተማታት ዛርከብ 3 በከተማ አስተዲዯር ስም በሚገኙ የቤት
አብያተ ፅሔፇት ኤጀንሲ ሌምዒት ኣባይቲ ሌማት ኤጀንሲ ፅሔፇት ቤቶች ሔጋዊ
ሔጋዊ ሰብነት ዖሇዎም ኣካሊት ኮይኖም ሰብነት ያሊቸው አካሊት ሆኖው የፅሔፇት ቤቱ
ናይቲ ኤጀንሲ ስራሔ ንምፌፃም ብከተማታት ስራ ሇማከናወን በከተማዎች አስተዲዯር
ይጣየሹ። ዛርዛሩ ብዯንቢ ይውሰን። ይቋቋማለ።ዛርዛሩ በዯንብ ይወሰናሌ፣

ዔሊማ፣ ኣወዲዴባ፣ ስሌጣንን ተግባርን ዒሊማ፣ አዯረጃጀት፣ ስሌጣንና ተግባር
4 ናይቲ ኤጀንሲ ዔሊማታት 4 የኤጀንሲ ዒሊማዎች
1 ትሐትን ማእኸሊይን እቶት ዖልዎም ነበርቲ 1 ዛቅተኛና መካከሇኛ ገቢ ያሊቸው የከተማ
ከተማታት ሔፅረት ኣባይቲ ንምፌታሔ ወፃኢ ነባሪዎች የቤት ችግር ሇመቅረፌ ወጪ ቆጣቢ
ዛንኪ ቴክኖልጂ ንምጥቃም ብተመጣጣኒ የሆኑ ቶክኖልጂዎችን መጠቀም ቤት
ዋጋ ፅርየቱ ዛሒሇወ ኣባይቲ ሰሪሐ ማቅረብ፣ የከተማ ገፅታ መቀየር፣
ምቅራብን መሌክዔ ከተማታት ምሌዋጥ ፣
2 እዘ ናይ ኣባይቲ ሌምዒት ፕሮግራም ዔዴሌ 2 የቤቶች ሌማት ፕሮግራም ሰፉ የስራ ዔዴሌ
ስራሔ ብዛፇጥር መንገዱ ክካየዴ ዯቀቕትን በሚፇጥር አኳሃን እንዱካሄደ ጠቃቀን እና
ኣናአሽትን ትካሊት ኣብ ፕሮግራም ሌምዒት አነስተኛ ተቋማት በቤት ሌማት ፕሮግራም
ኣባይቲ ብምስታፌ ነቲ ዖፇር ምስፌሔፊሔን በሚሳተፌ መስክ ማስፊፊትና ማጠናከር፣
ምጥንኻርን፣ 3 በኤጀንሲው የተገነቡ ወይ የሚገነቡ ቤቶች
3. በቲ ኤጀንሲ ዛተሃነፁ ወይ ዛህነፁ ኣባይቲ ግሌፅ፣ ቀሌጣፊና የፆታ ተዋፅኦ
ግሌፂ፣ ቕሌጡፌ፣ ፆታዊ ዛንቕ ተጠቀምቲ በሚያረጋግጥና የገቢ ዒቅም ግምት ውስጥ
ብዖረጋገፅን ዒቅሚ እቶት ኣብ ግምት ብዖእቱ በማግባት የክፌያ መጠን ኣከፊፇሌ ሁኔታ
መጠን ክፌሉትን ኩነታት ኣከፊፌሊን ሇከተማው ነባሪዎች እንዱተሊሇፌ ማዴረግ።
ንነበርቲ ክምሒሊሇፌ ምግባርን።
5 ዋና ቤት ፅሔፇት እቲ ኤጀንሲ 5 የኤጀንሲው አዴራሻ

ናይቲ ኤጀንሲ ዋና ቤት ፅሔፇት ኣብ ከተማ የኤጀንሲው አዴራሻ መቐሇ ከተማ ውስጥ
መቐሇ ይኸውን ይሆናሌ
6 ስሌጣንን ተግባርን ኤጀንሲ 5 የኤጀንሲ ስሌጣንና ተግባር

1 ኣብ በብከተምኡ ዖል ሔፅረት ኣባይትን ነቲ
ሔፅረት ንምቅሊሌ መንግስቲ ክምዴቦ ዛግባእ 1 በየከተሞቹ ያለ የቤት እጥረትና እጥረቱን
በጀት፣ ክገብሮ ዛግባእ ዯገፌ፣ ከምኡውን በማቃሇሌ መንግስት ሉመዴበው የሚገባው፣
እቲ አጀንሲ ዖዴሌዮ በጀት ኣፅኒዐ ንክሌሌ ዴጋፌ፣ እንዱሁም ኤጀንሲው
መንግስቲ የቕርብ፣ እንትፌቀዴ ኣብ ስራሔ የሚያስፇሌገው በጀት አጥንቶ በቢሮው በኩሌ
ክውዔሌ ይገብር፣ ኣጠቓቕማኡ ይከታተሌ፣ ሇክሌለ መንግስት ያቀርባሌ፣ ሲፇቀዴም
ይቆፃፀር፣ በስራ ሊይ እንዱውሌ ያዯርጋሌ፣
209
2 ምስ መሪሔ ፕሊን ከተማታት ዛተጠዒዒመን 2 ከየከተሞቹ መሪ ፕሊን ጋር የተጣጣ ሙና

ንፅባቐ ከተማ ኣወንታዊ ተራ ክፃወት ዛገብር ሇከተማው ውበት አወንታዊ አስተዋፅኦ
ዱዙይን ኣባይቲ ወፃኢ ብዛንኪ መንገዱ የሚያዯርጉ የቤት ዱዙይኖች ወጪ ቆጣቢ
የዲሌው ወይ ክዲሇው ይገብር፣ በሆነ መንገዴ ያዖጋጃሌ ወይም እንዱዖጋጅ
ያዯርጋሌ
3 ሌምዒት አባይቲ ንምክያዴ ዖዴሉ ቀረብ 3 የቤቶች ሌማት ዒሊማ ሇማከናወን የሚያስፌሌግ
ፊይናንስ የተኣሊሌሽ፣ የፊይናንስ አቅርቦት የሚገኝበት ሁኔታ
ያፇሊሌጋሌ፣
4 ካብ ዱዙይን ክሳብ ህንፀት ዖሇው ከይዱታት 4 ከዱዙይን እስከ ኮንስትራክሽን ያለት የጥራት
ፅሬትዯረጃ ብዯረጃ ንክፌፀሙን ፕሮግራም ሂዯቶች ዯረጃ በዯረጃ እንዱፇጸሙ የግንባታ
ህንፀት ብዛሰሇጠ ንክፌፀም ግቡእ ሜሊ ፕሮግራሙ በቅሌጥፌና እንዱከናወን ተገቢው
ይሔንፅፅ፣ ኣብ ስራሔ ምውዒለ የረጋግፅ፣ ስሌት ይቀይሳሌ፣ በስራ ሊይ መዋለ
5 ኣብ ዔዲጋ ሔፅረት ዖሇዎም እታወታት 5 በገበያ ሊይ እጥረት ያሇባቸው የግንባታ
ህንፀት ብጅምሊ ግዛኢት ብምፌፃም ዋጋን ግብአቶች ጥቅሌ ግዢ በመፇፀም የዋጋና
ፅሬት ኣቑሐት ተጠቀምቲ ንምኳን ዖኽእሌ የእቃ ጥራት ተጠቃሚ መሆን የሚቻሌባቸው
ኩነታት እንትህሌዉ ካብ ውሽጢ ዒዴን ሁኔታዎች ሲኖሩ ከሃገር ውስጥና ከውጭ ሃገር
ወፃእን ኣቁሔት ገዘኡ ንዛምሌከቶም ኣባይቲ እቃዎች ገዛቶ ሇሚመሇከታቸው የከተማ
ፅሔፇት ከተማ ኤጀንሲ የረክብ፣ ኤጀንሲ ፅሔፇት ቤቶች ያስረክባሌ፣
6 ብክሌሌ መንግስቲ ዴጋፌ ኣብ ዛፌፀሙ ነናይ 6 በየከተማ አስተዲዯሮቹ በክሌለ መንግስት
ከተማኡ ፕሮግራም ሌምዒት ዯቀቅትን ዴጋፌ የሚከናወኑ የቤት ሌማት ፕሮግራሟች
ኣናእሽቱን ትካሊት ብሰፉሐ ዖሳትፈ ንክኾኑ ጥቃቅን እና አነስተኛ ተቋማት በሰፉው
ምችው ስርዒት ኣሰራርሒ፣ ይዛርግሔ፣ የሚያሳትፌ እንዱሆኑ አመቺ የአሰራር
ኣፇፃፅመኦም ይከታተሌ፣ ስርዒቶች ይዖረጋሌ፣ ተፇፃሚነታቸው
7 ኣብ ዖፇር ሌምዒት ኣባይቲ ዛተዋፇሩ ኣካሊት 7 በቤት ሌማት ዖርፌ የተሰማሩና የጥቃቅንና
ዯቀቅትን ኣናእሽቱን ስራሔቲ ህንፀት ዒቅሚ አነስተኛ ተቆማት የዒቅም ግንባታ ሰሪዎች
የተሒባብር፣ ኣዴሊይ ዯገፌ ክረኽቡ ኩነታት ያስተባብራሌ፣ አስፇሊጊ ዴጋፍች እንዱያገኙ
የማዒራሪ፣ ሁኔታዎች ያመቻቻሌ፣
8 ነዘ ኣዋጅ መሰረት ብምግባር ኣብ ትሔቲ 8 ይህንን አዋጅ መሰረት በማዴረግ የከተማ
ምምሔዴዲር ከተማታት ብዛተጣየሹ ኣብያተ አስተዲዯሮች ስር በተቋቋሙ የቤት ሌማት
ፅሔፇት ሌምዒት ኣባይቲ ኣቢልም ዛህነፁ ፅሔፇት ቤቶች አማካኝነት የሚገነቡ ቤቶች
ኣባይቲ ግቡእ ብርኪ ፅሬቶም ሒሉዮም ተገቢውን የጥራት ዯረጃ ጠብቀው
ይስርሐ ምህሊዎም የረጋግፅ፣ ሒገዛ መስራታቸው ያረጋግጣሌ፣ የቴክኒክ ዴጋፌ
ቴክኒክ/ሙያ/ይህብ። ይሰጣሌ፣
210
9 ኣብዘ ክሌሌ ቅዴም ኢልም ብመንግስቲ 9 በክሌለ ቀዯም ብሇው በመንግስት የተገነቡ
ዛተሃነፁ ኣባይትን ሒዯሽቲ ዛህነፁ ቤቶችና አዱስ የሚገነቡ የኮንዯሚኒየም
ኮንዯሚኒየም ሒባራዊ ህንፃታት ግሌፂ የጋራ ህንፃዎች በግሌፅ አሰራር ወዯ
ብዛኾነ ኣሰራርሒ ናብ ተጠቃሚ ሔብረተሰብ ተጠቃሚው ህብረተሰብ እንዱተሊሇፌ
ክመሒሊሇፌ ይገብር፣ ስርዒት ኣፇፃፅምኡ ያዯርጋሌ የአፇፃፀም ስርዒት በከተሞች ዯረጃ
ብብርኪ ከተማ ብኣግባቡ ምፌፃሙ በአግባቡ ተፇፃሚ መሆኑን
ይከታተሌ፣ ዛርዛር ኣፇፃፅምኡ ብመምርሑ ይከታተሊሌ፣ዛርዛሩ በመመርያ ይወሰናሌ።
ይውሰን። 10 የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
10 ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ብዛወሶኖ በሚወስነው መሰረት በክሌለ ጠቀሜታ
መሰረት ክሌሊዊ ረብሒ ዖሇዎም ኣባይቲ ያሊቸው ቤቶችን መገንባት ማከራየት፣ ክራይ
ብምህናፅ፣ ከካሪ፣ ክራይ ክእክብን ክፅግንን መሰብሰብ፣ መጠገንና ማሳዯስ ይችሊሌ።
ከሔዴስን ይኽእሌ፣ 11 በከተማዎች የመኖርያ ቤት እጥረት
11 ኣብ ከተማታት ሔፅረት መንበሪ ኣባይቲ ሇማቃሇሌ በከተማው ነባርና በማስፊፌያ
ንምቅሊሌ ኣብቲ ከተማ ነባሪ መስፊሔፌሑ አከባቢዎች ወጪ ቆጣቢ የሆነ ቴክኖልጂ
ከባቢታት ወፃኢ ዛንኪ ቴክኖልጂ ብምጥቃም መጠቀም ዯረጃቸው የጠበቁ ቤቶች ይገነባሌ፣
ዯረጆኦም ዛሒሇዉ ኣባይቲ ይሃንፅ ወይ ወይም ኮንትራት በመስጠት እንዱገነቡ
ኩንትራት ብምሃብ ንክህነፁ ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
12 ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ንዛተዋዯዯ 12 አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ሇተቀናጀ የቤት
ፕሮግራም ሌምዒት ኣባይቲ ኣዎንታዊ ተራ እንቅስቃሴ አወንታዊ አስተዋፅኦ ያሇቸውና
ዖሇዎምን ንዛተፇሊሇዩ ዒይነት ግሌጋልት የተሇያዩ አገሌግልቶች ሉውለ የሚችለ
ክውዔለ ዛኽእለን ህንፃታት ክህነፁ ይገብር ህንፃዎች እንዱገነቡ ያዯርጋሌ፣
13 በብከተምኡ ምምሔዴዲር ንዛህነፁ ኣባይቲ 13 በከተማ አስተዲዯሮች የሚገነቡ ቤቶች
ስለጥ ቐረብ መሬትን መሰረተ ሌምዒትን የተቀሊጠፇ የመሬትና የመሰረተ ሌማት
ምህሊው ምስ ዛምሌከቶ ብምውዲዴ የረጋግፅ፣ አቅርቦት መኖሩ ከሚመሇከታቸው ጋር
በመቀናጀት ያረጋግጣሌ፣
14 ንሌምዒት ኣባይቲ ዛዯሇዩ ቦታታት ምስ 14 ሇቤቶች ሌማት የሚፇሇጉ ቦታዎችን
ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምውዲዴ ክዲሇው ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር ቅንጅት
ይገብር፣ በመፌጠር እንዱዖጋጁ ያዯርጋሌ፣
15 ምስ ኢንዴስትሪ ህንፀት ኣባይቲ 15 ከግንባታ ኢንዴስትሪ ጋር በተያያዖ የስሌጠና
ብዛተተሒሒዖ ስርዒት ስሌጠናብምዛርጋሔ ስርዒት በመዖርጋት ብቁ ባሇሞያዎችን
ብቑዒት ሰብ ሞያ ንክፇርዩ ሒገዛ ይገብር፣ ሇማፌራት እገዙያዲርጋሌ፣
16 ዔሊምኡ ንክዔወት ዖኽእሌዎ ካሌኦት 16 ዒሊማውም ሇማስፇፀም የሚያስችሌ ላልች
ተዙመዴቲ ስራሔቲ ይፌፀም፣ ተዙማች ተግባራት ያከናውናሌ።
7 አወዲዴባ 7 አዯረጃጀት
ነቲ ኤጀንሲ ብሊዔሇዋይነት ዛመርሔ ሒዯ ኤጀንሲው በበሊይነት የሚመራ አንዴ ስራ

መካይዱ ስራሔ ከም ኣዴሊይነቱ ሒዯ ምክትሌ አስኪያጅ እንዯ አስፇሊጊነቱ አንዴ ምክትሌ
መካየዱ ስራሔን ካሌኦት ሰራሔተኛታትን ስራ አስኪያጅና ላልች ሰራተኞች ይኖሩታሌ
211
ይህሌውዎ
8 ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ ሌምዒት ከተማን 8 የከተማ ሌማትና ኮንስተራክሽን ቢሮ

ኮንስትራክሽንን ስሌጣንና ተግባር
1 መካየዱ ስራሔ እቲ ኤጀንሲ ብምምሌማሌ 1 የኤጀንሲ ስራ አስኪያጅ በመምረጥ ሇክሌለ
ናብ ርእሰ ምምሔዲር ኣቕሪቡ የፅዴቕ፣ ርእሰ መስተዲዴር አቅርቦ ያፀዴቃሌ፣
2 ኣሰራርሒ፣ መምርሔታት እቲ ኤጀንሲ 2 የኤጀንሲው ስራና መመርያዎች ተጠንተው
ተፀኒዕም እንትቐርብለ መርሚሩ የፅዴቕ፣ ሲቀርቡሇት መርምሮ ያፀዴቃሌ በትክክሌ
ብትክክሌ ኣብ ስራሔ ምውዒልም ይከታተሌ፣ ስራ ሊይ መዋሊቸው ይከታተሊሌ
3 በቲ ኤጀንሲ ተፀኒዕም ዛወፁ ዯንብታት ናብ 3. በኤጀንሲው ተጠንተው የቀረቡትን ዯንቦች
ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ኣቕሪቡ የፅዴቕ፣ በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት በማቅረብ
እንዱፀዴቅ ያዯርጋሌ
4 መሒውርን ሒይሉ ሰብን እቲ ኤጀንሲ ተፀኒዐ 4 የኤጀንሲው የሰው ሃይሌና መዋቅር ተጠንቶ
እንትቐርብ ንቢሮ ህንፀት ዒቕሚ ቐሪቡ ሲቀርብሇት መርምሮ ሇክሌለ ዒቅም ግንባታ
ክፀዴቕ ይገብር፣ ቢሮ በማቅረብ ያፀዴቃሌ
5 ናይቲ ኤጀንሲ ዒመታዊ ትሌምን በጀትን 5 የኤጀንሲው ዒመታዊ እቅዴና በጀት
ተዲሌዩ እንትቐርበለ መርሚሩ ንዛምሌከቶ ተዖጋጅቶ ሲቀርብሇት መርምሮ
ኣካሌ መንግስቲ ክቐርብ ይገብር ሇሚመሇከተው የመንግስት አካሌ አንዱቀርብ
ያዯርጋሌ፣
6 ብናይቲ ኤጀንሲ ኣካሌ ፅንዒትን ምርምርን 6 በኤጀንሲው የጥናትና ምርምር አካሌ
ተዲሌዩም ዛቐርቡ ሏዯሽቲ ቲክኖልጂታት እየተዖጋጀ የሚቀርብ አዲዱስ የግንባታ
ህንፀት አብ ስራሔ ምውዒልም ይቆፃፀር ቴክኖልጅዎች ማቴርያልች በስራ ሊይ
መዋሊቸው ይቆጣጠራሌ።
9 መካየዱ ስራሔ፣ምክትሌ መካየዱ ስራሔን 9 ስሇ ኤጀንሲው ስራ አስከያጅ፣ ምክትሌ ስራ
ካሌኦት ሒሇፌቲ እቲ ኤጀንሲን አስከያጅ እና ላልች ሃሊፉዎች
1 መካየዱ ስራሔን ምክትሌ መካየዱ ስራሔን 1 የኤጀንሲው ስራ አስኪያጅና ምክትሌ ስራ
እቲ ኤጀንሲ ብመቕረባይነት ቢሮ ሒሊፉ አስኪያጅ በቢሮ ሒሊፉው አቅራቢ ነት
ብርእሰ ምምሔዴዲር ይሽየም በር/መስተዲዴርይሾማሌ፣
2 ሒሇፌቲ መመርሑ ብስራሔ መካየዱ ይምዯቡ 3 የመመርያ ሃሊፉዎች በስራ አስኪያጅ
ይመዯባለ
10 ስሌጣንን ተግባርን መካየዱ ስራሔ 10 የኤጀንሲው ስራ አስኪያጅ ስሌጣንና ተግባር

ኤጄንሲ
1 ተግባራት ኤጀንሲ ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ፣ 1 ስራ አስኪያጁ የኤጀንሲው ተግባራት

የመሒዲዴር፣ በበሊይነት ይመራሌ፣ያስተዲዴራሌ፣
2 ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1)ዛተጠቐሰ 2 በዘህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ (1) የተመሇከተው
ሒፇሻዊ ኣገሊሌፃ ከምዖል ኮይኑ ስራሔ አጠቃሊይ አነጋገር እንዯተጠበቀ ሆኖ ስራ
መካየዱ፣ አስኪያጅ፣
ሀ በዘ ክሌሌ ዛፇፀሙ ስራሔቲ ህንፀት ሀ በክሌለ ውስጥ የሚከናወኑ የግንባታ
212
የተሒባብር፣ ይመርሔ፣ ሌምዴን ተመክሮን ስራዎችን ያስተባብራሌ፣ ይመራ፣ የሌምዴና

ሌውውጥን ክካየዴ ይገብር፣ የተመክሮ ሌውውጦች እንዱካሄደ ያዯርጋሌ፣
ሇ ዒመታዊ ፕሮግራም ስራሔን በጀትን እቲ ሇ የኤጀንሲው ዒመታዊ የስራ ፕሮግራምና
ኤጀንሲ የዲለ፣ አፇፃፅማ እቲ ፕሮግራም በጀት ያዖጋጃሌ፣ ፕሮግራሙ የሚተገበርበት
ዛትግበረለ ስታንዲርዴ የውፅእ፣ እንትፀዴቕ ስታንዲርዴ ያወጣሌ፣ ሲፀዴቅም ተግባራዊ
አብ ስራሔ የውዔሌ፣ ያዯርጋሌ፣
ሏ ነቲ ኤጀንሲ ዛተፇቐዯ በጀትን ስራሔ ሏ ሇኤጀንሲው የተፇቀዯው በጀትና ዒመታዊ
ፕሮግራምን ኣብ ስራሔ ምውዒልም የስራ ፕሮግራም ተግባራዊ መሆናቸውም
የረጋግፅ፣ ሪፖርት ስራሔን ሑሳብን ኣዲሌዩ ያረጋግጣሌ የክንውንና የሑሳብ ሪፖርት
ንቢሮ ከተማ ሌምዒትን ኮንስትራክሽንን አዖጋጅቶ ሇክሌለ ከተማ ሌማትና
ንቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ኮንስትራክሽንና ቢሮና ፊይናንስ ቢሮ
የቕርብ፣ ያቀርባሌ፣
መ ኣብ ስራሔቲ ህንፀት ዛኣትው መ በግንባታ ስራ ሊይ የሚሰማሩ ስራ
ኮንትራክተራት ንምምሌማሌ ዖዴሌዩ ተቆ ራጮች ሇመመሌመሌ የሚያስፇሌጉ
መመዖንታት ምስ ዛምሌከቶ እንዲተረዲዯአ መመዖኛዎች ከሚመሇከታቸው ጋር በመሆን
የውፅእ፣ ከይዱ ምሌመሊን ምፅራይን እንዱወጣ ያዯርጋሌ። ምሌመሊውና
ብኣግባቡ ዛተፇፀመ ምዃኑ ይቆፃፀር፣ የማጣራቱ ስራ በአግባቡ መከናወኑ
ረ በብከተምኡ ዛፌፀሙ ስራሔቲ ህንፀት ይቆጣጠራሌ
ብመሰረት ትሌሚ ዛተፇፀሙ ምዃኖም ሰ በየከተማው የሚከናወኑ የግንባታ ስራዎች
የረጋግፅ፣ አዴሊይ ቴክኒክን ምምሔዲራዊ በመርሃ ግብር መሰረት መከናወናቸውም
ሒገዛን ክውሃብ ይገብር፣ ያረጋግጣሌ፣ አስፇሊጊውም የቴክኒክና
ሰ ካብ ወፃእን ውሽጢ ዒዴን ብጅምሊ አስተዲዯራዊ ዴጋፌ ይሰጣሌ
ተገዘኦም ዛኣትው መሳርሑ ህንፃ ዔቀባን ረ ከውጭና ከሃገር ውስጥ በጅምሊ ግዥ የሚገቡ
ብአግባቡ ናብ ቦቶኦም ዛአትዉለ ስርዒት ማተርያልችን ክምችት ስርጭት በአግባቡ
ሑዜም ንክፌፀሙ ይቆፃፀር፣ የሚከናወንበትን ስርዒት በመዖርጋት
አፇፃፀሙ ያስተዲዴራሌ ይቆጣጠራሌ
ሸ ኣብ ክሌሌ ዛፌፀሙ ህንፀት ሌምዒት ሰ በክሌለ ውስጥ የሚከናወኑ የቤት ሌማት
ኣባይቲ በበግዘኡ እናተማሒየሹ ሒዯሽቲ የግንባታ ስራዎችን በየግዚው እየተሻሻ ለና
ቴክኖልጂታትን መማረፅቲ መሳርሔታትን በአዲዱስ የግንባታ ቴክኖሉጅዎች፣
ህንፀትን እናጎሌቦቱ ዛኸደ ተግባራት የአማራጭ፣የግንባታ ማተርያልች እየዲበሩ
ምርምር፣ ፅንዒት ስሌጣን ክካየደ ኩነታት እንዱሄደ የምርምር፣ የጥናትና የስሌጠና
የማቻቹ፣ ኣፇፃፅማኦም ይከታተሌ፣ ተግባራት እንዱከናወኑ ሁኔታዎችን
ቀ ብመሰረት መስርሔን ሰራሔተኛታትን ኣዋጅ ያመቻቻሌ፣
ቁፅሪ 377/1996 ከምኡ እውን በቲ ናይ ሸ በአሰሪና ሰራቶኞች ኣዋጅ ቁጥር 377/1996
ኤጀንሲ መተሒዲዯሪ መምርሑ እና በኤጀንሲው የሰራተኛ አስተዲዯር
ሰራሔተኛታት ብሊዔሇዋይነት የማሒዴር ማኑዋሌ መሰረት ሰራተኞችን በበሊይነት
፣ይቆፃፀር ያስተዲዴራሌ ይቆጣጠራሌ።
በ ተግባራትን ሒሊፉነትን እቲ ኤጀንሲ ኣብ ቀ የኤጀንሲው ተግባርና ሃሊፉነት በስራ ሊይ
ስራሔ የውዔሌ፣ ያውሊሌ፣
ተ ምስ ሳሌሳይ ወገን ኣብ ዛግበሩ ርክባት ነቲ በ ከሶስተኛ ወገን ጋር በሚዯረጉ ግንኝነቶች
213
ኤጀንሲ ይውክሌ፣ ኤጀንሲው ይወክሊሌ

ቸ ኣብቲ ክሌሌ ዛካየደ ፕሮግራም ሌምዒት ተ በክሌለ ውስጥ ስሇሚካሄዯው የቤቶች ሌማት
ኣባይቲ መፇፀሚ ዛኸውን ቐዋሚ ፇንዴ ፕሮግራም ማስፇፃምያ የሚሆኑ ቆዋሚ
ሌምዒት ኣባይቲ ዛጣየሸለን ፌሌፌሌ የቤቶች ሌማት ፇንዴ የሚቋቋምበትና
ፊይናንሱ በቢ እዋኑ እንዲዒበየ ዛኸዯለ የፊይናንስ ምንጩ በየግዘው እየሰፊ
መንገዱ የፅንዔ፣ ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ የሚካሄዴበት መንገዴ ያጠናሌ፣
3 እቲ ኤጀንሲ ስራሔቲ ሰሇጤን ብዖዴሉ መጠን 4. የኤጀንሲው የስራ ቅሌጥፌና በሚያሰፇሌገው
ካብ ስሌጣኑን ተግባሩን ብክፊሌ ወይ መጠን ስሌጣንና ተግባሩን በከፉሌ ወይም
ብሙለእ ንታሔተዎት ሒሇፌቲ ስራሔ በሙለ ሇበታች የስራ ሒሊፉዎች በውክሌና
ብውክሌና ክህብ ይኽእሌ፣ መስጠት ይችሊለ፣
11 ስራሔን ሒሊፌነትን ምክትሌ ስራሔ 11 የምክትሌ ስራ ኣስከያጅ ስሌጣንና

መካየዱ ተግባር
ምክትሌ ስራሔ መካየዱ ተፀዋዔነቱ ንዋና ስራሔ ምክትሌ ስራ አስከያጅ ሇዋና ስራ አስከያጁ ተጠሪ
መካየዱ ኮይኑ ዛስዔብ ተግባራት ይፌፅም፣ ሆኖ የሚከተለትን ተግባራት ያከነውናሌ፣
1 ስራሔ መካየዱ ኣብ ዖየሇለ ተኪኡ ይሰርሔ፣ 1 ስራ አስኪያጁ በላሇበት ተክቶት ይሰራሌ

2 በቲ ስራሔ መካየዱ ዛዋሃቡ ካሌኦት ስራሔቲ 2 በስራ አስኪያጁ የሚሰጡትን ላልች
ይሰርሔ ተግባራት ያከናውናሌ፣
ክፌሌ ሶስት ክፌሌ ሶስት

ዛተፇሊሇዩ ዴንጋጌታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
12 ፌሌፌሌ በጀት 12 በጀት
እቲ ኤጀንሲ ዛስዔቡ ፌሌፌሊት በጀት የኤጀንሲው የበጀት ምንጮች የሚከተለት
ይህሌውዎ፣ ይሆናለ
1 ብክሌሌ መንግስቲ ዛምዯብ በጀት፣ 1 በክሌለ መንግስት የሚመዯብ በጀት፣
2 ንሌምዒት ኣባይቲ ንምዴጋፌ ካብ ሒገዛ 2 የቤት ሌማትን ሇማገዛ ከሇጋሽ ዴርጅቶች
ውሃብቲ ትካሊት ዛርከብ ዴጋፌ የሚገኙ ዴጋፌ
3 ካብ ተጠቀምቲ ዛክፇሌ ክፌሉት። 3 ከተጠቃሚዎች የሚከፇሌ ክፌያ
13 ምምሔዲራዊ ጉዲያት 13 አስተዲዲራዊ ጉዲዮች
እቲ ኤጀንሲ ብቢሮ ህንፀት ዒቕሚ ዛፀዯቐ ኤጀንሲው በክሌለ አቅም ግንባታ በፊይናንስና
ማሒውርን ማሃያ ስኬሌን ከምኡውን ብቢሮ ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ የፀዯቀ መዋቅር፣
ፊይናንስን ኢኮኖምያዊ ሌምዒትን ግዛኢት የዯሞዋዛ ስኬሌ እቃ ግዢና አጠቃቀም
ኣቑሔትን ስርዒት ኣጠቓቕማን ከምኡውን ስርዒት እንዱሁም ሰራቶኞች የሚተዲዯሩበት
ሰራሔተኛታት ዛማሒዲዯሩለን መስርሔን የአሰሪና ሰራተኛ ሔግና መሰረታዊ
ሰራሔተኛ ሔግን መሰረታዊ ዔሊማታትን ዒሊማዎችን በመከተሌ የተዖጋጀ መመርያ
ብዛምሌከት ዛተዲሇወ መምርሑ ይህሌዎ ይኖሮዋሌ
14 ሑሳብ መዙግብቲ 14 የሑሳብ መዙግብት
1 እቲ ኤጀንሲ ዛተማሇአን ትክክሇኛ ዛኾነ 1 ኤጀንሲው የተሟለና ትክክሇኛ የሆነ የሑሳብ
214
ሑሳብ መዙግብቲ ይሔዛ ፣ መዙግብት ይይዙሌ፣

2 ሑሳብ መዙግብቲ፣ ገንዖብ ኮነ ንብረት 2 የሑሳብ መዙግብቱና በገንዖብም ሆነ
ተንከፌ ሰነዲት አታሒሔዙ ሒሇዋን በንብረት ነክ ሰነድች አያያዛና አጠባበቅ
ተቀባሌነት ብዖሇዋ ናይ ዴርብ ሑሳብ ረገዴ ተቀባይነት ያሊቸውን የዴርብ ሑሳብ
ስርዒት መትከሊት ዛተኸተሇ ይኸውን፣ አሰራር መሆናቸው ይከታተሊሌ፣
15 ምርመራ ሏሳብ 15 የሑሳብ ምርመራ
እቲ ኤጀንሲ መዙግብቲ ሑሳብ ገንዖብ ይኹን ኤጀንሲው የሑሳብ መዙግብትና ገንዖብም ሆነ
ንብረት ተንከፌ ዛኾኑ ሰነዲት ብዋና ኦዱተር እዘ ንብረት ነክ ሰነድች በክሌለ ዋና ኦዱተር
ክሌሌ ወይ ባዔለ ብዛስይሞም ኦዱተራት መስርያቤት ወይም በሚሰይማቸው
በብግዘኡ ይምርመር። ኦዱተሮች በየግዚው ይመረምራሌ።
16 መምርሔን ዯንብን ናይ ምውፃእ ስሌጣን 16 ዯንብና መመርያ የማውጣት ስሌጣን

1 ነዘ አዋጅ እዘ ንምፌፃም ዖዴሌዩ ዯንብታት 1 ይህንን አዋጅ ሇማስፇፀም የሚያስፇሌጉ
ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ይኸውን ዯንቦችን የክሌለ መስተዲዯር ምክርቤት
ሌያወጣ ይችሊሌ።
2 እቲ ኤጀንሲ ይኹን ስራሔቲ ሌምዒት ኣባይቲ 2 ኤጀንሲውም ሆነ የቤቶች ሌማት ስራዎች
ዛካየዯለን ከተማታት ነዘ ኣዋጅን በዘ ኣዋጅ የሚካሄዴባቸው ከተሞች ሇዘህ አዋጅና
መሰረት ዛወፁ ዯንብታት ንምፌፃም ዛሔግ዗ በአዋጁ መሰረት ሇሚወጡ ዯንቦች
ዛርዛር መምርሔታት ከወፅእ ይክእሌ። ተፇፃሚነት የሚረደ ዛርዛር መመርያዎችን
ማውጣት ይችሊሌ።
17 ብዙዔባ ተፇፃምነት ዖይብልም ሔግታት 17 ተፇፃሚነት ስሇ ማይነራቸው ህጎች
ነዘ ኣዋጅ ዛፃብኡ ሔግታት፣ ዯንብታትን ይህንንዋጅ የሚቃረኑ ህጎች ዯንቦችና
መምርሔታትን ወይ ሌሙዲት ኣሰራርሒ ኣብዘ መመርያዎች ወይም የአሰራር ሌምዴ በዘህ
ኣዋጅ ውሽጢ ዛተሸፇኑ ጉዲያት ብዛምሌከት አዋጅ ውስጥ የተዯነገጉቱን ጉዲዮች
ተፇፃምነት ኣይህሌዎምን። በሚመሇከት ተፇፃሚነት አይኖራቸውም፣
18 እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ ግዘ 18አዋጁ የሚፀናበት ግዘ
እዘ ኣዋጅ ካብ ነሒሰ 30/1998 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከነሒሴ 30/1998 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ዛፀንዏ ይኸውን ይሆናሌ።

ፕሪዛዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
215

መቐሇ ሒምሇ4/1998 ዒ/ም

መቐሇ ሒምሇ4/1998 ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 110/1998 ዒ/ም አዋጅ ቁፅሪ 110/1998 ዒ/ም

መማሒየሺ ኣዋጅ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ የትግራይ ነጋሪት ጋዚጣን ሇማቋቋም የወጣውን አዋጅ
ንምቋም ዛወፀ ኣዋጅ ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ
ሔግታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሂራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔጎእ
ዛሔትምለ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ንምቋም ዛወፀ የሚታተሙበት የትግራይ ነጋሪት ጋዘጣ ሇማቋቋም
ኣዋጅ ምምሔያሽ ኣዴሊይ ኮይኑ ስሇ ዛተረኸበ የወጣ አዋጅ ማሻሻሌ ስሊስፇሇገ በተሻሇው የትግራይ
ብመሰረት ሔገ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49(3)ሀ ብሂራዊ ክሌሊዊ መንግስት ህገመንግስት አንቀፅ 49(3)ሀ
ዛስዔብ ተኣውጁ አል። መሰረት የሚከተሇው ታውጀዋሌ

እዘ ኣዋጅ “መማሏየሺ ኣዋጅ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ የህ አዋጅ “የትግራይ ነጋሪት ጋዘጣ ማሻሻያ አዋጅ
ቁፅሪ 110/1998” ተባሂለ ክጥቀስ ይካኣሌ። ቁጥር 110/1998” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2 ብዙዔባ ምቋም ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዘጣ ስሇ መቋቋሙ
1 ክሌሊዊ ጋዚጣ ሔጊ ዛኾነ ብሒሌዮት ቤት 1 በትግራይ ክሌሌ ምክርቤት የበሊይ ጠባቂነት
ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ዛሔተም ነጋሪት ጋዚጣ የሚታተም ክሌሊዊ የህግ ጋዚጣ የሆነው
ትግራይ በዘ ኣዋጅ ተመሒይሹ ቆይሙ ኣል። የትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ በዘህ አዋጅ ተሻሽል
ተቋቁሞዋሌ።
2 ኩለ ክሌሊዊ ሔጊ(አዋጃትን ዯንብታትን) 2 ማንኛውም የክሌለ ሔግ (አዋጆችና ዯንቦች)
ዛሔተሙ ኣብ ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ የሚታተሙት በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ
3 ኩለ ኣካሌ ክሌሊዊ መንግስቲ ማሇት ዴማ 3 ማንኛውም ክሌሊዊ የመንግስት አካሌ ማሇትም
ሔጊ መውፅኢ፣ ሔጊ ፇፃሚ ሔጊ ተርጎሚን ህጊ አውጪ፣ ህግ አስፇፃሚ እና ህግ ተርጓሚ
ከምኡውን ዛኾነ ናይ ተፇጥሮ ሰብ ወይ ዴማ እንዱሁም ማንኛውም የተፇጥሮ ሰብ ወይም
ብሔጊ ሰብነት ዛተዋሃቦ ኣካሌ ኣብ ነጋሪት በህግ የሰውነት መብት የተሰጠው አካሌ
ጋዚጣ ትግራይ ተሒቲሙን ዛወፅእ ሔጊ በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ ታትሞ ሇሚወጣ ህግ
ተገዙአይ ይኸውን የመገዙት ግዳታ አሇበት።

ያንደ ዋጋ ነጋሪተ ጋዚጣ ፖ.ሳ.ቁ
216
4 ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ብትግርኛን 4 የትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ የሚታተመው

አምሒርኛን ይሔተም፣ ኣብ ክሌቲኦም በትግርኛና አማርኛ ሆኖ በሁሇቱ ቋንቋዎች
ቋንቋታት ኣፇሊሊይ እንተጋጥም እቲ ናይ ሌዩነት ካጋጠመ የትግርኛ ቅጂ የበሊይነት
ትግርኛ ቅዲሔ ተቐባሌነት ይህሌዎ። ይኖሮዋሌ።
5 ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 4 ዛተዯንገገ 5 በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 4 የተጠቀሰው
ከምዖል ኮይኑ ኣገዲስነቶም ዛእመነልም እንዲሇ ሆኖ አስፇሊጊነታቸው የሚታመንባቸው
ሔግታት(ኣዋጃትን ዯንብታትን ብኣመራርሒ ሔጎች/አዋጆችና ዯንቦች/በምክር ቤቱ አመራር
ቤት ምኽሪ እናተፇሇዩ ብእንግሉዛኛ እየተሇዩ በእንግሉዖኛ ተተርጉሞው ሇብቻቸው
ተተርጉሞም ንብሔቶም ተነፂልም ክሔተሙን ተነጥሇው እንዱታተሙና እንዱሰራጩ
ክዛርጉሐን ይግበር። ይዯረጋሌ።
3 ብዙዔባ ዛፀዯቑ ሔግታት ዛፀንዏለ ግዖ 3 የፀዯቁ ህጎች ሰሇሚፀኑበት ጊዚ
1 ቤት ምኽሪ ንሒዯ ኣዋጅ እንተፅዴቕ እቲ 1 ምክር ቤቱ አዋጁ የሚፀናበት ቀን በግሌፅ
ኣዋጅ ዛፀንዒለ ግዚ ብግሌፂ እንተዖይ ካሊስቀመጠ፣ አዋጅ በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ
ኣቐሚጡ እቲ ኣዋጅ ብነጋሪት ጋዚጣ ከታተመበት ጊዚ ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ትግራይ ካብ ዛተሒተመለ ዔሇት ጀሚሩ
ዛፀነዏ ይኸውን።
2 ሒዯ ኣዋጅ ብቤት ምኽሪ ዛፀንዏለ ዔሇት 2 አንዴ አዋጅ የሚፀዴቅበት ቀን ምክር ቤቱ
ብግሌፂ እንተአቀሚጡ ካብቲ ብቤት ምኽሪ በግሌፅ ካስቀመጠ ምክር ቤቱ ከወሰነ ቀን
ዛውሰነለ ዔሇት ጀሚሩ ኣብ ስራሔ ዛዋዒሇ ጀምሮ ህጉ በስራ ሊይ እንዯዋሇ ይቆጠራሌ።
ሔጊ ኮይኑ ይውሰዴ።
4 ኣግባብ ኣወፃፅኣ እዘ ጋዚጣ 4 ስሇ ጋዚጣው አወጣጥ
ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ካብ ኣፇ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ፅህፇት ቤት ከአፇ ጉባኤው
ጉባኤ ብዛወሃቦ መምርሑ መሰረት ነጋሪት ጋዚጣ በሚሰጠው መመሪያ መሰረት ጋዚጣውን ያሳትማሌ፣
የሏትምን ይዛርግሔን። ያሰራጫሌ።
5 ተፇፃሚነት ዖይብልም ሔጊታት 5 ተፇፃሚነት የላሊቸው ህጎች
1 ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ንምቋም ዛወፀ አዋጅ 1 የትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ ሇማቋቋም የወጣው
ቁፅሪ 4/1988 አዋጅ ቁጥር 4/1988
2 ካሉእ ምስ እዘ ኣዋጅ ዛፃረር ሔጊ ወይ 2 ላልች ከዘህ አዋጅ ጋር የሚፃረሩ ህጎች ወይም
ሌሙዴ ኣሰራርሒ ተፇፃምነት የብልምን። የተሇመደ አሰራሮች ተፇፃሚነት የሊቸውም።
6 እዘ አዋጅ ዛፀንዏለ እዋን
እዘ አዋጅ ካብ ሒምሇ 4/1998 ዒ/ም ጀሚሩ ዛፀንዏ 6 አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ
ይኸውን። ይህ አዋጅ ከ ሏምላ 4/1998 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ፀጋይ በርሀ ይሆናሌ።
ፕሬዘዯንት ፀጋይ በርሀ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ፕረዘዲንት
217

መቐሇ ሒምሇ 4/1998ዒ/ም

መቐሇ ሒምሇ 4/1998ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅር 111/1998 ዒ/ም አዋጅ ቁጥር 111/1998 ዒ/ም

ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ፅሔፇት ቤት ሇማቋቋም
ንምቋም ዛወፀ ኣዋጅ ንምምሔያሽ የወጣውን አዋጅ ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ
ዛወፀ ኣዋጅ
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብሔገ መንግስትን የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት በሔገመንግስትና በህዛብ
ብህዛብን ዛውሃብዎ ስሌጣንን ተግባርን ብዛግባእ የተሰጠውን ስሌጣንና ተግባር በሚገባ መውጣት
ንኽዋፃእ ብኣግባቡ ዛተወዯበ ቤት ፅሔፇት ከምዖዴሉ እንዱችሌ በአግባቡ የተዯራጀ ፅሔፇት ቤት
ብምእማን እንዯሚያስፇሌጉ በመገንዖብ፣
ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ኣዋጅ ቑፅሪ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ፅሔፇት ቤት በአዋጅ ቁጥር
62/95 ዛተዋሃብዎ ስሌጣን ተግባር ከምዖሇዉ 62/95 የተሰጡትን ስሌጣን ተግባር እንዯተጠበቁ ሆነው
ኮይኖም ተወሰኽቲ ስራሔቲ ቤት ምኽሪ ንክፌፅም የምክር ቤት ተጨማሪ ስራዎች መፇፀም እንዱችሌ
መመሒየሺ አዋጅ ምውፃእ ኣገዲሲ ምዃኑ፦ የማሻሻያ አዋጅ ማውጣት አስፇሊጊ በመሆኑ፦
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ትግራይ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት
ዒንቀፅ 49(3(ሀ) ዛተዋሃቦ ስሌጣን ቤት ምኽሪ ክሌሌ አንቀፅ 49(3(ሀ) በተሰጠው ስሌጣን መሰረት በክሌለ
ትግራይ እዘ ዛስዔብ መመሒየሺ ኣዋጅ ኣውፂኡ ምክር ቤት የሚከተሇውን የማሻሻያ አዋጅ አውጥቷሌ።
ኣል።
እዘ ኣዋጅ “መመሒየሺ ኣዋጅ ቤት ፅሔፇት ቤት ይህ አዋጅ “የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ፅሔፇት ቤት
ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ቁፅሪ 111/1998 ዒ/ም” ማሻሻያ አዋጅ ቁጥር 111/1998 ዒ/ም” ተብል
ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2 መመሒየሺ 2 ማሻሻያ
1. ኣብ ኣዋጅ ቁፅሪ 62/95 ዒንቀፅ 2 1 በአዋጅ ቁጥር 62/95 የአንቀፅ 2 ንኡስ ዒንቀፅ 3
ንኡስ ዒንቀፅ 3 ከምዛስዔብ ተማሒይሹ አል። ይዖት እንዯሚከተሇው ተሻሽሇዋሌ።
3 “ኮሚቴታት”ማሇትመተሒባበሪ፣ቀወምቲ፣ 3” ኮሚቴዎች” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ንኡሳንን ግዘያዊ ኮሚቴታት ቤት ምኽሪ መንግስት የምክር ቤት አስተባባሪ፣ ቋሚ ንኡሳንና
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ማሇት እዮም። ጊዛያዊ ኮሚቴዎች ማሇት ነው።
2. ኣብቲ ኣዋጅ ካብ ዒንቀፅ 2 ንኡስ ዒንቀፅ 2 በአዋጅ አንቀፅ 2 ንኡስ አንቀፅ 3 ቀጥል
218
ቀፂልም ዛስዔቡ ንኡስ ዒንቀፃት 4፣5ን 6ን የሚከተለት ንኡስ አንቀፆች 4 ፣5 እና 6

ተወሲኾም አሇዉ። ተጨምረዋሌ፡፡
3. “ቤት ፅሔፇት” ማሇት ብመሰረት ዴንጋገ 3. “ፅሔፇት ቤት” ማሇት ተሻሽል በወጣው የትግራይ ሔገ
ተማሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ትግራይ መንግስት አንቀፅ 50/2/ን እና ይህን አካሌ ሇማቋቋም
ዒንቀፅ 50/2/ን ነዘ ኣካሌ ንምጥያሽ ብዛወፀ በወጣው አዋጅ ቁጥር 62/95ን ዴንጋጌ መሰረት
ኣዋጅ ቁፅሪ 62/95ን ዛቆመ ኣካሌ ኮይኑ የተቋቋመ አካሊሌ ሆኖ ሇምክር ቤቱ የባሇ ሞያና
ንቤት ምኽሪ ክሌሌ ኩሇመዲይ ግሌጋልት የፅሔፇት አገሌግልት በተሟሊ መሌኩ ዴጋፌ የሚሰጥ
ፅሔፇትን ሰብ ሞያን ብዛተማሇአ መሌክዐ ፅሔፇት ቤት ነው።
ዴጋፌ ዛህብ ቤት ፅሔፇት እዩ።
4. “ምሔታም” ማሇት ብቤት ምኽሪ ዛወፁ 4. “ማሳተም” ማሇት በምክር ቤቱ የሚወጡ ሁለም
ኩልም ዒይነታት ፅሐፊት ብፌሊይ ብቤት ዒይነት ፅሐፍች በተሇይ ዯግሞ ምክር ቤቱ የፀዯቁ
ምኽሪ ዛፀዯቑ ኣዋጃትን ዯንብታትን ከምኡ አዋጆችና ዯንቦችን እንዱሁም በስራ አስፇፃሚ ምክር
እውን ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ዛወፁ ቤት የወጡ ዯንቦች በአፇ ጉባኤው አስፇሊጊውን
ዯንብታት ብኣፇ ጉባኤ ኣገዲሲ ቴክኒካዊ የቴክኒክ እርማት ተዯርጎባቸው ወዯ ማተሚያ ቤት
እርማት ተገይርልም ናብ ቤት ሔትመት እንዱሊኩና በትግራይ ነጋሪት ጋዚጣ እንዱታተሙ
ንክሌኣኩ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ የማዴረግ ሂዯት ነው።
ንክሔተሙን ናይ ምግባር ከይዱ እዩ።
5. “ምዛርጋሔ” ማሇት ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ 5. “ማሰራጨት” ማሇት በምክር ቤቱ ጠባቂነት በትግራይ
ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ እናተሒተሙ ዛወፁ ነጋሪት ጋዚጣ እየታተሙ የሚወጡ አዋጆችና ዯንቦችን
ኣዋጃትን ዯንብታትን ንዛምሌከቶም ኣካሊት ሇሚመሇከታቸው የመንግስት አካሊት ሇግሇሰቦችና
መንግስቲ ንውሌቀ ሰባትን ካሌኦት ላልች ተጠቃሚዎች በራሱ መዋቅር ወይም በህግ
ተጠቀምትን ብናይ ባዔለ ማሒውር ወይ ሔጊ መሰረት በሚዯረግ ውሌ በላልች አካሊት በሽያጭ
መሰረት ብዛግበር ውዔሉ ብካሌኦት ኣካሊት እንዱቀርቡና ቀጣይነት ያሇው አቅርቦት መኖሩን
ብመሸጣ ንክቐርቡን ቀፃሉ ኣቕርቦት ምህሊው ማረጋገጥ ነው
ምርግጋፅን እዩ።
3 ኣብ ኣዋጅ ቁፅሪ 62/95 ኣብ ዒንቀፅ 4 ናይ 3 በአዋጅ ቁጥር 62/95 በአንቀፅ 4 የንኡስ አንቀፅ 3
ንኡስ ዒንቀፅ 3 ኣባሃህሊ ከምዛስዔብ ብንኡስ አባሊት እንዯሚከተሇው በንኡስ አንቀፅ 3 እና 4
ዒንቀፅ 3 ን 4 ን ተተኪኡ ተመሒይሹ አል። ተተክቶ ተሻሽሎሌ።
3 ኣብያተምኽሪ ወረዲ ብሰብ ሒይሉ፣ በጀትን 3 የወረዲ ምክር ቤቶች በሰው ሃይሌ፣ በጀትና ቁሳቁስ
ናውትን ዛተማሇኣን ዒርሰን ዛኸኣሊን ኣብያተ የተሟለና ራሳቸውን የቻለ ፅሔፇት ቤቶች እንዱኖርዋቸው
ፅሔፇት ንክህሌወን እተን ኣብያተ ፅሔፇት የወረዲ ምክር ቤቶች ፅሔፇት ቤቶች በዘህ አዋጅ ህጋዊ
ኣብያተ ምኽሪ ወረዲ በዘ ኣዋጅ ሔጋዊ ሰውነት አግኝተዋሌ።
ሰብነት ረኺበን ኣሇዋ።
4 ኣብ ዒንቀፅ 4 ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ ከም 4 በአንቀፅ 4 ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገው እንዯተጠበቀ

ዖል ኮይኑ ናይ ጣብያ ኣብያተ ምኽሪ ኣብያተ ሆኖ የቀበላ ምክር ቤቶች ፅሔፇት ቤቶች ራሳቸው ችሇው
ፅሔፇት ዒርሰን ኪኢሇን ብኣፇ ጉባኤ በአፇ ጉባኤ እየተመሩ ተሌእኮቸውን እንዱወጡ በዘህ
እናተመርሒ ዔማመን ንክፌፅማ በዘ ኣዋጅ አዋጅ ተቋቁመዋሌ።
ቆይመን ኣሇዋ።
5. አብቲ አዋጅ ካብ ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 7 5. በአዋጁ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 7 ቀጥል
ቀፂለ እዜም ዛስዔቡ ሒዴሽ ንኡስ ዒንቀፃት 8 የሚከተለት አዱስ ንኡስ አንቀፆች 8 ፣ 9፣ 10 እና 11
፣9 ፣ 10 ን 11 ንተወሲኾም አሇዉ። ተጨምረዋሌ።
219
8. ብቤት ምኽሪ ክሌሌ ዛፀዯቑ ኣዋጃትን ብቤት 8. በክሌለ ምክር ቤት የፀዯቁ አዋጆች በክሌለ ስራ
ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ ክሌሌ ተዲሌዮም ዛፀዯቑ አስፇፃሚ ምክር ቤት ተዖጋጅተው የፀዯቁ ዯንቦች
ዯንብታትን ብኣፇ ጉባኤ ምስተመርሏለ ናብ ቤት በአፇ ጉባኤ ከተመራሇት በኋሊ ወዯ ማተምያ ቤት ሌኮ
ሔትመት ሌኢኹ ብነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ ናይ በትግራይ ነጋሪ ጋዚጣ እንዱታተሙ በሽያጭ
ምሔታምን ንመሸጣ ናይ ምዛርጋሔን ሒሊፌነት የማቅረብ ሃሊፉነት ተሰጥቶታሌ።
ተዋሂብዎ አል።
9. ናይ ቤት ምኽሪ ስሌጣንን ተግባርን ከምኡውን 9. የምክር ቤቱ ስሌጣንና ተግባር እንዱሁም የስራ

ኣፇፃፅማ ስራሔትን ብህዛቢ ንክፌሇጡ ተሳትፍ ህዛቢ አፇፃፀሙን በህዛብ እንዱታወቁና የህዛብ ተሳትፍ
ንክዒብን ዒሉሙ ናይ ህዛቢ ርክብ ስራሔቲ ይፌፅም፣ እንዱጎሇብት በማሇም የህዛብ ግንኝነት ስራ
ነዘኦም ብተፇሊሇዩ መራኸቢ ሒፊሽ የጋውሔ፣ ይፇፀማሌ፣ እነዘህን በተሇያዩ የመገናኛ በ዗ሃን
ውፅኢት ሔትመት ቤት ምኽሪ እናዲሇወ እንዱሰራጩ ያዯርጋሌ የምክር ቤቱ የህትመት
ይዛርግሔ፣ንዛምሌከቶም ኣካሊት ክበፅሐ ይገብርን ውጤቶች እያዖጋጀ ይሰራጫሌ ሇሚመሇከታቸው
ሰነዲት ብኣግባቡ ይበፅሐ ምህሊዎም ይከታተሌን ወገኖች እንዱዯርሱ ያዯርጋሌ።ሰነድች በአግባቡ
መዴረሳቸውንም ይከታተሊሌ።
10 ናይ ወረዲ አብያተ ምኽሪ ፀብፃብ መሌአኺ 10. የወረዲ ምክር ቤቶች ሪፖርት የሚያቀርቡባቸው
ቅጥዑ የዲለ፣ ካብ ወረዲታት ዛመፁ ፀብፃባት የተሇያዩ ቅፆችን ያዖጋጃሌ፣ ከወረዲዎች የሚመጡ
ፀሚቑ ንውሳነ ብዛጥዔም ኣግባብ ናብ ኣፇ ጉባኤ ሪፖርቶችን በማጠቃሇሌ (በመጭመቅ)ሇውሳነ
የቅርብ፣ ወረዲታት ግብረ መሌሲ ዛረኽብለ በሚመች መሌኩ ሇአፇ ጉባኤ ያቀርባሌ፣ ወረዲዎች
ኩነታት የመቻቹ፣ አስፇሊጊው ምሊሽ የሚያገኙበትሁኔታ ያመቻቻሌ።
11 ኣብቲ ኣዋጅ ኣብ ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 8ን 11. የአዋጅ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 8 እና 9 የነበሩት
9ን ዛነበሩ ዴንጋገታት ብቐዯም ሳዒቦም ንኡስ ዴንጋጌዎች በቅዯም ተከተሊቸው ንኡስ አንቀፅ
ዒንቀፅ 11 ን 12 ን ኾይኖም ኣሇዉ። 11 እና 12 ሆኖዋሌ።
5 ተፇፃምነት ዖይብልም ሔግታት 5 ተፇፃምነት የላሊቸው

ስሌጣንን ተግባርን ቢሮታት መንግስቲ ብሄራዊ 1 የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ቢሮዎች
ክሌሊዊ ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ስሌጣንና ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
9/1988 ዒንቀፅ 20 (10) ፣ ቁጥር 9/1988 ዒንቀፅ 20(10)
1 ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሔፇት ርእሰ 2 የርእሰ መስተዲዴሩ ፅሔፇት ቤት ስሌጣንና
ምምሔዲር ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ተግባር ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
63/1995 ዒንቀፅ 8 (5) ቁጥር63/1995 ዒንቀፅ 8 (5)
2 ዛኾነ ይኹን ሔጊ ወይ ኣሰራርሒ ምስዘ 3 ማንኛውም ሔግ ወይም አሰራር ከዘህ አዋጅ
ኣዋጅ ዛጓነፅ እንተኾይኑ ተፇፃምነት ጋር የሚቃረን ከሆነ ተፇፃሚነት አይኖረውም
ኣይህሌዎን።
6 እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ እዋን 6 ይህንን አዋጅ የሚጸናበት ግዚ
እዘ ኣዋጅ ካብ ሏምሇ 4 /1998 ዒ/ም ጀሚሩ የህ አዋጅሏምሇ 4 /1998 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ዛፀንዏ ይኸውን ይሆናሌ።
ፕሬዘዯንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
220

መቐሇ ሒምሇ 4/1998 ዒ/ም

ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ ይቅርታ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መነግስት የይቅርታ
ኣዋሃህባ ስነ ስርዒት ንምዴንጋግ ዛወፀ አዋጅ አሰጣጥ ስነ ስርዒት ሇመዯንገግ የወጣ አዋጅ
ይቅርታ ዛዋሃብ ብቤት ፌርዱ ቅፅዒት ውሳነ ይቅርታ የሚሰጠው በፌርዴ ቤት የቅጣት ውሳኔ
ተዋሂብዋም ኣብ ቤት ህንፀት ንዛርከቡ እሱራት ሇተሰጣቷቸው በማረሚያ ቤት ሇሚገኙ እስረኞች
ኮይኑ ዴሔንነት ጥቅምን ህዛቢ ብዖኽብር ኣገባብ ሆነ የህዛብ ዯሔንነት ጥቅም በሚያስከብር አኳኋን
ተሃነፅቲ ናይቲ ሔብረተሰብ ተመሉሶም ታራሚዎች ወዯ ህብረተሰብ ተመሌሰው አምራች
መፌረይቲ ዘጋታት ክኮኑ ዔዴሌ ምፌጣር አገዲሲ ዖጎች የሚሆንበት ዔዴሌ መፌጠር አስፇሊጊ
ብምዃኑ። በመሆኑ።
ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት፣ ሔገ

ትግራይ ዒንቀፅ 28 ከምኡውን ሔገ መንግስቲ መንግስት አንቀፅ 28 እንዱሁምየፋዯራሊዊ
ፉዯራሊዊ ዱሞክራስያዊ ሪፐብሉክን 28 ንኡስ ዱሞክራስያዊ ሪፐብሉክ ሔገ መንግስት አንቀጽ 28
ዒንቀፅ 1 ዴንጋገታት ዛተሒሇዉ ኮይኖም ንኡስ አንቀጽ አንዴ ዴንጋጌዋች እንዯተጠበቁ
ስሌጣን እዘ ክሌሌ አብ ዛኮነ ጉዲያት ከምኡ ሆነው የዘህ ክሌሌ ስሌጣን በሆኑ ጉዲዮች ምህረት
እውን ስሌጣንን ተግባርን ቤት ምክሪ ስራሔ ወይ ይቅርታ ሇማዴረግ እንዱሁም የክሌለ ሰራ
ፇፃሚ ብዛምሌከቶ ሔገ መንግስቲ ትግራይ አስፇፃሚ ምክርቤት ስሌጣንና ተግባር በሚመሇከት
ዒንቀፅ 56 ንኡስ ዒንቀፅ 6 ብመሰረት ሔጊ በትግራይ ሔገ መንግስት አንቀፅ 56 ንኡስ ዒንቀፅ
ይቅርታ ከም ዛግበር ዛተዯንገገ ብምኮኑ። 6 በሔግ መሰረት ይቅርታ እንዯሚያዯርግ
የተዯነገገ በመሆኑ፣

221
ብተወሳኪ እውን ይቅርታ ብዛምሌከት አብ በተጨማሪም ይቅርታ በተመሇከተ በወንጀሇኛ

ገበነኛ መቅፅዑ ሔጊ ዒንቀፅ 229 ብዛተዯንገጉ መቅጫ ሔግ አንቀጽ 229 በዯነገገው መሰረት
ምስ ሔገ መንግስቲ ብምጥዔዒም አብ ብሄራዊ ከሔገ መንግስቱ ጋር በማጣጣም በትግራይ ብሄራዊ
ክሌሌ መንግስቲ ትግራይ ስነ-ስርዒት ኣዋሃህባ ክሌሊዊ መንግስት ይቅርታ የሚስጥ ስነ-ስርዒት
ይቅርታ ዛምሌከት ሔጊ ምውፃእ ኣዴሊይነቱ ሔግ ማውጣት አስፇሊጊነቱ ስሇታመነበት።
ስሇዛተኣመነለ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ብመሰረት ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ሔገ መንግስት አንቀፅ
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ዛስዔብ ኣዋጃ ኣውፂኡ 49/3/ /ሀ/ የሚከተሇው አዋጅ አውጥቷሌ።
ኣል።

ሒፊሻዊ ጠቅሊሊ
1. ሒፂር ርእሲ 1 እጭር ርእስ

እዘ “ኣዋጅ ስነ ስርዒት ኣወሃህባ ይቅርታ ይህ አዋጅ ይቅሬታ አሰጣጥ ስነ- ስርዒት
ንምዴንጋግ ዛውፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ሇመዯንገግ የወጣ አዋጅ ቁጥር 112/1998ዒ/ም
112/1998 ዒ/ም” ተባሂለ ክጥቀስ ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።“
2. ትርጉም 2.ትርጉሜ
ናይቲ ቃሌ ኣታኣታትዋ ካሉእ ትርጉም የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም ካሌተሰጠው
ዛወሃቡ እንተዖይኾይኑ ኣብዘ ኣዋጅ፣ በስተቀር በዘህ አዋጅ ውስጥ፣
1. “ቤት ምኽሪ“ ማሇት ብመሰረት 1. “ምክር ቤት“ ማሇት ተሻሽል በወጣው
ዛተማሒየሸ ሔገ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ሔገ መንግስት አንቀፅ የተቆቀመው
ዒንቀፅ 46/1/ዛተጣየሸ ኣካሌ እዩ፣ አካሌ ነው።
2. “ሰብ“ ማሇት ናይ ተፇጥሮ ሰብ ወይም 2. “ሰው“ ማሇት የተፇጥሮ ስው ወይም በሔግ
ብሔጊ ሰብነት ዛረኸበ ኣካሌ እዩ፣ የሰውነት መብት የተሰጠው አካሌ ነው፣
3. “ፌርዱ“ ማሇት ብገበን ጉዲይ ብቤት
ፌርዱ ናይ መወዲእታ ውሳኔ ዛተወሰነ 3. “ፌርዴ“ ማሇት በወንጀሌ ጉዲይ በፌርዴ
ዋና ቅፅዒት ፣ተወሳኺ ቅፅዒት ወይዯማ ቤት የመጨረሻ ውሳኔ የተወሰነ ዋና ቅጣት
ናይ ጥንቃቐ ሒሇዋን ውሳነ ማሇት ፣ ተጨማሪ ቅጣት ወይም የጥንቃቄና ጥበቃ
እዩ፣ ውሳኔ ነው
4. “ሔቶ ይቅሬታ“ ማሇት ሒዯ ፌርዱ 4. “የይቅርታ ጥያቄ“ ማሇት አንዴፌርዴ
ብሙለእ ወይም ብክፊሌ ንክተርፌ በሙለ ወይም በከፉሌ ቀሪ እንዱሆን
ወይ ዴማ ናይ ቅፅዒት ኣፇፃፅማን ወይም የቅጣቱ ኣፇፃፀምና ዒይነት በቀሊሌ
ዒይነትን ብቀሉሌ ኩነታት ንክፌፀም ሁኔታ እንዱፇፀም የሚቀርብ ጥያቄ ነው፣
ዛቐርብ ሔቶ እዩ፣
222
5. “ቤት ፌርዱ“ ማሇት ብኣዋጅ 5. “ፌርዱ ቤት“ ማሇት በአዋጅ ቁጥር 49/1994
ቁፅሪ49/1994ዒ/ም ዛተጣየሸ ዒ.ም የተቋቋመ በየዯረጃው የሚገኝ የትግራይ
በቢዯረጅኡ ዖል ናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ማሇት ነው።
መንግስቲ ቤት ፌርዱ ማሇት እዩ፣
6. “ይቅርታ ሒታቲ“ ማሇት ይቅርታ 6. “ይቅርታ ጠያቂ“ ማሇት ይቅርታ የተጠየቀበት
ዛተሒተተለ ፌርዱ ዛምሌከቶ ሰብ ፌርዴ በሚመሇከተው ሰው ሲሆን ሇወንጀለ
እንትኸውን ተግባርን ተሒባባሪ ዖል ግብር አበር ወይም አባሪ -ተባባሪ ያሇበት ኮሆነ
እንተኾይኑ እቲ ተሒባባሪ ይውስኽ እዩ፣ ግብር አበሩን ወይም አባሪ ተባብሪውን
ይጨምራሌ፣
7. “ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ“ ማሇት 7. “የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት“ ማሇት
ብመሰረት ዛተመሒየሸ ሔገ መንግስቲ የተሻሻሇው የትግራይ ክሌሌ ሔገ መንግስት
ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ 55 ዛተወዯበ ቤት ዒንቀፅ 55 የተዯራጀ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ትግራይ ማሇት ነው።
ማሇት እዩ።

1. እዘ ኣዋጅ ኣብ ክሉ ስሌጣን ዲንኝት ጉዲያት 1. ይህ አዋጅ በክሌለ የዲኝነት ስሌጣን ስር
ገበን እዘ ክሌሌ ኣብ ዛወዴቑ ዋኒናት በሚወዴቁ የወንጀሌ ጉዲዮች ተከሰው
ተኸሲሶም ኣብ ሌዔሉ ዛተፇረድም ሰባት በተፇረዯባቸው ሰዎች ሊይ ተፇፃሚ ይሆናሌ ።
ተፇፃሚ ይኸውን

ብዙዔባ ኣካሊት ፇፀምቲ ስነ ስርዒት ይቅርታ ስሇ ይቅርታ ስነስርዒት አፇፃፀም አካሊት
4 ምጥያሽ ቦርዴ
1. ጉዲያት ይቅርታ ዛምርምርን ናብ ቤት 4. የቦርዴ መቋቋም
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ናይ ውሳነ ሏሳብ 1. ይቅርታ ጉዲይ የሚመረምርና ሇክሌሊዊ ስራ
ዖቕርብን ናይ ይቅርታ ቦርዴ ኣካሌ፣ በዘ አስፇፃሚ ምክርቢት የውሳኒ ሃሳብ የሚያቀርብ
ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል፣ ይቅርታ ቦርዴ፣ አካሌ በዘህ አዋጅ
2. ተፀዋዔነት እዘ ቦርዴ ንቤት ምኽሪ ስራሔ ተቋቅመዋሌ፣
ፇፃሚ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 2. የቦርዴ ተጠሪነት ሇትግራይ ብሂራዊ ክሌሊዊ
ይኸውን። መንግስት አስፇፃሚ ምክርቤት ይሆናሌ።
5. ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ 5. የቦርዴ ስሌጣንና ተግባር
እዘ ቦርዴ ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን ቦርደ የሚከተለትና ስሌጣንና ተግባር ይኖርታሌ።
ይህሌውዎ፣
1. ኣግባብ ብዖሇዎ ሔጊ ዛቐርበለ ናይ ይቅርታ 1. በህግ አገባብ የሚቀርቡትን ይቅርታ ጥያቂዎች
ሔቶታት ብምምርማር ቅፅዒቱ ብቅዴመ በመመርመር ቅጣቱ በቅዴ ሁኒታ ወይም ያሇ
ኩነት ወይ ዴማ ብዖይ ቅዴመ ኩነት ወይ ቅዴመ ሁኒታ ወይም እንዯየሁኔታው በራሱ
ከከም ኩነታቱ ብናይ ባዔለ ተበገሶ ተነሻሽነት የሚቀርሇት ጥያቂዎች ሇስራ
ብዛቐርበለ ሔቶታት ናብ ቤት ምክሪ ስራሔ አስፇፃሚ ምክር ቤት የውሳኔ ሃሳብ ያቀርባሌ፣
223
ፇፃሚ ናይ ውሳነ ሒሳብ የቅርብ
2. ንሔጊ ዖይፃረሩ ሪቋሑታትን ኣሰራርሒን 2. ሔግን የማይፃረሩ የይቅርታ መመዖኛዎችና

ይቅርታ ብምውፃእ ንክፀዴቑለ ናብ ቤት አሰራሮቹን በማውጣት ሇስራ አስፇፃሚ ምክር
ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ የቕርብ፣ ቤት ያቀርባሌ
3. ከም ኣዴራይነቱ ነቲ ክሲ ዛከታተል 3. እንዯየ አስፇሊጊነቱ ክሱን የተከታተሇው አቃቢ
ዒቃቢ ሔጊን ካሉእ ዛኾነ ባዒሌ ስሌጣንን ሔግ እና ላሊ ማንኛውም ባሇስሌጣን ወይም
ወይ ዴማ ውሌቀ ሰብ ክቐርብ ወይ ዴማ ግሇሰብ እንዱቀርብ ወይም በፅሐፌ ሏሳብ
ብፅሐፌ ሒሳብ ንክቐርብ ይግበር፣ አዴሇይቲ እንዱቀርብ ያዯርጋሌ፣ አስፇሊጊ ሰነድችን
ሰነዲትእውን የተአካክብ፣ ያሰባስባሌ፣
4. ኣብ ቅዴመ ኩነት መሰረት ተገይሩ 4. በቅዴመ ሁኒታ ሊይ የተመሰረተ ይቅርታ
ይቅርታ ዛተዋሃቦም ሰባት ቅዴመ ኩነታት የሚሰጣቸው ሰዎች ቅዴመ ሁኔታውም
አየማሌኡን ወይ ዴማ ጥሑሶም እዮም አሊሟለም ወይም ጥሰዋሌ የሚሌ ክስ
ዛብሌ ክሲ እንትቐርበለ ነቲ ጉዲይ ሲቀርባቸው ጉዲዩን መርምሮ ሇክሌሌ ስራ
መርሚሩ ናብ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ አስፇፃሚ ምክር ቤት የውሳኔ ሃሳብ ያቀርባሇ፣
ክሌሌ ውሳነ ሒሳብ የቕርብ፣
5. ናይ ይቅርታ ሔቶታት ስለጥ መሌሲ 5. የይቅርታ ጥያቂ አፊጣኝ መሌስ የሚያገኝበትን
ዛረኽብለ መንገዱ ንክፅንዐ ብምግባር መንገዴ በማስጠናት ተግባራዊ ያዯርጋሌ
ተግባራዊ ይገብር 6. ስራዎችን በተገቢ ሁኔታ ሇማጣራት
6. ስራሔቱ ብግቡእ ንምፅራይ ዖኽእል ቅዴመ የሚያስችሇው የቅዴመ ማጣራት ስራ
ምፅራይ ይገብር ከም ኣዴሊይነቱ ኮሚቴ ያካይዲሌ፣ እንዯየ አስፌሊጊነቱ ኮሚቴ
የጣይሽ ኣሰራርሒኡ ይንፅር፣ ያቋቁማሌ፣ አሰራሩ ግሌፅ ያዯርጋሌ
7. ካሌኦት ብሔጊ ንዛዋሃቦ ተግባራት ይፌፅም 7. ላልች በህግ የሚሰጡትን ተግባራት
ያከናውናሌ።
6. ናይ ቦርዴ ኣባሊት 6. የቦርዴ አባሊት
እቲ ቦርዴ ዛስዔብ ኣባሊት ይህሌውዎ ቦርደ የሚከተለት አባሊት ይኖርታሌ
1. ቢሮ ሒሊፉ ፀጥታን ጉዲያት ምምሔዲርን ---- 1. የፀጥታና አስተዲዯር ጉዲዮች ቢሮ ሃሊፉ ----
ኣካቢ ሰብሳቢ
2. ሒሊፉ ቢሮ ፌትሑ -----------ኣባሌ 2. የፌትህ ቢሮ ሃሊፉ ---------አባሌ
3. ሒሊፉ/ሒሊፉት ቢሮ ጉዲይ ዯቀአንስትዮ --- 3. የሲቶች ጉዲይ ቢሮ ሃሊፉ ----አባሌ
ኣባሌ
4. ብጥዔና ቢሮዛምዯብ ባዒሌሞያ---- አባሌ 4. በጤና ቢሮ የሚወከሌ ባሇ ሞያ ------አባሌ
5. ንቢሮ ሰራሔተኛታትን ማሔበራዊ ጉዲይ 5. በሰራተኛና ማህበራዊ ጉዲይ ቢሮ የሚወከሌ
ዛውክሌ ኪኢሊ ማሔበራዊ ጉዲይ ------- የማሔበራዊ ጉዲይ ባሇ ሞያ --------አባሌ
ኣባሌ
6. ብቢሮ ጉዲያት መናእሰይንስፖርትን ዛውከሌ 6. በወጣቶችና ስፖርት ጉዲዮች ቢሮ የሚወከሌ
ኪኢሊ ------ኣባሌ ባሇ ሞያ------------ አባሌ
7. ናይ ክሌሌ ፖሉስ ኮሚሽን ኮሚሽነር ---- 7. የክሌለ ፖሉስ ኮምሽን ኮምሽነር -----
ኣባሌ አባሌ
8. ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት ምምሔዲር ኣብያተ 8. የክሌለ ማረምያቤት ፅሔፇት ቤት ሒሊፉ----
224
ህንፀት ክሌሌ………ኣባሌ አባሌ

9. ከም ኣዴሊይነቱ በዘ ቦርዴ መቅረባይነት 9. እንዯየ አስፇሊጊነቱ በቦርደ አቅራቢነት በርእሰ
ብርእሰ ምምሔዲር ዛምረፁ ንሔብረተሰብ መስተዲዴሩ የሚመረጡ ሔ/ሰብን የሚወክለ
ዛውክለ ካብ ሰሇስተ ዖይበሌፁ ሰባት---- ከ3 የማይበሌጡ ሰዎች -----አባሌ
ኣባሌ
7 ስሌጣንን ተግባርን አካቢ ቦርዴ 7 የቦርዴ ሰብሳቢ ስሌጣንና ተግባር
ኣካቢ ቦርዴ ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን የቦርዴ ሰብሳቢ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
ይህሌዉዎ፦ ይኖርታሌ
1. ናይቲ ቦርዴ ኣኼባ ይፅውዔ ፣ ብኣቦ 1. የቦርደን ስብሰባ ይጠራሌ፣ በሉቀ መንበርነት
ወንበርነት ይመርሔ፣ ይመራሌ
2. ናብቲ ቦርዴ ዛቐርቡ ጥርዒናት ይቅርታ 2. ሇቦርደ የሚቀርቡ የይቅርታ አቤቱታዎች
ይቅበሌ፣ ይቀበሊሌ
3. ቦርዴ ዛመያየጠልም አጀንዲታት 3. ቦርደ የሚወያዩባቸው አጀንዲዎች
ብዛምሌከት ውሳነ ሒሳብ ናብ ቦርዴ የቕርብ በሚመሇከት ሇቦርደ የውሳኒ ሃሳብ ያቀርባሌ፣
፣
4. ኣኼባታት ቦርዴ ብቃሇ ጉባኤ ክታሒ዗ 4. የቦርዴ ስብሰባዎች በቃሇ ጉባኤ እንዴያ዗
ይገብር ሰነዲት ብኣግባቡ ይሔዛ ያዯርጋሌ፣ ሰነድችን በአግባቡ ይይዙሌ፣
5. ቃሇ ጉባኤ ቦርዴ ዛሔዛን ስራሔቲ ቦርዴ 5. የቦርደ ቃሇ ጉባኤ የሚይ዗ና የቦርደ ስራዎች
ዖሳሌጥን ስብ ይምዴብ እንዱቀሊጠፌ የሚያዯርግ ሰው ይመዯባሌ
6. ይቅርታ ዛግበረልም ወይ ዴማ ንዛተከሌከለ 6. ይቅርታ የተዯረገሊቸው ወይም የተከሇከለ
ሰባት አመሌኪቱ ናብ ክሌሌ ስራሔ ፇፃሚ ሰዎችን በተመሇከተ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ውሳነ በቲ ቦርዴ ቤት ፅሔፇት አቢለ በቦርደ ፅሔፇት ቤት በኩሌ ሇሚመሇከታቸው
ንዛምሌከቶም አካሊት ከተሒሊሌፌ ይግበር አካሊት እንዱተሊሇፌ ያዯርጋሌ
7. ስራሔቲ ቦርዴ ብዛምሌከት በቢ 6 ወርሑ 7. የቦርደ ስራ በተመሇከተ በየ 6 ወሩ ሇስራ
ንቤት ምኽሪ ስራሔፇፃሚ ፀብፃብ የቕርብ አስፇፃሚ ምክር ቤት ሪፖርት ያቀርባሌ
8. ብቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ዛዋሃቡ ካሌኦት 8. በስራ አስፇፃሚ ምክርቤት የሚሰጡትን ላልች
ተግባራት ይፌፅም ተግባራት ያከናውናሌ
8 ቤት ፅሔፇት ቦርዴ 8 የቦርዴ ፅሔፇት ቢት

ቤት ፅሔፇት ቦርዴ ኣብ ቢሮ ጉዲያት ፀጥታን የቦርዴ ፅሔፇት ቤት በፀጥታና አስተዲዯር ጉዲዮች
ምምሔዲርን ይኸውን ቢሮ ይሆናሌ።
9. ስነ ስርዒት ኣኬባ ቦርዴ 9. የቦርደ የስብሰባ ስነስርዒት

1. እቲ ቦርዴ ብዛወስኖ መሰረት ስሩዔ ኣኼባ 1. ቦርደ በሚወሰነው መሰረት መዯበኛ ስብሰባ
ይገብር ያዯርጋሌ
2. ካብ ውሽጢ አባሊት ቦርዴ ክሌተ ኢዴ 2. ኮቦርደ አባሊት መካከሌ 2 ሶስተኛው ከተገኙ
እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን ምሌአተ ጉባኤ ይኖራሌ
225
3. እዘ ቦርዴ ዛወሰኖም ውሳነታት ኣብቲ ኣኼባ 3. ቦርደ የሚወስናቸው ውሳኔዎች በስብሰባው

ካብ ዛተረኸቡ ኣባሊት ውሽጢ ብኣብዙሒ ከተገኙት አባሊት ውስጥ በአብሊጫ ዴምፅ
ዴምፂ ይመሒሊሇፌ። እቲ ዴምፂ ማዔረ ኣብ ያሳሌፊሌ ። ዴምጹ እኩሌ በእኩሌ በሚሆንበት
ዛኾነለ እዋን ናይ ቦርዴ ኣካቢ ዛተስማምዏለ ግዚ የቦርደ ሰብሳቢ የተቀበሇው ሃሳብ የቦርደ
ሒሳብ ናይ ቦርዴ ውሳነ ሒሳብ የውሳኔ ሃሳብ ይሆናሌ የአንስተኛ ዴምፅ
ይኸውን።ናይቲ ዛነኣሰ ዴምፂ ሒሳብ እውን ሃሳብም በሪፖርት መሌክ ያቀርባሌ፣
ብሪፖርት መሌክዔ ይቐርብ።
4. ህፁፅ ኣኼባ ምፅዋዔ እንተዯሌዩ ኣካቢ ቦርዴ 4. አስቸኳይ ስብሰባ መጥራት ሲያስፇሌግ የቦርዴ
ፃውዑት ክገብር ይክእሌ። ሰብሳቢ ጥሪ ያዯርግ ይችሊሌ፣
5. እቲ ቦርዴ ዛርዛር ዛኮነ ስነስርዒት አኼባ 5. ቦርደ ዛርዛር የሆኑ የስብሰባ ስነ ስርዒት
ይህሌዎ ይኖርዋሌ ።

ብዙዔባ አቀራርባ ሔቶ ይቅርታ ፣ ይቅርታ ስሇ ይቅርታ ጥያቄ አቀራረብ፣ ይቅርታን
ምስራዛን ምርዲእን ስሇመሰረዛና ማስረዲት
ንኡስ ክፌሉ ሒዯ ንኡስ ክፌሌ አንዴ
ብዙዔባ ሔቶ አቀራርባ ስሇ ይቅርታ አቀራረብ
10. ብዙዔባ ብይቅርታ ዛሌቀቁ ተሃነፅቲ 10.በይቅርታ ስሇሚሇቀቁ ታራሚዎች

ብይቅርታ ዛሌቀቁ ተሃነፅቲ ከማሌእዎም ዛግባእ በይቅርታ የሚሇቀቁ ታራሚዎች ሉያሟለዋቸው
ሮቋሒታት ብዛርዛር ዯንቢ ዛወፅእ ኮይኑ ከም የሚገቡ መስፇርቶች በዛርዛር በሚወጣው ዯንብ
ቀንዱ መትከሌ መሌቀቂ ተሃነፅቲ አብ ሔ/ሰብ የሚዯነገጉ ሆኖው እንዯ ዋነኛ መርህ ታራሚዎቹ
ስግአት ዖይፇጥሩ ሔግን ስርዒትን አክቢሮም በሔ/ሰቡ ሊይ ስጋት የማይፇጥሩና ህግና ስርዒትን
ክነብሩ ዛክእለ ክኮኑ ይግባእ። አክብሮ ሉኖሩ የሚችለ ሉሆኑ ይገባሌ።
11. ዔሊማ ይቅርታ 11.የይቅርታ ዒሊማ
ዔሊማ ይቅርታ ንናይ ህዛቢ ጥቅምን ዴሔንነት ከይቅርታ ዒሊማ የህዛብን ዴህንነትና ጥቅም
ንምክባር እዩ። ሇማስከበር ነው።
12. ብዙዔባ አቀራርባ ሔቶ ይቅርታ 12.ስሇ ይቅርታ ጥያቄ አቀራረብ

1. ብገበን ጉዲይ አብ ቤት ፌርዱ ተከሲሱ ናይ 1 በወንጀሌ ጉዲዮች በፌርዴ ቤት ተከሶ
መወዲእታ ፌርዱ ዛተፇረድ ሰብ ዛተወሰነለ የመጨረሻ ፌርዴ የተፇረዯበት ሰው
ፌርዱ ብሔጊ ይቅርታ ዖየኽሌእ እንዴሔር የተወሰነበት ፌርዴ በህግ ይቅርታ
ኮይኑ ናይ ይቅርታ ሔቶ ከቕርብ ይኽእሌ የሚያሰከሇክሌ ካሌሆነ በቀር ይቅርታ
ጥያቄውን ማቅረብ ይችሊሌ
2. ሔቶ ይቅርታ ከቕርቡ ዛኽእለ ፣ 2. የይቅርታ ጥያቄ ማቅረብ የሚችለ
ሀ. ዛተፇረድ /ዲ ሰብ ባዔለ ሀ. የተፇረዯበት /ባት ሰው ራሱ
226
ሇ. ባዒሌ /ቲ ሒዲር ዛተፇረድ/ዲ ሰብ ሇ. የተፇረዯበት /ባት ሰው ባሇቤት

ሏ. ወሊዱ፣ ዯቂ ፣ ኣሔዋት፣ ኣሒት ሏ. የተፇረዯበት/ባት ወሊጆች፣ ሌጆች፣ ወይ
ዛተፇረድ/ዲ ሰብ ወንዴሞች፣ እህቶች
መ. ጠበቓ ዛተፇረድ/ዲ ሰብ መ. የተፇረዯበት /ባት ሰው ጠበቃ
ረ. ብዒርሰ ተበግሶ እቲ ቦርዴ ሰ. በቦርዴ በራሱ ተነሻሽነት
3. እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1ን 2ን መሰረት 3. በዘህ አንቀፅ 1 እና 2 መሰረት የይቅርታ ጥያቄ
ናይ ይቅርታ ሔቶ ዛቀርበለ ፌርዱ ግብረ የቀረበበት ፌርዴ ግብረአበር ወይም አባሪ
አበር ወይ ተሒባባሪ ዖሇዎ እንተኮይኑ ናይ ያሇበት የሆነ እንዯሆነ የይቅርታ ጥያቄው
ይቅርታ ሔትኡ ንሳቶምውን ከም እነርሱን የሚመሇከት ተዯርጎ ይወሰዲሌ።
ዛምሌከቶም ተገይሩ ይውሰዴ
13 ይቅርታ ሔቶ መመሌከቲ ክሔዜም ዛግባእ 13.የይቅርታ ጥያቄ ማመሌክቻ መያዛ ያሇበት

ዛርዛርዛ ኩነታት ዛርዛር ሁኔታ
ናይ ይቅርታ ሔቶ መመሌከቲ ብፌሊይ ንሒታቲ የይቅርታው ጥያቄ ማመሌከቻ ይቅርታ ጠያቂውም

ይቅርታ ብዛምሌከት ዛስዔቡ መረዲእታታ ክሔዛ በተመሇከተ በተሇይ የሚከተለት መረጃዎች
ይግባእ። መያዛ ይኖርበታሌ።
1. ሙለእ ሽም ምስ አባሒጎ፣ ዔዴመ፣ ናይ አድ 1. ሙለ ስም /እስከነ አያቱ /፣ ዔዴሜ፣ የእናቱ

ሙለእ ሽምን አዴራሽኡን ሙለ ስምና አዴራሻው
2. ናይ መንግስቲ ሰራሔተኛ እንተነይሩ ናይ 2. የመንግስት ሰራተኛ ከነበረ የሃሊፉነቱ ዯረጃ
ሒሊፌነቱ ብርኪ
3. ቅዯሚ እቲ ገበን ምፌፃሙ ን5 ዒመታት 3. ወንጀለን ከመፇፀሙ በፉት 5 ዒመታት
ዛነብረለ ዛነበረ ቦታ ሙለእ አዴራሻ ይኖርበት የነበረው ቦታ ሙለ አዴራሻ
4. ዛተከሰሰለ ናይ ገበን ተግባር፣ ታሒታቲ 4. የተከሰሰበት ወንጀሌ ዴርጊት፣ ተጠያቂ
ዛኮነለ ገበንን ዛተፇረዯለ ፌርዱ፣ ዛፇረዯለ የሆነበት ወንጀሌና የተፇረዯበት ፌርዴ፣
ቤት ፌርዱ፣ ናይቲ ፌርዱ አፇፃፅማን የፇረዯው ፌርዴ ቤት፣ የፌርዴ አፇፃፀም
ዛርከበለ ብርኪ ከምኡውን ቁፅሪ መዛገብ የሚገኝበት ዯረጃና የክሱ መንዛገብ ቁጥር
5. ምትሔሌሊፌ ዯንቢ ከይሒወሰ ቅዴም ክብሌ 5. የዯንብ መተሊሇፌ ሳይጨምር ቀዴሞ ተከሶ
ተከሲሱ ዛተፇረዯለ ናይ ገበን ተግባር የተፇረዯበት የወንጀሌ ዴርጊት ካሇ የወንጀለ
እንተሌዩ፣ ናይ ገበን ዒይነት ፣ ዛተወሰነለ ዒይነት፣ የተወሰነ ቅጣትና ወንጀለ አፇፃፀም
ቅፅዒትን አፇፃፅማ ፌርዱ
6. ሔዘ ዛርከበለ ቦታን ትካሌን ወይ ዴማ 6. አሁን የሚገኝበት ቦታና ተቋም ወይም አዴራሻ
አዴራሻ
7. ይቅርታ ክግበረለ ዛክእሌ ምክንያት፣ 7. ይቅርታ ሉዯረግሇት የሚያስችሇው ምክንያት
8. ንሔቶ ይቅርታ ዛዴግፌ መረዲእታታት 8. የይቅርታ ጥያቄውን የሚዯግፌ መረጃዎች ካለ

እንተሃሌዮምዛርዛሮም ዛርዛራቸው
9. ካብ መንግስቲ ዛዴሇ ዔዲ ምንባሩን 9. ከመንግስት የሚፇሇግበት እዲ መኖሩንና
ዖይምንባሩን አሇመኖሩን
227
10. ቅዴም ክብሌ ይቅርታ ተገይሩ 10.ቀዯም ሲሌ ይቅርታ ተዯርጎልት እንዯሆነ

እንተነይሩ ወይ ዴማ ናይ ይቅርታ ሔቶ ወይም የይቅርታ ጥያቂ አቅርቦ ውዴቅ ሆኖ
ቀሪቡ ውዴቂ እንተኮይኑ ውሳነ ዛተዋሃበለ እንዯሆነ ውሳኔ የተሰጠበት ቀን።
ዔሇት
14 ሔቶ ይቅርታ መቅረቢ እዋን 14.የይቅርታ ጥያቂ ማቅረበያ ግዘ
ብመሰረት ዒንቀፅ 13 ሔቶ ይቅርታ ዖቅርብ ሰብ በዘህ አዋጅ አንቀፅ 13 መሰረት የይቅርታ ጠያቂ
ናይ ይቅርታ ሔትኡ፦ የሚያቀርብ ሰው የይቅርታ ጥያቄውም
1. ዴሔሪ ፌርዱ ምርካቡ አብ ዛኮነ እዋን 1. ፌርደ ከተሰጠ በኋሊ በማንኛውም ግዚ

2. ሔቶይቅርታ አቅሪቡ ነቲ ሔቶ ውዴቂ ካብ 2. የይቅርታ ጥያቄ አቅርቦ ጥያቄውም ውዴቅ
ዛተገበረለ ዴሔሪ 6 ወርሑ ከተዯረገ ከ 6 ወር በኋሊ
3. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዛተዯንገገ 3. በዘህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 የተዯነገገው
እንተሃሇወ እውን ብሁፁፅ ተራእዩ ምሊሽ ቢኖርም በአፊጣኝ ታይቶ ምሊሽ ማግኘት
ክረክብ ዖሇዎ ሔቶ ይቅርታ እንተኮይኑ ካብ ያሇበት የይቅርታ ጥያቂ ከሆነና ከቦርደ አባሊት
አባሊት ቦርዴ ብ 3 ርባዔ /¾/ ዴምፂ በ 3 አራተኛ ዴምፅ ከተዯገፇ 6 ወር ሳይጠብቅ
እንተተዯጊፈ 6 ወርሑ ከይተፀበየ አብ ዛኮነ በማንኛውም ግዚ ማቅረብ ይችሊሌ
ምቅራብ ይካአሌ።
15. ብዙዔባ ምምርማር መመሌከቲ ሔቶ ይቅርታ 15.የይቅርታ ጥያቂ ማመሌከቻ ስሇ መመርመር

1. እቲ ቦርዴ ሔቶ ይቅርታ እንትቀርበለ ካብ 1. ቦርደ የይቅርታ ጥያቄ ሲቀርብሇት ከአቃቢ
መዛገብ ዒቃብ ሔጊ ወይ ዴማ ተወሳኪ ሔግ መዛገብ ወይም ከፌርደ መዛገብ
መዛገብ ፌርዱ አብዘ አዋጅ አብ ዒንቀፅ 13 በተጨማሪነት በዘህ አዋጅ አንቀፅ 12
ዛተጠቀሱ መረዲእታታት ከምእውን ካብ የተመሇከቱቱን መረጃዎች እንዱሁም
ዛኮነ ሰብ ወይ ትካሌ ንዛቀርበለ ከማንኛውም ሰው ወይም ተቋም
መረዲእታታትን ሒበሬታትን ክምርምር የሚቀርብሇቱን ማስረጃዎችንና ጥቆማዎችን
ይግበኦ ሇመመርመር ይገባዋሌ
2. አዴሊይ እንተዯአ ኮይኑ ዴማ ናይ ሰባት 2. አስፇሊጊ ከሆነ ሰዎች ሉጠይቅ ይችሊሌ።
ምስክርነት ከሒትት ይክእሌ፣
ንኡስ ክፌሉ ክሌተ ንኡስ ክፌሌ 2
ንይቅርታ ብዙዔባ ምስራዛን ምርዲእን ይቅርታን ስሇመሰረዛና ማስረዲት
16 ይቅርታ በዙዔባ ምስራዛ 16 ይቅርታን ስሇመሰረዛ
1. ውሳኔ ይቅርታ ንይቅርታ ተባሃሊይ ቅዴሚ 1. የይቅርታ ውሳኔ ሇይቅር ተባዩ ከመዴረሱና
ምብፅሐን ተቀባሌነት ምርካቡን ናይቲ ተቀባይነት ከማግኘቱ በፉት የይቅርታውን
ይቅርታ ውሳነ እንክዛረዛ ዖኽእለ ውሳኔ ሇማሰረዛ የሚያስችለ ምክንያቶች ካለ
ምክንያታት ውሳነ ክስርዛ ይክእሌ፣ ዛርዛር የይቅርታ ውሳኔ መሰረዛ ይችሊሌ ዛርዛር
አፇፃፅሙኡ ብዛወፅእ ዯንቢ ይውሰን አፇፃፀሙ በወጣው ዯንብ ይወሰናሌ።
2. ውሳነ ይቅርታ ንክስረዛ ዖክእለ ምክንያታት፣ 2. የይቅርታ ውሳኔን ሇመሰረዛ የሚያስችለ
ምክንያቶች፦
228
ሀ. ውሳነ ይቅርታ ምጭብርባር ወይ ሀ. የይቅርታ ውሳኔ በማጭበርበር ወይም

ብምትሊሌ ዛተረከበ ምኳኑ እንትረጋገፅ፣ በማታሇሌ የተገኘ መሆኑ ሲረጋገጥ፣
ሇ. አብ ቅዴመ ኩነት ዛተመስረተ ይቅርታ ሇ. በቅዴመ ሁኔታ የተመሰረተ ይቅርታ ከሆነ
እንትከውን እቲ ቅዴመ ኩነት ዛተጥሒሰ ቅዴመ ሁኔታው የተጣሰ መሆኑ ሲረጋገጥ፣
ምኳኑ እንትረጋገፅ
3. አብዘ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /2/ “ሀ“ ን“ሇ“ን 3. በንኡስ አንቀፅ 2 “ሀ‟ እና “ሇ” በተጠቀሱ
ዛተቀመጡ ምክንያታት ውሳነ ይቅርታ ምክንያቶች የይቅርታ ውሳኔ ሲሰረዛ ይቅርታ
እንትስረዛ ይቅርታ ተጌርለ ዛነብር ሰብ ተዯርጎሇት የነበረው ስው በክሌለ ስራ
ብመምርሑ ውሳኔ ቤት ምክሪ ፇፃሚ ስራሔ አስፇጻሚ ምክርቤት ውሳኔ መሰረት ወዯ
ክሌሌ ናብ ዛነበሮ ቦታ ክምሇስ እቲ ቦርዴ ነበረበት ቦታ እንዱመሇስ ቦርደ ይወስናሌ፣
ይውስን፣
4. ነቲ ይቅርታ ዛተከሌአ ሰብ ዴማ ምክንያት 4. ይቅርታ የተከሇከሇ ሰው የተከሇከሇበት
መከሌከሉኡ ብዛርዯኦ ቋንቋ ብፅሐፌ ክበፅሕ ምክንያት በሚገባው ቋንቋ በፅሐፌ
ይግበር እንዱዯርሰው ይዯረጋሌ፣
5. እቲ ይቅርታ ዛተከሌከሇ ሰብ እውን ፅሐፌ 5. ይቅርታ የተከሇከሇ ሰውም ፅሐፌ ከዯረሰበት
ካብ ዛበፅሕ ዔሇት ጀሚሩ አብ ውሽጢ ዑስራ ዔሇት ጀምሮ በ ሃያ /20/ ቀን ውስጥ
/20/ መዒሌቲ ጥርዒን ከቅርብ አሇዎ። አቤቱታውን ማቅረብ አሇበት።
17 ብዙዔባ መረዲእታ 17. ስሇ ማስረጃ
1. ዛኮነ ይቅርታ ተብሃሊይ ይቅርታ ዛግበረለ 1. ማንኛውም ይቅር ተባይ ይቅርታ የተዯረገሇት
ምኳኑ ዛረጋገፅ ብምስክር ወረቀት እዩ፣ መሆኑ የሚረጋገጠው በምስክር ወረቀት
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ 2. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገው
እንተሃሇ እውን ካብዒቅሚ ንሊዔሉ ብዛኮነ ቢኖርም ከአቅም በሊይ ከሆነ ምክንያት ዋናው
ምክንያት እቲ ዋና ይቅርታ መረዲእታ ይቅርታ ምስክር ወረቀት ሇመጥፊቱ አሳማኝ
ወረቀት ንምጥፌኡ መእመኒ መረዲእታ ዖሇዎ ማስረጃ ያሇው ይቅር ተባይ ይቅርታ
ይቅርታ ተባሃሊይ ዛተገበረለ ምኳኑ የተዯረገሇት መሆኑን ትክክሇኛነቱ በተረጋገጠ
ትክክሇኛነቱ ዛተረጋገፀ ናይ ይቅርታ የይቅርታ ምስክር ወረቀት ቅጂ ማረጋገጥ
መረዲእታ ወረቀት ኮፒ ምርግጋፅ ይክእሌ፣ ይቻሊሌ።
ክፌሉ ኣርባዔተ ክፌሉ ኣራት

መሰጋገሪ ዴንጋገታት መሽጋገርያ ዴንጋጌዎች
18 ተፇፃምነት ብዙዔባ ዖይህሌዋም ሔግታት 18 ተፇጻሚነት ስሇማይኖራቸው ሔጎች

ምስ እዘ ኣዋጅ ዛጓነፅ ዛኮነ ሔጊ ወይ ኣሰራርሒ ከዘህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ማንኛውም ህግ ወይም
ተፇፃምነት ኣይህሌዎን። አሰራር ተፇፃሚነት አይኖሮውም፣
19 ግቡእ ምትሔብባር 19. የመታባበር ግዳታ

ዛኮነ ሰብ ነዘ ኣዋጅ ንምፌፃም ናይ ምትሔብባር ማንኛውም ሰው ይህንን አዋጅ ሇማስፇፀም
ግቡእ አሇዎ። የመተባበር ግዳታ አሇበት ።
229
20. ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 20.ዯንብ የማወጣት ስሌጣን

ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ ነዘ ኣዋጅ የክሌለ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ይህን አዋጅ
መፇፀሚ ዛርዛር ዯንቢ የውፅእ። የሚያስፇፅም ዛርዛር ዯንብ ያወጣሌ።
21 እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን 21. አዋጅ የሚፀናበት ጊዚ

እዘ ኣዋጅ ካብ ሒምሇ 4/1998 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከሒምላ 4/1998 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ዛፀንዏ ይኸውን። ይሆናሌ።

ፕሬዘዯንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስት
230


ኣዋጅ ቁፅሪ 113/1998ዒ/ም አዋጅ ቁጥር 113/1998ዒ/ም

ኣወዲዴባ ፣ ኣሰራርሒ ፣ ስነ-ምግባር ኣባሊትን ስነ - የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት የአዯራጃጅት ፣ የአሰራር
ስርዒት ኣኼባን ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ፣ የአባሊት ስነ ምግባር ና የስብሰባ ሰነ ስርዒት
ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ናይቲ ክሌሌ ለአሊዊ የትግራይ ክሌሌ ምክሪ ቤት የክሇለ መንግስት
ናይ ስሌጣን ኣካሌን ብሔገ መንግስትን ብህዛብን ከፌተኛ የስሌጣን አካሌ እና በህገ- መንግስቱም
ዛሇዒሇ ሒሊፌነት ዛተዋሃቦ ብምዃኑ፣ እዘ ዛተዋሃቦ በህዛቡም ከፌተኛ ሃሊፉነትና አዯራ የተጣሇበት
ሒሊፌነትን ስራሔን ብዛሏሸ ኣገባብ ኣብ ሽቶኡ በመሆኑና ይህንኑም ሃሊፉነት በተሻሇ ሆኔታ ከግብ
ንምብፃሔ ምስ ኣካሊት መንግስቲ ዛተጋናዖበ ሒደሽ ሇማዴረስ አዱስ አዯረጃጀት መኖሩ አስፇሊጊ ሆኖ
ኣወዲዴባ ምህሊዉ ኣገዲሲ ኾይኑ ብምርካቡ ፣ በመገኘቱ፣
ኣገባብ ኣሰራርሒን ኣወዲዴባን ኮሚቴታት ቤት የምክር ቤቱ የአሰራር ስሌቶችና የኮሚቴዎች

ምኽሪ ምምሔያሽ ንሰሇጤንን ንውፅኢትን ኣፇፃፅማ አዯረጃጀት በማሻሻሌ ሇአፇፃም ቅሌጥፌናና
ስራሔ ዛህሌዎ ኣስተዋፀኦ ዛሇዒሇ ምዃኑ፣ ውጤታማነት የሚያበረክተው አስተዋፅኦ ከፌተኛ
መሆኑ፣
መሰሌን ግቡእን ኣባሊት ቤት ምኽሪ ከምኡ እውን የምክር ቤት አባሊት መብትና ግዳታዎች
ኣሰራርሒ ቤት ምኽርን ስነ ምግባር ኣባሊቱን ምስ እንዱሁም የምክር ቤቱ አሰራርና የአባሊቱ ስነ
መሰረታዊ መትከሊት ሔገ- መንግስቲ ዛተዋዯዯ፣ ምግባር በህገ መንግስቱ ከተቀመጡት መሰረታዊ
ዱሞክራሲያዊ ባህሉ ዖጎሌብት ፣ ሰናይ ምምሔዲር መርሆዎች ጋር የተጣጣመ ፣ ዱሞክራሲያዊ
ዖስፌን ከምኡ እውን ንህዛቢ ግሌፂ ዛኾነ ባህሌን የሚያጎሇብት ፣መሌካም አስተዲዯርን
ኣሰራርሒን ህዛቢ ንጡፌ ተሳትፍ ዛገበረለ ኣካይዲ የሚያስፌን እንዱሁም ሇህዛቡ ግሌፅ አሰራርና
ምኽታሌ ህዛቡ ንቁ ተሳትፍ የሚያ ዯርግበት አካሄዴ
መከተሌ አስፊሊጊነቱ ስሇታመነበት የትግራይ
ኣገዲሲ ብምዃኑ ብመሰረት ተማሒይሹ ዛወፀ ሔገ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የተሻሸሇው ህገ
መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ አንቀፅ 53/2/ መንግስት አንቀፅ 49/3//ሀ/እና አንቀፅ 53/2/
ዛስዔብ ተኣዊጂ ኣል፣ መሰረት የሚከተሇው ታውጆሌ፣
ናይ ሒዯ ዋጋ 6.76 ብር ነጋሪት ጋዚጣ ቑ.ፖ.ሳ 291

ያንደ ዋጋ ነጋሪር ጋዚጣ ፖ.ሳ.ቁ
231
ክፌሉ ሏዯ ክፌሌ አንዴ

ሒፊሻዊ ጠቅሊሊ
1. ሒፂር ርእሲ 1.አጭር ርዔስ
እዘ ኣዋጅ “ኣወዲዴባ ፣ኣሰራርሒ ፣ ስነ ምግባር ይህ አዋጅ “ትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ኣባሊትን ስነ ስርዒት ኣኼባን ቤት ምኽሪ ክሌሌ የአዯረጃጀት ፣ የአሰራር ፣ የአባሊት ስነ ምግባር እና
ትግራይ ንምምሔያሽ ዛወፀ ኣዋጅ የስብሰባ ስነ ስርዒት ሇማሻሻሌ የወጣ አዋጅ ቁጥር
ቁፅር113/1998” ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ። 113/1998” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
አታኣታትዋ እቲ ቃሌ ካሉእ ትርጉም ክውህቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ
እንተይዖይኽኢለ ኣብ ውሽጢ እዘ ኣዋጅ ፣ በስተቀር በዘህ አዋጅ ውስጥ፣
1. “ሔገ መንግስቲ” ማሇትብ1994 ዒ/ም 1. “ሔገ መንግስት” ማሇት የተሻሸሇው የትግራይ
ተማሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ በሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይን ምስ መመሒየሺ ከማሻሻያ አዋጆች ቁጥር 98/1998”
ኣዋጃቱ ቁፅሪ 98/1998 ከምኡ እውን አና105/1998 ማሇት ነው።
105/1998 ማሇት እዩ።
2. “ቤት ምኽሪ” ማሇት ተማሒይሹ ብዛወፀ ሔገ 2. “ምክር ቤት” ማሇት በተሻሻሇው የትግራይ ሔገ
መንግስት ትግራይ ዒንቀፅ46/1/ መሰረት መንግስት አንቀፅ 46/1/ መሰረት የተቆቆመ
ዛተጣየሸ ሔጊ መውፅእን ሊዔሇዋይ ኣካሌ የክሌለ መንግስት ሔግ አውጪ እና ከፌተኛ
ስሌጣን ናይቲ ክሌሊዊ መንግስቲ እዩ። የስሌጣን አካሌ ነው።
3. “ኣባሌ ቤት ምኽሪ” ማሇት ብመሰረት 3. “ የምክር ቤት አባሌ” ማሇት በተሻሻሇው ሔገ
ተማሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ48/1/ መንግስት አንቀፅ 48/1/ መሰረት ሇምክር ቤት
ንኣባሌነት ቤት ምኽሪ ዛተመረፀ ምዃኑ አባሌነት መመረጡ ኣግባብነት ባሇው አካሌ
ኣግባብነት ብዖሇዎ ኣካሌ ዛተረጋገፀለ ሰብ የተረጋገጠሇት ሰው ነው።
እዩ። 4. “ኮሚቴ” ማሇት አንዴን ጉዲይ ሇማካናውን
4. “ኮሚቴ” ማሇት ሒዯ ጉዲይ ንምፌፃም ከም እንዯሆኔታው በምክር ቤቱ የሚቋቋም
ኩነታቱ ብቤት ምኽሪ ዛጣየሽ መተሒባበሪ ፣ አስተባባሪ ፣ ቋሚ፣ ንኡሳንና ጊዘያዊ ወዖተ
ቀዋሚ፣ ንኡሳንን ጊዘያዊ ወዖተ ኮሚቴ እዩ። ኮሜቴ ነው።
5. “ቀዋሚ ኮሚቴ” ማሇት በዘ ኣዋጅ ኣብ ክሉ 5. “ቋሚ ኮሚቴ”ማሇት በዘሀ አዋጅ በተሰጠው
ዛውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ናይቲ ቤት ምኽሪ ስሌጣን እና ተግባር ዗ርያ የምክር ቤቱን
ስራሔቲ ንኸቀሊጠፌ ቤት ምኽሪ ዖጣይሾ ኣካሌ ተግባር ሇማቃሊጠፌ ሲባሌ በምክር ቤቱ
እዩ። የሚቋቋም አካሌ ነው።
6. “ጊዛያዊ ኮሚቴ” ማሇት ህፁፅ ጉዲይ 6. “ጊዛያዊ ኮሚቴ ”ማሇት ምክርቤቱ አስቸኳይ
እንትፌጠር፣ ኣዴሊዩ ኮይኑ ኣብ ዛተረኸበለን ሆኔታ ሲፇጠር ፣ አስፇሊጊ ሆኑ ሲገኝ እና
ብካሌኦት ኮሚቴታት በቀጥታ ክፌፀም በላልች ኮሚቴዎች በቀጥታ ሉካናወን
ዖይኽእሌ ተግባር ምዃኑ ቤት ምኽሪ የማይችሌ ነው ተብል የታመነን ጉዲይ
እንትኣምንን ዛጣየሽ ኮሚቴ እዩ። ሇማካናወን በምክር ቤቱ የሚቋቋም ኮሚቴ
7. “ንኡስ ኮሚቴ” ማሇት ዛኾነ ቀዋሚ ኮሚቴ ነው።
ቤት ምኽሪ ንኣፌሌጦ ስራሔቱ ብዛጥዔም ኣገባብ 7. “ ንዐስ ኮሜቴ” ማሇት ማንኛውም የምክር ቤቱ
ካብ ውሽጢ ኣባሊቱ ዖጣይሾ ኮሚቴ እዩ። ቋሚ ኮሚቴ ሇስራው ቅሌጥፌና ያመቸኛሌ
8. “መተሒባበሪ ኮሚቴ” ማሇት ናይቲ ቤት ምኽሪ ብል ከራሱ አባሊት የሚቋቅመው ኮሚቴ ነው።
ኣፇ-ጉባኤን ምክትሌ ኣፇ- ጉባኤን ፣ አቦ- 8. “አስተባባሪ ኮሚቴ” ማሇት የምክር ቤቱን
መናብርንምክትሌ አቦ-መናብርን ቀወምቲ ኣፇ- ጉባኤ እና ምክትሌ ኣፇ-ጉባኤ፣ምክትሌ
ኮሚቴታት ፣ከምኡ እውን ከም ኩነታቱ ሒሊፉ የቋሚ ኮሚቴዎች ሉቀመናብርት እና እንዯ
ቤት ፅሔፇት ዛሒዖ ኣካሌ እዩ። አስፇሊጊነቱ የምክር ቤቱን የ/ቤት ሃሊፉ የያዖ
232
ኣካሌ ነው።
9. “መብርሂ ወሃባይ” ማሇት እቲ ቤት ምኽሪ ወይ 9. “ አስረጂ” ማሇት ምክር ቤቱ ወይም ኮሚቴዎች
ዴማ እቶም ኮሚቴታት ኣብ ዗ርያ ዛተዋሃቦም በተሰጣቸው ተግባር ዗ርያ የበሇጠ መረጃ
ስራሔቲ ዛምሌከት ዛበሇፀ መረዲእታ ሇማግኘት በተጋባዞነት የሚገኙ ግሇሰቦች ወይም
ንክረኽቡ ምእንቲ ብዔደምነት ዛርከቡ ውሌቀ ዴርጅቶች ናቸው።
ሰባት ወይ ትካሊት እዮም።
10. “ፇሊማይ ንባብ ”ማሇት ረቂቅ ሔጊ ንፇሇማ 10. “የመጀመርያ ንባብ” ማሇት የሔግ ረቂቅ
እዋን ንመተሒባበሪ ኮሚቴ ቀሪቡ ኣብ ሇመጀመርያ ግዘ ሇአስተባባሪ ኮሚቴው ቀርቦ
መሰረታዊ ትሔዛቶ እቲ ሔጊ ሒፇሻዊ በህጉ መሰረታዊ ይዖት ሊይ አጠቃሊይ ውይይት
ምይይጥ ምስተገበረ ነቲ ሔጊ ንምፅቕ ብቀጥታ ከተዯረገ ቦሃሊ ህጉን ሇማፅዯቅ በቀጥታ
ናብ ቤት ምኽሪ ንክቐርብ ንምግባር ወይ እንዱቀርብ የማዴረግ ወይም ሇዛርዛር እይታና
ንዛርዛር ፇተሻን ምርመራን ናብ ዛምሌከቶ ምርመራ ወዯ ሚመሇከተው ቀዋሚ ኮሚቴ ወይም
ቀዋሚ ኮሚቴ ወይ ኮሚቴታት ናይ ምምራሔ ኮሚቴዎች የመምራት ሂዯት ነው።
ከይዱ እዩ።
11. “ካሌኣይ ንባብ” ማሇት ዴሔሪ ፇሊማይ ንባብ 11. “ሁሇተኛ ንባብ” ማሇት ከመጀመሪያው ንባብ
ነቲ ረቂቅ ሔጊ ንዛርዛር ፌተሻን ምርምራን በኋሊ የህግ ረቂቅ ሇዛርዛር እይታና ምርመራ ወዯ
ናብ ዛምሌከቶ ኮሚቴ ወይ ኮሚቴታት ብኣፇ - ሚከተሇው ኮሚቴ ወይም ኮሚቴዎች
ጉባኤ ምስተመርሏ እቲ ቀዋሚ ወይ በአፇጉባኤው ከተመራ በኋሊ ቀዋሚ ኮሚቴው
ኮሚቴታት ንመተሒባበሪ ኮሚቴ ወይ ንቤት ወይም ኮሚቴዎች ሇኣስተባባሪ ኮሚቴው ወይም
ምኽሪ ዖቕርቦ ወይ ዖቕርብዎ ፀብፃብን ውሳነ ሇምክርቤቱ የሚያቀርበው ወይም የሚያቀርቡት
ሒሳብን ከምኡውን ኣብቲ በኮሚቴ ዛቐረበ ሰነዴ ሪፖርትና የውሳነ ሃሳብ እንዱሁም በቀረበው
ዛግበር ከይዱ ምይይጥ እዩ። የኮሚቴው ሰነዴ ሊይ የሚዯረገው የውይይት
ሂዯት ነው።
12. “ሳሌሳይ ንባብ” ዴሔሪ ካሌኣይ ንባብ 12. “ሶስተኛ ንባብ” ማሇት ከሁሇተኛ ንባብ በኋሊ
ንመተሒባበሪ ኮሚቴ ወይ ብቤት ምኽሪ ብዛበሇፀን ሇኣስተባባሪ ኮሚቴው ወይም ሇምክርቤቱ
ብዛዒሞቐን ንክረአ ንቋሚ ኮሚቴ ወይ በይበሌጥና በስፊት እንዱታይ ሇቀዋሚ ኮሚቴ
ኮሚቴታት ዛተመርሏ ረቂቅ ሔጊ ዛምሌከት ወይም ኮሚቴዎች የተመረመረውን ረቂቅ ህግ
ዛተዲሇወ ፀብፃብን ውሳነ ሒሳብን ናብ መተሒባባሪ ኣስመሌክቶ የተዖጋጀ ሪፖርትና ዉሳኔ ሃሳብ ወዯ
ኮሚቴ ወይ ቤት ምኽሪ ምስቀረበ ዛግበር ናይ ኣስተባባሪው ኮሚቴው ወይም ምክር ቤት ካቀረበ
መወዲእታ ምይይጥን ዛብፃሔ ውሳነን እዩ። በኋሊ የሚዯረግ የመጨረሻ ዉይይትና የሚተሊሇፌ
ዉሳኔ ነው።
13. “እርማት ቴክኒክ” ማሇት ዛፀዯቐ ሔጊ ቅዴሚ 13. “የቴክኒክ እርምት” ማሇት የፀዯቀ ህግ
ምሔታሙ ምስትኽኻሌ ቋንቋን መሰሌ ጎዯሇታትን ከመታተሙ በፉት ሇቋንቋና መሰሌ ግዴፇት
ኾይኑ ብዛኾነ ይኹን ትሔዛቶ ኣገባብ ዖይቅይር ማስተካክያ ሲሆን በማንኛዉም ሁኔታ የህጉን
መማሒየሺ እዩ ይዖት የማይሇወጥ ማሻሻያ ነው።
14. “ኣካሊት መንግስቲ” ማሇት እቲ ቤት ምኽሪ 14. “የመንግስት ኣካሊት” ማሇት ምክርቤቱ በቀጥታ
ብቀጥታ ዛከታተሇንን ዛቆፃፀረንን በጀት የሚከተሊቸውና የሚቆጣጠራቸው በመንግስት
መንግስቲ ዛምዯበሇን ትካሊት እየን። በጀት የሚመዯብሊቸው ተቋማት ናቸው።
15. “መንግስቲ”ማሇት ኣብ ውሽጢ እቲ ቤት ምኽሪ 15. “መንግስት” ማሇት በምክር ቤቱ ዉስጥ ኣብሊጫ
ኣብዙሒ መናብር ብዛረኸበ ወይ ዛረኸቡ መቀመጫ ባገኘ/ኙ ፖሇቲካ ፓርቲ የሚመሰረት
ፖሇቲካዊ ፓርቲ ዛምስረት ኣካሌ እዩ። ኣካሌ ነው።
16. “ናይ መንግስቲ ረቂቅ ሔጊ” ማሇት ማሇት ናይ 16. “የመንግስት ረቂቅ ህግ ማሇት የላልች አካሊት
ካሌኦት ኣካሊት ስሌጣን ምምንጫው ሔጊ ከም ህግ የማመንጨት ስሌጣን እንዯተጠበቀ ሆኖ
ዖል ኾይኑ ኣብ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ በክሌለ መስተዲዴር ምክርቤት ተዖጋጅቶ
233
ተዲሉዩ ንቤት ምኽሪ ዛቐርብ ረቂቅ ሔጊ እዩ። ሇምክርቤቱ የሚቀርብ የህግ ረቂቅ ማሇት ነው
17. “ሰብ”ማሇት ናይ ተፌጥሮ ስብ ወይ ብሔጊ ናይ 17. “ሰው” ማሇት የተፇጥሮ ሰው ወይም በህግ
ስብንት መሰሌ ዛረከበ አካሌ እዩ። የሰውነት መብት የተሰጠው አካሌ ነው።
18. “አብዛሒ ዴምፂ ማሇት ካብ ምሌኣተ ጉባኤ 18. “አብሊጫ ዴምፅ ማሇት በምሌአተ ጉባኤው
/50+1/ ዛተረኸቡ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ከተገኙት የምክርቤት አባሊት 50% +1 ውስጥ
ብኣብዙሒ ዴምፂ /50+1/ እንትዴገፌ እዩ። በአብሊጫ ዴምፅ 50% +1ሲዯግፌ ነው
19. ኣብዘ ኣዋጅ ብተባዔታይ ፆታ ዛተገሇፁ 19. በዘህ አዋጅ በወንዴ ፆታ የተገሇፁት ዴንጋጊዎች
ዴንጋጌታት ንኣንስታይ ፆታ እውን የካትት የሲት ፆታም ያካትታሌ።
እዩ።
ኣወዲዴባ ፣ ቀንዱ ተግባራትን ስርዒት የምክር ቤት አዯረጃጀት፣ ዋና ዋና ተግባራት እና
ኣሰራርሒን ቤት ምኽሪ የአሰራር ስርዒት
3. ሒፇሻዊ ኣወዲዴባ 3 አጠቃሊይ አዯረጃጀት
1. እቲ ቤት ምኽሪ ቀፂልም ዖሇው ኣወዲዴባ 1. ምክር ቤቱ ከዘህ ቀጥል የተመሇከተውን
ይህሌውዎ። አዯረጃጀት ይኖረዋሌ።
ሀ. ጉባኤ ቤት ምኽሪ ሀ. የምክር ቤቱ ጉባኤ
ሇ.ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽርን ኣፇ-ጉባኤን ሇ. የምክርቤቱ እና የአፇ ጉባኤው ፅ/ቤት
ሏ. መተሒባበሪ ኮሚቴ ሏ. አስተባባሪ ኮሚቴ
መ. ቀወምቲ ኮሚቴታት መ ቋሚ ኮሚቴዎች
2.ኣብ ሊዔሉ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1/ሀ፣ሏ፣መ/ 2. ከሊይ በንዐን ዒንቀፅ 1 /ሀ፣ ሏ፣ መ/ የተዖረዖሩት
ዛተዖርዖሩ ኣካሊት ስሌጣንን ተግባርን በዘ አካሊት ስሌጣንና ተግባራት በዘህ አዋጅ
ኣዋጅ ዛተዯንገገ እንትኸውን ስሌጣንን የተዯነገገው ሲሆን የምክር ቤቱ ፅ/ቤት ስሌጣንና
ተገባርን ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ኣብ መጣየሺ ተግባራት በማቋቋሚያ አዋጅ ተዯንግገዋሌ።
ኣዋጅ እቲ ቤት ፅሔፇት ተዯንጊጉ እዩ። 3. ከሊይ በንዐስ አንቀፅ 1 ስር የተዖረዖሩት አካሊት
3. ኣብ ሊዔሉ ኣብ ትሔቲ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ቢኖሩም ምክር ቤቱ አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው
ዛተዖርዖሩ ኣካሊት እንተሃሇዉ እኳ እቲ ቤት ምኽሪ ወይንም ሲያምንበት ላልች አካሊትን ሉያቋቁም
ኣዴሊይ ኾይኑ እንተረኽቦ ወይ ዴማ እንትኣምነለ ይችሊሌ።
ካሌኦት ኣካሊት ከጣይሽ ይኽእሌ።
4. ሒፇሻዊ ተግባራት ቤት ምኽሪ 4. የምክር ቤት አጠቃሊይ ተግባራት
እቲ ቤት ምኽሪ ተማሒይሹ ኣብ ዛወፀ ሔገ-መንግስት ምክር ቤቱ በተሻሻሇው የትግራይ ሔገ መንግስት
ትግራይ ኣብ አንቀፅ 49 ብዛርዛር ንዛተወሃቦም አንቀፅ 49 ስር በዛርዛር የተሰጡትን ስሌጣንና
ስሌጣንን ትግባርን ኣብ ስራሔ ንምውዒሌ ተግባራት ስራ ሊይ ሇማዋሌ የሚከለትን ያከናውናሌ።
ዛስዔቡተግባራት ይፌፅም።
1. ሔጊ የውፅእ 1. ሔግ ያወጣሌ።
2. ናይ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ፣ ካሌኦት 2. የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤቱን፣ ላልች
ተፀዋዔነቶም ንፇፃሚ ዛኾኑ ኣካሊት፣ አካሊትን ተጠሪነታቸው ሇአስፇፃሚ የሆኑ አካሊት፣
ናይ ክሌሌ ዲይነት ኣካሌን ዋና ኦዱተርን የክሌለን የዲኝነት አካሌና የዋና ኦዱተር የዔቅዴ
ኣፇፃፅማ ትሌሚ ይከታተሌ፣ ይምርምር፣ አፇፃፀም ይከታተሊሌ፣ ይመረምራሌ፣ የስራ
ንሒሇፌቲ ስራሔ ንሔቶ ይፅውዔ፣ መምርሑ ሃሊፉዎችን ሇጥያቄ ይጠራሌ፣ መመሪያ ይሰጣሌ፣
ይህብ፣ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ስጉምቲ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ እርምጃ ይወስዲሌ።
ይወስዴ።
3. ብመሰረት ዴንጋገ ተመሒይሹ ዛወፀ ክሌሊዊ ሔገ- 3. በተሻሻሇው የክሌለ ሔገ መንግስት በተዯነገገው
መንግስቲ ዛተፇሊሇዩ ሒሇፌቲ ኣካሊት መንግስቲ መሰረት በተሇያዩ የመንግስት አካሊት የስራ
ይሽውም ወይ ሹመቶም የፅዴቕ። ሃሊፉዎችን ይሾማሌ ወይም ሽመታቸውም
234
ያፀዴቃሌ።
4. ሒሊፌነቱ ብዛግባእ ንከዋፃእ ዖኽእሌዎ ቀወምትን 4. ተግባራቱን በሚገባ ሇመከናወን የሚያስችለትን
ጊዘያውን ኮሚቴታት የጣይሽ፣ ፀብፃቦም ቆዋሚና ግዛያዊ ኮሚቴዎች ያቋቁማሌ፣
ይሰምዔ። ሪፖርታቸውን ያዲምጣሌ።
5. ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ክሌሊዊ ሔገ- 5. በክሌለ የተሻሻሇው ህገ መንግስት አንቀፅ 71 ና
መንግስቲ አንቀፅ 73ን 86ን ንዛተጣየሹ ኣብያተ 91 መሰረት ሇተቋቋሙት የወረዲና የቀበላ
ምኽሪ ወረዲን ጣብያን ናይ ቴክኒክ ዴጋፌ ይህብ፣ ምክርቤቶች የተክኔክ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣ የስራ
ኣፇፃፅማ ስራሔቶም ይከታተሌ። አፇፃፀማቸውም ይከታተሊሌ።
6. ብሒፇሻ ዴሌየትን ረብሒን ዛወከል ህዛቢ 6. በአጠቃሊይ የወከሇውም ህዛብ ፌሊጎትና ጥቅም
ንክኽበር ካብኡ ዛሔል ግቡእ ኩለ ይዋፃእ። ሇማስከበር የሚጠበቅበትን ግዱታዎች ይወጣሌ።
5 ኣመራርፃ ኣፇ-ጉባኤን ምክትሌ ኣፇ-ጉባኤን 5 የአፇ-ጉባኤና የምክትሌ አፇ-ጉባኤ አመራረጥ
1. ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ክሌሊዊ ሔገ- 1. በተሻሻሇው የክሌለ ህገ መንግስት ዒንቀፅ 50/1/
መንግስቲ አንቀፅ 50/1/ ቤት ምኽሪ ኣፇ-ጉባኤን መሰረት ምክርቤቱ አፇ-ጉባኤና ምክትሌ አፇ-
ምክትሌ ኣፇ-ጉባኤን ይህሌዎ። ጉባኤ ይነሮዋሌ።
2. ኣፇ-ጉባኤን ምክትሌ ኣፇ-ጉባኤን ዛምረፀለ 2. አፇ-ጉባኤና ምክትሌ አፇ-ጉባኤው የሚመረጡት
አግባብ ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ- በተሻሻሇው ህገ መንግስት አንቀፅ 49/3/ መ እና
መንግስቲ አንቀፅ 49/3 /መ/ ይኸውን። ዛርዛሩ 50/2/ መሰረት ይሆናሌ። ዛርዛሩ በሚወጣው
ብዛወፅእ ዯንቢ ይውሰን። ዯንብ ይወሰናሌ።
6 ስሌጣንን ተግባርን ኣፇ-ጉባኤን ምክትሌ ኣፇ- 6 የአፇ-ጉባኤው እና የምክትሌ አፇ-ጉባኤው
ጉባኤን ስሌጣንና ተግባራት
1. ኣፇ ጉባኤ ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን 1. አፇ-ጉባኤው የሚከተለትን ስሌጣንና ተግባራት
ይህሌውዎ። ይኖርታሌ
ሀ. ናይቲ ቤት ምኽሪ ስሩዔን ህፁፅን ኣኼባታት ሀ. የምክር ቤቱ መዯበኛ እና አስቸኳይ ስብሰባ
ይፅውዔ፣ ይመርሔ። ይጠራሌ ይመራሌ።
ሇ. ምስ ዛምሌከቶም ኣካሊት ብምኳን ኣጀንዲታት ሇ ከሚመሇከታቸው አካሊት ጋር በመሆን የምክርቤቱ
ኣኼባ እቲ ቤት ምኽሪ የዲለ፣ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ስብሰባ አጀንዲ ያዖጋጃሌ፣ የምክር ቤቱ አባሊት
ቀዱሞም ክፇሌጥዎ ይገብር። አስቀዴሞ እንዱያውቁት ያዯርጋሌ።
ሏ. ነቲ ቤት ምኽሪ ብሊዔሇዋይነት ይመርሔ፣ ሏ ምክርቤቱ በበሊይነት ይመራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣
የመሒዴር
መ ነቲ ቤት ምኽሪ ብምውካሌ ምስ ካሌኦት ኣካሊት መ ምክርቤቱ በመወከሌ ከክሌልች አካሊት ጋር
ይራኸብ። ኣጋይሽ ይቕበሌ፣ ዛተኣናገዴለ ይገናኛሌ፣ እንግዯቹን ይቀበሊሌ፣
ኣግባባት ንክዲል መምርሑ ይህብ። የሚስተናገዴበትን ሁኔታ የሚያመቻች መመርያ
ይሰጣሌ።
ረ ናይቲ ቤት ምኽሪ ኮሚቴታት አቦ መናብር፣ ሰ የምክርቤቱ ኮሚቲዎች ሉቃነ መናብርት፣ ምክትሌ
ምክትሌ አቦ መናብርን አባሊትን ከምኡውን ሒሊፉ ሉቃነ መናብርት እና አባሊት፣ የሚክርቤቱ
ቤት ፅ/ቤት ቤት ምኽርን ብመሰረት ሔጊ ቤት የፅ/ቤት ሒሊፉ እንዱሁም በህግ መሰረት
ምኽሪ ኣብ ዛወከሌዎም ትካሌ ዛውከለ አባሊት ምክርቤቱ በሚወከሌባቸው ተቆማት ውስጥ
ናብ ቤት ምኽሪ አቅሪቡ የሽውም፣ ከምእውን የሚወከለ የምክርቤቱ አባሊትን ሇምክርቤቱ
ንክውከለ ይገብር። አቅርቦት ያሸሟሌ እንዯዘሁም እንዱወከለ
ያዯርጋሌ።
ሰ ካብ ዛተፇሊሇዩ ኣካሊት ዛቐርብለ ረቂቅ ሔግታት ረ ከተሇያዩ አካሊት የሚቀርቡቱን የህግ ረቂቅ
ተቐቢለ እቲ ዋኒን ንዛምሌከቶ ኮሚቴ ይመርሔ። ተቀብልጉዲዩ ሇሚመሇከተው ኮሚቲ ይመራሌ።
ሸ ረቂቕ ሔግን ፀብፃብ ኣካሊት መንግስትን ከከም ሰ የህግ ረቄቅና የመንግስት አካሊት ሪፖርት እንዯ
ኣዴሊይነቶም ንኣባሊት ቤት ምኽሪ ኣቐዱሙ አስፇሇጊነቱ ሇምክርቤቱን አባሊት አስቀዴሟ
235
ዛበፀሕም ምዃኑ የረጋግፅ። መዴረሱን ያረጋግጣሌ።

ቀ አባሊት ቤት ምኽሪ ዖልዎም ፌለይ መሰሌ ሸ የምክርቤቱ አባሊት ያሊቸው ሌዩ መብት እንዱነሳ
ንክሌዒሌ እንትውሰን እቲ ውሳነ ንዛምሌከቶም ሲወስን ውሳኔውም ሇሚመሇከተው አካሌ
ኣካሊት የፌሌጥ። ያሳውቃሌ።
በ በቲ ቤት ምኽሪ ዛተዋሃቡ ውሳነታት፣ ትእዙዙት ቀ በምክርቤቱ የተሰጡትን ውሳኔዎች፣ ትእዙዜችና
ወይ መምርሔታት ንዛምሌከቶም ኣካሊት፣ ሰብ መመርያዎች ሇሚመሇከታአው አካሊት፣
ስሌጣን ወይ ሰባት የፌሌጥ፣ ኣብ ስራሔ ባሇስሌጣናት ወይም ሰዎች ያሳውቃሌ፣ በስራ ሊይ
ምውዒልም እውን ይከታተሌ። መዋሊቸውም ይከታተሊሌ።
ተ ንስራሔ ቤት ምኽሪ ዖዴሉ ማሒውር ቤት በ ሇምክርቤቱ ስራ የምያሰፇሌግ የፅሔፇት ቤቱ
ፅሔፇትን በጀትን ብምዴሊው ናብ ቤት ምኽሪ መዋቅርና በጀት አዖጋጅቶ ሇምክርበረቱ አቅርቦ
አቐሪቡ የፅዴቕ የማሒዴር። ያፀዴቃሌ፣ ያስተዲዴራሌ።
ቸ ብመሰረት ሔጊ፣ ሰራሔተኛታት ክቁፀሩን ተ በህግ መሰረት ሰራተኞች እንዱቀጠሩና
ክማሒዯሩን ይገብር። እንዱተዲዯሩ ያዯርጋሌ።
ነ ሰበስሌጣናት፣ ሒሇፌቲ ስራሔን መብርሂ ንክህለ ቸ ባሇስሌጣናት፣ የስራ ሃሊፉዎችና ሇአስረጅነት
ዛዴሇዩ ሰባትን አብ ኣኼባ ቤት ምኽሪ ንክርከቡ ሇሚፇሇጉ ሰዎች በምክርቤቱ ስብሰባሊይ እንዱገኙ
ኘ ንኮሚሽን ክሌሊዊ ተርጓሚ ህገ መንግስቲ ገ የክሌለ ህገመንግስት ተርጎሚ ኮምሽን ያዯራጃሌ፣
ይውዯብ፣ ኣዴሊይ ዖበሇ ዴጋፌ ይህብ። አስፇሊጊው ዴጋፌ ይሰጣሌ።
አ ምስ ኣብያተ ምኽሪ ወረዲን ጣብያን ክህለ ዛግብኦ ነ ከወረዲና ከቀቤሉ ምክርቤቶች ጋር ሉኖር
ናይ ስራሔ ርክብ ዛምሌከት ዖዴሉ ኣወዲዴባን የሚገባው የስራ ግንኝነት አስፇሊጊውን
ኣሰራርሒን አፅኒዐ ብቤት ምኽሪ ክፀዴቕ አዯረጃጀት አጥንቶ በምክርቤት እንዱፀዴቅ
ብምግባር ኣብ ስራሔ የውዔሌ። በማዴረግ ስራ ሊይ ያውሊሌ።
ከ ንአብያተ ምኽሪ ወረዲን ጣብያን ናይ ቴክኒክ ኘ የወረዲ እና የቀበላ ምክር ቤቶች የቴክኒክ ዴጋፌ
ዴጋፌ ንክረክቡ ይገብር። እንዱያገኙ ያዯርጋሌ።
ኸ ኣብ ሒዯ እዋንን ብቤት ምኽሪ ንዛተገበረለ ቤት አ በአንዴ ጉዲይ ሊይ ምክር ቤቱ ምክክር
ምኽሪ ዛሒዜ ቁዋም ከከም ኻዴሊይነቱ ግሌፂ ከተዯረገበት ቦሃሊ ምክር ቤቱ የያዖውን አቆም
ይገብር፣ ዴምፂ ንክዋሃቦ ይገብር። እነዯ አሰፇሊጊነቱ ግሌፅ ያዯርጋ፣ ዴምፅም
ያሰጥበታሌ።
ወ ብዛተፇሊሇዩ ምክንያታት ዛተጎዯለ አባሊት ቤት ከ በተሇያዩ ምክንያቶች የተጎዯሌቱን የምክርቤሩ
ምኽሪ ንዛምሌከቶ ኣካሌ ክፇሌጥ ብምግባር አባሊት ሇሚመሇከተው አካሌ ሇማሳወቅ በምርጫ
ብመረፃ ዛትክእለ ኩነታት የመቻቹ፣ የመተኩበትን ሁኔታ ያመቻቻሌ።
ዏ ካሌኦት ብቤት ምኽሪ ዛዋሃብዎ ተግባራት ይፌፅም ኸ ላልች በምክር ቤቱ የተሰጡትን ተግባራት
። ያከናውናሌ።
2. ምክትሌ ኣፇ-ጉባኤ ዛስዔቡ ስሌጣንን ተግባርን 2. ምክትሌ አፇ-ጉባኤው የሚከተለትን ስሌጣንና
ይህሌዎ ተግባራት ይኖርታሌ
ሀ. ኣፇ-ጉባኤ ኣብ ዖይህሌወለ ተኪኡ ይሰርሔ፣ ሀ. አፇ-ጉባኤ በሇላበት ተከፌቶ ይሰራሌ

ሇ.ኣፇ-ጉባኤ ቀዋም ሑ዗ ኣብ ኣኼባ ቤት ምኽሪ ሇ. አፇ-ጉባኤው አቆም ይዜ በምክቤቱ ስብሰባ ሊይ
ንክመያየጥ ኣብ ዛዴሇየለ እዋን ነቲ ኣኼባ ሇመወያየት በሚፇሇግበት ግዘ ስብሰባውን
ይመርሔ፣ ይመራሌ።
ሏ. ብቤት ምኽሪ ወይ ብኻፇ-ጉባኤ ዛህብዎ ካሌኦት ሏ.በምክር ቤቱ ወይም በአፇ-ጉባኤ የሚሰጡትን
ተግባራት ይፌፅም። ላልች ተግባራት ይፇፅማሌ
7 ዒይነታት ኣኼባ ቤት ምኽሪ 7 የምክርቤት ስብሰባ ዒይነቶች
እቲ ቤት ምኽሪ ዛስዔቡ ናይ ኣኼባ ዒይነታት ምክርቤቱ የሚከተለት የስብሰባ ዒይነቶች
236
ይህሌውዎ። ይኖርታሌ።
1. ስሩዔ ኣኼባ 1. መዯበኛ ስብሰባ
2. ህፁፅ ኣኼባ 2. አስቸኳይ ስብሰባ
8 ፇሊማይ ኣኼባ 8 የመጀመርያ ስብሰባ
1. ፇሊማይ ኣኼባ ሒዴሽ ቤት ምኽሪ ናይቲ ኣብ 1. ያዱሱ ምክርቤት የመጀመርያ ስብሰባ የቀዴሟ
ስራሔ ዛፀንሏ ቤት ምኽሪ ናይ ስራሔ ዖበን ምክርቤት የስራ ዖመን በተጠናቀቀ አንዴወር ግዘ
ምስጠናቀቀ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ወርሑ በቲ ናይ ውስጥ በቀዴሟ አፇጉባኤ ይጠራሌ።
ቀዴም ኣፇ ጉባኤ ወይ ምክትሌ ኣፇ-ጉባኤ
ይፅዋዔ ።
2. እቲ ኣፇ-ጉባኤ እውን ምሌአተ ጉባኤ ምምሌኡ 2. አፇ-ጉባኤው የስብሰባው ምሌአተ ጉባኤ
ምስ ኣረጋገፀ መማረፂት ኮሚቴ ንክምረፅ መምሊቱን ካረጋገጠ በኋሊ አስመራጭ ኮሚቲ
ብምግባር ዛተመረፁ ኣባሊት መማረፂት ኮሚቴ በማስመረጥ ሇተመረጡት አስመራጭ ኮሚቴ
ነቲ መዴረክ ይሇቀልም፣ ኣባሊት መማረፂ አባሊት መዴረኩን ይሇቃሌ፣ የአስመራጭ
ኮሚቲውን ኣብ መንጎዎም አቦወንበር ይስይሙ። ኮሚቴው አባሊትን ከመካከሊቸው ሉቀመንበር
ይሰይማለ።
3. እቲ መማረፂ ኮሚቴ ብመሰረት ዴንጋገ እዘ 3. አስመራጭ ኮሚቴው በዘህ አዋጅ አንቀፅ 5
ኣዋጅ ዒንቀፅ 5 ኣፇ-ጉባኤን ምክትሌ ኣፇ- በተዯነገገው መሰረት የምክርቤቱ አፇ-ጉባኤና
ጉባኤን የምርፅ። ምክትሌ አፇ-ጉባኤ ያስመርጣሌ።
4. ኣፇ-ጉባኤን ምክትሌ አፇ-ጉባኤን ምስተመረፁ 4. አፇ-ጉባኤውና ምክትሌ አፇ-ጉባኤው
ሽዐ ንሽዐ ቃሇ ማሔሊ ብምፌፃም ምስ ናይ ቀዯም እንዯተመረጡ ወዴያውኑ ቃሇ ማሃሊ በመፇፀም
ኣፇ-ጉባኤ ምክትሌ አፇ-ጉባኤን ርክክብ ስሌጣን ከቀዴሟ አፇ-ጉባኤ ጋር የስሌጣን ርክክብ
ይፌፅሙ። ስነስርዒት ቃሇ ምሒሊ ብፕረዘዯት ይፇፅማለ። የቃሇ ማህሊ ስርዒቱ በክሌለ ጠቅሊይ
ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ወይ ብምክትሌ ፕረዘዯንት ፌርዱቤት ፕረዘዲንት ወይም ምክትሌ ፕረዘዲት
መፇፃማይነት ይትግብር። አስፇፃሚነት ይከናወናሌ።
5. እቲ ስነ ስርዒት ምስ ተጠናቀቀ እቶም ዛተመረፁ 5. ስርዒቱ ከተጠናቀቀ ቦሃሊ የተመረጡት አፇ-
አፇ-ጉባኤን ምክትሌአፇ-ጉባኤን ነቲ ኣኼባ ቤት ጉባኤና ምክትሌ አፇ-ጉባኤ የምክርቤቱ ስብሰባ
ምኽሪ ቦቶኦም ሑዜም ይመርሔዎ። ቦታቸውን ይዜው የሚመሩ ይሆናሌ።
9 ስሩዔ አኼባ 9 መዯበኛ ስብሰባ
1. ስሩዔ ኣኼባ ሒዴሽ ቤት ምኽሪ ናይ ነባር ቤት 1. ያዱሱ ምክር ቤት መዯበኛ ስብሰባ የቀዴሞ
ምኽሪ ዖመን ስራሔ ምስ ተዙዖመ አብ ውሽጢ ሒዯ ምክርቤት የስራ ዖመን በተጠናቀቀ አንዴ ወር
ወርሑ ይፅዋዔ ግዘ ውስጥ ይጠራሌ።
2. ቤት ምኽሪ ኣብ ዒመት እንተ ዋሒዯ ክሌተ ስሩዔ 2. ምክርቤቱ በዒመቱ ከ 2 የማያንስ መዯበኛ ስብሰባ
ኣኼባ የካይዴ። ያካይዲሌ።
10 ህፁፅ ኣኼባ 10 አስቸኳይ ስብሰባ

1. እቲ ዋኒን ዖህፅፅ እንተኳይኑ እቲ አፇ-ጉባኤ 1. የጉዲዩ ሁኒታ አስፇሊጊ ካዯረገው አፇ-ጉባኤው
ሁፁፅ አኼባ ቤት ምኽሪ ክፅውዔ ይክእሌ። የምክርቤቱን አስቸኳይ ስብሰበሰ ሉጠራ
2. ካብ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ብሲሶ ዴምፂ 1/3 እንተ ይችሊሌ።
ሒቲቶም እቲ ኣፇ-ጉባኤ ሁፁፅ ኣኼባ ናይ ምፅዋዔ 2. ከምክር ቤት አባሊት መካከሌ በአንዴ ሶስተኛ
ግቡእ ኣሇዎ። እጅ ከተጠየቀ አፇ-ጉባኤው አስቸኩይ ሰብሰባ
የመጥራት ግዳታ አሇበት።
11 ምምሊእ ምሌኣተ ጉባኤ 11. የምሌአተ ጉባኤ መሞሊት
1. ቅዴሚ ምጅማር ኩለ ኣኼባ ቤት ምኽሪ ምምሊእ 1. ማንኛውም የምክር ቤቱ ሰብሰባ ከመጀመሩ
ምሌአተ ጉባኤ ክረጋግፅ ኣሇዎ። በፉት ምሌዒተ ጉባኤ መሞሊት ይረጋገጣሌ።
237
2. ካብ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ሌዔሉ 50%+1 ሌዔሉኡን 2. ከምክር ቤቱ አባሊት መካከሌ ከግማሽ በሊይ
እንተተረኺቦም ዛተማሇአ ምሌአተ ጉባኤ ወይም 50%+1 በሊይ በተገኙ ምሌአተ ጉባኤ
ይኸውን። የተሟሊ ይሆናሌ።
12 ኩነታት ኣቀማምጣ 12 የአቀማመጥ ሁኒታ
ኣቀማምጣ ኣባሊት ቤት ምኽርን ካሌኦት ተሳተፌትን የምክርቤቱ አባሊትና የሉልች ተሳታፉዎች አቀማመጥ
ብመሰረት ውሳነ ኣፇ-ጉባኤ እቲ ጉዲይ ብዛምሌከቶ አፇ-ጉባኤው በሚወስነው መሰረት ጉዲዩ
ኣካሌ ይፌፀም። በሚመሇከተው አካሌ የፇፅማሌ
13 ኣኼባ ቤት ምኽሪ ብግሌፂ ብዙዔባ ምክያዴ 13 የስብሰባ ግሌፅነት የተመሇከተ
1. ኩለ ኣኼባ ቤት ምኽሪ ብግሌፂ ዛካየዴ ይኸውን 1. ማንኛው የምክርቤቱ ስብሰባ በግሌፅ የሚካየዴ
ይሆናሌ።
2. ብአባሊት ቤት ምኽሪ ወይ ብቤት ምኽሪ ፇፃሚ 2. በምክርቤቱ አባሊት ወይም በክሌለ መስተዲዴር
ስራሔ ክሌሌን ተሒቲቱ ሌዔሉ ፌርቂ ብዛኾኑ ምክር ቤት ከተጠየቀና ከግማሽ በሊይ የምክርቤቱ
አባሊት ቤት ምኽሪ እንተተዯጊፈ እቲ አኼባ አባሊት ከተዯገፇ ስብሰባው በዛግ ሉካየዴ
ብዔፅው ክካየዴ ይክእሌ። ይችሊሌ።
3. እቲ ኣኼባ ብግሌፂ አብ ዛካየዯለ እዋን ካብ 3. ስብሰባው በግሌፅ የሚካየዴበይ ግዘ ከምክርቤቱ
አባሊት ቤት ምኽሪ ወፃኢ ዔዴመ ዛተገበረልም አባሊት ውጭ ጥሪ የተዯረገሊቸው እንግድች፣
አጋይሽ፣ ሒሇፌቲ ስራሔ መንግስቲ ካብ የመንግስት የስራ ሃሊፉዎች፣ ከሔብረተሰብ
ሔብረተሰብ ብታዒዙብነት ዛተፀውዐ፣ ሰብ ሞያ ታዙቢዎች፣ ሞያተኞችና ወይም አስረጅዎች፣
ወይም መብርሂ ወሃባይ፣ ሰራሔተኛታት ሚዴያን የሚዲ ሰራተኞችና ጋዖጢኞች፣ ያሇ ዴምፅ
ጋዘጠኛታትን ብዖይ ዴምፂ ክርከቡ ይኽእለ። መገኛት ይችሊለ።
4. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 ዛተዯንገገ እንተሃሇወ 4. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 3 የተዯነገገው
እኳ ተወከሌቲ ማሔበራት ሒረስቶት፣ ዯቂ ቢኖሩም የአርሳዯር፣ የሲቶችና የወጣቶች
ኣንስትዮ መናእሰይን ኣብ ኣኼባ ተረኺቦም ኣብ ማህበራት ተወካዮች በስብሰባው በመገኛት
ዛምሌከቶም ጉዲያት ምስታፌ ሒሳብ ምሃብን በሚመሇከታቸው ጉዲዮች ሊይ መሳተፌ፣ ሃሳብ
ምምኽኻርን ይኽእለ። ኮይኑ ግን ዴምፂ ኣብ መስጠትና መምከር ይችሊለ። ሆኖም ግን በዴምፅ
ምሃብ ኣይሳተፈን። አሰጣት ሊይ አይሳተፈም
14 ኩነታት ኣቀራርባ ጉዲያት 14 የጉዲዮች አቀራረብ ሁኔታ
1. ብፌሊይ ኩነታት አብቲ ኣኼባ ተሊዑልም ቤት 1. በሌዩ ሁኔታ በስብሰባው ሊይ ተነስተው
ምኸሪ ብዖይካ ዛተመያየጠልም፣ አብ ቤት ምኽሪ ከሚመከርባቸው በስተቀር ማንኛውም ሇምክርቤቱ
ቀሪቦም ምይይጥ ክግበረልም ዛዯሇዩ ዋኒናት ቀርበው እንዱመከርባቸው የሚያስፇሌጉ ጉዲዮች
እንተዋሒዯ ቅዴሚ 45 ማዒሌቲ ናብ አፇ-ጉባኤ ብያንስ 45 ቀናት በፉት ሇአፇ-ጉባኤው በፅሐፌ
ብፅሐፌ ክብፅሐ ኣሇዎም። መዴረስ አሇባቸው።
2. ዛቐርብ ዋኒን ኣብ ክሉ ፀብፃብ አፇፃፅማ ስራሔ 2. የሚቀርበው ጉዲይ በመንግስቲ አካሊት የስራ
ኣባሊት መንግስቲ እንተኮይኑ እቲ ፀብፃብ ኣብ አፇፃፀም ሪፖርት ዗ርያ ከሆነ ሪፖርቱ
ዛሸፇኖ ግዘ ውሽጢ ዛተተሇሙ ጉዲያት፣ በምሸፌነው ግዘ ውስጥ የታቀደ ጉዲዮች፣
ዛተፇፀሙ ዖይተፇፀሙን፣ አብ ከይዱ አፇፃፅማ የተከናወኑና ያሌተከናወኑ፣ በአፇፃፀም ሂዯት
ዛተራአዩ ጥንኩሩን ዴኩምን ጎንታት፣ዖጋጥሙ ውስጥ የታዩ ጥንካሪ እና ጉዴሇቶች፣ ያጋጠሙ
ችግራትን ንቅዴሚት ክግበሩ ዛተሒሰቡ ችግሮችና ሇወዯፉቱ የታሰቡ መፌቲሂዎች
መፌትሑታትን ከሒቁፌ ኣሇዎ። ማጠቃሇሌ አሇበት
3. እቲ ዛቐርብ ዋኒን ረቂቅ ሔጊ እንተኮይኑ እቲ 3. የሚቀርበው ጉዲይ የህግ ረቂቅ ከሆነ አዋጅን
ኣዋጅ ክወፅእ ንምንታይ ከም ዛዯሇየን ብዙዔባ ሇማውጣት ሇምን እንዲስፇሇገና ስሇ አቀራረቡ
ኣቀራርቡኡ ሒፇሻዊ መብርህን እቲ ረቂቅ ኣዋጅ አጠቃሊይ መግሇጫ እና ረቂቅ አዋጁን በትግራይ
ነጋሪት ጋዘጣ ትግራይ ብዛሔተመልም ክሌተ ነጋሪት ጋዘጣሊይ በሚታተምባቸው 2 ቋንቋዎች
238
ቋንቋታት /ትግርኛን ኣምሒርኛን / ተዲሉዩ ተዖጋጅቶ መቅረብ አሇበት።

ክቐርብ ኣሇዎ።
4. ፀብፃብ መፅናዔቲ እንተኾይኑ መበገሲ 4. የጥናት ሪፖርት ማዴረግ ከሆነ ሇጥናቱ መነሻ፣
መፅናዔቲ፣ እቲ መፅናዔቲ ዛተካየዯለ ኣገባብ፣ ጥናቱ የተካየዯበት ሁኔታ፣ የተገኘ ውጢትና
ዛተረኸበ ውፅኢትን ውሳነ ዛወሃበልም ውሳኔ የምሰጥባቸው ነጥቦች የያዖ ይሆናሌ።
ነጥብታትን ዛሒዖ ይኸውን። 5. የሰዎች ሽሞት ከሆነ የተሻሚው ወይም
5. ሹመት ሰበስሌጣን እንተኾይኑ ናይቲ ዛሽየም ሰብ ተኛሚዎችን ትምህርት፣ የስራ ሌምዴና
ወይ ዛሸወሙ ሰባት ዯረጃ ትምህርቲ ከምኡውን ሇተፇሇጉበት ቦታ ያሊቸው ግንኝነት እንዱሁም
ጥንኩር ጉኒን ስነ-ምግባርን እቶም ሐፅያት ዛሏዖ የእጭዎችን ጠንካራ ጎኖችና ስነ-ምግባር የያዖ
ክኸውን ኣሇዎ። መሆን አሇበት።
6. ናብ ጉባኤ ቤት ምኽሪ ዛቐርቡ ዋኒናት ከም 6. በምክርቤቱ ስብሰባሊይ በአፇ-ጉባኤው እንዯ
ኩነታቱ ብዖይካ ብንባብ ክቐርቡ ዛኽእለ ሁኒታው በንባብ መቅረብ ከምችለት ጉዲዮች
ፅሐፊት ብ዗ሔ ግዖ ዛጠሌቡ እንተኮይኖም ብኣፇ በስተቀር አፇ-ጉባኢው ሇመገንዖብ ግዘ የሚወስደ
ጉባኤ ቅዴሚ 15 ማዒሌቲ ናብ ኣባሊት ክበፅሔ ጉዲዮች ፅሐፇች ከምክርቤቱ ስብሰባ 15 ቀናት
ይገብር። እዘ እንተዖይኮይኑ ግና አባሊት ቤት በፉት ሇአባሊት ሁለም እንዱዯርሱ ማዴረግ
ምኽሪ ቅዴሚ ጉባኤ ምክያደ ናብ ቤት ምኽሪ ይችሊሌ። ይህን ማዴረግ ካሌተቻሇ ዯግሞ አባሊቱ
አቀዱሞም ብምምፃእ ብጉጅሇ ክመያየጥለ ከስብሰባው መጀመር አስቀዴሞ በምክርቤቱ
ይግበር ። ተገኝቶ በቡዴን እንዱወያይበት ያዯርጋሌ።
7. ዛኾነ ዋኒን ናብ ኣኼባ ቤት ምኽሪ ክቐርብ 7. ማንኛውም ጉዲይ ሇምክርቤቱ ስብሰባ የሚቀርበው
እንተኮይኑ ከከም ኩነታቱ ብአፇ-ጉባኤ ወይ እንዯሁኔታው በአፇ ጉባኤው ወይም
ዛምሌከቶ ኮሚቴ ወይ ኣፇ-ጉባኤ ብዛፇቀዯለ በሚመሇከተው ኮሚቴ ወይም አፇ-ጉባኤው
ኣካሌ ጥራሔ ይኸውን። በሚፇቅዴሇት አካሌ ብቻ ይሆናሌ።
15 ብዙዔባ ምምንጫውን ምፅዲቕን ኣጀንዲ 15 አጀንዲ ማመንጨትና ማፅዯቅ
1. ኣብ ስሩዔ ኣኼባ ቤት ምኽሪ ቀሪቦም ምይይጥ 1. በምክርቤት መዯበኛ ስብሰባሊይ ቀርቦው
ዛግበረልም አጀንዲታት ከመንጭዉ ዛኽእለ የሚመከርባቸው አጀንዲዎች የሚመነጩት
ብቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ ክሌሊዊ መንግስቲ፣ በክሌለ መንግስት መስተዲዯር ምክርቤት፣
ብሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ክሌሌ፣ ብኣፇ-ጉባኤ፣ በክሌለ ጠቅሊይ ፌርዴቤት፣ በአፇ-ጉባኤው፣
ብኮሚቴታት ቤት ምኽሪ፣ ብኣባሊት ቤት ምኽሪ፣ በምክርቤቱ ኮሚቴዎች፣ በምክርቤቱ አባሊት፣
ካሌኦት ንቤት ምኽሪ ብቐጥታ ተፀዋዔቲ ዛኾኑ ላልች ሇምክርቤቱ በቀጥታ ተጠሪ በሆኑ ላልች
ኣካሊትን ይኸውን። አካሊት ይሆናሌ።
2. ኣብቲ ኣኼባ ብምኽንያት ሁፅፅነት ብዖይካ 2. በአስቸኮይነቱ ምክንያት በስብሰባው ሊይ
ክቐርብ ዛሔተተለ ዋኒን ካብ መንጎ አባሊት ቤት እንዱቀርብ ከሚጠየቅ ጉዲይ በስተቀር
ምኽሪ ኣጀንዲ ክታሒዖለ ዛዯሉ ሰብ ቅዴሚ ከምክርቤቱ አባሊት መካከሌ አጀንዲ እንዱያዛሇት
ኣኼባ 7 መዒሌቲ አቀዱሙ ብመብርሂ ዛተሰነየ ተሚፇሌግ ሰው ከስብሰባው 7 ቀናት በፉት
ፅሐፌ ናብ አፇ-ጉባኤ ክቕርብ ኣሇዎ። ከፅሐፌ በግሇጫ ጋር ሇአፇ-ጉባኢው ማቅረብ
ይኖርበታሌ።
3. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዛተጠቀሰ ከምዖል ኮይኑ እቲ 3. በንኡስ አንቀፅ 2 የተጠቀሰው እንዲሇ ሆኖ
ኣኼባ ቅዴሚ ስሩዔ ምይይጥ ምጅማሩ ሒዯ አባሌ የስብሰባው ውይይት ከመጀመሩ አስቀዴሞ አንዴ
ቤት ምኽሪ ኢደ ብምውፃእ አጀንዲ ክትሒዖለ የምክርቤት አባሌ እጁ በማውጣት አጀንዲ
ክሒትት ይኽእሌ። ብኣብዙሒ ዴምፂ እንትዴገፌ ሉያስይዛ መጠየቅ ይችሊሌ። አጀንዲሆነ
አጀንዲ ኾይኑ ይቕፅሌ። የሚቀጥሇው ባብሊጫ ዴምፅ ሲዯገፌ ነው።
4. ቤት ምኽሪ ዛቐርበለ ኣጀንዲታት ከከም ክብዯት 4. ምክርቢቱ የቀረብልትን አጀንዲዎች እንዯየ
እቶም ዋኒናት ህፁፅነቶም ብኣብዙሒ ዴምፂ ጉዲያቸው ክብዯትና አስቸኳይነት በአብሊጫ
የፅዴቖ፣ ቀዯም ሳዒቦም እውን ይውሰን። ዴምፅ ያፀዴቃሌ፣ ቀዯም ተከተሊቸውም
239
ይወስናሌ።
5. ቤት ምኽሪ ቀዯም ሰዒብ አጀንዲታት ኣኼባ 5. ምክርቤቱ የስብሰባ አጀንዲዎችን ቀዯም ተከተሌ
ዛውስን፣ የሚወሰነው፦
ሀ ብኣፇ ጉባኤ ዛቐርብ ህፁፅ ጉዲይ ሀ በአፇ-ጉባኤ የቀረበ አስቻካይ ጉዲይ
ሇ ብኣባሊት ቤት ምኽሪ ቀሪቦም ህፅፅነቶም ብቤት ሇ በምክርቤቱ አባሊት ቀርቦ አስቸኳይነታቸው
ምኽሪ ዛተኣመነልም በምክርቢቱ የታመነባቸው
ሏ ቤት ምኽሪ ኣብ ቀፃሉ ኣኼባ ንክርአዩ ሏ ምክርቤቱ በተከታታይ ስብሰባ እንዱታዩ
ዖመሒሊሌፍም ይስተሊሇፊቸው
መ ብኣባሊት ቤት ምኽሪ ቀሪቦም ብኣብዙሒ ዴምፂ መ በምክርቤቱ አባሊት ቀርቦ በምክር ቤቱ አብሊጫ
ኣባሊት ቤት ምኽሪ ዛተዯገፈ ዴምፅ የተዯገፇ
ረ ብኮሚቴ ወይ ብሰብ ሞያ ተፀኒዕም ንክቐርቡ ሠ በኮሚቴ ወይም በሞያተኞች ተጠንተው
ዛተወሰኑ እንዱቀርቡ የተወሰኑና
ሰ ቤት ምኽሪ ዛተሰየሙ ኮሚቴታት ብዖቕርብዎ ረ በምክርቤቱ የተሰየሙት ኮሚቴዎች የምያቀርቡት
ፀብፃብ ይኸውን። ዛርዛሩ ብዛወፅእ ዯንቢ ሪፖርቶች ይሆናለ። ዛርዛሩ በሚወጣው ዯንብ
ይውሰን። ይወሰናሌ
16 ኣካይዲ ምይይጥን ቀዯም ሳዒብ ተዙረብትን 16 የውይይት አካየዴና የተናጋሪዎች ቀዯም ተከተሌ
1. ቤት ምኽሪ ኣብ ሒዯ ዋኒን ክመያየጥ ዛጅምር 1. ምክር ቤቱ በአንዴ ጉዲይ ሊይ ሇመዋያየት
እቲ ኣፇ-ጉባኤ፣ ዛምሌከቶ ሒሊፉ፣ ባዒሌ ሞያ የሚጀምረው አፇ-ጉባእው ፣ጉዲዩ የሚመሇከተው
ወይ ነቲ ዋኒን ዖፅነዏ ኮሚቴ ዖቅረቦ ሒፇሻዊ ሃሊፉ፣ ባሇሞያ ወይም ጉዲዩን የጠናው ኩሜቴ
መብርሂ ምስ ሰመዏ ይኸውን። የሚያቀርበውን አጠቃሊይ መግሇጫ በማዲመጥ
ይሆናሌ።
2. ኣብ ዛኾነ ዋኒን ሒዯ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ክዙረብ 2. ማንኛውንም ጉዲይ አስመሌክቶ አንዴ
ዛክእሌ ኢደ ኣውፅኡ ንኣፇ-ጉባኤ ብምርአይ የምክር ቤት አባሌ መናገር የሚችሇው እጁን
እንትፌቀዯለ ጥራሔ ይኸውን። በማውጣት ሇአፇ-ጉባኤው በማሳየት
ሲፇቅዴሇት ብቻ ይሆናሌ።
3. እቲ ኣፇ-ጉባኤ በዛሑ ዛወፀ ኢዴ፣ ንምይይጥ 3. አፇ-ጉባኤው የወጣውም ኢጅ ብዙት፣ ሇውያያት
ዛቐረበ ዒይነት ዋኒን፣ ንዛተፇቀዯ ሒፇሻዊ ግዘን የቀረቡ ጉዲይ ዒይነትና የተፇቀዯ አጠቃሊይ ግዘ
ብምርኣይ ቀዯም ሳዒብ ተዙረብትን ከምኡውን ሊይ በመመስረት የተናጋሪዎችን ቀዯም ተከተሌ
ዛፌቀዯለ ግዖን ወሲኑ ከፌሌጥ ይክእሌ። እና ብዙት እንዱሁም የሚፇቀዴሇትን ግዘ ወስኖ
ብዛተካአሇ መጠን ዴማ ብዴጋፌን ብተቆውሞን ማሳወቅ ይችሊሌ። በተቻሇ መጠንም በመዯገፌና
ንዛዙረቡ ኣባሊት ዛተመጣጠነ ዔዴሌ ክረኽቡ በመቃወም ሇሚናገሩት አባሊት የተመጣጠነ
ይገብር። እዴሌ እንዱያገኙ ያዯርጋሌ።
4. ዛኾነ ይኹን ኣባሌ ካብ ዛተወሰነ ቀዯም ሳዒብ 4. ማንኛውም አባሌ ከተወሰነ ቀዯም ተከተሌ ውጭ
ወፃኢ ክዙረብ ወይ ስነስርዒት ኣኼባ ተጣሑሱ እዩ መናገር ወይም የስብሰባ ስነስርዒት ተጥሰዋሌ
ኢለ ከስተኻኽሌ እንተዖይኾይኑ ዖረባ ንዛጀመረ ብል ሇማስተካከሌ ካሌሆነ በስጠቀር በመናገር ሊይ
ኣባሌ ከቋርፅ የብለን። ያሇንአባሌ ማስቆም አይችሌም።
5. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተዯንገገ 5. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ስር የተዯነገገው
እንተሃሇወ እኳ ቤት ምኽሪ ኣብ ዛቐረበ ዋኒን ቢኖርም ምክርቤቱ በቀረበው ጉዲይ ሊይ ውሳነ
ውሳነ ቅዴሚ ምሃቡ ከከምአዴሊይነቱ ጊዚን ቦታን ከመስጠቱ በፉት እንዯየ አስፇሊጊነቱ ቦታና ግዘ
ብምውሳን ካብ ዛምሌከቶም ሒሇፌቲ ወይ ሰብ ሇመወሰን የሚመሇከታቸው ሃሊፉዎች ወይም
ሞያ ተወሳኺ መብርሂ ወይ መረዲእታ ክሰምዔ ባሇሞያዎች ተጨማሪ መግሇጫ ወይም ማስረጃ
ወይ ከቅርብ ይክእሌ፣ ዛርዛሩ ብዛወፀእ ዯንቢ መስማት ወይም ማስቀረብ ይችሊሌ። ዛርዛሩ
ይዴንገግ። በሚወጣ ዯንብ ይዯነገጋሌ።
240
17 ውሳነ ሒሳብ ምቕራብን ውሳነ ምሃብን 17 የውሳነ ሃሳብ ማቅረበና ውሳነ መስጠት
1. ኣፇ ጉባኤ ኣብ ዛቐረበ ዋኒን እኹሌ ምይይጥ 1. አፇ-ጉባኤ በቀረበው ጉዲይ ሊይ የተዯረገው
ተገይሩ እዩ ኢለ እንትኣምን ውሳነ ሒሳብ ከቅርብ ውይይት በቄ ነው ብል ስያምን የውሳኒ ሃሳብ
ወይ ብኣባሊት ንክቐርብ ክሒትት ይኽእሌ። ማቅረብ ወይም በአባሊት እንዱቀርብ መጠየቅ
ይችሊሌ።
2. ውሳነ ሒሳብ ብቃሌ ወይም ብፅሐፌ ክቐርብ 2. የውሳነ ሃሳብ በቃሌ ወይም በፅሐፌ መቅረብ
ይክእሌ። ነቲ ኣኼባ ውሳነ ንምሃብ ብዖይአፀግም ይችሊሌ። ሇስብሰባውን ውሳነ ሇመስጠት
ኣገባብ ግሌፂ ኮይኑ ክቐርብ ይግባእ። በማያስቸግር ሁኒታ ግሌፅ ሆኖ መቅረብ አሇበት።
3. ውሳነ ሒሳብ ቅዴሚ ምቅራቡ እንተወሒዯ ብሒዯ 3. የውሳነ ሃሳብ ከመቅረቡ በፉት ብያንስ በአንዴ
ካሉእ ኣባሌ ክዴገፌ ይግበኦ። ሉሊ አባሌ መዯገፌ ይኖርበታሌ።
4. ኣብ ሒዯ ዊኒን ሌዔሉ ሒዯ ውሳነ ሒሳብ እንተ 4. በአንዴ ጉዲይ ሊይ ከአንዴ በሊይ የውሳነ ሃሳብ
ቀሪቡ ብኣብዙሒ ዴምፂ ይፌሇ። የቀረበ እንዯሆነ በአብሊጫ ዴምፅ ይሇያሌ።
5. ብፌለይ ኩነታት እንተዖይተወሲኑ ቤት ምኽሪ 5. ሇየት ባሇ ሁኒታ ካሌተወሰነ በስተቀር ምክር ቤቱ
ኣብ ሒዯ ዋኒን ውሳነ ዖሔሌፌ ብሒባራዊ ዴምፂ በአንዴ ጉዲይ ሊይ ውሳነ ይምያስተሊሌፇው በጋራ
ይኸውን ምርዴዲእ እንተዖይ ተኻኢለ ኣብቲ ዴምፅ ይሆናሌ። መግባባት ካሌተቻሇ በስብሰባው
አኼባ ብዛተረከቡ አባሊት አብዙሒ ዴምፂ ሊይ በተገኙት አባሊት አብሊጫ ዴምፅ ይወሰናሌ።
ይውሰን። 6. ሇውሳኔ የሚሰጠው ዴምፅ በቅዴምያ ሇዴጋፌ፣
6. ንውሳነ ዛዋሃብ ዴምፂ ብቀዲምነት ንምዴጋፌ፣ ቀጥል የተቃውሞ፣ በመጨረሻ በዴምፅ ተአቅቦ
ቀፂለ ንተቃውሞ፣ ኣብ መወዲእታ ንዴምፂ ቀዯም ተከተሌ ዔዴሌ በመስጠት ይሆናሌ።
ታዒቅቦ ቀዯም ሳዒብ ዔዴሌ ብምሃብ ይኸውን። 7. የምክርቤቱ ስብሰባ ውሳኒ ዴምፅ እኩሌ በእኩሌ ሇ
7. ውሳነ ዴምፂ ኣኼባ ቤት ምኽሪ ማዔረ፣ ማዔረ 2 2 የተከፇሇ እንዯሆነ በዯንብ በተዖረዖረው
ዛተኸፇሇ እንተኾይኑ ብዯንቢ ብዛተዖርዖረ መሰረት ምክርቤቱ ውሳኒ ይሰጣሌ።
መሰረት ቤት ምኽሪ ውሳነ ይህብ።
8. ተቃውሞ ዴምፂ ዖሇዎምን ዴምፂ ዖይሃቡን 8. የተቃውሞ ዴምፅ ያሊቸው እና ዴምፅ ያሌሰጡ
ኣባሊት ምኽንያቶም ከቕርቡ ኣዴሊይ ኾይኑ አባሊት ምክንያታቸውን መግሇፅ አስፇሊጊ ሆኖ
እንትርከብ ይፌቀዯልም። ሲገኝ ይፇቀዴሊቸዋሌ።
18 ነቲ ውሳነ ዲግም ብዙዔባ ምርኣይ 18 ውሳኔውን እንዯገና ስሇማየት
1. ብመሰረት ዒንቀፅ 17 አብ ሒዯ ዋኒን ንዛተውሃበ 1. በአንቀፅ 17 መሰረት በአንዴ ውሳኔ የተሰጠበት
ውሳነ እቲ ውሳነ ዛተዋሃበለ ኣኼባ ቅዴሚ ጉዲይ ሊይ ውሳኔ የተሰጠበት ስብሰባ ከመጠናቀቁ
ምዛዙሙ ዲግም ንክረአ ብኣባሌ ቤት ምኽሪ ሔቶ በፉት እንዯገና እንዱታይ በምክር ቤቱ አባሌ
ክቐርብ ይኽእሌ። ጥያቂ ሉቀርብ ይችሊሌ።
2. እቲ ሔቶ ዲግም ንምይይጥ ክቐርብ ዛክእሌ ኣብቲ 2. ጥያቄ እንዯገና ሇውይይት የሚቀርብ በስብሰባው
ኣኼባ ካብ ዛተረኸቡ ኣባሊት ብኣብዙሒ ዴምፂ ሊይ በተረኙ አባሊት አብሊጫ ዴምፅ ሲዯገፌ
እንትዴግፌ ይኸውን። ይሆናሌ።
3. ዲግም ምይይጥ ዛግበረለ ውሳነ ክሌወጥ ዛክእሌ 3. እንዯገና ውይይት የተዯረገበት ውሳኔ መሇወጥ
ከምባሒዴሽ ዛቐረበ ውሳነ-ሒሳብ ኣበቲ አኼባ የሚችሇው እንዯአዱስ የቀረበው የውሳኔ ሒሳብ
ካብ ዛተረኸቡ አባሊት ውሽጢ ሌዔሉ ፌርቂ በስብሰባው ከተገኙ አባሊት ወስጥ ከግማሽ በሊይ
(50%+1) ዴምፂ እንተረኺቡ እዩ። (50%+1) ዴምፅ ካገኘ ነው ።
4. እቲ አኼባ ምስተዙዖመ ዲግም ንምውሳን ዛቐርብ 4. ስብሰባው ከተጠናቀቀ ቦሃሊ እንዯገና ሇመወሰን
ሔቶ ብመሰረት አንቀፅ 15 ከም ብሒደሽ አጀንዲ የሚቀርብ ጥያቂ በአንቀፅ 15 መሰረት እንዯ
ዛተአናገዴ ይኸውን። አዱስ አጀንዲ የሚስተናገዴ ይሆናሌ።
19 ሒሳብ ናይ ምሌዒሌ መሰሌ 19ሒሳብ የማንሳት መብት
1. ሒዯ ሒሳብ ንቤት ምኽሪ ምይይጥ ዖቕረበ ኣባሌ 1. አንዴን ሒሳብ ሇምክር ቤት ውይይት ያቀረበ
ኣብቲ ሒሳብ ቅዴሚ ውሳነ ምሃቡ ሒሳቡ ከሌዔሌ አባሌ በሒሳቡ ሊይ ውሳኔ ከመስጠቱ በፉት
241
ይኽእሌ። ሒሳቡን ማንሳት ይችሊሌ።

2. ካሉእ ኣባሌ ነዘ ዛተሌዒሇ ሒሳብ ከም ናይ ባዔለ 2. ላሊ አባሌ ይህንን የተነሳው ሒሳብ እንዯራሱ
ሒሳብ ገይሩ ብምቕራብ ነቲ ምይይጥ ክቅፅል ሒሳብ አዴርጎ በማቅረብ ውይይቱን ማስቀጠሌ
ዛኽእሌ ምኳኑ ቅቡሌ ኮይኑ እንዴሔር ዖየሇ ግን እንዯተጠበቀ ሆኖ ከላሊ ግን በሃሳቡ ሊይ ሲዯረግ
እቲ ዛነበረ ምይይጥ ይቋረፅ። የነበረውም ውይይት ይቆማሌ።
20 ብዙዔባ ቃሇ ጉባኤ 20 ስሇ ቃሇ ጉባኤ
1. ናይ ቤት ምኽሪ ወይ ናይ ኮሚቴታት ዛኮነ ይኹን 1. የምክርቤት ውይይት የኮሚቴዎች ማናቸውመ
ናይ ኣኼባ ቃሇ-ጉባኤ ብስነ-ስርዒት ክትሒዛ ስብሰባ ቃሇ ጉባኤ በስነ-ስርዒት የተያዖ መሆን
ኣሇዎ። አሇበት።
2. እቲ ቃሇ ጉባኤ ዴማ፦ 2. የቃሇ ጉባኤውም፣
ሀ ናይቲ ኣኼባ ቦታ፣ ዔሇትን ስዒትን፣ ሀ የስብሰባውን ቦታ፣ ቀን እና ስዒት፣
ሇ ዛርዛር ስም ተሳተፌቲ ኣኼባ፣ ዛመፁለ ቦታን ሇ የስብሰባውን ተሳታፉዎች ስም ዛርዛር፣ የመጡበት
ሒሊፌነት፣ ቦታ እና ሃሊፉነት፣
ሏ አባሌ ከይኮኑን ዴምፂ ከይሃሇዎምን ዛተሳተፈን ሏ አባሌ ሳይሆኑና ዴምፅ ሳይኖራቸው የተሳተፊ እና
ዯረጃ ተሳትፍኦምን፣ የተሳትፍአቸው ዯረጃ።
መ ንአኼባ ዛቐረበ ኣጀንዲ፣ መ ሇስብሰባው የቀረበ አጀንዲ፣
ረ ብኣፇሊሊይ ክምዛገብ ኣብቲ ኣኼባ ዛቐረበ ሒሳብ፣ ሠ በሌዩነት እንዱመዖገብ በስብሰባው ሊይ የቀረበ ሃሳብ፣
ሰ ኣብቲ ኣኼባ ዛተዋሃበ ውሳነን እቲ አኼባ ረ በስብሰባው የተሊሇፇ ውሳኔ እና ስብሰባው
ዛተዙዖመለ ኩነታትን ጊዚን ዛሒዖ ክኸውን ኣሇዎ የተጠናቀቀበት ሁኔታ እና ጊዚ የያዖ መሆን አሇበት
3. ሒዯ ቃሇ-ጉባኤ ኣብ ዛቅፅሌ ኣኼባ ቀሪቡ ክፀዴቕ 3. አንዴ ቃሇ ጉባኤ በሚቀጥሇው ስብሰባ ቀርቦው
ኣሇዎ፣ ንምፅዲቑ እውን ብፉርማ ኣፇ-ጉባኤን መፅዯቅ አሇበት። መፅዯቁም ብአፇ-ጉባኤውና
ምክትሌ ኣፇ-ጉባኤን ይረጋገፅ። በምክትሌ አፇ-ጉባኤው ፉርማ ይረጋገጣሌ።
4. ኩለ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ናይቲ ኣኼባ ቃሇ ጉባኤ 4. ማንኛውምአባሌ የስብሰባውን ቃሇ ጉባኤ ማየት
ክርኢ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
ስነ-ስርዒት ምውፃእ ሔጊ ሔግ የማውጣትስነ-ስርዒት
21 ስሌጣን ምውፃእ ሔጊ 21 ሔግ የማውጣት ስሌጣን
ናይ ቤት ምኽሪ ስሌጣን ምውፃእ ሔጊ ዛግሇፅ ሒዯሽቲ የምክርቤቱ ሔግ የማውጣት ስሌጣን የሚገሌፀው
ሔግታት ብምውፃእ፣ አብስራሔ ንዖሇዉ ብምምሔያሽ አዲዱስ ሔጎች በማውጣት፣በስራ ሊይ ያለትን
ወይ በምስዒር ይኸውን። በመሻሻሌ ወይም በመሻር ይሆናሌ።
22 ሔጊ ናይ ምምንጫው ስሌጣን 22 ሔግ የማመንጨት ስሌጣን
ረቂቅ ሔጊ ብምምንጫው ናብ ቤት ምኽሪ ክቕርቡ የህግ ረቂቅ በማመንጨት ሇምክርቤቱ ማቅረብ
ዛኽእለ፣ የሚችለት፦
1. ኣካሊት መፇፀምቲ ክሌሊዊ መንግስቲ 1. የክሌለ መንግስት አስፇፃሚ አካሊት
2. ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ ክሌሌ 2. የክሌለ ጠቅሊይ ፌርዴቤት
3. ተፀዋዔነቶም ንቤት ምኽሪ ዛኾኑ ካሌኦት ኣካሊት 3. ተጠሪነታቸው ሇምክርቤት የሆኑ ላልች
መንግስቲ የመንግስት አካሊት።
4. ብክሌሌ ዯረጃ ዛተወዯቡ ማሔበራት ሒፊሽ 4. በክሌሌ ዯረጃ የተዯራጁ የቡዛሃን ማሔበራት
5. ኣባሊት ቤት ምኽሪ፣ 5. የምክርቤት አባሊት
6. ቀወምቲ ኮሚቴታት ቤት ምኽሪ ወይ ዴማ 6. የምክርቤት ቆዎሚ ኮምቲዎች ወይም
7. ኣፇ-ጉባኤ ቤት ምኽሪ እዮም 7. የምክርቤት አፇ-ጉባኤ ናቸው።
8. በዘ ዒንቀፅ ኣብ ትሔቲ ዒንቀፅ 1፣ 2፣ 3ን 4ን 8. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1፣2፣3ና4 ስር
ዛተገሇፁ ኣካሊት፣ ሔጊ ዖመንጩው አብ ክሉ የተገሇፁት አካሊት፣ሔግን የምያመነጩት በሔግ
ብሔጊ ዛተዋሃቦም ስሌጣን ወይም ብዛተጣየሸለ በተሰጣቸው ስሌጣን ወይ በተቋቋምበት ዒሊማ
242
ዔሊማ ይኸውን። ዗ርያ ይሆናሌ

23 ብዙዔባ ኣቀራርባ ረቂቕ ሔጊ 23 ስሇ ሔግ ረቂቅ አቀራረብ
1. በዘ ኣዋጅ ኣብ ትሔቲ ዒንቀፅ 14 /1 መሰረት 1. በዘህ አዎጅ ዒንቀፅ 14 /1 ስር በተዯነገገው መሰረት
ዛተዯንገገ ኣግባብ ዛኮነ ይኹን ረቂቕ ሔጊ ማንኛውም የህግ ረቂቅ የምያቀርብ አካሌ ምክርቤት
ዖቕርብ ኣካሌ ቅዴሚ 45 ማዒሌቲ ኣኼባ ቤት ስብሰባ 45 ቀናት በፉት ሇአፇ ጉባኤው ማቅረብ
ምኽሪ ናብ ኣፇ-ጉባኤ ብፅሐፌ ከቕርብ ኣሇዎ። አሇበት።
2. አብ ሊዔሉ አብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተጠቀሰ 2. ከሊይ በንኡስ ዒንቀፅ 1 የተጠቀሰው ቢኖርም
እንተሃሇወኳ በቲ ዛተጠቀሰ ግዘ ንምቅራብ እንዯበጀት አዋጅ የመሳሰለ በተጠቀሰው ግዘ
ዖፀግም ከም ኣዋጅ በጀት ዛመስሌ ረቂቕ ካብዘ ሇማቅረብ የምያስቸግር ረቂቅ ከዘህ ባጠረ ግዘ
ብዛሒፀረ ግዘ ክቐርብ ይኽእሌ። ሉቀርብ ይችሊሌ።
3. ትሔዛቶ እቲ ፅሐፌ እውን በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 3. የፅሔፌ ይዖትም በዘህ አዋጅ አንቀጽ 14/3 ሊይ
14/3 መሰረት ዛተዯንገገ ክኸውን ኣሇዎ። በተዯነገገው መሰረት መሆን አሇበት።
4. አብ ሊዔሉ ዛተዯንገገ ከም ዖል ኮይኑ ብአባሊት 4. ከዘህ በሊይ በተዯነገገው እንዯተጠበቀው ህኖ
ቤት ምኽሪ ዛቐርብ ረቂቕ ሔጊ እንተዋሒዯ ብ 4 በምክርቤት አባሊት የሚቀርብ የህግ ረቂቅ ብያንስ 4
ፉርማ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ክዴገፌ ይግበኦ። የምክርቤት አባሊት ፉርማ መዯገፌ ይኖርበታሌ።
5. ብፇፃሚ አካሌ ዛቐርብ ዛኾነ ይኹን ረቂቕ ሔጊ 5. ከአስፇፃሚ አካሌ የሚቀርብ ማንኛውም የህግ ረቂቅ
ብቀዲምነት ብቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ ክሌሊዊ አስቀዴሞ የክሌለ መንግስት አስተዲዯር ምክርቤት
መንግስቲ ክረአ ኣሇዎ። መታየት አሇበት።
6. አፇ-ጉባኤ ብመሰረት አብ ሊዔሉ ዛተዯንገገ 6. አፇ-ጉባኤው ከዘይ በሊይ በተዯነገገው መሰረት
ዛበፅሔ ረቂቐ ሔጊ ንፇሇማ ንባብ አጀንዲ የዯረሰውን የህግ ረቂቅ ሇመጀመያ ንባብ አጀንዲ
ይሔዖለ። ይያዛሇታሌ።
24 ፇሊማይ ንባብ 24 የመጀመርያ ንባብ
1. ንፇሊማይ ንባብ ዛተተሒዖለ ረቂቅ ሔጊ 1. የመጀመርያ ንባብ የተያዖሇት የህግ ረቂቅ
መተሒባበሪ ኮሚቴ ኣብ ዛተረኸበለ ኣፇ ጉባኤ አስተባባሪ ኮሚቴ በተገኘበት አፇ-ጉባኤው
ወይ ንሱ ዛወከል ሰብ ወይ ነቲ ረቂቕ ሔጊ ዖቐረቦ ወይም እሱ የሚወክልው ሰው ወይም የህግ ረቂቁ
ኣካሌ ተወካሉ ብዔሉ የንብብ። ባቀረበው አካሌ ተወካይ በይፊ ይነበባሌ።
2. እቲ ዛቐረበ ረቂቕ ሔጊ በዛሑ ዖሇዎን ንምንባብ 2. የቀረበው የህግ ረቂቅ ብዙትና ማንበቡ ግዘ
ግዖ ዛወስዴን እንተኮይኑ ኣፇ-ጉባኤ ንኣባሊት የምወስዴ ከሆነ አፇ-ጉባኤው ሊአስተባባሪ
መተሒባበሪ ኮሚቴ ቀዱሙ ክበፅሕም ብምግባር ኮሚቴው አባሊት አስቀዴሞ እንዱዯርሳቸው
ብዔሉ ከይተነበበ ምይይጥ ክግበረለ ክገብር በማዴረግ በይፊ ሳይነበብ ውይይት
ይክእሌ። እንዱዯረግበት ማዴረግ ይችሊሌ።
3. ፇሊማይ ንባብ ምስ ተዙዖመ ኣፇ-ጉባኤ ኣብቲ 3. የመጀመርያ ንባብ ከተጠናቀቀ ቦሃሊ አፇ ጉባኤው
ረቂቕ ብሒፇሻዊ መሌክዐ የመያይጥ። በረቂቁ አጠቃሊይ ሁኔታ ሊይ ያወያያሌ።
4. ኣብቲ ረቂቕ እኹሌ ምይይጥ ምስ ተገበረለ 4. በረቂቅ ሊይ በቂ ውይይት ከተዯረገበት ቦሃሊ
በቶም ኣባሊት ብ50%+1 ብዴምፂ እንተተዯጊፈ በኣባሊቱ በ 50%+1 ዴምፅ ከተዯገፇ
ናብ ዛምሌከቶ ቀዋሚ ኮሜቴ መምራሔ ሇሚመሇከተው ቆዋሚ ኮሚቲ መምራት
ከየዴሌየለ ብቀጥታ ናብ ቤት ምኽሪ ምቕራብ ሳይስፇሌግ ሇምክርቢቱ ስብሰባ ማቅረብ
ይካኣሌ። ይችሊሌ።
5. ብቀጥታ ናብ ቤት ምኽሪ ምቅራብ ዖይካአሌ 5. በቀጥታ ሇምክርቤቱ ማቅርብ የማይችሌ ከሆነ
እንተኾይኑ ብኣፇ-ጉባኤ እቲ ዋኒን ዛምሌከቶ በአፇ-ጉባኤው ጉዲዩ ሇሚመሇከተው ቋሚ ኮሚቲ
ቀዋሚ ኮሚቴ ይምራሔ። ይመራሌ።
25. ረቂቕ ሔጊ ንዛምሌከቶ ቀዋሚ ኮሚቴ ብዙዔባ 25 የሔግ ረቂቅ ሇሚመሇከተው ቋሚ ኮሚቲ መምራት
ምምራሔ
243
1. ኣፇ-ጉባኤ ረቂቕ ሔጊ ናብ ቀዋሚ ኮሚቴ 1. አፇ-ጉባኤ የሔግ ረቂቁ ሇሚመሇከተው ቋሚ

ዛመርሔ ብቐዲምነት ኣወዲዴባ እቲ ኮሚቴ፣ ኮሚቲ የሚመራው በቅዴምያ የኮሚቲው
ነቲ ረቂቕ ዖቕረበ ኣካሌን ትሔዛቶ እቲ አዯረጃጀት፣ ረቂቅን የምያቀርበው አካሌና
ኣዋጅን ኣብ ግምት ብምእታው ይኸውን። የአዋጁ ይዖት ከግምት በማስገባት ይሆናሌ።
2. እቲ ኩነታት ዖገዴዴ ኣብ ዛኾነለ እዋን 2. ሁኒታው አስገዲጅ በሚሆንበት ጊዚ አስተባባሪ
መተሒባበሪ ኮሚቴ እቲ ረቂቕ ብሌዔሉ ሒዯ ኮሚቴ ረቂቁ ከአንዴ በሊይ በሆነ ኮሚቴዎች
ኮሚቴታት ንክረአ ክመርሔ ይኽእሌ። እንዱታይ ሉመራ ይችሊሌ።
3. ኣብዘ በዘ ኣዋጅ ኣብ ንኡስ ኣንቀፅ/2/ 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 የተዯነገገው
ዛተዯንገገ እንተሀሇወ እኳ ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት ቢኖርም የአስተዲዯርና ሔግ ጉዲዮች ቋሚ ኮሚቴ
ሔግን ምምሔዲርን ኩልም ዛወፁ ረቂቕ ሔጊ የማንኛውንም የሔግ ረቂቅ ይዖት የመመርመር
ትሔዛቶ ሔጊ ናይ ምምርማር ግቡእ ኣሇዎ። ግዱታ አሇው።
26. ካሌኣይ ንባብ 26 ሁሇተኛ ንባብ

1. ኣፇ ጉባኤ ዴሔሪ ፇሊማይ ንባብ ንዛምሌከቶ 1. አፇው ጉባኤው ከመጀመርያው ንባብ ቦሃሊ
ቀዋሚ ኮሚቴ ኣብ ዛተመረሏለ ረቂቕ ሔጊ ሇሚመሇከተው ቋሚ ኮሚቴ በተመራው የህግ
ኣመሌኪቱ ተዲሉዩ ኣብ ዛቐርብ ውሳነ ሒሳብ ረቂቅ ሊይ ተዙጋጅቶ የቀረበው የውሳኔ ሃሳብ
ብንባብ ንክቐርብ ይገብር። በንባብ እንዱቀርብ ያዯርጋሌ።
2. ኣብ ዛቐረበ ውሳኔ ሒሳብ ብዔምቆት ምይይጥ 2. በቀረበው የውሳነ ሃሳብ ሊይ ውይይት በስፊት
ንክካየዴ መዴርኽ ይኸፌት። እንዱካየዴ መዴረክ ክፌት ያዯርጋሌ።
3. ኣብቲ ረቂቕ ሔጊ እኹሌ ምይይጥ ምክያደ 3. በረቂቁ ሊይ በቂ ውይይት መካየደ ከታመነበት
እንተኣሚንለ ሔጊ ኮይኑ ንክውፅእ ንአኼባ ሔግ ሆኖ እንዱወጣ በትግራይ ምክርቤት ስብሰባ
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ንክቐርብ ወይ እንዱቀርብ ወይም በምክርቤቱ ስብሰባ ሊይ ቀርቦ
ናብ ኣኼባ ቤት ምኽሪ ቀሪቡ እንተኾይኑ ከሆነ ዯግሞ እንዱፀዴቅ ይወስናሌ። በተዯረገው
ዴማ ንክፀዴቕ ይውስን። ኣብ ዛተገበረ ምርመራ ያሌተጠናቀቀ ጉዲይ የሚኖር ከሆነ
ምርምራ ዖይተዙዖመ ዋኒን እንተሃሉዩ ዴማ ዯግሞ ሇሁሇተኛ ግዘ ሉመረመር ሇሚመሇከተው
ንሳሌሳይ ግዖ ንክምርመር ናብ ዛምሌከቶ ቆዋሚ ኮሚቴ ከመመርያ ጋር ይሊካሌ።
ቀዋሚ ኮሚቴ ምስ መምርሑ ይሊኣኽ።
4. እቲ ዛወፅእ ሔጊ ብህፁፅነት ዛእመነለ 4. የሚወጣው ሔግ አስቸኮይነቱ የሚታመንበት ከሆነ
እንተዖይ ኾይኑ እቲ ረቂቕ ሔጊ ዛተመርሏለ በስተቀር ረቂቁ የተመራሇት ቆዋሚ ኮሚቴ
ቀዋሚ ኮሚቴ ነቲ ረቂቕ መርሚሩ ውሳኔ ረቂቁን መርምሮ ሃሳብ ሇማቅረብ ብያንስ የ
ሒሳብ ንምቅራብ እንተዋሒዯ ናይ 20ማዒሌቲ 20 ቀናት ግዚ ይሰጠዋሌ።
ጊዚ ይውሃቦ።
5.ብዛምሌከቶ ቀዋሚ ኮሚቴ ኣብ ሳሌሳይ ንባብ 5. በሚመሇከተው ቋሚ ኮሚቴ በ3 ኛ ንባብ ሊይ
ዖቕርብ ውሳነ ናይ መወዲእታ ይኸውን። የሚቀርብ ውሳነ ሃሳብ የመጨረሻ ይሆናሌ።
27. ምትእኽኻብ ሒሳብ 27 ሃሳብ ማሰባሰብ
1.በዘ ኣዋጅ ብመሰረት አንቀፅ 25/1/ እቲ ረቂቕ 1. በዘህ አዋጅ በዒንቀፅ 25/1 መሰረት ረቂቁ
ዛተመረሏለ ኮሚቴ ኣብ ሳሌሳይ ንባብ ዖቕርቦ የተመራሇት ኮሚቴ በ 2 ንባብ ሊይ የሚያቀርበው
ውሳነ ሒሳብ ግዚ ብምውሳኽ ሒሳብ ንክውሃበለ የውሳነ ሃሳብ ግዘ በመውሰዴ ሃሳብ እንዱሰጥበት
ብምግባር እውን ክኸውን ይኽእሌ። ማዴረግን ሉሆን ይችሊሌ።
2. አብ ረቂቕ ሔጊ ሒሳብ ንክትኣኻኸብ 2. በረቂቁ ሊይ ሃሳብ ማሰባሰብ የሚዯገፌ ከሆነ
እንተዯጊፈ ዛምሌከቶ ኮሚቴ ከከም ኣዴሊይነቱ የሚመሇከተው ኮሚቴ እንዯየ አስፇሊጊነቱ
፣
ሀ. ኣባሊት ቤት ምኽሪ ፣ ሀ. የምክርቤቱ አባሊት
ሇ. ኣብያተ ምኽሪ ወረዲን ጣብያን ሒሳብ ንክህብለ ሇ. የወረዲና የቀበላ ምክርቤቶች ሃሳብ እንዱሰጥበት
244
ኩነታት የመቻቹ ሁኔታቸውን ያመቻቻሌ

ሏ. ብዯረጃ ክሌሌ ዖሇዉ አካሊት ሒሳብ ዛህብለ ሏ. በክሌሌ ዯረጃ ያለት አካሊት ሒሳብ
መዴረክ የዲለ ወይ ዴማ የሚሰጡበትን መዴረክ ያዖጋጃሌ ወይም
መ. ነቲ ጉዲይ ዛምሌከቶ ሰብ ሞያ ብምዔዲም መ. በጉዲዩ የሚመሇከታቸው ሞያቶኞች በመጋበዛ
ረ. አብቲ ረቂቅ ርኢቶ ክህብ ንዛዯሉ ሔብረተሰብ ሠ. በረቂቁ ሊይ አስተያየት መስጠት ሇሚፇሇግ
ምችው ኩነታት ብምዴሊውን ንክፇሌጦ ሔብረተሰብ አመቺ መንገዴ በማሳወቅ ይሆናሌ
ብምግባርን ይኸውን። ዛርዛሩ ብዯንቢ ዛርዛሩ በዯንብ ይዯነገጋሌ።
ይዴንገግ።
28 እቲ ሔጊ ብዙዔባ ዛፀዴቐለ ኩነታት 28 ሔጉ ስሇሚፀዴቅበት ሁኔታ
1. አፇ-ጉባኤ ናይቲ ሔጊ ናይ መወዲእታ ረቂቅ በዘ 1. አፇ-ጉባኤው የሔጉ የመጨረሻ ረቂቅ በዘህ አዋጅ
አዋጅ ብመሰረት አንቀፅ 14/6 ቅዴሚ ኣኼባ ዒንቀፅ 14/6 መሰረት ከምክርቤት ስብሰባ በፉት
ቤት ምኽሪ ናብ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ንክበፅሔ የምክርቤት አባሊት እንዱዯርስ ያዯርጋሌ።
ይገብር።
2. እቲ ረቂቕ በፂሔዎም እኹሌ ግዖ ምስ ተዋሃቡን 2. ረቂቁ ዯርሳቸው በቂ ግዘ ካሌተሰጣቸው ቦሃሊ
ከከም ኩነታቱ ብስሩዔ ወይ ብህፁፅ ኣኼባ ቤት እንዯየ ሁኔታው በመዯበኛ ወይም በአስቸኳይ
ምኽሪ ንክረአ ኣጀንዲ ይሔዖለ። የምክርቤቱ ስብሰባ እንዱታይ አጀንዲ
ይይዛሇታሌ።
3. ቤት ምኽሪ እኹሌ ምይይጥ ምስ ገበረለ አብቲ 3. ምክርቢቱ በበቂ ሁኔታ ከተወያየበት በሃሊ በረቂቁ
ረቂቕ አብ ዛቐረበ ሒሳብ ብምስማዔ ወይ ሊይ ከቀረበው ሃሳብ ሊይ በመስማማት ወይም
ብምምሔያሽ ምፅዲቑ ወይም እንተዖይ ተቀበል በመሻሻሌ ማፅዯቁም ወይም ሳይቀበሌ በመቅረት
ብምትራፌ ከም ዖውዯቆን ብኣብዙሒ ዴምፂ መጣለን በአብሊጫ ዴምፅ ይወሰናሌ።
ይውስን።
4. አፇ-ጉባኤውን ቤት ምኽሪ ኣብቲ ረቂቕ ሔጊ 4. አፇ-ጉባኤውም በህጉ ረቂቅ ሊይ ምክርቤቱ
ዛወሰድ ናይ መወዲእታ ውሳነ ብዔሉ የፌሌጥ። የወሰዯውም የመጨረሻ ውሳነ ይፊ ያዯርጋሌ።
29 ዛፀዯቐ ሔጊ ብዙዔባ ምፌራም፣ ምሔታምን 29 የፀዯቀውን ሔግ ስሇ ማሳተም
ምዛርጋሔን
1. ቤት ምኽሪ ዛቀረበለ ረቂቕ ሔጊ ዖፅዴቖ 1. ምክርቤቱ የቀረበሇትን ረቂቅ ሔግ ያፀዯቀ ኩነ
እንተኾይኑ አፇ-ጉባኤ ነዘይ ብምግሊፅ ቁፅሪ አፇ-ጉባኤው የሆኑን በመግሇፅ ቁጥር ሰጥቶበት
ብምሃብ ንፉርማ ናብ ፕረዘዯንት ክሌሊዊ ሇፉርማ ሇክሌለ መንግስት ርእስ መስተዲዴር
መንግስቲ ንክሌአኽ ይገብር። እንዱሊክ ያዯርጋሌ።
2. እቲ ፕረዛዯንት እውን ዛፀዯቐ ሔጊ ተሊኢኹለ 2. ፕረዘዲንቱ የፀዯቀው ሔግ ተሌኮሇት በ 15 ቀናት
ኣብ ውሽጢ 15 መዒሌቲ ይፌረም። ኣብቲ ግዘ ውስጥ ይፇርማሌ። በተጠቀሰው ግዘ
ዛተጠቐሰ ማዒሌቲ እንተዖይ ተፇሪሙ እቲ ሔጊ ካሌተፇረመ ሔጉ በስራ ሊይ ይውሊሌ።
አብ ስራሔ ይውዔሌ።
3. ዛፀዯቐ ሔጊ አብ ነጋሪት ጋዘጣ ትግራይ 3. የፀዯቀውን ሔግ በትግራይ ነጋሪት ጋዘጣ ታትሞ
ተሒቲሙ ቅዴሚ ምውፅኡ እርማት ቴክኒክ ከመውጣቱ በፉት የተክኒክ እርምት ማዴረግ
ብኣፇ-ጉባኤ ዛፌፀም ይኸውን። በአፇ-ጉባኤው የሚከናወን ይሀናሌ።
4. ዛተገበረ እርማት ቴክኒክ እውን ንፕረዘዯንት 4. የተዯረገው የተክኒክ እርምት ሇርእስ መስተዲዯሩ
ይግሇፅ። ይገሇፃሌ።
5. ኣፇ-ጉባኤ ዛፀዯቐ ሔጊ አብዘ አብዘ ዒንቀፅ 5. አፇው ጉባኤው የፀዯቀው ሔግ በዘህ ዒንቀፅ ሔግ
ዛተዯንገጉ ኣግባባት ዛተማሌኡ ምዃኖም እንተ ስር የተዯነገጉትን ሁኔታዎች መሞሊቱን
አረጋጊፁ ብነጋሪት ጋዘጣ ትግራይ ንክሔተም ሲያረጋግጥ ሇትግራይ ነጋሪት ጋዘጣ እንዱታተም
ይግበር። ያዯርጋሌ።
6. ንቤት ምኽሪ ፀዱቖም ዛተሒተሙ ሔግታት ብዙዔባ 6. በምክርቤት ፀዴቆው የታተሙ ህጋች
245
አግባብ ዛርግሏኦም ብቤት ምኽሪ ዛወፀ ስሇሚሰራጭበት ሁኒታ ምክርቤቱ በምያወጣው

ዯንቢይውሰን። ዯንብ ይወስናሌ።
30 ብዙዔባ ምፅዲቕ ምሔታምን ምዛርጋሔን ዯንብታት 30 ዯንቦችን ስሇማፅዯቅ፣ ማሳተምና ማሳራጨት
ብዙዔባ ምፅዲቕ ምሔታምን ምዛርጋሔን ዯንብታት ዯንቦችን ስሇማፅዯቅ፣ ማሳተምና ማሰራጨት
ቤት ምኽሪ ብዛወፀ ዯንቢ ይውሰን ። በተመሇከተ ምክርቤቱ የምያወጣው ዯንብ
ይወስናሌ።
ስነ- ስርዒት ክትትሌን ቁፅፅርን የክትትሌና ቁጥጥር ስነ-ስርዒት
31. ንመንግስታዊ ኣካሊት ብዙዔባ ምክትታሌን 31 የመንግስት አካሊትን መከታተሌና መቆጣጠር
ምቁፅፃርን
ቀንዱ ዔሊማ ክትትሌን ቁፅፅርን የክትትሌና የቁጥጥር ዋና ዒሊማ፣
1. ሃፌቲ ህዛብን መንግስትን ብኣግባቡ ኣብ ስራሔ 1. የህዛብና የመንግሰት ሃብት በአገባብ ስራ ሊይ
ምውዒለ መዋለን፣
2. ስራሔቲ ብመሰረት ሔግን ስርዒትን እናተፇፀሙ 2. ሰራዎቸ ሔግ እና ስርዔትን መሰረት
ምዃኖም አዴርገው አየተከናወኑ ሙሆኑን ፣
3. ፌትሒውን ቁሌጥፈን ኣንፇት ሌምዒት ምህሊው 3. ፌትሒዊ እና ፇጣን የሌማት አቅጣጫ
መኖሩ፣
4. ዱሞክራሲን ሰናይ ምምሔዲርን ዛተዖርገሏ ምዃኑ 4. ዳሞክራሲና መሌካም አስተዲዯር መዖርጋቱን፣
5. መሰሌ ዚጋታት፣ ሰሊምን ፀጥታትን ዛተኸበረ 5. የዚጎች መብት፣ ሰሊም እና ፀጥታ መከበሩን፣
ምዃኑ
6. ከምኡውን ኣብ ሞንጎ ኣካሊት መንግስቲ ዛተዋዯዯ 6. እንዱሁም በመንግስት አካሊት መካከሌ የተቀናጀ
ኣሰራርሒ ምህሊዉ ምርግጋፅ። አሰራር መኖሩን ማረጋገጥ ነው።
32 ብቤት ምኽሪ ክትትሌን ቁፅፅርን ዛግበረልም 32 ምክር ቤት ክትትሌና ቁጥጥር የሚያዯርግባቸው

ኣካሊት አካሊት
1. ኣካሊት ክሌሊዊ መንግስቲ 1. የክሌለ መንግስት አካሊት፣
2. ንቤት ምኽሪ ተፀዋዔቲ ኮይኖም ኣብ ዛተጣየሹ 2. ሇምክር ቤቱ ተጠሪ ሆነው በተቋቋሙ የተሇያዩ
ዛተፇሊሇዩ ኣካሊት አካሊት።
33 ኣቀራርባ ፀብፃብ ኣካሊት መንግስትን 33 የመንግስት አካሊት ሪፖርት አቀራረብ
1. ኣብ ዒንቀፅ 4/2/ ዛተዯንገገ ከምዖል ኮይኑ 1. በአንቀፅ/2/ ሊይ የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ
ብርእሰ ምምሔዲር አብ ዒመት ክሌተ ግዚ ናብ ርእሰ መስተዲደሩ በዒመት ሁሇት ጊዚ
ቤት ምኽሪ ፀብፃብ የቕርብ። እዘ ኮይኑ እውን ሇምክርቤቱ ሪፖርት ያቀርባሌ።ይህ
ንክቀርብ ዛእመነለ ዋኒን ኣብ ዛኾነ ይኹን እዋን ሆኖምእንዱቀርብ የታመነበት ጉዲይ በማናቸውም
ክቐርብ ይኽእሌ። ጊዚ መቅረብ ይችሊሌ።
2. ኩለ ኣካሌ ክሌሊዊ መንግስቲ ኣብ ውሽጢ 2. ማናችውም የክሌለ የመንግስት አካሌ በተወሰነ
ዛተወሰነ እዋን ንዛምሌከቶ ቀዋሚ ኮሚቴ ፀብፃብ ጊዚ ውስጥ ሇሚመሇከተው ቋሚ ኮሚቴ ሪፖርት
ክቕርብ ኣሇዎ። ማቅረብ አሇበት።
3. እቲ ዛቐረበ ፀብፃብ ትሌሚ ስራሔን 3. የሚቀርበው ሪፖርት የስራ ዔቅዴ እና በክንውን
ኣብ ኣፇፃፅማ ዛተረኸበ ውፅኢትን፣ ምምሔዲር የተገኘ ውጤት፣ የበጀት አስተዲዯር እና
በጀትን፣ ኣፇፃፅማን፣ ቀንዱ ዖጋጥሙ ፀገማትን አፇፃፀም፣ ዋና ዋና ያጋጠሙ ችግሮች እና
ዖተባብዐ ውፅኢታት ስራሔን ወዖተ ክሔዛ ኣሇዎ የሚያበረታቱ የስራ ውጤቶች ወዖተ ማቀፌ
አሇበት።
4. ቤት ምኽሪ ዛቐረበለ ፀብፃብ ሰሚዐ መሰረታዊ 4. ምክር ቤቱ የቀረበሇትን ሪፖርት አዲምጦ
ፀገም ምህሊው እንተ ኣሚኑ ዖዴሉ መስተኻኸሉ መሰረታዊ እግር መኖሩን ካመነ አስፇሊጊ
246
ስጉምቲ ይወስዴ። የእርምት እርምጃ የወስዲሌ።
34 ፀብፃብ ኮሚቴታት ብዙዔባ ምስማዔ 34 የኮሚቴዎችን ሪፖርት መሰማት

1. ብኣፇ ጉባኤ ብመሰረት ዛተዋሃበ ግዖ ሰሇዲ 1. በአፇ-ጉባኤው በተሰጠ የግዘ ሰላዲ መሰረት
ኮሚቴታት ቤት ምኽሪ ኣብ ዛተዋሃበን ስራሔቲ የምክር በረት ኮሚቴዎች በተሰጣአው ስራ ሊይ
ብኣቦ ወንበር ወይ ብምክትሌ አቦ ወንበር ናብ ሉቀመንበሩ ወይም ምክትሌ ሉቀመንበሩ ሇምክር
ቤት ምኽሪ ፀብፃብ የቕርቡ። ቤቱ ሪፖርት ያቀርባለ።
2. ብኮሚቴታት ዛቐርብ ፀብፃብ፣ 2. ኮሚቴዎች የሚያቀርቡት ሪፖርት
ሀ. ኣብ ዒመታዊ ትሌሚ ሒፇሻዊ አፇፃፅማ ሀ. የአመቱ እቅዴ አጠቃሊይ የስራ ክንውና
ስራሔትን
ሇ. ብቤት ምኽሪ በብእዋኑ ንዛምረሒልም ዋኒናት ሇ. ሇምክር ቤቱ በየግዚው የሚመሩሊው ጉዲዮች
ዛምሌከት ይኸውን። አስመሌክቶ ይሆናሌ።
3. ኣባሊት ቤት ምኽሪ ኣብ ዛቕረበ ፀብፃብ 3. የምክር ቤት አባሊት የሚቀርበው ሪፖርት ሊይ
ይመያየጡ፣ ሒሳብ ይህቡ ከምኡውን ውሳነ ይወያያለ፣ሒሳብ ይሰጣለ፣ እንዱሁም ውሳነ
የማሒሊሌፈ። ያስተሊሌፊለ።
35 መሰሌን ግቡኡን ከምኡውን ኣሰራርሒ ስነ ምግባር 35 የምክር ቤት አባሊት መብትና ግዱታዎች

ኣባሊት ቤት ምኽሪ እንዱሁም የስነ ምግባር አሰራሮች
ብካሉእ ሔጊ ብዙዔባ መሰሌን ግቡእን ኣባሊት ቤት በላሊ ሔግ የተዯነገገው የምክር ቤት አባሊት መብትና
ምኽሪ ዛተዯንገገ ከም ዖል ኮይኑ፣ ግዱታኦች እንዯተጠበቀ ሆኖ
1. ኣባሊት ቤት ምኽሪ ስሌጣንን ተግባሮምን 1. የምክር ቤት አባሊት ስሌጣን እና ተግባራቸውም
ብኣግባቡ ምፌፃም ዖኽእልም መሰሊት በአግባቡ ሇመከናወን የሚያስችሊቸውመብቶች
ይህሌውዎም። ይኖሩባቸዋሌ።
ሀ. ምስ ዛወከልም ህዛቢ ብትሌሚ ምርኻብ፣ ሀ. ከወከሊቸው ህዛብ ጋር በእቅዴ መገናኘት ፣
ሇ. ኣብ ኣኼባ ብዛሃብዎ ሒሳብ ወይ ዴምፂ ተሒታቲ ሇ. በስብሰባሊይ በሚሰጡት ሃሳብ ወይም ዴምፅ
ዖይምዃን፣ ያሇመጠየቅ፣
ሏ. ንህንፀት ዒቕምን ንስራሔቲ ዛሔግዛ መረዲእታ ሏ. የአቅም ግንባታና ሇስራ የምያግዛ መረጃ
ናይ ምርካብን፣ የማግኘት፣
መ. ረቂቕ ሔጊ ወይ ኣጀንዲ ናይ ምምንጫው፣ መ. የህግ ረቂቅ ወይም አጀንዲ የማመንጨት፣
ረ ናይ ሔጊ ከሇሊ ናይ ምርካብ መሰሌ፣ ሠ. የሔግ ከሇሊ የማግኘት መብት፣
2. ብህዛቢ ዛተዋሃቦም ሒሊፌነትን ግቡኣት ስነ- 2 በህዛቡ በተጣሇባቸው ሃሊፌነት እና የስነ ምግባር
ምግባርን ብዛግባእ ክዋፅኡ ኣሇዎም፣ ግዳታ በአግባቡ መዋጣት አሇባቸው።
ሀ. ንዛመረፆም ህዛቢ ታኣማኒ፣ መገሌገሊይ፣ ሀ. ሇመረጣቸው ህዛብ ታማኝ፣ አገሌጋይ፣ አክባሪ እና
መኽበርን ኣብነትን ምዃን አርአያ ሙሆን
ሇ. ንክሌሊዊ ሔገ መንግስትን ሔግታትን ምኽባርን ሇ. የክሌለን ሔገ-መንግስትና ሔጎች ማክበር እና
ክኽበሩ ምግባርን ማስከበር
ሏ. ንረብሒ ህዛቢ ቀዲምነት ዛህብ ኣራኣእያ ምሒዛ ሏ. ሇህዛቡ ጥቅም ቅዴምያ የሚሰጥ አመሇካከት
ምያዛ
መ. ብግሌፅነትን ፌትሒውነትን ምስራሔ መ. በግሌፀኝነትና በፌታሃዊነት መስራት
ረ. ዛተጋገየ መረዲእታን ዖይተፃረዩ ጉዲያትን ሒቂ ሠ. የተሳሳተ ማስረጃና ያሌተጣሩ ጉዲዮችን እውነት
ኣምሲሌካ ካብ ምቕራብ ምቁጣብ አስመስል ከማቅረብ መቆጠብ
ሰ ብሔጊ ዛተዋሃበካ ስሌጣን ንረብሒ ህዛቢ እንበር ረ በሔግ የተሰጠን ስሌጣን ሇህዛብ ጥቅም እንጂ
ንውሌቀካ ዖይምውዒሌ። ሇግሌ አሇመዋሌ
ሸ. ንዛተዋሃቦም ሒሊፌነት ስራሔ ብዴላትን ሰ. የተሰጣቸውም የስራ ሃሊፉነት በፌሊጎት፣
247
ተበግሶን ብቐዒትን ምፌፃም በተነሻሽነት እና በብቃት ማከናወን

ቀ. ክብሪ ቤት ምኽሪ ካብ ዖጎዴፈ ተግባራት ምቁጣብ ሸ. የምክርቤቱን ክብር ከምያጎዴፌ ተግባራት
መቆጠብ
በ. መትከሌ ግሌፅነት ከም ዖል ሔለው ኮይኑ ምሽጥር ቀ. በግሌፀኝነት መርህ እንዯተጠበቀ ሆኖ የመንግስት
መንግስቲ ምሔሊው፣ ረብሒ ህዛቢ፣ ሰሊምን ሚስጢር፣ የህዛብ ጥቅም፣ ሰሊምና ዯህንነት
ዴሔንነትን ክጓዴኡ ካብ ዛኽእለ ጉዲያት ለጎደ የሚችለ ጉዲዮችን በአግባቡ መጠበቅ፣
ምቑጣብ በ. ሙሱናን መከሊከሌና ማስወገዴ ሊይ ግንባር ቀዯም
ተ. ኣብ ምክሌኻሌን ምውጋዴን ግዔዛይና መርኣያ መሆን ዛርዛሩ በዯንብ ይዯነገጋሌ።
ምዃን፣ ዛርዛሩ ብዯንቢ ይዴንገግ።

ሒፇሻዊ ኣወዲዴባ፣ ኣሰራርሒ ስሌጣንን ተግባርን የምክር ቤት ኮሚቴዎች አጠቃሊይ አዯረጃጀት፣
ኮሚቴታት ስሌጣንናአሰራር
36 ኣወዲዴባ ፣ ኣሰራርሒ፣ ስሌጣንን ተግባርን 36 አዯረጃጀት፣ አሰራር፣ ስሌጣንና ተግባር አስተባባሪ
መተሒባበሪ ኮሚቴ ኮሚቴ
1. ኣባሊት መተሒባበሪ ኮሚቴ ክኾኑ ዛግበኦም 1. የአስተባባሪ ኮሚቴ አባሊት መሆን የሚገባቸው
ሀ. ኣፇ-ጉባኤ ሀ. አፇ-ጉባኤ
ሇ. ምክትሌ አፇ-ጉባኤ ሇ. ምክትሌ አፇ-ጉባኤ
ሏ. አቦ ወንበርን ምክትሌ አቦ ወንበርን ቀወምቲ ሏ. ሉቀመንበርና ምክትሌ ሉቀመንበር ቆዋሚ ኮሚቴ
ኮሚቴታት መ. የፅሔፇት ቤቱ ሃሊፉ
መ. ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት 2. አስተባባሪ ኮሚቴ በአፇ-ጉባኤ ይመራሌ
2. መተሒባበሪ ኮሚቴ ብኣፇ-ጉባኤ ይምራሔ
3. ሌዔሉ ፌርቂ ዛኾኑ ኣብቲ ኣኼባ እንተተረኺቦም 3. ከግማሽ በሊይ በስብሰባው ከተገኙ ምሌአተ ጉባኤ
ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን። ብኣብዙሒ ዴምፂ ይሆናሌ። በአብሊጫ ዴምፅ የተዯገፇ ውሳኔ
ዛተዯገፇ ውሳኔ ይኸውን ይሆናሌ።
4. ኣብ መንጎ ኣባሊቱ ፀሒፉ ናይቲ መተሒባበሪ 4. ከአባሊቱ መካከሌ ፀሒፉ ሆኖ የምያገሌግለ
ኮሚቴ ኾይኑ ዖገሌግሌ ይምረፅ። ይመረጣሌ።
37 መተሒባበሪ ኮሚቴ እዜም ዛስዔቡ ስሌጣንን 37 የምክር ቤት አስተባባሪ ኮሚቴ የሚከተለትን
ተግባርን ኣሇውዎ ስሌጣንና ተግባር ይኖርታሌ
1. ስራሔቲ ቤት ምኽሪ ብዛተዋዯዯ ቀፃሌነት ዖሇዎ 1. የምክር ቤቱ አጠቃሊይ ስራ ሂዯት በተቀናጀ እና
መንገዱ ይካየዴ ምህሊዉ ይከታተሌን ትሌሚ ዖሇቂናት ባሇው መንገዴ መከናወኑን
ስራሔ ኮሚቴታት ብሊዔሇዋይነይነት የተሒባብር። ይከታተሊሌ፣ የኮሚቴዎችን የስራ እቅዴ
ያስተባብራሌ።
2. ኣብ ከይዱ ኣሰራርሒ ዛተፇጠሩ ፀገማት 2. በምክር ቤት ስሌጣንና አሰራሌ እንዱሁም በምክር
ብምፌታሔን ንመፃኢ ክጠናከሩ ዛግብኦም ቤቱ አባሊት ውስጥ የተከሰተቱን ችግሮች እና
ውራያትን እናመመየ ይግምግምን ሒፇሻዊ መጠናከር የሚገባቸውም ጠንካራ ጎን በየግዘው
ኣሰራርሒን ኣንፇትን እናመሃዖ ነን ዛምሌከቶም ይገመግማሌ፣ አጠቃሊይ የአሰራር አቅጣጫ
ኮሚቴ ኣመራርሒ ይህብ። በመፌጠር ሇሚመሇከተው ኮሚቴ መመርያ
ይሰጣሌ።
3. ብኣፇ-ጉባኤ ይኹን በቀወምቲ ኮሚቴ ክረአዩ 3. በአፇ-ጉባኤው እንዱታዩ የታመንባቸውም
ኣሇዎም ዛተባሃለ ውራያት ኣጀንዲ ጉዲዮች እና በቋሚ ኮሚቴዎች ተመክሮበት በዘህ
እናተተሒዖልም ዖተ ይግበረልም ኮሚቴ እንዱታዩ በተወሰኑ አጀንዲዎች ሊይ
ይመከራሌ።
4. ሒዯሽቲ መንግስታዊ ኣካሊት እንትጣየሹ ኾነ 4. አዲዱስ የመንግስት አካሊት በሚቋቋምበት ግዚ
248
ዛነበሩ ብሒደሽ መሌክዔ እንትዋቐሩ ምስ ስራሔ ወይም የነበሩት እንዯ አዱስ ሲዋቀሩ ከስራ
ፀባዮም እናተራኣየ ክትትሌን ቁፅፅርን ንክግበር ፀባያቸው ጋር በመዙመዴ ሇሚከታተሊቸው እና
ናብቀወምቲ ኮሚቴታት ይምዴብ። ሇሚቆጠቀጠራቸው ቆዋሚ ኮሚቴ ይመዯባሌ።
5. ኣብ ዒንቀፅ 41 ዛተዖርዖሩ ሒፇሻዊ ኣሰራርሒ 5. ቆዋሚ ኮሚቴዎች እንዱከተሌዋቸው በአንቀፅ 41
ቀወምቲ ኮሚቴታት ከከም ኣዴሊይነቶም የተዖረዖርቱን አጠቃሊይ አሰራሮች እንዯሁኒታው
መተሒባበሪ ኮሚቴ ከም መትከሌ ክምረሏልም አስተባባሪ ኮሚቴውም እንዯ መርህ
ይኽእሌ። ይከታሇቻዋሌ።
38 ኣወዲዴባ ቀወምቲ ኮሚቴታት 38 የቋሚ ኮሚቴዎእ አዯረጃጀት

1. ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ እዜም ዛስዔቡ ቀወምቲ 1. ምክር ቤት የሚከተለትን ቋሚ ኮሚቴዎች በቋሚነት
ኮሚቴታት ይህሌውዎ ይኖረዋሌ፣
ሀ. ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት ሔግን ምምሔዲርን ሀ. የሔግና አስተዲዯር ጉዲዮች ቋሚ ኮሚቴ
ሇ. ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት ኢኮኖሚ ሇ. የኢኮኖሚ ጉዲዩች ቋሚ ኮሚቴ
ሏ. ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት ማሔበራዊ ሏ. የበጀትና ኦዱት ጉዲዮች ቋሚ ኮሚቴ
መ. ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት በጀትን ኦዱትን መ. የመህበራዊ ጉዲዮች ቋሚ ኮሚቴ እና
ረ ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት ዯቂ ኣንስትዮ ሠ. የሴቶች ጉዲይ ቋሚ ኮሚቴ።
2. ተፀዋዔነት ቀወምቲ ኮሚቴ ንቤት ምኽሪ 2. የቋሚ ኮሚቴዎች ተጠሪነት ሇምክር ቤት ይሆናሌ።
ይኸውን።
3. ሔዴ ሔዴ ቀወምቲ ኮሚቴ ብኣፇ-ጉባኤ 3. እያንዲንደ ቋሚ ኮሚቴ በአፇ-ጉባኤው ቀርቦ በምክር
መቅረባይነት ብቤት ምኽሪ ዛስየሙ /5-9/ ቤት የሚመረጡ /5-9/ አባሊት ይኖረዋሌ።
ኣባሊት ይህሌውዎም።
4. ሔዴሔዴ ቀዋሚ ኮሚቴ ኣቦመንበርን ምክትሌ 4. የእያንዲንደ ቋሚ ኮሚቴ ሉቀ መንበርና ም/ሇቀ
ኣቦመንበርን ብመቅረባይነት አፇ-ጉባኤ ብቤት መንበር በአፇ-ጉባኤ አቅራቤነት በምክር ቤቱ
ምኽሪ ይስይሙ። ይሰየማሌ።
5. ኣቦ መናብር ቀወምቲ ኮሚቴታት ሙለእ ግዛኦም 5. የቋሚ ኮሚቴዎች ሉቃነ መናብረት ሙለ ጊዘያቸው
ብቀዋምነት ኣብ ቤት ምኽሪ ዛሰርሐ ኮይኖም በቋዋሚነት በምክር ቤቱ ስራዎች የሚሰማሩ ሆነው
ምክትሌ ኣቦወንበርን ካሌኦት ኮሚቴታትን ዴማ ምክትሌ ሉቃነ መናብርትና ላልች የኮሚቴ አባሊት
ከከም ኣዴሊይነቱ ብቆዋምነት ንክሰርሐ ብቤት እንዲስፇሊጊነቱ በቋዋሚነት እንዱሰሩ ምክር ቤቱ
ምኽሪ ዛውሰን ይኸውን የሚወስን ይሆናሌ።
6. ሒዯ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ካብ ሒዯ ኮሚቴ ንሊዔሉ 6. አንዴ የምክር ቤት አባሌ በአንዴ ጊዚ ከአንዴ ቋሚ
ኣባሌ ክኸውን ኣይኽሌን። ከምኡውን ኣባሊት ኮሚቴ በሊይ አባሌ ሆኖ ሉሰራ አይችሌም።
ቤት ምኽሪ ፇፃሚ ስራሔ ክሌሌ ናይ ቀወምቲ እንዯዘሁም የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት
ኮሚቴታት ኣባሊት ክኾኑ ኣይክእለን። አባሊት በቋሚ ኮሚቴዎች አባሌ ሉሁኑ አይችሌም።
7. ኣቦ ወንበርን ምክትሌ ኣቦ ወንበርን ቀወምቲ 7. የቋሚ ኮሚቴዋች ሉቀመንበር እና ምክትሌ
ኮሚቴታት ተፀዋዔነቶም ንኣፇ-ጉባኤን ነቲ ሉቀመንበር ተጠሪነት ሇኣፇ ጉባኤው እና አባሌ
ዛመርሔዎ ኮሚቴን ይኸውን ሇሆነበት ኮሚቴዎች ይሆናሌ።
39 ስሌጣንን ተግባርን ቀወምቲ ኮሚቴታ ቤት ምኽሪ 39 የቋሚ ኮሚቴዎች ስሌጣን እና ተግባራት
ክሌሌ ትግራይ
ቀወምቲ ኮሚቴታት ቤት ምኽሪ ዛስዔቡ ሒፇሻዊ የምክር ቤት ቋሚ ኮሚቴዎች የሚከተለትን አጠቃሊይ
ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌውዎ ስሌጣንና ተግባራት ይኖራቸዋሌ።
1. ኣብዘ ኣዋጅ ኣብ ዒንቀፅ 42 ብዛተገሇፀ መሰረት 1. በዘህ አዋጅ አንቀፅ 42 መሰረት የተመሩሊቸው
ዛተመረሒልም ረቂቕ ሔጊ መርሚሮም ውሳነ የሔግ ረቂቆች መመርመር የውሳኔ ሃሳብ ሇምክር
ሒሳብ ናብ ቤት ምኽሪ የቕርቡ ቤት ያቀርባሌ።
2. ኣብዘ ኣዋጅ ዛተመዯበልም ኣካሊት መንግስቲ 2. በዘህ አዋጅ በተመዯብሊቸው የመንግስት አካሊት
249
ክትትሌን ቁፅፅርን ይግበሩ። ሊይ ክትትሌ እና ቁጥጥር ያዯርጋሌ።

3. ብዛተፇሊሇዩ መንገዱ ዛመፁ ጥርዒናት ነዘ 3. በተሇያየ መንገዴ የሚቀርቡሊቸውን አቤትታዎች
ኣመሌኪቱ ብዛወፀ ዯንቢ መሰረት ከከም ኩነታቱ ሇዘህ አስመሌክቶ በሚወጣዯንብ መሰረት
የተኣናግደ። እንዯየሁኔታው ያስተናግዲሌ።
4. ሃገራውን ክሌሊውን ፖሉሲ፣ ስትራቴጀን 4. ሃገራዊና ክሌሊዊ ፖሉሲዋችን፣ ስትራቴጂዎች
ፕሮግራምን ኣብ ስራሔ ምውዒልም ይከታተለ እና ፕሮግራሞች ስራ ሊይ መዋሊቸውን
ይከታተሊለ።
5. ኣብ ዛተወዯበለ ዔሊማን መትከሌን መሰረት 5. በተዯራጅባቸው አሊማና መርህ መሰረት ያዯረገ
ዛገበረ መፅናዔቲ፣ ሪኢቶ መተኣኻኸቢ መዴረኽ ጥናትና የውይይት መዴረኮችን ያዖጋጃለ፣ እንዱሁም
የካይዴ ከምኡውን ተሞክሮን ሌምዴን ሌውውጥ የሌምዴ ሌውውጥ ያዯርጋለ።
ይገብሩ
6. ከከም ኣዴሊይነቱ ስራሔቶም ብንኡስ ኮሚቴ 6. እንዯ አስፇሊጊነቱ ስራዎቻቸውን ሇንዐሳን ኮሚቴዋች
እናመቐለ ክሰርሐ ይኽእለ በመከፊፇሌ ሉሰሩ ይችሊሌ።
7. ኣብ ከይዱ ሔጊ ምውፃእ ይኹን ንፇፃሚ ኣካሊት 7. ሔግ በሚወጣበት ሂዯት ይሆን አስፇፃሚ አካሊት
ዛግበር ክትትሌን ቁፅፅር ምስ ስርዒት ፆታ፣ የሚዯረገው ክትትሌና ቁጥጥር ስርዒት ፆታ ኤች
ኤች.አይ ቪ /ኤዴስን ከባቢ ሒሇዋን ብዛተዙመደ አይ.ቪ /ኤዴስ እና አካባቢ ጥበቃያገናዖቡ
መሌክዐ ጠመተ ዛሃቡ ምዃኖም ይግምግሙ መሆናቸውን ያረጋግጣሌ።
8. ኣብዘ ኣዋጅ ኣብ ዒንቀፅ 22 ዛተዋሃቦም ስሌጣን 8. በዘህ አዋጅ በአንቀፅ 22 በተሰጠውስሌጣን መሰረት
መሰረት ኣዴሇይቲ ዛኾኑ ሔግታት ንክወፁ ይኹን አስፇሊጊ ዮሆነ ሔጎች እንዱወጡ ወይም በሰራ ሊይ
ንክመሒየሹ ናይ ሔጊ ሒሳብ የመንጭዉ የሚገኙት እንዱሻሻለ የሔግ ሒሳብ ያመነጫለ ወይም
የሚመሇከታቸው አካሊት እንዱያመነጩ ያዯርጋለ።
9. ብቤት ምኽርን ብኣፇ-ጉባኤን ዛተዋሃቦም ካሌኦት 9. በምክር ቤት ወይም በአፇ- ጉባኤው የሚሰጡአቸውን
ስራሔቲ ይሰርሐ ላልች ስራዎች ያከናውናሌ
10. እዘ ስሌጣንን ተግባርን ከም ዖል ኾይኑ ሔዴሔዴ 10. ይህ አጠቃሊይ ስሌጣን እና ተግባር
ኮሚቴ ዛርዛር ተግባራት ኣውፂኡ ንኣፇ-ጉባኤ እንዯተጠበቀ ሆኖ እያንዲንደ ቋሚ ኮሚቴ ስሌጣን
ኣቕሪቡ ብምፅዲቕ ከተግብር ይኽእሌ። እና ተግባራቱን በዛርዛር አውጥቶ ሇአፇ-ጉባኤው
በማቅረብ አፅዴቆ ስራ ሊይ ማዋሌ ይችሊሌ።
11. ሒፇሻዊ ምቅስቓስ ቤት ምኽርን ፅቡቅ ምስሉ 11. አጠቃሊይ የምክር ቤት እንቅስቃሴና የትግራይ
ትግራይ ኣብ ምህናፅን ተራኦም ይፃወቱ መሌካም ገፅታ በመገንባት ረገዴ ሚናቸውን
ይወጣለ።
40 ስሌጣንን ተግባርን ኣመራርሒ ቀወምቲ ኮሚቴታት 40 የቋሚ ኮሚቴዎች አመራሮች ስሌጣንን እና
ተግባር
1. ስሌጣንን ተግባርን ኣቦ ወንበር 1. የሉቀ መንበሩ ስሌጣን እና ተግባር
ሀ. ኣብ ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ ነቲ ኮሚቴ ወኪለ ሀ. ኮሚቴውን በመወከለ በምክር ቤቱ ፅ/ቤት
በቀዋምነት ይሰርሔ በቀዋሚነት ይሰራለ።
ሇ. ነቲ ኮሚቴ ብምውካሌ ምስ ካሌኦት ኣካሊት ርክብ ሇ. ኮሚቴውን በመወከለ ከላልች አካሊት ጋር
ይገብር፣ ግንኝነት ያዯርጋሌ።
ሏ. ኣብ ዒንቀፅ 33/1/ ብዛተገሇፀ መሰረት ንቤት ሏ. በአንቀፅ 33/1/መሰረት ሇምክር ቤት እና
ምኽርን ንኣፇ-ጉባኤን ዛርዛር ስራሔቱ ሇአፇ-ጉባኤ ዛርዛር ስራዎች አስመሌክቶ
ኣመሌኪቱ ፀብፃብ የቕርብ ሪፖርት ያቀርባሌ።
መ. በቲ ኮሚቴ ኣብ ዛዲሇው መዴረኻትን /ፍርም/ መ. ኮሚቴው በሚያዖጋጀው መዴረኮች እና
ካሌኦት ስራሔትን ዔደማት ኣጋይሽን ንክሳተፈ /ፍርም/ ላልች ስራዋች ተጋባጅ እንግዯችን
ኩነታት የመቻቹ እንዱሳተፈ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ።
ረ. ብኣፇ-ጉባኤን በቲ ኮሚቴን ዛተዋሃብዎ ካሌኦት ሠ በአፇ-ጉባኤው፣ እና በኮሚቴው የሚሰጥቱን
250
ስራሔቲ ይፌፅም ላልች ተግባራት ያከናውናሌ።

2. ተግባርን ሒሊፌነትን ምክትሌ ኣቦ መንበር 2. የምክትሌ ሉቀመንበርስሌጣን እና ተግባር
ሀ. ኣቦ ወንበር ኣብ ዖየሇለ እዋን ተኪኡ ይሰርሔ ሀ. ሉቀመንበሩ በሉሇበት ጊዚ ተክቶ ይሰራሌ።
ሇ. ናይ ኮሚቴ ቃሇ ጉባኤ፣ ሰነዲትን ካሌኦትን ሇ.የኮሚቴው ቃሇ ጉባኤ፣ ሰነድች አስፇሊጊ የሆነ
ኣገዯስቲ ዛኾኑ ናይቲ ኮሚቴ ፅሐፊትን ብግቡእ የኮሚቴው ፅሁፍች በአገባቡ ይይዙሌ የተያ዗
ይሔዛን ይታሒ዗ ምህሊዎም ይክታተሌ። መሆናቸው ይከታተሊሌ።
ሏ. ብኣቦወንበር ወይ ከዒ በቲ ኮሚቴ ዛተዋሃብዎ ሏ. በሉቀመንበሩ ወይም በኮሚቴው የሚሰጡትን
ካሌኦት ተግባራት ይፌፅም። ላልች ተግባራት ያከናውናሌ።
3. ኣመራርሒ ኮሚቴታት ቤት ምኽሪ ዛሰርሔዎም 3. የኮሚቴ አመራሮች በምክር ቤቱ የሚሰርዋቸው
ስራሔቲ ግሌፅን ኣሳታፊይን ብዛሾነ ኣገባብ ስራዎች ግሌፅና አሳታፉ በሆነ አገባብ ሉሰሩ
ክሰርሐ ይግባእ። ይገባሌ።
41 መሰሌን ግቡእን ኣባሊት ቀወምቲ ኮሚቴታት 41 የቋሚ ኮሚቴዎች አባሊት መብት እና ግዳታዎች
1. ኣባሊት ቀወምቲ ኮሚቴ ምስ ናይ ኮሚቴ ስራሔቲ 1. የምክር ቤት ቋሚ ኮሚቴዎች አባሊት በየጊዚው
ርክብ ኣብ ዖሇውዎም ውራያት ዛስዔቡ መሰሊት ከሚያከናውኑት የኮሚቴ ስራዎች ስራዎች ጋር
ይህሌውዎም። ተያያዛነት ያሊቸው መብቶች ይኖርሩአቸዋሌ።
ሀ/ ኣብ ስራሔ ኮሚቴታት ርክብ ዖሇዎም ውራያት ሀ/ ከኮሚቴው የስራ ክንውን ጋር ተያያግነት
እንትሳተፌ ግሌጋልትን ጥቐማ ጥቕምን ናይ ያሊቸውን አገሌግልቶችና ጥቅሞች የማግኘት
ምርካብ፣
ሇ/ ነቲ ኮሚቴ ዔሊማን ተግባርን ንምፌፃም ርክብ ሇ/ ከኮሚቴው ስራ ጋር በቀጥታ ተያያዛነት
ዖሇዎም ስሌጠናታት፣ ሌምዱ ሌውውጥን ዒቕሚ ያሊቸውን ስሌጠናዎች፣ የሌምዴ ሌውውጦች እና
መዔበዩ ዔደሊትን ምርካብ የአቅም ግንባታ የማግኘት፣
ሏ/ ንስራሔ መሳሇጢ ዖዴሌዩ ንዋያት ምርካብ ሏ/ ሇስራ አስፇሊጊ የሆኑት ቁሰቁሶች የማግኘት።
2. ኣባሊት ቀወምቲ ኮሚቴ እዜም ዛስዔቡ ግቡኣት 2. የቋሚ ኮሚታዎች አባሊት የሚከተለት ዋና ዋና
ይህሌውዎ ግዱታዎች ይኖራቸዋሌ
ሀ/ ብዖይ ቡቁዔ ምኽንያት ካብ ኣኼባ ዖይምትራፌ፣ ሀ/ ያሇ በቂ ምክንያት ከኮሚቲ ስብሰባ አሇመቅረት
ሇ/ ዛተዋሃብዎም መዯባት ብግቡእ እናተኸታተለ ሇ/ የተመዯበሊቸውን ስራዎች ብአግባቡ መከታተሌ
ብእዋኑ ምዛዙም፣ እና በተወሰነ የግዚ ገዯብ የመጠናቀቅ
ሏ/ ነቲ ኮሚቴ ወኪለ ኣብ መፅናዔቲ፣ ኣኼባ፣ ሏ/ በጥናቶችና በስብሰባዎች በአግባቡ እንዱሁም
ስሌጠናን ካሌኦት ስራሔቲ እንትሳተፌ ናይዘ በተሇያዩ የመስክ ስራዎች ሊይ የተወከሇ አባሌ
ስራሔ ሰሇጤን ፀብፃብ ንዛምሌከቶ ኣካሌ የክንውኑ ሪፖር በመጠናከር ሇሚመሇከተው አካሌ
ምቕራብ ማቅረብ አሇበት
3. ዛኾነ ኣባሌ ብውሌቀን ብሒባርን ንዛሰርሕም 3. ማንኛውም አባሌ በግለም ሆነ በጋራ
ስራሔቲ ናይ ውሌቀን ሒባርን ሒሊፌነት ኣሇዎ። ሇሚያከናውናቸው ስራ የግሌ እና የጋራ ሃሊፉነት
ኣብ዗ይ ግቡኡ ዖይተዋፀአ ኣባሌ ኮሚቴ አሇው። ግዱታውን ያሌተዋጣ አባሌ በኮሚቴው
እናተገምገመ ፀብፃብ ንቤት ምኽሪ ይቐርብ። ተገምግሞ ሇምክር ቤቱ ሪፖርት ይዯረጋሌ።
ዛርዛር ኣፇፃፅምኡ ብዯንቢ ይውሰን። ዛርዛሩ በሚወጣ ዯንብ ይወሰናሌ።
42 ሒፇሻዊ ኣሰራርሒ ቀወምቲ ኮሚቴ 42 አበቋሚ ኮሚቴዎች አጠቃሊይ ሰራሮች

ቀወምቲ ኮሚቴ ቤት ምኽሪ ዛስዔቡ ቀንዱ ኣሰራርሒን የሚክር ቤቱ ቋሚ ኮሚቴዎች የምከተለትን ዋና ዋና
ኣፇፃፅማን ስርዒት ኣሇውዎም። አሰራሮችና የአፇፃፀም ስርዒት ይኖራቸዋሌ።
1. ካብ ቤት ምኽሪ ወይ ከዒ ካብ አፇ-ጉባኤ ዴሔሪ 1. ከምክርቤት ወይም ከአፇ-ጉባኤው ከመጀመርያ
ቀዲማይ ንባብ ዛምረሒልም ረቂቕ ሔጊ ከከም ንባብ ቦሃሊ የህግ ረቂቅ ሲማራሇት እንዯጉዲዩ
ኩነታቱ ሁኒታ
251
ሀ/ ምሌክታ ብምውፃእ ሒበሬታ ምትእኽኻብ፣ ሀ/ ማስታወቅያ በማውጣት

ሇ/ ብቀጥታ ነቲ ውራይ ዛምሌከቶም ኣካሊት ሇ/አስረጂ አካሌና በቀጥታ ጉዲዩ የሚመሇከታቸው
ብምዔዲም መረዲእታ ምቕባሌ። አካሊትን በመጋበዛ ወይም
ሏ/ ዛምሌከቶ ክፊሌ ሔብረተሰብ ዛሳተፇለ ናይ ሏ/የህዛብ መዴረክ ወይም የሚመሇከታቸው
ህዛቢ ሪኢቶ መተአኻኸቢ መዴረክ ብምዴሊው የህብረተሰብ ክፌሌ እንዱሳተፌ እና ሃሳብ
ፀብፃብን ውሳነ ሒሳብን ንቤት ምኽሪ ምቕራብ እንዱሰጡት በማዙጋጀት ሪፖርትና የውሳነ ሃሳብ
ሇምክርቤት ማቅረበ።
2. ቀወምቲ ኮሚቴታት ንመንግስታዊ ኣካሊት 2. ቀዋሚ ኮሚቲዋች የመንግስት አካሊትን
ክትትሌን ቁፅፅርን እንተካይደ ዛስዔቡ ኣግባባት የመከታተሌ እና የመቆጠቀጠር ስራ
ክኽተለ ኣሇዎም የሚያከናዉኑት፣
ሀ/ ትሌምን ፀብፃብን ኣፇፃፅማ ስራሔ ዛከታተሌዎም ሀ/ ከሚከታተሊቸውና ከሚቆጣጠራቸው መስራቤቶች
ቢሮን /ቤት ፅሔፇት ኣቀዱሙ ክበፅሕም ምግባር የስራ እቅዴ እና የክንውን ሪፖርት በማግኘት፣
ሇ/ ኣብ ዛመዯበልም መንግስታዊ ኣካሊት ዛካየደ ሇ/ የሚቆጣጠርዎቸው የመንግስት አካሊት
አኼባታት፣ ኮንፇረንሳት፣ ዒውዯ መፅናፅቲ በምያካይደት ስብሰባዎችና ኮንፇረንሶች ሊይ
ምስታፌ በመሳተፌ፣
ሏ/ ንዛምሌከቶም ኣካሊት መፀዋዔታ እናገበረ ከከም ሏ/ ጉዲዩ የሚመሇከታቸው አካሊት ጠርቶው
ኣዴሊይነቱ መብርሂ ክህቡ ምግባር በማናገር እና እንዲስፇሊጊነቱ መግሇጫ እንዱሰጡ
በማዴረግ፣
መ/ ናብቲ ቦታ ብኣካሌ በምኻዴ ዐዯት ምግባር መ/ የተሇያዩ ሇስራው የሚረደ ጉብኝቶችን
በማዴረግ
ረ/ ካብ ሔ/ሰብ ዛቐርቡ ጥርዒናትን ሒበሬታትን ሠ/ ከተሇያዩ የሔብረተሰብ ክፌልች የሚያቀርቡትን
መሰረት ብምግባር ይኸውን። ጥቆማዎች እና አቤቱታዎች መነሻ በማዴረግ
ይሆናሌ።
3. ምስካሌኦት ኮሚቴታትን ኣባሊትን ተዋዱዴካ 3. ከሉልች ቆዎሚ ኮሚቴዎች ወይም አካሊት ጋር
ምስራሔ በመቀናጀት ይሰራለ።
4. ዛተገምገሙ ስራሔቲ ኣመሌኪቱ መብሪሂ ምሃብን 4. የተገመገሙ ስራዎች መግሇጫ መስጠትና
ፀብፃብ ምዴሊው ሪፖርት ማዖጋጀት
5. ሒፇሻዊ ስራሔቲ ብትሌሚ ምስራሔን ከይዱ 5. በአመታዊ እቅዴ በመምራት እና አጠቃሊይ
ኣፇፃፅማ በቢ እዋኑ ብዛተነፀረ ፕሮግራም አሰራሮችን እና የስራ አፇፃፀም በተወሰነ ግዚ
መሰረት ምግምጋም። ውስጥ መገምገም።
43 ስነ-ስርዒት ኣኼባ ቀወምቲ ኮሚቴታት 43 የቋዋሚ ኮምቲዎች የስብሰባ ስነ-ስርዒት
1. ዛኾነ ቋሚ ኮሚቴ ቦታን ግዖን ወሲኑ ስሩዔ ኣኼባ 1. በላሊ አኮሃን ካሌተወሰኑ በስተቀር ማንኛውም
ይህሌዎ ኮሚቴ ቦታና ግዚ በመወሰን መዯበኛ ስብስባ
ይኖረዋሌ።
2. ኣባሊት ቤት ምኽርን ዔደማት ኣጋይሽን ብዖይ 2. የምክርቤት አባሊትና ተጋባዥ እንግድች አጀንዲ
ዴምፂ ኮሚቴ ኣብ ዛገብርኦ ኣኼባ ክሳተፌ ሳያሲ዗ና ያሇ ዴምፅ በቋሚ ኮሚቴ ስብሰባ ሊይ
ይክእለ። ኣጀንዲ ከትሔ዗ ግና ኣይፌቀዯልምን መካፇሌ ይችሊለ።
3. ኣካይዲኣኼባን ውሳነ ኣዋሃብ ስነስርዒትን 3. የስብስባው አካየዴና የውሳነ አሰጣጥ ስነስርዒት
ኣመሌኪቱ ኣብዘ ኣዋጅ ንቤት ምኽሪ ዛተገሇፀ አስመሌክቶ በዘ አዋጅ ሇምክርቤት የተዯነገገው
ከከም ኩነታቶም ኣብ ኮሚቴታት ተፇፃሚ እንዯነገሩ ሁኔታ ሇኮሚቴዎች ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ይኸውን
44 ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት ሔግን ምምሔዲርን 44 የሔግ እና የአስተዲዯር ጉዲዮች ቋዋሚ ኮሚቴ
1. እዘ ኮሚቴ ቀንዱ ዔሊማኡ ኣብዘ ክሌሌ ዖሇዉ 1. የዘህ ኮሚቴ ዋና ዒሊማ የክሌለ መንግስት
ኣካሊት ፌትሔን ምምሔዲርን ሔገ መንግስቲ የፌትህና አስተዲዯር አካሌ አሰራሮች
252
ማእኸሌ ብምግባር ዛተወዯቡን ዛሰርሐን ህገመንግስቱ መሰረት አዴርጎው የተዯራጁ እና

ምዃኖም ምክትታሌ፣ ከምኡውን ኣብዘ ዛተረአዩ እየተከናወኑ መሆናቸውም መከታተሌ፣
መሰረታዊ ፀገማት ብምፌታሽ፣ ብምዴህሳስን እንዱሁም በዘህ ዖርፌ ውጥ ያለ መሰረታዊ
ብምምርማርን ዛማሒየሽለ ኣንፇት ዛሔብር ችግሮች በመመርመር የሚሰተካክለበትን
ኾይኑ ብዛበሇፀ ዴማ፣ አቅጣጫ መቀየስ ሆኖም በይበሌጥ ዯግሞ
ሀ/ ህዛቢ ብሔገ መንግስቲ ዛተረጋገፀ መሰለን ነፃነቱ ሀ/ ሔዛቡ በህገ መንግስቱ ያገኛቸው መብቶችና
ብግቡእ ኣብ ስራሔ ምውዒለ ኣብዘ መዲይ ነፃነቶች በአግባቡ ስራ ሊይ መዋሇቸውና በዘህ
ዖጋጥሙ ፀገማት። አካየዴ ዗ርያ የምያጋጥሙ ችግሮችን፣
ሇ/ ስርዒት ዲይነት ካብ ፅዔንቶ ነፃ ብዛኾነ ኣገባብ ሇ/ ህዛቡ ከተፅእኖ ነፃ በሆነ የዲኝነት ስርዒት
ንህዛቢ ዖገሌግሌ ምዃኑ በአገባቡ መገሌገለ
ሏ/ ሔጊ ተንከፌ ፖሉስታት፣ ሏ/ ሔግ ነክ ፖሉሲዎች፣እስትራቲጅዎች፣
እስትራተጅታት፣ፕሮግራምን ስምምዔን ብግቡእ ፕሮግራሞች እና ስምምነቶች መንዯፊቸውን እና
ተዲሌዮም ዛትግበሩ ምዃኖም ክትትሌን መተግባራቸውን አስመሌክቶ ክትትሌና ምርመራ
ምርመራን ንምግባር ዛተጣየሸ እዩ። በማዴረግ የተቋቋመ ነው።
2. ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲይ ሔግን ምምሔዲርን ዛስዔቡ 2. ህግ እና አስተዲዯር ጉዲዮች ቆወሚ ኮሚቴ
ኣብያተ ፅሔፇት ይከታተሌ። የሚከተለትን መስራቤቶች ይከተሊለ
ሀ/ ቤት ፅሔፇት ርእሰ ምምሔዲር ሀ/ የክሌለ መንግስት ፅሔፇት ቤት
ሇ/ ቢሮ ፀጥታን ጉዲያት ምምሔዲርን ሇ/ የአስተዲዯር እና ፀጥታ ቤሮ
ሏ/ ቢሮ ፌትሑ ሏ/ የፌትህ ቤሮ
መ/ ኣካሊት ዲይነት መ/ የክሌለ ምንግስት የዲኝነት አካሌ
ረ/ ኮምሽን ፀረ-ግዔዛይናን ስነ ምግባርን ሠ/ የስነምግባር እና ፀረ ሙስና ኮምሽን
ሰ/ ካሌኦት ተፀዋዔነቶም ንቢሮ ፀጥታን ጉዲያት ረ/ ላልች ተጠሪነታቸው ሇፀጥታና አስተዲዯር
ምምሔዲርን ዛኾኑ ኣካሊት መንግስቲ ጉዲዮች ቢሮ የሆኑት፣
3. እዘ ኮሚቴ ነቶም ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 3. በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 ሰር የተዖረዖሩትን
ዛተዖርዖሩ ኣካሊት መንግስቲ ብዛኾነ ሔጊ መስሪያ ቤቶች አስመሌክቶ በማንኛውም ሔግ
ተፇሌዩ ኣብ ክሉ ዛተዋሃቦም ስሌጣንን ተግባርን ተሇይቶ በተሰጣቸው ስሌጣን እና ተግባር ዗ርያ
ረቂቕ ሔጊ ንቤት ምኽሪ የቕርብ ይከታተሌ፣ የሔግ ረቂቅ በማዖጋጀት ሇምክርቤት ያቀርባሌ፣
ይቆፃፀር ኣዴሊይ እንተኾይኑ ዴማ ይግምግም ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣ አስፇሊጊሆኖ ሲገኝ
ይገመገማሌ።
4. እዘ ኮሚቴ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 2 መ ዖል ሒሊፌነቱ 4. ኮሚቴው ቁጥጥር በሚያዯርግበት ግዘ በህገ
እንትፌፅም ኣብ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 64 መንግስቱ የተዯነገገውን የዲኝነት አካሌ፣ነፃነት
ዛተቐመጠ ነፃነት ዲይነት ብዖይፃባእ መሌክዔ በማይጋፊ መሌኩ ይሆናሌ።
ይኸውን።
5. እዘ ኮሚቴ ንዛኾነ ኮሚቴ ዛምራሔ ረቂቕ ሔጊ 5. ኮሚቴው ሇማንኛውም ኮሚቴ የሚመሩ የህግ
ሔጋዊ ትሔዛትኡ ይምርምር ረቂቆች ይዖት ይመረምራሌ
6. ኣብ ሔገ መንግስቲ ዒንቀፅ 48 /5 መሰረት 6. በሔገ መንግስት አንቀፅ 48/5 መሰረት ያሇ
ዛሇዒሌ ሔቶ ምቅንጣጥ ሔጋዊ ሒሇዋ ይኹን መክሰስ መብት እንዱነሳ እንዱሁም የምክር ቤቱ
መሰሌን ግቡእን ኣባሊት ቤት ምኽሪ ኣመሌኪቱ አባሊት መብትና ግዱታዎች አስመሌክቶ
ዛሇዒሌ ሔቶ እንትምረሒለ ውሳነ ሒሳብ ኣዲሌዩ ጥያቄዎች ቀርበው ሲመሩሇት ወይም ሲቀርቡሇት
የቕርብ ሪፖርት እና የውሳነ ሃሳብ አዖጋጅቶ ያቀርባሌ።
7. ብቤት ምኽሪ ዛጣየሽ ዛኾነ ትካሌ ምምሔዲራዊ 7. ማንኛውም ምክርቤት እንዱቋቋም የሚጠይቁ
ማሒውሩ ምስ ሔገ መንግስቲ ብዛጣዒዏም መንገዱ ተቆማት የአስተዲዯር ማዎቅራቸው ከሔገ
ዛተወዯበ ምዃኑ ይከታተሌ። መንግስቱ ጋር በሚስማማ ሁኔታ
መዯራጀታቸውን ይከታተሊሌ
253
8. ብኣካሊት እዘ ክሌሌ መንግስቲ ዛግበር ስምምዔ 8. በክሌለ መንግስት በሚዯረግ ማናቸውም

ሔጋዊ ተቐባሌነቱ መርሚሩ ንቤት ምኽሪ ውሳነ ስምምነቶች ከሔግ አኳያ ተቀባይነት መርምሮ
ሒሳብ የቕርብ። የውሳነ ሃሳብ ሇምክር ቤቱያቀርባሌ
45 ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት ኢኮኖሚ 45.የኢኮኖሚ ጉዲዩች ቀዋሚ ኮሜቴ
1. ቀንዱ ዔሊማ ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት ኢኮኖሚ 1. የዘህ ኮሜቴ ዋና ዒሊማ በሀገርና በክሌሌዯረጃ
በሃገርን ክሌሌን ዛወፁ ኢኮኖሚ ፖሉሲ፣ የሚወጡ የኢኮኑሚ ፖሉሲ፣ ስትራቴጂ፣ ፕሊንና
እስትራተጂ፣ ፕሮግራምን ትሌምን ቁሌጡፌ ፕሮግራም ፇጣን ዔዴገት እንዱያመጡና
ምዔባሇ ዖምፅኡን ነዘ ዖሳሌጡ መሰረተ ሌምዒት ይህንን ሇማቃሊጠፌ የሚዯራጁ የመሰረተ
ዴማ ፌትሒውነቶም ብዛሒሇወ መንገዱ ሌማት ፌትሃዊነት ባሇው መንገዴ መዖረጋቱን
ምዛርግሐ ምክትታሌ ምቁፅፃርን ይኸውን። መከታተሌና መቆጣጠር ይሆናሌ ።
2. ንኹልም ቀወምቲ ኮሚቴታት ኣብዘ ኣዋጅ 2. ሇሁለም ቀዋሚ ኮሜቴዎች በዘህ አዋጅ
ዛተዋሃበ ሒበራዊ ስሌጣንን ተግባርን ከም ዖል የተሰጣቸው የጋራ ስሌጣንና ተግባር
ኮይኑ እቲ ኣብ ሊዔሉ ዛተገሇፀ ዔሊማ በቲ ኮሚቴ እንዯተጠበቀ ሆኑ እሊይ የተገሇፀው ዒሊማ
ኣብ ስራሔ ዛውዔሌ ከከም ኩነታቱ፣ በስራ ሇማዋሌ ኮሜቴው እንዱሆኔታው ፣
ሀ/ ፇፀምቲ አካሊት ዖውፅእዎ ትሌምን ፕሮግራምን ሀ. ኣስፇፃሚ አካሊት የሚያወጡት የሌማት
ሌምዒትን ምስ ናይ መንግስቲ ፖሉስን እቅዴና ፕሮግራም ከመንግስት ፖሉስና
እስትራተጅን ዛጥዒዒምን ነዘ ማእኸሌ ዛገበረ ስትራቴጂ የሚጣጣምና ይህንኑ ማዔከሌ ያዯረገ
ምዃኑ፣ መሆኑ
ሇ/ ሌምዒት ኢንዴስትሪን ከተማን ምስ ሌምዒት ሇ/ የከተማ እንዴስትሪ ሌማት ከገጠር ሌማት ጋር
ገጠር ተዯጋጊፈን ተዋዱደን ይትግበር ምህሊዉ፣ ተቀናጅቶና ተዯጋግፍ የሚተገበር መሆኑን፣
ሏ/ ኣናእሽተይን ዯቀቕቲ ስራሔቲ ዔዴሌ ዛፇጥሩን ሏ/ አነስተኛና ጠቃቅን ስራዎች የስራ ዔዴሌ
ኣብ መነባብሮ ሔብረተሰብ ርኡይ ሇውጢ የሚፇጥርና የሔብረተሰቡ አኖኖር ሇመቀየር
ምምዛጋቡ፣ ያስመዖገቡት ውጢት
መ/ ምህርቲ ሔርሻ ጎሌቢቱ ብምግቢ ዒርስኻ መ/የእርሻ ሌማት ተጠናክሮ በምግብ ራሱ ሇመቻሌና
ምኽኣሌን ምግቢ ውሔስና ዖረጋግፅ ቅሌጡፌ ብልም የምግብ ዋስትና ሇማረጋገጥ ፇጣን
ኢኮኖሚ ምዔባሇ ዛገብሮ ኣስተዋፅኦ፣ የኤኮኖሚ እዴገት ሇማስመዛገብ ያበረከተው
አስተዋፅኦ
ረ/ ሃፌቲ ተፇጥሮ ክሌሌና ብግቡእ እናተሒሇወን ሠ/ የክሌለ የተፇጥሮ ሃብት በተገቢው መንገዴ
ጠመተ ዛተገበረለ ምዃኑ ዛብለ ኣገዯስቲ የተጠበቀ መሆኑንና ትክረት መስጠቱን በሚለ
ኣግባባት ተኸቲለ ይከታተሌን ይቆፃፀርን አስፇሊጊ ግዲዮችና አስራር በመከተሌ
ይክታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ
3. እዘ ኮሚቴ ነዙም ዛስዔቡ መንግስታዊ ኣካሊት 3 ይህ ኮሚቴ የሚከተለት የመንግስት አካሊት
ይከታተሌን ይቆፃፀርን ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ
ሀ/ ቢሮ ሔርሻን ሌምዒት ገጠርን ሀ/ የግብርናና ገጠር ሌማት ቢሮ
ሇ/ቢሮ ንግዱ፣ኢንዴስትሪን ትራንስፖርትን ሇ/ የንግዴ፣ኢንዴስትሪና ትራንስፖርት ቢሮ
ሏ/ ቢሮ ሃፌቲ ማይ ኤነርጅን ማኣዴንን ሏ/ የውሃ ሃብት፣ ኤነርጅና ማአዴን ቢሮ
መ/ ቢሮ ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን መ/ የከተማሌማትና ኮንስትራክሽን ቢሮ
ረ/ ተፀዋዔነቶም ነቶም ኣብ ሊዔሉ ዛተፀርሐ ሠ/ ተጠሪነታቸው እሊይ የተጠቀሱ ቢሮዎች የሆኑ
ቢሮታት ዛኾኑ ኣካሊት መንግስቲ ኣብያተ የመንግስት አካሊት ፅሔፇት ቤቶች
ፅሔፇት
4. እዘ ኮሜቴ ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 4. ይህ ኮሚቴ በዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 3
ዛተዖርዖሩ ኣካሊት መንግስቲ ዛኾኑ ብሔጊ የተጠቀሱትን የመንግስት አካሊት በሆነ ሔግ
ተፇሌዩ ኣብ ክሉ ዛተዋሃቦም ስሌጣንን ተግባርን ተሇይቶ በተሰጣቸው ስሌጣንና ተግባር ዗ርያ
ረቂቕ ሔጊ የዲለ፣ ንዛቐርብለ ረቂቕ ሔጊ ረቂቅ ሔግ ያዖጋጃሌ፣ የቀሩብሇትን ረቂቅ ሔጎች
254
ይምርምር ይመረምራሌ
46 ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት ማሔበራት 45 የማህበራዊ ግዲዮች ቆዋሚ ኮሚቴ
1. ቀንዱ ዔሊማ እዘ ኮሚቴ ኣብ ክሌሌና ማሔበራዊ 1. የዘህ ኮሚቴ ዋና አሊማ የክሌለ ማሔበራዊ
ሌምዒትን ዴሔንነትን ብምጉሌባት ስራሔቲ ሌምትና ዯህነትን ሇመጠናከር የአቅም ግንባታ
ዒቕሚ ምዔባይ ከም ቁሌፉ መዯብ ምርኣይ ፕሮግራም እንዯ ቁሌፌ ስራ በማየት ማህበራዊ
ማሔበራዊ ግሌጋልት ንኹለ ብማዔረን ፌትሒዊ አገሌግልት ሇሁለ በእኩሌነትና ፌትሒዊ በሆነ
ብዛኾነን ዴሌዴሌ ብምብፃሔ ህዛቢ ተረባሑ ዴሌዴሌ በማዴረስ ህዛብ ተጠቃሚ ማዴረግ
ምግባር ይኸውን ይሆናሌ
2. ኣብዘ ኣዋጅ ንኹልም ቀወምቲ ኮሚቴታት 2. በዘህ አዋጅ ሇሁለም ቆዋሚ ኮሚቴዋች
ዛተዋሃቦም ሒበራዊ ስሌጣንን ተግባርን ከምዖል የተሰጣቸው የጋራ ስሌጣንና ተግባር እንዯተጠበቀ
ኾይኑ እቲ ኣብ ሊዔሉ ዛተገሇፀ ዔሊማ ንምትግባር ሆኖ እሊይ የተገሇጠው ዒሊማ ተግባራዊ ሇማዴረግ
ከከም ኩነታቱን ውራዩን፦ እንዯየሁኔታውና እንዯ አስፇሊጊነቱ ታይቶ
ሀ/ ብመንግስቲ ኾነ ብውሌቀ ነዘኣመሌኪቶም ሀ/ በመንግስትም ሆነ በግሌ ይህንን አስመሌክቶ
ዛትግበሩ ስራሔቲ ምስናይ መንግስቲ ፖሉሲ፣ የሚከናወኑ ስራዎች ከመንግስት ፖሉሲና
እስትራተጂ ፕሮግራምን ዖሇዎም ምጥዔዒም እስትራተጂ ፕሮግራም ያሊቸው መጣጣም
ሇ/ ህዛብን መንግስትን ማሔበራዊ ፀገም ንምፌታሔ ሇ/ ህዛብና መንግስት ማሔበራዊ ችግሮች ሇመፌታት
ዛገብሮ ፃዔሪ ተዋዱድምን ተዯጋጊፍምን ይሰርሐ የሚዯረጉት ጥረቶች ተቀናጅተው ተዯጋግፇው
ምህሊዎም እየተሰሩ መሆናቸው
ሏ/ ህዛቢ ብሒፇሻን መናእሰያት ብፌሊይ በብዴላቱ ሏ/ ህዛቡ በአጠቃሊይና ወጣቶች በተይ በፌሊጎታቸው
ተወዱቦም መሰልምን ረብሕምን ብምርግጋፅ ኣብ ተዯራጅተው መብታቸውና ጥቅማቸው
ማሔበረ ኢኮኖሚ ዔብየት ዛሊዒሇ ብፅሑት ሇማረጋገጥና በማሔበራዊ ኢኮኖሚ እዴገት የሊቀ
ንኽነብሮምን ዛግበር ዴጋፌ ምክትታሌን ዴርሻ እንዱኖራቸው የሚዯረግ ዴጋፌ
ምግምጋምን፣ ኣካሌ ጉዲኣትን ሽማግሇታትን የመከታተሌ እና የመገምግም፣ አካሌ ጉዲቶኞ
ህፃናትን መንግስቲ ብዖቐመጦ ኣንፇት መሰረት ሽማጊላዎችና ህፃናት መንግስት ባስቀመጠው
ፌለይ መሰረት ትኹረት ዛተወሃቦም ምዃኖም አቅጣጫ መሰረት ሌዩ ትኩረት የተሰጣቸው
ይከታተሌ። መሆኑ ይከታተሊሌ
መ/ ኤች አይ ቪ ኤዱስ ንምክሌኻሌን ምቁፅፃርን መ/ ኤች.አይ.ቪ ኤዴስ ሇመከሊከሌና ሇመቆጣጠር
ዛግበር ፃዔርን ኣብዘ ውራይ ዛተራኣዩ የሚዯረገው ጥረትና በ዗ሁ ጉዲይ የታዩ
ሇውጢታትን ጉዴሇታትን ምክትታሌን ሇውጦችና ጉዴሇቶች መከታተሌና መቆጣጠር
መቁፅፃርን ይኸውን። ይሆናሌ።
3. እዘ ኮሚቴ ነዜም ዛስዔቦ መንግስታዊ ኣካሊት 3. ይህ ኮሚቴ የሚከተለት መንግስታዊ አካሊት
ይከታተሌን ይቆፃፀርን ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ
ሀ. ቢሮ ትምህርቲ ሀ/ የትምህርት ቢሮ
ሇ. ቢሮ ሒሇዋ ጥዔና ሇ/ የጤና ጥበቃ ቢሮ
ሏ. ቢሮ ሒበሬታ ሏ/ የማስተዋቅያ ቢሮ
መ.ቢሮ ሰራሔተኛን ማሔበራዊ ጉዲይን መ/ የሰራተኛና ማህበራዊ ጉዲይ ቢሮ
ረ. ቢሮ ጉዲይ መናእሰይን ስፖርትን ሠ/ የወጣቶእና እስፖርት ጉዲይ ቢሮ
ሰ. ቢሮ ዒቕሚ ህንፀት ረ/ የአቅም ግንባታ ቢሮ
ሸ.ካሌኦት ተፀዋዔነቶም ኣብ ሀንሇን ንዛተፀርሐ ሰ/ ተጠሪነታቸው በ ሀ እና ሇ የተጠቀሱ መንግስታዊ
ኣካሊት መንግስቲ ይኸውን። አካሊት ፅሔፇት ቤቶች ይሆናሌ።
4. እዘኮሚቴ ነቶም ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 4. ይህ ኮሚቲ በዘህ ዒንቀፅ ንአስ አንቀፅ 3
3 ዛተዖርዖሩ ኣካሊት መንግስቲ ብዛኾኑ ሔጊ የተጠቀሱት የመንግስት አካሊት በሆነ ሔግ
ተፇሌዩ ኣብ ክሉ ዛተዋሃቦም ስሌጣንን ተሇይቶ በተሰጣቸው ስሌጣንና ተግባር ዗ርያ
ተግባርን ረቂቕ ሔጊ የዲለ፣ ረቂቅ ሔግ ያአጋጃሌ።
255
5.ሒፊሽን ሞያ ማሔበራትን ንመሰልም 5. የህዛብና ሞያ ማሔበራት ሇመብታቸው እና

ንሌምዒትን ዛገብርዎ ፃዔሪ ዯገፌ ንክግበረልም ሇሌማት በሚያዯረጉት ጥረት ዴጋፌ
የተሒባብርን በብውዲበኦም ተጠናኺሮም እንዱዯረግሊችው ያስተባብራሌ
ንክሰርሐ ርክብ ይምስርት። በአዯራጀጅታችው ተጠናክርው እንዱሱሩ
ግንኝነት ይመሰረታሌ
47 ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት በጀትን ኦዱትን 47. የበጀት እና ኦዱት ጉዲዩች ቆሚ ኮሜቴ
1. ቀንዱ ዔሊማ እዘ ኮሚቴ እቶት መንግስቲ ካብ 1. የዘህ ቆሚ ኮሜቴ መሰርታዊ ዒሊማ የመንግስት
እዋን ናብ እዋን ዛዒብየለ ሜሊ ምትእትታውን ገቢ ከግዚ ወዯ ጊዚ የመያዯርጉት ስሌቶች
እዘ እቶት ብዛግባእ ምእካቡን ምሔሊውን መዖርጋታችውን እና ገቢውን በአግባቡ
ከምኡውን ብቤት ምኽሪ ዛተዯሌዯሇ በጀት ሔጊ ተሰብስቦ መጠበቁን፣ እንዱሁም በመንግስት
ፊይናንስ ማእኸሌ ገይሩ ኣብ ዛተመዯበለ ስራሔ የሚመዯበው በጀት የፊይናንስ ሔግ እና
ጥራሔ ኣብ ተግባር ይውዔሌ ምህሊዉ ምክትታሌን ስርዒት ተጠብቆ ሇተፇሇጉ አገሌግልት ብቻ
ምምርማርን ይኸውን። መዋለን መከታተሌ እና መመርምር ነው
2. ኣብዘ አዋጅ ንኩልም ቀዋምቲ ኮሚቴታት 2. በዘህ አዋጅ ሇሁለም ቀዋሚ ኮሜቴዎች
ዛተዋሃቦም ሒበራዊ ስሌጣንን ተግባርን ከም ዖል የተሰጡት አጠቃሊይ ስሌጣን እና ተግባራት
ኾይኑ እዘ ኮሚቴ ኣብ ሊዔሉ ዛተቐመጠ ዔሊማ እንዯተጠበቁ ሆነው፣ ኮሜቴው ከዘህ በሊይ
ንምትግባር ከከም ኩነታቱ የተቀመጠውን ዒሊማ በስራ ሊይ ሇማዋሌ
እንዯጉዲዩ ሁኔታ ፣
ሀ/ እቶት መንግስቲ ካብ እዋን ናብ እዋን ዛዒብየለ ሀ. የመንግስትን ገቢ ከግዚ ወዯ ግዚ ሉያሳዴጉ
ሜሊታት ምሔንፃፆምን ኣብ ተግባር ምውዒልምን የሚያስችለ ስሌቶችን መታቀዲችውን እና
በተግባር ሊይ መዋሊችውን፣
ሇ/ በጀት ዴሌዴሌ ምስ ፖሉስ እስትራተጂን ሌምዒት ሇ. የበጅት ዴሌዴሌ ከመንግስት የሌማት ፖሉሲ
መንግስቲ ዛተዙመዯ ምዃኑ ናይቲ ክሌሌ ሃፌቲ እና ስትሬቴጂ ጋር የተዙመዯ መሆኑን እና
ፌትሒውነቱ ሒሌዩ እተዯሌዯሇ ምዃኑ እዩ። የክሌለ ሀብትም ፌትሃዊነት በጠበቀ መሌኩ
ሇመጠቀም የሚያስችሌ ሁኔታ መፇፀሙን፣
ሏ/ እቶት መንግስቲ ብኣግባቡ ምእካብን ኣጠቓቕማ ሏ. የምንግስት ገቢ በአግባቡ መሰብሰቡን እና
በጀት ስርዒትን ሔግን ፊይናንስ ሒሌዩ ኣብ በመንግስት በጀት አጠቃቀም መሰረት
ሌምዒት ምውዒለ የፌይናንስ ሔግ እና ስርዒት ጠብቆ ሇሌማት
መዋለን ፣
መ/ ኣብ ሃፌቲ ህዛብን መንግስትን ጥፌኣት ዛፇፀመ መ. በመንግስት ሃብት ሊይ ጥፊት የፇፀመ አካሌ
ኣካሌ ወይከዒ ውሌቀ ሰብ ክትትሌን ምርመራን ወይም ሰው በሚመሇከታችው አካሊት ክትትሌ
እናተገበረ ናብ ሔጊ ቀሪቡ ስጉምቲ ዛተወሰዯለ ተዯርጉሇት ሇሔግ መቅረቡን እና አሰፇሊጊው
ምዃኑ ይከታተሌን ይቆፃፀርን እርምጃ መውሰደን ይከታተሊሌ ፣
3. እዘ ኮሚቴ ዛስዔቡ ኣካሊት መንግስቲ ናይ ስራሔ ይመረምራሌ፣
ትሌምን ኣአፇፃፅማን ይከታተሌን ይቆፃፀርን 3. ኮሜቴው የሚከተለት አካሊት የስራ እቅዴ እና
ሀ/ ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ክንውን ይመረምራሌ፣
ሇ/ ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር ሀ.የፇይናንስ እና አኮኖሚ ሌማት ቢሮ
4. ብሔጊ ተፇሌዩ ኣብ ክሉ ዛተዋሃቦም ስሌጣንን ሇ.የዋናው ኦዱተር ፅሔፇት ቤት
ተግባርን ረቂቕ ሔጊ የዲለ 4. በሔግ ተሇይቶ በተሰጠው ስሌጣንና ተግባር
5. ሌቓሔ ዖዴሉ ክሌሊዊ ኣካሌ መንግስቲ ዖቕርቦ ዗ርያ ረቂቅ ሔግ ያዖጋጃሌ
ሔቶን ሒሳብን ምስ ዛምሌከቶ ቀዋሚ ኮሚቴ 5. የክሌለ መንግስታዊ አካሌ ብዴር በሚፇሌጉት
ብምትሔብባር መርሚሩ ናብ ቤት ምኽሪ ውሳነ ወቅት ከሚመሇከተው ኮሜቴ ጋር በመተባበር
ሒሳብ የቕርብ ጥያቄውን ተቀብል እና መርምሮ የውሳኔ ሒሳብ
ሌምክር ቤቱ ያቀርባሌ
256
48. ቀዋሚ ኮሚቴ ጉዲያት ዯቂ ኣንስትዮ 48 የሴቶች ጉዲይ ቆዋሚ ኮሚቴ

1. ቀንዱ ዔሊማ እዘ ኮሚቴ ዯቂ ኣንስትዮ እዘ 1. የሴቶች ጉዲይ ቆዋሚ ኮሚቴ መሰረታዊ ዒሊማ
ክሌሌ ብሔገ-መንግስቲ ዛተረጋገፀን መሰሌ ሴቶች በመዯራጀት በሔገ መንግስቱ
ብሙለእነት ምርግጋፅን ኣብ ፖሇቲካ ፣ የተከበረሊቸወን መብቶች በተሟሊ ሁኔታ
ኢኮኖሚ ማሔበራዊን ምንቅስቃስ ርኡይ ተራ ተጠቃሚ ሇመሆን በፖሇቲካ፣ በኢኮኖሚ እና
ዛፃወቱለ ኩነት ምፌጣሩ ምርግጋፅ ይኸውን ማሔበራዊ እንቅስቃሲዎች ውስጥ ጉለህ ዴርሻ
እንዱነራቸው የምያስችሌ ሁኔታ መፌጠሩና
ማረጋገጥ ነው።
2. ኣብዘ ኣዋጅ ንኹልም ኮሚቴታት ዛተዋሃበ 2. ሇቆዋሚ ኮሚቲዎች በጋራ የተሰጡት አጠቃሊይ
ስሌጣንን ተግባርን ከም ዖል ኾይኑ ነዘ ኣብ ስሌጣን እና ተግባራት እንዯተጠበቁ ሆነው
ሊዔሉ ዛተገሇፀ ዔሊማ ንምትግባር ከከም ኮሚቲው ከሊይ የተገሇፀውን ዒሊማ በተግባር ሊይ
ኩነታቱ ፣ ሇመዋሌ እንዯ ጉዲዩ ሁኒታ፣
ሀ. ኣብ ዯቂ ኣንስትዮ ጉዴኣት ዖብፅሐ ሔግታት፣ ሀ/ በሴቶች ሊይ ጉዲት የሚያዯርሱ ህጎች ሌምዲዊ
ሌማዲዊ አሰራርሒን ባህሉ ንክቕየሩ ኣዴሊይ አሰራሮች እና ባህልች እንዱቀሩ አስፇሊጊ
ስጉምቲ ይወሰደ ምህሊዎም ፣ እርምጃዎች መውሰዲቸውም
ሇ. ዛተፇሊሇዩ ኣዋጃት እንትወፁ ካብ ፆታዊ ሇ/ የተሇያዩ አዋጆች በሚወጥበት ግዚ ከፆታ አዴሌዋ
ኣዴሌዎ ነፃ ዛኾኑን ኩነታት መነባብሮ ዯቂ ነፃ እና ሴቶች የነበሩበትን ሁኔታ ትኩረት ውስጥ
ኣንስትዮ ትኹረት ዛህቡ ምዃኖም፣ ያስገቡ መሆናቸውን፣
ሏ. ኩሇ መዲያዊ ተሳትፍ ዯቂ ኣንስትዮ ንምርግጋፅ ሏ/ በሔብረተሰቡ ውስጥ የሴቶች ተሳትፍ በሁለም
ዛውሰደ ኣዎንታዊ ስጉምቲ ምህሊዎም ዖርፌ ሇማሳዯግ የሚያስችለ እርምጃዎች
ምክትታሌን ምቆፅፃርን ፣ እየተወሰደ መሆናቸውም መከታተሌ መቆጣጠር
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዛተጠቀሱ 3. እነዘህ ተግባራት ከግብ ሇማዴረስ የሚወጡ
ተግባራት ናብ ሸቶ ንምብፃሔ ዖኽእለ ሒዯሽቲ ወይም የሚሻሻለ ሔጎች ካለ የሔግ ሃሳብ
ዛወፁን ዛመሒየሹን ሔግታት ኣመሌኪቱ ያመነጫሌ ወይም ጉዲዩ የሚመሇከታቸው አካሊት
ሒሳባት ሔጊ የመንጭው ወይ ካዒ ንዛምሌከቶም እንዱያመጩ ያዯርጋሌ።
ኣካሊት ከመንጭው ይገብር፣
4. እዘ ኮሚቴ ንቢሮ ጉዲይ ዯቂ ኣን ስትዮ 4. ኮሚቴው የሲቶች ጉዲይ ቤሮ፣ የስራ እቅዴና
ይከታተሌን ይቆፃፀርን፣ ክንውን ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ።
5. ኣብ ንዐስ ዒንቀፅ 4 ዛተዯንገገ ከም ዖል ኾይኑ 5. በንኡስ አንቀፅ 4 የተዯነገገ እንዲሇ ሆኖ ሲቶችን
ብዙዔባ ትሌምን በጀትን ኣፇፃፅማ ዯቂ ኣንስትዮ በሚመሇከት የበጀት፣ እቅዴና የእቅደ ክንውን
ኣመሌኪቶ ምስ ኩልም ቀወምቲ ኮሚቴታት አስመሌክቶ ከሁለም ቀዋሚ ኮሚቴዎች ጋር
እውን ብሒባር ይሰርሔ፣ በጋራ ይሰራሌ።
49. ቁፅፅር ዛተገዯበ ዖይምዃን 49 የቁጥጥሩ ውስን አሇመሆን
ኣብዘ ኣዋጅ ካብ ዒንቀፅ 43 ክሳብ 47 ዛተዯንገጉ በዘህ አዋጅ ብአንቀፅ 43 እስከ 47 ስር የተዯነገጉት
እንተሃሇው ይኹን እምበር ኩነታት ስራሔ ዴንጋገረዎች ቢኖርም የሰራው ሁኔታ የሚያስገዴዴ
ዖገዴዴ ኾይኑ እንተተረኺቡ ዛኾነ ከሆነ ማንኛም ኮሚቴ የማናቸውንምን የመንግስት
መንግስታዊ ኣካሌ ስራሔ ኣሳሌጦ ክምርምር አካሌ የስራ ክንውን መመርመር ይችሊሌ።
ይኽእሌ ዛርዛሩ ብዯንቢ ይውሰን
50. ኣወዲዴባ ፣ ኣሰራርሒ ፣ስሌጣንን ተግብርን 50. የንኡስ ኮሚቴ አዯረጃጀት፣ ስሌጣን ተግባርና
ንኡስ ኮሚቴ አሰራሮች
1. ንኡስ ኮሚቴ ማሇት ዛኾነ ቀዋሚ ኮሚቴ 1. ንኡስ ኮሚቴ ማሊት ማንኛውም ኮሚቴ ሃሊፌነቱን
ሒሊፉነቱ ንምውፃእ ኣባሊቱ ተመቓቒልም ሇመወጣት ሲሌ ከአባሊቱ መካከሌ ተስማሚ በሆነ
ተወዱቦም እንትሰርሐ ይኸውን ሁኔታ በመከፊፇሌ የሚያዯራጅ አካሌ ነው።
2. ሔዴሔዴ ንኡስ ኮሚቴ ካብቶም ኣባሊት ቆዋሚ 2. እያንዲዲቸው ንኡሳን ኮሚቴዎች በቆዋሚ ኮሚቴ
257
ኮሚቴ ዛምረፁ ኣቦ ወንበርን ምክትሌ ኣቦ አባሊት የሚመረጡ ሉቀመንበር እና ምክትሌ

ወንበርን ይህሌውዎ ሉቀመንበር ይኖርአቸዋሌ።
3. ካብቲ ዒመታዊ ትሌሚ ቀዋሚ ኮሚቴ ተበጊሱን 3. የቆዋሚ ኮሚታ አመታዊ እቅዴ ሊይ በመመስረት
ትሌሚ የዲለ፣ የሳሌጥን ፀብፃብ ንቀዋሚ ኮሚቴ እቅዴ ያዖጋጃሌ፣ ያከናውናሌ፣ እንዱሁም
የቕርብ ሇቆዋሚ ኮሚቴው ሪፖርት ያቀርባሌ።
4. በቲ ቀዋሚ ኮሚቴ ዛዋሃቦ ካሌኦት ስራሔቲ 4. በቋሚ ኮሚቴው የሚሰጡትን ላልች ስራዎች
ይፌፅም ያከናውናሌ
51 ኣወዲዴባ፣ ኣሰራርሒ፣ ስሌጣንን ተግባርን ግዘያዊ 51 የግዘያዊ ኮሚቴ አዯረጃጀት፣ ስሌጣን፣ ተግባርና
ኮሚቴ አሰራሮች
1. በቀዋሚ መተሒባበሪ ኮሚቴ በቀጥታ ዖይሳሇጡ፣ 1. ምክርቤት በቆዋሚ ኮሚቴዎች እና በአስተባባሪ
ህፁፁን ኣገዯስትን እንተጋጥሙን ብቤት ምኽሪ ኮሚቴው በቀጥታ ሉከናወኑ የማይችለ አስቸካይና
እንትእመነልምን ግዘያዊ ኮሚቴ ከጣይሹ አስፇሊጊነታቸው የታመንባቸው ሁኔታዎች
ይኽእለ። ስያጋጥሙ ግዘያዊ ኮሚቴ ያቋቋማሌ።
2. ህፅፅን ኣዴሊይን ኾይኑ ኣብ ዛተረኸበለ ዋኒን 2. የግዚያዊ ኮሚቴ ስሌጣን አስቸኮይና አስፇሊጊ
እቲ ኮሚቴ ሌኡኽ ንምፌፃም ቤት ምኽሪ ሆኖ በተገኘ ጉዲይ ዗ርያ ሆኖ ተሌእከውን
ንግዘያዊ ኮሚቴ ስሌጣን ይህቦን ኣንፇት ሇመፇፀም የአሰራር አቅጣጫ በምክርቤቱ
ይሔብረለ። የሚሰጠው ይሆናሌ ።
3. ኣባሊትን በዛሔን ከምኡውን ኣቦ ወንበርን 3. የግዘያዊ ኮሚቴ አባሊት ብዙት እንዯሁኒታው
ምክትሌን ግዘያዊ ኮሚቴ ከከም ኩነታቱ ብቤት ሉቀመንበር እና ምክትሌ ሉቀመንበር በምክር
ምኽሪ ይውሰኑ። ቤቱ ይመዯባለ።
4. እዘ ኮሚቴ ዛተዋሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ምስ 4. ኮሚቴው በተሰጠው ስሌጣን ዗ርያ ተግባር
ፇፀመ ስርሐ ይዙዛም። ካከናወነ እና ካቀረበ በሃሊ ይከስማሌ።
52 ርክብ ቤት ምኽሪ ክሌሌን ወረዲን 52 የወረዲና የክሌሌ ምክር ቤቶች ግንኙነት
1. ሔገ መንግስቲ ነፅነቶም ብዖይዲፊእ ሞያውን 1. ህግ መንግስታዊ ነፃነታቸውን ሳይጋፊ
ማተርያሊውን ዯገፌ አብ ምሃብ አብ ዒቅሚ የማቴርያሌና የሙያ እገዙ የመስጠት በአቅም
ምዔባይ ፕሮግራም ዖዴሃበ ርክብ ይህለ ግንባታ ፕሮግራም ያተኮረ ግንኝነት ይኖራአዋሌ
2. ተመሒይሹ ብዛወፀ ሔገ መንግስቲ ኣዋጅ ቁፅሪ 2. በወረዲ ምክር ቤቶች ችግር ሲፇጠር ተሻሽል
98/1998 መሰረት ኢዴ ብምእታው ኣብቲ ሔጊ በወጣው ህግ መንግስት አዋጅ ቁጥር 98/98
ብዛተቐመጠለ ኣሰራርሒታት እናተጠቐመ ዖሊቒ መሰረት ጣሌቃ በመግባት በህጉ በተቀመጡት
መፌትሑ ክረክብ ናይ ምግባር። አሰራሮች እየተጠቀመ ዖሊቂ መፌቲሂ እንዴያገኝ
የማዴረግ
3. ጉባኤ ኣብያተ ምኽሪ ወረዲ ብእዋኑ ዛተካየዯ 3. የወረዲ ምክር ቤቶች ጉባኤ ወቅቱን ጠብቆ
ምዃኑ ዛተራአዩ ኣገዯስቲ ውራያትን ኣመሌኪቱ የሚካየዴ መሆኑ እና በጉባኤው ወቅት የታዩት
ናብ ቤት ምኽሪ በቢ ሰሇስተ ወርሐ ፀብፃብ ጉዲዮች አስመሌክቶ በየሶስት ወር የክሌሌ
ክሌእኹ ምግባር ምክርቤት ሪፖርት እንዱሌኩ ማዴረግ።
4. ቤት ምኽሪ ክሌሌ ካብ ወረዲታት ዛመፀለ 4. የክሌለ ምክር ቤት ከወረዲዎች የሚመጥሇት
ፀብፃብን ካብ ካሌኦት ፌሌፌሊት ዛረኸቦ ሒበሬታ ሪፖርት ኣና በላሊ መሌክ የሚያገኘው መረጃ
ተበጊሱ ብእዋኑ ንኣሰራርሒ ዛሔግዛ ግብረ መሌሲ በወቅቱ ሇአሰራራቸው የሚጠቅም ምሊሽ በወቅቱ
ይሌእኽ። ይሌካሌ።
5. ቀወምቲ ኮሚቴታት ክሌሌ ቤት ምኽሪ ምስ ወረዲ 5. የክሌለ ቆዋሚ ኮሚቴዎች ከወረዲ ምክርቤት
ቤት ምኽሪ ቀዋሚ ኮሚቴታት ዛጠበቐ ርክብ ቆዋሚ ኮሚቴዎች ጋር የተጠበቀ ግንኝነት
ብምፌጣር ኣሰራርሒ ወረዲ ቀወምቲ ኮሚቴታት በመፌጠር እንዱጠናከሩ የማገዛ።
ክጠናኸር ምግባር።
6. ኣሰራርሒን ኣወዲዴባን ቀወምቲ ኮሚቴታትን 6. የወረዲው ምክር ቤት ቆዋሚ ኮሚቴዎች አሰራርና
258
ስነ-ምግባር ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲን ኣመሌኪቱ የአባሊት ስነ-ምግባር አስመሌክቶ ሞዱሌ ዯንብና
ሞዳሌ ዯንብን መምርሔን ኣውፂኡ ናብ መመርያ አውጥቶ ሇወረዲዎች ያስተሊሌፊ፣ በዘህ
ወረዲታት የውርዴ፣ ኣብ ከይዱ ምፅዲቕ እዜም ህጋች በማፅዯቅ ሂዯት የክሌለ ምክርቤት
ሔግታት ቤት ምኽሪ ክሌሌ ኣዴሊይ ሒገዛ አስፇሊጊ እገዙ ያዯርጋሌ።
ይገብር።
53 ዛተፇሊሇዩ ዴንጋገታት 53 የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
1. ብዙዔባ ተፀዋዔነት ፖሇቲካ ፓርቲ 1. ስሇ ፖሇቲካ ፖርቲ ተጠሪዎች
ኣብ ቤት ምኽሪ ኣወዲዴባ፣ ስሌጣንን ተግባርን በምክርቤቱ የፖሇቴካ ፓርቲ ተጠሪዋቹ
ተፀዋዔቲ ፖሇቲካ ፓርቲ ኣመሌኪቱ ኣዴሊይን አዯረጃጀት፣ ስሌጣንንና ተግባር አስመሌክቶ
ኾይኑ ኣብ ዛተረኸበለ እዋን ዛርዛር ዯንቢ አስፇሊጊ ህኖ በተገኘበት ግዘ ዛርዛር ዯንብ
የውፅእ። ያወጣሌ።
2. ኣዋጅ ብዙዔባ ምምሔያሽ 2. አዋጅን ስሇ ማሻሻሌ
ነዘ ኣዋጅ ብዛምሌከት ናይ መመሒየሺ ሔቶ ይህን አዋጅ በሚመሇከት የማሻሻያ ጥያቂ
እንትቐርብ ብኣብዙሒ ዴምፂ 50+1 ኣባሊት ቤት ሲቀርብ በምክር ቤቱ አባሊት አብሊጫ ዴምፅ
ምኽሪ እንትዴግፌ ክምሒየሽ ወይ ክሌወጥ 50+1 ሲዯገፌ ማሻሻሌ ወይም መሇወጥ
3. ተፇፃምነት ውሳነ ቤት ምኽሪ 3. የምክር ቤት ውሳነ ተፇፃሚነት
ዛኾነ ኣካሌ ብቤት ምኽሪ ይኹን ብኮሚቴታት ማንኛውም አካሌ በምክርቤት ወይም በኮሚቴዎች
ንዘ ኣዋጅ ወይ ሔግታት ተመስሪቱ ዛዋሃብ በዘህ አዋጅ ወይም በላልች ህጋች ሊይ ተመስርቶ
መዯብ፣ ውሳነ፣ መምርሔን ናይ ምኽባርን የሚሰጡትን ውሳኒዎች ትእዙዜችና መመርያዎች
ምፌፃምን ግዴነት ኣሇዎ። የማክበር የመፇፀም ግዱታ አሇው
54 ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 54 ዯንብ ስሇ ማውጣት
ናይዘ ኣዋጅ ዴንጋገታት መፇፀሚ ዛርዛር ዯንቢ ቤት የዘህን አዋጅ ዴንጋጊዎች አስመሌክቶ ምክርቤት
ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ የውፅእ ዛርዛር የአፇፃፀም ዯንብ ያወጣሌ።
55 ተፇፃሚነት ዖይብልም ሔግታት 55 ተፇፃምነት ስሇ ላሊቸው ህጋች
ሀ/ ኣዋጅ ኣወፃፅኣ ሔግ ኣወዲዴባን ኣሰራርሒን ሀ/ አዋጅ ቁጥር 79/1996 ሇምክር ቤት የህግ
ኮሚቴታት ቤት ምኽሪ ቁፅሪ 79/1996 በዘ አወጣጥ ፣አዯረጃጀት አሰራር ሇመወሰን የወጣው
ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል አዋጅ በዘህ አዋጅ ተሽረዋሌ።
ሇ/ ዛኾነ ምስዘ ኣዋጅ ዛፃባእ ሔጊ ወይ ሌምዱ ኣብዘ ሇ/ ማንኛውም ከዘህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ህግ ወይም
ኣዋጅ ንዛተዯንገጉ ጉዲያት ተፇፃምነት የብለን። ሌምዴ በዘህ አዋጅ ውስጥ በተዯነገጉት ጉዲዮች
ሊይ ተፇፃሚነት አይነሮውም።
56 እዘ ኣዋጅ ዛፀንዒለ እዋን 56 አዋጅ የሚፀናበት ግዘ
እዘ ኣዋጅ ካብ ሒምሇ 4/1998 ዒ.ም ጀሚሩ ዛፀንዏ ይህ አዋጅ ከ ሒምሉ 4/1998 ዒ.ም ጀምሮ የፀና
ፀጋይ በርሀ ፀጋይ በርሄ
ፕሬዘዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ፕሬዛዲንት
ትግራይ
259

መቐሇ ነሒሰ 30/1998 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ

መቐሇ ነሒሰ 30/1998 ዒ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 114/1998 ዒ.ም አዋጅ ቁፅሪ 114/1998 ዒ.ምሇሔብረት ስራ

ንመፇፀሚ ዔሊማ ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ማሔበራት ዒሊማ ማስፇፀምያ ሇሚዯረገው ብዴር
ንዛግበር ውዔሉ ሌቓሔ ውሔስና በጀት ንምሃብ ውሌ ዋስትና ሇመስጠት የወጣ አዋጅ
ዛወፀ ኣዋጅ
ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ምጥንኻር ንእነካይድ ሔብረት ስራ ማሔበራትን ማጠናከር ሇምናካሂዯው
ምንቅስቃስ ሌምዒት ዛሊዒሇ ረብሒ ከም ዖሇዎ ስሇ የሌማት እንቅስቃሴ ያሇው ጠቀሜታ የሊቀ መሆን
ዛእመነለ፦ ስሇ ታመነበት ፣
ሔብረት ስራሔ ማሔበራት ኣብ ሒረስታይ በአርሰ አዯሩ እንዱሇመዴና እንዱሰርፅ
ክሌመዴን ክተኣታቶን ዛዴሇ እታወታት ሔርሻ የሚፇሇገውን የእርሻ ግብአቶች ስርጭት
ከዒቢ ዒብዪ አስተዋፅኦ ስሇ ዖሇዎ፦ እንዱስፊፊ በማዴረግ ሔብረት ስራ ማሔበራት
ነዜም ዔማማት ንምፌፃም ሔብረት ስራሔ ያሊቸው አስተዋፅኦ ከፌተኛ በመሆኑ፣
ማሔበራት ትሐት ፊይናንሳዊ ዒቕሚ ዖሇዎ ሔብረት ስራ ማሔበራት እነዘህን ተግባራት
ብምዃኑ ካብ ባንኪ ንምሌቃሔ ዒቕሚ ውሔስና ሇመፇፀም ያሊቸው የፊይናንስ ዒቅም ዛቅተኛ
ስሇ ዖይብሇን ነቲ ሔፅረት ንምሽፊን ውሔስና በመሆኑ ከባንክ ሇመበዯር የዋስትና ዒቅም
በጀት ብምሃብ ሒገዛ መንግስቲ ኣዴሊይ ኾይኑ ስሇላሊቸው እጥረቱ ሇመሸፇን ዋስትና በመስጠት
ስሇ ዛተረኸበ፦ የመንግስት ዴጋፌ ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ
በመገኘቱ፣
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የክሌለ ህገ መንግስት ዒንቀፅ
ዒንቀፅ 49/3/ /ሀ/ ከምኡውን ፊይናንስ 49/3 /ሀ/ እንዱሁም የፊይናንስ አስተዲዯር
ምምሔዲር ኣዋጅ ቁፅሪ 26/89 ዒንቀፅ 32 አዋጅ ቁጥር 26/89 ዒንቀፅ 32 በተሰጠው
ዛተዋሃቦ ስሌጣን ዛስዔብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል። ስሌጣን መሰረት የሚከተሇው አዋጅ አውጥቶዋሌ።

ነጋሪትጋዚጣ ፖ.ሳ.ቁ
ያንደ ዋጋ
260

እዘ ኣዋጅ “ንመፇፃሚ ዔሊማ ሔብረት ስራሔ ይህ ኣዋጅ ሇሔብረት ስራ ማሔበራት ዒሊማ
ማሔበራት ዛውዔሌ ስምምዔ ሌቓሔ በጀት ማስፇፀሚያ ሇሚውሌ የብዴር ስምምነት
ንምሃብ ዛወፀ ቑፅሪ 114/1998 ዒ/ም”ተባሂለ ዋስትና ሇመስጠት የወጣ ኣዋጅ ቁጥር
ክጥቀስ ይከኣሌ። 114/1998 ዒ/ም ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2. ውሔስና ዛተውሃቦ መጠን ሌቓሔ 2.ዋስትና የተሰጠው የብዴር መጠን
ሔብረት ስራሔ ማሔበራት / ካብዘ ንዲሒር ሔብረት ስራ ማሔበራት /ከዘህ በኃሊ
ተሇቃሒይ እናተብሃሇ ዛፅዋዔ/ ክሳብ ብር ተበዲሪው እየተባሇ የሚጠራው/ እስከ ብር
218,885,000 ብር/ ክሳብ ብር ክሌተ ሚኢትን 218,885,000 /እስከ ሁሇት መቶ አስራ
ዒሰርተ ሸሞንተ ሚሌዩንን ሸሞንተ ሚኢትን ስምንት ሚሌዮን ስምንት መቶ ሰማንያ
ሰማንያን ሒሙሽተን ሽሔ ብር/ ክሌቃሒ ብሄራዊ አምስት ሺ ብር/ የሚዯርስ እንዱበዯሩ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ውሔስና ሂቡ ኣል። የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት ዋስትና
ሰጥቷሌ።
3. ኣፇፃፅማ እቲ ውሔስና 3.የዋስትናው ኣፇፃፀም
1. እዘ ውሔስና ንመሰረታዊ ማሔበራትን 1. ይህ ዋስትና ሇመሰረታዊና ዮኔን ሔብረት
ዮኔንማሔበራትን ንሔርሻ እታወታትን፣ ሥራ ማሔበራት ሇእርሻ ግብኣቶችና
ፌርያትን መዏዯጊ፣ ውፅኢት ሃፌቲ እንስሳን ምርቶች መግዣ፣ የአንስሳትና የተፇጥሮ
ንዛውዔሌ ተፇጥሮን ናብ ዔዲጋ ንምዛራብ ሃብት ውጤት ሇገበያ ሇማቅረብ የሚውሌ
ንዛውዔሌ ሌቓሔ ዛተወሃበ ኾይኑ ውዔሌ ካብ ብዴር የተሰጠ ሆኖ ውለ ከተመሰረተበት
ዛተኣሰረለ ጀሚሩ ንሒዯ ዒመት ዛፀንሔ ጀምሮ ሇአንዴ አመት የሚቆይ ይሆናሌ።
ይኸውን።
2. ተሇቃሒይ ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ኣብ 2. ተበዲሪው በዘህ አንቀፅ 1 በተሰጠው ግዚ
ዛተጠቐሰ ግዚ ውሽጢ እቲ ሌቓሔ ክምሌስ ውስጥ ብዴሩን መመሇስ አሇበት።
ኣሇዎ።
3. መጠን ወሇዴን ኣገባብ ኣመሊሌሳ ሌቓሔን 3. የወሇዴ መጠንና ብዴሩ የሚመሇስበት
ክሌሌ መንግስትን እቲ ባንክን ብዛገበርዎ አከኋን የክሌለ መንግስትና ባንክ
ስምምዔ ይውሰን። በሚያዯርጉት ስምምነት ይወሰናሌ።
4. ግቡእ ክሌሊዊ መንግስቲ 4. የክሌለ መንግስት ግዳታ
1. ተሇቃሒይ ዛተሇቀሕ ገንዖብ ብሙለእ ወይ 1. ተበዲሪው የተበዯረውን ገንዖብ በሙለ ወይም
በኽፊሌ ክምሌሶ እንተዖይክኢለ ካብ በጀት በከፉሌ በግዚው መመሇስ ካሌቻሇ ከክሌለ
እዘ ክሌሌ ተቐኒሱ ዛኽፇሌ ይኸውን። በጀት ተቀንሶ የሚከፇሌ ይሆናሌ።
2. ክሌሌ መንግስቲ ዖይተመሇሰ ሌቓሔ 2. የክሌለ መንግስት ያሌተመሇሰውን ብዴር
ብምእካብ ንዛተቐነሰ በጀት ክትክእ ኣሇዎ። በመሰብሰብ የተቀነሰውን በጀት መተካት
5. እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ እዋን አሇበት።
እዘ ኣዋጅ እቲ ውዔሉ ካብ ዛተኣሰረለ ዔሇት 5. ኣዋጁ የሚፀናበት ግዚ
ጀምሩ ዛፀንዏ ይኸውን። ይህ ኣዋጅ ውለ ከተመሰረተበት ቀን ጀምሮ
የፀና ይሆናሌ።
ፀጋይ በርሀ ፀጋይ በርሄ
ፕሬዘዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ፕሬዛዲንት
261

የትግራይ ብሓራዊ ክሌሌዊ መንግስት
መበሌ 14 ዒመት ቑ.22 14ኛ ዒመት ቁ 22
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ
መቐሇ ሒምሇ 4/1998ዒ.ም መቀላ ሒምላ 4/1998 ዒ.ም
አዋጅ ቁፅሪ 115/1998 ዒ.ም በጀት ኣዋጅ ቁጥር 155/1998 ዒ/ም
1999 ዒ/ም ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ንምውሳን ዛወፀ ኣዋጅ የ1999 በጀት ሇመወሰን የወጣ ኣዋጅ
ኣብ 1998 ዒ.ም ኣብ ውሽጢ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በ1998 ዒ.ም በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ንዛፌፀሙ መንግስታዊ ስራሔትን ሇሚሰሩ ስራዎችና ኣገሌግልቶች ማስፇፀሚያ የሚውሌ
ግሌጋልታትን ዛውዔሌ በጀት ብምፅዲቕ ኣብ ስራሔ በጀት ፀዴቆ ስራ ሊይ አንዱ ውሌ ማዴረግ አስፇሊጊ ሆኖ
ክውዔሌ ምግባር ኣዴሊይ ብምዃኑ። በመገኘቱ።
ብመሰረት ተመሒይሹ ዛወፀ ሔገ-መንግስቲ ብሄራዊ ተሻሸል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ህገ-
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ /ቸ/ን መንግስት ኣንቀፅ 49/3/ሀ/ እና /ቸ/ መሰረት
ብ1998 ዒ.ም ዛስዔብ ኣዋጅ ተኣዊጁ ኣል። የሚከተሇው ኣዋጅ ታውጇዋሌ።
ክፌሉ ሒዯ ክፌሌ ኣንዴ

ሒፇሻዊ ኣጠቃሊይ
እዘ ኣዋጅ ናይ 1999 ዒ.ም በጀት ንምውሳን ዛወፀ ይህ ኣዋጅ የ1999 ዒ.ም በጀት ሇመወሰን የወጣ ኣዋጅ
ኣዋጅ ቑፅሪ 115/1998 ዒ.ም ተባሂለ ክጥቀስ ቁጥር 115/1998 ዒ.ም ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ይኸእሌ።
2. ፌሌፌሌ በጀት 2. የበጀት ምንጭ

ካብ ሒምሇ 1/1998 ዒ.ም ክሳብ ሰነ 30 1999 ዒ.ም ከሏምላ 1/1998 ዒ.ም እስከ ሰኔ 30/1999 ዒ.ም ሊሇው
ኣብዖል ናይ በጀት ጊዚ ካብ ክሌሌ ዛርከብ አታዊ፣ ካብ በጀት ዒመት በክሌለ ከሚገኝ ገቢ፣ ከፋዯራሌ መንግስት
ፋዯራሌ መንግስቲ ዛውሃብ ዴጎማ፣ ካብ ሌቃሔን ከሚሰጥ ዯጉማ፣ ከብዴርና እርዲታ ከሚገኝ በመጠቀም
ሒገዛን ዛርከብ ብምጥቃም ምስ እዘ ኣወጅ ተታሒሑ዗ ከዘህ ኣዋጅ ጋር ተያይዖው በቀሪው ሰንጠረዥች
ዖል ቅጥዔታት ንዛተጠቀሱ ስራሔቲ ግሌጋልት ዛውዔሌ ሇተጠቀሱት ስራዎችና አገሌግልቶች የሚውሌ በጀት
ፌሌፌሌ በጀት ከምዛስዔብ ብዛርዛር ቀረቡ አል፡- ምንጭ እንዯሚከተሇው በዛርዛር ቀርበዋሌ፡-
262
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 10.32 ነጋሪት ጋዚጣ ቑ.ፓ.ሳ 120
ያንደ ዋገጋ ነጋሪት ጋዚጣ ፖ.ሳ.ቁ
ሀ. ካብ ክሌሌ ኣብ 1999 ዒ.ም ዛርከብ ኣታዊ ሀ. በክሌለ በ1999 ዒ.ም ከሚሰበሰብ ገቢ

200,000,000.00 200,000,000.00
ሇ. ካብ ፋዯራሌ መንግስቲ ግምጃ ቤት ዴጏማ ሇ. ከፋዯራሌ መንግስት ግምጃ ቤት
637,700,000.00 ዴጏማ 637,700,000.00
ሏ. ካብ ወፃኢ ሌቓሔ 11,750,000.00 ሏ. ከውጭ እርዲታ ብዴር 11,750,000.00
መ. ካብ ወፃኢ ሒገዛ 44,850,000.00 መ. ከውጭ እርዲታ 44,850,000.00
ሒፇሻዊ ዴምር 894,300,000.00 (ሸሞንተ ሚኢትን አጠቃሊይ ዴምር 894,300,000.00
ቴስዒን ኣርባዔተን ሚሌዮንን ሰሇስተ ሚኢትን ሽሔ (ስምንት መቶ ዖጠና አራት ሚሌዮን ሶስት መቶ ሺ ብር)
ብር)
3. ዴሌዴሌ በጀት 3. የበጀት ዴሌዴሌ
ሀ. በክሌሌ ንዛስርሐ ስራሔትን ግሌጋልትን ሀ. በክሌሌ ሇሚሰሩ ስራዎችና አገሌግልቶ
1. ንስሩዔ በጀት 221,351,170.00 1. ሇመዯበኛ በጀት 221,351,170.00
2. ንካፐታሌ በጀት 2. ሇካፒታሌ በጀት
2.1. ካብ መንግስቲ ግምጃ ቤት 25,564,930.00 2.1. ከመንግስት ግምጃ ቤት 25,564,930.00
2.2. ካብ ወፃኢ ሌቓሔ 11,750,000.00 2.2. ከውጭ ብዴር 11,750,000.00
2.3. ካብ ወፃኢ ሒገዛ 44,850,000.00 2.3. ከውጭ እርዲታ 44,850,000.00
ንኡስ ዴምር 82,164,930.00 ንኡስ ዴምር 82,164,930.00
ጠቕሊሊ ብክሌሌ ብርኪ ዛተዯሌዯሇ 303,516,080.00 ጠቅሊሊ በክሌሌ ዯረጃ የተመዯበ 303,516,080.00
ንኡስ ዴምር (ሰሇስተ ሚኢትን ሶስት መቶ ሦስት ሚሌዮን ኣምስት መቶ አስራ ስዴስት
ሰሇስተን ሚሌዩንን ሒሙሽተ ሚኢትን ዒሰርተ ሽዴሽተ ሺ ሰማንያ ብር)
ሽሔን ሰማንያን ብር)።
ሇ. ንገጠር ወረዲታት 436,591,690.00 ሇ. ሇገጠር ወረዲዎች 436,591,690.00( ኣራት መቶ
(ኣርባዔተ ሚኢትን ሰሊሰን ሽደሽተን ሚዮንን ሒሙሽተ ሰሊሳ ስዴስት ሚሌዮን ኣምስት መቶ ዖጠና ኣንዴ ሺ
ሚኢትን ቴስዒን ሒዯን ሽሔን ሽደስተ ሚኢቲን ቴስዒን ስዴስት መቶ ዖጠና ብር)
ብር)
ሏ. ንከተማታት 154,192,210.00 ሏ. ሇከተሞች 154,192,210.00 (ኣንዴ መቶ ሃምሳ
(ሒዯ ሚኢትን ሒምሳን ኣርባዔተን ሚሌዮንን ሒዯ አራት ሚሌዮን ኣንዴ መቶ ዖጠኛ ሁሇት ሺ ሁሇት መቶ
ሚኢትን ቴስዒን ክሌተን ሽሔን ክሌተ ሚኢትን አስር ብር) አጠቃሊይ የክሌሌ፣ የገጠር ወረዲና ከተሞች
ዒሰርተን ብር) ሒፇሻዊ ናይ ክሌሌ፣ ገጠር ወረዲን ዴምር የውጭ እርዲታና ብዴር ሳይጨመር የተዯሇዯሇው
ከተማን ዴምር ዛተዯሌዯሇ በጀት ናይ ወፃኢ ሒገዛን በጀት ብር 837,700,000.00( ስምንት መቶ ስሊሳ
ሌቃሔን እንከይሒወሰ ብር 837,700,000.00 ሰባት ሚሌዮን ሰባት መቶ ሺ ብር)
(ሸሞንተ ሚኢትን ሰሊሳን ሸውዒተን ሚሌዮንን ሸውዒተ
ሚኢት ሽሔን ብር)
ስርዒት ኣመሒዲዴራ በጀት የበጀት አስተዲዯር ስርዒት
4. ዛውውር በጀት 4.የበጀት ዛውውር
ብመሰረት ኣዋጅ ምምሔዲርን ፊይናንስ ቁፅሪ 26/89 በፊይናንስ እና አስተዲዯር ኣዋጅ ቁጥር 26/89 አንቀፅ
ዒንቀፅ 17፡- 17 መስረት፡-
1. ካብ ካፒታሌ በጀት ናብ ስሩዔ በጀት ምዛዋር 1. ከካፒታሌ በጀት ወዯ መዯበኛ በጀት ማዙወር
ኣይከአሌን፣ ኣይቻሌም፣
2. ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 2. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ አስፇፃሚ
ትግራይ እንትውስን ካብ ስሩዔ በጀት ናብ ካፒታሌ ምክር ቤት ሲወስን ከመዯበኛ በጀት ወዯ ካፒታሌ
በጀት ከዙወር ይኽእሌ። በጀት ማዙወር ይችሊሌ።
5. ሌቓሔ 5.ብዴር
263
በብወርሑ ከይተቋረፀ እንዲተኸፇሇ ዛውዲእ ንቐወምቲ በየወሩ ሳይቋረጥ የሚከፇሌ ሇቋሚ የመንግስት
ሰራሔተኻታት መንግስቲ ኣዴሇይቲ ዛኾኑ ሌቃሔ ሰራሔተኞች አስፇሊጊ የሆኑ ብዴርሮች ሇመስጠት
ንምሃብን ናይ ኣከፊፌሊ እዋን ንምውሳንን ኣብ ዛወሃብ የሚከፇሌበትን ጊዚና አከፊፇለን ሇመወሰን እንዱሁም
ሌቃሔ ብናይ ኢትዮዽያ ብሄራዊ ባንክ ብዛውሰን ሇሚሰጠው ብዴር በኢትዮዽያ ንግዴ ባንክ በሚወሰን
መሇቅሑ ወሇዴ ንከኽፌሌ ንቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ የወሇዴ መጠን ሇማስከፇሌ ሇክሌለ ፊይናንስና ኢኮኖሚ
ሌምዒትን ስሌጣን ተዋሂቡ ኣል። ሌማት ቢሮ ስሌጣንን ተስጥቶታሌ።
6. ክፌሉት በጀት 6. የበጀት ክፌያ
1. ዛምሌከቶም ሊዔሇዎት ሒሇፌቲ እዘ ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. የሚመሇከታቸው የብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የበሊይ
መንግስቲ ንናይ ቢሮኦም ወይ ቤት ፅሔፇቶም ሀሊፉዎች ሇቢሮአቸው ወይም ፅሔፇት ቤታቸው
ስራሔን ግሌጋልትን በዘ ኣዋጅ ዛተፇቐዯልም ስራና አገሌግልት በዘህ ኣዋጅ የተመዯበሊቸው
በጀት ኣብ ዛሒትለ እዋን ሒሊፉ ቢሮ ፊይናንስን በጀት በሚጠይቁበት ጊዚ የፊይናንስና ኢኮኖሚ
ኢኮኖሚ ሌምዒት ካብ ናይ ክሌሌ ኣታውን ካሌኦት ሌማት ቢሮ ሃሊፉ ከክሌለ ገቢና ላልች ምንጮች
ፌሌፌሊትን ንከክፌለ ተፇቂደ አል። እንዱከፌለ ተፇቅዶሌ።
2. በጀት ዛውውር ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ 2. የበጀት ዛውውር አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ በፊይናንስ
ብመሰረት ናይ ፊይናንስ ምምሔዲር ኣዋጅ ቁፅሪ አስተዲዯር ኣዋጅ ቁጥር 26/89 አንቀፅ 17-20
26/89 ካብ ዒንቀፅ 17-20 ዛተዯንገገ ተፇፃሚ የተዯነገገው ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ይኸውን።
7. ቑፅፅር በጀት 7. የበጀት ቁጥጥር
1. ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ብሄራዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የፊይናንስና
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንቢሮታትን ቤት ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሇቢሮዎችና ፅሔፇት ቤቶች
ፅሔፇታትን ዛተውሃቡ በጀት ይምርምር የተሰጠ በጀት ይመረምራሌ ይቆጣጠራሌ።
ይቆፃፀር።
2. ቢሮታትን ቤት ፅሔፇታትን ዛወስዯኦ ገንዖብ 2. ቢሮዎችና ፅሔፇት ቤቶች የወሰደትን ገንዖብ እምን
አበይ ከምዛውዒሇ በብውርሔን ኣብ ዒመት ሊይ እንዲዋሇ በየወሩና በአመቱ መጨረሻ
መወዲእታን ዒመታዊ ፀብፃብን ናብ ቢሮ ሇፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሪፓርት በወቅቱ
ፊይናንስ ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ብእዋኑ የመስጠትና የቢሮ ሂሳብ መርማሪዎች የሚፇሌጉትን
ክህባን መርመርቲ ሑሳብ ናይቲ ቢሮ መረጃ የመስጠት ግዳታ አሇባቸው።
ንዛዯሇዮዎ መረዲእታ ክህባ ግቡእ አሇወን።
8. ንከተማን ገጠር ወረዲን ዛተውሃበ ስሌጣን 8. ሇከተሞችና ሇገጠር ወረዲዎች የተሰጠ ስሌጣን
ኣብዘ ኣዋጅ ኣብ ክፌሉ ክሌተን ኣብ ምምሔዲር በዘህ ኣዋጅ ክፌሌ አንዴና በፊይናንስ አስተዲዯር ኣዋጅ
ፊይናንስ ኣዋጅ ቑፅሪ 26/89 ንቤት ምክሪ ፇፃሚ ቁጥር 26/89 ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ
ስራሔ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይን ንቢሮ አስፇፃሚ ምክር ቤትና ሇክሌለ ፊይናንስና ኢኮኖሚ
ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ዛተውሃቦ ስሌጣን ሌማት ቢሮ የተሰጠ ስሌጣን እንዯኣግባቡ ሇከተሞች
ንኮሚቴ ከንቲባ ምምሔዲር ከተማ፣ ኮሚቴ ፇፃሚ ከንቲባ ኮሚቴ፣ ሇገጠር ወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሜቴ እና
ገጠር ወረዲን ንቤት ፅሔፇት ፊይናነስን ሇገጠር ወረዲ እና ሇከተማ ፊይናንስ ኢኮኖሚ ሌማት
ኦኮኖሚያዊ ሌምዒትን ከተማን ገጠር ወረዲን ፅሔፇት ቤቶች ስሌጣን ተሰጥቷቸዋሌ።
ከምኣግባቡ ስሌጣን ተዋሂብዎም ኣል።
9. እቲ ኣዋጅ ዛፀንዒለ ጊዚ 9. ኣዋጁ የሚፀናበት ግዚ
እዘ ኣዋጅ ካብ ሒምሇ 4/1998 ዒ.ም ጀምሩ ዛፀንዏ ይህ ኣዋጅ ከሒምላ 4/1998ዒ.ም ጀምሮ የፀና ይሆናሌ።
ይኸውን።
ፕሬዘዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ፕሬዘዲንት
264
ኣብ ብሄራዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ 1999 በጀት ዒመት ትሌሚ እቶት የትግራይ ብሓራዊ ክሌሊዊ መንግስት የ1999 በጀት ዒመት የገቢ እቅዴ
ተ. ዒይነት ኣታዊ ሑሳብ መዯብ ዒመታዊ ትሌሚ ሚኢታዊ ተ. የገቢ ዒይነት የገቢ ኮዴ ዒመታዊ እቅዴ ዴርሻ
ቑ ኣታዊ ብፅሑት ቑ በመቶኛ
ቀጥታ ታክስ 85,821,000.00 42.91 ቀጥታ ታክስ 85,821,000.00 42.91
1 ስራሔ ግብሪ ካብ ሰራሔተኛ 1101 60,000,000.00 30.00 1 የዯመወዛ ገቢ ግብር 1101 60,000,000.00 30.00
2 ካብ ገዙ ኪራይ 1102 2,000,000.00 1.00
2 የኪራይ ገቢ ግብር 1102 2,000,000.00 1.00
3 ንግዱ ትርፉ 1103 15,000,000.00 7.50
3 የንግዴ ስራ ገቢ ግብር 1103 15,000,000.00 7.50
4 ካፒታሌ ዔብየት 1106 400,000.00 20.14
4 የካፒታሌ ገቢ ግብር 1106 400,000.00 20.14
5 ስራሔ ሔርሻ ኣታዊ 1107 5,421,000.00 2.71
6 ሮያሉቲ 1108 3,000,000.00 1.50
5 የእርሻ ስራ ገቢ ግብር 1107 5,421,000.00 2.71
ቀጥታ ዖይኮኑ ታክስታት 74,279,000.00 37.14 6 ሮያሉቲ 1108 3,000,000.00 1.50

8 ተወሳኺ እሴት ታክስ 1121-1129 40,279,000.00 20.14 ቀጥታ ያሌሆነ ታክስ 74,279,000.00 37.14
9 ኢክሳይዛ ታክስ 1200-1210 1,000,000.00 0.50 8 ተጨማሪ እሴት ታክስ 1121-1129 40,279,000.00 20.14
10 ተርን ኦቨር ታክስ መሸጣ 1220-1239 20,000,000.00 10.00 9 ኤክሳይዛ ታክስ 1200-1210 1,000,000.00 0.50
11 ተርን ኦቨር ታክስ ግሌጋልት 1240-1269 5,000,000.00 2.50
10 ተርን ኦቮ ር ታክስ ሽያጭ 1220-1239 20,000,000.00 10.00
12 ቴምብር መሸጣ 1271 2,000,000.00 1.00
11 ተርን ኦቮ ር ታክስ አገሌግልት 1240-1269 5,000,000.00 2.50
13 ቴምብር ቀረፅ 1272 6,000,000.00 3.00
ታክስ ዖይኮኑ ኣታዊታት 39,900,000.00 19.95
12 ቴምብር ቀረጥ 1271 2,000,000.00 1.00
14 ክፌሉት ምምሔዲራዊ ግሌጋልት 1410-1429 12,000,000.00 6.00 13 ታክስ ያሌሆነ ገቢዎች 1272 6,000,000.00 3.00
15 መሸጣ ኣቑሐት መ/ኢንቨስትመንት 1430-1269 14,000,000.00 7.00 ታክስ ያሌሆኑ ገቢዎች 39,900,000.00 19.95
16 ናይ መንግስቲ ኢንቨስትመንት 1469-1480 400,000.00 0.20 14 የኣስተዲዯር ኣገሌግልት 1410-1429 12,000,000.00 6.00
17 ገፀር መሬት መጥቀሚ ክፌሉት 1468 8,500,000 4.25 15 የመንግስት ዔቃ ሽያጭ ኢንቨስትመንት 1430-1269 14,000,000.00 7.00
18 ዛተፇሊሇዩ ኣታዊታተ 1485 5,000,000.00 2.50
16 የመንግስት ኢንቨስትመንት 1469-1480 400,000.00 0.20
ዴምር 200,000,000.00 100.00
17 የገጠር መሬት መጥቀሚያ ክፌያ 1468 8,500,000 4.25
18 የተሇያዩ ገቢዎች 1485 5,000,000.00 2.50
200,000,000.00 100.0
0
265
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ኣብ 1999 በጀት ዒመት ዛተዯገፇ ስሩዔ በጀት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሇ1999 በጀት ዒመት የተዯገፇ መዯበኛ
ብዖርፌን ቤት ፅሔፇት ዛተዯገፇ በጀት በጀት (በቢሮና በዖርፌ)
መ.ቑ መግሇፂ ስረዔ በጀት ምስ ጠቕሊሊ ናይ ፊይናንስ ፌሌፌሌ በ.ቁ መግሇጫ መዯበኛ በጀት ጠቅሊሊ የፊይናንስ ምንጭ
ወፃኢ ወጪ ብ
ካብ ማእኸሊይ ግምጃ ቤት ካብ ሒ ሌቓሔ
ብሚኢታዊ በመቶኛ ዴ
መ/ቤት ገ ከግምጃ ቤት ከመንግስ እርዲታ
%) (% ር
እቶት ዛ ትመ/ቤ
ቶች
221,351,170.00 100 221,351,170.00 221,351,170.00 100 221,351,170.00
100 ምምሔዲር ጠቕሊሊ ግሌጋልት 63,278,210.00 28.59 63,278,210.00 100 ኣስተዲዯር ጠቅሊሊ ግሌጋልት 63,278,210.00 28.59 63,278,210.00
111 ቤት ፅሔፇት ቤት ምኽሪ 1,513,600.00 0.68 1,513,600.00 111 ኣፇ ጉባኤ ፅሔፇት ቤት 1,513,600.00 0.68 1,513,600.00
112 ቤት ፅሔፇት ርዔሰ ምምርዲር 7,974,900.00 3.60 7,974,900.00 112 ክሌሌ አስተዲዯር ፅሔፇት ቤት 7,974,900.00 3.60 7,974,900.00
113 ቤት ፅሔፇት ዋና ኦዱተር 1,863,700.00 0.84 1,863,700.00 113 ጠቅሊሊ ኦዱተር ፅሔፇት ቤት 1,863,700.00 0.84 1,863,700.00
119 ቢሮ ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ 789,900.00 0.36 789,900.00 119 የሴቶች ጉዲይ ቢሮ 789,900.00 0.36 789,900.00
121 ፌትሑ ቢሮ 3,192,190.00 1.44 3,192,190.00 121 ፌትሑ ቦሮ 3,192,190.00 1.44 3,192,190.00
122 ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ 4,344,050.00 1.96 4,344,050.00 122 ፌትሑ ቢሮ 4,344,050.00 1.96 4,344,050.00
127 ፓሉስ ኮሚሽን 10,553,110.00 4.77 10,553,110.00 127 ከፌተኛ ፌርዴ ቤት 10,553,110.00 4.77 10,553,110.00
128 ስነ-ምግባር ፀረ ግዔዛናን ኮሚሽን 1,335,580.00 0.60 1,335,580.00 128 ስነምግባርና ፀረ ሙስና ኮሚሽን 1,335,580.00 0.60 1,335,580.00
129 ኣብያተ ህንፀት 17,721,540.00 8.01 17,721,540.00 129 የማረሚያ አስተዲዯር ፅሔፇት ቤት 17,721,540.00 8.01 17,721,540.00
132 ቃዱ ቤት ፌርዱ 91,290.00 0.04 91,290.00 132 ቃዱ ፌርዴ ቤት 91,290.00 0.04 91,290.00
134 ቢሮ ፀጥታን ጉዲያት ምም/ር 3,487,600.00 1.58 3,487,600.00 134 የፀጥታ ጉዲዮች አስተዲዯ|ር 3,487,600.00 1.58 3,487,600.00
152 ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት 3,100,710.00 1.40 3,100,710.00 152 ፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት 3,100,710.00 1.40 3,100,710.00
ቢሮ ቢሮ
153 ቢሮ ሒበሬታ 3,651,430.00 1.65 3,651,430.00 153 ማስታወቂታ ቢሮ 3,651,430.00 1.65 3,651,430.00
155 ቢሮ ዒቕሚ ህንፀት 3,658,610.00 1.65 3,658,610.00 155 ኣቅም ግንባታ ቢሮ 3,658,610.00 1.65 3,658,610.00
200 ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት 43,953,550.00 19.86 43,953,550.00 200 ኢኮኖሚያዊ ሌማት 43,953,550.00 19.86 43,953,550.00
211 ሔርሻን ገፀር ሌምዒትን 18,227,120.00 8.23 18,227,120.00 211 ሔርሻ ገጠር ሌማት ቢሮ 18,227,120.00 8.23 18,227,120.00
213 ሔርሻ ምርምር ኢንስቲትዮት 4,709,720.00 2.13 4,709,720.00 213 ሔርሻ ምርምር ኢንስቲትዩት 4,709,720.00 2.13 4,709,720.00
219 ባዒሌ መዘ 1,650,950.00 0.75 1,650,950.00 219 የኣካባቢ ጥበቃ ባሇስሌጣን 1,650,950.00 0.75 1,650,950.00
ክ/ሒሇ/ምም/አጠቓ/መሬት
221 ውሃ ሃብት ሌምዒትና ማኣዴን 7,910,640.00 3.57 7,910,640.00
221 ቢሮ ሌ/ማ/ሃፌቲ ማዔዴንን ኢነርጅን 7,910,640.00 3.57 7,910,640.00 ኢነርጅ
231 ቢሮ ንግዴን ኢንደስትሪ 2,836,410.00 2,836,410.00 231 ንግዴና ኢንዱስትሪና ትራ/ፅ/ቤት 2,836,410.00 2,836,410.00
ትራንስፓርት
235 ኢንቨስትመንት ፅሔፇት ቤት 538,190.00 0.24 538,190.00
235 ኢንቨስተመንት ቤት ፅሔፇት 538,190.00 0.24 538,190.00
242 ቱሪዛም ኮሚሽን 2,061,080.00 0.93 2,061,080.00
242 ቱሪዛም ኮሚሽን 2,061,080.00 0.93 2,061,080.00
273 ገጠር መንገዴ ባሇስሌጣን 3,287,720.00 1.49 3,287,720.00
273 ገፀር መንገዱ በዒሌ መዘ 3,287,720.00 1.49 3,287,720.00
277 ከተማ ሌማትና ኮንስትራክሽን 2,731,720.00 1.23 2,731,720.00
277 ቢሮ ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽን 2,731,720.00 1.23 2,731,720.00
300 ማሔበራዊ ኣገሌግልት 94,119,410.00 42.52 94,119,410.00
300 ማሔበራዊ ግሌጋልት 94,119,410.00 42.52 94,119,410.00
311 ትምህርት ቢሮ 52,397,060.00 23.67 52,397,060.00
311 ቢሮ ትምህርቲ 52,397,0600.00 2 .67 52,397,0600.00
331 ስፓርትና ወጣቶች ጉዲይ ቢሮ 1,273,980.00 0.58 1,273,980.00
331 ቢሮ ጉዲይ ስፓርትን 1,273,980.00 0.58 1,273,980.00
341 ጤና ቢሮ 37,632,440.00 17.00 37,632,440.00
341 ቢሮ ጥዔና 37,632,440.00 17.00 37,632,440.00
351 ሰራተኛን ማሔበራዊ ጉዲን ቢሮ 2,815,930.00 1.27 2,815,930.00
351 ቢሮ ጉዲይ ሰራሔተኛ ማሔበራዊ 2,815,930.00 1.27 2,815,930.00
400 ላልች 20,000,000.00 9.04 20,000,000.00
ጉዲይ
461 ላልች ቃሌ የተገባሇቸው ክፉያዎች 3,900,000.00 1.76 ,900,000.00
400 ካሌኦት 20,000,000.00 9.04 20,000,000.00
462 መጠባበቂያና ማስተካከያ 15,300,000.00 6.91 15,300,000.00
461 ካሌኦት ቃሌ ዛተኣተዎም ክፌሉታት 3,900,000.00 1.76 ,900,000.00
463 ባንኪ ግሌጋልት ክፌሉት 600,000.00 0.27 600,000.00
462 መጠባበቂን መስተኻኸሉ 15,300,000.00 6.91 15,300,000.00
473 ተቀቆረጦ የሚቀር ግብር 200,000.00 0.09 200,000.00
463 ባንኪ ግሌጋልት ክፌሉት 600,000.00 0.27 600,000.00
473 ተቆሪፁ ዛተረፇ ግብሪ መኸፇሉ 200,000.00 0.09 200,000.00
266
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ኣብ 1999 በጀት ዒመት ዛተዯገፇ ካቲታሌ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሇ1999 በጀት ዒመት የተዯገፇ ካፒታሌ
በጀት ብዖፌን ቤት ፅሔፇትን ዛተዯገፇ በጀት በጀት (በቢሮና በዖርፌ)
መ.ቑ መግሇፂ ካፒታሌ በጀት ጠቅሊሊ ናይ ፊይናንስ ፌሌፌሌ በጀትኮ መግሇፂ ካፒታሌ በጀት ጠቅሊሊ ፊይናንስና ምንጭ ብዴር
ወፃኢ ዴ በመቶኛ%
ከግምጃ ቤት ከመ/ቤ እርዲታ
ካብ ማእኸሊይ ካ ሒገዛ ሌቓሔ እቶት
ግምጃ ቤት ብ
ዴምር 82,164,930.00 100.0 25,564,930 44,850,000.0 11,750,000.0
0.00 0 0
መ
100 ኣስተዲዯር ጠቅሊሊ 8,617,250.00 10.43 1,957,250.
/
ግሌጋልት 00
ቤ
111 ኣፇ ጉባኤ ፅሔፇት 200,000.00 0.24 200,000.00
ቤት
እ
112 ክሌሌ አስተዲር 200,000.00 0.24 200,000.00
ቶ
ፅሔፇት ቤት
ዴምር 82,164,930.00 100.0 25,564,9300.0 44,850,0 11,750,000.00
122 ጠቅሊሊ ኦዱተር 657,250.00 0.80 657,250.00
0 00.00
ፅሔፇት ቤት
100 ምምሔዲር ጠቕሊሊ ግሌጋልት 8,617,250.00 10.43 1,957,250.00
129 የማረማያ 800,000.00 1.00 800,000.00
111 ቤት ፅሔፇት ቤት ምክሪ 200,000.00 0.24 200,000.00
ኣስተዲዯር ፅሔፇት
112 ቤት ፅሔፇት ርዔሰ ምምሔዲር 200,000.00 0.24 200,000.00
ቤት
122 ሊዔሇዋይ ቤት ፌርዱ 657,250.00 0.80 657,250.00
152 ፊይናንስና 6,660,000.00 8.00 6,660,000.00
129 ኣብያተ ህንፀት 800,000.00 1.00 800,000.00
ኢኮኖሚያዊ ሌማት
152 ፊይናንስ ኢኮኖሚ ሌምዒት 6,660,000.00 8.00 6,660,00 ቢሮ
0.00
155 ኣቅም ግንባታ 100,000.00 0.12 100,000.00
155 ቢሮ ዒቕሚ ህንፀት 100,000.00 0.12 100,000.00
200 ኢኮኖሚያዊ ሌማት 35,655,440.00 43.13 14,055,440
200 ኢኮኖሚዊ ሌምዒት 35,655,440.00 43.13 14,055,440.00 .00
211 ሔርሻን ገፀር ሌምዒት ቢሮ 9,172,096.00 11.10 1,302,960.00 6,380,00 1,490,000.00 211 እርሻ ገጠር ሌማት 9,172,096.00 11.10 1,302,960. 6,380,000.00 1,490,000.00
0.00 ቢሮ 00
213 ሔርሻ ምርምር ኢስቲትዮት 100,000.0 0.12 100,000.0 213 ሔርሻ ምርምር 100,000.0 0.12 100,000.0
219 ባዒሌ መዘ ክ/ሒ/ምም/ኣ/መሬትን 163,340.00 0.20 163,340.00 ኢንስትዮት
221 ቢሮ ሌ/ማ/ሃ/ማዔዴንን ኢነርዴን 22,120,410.00 26.75 8,390,410.00 3,470,00 10,26000.00 221 ውሃ ሃብት ሌማትና 22,120,410.00 26.75 8,390,410. 3,470,000.00 10,26000.00
0.00 ማኣዴን ኢነርጅ 00
231 ቢሮ ን/ኢንደስትሪ ትራንስፓርት 720,000.00 0.90 720,000.00 231 ንግዴና ኢንደስትሪ 720,000.00 0.90 720,000.00
242 ቱሪዛም ኮሚሽን 200,000.00 0.24 200,000.00 ትራንስፓርት
273 ገፀር መንገዱ በዒሌ መዘ 1,103,570.00 1.32 1,103,570.00 242 ቱሪዛም 200,000.00 0.24 200,000.00
277 ቢሮ ሌምዒትን ከተማን 2,075,160.00 2.50 2,075,160.00 273 ገጠር መንገዴ 1,103,570.00 1.32 1,103,570.
ኮንስትራክሽን ባሇስሌጠነ 00
300 ማሔበራዊ ግሌጋልት 37,892,240.00 38.24 9,552,240.00 277 ከተማ ሌማትና 2,075,160.00 2.50 2,075,160.
311 ቢሮ ትምህርት 17,822,940.00 22.16 5,132,940 12,690,0 ኮንስትራክሽን ቢሮ 00
00.00 300 ማሔበራዊ 37,892,240.00 38.24 9,552,240.
331 ቢሮ ጉዲይ ስፓርትን መናእሰይ 1,364,800.00 1.64 1,364,800.00 311 ትምህርት ቢሮ 17,822,940.00 22.16 5,132,940 12,690,000.0
00
331 ስፓርትና ወጣቶች 1,364,800.00 1.64 1,364,800. 0
341 ቢሮ ጥዔና 11,924,500.00 14.40 3,054,500.00 8,780,00
ጉዲይ ቢሮ 00
0.00
341 ጤና ቢሮ 11,924,500.00 14.40 3,054,500. 8,780,000.00
ካሌኦት 6,780,000.00 8.20 6,780,00
00
0.00
ላልች 6,780,000.00 8.20 6,780,000.00
267
ኣብ 1999 በጀት ዒመት ንገፀር ወረዲታት ዛተዯገፇ ጥቑለሌ በጀት ሇ1999 በጀት ዒመት ሇገጠር ወረዲዎች የፀዯቀ ዴጏማ በጀት
ተ.ቑ ሽም ወረዲ ሚኢታዊ ብፅሑት 1999 ዴጎማ ተቁ ወረዲ ስም በመቶኛ ዴርሻ 1999ዴጎማ
1 ቃፌታ ሐመራ 3.2573 14,006,393.00 1 ቃፌታ ሐመራ 3.2573 14,006,393.00
2 ወሌቃይት 3.2303 14,640,000.00 2 ወሌቃይት 3.2303 14,640,000.00
3 ፀገዳ 2.4728 10,633,040.00 3 ፀገዳ 2.4728 10,633,040.00
4 ታሔታይ ኣዴያቦ 2.7864 11,981,520.00 4 ታሔታይ ኣዴያቦ 2.7864 11,981,520.00
5 ሊዔሊይ ኣዴያቦ 2.9061 12,496,230.00 5 ሊዔሊይ ኣዴያቦ 2.9061 12,496,230.00
6 ታሔታይ ቆራሮ 2.3501 10,105,430.00 6 ታሔታይ ቆራሮ 2.3501 10,105,430.00
7 አስገዯ ፅምብሊ 3.4429 14,804,470.00 7 አስገዯ ፅምብሊ 3.4429 14,804,470.00
8 ፀሇምቲ 3.4556 14,859,080.00 8 ፀሇምቲ 3.4556 14,859,080.00
9 መዯባይ ዙና 3.3504 14,406,720.00 9 መዯባይ ዙና 3.3504 14,406,720.00
10 ናዔዳር ዒዳት 2.8811 12,388,730.00 10 ናዔዳር ዒዳት 2.8811 12,388,730.00
11 ታሔታይ ማይጨው 2.7848 11,974,640.00 11 ታሔታይ ማይጨው 2.7848 11,974,640.00
12 ሊዔሊይ ማይጨው 2.2739 9,777,770.00 12 ሊዔሊይ ማይጨው 2.2739 9,777,770.00
13 መረብ ሇኸ 2.6848 11,544,640.00 13 መረብ ሇኸ 2.6848 11,544,640.00
14 ዒዴዋ ገፀር 2.9916 12,863,880.00 14 ዒዴዋ ገፀር 2.9916 12,863,880.00
15 ኣሔፇሮም 4.2693 18,357,990.00 15 ኣሔፇሮም 4.2693 18,357,990.00
16 ወርዑ ሇኸ 3.4867 14,992,810.00 16 ወርዑ ሇኸ 3.4867 14,992,810.00
17 ቆሊ ተምቤን 3.3378 14,352,540.00 17 ቆሊ ተምቤን 3.3378 14,352,540.00
18 ጣንቓ አበርገሇ 2.5541 10,982,630.00 18 ጣንቓ አበርገሇ 2.5541 10,982,630.00
19 ዯጉዒ ተምቤን 3.1553 13,567,790.00 19 ዯጉዒ ተምቤን 3.1553 13,567,790.00
20 ጏሇ መክዲ 2.7074 11,641,820.00 20 ጏሇ መክዲ 2.7074 11,641,820.00
21 ኢሮፕ 1.0668 4,853,900.00 21 ኢሮፕ 1.0668 4,853,900.00
22 ጋንታ አፇሹም 2.7261 11,722,230.00 22 ጋንታ አፇሹም 2.7261 11,722,230.00
23 ሳዔስዔ ፃዔዲ እምባ 3.4334 14,763,620.00 23 ሳዔስዔ ፃዔዲ እምባ 3.4334 14,763,620.00
24 ሒውዚን 3.0147 12,963,210.00 24 ሒውዚን 3.0147 12,963,210.00
25 ኣፅቢ ወንበርታ 2.9306 12,601,580.00 25 ኣፅቢ ወንበርታ 2.9306 12,601,580.00
26 ክሌተ ኣውሊዔል 2.325 9,997,500.00 26 ክሌተ ኣውሊዔል 2.325 9,997,500.00
27 እንዯርታ 3.0575 13,147,500.00 27 እንዯርታ 3.0575 13,147,500.00
28 ሳሔርቲ ሳምረ 2.9075 12,502,502,250.00
28 ሳሔርቲ ሳምረ 2.9075 12,502,502,250.00
29 ሔንጣል ዋጅራት 3.8701 16,641,430.00
29 ሔንጣል ዋጅራት 3.8701 16,641,430.00
30 ኣሊጄ 2.8123 12,092,890.00
30 ኣሊጄ 2.8123 12,092,890.00
31 እ/መኾኒ 2.2326 9,600,180.00
31 እ/መኾኒ 2.2326 9,600,180.00
32 ራያ ዒዖቦ 2.9532 12,698,760.00
32 ራያ ዒዖቦ 2.9532 12,698,760.00
33 ኦፌሊ 3.6067 15,508,810.00
33 ኦፌሊ 3.6067 15,508,810.00
34 ኣሊማጣ 2.6848 11,544,640.00 34 ኣሊማጣ 2.6848 11,544,640.00
ዴምር 100 431,016,373.00 ዴምር 100 431,016,373.00
ንምዔራባዊ ዜባን ፌለይ 4,275,317.00
ሇምዔራባዊ ዜን ሌዩ ሌማት 4,275,317.00
ንኢሮብ ተወሳኺ ዖዴሉ 1,000,000.00
ሇኢሮብ ተጨማሪ የሚያስፇሌግ 1,000,000.00
ንኩናማ ብሄረሰብ ፌለይ በጀት 300,000.00
ሇኩናማ ብሄረሰብ ሌዩ በጀት 300,000.00
ጠ/ዴምር 436,591,690.00 ጠ/ዴምር 436,591,690.00
268
ኣብ 199 በጀት ዒመት ንከተማ ወረዲታት ዛተዯገፇ ጠቕሊሊ በጀት የ1999 በጀት ዒመት ሇከተማ ወረዲዎች የፀዯቀ ጠቅሊሊ በጀት
ተቑ ከተማ ንስሩዔ በጀት ንካፒታሌ በጀት ዴምር ተ. ከተማ ሇመዯበኛ በጀት ሇካፒታሌ በጀት ዴምር
1 መቐሇ 34,310,180.00 7,529,200.00 41,839,380.00 ቁ
2 ዒዱ ግራት 11356750.00 3,402,000.00 14,758,750.00 1 መቀላ 34,310,180.00 7,529,200.00 41,839,380.00
3 ኣክሱም 8,991,670.00 3,505,600.00 12,497,270.00 2 ዒዱ ግራት 11356750.00 3,402,000.00 14,758,750.00
4 አሇማጣ 6,227,600.00 3,078,800.00 9,306,400.00 3 ኣክሱም 8,991,670.00 3,505,600.00 12,497,270.00
5 እንዲስሊሴ 8,410,750.00 3,220,000.00 11,630,750.00 4 አሇማጣ 6,227,600.00 3,078,800.00 9,306,400.00
6 ዒዴዋ 9,247,800.00 3,139,200.00 12,387,000.00 5 እንዲስሊሴ 8,410,750.00 3,220,000.00 11,630,750.00
7 ማይ ጨው 7,214,500.00 2,835,200.00 10,049,700.00 6 ዒዴዋ 9,247,800.00 3,139,200.00 12,387,000.00
8 ኮረም 4,436,540.00 2,606,000.00 7,042,540.00 7 ማይ ጨው 7,214,500.00 2,835,200.00 10,049,700.00
9 ውቕሮ 7,557,7000.00 2,702,000.00 10,259,700.00 8 ኮረም 4,436,540.00 2,606,000.00 7,042,540.00
10 ሐመራ 5,128,700.00 2,878,800.00 8,007,500.00 9 ውቕሮ 7,557,7000.00 2,702,000.00 10,259,700.00
11 ሸራሮ 4,480,380.00 2,544,800.00 7,034,780.00 10 ሐመራ 5,128,700.00 2,878,800.00 8,007,500.00
12 ዒብይ ዒዱ 4,829,640.00 2,548,800.00 7,378,440.00 11 ሸራሮ 4,480,380.00 2,544,800.00 7,034,780.00
13 ንከተማታት 0.00 2,000,000.00 2,000,000.00 12 ዒብይ ዒዱ 4,829,640.00 2,548,800.00 7,378,440.00
ኢክስቴንሽን 13 ሇከተማዎች ኢክስቴንሽን 0.00 2,000,000.00 2,000,000.00
ፓኬጅ መፇፀምያ ኤጀንስ
ፓኬጅ መፇፀሚ
ቤቶች
ንኤንጄንሲ ገዙውቲ
112,192,210.0 42,000,000.00 154,192,210.00
112,192,210.00 42,000,000.00 154,192,210.00 0
269

መቐሇ ግንቦት 30/1998 ዒ/ም መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ መቐሇ ግንቦት 30/1998ዒ/ም
ዯንቢ ቁፅሪ 36/1998 ዒ.ም ዯንብ ቁጥር 36/1998 ዒ.ም

መተሒዲዯሪ ዯንቢ ሰራሔተኛታት ኮሚሽን ስነ- የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስነ-ምግባርና
ምግባርን ፀረ ግዔዛይናን ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስቲ ፀረ ሙስና ኮሚሽን ሰራተኞች መተዲዯርያ ዯንብ
ትግራይ
ናይቲ ክሌሌ ኮሚሽን ስነ-ምግባርን ፀረ ግዔዛይናን የክሌለ የስነ-ምግባርና የፀረ ሙስና ኮሚሽን በአዋጅ
ብኣዋጅ ዛተውሃቦም ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ስራሔ የተሰጡትን ስሌጣንና ተግባር ስራ ሊይ ሇማዋሌ
ንምውዒሌ ሰራሔተኛታት ዯንብን ስርዒትን ተኸቲለ ሰራተኞችን ዯንብና ስርዒትን በተከተሇ ሁኔታ
ንክቆፅር፣ ንክምዯብ፣ ንከዙውር፣ ንከማሒዴርን ሇመቆጣጠር፣ ሇመመዯብ ፣ ሇማዙወር፣ ሇማስተዲዯር
ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ንምስንባት ዖኽእለ አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው ሇማሰናበት የሚያስችለ
ኩነታት ንምምችቻው፣ ሁኔታዎችን ሇማመቻቸት፣
ናይቲ ኮሚሽን ሰራሔተኛታት መሰልምን ግቦኦምን የኮሚሽኑ ሰራተኞች መብትና ግዳታቸውን በወሌ
ብዯንቢ ፇሌዮም ብምፌሊጥ ናይ ስራሔ ብፅሑቶምን ሇይተው በማወቅ የስራ ዴርሻቸውንና ሃሊፉነታቸውን
ሒሊፌነቶምን ብኣግባቡ ንክዋፅኡ ንምሔጋዛ፣ በአግባቡ እንዱወጡ ሇማገዛ፣
ብሰራሔተኛታት እቲ ኮሚሽን ኣብ ዛቐርቡ በኮሚሽኑ ሰራተኞች ሇሚቀርቡ ሌዩ ሌዩ
ዛተፇሊሇዩ ምምሔዲራዊ ጉዲያት ዯንብን ስርዒትን አስተዲዯራዊ ጉዲዮች ሊይ ዯንብና ስርዒትን የተከተሇ
ዛተኸተሇ ውሳነ ንምሃብ ምእንታን ክከኣሌ፣ ውሳኔ ሇመስጠት እንዱያስችሌ
ኮሚሽን ስነ-ምግባርን ፀረ ግዔዛይናን ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስነ-ምግባርና
መንግስቲ ትግራይንምጥያሽ ስሌጣኑን ተግባሩን ፀረ ሙስና ኮሚሽን ሇማቋቋም ስሌጣኑና ተግባሩን
ንምውሳን ብዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 67/95 ዒንቀፅ 20/1/ ሇመወሰን በወጣው አዋጅ ቁጥር 67/97 አንቀፅ
መሰረት ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ብሄራዊ ክሌሊዊ 20/1/ መሰረት የትግራይ ብሄራዊ ከሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ እዘ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል፡፡ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ይህንን ዯንብ
አውጥቷሌ፡፡
270

እዘ ዯንቢ “ዯንቢ መተሒዲዯሪ ሰራሔተኛታት ይህ ዯንብ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስት

ኮሚሽን ስነ-ምግባርን ፀረ ግዔዛይናን ብሄራዊ ክሌሊዊ የስነ-ምግባርና ፀረ ሙስና ኮሚሽን ሰራተኞች
መንግስቲ ትግራይ ቁፅሪ 36/1998 ዒ.ም” ተባሂለ መተዲዯሪያ ዯንብ ቁጥር 36/1998 ዒ.ም” ተብል
ክጥቀስ ይከኣሌ፡፡ ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2 ትርጉም 2 ትርጓሜ
ኣጠቃቅማ ናይቲ ቃሌ ካሉእ ትርጉም ዖውህቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ
እንተዖይኮይኑ፦ በስተቀር፦
1. “ኣዋጅ” ማሇት ናይ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. “አዋጅ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ኮሚሽን ስነ ምግባርን ፀረ ግዔዛይናን መንግስት የስነ ምግባርና ፀረ ሙስና ኮሚሽን
መጣየሺ ኣዋጅ ቁፅሪ 67/95 ዒ.ም እዩ፣ ማቋቋሚያ አዋጅ ቁጥር 67/95 ዒ.ም ነው
2. “ኮሚሽን” ማሇት ኮሚሽን ስነ ምግባርን ፀረ 2. “ኮሚሽን” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ግዔዛይናን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስት የስነ ምግባርና ፀረ ሙስና ኮሙሽን
እዩ፡፡ ነው
3. “ሊዔሇዋይ ስራሔ ኣመራርሒ” ማሇት ናይ ስነ 3. “የበሊይ ስራ አመራር” ማሇት የስነ ምግባርና ጸረ
ምግባርን ፀረ ግዔዛይናን ኮሚሽን ኮሚሽነር፣ ሙስና ኮሚሽን ኮሚሽነሩ ምክትሌ ኮሚሽነሩና
ምክትሌ ኮሚሽነርን ሒሇፌቲ መምርሑ የመምሪያ ሒሊፉዎች/ዲይሬክተሮች/ ያለበት
/ዲይሬክተራት/ ዖሇዉለ ሒበራዊ መፀውዑ እዩ፡፡ የወሌ መጠሪያ ነው
4. “ስራሔ ኣመራርሒ” ማሇት ናይዘ ኮሚሽን 4. “የስራ አመራር” ማሇት የኮሙሽኑ ሰራተኛ ሆኖ
ሰራሔተኛ ኮይኑ በዘ ናይ ኮሚሽን ኣወዲዴባ ካብ በኮሚሽኑ አዯረጃጀት ከአገሌግልት ሒሊፉ እስከ
ግሌጋልት ሒሊፉ ክሳብ ጉጅሇ ሒሊፉ ንዖል ቡዴን ሒሊፉ ያሇው አመራር የሚገሇፅበት የወሌ
ዛግሇፀለ ሒፇሻዊ መፀውዑ እዩ መጠሪያ ነው
5. “ሰራሔተኛ” ማሇት ኣብዘ ኮሚሽን ውሽጢ 5. “ሰራተኛ” ማሇት በኮሚሽኑ ውስጥ በቀዋሚነት
ብቐዋምነት ወይ ብጊዘያዊነት ተቖፂሩ ዖገሌግሌ ወይም በጊዘያዊነት ተቀጥሮ የሚያገሇግሌ
ዛኾነ ተፇጥራዊ ሰብ እንትኸውን ሊዔሇዋይ ስራሔ የተፇጥሮ ሰው ሲሆን በዘህ ዯንብ የበሊይ ስራ
ኣመራርሒ ተባሂለ ንዛተገሇፀ ግና ኣይሒውስን፡፡ አመራር ተብል የተገሇፀው አይጨምርም፡፡
6. “ናይ ስራሔ ኩነታት” ማሇት ኣብ መንጎ እቲ 6. “የስራ ሁኔታ” ማሇት በኮሚሽኑና በሰራተኛው
ኮሚሽንን ሰራሔተኛን ዖል ጠቕሊሊ ርክብ መካከሌ ያሇ ጠቅሊሊ ግኑኝነት ሲሆን ይኸውም
እንትኸውን ናይ ስራሔ ሰዒትን ዛተፇሊሇዩ የስራ ሰዒትና ሌዩ ሌዩ ፌቃድችን ያጠቃሌሊሌ፡፡
ፌቓዲትን የጠቃሌሌ፡፡
7. “ውዔሉ ስራሔ” ማሇት እቲ ኮሚሽን ምስ ስራሔ 7. “የስራ ውሌ” ማሇት ኮሚሽኑ ከስራ መሪው ወይም
ሒሊፉ ወይ ሰራሔተኛ ዛፇራረሞ ውዔሉ ወይ ከሰራተኛው ጋር የሚፇራረመው ውሌ ወይም
እ዗ይ ንምፌፃም ዛፀሒፌ ናይ ቑፃር ወይ ምዯባ ይህንን ሇማስፇፀም የሚፃፌ የቅጥር ወይም
ዯብዲቤ እዩ፡፡ የምዯባ ዯብዲቤ ነው፡፡
271
8. “ተጠባበቂ” ማሇት ብካሉእ ቐዋሚ ሰራሔተኛ 8. “ተጠባባቂ” ማሇት በላሊ ቋሚ ሰራተኛ ተዯርቦ
ተዯሪቡ ክስረሏለ ኣብ ዖይኽእሌ ክፌቲ መዯብ ሉሰራበት በማይችሌ ክፇት የስራ መዯብ ሊይ
ስራሔ ካብ ሒዯ ዒመት ንዖይበሇፀ እዋን ከአንዴ ዒመት ሊሌበሇጠ ጊዚ በሒሊፉነት
ብሒሊፌነት ተመዱቡ ዛሰርሔ ዛኮነ ሰራሔተኛ ተመዴቦ የሚሰራ ማናቸውም ሰራተኛ ነው፡፡
እዩ
9. “ተወካሉ” ማሇት ብቐዋሚነት ዛተመዯበ 9. “ተወካይ” ማሇት በቋሚነት የተመዯበ የበሊይ
ሊዔሇዋይ ስራሔ ኣመራርሒ፣ ወይ ካብኡ ንታሔቲ የስራ አመራር፣ የስራ መሪ ወይም ከዘህ በታች
ዛርከብ ዛኾነ ሰራሔተኛ ንዛተወሰነ እዋን ካብ የሚገኝ ማናቸውም ሰራተኛ በተወሰነ ጊዚ
ስርሐ እንትፌሇ ክሳብ ዛምሇስ ንስርሐ ከስራው ሊይ ሲሇይ እስከ ሚመሇስበት ጊዚ ዴረስ
ዛመርሒለ ወይ ዛፌፅመለ ብባዔለ ወይ ስራውን እንዱመራሇት ወይም
ብኮሚሽነር ብፅሐፌ ዛውክሌ ኣባሌ እዘ ኮሚሽን እንዱያከናውንሇት ራሱ ወይም ኮሚሽነሩ
እዩ፡፡ በፅሐፌ የሚወክሇው የኮሚሽኑ ባሌዯረባ ነው፡፡
10. “ትርፉ ሰዒት” ማሇት ብሔጊ ካብ ዛተወሰነ 10. “ትርፌ ሰዒት” ማሇት በህግ በተወሰነው መዯበኛ
መዯበኛ ስራሔ ሰዒት ወፃኢ ናይዘ ኮሚሽን የስራ ሰዒት ውጭ የኮሚሽኑ ስራ የሚሰራበት
ስራሔ ዛስረሏለ ጊዚ እዩ፡፡ ጊዚ ነው፡፡
3 ወሰን ተፇፃሚነት 3 የተፇፃሚነት ወሰን
እዘ ዯንቢ ኮሚሽነር፣ ምክ/ኮሚሽነርን ዲይሬክተራት ይህ ዯንብ ኮሚሽነሩ፣ ምክትሌ ኮሚሽነሩና

ከምኡ‟ውን ብሲቪሌ ሰርቪስ ሔጊ መሰረት ዛመሒዯሩ ዲይሬክተሮች እንዱሁም በስቪሌ ሰርቪስ ህግ
ዴጋፌ ውሃብቲ ሰራሔተኛታት ከይሒወሰ ኣብ መንጎ መሰረት የሚተዲዯሩ የኮሚሽኑ ዴጋፌ ሰጪ
እዘ ኮሚሽንን ሰራሔተኛታቱን ዛግበር ኣብ ቁፃር ሰራተኞች ሳይጨምር በኮሚሽኑና በሰራተኞቹ
ማእኸሌ ዛገበረ ናይ ስራሔ ርክብ ተፇፃሚ ይኸውን፡፡ መካከሌ የሚዯረግ በቅጥር ሊይ የተመሰረቱ የስራ
ግንኙነት ሊይ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
4 ኣገሊሌፃ ፆታ 4 የፆታ አገሊሇጽ
ኣብዘ ዯንቢ ውሽጢ ብተባዔታይ ፆታ ዛተገሇፀ በዘህ ዯንብ ውስጥ በወንዴ ፆታ የገሇፀው የሴትንም
ንኣንስታይ ፆታ እውን ዛምሌከት እዩ ፆታ ይመሇከታሌ፡፡
5 ብዙዔባ ምስያም ሊዔሇዋይ ስራሔ ኣመራርሒ 5 የበሊይ የስራ አመራር ስሇመሰየም
1. ኮሚሽነርን ምክትሌ ኮሚሽነርን በቲ ኣዋጅ 1. ኮሚሽነርና ምክ/ኮሚሽነር በአዋጅ አንቀፅ 8

ዒንቀፅ 8 ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ብናይዘ ክሌሌ ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት በክሌለ ርእሰ
ርእሰ ምምሔዲር መቕረባይነት ብክሌሌ ቤት መስተዲዯር አቅራቢነት በክሌሌ ምክር ቤት
ምኽሪ ይሽወሙ፡፡፡ ይሾማሌ
2. ዲይሬክተራት ብኮሚሽነር መቕረባይነት ብክሌሌ 2. ዲይሬክተሮች በኮሚሽነሩ አቅራቢነት በክሌለ
ርእሰ ምምሔዲር ይሽየሙ፡፡ ርእሰ መስተዲዯር ይሾማለ
6 ክፌቲ ቦታታት ብሰብ ሒይሉ 6 ክፌት ቦታዎች በሰው ኃይሌ

ብዙዔባ ምምሊእ ስሇ መሙሊት
ሒፇሻ ጠቅሊሊ
ብመሰረት ናይዘ ኮሚሽን መሒውር ሔዴሔዴ ስራሔ በኮሚሽኑ መዋቅር መሰረት እያንዲንደ የስራ መዯብ
272
መዯብ ዛሒቶ ብርኪ ፣ ዒይነት ትምህርቲ፣ ፌሌጠት፣ የሚጠይቀው ዯረጃ፣ የትምህርት ዒይነትና ዔውቀት፣
ስራሔ ሌምዱ፣ ክእሇትን ፌለይ ሞያን እናተመዖነ የስራ ሌምዴ፣ ችልታና ሌዩ ሙያ እየተመዖነ
ሰራሔተኛታት ክምዯቡ ይግበር፡፡ ሰራተኞች እንዱመዯቡ ይዯረጋሌ፡፡
1. ኣብ ዖየሇ ስራሔ መዯብ ሰራሔተኛ ምቑፃር 1. በላሇ የስራ መዯብ ሰራተኛ መቅጠር፣ የዯረጃ
ምዔባይ ምዛዋር ወይ ካብ ዖሇዎ ብርኪ ስራሔ ዔዴገት መስጠት ማዙወር ወይም ካሇው ዯረጃ
መዯብ ትሔት ኣቢሌካ ምምዲብ ኣይከኣሌን የስራ መዯብ ዛቅ በማዴረግ መመዯብ አይቻሌም
2. ብምኽንያት ምምሔያሽ ወይ ምሌዋጥ ኣሰራርሒ 2. አሰራር በማሻሻሌ ወይም በመሇወጥ ምክንያት
ወይ ቕዋም እቲ ኮሚሽን ዛተሇወጠ ስራሔ ወይም የኮሚሽኑ አቋም በመወሇወጡ የስራ
መዯብ፣ ተግባርን ሒሊፇነትን እንትህለው መዯብ፣ ተግባርና ሃሊፉነትን የተሇወጠ እንዯሆነ
እንዯገና መዯብ ምግባር ይከኣሌ፡፡ እንዯገና የስራ ምዯባ ማዴረግ ይቻሊሌ
3. እቲ ኮሚሽን ኣብ ዖሇዉዎ ናይ ስራሔ ቦታታት 3. ኮሚሽኑ ባለት የስራ ቦታዎች እንዯየአስፇሊጊነቱ
ሰራሔተኛታት ከከም ኣዴሊይነቱ ብዛውውር፣ ሰራተኞች በዛውውር፣ በዔዴገት ወይም በቅጥር
ብብርኪ ዔብየት ወይ ብቁፃር ይምዯብ፡፡ ይመዴባሌ
4. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 4 ዛተጠቐሰ ዋሊ 4. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 4 የተጠቀሰው
እንተሃሇወ እቲ መዯብ ስራሔ ዛሒቶ መመዖኒ ቢኖርም ስራ መዯቡ የሚጠይቀው መመዖኛ ፣
ዛዴሇ ብርኪ ትምህርትን ስራሔ ሌምዱን ዖማሌእ ተፇሊጊ ትምህርት ዯረጃና የስራ ሌምዴ
ተወዲዲሪ ንዔብየት ወይ ንሒዴሽ ቑፃር የሚያሟሊ ተወዲዲሪ ሇዯረጃ ዔዴገት ወይም
ብምሌክታ ተፀዊዐ እንተዖይረኺቡ እቲ ሇአዱስ ቅጥር በማስታወቅያ ተጠርቶ ማግኘት
ኮሚሽነር ናይ ሊዔሇዋይ ስራሔ ኣመራርሒ ርኢቶ ያሌተቻሇ ከሆነ ኮሚሽነሩ የበሊይ ስራ አመራር
ኣብ ግምት ብምእታው ተቐራራቢ ብርኪ፣ ሃሳብ ግምት ውስጥ በማስገባት ተቀራራቢ ዯረጃ፣
ትምህርትን ስራሔ ሌምዱን ዖሇዎ ተወዲዲሪ ትምህርትና የስራ ሌምዴ ያሇው ተወዲዲሪ
ብምዛዋር ወይ ብምዔባይ ክምዴብ ይኽእሌ፡፡ በማዙወር ወይም በማሳዯግ ሉመዴብ ይችሊሌ፡፡

ብዙዔባ ሰራሔተኛታት ኮሚሽን መረፃ፣ ቁፃር፣ ምዯባ፣ ስሇኮሚሽኑ ሰራተኞች መረጣ ፣ ቅጥር፣ ምዯባ፣
ዛውውርን ብርኪ ዔብየትን ዛውውርና የዯረጃ ዔዴገት
7 ብዙዔባ ዛውውር 7 ስሇዛውውር
እቲ ኮሚሽን ኣብ ዖሇዎ ክፌቲ ናይ ስራሔ ቦታታት ኮሚሽኑ ባሇው ክፌት የስራ ቦታዎች ሰራተኛ
ሰራሔተኛ ምምዲብ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትረኽቦ፦ መመዯብ አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው፦
1. ብውሳነ ኮሚሽነር ኣብ ውሽጢ እዘ ኮሚሽን 1. በኮሚሽኑ ውስጥ እኩሌ የስራ ዯረጃ ያሊቸው
ማዔረ ናይ ስራሔ ብርኪ ንዖሇዎም ሰራሔተኛታት ሰራተኞች በማወዲዯር በቀዋሚነት ወይም
ብምውዴዲር ብቋሚ ወይ ብጊዘያዊነት ናይ በጊዘያዊነት የውስጥ ዛውውር በኮሚሽነሩ ውሳኔ
ውሽጢ ዛውውር ይፌፅም፤ ኮይኑ ግን ኣዴሊይ ይፇፀማሌ፡፡ ሆኖም አስፇሊጊ ሆኖ በሚገኝነበት
ኣብ ዛኾነለ ግዖ ብውሳነ ኮሚሽነር ወይ ሊዔሇዋይ ጊዚ በኮሚሽነሩ ወይም በበሊይ ስራ አመራር
ናይ ስራሔ ኣመራርሒ ብዖይውዴዴር ውሽጣዊ ውሳኔ ያሇ ውዴዴር የውስጥ ዛውውር ሉዯረግ
ዛውውር ክግበር ይከኣሌ ይችሊሌ፡፡
2. ዛኾነ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን መዯብ ስርሐ 2. ማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ ስራ መዯቡ
ዛተሰረዖ እንተኾይኑ ናብ ካሉእ ተመሳሳሉ ብርኪ የተሰረዖ እንዯሆነ ወዯ ላሊ ተመሳሳይ ዯረጃ
ናብ ዖሇዎ ይዙወር፣ እ዗ይ እንተዖይተኻኢለ ወዲሇው የስራ መዯብ ይዙወራሌ፣ ይህ ካሌተቻሇ
273
ብፌቃዴ እቲ ሰራሔተኛ ናብ ትሔት ኢለ በሰራተኛው ፌቃዯኝነት ዛቅ ወዯአሇ ዯረጃ

ዛርከብ ብርኪ ስራሔ ተመዱቡ ነዘ ዛፌቀዴ ተመዴቦ ሇዘሁ ዯረጃ የተፇቀዯውን መነሻ
መሌዏሉ መሃያን ብእርከን ዛረኽቦን ተዯሚሩ ዯመወዛና በእርከን የሚያገኘው ተዯምሮ
ይኽፇል፡፡ ይከፇሇዋሌ፡፡
3. ዛኾነ ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ብምኽንያት 3. ማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ በውስጥ ዛውውር
ውሽጣዊ ዛውውር ካብ ዛነበሮ ብርኪ ሒሊፇነት ምክንያት ከነበረው ዯረጃ ሒሊፉነትና ዯመወዛ
ወይ መሃያ ወሪደ እንተዖይኾይኑ ዛረኸቦ ዛፀነሏ መጠን ዛቅ እንዱሌ ተዯርጎ ካሌሆነ በስተቀር
መጠን መሃያ ኣይቅነሰለን ያገኝ የነበረውን ዯመወዛ ኣይቀነስበትም፡፡
4. ዛኾነ ዛውውር ብዯብዲቤ ዛግሇፅ ኾይኑ እቲ 4. ማንኛውም ዛውውር በዯብዲቤ የሚገሇፅ ሆኖ
ሰራሔተኛ ኣቀዱሙ ክፇሌጦ ይግበር የሚመሇከተው ሰራተኛ አስቀዴሞ እንዱያውቀው
ይዯረጋሌ
5. መዯብ ስርሐ ዛተሰረዖ ሰራሔተኛ ኣብዘ ዒንቀፅ 5. የስራ መዯቡ የተሰረዖ ሰራተኛ በዘህ አንቀጽ
ብዛተዯንገገ መሰረት ካሉእ ስራሔ ብርኪ በተዯነገገው መሰረት ላሊ የስራ ዯረጃ
ብዖይምርካቡ እንትትሰናበት ኣበሌ ጡረታ ባሇማግኘቱ ሉሰናበት የጡረታ አበሌ
ዖይኽፇል እንተኾይኑ፣ የማይከፇሇው ከሆነ፦
ሀ. ንመጀመሪያ ሒዯ ዒመት ናይ ሰሇስተ ወርሑ ሀ. ሇመጀመሪያ አንዴ አመት የሶስት ወር

መሃይኡ፣ ዯመወዛ፣
ሇ. ብተወሳኺ ንዖገሌግል ሔዴሔዴ ዒመት ሒዯ ሇ. በተጨማሪ ሇአገሇገሇበት ሇእያንዲንደ ዒመት

ሲሶ ናይ ሒዯ ወርሑ መሃይኡ እናተወሰኸ የወር ዯመወ዗ አንዴ ሶስተኛ እየታከሇ
ይኽፇል፡፡ ኮይኑ ግን ዛወሃቦ ክፌሉት ካብ ይከፇሇዋሌ፡፡ ሆኖም የሚሰጠው ክፌያ
ዒሰርተ ክሌተ ወርሑ መሃይኡ ክበሌፅ ከሰራተኛው የ12 ወር ዯመወ዗ መብሇጥ
የብለን፣ የሇበትም፡፡
8 ብርኪ ዔብየት 8 የዯረጃ ዔዴገት

1. እቲ ኮሚሽን ኣብ ተመሳሳሉ ብርኪ ንዖሇዎ 1. ኮሚሽኑ በተመሳሳይ ዯረጃ ያሇው ሰራተኛ በዘሁ
ሰራሔተኛ በዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዯንብ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት
መሰረት ብውሽጣዊ ዛውውር ክምዯብ በውስጥ ዛውውር መመዯብ ካሌቻሇ፣
እንተዖይኪኢለ፣ ሀ. ከኮሚሽኑ ሰራተኞች ብቃት ያሇው
ሀ. ካብ ናይቲ ኮሚሽን ሰራሔተኛታት ብቕዒት በውዴዴር በመምረጥ በዯረጃ ዔዴገት ወዯ
ንዖሇዎ ብውዴዴር ንዛበሇፀ ብዔብየት ናብ ክፌት ስራ መዯብ ይመዴባሌ
ክፌቲ ስራሔ መዯብ ይምዯብ፡፡ ሇ. የዯረጃ ዔዴገት ያገኘ ሰራተኛ የስራ መዯቡ
ሇ. ብርኪ ዔብየት ዛረኸበ ሰራሔተኛ ስራሔ መጠርያ፣ የዯመወ዗ መጠን ዛርዛር
መዯብ መፀውዑ፣ መጠን መሃያ ፣ ዛርዛር ተግባርና ሃሊፉነቱ የሚገሌፅ ዯብዲቤ ስሌጣን
ተግባርን ሒሊፇነትን ዛገሌፅ ዯብዲቤ ስሌጣን ባሇው ሒሊፉ ተፇርሞ እንዱዯርሰው ይዯረጋሌ
ብዖሇዎ ሒሊፉ ተፇሪሙ ክበፅሕ ይግበር፡፡ ሏ. በዯረጃ ዔዴገት የተመዯበ ሰራተኛ የሙከራ
ሏ. ብብርኪ ዔብየት ዛተመዯበ ሰራሔተኛ ናይ ጊዚ አይኖሮውም
እዋን ፇተነ ኣይህሌዎን፡፡
መ. ብብርኪ ዔብየት ኣቢሌካ ዛምሌኡ ስራሔ መ. በዯረጃ ዔዴገት የሚሞለ የስራ መዯቦች
መዯባት ናይ ቁፃርን ዔብየትን ኮሚቴ የቅጥርና ዯረጃ ዔዴገት ኮሚቴ አወዲዴሮ
ኣወዲዱሩ ምስ ውሳነ ሒሳብ ናብ ኮሚሽነር ከውሳኔ ሒሳብ ጋር ወዯ ኮሚሽነሩ አቅርቦ
ኣቅሪቡ ምስ ተወሰነ ይፌፀም ከተወሰነ በኋሊ ተግባራዊ ይሆናሌ
274
ረ. እቲ ኮሚሽን ብርኪ ዔብየት፣ ቁፃርን ረ. ኮሚሽኑ የዯረጃ ዔዴገት፣ ቅጥርና ዛውውር

ዛውውርን ዛፌፀመለ መምርሑ ከውፅእ የሚያከናውንበት መመርያ ሉያወጣ ይችሊሌ፡፡
ይክእሌ
9. ብዙዔባ ምዯባ 9 ስሇምዯባ
1. ብመሰረት እዘ ዯንቢ ሒዯ ሰራሔተኛ ብብርኪ 1. በዘህ ዯንብ መሰረት አንዴ ሰራተኛ በዯረጃ
ዔብየት ምምዲብ እንተዖይተኻኢለ ምስኻሉእ ዔዴገት መመዯብ ካሌተቻሇ ከላሇልች መስሪያ
ኣብያተ ዔዮ ብዛግበር ስምምዔ ብዛውውር ቤቶች በሚዯረገው ስምምነት በዛውውር ሰራተኛ
ሰራሔተኛ ብምምፃእ ምምዲብ ይከኣሌ በማምጣት መመዯብ ይቻሊሌ
2. ኣዴሊይ ኾይኑ ኣብ ዛተረኸበለ ግዖ ቆፃሪ ቤት 2. አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ቀጣሪው ቢሮና ሰራተኛው
ዔዮን ሰራሔተኛን እንትስማምዐ ሒዯ ቀዋሚ ሲስማሙ አንዴ ቋሚ የመንግስት ሰራተኛ
ሰራሔተኛ መንግስቲ ካብ ሒዯ ዒመት ንዖይበሇፀ ከአንዴ ዒመት ሊሌበሇጠ በጊዘያዊነት በኮሚሽኑ
ኣብዘ ኮሚሽን ብጊዘያዊነት ተመዱቡ ክሰርሔ ተመዴቦ እንዱሰራ ማዴረግ ይቻሊሌ፡፡
ምግባር ይከኣሌ፡፡
3. ብመሰረት ዒንቀፅ 9 ዛተመዯበ ሰራሔተኛ፣ 3. በአንቀጽ 9 መሰረት የተመዯበ ሰራተኛ፣
ሀ. ብምክንያት እቲ ምዯባ መሃይኡ ንካሉእ ሀ. በምዯባው ምክንያት ዯመወ዗ና ላልች
ጥቅማጥቅሙታቱ ኣይንከየለን ጥቅማጥቅሞቹ አይጓዯሌበትም
ሇ. ናይ ስርሐ ኣፇፃፅማ ሪፖርት በዘ ኮሚሽን ሇ. የስራ አፇፃፀም ሪፖርት በኮሚሽኑ ተሞሌቶ
ተመሉኡ ናብ ዛቖፀሮ መስሪያ ቤት ሇተቀጣሪው መስሪያቤት ይተሊሇፌሇታሌ፣
ይመሒሇፇለ፣ ናይ ዴስፕሉን ስጉምቲ የዱስፕሉን እርምጃ የሚወሰዴበትም
ዛውሰዯለ እውን በቲ ቆፃሪኡ መስሪያ ቤት በቀጠረው መስሪያ ቤት አማካኝነት ይሆናሌ፡፡
እዩ
4. እቲ ኮሚሽን ንሒዯ ሰራሔተኛ ወይ ሒሊፉ ኣብ 4. ኮሚሽኑ ሇአንዴ ሰራተኛ ወይም የስራ ሃሊፉ
ሒዯ ክፌቲ ስራሔ መዯብ ብተጠባባቒነት መዱቡ በአንዴ ክፌት ስራ መዯብ በተጠባባቂነት መዴቦ
ከስርሔ ይኽእሌ ሉያሰራው ይችሊሌ
1. ብተጠባባቂ ዛምዯብ ሰራሔተኛ ወይ ሒሊፉ 1. በተጠባባቂነት የሚመዯብ ሰራተኛ ወይም
ብሒዯ ወይ ብከሌተ ብርኪ ትሔት ኢልም የስራ ሃሊፉ በአንዴ ወይም በሁሇት ዯረጃ
ካብ ዛርከቡ ዛሒሸ ብቕዒት ዖሇዎ ብምምራፅ ዛቅ ብሇው ካለት የተሻሇ ብቃት ያሇው
ብኮሚሽነር እንትፌቀዴ ዛፌፀም ይኸውን በመምረጥና በኮሚሽነር ሲፇቀዴ የሚፇፀም
ይሆናሌ፡፡
2. ብተጠባባቒነት ዛምዯብ ሰራሔተኛ ናይ 2. በተጠባባቂነት የሚመዯብ ሰራተኛ
ዛምዯበለ ስራሔ መዯብ ተግባርን የሚመዯብበት የስራ መዯብ ተግባርና
ሒሊፇነትን ብኮሚሽነር ብዛተፇረመ ዯብዲቤ ሒሊፉነት በኮሚሽነሩ በተፇረመ ዯብዲቤ
ይግሇፀለ ንዛፌፅሞም ስራሔቲ ከዒ ተሒታቲ ይገሇጽሇታሌ ሇሚፇፅማቸው ስራዎችም
ይኸውን ተጠያቂ ይሆናሌ፡፡
3. ካብ ኣርባዔተ ዒመት ንሊዔሉ ንሒዯ 3. ሇአንዴ ሰራተኛ ከአራት ዒመት በሊይ
ሰራሔተኛ ብተጠባባቒነት ምስራሔ በተጠባባቂነት ማሰራት አይቻሌም፡፡
ኣይከኣሌን፡፡
10 በዙዔባ ውክሌና 10 ስሇውክሌና
1. ዛኾነ ኣብ ትሔቲ እዘ ኮሚሽን ብሒሊፇነት 1. ማንኛውም በኮሚሽኑ በስራ ሃሊፉነት የሚሰራ

ዛሰርሔ ሰራሔተኛ ብዒመታዊ ፌቓዴ፣ ሔማም፣ ሰራተኛ በዒመት ዔረፌት፣ ሔመም፣ በስሌጠና ፣
275
ብስሌጠና ብስራሔ ጉዲይ ወይ ዴማ ብዛኾነ በስራ ጉዲይ ወይም በላሊ በማናቸውም ምክንያት
ብኻሉእ ምኽንያት ንዖይተወሰነ ግዖ ካብ ስርሐ ሊሌተወሰነ ጊዚ ከስራ ገበታው ሲሇይ በቅዴሚያ
እንትፌሇ ብቐዲምነት ንቀረባ ሒሇቕኡ ኣፌሉጡ የቅርብ ሃሊፉውን አስታውቆ የስራ መዯቡን
ንዛሒዜ ስራሔ ብውክሌና ዛመርሒለ ወይ በውክሌና የሚመራሇትን ወይም የሚፇጽምሇትን
ዛፌፅመለ ንኣባሌ እቲ ኮሚሽን ይውክሌ ወይ የኮሚሽኑን ባሌዯረባ በጽሐፌ ይወክሊሌ ወይም
ስሌጣን ብዖሇዎ ሒሊፉ ክውከሇለ ይገብር፣ ስሌጣን ባሇው ሃሊፉ እንዱወከሌሇት ያዯርጋሌ፡፡
2. ብስሌጣን ቕዯም ሰዒብ ሰንሰሇት ክውከሌ ዛግበኦ 2. በስሌጣን ተዋረዴ መወከሌ የሚገባው ከወካዩ
ካብ ወካሉ ሒዯ ወይ ከሌተ ብርኪ ትሔት ኢለ አንዴ ወይም ሁሇት ዯረጃ ዛቅ ብል የሚገኘው
ዛርከብ ሒሊፉ ወይ ሰራሔተኛ እንተሃሌዩ እዘ የስራ ሃሊፉ ወይም ሰራተኛ ካሇ ይህ ከላሇ ዯግሞ
እንተዖይሃሌዩ ዴማ ብብቕዒቱ ዛሒሸ ምስቲ በብቃቱ የተሻሇ ከሚወከሌበት ስራ ባህርይ
ዛውከሇለ ስራሔ ባህርይ ቕርበት ንዖሇዎ አግባብነት ያሇው ሰራተኛ ወይም ሃሊፉ መወከሌ
ሰራሔተኛ ወይ ሒሊፉ ምውካሌ ይከኣሌ ይችሊሌ
3. ብውክሌና ዛተመዯበ ሰራሔተኛ ወይ ስራሔ 3. በውክሌና የተመዯበው ሰራተኛ ወይም የስራ
ኣመራርሒ ካሉእ ተወካሉ ክትክኦ ወይ ክውክል አመራር ላሊ ተወካይ እንዱተካው ወይም
ምግባር ኣይከኣሌን እንዱወክሇው ማዴረግ አይቻሌም፡፡
4. ዛተወከሇ ሰራሔተኛ ወይ ስራሔ ኣመራርሒ 4. የተወከሇው ሰራተኛ ወይም የስራ አመራር
ንዛተወከሇለ ስራሔ ምክያዴ ዖይኽእሌ የተወከሇበትን ስራ ሇማካሄዴ የማይችሌ ሲሆን
እንትኸውን ወይ ካብ ስራሔ እንትቐሪ ናይ ቀረባ ወይም ከስራው ሲቀር የቅርብ ሃሊፉው ወይም
ሒሊፉ ወይ ኮሚሽነር ካሉእ ተወካሉ ክምዴብ ኮሚሽነሩ ላሊ ተወካይ ሉመዴብ ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ 5. ተወካዩ በአግባቡ ሇተወከሇበት ስራ ተጠያቂ ሆኖ
5. ተወካሉ ብኣግባቡ ንዛተወከሇለ ስራሔቲ በውክሌና የሚቆይበት ጊዚ ግን በሌዩ ሁኔታ
ተሒታቲ ኮይኑ ብውክሌና ዛፀንሒለ እዋን ግን ተጨማሪ 3 ወር ከማራዖም ባሻገር ከ6 ወር
ብፌለይ ኩነታት ን3 ወርሑ ዛናዋሔ መብሇጥ የሇበትም፡፡
እንተዖይኾይኑ ካብ 6 ኣዋርሔ ክበሌፅ የብለን 6. በተሇያዩ የስራ ሃሊፉነቶች ተሰማርተው በኮሚሽኑ
6. ኣብ ዛተፇሊሇየ ናይ ስራሔ ሒሊፇነት ተዋፉሮም ከመዯበኛ ስራቸው ጋር በጊዘያዊነት ወይም
ብጊዘያዊነት ወይ ብቋምነት ዯሪቦም ንዛሰርሐ በቋሚነት ዯርበው የሚሰሩ ሰራተኞች ተወካይ
ሰራሔተኛታት ተወካሉ ወይ ተጠባባቂ ወይ ተጠባባቂ አያሰኛቸውም፡፡
ኣየብልምን
11 በዙዔባ ኣፇፃፅማ ምሌመሊን ቁፃርን 11 ስሇ ምሌመሊና ቅጥር አፇፃፀም
በዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 7ን 8ን መሰረት እቲ ኮሚሽን ኮሚሽኑ በዘህ ዯንብ አንቀፅ 7 እና 8 መሰረት ባሇው
ንዖሇዎ ክፌቲ ስራሔ መዯባት ምመሊእ ክፌት የስራ መዯቦች መሙሊት ካሌቻሇ በየስራ
እንተዖይክኢለ በብስራሔ መዯቡ ንዛወዲዯሩ መዯቡ ሇሚወዲዯሩ ሰራተኞች በማስታወቂያ
ሰራሔተኛታት ብምሌክታ ብምፅዋዔን ብምውዴዲርን በመጥራትና በማወዲዯር አዱስ ሰራተኞች
ሒዯሽቲ ሰራሔተኛታት ይቆፅር፣ ይቀጥራሌ፡፡
1. ተወዲዯርቲ ንምፅዋዔ ዛወፅእ ምሌክታ እዜም 1. ተወዲዲሪዎችን ሇመጥራት የሚወጣ ማስታወቂያ

ዛስዔቡ የሔዛ፦ የሚከተለትን ይይዙሌ፡፡
ሀ. ስነ-ምግባር መረጋገፂ መረዲእታ ሀ. የስነ-ምግባር መረጋገጫ ማስረጃ
ሇ. ናይቲ ስራሔ ኣመራርሒ ወይ ሰራሔተኛ ሇ. የሰራተኛው ወይም የስራ አመራሩን ስራ
መፀውዑ ስራሔ መዯብ መዯብ መጠሪያ
ሏ. ካብ ተወዲዯርቲ ዛዴሇ ብርኪን ዒይነትን ሏ. ከተወዲዲሪዎች ስሇሚፇሇገው የትምህርት
276
ትምህርቲ፣ ስራሔ ሌምዴን ፌለይ ሙያን፣ ዒይነትና ዯረጃ የስራ ሌምዴና ሌዩ ሙያ

እንዱሁም የመሌካም ስነ-ምግባር ማረጋገጫ
መ. መጠን መሃያ ብስምምዔነት ወይ ብናይቲ ማስረጃ፣
ኮሚሽን መሃያ ስኬሌ ምዃኑ፣ መ. የዯመወዛ መጠን በስምምነት ወይም
በኮሚሽኑ የዯመወዛ ስኬሌ መሆኑ፣
ረ. ናይ ምሌክታ መቀበሉ ጊዚን ቦታን ረ. የማመሌከቻ መቀበያ ጊዚና ቦታ
ሰ. ካሌአት ክቀርቡ ዛዴሇዩ መረዲእታታትን ሰ. ላልች ሉቀርቡ የሚገባቸው
/እንተሃሌዮም ማስረጃዎች/ካለ/
2. ንክፌቲ ስራሔ ቦታ ብምሌክታ ተፀዊዕም 2. ሇክፌት የሰራ ቦታ በማስታወቂያ ተጠርተው
ብኣግባቡ ንዛተመዛገቡ ተወዲዯርቲ መሪፅካ ምስ በአግባቡ ከተመዖገቡ ተወዲዲሪዎች በመምረጥ
ናይ ውሳነ ሒሳብ ገይርካ ናብ ኮሚሽነር ኣቕሪብካ ከውሳኔ ሒሳብ ጋር ሇኮሚሽነሩ አቅርቦ
ናይ ምውሳን ስራሔ ዛሳሇጥ ብዔብየት፣ ቁፃርን የማስወሰን ስራ የሚከናወነው በቅጥር፣ ዯረጃ
ዛውውር ኮሚቴ ይኸውን ዔዴገትና ዛውውር ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
3. ኣብዘ ዒንቀጽ ዛተቐመጠ ስርዒት ኣመሊምሊ 3. በዘህ አንቀጽ የተቀመጠውን የአመሊመሌ ስርዒት
ከምዖል ኮይኑ እቲ ኮሚሽን ሒቅነት ዛቐረቡ እንዲሇ ሆኖ ኮሚሽኑ የቀረቡትን ማስረጃዎች
መረዲእታትን ሒፇሻዊ ኩነታት ስነ ምግባር ሀቅነትና የተቀጣሪው ሰራተኛ የስነ ምግባር
ተቆፃሪ ሰራሔተኛ ኣግባብ ብዖሇዎ መንገዱ ሁኔታዎች አግባብ ባሇው መንገዴ በራስ
ብተበግሶ የፃሪ፣ አነሳሽነት ያጣራሌ፡፡
12 ብዙዔባ ምምሊእ ናይ ቑፃር መረዲእታ 12 የቅጥር ማስረጃ ማሟሊት
1. ንክቑፀር ዛተመረፀ ሔፁይ ሰራሏተኛ ኣብ ካሉእ 1. እንዱቀጠር የተመረጠ ዔጩ ሰራተኛ በላሊ

ቤት ዔዮ ሰራሔተኛ ዛነበረ እንተኾይኑ መጨረሻ መስሪያቤት ሰራተኛ ከነበረ መጨረሻ ከነበረበት
ካብ ዛነበረለ ቤት ዔዮ ናይ ስንብት ምስክር መስሪያ ቤት የስንብት ምስክር ወረቀት ማቅረበ
ወረቀት ከቅርብ ኣሇዎ አሇበት
2. ሔፁይ ተቆፃሪ ምስተፇሇጠ ካብ ሔክምና ትካሌ 2. ዔጩ ተቀጣሪው ከታወቀ በኋሊ ከህክምና ተቋም
ናይ ጥዔና ምርመራን ካብ ገበን ነፃ ብዙዔባ ምዃኑ የጤንነት ምርመራ ውጤትና ከወንጀሌ ነፃ
ካብ ፖሉስ መረዲእታ ከምፅእ ይግበር፡፡ ስሇመሆኑ የፖሉስ ማስረጃ እንዴያመጣ
ይዯረጋሌ፡፡
13 ብዙዔባ ቃሇ መሒሊ ምፌፃም 13 ቃሇ መሒሊ ስሇመፇፀም
ኣብዘ ኮሚሽን ዛምዯብ ወይ ዛቁፀር ሰራሔተኛ በኮሚሽኑ የሚመዯብ ወይም የሚቀጠር ሰራተኛ ስራ
ስራሔ ቅዴሚ ምጅማሩ ዛስዔብ ቃሇ መሒሊ ይፌፅም ከመጀመሩ በፉት የሚከተሇው ቃሇ መሃሊ ይፇፅማሌ፡፡
“ኣነ _________ ከም ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን “እኔ _______ በኮሚሽኑ ሰራተኛነቴ ከሁለም በሊይ
ሌዔሉ ኩለ ብቅንዔናን ተኣማንነት ህዛበይ አዴርጌ በእውነትና በታማኝነት ህዛቡን ሇማገሌገሌ
ንምግሌጋሌ፣ ኣብ ዛኾነ እዋን ፋዳራሌን ናይዘ በማናቸውም ጊዚ የፋዳራሌ የክሌለን ሔገ
ክሌሌ ሔገ መንግስቲን ኻሌኦት ሔግታትን እቲ ሙያ መንግስትና ላልች ሔጎችና ሙያው የሚጠይቀው
ዛጠሌቦም መትከሊት ስነ ምግባር ብምኽባርን የስነ ምግባር መርሆች ሇማክበርና በስራዬ ምክንያት
ብምኽንያት ስርሏይ ዛፇሇጥኩዎ ምሽጥር ካብ ያወቁትን ምስጢር ከሚመሇከታቸው በላሊ
ዛምሌከቶ ወፃኢ ንኻሉእ ዛኾነ ወገን ንዖይምግሊፅ፣ ሇማንኛውም ወገን ሊሇመግሇጽ የኮሚሽኑን የስራ
ናይዘ ኮሚሽን ዯንቢ ስነ ምግባር ከኽብርን ተግባራዊ ምግባር ዯንብ ሇማክበር ተግባራዊ ሇማዴረግ ቃሌ
ክገብርን ቃሌ ይኣትው፡፡ እገባሇሁ፡፡
277
14 ውዔሉ ስራሔ ብዙዔባ ምምስራት 14 ስሇ ስራ ውሌ አመሰራረት

1. ብዛኾነ ኩነታት ዛምዯብ ወይ ዛቑፀር ሰራሔተኛ 1. በማናቸውም ሁኔታ የሚመዯብ ወይም የሚቀጠር
ምስዘ ኮሚሽን ውዔሉ ስራሔ ይፇራረም ፣ እ዗ይ ሰራተኛ ከኮሚሽኑ ጋር የስራ ውሌ ይፇራረማሌ፣
እውን ካብቲ ኮሚሽን ብዛፀሒፌ ናይ ምዯባ ወይ ይህም ከኮሚሽኑ በሚፃፇሇት የምዯባ ወይም
ቑፃር ዯብዲቤ ይግሇፀለ፡፡ የቅጥር ዯብዲቤ ይገሇፅሇታሌ፡፡
2. እቲ ውዔሉ ስራሔ እዜም ዛስዔቡ ይሔዛ፦ 2. የስራ ውለም የሚከተለትን ይይዙሌ፣
ሀ. ናይቲ ሰራሔተኛ ስራሔ መዯብ፣ መፀውዑ፣ ሀ. የሰራተኛ የስራ መዯብ መጠርያ፣ ስምና
ሽምን ተፀዋዔነትን ተጠሪነት
ሇ. ኩነታት ቑፃር ሇ. የቅጥር ሁኔታ
ሏ. ቑፃር ዖመን ሏ. የቅጥር ዖመን
መ. መጠን መሃያ መ. የዯመወዛ መጠን
ረ. ዛርዛር ተግባርን ሒሊፇነትን ረ. ዛርዛር ተግባርና ሃሊፉነት
ሰ. በዘ ዯንቢ መሰረት ዛመሒዯር ምዃኑ ሰ. በዘህ ዯንብ መሰረት የሚተዲዯር መሆኑ
ሸ. ኻሌኦት ተዯሇይቲ ተመሳሰሌቲ ጉዲያት ሸ. ላልች ተፇሊጊ ተመሳሳይ ጉዲዮች
15 እዋን ፇተነ 15 የሙከራ ጊዚ
1. ዔሊማ እዋን ፇተነ ሒደሽ ንዛተቖፀረ ሰራሔተኛ 1. የሙከራ ጊዚ ዒሊማ አዱስ የተቀጠረ ሰራተኛ
ብዙዔባ ኣፇፃፅማ ስርሐ ክትትሌ እናተገበረ ብቑዔ ስሇስራው አፇፃፀሙ ክትትሌ እየተዯረገ ብቁ
ምዃኑ ንምርግጋፅ እዩ መሆኑን ሇማረጋገጥ ነው
2. ናይ ሒደሽ ተቆፃሪ ሰራሔተኛ ብእኹሌ 2. አዱስ የሚቀጠር ሰራተኛ በበቂ ምክንያት
ምኽንያት እቲ ኮሚሽን ብዖይካ ን3 ኣዋርሔ ኮሚሽኑ ሇ3 ወር ከሚያዯርገው ማራዖም ውጭ
ዛገብሮ ምንዋሔ እዋን ፇተነ ካብ 6 ኣዋርሔ የሙከራ ጊዚ ከ6 ወር አይበሌጥም
ኣየብሌፅን፡፡
3. ኣብ እዋን ፇተነ ዛርከብ ሰራሔተኛ ኣብ መበሌ 3. በሙከራ ጊዚ ሊይ የሚገኝ ሰራተኛ በ3ኛወና
3ይን 6ይን ወርሑ ኣፇፃፅማ ስርሐ ብቐረባ በ6ኛው ወር የስራ አፇፃፀሙ በቅርብ ሃሊፉው
ሒሊፉኡ ይግምገም እቲ ናይ ፇተነ ግዖ ይገመግማሌ የሙከራ ጊዚው ከተራዖመ በ8ኛው
እንተተናዊሐ ኣብ መበሌ 8ይ ወርሐ ወር ይገመገማሌ፡፡
ይግምገም፡፡
4. ኣብ እዋን ፇተነ ዛርከብ ሰራሔተኛ ብቑዔ ኾይኑ 4. በሙከራ ሊይ የሚገኝ ሰራተኛ ሇስራው ብቁ ሆኖ
እንተዖይተረኺቡ እቲ ኮሚሽን ኣብ ዛኾነ እዋን ካሌተገኘ ኮሚሽኑ የሰሊሳ/30/ ቀን ማስጠንቀቂያ
ናይ ሰሊሳ/30/ መዒሌቲ መጠንቀቕታ ብምሃብ በመስጠት በማንኛውም ጊዚ ሉያሰናብተውና የስ
ከሰናብቶን ውዔሉ ቑፃር ከቋርፅን ይኽእሌ፣ እቲ ዉለ ሉያቋርጥ ይችሊሌ፡፡ ሰራተኛውም የአንዴ
ሰራሔተኛ እውን ናይ ሒዯ ወርሑ (30 መዒሌቲ) ወር/የ30 ቀናት/ ማስጠንቀቅያ በመስጠት
መጠንቀቕታ ብምሃብ ኣብ ዛኾነ እዋን ብፌቃደ በማንኛውም ጊዚ በራሱ ፌቃዴ ስራውን መሌቀቅ
ስራሔ ክሇቅቕ ይኽእሌ ይችሊሌ
5. ቕዴም ኢለ ኣብቲ ኮሚሽን ብቋሚነት ዛሰርሔ 5. ቀዯም ብል በኮሚሽኑ በቋሚነት ሲሰራ የነበረ
ዛነበረ እንዯገና ተተቖፂሩ እዋን ፇተነ ሰራተኛ እንዯገና ቢቀጠር የሙከራ ጊዚ
ኣይህሌዎን፡፡ አይኖረውም፡፡
6. ኣብ እዋን ፇተነ ዛርከብ ሰራሔተኛ ዒመታዊ 6. በሙኩራ ጊዚ ሊይ የሚገኝ ሰራተኛ የዒመት
ዔረፌቲ ኣይረክብን ኾይኑ ግና ኩነታት ስራሒቲ ዔረፌት አያገኝም ሆኖም የኮሚሽኑ የስራ ሁኔታ
አቲ ኮሚሽን ተራእዩ ከከም ኣዴሊይነቱ ክፌፀም እየታየ እንዯአስፇሊጊነቱ ተፇፃሚነት ሉኖረው
ይኽእሌ ይችሊሌ
16 ብቀዋሚነት ምቑፃር 16 በቋሚነት ስመቅጠር
1. እዋን ፇተነ ዛወዯአ ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ 1. የሙከራ ጊዚው ያጠናቀቀ የኮሚሽኑ ሰራተኛ
ቐዋሚ ምዃኑ ዖረጋግፅ ኣግባብ ብዖሇዎ ሒሊፉ ቋሚ መሆኑን የሚያረጋግጥ አግባብ ባሇው
278
ዛተፅሒፇ ዯብዲቤ ይውሃቦ የተጻፇ ዯብዲቤ ይሰጠዋሌ

2. ሒዯ ሰራሏተኛ ቐዋሚ ካብ ዛኾነለ እዋን 2. አንዴ ሰራተኛ ቋሚ ከሆነበት ግዚ ጀምሮ በዘሁ
ኣትሑ዗ ኣብዘ ዯንቢ ዛተገሇፀ ግቡእን መሰሌን ዯንብ የተገሇጸው ግዳታና መብት ይኖረዋሌ
ይህሌዎ፡፡
17 ጊዘያዊ ሰራሔተኛ ምቑፃር 17 ጊዘያዊ ሰራተኛ ስሇመቅጠር
1. ዖሊቂ ባህርይ ኣብዖይብለ ስራሔ እዘ ኮሚሽን 1. የዖሊቂ ባህርይ በላሇው ስራ ሊይ ኮሚሽኑ ጊዘያዊ
ብጊዘያዊነት ሰራሔተኛታት ክቖፅር ይኽእሌ ሰራተኛ መቅጠር ይችሊሌ
2. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዴንጋገ 2. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ ዴንጋጌ
ዛተሒሇወ ኾይኑ ኣገዲዱ ኩነታት ኣብ ዖጋጥመለ እንዯተጠበቀ ሆኖ አስገዲጅ ሁኔታ
ግዖ ኣብ ቐዋሚ ናይ ስራሔ መዯብ ብግዘያዊነት በሚያጋጥምበት ጊዚ በቋሚ የስራ መዯብ ሊይ
ሰራሔተኛ ምቑፃር ይከኣሌ ጊዘያዊ ሰራተኛ መቅጠር ይቻሊሌ
3. ብዙዔባ ኣቆፃፅራ ጊዘያዊ ሰራሔተኛ ዛርዛር 3. ስሇ ጊዘያዊ ሰራተኛ መቅጠር ዛርዛር ኣፇፃፅም
ኣፇፃፅምኡ ብመምርሑ ክውሰን ይኽእሌ በመመርያ ሉወሰን ይችሊሌ፡፡

ክፌሉት መሃያን ካሌኦት ጥቕማ ጥቕሚታትን የዯመወዛ ክፌያና ላልች ጥቅማጥቅሞች
18 ክፌሉት መሃያ ዛምሌከት 18 ስሇዯመወዛ አከፊፇሌ
1. እቲ ኮሚሽን ንሰራሔተኛታቱ ወይ ንሔጋዊ 1. ኮሚሽኑ ሇሰራተኞቹ በየወሩ መጨረሻ ሳምንት
ወኪልም ኣብ ወርሑ መጨረሻ ሰሙን ዖሇዉ ባለት ቀናት ሇሰራተኞች ወይም ሇህጋዊ
መዒሌቲታት ናይ መሃያ ክፌሉት ይፌፅም ወኪልቹ የዯመወዛ ክፌያ ይፇፅማሌ
2. ነብሲ ወከፌ ሰራሔተኛ ዛኽፇል ወርሒዊ መሃያ 2. እያንዲንደ ሰራተኛ የሚከፇሇው ወርሒዊ
ብመሰረት ናይቲ ኮሚሽን መሃያ ስኬሌ እዩ፣ ዯመወዛ በኮሚሽኑ የዯመወዛ ስኬሌ መሰረት
ብሔጊ ስቪሌ ሰርቪስ ንዛመሒዯሩ ሰራሔተኛታት ነው፡፡ በሲቪሌ ሰርቪስ ሔግ ሇሚተዲዯሩ
ግና ብመሰረት ናይ ስቪሌ ሰርቪስ ሔጊ ሰራተኞች ግን በሲቪሌ ሰርቪስ ሔግ መሰረት
ይኽፇልም ይከፇሊቸዋሌ፡፡
3. ሒደሽ ንዛተቖፀረ ሰራሔተኛ ኣብ ናይቲ ኮሚሽን 3. አዱስ የተቀጠረ ሰራተኛ በኮሚሽኑ የዯመወዛ
መሃያ ስኬሌ ዛተመሌከተ መሌዏሉ መሃያ ስኬሌ ሊይ የተመሇከተውን መነሻ ዯመወዛ
ይኽፇል ኾይኑ ግን ሌምዱ ስራሔ፣ ብቕዒት እቲ ይከፇሇዋሌ፣ ሆኖም የሰራተኛው የስራ ሌምዴ፣
ሰራሔተኛ ኩነታት ዔዯጋ ኣብ ግመት ብምእታው ብቃትና የገበያ ሁኔታ እግምት ውስጥ በማስገባት
ነቲ ስራሔ መዯብ ካብ ዛተትሒዖ መሌዏሉ መሃያ ሇስራው መዯብ ከተያዖው መነሻ ዯመወዛ አንዴ
ሒዯ ወይ ክሌተ እርከን ብምውሳኽ ክኽፇል ወይም ሁሇት እርከን በመጨመር ሉከፇሇው
ይኽእሌ ይችሊሌ፡፡
4. ብዔብየት ንዛምዯብ ሰራሔተኛ ቅዴም ኢለ 4. በዯረጃ ዔዴገት የሚመዯበው ሰራተኛ ቀዯም ብል
ዛኽፇል ዛነበረ መሃይኡ ካብቲ ሒደሽ ስራሔ ይከፇሇው የነበረ ዯመወ዗ ከዱሱ የስራ መዯብ
መዯብ መሌዏሉ ብርኪ መሃያ ትሔት ዛበሇ ዯረጃ መነሻ ዯመወዛ ያነሰ እንዯሆነ የአዱሱ
እንተኾይኑ ናይቲ ሒደሽ ስራሔ መዯብ መሌዏሉ የሰራ መዯብ መነሻ ዯመወዛ ይይዙሌ፡፡ እኩሌ
መሃያ ይሔዛ፣ ማዔረ ወይ ሌዔሉኡ እንተኾይኑ ወይም የበሇጠ ከሆነ ግን በአንዴ እርከን ከፌ
ዴማ ብሒዯ ብርኪ እርከን ሌዔሌ ክብሌ ይግበር፡፡ እንዱሌ ይዯረጋሌ
5. ብሔጊ ወይ ብኣብያተ ፌርዱ ወይ በዘ ዯንቢ 5. በሔግ፣ በፌርዴ ቤት ወይም በዘሁ ዯንብ
መሰረት እንተዖይተወሲኑ ፣ ሰራሔተኛ እዘ መሰረት ካሌተወሰነ የኮሚሽኑ ሰራተኛ
ኮሚሽን እንተዖይተስማሚዐ መሃይኡ ካሌተስማማ በስተቀር የሰራተኛው ዯመወዛ
ኣይተሒዛን ፣ ኣይቑረፅን ወይ ንካሉእ አይያዛም፣ አይቆረጥም ወይም ሇላሊ
ኣይመሒሇፌን፡፡ አይተሊሇፌም፡፡
279
6. ብመሰረት እዘ ዒንቀጽ ንኡስ ዒንቀፅ 5 ካብ 6. በዖህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 5 መሰረት ከኮሚሽኑ
ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ በብወርሐ ዛቑረፅ ካብ ሰራተኛ በየወሩ የሚቆረጥ ከዯመወ዗ (1/3)
መሃይኡ ሲሶ(1/3) ክበሌፅ የብለን፡፡ መብሇጥ የሇበትም፡፡
19 ዛተፇሊሇዩ ክፌሉታት 19 የተሇያዩ ክፌያዎች

1. ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ተወሳኺ እርከን ወይ 1. የኮሚሽኑ ሰራተኛ ተጨማሪ የእርከን ወይም
መሃያ ዛረክብ ብናይዘ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ስራሔ ዯመወዛ የሚያኘው የክሌለ ስራ አስፇፃሚ
ፇፃሚ እንትውስን ኾይኑ ዛውሃቡለ ጊዚ ምክር ቤት ሲወስን ሆኖ የሚሰጥበት ጊዚም
መንግስቲ ብዖውፅኦ መምርሑ ይኸውን መንግስት በሚያወጣው መመሪያ ይሆናሌ፡፡
2. ተወሳኺ እርከን ወይ መሃያ ዛረኸቡ 2. ተጨማሪ የእርከን ወይም ዯመወዛ የሚያገኙ
ሰራሔተኛታት ከከም ናይ ሔዴሔድም ውፅኢት ሰራተኞች እንዯ ያንዲንደ የስራ አፇፃፀም
ኣፇፃፅማ ስርሕም እዩ፡፡ ዛርዛር ኣፇፃፅምኡ ውጤት ነው፡፡ ዛርዛር አፇፃፀሙ በመንግስት
ብመንግስቲ ብዛወፅእ መምርሑ መሰረት በሚወጣው ወጥ መመርያ መሰረት ይፇፀማሇ፡፡
ይትግበር፡፡
3. ናይዘ ኮሚሽን ኣባሊት ስራሔ ኣመራርሒ ይኹን 3. የኮሚሽኑ የስራ አመራር አባሊትም ሆኑ ላልች
ካሌኦት ሰራሔተኛታት ኣብ ውሽጢ ዒዱ ሰራተኞች በአገር ውስጥ ተግባራቸው ሇማከናወን
ተግባራቶም ንምፌፃም እንትንቀሳቐሱ ናይ ሲንቀሳቀሱ የትራንስፖርትና ውሌ አበሌ
መጓዒዒዘን ውዔል ዒስብን ተፀኒዐ ብዛወፅእ ተጠንቶ በሚወጣው መመርያ መሰረት
መምርሑ መሰረት ይኽፇልም፣ ካብ ውሽጢ ዒዱ ይከፇሊቸዋሌ፣ ከአገር ውጭ ሇሚንቀሳቀሱ ግን
ወፃኢ ንዛንቀሳቐሱ ግን ብናይ ክሌሌ መንግስቲ በክሌለ መንግስት አግባብነት ባሇው መመርያ
መምርሑ መሰረት ይኽፇልም መሰረት ይከፇሊቸዋሌ፡፡
4. ክፌሉት ኣበሌ ተጠባባቒነት፦ 4. የተጠባባቂነት አበሌ ክፌያ
ሀ. ብሒዯ ብርኪ ሌዔሌ ኢለ ብተጠባባቒነት ሀ. በአንዴ ዯረጃ ከፌ ብል በተጠባባቂነት

ዛምዯብ ሰራሔተኛ ካብ ዛተመዯበለ ጀሚሩ የሚመዯብ ሰራተኛ ከተመዯበበት ጀምሮ
ናይ ተጠባባቂነት ኣበሌ ይኽፇል የተጠባባቂነት አበሌ ይከፇሇዋሌ
ሇ. መጠን ናይቲ ዛኽፇሌ ኣበሌ ብተጠባባቒነት ሇ. የሚከፇሇው የአበሌ መጠን በተጠባባቂነት
ዛተመዯበ ዛኽፇል ዛነበረ ምስ ዛተመዯበለ የተመዯበው ሲከፇሇው የነበረውና
ቦታ ዛኽፇል መሌዏሉ መሃያ ናይዖል በተመዯበበት ቦታ የሚከፇሇው መነሻ
ኣፇሊሊይ ሒምሳ ሚኢታዊ/50%/ ዯመወዛ ያሇው ሌዩነት በሃምሳ ሞተኛ
እናተሒሰበ ኣብ በብወርሐ ምስሑዛዎ /50%/ አየታሰበ በየወሩ መጨረሻ ሲከፇሇው
ዛፀንሏ መሃያ እናተወሰኸ ይኽፇል ከቆየው ዯመወዛ ሊይ እየተጨመረ
ይከፇሇዋሌ፡፡
ሏ. እቲ ተጠባባቒ ስራሔ ኣመራርሒ ሏ. ተጠባባቂው የስራ አመራር በተጠባባቂነት
ብተጠባባቂነት ቅዴሚ ምምዲቡ ዛረኸቦ ከመመዯቡ በፉት ሉያገኝ የነበረውን ዯመወዛ
ዛነበረ መሃያ ምስ ብተጠባባቒነት በተጠባባቂነት ከተመዯበበት ቦታ ያሇው
ተመዱብለ ዖል መሌዏሉ መሃያ ማዔረ ወይ መነሻ ዯመወዛ እኩሌ ወይም ከፌ ያሇ
ዛሇዒሇ እንተኾይኑ ናይ ተጠባባቒነት ኣበሌ እንዯሆነ የተጠባባቂነት አበሌ አይከፇሇውም፡፡
ኣይኽፇልን፡፡
5. ክፌሉት ውክሌና ኣበሌ 5. የውክሌና የአበሌ ክፌያ
ሀ. ብሒዯ ብርኪ ሌዔሌ ኢለ ካብ መጀመሪኡ ሀ. ከመጀመረያው በአንዴ ዯረጃ ከፌ ብል ከ3

ንሌዔሉ 3 ወርሑ ከምዛፀንሔ ተፇሉጡ ወር በሊይ እንዯሚቆይ ታውቆ በውክሌና
280
ብውክሌና ዛምዯብ ሊዔሇዋይ ወይ ካሉእ የሚመዯብ የበሊይ ስራ አመራር ወይም ላሊ

ስራሔ ኣመራርሒ ናይ ውክሌና ኣበሌ የስራ አመራር የውክሌና አበሌ ይከፇሇዋሌ፣
ይኽፇል፡፡ ትሔቲ 3 ወርሑ ዛፀንሔ ግን ከ3 ወር በታች የሚቆይ ግን አይከፇሇውም
ኣይኽፇልን፡፡
ሇ. መጠን ውክሌና ኣበሌ ተወካሉ ቅዴሚ ሇ. የውክሌና አበሌ መጠን ተወካዩ ከመወከለ
ምውካለ ዛረኸቦ ዛነበረ ምስ ናይ ዛተወከሇለ በፉት ያገኘው የነበረ ከተወከሇበት የስራ ቦታ
ቦታ መሌዏሉ መሃያ ዖል ኣፇሊሊይ ሒምሳ መነሻ ዯመወዛ ያሇው ሌዩነት በሃምሳ ሞተኛ
ሚኢታዊ /50%/ እናተሒሰበ ኣብ በብወርሐ /50%/ እየታሰበ በየወሩ መጨረሻው ይዜት
መጨረሻ ናብ ሑዛዎ ዛፀንሏ መሃያ በቆየው ዯመወዛ ሊይ እየተጨመረ
እናተወሰኸ ይኽፇል፡፡ ይከፇሇዋሌ፡
ሏ. ብውክሌና ተመዱቡለ ናይ ዖል ቦታ መሌዏሉ ሏ. በውክሌና ተመዴቦበት ያሇው የስራ ቦታ
መሃያ ምስ ቅዴሚ ምውካለ ዛኽፇል ዛነበረ መነሻ ዯመወዛ ከመወከለ በፉት ይከፇሇው
መሃያ ማዔረ ወይ ዛንኣሰ እንተኾይኑ ግና ናይ ከነበረ እኩሌ ወይም ዛቅ ያሇ ከሆነ የውክሌና
ውክሌና ኣበሌ ኣይኽፇሌን አበሌ አይከፇሌም፡
6. ፌለይ ዒስቢ ስራሔ 6. ሌዩ የስራ አበሌ
ስራሔ ኣመራርሒ ወይ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን የኮሚሽኑ የስራ አመራር ወይም ሰራተኛ

ናይ ዛዋፇረለ ስራሔ ባህርይን ኣገዲስነቱን የሚሰራበት የስራ ባሀርይና አስፇሊጊነት በማየት
ብምርኣይ ብመሰረት ዛወፅእ መምርሑ ፌለይ በሚወጣ መመርያ መሰረት ኮሚሽነሩ ሌዩ የስራ
ዒስቢ ስራሔ ኮሚሽነር ክፇቅዴ ይኽእሌ አበሌ ሉፇቅዴ ይችሊሌ
7. ዛተፇሊሇዩ ጥቕማጥ ቕምታት 7. የተሇያዩ ጥቅማጥቅሞች
ሀ. ስራሔ ባህርይ እዘ ኮሚሽን ኣብ ግምት ሀ. የኮሚሽኑ የስራ ባህሪ ግምት ውስጥ ያስገባ
ዖእተወ ንሊዔሇዋይ ስራሔ ኣመራርሒን የኮሚሽኑ የበሊይ የስራ አመራርና ሇላልች
ንኻሌኦት ሰራሔተኛታት እዘ ኮሚሽን ሰራተኞች የሚሰጥ ጥቅማጥቅሞች ተጠንቶ
ዛወሃብ ጥቕማጥቕምታት ተፀኒዐ ብዛወፅእ በሚወጣው መመርያ መሰረት ይፇፀማሌ፡
መምርሑ መሰረት ይፌፀም፡፡
ሇ. እቲ ዛወፅእ መምርሑ ተወሲኑ ኣብ ስራሔ ሇ. የሚወጣው መመሪያ ፀዴቆ በስራ ሊይ
ክሳብ ዛውዔሌ ብናይዘ ክሌሌ ሰራሔተኛታት እስከሚውሌ በክሌሌ ሇመንግስት ሰራተኛ
መንግስቲ መምርሑ ኮሚሽን ስቪሌ ሰርቪስ የተዖረጋው የአሰራር ስርዒት መሰረት
ዛተዖርገሏ ናይ ኣሰራርሒ ስርዒት ይፌፀም፡፡ ይፇፀማሌ፡
8. ብዙዔባ ንስራሔ ዖዴሉ ዔጥቅን ዯንቢ ሌብስን
ሀ. ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ንዛፌፅሞ ስራሔቲ 8. ሇስራ ስሇሚያስፇሌግ መሳሪያና የዯንብ ሌብስ
ብፅርየትን ብኣግባቡ ንክሳሇጥ ዖዴሉ ናይ ሀ. የኮሚሽኑ ሰራተኛ ሇሚያከናውነው ስራ
ስራሔ ክዲን፣ ጫማ በዘ ኮሚሽን ክቐርበለ በጥራትና በአግባቡ እንዱፇፅም
ይኽእሌ፡፡ ንኣፇፃፅምኡ ብመምርሑ ክውሰን የሚያስፇሌግ የስራ ሌብስ፣ ጫማ በኮሚሽኑ
ይከኣሌ፣ ሉቀርብሇት ይችሊሌ፡ ሇአፇፃሙ በመመርያ
ሉወሰን ይችሊሌ፡
ሇ. ኣብ ዛተፇሊሇዩ ሰራሔቲ እዘ ኮሚሽን ተዋፉሩ ሇ. በተሇያዩ በኮሚሽኑ ስራ ተሰማርቶ ሇሚሰራ
ንዛሰርሔ ሰራሔተኛ ዴሔንነቱ ንምሔሊው ሰራተኛ ዴህንነቱ ሇመጠበቅና የስራው ባህሪ
ባሀርይ እቲ ስራሔ ዛጠሌቦ ዔጥቂ ክውሃቦ ነዘ የሚጠይቀው ተጥቅ እንዱሰጠው ኮሚሽኑን
ኮሚሽን ክሒትትን ክፌቀዯለን ይኽእሌ፡፡ ሉጠይቅና ሉፇቀዴሇት ይችሊሌ፡
281

ኩነታት ስራሔን ዛተፇሊሇዩ ፌቓዲት የስራ ሁኔታና የተሇያዩ ፌቃድች
20 ስሩዔን ትርፉ ስዒት ስራሔን 20 መዯበኛና የትርፌ ሰዒት ስራ
1. ናይዘ ኮሚሽን ስሩዔ ናይ ስራሔ ሰዒት፣ ናብ 1. የኮሚሽኑ መዯበኛ የስራ ሰዒት ወዯ ስራ ቦታ

ስራሔ መእተውን መውፅእን ሰዒት ዛምሌከት መግቢያና መውጫ ሰዒት በክሌለ መንግስት
ክሌሌ መንግስቲ ዛወፀ መምርሑ መሰረት የወጣ መመሪያ መሰረት ይፇፀማሌ
ይፌፀም፡፡
2. ዛኾነ ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ኣብ መዒሌቲ 8 2. ማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ በቀን 8 ሰዒት
ሰዒት ኣብ ሰሙን ዴማ 40 ሰዒታት ናይ ምስራሔ በሳምንት ዯግሞ 40 ሰዒታት የመስራት ግዳታ
ግቡእ እሇዎ አሇው
3. ኩነታት ስራሔ እንተገዴዴ እቲ ሰራሔተኛ ካብቲ 3. የስራ ሁኔታ ሲያስገዴዴ ሰራተኛው ከመዯበኛ
ስሩዔ ስራሔ ሰዒት ወፃኢ ክሰርሔ ክግበር የስራ ሰዒት ውጭ እንዱሰራ ሉዯረግ ይችሊሌ፣
ይኽእሌ፣ ዛርዛር ኣፇፃፅምኡ ብመምርሑ ዛርዛር አፇጻጸሙ በመመርያ ይወሰናሌ፡
ይውሰን፡፡
21 ሰሙናዊ ናይ ዔረፌቲ መዒሌትን 21 የሳመንት ዔረፌት ቀናትና ህዛባዊ

ህዛባዊ በዒሊትን በዒሊት
1. ብሔጊ ኣፌሌጦ ዛተውሃበ ናይ ሰሙን ናይ 1. የዒመት ዔረፌት ፌቃዴ የሚሰጠው ሰራተኛ

ዔረፌቲ መዒሌቲ ናይዘ ኮሚሽን ናይ ዔረፌቲ ሇተወሰነ ጊዚ በማረፌ ሇሚሰጠው አገሌግልትን
መዒሌቲ ይኸውን በታዯሰ መንፇስ እንዱቀጥሌ ሇማዴረግ ነው፡
2. ኣግባብ ብዖሇዎ ሔጊ መሰረት ዛክበሩ ህዛባዊ 2. ኮሚሽኑ ሇሰራተኞቹ በአግባቡ የዒመት ዔረፌት
በዒሊት ናይዘ ኮሚሽን ናይ ዔረፌቲ መዒሌቲታት ፇቃዴ እንዱያገኙ ያዯርጋሌ
እዮም፡፡
22 ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ 22 የዒመት ዔረፌት ፇቃዴ
1. ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ዛወሃበለ እቲ ሰራሔተኛ 1. የዒመት ዔረፌት ፌቃዴ የሚሰጠው ሰራተኛው
ንዛተወሰነ ግዖ ብምዔራፌ ዛህቦ ግሌጋልት ሇተወሰነ ጊዚ በማረፌ ሇሚሰጠው አገሌግልትን
ብሒደሽ መንፇስ ንክቕፅሌ ንምግባር እዩ በታዯሰ መንፇስ እንዱቀጥሌ ሇማዴረግ ነው
2. እዘ ኮሚሽን ንሰራሔተኛታቱ ፌቓዴ ዒመታዊ 2. ኮሚሽኑ ሇሰራተኞቹ በአግባቡ የዒመት ዔረፌት
ዔረፌቲ ብኣግባቡ ክረኽቡ ይገብር፡፡ ፇቃዴ እንዱያገኙ ያዯርጋሌ
23 መጠን መዒሌቲታት ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ 23 የዒመት ዔረፌት ፌቃዴ ቀናት መጠን
1. ሒዯ ሰራሔተኛ ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ዛወሃቦ 1. አንዴ ሰራተኛ የዒመት ዔረፌት ፌቃዴ
ኣብቲ ኮሚሽን ብውሐዴ 11 ኣዋርሔ ምስ የሚሰጠው በኮሚሽኑ ቢያንስ 11 ወራት ካገሇገሇ
ኣገሌገሇ እዩ፡፡ በኋሊ ነው፡
2. ቅዴም ክብሌ ኣብ መንግስታዊ ኣብያተ 2. ቀዯም ሲሌ በመንግስታዊ መስርያ ቤቶች
ዔዮታትን ናይ ሌምዒት ትካሊትን ዛሃቦ በሌማት ተቋማት የሰጠው የአገሇግልት ዒመት
ግሌጋልት ዒመት ኣብ ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ በዒመት ዔረፌት ፇቃዴ የሚታሰብ ይሆናሌ
ዛሔሰብ ይኸውን
3. ሒዯ ዒመት ዖገሌገሇ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን 3. በኮሚሽኑ በአንዴ ዒመት ያገሇገሇ ሰራተኛ ሃያ
ን20 /ዑስራ/ ተኸታታሉ ናይ ስራሔ /20/ ተከታታይ የስራ ቀናተ ከነዯመወ዗
282
መዒሌቲታት ምስ መሃይኡ ፌቃዴ ዒመታዊ የዒመት ዔረፌት ፇቃዴ ያገኛሌ፡

ዔረፌቲ ይረክብ፡፡
4. ኣብዘ ኮሚሽን ይኹን ኣብ ካሉእ መንግስታዊ 4. በኮሚሽኑ ወይም በላሊ መንግስታዊ መስርያ ቤት
ኣብያተ ዔዮታት ወይ ናይ ሌምዒት ትካሊት ወይም ሌማት ተቋማት ከአንዴ ዒመት በሊይ
ሌዔሉ ሒዯ ዒመት ዖገሌገሇ ሰራሔተኛ ኣብ ሊገሇገሇ ሰራተኛ በያንዲንደ የአገሇግልት ዒመት
ሔዴሔዴ ኣገሌግልት ዒመት ሒዯ መዒሌቲ አንዴ ቀን በመጨመር የዒመት ዔረፌት ፌቃዴ
ብምውሳኽ ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ይወሃቦ፣ ካብ ይሰጠዋሌ፣ ሆነም ከሰሊሳ/30/ ተከታታይ የስራ
30/ሰሊሳ/ ተኸታታሉ ናይ ስራሔ መዒሌቲታት ቀናት መብሇጥ የሇበትም ፡፡
ግን ክበሌፅ የብለን፡፡
24 ኣወሳስዲ ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ 24 የዒመት ዔረፌት ፌቃዴ አወሳሰዴ
1. ፌቓዴ ዒመት ዔረፌቲ ብመሰረት ትሌሚ እቲ 1. የአመት ዔረፌት ፇቃዴ የኮሚሽኑን ዔቅዴ
ኮሚሽን ብዛተኸፇሇ መጠን ዴላት እቲ መሰረት በማዴረግና በተቻሇ መጠን
ሰራሔተኛ ኣብ ግምት ብምእታው ብዛዲል የሰራተኛውም ፌሊጎት ግምት ውስጥ በማስገባት
ፕሮግራም መሰረት ኣብ ውሽጢ እቲ በጀት በሚዖጋጅ ፕሮግራም በበጀት ዒመቱ ውስጥ
ዒመት ይወሃብ፡፡ ይሰጣሌ፡፡
2. ኩነታት ስራሔ ኣገዱደ ብውሳነ ወይ ኣፌሌጦ 2. የስራው ሁኔታ በማስገዯደ ምክንያት በኮሚሽነሩ
ኮሚሽነር ወይ ምክትሌ ኮሚሽነር ፌቓዴ ወይም በምክትሌ ኮሚሽነሩ ውሳኔ ወይም
ዒመታዊ ዔረፌቲ ካብ 2/ክሌተ/ ዒመት ንዖይበሇፀ እውቅና የዒመት ዔረፌት ፌቃዴ ከሁሇት ዒመት
ክመሒሊሇፌ ይኽእሌ፣ ኮይኑ ግና እቲ ሰራሔተኛ ሊሌበሇጠ ጊዚ ሉተሊሇፌሇት ይቻሊሌ፣ ሆኖም
ናይ ዖይተጠቐመለ ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ኣብ ሰራተኛው ያሌተጠቀመበት የዒመት ዔረፌት
ሳሌሳይ ዒመት ክውሰዴ ኣሇዎ፡፡ ናይ዗ ፌርቁ ፌቃዴ በሶስተኛው ዒመት መውሰዴ አሇበት
ብገንዖብ ተሇዊጡ ክወሃቦ እውን ክሒትት የዘህኛው ግማሹ በገንዖብ ተሇውጦ እንዱሰጠው
ይኽእሌ ሉጠይቅ ይችሊሌ፡፡
3. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ 2 ብዖይኮነ ብኻሉእ 3. በዘሁ ዒንቀፅ ንኡስ 2 መሰረተ ሳየሆን በላሊ
ብዛኾነ ምኽንያት ብሙለእ ወይ ብፌርቂ በማንኛውም ምክንያት በሙለ ወይም በከፉሌ
ዖይተወሰዯ ፌቃዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ተራፉ ያሌተወሰዯ የዒመት ዔረፌት ፌቃዴ ቀሪ ይሆናሌ
ይኸውን
4. እቲ ሰራሔተኛ ፌቓዴ ኣብ ዛወሰዯለ ኣብ 4. ሰራተኛው ፌቃዴ በሚወስዴበት በዔረፌት
ዔረፌቲ ናይ ዛፀንሒለ ወርሑ መሃይኡ ኣቐዱሙ የሚቆይበት የወር ዯመወ዗ን በቅዴሚያ ሉወስዴ
ክወስዴ ይኽእሌ ይችሊሌ
5. ዖገዴዴ ኩነታት እንተጋጥም ኣብ ዔረፌቲ ዖል 5. አስገዲጅ ሁኔታ ሲያጋጥም በዔረፌት ሊይ ያሇ
ሰራሔተኛ ኣቋሪፁ ናብ ስራሔ ንክኣትው ክእዖዛ ሰራተኛ አቋርጦ ወዯ ስራው እንዱመሇስ ሉታዖዛ
ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡
6. ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ኣብ ፌቓዴ ዒመታዊ 6. የኮሚሽኑ ሰራተኛ በዒመት ዔረፌት ፌቃዴ ሊይ
ዔረፌቲ እናሃሇወ ሒሚሙ ብሒኪም ሔማም እያሇ ቢታመምና የሔመም ፌቃዴ በሒኪም
ፌቓዴ እንተተዋሂብዎ ወይ ኣቋሪፁ ናብ ስራሔ ከተሰጠው ወይም የዒመት ዔረፌት ፌቃዴ
ክኣትው እንተተገይሩ ናይ መከሒሒሲ ዔረፌቲ አቋርጦ ወዯ ስራ እንዱገባ ከተዯረገ የማካካሻ
ወይ ዴማ ዖይተጠቐመለ ፌቓዴ ዒመታዊ እረፌት ወይም ያሌተጠቀመበትን የዒመት
ዔረፌቲ ብገንዖብ ተሇዊጡ ይውሃቦ፡፡ ዔረፌት ፌቃዴ በገንዖብ ተሇውጦ ይሰጠዋሌ፡
25 ናይ ሔማም ፌቓዴ 25 የሔመም ፌቃዯ

1. ዛኾነ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ብምኽንያት 1. ማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ በሔመም
ሔማም ስራሔ ክሰርሔ እንተዖይኪኢለ ፌቓዴ ምክንያት ስራ መስራት ያሌቻሇ እንዯሆነ
ሔማም ይወሃቦ፡፡ የሔመም ፌቃዴ ይሰጠዋሌ
283
2. ብሔማም ምኽንያት ንተከታታሉ 3/ሰሇስተ/ ናይ 2. በሔመም ምክንያት በተከታታይ 3 የስራ ቀናት

ስራሔ መዒሌቲታት ወይ ኣብ ሒዯ በጀት ዒመት ወይም በአንዴ በጀት ዒመት ከ6 የስራ ቀናት
ካብ 6 ናይ ስራሔ መዒሌቲታት ንሊዔሉ ዛተረፇ በሊይ ከስራው የቀረ ሇመታመሙ የሔክምና
ሒሚሙ ምንባሩ መረዲእታ ሔክምና ከቕርብ ማስረጃ ማቅረብ አሇበት
ኣሇዎ፡፡
3. ንሰራሔተኛ እቲ ኮሚሽን ዛውሃብ ፌቓዴ ሔማም 3. ሇኮሚሽኑ ሰራተኛ የሔመም ፇቃዴ የሚሰጠው
ካብ መንግስቲ ናይ ጥዔና ትካሊት ወይ ዴማ ከመንግስተ የጤና ተቋማት ወይም ስሌጣን
ስሌጣን ብዖሇዎ ኣካሌ ዛተፇቐዯለ ናይ ውሌቀ ባሇው አካሌ ከተፇቀዯሇት የገሌ ጤና ዴርጀት
ጥዔና ትካሌ ዛተውሃቦ ፅሐፌ መረዲእታ የተሰጠ የፅሐፌ ማስረጃ ሲያቀርብ ነው፡
እንተቕርብ እዩ
4. ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ብተኸታታሉ ይኹን ኣብ 4. የኮሚሽኑ ሰራተኛ በተከታታይ ወይም በተሇያየ
ዛተፇሊሇየ እዋን ሔማም ፌቓዴ እንተወሰዯ ጊዚ የሔመም ፌቃዴ ቢወስዴም በዴምሩ በአንዴ
እውን ብዴምሩ ኣብ ዒመት ውሽጢ ካብ ሸሞንተ ዒመት ውስጥ ከስምንት ወራት፣ በአራት ዒመት
ወርሑ፣ ኣብ ኣርባዔተ ዒመታት ካብ 12 ኣዋርሔ ውስጥ ከአስራ ሁሇት ወራት መብሇጥ የሇበትም
ክበሌፅ የብለን፡፡
5. ፇተነ እዋኑ ዛወዯአ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ምስ 5. የሙከራ ጊዚው የጨረሰ የኮሚሽኑ ሰራተኛ
ስርሐ ብዛተተሒሒዖ ዛበፅሕ ሒዯጋ እንተይኾነስ ከስራው ጋር በተያያዖ የዯረሰው አዯጋ ሳይሆን
ብምኽንያት ሔማም ኣብ ስራሔ ክርከብ በላሊ ሔመም በስራ ሊይ መገኘት ካሌቻሇ
እንተዖይክኢለ ከምዛስዔብ ናይ ሔማም ፌቓዴ የሔመም ፌቃዴ እንዯሚከተሇው ይሰጠዋሌ፡
ይውሃቦ፡፡
ሀ. ንመጀመርያ 3 ኣዋርሔ ምስ ሙለእ ሀ. ሇመጀመሪያ 3 ወራተ ከሙለ ዯመወ዗ ጋር፣
መሃይኡ፣
ሇ. ንዛቕፅለ 3ተ ኣዋርሔ ምስ ፌርቂ መሃይኡ ሇ. 3 ወራት ከግማሽ ዯመወ዗ ጋር፣
ሏ. ንመወዲእታ 2 ኣዋርሔ ዴማ ብዖይካ መሃያ ሏ. ሇመጨረሻዎቹ 2 ወራት ያሇ ዯመወዛ
ይኸውን ይሆናሌ
6. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 እቲ 6. በዘሁ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀጽ 3 መሰረት
ሰራሔተኛ ዴሑኑ ኣብ ስርሐ ክቕፅሌ በተገሇፀው የጊዚ መጠን ሰራተኛው ከሔመሙ
እንተዖይክኢለ ሔጋዊ መሰለ ተሒሌዩለ ዴኖ ስራውን መቀጠሌ ካሌቻሇ ሔጋዊ መብቱ
ክሰናበት ይግበር፡፡ ተጠብቆሇት እንዱሰናበት ይዯረጋሇ፡፡
26 ፌቓዴ ወሉዴ 26 የወሉዴ ፌቃዴ

1. ነብሲ ፁር ዛኾነት ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ 1. ነብስ ጡር የሆነች የኮሚሽኑ ሰራተኛ
ምስጥንሳ ዛተተሒዖ ምርመራ ንምግባር መሃያ ከእርግዛናዋ ጋር የተያያዖ ምርመራ ሇማዴረግ
ዛኽፇል ፌቓዴ ይውሃባ፣ ተሒኪማ ናብ ስራሒ ዯመወዛ የሚከፇሌበት ፌቃዴ ይሰጣታሌ፣
እንትትምሇስ ግና ናይ ሒኪም መረዲእታ ታክማ ወዯ ስራዋ ስትመሇስ ግን የሔክምና
ክተቕርብ ኣሇዋ፡፡ ማስረጃ ማቅረበ አሇባት
2. ነብሲ ፁር ዛኾነት ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ 2. ነብሰጡር የሆነስ የኮሚሽኑ ሰራተኛ ከመውሇዴዋ
ቅዴሚ ምውሊዲ ሒኪም ክትዒርፌ እንተፇቂደሊ በፉት ሒኪም እንዴታርፌ ከፇቀዯሊት ከዯመወዛ
ምስ መሃያኣ ፌቓዴ ዔረፌቲ ይወሃባ፡፡ ጋር ዔረፌት ይሰጣታሌ
3. ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ክወሌዴ ኢየ ኢሊ ካብ 3. የኮሚሽኑ ሰራተኛ እወሌዲሇሁ ብሊ ከገመተችበት

ዛገመተቶ መዒሌቲ ቅዴሚኡ ናይ /30/ በፉት የሰሊሳ/30/ ተከታታይ የስራ ቀናት
ተከታታሉ መዒሌቲታት፣ ካብ ዛወሇዯትለ ከወሇዯችበት ቀን ጀምሮ ዯግሞ ስሌሳ/60/
መዒሌቲ ጀሚሩ ዴማ ስዴሳ/60/ ተከታታሉ ተከታታይ ቀናት ከዯመወዝ ጋር የወሉዴ ፌቃዴ
284
መዒሌቲታት ምስ መሃያ ፌቓዴ ወሉዴ ይውሃባ፡፡ ይሰጣታሌ

4. እታ ሰራሏተኛ ዛወሰዯቶ ቅዴመ ወሉዴ ፌቓዴ 4. ሰራተኛዋ የወሰዯችው የቅዯመ ወሉዴ ፌቃዴ
እንትውዲእ እንተዖይወሉዲ ክሳብ እትወሌዴ ሲያሌቅ ያሌወሇዯች እንዯሆነ እስከምተወሌዴ
ትፀንሒለ ናይ ስራሔ መዒሌቲታት ካብ ናይቲ የምትቆይበት የስራ ቀናተ በበጀቱ ዒመት ካሊት
በጀት ዒመት ዖሇዋ ዒመታዊ ዔረፌቲ ፌቓዴ ወይ የዒመት ዔረፌት ፌቃዴ ወይም በበጀቱ ዒመት
እዛይ ዖይብሊ እንተኾይና ካብ ናይ ዛቕፅሌ የዒመት ዔረፌት ፌቃዴ የላሊት እንዯሆነ
በጀት ዒመት ዔረፌቲ ፌቓዴ ዛንከ ፌቓዴ ከሚቀጥሇው የበጀት ዒመት የሚቀነስ የዔረፌት
ይወሃባ፡፡ ፌቃዴ ይሰጣታሌ፡
27 ፌቓዴ መርዒ 27 የጋብቻ ፌቓዴ
1. ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ሔጋዊ ጋብቻ 1. የኮሚሽኑ ሰራተኛ ሔጋዊ ጋብቻ ሲፇፀም በጉዜ
እንትፌፀም ንጉዔዜ ዛጠፌእ ጊዚ ከይሒወሰ የሚጠፊው ጊዚ ሳይጨምር ሶስት/3/ የስራ
ሰሇስተ/3/ ናይ ስራሔ መዒሌቲታት ምስ ቀናት የጋብቻ ፌቃዴ ከዯመወ዗ ጋር ይሰጠዋሌ፡
መሃይኡ ፌቓዴ መርዒ ይወሃብ፡፡
28 ፌቓዴ ሒዖን 28 የሏዖን ፇቓዴ
1. ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን በዒሌቲ ሒዲሩ፣ ውሊደ፣ 1. የኮሚሽኑ ሰራተኛ የትዲር ጓዯኛ፣ ተወሊጅ፣
ወሊዱኡ ወይ ክሳብ ካሌኣይ ብርኪ ዛቁፀር ናይ ወሊጅ፣ ወይም እስከ ሶስተኛ ዯረጃ የሚቆጠር
ስጋ ወይ ጋብቻ ዖመዴ ዛሞቶ መሃያ ዛኽፇል የስጋ ወይ የጋብቻ ዖመዴ የሞተበት እንዯሆነ
ንጉዔዜ ዛጠፌእ መዒሌቲታት ከይሒወሰ ንሰሇስተ ዯመወዛ የሚከፇሌበት ሶስት /3/ የስራ ቀናት
/3/ ናይ ስራሔ መዒሌቲታት ፌቓዴ ሒዖን የሏዖን ፇቃዴ ሇጉዜ የሚጠፊ ጊዚ ሳይጨምር
ይውሃቦ፡፡ ይሰጠዋሌ
2. እቲ ሰራሔተኛ ኣብዘ ዒንቀ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ 2. ሰራተኛው በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ (1)
ካብ ዛተመሌከተ ወፃኢ ቀረባ ዖመዴ ወይ ከተመሇከተው ውጭ የቅርብ ዖመዴ ወይም
ዒርኪ/መሒዙ/ እንተሞይትዎ መሃያ ዛኽፇል ሒዯ ጓዯኛ ሲሞትበት አንዴ ቀን የሏዖን ፇቃዴ
መዒሌቲ ፌቓዴ ሒዖን ይውሃቦ፣ ኮይኑ ግን በዘ ይሰጠዋሌ፣ ሆኖም በዘህ ምክንያት የሚሰጥ
ምኽንያት ዛወሃብ ፌቓዴ ሒዖን ኣብ ውሽጢ እቲ የሀዖን ፇቃዴ በአንዴ የበጀት ዒመት ውስጥ
በጀት ዒመት ካብ ሽደሽተ /6/ ናይ ስራሔ ከስዴስት ቀን ሉበሌጥ አይችሌም፡
መዒሌትታት ክበሌፅ ኣይኽእሌን፡፡
29 ዛተፇሊሇዩ ፌቓዲት 29 ሌዩ ሌዩ ፇቃድች

1. ሒዯ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ካብ መዯበኛ ናይ 1. አንዴ የኮሚሽኑ ሰራተኛ ከመዯበኛ የስራ ሰዒት
ስራሔ ሰዒት ወፃኢ ንዛከታተል ትምህርቲ ውጪ ሇሚከታተሇው ትምህርት
ከከምኣዴሊይነቱ ኣብ ስራሔ ሰዒት ምዃኑ እንዯአስፇሊጊነቱ በስራ ሰዒት ሊይ መሆኑን
እንትረጋገፅ መሃያ ዛኽፇል ፌቓዴ ይውሃቦ፡፡ ሲረጋገጥ ዯመወዛ የሚከፇሌበት ፇቃዴ
2. ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ብኣብያተ ፌርዱ ወይ ይሰጠዋሌ፡
ስሌጣን ብዖሇዎ ካሉእ ኣካሌ መፀዋዔታ 2. የኮሚሽኑ ሰራተኛ በፌርዴ ቤት ወይም ስሌጣን
እንትበፅሕ ምስ መሃያ ፌቓዴ ይውሃቦ፣ ባሇው አካሌ መጥሪያ ሲዯርሰው ከዯመወዛ ጋር
ፇቃዴ ይሰጠዋሌ፡፡
3. ዒመታዊ ፌቓዴ ዔረፌቲ ዖይብለ ሰራሔተኛ እዘ 3. የዒመት ዔረፌት ፇቃዴ የላሇው የኮሚሽኑ
ኮሚሽን ዴንገተኛ ፀገም እንተጋጥሞ ክብዯት ሰራተኛ ሇሚያጋጥመው ዴነገተኛ ችገር የችግሩ
ናይቲ ፀገምን ኩነታት ስራሔን ተራእዩ መሃያ ከብዯትና የስራ ሁኔታ ታይቶ ዯመወዛ
285
ዖይክፇል ፌቃዴ ክውሃቦ ይኽእሌ፡፡ የማየከፇሇው ፇቃዴ ሉሰጠው ይችሊሌ

4. ብመረፃ ህዛቢ ስሌጣን ንዛሔ዗ ናይ መንግስቲ 4. በህዛብ ምርጫ ስሌጣን የሚይ዗ የመንግስት
ሒሇፌቲ ወይ ካሌኦት ተመረፅቲ ንምምራፅ ሃሊፉዎችን ወይም ላልች ተመራጮችን
ብዛውዴኦ ግዚ ምስ መሃያ ፌቃዴ ይውሃቦ፡፡ ሇመምረጥ ምርጫው ሇሚወስዴበት ግዚ
ከዯመወዛ ጋር ፇቃዴ ይሰጠዋሌ፡
30 ብስራሔ ምኽንያት ንዛበፅሏ ጉዴኣት ብዙዔባ 30 በስራ ምክንያት ሇዯረሰ ጉዲት ስሇሚሰጥ
ዛውሃብ ሔክምና ፌቓዴን ሔክምናና ፇቃዴ
1. ብስራሔ ምኽንያት ጉዴኣት /ሒዯጋ/ ዛበፅሕ 1. በስራ ምክንያት ጉዲት /አዯጋ/ ሇዯረሰው
ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ንሔክምና ዖዴሌዮ የኮሚሽኑ ሰራተኛ ሇሔክምና የሚያስፇሌገው
ወፃኢ በቲ ኮሚሽን ይሽፇን፡፡ ወጪ በኮሚሽኑ ይሸፇንሇታሌ
2. ዛኾነ ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ምስ ስርሐ 2. ማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ ከስራው ጋር
ብዛተተሒሒዖ ጉዴኣት እንትበፅሕን ብምኽንያት በተያያዖ ጉዲት ሲዯርስበት በጉዲቱ ምክንያት
እቲ ጉዴኣት ንቀፃሉ ምስራሔ ዖይኽእሌ ምዃኑ ሇዖሇቄታው መስራት የማይችሌ መሆኑን
ክሳብ ብሔክምና ምርመራ ዛረጋገፅ ምስ ሙለእ በሔክምና ምርመራ እስከሚረጋገጥ ከሙለ
መሃያ ፌቓዴ ሔማም ይውሃቦ፣ ዛወሃቦ ፌቓዴ ዯመወዛ ጋር የሔመም ፇቃዴ ይሰጠዋሌ፣
ግና ኣብ ዛኾነ እዋን ካብ ሒዯ ዒመት ሆኖም በማንኛውም ግዚ የሔመም ፇቃደ ከአንዴ
ኣይበሌፅን፡፡ ዒመት መብሇጥ አይችሌም፤
3. ኣብ 12ተ ኣዋርሔ ውሽጢ ተሒኪሙ ዴሑኑ ናብ 3. በ12 ወራት ውስጥ ታክሞ ዴኖ ወዯ ስራው
ስርሐ ምምሊስ ዖይኽእሌ ምዃኑ ብሔክምና መመሇስ የማይችሌ መሆኑን በህክምና ማስረጃ
መረዲእታ እንትረጋገፅ ኣብ ስራሔ ብዛበፅሕ ሲረጋገጥ በስራ ሊይ በዯረሰው ጉዲት ምክንያት
ጉዴኣት ምኽንያት ሙለእ ብሙለእ ወይ ሙለ በሙለ ወይም በከፉሌ ሇዖሇቄታው
ብክፊሌ ንሒዋሩ ናይ ምስራሔ ክእሇቱ ዛሰኣነ የመስራት ችልታው ያጣ ከሆነ በስራ ሊይ ባሇው
እንተኾይኑ ኣብ ስራሔ ብዖል ናይዘ መንግስቲ የመንግስት የጡረታና የሰራተኛና አሰሪ ህጎች
ናይ ጡረታን ሔግታት መሰረት ጥቅምታቱ መሰረት ጥቅሞቹ ይጠበቁሇታሌ
ይሔሇወለ፡፡
4. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ወይ 2 ዛተጠቀሰ 4. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 እና 2
ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ሔክምንኡ ብኣግባቡ የተጠቀሰው የኮሚሽኑ ሰራተኛ ሔክምናው
ብዖይምክትታለ ወይ ብሒኪም ዛተውሃቦ ትእዙዛ በአግባቡ ባሇመከታተለ ወይም በሒኪም
ብዖይምኽባሩ ምኽንያት ሔክምንኡ እንተጓቲቱ የተሰጠው ትእዙዛ ባሇማክበሩ ምክንያት
ዛረኸቦ ሔክምናዊ ኣገሌግልትን ፌቓዴን ሔክምናው ካጓተተ ሉያገኘው የነበረ የሔክምና
ይቋረፅ፡፡ አገሌግልት ፇቃዴ ይቋረጣሌ
5. ብምኽንያት ስራሔ ዛበፅሔ ጉዴኣት መስርሔን 5. በስራ ምክንያት ሇሚዯርስ ጉዲት በአሰሪና
ሰራሔተኛን ሔጊ ዛተዯንገገ ትርጉም ይህሌዎ፣ ሰራተኛ ሔግ የተዯነገገውን ትርጉም ይኖራሌ፣
በዙዔባ ትምህርትን ስሌጠናን ስሇትምህርትና ስሌጠና
31.ብዙዔባ ስሌጠናን ትምህርትን ሰራሔተኛታት እዘ 31.ስሇኮሚሽኑ ሰራተኞች ትምህርትና ስሌጣና
ኮሚሽን
1. ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ክስሌጥን ወይ ክመሃር 1. የኮሚሽኑ ሰራተኛ እንዱሰሇጥን ወይም እንዱማር
ዛዴሇየለ ዔሊማ፦ የሚፇሇግበት ዒሊመ፣
ሀ. ኣመራርሒ ክእሇቱን ሞያዊ ብቕዒቱን ሀ. የአማራር ችልታው፣ ሞያው ብቃቱ አሻሽል
ኣመሒይሹ ብዛምዯበለ ቦታ ዛተመሒየሸ በሚመዯበብት የስራ ቦፐታ የተሻሇ ውጤት
ውፅኢት ከርክብ ምእንታን ክኽእሌ፣ እንዱያስገኝ ሇማስቻሌ፣
ሇ. ሳይንስን ቴክኖልጂን ምስ ዛፇጥሮም ሒዯሽቲ ሇ. ሳይንስና ቴክኖልጂ ከሚፇጥራቸው አዲዱስ
286
መሳርሔታትን ናይ ኣሰራርሒ ስሌትታትን መሳሪያዎችና የአሰራር ስሌቶች ጋር

ብምፌሊጥ ክጥቀመልም ሞያዊ ብቕዒት ማስተዋወቅ እንዱጠቀምባቸው ሞያዊ
ንክህሌዎ፣ ብቃት እንዱኖረው፣
ሏ. በብእዋኑ ዛሇዋወጥን ዛዒብዩ ናይ ስራሔ ሏ. በየጊዚው የሚሇዋወጡና የሚያዴጉ የስራ
ኣመራርሒ ኣሰራርሒን ጥበብን ክሊበስን አመራር አሰራርና ጥበብ እንዱካን
ክሔዛን ንምግባርን ዛተመሒየሸ ስራሔን ሇማዴረግና እንዱሇማመዴና እንዱዖጋጅ
ሒሊፌነትን ስራሔ ኣቐዱሙ ንክሇማመዴ ማዴረግ
ክዲሇውን ንምግባር፡፡
2. ኣፇፃፅማ ስሌጠናን ትምህርትን 2. የስሌጠናና የትምህርት አፇፃፀም
ብዙዔባ ነፃ ትምህርትን ስሌጠናን ብመንግስቲ ስሇነፃ ትምህርትና ስሌጠና ከመንግስት
ዛውሃብ መምርሑ ከምዖሇዎ ኮይኑ ዛስዔብ የሚሰጠው መሪያ እንዯተጠበቀ ሆኖ የሚከተሇው
ስሌጠና ብዖይውዴዴር ንናይዘ ኮሚሽን ስሌጠና ያሇውዴዴር ሇዘህ ኮሚሽን ሰራተኛ
ሰራሔተኛ ይውሃብ፣ ይሰጣሌ
ሀ. ሒዯሽቲ ናይ ሒበሬታ ቴክኖልጂታትን ሀ. አዲዱስ የመረጃ ቴክኖልጂዎቸና መሳሪያዎች
መሳርሑታትን ሰራሔተኛታትን ንምፌሊጥ ከኮሚሽኑ ስራ አመራርና ሰራተኞች
ሇማስተዋወቅ
ሇ. ቅዴም ክብሌ ንናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ሇ. ቀዯም ሲሌ ሇኮሚሽኑ ሰራተኛ ሇተሰጠው
ዛተውሃበ ስሌጠና መቐፀሌታ ዖሇዎ ስሌጠና ቀጣይነት ያሇው ከሆነ ሇዘኛው
እንተኾይኑ ነዘ ንምዛዙም፣ ሇማጠናቀቅ
ሏ. ብመሰረት ውፅኢት ኣፇፃፅማ ስራሔ ናይዘ ሏ. በስራ አፇፃፀም ምዖና ውጤት መሰረት
ኮሚሽን ሰራሔተኛ ምስሌጣን ኣዴሊይ የኮሚሽኑ ሰራተኛ ማሰሌጠን ኣስፇሊጊ ሆኖ
እንትኸውን፣ ሲገኝ
መ. ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ንተወሳኺ ሒሊፇነት መ.ሇኮሚሽኑ ሰራተኛ ሇተጨማሪ የስራ
ምዴሊው እንተዴሉ፣ ኃሊፉነት ማዖጋጀት ሲያስፇሌግ፣
ረ. ንዛተወሰኑ ናይ ስራሔ ሒሇፌቲ ወይ ረ. ሇተወሰኑ የስራ ኃሊፉዎች ወይም ሰራተኞች
ሰራሔተኛታት ንምስሌጣን ብትሌሚ ሇማሰሌጠን በዔቅዴ የተያዖ ሲሆንና፣
ዛተትሒዖ እንትኸውንን፣
ሰ. ናይ ስሌጠና እዋን ካብ ሰሇስተ ኣዋርሔ ሰ. የስሌጠና ጊዚ ከሶስት ወራት ያሌበሇጠ ሲሆን
ዖይበሌፅ እንትኸውን እዩ፡፡ ነው
3. ብናይ መንግስቲ ወፃኢ ናይ ነዊሔ እዋን 3. በመንግስት ወጪ የረጅም ጊዚ ትምህርት ወይም
ትምህርቲ ወይ ስሌጠና ዛረኸበ ሰራሔተኛ ናይ ስሌጠና የወሰዯ ሰራተኛ የተማረበትን ወይ
ዛተምሃረለ ወይ ዛሰሌጠነለ ዔፅፉ የገሌግሌ የሰሇጠነበትን ጊዚ እጥፌ ያገሇግሊሌ ሳያገሇግሌ
እንተየገሌገሇ ስራሔ እንተሇቒቑ ንትምህርቲ ወይ ስራ ከሇቀቀ ሇትምህርት ወይም ሇስሌጠናው
ንስሌጠና ዛወፀ ወፃኢ ይመሌስ፡፡ የወጣ ወጪ ይመሌሳሌ፡፡
32 ኣገሌግልት ሔክምና 32 የሔክምና አገሌግልት
1. ብቐዋምነት ዛተቖፀረ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን 1. በቋሚነት የተቀጠረ የኮሚሽኑ ሰራተኛ
ኣብ መንግስታዊ ናይ ሔክምና ትካሊት ናይ በመንግሰት የሔክምና ተቋማት የሔክምና
ሔምክና ኣገሌግልት ብነፃ ናይ ምርካብ መሰሌ አገሌግልት በነፃ የማግኘት መብት አሇው
ኣሇዎ
2. ቀዋሚ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ንበዒሌቲ ሒዲሩ፣ 2. ቋሚ የኮሚሽኑ ሰራተኛ የትዲር ጓዯኛው አካሇ
ኣካሇ መጠን ንዖይበፅሐ ውሊደ ብፌርቂ ክፌሉት መጠን ያሊዯረሱ ሌጆቹ በግማሽ ክፌያ
ኣብ መንግስታዊ ናይ ሔክምና ትካሊት ናይ በመንግስት የሔክምና ተቋማት የማሳከም መብት
ምሔካም መሰሌ ኣሇዎ፡፡ አሇው
287
3. እቲ ሰራሔተኛ ንሔክምና ዛኸፌል መዋጮ 3. ሰራተኛ በሔክምና የሚከፌሇው የመዋጮ

መጠንን፣ ዛረክቦ ዛርዛር ኣገሌግልት ሔክምናን መጠንና የሚያገኘው የሔክምና አገሇግልት
መንግስቲ ብዖውፅኦ መምርሑ ይውሰን፡፡ መንግስት በሚያወጣው መመርያ ይወሰናሌ
33 ብዙዔባ ጡረታ ፣ ጉዴኣትን ክፇሉት ካሔሳን 33 ስሇጉዲት፣ ጡረታና ካሳ ክፌያ
1. ካብ ስራሔ ብዛመፀ ጉዴኣት ምኽንያት ብዖሊቒ 1. ከስራ በመጣ ጉዲት ምክንያት ዖሊቂ ሙለ ወይም
ሙለእ ወይ ብኽፊሌ ናይ ምስራሔ ክእሇቱ በከፉሌ የመስራት ችልታው ያጣ ቋሚ የኮሚሽኑ
ዛሰኣነ ቀዋሚ ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ኣግባብ ሰራተኛ አግባብነት ባሇው የጡረታ ሔግ
ብዖሇዎ ጡረታ ሔጊ ዛተውሃቦ መሰሌ ሔሌው የሚሰጠው መብት እንዯተጠበቀ ሆኖ ተጨማሪ
ኾይኑ ብተወሳኺ ናይ 6 ወርሑ መሃይኡ የ6 ወር ዯመወ዗ን በካሳ መሌክ ያገኛሌ፡፡
ብጉዴኣት ካሔሳ መሌክዔ ይኽፇል፡
2. ካብ ስራሔ ብዛመፀ ጉዴኣት ምኽንያት ዖሊቂ 2. ከስራ በመጣ ጉዲት ምክንያት ዖሊቂ ሙለ ወይም
ሙለእ ወይ ብኽፊሌ ናይ ምስራሔ ክእሇቱ በከፉሌ የመሰራት ችልታው ያጣ ጊዘያዊ ወይም
ዛሰኣነ ግዘያዊ ወይ ኮንትራት ሰራሔተኛ ናይ የኮንትራት ሰራተኛ የአንዴ ዒመት ዯመወ዗
ሒዯ ዒመት መሃይኡ ብሒሙሽተ ተባዘሐ በአምስት ተባዛቶ የሚገኘው መጠን ይከፇሇዋሌ፡
ዛረኽቦ መጠን ክፌሉት ይኽፇል፡፡
3. ኣብ ሌዔሉ ግዘያዊ ወይ ኮንትራት ሰራሔተኛ 3. በጊዘያዊ ወይም በኮንትራት ሰራተኛ ሊይ
ዛበፅሏ ጉዴኣት ዖሊቂ ሙለእ ወይ ክፊሌ ናይ የሚዯርስ ጉዲት ዖሊቂ ሙለ ወይም ከፉሌ
ምስራሔ ክእሇት ምስኣን ዛኽፇሌ ናይ ጉዴኣት የመስራት ችልታ ማጣት ከሆነ የሚከፇሇው
ካሔሳ መጠን በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 የጉዲት ካሳ መጠን በዘሁ አንቀፅ ንኡስ አንቀጽ
መሰረት ኮይኑ ምስ ዛሰኣኖ ናይ ምስራሔ ክእሇት 2 መሰረት ሆኖ ከመስራት ችልታ ማጣቱ ዯረጃ
ዯረጃ ተመጣጣኒ ይኸውን፡፡ ጋር ተመጣጣኝ ይሆናሌ
4. ከቢዴ ናይ ኣካሌ ወይ መሇክዔ ምብሌሻው 4. ከባዴ የአካሌ ወይም የመሌክ መበሊሸትን ያዯረሰ
ዖብፀሏ ጉዴኣት ናይ ምስራሔ ክእሇት ተዖይስኣነ ጉዲት የመስራት ችልታ ባያሳጣም ሇዘሁ
እውን ነዘ ዒንቀፅ ዴንጋገታት ኣፇፃፅማ ከም አንቀጽ ዴንጋጌዎች አፇፃፀም እንዯ ዖሊቂ ሙለ
ሙለእ ወይ ክፊሌ ናይ ምስራሔ ክእሇት ምስኣን ወይም ከፉሌ የመስራት ችልታ ማጣት
ይቁፀር፡፡ ይቆጠራሌ
5. ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ብዛበፅሕ ጉዴኣት 5. የኮሚሽኑ ሰራተኛ በዯረሰበት ጉዲት ምክንያት
ምኽንያት እንተሞይቱ፦ የሞተ እንዯሆነ
ሀ. መዋቲ ቀዋሚ ሰራሏተኛ እዘ ኮሚሽን ሀ. ማቹ ቋሚ የኮሚሽኑ ሰራተኛ ከሆነ አግባብ
እንተኾይኑ ኣገባብ ብዖሇዎ ብመሰረት ባሇው የጡረታ ሔግ መሰረተ የጡረታ አበሌ
ጡረታ ሔጊ ጡረታ ኣበሌ፣ ወይ ዴማ ወይም
ሇ. መዋቲ ጊዘያዊ ወይ ኮንትራት ሰራሔተኛ ሇ. ሟቹ ጊዘያዊ ወይም ኮንትራት ሰራተኛ ከሆነ
እንተኾይኑ ከዒ በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዯግሞ በዘሁ አንቀፅ ንኡሰ አንቀፅ 2
ዛተመሌከተ ጉዴኣት ካሔሳ ንወረስቱ ወይ የተመሇከተው ጉዲት ካሳ ሇወራሾቹ ወይም
ቤተሰቡ ይኽፇሌ ሇቤተሰቦቹ ይከፇሊሌ፡
6. ብመሰረት እዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 33 ዛፌፀም 6. በዘህ ዯንብ አንቀጽ 33 መሰረት የሚዯረገ ክፌያ
ክፌሉት ካብ ኣታዊ ግብሪ ነፃ ይኸውን፡፡ ከምኡ ከገቢ ግብር ነፃ ይሆናሌ፡፡ እንዱሁም በዔዲነት
እውን ብዔዲነት ክተሒዛ ወይ ንምክእኣሌ ክቕነስ ሉያዛ ወይም በማቻቻያነት ሉቀነስ ወይም ባሇ
ወይ በዒሌ መሰሌ ከመሒሊሌፍ ኣይኽእሌን፡፡ መብት ሉያስተሊሌፇው አይችሌም
288

ብዙዔባ ገምጋም ኣፇፃፅማ ስራሔን ውሌቀ ማህዯርን የስራ አፇፃፀም ግምገማና የግሌ ማህዯር
34 ምዖና ወይ ገምጋም ኣፇፃፅማ ስራሔ 34 የስ አፇፃፀም ምዖና ወይ ግምገማ

1. ዔሊማ ምዖና ወይ ገምጋም ኣፇፃፅማ ስራሔ ነቲ 1. የስራ አፇፃፀም ምዖና ወይም ግምገማ ዒሊማ
ሰራሏተኛ ስርሐ ብዛዴሇ መጠን፣ ብርኪ ፅሬትን ሰራተኛው ስራውን በሚፇሇገው መጠን፣ የጥራት
ጊዚን ምፌፃሙ ወይ ዖይምፌፃሙ ፇሉጡ እቲ ዯረጃና ግዚ ማከናወኑን ወይም አሇማከናወኑን
ኮሚሽን መስተኻኸሉ ስጉምቲ ንክውሰዴ እቲ አውቆ ኮሚሽኑ የማስተካከያ እርምጃ
ሰራሔተኛ ወይ ስራሔ ሒሊፉ እውን ነዘ ተረዱኡ እንዱወስዴ፣ ሰራተኛውም ወይም የስራ
ኣፇፃፅምኡ ንከመሒይሽን ተበግስኡ ንምዔባይን መሪውም ይህን ተረዴቶ የስራ አፇፃፀሙን
እዩ እንዱያሻሽሌ ተነሳሽነቱን እንዱጨምር
ሇማዴረግ ነው፡
2. ኣብ ዛኾነ ብርኪ ኣፇፃፅማ ስርሐ ዛምዖን 2. በየትኛውም ዯረጃ በስራው አፇፃፀም የሚመዖን
ሰራሔተኛ በብእዋኑ ብመሰረት ዛተወሃብዎ ናይ ሰራተኛ በየጊዚው በሚሰጠው የስራው
ስርሐ መምዖንታት ማእኸሌ ብምግባር መመዖኛዎች መሰረት በማዴረግ እንዱንቀሳቀስ
ክንቀሳቀስ ይግባእ፡፡ ይገባሌ
3. ሰራሔተኛ ወይ ሒሊፉ ብመሰረት ዛተውሃብዎ 3. ማንኛውም ሰራተኛ ወይም የስራ ኃሊፉ
ተግባራት ብናይ ቐረባ ሒሊፉ ኣብ ዒመት ክሌተ በተሰጡት ተግባራት መሰረት የስራው አፇፃፀም
ግዖ ውፅኢት ኣፇፃፅማ ስርሐ ይምዖን ውጤቱ በቅርብ ሃሊፉው በአመት ሁሇት ጊዚ
ይመዖናሌ
4. ዛኾነ ሰራሏተኛ ወይ ስራሔ ሒሊፉ ምዖና 4. ማንኛውም ሰራተኛ ወይም የስራ ኃሊፉ የስራ
ኣፇፃፅማ ስርሐ ብብእዋኑ ብዛግበሩ ጠቕሊሊ አፇፃፀሙ ምዖናው በየጊዚው በሚዯረጉ
ገምጋማት ክትትሌን መሰረት ብምግባር ብቐረባ አጠቃሊይ ግምገማና ክትትሌ መሰረት በማዴረግ
ሒሊፉ ተመሉኡ ተገምጊሙ ፇሉጥዎን ሒሳብ በቅርብ ሃሊፉው ተመሌቶና ተገምጋሚው
ሂብለን ኣብ ውሌቀ ማህዯሩ ዛተሒሒዛ ይኸውን አውቆትና ሒሳብ ሰጥቶበት በግሌ ማህዯሩ
የሚያያዛ ይሆናሌ
5. ኣፅጋቢ ውፅኢት ስራሔ ዖይረኸበ ናይዘ ኮሚሽን 5. አጥጋቢ የስራ አፇፃፀም ውጤት ያሊገኘ የኮሚሽኑ
ሰራሔተኛ ዖዴሉ ምኽሪ ተዋሂብዎ ሰራተኛ አስፇሊጊ ምክር ተሰጥቶት ካሊሻሻሇ
እንተዖይኣማሒይሹ በዘ ዯንቢ ተሒታቲ በዘህ ዯንብ ተጠያቂ ይሆናሌ፡፡ በችልታ ማነስ
ይኸውን፡፡ ብኽእሇት ምንኣስ እንተኾይኑ ግን ምክንያት ከሆነ ግን ስሌጠና ወይም ላሊ እገዙ
ስሌጠና ወይ ካሌእ ሒገዛ ይግበረለ፡፡ እዘ ይዯረግሇታሌ ይህም ሆኖ መሻሻሌ ካሊሳየ ግን
ኮይኑ‟ውን ምዔባሇ እንተዖይኣርእዩ ብኽእሇት በችልታ ወይም ዒቅም ማነስ ምክንያት ከስራው
/ዒቕሚ/ ምንኣስ ምኽንያት ካብ ስራሔ ይሰናበታሌ
ይሰናበት፡፡
35 ምምሊእን ምሒዛ ውሌቀ ማህዯር 35 የግሌ ማህዯር ስሇሟሟሊትና መያዛ

1. እዘ ኮሚሽን ሔዴሔዴ ሰራሔተኝኡ ናይ ውሌቁ 1. ኮሚሽኑ እያንዲንደ ሰራተኛ የግሌ ማህዯር
ማህዯር ክህሌዎ ይገብር፣ እንዱኖረው ያዯርጋሌ፣
2. ኣብ ውሽጢ እቲ ውሌቀ ማህዯር ነቲ ሰራሔተኛ 2. በግሌ ማህዯር ውስጥ ሰራተኛውን የሚመሇከት
ዛምሌከትዎ ናይ ትምህርቲ፣ ሌምዱ ስራሔ የትምህርት፣ የስራ ሌምዴ፣ የአገሌግልት
ኣገሌግልት ዖመን፣ ቅጥዑ ጡረታ፣ ምዖና ዖመን፣ የጡረታ ቅጽ፣ የስራ አፇፃፀም ምዖናና
ኣፇፃፅማ ስራሔን ካሌኦት ተዯሇይቲ ላልች ተፇሊጊ ማስረጃዎች ተሟሌተው
መረዲእታታት ተማሉኦም ክቕመጡ ኣሇዎም፡፡ መቀመጥ አሇባቸው፡፡
289
3. ዛምሌከቶ ሰራሔተኛ እቲ ኮሚሽን ዖይፇሌጦ 3. የሚመሇከተውን የኮሚሽኑ ሰራተኛ የማያውቀው

ዛኾነ ናይ ፅሐፌ መረዲእታ ኣብ ውሌቀ ማህዯሩ ማንኛውም የፅሐፌ ማስረጃ በግሌ ማህዯሩ
ምቕማጥ ዛተኸሌከሇ እዩ፡፡ ማስቀመጥ የተከሇከሇ ነው
4. ካብ ኮሚሽነር ወይ ምክትሌ ኮሚሽነር ፌቓዴ 4. ከኮሚሽነሩ ወይም ምክትሌ ኮሚሽነሩ ፇቃዴ
ዖይተውሃበካ ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ውሌቀ ሳይሰጥ የኮሚሽኑ ሰራተኛ የግሌ ማህዯር ማየት
ማህዯር ምርኣይ ኣይከኣሌን፡፡ አይቻሌም
5. ኣብ ዛኾነ እዋን ሰራሔተኛ ኮሚሽን ናይ 5. በማንኛውም ጊዚ የኮሚሽኑ ሰራተኛ የዯመወ዗
መሃይኡ መጠንን ስራሔ ሒሊፇነቱን ንመረዲእታ መጠንና የስራ ሃሊፉነቱ ሇማስረጃነት እንዱሰጠው
ክወሃቦ እንትሒትት ምስ ማህዯሩ ተመሳኪሩ ሲጠይቅ ከግሌ ማህዯሩ ተመሳክሮ እንዱሰጠው
ክወሃቦ ይግበር፡፡ ይዯረጋሌ፡፡

ብዙዔባ ውዔሉ ስራሔ ምቁራፅ ወይ ምንዋሔ የስራ ውሌን ስሇማቋረጥ ወይም ስሇማራዖም
36 ውዔሉ ስራሔ ዛቋረፀለ ምኽንያታት 36 የስራ ውሌን የሚቋረጥባቸው መክንያቶች

1. እዘ ኮሚሽን ምስ ሰራሔተኝኡ ዛነበሮ ውዔሉ 1. ኮሚሽኑ ከሰራተኛው የነበረው የስራ ውሌ
ስራሔ ብዜም ዛስዔቡ ምኽንያታት ብሒዯ ወይ በሚከተለት ምክንያቶች በአንደ ወይም
ብኩልም ይቋረፅ፡፡ በሁለም ይቋረጣሌ
ሀ. እቲ ኮሚሽንን ሰራሏተኛን ውዔሌ ስራሔ ሀ. ኮሚሽኑና ሰራተኛው የስራ ውለን እንዱቋረጥ
ክቋረፅ እንትስማዔምዐ፣ ሲስማሙ
ሇ. ሰራሔተኛ ብፌቓደ ስራሔ ክገዴፌ ሇ. ሰራተኛው ስራውን በፇቃደ ሇመተው
እንትሒትት ሲጠይቅ
ሏ. እቲ ሰራሔተኛ ምስ ስርሐ ርክብ ብዖይብለ ሏ. ሰራተኛው ከስራው ተያያዥነት በላሇው
ሔማም ምኽንያት ስርሐ ብተኸታታሉ ሔመም ምክንያት ስራውን በተከታታይ ከ8
ንሌዔሉ ሸሞንተ ኣዋርሔ እንተቋርፀ ወራት በሊይ ሲቋረጥ
መ. ሙለእ ወይ ክፊሌ ጉዴኣት ኣካሌ ብዛበፅሕ መ. ዖሊቂ ሙለ ወይም በከፉሌ በዯረሰበት
ምኽንያት እቲ ሰራሔተኛ ክሰርሔ የአካሌ ጉዲት ምክንያት ሰራተኛው
ከምዖይኽእሌ ብሔክምና ቦርዴ እንትረጋገፅ ሇመስራት እንዯማይችሌ በሔክምና ቦርዴ
ሲረጋገጥ
ረ. ሰራሔተኛ ብጡረታ እንትግሇሌ ወይ ብሞት ረ. ሰራተኛው በጡረታ ሲገሇሌ ወይም በሞት
እንትፌሇ፣ ሲሇይ፣
ሰ. ክእሇት እቲ ሰራሔተኛ ንዛተውሃቦ ስራሔ ሰ. የሰራተኛው ችልታ ሇተሰጠው ስራ መፇፀም
ምፌፃም ዖይኽእሌ እንትኸውን ወይ ዛነበሮ የማይችሌ ሲሆን ወይም የነበረው ስራ መዯብ
ስራሔ ቦታ እንትዔፀፌን ናብ ካሌእ ኣዙዊርካ ሲታጠፌ ወዯ ላሊ በማዙወር ማሰራት
ንምስራሔ ዖይከኣሌ ኾይኑ እንትርከብ የማይቻሌ ሆኖ ሲገኝ
ሸ. በዘ ዯንቢን ብናይዘ ክሚሽን ሰራሏተኛታት ሸ. በዘሁ ዯንብና በኮሚሽኑ የሰራተኛ የስነ
ስነ ምግባር መምርሑ መሰረት እቲ ምግባር መሰረት ሰራተኛው ከስራው
ሰራሔተኛ ካብ ስራሔ ዖሰናብት ወይ ዖባርር የሚያሰናብት ወይም የሚያባርር ጥፊት
ጥፌኣት እንትፌፅም ሲፇፅም
ቀ. ብቑዔ ብዖይኾነ ምኽንያት ንተኸታታሉ ን10 ቀ. በቂ ባሌሆነ ምክንያት በተከታታይ ሇ10
ናይ ስራሔ መዒትታት ወይ ኣብ ሒዯ ዒመት የስራ ቀናት ወይም በአንዴ ዒመት ውስጥ
ውሽጢ ብዴምር ን30 /ሰሊሳ/ ናይ ስራሔ በዴምሩ ሇ30 /ሰሊሳ/ የስራ ቀናት ሰራተኛው
መዒሌትታት እቲ ሰራሔተኛ ካብ ስራሔ ከስራው ሲሇይ፣
እንትፌሇ፡፡
290
በ. ነዘ ኮሚሽን ኣብ ሒዯጋ ዖውዴቑ ካሌኦት በ. ኮሚሽኑን አዯጋ ሊይ የሚጥለ ላልች

ጥፌኣታት ፇፂሙ እንትርከብ ጥፊቶችን ፇፅሞ ሲገኝ
ተ. ምስ ስርሐ ብዖይተተሒሒዖ ገበን ተኸሲሱ 3 ተ. ከስራው ባሌተያያዖ ወንጀሌ ተከሶ 3
ዒመትን ሌዔሉኡን ክእሰር ዛተፇረድ ወይ ዒመትና ከዙ በሊይ እንዱታሰር ሲፇረዴበት
ምስ ስርሐ ብዛተተሒሒዖ ገበን ተኸሲሱ 1 ወይም ከስራው በተያያዖ ወንጀሌ ተከሶ አንዴ
ዒመትን ሌዔሉኡን እስራት ዛተፇረድ ዒመትና ከዙ በሊይ እንዱታሰር ሲፇረዴበት
እንተኾይኑ፣
37 ምቁራፅ ውዔሉ ስራሔ 37 የስራ ውሌ ስሇማቋረጥ
1. በዘ ዯንቢ ዒንቀፅ 36 ካብ ዛተገሇፁ ውዔሉ ስራሔ 1. በዘሁ ዯንብ አንቀጽ 36 ከተገሇፁት የስራ ውሌ
ካብ ዖቋርፁ ምኽንያታት ውሽጢ ሒዯ ከሚያቋርጡ ምክንያቶች ውስጥ አንዴ ካጋጠመ
እንተጋጢሙ እቲ ኮሚሽን ነቲ ሰራሔተኛ ናይ ኮሚሽኑ ሇሰራተኛው የአንዴ ወር ቅዴመ
ሒዯ ወርሑ ቅዴመ መጠንቀቕታ ብምሃብ ማስጠንቀቂያ በመስጠት ሉያሰናብተው ይችሊሌ
ከሰናብቶ ይኽእሌ
2. ፇተነ እዋን ዛወዯአ ወይ ኣብ ፇተነ እዋን ዖል 2. የሙከራ ጊዚው ያጠናቀቀ ወይም በሙከራ ጊዚ
ሰራሔተኛ ነቲ ኮሚሽን ናይ ሒዯ ወርሑ ቅዴመ ሊይ ያሇ ሰራተኛ ሇኮሚሽኑ የአንዴ ወር
መጠንቀቕታ ብምሃብ ውዔሉ ስራሔ ክቋረፅ የቅዴሚያ ማስጠንቀቂያ በመስጠት የስራ ውለን
ይኽእሌ ሉቋረጥ ይችሊሌ
3. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 እንተሃሇወ እውን 3. የዘሁ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 2 ቢኖርም
እቲ ሰራሔተኛ ንስራሔ ኣዛዩ ተዯሊይን ብቐሉለ ሰራተኛው ሇስራ በጣም አስፇሊጊና በቀሊለ
ዖይትካእ ኾይኑ እንተተረኺቡ ኮሚሽነር ነቲ የማይተካ ሆኖ ከተገኘ ኮሚሽነሩ የስራ
ሔቶ መሌቀቒ ስራሔ ካብ 3ተ ወርሑ ንዖይበሌፅ መሌቀቅያው ጥያቄ ከ3 ወር ሇማይበሌጥ
ከናውሕ ይኽአሌ ሉያረዛመው ይችሊሌ
4. ብዛኾነ ወገን ውዔሌ ስራሔ ንምቁራፅ ዛውሃብ 4. በማንኛውም ወገን የስራ ውሌ ሇማቋረጥ የሚሰጥ
መጠንቀቕታ ብፅሐፌ ኾይኑ ነቲ ውዔሉ መቋረፂ ማስጠንቀቂያ በፅሐፌ ሆኖ ውለ የሚቋረጥበት
ምኽንያት ይገሌፅ ምክንያት ይገሇፃሌ
5. ኣብ ዛኾነ ኩነታት ዛውሃብ መጠንቀቕታ ግዖ 5. በማንኛውም ሁኔታ የሚሰጥ የስራ መሌቀቀያ
ናይ ስራሔ መሌቀቒ ስሩዔ ስራሔ እናተሰርሏ የማስጠንቀቂያ ግዚ መዯበኛ ስራ አየተሰራ እንጂ
እምበር ኣብ ፌቓዴ ዒመታዊ ዔረፌቲ ወይ ኣብ በዒመት ዔረፌት ፇቃዴ ወይም በላሊ ፇቃዴ ሊይ
ካሉእ ፇቓዴ እናሃሇወ እንተተዋሂቡ እያሇ ከተሰጠ እንዯማስጠንቀቂያ የሚታሰብ
ብመጠንቀቅታነት ዛሔሰብ ኣይኮነን፡፡ አይዯሇም
38 ብዙዔባ ምንካይ ሰራሔተኛ 38 ስሇ ሰራተኛ ቅነሳ
1. ዛኾነ ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ 1. ማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ፦
ሀ. ስራሔ መዯቡ እንትስረዛ ወይ፣ ሀ. የስራ መዯቡ ሲሰረዛ፣ሠ
ሇ. ትርፉ ሒይሉ ሰብ እንትህለን በዘ ዯንቢ ሇ. ትርፌ የሰው ኃይሌ ሲኖር በዘህ ዯንብ
ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 1/ሇ/ መሰረት አንቀጽ 7 ንኡስ አንቀጽ 1/ሇ/ መሰረት
ምምዲብ እንተዖይተኻኢለ ካብ ስራሔ መመዯብ ካሌተቻሇ ከስራ ይሰናበታሌ፣
ይሰናበት፣
2. ትርፉ ሒይሉ ሰብ እንትህለ ምንካይ ሰራሔተኛ 2. ትርፌ የሰው ሃይሌ ሲኖር ከሰራተኛ ቅነሳ
ዛግበር ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ብተመሳሳሉ የሚዯረገው የኮሚሽኑ ሰራተኛ በተመሳሳይ የስራ
ስራሔ መዯብ ምስ ዖሇዉ ካሌኦት ሰራሔተኛታት መዯብ ካለት ላልች የኮሙሽኑ ሰራተኞች
ኮሚሽን ተወዲዱሩ ብውፅኢት ስርሐን ክእሇቱን ተወዲዴሮ በስራ አፇፃፀሙ ውጤት ችልታው
ትሐት ምዃኑ እንትረጋገፅ እዩ፡፡ ዛቅተኛ መሆኑን ሲረጋገጥ ነው፡፡
291
39 ብጡረታ ብዙዔባ ምግሊሌ 39 በጡረታ ስሇ መገሇሌ
1. ዛኾነ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ጡረታ ዔዴሚኡ 1. ማንኛውም የኮሙሽኑ ሰራተኛ የጡረታ ዔዴሜው
ወይ 60 ዒመቱ ዛበፅሏ እንተኾይኑ ጡረታ ወይም 60 ዒመቱ የዯረሰ ከሆነ ጡረታ እንዱወጣ
ክወፅእ ይግበር ይዯረጋሌ
2. እዘ ኮሚሽን ናይዘ ሰራሔተኛ መዋጮ ጡረታ፣ 2. ኮሚሽኑ የሰራተኛው የጡረታ መዋጮና ላልች
ካሌኦት ኣዴሇይቲ መረዲእታታት ብምመሊእ አስፇሊጊ ማስረጃዎቸ በሟሟሊት ሇሚመሇከተው
ናብ ዛምሌከቶ የማሒሌፇለ አካሌ ያስተሊሌፊሌ
3. ጡረታ ዛወፅእ ሰራሔተኛ ኣዴሊይ ቅዴመ 3. ጡረታ የሚወጣ ሰራተኛ አስፇሊጊ ቅዴመ
ምዴሊው ንክገብር ቅዴሚ 3 ወርሑ ብፅሐፌ ዛግጅት እንዱያዯርግ ጡረታ ከሚወጣበት 3
ይንገሮ፡፡ ሒዯ ወርሑ እንተርፍ ዴማ ፌቓዴ ወር በፉት በፅሐፌ ይገሇፅሇታሌ፣ አንዴ ወር
ዔረፌቲ ይውሃቦ፡፡ ሲቀረው ዯግሞ የዔረፌት ፇቃዴ ይሰጠዋሌ፡፡
4. ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ኣብ ዛተፇሊሇየ ዒይነት 4. የኮሚሽኑ ሰራተኛ በተሇያዩ የስራ ቦታዎች
ስራሔ ቦታታት ብምቅይያር ንክሰርሔ በማቀያየር እንዱሰራ ቢሞከርም ሇመስራት
ተሞኪሩ(ተፇቲኑ) ንምስራሔ ክእሇት ዛንኣሶ ችልታ የሚያንሰው መሆኑን በተሇያዩ ሁኔታዎች
ምዃኑ ብዛተፇሊሇየ መሌክዔ ዛተረጋገፀ የተረጋገጠ ከሆነ የጡረታ ዔዯሜው ባይዯርስም
እንተኾይኑ ጡረታ መውፅኢ ዔዴመ ዋሊ በጡረታ ሀግ መሰረት ጥቅሞቹ ተጠብቆሇት
ኣይብፃሔ ብመሰረት ሰራሔተኛታት ጡረታ ሔጊ እንዱሰናበት ይዯረጋሌ፡፡
ጥቅምታቱ ተሒሌየምለ ክሰናበት ይግበር፡፡
40 ኣፇፃፅማ ስንብት 40 የስንብት አፇፃፀም
1. ዛኾነ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ብዛኾነ ኩነታት 1. ማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ በማንኛውም

ካብ ስራሔ እንትሰናበት ኣብ ኢደ ዛርከብ፣ ሁኔታ ከስራ ሲሰናበት በእጁ የሚገኝ፣ በእሱ
ብናህቱ ሒሊፉነት ዛንቀሳቀስ ዛነበረ ንብረት ወይ ኃሊፉነት ሲንቀሳቀስ የነበረውን ንብረት ወይም
ሃፌቲ ነዘ ኮሚሽን ብኣግባቡ ከረክብ ኣሇዎ፡፡ ሃብት ሇኮሚሽኑ በአግባብ ማስረከብ አሇበት
2. ኣዴሊይ ርክክብ ዛገበረን ብኣግባቡ ውዔሉ ስራሔ 2. አስፇሊጊ ርክክብ ያዯረገና በአግባቡ የስራ ውለን
ዖቋረፀ ሰራሏተኛ ናይ ኣገሌግልት ምስክር ያቋረጠ ሰራተኛ የአገሌግልት ምስክር ወረቀት
ወረቀት ናይ ምርካብ መሰሌ ኣሇዎ፡፡ የማግኘት መብት አሇው
41 ኣገሌግልት እንትቋረፅ ዛፌፀም 41 አገሌግልት ሲቋረጥ ሰሇሚፇፀም ክፌያ

ክፌሉት
1. ዛኾነ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ብመሰረት እዘ 1. ማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ በዘህ ዯንብ
ዯንቢ ዒንቀፅ 38 ዛተጠቐሰ ብምኽንያት ምንካይ አንቀጽ 38 በተጠቀሰው በቅነሳ ምክንያት ከስራ
ካብ ስራሔ እንትሰናበት ጡረታ አበሌ ዖይኽፇል ሲሰናበት የጡረታ አበሌ የማይከፇሇው ከሆነ
እንተኾይኑ ኣብዘ ኮሚሽን ናይ ዖገሌገሇለ በኮሚሽኑ ሊገሇገሇበት ግዚ፦
እዋን፣
ሀ. ናይ መጀመርያ ሒዯ ዒመት ናይ 3 ወርሑ ሀ. የመጀመርያ አንዴ ዒመት የ3 ወር ዯመወዛ፣
መሃያ፣
ሇ. ብተወሳኪ ንዖገሌግል ንሔዴ ሔዴ ዒመት ናይ ሇ. በተጨማሪ ያገሇገሇበት ሇእያንዲንደ ዒመት
ወርሑ መሃይኡ ሲሶ /(1/3) እናተወሰኸ የወር ዯመወ዗ (1/3) እየታከሇ ይከፇሇዋሇ፡፡
ይኽፇል፡፡ ኮይኑ ግና ብጠቕሊሊ ዛውሃብ ሆኖም በጠቅሊሊ የሚሰጠው ክፌያ
ክፌሉት ካብ ናይቲ ሰራሔተኛ 12 ኣዋርሔ ከሰራተኛው የ12 ወራት ዯመወዛ መብሇጥ
292
መሃያ ክበሌፅ የብለን፡፡ የሇበትም፣

2. እዋን ፇተንኡ ዛወዴአ ትሔቲ ሒዯ ዒመት 2. የሙከራ ጊዚው ያጠናቀቀና ከአንዴ ዒመት
ንዖገሌገሇ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ምስ በታች ያገሇገሇ የኮሚሽኑ ሰራተኛ ከአገሌግልቱ
ኣገሌግልቱ ዛመጣጠን ክፌሉት ይውሃቦ ጋር የሚመጣጠን ክፌያ ይሰጠዋሌ
3. ኣገባብ ዖሇዎ ጡረታ ሔጊ ዛተሒቖፇ ሔሌው 3. አግባብ ባሇው ጡረታ ህግ የተዯነገገው
ኮይኑ ቐዋሚ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን እንዯተጠበቀ ሆኖ ቋሚ የኮሚሽኑ ሰራተኛ በሞት
ብምኽንያት ሞት ኣገሌግልቱ እንትቋረፅ ብሂወት ምክንያት አገሇግልቱ ሲቋረጥ በሀይወት ሳሇ
እናሃሇወ ነዘ ኮሚሽን ብፅሐፌ ኣፌሌጦ ንዛሃቦም ሇኮሚሽኑ በፅሐፌ ዔውቅና የሰጣቸውን የትዲር
በዒሌቲ ሒዲሩ ወይ ኣብ ትሔቲኡ ይመሒዯሩ ጓዯኛው ወይም በስሩ ይተዲዯሩ ሇነበሩ ቤተሰቦቹ
ንዛነበሩ ቤተሰቡ ናይ 3 ወርሑ መሃይኡ የ3 ወር ዯመወ዗ ይከፇሊቸዋሌ፡፡
ይክፇልም፡፡
42 ምንዋሔ ኣገሌግልት 42 አገሌግልትን ስሇማራዖም
1. ጡረታ ዔዴሚኡ ዛበፅሏ ናይዘ ኮሚሽን 1. ጡረታ ዔዯሜው የዯረሰ የዘህ ኮሚሽን ሰራተኛ
ሰራሔተኛ ብሒዯ ግዖ ክሳብ 5 ዒመት ብጠቕሊሊ በአንዴ ጊዚ እስከ 5 ዒመት በጠቅሊሊው 10
ግን ካብ 10 ዒመት ዖይበሇፀ ኣገሌግልቱ ዒመት ሇማይበሌጥ ግዚ አገሌግልት ሉራዖምሇት
ክናውሒለ ይኽእሌ እዩ፡፡ ይችሊሌ
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ኣገሌግልት 2. በዘሁ አንቀፅ ንኡስ አንቀጽ 1 መሰረት
ዖመኑ ዛናወሏለ ሒሊፉ ወይ ሰራሔተኛ፦ አገሌግልት ዖመኑ የሚራዖምሇት የስራ ሃሊፉ
ሀ. ብትምህርቱ፣ ፌለይ ፌሌጠቱን ክእሇቱን ነዘ ወይም ሰራተኛ፦
ኮሚሽን ጠቓሚ ኾይኑ እንትረከብ፣ ሀ. በትምህርቱ፣ ሌዩ ዔውቀቱና ችልታው ሇዘሁ
ሇ. ብዛኾነ ኩነታት ተተካኢ ኣመራርሒ ስራሔ ኮሚሽን ጠቃሚ ሆኖ ሲገኝ፣
ወይ ሰራሔተኛ ንምርካብ ዖይከኣሌ ምዃኑ ሇ. በማንኛውም ሁኔታ ተተኪ የስራ አመራር
እንትረጋገፅ ወይም ሰራተኛ ሇማግኘት የማይቻሌ መሆኑን
ሏ. እቲ ሒሊፉ ወይ ሰራሔተኛ ብቐፃሉ ክሰርሔ ሲረጋገጥ
ብቑዔ ምዃኑ ብሔክምና መረዲእታ ሏ. የስራ ሒሊፉው ወይም ሰራተኛው ሇስራው
እንትረጋገፅ ብቁ መሆኑን በህክምና ማስረጃ ሲረጋገጥ
መ. ሒሊፉ ወይ ሰራሔተኛ ኣገሌግልት ክናወሏለ መ. ሒሊፉው ወይም ሰራተኛው የስራ አገሌግልት
ፌቃዯኝነቱ እንትገሌፅ እንዱራዖምሇት ፌቃዯኝነቱ ሲገሌፅ
ረ. ናይ ስራሔ ሒሊፉ ወይ ሰራሔተኛ ኣገሌግልት ረ. የስራ ሃሊፉ ወይም ሰራተኛው አገሌግልት
ዖመን ምንዋሔ ካብ ዲይሬክቶሬት ጀሚሩ ዖመን የሚራዖመው ሇዲይሬክተሮችና ከዙ
ንሊዔሉ ሒሊፇነት ንዖሇዎም ብርእሰ በሊይ ሃሊፉነት ሊሊቸው ሆኖ በክሌለ
ምምሔዲር እዘ ክሌሌ፣ ናይ ካሌኦቶም መስተዲዴር፣ የላልቹ ሃሊፉዎች ወይም
ሒሇፌቲ ወይ ሰራሔተኛታት ዴማ ሰራተኞች ዯግሞ በኮሽነሩ ሲወሰን ይፇፀማሌ፡
ብኮሚሽነር እንትውሰን ይፌፀም፡፡
ግቡኣትን ስነ ምግባርን ሰራሔተኛታት እዘ ኮሚሽን የኮሚሽኑ ሰራተኞች ግዳታዎችና ስነ ምግባር
43 ግቡኣት ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን 43 የኮሚሽኑ ሰራተኛ ግዳታዎች
ኩለ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ፦ ማንኛውመ የኮሚሽኑ ሰራተኛ
1. ንህዛብን ሔገ መንግስትን ተኣማኒ ናይ ምዃን 1. ሇህዛብና ሔገ መንግስት ታማኝ የመሆን፣
2. ሙለእ ክእሇቱን ጉሌበቱን ንግሌጋልት ህዛቢ 2. ሙለ ችልታውና ጉሌበቱ ሇህዛብ አገሌግልት
ናይ ምውዒሌ የማዋሌ፡
3. ኣብ መዖርዛር ስራሔ ዛተውሃብዎ ተግባራትን 3. በስራ መዖርዛር የተሰጡትን ተግባራትና ላልች
ካሌኦት ብሔጋዊ መንገዱ ዛተውሃብዎ ትእዙዙትን በሔጋዊ አገባብ የተሰጡት ትእዙዜች የመፇፀም
ናይ ምፌፃም 4. የኮሚሽኑ ስራን የሚመሇከቱ ህጎችና
293
4. ናይዘ ኮሚሽን ስራሔ ዛምሌከቱ ሔግታት መመሪያዎች የማክበር ግዳታ አሇው

መምርሑታትን ናይ ምኽባር ግቡእ ኣሇዎ
44 ብዙዔባ ስነ ምግባር 44 ስሇ ስነምግባር
1. እዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛታቱ ዛምርሔለ ናይ ስነ 1. የኮሚሽኑ ሰራተኞች የሚመሩበት የስነ ምግባር
ምግባር መምረሑ ኣውፂኡ ኣብ ተግባር የውዏሌ መመሪያ አውጥቶ በስራ ሊይ ያወሊሌ፡፡
2. ኩለ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን ብዛወፅእ ናይ ስነ 2. ማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ የሚወጣው የስነ
ምግባር ዯንቢ፣ መምርሑ ተግባራዊ ናይ ምግባር ዯንብ፣ መመሪያ የማክበርና ተግባራዊ
ምግባርን ናይ ምኽባርን ግቡእ ኣሇዎ የማዴረግ ግዳታ አሇው
3. ብመንግስቲ ወይ በዘ ኮሚሽን ዛወፁ ናይ ስነ 3. በመንግስት ወይም በኮሚሽኑ በሚወጡ የስነ
ምግባር ዯንቢታት፣ መምርሑታት ተሒቒፍም ምግባር ዯንቦች፣ መመርያዎች ውስጥ ታቅፍው
ዛርከቡ መትከሊት ስነ ምግባር ኣብዘ ኮሚሽን የሚገኙ የሰነ ምግባር መርሆዎች በኮሚሽኑ
ውሽጢ ተፇፃምነት ይህሌዎም፡፡ ተፇፃሚነት ይኖራቸዋሌ

ስጉምቲታት ዱስፕሉን የዴስፕሉን እርምጃዎች
45 ዔሊማ ቕፅዒት ዴስፕሉን 45 የዴስፕሉን ቅጣት ዒሊማ
1. መሰረታዊ ዔሊማ ምውሳዴ ስጉምቲ ዴስፕሉን 1. የዴስፕሉን እርምጃ አወሳሰዴ መሰረታዊ ዒሊማ
ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ጥፌኣት ፇፂሙ የኮሚሽኑ ሰራተኛ ጥፊት ፇፅሞ ሲገኝ ሇማረመ፣
እንትርከብ ንምእራም፣ ንምምሃርን ከም ዛፇፀሞ ሇማስተማርና እንዯጠፊቱ መጠንም አጥፉው
መጠን ክብዯት ጥፌኣት ዛመጣጠን ቕፅዒት የሚመጣጠን ቅጣት እንዱያገኝ ሇማዴረግና
ክረክብ ብምግባርን ክእረም ዖይኽእሌ ሉታረም የማይችሌ ከሆነም ከስራ በማሰናበት
እንተኾይኑ እውን ካብ ስራሔ ብምስንባት ኮሚሽኑ የስራ ውጤት ሇማሻሻሌ ነው
ውፅኢት ስራሔ እዘ ኮሚሽን ንምምሔያሽ እዩ፡፡
2. ዛኾነ ብዴስፕሉን ጥፌኣት ዛውሰን ቕፅዒት 2. ማንኛውም በዴስፕሉን ጥፊት የሚወሰን ቅጣት
ኣብያተ ፌርዴ ዛህቦ ውሳነ ብዖይምፅባይን ርእሱ ፌርዴ ቤት የሚሰጠው ውሳኔ ባሇመጠበቅ ራሱ
ክኢለ ዛፌፀም ይኸውን ችል የሚፇፀም ይሆናሌ
3. ቕፅዒት ዴስፕሉን እቲ ሰራሔተኛ ብገበን ይኩን 3. የዴስፕሉን ቅጣት ሰራተኛውን በወንጀሌ ወይም
ስቪሌ/ፌትሃብሄር/ ሒሊፌነት ካብ ምሔታት በፌትሃብሄር ሃሊፉነት ከመጠየቅ አያዴነውም
ኣየዴሔኖን፡፡
46 ቀሉሌ ናይ ዴስፕሉን ቕፅዒት ዖስዔቡ 46 ቀሊሌ የዴስፕሉን ቅጣት የሚያስከትለ
ጥፌኣታት ጥፊቶች
1. ካብ ዒቕሚ ንሊዔሉ ብዖይኾነ ምኽንያት ወይ 1. ከአቅም በሊይ ባሌሆነ ምክንያት ወይም
ብዖይፌቓዴ ካብ ስራሔ ምትራፌ ያሇፇቃዴ ከስራ መቅረት
2. ካብ ፌቓዴ እቲ ኮሚሽን ወፃኢ ሒገዛ 2. ከኮሚሽኑ ፇቃዴ ውጭ እርዲታ ማሰባሰበ
ምትእክካብ 3. ስራ ሊይ ያሇ ምስጢራዊ መረጃ በቸሌተኝነት
3. ኣብ ስራሔ ዖል ሚሽጥራዊ መረዲእታ እንዱባክን ማዴረግ
ብሸሇሌትነት ክባኽን ምግባር
4. ብዙዔባ ኣፇፃፅማ ስርሐ ብእዋኑ ንዛምሌከቶ 4. የስራው አፇፃፀም ሪፖርት በወቅቱ ሇሚመሇተው
ኣካሌ ሪፖርት ዖይምቕራብ አሇማቅረበ
5. ዖይተማሌኡ ወይ ዛተዙብዐ ሃፌቲ ምስሊጥ 5. ያሌተማለ ወይም የተዙባ የሃብት ምዛገባ
ማከናወን
6. ኣብ ሒሇፌቲ ይኹን ሰራሔተኛታት ዛርኣዩ ናይ 6. በስራ ሃሊፉዎች ወይም ሰራተኞች የሚታዩ የስነ
ስነ ስርዒት ወይ ስነ ምግባር ጉዴሇታትን ስርዒት ወይም የስነ ምግባር ግዴፇቶች
ንዛምሌከቶ ዖይምፌሊጥ ሇሚመሇተው አሇማሳወቅ
294
7. ምስ መሳርሔትኻ ብምርዴዲእ ምስራሔ 7. ከስራ ባሌዯረቦችህ በመግባባት መስራት

ዖይምኽኣሌን ኣብ ስራሔ ዔንቅፊት ምፌጣር አሇማቻሌና በስራ ሊይ ዔንቅፊት መፌጠር
8. ኣብዘ ዒንቀፅ ምስ ዛተዖርዖሩ ዛመሳሰሌ ባህሪ 8. በዘህ አንቀጽ ሊይ ከተዖረዖሩት ተመሳሳየነት
ዖሇዎም ቐሇሌቲ ጉዴሇት ዴስፕሉን ምፌፃም ያሊቸው ቀሊሌ የዴስፕሉን ጉዴሇቶች መፇፀም
47 ከቢዴ ቕፅዒት ዴስፕሉን ዖስዔቡ ጥፌኣታት 47 ከባዴ የዴስፕሉን ቅጣት የሚያስከትለ ጥፊቶች
1. ኣብ እዋን ስራሔ ሰዒት እዘ ኮሚሽን ናይ ውሌቀ 1. በኮሚሽኑ የሰራ ሰዒት ሊይ የግሌ ወይም ላሊ ስራ
ወይ ካሌእ ስራሔ ምስራሔ፣ መስራት
2. ብቐጥታ ይኹን ብተዖዋዋሪ ምስ ስርሐ 2. በቀጥታ ይሁን በተዖዋዋሪ ከስራው ጋር የተያያዖ
ብዛተተሒሒዖ ውሀብቶ ወይም እንግድት ሁኔታ ስጦታን ወየም መስተንግድን መቀበሌ
ምቕባሌ ወይ ክቕበሌ ምፌታን ወይም ሉቀበሌ መሞከረ
3. ኣብ ትሔቲ ግዔዛይና ዛሔቆፈ ኩልም ዒይነት 3. በሙስና ስር የሚመዯቡ ሁለም ዒይነት
ገበናት ወይ ጥፌኣታት ምፌፃም ወይ ክትፌፅም ወንጀልች ወይም ጥፊቶች መፇፀም ወይም
ምዴሊው ሇመፇፀም መዖጋጀት
4. ክትሰርሏለ ዛተውሃበካ ንብረት ወይ ሃብቲ ናይዘ 4. ሇስራ እንዴትጠቀምበት የተሰጠህን ንብረት
ኮሚሽን ንባዔሌኻ ወይ ንኻሌእ ጥቕሚ ክውዔሌ ወይም የኮሚሽኑ ሃብት ሇራስህ ወይም ሇላሊ
ወይ ክበሊሸው ምግባር ጥቅም እንዱውለ ወየም እንዱበሊሹ ማዯረግ
5. ናይዘ ኮሚሽን ምሽጢር ኮነ ኢሌካ ንካሌእ ሰብ 5. የኮሚሽኑ ሚስጥር ሆን ብል ሇላሊ ወገን
ኣሔሉፌካ ምሃብ ወይ ምሽጥራዊ መረዲእታ አሳሌፇህ መስጠት ወይም ምስጢራዊ ማስረጃ
ንውሌቅኻ ወይ ንካሌእ ሰብ ጥቕሚ ምውዒሌ ሇግሌ ወይም ሇላሊ ሰው ጥቅም ማዋሌ
6. ወሌፉ ብዖትሔዛ መዴሒኒት ወይ ብዖዯንዛዛ ዔፅ 6. ሱስ በሚያስይዛ መዴሃኒት ወይም በአዯንዙዥ
ተመሪዛካ ወይ ብሌማዲዊ መስተ ተፅዔኖ ዔፅ በመመረዛ ወይም በሌማዲዊ መጠጥ ተፅዔኖ
ምኽንያት ስራሔኻ ዖይምፌፃም፣ ንስራሔ ምክንያት ስራህን በአግባቡ ያሇመፇፀም፣
ዔንቅፊት ምዃን ዔንቅፊት መሆን፤
7. ካብዘ ኮሚሽን ፌቓዴ ወፃኢ ኣብ ዛኾነ ሰብ ወይ 7. ከኮሚሽኑ ፇቃዴ ውጪ በማንኛውም ሰው ወይም
ትካሌ እቶት ዖርክብ ትርፉ ሰዒት ስራሔ ወይ ዴርጅት ገቢ የሚገኝ የትርፌ ግዚ ስራ ወይም
እቶት ዖየርክብ እንተኾነ እውን ብኣንፃር ምዔዋት ገቢ ባያስገኝም ሇኮሚሽኑ ዒሊማ ማሳካት
ዔሊማ እዘ ኮሚሽን ዔንቅፊት ዛኸውን ብቐጥታ የሚያዯናቅፌ በቀጥታም ይሁን በተዖዋዋሪ
ይኹን ብተዖዋዋሪ ምስ ስርሐ ዛተዙመዯ ናይ ከስራው ጋር የተዙመዯ ትርፌ ሰዒት ስራ
ትራፉ ሰዒት ስራሔ ምውፊር መሰማራት
8. ኾነ ኢሌካ ዖሰሒሔት ወይ ትክክሇኛ ዖይኮነ 8. ሆን ብል የሚያሳስት ወይም ትክክሇኛ ያሌሆነ
ሪፖርት ምቅራብ ሪፖርት ማቅረብ
9. ካብ ሔግን ኣሰራርሒን ዛእዛዜ ወፃኢ ዛኾነ 9. ሔግና አሰራር ከሚያዖው ውጭ ማንኛውም ቅጥር
ቁፃር፣ ዔብየት፣ ዛውውር፣ ስሌጠና ወይ እዴገት፣ ስሌጠና ወይም የትምህርት ዔዴሌ
ትምህርቲ ዔዴሌ፣ ምሃብ/ምፌፃም/ ፣ ወይ መስጠት ወይም አዴሌዎ ማዴረግ፣
ኣዴሌዎ ምግባር
10. ብውሌቀኻ ወይ ምስ ካሌኦት ብምትሔብባር ኣብ 10. በግሌ ወይም ከላልች በመተባበር በስራ ቦታ
ከባቢ ስራሔ ቦታ ኣምባጓሮ ምፌጣር ምውቃዔ፣ አከባቢ አምባጓሮ መፌጠር፣ መዯባዯብ፣
ንበዒሌ ጉዲይ ወይ ንመሳርሔትኻ ምፅራፌን ባሇጉዲይ ወይም ሇስራ ባሌዯረቦች መሳዯብና
ምፅሊምን፣ ስም ማጥፊት
11. ሔግታትን መምርሑታትን ዖይምኽባር ብሔጊ 11. ሔጎችንና መመሪያዎችን አሇማክበር፣ በህግ
ስሌጣን ዛተውሃቦም ኣካሊት ዛሃብዎ ትእዙዙት ስሌጣን የተሰጣቸው አካሊት የሰጡት ትእዙዛ
ዖይምክባር ወይ ዖይምፌፃም አሇማክበር ወይም ተግባራዊ አሇማዴረግ
295
12. ኣብ ናይ ስራሔ ቦታ ኣፀያፌን ኣነዋርን ተግባራት 12. በስራ ቦታ ሊይ አስነዋሪ አፀያፉ ተግባራት
ምፌፃም መፇፀም
13. ንመሳርሔትኻ ወይ በዒሌ ጉዲይ ንርክብ ግብረ 13. ከስራ ባሌዯረባ ወይም ከባሇጉዲይ ጋር ግብረ ስጋ
ስጋ ክትፌፅም ተፅዔኖ ምግባር ወይ ምግዲዴ፣ ግኑኝነት ሇመፇፀም ተፅዔኖ ማዴረግ ወይም
ማስገዯዴ፣
14. ኣብ ናይ ስራሔ ቦታ ይኹን ካብኡ ወፃኢ ንናይ 14. በስራ ቦታ ሊይ ይሁን ከዘህ ውጭ የህዛብ
ህዛቢ ሞራሌ ዛፃባእ ተግባር ወይ ዛኾነ ዒይነት ሞራሌን የሚፃረር ተግባር ወይም ማንኛውም
ገበን ምፌፃም፣ ዒይነት ወንጀሌ መፇፀም
15. ዛተውሃበካ መምርሑ ወይ ቅፅዒት ዴፕሉን 15. የተሰጠህን ትእዙዛ ወይም የዴስፕሉን ቅጣት
ብእዋኑ ዖይምፌፃም፣ በወቅቱ አሇመፇፀም
16. ብጥርጠራ ፌፃመ ግዔዛይና ገበን ናይ ዛተትሒ዗ 16. በሙስና ወንጀሌ ተጠርጥሮው የተያ዗ትን ሰዎች
ሰባት መሰሌ ምጥሒስ መበት መጣስ
17. ቀሇሌቲ ዛተብሃለ ናይ ዴስፕሉን ጥፌኣታት 17. ቀሊሌ የተባለት የዴስፕሉን ጥፊቶች
ብተዯጋጋሚ ምፌፃም በተዯጋጋሚ መፇፀም
18. ንናይዘ ዯንቢ ዴንጋገታትን ናይ ስነ ምግባር
መምርሏታትን ተገዙኢ ዖይምዃን 18. የዘሁ ዯንብ ዴንጋጌዎችና የስነ ምግባር
መመሪያዎች ተገዥ አሇመሆን፣
48 ጥፌኣታት ዴንቢ ዴንጋገታትን ናይ ቅፅዒት 48 የዴስፕሉን ጥፊቶችና የሚወሰደ የቅጣት

ዒይነታት ዒይነቶች
1. ሰራሔተኛታት እዘ ኮሚሽን ኣብዘ ዯንቢ ኣብ 1. የኮሚሽኑ ሰራተኛ በዘህ ዯንብ አንቀፅ 46 ወይም
ዒንቀፅ 46 ወይ 47 ዛተዖርዖሩ ጥፌኣታት ሒዯ 47 የተዖረዖሩት ጥፊቶች አንዴ ወየም ከአንዴ
ወይ ካብ ሒዯ ንሊዔሉ ምፌፃሙ እንትረጋገፅ በሊይ መፇፀማቸው ሲረጋገጥ የተፇፀመውን
ክብዯት ናይቲ ፌፃመ መሰረት ብምግባር ካብዘ ክብዯት መሰረተ በማዴረግ ከዘህ በታች
ንታሔቲ ተጠቒሶም ዖሇዉ ዛተፇሊሇየ ብርክታት ከተመሇከቱት ቅጣቶች በአንዯኛው ብቻ ሇጥፊት
ዖሇዎም ቅፅዒታት ብሒዱኡ ጥራሔ ንጥፌኣት ፇፃሚው ሰራተኛ ይቀጣሌ፦
ፇፃሚ ሰራሔተኛ ይቅፃዔ፦
ሀ. ናይ ቃሌ መጠንቀቕታ፦ ሀ. የቃሌ ማስጠንቀቂያ
ሇ. ናይ ፅሐፌ መጠንቀቕታ ሇ. የፅሐፌ ማስጠንቀቂያ
ሏ. ክሳብ 20% ዛበፅሔ ካብ ናይ ወርሑ መሃያ ሏ. እስከ 20% የሚዯርስ ከወርሃዊ ዯመወ዗
ቅፅዒት ገንዖብ የገንዖብ ቅጣት
መ. ክሳብ ናይ ሒዯ ወርሑ መሃያ ዛበፅሔ ቅፅዒት መ. እስከ የአንዴ ወር ዯመወ዗ የሚዯርስ
ገንዖብ የገንዖብ ቅጣት
ረ. ክሳብ ክሌተ ወርሑ መሃያ ዛበፅሔ ገንዖብ ረ. እስከ ሁሇት ወር ዯመወ዗ የሚዯርስ የገንዖብ
ቅፅዒት ቅጣት
ሰ. ካብ ስራሔ ሒሊፌነትን መሃያን ትሔት ክብሌ ሰ. ከስራ ኃሊፉነትና ከያዖው ዯመወዛ ዛቅ
ምግባር እንዱሌ ማዴረገ
ሸ. ካብ ስራሔ ምስንባት ሸ. ከስራ ማሰናበት
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ካብ “ሀ-ሏ” ዛተገሇፁ 2. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 ከ “ሀ-ሏ”
ቀሉሌ ናይ ዴስፕሉን ቅፅዒታት እንትኾኑ ካብ የተገሇፁት ቀሊሌ የዴስፕሉን ቅጣት ሲሆኑ ከ
“መ-ሸ” ዛተጠቐሱ ዴማ ከቢዴ ናይ ዴስፕሉን “መ-ሸ” የተጠቀሱት ዯግሞ ከባዴ የዴስፕሉን
ቅፅዒታት ተባሂልም ተመዱቦም ኣሇዉ፡፡ ቅጣቶች ተብሇው ተመዴበዋሌ
3. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተገሇፀ ናይ 3. በዘህ አንቀጽ ንኡስ አንቀፅ 1 የተገሇፁት
296
ቅፅዒት ዒይነት እንተሃሇወ እውን ተዯጋጊሙ የቅጣት ዒይነት ቢኖርም ተዯጋጋሚና

ዛበፅሏ ጉዴኣት ከቢዴ ኾይኑ እንትርከብ ቀሉሌ ያስከተሇው ጉዲት ከባዴ ሆኖ ሲገኝ ቀሊሌ ጥፊት
ጥፌኣት ከም ከቢዴ ናይ ዴስፕሉን ጥፌኣት እንዯከባዴ የዴስፕሉን ጥፊት ሉያስቀጣ ይችሊሌ
ክቅፃዔ ይኽእሌ እዩ፡፡
4. ብዛኾነ ጥፌኣት ዴስፕሉን ስጉምቲ ዛተወሰዯለ 4. በማንኛም ጥፊት የዴስፕሉን እርምጃ
ሰራሔተኛ ብዖይኣገባብ ዛወሰድ መሃያ ኣበሌ ወይ የተወሰዯበት ሰራተኛ ያሇአግባብ የወሰዯው
ካሌእ ንብረት ወይ ገንዖብ እንተሃሌዩ ብመሰረት ዯመወዛ፣ አበሌ ወይም ላሊ ንብረትና ገንዖብ
ሔጊ ክምሇስ ይግበር፡፡ ካሇ በህግ አግባብ እንዱመሇስ ይዯረጋሌ
49 ኣጀማምራ ክሲ ዴስፕሉንን ኣወሳስዲ ስጉምትን

1. ኣብ ሌዔሉ ዛኾነ ሰራሔተኛ ወይ ሒሊፉ እዘ 49 የዴስፕሉን ክስ አጀማመርና ስሇእርምጃ አወሳሰዴ
ኮሚሽን ዛምስረት ክሲ ቅዴሚ ቅፅዒት ምውሳኑ 1. በማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ ወይም ኃሊፉ
ፇፂምዎ ዛብሃሌ ናይ ዴስፕሉን ጉዴሇት የሚመሰረት ክስ ቅጣት ከመወሰኑ በፉት
ብፅሐፌ ንክፇሌጦ ተገይሩ ንባዔለ ዛከሊኸሇለ ፇፅሞታሌ የተባሇው የዴስፕሉን ጉዴሇት
ዔዴሌ ክወሃቦ ኣሇዎ፡፡ እንዴያውቀውና ራሱን የመከሊከሌ ዔዴሌ
2. ቀሉሌ ናይ ዴስፕሉን ቅፅዒት ውሳነ በዘ ናይ እንዱያገኝ በፅሐፌ ሉዯርሰው ይገባሌ
ተኸሳሲ ቐረባ ሒሊፉ ዛውሰን ኾይኑ ኣብ ውሽጢ 2. ቀሊሌ የዴስፐሉን ቅጣት በተከሳሹ የቅርብ
15 መዒሌቲ ተወሲኑ ክግሇፅ ኣሇዎ ኃሊፉው የሚወሰን ሆኖ በ15 ቀናት ውስጥ
3. ናይ “ቀረባ ሒሊፉ” ማሇት ካብ ጉጅሇ፣ ግሌጋልት ተወስኖ መገሇፅ አሇበት
ሒሇፌቲ ጀሚሩ ንሊዔሉ ዖሇዉ ሒሇፌቲ 3. የቅርብ ኃሊፉ ማሇት ከቡዴን ፣ አገሌግልት
የጠቃሌሌ፡፡ ኃሊፉዎች ጀምሮ ወዯ ሊይ ያለ ሃሊፉዎችን
4. ከቢዴ ናይ ዴስፕሉን ቅፅዒት ውሳነ ብቤት ያጠቃሌሊሌ
ፅሔፇት ብርኪ ብዛጣየሽ ናይ ዴስፕሉን ኮሚቴ 4. ከባዴ የዴስፕሉን ቅጣት በኮሚሽን ዯረጃ
ተፃርዩ ምስ ውሳነ ሒሳብ ናብ ኮሚሽነር ቀሪቡ በሚቋቋም የዴስፕሉን ኮሚቴ ምርመራ
ኣብ ክሌተ ወርሑ ክውሰን ኣሇዎ ተካሄድበት ከውሳኔ ሒሳብ ጋር ወዯ ኮሚሽነር
5. ናይ ዴስፕሉን ቅፅዒት ናይ ዛኾነ ኣብያተ ፌርዱ ቀርቦ በሁሇት ወር ውስጥ መወሰን አሇበት
ውሳነ ከይተፀበየ ወይ ከይተኸተሇ ክውሰን 5. የዴስፕሉን ቅጣት የማንኛውም ፌርዴ ቤት ውሳኔ
ይኽእሌ ባሇመጠበቅ ወይም ሳይከተሌ ሉወሰን ይችሊሌ
6. በብርኩ ዛቐርቡ ናይ ይግበኣኒ ጥርዒናት ካብ 6. በየዯረጃው የሚቀርቡ የይግባኝ ቅሬታዎች
ዛተወሰነለ ሒዯ ብርኪ ሌዔሌ ኢለ ናብ ዛርከብ ቅጣት ከተወሰነበት በአንዴ ዯረጃ ከፌ ብል
ቀረባ ሒሊፉ ቐሪቦም ይውሰኑ፡፡ ሊሇው ሇቅርብ ኃሊፉ ቀርበው ይወሰናለ፡፡
50 ካብ ስራሔ ምእጋዴ
ዛኾነ ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ፦ 50 ከስራ ስሇማገዴ
1. ብገበን ወይ ዴስፕሉን ጥፌኣት ዛተከሰሰን፣ ማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ፦
ዛፇፀሞ ጥፌኣት ከቢዴን ካብ ስራሔ ዖውፅእ 1. በወንጀሌ ወይም በዴስፕሉን ጥፊት የተከሰሰና
እንተኾይኑን ኣብ ስራሔ ዛተዙብዏ ተፅዔኖ ከዔርፌ የፇፀመው ጥፊት ከባዴና ከስራ የሚያስወጣው
እዩ ተባሂለ እንትግመት ካብ ስራሔን መሃያ ከሆነ ወይም በስራ ሊይ የተዙባ ተፅዔኖ ያስከትሊሌ
ክእገዴ ይኽእሌ፡፡ ተብል ሲገመት ከስራውና ከዯመወ዗ ሉታገዴ
ይችሊሌ፡፡
2. ንክእገዴ ብዴስፐሉን ኮሚቴ ናይ ውሳነ ሒሳብ 2. እንዱታገዴ በዴስፕሉን ኮሚቴ የውሳኔ ሃሳብ
እንትቀርብ ወይ ብቀጥታ ብኮሚሽነር ሲቀርብ ወይም በቀጥታ በኮሚሽነር ውሳኔ
እንትውሰን ይፌፀም ይፇፀማሌ
3. እገዲ ዛፀንዏለ እዋን መአገዱ ዯብዲቤ ነቲ 3. እገዲው የፀና የሚሆነው ማገጃ ዯብዲቤ
ሰራሔተኛ ካብ ዛበፅሏለ ወይ ኣብ ምሌክታ ሇሰራተኛው ከዯረሰው ወይም በማስታወቂያ
297
መሇጠፉ ሰላዲ ካብ ዛተሇጠፇለ ግዖ ጀሚሩ እዩ፡፡ ሰላዲ ከተሇጠፇበት ግዚ ጀምሮ ነው

4. እገዲ ዛፀንሏለ ንሒዯ ወርሑ ኾይኑ ብፌለይ 4. እገዲው የሚቆየው ሇአንዴ ወር ሆኖ በሌዩ
ምኽንያት ንሒዯ ወርሑ ክናዋሔ ይኽእሌ ምክንያት ሇአንዴ ወር ሉራዖም ይችሊሌ
5. እቲ ሰራሔተኛ ወይ ሒሊፉ በቲ ዛተብሃሇ ጥፌኣት 5. ሰራተኛው ወይም የስራ መሪ ጥፊት በተባሇው
ነፃ እንተወፂኡ ዖይተኸፇል መሃያ ብዖይወሇዴ ጉዲይ ነፃ ከሆነ ያሌተከፇሇበት ዯመወዛ
ይኽፇል ካሇወሇዴ ይከፇሇዋሌ፡፡
51 መሰሌ ይግበኣኒ 51 ስሇ ይግባኝ መብት
1. በብስራሔ ብርኩ ዛርከብ ሰራሏተኛ ብቐረባ 1. በየስራ ዯረጃው የሚገኘው ሰራተኛ በቅርብ
ሒሊፉኡ ብዛተውሃቦ ውሳነ እንተዖይተስማዔሚዐ ሃሊፉው በተሰጠው ውሳኔ የማይስማማበት ከሆነ
ውሳነ ካብ ዛበፅሕ ኣብ ውሽጢ ሒሙሽተ ውሳኔ ከዯረሰበት በ5 ቀናተ ውስጥ አንዴ እርከን
መዒሌትታት ናብ ዛቅፅሌ ሒሊፉ ይግበኣኒ ከፌ ብል ሊሇው ሃሊፉ ይግባኝ ማሇት ይችሊሌ
ከቕርብ ይኽእሌ
2. ዛቐረበ ናይ ይግበኣኒ ሔቶ ኣብ ውሽጢ 10 2. የቀረበውን የይግባኝ ጥያቄ በ10 ቀን ውስጥ
መዒሌቲ ውሳነ ክረክብ ኣሇዎ ውሳኔ ማግኘት አሇበት
3. ብኮሚሽነር ዛተውሃቦ ውሳነ ናይ መወዲእታ 3. በኮሚሽነር የተሰጠ ውሳኔ የመጨረሻ ይሆናሌ
ይኸውን
52 ብዙዔባ እዋን ይርጋእ 52 የይርጋ ግዚ

1. ናይ ሰራሔተኛ መሃያ ኾነ ካሌእ ክፌሉት ክሔተት 1. የሰራተኛው ዯመወዛና ላልች ክፌያዎች
ካብ ዛግባእ እዋን ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ሒዯ መጠየቅ ከሚገባው ግዚ ጀምሮ እስከ አንዴ
ዒመት እንተዖይተሒቲቱ ብይርጋእ ተራፉ ዒመት ካሌተጠየቀ በይርጋ ውዴቅ ይሆናሌ
ይኸውን
2. ቀሉሌ ናይ ዴስፕሉን ቅፅዒት ዖስዔብ ጥፌኣት 2. ቀሊሌ የዴስፕሉን ቅጣት የሚያስከትሌ ጥፊት
ዛፇፀመ ናይዘ ኮሚሽን ሰራሔተኛ ናይ ምፅራይ የፇፀመ የኮሚሽኑ ሰራተኛ የምርመራ ግዚ
እዋን ከይሒወሰ እቲ ጥፌኣት ካብ ዛተፇሇጠለ ሳይጨምር ጥፊቱ ከታወቀበት ቀን ጀምሮ እስከ
መዒሌቲ ጀሚሩ ክሳብ 6 ወርሑ እንተዖይተከሲሱ 6 ወር ክስ ካሌተመሰረተበት ወይም እርምጃ
ወይ ስጉምቲ እንተዖይተወሲዴዎ ብይርጋእ ከሌተወሰዯበት በይርጋ ቀሪ ይሆናሌ
ተራፉ ይኸውን
3. ከቢዴ ናይ ዴስፕሉን ቅፅዒት ዖስዔብ ጥፌኣት 3. ከባዴ የዴስፕሉን ቅጣት የሚያስከትሌ ጥፊት
ዛፇፀመ ሰራሔተኛ ናይዘ ኮሚሽን ናይ ምፅራይ የፇፀመ የኮሚሽኑ ሰራተኛ የምርመራ ገዚ
ግዚ ከይወሰኸ እቲ ጥፌኣት ካብ ዛተፇሇጠለ ሳይጨምር ጥፊቱን ከታወቀበት ቀን ጀመሮ
መዒሌቲ ኣትሑ዗ ኣብ ሒዯ ዒመት ውሽጢ በአንዴ ዒመት ውስጥ ካሌተከሰሰ ወይም እርምጃ
ብዖጥፌኦ እንተዖይተከሲሱ ወይ ስጉምቲ ካሌተወሰዯበት ቅጣቱ በይርጋ ይታገዲሌ ወይም
እንተዖይተወሲዴዎ ቅፅዒት ብይርጋእ ተራፉ ቀሪ ይሆናሌ
ይኸውን፡፡
4. ብመሰረት እዘ ዯንቢ ዛተውሃበ ቅፅዒት ዴስፕሉን 4. በዘሁ ዯንብ መሰረት የተሰጠ የዴስፕሉን ቅጣት
ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት ተፇፃሚ ይኸውን፣ እቲ በአንዴ ዒመት ውስጥ ተፇፃሚ ይሆናሌ፤
ኮሚሽን ንሔዴሔዴ ቅፅዒት ዴስፕሉን ናይ ኮሚሽኑ ሇያንዲንደ የዴስፕሉን ቅጣት የይርጋ
ይርጋእ እዋን ዛውስን መምርሑ ከውፅእ ይኽእሌ ግዚ የሚወስን መመሪያ ሉያወጣ ይችሊሌ
53 ብዙዔባ ምሌዒሌ ሪከርዴ ቅፅዒት ዴስፕሉን 53 የዴስፕሉን ቅጣት ሪከርዴን ስሇማንሳት

ዛኾነ ሰራሔተኛ እዘ ኮሚሽን፦ ማንኛውም የኮሚሽኝኑ ሰራተኛ፦
1. ብቀሉሌ ዴስፕሉን ጥፌኣት ዛተቐፅዏ ቅፅዒት 1. በቀሊሌ የዴስፕሉን ጥፊት የተቀጣ ቅጣቱ
298
ካብ ዛተወሰነለ ግዖ ጀሚሩ ን12 ኣዋርሔ ከተወሰነበት ቀን ጀምሮ ሇ12 ወራት ላሊ ጥፊት

ጥፌኣት እንተዖይተረኺብዎ ካሌፇፀመ
2. ካብ ስራሔ ምስንባት ወፃኢ ብከቢዴ ጥፌኣት 2. ከስራ ስንብት ውጭ በከባዴ የዴስፕሉን ጥፊት
ዴስፕሉን ካብ ዛተቐፅዏለ ግዖ ጀሚሩ ን2 ዒመት ከተቀጣበት ጊዚ ጀምሮ ሇ2 ዒመት ላሊ
ካሌእ ጥፌኣት ዴስፕሉን እንተዖይፇፂሙ እቲ የዴስፕሉን ጥፊተ ካሌፇፀመ የቆየው የቅጣት
ዛፀንሏ ሪከርዴ ብፅሐፌ ይሇዒሇለ፡፡ ሪከርዴ በፅሐፌ ይነሳሇታሌ፡፡
ክፌሉ ዒሰርተ ክፌሌ አስር
ብዙዔባ ዛተፇሊሇዩ ኮሚቴታት ስሇ ሌዩ ሌዩ ኮሚቴዎች
54 ኮሚቴ ዴስፕሉን 54 የዴስፕሉን ኮሚቴ
ከቢዴ ናይ ዴስፕሉን ቅፅዒት ዖስዔቡ ጥፌኣታት ናይ ከባዴ የዴስፕሉን ቅጣት የሚያስከትለ ጥፊቶች
ምምርማርን ኣፃርዩ ምስ ውሳነ ሒሳብ ናብ ዛምሌከቶ የመመርመርና አጣርቶ ከውሳኔ ሏሳብ ጋር
ኣቕሪቡ ክውሰን ናይ ምግባር ስሌጣን ዛተውሃቦ ሇሚመሇከተው አቅርቦ እንዱወሰን የማዴረግ ስሌጣን
ኮሚቴ ዴስፕሉን ተጣይሹ ኣል፡፡ የተሰጠው የዴስፕሉን ኮሚቴ ተቋቁመዋሌ
55 ኣወዲዴባን ተፀዋዔነትን 55 አዯረጃጀትና ተጠሪነት
1. ኮሚቴ ዴስፕሉን ሒሙሽተ ኣባሊት ይህሌዉዎ፣ 1. የዴስፕሉን ኮሚቴ አምስት አባሊት ይኖሩታሌ፣
ሀ. ሒዯ ኣካቢ ኮሚቴ ዛርከቦም ክሌተ ሀ. አንዴ የኮሚቴው ሰብሳቢ የሚገኝበት ሁሇት
ብኮሚሽነር ዛስየም፣ በኮሚሽነሩ የሚሰየሙ፣
ሇ. ሰሇስተ ብሰራሔተኛ ዛምረፁ ካብዘኦም ሇ. ሶስት በኮሚሽኑ ሰራተኛ የሚመረጡ ከነሱ
ብውሐዴ ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይቲ ክትኸውን ቢያንስ አንዶ ሴት መሆን ይኖርባታሌ
ኣሇዋ
2. ተፀዋዔነት ኮሚቴ ንኮሚሽነር ይኸውን 2. ኮሚቴው ተጠሪነቱ ሇኮሚሽነሩ ይሆናሌ
3. ናይቲ ኮሚቴ ስራሔ ዖመን ክሌተ ዒመት እዩ፡፡ 3. የኮሚቴው የስራ ዖመን ሁሇት ዒመት ነው
56 ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴ ዴስፕሉን 56 የዴስፕሉን ኮሚቴ ስሌጣንና ተግባር
1. ኣብዘ ዯንቢ ከቢዴ ቅፅዒት ዴስፕሉን ዖስዔቡ 1. በዘሁ ዯንብ ውስጥ ከባዴ የዴስፕሉን ቅጣት
ተባሂልም ዛተዖርዖሩ ጥፌኣታት መስረት ዛገበረ የሚያስከትለ ተብሇው የተዖረዖሩት ግዴፇቶችን
ዛተሌዒለ ክስታት የፃሪ፣ ናይ ውሳነ ሒሳብ መሰረት አዴርገው ሇሚነሱ ክሶች ያጣራሌ
ብምዴሊው ካብ ዛቐረበለ ኣብ ውሽጢ 10 ወይም ይመረምራሌየውሳኔ ሏሳብ በማዖጋጀት
መዒሌትታት ናብ ምክተሌ ኮሚሽነር በቀረበሇት በ10 ቀናት ውስጥ ሇምክትሌ
ብምቅራብ፡፡ መሌዏሉ ናይ ዴስፕሉን ክሲ ነቲ ኮሚሽነሩ በማቅረብ ያስወስናሌ፡፡ መነሻ
ኮሚቴ ዛቀርብ ካብ እቲ ጥፌኣት ዛፇፀመ የዴስፕሉን ክስ ሇኮሚቴው የሚቀርበው ከጥፊት
ሰራሔተኛ ክፇሉ ይኸውን ፇፃሚው ሰራተኛ በስራ ክፌለ ይሆናሌ
2. በቲ ዛተውሃበ ውሳነ ዖይዒገበ ወይ ቅሬታ ናይ 2. በተሰጠው ውሳኔ ያሌተስማማ ወይም ቅሬታ

ዖሇዎ ሰራሔተኛ ተቐቢለ ምስ ውሳነ ሒሳብ ናብ ያሇው የኮሚሽኑ ሰራተኛ ያስተናግዲሌ ከውሳኔ
ኮሚሽነር ኣቅሪቡ የወስን ሏሳብ ጋር ሇኮሚሽነሩ አቅርቦ ያስወስናሌ
3. በብሰሇስተ፣ ሽደሽተ ወርሔን ዒመትን በቲ 3. በየ3፣ 6 ወራትና በዒመት በኮሚቴው
ኮሚቴ ናይ ዛተፇፀሙ ናይ ዴስፕሉን ተግባራት የተከናወኑት የዴስፕሉን ተግባራት የአፇፃፀም
ኣፇፃፅማ ሪፖርት ናብ ኮሚሽነር የቕርብ፡፡ ሪፖርት ሇኮሚሽነሩ ያቀርባሌ፡፡
57 እዘ ኮሚሽን ኮሚቴ ዴስፕሉን ዛሰርሏለ ናይ 57 ኮሚሽኑ የዴስፕሉን ኮሚቴ የሚሰራበት የስነ
ስርዒት መምርሑ ከውፅእ ይኽእሌ ስርዒት መመሪያ ሉያወጣ ይችሊሌ
58 ምጥያሽ ኮሚቴ ቁፃር ብርኪ ዔብየትን ዛውውርን 58 የቅጥር፣ የዯረጃ ዔዴገትና የዛውውር ኮሚቴ
ስሇማቋቋም
1. እቲ ኮሚሽን ካብ ዖሇዎ ሰራሔተኛ ንክፌቲ ስራሔ 1. ኮሚሽኑ ካሇው ሰራተኛ ሇክፌት የስራ መዯብ፣
መዯብ፣ ብርኪ ዔብየት፣ ወይ ሒደሽ ንምቁፃር ዯረጃ ዔዴገት፣ ወይም አዱስ ሇመቅጠር
299
ክቁፀሩ ንዖመሌከቱ ተወዲዯርቲ ብኣግባቡ እንዱቀጠሩ ካመሇከቱት ተወዲዲሪዎች በአግባቡ

ብምውዴዲር መሪፁ ምስ ውሳነ ሒሳብ ናብ በማወዲዯርና በመምረጥ ከውሳኔ ሏሳብ ጋር
ኮሚሽነር ኣቕሪቡ ዖወስን ኮሚቴ ቁፃር ዔብየትን ሇኮሚሽነሩ አቅርቦ የሚያስወስን የቅጥር የዯረጃ
ዛውውርን ይህሌዎ ዔዴገትና የዛውውር ኮሚቴ ይኖረዋሌ
2. ኣወዲዴባ ኮሚቴ ዛህሌዉዎ ኣባሊትን፣ 2. የኮሚቴው አዯረጃጀትና የሚኖሩት አባሊት
ሀ. ሒሙሽተ ኣባሊት ሑ዗ ይውዯብ፣ ሀ. በአምስት አባሊት ይዯራጃሌ
ሇ. ሒዯ ኣካብን ሒዯ ኣባሌን ብኮሚሽነር ሇ. አንዴ ሰብሳቢና አንዴ አባሌ በኮሚሽነሩ
ይምዯቡ ይሰየማለ
ሏ. ሒሊፉ ፊይናንስን ግሌጋልትን ናይቲ ኮሚቴ ሏ. የፊይናንስና የአገሌግልት ሃሊፉ የኮሚቴው
ፀሒፉ ይኸውን፣ ፀሒፉ
መ. ክሌተ ብሰራሔተኛ ዛምረፁ ኮይኖም ካብ መ. ሁሇት በኮሚሽኑ ሰራተኛ የሚመረጡ
ውሽጦም ብውሐዴ ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይቲ ቢያንስ አንዶ ሴት ትሆናሇች፣
ትኸውን
3. ተፀዋዔነት ኮሚቴ ንኮሚሽነር ኮይኑ ናይ ስራሔ 3. የኮሚቴው ተጠሪነት ሇኮሚሽነሩ ሆኖ የስራ
ዖመን ክሌተ ዒመት ይኸውን ኮይኑ ግን ኣዴሊይ ዖመን ሁሇት ዒመት ይሆናሌ፡ሆኖም አስፇሊጊ
ኮይኑ እንትርከብ ምቕያር ይከኣሌ እዩ፡፡ ሆኖ በሚገኝበት ጊዚ መቀየር ይቻሊሌ፡፡
59 ስሌጣንን ሒሊፇነትን ኮሚቴ 59 የኮሚቴው ስሌጣንና ኃሊፉነት

1. ንቁፃር ወይ ብርኪ ዔብየት ዯሇይቲ ምሌክታ 1. ሇቅጥር ወይም ዯረጃ ዔዴገት ፇሊጊዎች በወቅቱ
ብእዋኑ ምውፅኡ እኹሌ እዋን ምዛገባ ምሃቡ፣ ማስታወቂያ መውጣቱ፣ በቂ የምዛገባ ግዚ
ምዛገባ ተወዲዯርቲ ብኣግባቡ ምክያደን ካሌኦት መሰጠቱ፣ ምዛገባ በአግባቡ መከናወኑና ላልች
ሔጋዊ መንገዴታት ምምሌኦም ምርግጋፅ፡፡ ሔጋዊ አካሄድች መሟሊታቸው ያረጋግጣሌ፡፡
2. ብተወዲዯርቲ ዛቐረበ መረዲእታ ምስ ናይቲ 2. በተወዲዲሪዎች የቀረቡ ማስረጃዎች ኮሚሽኑ

ኮሚሽን ዖውፅኦም ናይ ቁፃር፣ ዔብየት መመዖኒ ካወጣቸው የቅጥር ፣ የዯረጃ ዔዯገት
ነጥብታት ይግምግም፣ ነቲ ቦታ ብቑዒት ዛኾኑ መመዖኛዎች ይገመግማሌ፣ ሇቦታው ብቁ የሆነ
ይመርፅ፣ እዴሊይ ኾይኑ እንተተራእይዎ ናይ ይመርጣሌ፣ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ የቃሌ ወይም
ቃሌ ወይ ፅሐፌ ፇተና ይህብ፡፡ የፅሐፌ ፇተና ይሰጣሌ፡፡
3. ብመሰረት መወዲዯሪ ዯረጃ ውፅኢት ተወዲዯርቲ 3. በማወዲዯሪያ ውጤት መሰረት የተወዲዲሪዎችን
የውፅእ ዯረጃ ያወጣሌ
4. ናይ ተወዲዯርቲ ዴሔሪት ታሪክ ብምትእኽኻብ 4. የተወዲዲሪዎች የኋሊ ታሪክ የሚመሇከት መረጃ
ከም መመዖንን መዔቀንን ክጥቀመለ ይኽእሌ በማሰባሰብ እንዯመመዖኛ መስፇርት
5. ኮሚቴ ኣብዖውፅኦ ናይ ተወዲዯርቲ ብርኪ ነጥቢ ሉጠቀምበት ይችሊሌ
ካብ ዛገበሮም ምይይጣት ብምሌዒሌ ኣብ ማዔረ 5. ኮሚቴው ባወጣው የተወዲዲሪዎች የነጥብ ዯረጃና
ብርኪ ንዛርከቡ ተወዲዯርቲ ብዒብሊሊይ ዴምፂ ካካሄዲቸው ውይይቶች በመነሳት በእኩሌ ዯረጃ
ይውሰን ኣብ ማዔረ ዴምፂ ኣካቢ ዛዯገፍ ስዒሪ የሚገኙትን ተወዲዲሪዎች በዴምፅ ብሌጫ
ይኸውን ይወሰናሌ፡የአባሊት ዴምፅ እኩሌ ከሆነ ሰብሳቢው
6. ኣብ ተወዲዯርቲ ማእኸሌ ብጠቕሊሊ ውፅኢት የዯገፇው ያሸንፊሌ
በሉፁ ዛተረኸበን ነቲ ክምዯበለ ዛተሒሰበ 6. ከተወዲዲሪዎቹ መካከሌ በአጠቃሊይ ውጤት
ይምጥን እዩ ኢለ ንዛኣምነለ መሪፁ ምስ ውሳነ ብሌጫ ያሇውና ሇታሰበው ቦታ ይመጥናሌ ብል
ሒሳብ ናብ ኮሚሽነር ኣቕሪቡ የወስን፣ ዛተወሰነ የሚያምንበት መርጦ ከውሳኔ ሏሳብ ጋር
የፌፅም፡፡ ሇኮሚሽነሩ ያቀርባሌ
7. እቲ ኮሚቴ ናይ ባዔለ ስነ ስርዒት መምርሑ 7. ኮሚቴው የራሱ የስነ ስርዒት መመሪያ ሉያወጣ
ከውፅእ ይኽአሌ፡፡ ይችሊሌ
300
ክፌሉ ዒሰርተ ሒዯ ክፌሌ አስራ አንዴ

ብዙዔባ ኣርማን ወረቐት መሇሇይ መንነትን ስሇአርማና መታወቂያ ወረቀተ
60 ኣርማን ኣዴሊይነቱን 60 የአርማ አስፇሊጊነት

1. እዘ ኮሚሽን መንነቱ ዛገሌፀለን ምጉሌባት ስነ 1. ኮሚሽኑ ማንነቱን የሚገሌፅበት በስነ ምግባር
ምግባር፣ ምክሌኻሌ ግዔዛይና ዖሇዎ እጃም ማጎሌበት፣ ሙስና መከሊከሌ ያሇው ሚና
ዖንፀባርቕ ትሔዛቶ ዖሇዎ ኣርማ ይህሌዎ የሚያንፀባርቅ ይዖት ያሇው አርማ ይኖረዋሌ
2. ኣርማ እቲ ኮሚሽን ኣብ ተሽከርከርቱ፣ ኣብ 2. አርማው በኮሚሽኑ ተሽከርካሪዎች፣ በያንዲንደ
ሔዴሔዴ ሰራሏተኛ መንነት ወረቐትን ኣብ የኮሚሽን ሰራተኛ መታወቂያና በላሊ አስፇሊጊ
ካሌእ ኣዴሊይ ኣብ ዛኾነ ምጥቃም ይከኣሌ በሆነ መጠቀም ይቻሊሌ
61 ወረቀት መሇሇይ መንነት 61 የመታወቂያ ወረቀት
1. ዛኾነ ሰራሔተኛ እቲ ኮሚሽን መንነቱ ዛገሌፅ 1. ማንኛውም የኮሚሽኑ ሰራተኛ ማንነቱን የሚገሌፅ
በዘ ኮሚሽን ዛተዲሇወ ወረቐት መሇሇይ መንነት በኮሚሽኑ የተዖጋጀ የመታወቅያ ወረቀት
ይህሌዎ ይኖረዋሌ
2. ናይቲ ሰራሔተኛ ወይ ሒሊፉ ወረቐት መሇሇይ 2. የሰራተኛው ወይ ኃሊፉ መታወቂያ ወረቀተ፣
መንነት፣
ሀ. ናይቲ ኮሚሽን ኣርማ ሀ. የኮሚሽኑ አርማ፣
ሇ. ናይቲ ሰራሔተኛ ወይ ሒሊፉ ሙለእ ሽም፣ ሇ.የሰራተኛው /ኃሊፉ/ ሙለ ስም፣ የስራው
ብርኪ ስራሔ፣ ስራሔ መዯብ፣ ዒይነት ዯምን መዯብ ዯረጃ፣ የዯም አይነትና መሇያ ቁጥር
መፌሇይ ቁፅርን ይሔዛ፣ ይይዙሌ፣
3. ዛኾኑ ሰራሔተኛ ሔጊ እንተኽብር፣ እንትፌፅም፣ 3. ማንኛውም ሰራተኛ ሔግ ሲያስከበር ወይ ሲፇፅም
እነትፌፅም ወረቀት መሇሇይ መንነት ኣብ መታወቂያ ወረቀት ማሳየት አስፇሊጊ ሆኖ
ዖዴሌየለ እዋን ከርኢ ኣሇዎ፡፡ በተገኘበት ማሳየት አሇበት

ዛተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ተሇያዩ ዴንጋጌዎች
62 መምርሑ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 62 መመሪያ የማውጣት ስሌጣን

እቲ ኮሚሽን ነዘ ዯንቢ ንምፌፃም ዖዴሌዮ ኮሚሽኑ ሇዘሁ ዯንብ ተፇፃሚነት የሚያስፇሌጉትን
መምርሑታት ከውፅእ ይኽእሌ መመሪያዎች ሉያወጣ ይችሊሌ
63 ብዙዔባ ካሌኦት ሔግታት ተፇፃምነት 63 ስሇላልች ሔጎች ተፇፃሚነት

1. ነዘ ዯንቢ ክሳብ ዖይተፃረረ ኣግባብ ዖሇዎም 1. ይህንን ዯንብ እስካሌተቃረኑ ዴረስ አግባብ
ካሌኦት ርክብ ውዔሉ ስራሔ ዛምሌከቱ ዛርዛር ያሊቸው ላልች የስራ ውሌ ግንኝነትን
ዴንጋገታት ናይቲ ኮሚሽን ኣካሌ ርክብ ውዔሉ የሚመሇከቱ ዛርዛር ዴንጋጌዎች የኮሚሽኑ
ስራሔ ተገይሮም ይውሰደ፡፡ የስራ ውሌ ግንኝነት አካሌ ሆነው ይቆጠራለ
2. እዘ ዯንቢ ቅዴሚ ምውፅኡ ይኹን ምስወፀ ኣብ 2. ይህ ዯንብ ከማውጣቱ በፉትም ሆነ በኋሊ በተዯረገ
ዛተገበረ ውዔሉ ስራሔ ወይ ብካሌእ ኩነታት የስራ ውሌ ወይም በላሊ ሁኔታ ተወስኖ
ተወሲኑ ሰራሔተኛ ዛረኽቦ ዛኾነ ዛሒሸ ጥቕሚ ሰራተኛው የሚያገኘው ማናቸውንም የተሻሇ
እዘ ዯንቢ ኣይቕነሰለን፡፡ ጥቅም በዘህ ዯንብ አይቀነስበትም
301
64 ዯንቢ ብዙዔባ ምምሔያሽ 64 ስሇ ዯንቡን ማሻሻሌ

እቲ ኮሚሽን ኣዴሊይ ኾይኑ እንትረኽቦ ነዘ ዯንቢ ኮሚሽኑ አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው ይህንን ዯንብ
ናብ ዛምሌከቶ ኣካሌ ኣቅሪቡ ክመሒየሽ ክገብር ሇሚመሇከተው አካሌ አቅርቦ እንዱሻሻሌ ሉያዯርግ
ይኽእሌ ይችሊሌ
65 በዘ ዯንቢ ብዙዔባ ዖይተሸፇኑ ጉዲያት 65 በዘህ ዯነብ ስሊሌተሸፇኑ ጉዲዮች
በዘ ዯንቢ ዖይተሸፇኑ ምምሔዲራዊ ጉዲያት ምስ በዘህ ዯንብ ያሌተሸፇኑ አስተዲዯራዊ ጉዲዮች
ስቪሌ ሰርቪስ ሔግታትን መትከሊትን ብዛተገናዖበ ከስቪሌ ሰርቪስ ሔግጋትና መርሆዎች በማገናዖበ
ንክፃረዩ ብምግባር ኮሚሽነር ውሳነ ይህበልም፡፡ እንዱጣሩ በማዴረግ ኮሚሽነሩ ውሳኔ ይሰጥባቸዋሌ፡፡
66 እዘ ዯንቢ ዛፀንዏለ ግዚ 66 ዯንቡ የሚፀናበት ግዚ
እዘ ዯነቢ ካብ ግንቦት 30/1998 ዒ/ም ጀሚሩ ዛፀንዏ ይህ ዯንብ ከግንቦት 30/1998 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ይከውን፡፡ ይሆናሌ፡፡

ፕረዘዲንት የትግራይ ብሄራዊ ከሌሊዊ መንግስት
302
ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ

የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ
የትግራይ ብሔራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መበሌ 15 ዒመት ቑ.2 ብሓሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 15ኛ ዒመት ቁ.2
መቐሇ ሇካቲት 10/1999

መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ
መቐሇ የካቲት 10/1999
ዒ/ም ዒ/ም
ዯንቢ ቁፅሪ 2/1999 ዯንብ ቁጥር 2/1999

ብውሌቀ ንክሰርሑ ዜተፇቐዯልም ኦዱተራትን በግሌ መስራት የተፇቀዯሊቸው ኦዱተሮችና የሂሳብ
ክኢሊታት ሒሳብን ብቅዒት ሞያ መረጋገፂ አዋቂዎች የሞያ ብቃት ማረጋገጫ የምስክር ወረቀት
ወረቐት ምስክር ዜወሃበለ ዯንቢ የሚሰጥበት ዯንብ
ኣብ ውሽጢ‟ዙ ክሌሌ ኢንቨስትመንት ንክተባባዕ በክሌለ ውስጥ ኢንቨስትመንት እንዱበረታታ

ኣብ ዜግበር ፃዕሪ ቤት ፅሕፇት ዋና ኦዱተር በሚዯረገው ጥረት ዋና ኦዱተር ፅህፇት ቤት
ካብኡ ዜግባእ ሙያዊ ግሌጋልት ብምውፊይ የበኩለን ሙያዊ አገሌግልት በማበርከት ባሇሃብቱ
ብዒሌ ሃብቲ ኣብ ዜተዋፇሮ ዗ፇር ንግዱ ዗ውዕል በተሰማራበት የንግዴ ዗ርፌ የሚያውሇውን መዋዕሇ
መዋዕሇ ንዋይ ብኣግባቡ ብምሓዜን ምምዜጋብን ንዋይ በአግባቡ በመያዜና በመመዜገብ አስተማማኝ
዗ተኣማምን መረዲእታ ንምርካብን ናይ ግብሪ መረጃ ሇማግኘትና የግብር ግዳታውንም በወቅቱ
ግቡእ‟ውን ብእዋኑ ምኽፊሌ ንክኽእሌ፣ ሇመወጣት እንዱችሌ፣
ናይ ውሌቀ ክፌሇ ኢኮኖሚ ብምጥንኻር ዜሓሸ የግለ ክፌሇ ኢኮኖሚን ማጠናከር የተሻሇ የሂሳብ
ስርዒት ኣተሓሕዚ ሒሳብ ንክህለን ሽፊን አያያዜ ስርዒት እንዱኖርና የኦዱት አገሌግልት
ግሌጋልት ኦዱት ንምዕባይ ስሇዜክእሌ፣ብውሌቀ ሽፊንን ሇማሳዯግ ስሇሚያስችሌ፣በግሌ የሂሳብና
ስራሕቲ ሒሳብን ኦዱትን ዜሰርሑ ሰብ የኦዱት ስራ የሚሰሩ ባሇሙያዎች የሚመሩበትን
ሙያታት ዜምርሕለ ስርዒት ምዜርጋሕን ስርዒት መ዗ርጋትና ከዋና ኦዱተር ፅህፇት ቤት ጋር
ምስቤት ፅሕፇት ዋና ኦዱተር ዜህሌዎም ርክብ የሚኖራቸው ግንኙነት በህግ መወሰን አስፇሊጊ
ብሕጊ ምውሳን ኣዴሊይ ስሇዜኾነ፣ በመሆኑ፣
ቤት ፅሕፇት ዋና ኦዱተር ክሌሌ ትግራይ ኣብ የትግራይ ክሌሌ ዋና ኦዱተር ፅህፇት ቤት ሇማቋቋም

ዲግም መጣየሺ ኣዋጁ ቁፅሪ 51/1994 ዒንቀፅ የወጣ አዋጅ ቁጥር 51/1994 ዒንቀፅ 7(11)
7/11/ ብዜተቐመጠለ ስራሕን ሓሊፌነትን በተቀመጠሇት ስራና ሃሊፉነት መሰረት በግሌ
መሰረት ብውሌቀ ንዜሰርሑ ኦዱተራትን ሇሚሰሩ ኦዱተሮችና የሂሳብ አዋቂዎች በሙያው
ክኢሊታት ሒሳብን ኣብቲ ሞያ ክሰርሕ ዜክእሌ ሉያሰራ የሚችሌ የሙያ ብቃት ማረጋገጫ፣ምስክር
ብቕዒት ሙያ መረጋገፂ ወረቐት ምስክር ወረቀት ሇመስጠት፣ሇማዯስ፣ሇማገዴና ሇመሰረዜ
ንምሃብ፣ ንምሕዲስ፣ ምእጋዴን ምስራዜን እንዱችሌ፣
ንክኽእሌ፣
፣ኣብ ተመሓይሹ ዜወፀ ሕገ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው ሕገመንግስት አንቀፅ 49(3) (ሀ)
ትግራይ፣ዒንቀፅ 49(3)(ሀ)ን(ወ)ን መሰረት ነዙ እና (ወ) መሰረት ይህን ዯንብ ኣውጥቷሌ።
ናይ ሓዯ ዋጋ ብር 4.15 ነጋሪት ጋዛጣ ቑ.ፖ.ሳ 291

303
ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዛጣ ፖ.ሳ.ቁ
ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል።
ክፌሉ ሓዯ ክፌሌ አንዴ

ሓፇሻዊ ጠቅሊሊ
1.ሓፂር ርእሲ፣ 1.አጭር ርዕስ፣

እዙ ዯንቢ “ብውሌቀ ንዜሰርሑ ኦዱተራትን ይህ ዯንብ “በግሌ ሇሚሰሩ ኢዱተሮችና የሂሳብ
ክኢሊታት ሒሳብን ብቅዒት ሙያ መረጋገፂ አዋቂዎች የሙያ ብቃት ማረጋገጫ የምስክር
ወረቐት ምስክር መውሃቢ ዯንቢ ቁፅሪ 2/1999” ወረቀት አሰጣጥ ዯንብ ቁጥር 2/1999” ተብል
ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ።
2.ትርጉም 2.ትርጓሜ፣
ናይቲ ቃሌ ኣገባብ ካሌእ ትርጉም ዗ውህቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም ሉያሰጠው ካሌሆነ
እንተ዗ይኮይኑ ኣብ ውሽጢ‟ዙ ዯንቢ፣ በስተቀር በዙህ ዯንብ ውስጥ፣
1. “ዋና ኦዱተር”ን “ቤት ፅሕፇትን” ማሇት 1. “ዋና ኦዱተር”ና “ፅህፇት ቤት” ማሇት እንዯ
ብቅዯም ሰዒብ ዋና ኦዱተር ብሄራዊ ክሌሊዊ ቅዯም ተከተሊቸው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይን ቤት ፅሕፇት ዋና መንግስት ዋና ኦዱተርና የትግራይ ብሄራዊ
ኦዱተር ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ መንግስት ዋና ኢዱተር ፅህፇት ቤት
ማሇት‟ዩ። ማሇት ነው።
2. “ኮሚቴ”ማሇት ብውሌቀ ፣ኦዱተርን ክኢሊ 2. “ኮሚቴ” ማሇት በግሌ ኦዱተሮችና ሂሳብ
ሒሳብን ኮይኖም ክሰርሑ ንዜዯሌዩ አዋቂዎች ሆነው ሇመስራት የሚፇሌጉ
ኣመሌከቲ ዗ቅርብዎ መረዲእታታት አፃርዩ አመሌካቾችን መረጃዎች አጣርቶ ሇዋና ኦዱተሩ
ንዋና ኦዱተር ውሳነ ሓሳብ ዗ቕርብ የውሳኔ ሃሳብ የሚያቀርብ በዙህ ዯንብ መሰረት
ብመሰረት‟ዙ ዯንቢ ዜተጣየሸ ኣካሌ የተቋቋመ አካሌ ማሇት ነው።
ማሇት‟ዩ።
3. “ዜተፇቐዯለ ኦዱተር” ማሇት ኣብ ትግራይ 3. “የተፇቀዯሇት ኦዱተር” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሌ ውሽጢ ስራሕቲ ኦዱት ክሌሌ ውስጥ የኦዱት ስራ እንዱሰራ በአዋጅ
ንኽካይዴ ብኣዋጅ ቁፅሪ 51/1994ን ቁጥር 51/1994 እና በዙህ ዯንብ መሰረት
ብመሰረት እዙ ዯንቢ‟ዘይን ብቤት ፅሕፇት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ዋና
ዋና ኦዱተር ክሌሌ ትግራይ ብቅዒት ኦዱተር ፅሕፇት ቤት የብቃት ማረጋገጫ
መረጋገፂ ወረቐት ምስክር ዜረኸበ ውሌቀ የምስክር ወረቀት ያገኘ ግሇሰብ ማሇት ነው።
ሰብ ማሇት‟ዩ።
4. “ዜተፇቐዯለ ክኢሊ ሒሳብ ”ማሇት ኣብ 4. “የተፇቀዯሇይ ሂሳብ አዋቂ” ማሇት በትግራይ
ውሽጢ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ውስጥ የሂሳብ ስራ
ስራሕቲ ሒሳብ ንኽሰርሕ ብመሰረት ኣዋጅ እንዱሰራ በአዋጅ ቁጥር 51/1994 እና በዙህ
ቁፅሪ 51/1994ን እዙ ዯንቢ „ዘይን ብቤት ዯንብ መሰረት በዋና ኦዱተር ፅህፇት ቤት
ፅሕፇት ዋና ኦዱተር ብቕዒት መረጋገፂ የብቃት ማረጋገጫ ፌቃዴ ያገኘ ግሇሰብ ማሇት
ፌቓዴ ዜረኸበ ውሌቀ ሰብ ማሇት‟ዩ። ነው።
5. “መምርሒ” ማሇት ነዙ ዯንቢ‟ዘይ መፇፀሚ 5. “መመሪያ” ማሇት ይህንን ዯንብ ሇማስፇፀም
ዜወፅእ ዜርዜር ሓሳብ‟ዩ። የሚወጣ ዜርዜር ሓሳብ ነው።
304

ዜተፇቐዯልም ኦዱተራትን ክኢሊታት ሒሳብን የተፇቀዯሊቸው ኢዱተሮችና ሂሳብ አዋቂዎች
ዜፌፅምዎም ስራሕቲ የሚያከናውኗቸው ስራዎች
3. ዜተፇቐዯልም ኦዱተራት 3. የተፇቀዯሊቸው ኦዱተሮች

1. ዜተዲሇው መግሇፂታት ሒሳብ ኦዱት 1. የተ዗ጋጁ የሂሳብ መግሇጫዎች ኦዱት ማዴረግና
ምግባርን ኣብቶም መግሇፂታት ዗ሇዎም በመግሇጫዎቹ ሊይ ያሊቸውን አስተያየት
ሪኢቶ ምግሊፅ፣ መግሇፅ፣
2. ኣብ ኣተሓሕዚ ሒሳብ፣ፊይናንስን ኦዱትን 2. የሂሳብ አያያዜ፣የፊይናንስና ኦዱት ስሌጠና
ስሌጠና ምሃብ፣ መስጠት፣
3. ናይ ኦዱት ማንዋሌ ከዲሇዉ ይክእለ። 3. የኦዱት ማንዋሌ ሉያ዗ጋጁ ይችሊለ።
4. ዜተፇቐዯልም ክኢሊታት ሒሳብ 4.የተፇቀዯሊቸው ሂሳብ አዋቂዎች

1. ሒሳብ ምዕፃው፣መግሇፂታት ሒሳብ 1. ሂሳብ መዜጋት፣የሂሳብ መግሇጫዎችን
ምዴሊው፣ ማ዗ጋጀት፣
2. ኣተሓሕዚ ሒሳብን ስርዒት ውሽጢ ቁፅፅርን 2. የሂሳብ አያያዜና የውስጥ ቁጥጥር ስርዒትን
ምዜርጋሕ፣ መ዗ርጋት፣
3. ሒሳብ ምፅራይ፣ 3. ሂሳብ ማጣራት፣
4. ናይ ታክስ ሒሳብ ምስራሕ፣ 4. የታክስ ሂሳብ መስራት፣
5. በጀት ምዴሊው፣ 5. በጀት ማ዗ጋጀት፣
6. ትንተና ፊይናንስ ምክያዴ፣ 6. የፊይናንስ ትንተና ማካሄዴ፣
7. ንስራሕቲ ሒሳብ ግሌጋልት ምኽሪ ምሃብ፣ 7. የሂሳብ ስራ የምክር አገሌግልት መስጠት፣
8. ናይ ፊይናንስ ማንዋሌ ከዲለዉ ይኽእለ፣ 8. የፊይናንስ ማንዋሌ ሉያ዗ጋጁ ይችሊለ።

ኮሚቴ ብዚዕባ ምጥያሽ ኮሚቴ ስሇ ማቋቋም
5.ብዚዕባ‟ቲ ኮሚቴ 5. ስሇኮሚቴው

1. ብውሌቀ ንክሰርሑ ዗መሌከቱ ኦዱተራትን 1.በግሌ ሇመስራት ያመሇከቱ ኦዱተሮችና የሂሳብ
ክኢሊታት ሒሳብን በቲ ሙያ ዜዋፇሩ አዋቂዎች በሙያው መስራት የሚችለ
ዜክእለ ምዃኖም ኣረጋጊፅካ ወረቐት መሆናቸውን በማረጋገጥ የምስክር ወረቀት
ምስክር ክወሃቦም፣ ክሕዯሰልም፣ ክእገዴ፣ እንዱሰጣቸው፣እንዱታዯሰሊቸው፣ሇማገዴ፣ሇመሰ
ክስረዜ ንዋና ኦዱተር ሓሳብ ዗ቅርብ ፣ኣብቲ ረዜ ሇዋና ኦዱተሩ ሃሳብ የሚያቀርብ፣በፅህፇት
ቤት ፅሕፇት ካብ ዗ሇዉ ዜተፇሊሇዩ ሓሇፌቲ ቤቱ ካለት የተሇያዩ የስራ ሃሊፉዎች ተጠሪነቱ
ተፀዋዕነቱ ንዋና ኦዱተር ዜኾነ ኮሚቴ ሇዋና ኦዱተር የሆነ ኮሚቴ ይቋቋማሌ።
ይጣየሽ፣
2. ናይቲ ኮሚቴ ኣባሊት ተዋፅኦ፣ተግባርን 2.የኮሚቴው ኣባሊት ተዋፅኦ፣ተግባርና ሃሊፉነት እና
ሓሊፌነትን ስርዒት ኣሰራርሕኡን ዜርዜሩ ላልች የአሰራር ስርአቶች ዜርዜር በመመሪያ
ብመምርሒ ይግሇፅ። ይገሇፃሌ።
305
ክፌሉ አርባዕተ ክፌሌ አራት

ብዚዕባ ብርክታት ዜተፇቐዯልም ኦዱተራትን ስሇተፇቀዯሊቸው ኦዱተሮችና የሂሳብ አዋቂዎች
ክኢሊታት ሒሳብን ዯረጃዎች
6.ብርክታት ዜተፇቐዯልም ኦዱተራት 6.የተፇቀዯሊቸው ኦዱተሮች ዯረጃዎቸ

1.ዜተፇሊሇዩ ብርኪ ትምህርቲ ሌምዱ ስራሕ 1.የተሇያየ የትምህርት ዯረጃ የስራ ሌምዴ ወ዗ተ
ወ዗ተ ዗ሇዎም ዜተፇሊሇዩ ብርክታት ያሊቸው የተሇያዩ የተፇቀዯሊቸው ኦዱተር
ዜተፇቐዯልም ኦዱተራት ይህሌዉ፣ ዯረጃዎች ይኖራለ።
2.እቲ ዜኣነሰ ተዯሊይ ክእሇት ቀዲማይ ዱግሪ 2.አነስተኛው ተፇሊጊ ችልታ የመጀመሪያ ዱግሪ
ብኣካውንቲንግ ኮይኑ ሕዴሕዴ ብርኪ በአካውንቲንግ ሆኖ ሇእያንዲንደ ዯረጃ
ዜጠሌቦ ብርኪ ትምህርቲ፣ሌምዱ ስራሕ--- የሚያስፇሌገውን የትምህርት ዯረጃ፣የስራ
ወ዗ተ ዜርዜር ኣብ መምርሒ ይወፅእ። ሌምዴ---ወ዗ተ ዜርዜር በመመሪያ ይወጣሌ።
7.ብርክታት ዜተፇቐዯልም ክኢሊታት ሒሳብ 7.የተፇቀዯሊቸው የሂሳብ አዋቂዎችና ዯረጃዎች

1.ዜተፇሊሇዩ ብርኪ ትምህርቲ ሌምዱ ስራሕ 1.የተሇያዩ የትምህርት ዯረጃ የስራ ሌምዴ ወ዗ተ
ወ዗ተ ዗ሇዎም ዜተፇሊሇዩ ብርክታት ያሊቸው የተሇያዩ የተፇቀዯሊቸው የሂሳብ
ዜተፇቐዯልም ክኢሊታት ሒሳብ ይህሌዉ፣ አዋቂዎች ዯረጃዎች ይኖራለ።
2.እቲ ዜነኣሰ ተዯሊይ ክእሇት ዱፕልማ 2.አነስተኛው ተፇሊጊ ችልታ በአካውንቲንግ
ብኣካውንቲንግ ኮይኑ ሕዴሕዴ ብርኪ ዱፕልማ ሆኖ ሇእያንዲንደ ዯረጃ
ዜጠሌቦ ብርኪ ትምህርቲ፣ሌምዱ ስራሕ--- የሚያስፇሌገውን የትምህርት ዯረጃ፣የስራ
ወ዗ተ ዜርዜር ኣብ መምርሒ ይወፅእ። ሌምዴ---ወ዗ተ ዜርዜር በመመሪያ ይወጣሌ።
ክፌሉ ሓሙሽተ ክፌሌ አምስት

ምስክር ወረቐት ብዚዕባ ምእጋዴ፣ምስራዜን ስሇምስክር ወረቀት እገዲ፣ስረዚና እዯሳ
ምሕዲስን
8.ወረቐት ምስክር ዜእገዯለ፣ዜስረ዗ለን 8. የምስክር ወረቀት የሚታገዴበት፣ የሚሰረዜበትና

ዜሕዯሰለን ኩነታት የሚታዯስበት ሁኔታዎች
1. እቲ ኮሚቴ ወረቐት ምስክር ዜተውሃቦም 1. ኮሚቴው የምስክር ወረቀት ሇተሰጣቸው

ኦዱተራት ይኹኑ ክኢሊታት ሒሳብ ኦዱተሮች ይሁኑ ሂሳብ አዋቂዎች የተሇያየ
ዜተፇሊሇየ ጥፌኣታት ፇፂሞም‟ዮም ኢለ ጥፊት ፇፅመዋሌ ብል ሲጠረጥር፣
እንትጥርጥር፣ ከከም ኩነታቱ ንዜተውሃቦም እንዯየሁኔታው የተሰጣቸውን የምስክር ወረቀት
ወረቐት ምስክር ክእገዴ፣እቲ ጥፊኣት እንዱታገዴ፣ ጥፊቱ የተፇፀመ መሆኑ ሲረጋገጥ
ምፌፃሞም እንትረጋገፅ ዴማ ክስረዜ ንዋና ዯግሞ እንዱሰረዜ ሇዋና ኦዱተር ሃሳብ
ኦዱተር ሓሳብ የቅርብ። ያቀርባሌ።
2.ወረቐት ምስክር ተኣጊዴዎ ወይ ተሰሪዜዎ 2.የምስክር ወረቀቱ ታግድበት ወይም ተሰርዝበት
ዜነበረ ዜተፇቐዯለ ኦዱተር ወይ ክኢሊ የነበረ የተፇቀዯሇት ኦዱተር ወይም የሂሳብ
ሒሳብ እቲ ፇፂሞዎ ዜነበረ ጥፌኣት አዋቂ ፇፅሞት የነበረው ጥፊት የተስተካከሇ
ዜተስተኻኸሇ ወይ ዜተኣረመ ምዃኑ በቲ ወይም የታረመ መሆኑን በኮሚቴው ሲታመንበት
ኮሚቴ እንትእመነለ እንዯገና ክሕዯሰለ እንዯገና ሉታዯስሇት ይችሊሌ።
ይክእሌ፣ 3.የምስክር ወረቀትን የሚያሳግደ ወይም
3.ወረቀት ምስክር ዗ኣግደ ወይ ዗ሰርዘ የሚያሰርዘ የጥፊት ዒይነቶችና ጥፊቱ
ዒይነታት ጥፌኣትን እቲ ጥፌኣት ሲስተካከሌ የምስክር ወረቀት የሚታዯስበት
ምስተስተኻኸሇ ወረቐት ምስክር ዜሕዯሰለ ወይም እንዯአዱስ የሚሰጥበት አገባብ ዜርዜር
306
ወይ ከምብሓደሽ ዜወሃበለ አገባብ ዜርዜር በመመሪያ ይገሇፃሌ።

ብመምርሒ ይግሇፅ።

ዜተፇሊሇዩ ዴንጋገታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
9. ናይ ምትሕብባር ግቡእ 9. የመተባበር ግዳታ

ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቤት በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ዋና ኦዱተር
ፅሕፇት ዋና ኦዱተር፣ብውሌቀ ንክሰርሑ ፅህፇት ቤት፣በግሌ ሇመስራት የተፇቀሊቸው
ዜተፇቀዯልም ኦዱተራትን ክኢሊታት ሒሳብን ኢዱተሮችና የሂሳብ አዋቂዎች የሙያ ዯረጃቸውን
ብርኪ ሙየኦም ዜሕሌውን፣ናይቲ ሙያ የጠበቁ፣ የሙያው ስነ-ምግባር የሚያከብሩ እና
ስነምግባር ዗ኽብሩን፣ ዜህብዎ ግሌጋልትሕግን የሚሰጡት አገሌግልት ህግና ዯንብን የተከተሇ
ዯንብን ዜተኸተሇ ምዃኑንምቁፅፃር ንኽካኣሌ መሆኑን ሇመቆጣጠር የተፇቀዯሇት ኦዱተር ወይም
፣ዜኾነ ዜተፇቐዯለ ኦዱተር ወይ ክኢሊ ሒሳብ የሂሳብ አዋቂ በተጠየቀ ጊዛ፣
ኣብ ዜተሓተተለ እዋን፣
1.ናይ መንግስታዊ ትካሊት ኦዱት ሪፖርት፣ 1.የመንግስት ዴርጅቶችን የኦዱት ሪፖርት፣
2.ናይ ባዕለ ሓይሉሰብን ናይ ስራሕ 2.የራሱ የሰው ሃይሌና የስራ እንቅስቃሴው፣
ምንቅስቓስን፣
3.ቤት ፅሕፇት ዋና ኦዱተር ትግራይ ዜሓቶም 3.የትግራይ ዋና ኦዱተር ፅህፇት ቤት
ካሌኦት መረዲእታታት ናብቲ ቤት ፅሕፇት የሚጠይቃቸው ላልች አስፇሊጊ መረጃዎችን
ናይ ምቕራብ ግቡእ ኣሇዎ። ሇፅህፇት ቤቱ የማቅረብ ግዳታ አሇበት።
10.ብ዗ይፌቓዴ ስራሕቲ ኦዱት ወይ ሒሳብ 10.የኦዱት ወይም የሂሳብ ስራዎች ያሇፌቃዴ

ምክያዴ ዜተኸሌከሇ ብዚዕባ ምዃኑ፣ መስራት የተከሇከሇ ስሇመሆኑ፤
1.ዜኾነ ውሌቀ ሰብ ብመሰረት‟ዙ ዯንቢ ካብኡ 1.ማንኛውም ግሇሰብ በዙህ ዯንብ መሰረት
ዜዴሇዩ መመ዗ኒ ረቑሓታት ኣማሉኡ የሚፇሇግበትን መመ዗ኛዎች አሟሌቶ
ዜተፇቐዯለ ኦዱተር ወይ ክኢሊ ሒሳብ የተፇቀዯሇት ኦዱተር ወይም የሂሳብ አዋቂ ሆኖ
ኮይኑ ንክሰርሕ ብምምሌካት በቲ ኮሚቴ ሇመስራት በማመሌከት በኮሚቴው ተጣርቶ
ተፃርዩ በቲ ቤት ፅሕፇት ወረቐት ምስክር በፅህፇት ቤቱ የምስክር ወረቀት ካሌተሰጠው
ተዋሂብዎ እንተ዗ይኮይኑ፣ብውሌቀ ስራሕቲ በስተቀር በግሌ የኦዱት ወይም የሂሳብ ስራ
ኦዱት ወይ ሒሳብ ክካየዴ ኣይክእሌን። ማከናወን አይችሌም።
2.ከምኡ‟ውን ካብ ካሌኦት ክሌሊት ዜተዋሀበ 2.እንዱሁም ከላልች ክሌልች የተሰጠ ፌቃዴ ኖሮት
ፌቓዴ ሃይሌዎ ካብ ናይ ክሌሌና መዏቀኒ ከክሌሊችን መሇኪያ ዯረጃዎች በታች ከሆነ የዙህ
ብርክታት ንታሕቲ እንተኾይኑ ንኡስ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ1 ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 1 ናይዙ ዒንቀፅ ተፇፃሚ ይኸውን።
3.ካብቲ ቤት ፅሕፇት ናይ ሙያ መረጋገፂ 3.ከፅህፇት ቤቱ የሙያ ማረጋገጫ የምስክር ወረቀት
ወረቐት ምስክር ዗ይብለ እናሃሇወ ናይ ሳይኖረው የኦዱት ወይም የሂሳብ አያያዜ
ኦዱት ወይ ናይ ኣተሓሕዚ ሒሳብ ግሌጋልት አገሌግልት በግለ ሲሰጥ የተገኘ ማንኛውም ሰው
ክህብ ዜተረኸበ ዜኾነ ሰብ አግባብ ብ዗ሇዎ አግባብ ባሇው ህግ ተከሶ ይቀጣሌ።
ሕጊ ተኸሲሱ ይቅፃዕ።
307
11.ኣብ ናይ መንግስቲ ስራሕ ብዚዕባ ዗ሇዉ 11.በመንግስት ስራ ሊይ ስሊለ አመሌካቾች፣

ኣመሌከቲ
ኣብ ናይ መንግስቲ ስራሕ ዗ሇዉ፣ዜተፇቐዯልም በመንግስት ስራ ሊይ ያለ የተፇቀዯሊቸው ኢዱተሮች

ኦዱተራት ወይ ክኢሊታት ሒሳብ ኮይኖም ወይም የሂሳብ አዋቂዎች ሆነው ሇመስራት የምስክር
ክሰርሑ ወረቐት ምስክር ክወሃቦም ከመሌክቱ ወረቀት እንዱሰጣቸው ሉያመሇክቱ ይችሊለ።ሆኖም
ይክእለ‟ዮም።ይኹን‟በር ምስ‟ቲ ዜሓዜዎ ስራሕ ከያዘት የስራ ፀባይ ጋር የሚፃረር ከሆነ ተፇፃሚነት
ጠባይ ዜፃባእ እንተኾይኑ ተፇፃምነት አይኖረውም።ሇግሇሰቦች ፌቃዴ ሲሰጥ የአሰጣጡን
ኣይህሌዎን፣ንውሌቀ ሰባት ፌቓዴ እንትወሃብ አገባበ በሚመሇከት ዜርዜሩ በመመሪያ ይገሇፃሌ።
አገባብ ኣወሃህባኡ ዜምሌከት ኣብ መምርሒ
ብዜርዜር ይንፀር፣
12.ክፌሉት ግሌጋልት 12.የአገሌግልት ክፌያ
1.እቲ ቤት ፅሕፇት ፌቓዴ ንዜሃቦም 1.ፅህፇት ቤቱ ፌቃዴ ሇሰጣቸው ኦዱተሮችና የሂሳብ
ኦዱተራትን ክኢሊታት ሒሳብን ናይ አዋቂዎች የአገሌግልት ዋጋ ያስከፌሊሌ፣
ግሌጋልት ዋጋ የኽፌሌ። 2.ዜርዜር አከፊፇለ እና መጠኑ በመመሪያ
2.ዜርዜር አከፊፌሌኡን መጠኑን ብመምርሒ ይወሰናሌ።
ይውሰን፣
13.መምርሒ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 13.መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
ናይዙ ዯንቢ‟ዘይ መፇፀሚ መምርሕን እቶም የዙህ ዯንብ ማስፇፀሚያ መመሪያ ፌቃዴ ያገኙ
ፌቓዴ ዜረኸቡ ኦዱተራትን ክኢሊታት ሒሳብን ኦዱተሮችና የሂሳብ አዋቂዎች የሚሰሩበት የስነ
ዜሰርሕለ ናይ ስነምግባር መምርሒ ናይ ምግባር መመሪያ የማውጣት ስሌጣን ሇፅህፇት ቤቱ
ምውፃእ ስሌጣን ነቲ ቤት ፅሕፇት ተዋሂቡ ተሰጥቷሌ።
ኣል።
14.እዙ ዯንቢ ዜፀንዏለ እዋን 14.ይህ ዯንብ የሚፀናበት ጊዛ
እዙ ዯንቢ ካብ ሇካቲት 10/1999 ዒ.ም ዕሇት ይህ ዯንብ ከየካቲት 10/1999 ዒ.ም ጀምሮ የፀና
ጀሚሩ ዜፀንዏ ይኸውን። ይሆናሌ።
ፕሬዙዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ፕሬዙዲንት
308
ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ

የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ
መቐሇ ጥቅምቲ 23/1999

መንግስቲ ትግራይ ዜወፀ
መቐሇ ጥቅምት 23/1999
ዒ/ም ዒ/ም
ዯንቢ ቁ 37/1999 ዒ.ም ዯንብ ቁ.37/1999 ዒ.ም

ምምሕዲርን ኣጠቓቕማን ገጠር መሬት ንምውሳን ዜወፀ የገጠር መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም ሇመወሰን የወጣ
ዯንቢ ዯንብ
ምምሕዲርን ኣጠቓቕማን ገጠር መሬት ብዜምሌከት የገጠር መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም በተመሇከተ
ዜወፀ ናይ ኢትዮጰያ ፋዳራሌ መንግስቲ ኣዋጅ የወጣ የኢትዮጰያ ፋዳራሌ መንግስት አዋጅ ቁጥር
ቁፅሪ456/1997 መሰረት ብምግባር ዜወፀ ናይዙ 456/1997 መሰረት በማዴረግ የወጣ የዙህ ክሌሌ
ክሌሌ ምምሕዲርን ኣጠቓቕማን ገጠር መሬት የገጠር መሬት ኣስተዲዯርና ኣጠቃቀም ሇመወሰን የወጣ
ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ ኣፇፃፅማ ዜርዜር ዯንቢ አዋጅ አፇፃፀም ዜርዜር ዯንብ ማውጣት አስፇሊጊ ሆኖ
ምውፃእ ኣዴሊይ ኮይኑ ብምርካቡ፣ በመገኘቱ፣
ቤት ምኽሪ ስራሕ ፇፃሚ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስራአስፇፃሚ
ትግራይ ተመሓይሹ ብዜወፀ ሕገመንግስቲ ክሌሌ ምክር ቤት ተሻሽል በወጣው የትግራይ ክሌሌ
ትግራይ ዒንቀፅ 56 ኑኡስ ቁፅሪ 7ን ብኣዋጅ ቁፅሪ ህገመንግስት አንቀፅ 56 ንኡስ አንቀፅ ቁጥር 7 እና
97/1998 ዒንቀፅ 28/1/ ብዜተውሃቦ ስሌጣን መሰረት በአዋጅ ቁጥር 97/1998 አንቀፅ 28/1 በተሰጠው
እዙ ዯንቢ ኣውፂኡ ኣል። ስሌጣን መሰረት የሚከተሇውን ዯንብ አውጥተዋሌ።
ዒንቀፅ 1.ሓፂር ርእሲ አንቀፅ 1.አጭር ርእስ
እዙ ዯንቢ “ምምሕዲርን ኣጠቓቕማን ገጠር መሬት ይህ ዯንብ “የገጠር መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም
ንምውሳን ዜወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 37/1999” ተባሂለ ሇመወሰን የወጣ ዯንብ ቁጥር 37/199” ተብል ሉጠቀስ
ክጥቀስ ይከኣሌ። ይችሊሌ።
ናይ ሓዯ ዋጋ ብር 8.50 ነጋሪት ጋዛጣ ቑ.ፖ.ሳ 291

ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዛጣ ፖ.ሳ.ቁ
309
ዒንቀፅ 2.ትርጉም አንቀፅ 2.ትርጉም

ኣብዙ ዯንቢ ውሽጢ በዙህ ዯንብ ውስጥ
1. “ኣባሌ ምክሌኻሌ ሃገር” ማሇት ኣብ ምክሌኻሌ 1. “የአገር መከሊከያ አባሌ” ማሇት በአገር መከሊከያ
ሃገር ኮይኑ ኣብ ምስራሕ ዜርከብ ማሇት‟ዩ ሆኖ በመስራት ሊይ የሚገኝ አባሌ ማሇት ነው፣
2. “ስውእ” ማሇት ብምክሌኻሌ ሃገር ስውእ ምዃኑ 2. “የተሰዋ” ማሇት በአገር መከሊከያ የተሰዋ መሆኑን
ዜተረጋገፀን ቅዴም ኢለ‟ውን ኣብ ቃሌሲ ሕዜቢ የተረጋገጠና ቀዯም ብልም በትግራይ ሕዜብ ትግሌ
ትግራይ ስውእ ምዃኑ ዜተረጋገፀ እዩ፣ የተሰዋ መሆኑ የተረጋገጠሇት ነው፣
3. “ጉዴእ አካሌ” ማሇት ኣብ ዜተፇሊሇዩ ግንባራት 3. “የአካሌ ጉዲተኞች” ማሇት በተሇያዩ የጦርነት
ዒውዯ ኩናትን ኣብ ዜሓሇፇ ቃሌሲን ናይ ኣካሌ ግንባሮችና ባሇፇው ትግሌ የአካሌ ጉዲት
መጉዲእቲ ዜበፅሖን ብዜተፇሊሇየ ምኽንያት ክሳብ የዯረሰበትና በተሇያዩ ምክንያቶች እስከ አሁን
ሕዙ ናይ ጡረታ መሰሌ ዗ይተሓሇወለ ጉዴእ የጡረታ መብት ያሌተጠበቀሇት የአካሌ ጉዲተኞች
ኣካሇ‟ዩ፣ ነው።
4. “ጣበያ ዜሇቐቐ” ማሇት ትሕዜቶ መሬቱ ካብ 4. “ቀበላውን የሇቀቀ” ማሇት የመሬት ይዝታው
ዜርከበለ ጣብያ ክሌተ ዒመትን ሌዕሉኡን ካብቲ ከሚገኝበት ቀበላ ሇሁሇት ዒመትና ከዙያ በሊይ
ጣብያ ሙለእ ስዴርኡ ሒዘ ወይ ከዒ ክፊሌ ቤተሰቡን በሙለ ይዝ ወይም የተወሰኑ ቤተሰቦቹን
ስዴርኡ ገዱፈ ጣብያኡ ገዱፈ ዜኸዯ ሰብ ማሇት‟ዩ ትቶ የሄዯ ሰው ማሇት ነው፣
5. “ማዕዴን” ማሇት ኣጠቓቕማ ማዕዴን ንምውሳን 5. “ማእዴን” ማሇት የማኣዴን አጠቃቀም ሇመወሰን
ዜወፀ አዋጅ ዜሃቦ ትርጉም ህሌው ኮይኑ የወጣ አዋጅ የሰጠውን ትርጉም እንዯተጠበቀ ሆኖ
ንዜተፇሊሇየ ህንፃታት ዜውዕለ ብናይ ሰባት ፃዕሪ ሇተሇያዩ ህንፃዎች የሚውሌ በሰው ጉሌበት የሚወጡ
ዜፇርዩ ከም ሑፃ፣ እምኒ፣ ኖራ፣ ብልኬትጡብ፣ እንዯ አሸዋ፣ዴንጋይ፣ ኖራ፣ ሸክሊ፣ ጠጠር፣
ፀፀር፣ ሓመዴን ዜመሳሰለን ከምኡ‟ውን ናይ አመዴና የመሳሰለትን እንዱሁም የተፇጥሮ
ተፇጥሮ ማዕዴናት ማሇት እዩ፣ ማእዴናት ማሇት ነው፣
6. “ፌቓዴ” ምስ ምምሕዲርን አጠቓቅማን መሬትን 6. “ፌቃዴ” ማሇት ከመሬት አጠቃቀምና አስተዲዯር
ምትእስሳር ዗ሇዎም ማዒዴናት ኣሌሚዕኻ ትስስር ያሇውን ማዕዴኖች በማሌማት ሇመጠቀም
ንምጥቃም ዜውሃብ ፌቓዴ‟ዩ፣ የሚሰጥ ፇቃዴ ነው፣
7. “ኮሚቴ” ብመሰረት እዙ ዯንቢ ኣጠቓቅማን 7. “ኮሚቴ” ማሇት በዙህ ዯንብ መሰረት የመሬት
ምምሕዲርን መሬት ንምፌፃም ስሌጣን ዜተውሃቦም አጠቃቀምና አስተዲዯር ሇማስፇፀም ስሌጣን
ብዯረጃ ጣብያን ቁሸትን ዜጣየሹ ኮሚቴታት‟ዮም፣ የተሰጣቸው በቀበላና ጎጥ ዯረጃ የሚቋቋሙ
8. “ሌምዒት ሕርሻ” ማሇት ኣብ ሌዕሉ መሬት ዜርከብ ኮሚቴዎች ናቸው፣
ብሰብ ይኹን ብተፇጥሮ ዜሇምዐ ቀወመቲ 8. “የእርሻ ሌማት” ማሇት በመሬት ሊይ የሚገኝ
ኣትክሌቲ፣ ኣግባራትን ናይ ሕርሻ ዗ራእትን በሰውም ይሁን በተፇጥሮ የሚሇሙ ቋሚ
ከምኡ‟ውን እንስሳታት ዗ቤትን ገዲምን ዗ጠቓሌሌ አትክሌቶች፣ ዚፍች፣ የእርሻ ዗ሮችና እንዱሁም
እዩ፣ የቤትና የደር እንስሳት ያጠቃሌሊሌ፣
9. “ዕቀባ ሓመዴን ማይን” ማሇት ሃፌቲ ተፇጥሮ 9. “የውሃና አፇር ጥበቃ” ማሇት የተፇጥሮ ሃብት
ብኣግባቡን ብቁጠባን ንምጥቃም ኣብ ሌዕሉ በአገባቡና በቁጠባ ሇመጠቀም በመሬት ሊይ
መሬት ዜካየዴ ክንክን ሃፌቲ ተፇጥሮን ናይ ዕቀባ የሚካሄዴ የተፇጥሮ ሃብት እንክብካቤና የጥበቃ
ስራሕትን እዩ፣ ስራዎችን ነው፣
10. “ጡረታ/ቦርዴ” ማሇት ቅዴም ክብሌ ኣባሊት 10. “ጡረታ/ቦርዴ” ማሇት ቀዯም ብሇው የአገር
310
ምክሌኻሌ ሃገር ነይሮም ብጡረታ/ቦርዴ ዜተገሇለ መከሊከያ አባልች ኖረው በጡረታ/ቦርዴ የተሰናበቱ
ኣባሊት ሰራዊት ነበር‟ዮም፣ የሰራዊቱ አባሌ የነበሩ ናቸው፣
11. “ኣዋጅ” ማሇት ናይ ክሌሌ ትግራይ ኣጠቓቅማን 11. “አዋጅ ማሇት የትግራይ ክሌሌ የገጠር መሬት
ምምሕዲርን ገጠር መሬት ንምውሳን ዜወፀ ኣዋጅ አጠቃቀምና አስተዲዯር ሇመወሰን የወጣ አዋጀ
ቁፅሪ97/98ማሇት እዩ። ቁጥር 97/98 ማሇት ነው።

ኮሚቴ ምምሕዲርን ኣጠቓቅማን ገጠር መሬት የገጠር መሬት አጠቃቀምና አስተዲዯር ኮሚቴ
ዒንቀፅ 3. ምጥያሸ አንቀፅ 3 መቋቋም

ብዯረጃ ጣብያን ቁሸትን ኮሚቴ ምምሕዲርን በቀበላና በጎጥ ዯረጃ የገጠር መሬት አስተዲዯርና
ኣጠቓቅማን ገጠር መሬት ዴሕሪ ሕዙ ኮሚቴ ጣብያ አጠቃቀም ኮሚቴ ካሁን በኋሊ የቀበላ ወይም የጎጥ
ወይ ኮሚቴ ቁሸት ዜበሃሌ በዙ ዯንቢ ተጣይሹ ኣል ኮሚቴ እየተባሇ የሚጠራ በዙህ ዯንብ ተቋቁሟሌ።
ዒንቀፅ 4 ኣባሊት ኮሚቴ ጣብያ አንቀፅ 4 የቀበላ ኮሚቴ አባልች
ኮሚቴ ጣብያ ምምሕዲርን ኣጠቓቅማን ገጠር መሬት የቀበላና የገጠር መሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም ኮሚቴ
ካብቲ ጣብያ ቤት ምክሪ ብዜውከሌ ኣቦ መንበር ከጣብያው ምክር ቤት በሚወከሌ ሉቀመንበር የሚመራ
ዜምራሕ ኮይኑ እዝም ዜስዕቡ ኣባሊት ይህሌውዎ፣ ሆኖ የሚከተለት አባልች ይኖሩታሌ፣
1. ካብ ሕዴሕዴ ቁሸት እቲ ጣብያ ብህዜቢ ዜውከለ 1. ከእያንዲንደ የቀበላ ጎጥ በሕዜብ የሚወከለ አንዴ
ሓዯሓዯ ሰብ አንዴ ሰው፣
2. ካብቲ ጣብያ ቤት ፅሕፇት ማሕበር ዯቂ አንስትዮን 2. ከቀበላው የሴቶች ማህበርና የሴቶች ጉዲይ ፅህፇት
ዜውከሊ ክሌተ ዯቂ ኣንስትዮ፣ ቤቶች የሚወከለ ሁሇት ሴቶች፣
3. መሬት ብ዗ይብልም ዜውከለ ክሌተ መሬት 3. መሬት በላሊቸው የሚወከለ ሁሇት መሬት የላሊቸው
዗ይብልም መናእሰይ፣ ወጣቶች፣
4. እቲ ኮሚቴ ናይ ዯቂ ኣንስትዮ ተሳትፍ ዗ረጋግፁ 4. ኮሚቴው የሴቶችን ተሳትፍ ያረጋገጠ መሆን
ክኸውን ይግባእ፣ አሇበት።
ዒንቀፅ 5 ኣባሊት ኮሚቴ ቁሸት አንቀፅ 5 የጎጥ ኮሚቴ አባልች

ኮሚቴ ቁሸት ምምሕዲርን ኣጠቓቅማን ገጠር መሬት የጎጥ የመሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም በኮሚቴው
በቶም ኮሚቴ ብዜምረፅ ኣቦ መንበር ዜምራሕ ኮይኑ በሚመረጥ ሉቀመንበር የሚመራ ሆኖ የሚከተለት
እዝም ዜስዕቡ ኣባሊት ይህሌዉዎ፣ አባልች ይኖሩታሌ፣
1. በቲ ቁሸት ህዜቢ ዜመረፁ ኣርባዕተ ኣባሊት፣ 1. በጎጡ ህዜብ የሚመረጡ አራት አባልች፣
2. ካብ ማሕበር ዯቂ ኣንስትዮ እቲ ቁሸት ዜውከሊ 2. ከጎጡ የሴቶች ማሕበር የሚወከለ ሁሇት ሴቶች፣
ሰሇስተ ዯቂ ኣንስትዮ፣
311
3. ብህዜቢ ካብ ዜምረፁ ተወከሌቲ ኣባሊት 3. በሕዜብ ከተመረጡ ተወካዮች ቢያንስ ሁሇቱም

እንተወሓዯ እቶም ክሌተ መሬት ካብ ዗ይብልም መሬት ከላሊቸው ወጣቶች መሆን አሇባቸው፣
መናእሰይ ክኾኑ ይግባእ፣ 4. ኮሚቴው የሴቶች ተሳትፍ ያረጋገጠ መሆን አሇበት።
ዒንቀፅ 6 ተፀዋዕነትን ስራሕ ዗በን ኮሚቴታት ጣብያን አንቀፅ 6 የቀበላና የጎጥ ኮሚቴዎች የስራ ዗መንና
ቁሸትን ተጠሪነት
1. ስራሕ ዗መን ኮሚቴታት ጣብያን ቁሸትን ክሌተ 1. የቀበላና የጎጥ ኮሚቴዎች የስራ ዗መን ሁሇት አመት
ዒመት ይኸውን፣ ይሆናሌ፣
2. ናይዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ /1/ ዴንጋገ 2. የዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ (1) ዴነጋጌ ቢኖርም
እንተሃሇወ‟ዉን ካብ ኣባሊት እቶም ኮሚቴ ገሉኦም ከኮሚቴው አባልች የተወሰኑት እንዱቀጥለት
ንኽቅፅለ ክውሰን ይኽእሌ፣ ሉወሰን ይችሊሌ፣
3. ተፀዋዕነት ኮሚቴ ጣብያ ንዳስክ ወረዲን ንዜመረፆ 3. የቀበላው ኮሚቴ ተጠሪነቱ ሇወረዲው ዳስክና
ህዜቢን ይኸውን ፣ ሇመረጠው ህዜብ ይሆናሌ፣
4. ተፀዋዕነት ኮሚቴ ቁሸት ንኮሚቴ ጣብያን 4. የጎጥ ኮሚቴው ተጠሪነት ሇቀበላው ኮሚቴና
ንዜመረፆ ህዜብን ይኸውን ፣ ሇመረጠው ህዜብ ይሆናሌ፣
5. ኮሚቴታት ጣብያን ቁሸትን በቲ ኮሚቴ ዜምረፅ 5. የቀበላና ጎጥ ኮሚቴዎች በኮሚቴው የሚመረጥ ፀሃፉ
ሃሊፉ ይህሌዎም፣ ይኖራቸዋሌ፣
6. ኮሚቴ ጣብያ በቲ ኮሚቴ ዜምረፅ ተሓዙ ገን዗ብ 6. የቀበላ ኮሚቴ በኮሚቴው የሚመረጥ ገን዗ብ ያዥ
ክህሌዎ ይኽእሌ፣ ሉኖረው ይችሊሌ፣
ዒንቀፅ 7 ስርዒት ኣኼባ ኮሚቴታት ጣብያን ቁሸትን፣ አንቀፅ 7 የቀበላና ጎጥ ኮሚቴዎች የስብሰባ ስነስርዒት
1. ካብ ፌርቂ ንሊዕሉ ኣባሊት ኮሚቴታት ጣብያን 1.የቀበላና ጎጥ ኮሚቴ አባልች ከግማሽ በሊይ ሲገኙ
ቁሸትን እንትርከቡ ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፣ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ፣
2. ውሳነታት ኮሚቴ ጣብያን ቁሸትን ዜሓሌፌ 2.የቀበላና የጎጥ ኮሚቴ ውሳኔ የሚያሌፇው በዴምፅ
ብዴምፂ ብሌጫ ይኸውን።ኮይኑ ግን እቲ ዴምፂ ብሌጫ ይሆናሌ።ሆኖምዴምፁ እኩሌ ሲሆን
ማዕረ እንተኾይኑ ኣካቢ ብዜህቦ ዴምፂ ይውሰን። ሰብሳቢው በሚሰጠው ዴምፅ ይወሰናሌ።
ዒንቀፅ 8 ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴታት ጣብያን አንቀፅ 8 የቀበላና ጎጥ ኮሚቴዎች ስሌጣንና ተግባር
ቁሸትን
1. ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴ ጣብያ፣ 1.የቀበላው ኮሚቴ ስሌጣንና ተግባር
ሀ.ህዜቢ እቲ ጣብያ ምምሕዲርን አጠቓቅማን ገጠር ሀ.የቀበላ ህዜብ የገጠር መሬት አጠቃቀምና አስተዲዯር
መሬት ብዜምሌከት ግንዚቢኡ ንኽዒቢ አስተምህሮ በሚመሇከት ግንዚቤው እንዱያዴግ ትምህርት
ሇ.ኣብ ዜተፇሊሇዩ ቁሸታት እቲ ጣብያ ምምሕዲርን ሇ.በቀበላው የሚገኙ የተሇያዩ ጎጦች የመሬት
ኣጠቓቅማን ገጠር መሬት ብዜምሌከት ዜሊዒለ ፀገማት አስተዲዯርና አጠቃቀም በሚመሇከት የሚነሱ
እናተመያየጡ መፌትሒ ሓሳብ ብምንፃር ዜምሌከቶ ችግሮችን እየተወያዩ የመፌትሄ ሃሳብ በማንጠር
ኣካሌ ውሳነ ንክህበለ ይገብር፣ የሚመሇከተው አካሌ ውሳኔ እንዱሰጥበት ያዯርጋሌ፣
312
ሐ.ብዜምሌከቶ ኣካሌ ውሳነ ዜረኸቡ ጉዲያት ሐ.በሚመሇከተው አካሌ ውሳኔ ያገኙ የገጠር መሬት
ምምሕዲርን ኣጠቓቅማን ገጠር መሬትምስ ኣካሊት አጠቃቀምና አስተዲዯር የሚመሇከቱ ጉዲዮች
ምምሕዲር ብምዃን ተፇፃሚነት ክህሌዎም ከአስተዲዯር አካልች ጋር በመሆን ተፇፃሚነት
የተሓባብሩ ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ እንዱያገኙ ያስተባብራለ፣ ኣፇፃፀሙንም
ይከታተሊለ፣
መ.ትሕዜቶ መሬት ብዜምሌከት ካርታ እንትስራሕ መ.የመሬት ይዝታ በሚመሇከት ካርታ ሲሰራ ሕዜቡንና
ነቲ ህዜብን ዜምሌከቶም ኮሚቴታት ቁሸት የሚመሇከታቸው የጎጥ ኮሚቴዎች በማስተባበር
ብምትሕብባር ይሰርሕ፣ህዜቢ ሓሳቡ ንክህበለ ይሰራለ፣ሕዜብ ሃሳቡን እንዱሰጥበት ሁኔታዎችን
ኩነታት የመዒራርዩ፣ ያመቻቻለ፣
ረ.ትሕዜቶ መሬት መረጋገፂ ዯብተር ዜዕዯሇለ ረ.የመሬት ይዝታ ማረጋገጫ ዯብተር የሚሰጥበትን
ፕሮግራም ምስቲ ጣብያ ምምሕዲርን ወረዲ ፕሮግራም ከቀበላው አስተዲዯርና የወረዲው ዳስክ
ዳስክን ብምርዴዲእ ይውሱን፣ውሳኒኡ ህዜቢ ጋር በመረዲዲት ይወስናሌ፣ውሳኔው ሕዜቡ
ንክፇሌጦ ይገብሩ፣ እንዱያውቀውያዯርጋሌ፣
ሰ.ትኽክሇኛነት ትሕዜቶ መሬት መረጋጋፂ ዯብተር ሰ.የመሬት ይዝታ ዯብተር የወሰደትን ሰዎች
ዜወሰደ ሰባት የረጋግፅ፣ ትክክሇኛነት ያረጋግጣሌ፣
ሸ.ኣብቲ ጣብያ ዜርከብ ብሓባር ዜሇምዕ መሬት ምሰቲ ሸ.በቀበላው የሚገኙ በጋራ የሚሇማ መሬት ከቀበላው
ጣብያ ምምሕዲር ብምዃን ይቆፃፀሩ፣ክትትሌ አስተዲዯር በመሆን ይቆጣጠራለ፣ክትትሌ
ንክግበርውን ነቲ ህዜቢ የተሓባብሩ፣ እንዱዯረግም ሕዜቡን ያስተባብራለ፣
ቀ.ናይ ሕዴሕዴ ሓረስታይ ትሕዜቶ መሬት ቀ.የእያንዲንደ አርሶ አዯር የመሬት ይዝታ በባህሊዊና
ብባህሊውን ዗መናዉን መንገዱ ተሇኪዐ ስፌሓት ዗መናዊ መንገዴ ተሇክቶ የመሬት ስፊት፣የሇምነት
መሬትን ዯረጃ ሌሙዕነት መዋስንን ምስተፇሇጠ ዯረጃና አዋሳኙን ከታወቀ በኋሊ በመዜገብ
ኣብ መዜገብ ንክሰፌር ይገብሩ፣በዙ ዜምሌከት እንዱሰፌር ያዯርጋለ፣በዙሀ የተነሳ ሌዩነት ወይ
ኣፇሊሊይ ወይ ዴማ ዗ይምዴዲእ እንተተፇጢሩ አሇመግባባት ከተፇጠረ አጣርተው የውሳኔ ሃሳብ
ኣፃርዮም ናይ ውሳነ ሓሳብ ብምቅራብ ናብ ወረዲ በማቅረብ ወዯ ወረዲ ዳስክ ሪፖርት ያዯርጋለ፣
ዳስክ ንክወሃብ ይገብሩ፣
በ.ንመንግስታውን ዗ይመንግስታውን ትካሊት ዜውሃብ በ.ሇመንግስታዊና መንግስታዊ ሊሌሆኑ ዴርጅቶች
መሬት ብቴክኒክ ዯረጃ ምስተረጋገፀ ናይ ትሕዜቶ የሚሰጥ መሬት በቴክኒክ ዯረጃ ከተረጋገጠ የይዝታ
መረጋገፂ ዯብተር በቲ ወረዲ ዳስክ ንክወሃብ ማረጋገጫ ዯብተር በወረዲው ዳስክ እንዱሰጥ
ይገብሩ፣ ያዯርጋለ፣
ተ.ንኢንቨስትመንት ዜወሃብ መሬት ናይቲ ፕሮጀክት ተ.ሇኢንቨስትመንት የሚሰጥ መሬት የፕሮጀክቱ
ወዴዒውነት፣ምችውነትን ብቴክኒክ ዯረጃ ወቅታዊነት ፣አመቺነትና በቴክኒክ ዯረጃ ተረጋግጦ
ተረጋጊፁ እንትሊኣኽ ነቲ ፕሮጀክት ዗ዴሉ መሬት ሲሇካ ሇፕሮጀክቱ የሚያስፇሌግ መሬት በማመቻቸት
ብምምችቻው ይዕዴለ፣ዜርዜር ኣፇፃፅማ ይሰጣለ፣ዜርዜር አፇፃፀሙ በመመሪያ ይወሰናሌ፣
ብመምርሒ ይውሰን፣
313
ቸ.ኣብ ውሽጢ እቲ ጣብያ ኣብ መንጎ ሰብ ትሕዜቶ ቸ.በቀበላ ውስጥ በባሇይዝታዎች የሚዯረግ የመሬት
ዜግበር ስምምዕ ሌውውጥ መሬት ኣብ ማሕበራዊ ሌውውጥ ስምምነት በማህበራዊ ፌርዴ ቤት
ቤት ፌርዱ ንክፀዴቅ ብምግባር ብመሰረት እቲ እንዱፀዴቅ በማዴረግ በመሬት ሌውውጡ መሰረት
ሇውጢ መሬት ናይ ትሕዜቶ መረጋገፂ የይዝታ ማረጋገጫ ዯብተር ተስተካክል እንዱሰጥ
ዯብተር፣ተመዒራርዩ ንክውሃብ ይገብሩ፣ ያዯርጋለ፣
ነ.ኣብምምሕዲርን ኣጠቓቅማን ገጠር መሬት ነ.በመሬት አስተዲዯርና አጠቃቀም በተመሇከተ ያጋጠመ
ብዜምሌከት ን዗ጋጠመን ፀገም ብኮሚቴ ቁሸት ችግር በጎጡ ኮሚቴ ሇቀረበ መፌትሔ ሓሳብ በማየት
ዜቐርብ ናይ መፌትሒ ሓሳባት ብምርኣይ ውሳነ ውሳኔ ይሰጣለ፣
ይህበለ፣
ኘ.ኣብ ውሸጢ ጣብያ ዜርከብ ናይ ህዜብን መንግስትን ኘ.በቀበላው ውስጥ የሚገኝ የህዜብና የመንግስት ክፌት
ከፌቲ መሬት ምስቲ ጣብያ ምምሕዲር ብምዃን መሬት ከቀበላው አሰተዲዯር በመሆን ተከብሮ
ተኸቢሩ ንክፀንሕ ይገብሩ ካብ ሕጊ ወፃኢ እንዱቆይ ያዯርጋለ፣ከህግ ውጭ እንዲይያዜም
ከይተሓዜ ቁፅፅር ይገብሩ። ቁጥጥር ያዯርጋለ፣
2.ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴ ቁሸት 2.የጎጥ ኮሚቴ ስሌጣንና ተግባር
ሀ. ኣብ ውሽጢ እቲ ቁሸት ትሕዜቶ መሬት ሀ.በጎጡ ውስጥ የመሬት ይዝታ በተመሇከተ የሚነሱ
ብዜምሌከት ዜሇዒለ ጎንፅታት ወይ ምስሕሓባት ግጭቶች ወይም አሇመግባባት አጣርተው ሇቀበላ
ኣፃርዮም ናይ ውሳነ ሓሳብ ናብ ጣብያ ኮሚቴ ኮሚቴ የውሳኔ ሃሳብ ያቀርባለ፣ውሳኔ ሃሳቡ መሰረት
የቅርቡ፣ነቲ ውሳነ ሓሳብ መሰረት ብምግባር በማዴረግ በቀበላ ኮሚቴው የሚሰጥ ውሳኔ ተግባር
ብጣብያ ኮሚቴ ዜውሃብ ውሳነ ኣብ ተግባር ሊይ እንዱውሌ ያዯርጋሌ፣
ንክውዕሌ ይገብሩ፣
ሇ. ሇውጣ ዯፌተር ትሕዜቶ መረጋገፂ እንትዴሇ ሇ.የይዝታ ማረጋገጫ ዯብተር መሇወጥ ሲፇሇግ
ኣቐዱሙ ተዋሂቡ ዜነበረ ትሕዜቶ መረጋገፂ አሰቀዴሞ ተሰጥቶ የነበረውን የይዝታ ማረጋገጫ
ዯፌተር ይእክቡ ሓደሽ ንክወሃብ ዴማ ናብ ጣብያ ዯብተር ይሰበሰባለ።አዱስ እንዱሰጥም ሇቀበላ
ኮሚቴ ሪፖርት ይገብሩ፣ ኮሚቴ ሪፖርት ያዯርጋለ፤
ሐ.ትሕዜቶ መሬቶም ብዜግባእ ዗ይንከባኸቡ ሐ.የመሬት ይዝታቸውን በሚገባ የማይንከባከቡ
ተጠቐምቲ መሬት እንተጋጥሙ ብቀዲምነት ምክሪ ተጠቃሚዎች ሲያጋጥሙ መጀመሪያ ምክር
ይህቡ በቲ ዜተውሃበ ምክሪ ከስተኻኽለ ዗ይከኣለ ይሰጣለ።በተሰጣቸው ምክር ሉያስተካክለ ያሌቻለ
ተጠቐምቲ መሬት ብመረዲእታ ብምዴጋፌ ናብ በማስረጃ በማስዯገፌ ሇቀበላ ኮሚቴ ሪፖርት
ኮሚቴ ጣብያ ሪፖርት ይገብሩ፣ ያዯርጋለ፣
መ.ኣብ ውሽጢ እቲ ቁሸት ዜርከብ ናይ ሓባር ትሕዜቶ መ.በጎጡ ውስጥ የሚገኙ የጋራ የይዝታ መሬት የሌማት
መሬት ስራሕቲ ሌምዒት ምስ ምምሕዲር ኣካሊት ስራዎች ከአሰተዲዯርና አካልች በመሆን
ብምዃን የተሓባብሩ፣ይቆፃፀሩ፣ ያስተባብራለ፣ ይቆጣጠራለ፣
314
ረ.ሓዯሸቲ ሕቶ ምጥቃም መሬት እንትቀርቡ ምስ ረ.አዲዱስ የመሬት መጠቀም ጥያቄ ሲቀርቡ

ኣካሊት ምምሕዲር ብምዃን ብቅዯም ሰዒቦም ከአሰተዲዯር አካልች በመሆን በቅዯም ተከተሊቸው
መዜጊቦም ብምሓዜ ንኮሚቴ ጣብያ ሪፖርት መዜግበው በመያዜ ሇቀበላ ኮሚቴ ሪፖርት
ይገብሩ፣ ያዯርጋለ፣ውሳኔ ሲያገኝም ሇተግባራዊነቱ
ያስተባብራለ፣
ሰ.ብዜተሊሇየ ምክንያት ቁሸቶም ወይ ጣብያኦም ሰ.በተሇያዩ ምክንያት ጎጣቸው ወይም ቀበላያቸው
ሇቂቆመ ዜኸደ ተጠቐምቲ መሬት መዜጊቦም ሇቀው የሚሄደ የመሬት ተጠቃሚዎች መዜግበው
ይሕዘ፣ ይይዚለ፣
ቀ.ኣብ ሽግሽግ መሬት ኣመሌኪቱ ዜሊዒለ ጥርዒናት ቀ.የመሬት ሽግሽግን በተመሇከተ የሚነሱ አቤቱታዎች
ብመሰረት እዙ ዯንቢ‟ዙ ሕጋውነቱ ብምርግጋፅ በዙህ ዯንብ መሰረት ህጋዊነቱ በማረጋገጥ መፌትሄ
ፌታሕ ንክረክብ ይፅዕሩ።በዙ ፌታሕ እንዱያገኙ ይጥራለ፣በዙህ መፌትሄ ካሌተገኘ
እንተ዗ይረኪቡ ንጣብያ ኮሚቴ ሪፖርት ይገብሩ፣ ሇቀበላ ኮሚቴ ሪፖርት ያዯርጋለ፣
በ.ኣብ ትሕዜቶ መሬት ኣመሌኪቱ ክርክር እንትሊዒሌ በ.የመሬት ይዝታን በተመሇከተ ክርክር ሲነሳ በተከራካሪ
ብተኸራኸርቲ ወገናት እንትምረፁ ነቲ ጉዲይ ወገኖች ሲመረጡ ጉዲዩ በሽምግሌና ያዩታሌ፣
ብሽምግሌና ይርእዩ።
3.ኮሚቴታት ጣብያን ቁሸትን ንስራሕቶም ኣዴሊይ 3.የቀበላና የጎጥ ኮሚቴዎቸ ሇስራቸው አስፇሊጊ
ዜኾኑ ናይ ፅህፇት መሳርሒ በቲ ወረዲ ምምሕዲር የሆነውን የፅህፇት መሳሪያ በወረዲ አስተዲዯር
ዜወሃብ ይኸውን። የሚሰጥ ይሆናሌ።
መሰሌ ምርካብን ምጥቃምን ገጠር መሬት የገጠር መሬት የማግኘትና የመጠቀም መብት
ዒንቀፅ 9 አግባብ ኣወሃህባ ገጠር መሬት አንቀፅ 9 የገጠር መሬት አሰጣጥ አገባብ
1. ኣብ ውሽጢ እቲ ጣብያ ዗ይተመሓዯረ መሬት 1. በቀበላው ውስጥ ያሌተዲዯረ መሬት ሲኖር የቀበላ
እንትህሉ ብመሰረት ኮሚቴ ጣብያ ዜሓዝ ዜርዜር ኮሚቴው በያ዗ው ቅዯም ተከተሌ ዜርዜር መሰረት
ቅዯም ሰዒብ ብኮሚቴ ጣብያ ብናይ ህዜቢ መዴረኽ በቀበላው ኮሚቴ በህዜብ መዴረክ እየተረጋገጠ
እናተረጋገፀ ትሕዜቶ መሬት ን዗ይብልም ክወሃብ የመሬት ይዝታ ሇላሊቸው ሉሰጥ ይችሊሌ፣
ይኽእሌ፣
2. ኣብ አወሃህባ ገጠር መሬት ንመጠሻን ገዯናን 2. የገጠር መሬት አሰጣጥ ሊይ ሇጎጆ መውጫና ሇጓሮ
ቀዲምነት ይውሃብ፣ ቅዴሚያ ይሰጣሌ፣
3. ኣብ ጣብየኦም መሬት ክረኽቡ ዗ይኽእለ ናይ 3. በቀበላያቸው መሬት ሉያገኙ ያሌቻለ በመሬት
መሬት ምጥቃም ሕቶ ዗ቅርቡ ሓረስቶት ኣብቲ ሇመጠቀም ጥያቄ ያቀረቡ አርሶ አዯሮች በክሌለ
ክሌሌ ብዜዲሇዉ ናይ ሰፇራ ፕሮግራም ቀዲምነት በሚ዗ጋጅ የሰፇራ ፕሮግራም ቅዴሚያ
ይወሃቦም። ይሰጣቸዋሌ።
ዒንቀፅ 10 ጣብያኦም ሇቒቖም ዜኸደ ሰብ ትሕዜቶ አንቀፅ 10 ቀበላያቸውን ሇቀው የሄደ የመሬት
መሬት ባሇይዝታዎች
1. ዜኾነ ሓረስታይ ትሕዜቶ መሬቱ ካብ ዜርከበለ 1. ማንኛውም አርሶ አዯር የመሬት ይዝታው
ጣብያ ን2ዒመትን ካብኡ ንሊዕሉ ሇቒቁ እንትኸዴ ከሚገኝበት ቀበላ ሇ2አመትና ከዙያ በሊይ ሇቆ
መሬቱ ተወሲደ በቲ ከባቢ ዜምሌከቶ ኣካሌ ሲሄዴ መሬቱ ተወስድ በአካባቢው የሚመሇከተው
ይመሓዯር፣ አካሌ ይተዲዯራሌ፣
315
2. ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዴንጋገ ቅዴሚ 2. የዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ ዴንጋጌ አዋጁና ይህ
እቲ ኣዋጅን እዙ ዯንብን ምውፃአ ትሕዜቶ ዯንብ ከመውጣቱ በፉት የመሬት ይዝታቸው
መሬቶም ካብ ዜርከበለ ጣብያ ን2 ዒመትን ከሚገኝበት ቀበላ ከሁሇት አመትና ከዙያ በሊይ
ሌዕሉኡን ሇቂቖም ንዜፀንሑ ሓረስቶት‟ውን ሇቀው ሇቆዩ አርሶ አዯሮች ተፇፃሚ ይሆናሌ፣
ተፇፃሚ ይኸውን፣
3. ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዴንጋገ 3. የዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ ዴንጋጌ ቢኖርም
እንተሃሇወ‟ውን በቲ መሬት ዜጥቀሙ ቤተሰብ በመሬቱ የሚጠቀመው ቤተሰበ ቀበላውን ያሌሇቀቀ
ጣብያ ዗ይሇቐቐ እንትህሉ ብብፅሒቱ ጥራሕ ናይ ሲኖር በዴርሻው ብቻ የመጠቀም መብቱ የተጠበቀ
ምጥቃም መሰለ ዜተሓሇወ ይኸውን፣ ይሆናሌ፣
4. ብሓዲር ምኽንያት ናብ ካሉእ ከባቢ ዜኸዯ/ት 4. በትዲር ምክንያት ወዯ ላሊ አካባቢ የሄዯ/ች
ብትምህርቲ ምኽንያት ጣበይኡ ዜሇቐቐ ጠዋሪ በትምህርት ምክንያት ቀበላውን የሇቀቀ፣ ጧሪ
ስኢኖም ጠዋሪ ናብ ዗ሇዎም ካሉእ ገጠር ጣብያ አጥተው ጧሪ ወዲሊቸው ላሊ የገጠር ቀበላ የሄደ
ዜኸደ ሽማግሇታት ኣባሊት ምኽሌኻሌ ሃገር ሽማግላዎች፣የአገር መከሊከያ የነበሩና በከባዴ
ዜኾኑን ብምኽንያት ከቢዴ ኣካሌ ጉዴኣት የአካሌ ጉዲት ቀበላያቸው የሇቀቁ የመሬት
ጣበዮኦም ዜሇቐቑ ሰብ ትሕዜቶ መሬት ብመሬት ባሇይዝታዎች በመሬት የመጠቀም መብታቸው
ናይ ምጥቃም መሰልም ዜተሓሇወ የተጠበቀ ይሆናሌ፣ ዜርዜሩ በመመሪያ ይወሰናሌ፣
ይኸውን።ዜርዜሩ ብመምርሒ ይውሰን፣
5. ቀዋሚ ናይ መንግስቲ ሰራሕተኛ ብመሬት ናይ 5. ቋሚ የመንግስት ሰራተኛ በመሬት የመጠቀም
ምጥቃም መሰሌ ኣይህሌዎን፣ መብት አይኖረውም፣
6. ኣብ እዋን ዕጥቃዊ ቃሇሲ ህዜቢ ትግራይ ናይ 6. በትግራይ ህዜብ የትጥቅ ትግሌ ወቅት የአካሌ ጉዲት
ኣካሌ መጉዲአቲ ዜበፅሖምን ኣባሊት ናይ የዯረሰባቸውና የአገር መከሊከያ አባሌ ኖረው
ምክሌኻሌ ሃገር ነይሮም ብጉዴኣት ብጡረታ ወይ በጉዲት በጡረታ ወይም በቦርዴ የሚገኙ ሰዎች
ዴማ ብቦርዴ ዜርከቡ ሰባት ብመሬት ምጥቃም በመሬት የመጠቀም መብታቸው የተጠበቀ ይሆናሌ፣
መሰልም ዜተሓሇወ ይኸውን፣ 7. የአገር መከሊከያ ቆይተው በሞት የተሇዩ የመሬት
7. ኣብ ምኽሌኻሌ ሃገር ፀኒሖም ብሞት ዜተፇሇዩ ይዝታ በሚመሇከት በዙህ ዯንብ መሰረት ወዯ
ትሕዜቶ መሬት ዜምሌከት ብመሰረት እዙ ዯንቢ ወራሾቻቸው ይተሊሇፊሌ፣
ናብ ወረስቶም ይመሓሊሇፌ፣
8. ብሰፇራ ናይ ዜኸዯ መሰሌ ትሕዜቶ መሬት 8. በሰፇራ ሇሄዯ የመሬት ይዝታ መብት ሇሁሇት አመት
ንክሌተ ዒመት ተኸቢሩ ይፀንሕ።ሌዕሉ ክሌተ ተከብሮ ይቆያሌ።ከሁሇት ዒመት በሊይ ሲሆነው ግን
ዒመት እንትገብር ግን ብዜምሌከቶ ኣካሌ ተወሲደ በሚመሇከተው አካሌ ተወስድ መሬት ሇላሇው ሰው
መሬት ን዗ይብለ ሰብ ይሸጋሸግ። በሽግሽግ ይሰጣሌ።
ዒንቀፅ 11. ናይ ዜተሰውኡ ትሕዜቶ መሬት ዜምሌከት አንቀፅ 11 የተሰዉ የመሬት የዝታ በሚመሇከት
1. ትሕቲ ዕዴመ ዜኾኑ ምስ መዕበይቶም ዜርከቡ ዯቂ 1. አካሇ መጠን ያሌዯረሱ ከአሳዲጊዎቻቸው የሚገኙ
ስውኣት እቲ መሬት ብሽም እቶም ቆሌዐት የተሰዉ ታጋዮች ሌጆች መሬቱ በሌጆቹ ስም
ተመዜጊቡ ብመዕባይቶም ኣቢልም ክጥቀመለ ተመዜግቦ በአሳዲጊዎች እንዱጠቀሙበት
ይግበር፣ ይዯረጋሌ፣
316
2. ውሊዴ ዗ይብልም ብመስዋእቲ ዜሇፇሇዩ ተጋዯሌቲ 2. ተወሊጅ የላሊቸው በመስዋእት የተሇዩ ታጋዮች
ትሕዜቶ መሬቶም ኣብ ዜገዯፌዎ ሰብ ተመዜጊቡ የመሬት ይዝታቸው በተዉሇት ሰው ስም ተመዜግቦ
ይፀንሕ፣ ይቆያሌ፣
3. ናይ ዜተሰውኣ ተጋዲሊይ መሬት ዜሓ዗ ሰብ እቲ 3. የተሰዋ ታጋይ መሬት የያ዗ ሰው የተሰዋው እራሱ
ስውእ ባዕለ ዜገዯፇለ ምዃኑ ብኮሚቴ ጣብያን የተወሇት መሆኑን በቀበላው ኮሚቴና በአስተዲዯር
ብኣካሊት ምምሕዲርን እናተረጋገፀ ዜፌፀም አካልች እየተረጋገጠ የሚፇፀም ይሆናሌ።
ይኸውን፣ 4. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /2/ የተሰዋ ታጋይ
4. ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ኑኡስ አንቀፅ 2 ናይ መሬት ይዝ በመጠቀም ሊይ የሚገኝ ሰው በህይወት
ስውኣት ተጋዯሌቲ መሬት ሒዝም ኣብ ምጥቃም እስካሇ ይጠቀምበታሌ።ሲሞት ግን በሚመሇከተው
ዜርከቡ ሰባት ብህይወት ከሳብ ዗ሇዉ ይጥቀመለ አካሌ ተወስድ እንዱተዲዯር ይዯረጋሌ።
እንትመውት ግን ብዜምሌከቶ ኣካሌ ተወሲደ
ይመሓዯር።
ዒንቀፅ 12.ምቁራፅ ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ አንቀፅ 12. በመሬት የመጠቀም መብት መቋረጥ
ዜኾነ ናይ ገጠር መሬት በዒሌ ትሕዜቶ ማንኛውም የገጠር መሬት ባሇይዝታ
1. ኮነ ኢለ ወይ ብሸሇሌትነት ኣብ ትሕዜቶ መሬቱ 1. ሆን ብል ወይም በቸሌተኝነት በመሬት ይዝታው ሊይ
ጉዴኣት እንተብፅሕ ወይ ብዜኾነ ምኽንያት ጉዲት ሲያዯርስ ወይም በማንኛውም ምክንያት
ጉዴኣት በፂሑ ዜካኣል መከሊኸሉ ስጉምቲ ጉዲት ዯርሶ የቻሇውን የመከሊከያ እርምጃ ሳይወስዴ
ከይወሰዯ እንተተሪፈ ከቀረ፣
2. እቲ መሬት ካብ ዗ተፇቐዯለ ዕሊማ ወፃኢ 2. መሬቱ ከተፇቀዯሇት ዒሊማ ውጪ ከተጠቀመ
እንተተጠቒሙ ንኣብነት ብ዗ይ ፌቓዴ ሑፃ ምሻጥ ሇምሳላ ያሇፌቃዴ አሸዋ መሸጥ ዴንጋይ
እምኒ ምፌንቃሌ ዜመሳሰለ ተግባራት መፇንቀሌና የመሳሰለት ተግባራት ከፇፀመ፣
እንተፇፂሙ፣
3. ንሌዕሉ 2 ናይ ምህርቲ ዒመታት ብ዗ይ ብቁዕ 3. ከ2ዒመት የምርት ዗መን በሊይ ያሇ በቂ ምክንያት
ምኽንያት ከይተጠቐመለ እንተተሪፈ ብመሰረት ሳይጠቀምበት ከቀረ በአዋጁ አንቀፅ 13 በተገሇፀው
እቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 13 ብዜትቀመጠ አገባብ አኳኋን በመሬት የመጠቀም መብቱን ሉያጣ
መሰረት ብመሬት ምጥቃም መሰለ ክስእን ይችሊሌ፣
ይኽእሌ፣ 4. በዙህ አንቀፅ መሰረት በመሬት የመጠቀም መብቱ
4. ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ብመሬት ምጥቃም መሰለ የተቋረጠበት የመሬት ባሇይዝታ በመሬቱ ሊይ
ዜተቋረፀ በዒሌ ትሕዜቶ መሬት ኣብ ሌዕሉ አቲ ያፇራውን ሃብት የማንሳት መብት አሇው።ካሳ
መሬት ዗ፌረዮ ሃፌቲ ናይ ምሌዒሌ መሰሌ የማግኘት መብት ግን አይኖረውም፣ ሆኖም ሉነሳ
አሇዎ።ካሕሳ ናይ ምርካብ መሰሌ ግን ኣይህሌዎን የማይችሌ ሃብት ሲኖር በዚ መጠን ማካካሻ
ኮይኑ ግን ክሌዒሌ ዗ይኽእሌ ሃፌቲ እንትህለ ብኡ ይሰጠዋሌ፣
መጠን መኸሓሓሲ ይወሃቦ፣ 5. በዙህ አንቀፅ መሰረት በውሳኔ ወይም በፌቃደ
5. ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ብውሳነ ወይ ዴማ ብፌቓደ በመሬት የመጠቀም መብቱ ያቋረጠ የመሬት
ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰለ ዗ቋረፀ በዒሌ ባሇይዝታ የይዝታ ማረጋገጫ ዯብተሩን በአንዴ ወር
ትሕዜቶ መሬት መረጋገፂ ዯፌተሩ ኣብ ውሽጢ 1 ጊዛ ውስጥ ሇቀበላ ኮሚቴ ማስረከብ አሇበት፣
ወርሒ ንኮሚቴ ጣብያ ከረክብ ኣሇዎ፣
317
6. ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ብውሳነ ትሕዜቶ መሬቱ 6. በዙህ አንቀፅ መሰረት በውሳኔ የይዝታ መሬቱ
ዜተቋረፆ ሰብ ናብ ወረዲ ቤት ፌርዱ ይግባኣኒ የተቋረጠበት ሰው ወዯ ወረዲ ፌርዴ ቤቱ ይግባኝ
ናይ ምባሌ መሰለ ዜተሓሇወ እዩ። የማሇት መብቱ የተጠበቀ ነወ።
ዒንቀፅ 13. ብመሬት ምጥቃም መሰሌ ብዴሌየትካ አንቀጽ 13 በመሬት የመጠቀም መብት በፌሊጎት ማቋረጥ
ምቁራፅ
1. ዜኾነ ሓረስታይ ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰለ 1. ማንኛውም አርሶ አዯር በመሬት የመጠቀም መብቱ
ኣብ ዜኾነ እዋን ናይ ምቁራፅ መሰሌ ኣሇዎ፣ኮይኑ በማንኛውም ጊዛ የማቋረጥ መብት አሇው፣ሆኖም
ግን ቅዴሚ ሓዯ ወርሒ ንኮሚቴ ቁሸት ከፌሌጥ ከአንዴ ወር በፉት ሇጎጡ ኮሚቴ ማሳወቅ አሇበት፣
ኣሇዎ፣
2. ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ /1/ ናይ 2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ ሇመጠቀም መብቱ
ምጥቃም መሰለ ክቋረፅ ዗ፌሇጠ ሓረስታይ ኣብ ሇማቋረጥ ያሳወቀ አርሶ አዯር በአንዴ ወር ጊዛ
ውሽጢ ሓዯ ወርሒ መሌሲ እንተ዗ይረኺቡ ሕትኡ ውስጥ መሌስ ካሊገኘ ጥያቄው ተቀባይነት እንዲገኘ
ተቐባሌነት ከምዜረኸበ ተቆፂሩ ካብ ዜህሌዎ ተቆጥሮ ካለበት ግዳታዎች ነፃ ይሆናሌ፣
ግቡኣት ነፃ ይኸውን፣
3. ናይዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ /2/ እንተሃሇወ እውን 3. የዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /2/ ቢኖርም በመሬት
ብመሬት ናይ ምጥቃም መሰሌ ምቁራፅ ሕቶ የመጠቀም መብት የማቋረጥ ጥያቄ የሚቀርብበት
ዜቀርበለ ግዛ ዜራእቲ ምስተኣከበ ክኸውን ጊዛ የተ዗ራውን ከተሰበሰበ መሆን አሇበት፤ቋሚ
ኣሇዎ።ቀዋሚ ተኽሉታት ን዗ፌሪ ዜሓወሰ ግን ተክልች ሇሚያፇራ የሚጨምር ግን አይዯሇም፣
ኣይኮነን፣
4. ብመሬት ምጥቃም መሰለ ብፌቓደ ዗ቋረፀ 4. በመሬት የመጠቀም መብቱ በፌቃደ ያቋረጠ አርሶ
ሓረስታይ ኣብ ሌዕሉ መሬት ዗ፌረዮም ፌርያትን አዯር በመሬቱ ሊይ ያፇራቸውን ፌሬዎችና የገነባው
ዜሃነፆም ንብረታትን ናይ ምሌዒሌ መሰሌ ንብረት የማንሳት መብት አሇው።ካሳ የማግኘት
ኣሇዎ።ካሕሳ ናይ ምርካብ መሰሌ ግን የብለን። መብት ግን የሇውም
ክፌሉ ኣርባዕተ ክፌሌ አራት
ሽግሽግ ገጠር መሬት የገጠር መሬት ሽግሽግ
ዒንቀፅ 14. ንሽግሽግ ዜኸውን መሬት አንቀፅ 14 ሇሽግሽግ የሚሆን መሬት
ንሽግሽግ ዜኸውን መሬት ዜስዕቡ እዮም ሇሽግሽግ የሚሆን መሬት ቀጥሇው የተመሇከቱት ናቸው፣
1. ወራሲ ዗ይብለ መሬት፣ 1. ወራሽ የላሇው መሬት፣
2. ሰበ ትሕዜቶ መሬት ብፌቓድም ወይም ብውሳነ 2. የመሬት ባሇይዝታዎች በፇቃዲቸው ወይም በውሳኔ
ዜሇቐቅዎ መሬት የሇቀቁት መሬት፣
3. ብሓረስቶት ተዯሪቡ ወይ ካብ ሕጊ ወፃኢ 3. በአርሶ አዯሮች ተዯርቦ ወይም ከሕግ ውጪ የተያ዗
ዜተተሓ዗ መሬት፣ መሬት፣
4. ብዜተፇሊሇየ ምኽንያት ኣብ ኢዴ ምምሕዲር 4. በተሇያየ ምክንያት በአስተዲዯር እጅ የሚገኝ
ዜርከብ መሬትን ካብ ሕርሻ ወፃኢ ኮይኖም መሬትና ከእርሻ ውጪ ሆነው የቆዩ ስስ መሬቶች፣
ዜፀንሑ ረቀቅቲ መሬታት/ባዲ መሬት/፣
5. ንሌምዒትን መጠሻን ንኽከፊፇሌ ዜተወሰነለ ጎቦን 5. ሇሌማትና ሇጎጆ መውጫ እንዱከፊፇሌ የተወሰነሇት
ጉህሚን መሬት፣ ተራራና ተዲፊት መሬት፣
318
6. ኣብ መንጎ ሕርሻ መሬት ዜርከቡ ዗ይተትሓዘ 6. በእርሻ መሬት መሃሌ የሚገኙ ያሌተያዘ ጥቅም ሊይ
አባይ መሬታት፣ ያሌዋለ መሬቶች፣
7. ሰፇርቲ ንሌዕሉ 2 ዒመት ገዱፍምዎ ዜኸደ 7. ሰፊሪዎች ከ2 ዒመት በሊይ ትተውት የሄደት
መሬት፣ መሬት፣
8. ከይተዒዯሇ ዜፀንሐ መሬት፣ 8. ሳይሰጥ የቆየ መሬት፣
9. ካሌኦት ብሕጊ ንውሌቀ ሰብ ዗ይተዒዯለ ናይ 9. ላልች በሕግ ሇግሇሰብ ያሌታዯለ የጋራ መሬቶች።
ሓባር መሬታት።
ዒንቀፅ 15 አግባብ አፇፃፅማ ሽግሽግ መሬት
አንቀፅ 15 የመሬት ሽግሽግ የአፇፃፀም አግባብ
1. ሽግሽግ ገጠር መሬት በዒሌ መዙ ሓሇዋ ከባቢን
1. የገጠር መሬት ሽግሽግ የአካባቢ ጥበቃና የገጠር
ኣጠቓቅማን ምምሕዲርን ገጠር መሬት
መሬት አጠቃቀምና አሰተዲዯር ባሇስሌጣን
ብዜውሰኖን ብ዗ውፅኦን መምርሒ ረቋሓ መሰረት
በሚወሰነውና በሚያወጣው መስፇርት መሰረት
ተፇፃሚ ይሆናሇ፣
2. ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/
2. በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/መሰረት ሲወሰን
እንትውሰን ሽግሽግ ገጠር መሬት ብዜምሌከቶ
የገጠር መሬት ሽግሽግ በሚመሇከታቸው የቀበላና
ኮሚቴ ቁሸትን ኮሚቴ ጣበያን ዜፌፀም ይኸውን፣
ጎጥ ኮሚቴዎቸ የሚፇፀም ይሆናሌ፣
3. ኣብ ከይዱ ሽግሽግ ንሓበራዊ ግሌጋልት እቲ
3. በሽግሽግ ሂዯት ሇቀበላው ወይም ጎጥ የጋራ
ጣብያ ወይ ቁሸት ዜውዕሌ መሬት ቀዲምነት
አገሌግልት የሚውሌ መሬት ቅዴሚያ ይሰጠዋሇ፣
ይወሃብ፣
4. ሽግሽግ ገጠር መሬት ዜካየዴ ካብ እዋን ምህርቲ
4. የመሬት ሽግሽግ የሚካሄዯው ከምርትና እርሻ ነፃ
ማሕረስ ነፃ ኣብ ዜኾነለ ግዛ ይኸውን፣
የሚሆንበት ጊዛ ይሆናሇ፣
5. ብሽግሽግ ገጠር መሬት ዜረክብ ሓረስታይ ኣብቲ
5. የገጠር መሬት በሽግሽግ የሚያገኝ አርሶ አዯር
ጣበያ ንሌዕሉ ሓዯ ዒመት ዜተቐመጠ ክኸውን
በቀበላው ከአንዴ ዒመት በሊይ የኖረ መሆን
ኣሇዎ፣
አሇበት፣
6. ብመሰረት እዙ ዯንቢ ብሽግሽግ መሬት ክረክብ
6. በዙህ ዯንብ መሰረት መሬት ሉያገኝ ያሌቻሇ ወጣት
዗ይከኣሇ መንእሰይ ብቤተሰብ ሽም ተዋሂብዎ
በቤተሰብ ስም ተሰጥቶት የቆየ መሬት ተጠቃሚ
ዜፀንሐ መሬት ተጠቃሚ ኮይኑ ይቅፅሌ።ኮይኑ ግን
ሆኖ ይቀጥሊሌ።ሆኖም መሬቱ ከሩብ ሄክታር ያነሰ
እቲ መሬት ትሕቲ ርብዑ ሄከታር እንተኾይኑ
ከሆነ መሬት በሽግሽግ የማግኘት መብቱ የተጠበቀ
ብሽግሽግ መሬት ናይ ምርካብ መሰለ ዜተሓሇወ
ይሆናሌ፣
ይኸውን፣
7. ብሽግሽግ መሬት ተጠቃሚ ዜኸውን ዕዴሚኡ
7. በሽግሽግ የመሬት ተጠቃሚ የሚሆነው እዴሜወ 18
18ዒመትን ሌዕሉኡን ክኸውን ኣሇዎ፣
ዒመትና ከዙያ በሊይ መሆን አሇበት፣
8. ኣብ ከይዱ ክርክር ዜርከብ መሬት ውሳነ ክሳብ
8. በክርክር ሂዯት ሊይ የሚገኝ መሬት ውሳኔ
ዜረክብ ንሽግሽግ ኣይቀርብን፣
እስከሚያገኝ ሽግሽግ አይካሄዴበትም፣
9. ሰርዜ ሓቲቱ ጣብይኡ ሇቂቑ ዜኸዯ ሓረስታይ
9. ስርዜ ጠይቆ ቀበላውን ሇቆ የሄዯ አርሶ አዯር
ኣብቲ ዜኸድ ጣብያ መሬት ዜረኸበ ምዃኑ
በሄዯበት ቀበላ መሬት ማግኘቱን ሲረጋገጥ ከ2
እንትረጋገፅ ዋሊ‟ውን ትሕቲ 2 ዒመት ይግበር
ዒመት በታች ያዯረገም ቢሆን መሬቱ ተሸጋሽጎ
መሬቱ ተሸጋሺጉ ንካሉእ ሰብ ይውሃብ፣
ሇላሊ ሰው ይሰጣሌ፣
319
10. ንሽግሽግ ዜኸውን መሬት ሃሌዩ ተሸጋሸግቲ ዗የሇዉ 10. ሇሽግሽግ የሚሆን መሬት ኖሮ ተሸጋሻጊዎች የላለ
እንተኾይኖም እቲ መሬት ኣብ ትሕቲ ኮሚቴ እንዯሆነ መሬቱ በቀበላው ኮሚቴ ስር ሆኖ በክራይ
ጣብያ ኮይኑ ብክራይ ንክሕረስ ይግበር።ኣታዊ እንዱታረስ ይዯረጋሌ። የክራዩ ገቢ በቀበላው
ክራይ በቲ ኮሚቴ ጣብያ እናተመዜገበ ናብቲ ኮሚቴ እየተመ዗ገበ ወዯ ወረዲው ፊይናንስ ገቢ
ወረዲ ፊይናንስ ኣታዊ ይኸውን። ይሆናሌ፣
11. ኣብ ኣካሌሊ ጣብያ ወይ ቁሸት ብዜተገበረ ሇውጢ 11. በቀበላው ወይም ጎጥ የተዯረገ የአከሊሇሌ ሇውጥ
ምክንያት ትሕዜቶ መሬት ኣብ ክሌተ ጣብያ ምክንያት የመሬት ይዝታ በሁሇት ቀበላ
ዜተመቐልም ሓረስቶት ብስምምዕነት ዜሇዋወጥለ የተከፇሇባቸው አርሶ አዯሮች በስምምነት
ኩነታት ብምፌጣር ወይ ዴማ ብክሌቲኡ ጣብያ የሚሇዋወጡበት ሁኔታ በመፌጠር ወይም በሁሇቱም
ብዜግበር ምርዴዲእ መፌትሒ ንክረክብ ይግበር፣ ቀበላዎች በሚዯረግ መግባባት መፌትሄ እንዱያገኝ
ይዯረጋሇ፣
12. ሽግሽግ መሬት እንትግበር ተሸጋሻጋይ 5 ብር 12. የመሬት ሽግሽግ ሲዯረግ ተሸጋሻጊው 5ብር
ንክኸፌሌ ይግበር፣እቲ ገን዗ብ‟ውን ቁፅፅር እንዱከፌሌ ይዯረጋሌ፣ ገን዗ቡም ቁጥጥር እየተዯረገ
እናተገበሮ ናብ ጣበያ ኮሚቴ ኣታዊ ወዯ ቀበላው ኮሚቴ ገቢ ይዯረጋሇ። ዜርዜር
ይኸውን።ዜርዜር አፇፃፀምኡ ብመምርሒ አፇፃፀሙ በመመሪያ ይወሰናሌ።
ይውሰን፣
13. በፌቓደ ወይ በውሳነ ብመሬት ምጥቃም መሰለ 13. በፌቃደ ወይም በውሳኔ በመሬት የመጠቀም መብቱ
዗ቋረፀ ዲግም መሬት ክረክብ ዜኽእሌ፤ ያቋረጠ መሬት ዴጋሚ መሬት ሉያገኝ የሚችሇው፣
ሀ.ብመሬት ምጥቃም መሰለ ብፌቓደ ወይ ብውሳነ ሀ.በመሬት የመጠቀም መብቱ በፌቃደ ወይም በውሳኔ
ካብ ዗ቋረፀለ ግዛ ጀሚሩ ኣብቲ ጣብያ ንሓዯ ካቋረጠበት ጊዛ ጀምሮ በቀበላው ሇአንዴ ዒመት
ዒመት ዜተቐመጠ ክኸውን ይግባእ፣ የኖረ መሆን ይገባዋሌ፣
ሇ.ብውሳነ መሬቱ ዜተመንጠሇ እንትኸውን ሇ.በውሳኔ መሬቱ የተወሰዯበት ሲሆን ሇመወሰደ
ንመመንጠሉኡ ምኽንያት ዜኾነ ጥፌኣት ዲግም ምክንያት የሆነውን ጥፊት ዲግመኛ አይፇፅምም
ኣይፌፅምን ተባሂለ በቲ ኮሚቴ ጣብያን ዳስክ ተብል በቀበላው ኮሚቴና በወረዲው ዳስክ
ወረዲን እንትእመነለ፣ ሲታመንበት፣
ሐ.ብመሰረት እዙ ዯንቢ ዒንቀፅ 16 ዜተቐመጠ ቅዯም ሐ.በዙህ ዯንብ አንቀፅ 16 የተገሇፀው የመሬት ሽግሽግ
ሰዒብ ሽግሽግ መሰረት መሬት ዲግም ንክወሃቦ ቅዯም ተከተሌ መሰረት መሬት ዴጋሚ እንዱሰጠው
መመሌከቲ እንትቅርብ ብሽግሽግ መሬት ክውሃቦ ማመሌከቻ ሲያቀርብ መሬት በሽግሽግ ሉሰጠው
ይኽእሌ። ይችሊሌ፣
ዒንቀፅ 16 ቅዯም ሰዒብ ሽግሽግ ገጠር መሬት አንቀፅ 16 የገጠር መሬት ሽግሽግ ቅዯም ተከተሌ
መሬት በዙ ዜስዕብ ቅዯም ሰዒብ ዜወሃብ ይኸውን 1. መሬታቸው ሇተሇያዩ ዴርጅቶች/ሇህዜብ

1. መሬቶም ንዜተፇሊሇዩ ትካሊት/ንህዜቢ ጥቅሚ/ ጥቅም/ተብል የተወሰዯባቸው ካሳ ያሌተከፇሊቸው
ተባሂለ ዜተወሰድም ካሕሳ ዗ይተኸፇልም ገባራት፣ አርሶ አዯሮች፣
2. ካብ ስዴሮኦም ክውርስዎ ዜኽእለ መሬት 2. ከቤተሰባቸው ሉወርሱት የሚችለት መሬት
዗ይብልም መራሕቲ ስዴራ፣ የላሊቸው የቤተሰብ መሪዎች፣
3. መሬት ዗ይረኸቡ ጉዴኣት ኣካሌ፣ 3. መሬት ያሊገኙ የአካሌ ጉዲተኞች፣
320
4. መሬት ዗ይብሇን ዯቂ ኣንስትዮ፣ 4. መሬት የላሊቸው ሴቶች፣

5. መሬት ዗ይረኸቡ መናእሰይ፣ 5. መሬት ያሊገኙ ወጣቶች፣
6. ብፅበት መሬት ምኽንያት ኣብ ፀዲፌ መሬት 6. በመሬት ጥበት ምክንያት በተዲፊት መሬት
ዜሓረሱ ሓረስቶት። የሚያርሱ ገበሬዎቸ።

ንመጠሻ ዜውሃብ ቦታ ዜምሌከት ሇጎጆ የሚሰጥ ቦታ በተመሇከተ
ዒንቀፅ 17. ኣወሃህባ መጠሻ አንቀፅ 17 የጎጆ መውጫ አሰጣጥ

ኣወሃህባ መጠሻ መሬት ናይቲ ኣዋጅ ዴንጋጌታት ሇጎጆ መውጫ የሚሆን መሬት አሰጣጥ የአዋጅ
ዜተሓሇወ ኮይኑ፣ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ ሆነው
1. ንመጠሻ ዜኸውን ከም ጎቦ መሬት ዗ይብልም ከባቢ 1. ሇጎጆ የሚሆን ተራራ የመሰሇ የላሊቸው አካባቢ
ካብ ሕርሻን ጋህፂ መሬትን ወፃኢ ዜኾነ ትርፌን ከእርሻና መጋጫ መሬት ውጪ ትርፌና ተዲፊት
ፀዲፌ መሬታትን ከምኡ‟ውን ንሕርሻ ፇፂሞም መሬተ እንዱሁም ሇእርሻ እንዯማይሆኑ
዗ይኮኑ ዜተኣመነልም መሬታት መፅናዕቲ የታመነባቸው መሬቶች ጥናት በማካሄዴ በወረዲው
ብምክያዴ በቲ ወረዲ ዳስክ ሓሳብ ተዋሂቡለ ዳስክ ሃሳብ ተሰጥቶበት በወረዲው አስተዲዯር
ብወረዲ ምምሕዲር እንትፀዴቅ ንመጠሻ ክውዕሌ ሲፀዴቅ ሇጎጆ ሉውለ ይችሊለ፣
ይኽእሌ፣
2. ኣብ ኣወሃህባ መጠሻ ንማህበራዊ ግሌጋልትን 2. ሇጎጆ የሚሆን መሬት ሲሰጥ ሇማህበራዊ
ሌምዒትን ዜኸውን ተጠባባቂ መሬት ክትሓ዗ አገሌግልቶችና ሇሌማት የሚሆን ተጠባባቂ መሬት
ይግበር፣ እንዱያዜ ይዯረጋሌ፣
3. ወራሲ ዗ይብለ ዐና ገዚ ንመጠሻ ክወሃብ 3. ወራሽ የላሇውና ጎጆ/ቤት ሇጎጆ መውጫ ሉሰጥ
ይኽእሌ።ወራሲ ዗ሇዎ እንተኾይኑ ዴማ ብኻሉእ ይችሊሌ።ወራሽ ያሇው ሲሆን ግን በሽያጭም ሆነ
መንገዱ ንኻሉእ ሰብ ከመሓሊሌፍ ይኽእሌ፣ በላሊ መንገዴ ሇላሊ ሰው ሉያሰተሊሌፌ ይችሊሌ፣
4. ነባርነቱ ኣብቲ ጣብያ ዜኾነ ናይ መንግስቲ 4. ነዋሪነቱ በቀበላው የሆነ የመንግስት ሰራተኛ ሇጎጆ
ሰራሕተኛ መጠሻ ክረክብ ይኽእሌ እዩ፣ የሚሆን መሬት ሉያገኝ ይችሊሌ፣
5. ቅዯም ሰዒብ ንመጠሻ ዜዕዯለ ሰባትን ንካሉእ 5. ሇጎጆ አሰጣጥ ቅዯም ተከተሌና ሇላሊ ዜርዜር
ዜርዜር አፇፃፅማ ብመምርሒ ይውሰን። አፇፃፀም በመመሪያ ይወሰናሌ።
ክፌሉ ሽዴሽተ ክፌሌ ስዴስት

ናይ ሓባር ትሕዜቶ ናብ ውሌቀ ምሌዋጥን ጎቦታትን የገጠር መሬት የጋራ ይዝታ ወዯ ግሌ መሇወጥና ቦረቦር
ጉህሚታትን ዜምሌከት በተመሇከተ
ዒንቀፅ 18.ናይ ሓባር ትሕዜቶ ገጠር መሬት ናብ አንቀፅ 18 የገጠር መሬት የጋራ የዝታ ወዯ ግሌ ሇመሇወጥ
ውሌቀ ንምቅያር ዗ዴሌዩ ሓፇሻዊ ኩነታት አስፇሊጊ የሆኑ ሁኔታዎች
1. ብመሰረት እዙ ዯንቢ ናይ ሓባር ትሕዜቶ 1. በዙህ ዯንብ መሰረት የጋራ ይዝታ የተባለ እንዯ
ዜተብሃለ ከም ጎቦ ጉህሚ ንውሌቀ ትሕዜቶ ተራራ፣ቦረቦር ሇግሌ ይዝታ ከፊፌሇህ መስጠት
ከፊፉሌካ ምሃብ ዜዒበየ ረብሓ ከም዗ሇዎ የበሇጠ ጥቅም እንዲሇው ሲታመንበት ከነዋሪ ህዜብ
321
እንትእመን ምስቲ ነባራይ ህዜቢ ብምርዴዲእ በመረዲዲት በወረዲ ዳስክ ሲፀዴቅ ሇግሌ ይዝታ
ብወረዲ ዳስክ እንትፀዴቅ ንውሌቀ ትሕዜቶ ሉከፊፇሌ ይችሊሌ። ሆኖም እንዯ ዯን፣ረግረግ ቦታ
ክከፊፇሌ ይኽእሌ።ኮይኑ ግን ጋህፂ፣ዯኒ መሬት የሆኑ የጋራ መሬት ወዯ ግሌ መሇወጥ አይቻሌም፣
፣ረግረግ ቦታ ዜኾኑ ናይ ሓባር መሬት ናብ ውሌቀ
ምሌዋጥ ኣይከኣሌን፣
2. ናይ ሓባር መሬት ናብ ውሌቀ ትሕዜቶ ቅዴሚ 2. የጋራ መሬት ወዯ ግሌ ይዝታ ከመሇወጣቸው በፉት
ምሌዋጦም ኣብ ካሉእ ናይ ሕርሻ ቦታ ፅዕንቶ በላሊ የእርሻ ቦታ ተፅዕኖ የማይፇጥሩ መሆናቸው፣
዗ይፇጥሩ ምዃኖም ብመሰረት ዜተዲሇወ ማስተር በተ዗ጋጀው ማስተር ፕሊን መሰረት ሇተወሰነሊቸው
ፕሊን ኣብ዗ይተዲሇዉለ ጣበያ ዴማ ብሰብ ሞያ አገሌግልት የሚውለ ከሆነ ማስተር ፕሊን
መፅናእቲ ተገይሩ ችግር ዗ይፇጥር ምዃኑ ባሌተ዗ጋጀበት ቀበላም በባሇሞያ ተጠነቶ ችግር
እንትረጋገፅ ጥራሕ ዜፌፀም ይኸውን፣ የማይፇጥር መሆኑ ሲረጋገጥ የሚፇፀም ይሆናሌ፣
3. ናብ ውሌቀ ትሕዜቶ ንክቅየሩ ዜተወሰነልም ናይ 3. ወዯ ግሌ ይዝታ እንዱሇወጡ የተወሰነባቸወ የጋራ
ሓባር መሬታት ተወዱቦም ኣብ ናይ ጎቦታት መሬቶች ተዯራጅተው በተራሮች ሌማት ሇመሳተፌ
ሌምዒት ንክሳተፈ ሕቶ ን዗ቅረቡን ንዜተፇሊሇየ ጥያቄ ሊቀረቡና ሇተሇያዩ ሌማታዊ ስራዎች እንዯ
ሌምዒታዊ ስራሕቲ ከም ምርባሕ ንህቢ፣ዯርሆን ንብ እረባታ፣ድሮ እረባታና የመሳሰለትን ሇማዋሌ
ካሌኦትን ንክውዕሌ ብዜቐርብ ሕቶታት መሰረት በቀረቡ ጥያቄዎቸ መሰረት በወረዲ ዳስክና
በቲ ወረዲ ዳስክን ምምሕዲርን ኣቢለ ንክወሃብ አስተዲዯር በኩሌ እንዱሰጥ ይዯረጋሌ፣
ይግበር፣
4. ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ እንተሃሇወ‟ውን 4. የዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ቢኖርም የጋራ
ናይ ሓባር ጋህፂ መሬት ብህዜቢ ሕቶን ብወረዲ መጋጫ መሬት በሕዜብ ጥያቄና በወረዲ ዳስክ
ዳስከ እንትፀዴቅን ናብ ውሌቀ ትሕዜቶ ምቅያር ሲፀዯቅ ወዯ ግሌ ይዝታ መሇወጥ ይቻሊሌ፣
ይከኣሌ እዩ፣
5. ናይ ጎቦ ችግር ኣብ ዗ይብልም ከባቢታት ብሽግሽግ 5. የኮረብታ ወይም ጋራ ችግር በላሊቸው አካባቢዎች
ወይ ብመቐል መሬት ክወሃብ ይከኣሌ፣ መሬት በሽግሽግ ወይም በክፌፌሌ ሉሰጥ ይችሊሌ፣
ዒንቀፅ 19 መጠን አተዒዲዴሊ፣ኣተሓሕዚን ኣጠቃቅማን ዒንቀፅ 19 የተራሮችና ቦረቦር አያያዜ አጠቃቀምና

ጎቦታትን ጉህሚታትን የሚሰጠው መጠን
1. ኣብ ጎቦታት ዜግበር ሽግሽግ ወይ ዴማ ንውሌቀ 1. በተራሮች ሊይ የሚዯረግ ሽግሽግ ወይም ሇግሌ
ንክውዕሌ ዜተወሰነለ ጎቦ ንሓዯ ሰብ ዜውሃብ እንዱውሌ የተወሰነሇት ተራራ ሇአንዴ ሰው የሚሰጥ
መጠን መሬት ካብ 0.25 ክሳብ 0.50 ሄክታር የመሬት መጠን ከ0.25 እስከ 0.50 ሄከታር
ይኸውን፣ ይሆናሌ፣
2. ካብ ጎቦ ወፃኢ ን዗ል መሬት በዒሌ ትሕዜቶ 2. ከተራራ ውጪ ሇሆነ መሬት ባሇ ይዝታ የሚኖሩት
ዜህሌዎ ጉቡኣት ኣብ ጎቦ መሬት ንዜሓ዗‟ውን ግዳታዎች በተራራ መሬት ሇያ዗ም ተፇፃሚ
ተፇፃሚ ይኸውን፣ ይሆናሌ፣
3. ቅዴም ክብሌ ኣብ መንጎ መሬት ሒዝም ዜነበሩ 3. ቀዯም ብሇው በተራራ መሬት ይ዗ው የነበሩ ሰዎች
ሰባት ኣብዙ ዒንቀጽ ንኡስ ዒንቀፅ/1/ መሰረት በዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ መሰረት የተገሇፀውን
ዜተቐመጠ መጠን ተፇፃሚ ብምግባር ሽግሽግ መጠን ተፇፃሚ በማዴረግ ሽግሽግ ሉፇፀም
ክፌፀም ይኽእሌ፣ ይችሊሌ፣
322
4. ጎቦ ንምሌማዕ መሬት ዜተውሃቦ ሰብ ኣብ ውሽጢ 6 4. ተራራ ሇማሌማት መሬት የተሰጠው ሰው በ6 ወር

ወርሒ ስራሕ ክጅምር ኣሇዎ።ኣብቲ ቦታ ናይ ጊዛ ውስጥ ስራ መጀመር አሇበት።በቦታው የጥበቃ
ዕቀባ ስራሕ ክሰርሕን ኣግራብ ክተክሌ ኣሇዎ፣ ስራዎችን መስራትና ዚፍችን መትከሌ አሇበት፣
5. ኣብቲ ጎቦ ን዗ል ሃፌቲ ተፇጥሮ ከም ኣግራብ 5. በተራራ ሊይ ያሇ የተፇጥሮ ሃብት እንዯ ዚፌ
ዜኣመሳለ ከይበርሱ እቲ መሬት ዜሓ዗ ሰብ የመሳሰለ እንዲይመነጠሩ መሬቱን የያ዗ው ሰው
ሓሊፌነት ኣሇዎ፣ ሃሊፉነት አሇበት፣
6. ጎቦ ንምሌማዕ መሬት ዜተውሃቦ ሰብ ካብቲ 6. ተራራ ሇማሌማት መሬት የተሰጠው ሰው
ዜተፇቐዯለ ዒይነት ስራሕ ወፃኢ ክጥቀመለ ከተፇቀዯሇት የስራ አይነት ውጪ ሉጠቀምበት
ኣይኽእሌን። አይችሌም።
ዒንቀፅ 20 ኣጠቃቅማ ጉህሚታት አንቀፅ 20 የቦረቦር አጠቃቀም
1. ኣብ መንጎ ተሓራሳይ መሬት ወይ ከዒ ኣብ ውሽጢ 1. በሚታረስ መሬት መካከሌ ወይም የሚታረስ መሬት
ተሓራሳይ መሬት ዜርከብ ትሑት ጉሕሚ ናይ ውስጥ የሚገኝ ዜቅተኛ ቦረቦር የአፇርና ወሃ የጥበቃ
ዕቀባ ሓመዴን ማይን ስራሕቲ ብምክያዴ ስራዎች በማካሄዴ አሌምተው ሇሚጠቀሙ አዋሳኝ
ኣሌሚዖም ንዜጥቀሙ መዲወብቲ ሓረስቶት አርሶ አዯሮች ሇእርሻ እንዱውሌ ሉሰጥ ይችሊሌ፣
ንሕርሻ ክውዕሌ ክውሃብ ይኽእሌ፣
2. ኣብ ሰውሒታት መሬት ዜርከብ ጉህሚታት 2. በመስክ መሬት የሚገኝ ቦረቦር ሇእንስሳት ቀሇብ
ንእንስሳት ቀሇብ ንክውዕሌ ዕቀባን ሌምዒትን እንዱውሌ የጥበቃና ሌማት ስራዎች ይዯረግሇታሌ፣
ስራሕቲ ይግበረለ፣
3. ኣብ ውሽጢ ዯኒ ዜርከብ ጉህሚ ንቀዋሚ ሌምዒት 3. በዯን ውስጥ የሚገኙ ቦረቦር ሇቋሚ የሌማት ስራ
ስራሕ ጥራሕ ክውዕሌ ይግበር፣ ብቻ እንዱውሌ ይዯረጋሌ፣
4. ናይዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ /1/ዴንጋገ 4. የዙህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/ ቢኖርም አዋሳኝ
እንተሃሇወ‟ውን ኣብ መዲብውቲ ዗ሇዉ ሓረስቶት አርሶ አዯሮች ሉጠቀሙበት የማይፇሌጉ ከሆኑ
ክጥቀምለ ዗ይዯሌዩ እንተኾይኖም ዴሌየት
ፌሊጎት ሊሊቸው የኣካባቢው አርሶ አዯሮች ተከፊፌል
ን዗ሇዎ ናይቲ ከባቢ ሓረስቶት ተመቃቒለ ክውሃብ
ይኽእሌ፣ እንዱሰጥ ሉዯረግ ይችሊሌ፣
5. ኣብ ሕዚእቲ ዜርከብ ጉህሚ ናይቶም ተጠቀምቲ 5. በተከሇከሇ የግጦሽ መሬት የሚገኝ ቦረቦር
ሓረስቶት ናይ ሓባር ትሕዜቶ ኮይኑ ብሓባር የተጠቃሚ አርሶ አዯሮች የጋራ ይዝታ ሆኖ
ክጥቀምለ ይኽእለ ወይ ዴማ አሌሚዖም አሌምተው ሉጠቀሙበት ሇሚፇሌጉ በየግሊቸው
ክጥቀምለ ንዜዯሌዩ ተጠቀምቲ ብውሌቆም ተከፊፌል ሉሰጥ ይችሊሌ፣
ተመቃቒልም ክወሃብ ይኽእሌ፣
6. ኣተዒዲዴሊ ጉህሚ መሬት ከከም ከባቢኡ ትሕዜቶ 6. የቦረቦር አሰጣጥ እንዯየ አካባቢው ይዝታ የሚወሰን
ዜውሰን እኳ እንተኾነ ካብ 0.15 ሄክታር ግን ቢሆንም ከ0.15 ሄክታር ግን መብሇጥ የሇበትም፣
ክበሇፅ የብለን፣
7. ኣጠቃቅማ ጉህሚ መሬት ፌግረ መሬት 7. የቦረቦር አጠቃቀም የመሬት መቦርቦርን
ብ዗የስዕብን ዕቀባ ሓመዴን ማይን በማያስከትሌና የጥበቃ ስራዎችን በመስራት
ስራሕቲብምስራሕ ዜካየዴ ኮይኑ ነቲ ጉህሚ ካብ በማካሄዴ የሚሰራ ሆኖ ቦረቦሩ ከተቀመጠሇት ዒሊማ
ዜተቐመጠለ ዕሊማ ወፃኢ ከም ጋህፂ ዜመሳሰለ ውጪ እንዯ መጋጫ የመሳሰለ ስራዎች መጠቀም
ስራሕቲ ምስራሕ ዜተኸሌከሇ እዩ፣ የተከሇከሇ ነው፣
8. ብጉህሚ ንክጥቀም ፌቃዴ ዜተውሃቦ ሓረስታይ 8. በቦረቦር የሆነ መሬት ሇመጠቀም ፌቃዴ የተሰጠው
323
ካብ ዜተውሃበለ ዕሇት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 3ወርሒ አርሶ አዯር ከተሰጠበት ጊዛ ጀምሮ በ3ወር ጊዛ
ናይ ሌምዒት ስራሕቲ ክጅምር ኣሇዎ፣ ውስጥ የሌማት ስራዎችን መጀመር አሇበት፣ሠ
9. ንዜተፇሊሇዩ ዒይነት ስራሕቲ ዜፌቀዴ መጠን 9. ሇተሇያዩ የስራ ዒይነት የሚፇቀዴ ተዲፊት ከዙህ
ቁሌቃሌ ምስዙ ዯንቢ ብዜተተሓሓ዗ ሰዯቓ ዯንብ የተያያ዗ ሰንጠረዜ ቁጠር 7 መሰረት
ዜፌፀም ይኸውን። የሚፇፀም ይሆናሌ።

ውህብቶ ውርስን መሬት የመሬት ስጦታና ውርስ
ዒንቀፅ 21.ኣፇፃፅማ ውርሲን ውህብቶን አንቀፅ 21. የውርስና ስጦታ አፇፃፀም ቁጥር 97/1998
ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ ሆነው
1. ውርሲ ገጠር መሬት ብዜምሌከት ክርክር እንትህሉ 1. የገጠር መሬት ውርስ በተመሇከተ ክርክር ሲኖር
ብቤት ፌርዱ ውሳነ እንትረክብ ተፇፃሚ ይኸውን፣ በፌርዴ ቤት ውሳኔ ሲያገኝ ተፇፃሚ ይሆናሌ፣
2. ናይቲ ኣዋጅ ዒንቀፅ 15/4/ ዴንጋገ ዜተሓሇወ 2. የአዋጁ አንቀፅ 15/4/ ዴንጋጌ እንዯተጠበቀ ሆኖ
ኮይኑ ከባቢያዊ ትሕዜቶ መሬት ምንኣስ ምኽንያት በአካባቢው የመሬት ይዝታ ማነስ ምክንያት
ከም ኢሮብን ዜመሳሰለ ቦታታት ብውሌቀ እንዯኢሮብና የመሳሰለ ቦታዎች ከ0.25 ሄክታር
ትሕዜቶ ዜተትሓ዗ ትሕቲ 0.25 ሄክታር መሬት በታች በግሌ ይዝታ የተያ዗ መሬት በውርስ ወይም
ብውርሲ ወይ ብውህብቶ ክመሓሊሇፌ ይኽእሌ፣ ስጦታ ሉተሊሇፌ ይችሊሌ፣
3. ዜኾነ ሓረስታይ ትሕዜቶ መሬቱ በቲ ኣዋጅን በዙ 3. ማንኛውም አርሶ አዯር የመሬትይዝታውን በአዋጁና
ዯንብን ብመሬተ ምጥቃም መሰሌ ን዗ሇዎ ናይ በዙህ ዯንብ በመሬት የመጠቀም መብት ሊሇው
ቤተሰብ ኣባሌ ብውህብቶ ክህብ መሰሌ ኣሇዎ፣ የቤተሰብ አባሌ በስጦታ የመስጠት መብት አሇው፣
4. ውህብቶ መሬት በቲ ኮሚቴ ጣብያ ተራአዩ 4. የመሬት ስጦታ በቀበላ ኮሚቴ ታይቶ በወረዲ ዳስክ
ብወረዲ ዳስክ ምስፀዯቐ ተግባራዊ ይኸውን፣ ከፀዯቀ በኋሊ ተግባራዊ ይሆናሌ፣
5. ብውህብቶ ወይ ብውርሲ መሬት እንትመሓሊሇፌ 5. በስጦታ ወይም በውርስ መሬት ሲተሊሇፌ በመሬቱ
ኣብቲ መሬት ዜህሌው ግቡኣት እውን ሓቢሮም ሊይ የሚኖሩ ግዳታዎችም አብረው ይተሊሇፊለ፣
ይመሓሊሇፈ፣
6. ብኣዋጅን በዙ ዯንብን ናይ ምውራስ መሰሌ ዗ሇዎ 6. በአዋጁና በዙህ ዯንብ የመውረስ መብት ያሇው በላሊ
ኣብ ካሉእ ጣብያ ዜርከብ ሰብ ኣብቲ ዗ሇዎ ጣበያ ቀበላ የሚገኝ ሰው ባሇበት ቀበላ መሬት የላሇው
መሬት ዗ይብለ እንተኾይኑ ናይ ምውራስ መሰለ ከሆነ የመውረስ መብቱ የተጠበቀ ነው
ዜተሓሇወ እዩ፣
7. ቅዴሚ እቲ ኣዋጅን እዙ ዯንብን ምውፅኡ ኣብ ገዚ 7. አዋጁና ይህ ዯንብ ከመውጣቱ በፉት እቤት በመሆኑ
ዕባይ ብምዃኑ ወራሲ ናይ ዗ይብለ ናይ መዋቲ ያሳዲጊው ሟች መሬት ይዝ የቆየ እቤት ያዯገ የሚነካ
መዕበይኡ መሬት ሒዘ ዜፀንሐ ገዚ ዕባይ ዜትንከፌ አይሆንም፣
ኣይኸውንን፣
8. ንኣፇፃፀማ እዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ/7/ ናይ 8. ሇዙህ አንቀፅ 7 አፇፃፀም የሟች አሳዲጊው መሬት
መዋቲ መዕበይኡ መሬቱ ሒዘ ዜፀንሐ ዕባይ ገዚ ይዝ የቆየ እቤት ያዯገ በተመሇከተ በቀበላ ኮሚቴ
ዜምሌከት በቲ ጣብያ ኮሚቴ ተፃረዩ ትሕዜቶ ተጣርቶ የይዝታ ማረጋገጫ ዯብተር ይሰጠዋሌ፣
መረጋገፂ ዯፌተር ይውሃቦ፣
324
9. ንአፇፃፅማ እዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ 7 ገዚ ዕባይ 9. በአፇፃፀም ይህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 7 እቤት ያዯገ
ዜባሃሌ ኣባሌ ቤተሰብ ኮይኑ በቲ ኣዋጅ ናይ የሚባሇው የቤተሰብ አባሌ ሆኖ በአዋጁ የመውረስ
ምውራስ መሰሌ ዗ይብለን ንሌዕሉ ሓሙሽተ መብት የላሇውና ከአምስት አመት በሊይ እቤት
ዒመት አብቲ ገዚ ዜተቐመጠ ዜኾነ ሰብ እዩ። የኖረ ማንኛውም ሰው ነው።
ብዚዕባ ምክራይ መሬት ስሇ መሬት ኪራይ
ዒንቀፅ 22. ብውሌቀ ዜግበር ክራይ መሬት አንቀፅ 22 በግሌ የሚዯረግ የመሬት ኪራይ
1. ብዚዕባ ምክራይ መሬት ኣብቲ ኣዋጅ ዜተዯንገጉ 1. ስሇመሬት ኪራይ በአዋጁ የተዯነገጉት ዴንጋጌዎች
ዴንጋገታት ዜተሓሇዉ ኮይኖም ተወዒዒሌቲ እንዯተጠበቁ ሆነው ተዋዋይ ወገኖች በውሊቸው ስሇ
ወገናት ኣብ ውዕልም ብዚዕባ ተፇጥሮ ሃፌቲ ዕቀባን ተፇጥሮ ሃብት ጥበቃና እንክብካቤ በተመሇከተ
ክንክንን ዜምሌከት ግቡኣት ብግሌፂ ክቐምጡ ግዳታዎችን በግሌፅ ሉያሰቀምጡ ይገባሌ።
ይግባእ።ንዜስዕብ ጉዴኣት‟ውን ሓሊፌነት ዜወስዴ ሇሚከተሇው ጉዲትም ሃሊፉነት የሚወሰዴ ወገን
ወገን ዜምሌከት ክንፀር ኣሇዎ፣ ተጠያቂነት በተመሇከተ መግሇፅ አሇበት፣
2. እቲ ዜካረ መሬት ናይ መስኖ እንተኾይኑ 2. የሚከራየው መሬት የመስኖ መሬት ከሆነ የመስኖ
ኣጠቃቅማ መስኖ ማይ ዜምሌከት ዜወፁ ውሃ አጠቃቀም በሚመሇከት የሚወጡ ዯንቦች
ዯንብታት ተፇፃምነት ይህሌዎ፣ ተፇፃሚነት ይኖራቸዋሌ፣
3. ኣብ መንጎ መካረይን ተኸራይን ዜፌፀም ውዕሉ 3. በአከራይና ተከራይ መካከሌ የሚፇፀም ውሌ
ናይ ኢትዮጵያ ፌታብሄር ሕጊ ናይ ውዕሉ የኢትዮጵያ ፌታብሄር ሕግ የውሌ ዴንጋጌዎች
ሕግታት ተፇፃሚነት ይህሌዎ፣ ተፇፃሚነት ይኖራቸዋሌ፣
4. በውዕሉ ክራይ ዜተውሃቦ መሬት ሌምዒት ዗ሳሌጡ 4. በኪራይ ውሌ መሬት የተሰጠው ሌማትን
ዜረገሐ መሬት ሌምዒት ብናይ ክሌቲኦም ወገናት የሚያቀሊጥፌ የመሰረተ ሌማት ማስፊፌያ
ስምምዕነት ዜውሰን ይኸውን፣ በስምምነተ የሚወሰን ይሆናሌ፣
5. ንሌዕሉ ክሌተ ዒመት ዜግበር መሬት ክራይ ውዕሉ 5. ከሁሇት ዒመት በሊይ የሚዯረግ የመሬት ኪራይ ውሌ
ካብቲ ሌማዲዊ ሕርሻ ወፃኢ ዜኾነ ቴክኖልጂታት ከሌማዲዊ እርሻ ውጪ የሆኖ ቴክኖልጂዎች
዗ይጥቀም እንተኾይኑ ተቐባሌነት ኣይህሌዎን፣ የማይጠቀም ከሆነ ተቀባይነት አይኖረውም።
ዒይነታት ቴክኖልጂ ብዜምሌከት ብመምርሒ የቴክኖልጂው ዒይነት በሚመሇከት በመመሪያ
6. ብክራይ መሬት ዜሓ዗ ሰብ ኣብቲ መሬት ናይ 6. መሬት በኪራይ የያ዗ ሰው በመሬቱ የሚገኙ የሙጫ
ዜርከቡ እንዲዱዕን ካሌኦት ፌርያት ናይ ምጥቃም ዚፌና የላልች ዚፍች ፌራፌሬዎች የመጠቀም
መሰሌ ይህሌዎ፣ መብት አሇው።
ዒንቀፅ 23 መሬት ብመንግስቲ ምክራይ አንቀፅ 23 መሬትን በመንግስት ማከራየት
ብመንግስቲ ዜግበር ምክራይ መሬትን በመንግስት የሚዯረግ የመሬት ኪራይና

ንኢንቨስትመንት ዜኸውን መሬት ምርካብ ዜምሌከት ሇኢንቨስትመንት የሚሆን መሬት ማግኘት በሚመሇከት
ናይቲ ኣዋጅ ዴንጋጌታት ዜተሓሇዉ ኮይኖም፣ የአዋጁ ዴንጋጌዎቸ እንዯተጠበቁ ሆነው
1. ንኢንቨስትመንት ብክራይ ዜውሃብ መሬት ዜሊዒሇ 1. ሇኢንቨስትመንት በኪራይ የሚሰጥ መሬት የተሻሇ
ረብሓ ኣሇዎ ተባሂለ ተኣሚኑለ እንተ዗ይኮይኑ ተጠቃሚነት አሇው ተብል ካሌታመነበት በስተቀር
325
ነቲ ናይ ሓረስታይ ትሕዜቶ መሬትን ኣግራብን የአርሶ አዯሩ ይዝታ ዚፍችና ተፇጥሮ ሃብት
ብ዗የፇናቅሌን ብ዗ይጎዴእን ክኸውን ኣሇዎ፣ በማይጎዲ መሆን አሇበት፣
2. መሬት ክካረይ ዜዯሇየ በዒሌ ሃብቲ ክሰርሖ ዜሓሰበ 2. መሬት ሉያከራይ የፇሇገ ባሇሃበት ሉሰራው ያሰበውን
ስራሕቲ ብዜምሌከት ፕሮጀክት ፕሮፖዚሌ ካሌኦት ስራዎች በተመሇከተ የፕሮጀክት ፕሮፖዚሌና ዯጋፉ
ዯገፌቲ ሰነዲትን ምስ መመሌከቲ ንባዒሌ መዙ ሰነድችን ከማመሌከቻ ጋር ሇአካባቢ ጥበቃና መሬት
ሓሇዋ ከባቢን ምምሕዲርን ኣጠቓቅማን ገጠር አስተዲዯርና አጠቃቀም ባሇስሌጣን ማቅረብ
መሬት ክቅርብ ኣሇዎ፣ አሇበት፣
3. እቲ ዜቐረበ ፕሮፖዚሌ 3. የሚቀርበው ፕሮጀክት
ሀ.እቲ ዜካየዴ ዒይነት ስራሕ ኢንቨስትመንት ሀ.የሚካሄዯው የኢንቨስትመንት ስራ ዒይነት
ሇ.ቴክኒካዊ ብቅዒት እቲ ኢንቨስትመንት፣ ሇ.የኢንቨስትመንቱ የቴክኒክ ብቃት
ሐ.ካሌኦት ኣዴሇይቲ ሰነዲትን ዜሓ዗ ክኸውን ሐ.ላልች አስፇሊጊ ሰነድችን የያ዗ መሆን አሇበት፣
ይግባእ።
4. ንኢንቨስትመንት ስራሕቲ ዜኸውን መሬት 4. ሇኢንቨስትመንት ስራዎች የሚሆን መሬት
ንምክራይ ዜቐረበ መመሌከቲ ኣብውሽጢ 30 ሇመከራየት የቀረበ ማመሌከቻ በ30 ቀን ውስጥ
መዒሌቲ መሌሲ ክረክብ ይግባእ።ተቐባሌነት ያሌተቀበሇበትን ምክንያት በመግሇፅ ሇአመሌካች
዗ይብለ እንተኾይኑ ኣብ ውሽጢ 15 መዒሌቲ ያሳውቃሌ፣
዗ይተቀበሇለ ምኽንያት ብምግሊፅ ንመመሌከቲ
የፌሌጥ፣
5. ዜሓሸ ቴክኖልጂ ብምጥቃም ዕዴሊት ስራሕ 5. የተሻሇ ቴክኖልጂ በመጠቀም የስራ ዕዴልችን
዗ስፌሕ፣ ዜሓሸ ተሞክሮ ክሕሇፌ ዜኽእሌ፣ ፌርያት የሚያሰፊ የተሻሇ ተሞክሮ ሉያሳሌፌ የሚችሌ
ሓረስታይ ናብ ዕዲጋ ንምቅራብ ዯገፌ ክገብር የአርሶ አዯር ምርት ወዯ ገበያ ሇማቅረብ እገዚ
ዜኽእሌ ባዒሌ ሃብቲ ካብ ናይ ሓባር መሬት ወይ ሉያዯግ የሚችሌ ባሇሃብት ከጋራ መሬት ወይም
ካበ ናይ ውሌቂ መሬት ብመሰረት እዙ ዯንቢ ከግሌ መሬት በዙህ ዯንብ መሰረት መሬት በኪራይ
መሬት ብክራይ ክውሃቦ ይኽእሌ፣ ሉሰጠው ይችሊሌ፣
6. ንባዒሌ ሃብቲ ብክራይ ዜውሃብ መጠን መሬት 6. ሇባሇሃብት በኪራይ የሚሰጥ የመሬት መጠን
ዜውሰን በቲ ባዒሌ ሃብቲ ዜቐርብ ዒይነት የሚወሰነው በባሇሃብቱ በሚቀርቡት የፕሮጀክት
ፕሮጀክትን መጠን ካፒታሌን ይኸውን።ዜርዜሩ ዒይነትና የካፒታሌ መጠን ይሆናሌ ዜርዜሩ ከዙህ
ምስዙ ዯንቢ ብዜተትሓ዗ ሰዯቓን ብመምርሒን ዯንብ በተያያ዗ው ሰንጠረዥና በመመሪያየሚወሰነ
ዜውሰን ይኸውን፣ ይሆናሌ፣
7. ባዒሌ ሃብቲ ውዕሉ ክራይ መሬት ምስገበረ እቲ 7. ባሇሃብት የመሬት ኪራይ ውሌ ከፇፀመ በኋሊ
ዜዴሇ መሬት ብወረዲ ዳስክን ኮሚቴ ጣበያን የሚፇሇገውን መሬት በወረዲ ዳስክና በቀበላ ኮሚቴ
ኣቢለ ኣብ ውሽጢ 30 መዒሌቲ ንክወሃብ ይግበር፣ በኩሌ በ30 ቀን ውስጥ እንዱሰጠው ይዯረጋሌ፣
8. ኢንቨስተራት ዜሳተፌልም ዒይነት 8. ኢንቨስተሮች የሚሳተፈባቸው የኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንታት ሌምዒት ሕርሻ፣ ኣግሮ ዒይነቶች የእርሻ ሌማት፣ አግሮ ኢንዯስትሪ ፣የእርሻ
ኢንዯስትሪ፣ ግሌጋልት ሕርሻ፣ መዒዴንን ካሌኦት አገሌግልት፣ ማዒዴንና ላልች ሆነው በመስኖ
ኮይኖም ኣብ መስኖ ንዜዋፇሩን ኣብ ወፃኢ ዕዲጋ ሇሚሰማሩ በውጭ ገበያ ከፌተኛ ምርት
ዜሊዒሇ ፌርያት ን዗ፌረዩን ኣብ ሃፌቲ እንስሳ ሇሚያመርቱና በእንሰሳት ሃብት ሇሚሳተፈ ቅዴሚያ
ንዜሳተፈ ቀዲምነት ይውሃቦም። ይሰጣቸዋሌ፣
326
ዒንቀፅ 24.ትሕዜቶ ውዕሉ አንቀፅ 24.የውሌ ይዝታ

1. ዜኾነ ኢንቨስተር ምስ መንግስቲ ዜገብሮ መሬት 1. ማንኛውም ኢንቨስተር ከመንግስት ሇሚዯረገው
ክራይ ውዕሉ እዝም ዜስዕቡ ዗ማሌአ ክኽውን ኣሇዎ የኪራይ ውሌ የሚከተለትን ያሟሊ መሆን አሇበት፣
ሀ. ሽምን ኣዴራሻን ተዋዒዒሌቲ ወገናት፣ ሀ. የተዋዋይ ወገኖች ስምና አዴራሻ፣
ሇ. ስፌሓት እቲ መሬትን መዋስንትን፣ ሇ. የመሬቱ ስፊትና አዋሳኞች
ሐ. ውዕሉ ፀኒሑ ዜፀንዒለ ግዛ፣ ሐ. ውለ ፀንቶ የሚቆይበት ጊዛ፣
መ. ብብዒመቱ ዜኽፇሌ መጠን ክራይ፣ መ. በየአመቱ የሚከፇሌ የኪራይ መጠን፣
ረ. ግቡኣትን መሰሊትን ተዋዒዒሌቲ ወገናት፣ ረ. የተዋዋይ ወገኖች መብትና ግዳታዎች፣
ሰ. ግቡኣትን መሰሊትን ተወዒዒሌቲ ወገናት፣እቲ ሰ. መሬቱ የታሰበበት አሊማ የኢንቨስትመንት ዒይነት ፣
መሬት ዜተሓሰበለ ዒሊማ /ዒይነት
ኢንቨስትመንት፣
ሸ.ካሌኦት ኣዴሇይቲ ሰነዲት ዗ማሌኣ ክኸውን ይግባአ። ሸ.ላልች አስፇሊጊ ሰነድችን ያሟሊ መሆን አሇበት።
2. ብመሰረት ኑኡስ ዒንቀፅ /1/ እዙ ዒንቀፅ እቲ ቢሮ
ንኣሳሌጦ ስራሕ ዜሕግዜ ቅጥዕታት ውዕሉ ከዲለ 2. በዙህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/መሰረት ቢሮው ሇስራ
ይኽእሌ፣ ቅሌጥፌና የሚያግዜ የውሌ ቅፅ ሉያ዗ጋጅ ይችሊሌ፣
ዒንቀፅ 25 መሰሌን ግቡእን መካረይ አንቀፅ 25. የአከራይ መብትና ግዳታዎች
1. መሰሌ መካረይ 1. የአከራይ መብት

ሀ. ኣግባብ ኣፇፃፅማ እቲ ኢንቨስትመንት ምክትታሌን ሀ. የኢንቨስትመንቱ የአፇፃፀም አግባብ መከታተሌና
ምቁፅፃርን፣ መቆጣጠር፣
ሇ. ተካራያይ በቲ ዜኣተዎ ግቡእ እንተ዗ይፇፂሙ ሇ. ተካራይ በገባበት ግዳታ ካሌፇፀመ በመሬቱ ጉዲት
ኣብቲ መሬት ጉዴኣት እንተብፂሑ ነቲ ውዕሉ ካዯረሰ ውለን የማቋረጥ፣
ምቁራፅ፣
ሐ. በቲ ውዕሉ ዜተቐመጠ ናይ መሬት ክራይ ክፌሉት ሐ. በውለ የተቀመጠ የመሬት ኪራይ የመሰብሰብና
ናይ ምእካብን መኽፇሉ ግዛ ኣሕሉፈ ናይ ዜኸፌሌ የመክፇሌ ጊዛ አሳሌፍ ሇከፇሇ ኢንቨስተር በባንክ
ኢንቨስተር ብናይ ባንኪ ወሇዴ ብምውሳኽ ክኸፌሌ ወሇዴ በመጨመር እንዱከፌሌ ማዴረግ፣
ምግባር፣
መ. ካብ ዜተውሃቦ መሬት ወፃኢ ትርፉ መሬት ዜሓ዗ መ. ከተሰጠው መሬት ውጪ ትርፌ መሬት የያ዗
ነቲ ትርፉ መሬት ምምንጣሌ በቲ ትርፉ መሬት ኢንቨስተር የያ዗ው ትርፌ መሬት መውሰደ፣በትርፌ
ዜተጠቀመለ ክራይ ንክኸፌሌ ምግባርን ብሕጊ መሬት የተጠቀመበትን ኪራይ እንዱከፌሌ
ተሓታቲ ክኸውን ምግባር። ማዴረግና በሕግ ተጠያቂ እነዱሆን ማዴረግ፣
2.ግቡኣት መካረይ 2. የአከራይ ግዳታዎች
ሀ.ብዜተገበረ ውዕሉ መሰረት መንገስቲ መዋስኒኡ ሀ.በተዯረው ውሌ መሰረት መንግስት አዋሳኙ ከሌልና
ከሉለ ኣረጋጊፁን ነቲ ተኸራያይ መሬት ብእዋኑ አረጋግጦ ሇተከራዩ በጊዛ እንዱረከብ ማዴረግ፣
ንኽረክብ ምግባር፣
ሇ.እቲ መሬት ብዜምሌከት ብሳሌሳይ ወገናት ዜቐርብ ሇ.መሬቱን በሚመሇከት በሶስተኛ ወገኖች ሇሚቀርብ
ሕቶ ነቲ ባዒሌ ሃፌቲ ሓገዜ ምግባር፣ ጥያቄ ሇባሇሃብቱ እገዚ ማዴረግ፣
327
ዒንቀፅ 26.መሰሌን ግቡእን ተኸራያይ አንቀፅ 26.የተከራይ መብትና ግዳታ

1. መሰሌ ተኸራያይ 1. የተከራይ መብቶች
ሀ. ብውዕሉ ክራይ ዜረኸቦ መሬት ብ዗ይፅዕንቶ ናይ ሀ. በኪራይ ውሌ ያገኘውን መሬት ያሇምንም ጫና
ምጥቃም፣ መጠቀመ፣
ሇ. ብመሰረት እቲ ውዕሉ መሬት ብእዋኑ ምርካብ፣ ሇ. በውለ መሰረት መሬት በጊዛው ማግኘት፣
ሐ. ብውዕሉ ክራይ ዜረኸቦ መሬት ናይ ምጥቃም ሐ. በመሬት ኪራይ ያገኘውን መሬት የመጠቀም መብቱ
መሰለ ብውሕስና ምትሓዜ፣ በዋስትና ማስያዜ፣
መ. ተኸራያይ እንትመውት ወረስቲ እቲ ዜተጀመረ መ. ተከራይ ሲሞት ወራሾች የተጀመረውን ስራ
ስራሕ ናይ ምቕፃሌ መሰሌ ይህሌዎም፣ የመቀጠሌ መብታቸው የተጠበቀ ይሆናሌ፣
ረ. በቲ ዜግባአ ዜገባእ አገባብን እዋንን መሬት ረ. በሚገባው አግባብና ጊዛ መሬት ያሊገኘ ከሆነ ውለን
዗ይረኸበ እንተኾይኑ ነቲ ውዕሉ ናይ ምቁራፅ፣ የማቋረጥ፣
2.ግቡኣት ተኻራያይ 2.የተካራይ ግዳታ
1. ዜተኻረዮ መሬት ብመሰረት እቲ ፕሮጀክት 1. የተከራየው መሬት በፕሮጀክቱ መሰረት ሇታሰበሇት
ንዜተሓሰበለ ዕሊማ ክውዕሌ ምግባር፣ ኣሊማ እንዱውሌ ማዴረግ፣
2. መሬት ንምሌማዕ ብቴክኒካዊ መፅናዕቲ ዗ቅረቦም 2. መሬት ሇማሌማት በቴክኒካዊ ጥናት ያቀረባቸው
እታውታትን ቴክኖልጂታትን መጠን ካፒታሌን ግብኣቶች ቴክኖልጂዎችና የካፒታሌ መጠን
ኣብ ግብሪ ምውዒሌ፣ በተግባር ሊይ ማዋሌ፣
3. መሬት ካብ ዜተረከበለ ኣብ ወሽጢ ሓዯ ዒመት 3. መሬት ከተረከበ በአንዴ ዒመት ውስጥ በፕሮክቱ
በቲ ፕሮጀክት መሰረት ስራሕቲ ምጅማር። ኣብ መሰረት ስራዎችን መጀመር በአንዴ ዒመት ውስጥ
ውሽጢ ሓዯ ዒመት ስራሕ ዗ይጀመረ ተካራያይ ስራ ያሌጀመረ ተከራይ የከፇሇውን የመሬት ኪራይ
ዜኸፇል ክራይ መሬት ተመሊሲ ከይኮነ እቲ ውዕሉ ተመሊሽ ሳይሆን ውለ እንዱቋረጥ ይዯረጋሌ፣
ንክቋረፅ ይግበር፣
4. ኣብ መዲውብቲ መሬታት ጉዴኣት ንከይበፅሕ 4. በአዋሳኝ መሬቶች ጉዲት እንዲይዯርስ ማዴረግ፣
ምግባር፣
5. ካብቲ መሬት ዜርከቡ ኣግራባት ዜርከብ እቶት 5. ከመሬቱ የሚገኙ ዚፍች የሚገኝ ገቢ ሮያሉቲ
ሮያሉቲ ምኽፊሌ፣ የመክፇሌ፣
6. ንዜጥቀመለ ትሕዜቶ መሬት ካርታ ኣዲሌዩ 6. ሇሚጠቀምበት የመሬት ይዝታ ካርታ አ዗ጋጅቶ
ምቅራብ፣ ማቅረብ፣
7. ናይ ተፇጥሮ ሚዚን ዗ዚብዐ ተግባራት ምፌፃምን 7. የተፇጥሮ ሚዚን የሚያዚባ ተግባሮች መፇፀምና
ብመሰረት ኣዋጅ 97/98 ዒንቀፀ 12 ዜተገሇፁ ከም በአዋጁ አንቀፅ 97/98 አንቀፅ 12 የተገሇፁትን
ዕጣን እንዲዱዕ ሰሞቅ፣ ሞሞና፣ መቒዕ፣ ሓቢ፣ እንዯ እጣን፣ የሙጫ ዚፌ፣ ዋርካ ፣ዜግባ ፣ከሶ ፣ሾሊ
ዲዕሮ፣ ሳግሊን ዜግባን ዜመሳሰለ ኣግራብ ምቑራፅ የመሳሰለትን ዚፍች መቁረጥ የተከሇከሇ ነው፣
ዜተኸሌከሇ እዩ፣
8. ሌዕሌ ኢለ ዜተገሇፀ ጉቡኣት ተኻራያይ ከም዗ል 8. ከዙህ በሊይ የተገሇፀው የተከራይ ግዳታዎች እንዲሇ
ኮይኑ ንዜራእቲ ሌምዒት ዜውዕሌ ተሓራሳይ ሆኖ ሇዚፍች ሌማት የሚውሌ የሚታረስ መሬት የያ዗
መሬት ዜሓ዗ በዒሌ ሃፇቲ ባሇሃብት፣
ሀ.ካብ ወሰን ጉህሚታትን ሩባታትን 3ሜትሮ ርሒቁ ሀ.ከቦረቦርና ተዲፊት ጫፌ 3ሜትር ርቆ መጠቀም
ክጥቀም ኣሇዎ፣ አሇበት፣
328
ሇ.ኣብ መንጎ ብልካትን ግራውትን ዜተሰርሑ ዯረታት ሇ.በብልኮችና ማሳዎች መካከሌ የተሰሩትን ዯረቶች
ወይ መንገዴታት ክዲፊእን ከፌርስን የብለን፣ ወይም መንገድች ማሇፇና ማፌረስ የሇበትም፣
ሐ.ኣብ ዜሓዝ መሬት ይኹን ኣብ መዋስንቱ ዜርከብ ሐ.ከያ዗ው መሬትም ይሁን በአዋሳኙ የሚገኝ ዯን
ዯኒ ከይበርስን ፌግረ መሬት ከይጋፊሕን ኣዴሊይ እንዲይመነጠርና የመሬት መቦርበር እንዲይስፊፊ
ፃዕሪ ክገብር ኣሇዎ።ነዙ ዗ዴሉ ናይ መከሊኸሉ አስፇሊጊውን ጥረት ማዴረግ አሇበት።ሇዙሀ
ሜሊታት‟ውን ክጥቀም ይግባእ፣ የሚያስፇሌገውን የመከሊከያ ዗ዳዎችም መጠቀም
አሇበት
9. ካብ መንግስቲ መሬት ተኻርዩ ካብ ሕርሻ ወፃኢ 9. ከመንግስት መሬት ተከራይቶ ከእርሻ ውጪ
ዜዋፇሩ ኢንቨስተር ኣብ ትሕዜትኡ ዜርከብ ሇተሰማራ ኢንቨስተር በይዝታው የሚገኝ መሬት
መሬት ናይ ምዕቃብን ምክንኻን ግቡእ ዗ሇዎ የመጠበቅና የመንከባከብ ግዳታ አሇበት፣
ኮይኑ፣
ሀ.ኣብ ትሕዜቶ መሬቱ ብተፇጥሮ ዜበቖሇ ኣግራብ ሀ.የመሬት ይዝታው በተፇጥሮ የበቀሇ ዚፌ ካሇው በአንዴ
እንተሃሌይዎ ኣብ ውሽጢ ሓዯ ሄክታር እንተወሓዯ ሄክታር ውስጥ ቢያንስ 40 ዚፍች ሳይቆርጥ መተው
40 ኣግባራት ከይቆረፀ ክገዴፌ ኣሇዎ፣ አሇበት፣
ሇ. ትሕዜቶ መሬቱ ብተፇጥሮ ዜበቖሇ ኣግራብ ሇ.የመሬት ይዝታው በተፇጥሮ የበቀሇ ዚፌ የላሇው ከሆነ
዗ይብለ እንተኾይኑ ንኣግራብ ሌምዒት ዜውዕሌ ሇዚፍች ሌማት የሚውሌ በአንዴ ሄከታር ውስጥ 40
ኣብ ውሽጢ ሓዯ ሄክታር 40 ኣግራብ ብምትካሌ ዚፍች መትከሌና መንከባከብ አሇበት፣
ክከናኸኖ ኣሇዎ፣
ሐ.እቲ ከይተቆረፀ ዜግዯፌ ኣግራብ ወይ ዴማ ሐ.ሳይቆረጥ የሚተወውን ዚፍች ወይም በተፇጥሮ የበቀሇ
ብተፇጥሮ ዜበቖሇ ኣግራብ ብ዗ይምህሊው ዚፌ ባሇመኖር ሇዚፍች የሚወሌ የመሬት ክፌሌ
ንኣግራብ ዜውዕሌ ክፊሌ መሬት ኣብ ወሰን ወሰን በመሬቱ ጫፌ ከሆነ ሳይቆረጥ የሚተው ወይም
እቲ መሬት እንተኾይኑ በዜሒ ከይተቖረፁ ዜግዯፈ ሉተከሌ የሚገባው የዚፌ ብዚት በአንዴ ሄክታር
ወይ ዴማ ክትከለ ዜግቦኦም በዜሒ ኣግራብ ኣብ ውስጥ እስከ 100 ሉዯርስ ይችሊሌ፣
ውሽጢ ሓዯ ሄክታር ክሳበ 100 ክበፅሕ ይኽእሌ፣
10. ኣብ ምሌማዕን ምፌራይን ዕጣንን እንዲዕን ዜዋፇሩ 10. በእጣንና ሙጫ የሌማት ስራ የተሰማሩ
ኢንቨስተራት ነቲ ከባቢ ዜስማማዕ ፕሊን ስራሕ ኢንቨስተሮቸ ሇአካባቢው የሚስማማ የስራ አመራር
ኣመራርሓ ኣዲሌዮም ከቕርቡን ከተግብሩን ፕሊን አ዗ጋጅተው ማቅረብና መተግበር አሇባቸው፣
ኣሇዎም፣
11. ኣብ ምሌማዕን ምፌራይን ዕጣንን እንዲዱዕን 11. በእጣንና ሙጫ የሌማት ስራ ሇሚሰማሩ ሰዎች
ንዜዋፇሩ ሰባት እቲ ናይ መሬት ክራይ ውዕሉ የመሬት ኪራይ ውለ የሚፀዴቀው በቴክኒክ ረገዴ
ዜፀዴቅ ብቴከኒክ መዲዩ በቢሮ ገጠር ሌምዒት በገጠር ሌማት ቢሮ የተፇጥሮ ሃብት ዗ርፌ በ6ወር
዗ፇር ሃፌቲ ተፇጥሮ ኣብ ውሽጢ 6 ወርሒ ተፀኒዐ ጊዛ ውስጥ ተጠንቶ ተቀባይነተ ሲያገኝ የዙህንኑ
ተቐባሌነት ምስረኸበ ናይዙ ናይ ፅሑፌ መረዲእታ የፅሁፌ ማስረጃ ሲቀርብ ይሆናሌ።
እንትቕርብን ይኸውን።
329
ዒንቀፅ 27 ብዚዕባ መጠንቀቅታን ምቑራፅ ውዕሌን አንቀፅ 27.ስሇማስጠንቀቅያና ውሌ ስሇማቋረጥ

1. ብመሰረት እቲ ኣዋጅን እዙ ዯንብን ንስራሕቲ 1. በአዋጁና በዙህ ዯንብ መሰረት ሇኢንቨስትመንት
ኢንቨስትመንት መሬት ዜሓ዗ ኢንቨስተር ኣብቲ ስራዎች መሬት የያዘ ኢንቨስተሮች በአዋጁ በዙህ
ኣዋጀ እዙ ዯንብን ነዙ ስዑቡ ኣብ ዜወፅእ ዯንብና ተከትል በሚወጣ መመሪያ እንዱሁም
መምርሒ ከምኡ‟ውን በቲ ውዕሉ ዜተቐመጠለ በውለ በተገሇፁት ግዳታዎች ባሇመፇፀም የመሬት
ግቡኣት ብ዗ይ ምፌፃም እቲ ውዕሉ ክራይ መሬት ኪራይ ውለ ሉቋረጥ ይችሊሌ፣
ክቋረፅ ይኽእሌ፣
2. ናይዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ /1/ ዴንጋገ ከም዗ል 2. የዙህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ዴንጋጌ እንዲሇ
ኮይኑ ግቡኡ ዗ይተዋፀአ ኢንቨስተር በቲ ወረዲ ሆኖግዳታውን ያሌተወጣ ኢንቨስተር በወረዲው
ዳስክ ናይ መስተኻኸሉ መጠንቀቅታ ተዋሂብዎ ዳስክ የማስተካከያ ማስጠንቀቅያ ተሰጥቶት
ክስተኻኸሌ እንተ዗ይኪኢለ በቲ ወረዲ ዳስክ ሉያስተካክሌ ካሌቻሇ በወረዲው ዳስክ በሚቀርብ
ብዜቀርብ ሪፖርት እቲ ውዕሉ ብዜምሌከቶ ኣካሌ ሪፖርት ውለን በሚመሇከተው አካሌ ሉቋረጥ
ክቋረፅ ይኽእሌ፣ ይችሊሌ፣
3. ዜኾነ ኢንቨስተር ናይ መሬት ውዕሉ ክራይ 3. ማንኛውም ኢንቨስተር የመሬት ኪራይ ውሌ
ብፌቓደ ከቋርፅ ይኽእሌ።ኮይኑ ግን ኣብቲ መሬት በፌቃደ ሉያቋርጥ ይችሊሌ ሆኖም በመሬቱ ሇዯረሰ
ንዜበፅሐ ጉዴኣት ተሓታቲ ይኸውን፣ ጉዲት ተጠያቂ ይሆናሌ፣
4. ብፌቓደ ወይ ዴማ ግቡኡ ብ዗ይ ምፌፃሙ እቲ 4. በፌቃደ ወይም ግዳታውን ባሇመፇፀሙ የመሬት
ውዕሉ ክራይ መሬት እንትቋረፅ ኣብ ሌዕሉ እቲ ኪራይ ውለ ሲቋረጥ በመሬቱ ሊይ ሊፇራቸውና
መሬት ዗ፌረዮን ዜሃነፆን ሃፌቲ ኣብ ውሽጢ 6 ሇገነባው ሃብት በ6ወር ጊዛ ውስጥ የማንሳት መብት
ወርሒ ናይ ምሌዒሌ መሰሌ ኣሇዎ።ካሕሳ ናይ አሇው።ካሳ የመጠየቀ መብት ግን የሇውም፣
ምሕታት መሰሌ ግን የብለን፣
5. ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ውዕሉ እንትቋረፅ እቲ 5. በዙህ አንቀፅ መሰረት ውሌ ሲቋረጥ አንቨስተሩ
ኢንቨስተር ምስቲ ክራይ መሬትውዕሉ ዜተትሓዘ ከመሬት ኪራይ ውሌ የተያያዘ ሰነድች የመመሇስና
ሰነዲት ናይ ምምሊስን ዜተወ዗ፈ ክፌሉት ክራይ ውዜፌ የመሬት ኪራይ ክፌያ ገቢ የማዴረግ ግዳታ
መሬት ኣታዊ ናይ ምግባር ግቡእ ኣሇዎ፣ አሇበት፣
6. መንግስቲ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትረኽቦ እቲ ናይ 6. መንግስት አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው የመሬት ኪራይ
መሬት ክራይ ውዕሉ ከቋርፅ ይኽእሌ፣በዙ ውሌ ሉቋረጥ ይችሊሌ፣
ምክንያት ኣብ ተኸራያይ ንዜበፅሐ ጉዴኣት ግን
ናይ ምኽፊሌ ግቡእ ኣሇዎ፣
7. ካሌኦት ንውዕሉ ክራይ መሬት ምቁራፅ ምኽንያት
7. ላልች የመሬት ኪራይ ውሌ መቋረጥ የሆኑ
ዜኾኑ፣
ምክንያቶች፣
ሀ.ብሕብረት ሽርክና ማሕበር መሬት ዜተኻረዮ
ሀ.በሽርክና ማህበር መሬት ሲከራዩ ሽርክናቸው ሲፇርስ፣
ሽርክነኦም እንትፇርስ፣
ሇ.እቲ ኢንቨስተር ናይ መሬት ክራይ ውዕሉ
ሇ.ኢንቨስተሩ የመሬት ኪራይ ውሌ ሲፇፀም ያቀረባቸው
እንትፌፅም ዗ቅረቦም ሰነዲት ዜተጭበርበሩ
ሰነድች የተጭበረበሩ መሆናቸው ሲታወቅ፣
ምዃኖም እንትፌሇጥ።
330
ዒንቀፅ 28.዗መን ውዕሉ ክራይ መሬትን ተመን ክፌሉት አንቀፅ 28.የመሬት ኪራይ ውሌ ዗መንና የክፌያ ተመን
ክራይን
1. ብተወዒዒሌቲ ወገናት ብስምምዕነቶም ወይ ምስ 1. ተዋዋይ ወገኖች በስምምነታቸው ወይም ከጊዛና
ግዛ ኩነታት እናተርኣየ ዗መን ውዕሉ ክራይ ሁኔታዎች እየታየ የመሬት ኪራይ ውሌ ዗መን
መሬት ክመሓየሽ ወይ ክናወሕ ይኽእሌ እዩ።አቲ ሉሻሻሌ ወይም ሉራ዗ም ይችሊሌ።ኢንቨስተሩ ውሌ
ኢንቨስተር ውዕሉ ክናወሐለ እንትዯሉ ዗በን እቲ እንዱራ዗ምሇት ሲፇሌግ የውሌ ዗መኑ ከማሇቁ
ውዕሉ ቅዴሚ ምውዴኡ ቅዴሚ 1ዒመት ብፅሑፌ ከ1ዒመት በፉት ሇሚመሇከተው አካሌ በፅሁፌ
ነቲ ዜምሌከቶ ኣካሌ ከፌሌጥ ኣሇዎ፣ ማሳወቅ አሇበት፣
2. ኣብ ዜተፇሊሇየ ስራሕቲ ኢንቨስትመንት 2. ሇተሇያዩ የኢንቨስትመንት ስራዎች መሬት
ንምውፊር መሬት ዜተኻረዩ ኢንቨስተራት ተመን ሇተከራዩ ኢንቨስተሮች የመሬት ክራይ ክፌያ
ክፌሉት ክራይ መሬትን ግዛ ገዯብን ብዜምሌከት ተመንና የጊዛ ገዯብ በሚመሇከት ከዙህ ዯንብ
ምስ እዙ ዯንቢ ብዜተትሓ዗ ሰዯቓን በቲ ቢሮ በተያያ዗ ሰንጠረዥና በቢሮው በሚወጣ መመሪያ
ብዜወፅእ መምርሒን ዜውሰን ይኸውን። የሚወሰን ይሆናሌ፣
ክፌሉ ትሽዒተ ክፌሌ ዗ጠኝ
ኣብ መንጎ ሰብ ትሕዜቶ ሓረሰቶት ዜግበር ናይ መሬት በአርሶ አዯር ባሇይዝታዎች የሚዯረግ
ሇውጣ የመሬት ሌውውጥ
ዒንቀፅ 29 ዕሊማ ሇውጣ መሬት አንቀፅ 29.የመሬት ሌውውጥ አሊማ
1. ኣብ መንጎ ሰብ ትሕዜቶ ሓረስቶት ዜግበር ናይ 1. በአርሶ አዯር ባሇይዝታዎች የሚዯረግ የመሬት
መሬት ሇውጣ ናይቲ ሓረስታይ ሃፌትን ጉሌበትን ሌውውጥ የአርሶ አዯሩን ጉሌበት በመቆጠብ
ብምቑጣብ መፌረያይነቱ ንምምሕያሽ ዜዒሇመ አምራችነቱን ሇማሳዯግ አሊማ የያ዗ መሆን አሇበት፣
ክኸውን ይግባእ፣ 2. የመሬት ሌውውጥ የሚዯረገው የአርሶ አዯሮቹ
2. እቲ ዜግበር ሇውጣ መሬት ስምምዕነት ዜሇዋወጡ ስምምነት፣ የመሬቱ ስፊት፣ የሇምነት ዯረጃና
ሓረስቶት፣ ስፌሓት እቲ መሬት፣ብርኪ ሇአዯጋ ተጋሊጭነት ግምት ውስጥ ያስገባ መሆን
ሌሙዕነትን ንሓዯጋ ተቓሊዒይነትን ኣብግምት አሇበት፣
዗እተወ ክኸውን ይግባእ።
ዒንቀፅ 30 ኣፇፃፅማ ሇውጣ መሬት አንቀፅ 30 የመሬት ሌውውጥ አፇፃፀም
ናይዙ ክፌሉ ዒንቀፅ 29 ዴንጋጌ ዜተሓሇወ ኮይኑ፣ የዙህ ክፌሌ አንቀፅ 29 ዴንጋጌ የተጠበቀ ሆኖ፣
1. ኣብ ሞንጎ ሰብ ትሕዜቶ ሓረስቶት ዜግበር ናይ 1. በባሇይዝታ አርሶ አዯሮች መካከሌ የሚዯረግ
መሬት ሇውጣ ኣብ ኩለ መጠንን ዒይነትን መሬት የመሬት ሌውውጥ በሁለም መጠንና የመሬት
ተፇፃሚ ይኸውን፣ ዒይነት ተፇፃሚ ይሆናሌ፣
2. መሬት እናቖራረፅካ ምሌውዋጥ ኩሌኩሌ እዩ፣ 2. መሬት እየቆራረጥክ መሇዋወጥ የተከሇከሇ ነው፣
3. ኣብ እዋን ሇውጣ መሬት ኣብ ሌዕሉ እቲ መሬት 3. በመሬት ሌውውጥ ጊዛ በመሬቱ ሊይ ያሇውን ቋሚ
዗ል ቀዋሚ ተኽሌን አግራብን ዜምሌከት ተክሌና ዚፍች የሚመሇከት በሁሇቱ የሚሇዋወጡ
ብክሌቲኦም ተሊወጥቲ ሓረስቶት ስምምዕነት አርሶ አዯሮች ስምምነት የሚፇፀም ሆኖ በተክለና
ዜፌፀም ኮይኑ ኣብቲ ተኽሌን ኣግራብን ጉዴኣት ዚፍች ሊይ ጉዲት በማያዯረስ መሆን አሇበት፣
ብ዗የብፅሕ ክኸውን ኣሇዎ፣ 4. ከዙህ ዯንብ በፉት የተዯረገ የመሬት ሌውውጥ
4. ቅዴሚ እዙ ዯንቢ ዜተገበረ ሇውጣ መሬት ተቀባይነት ያሇው ሆኖ በክርክር ሊይ ከሆነ ግን በህግ
ተቀባሌነተ ዗ሇዎ ኮይኑ ኣብ ክርክር ዗ል ውሳኔ ካገኘ ተመዜግቦ የባሇቤትነት ሰርትፇኬት
331
እንተኾይኑ ግን ብሕጊ ውሳነ ምስረኸበ ተመዜጊቡ እንዱሰጠው ይዯረጋሌ።

ናይ ዋንነት ሰርቲፉኬት ንክወሃብ ይግበር።
ክፌሉ ዒሰርተ ክፌሌ አስር
ብዚዕባ ኣጠቐቅማ ገጠር መሬት ስሇገጠር መሬት አጠቃቀም
ዒንቀፅ 31 ዜኾነ በዒሌ ትሕዜቶ መሬት አንቀፅ 31.ማንኛውም የመሬት ባሇይዝታ
1. ነቲ መሬት ክንክን ናይ ምግባርን ንጎረባብቲ 1. ሇመሬቱ እንክብካቤ የማዴረግና ሇጎረቤት አርሶ
ሓረስቶት ብ዗ይጎዴእ መሌክዐ ክጥቀም ኣሇዎ፣ አዯሮች በማይጎዲ መሌኩ መጠቀመ አሇበት፣
2. ዜኾነ ብመሬት ተጠቃሚ ዜኾነ ሰብ ናይ ሓባር 2. የጋራ መሬት ሇመንከባከብ በቀበላ ወይም በወረዲው
መሬት ንምክንኻን ብዜወፅእ ናይቲ ከባቢ ቤት የሚወጣ መመሪያ ዴርሻውን መፇፀም አሇበት፣
ምኽሪ ወረዲ ወይ ጣብያ መምርሒ መሰረት
ብፅሒቱ ክፌፅም ኣሇዎ፣
3. ብመሰረት እቲ ዜወፅእ መምርሒ ኣብ ናይ ሓባር 3. በሚወጣው መመሪያ በጋራ መሬት የሚዯረግ
መሬት ዜግበር ናይ ሌምዒተ ስራሕቲ በቲ ጣብያ የሌማት ስራዎች በቀበላው አስተዲዯር
ምምሕዲር ኣተሓባባርነት ዜፌፀም ይኸውን፣ አስተባባሪነት የሚፇፀም ይሆናሌ፣
4. ናይ ሓባር መሬት ንምሌማዕ በቲ ከባቢ ዜወፅእ 4. የጋራ መሬት ሇማሌማት በወረዲው ወይም ቀበላ
መምርሒ ብናይ ተጠቃማይ ህዜቢ ተሳትፍ ምክር ቤት የሚወጣ መመሪያ በተጠቃሚው ሕዜብ
ዜወፅእን ዜትግበርን ይኸውን፣ ተሳትፍ የሚወጣና የሚተገበር ይሆናሌ፣
5. ዜተፇሊሇየ ውዲበታት ኣብ ትሕቲ ትሕዜቶኦም 5. የተሇያዩ የተዯራጁ አካሊት በይዝታቸው ስር የሚገኝ
ዜርከብ መሬት ነቲ ዜተሓሰበለ ዕሊማ ጥራሕ ናይ መሬት ሇታሰበሇት ዒሊማ ብቻ የማዋሌና የተፇጥሮ
ምውዒሌን ሃፌቲ ተፇጥሮ ብምዕቃብ ክፌፀም ሃብት በመጠበቅ መፇፀም አሇበት፣
ኣሇዎ፣ 6. ከዋናና ውስጥ ሇውስጥ መንገዴ የሚዋሰን የመሬት
6. ምስ ዋናን ውሽጣ ውሽጢ መንገዴን ዜዲቦ ባዒሌ ባሇይዝታ በባሇሞያ በሚሰጠው መረጃ በመሬቱ ዲር
ትሕዜቶ መሬት ብመሰረት ክኢሊ ዜወሃቦ ሓበሬታ ተክልችን መትከሌ ያሇበት ሆኖ ከተክልቹ የሚገኙ
ኣብ ወሰን እቲ መሬት ተኽሉ ክተክሌ ዗ሇዎ ኮይኑ ፌሬዎችን የመጠቀም መብት አሇው፣
ካብቲ ተኽሉ ዜርከብ ፌርያት ናይ ምጥቃም መሰሌ
ኣሇዎ፣
7. ዕቀባ ሓመዴን ማይን ስራሕቲ ኣብ 7. የአፇርና የውሃ ጥበቃ ስራዎች የተሰራባቸውና ቋሚ
ዜተኻየዯልምን ቀዋሚ ተኽሉታት ኣብ ተክልች በሇማባቸው አካባቢዎች ሌቅ መጋጫ
ዜሇማዒልም ከባቢታት ሰዱ ጋህፂ ብምኽሌካሌ በመከሌከሌ ሳርን በማጨዴ ጥቅም ሊይ እንዱውሌ
ሳዕሪ ዒፂዴካ ኣብ ጥቅሚ ክውዕሌ ይገብር፣ ይዯረጋሌ፣
8. ኣብ ዜኾነ ኣቀማምጣ ዜርከብ ዜተጎዴአ መሬት 8. በማንኛውም አቀማመጥ የሚገኝ የተጎዲ መሬት
ካብ ሰብን እንስሳን ክዕቀብ ብምግባር ሇውጢ ከሰውና እንስሳ እንዱጠበቅ በማዴረግ ሇውጥ
እንትመፅእ ጥራሕ ኣብ ጥቅሚ ንክውዕሌ ሲያመጣ ብቻ ጥቅም ሊይ እንዱውሌ
ይግበር።ነዙ ኣፇፃፅማ ናይቲ በቲ ከባቢ ወረዲ ወይ ይዯረጋሌ።ሇዙህ አፇፃፀም በአካባቢው ወረዲ ወይም
ጣበያ ቤት ምኽሪ መምርሒ ከውፅእ ይኽእሌ፣ ቀበላ ምክር ቤቶች መመሪያ ሉወጣ ይችሊሌ፣
9. ካብ ውሌቀ ሰብ ዒቅሚ ንሊዕሉ ዜኾኑ ሌምዒት 9. ከግሇሰብ አቅም በሊይ ሇሆኑ የሰፉ ተራሮችና
ገፊሕቲ ጎቦታትን ጉህሚታትን ናይ ዕቀባ ስራሕቲ ቦረቦሮች ሌማትና የጥበቃ ስራዎች በጋራ
ብሓባር ምስራሕን ብውሌቀን ብውዲበን ምምቃሌ ስሇመስራትና በግሌ በመዯራጀት ስሇመከፊፇሌና
332
ብዜምሌከት ኣፇፃፅማ እቲ ቢሮ መመርሒ ክወፅእ መጠቀም የሚመሇከት አፇፃፀም ቢሮው መመሪያ

ይኽእሌ። ሉያወጣ ይችሊሌ።
ክፌሉ ዒሰርተ ሓዯ ክፌሌ አስራ አንዴ

ትሕዜቶ መሬት ንህዜቢ ጥቅሚ ተባሂለ ዜውሰዯለ የመሬት ይዝታ ሇሕዜብ ጥቅም ተብል የሚወሰዴበት
ዒንቀፅ 32. ትሕዜቶ መሬት ቅዴሚ ምውሳደ ክማሌኡ አንቀፅ 32 የመሬት ይዝታ ከመወሰደ በፉት መሟሊት
ዜግበኦም ኩነታት ያሇባቸው ሁኔታዎች
1. ኣብቲ መሬት ን዗ፌረዮን ዜሃነፆን ንብረት 1. የመሬት ይዝታ ከመወሰደ በፉት መሬቱ ሊይ
ተመጣጣኒ ካሕሳ ምስተኸፇሇ ወይ ዴማ ተሇዋጢ ሊፇራውና ሇገነባው ንብረት ተመጣጣኝ ካሳ ከተከፇሇ
መሬት ምስተውሃበ ይኸውን፣ ወይም ተሇዋጭ መሬት ከተሰጠ ይሆናሌ፣
2. ብምኽንያት ምግፊሕ ከተማ ናይ ገጠር መሬት 2. በከተማው መስፊት ምክንያት የገጠር መሬት ወዯ
ናብ ከተማ ምእታው ዜምሌከት በቲ ገጠርን ከተማ መግባት የሚመሇከት በከተማና ገጠሩ
ከተማን ምምሕዲራት፣ ዜምሌከቶ በዒሌ መዙን መስተዲዴሮች ከሚመሇከተው ባሇሰሌጣን በሚዯረግ
ብዜግበር ምርዴዲእ ብቃሇጉባኤ ተዯጊፈ ወሳነ መረዲዲት በቃሇጉባኤ ተዯግፍ በውሳኔው የሚወሰኑ
እንትውሰን ተፇፃሚ ይኸውን።ስምምዕ ተ዗ይሃሌዩ ሰዎች ብዚትና ተዋፅኦ በመመሪያ የሚወሰን
ክሌሌ መንግስቲ ብ዗ውፅኦ መምርሒ ይውሰን። ይሆናሌ፣
3. ብዚዕባ ኣከፊፌሊ ካሕሳን ናይ ዜተፇሊሇዩ ንብረታት 3. ስሇ ካሳ አከፊፇሌና የተሇያዩ ንብረት ቀመር
ቀመር ብናይ ፋዯራሌ ኣዋጅ ቁፅሪ 455/97 በፋዳራሌ አዋጅ ቁጥር 455/97 እንዱሁም ሇዙህ
ከምኡ‟ውን ነዙ ተባሂለ ብዜወፅእ ዯንቢ ተፇፃሚ ተብል በሚወጣ ዯንብ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
ይኸውን።

ምዜገባን መረጋገፂ ዯብተር ትሕዜቶ መሬት ዜምሌከት የመሬት ይዝታ ማረጋገጫ ዯብተርና ምዜገባ በሚመሇከት
ዒንቀፅ 33.ኣወሃህባ ዯብተር መረጋገፂንን ምዜገባ አንቀፅ 33.የመሬት ይዝታ ማረጋገጫ ዯብተር አሰጣጥና
ትሕዜቶ መሬት ምዜገባ
ትሕዜቶ መሬት መረጋገፂ ዯብተር ምዜገባን የመሬት ይዝታ ማረጋገጫ ዯብተርና ምዜገባ በተመሇከተ
ብዜምሌከት እዝም ዜስዕቡ ተፇፃሚ ክኾኑ ይግባእ፣ የሚከተለት ተፇፃሚ ሉሆኑ ይገባሌ፣
1. ብዜኾነ ይኹን ኣካሌ ብመንግስታውን 1. በማንኛውም የመንገስ አካሌ መንግስታዊ ያሌሆነና
዗ይመንግስታውን ብውሌቀ ሰባትን ዜተትሓ዗ በግሌ የተያ዗ መሬት አዋሳኙ በግሌፅ ተሇይቶ
መሬት መዋሰኒታቱ ብንፁር ተፇሌዩ ክምዜገብን ሉመ዗ገብና የይዝታ ማረጋገጫ ዯብተር ሉወጣሇት
ትሕዜቶ መረጋገፂ ዯብተር ክወፀለ ይግባእ፣ ይገባሌ፣
2. ብመሰረት እቲ ኣዋጅ ናይ ወራስነት መሰሌ 2. በአዋጁ መሰረት የወራሽነት መብት
ንዜተረጋገፀልም ሰባት ንሕዴሕድም ካብ ርብዑ የተረጋገጠሊቸው ሰዎች ሇያንዲንደ ከሩብ ሄክታር
ሄክታር ዗ይነኣሰ መሬት እንትመቓቐለ ነናይ ያሊነሰ መሬት ሲከፊፇለ ሇየራሳቸው የይዝታ
ባዕልም ናይ ትሕዜቶ መሬት መረጋገፂ ዯብተር ማረጋገጫ ዯብተር ይሰጣቸዋሌ።ሆኖም ከሩብ
ይውሃቦም።ኮይኑ ግን ካብ ርብዑ ሄክታር ዜንእስ ሄክታር ያነሰ ከሆነ የጋራ የይዝታ ማረጋገጫ ዯብተር
እንተኾይኑ ናይ ሓባር ትሕዜቶ መረጋገፂ ዯብተር ይሰጣቸዋሇ፣
333
ይወሃቦም፣
3. ቅዴም እዙ ዯንቢ ኣብ ስራሕ ምውዒሌ ተታሒዘ 3. ይህ ዯንብ ስራ ሊይ ከመዋለ በፉት ተይዝ የነበረው
ዜነበረ መሬት ትሕቲ ¼ ሄክታር ዋሊ መሬት ከ1/4 ሄክታር በታች ቢሆንም ባሇው ሁኔታ
እንተኾነ‟ውን ብ዗ሇዎ ቅቡሌ ኮይኑ ተመዜጊቡ ተቀባይነት ያሇው ሆኖ ተመዜግቦ የይዝታ ማረጋገጫ
ናይ ትሕዜቶ መረጋገፂ ዯብተር ንክውሃብ ዯብተር እንዱሰጥ ይዯረጋሌ፣
ይግበር፣
4. ኣብ ትሕቲ ዜምሌከቶ ኣካሌ ወይ ምምሕዲር 4. በሚመሇከተው አካሌ ወይ መስተዲዴር ስር የሚገኙ
ዜርከቡ ከም ጎቦታት ፣ጉህሚ፣ዯኒን ሕዚትን እንዯ ተራሮች፣ ቦረቦሮች፣ ዯኖች ወይም የተከሇከለ
ዜመሳሰለ ተመዜጊቦም ክተሓዘ ይግበር መጋጫዎች እና የመሳሰለት ተመዜግበው እንዱያዘ
ይዯረጋሌ፣
5. ንኢንቨስትመንት ንክውዕለ ብመፅናዕቲ 5. ሇኢንቨስትመንት ሉውለ በጥናት የተወሰነባቸው
ዜተወሰነልም መሬታት ተመዜጊቦም ክተሓዘ መሬቶች ተመዜግበው እንዱያዘ ይዯረጋሌ፣
ይግበርተመዜጊቦም ክተሓዘ ይግበር
6. ኣግባብ ኣወሃህባ ትሕዜቶ መረጋገፂ ዯብተር 6. የይዝታ ማረጋገጫ ዯብተር የአሰጣጥ አግባብ በጎጥና
ብኮሚቴ ቁሸትን ጣብያን እናተረጋገፀ ህዜቢ ቀበላ እየተረጋገጠ ሕዜብ እንዱያውቀው ዕዴሌ
ንክፇሌጦ ዕዴሌ ብምሃብ ብወረዲ ዳስክ በመስጠት በወረዲው ዳስክ እየተፇረመ እንዱሰጥ
እናተፇረመ ክውሃብ ይግበር፣ ይዯረጋሌ፣
7. ናይዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ /6/ ዴንጋገ ከም዗ል 7. የዙህ አንቀጽ ንኡስ ዒንቀፅ /6/ ዴንጋጌ እንዲሇ ሆኖ
ኮይኑ ቅዴሚ ትሕዜቶ መረጋገፂ ዯብተር ምሃብ የይዝታ ማረጋገጫ ዯብተር ከመሰጠቱ በፉት
ሽም ናይ በዒሌ ትሕዜቶ፣ስፌሓት መሬት፣መዋሰኒ የባሇይዝታ ስም፣ የመሬቱ ስፊት፣የመሬቱ
እቲ መሬት፣ዯረጃ ሌሙዕነትን ዜመሳሰለን አዋሳኘ፣የሌማት ዯረጃና የመሳሰለት አስፇሊጊ
ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ሓበሬታት ኣብ ቀዋሚ መዜገብ መረጃዎች በቋሚ መዜገብ መመዜገብ አሇበት፣
ክምዜገብ ኣሇዎ፣
8. ኣብ ናይ ሓባር መሬት ብሓባር ዜጥቀሙ ሰባት ነቲ 8. በጋራ መሬት በህብረት የሚጠቀሙ ሰዎች ሇህብረቱ
ሕብረት ሽም ተዋሂብዎ በቲ ዜተውሃቦ ሽም ስም ተሰጥቶ በተሰጠው ስም የመሬት ይዝታ
ትሕዜቶ መረጋገፂ ዯብተር ይወሃቦም፣ ማረጋገጫ ዯብተር ይሰጣቸዋሌ፣
9. ኣብ ጎቦን ጉህሚን መሬት ዜተውሃቦም ሓረስቶት 9. በኮረብታና ቦረቦር መሬት የተሰጣቸው አርሶአዯሮች
ዴሕሪ 2 ዒመት ኣፇፃፅማ ስርሖም ተራእዩ ናይ ከ2ዒመት በኋሊ የስራቸው አፇፃፀም ታይቶ የይዝታ
ትሕዜቶ መረጋገፂ ዯብተር ክወሃቦም ይኽእሌ፣ ማረጋገጫ ዯብተር ሉሰጣቸው ይችሊሌ፣
10. ብዜኾነ ዒይነት ምኽንያት ናይ ትሕዜቶ ሇውጢ 10. በማንኛውም ምክንያት የይዝታ ሇውጥ ሲኖር
እንትህሉ ብመሰረት እቲ ዜተገበረ ሇውጢ ትሕዜቶ በተዯረገው ሇውጥ መሰረት የይዝታ ማረጋገጫ
መረጋገፂ ዯብተር ይወሃቦምንክሇወጥ ይግበር፣ ዯብተር እንዱሇወጥ ይዯረጋሌ፣
11. ንሰብ ሓዲር ዜወሃብ ትሕዜቶ መረጋገፂ ዯብተር 11. ሇባሇትዲሮች የሚሰጥ የይዝታ ማረጋገጫ በሁሇቱም
ብሽም ክሌቲኦም ሰብ ሓዲር ተመዜጊቡ ባሇትዲሮች ስም ተመዜግቦ በሁሇቱም ስም የይዝታ
ብክሌቲኦም ሽም ትሕዜቶ መረጋገፂ ዯብተር ማረጋገጫ ዯብተር ይሰጣሌ፣
ይወሃብ፣
12. ትሕዜቶ መረጋገፂ ዯብተር እንትወሃብ ዜኽፇሌ 12. የመሬት ይዝታ ማረጋገጫ ሰርተፌኬት ሲሰጥ
ክፌሉት ዜምሌከት ብመምርሒ ይውሰን፣ የሚከፇሇው ክፌያ በመመሪያ ይወሰናሌ፣
334
13. ካብ ሕጊ ወፃኢ ዜተወሰዯ ወይ ፀገም ዗ሇዎ 13. ከህግ ውጭ የተወሰዯ ወይም ችግር ያሇበት የይዝታ
ትሕዜቶ መረጋገፂ ዯብተር ንኽምሇስ ብምግባር ማረጋገጫ ዯብተር እንዱመሇስ በማዴረግ
ተስተኻኺለ ክወሃብ ይግበር። ተስተካክል እንዱሰጥ ይዯረጋሌ።
ክፌሉ ዒሰርተ ሰሇስተ ክፌሌ አስራ ሶስት

አወሳስና ክርክር የክርክር አወሳሰን
ዒንቀፅ 34 ውሳነ ዜህብ ኣካሌን ስነ ስርዒትን ዜምሌከት አንቀፅ 34 ውሳኔ የሚሰጥ አካሌና ስነስርዒት በተመሇከተ
1. ኣብ መሰሌ ትሕዜቶ ገጠር መሬት ክርክር 1. በገጠር መሬት ይዝታ መብት ክርክር ሲነሳ ተከራካሪ
እንትሊዒሌ ተኸራኸርቲ ወገናት ብዜተኸኣሇ ወገኖች በተቻሇ መጠን በስምምነት ሉጨርሱ
መጠን ብስምምዕነት ክውዴእዎ ኣሇዎም። ይገባሌ።በስምምነት ሉጨረስ ካሌቻሇ በተከራካሪ
ብስምምዕነት ክውዲእ እንተ዗ይኪኢለ ግን ወገኖች ምርጫ በቀበላው ኮሚቴ ወይም በሽምግሌና
ብስምምዕነት ተኸራኸርቲ ወገናት በቲ ጣብያ ውሳኔ እንዱያገኝ ይዯረጋሌ፣
ኮሚቴ ወይ ብሽማግሇታት ውሳነ ክረክብ ይግበር፣
2. እቲ ጉዲይ ብሽማግሇ ንክረኣይ እንትግበር 2. ጉዲዩን በሽምግሌና እንዱታይ ሲዯረግ ተከራካሪ
ተኸራኸርቲ ወገናት ብዜተስማምዕለ ኮሚቴ ቁሸት ወገኖች በተስማሙበት የጎጥ ኮሚቴ እንዯ ሽማግላ
ሽማግሇ ኮይኑ ንክውስን ወይ ተኸራኸርቲ ወገናት ሆኖ እንዱወስን ወይም ተከራካሪ ወገኖች
ብዜመርፅዎም ሽማግሇታት ንክረኣይ ይግበር፣ በመረጥዋቸው ሽማግላዎች እንዱታይ ይዯረጋሌ፣
3. ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ /1/ን /2/ን 3. በዙህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ና /2/ ተከራካሪ
ተኸራኸርቲ ወገናት ጉዲዮም ክረአእየልም ኣብ ወገኖች ጉዲያቸው በሚያይሊቸው አካሌ ስምምነት
ዜኽእሌ ኣካሌ ብስምምዕነት እንተ዗ይበፂሖም ሊይ ካሌዯረሱ በአቤቱታው አቅራቢ ወገን ምርጫ
ብምርጫ ጥርዒን መቅረቢ ዜራኣይ ይኸውን፣ የሚታይ ይሆናሌ፣
4. ኣብ ሊዕሉ ብዜተገሇፀ ኣገባብ እቲ ጉዲይ 4. እሊይ እንዯተገፀው አግባብ ጉዲዩን ተከራካሪ ወገኖች
ተኸራኸርቲ ብዜመረፅዎም ሽማግሇታት ንክራኣይ በመረጥዋቸው ሽማግላዎች እንዱታይ ሲዯረግ
እንትግበር፣
ሀ.ጥርዒን መቅረቢ ወይ ተኸራኸርቲ ወገናት ብሓባር ሀ. አቤቱታ አቅራቢው ወይም ተኸራካሪ ወገኖች በጋራ
ጉዲዮም ናብ ኮሚቴ ጣብያ የቅርቡ፣ ሇቀበላ ኮሚቴው ጉዲያቸውን ያቀርባለ፣
ሇ.ኮሚቴ ጣብያ እቲ ጉዲይ ብተኸራኸርቲ ወገናት ምስ ሇ. የቀበላው ኮሚቴ ጉዲዩን በተከራካሪ ወገኖች በጋራ
ቀረበ ወይ ብጥርዒን መቅረቢ ጥርዒን እንትቐርብ ሲቀርብሇት ወይ በአቤቱታ አቅራቢው ወገን ብቻ
ተኸሳሲ ንክቀርብ ብምግባር ኣብ ውሽጢ 10 ሲቀርብ ተከሳሽ እንዱቀርብ በማዴረግ በ10ቀን
መዒሌቲ ተኸራኸርቲ ወገናት ሓዯሓዯ ሽማግሇ ውስጥ ተከራካሪ ወገኖች አንዴ አንዴ ሽማግላ
ንክመርፁ ይገብር።ነቲ ሽማግሇ ዜመርሕ ካሉእ እንዱመርጡ ያዯርጋሌ። የሽማግላዎቹ ሰብሳቢ
ሳሌሳይ ሰብ ዴማ በቲ ጣብያ ኮሚቴ ወይ በቶም የሚሆን ላሊ ሶስተኛ ሰው በቀበላው ኮሚቴ ወይም
ዜተመረፁ ሽማግሇታት ንክምረፅ ምስገበረ በተመረጡት ሽማግላዎች እንዱመረጥ በማዴረግ
እቲጉዲይ በቶም ሽማግሇታት ንክረኣይ ይገብር፣ ጉዲዩን በሽማግላዎቹ እንዱታይ ያዯርጋሌ፣
ሐ.ተኸሳሲ በቲ ኮሚቴ ጣብያ ንክቐርብ ተነጊርዎ ሐ.ተከሳሽ በቀበላው ኮሚቴ እንዱቀርብ ተነግሮት
ፌቓዯኛ እንተ዗ይኾይኑ ወይ ቐሪቡ ሽማግሇ ፌቃዯኛ ካሌሆነ ወይም ቀርቦ ሽማግላ ሇመምረጥ
ንክመርፅ ፌቓዯኛ እንተ዗ይኾይኑ እቲ ኮሚቴ ፌቃዯኛ ካሌሆነ የቀበላው ኮሚቴ እራሱ
ጣብያ ባዕለ ይመርፅ፣ ይመርጣሌ።
335
5. ኣብዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ 4/1/ ክሳበ 4/3/ 5. በዙህ አንቀፅ ንኡሰ ዒንቀፅ 4/1/ እስከ 4/3/
ንዜምሌከቱ ተግባራት ንምፌፃም ኣካቢ ኮሚቴ ሇተመሇከቱ ተግባሮች ሇመፇፀም የቀበላውን ኮሚቴ
ጣብያ ዜሓወሰ ፌርቂ ኣባሊት እቲ ኮሚቴ ሰብሳቢ ጨምሮ የኮሚቴው ግማሽ አባልች ከተገኙ
እንተተረኺቦም እኹሌ ይኸውን፣ በቂ ይሆናሌ፣
6. ስነስረዒት ኣፇፃፅማ ዲይነት ሽምግሌና፤ 6. የሽምግሌና ዲኝነት አፇፃፀም ስነስርዒት፤
ሀ.ኣፇፃፅማ ዲይነት ሽምግሌና ንኣወሃህባ ፌትሕን ሀ.የሽምግሌና ዲኝነት አፇፃፀም ሇፌትሕና ርትእ አሰጣጥ
ርትዕን ኣዴሊይ እዩ ኢልም ብዜኣመንለ ኣካይዲ አስፇሊጊ ነው ብሇው ባመኑበት አካሄዴ በመጠቀም
ብምጥቃም ውሳነ ክህቡ ይኽእለ፣ ውሳኔ ሉሰጡ ይችሊለ፣
ሇ.እቲ ሽማግሇ መሰኻኽር ቀሪቦም ቃልም ብቃሇመሃሊ ሇ.ምስክሮች ቀርበው ቃሊቸውን በመሃሊ እንዱሰጡ
ንክህቡ መፀውዑ ክህቡ ይኽእለ።መፀዋዕታ ሽማግላዎች መጥሪያ ሉሰጡ ይችሊለ፣መጥሪያ
በፂሕዎ ብቁዕ ብ዗ይኮነ ምኽንያት ዜተረፇ ምስክር ዯርሶት ያሇ በቂ ምክንያት የቀረ ምስክር ወይም
ወይ ዴማ እቲ መፀዋዕታ ንከይበፅሖ ኮነ ኢለ መጥሪያው እንዲይዯርሰው ሆን ብል እንዯተዯበቀ
ከምዜተሓበአ እንተተረዱኦም እቲ ሽማግሇ ኣዴሊይ ሲረደ ሽማግላዎቹ አስፇሊጊ ነው ብሇው የታያቸው
እዩ ኢለ ዜተርኣዮ ትዕዚዜ ብምሃብ ተገዱደ ወይ ትእዚዜ በመስጠት ተገድ ወይም ታስሮ እንዱቀርብ
ተኣሲሩ ንክቀርብ ክገብር ይኽእሌ፣ ሉያዯርጉ ይችሊለ፣
ሐ.ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ 2 እቲ ሽማግሇ ሐ. በዙህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ሽማገላዎቹ ምስክር
ምስክር ተገዱደ ንክቀርብ እንትእዜዜ ኣብቲ ከባቢ ተገድ እንዱቀርብ ሲያዘ በአካባቢው የሚገኝ ፖሉስ
ዜርከብ ፖሉስ ወይ ሚሌሻ ሌክዕ ከምቤት ፌርዱ ወይም ሚሉሻ ሌክ ፌርዴ ቤት እንዯሚሰጠው
ዜሃቦ ትዕዚዜ ናይ ምፌፃም ግቡእ ይህሌዎም፣ ትእዚዜ የመፇፀም ግዳታ ይኖርባቸዋሌ፣
መ.ዜኾነ ተኸራኻሪ ወገን መረዲእታ ንክቐርብ ወይ መ.ማንኛውም ተከራካሪ ወገን ማስረጃውንእንዱያቀርብ
ክርክሩ ንኽሰምዕ ተፇቒደለ ብዜተውሃቦ መሰሌ ወይም ክርክሩን እንዱሰማ ተፇቅድሇት በተሰጠው
ከይተጠቐመለ እንተተሪፈ አቲ ሽማግሇ ትኽኽሇኛ መብት ሳይጠቀምበት ቢቀርም ሽማግላዎቹ
መሲለ ዜተርኣዮ ውሳነ ኣብ዗የሇለ ክውስን ትክክሇኛ መስል የታያቸውን ውሳኔ በላሇበት ሉሰጡ
ይኽእሌ፣ ይችሊለ፣
ረ.ናይ ሽምግሌና ዲያኑ ዜህብዎ ብይን ወይ ውሳነ፣ ረ.የሽማግላ ዲኞች የሚሰጡት ብይን ወይም ውሳኔ ፣
1.በቲ ሽማግሇ ዜውሃብ ውሳነ ወይ ብይን ብቤት 1. በሽማግላዎቹ የሚሰጥ ውሳኔ ወይም ብይን
ፌርዱ ከምዜተውሃበ ዒይነት ውሳነ ፌርዱ ተዲሌዩ በፌርዴ ቤት እንዯሚሰጥ የፌርዴ ውሳኔ ዒይነት
መዒሌትን ዒመተ ምህረትን ተፃሒፈለ በቶም ተ዗ጋጅቶ ቀንና ዒመተምህረት ተሞሌቶበት
ሽማግሇታት ምስ ተፇረመ ንተኸራኸርቲ ወገናተ በሽማግላዎቹ ከተፇረመበት በኋሊ ሇተከራካሪ
ሓዯሓዯ ቅዲሕ ይወሃቦም፣ ወገኖች አንዴ አንዴ ቅጂ ይሰጣቸዋሌ፣
2.እቲ ውሳነ ዜወሃብ ብዴምፂ ብሌጫ እቶም 2. ውሳኔው የሚሰጠው በሽማግላዎቹ የዴምፅ
ሽማግሇታት ይኸውን። ብሌጫ ይሆናሌ።
7. ኣፇፃፅማ ውሳነን ይግባአንን፣ 7. ውሳኔውን ስሇማስፇፀምና ስሇ ይግባኝ
1. ብሽማግሇ ወይ በቲ ኮሚቴ ጣብያ ዜተውሃበ ውሳነ 1. በሽማግላ ወይም በቀበላ ኮሚቴ የተሰጠ ብይን
ወይ ብይን ብቤት ፌርዱ ንዜተውሃበ ፌርዱ ወይም ውሳኔ በፌርዴ ቤት ሇተሰጠ ፌርዴ
ብዜፌፀመለ ዒይነትን ኩነታትን ተፇፃሚ ይኸውን፣ በሚፇፀምበት ዒይነትና ሁኔታዎች ተፇፃሚ
2. ብሽማግሇ ወይ ብኮሚቴ ጣብያ ንዜተውሃበ ውሳነ ይሆናሌ፣
዗ይተስማምዖ ወገን ኣብ ውሽጢ 15መዒሌቲ ናብ 2. በሽማግላ ወይም በቀበላ ኮሚቴ የተሰጠ ውሳኔ
336
ዳስክ ወረዲ ይግባኣኒ ከቕርብ ይኽእሌ፣ ያሌተስማማው ወገን በ15ቀን ውስጥ ሇወረዲው
ዳስክ ይግባኝ ማቅረብ ይችሊሌ፣
3. ናይዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ 7/1/ ዴንጋገ ዜተሓሇወ 3. የዙህ ዒንቀጽ ንኡስ ዒንቀፅ 7/1/ ዴንጋጌ የተጠበቀ
ኮይኑ እቲ ጉዲይ ብይግባእኒ ዜቀረበለ ወረዲ ዳስክ ሆኖ ጉዲዩ በይግባኝ የቀረበሇት የወረዲ ዳስክ
ኣብ ውሽጢ 10 መዒሌቲ ውሳነ ክህበለ ኣሇዎ።ነቲ በ10ቀን ውስጥ ውሳኔ መስጠት አሇበት።ውሳኔውን
ውሳነ እንተፅኒዕዎ ናይ መወዲእታ ይኸውን።ነቲ ካፀናው የመጨረሻ ይሆናሌ።ውሳኔውን ከሻረው
ውሳነ እንተስዑርዎ ወይ እንተቐይርዎ ግን ናብ ወይም ከሇወጠው ግን ወዯ ወረዲ ፌርዴ ቤት ይግባኝ
ቤት ፌርዱ ይገበኣኒ ናይ ምባሌ መሰሌ ዗ተሓሇወ የማሇት መብት የተጠበቀ ይሆናሌ፣
ይኸውን፣
4. ናይዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ 7/1/ ዴንጋገ ብወረዲ 4. የዙህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 7/1/ ዴንጋጌ በወረዲ
ዳስክ ንዜተውሃቦ ውሳነ ወይ ብይን‟ውን ተፇፃሚ ዳስክ ሇተሰጠ ውሳኔ ወይም ብይንም ተፇፃሚ
ክፌሉ ዒሰርተ ኣርባዕተ ክፌሌ አስራ አራት
ዒንቀፅ 35 ንመንግስታውን ማሕበራውን ኣካሊት ዜውሃብ አንቀፅ 35 ሇመንግስታዊና ማህበራዊ ዴርጅቶች

መጠን መሬት የሚሰጥ የመሬት መጠን
ንዜተፇሊሇዩ ሌምዒታዊ ትካሊት ዗ዴሉ መሬትን ሇተሇያዩ የሌማት ዴርጅቶች የሚያስፇሌግ መሬትና
ስታንዲርዴን ዜምሌከት፣ ስታንዲርዴ በሚመሇከት፣
1. ንዜተፇሊሇዩ ትካሊት ዗ዴሉ ናይ መሬት ስታንዲርዴ 1. ሇተሇያዩ ዴርጅቶች የሚያስፇሌግ የመሬት
ምስዙ ዯንቢ ተተሓሒዘ ዜርከብ ሰዯቓ መሰረት ስታንዲርዴ ከዙህ ዯንብ ተያይዝ የሚገኝ ሰንጠረዥ
ብምግባር ይፌፀም፣ መሰረት በማዴረግ ይፇፀማሌ፣
2. ናይዙ ዒንቀፅ ኑኡስ ዒንቀፅ 1 እንተሃሇወ„ውን ኣብዙ 2. የዙህ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ /1/ ዴንጋጌ ቢኖርም
ሰዯቓ ዗ይተገሇፁ ካሉእ ኩነታት እንተጋጥም እቲ በሰንጠረዥ ያሌተገሇፁ ላልች ሁኔታዎች
ቢሮ ብዜውስኖ መሰረት ተፇፃሚ ይኸውን፣ ሲያጋጥሙ ቢሮው በሚወስነው መሰረት ተፇፃሚ
ይሆናሌ፣
3. ብመሰረት እቲ ሰዯቃ ንመንግስታውን ማሕበራዊ 3. በሰንጠረዡ መሰረት ሇመንግስታዊና ማህበራዊ
ትካሊትን ዜውሃብ መሬት ካብ ክፌሉት ክራይ ናፃ ዴርጅቶች የሚሰጥ መሬት ከኪራይ ክፌያ ነፃ ሆኖ
ኾይኑ ናይ ግዛ ገዯብ ኣይህሌዎን። የጊዛ ገዯብ አይኖረውም።
ክፌሉ ዒሰርተ ሓሙሽተ ክፌሌ አስራ አምስት

ዒንቀፅ 36. ዜተፇሊሇዩ ዴንጋጌታት አንቀፅ 36. የተሇያዩ ዯንጋጌዎች
1. መሬት ንማዒዴን ምጥቃምን ፌቓዴ አወሃህባን 1. መሬት ሇማእዴን መጠቀምና የፌቃዯ አሰጣጥ
ዜምሌከት ነዙ ኣመሌኪቱ ብዜወፀ ናይ ፋዳራሌ በሚመሇከት ሇዙህ በተመሇከተ በሚወጣ የፋዳራሌ
ኣዋጅ ተፇፃሚ ይኸውን፣ አዋጅና ተከትሇው በወጡ ዯንቦችና መመሪያዎች
2. ኣብ ዜተፇሊሇዩ ቦታታት እዙ ክሌሌ ንዜተፇሊሇዩ ተፇፃሚ ይሆናሇ፣
337
ስራሕቲ ብሰብ ሃፌቲ ዜተትሓዜ መሬት ተመን 2. በተሇያዩ የዙህ ክሌሌ ቦታዎች ሇተሇያዩ ስራዎች
ክራይ መሬትን ገዯብ ግዛን ዜምሌከት ምስዙ ዯንቢ በባሇሃብቶች የሚያዜ መሬት የኪራይ ተመንና የጊዛ
ብዜተተሓ዗ ሰዯቓ መሰረት ብምግባር ዜፌፀም ገዯብ በሚመሇከት ከዙህ ዯንብ በተያያ዗ ሰንጠረዥ
ይኸውን፣ መሰረት በማዴረግ የሚፇፀም ይሆናሌ።
ዒንቀፅ 37 ናይ ምትሕብባር ግቡእ አንቀፅ 37.የመተባበር ግዳታ
ንኣፇፃፅማ እዙ ዯንቢ ዜኾነ ይኹን ኣብያተ ፅሕፇትን ሇዙህ ዯንብ ኣፇፃፀም ማንኛውም ፅሕፇት ቤትና ሰው
ውሌቀ ሰባትን ናይ ምትሕብባር ግቡእ ኣሇዎም። የመተባበር ግዳታ አሇበት።
ዒንቀፅ 38.መምርሒ ናይ ምውፃእ ስሌጣን ዒንቀፅ 38.መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
ንኣፇፃፅማ እዙ ዯንቢ በዒሌ መዙ ሓሇዋ ከባቢን ሇዙህ ዯንብ አፇፃፀም የአካባቢ ጥበቃና የገጠር መሬት
ምምሕዲርን ኣጠቃቅማን ገጠር መሬት መምርሒ አስተዲዯርና አጠቃቀም ባሇስሌጣን መመሪያ ሉያወጣ
ከውፅእ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
ዒንቀፅ 39.ተፇፃምነት ዗ይብልም ሕግታት አንቀፅ 39.ተፇፃሚነት የላሊቸው ህጎች
1.ናይ ክሌሌ ትግራይ ናይ ገጠር መሬት ኣጠቃቅማን 1.የትግራይ ክሌሌ ገጠር መሬት አጠቃቀምና የእርሻና
ስራሕ ኢንቨስትመንት ሌምዒት ሕርሻን ሃፌቲ የተፇጥሮ ሃብት ኢንቨስትመንትን ስራ ሇመወሰን
ተፇጥሮን ንምውሳን ዜወፀ ዯንቢ ቁፅሪ 15/1994 የወጣ ዯንብ ቁጥር 15/1994 በዙህ ዯንብ ተሽሯሌ፣
በዙ ዯንቢ ተሳዑሩ ኣል፣
2.ነዙ ዯንቢ ዜጓነፅ ዯንቢ፣መምርሒ ወይ ዴማ ናይ 2.ሇዙህ ዯንብ የሚቃረን ዯንብ ፣መመሪያ ወይም
ኣሰራርሓ ሌምዱ ኣብዙ ዯንቢ ንዜተዯንገጉ ጉዲያት የአሰራር ሌምዴ በዙህ ዯንብ ሇተዯነገጉት ጉዲዮች
ብዜምሌከት ተፇፃምነት ኣይህሌዎምን። በተመሇከተ ተፇፃሚነት አይኖራቸውም።
ዒንቀፅ 40.እዙ ዯንቢ ዜፀንዏለ ግዛ አንቀፅ 40 ዯንቡ የሚፀናበት ጊዛ

እዙ ዯንቢ ካብ ጥቅምቲ 23/1999 ዒ.ም ጀሚሩ ዜፀንዏ ይህ ዯንብ ከጥቅምት 23 /1999 ዒ.ም ጀምሮ የፀና

ፕሬዙዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌዊ መንግስት
338
ሰዯቓ 01 ሰንጠረዥ 01
1.ተመን ክራይ መሬት ሕርሻ ዜራእቲ 1.የእርሻ አዜርእት፣አትክሌትና ፌራፌሬ
ኣሕምሌትን ፌረምረን ሌምዒት ሃፌቲ እንሰሳ የእንስሳት ሃብት ሌማት የመሬት ኪራይ ተመን
ተ.ቁ ናይ መሬት ተ. የመሬት ክራይ

ክራይ ተመን ቁ ተመን ብር
ከባቢ/ወረዲታት ብር ብሄክታር አካባቢ/ወረዲዎች በሄክታር
1 -ቃፌታ ሑመራ 30 1 -ቃፌታ ሑመራ 30
-ወሌቃይት 30 -ወሌቃይት 30
2 -ፀገዳ 30 2 -ፀገዳ 30
-ዲንሻ 30 -ዲንሻ 30
-ካሌኦት ክፊሌ ፀገዳ 30 -የላልች የፀገዳ 30
አካባቢዎች
3 -ታሕታይ ኣዴያቦ 35
3 -ታሕታይ ኣዴያቦ 35
-ሊዕሊይ አዴያቦ 35
-ሊዕሊይ አዴያቦ 35
4 -ካሌኦት ኩሇን ወረዲታት 40
4 -ካሌኦት ኩሇን 40
ትግራይ
ወረዲታት ትግራይ
2.ተመን ክራይ መሬት ሌምዒት ሃፌቲ ተፇጥሮ 2.የተፇጥሮ ሃፌት የመሬት ኪራይ ተመን
ተ.ቁ ናይ መሬት ክራይ

ተ. የመሬት ክራይ
ተመን ሄክታር
ቁ ተመን በሄክታር
ናይ ሕርሻ ሌምዒት
የእርሻ ሌማት ዒይነት
ዒይነት
1 ችግኝ ማፌሊት በነዙህ
1 ፉሌሲ ምፌሊስ ኣብዝም
2 የጎመንና ባሌስምን የተጠቀሱት
2 ናይ ጎመን ባሌስምን ዜተጠቐሱ ይኹን
ተክልችን ማሌማት ይሁን በላልች
ተኽሌታት ምሌማዕ ኣብ ካሌኦት
3 ዕጣን፣ሙጫና ከርቤ የተፇጥሮ ሃብት
3 ዕጣን እንዲዱዕ ከርበ ሌምዒት ስራሕቲ
ማሌማት ሌማት ዗ርፌ
ምሌማዕ ሃፌቲ ተፇጥሮ
4. ዯን በማሌማት የተሰማራ
4. ዯኒ ኣሌሚዕካ ዜተዋፇረ
መጠቀም ኢንቨስተር
ምጥቃም ኢንቨስተር ናይ
የመሬት ክራይ
መሬት ክራይ
ሳይጠየቅ በነፃ
ከይተሓተተ ብነፃ
ይሰራሌ
ይሰርሕ
339
3.ዜተፇቐዯ መሌዒሉ ትሕዜቶ መሬት ብሄክታር 3.የተፇቀዯ ይዝታ መሬት መነሻ በሄክታር
ተ.ቁ ዒይነት ሕርሻን ዜተፇቐዯ ተ. የእርሻና ዒይነት የተፇቀዯ
/ተፇጥሮ ሃፌቲ መሌዒሉ ቁ /ተፇጥሮ ሃብት የመሬት ይዝታ
ሌምዒት/ ናይ መሬት ሌማት/ በሄክታር
ትሕዜቶ /ሄ/ር/
መስኖ ብዜናብ መስኖ ብዜናብ
1 ኣብ ሑመራን ዲንሻን 2 50 1 በሑመራና ዲንሻ 2 50

ዜግበር መስኖን የሚዯረግር መስኖና
ዜራኣትን የአዜርእት
ኢንቨስትመንት ኢንቨስትመንት
2 ዜራእቲ ሌምዒት/ናይ 2 50 2 አዜርእት 2 50
ብርዑ ናይ ቃንጫ ሌማት/የአገዲ፣ቃጫ፣
ጥረምረ ናይ ቅብኣት ጥራጥሬና የቅባት
እኽሉታት ምፌራይ/ እህልች ማፌራት
3 ጭረት ተኽሉታት 2 50 3 ቃጫ ተክልች /ጥጥ፣ 2 50
/ጡጥ፣ ኪናፇ ጁት ኬናፌ፣ ጁት ዒ.ቃ/
ዒ.ቃ/ 4 የስኳር ተክልቸ 2 50
4 ሽኮር ተኽሌታት 2 50 ማሌማት
ምሌማዕ 5 ሇእንስሳት ቀሇብ 2 50
5 ቀሇብ እንስሳ ዜራእቲ 2 50 ዚፍች ማሌማት
ምሌማዕ 6 ዴንችና ላልች 2 50
6 ዴንችን ካሌኦት 2 50 ስራስር ተክልች
ሱራሱር ተኽሌታት ማፌራት
ምፌራይ 7 የጓሮ ኣትክሌት 2 50
7 ኣሕምሌትን 2 50 ማፌራት
ቆፅሊመፅሌን ምሌማዕ 8 ኣትክሌትና 2 50
8 ኣትክሌትን ፌረምረን 2 50 ፌራፌሬዎች ቋሚ
ቐዋሚ ተኽልታት ተክልች ማሌማት
ምልማዕ 9 ቅመማ ቅመሞች 2 50
9 ቅመማ ቅመም ምሌማዕ 2 50 ማሌማት
10 ቡና ሻሂ ካካዎ 2 50 10 ቡና፣ ሻይና ካካዎ
ዜመሳሰለ መንቅሒ የመሳሰለት ማነቃቂያ
ተኽሌታት ምሌማዕ ተክልች ማሌማት
11 ዕምበባ ምሌማዕ 2 50 11 አበባ ማሌማት 2 50
12 ፇሌሲ ምፌሊሰ 2 50 12 ችግኝ ማፌሊት 2 50
13 ፀረ ባሌዕ ፀረ ፃህያይ 2 50 13 ፀረ ተባይ ፀረ አረም 2 50
ወ዗ተን ንመዴሓኒት ወ዗ተ ሇመዴሓኒት
ዜኾኑ ተኽሌታት የሚሆኑ ተክልችን
ምሌማዕ ማሌማት
14 ዜተዋዯዯ ናይ እንስሳት 2 50 14 የተቀናጀ የእንስሳት 2 50
ምርባሕን ዜራእቲ ማራቢያና የዜርእት
ሌምዒትን ሌማት
15 ናይ ተፇጥሮ ሃፌቲ 2 5 15 የተፇጥሮ ሃብት 2 5
ምሌማዕ ስራሕቲ ሌማት ስራ ማካሄዴ
ምክያዴ
340
4.ንኢንቨስትመንት መበገሲ በዜሒ እንስሳን 4.ሇኢንቨስትመንት የሚሆን መነሻ እንስሳት
዗ዴሉ ስፌሓት መሬትን ብዚትና የመሬት ስፊት
ተ.ቁ የስራ ዒይነት የእንስሳት ብዚት
የሚያሰፇሌገው
እንስሳ የመሬት ስፊት
ተ. ዒይነት ስራሕ
በዜሒ እንስሳ ዗ዴሉ ስፇሓት መሬት
ቁ
ሇህንፃ
ንህንፃ
ነፃ ጥ ሇመኖ ዴም
ነፃ እሱ ንቀሇብ ዴምር በ ብ ሌማት
ዯንበ ር መሌምዕን ር
ረ ቅ ና
ዯንበ መሸራሸር ት በ ማዚወ
ን ረ ሪያ
ት
1 ምርባሕ ፀባ 1 የወተት ሊሞች
ከፌትን ማርባትና
ምህጣርን ማዯሇበ
1.1 ፀባ ከፌቲ 10 331 28 1ሄክታ 1.02 1.1 የወተት ሊም 10 331 28 1ሄክ 1.028
ኣሊሕ ሜ2 5 ር
85 ኣሊሕ ሜ2 5 ታር
5 ሄ/ር
ም ሜ2
ሄ/ር ም ሜ2
1.2 ምህጣር ከፌቲ 15 189 90 0.45 0.46 1.2 ከብት ማዯሇብ 15 189 90 0.45 0.46
ከፌቲ ሜ2 ሜ ሄክታር ከፌቲ ሜ2 ሜ ሄክታ
ሄ.ር ሄ.ር
2 2 ር
2 ጠሇበጊዕ
ምርባሕን 2 በግና ፌየሌ
ምሕጣርን ማርባትና
2.1 ምርባሕ 93 180 1ሄክታ 1.01 ማዯሇብ
ጠሇበጊዕ ጤሌ/ ሜ2 ር
8
በጊዕ 2.1 በግና ፌየሌ 93 180 1ሄክ 1.018
ሄ.ር ማራባት በግና ሜ2 ታር
2.2 ምርባሕ 75 150 0.45 ሄ.ር
0.46 ፌየሌ
ጤሇበጊዕ ጤሌ/ ሜ2 ሄክታር
ሄ.ር
በጊዕ 2.2 በግና ፌየሌ 75 150 0.45 0.46
3 ዯርሁ 440 158 632ሜ 790 ማርባት በግና ሜ2 ሄክታ
ምርባሕ ሜ2 2
ሄ.ር
ሜ2 ፌየሌ ር
3.1 ምርባሕ ስጋ 400 132 528ሜ 660 3 የድሮ እርባታ 440 158 632 790
ዯርሆ ሜ2 2 ሜ2 ሜ2
ሜ2 ሜ2
3.2 ምርባሕ ናይ 400 144 576ሜ 720 3.1 የስጋ ድሮ 400 132 528 660
እንቋቁሖ ሜ2 2 እርባታ ሜ2 ሜ2
ሜ2 ሜ2
4 ሌምዒት ንህቢ 3.2 የእንቁሊሌ ድሮ 400 144 576 720
ማርባት ሜ2 ሜ2
ሜ2
4.1 ዗መናዊ 100 1ሄክታ 1ሄክ. 4 ንብ ሌማት
ምርባሕ ንህቢ ዗/ቆፍ ር
4.1 ዗መናዊ ንብ 100 1ሄክ 1ሄክ.
5 ብራንች/ሕፁ ማራባት ዗/ቆፍ ታር
ር
ጋሀፂ/ምርባሕ 5 ብራንች/የታጠ
ረ ማራባት
5.1 ከፌቲ 52 5.1 ከብት 52 250
250
ሄ.ር ሄ.ር
5.2 ጠሇበጊዕ 104 5.2 ፌየሌና በግ 104 50ሄክ.
50ሄ
ክ.
341
ሰንጠረዥ 05
ሰዯቓ 05 5..ናይ መሬት ትሕዜቶ ግ዗ ገዯብ
5..ናይ መሬት ትሕዜቶ ግዛ ገዯብ ተ. የእርሻና ተፇጥሮ ሃብት የግዛ
ተ.ቁ ዒይነት ሌምዒት ሕረሻን ሃፌቲ ግ዗ ገዯብ
ቁ የኢንቨስትመንት ሌማት ገዯብ
ተፇጥሮን ኢንቨስትመንት ብዒመት
አይነት በዒመት
1 ሀ.ሌምዒት ዜራእቲ ኣሕምሌትን 30 1 ሀ.የጓሮ አትክሌት ኣዜርእት 30
ዒመታዊ ፌረምረን አመታዊ ፌራፌሬ
ሇ.ሌማት ሃፌቲ እንስሳ 30 ሇ.የእንስሳ ሃብት ሌማት 30
2 ብመስኖ፣ፌለይ ቴክኖልጂ 2 በመስኖ፣ሌዩ ቴክኖልጂ
ብምትእትታው ማስገባት
ሀ.ሌምዒት ዜራእቲ ኣሕምሌትን 40 ሀ. የአዜርእት ሌማት፣የጓሮ 40
ዒመታዊ ፌረምረን አትክሌትና አመታዊ ፌራፌሬ
ሇ.ሌምዒት ሃፌቲ እንስሳ 40
ሇ. የእንስሳት ሃብት ሌማት 40
3 ሌምዒት ሃፌቲ ተፇጥሮ 50 3 የተፇጥሮ ሃብት ሌማተ 50
342
ሰንጠረዥ 06
ሰዯቓ 06 ሇተሇያዩ የሌማት ዴርጅቶች የሚያስፇሌግ የመሬት

ስታንዲርዴ
ንዜተፇሊሇዩ ሌምዒታዊ ትካሊት ዗ዴሉ ናይ መሬት
ስታንዲርዴ ተ.
ቁ
ባሇ
ዴርጅት
የዴርጅቱ ዒይነት መሇኪያ ስፊት በካሬ
ሜትር
የጊዛ
ገዯብ
የመሬት
ኪራይ
ተመን
ተ.ቁ በዒሌ ዒይነት ትካሌ መዏቀኒ ስፌሓት ግዛ ተመን ሇተቀመ
ትካሌ መሬት ገዯብ ክፌሉት ጠው
ብሜትር መሬት የስፊት
ካሬ ኪራይ/ን መጠን
ዜተቐመ 1 የተፇጥሮ የማሕበራት ችግኝ ካ.ሜ 500-1000 ያሇ ነፃ
ጠ ሃብት ጣብያ ጊዛ
መጠን/ ገዯብ
1 ሃፌቲ ማሕበራዊ ፉሌሲ ካ.ሜ 500-1000 ብ዗ይ ነፃ የመንግስቲ ችግኝ “ 2500- “ “
ተፇጥሮ ጣብያ ግ዗ ጣብያ 10000
ገዯብ
መንግስቲ “ 2500- “ “
መሬት ሳተሊይት መጋ዗ን “ 10000 “ “
ፇ/ጣብያ 10000
ፕሮጀክ
ት
መሬት ሳተሊይት መካ዗ን “ 10000 “ “ 2 እርሻ የገበሬዎች “ “ “
መኻዙኖ ማሰሌጠኛ ማዕከሌ 20500
2 ሕርሻ መሰሌጠኒ “ “ “ 3 የእንስሳ ክሉኒክ “ 2500 “ “
ሓረስቶት 20500 ሇእንሰሳ
ት ሃብት ትሌቅ የመኖ “ 10000- “ “
3 ሃፌቲ እንስሳ ክሉኒክ “ 2500 “ “ ማራብያ 40000
እንሰሳ
ኣባይ መኖ “ 10000- “ “
዗ርኢ መርብሒ 40000
ትንሽ የመኖ “ 1000- “ “

ማራብያ 1000
ንኡሽተይ መኖ “ 1000- “ “ 5000-
዗ርኢ መርብሒ 1000 10000
5000-
10000 4 መስኖ የአትክሌትና “ 500-2000 “ “
ፌራፌሬ ችግኝ
4 መስኖ ፌረምረ ፇሌሲ “ 500-2000 “ “ 5 ጤና የጤና ኬሊ “ 2500 “ “
ጣበያ ምስ የጤና ኣስኳሌና “ 5625 “ “
መካዙኖ ጤና ጣብያ “ 10000 “ “
5 ጥዕና ጥዕና ኬሊ “ 2500 “ “ ሆስፒታሌ “ 10000- “ “
ኣስኳሌ ጥዕና “ 5625 “ “ 20800
ጥዕና ጣብያ “ 10000 “ “ 6 ትምህር መዋዕሇ ህፃናት “ 400-2000 “ በነፃ
ሆስፒታሌ “ 10000- “ “ ት 2ኛ ዯረጃ “ 20000- “ በነፃ
20800 30000
6 ትምህርቲ ኣፀዯ ህፃናት “ 400-2000 “ ብነፃ 1ኛ ዯረጃ “ 15000- “ “
ካሌኣይ ብርኪ “ 20000- “ በነፃ 20000
30000 7 ንግዴና ሱቅ/ኪዮስኪ/ “ 10 5 20
ቀዲማይ ብርኪ “ 15000- “ “ አገሌግል የማሕበር ሱቅ “ 50-400 5 ነፃ
20000 ት /ኪዮስኪ/
7 ንግዴን ዴንኳን/ኪዮስኪ/ “ 10 5 20 ቱሪዜም ባህሊዊ “ 10000- 50 30ሇ
ግሌጋል ማሕበራት “ 50-400 5 ነፃ መዜናኛ 40000 ሄ/ር
ትን /ኪዮስኪ/ ብልኬት ማምረቻ “ 500-800 50 10
ቱሪዜም ባህሊዊ “ 10000- 50 30ንሄ/ር ብረታ ብረት “ 100 30 30
መ዗ናግዑ 40000 ሌብስ ስፋት “ 10-20 20 20
ብልኬት “ 500-800 50 10 የንግዴ መጋ዗ን “ 120 50 20
መፌረይን የእህሌ ወፌጮ “ 350-400 50 60
ሓፂን መፂን “ 100 30 30 ሽመና “ 10 20 10
ክዲን ስፋት “ 10-20 20 20 ነዲጅ ማዯያ “ 1000- 50 150
ናይ ንግዱ “ 120 50 20 ጣብያ 2000
መኻዜን 8 ሇበጎ መኖሪያ ቤት “ 2000- 99 200
መጥሓን “ 350-400 50 60 አዴራጊ 10000
ሽመና “ 10 20 10 ዎች
ነዲዱ መዏዯሉ “ 1000- 50 150 9 ላልች ካምፕና/ጊዛያዊ “ 300- ብነፃ
ጣብያ 2000 ፅሕፇት ፕሮጀክት 10000
8 ንገበርቲ መንበሪ ገዚ “ 2000- 99 200 ቤቶች
ሰናይ 10000 10 የማምረ የአሸዋ ማምረቻ “ 100-500 1 50
9 ካሌኦት ካምፕን/ጊዛያዊ “ 300- ብነፃ ቻ አፇር ማምረቻ “ 100-5000 1 50
ቤት ፕሮጀክት 10000 ዴርጅት ጠጠር ማምረቻ “ 300-5000 5 50
ፅሕፇት ዴንጋይ ማውጣት “ 50-5000 1 50
10 መፌረይ ሑፃ ምፌራይ “ 100-500 1 50 ኖራ ማምረቻ “ 50-100 1 50
ትካሊት ሓመዴ ምፌራይ “ 100-5000 1 50
ፀፀር ምፌራይ “ 300-5000 5 50
እምኒ ምውፃእ “ 50-5000 1 50
ኖራ ምፌራይ “ 50-100 1 50
በዙህ ሰንጠረዜ ያሌተጠቀሰ የኢንቨስትመንት የስራ
ኣብዙ ሰዯቓ ዗ይተጠቐሰ ዒይነት ስራሕ ዒይነት እንዯየሁኔታው እየታየ የሚወሰን ይሆናሌ።
ኢንቨስትመንትከምኩነታቱ እንዲራኣየ ዜውሰን ይኸውን።
343
ሰዯቓ 07 ሰንጠረዜ 07
ተ. ዒይነት ስራሕ ዜፌቀ ኣዴሊይ ቴክኒካዊ ተ የእርሻ ዒይነት ተዲፊ የሚያስፇሌግ ቴክኒካዊ
ቁ ዴ ስራሕቲ . ት% ስራዎች
ቁሌቋ ቁ
ሌ 1 አዜርእት፣ ቋሚ 0-10 የስነ ህይወታዊ አፇርና
1 ዜራእቲ ቋሚ 0-10 ስ/ሂ/ዕ/ሓ/ ማዕይን ተክሌና ውሃ ጥበቃ
ተኽሉን እንስሳ የእንስሳት
ምርባሕን እርባታ
2 ዜራእቲ ቋሚ 11- ዯረቅ ዕ/ሓ/ማይን 2 አዜርእት፣ ቋሚ 11- የአፇርና ውሃ ጥበቃና
ተኽሉን እንስሳ 30 ስ/ሂ/ዕ/ሓ ማይን ተክሌና 30 ስነህይወታዊ፣ትሬንች
ምርባሕን መትረባዊ የእንስሳት ባንዴ በአፇር
ዚሊ፣ሓመዴ/እምኒ እርባታ በዴንጋይ ወ.዗.ተ
ዚሊ ወ.዗.ተ መስራት
3 ዗ራእቲ፣ቋሚ 31- መዯባዊ ዚሊ 3 አዜርእት፣ ቋሚ 31- ጠረጴዚ፣እርከን
ተኽሉ፣ኣግራብ 60 ስ/ህ/ዕ/ሓ/ማይን ተክሌና ዚፌ 60 ስነህይወታዊ አፇርና
ሳዕሪ ምዜራእ ተከሊ፣ሳር ውሃ ጥበቃ
4 ኣግራብ 61- መዯባዊ መዜራት
ተኽሊ፣ሳዕሪ 80 ዚሊ+ስ/ሕ/ዕ/ሓ/ማ 4 ዚፌ ተከሊና ሳር 61- ጠረጴዚ፣እርከን
ይን+ምክሌኻሌ መዜራት 80 ስነህይወታዊ አፇርና
መትረባዊ ዚሊ ውሃ ጥበቃ+መሬት
5 ምክሌኻሌ ሌዕሉ ኣግራብ ተኽሊ+ መከሇሌ/መዜጋት/፣ት
መሬት፣ሳዕሪ 80 ሳዕሪ ምዜራእን+ ሬንች
ምዜራእ ንህቢ ምዕፃውን+ንህቢ 5 መሬት ከ 80 ዚፌ ተከሊና + ሳር
ምርባሕ ምርባሕን+ኢንተር መከሇሇ፣ሳር በሊይ መዜራት+ መከሇሌ+
ተይመንት መዯባዊ መዜራት ንብ ንብ እርባታ+
ዚሊ እርባታ ኢንተርቴይመንት
ጠረፔዚ፣ እርከን
344
nU¶T Uz¤È TG‰Y

yTG‰Y nU¶T Uz¤È
Bÿ‰êE KL§êE mNGStE TG‰Y
yTG‰Y B¼¤‰êE KL§êE mNGST
mbL 15 ›mT ቐ.1 መቐሇ 15¾ ›mT qÜ. 1 መቐሇ
116/1999 ዒ.ም BˆL×T b¤T M<¶ Bÿ‰êE KL§êE mNGStE TG‰Y Zw{ 116/1999 ›/M
ኣዋጅ ቁፅሪ 116/1999 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 116/1999 ዒ.ም

ተማሒይሹ ዜወፀ ሕጊ ቤተሰብ ብሄራዊ ክሌሊዊ ተሻሽል የወጣ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ መንግስት የቤተሰብ ሕግ
ቤተሰብ መሰረት ሕብረተሰብ ብምዃኑ ብሕብረተሰብን ቤተሰብ የሕብረተሰብ መሰረት በመሆኑና በሕብረተሰብና
መንግስትን ሒሇዋ ክግበረለ ዜግባእ ምዃኑ ብምእማን በመንግስት ጥበቃ ሉዯረግሇት የሚገባ መሆኑን በማመን፣
ሒሇዋ መንግስቲ ዜግሇፀለ ሒዱኡ መንገዱ ርክብ ቤተሰብ የመንግስት ጥበቃ የሚገሇጽበት አንደ መንገዴም የቤተሰብ
ብሕጊ ምዴንጋግ ወይ ክውሰን ምግባር ኣዴሊይ ምዃኑ ግንኙነትን በሕግ መዯንገግ ወይም እንዱወሰን ማዴረግ
ብምርዲእ፣ አስፇሊጊ መሆኑ በመረዲት፣
ኣብ ሃገርና እናተሰርሒለ ዜነበረ ሕጊ ቤተሰብ ኢትዮጵያ በአገራችን በስራ ሊይ የነበረው የኢትዮጵያ የቤተሰብ ሕግ
ኣብ ቀንዱ መትከሊቱን ትሕዜትኡን ምስ ሕገ-መንግስታዊ በዋና ዋና መርሆዎቹና ይ዗ቱ ከሕገ-መንግስታዊ
ስርዒትናን ምስ ዜበፃሕናዮ ዯረጃ ዕብየትን ክጠዒዒም ስርዒታችንና ከዯረስንበት የእዴገት ዯረጃ ሉጣጣም
ብ዗ይምኽኣለ፣ ባሇመቻለ፣
ኣብ ፆታ ኣፇሊሊይ /዗ይማዕርነት/ ርክብ ተመሰሪቱ ፍትሑ በፆታ ሌዩነት /እኩሌነት ያሌተመሰረተ/ ሊይ ተመስርቶ
ክጓዲሌ ብምፅንሐ ኣብ ማዕርነታዊ ርክብ ዜተመሰረተ ፍትሕ ሲጓዯሌ በመቆየቱና በእኩሌነት ግንኙነት ሊይ
ቤተሰብ ንምህናፅን ብኡ ኣቢለ'ውን ፅኑዕ መሰረት ዗ሇዎ የተመሰረተ ቤተሰብ ሇመፍጠርና በዙህም ፅኑ መሰረት
ሕብረተሰብ ንምህናፅ ዗የኽእሌ ብምንባሩ፣ ያሇው ሕብረተሳብ ሇመገንባት የማያስችሌ ሆኖ በመቆየቱ፣
ብሒፇሻ ካብዝም ሌዕሌ ክብለ ዜተገሇፁ መሰረታዊ ፀገማት በአጠቃሊይ ከዙህ በሊይ ከተገሇጹት መሰረታዊ ችግሮች
ብምብጋስ ምስ ዜበፃሕናዮ ዯረጃ ምዕባሇ ዜስማማዕ ኮይኑ በመነሳት ከዯረስንበት የእዴገት ዯረጃ የሚስማማ ሆኖ
ተማይሹ ከምሒደሽ ክመዒራረ ኣዴሊይ ምዃኑ ብምእማን እንዯ አዱስ እንዱሻሻሌና እንዱስተኻከሌ አስፇሊጊ መሆኑ
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብኣዋጅ በማመን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ቁፅሪ 33/91 ዒ.ም ሕጊ ምውፅኡ ብምዜካርን፣ ኮይኑ ግና በአዋጅ ቁጥር 33/91ዒ.ም ሕግ ማውጣቱ ግምት ውስጥ
በዙ ኣዋጅ ሕብረተሰብና ኣብ ቀረብኡ ፍትሑ ክረክብን በማስገባት፣ ሆኖም ግን አዋጁ ሕብረተሰባችን
ቀዯም ዜነበሩ ፀገማት ኣብ ምፍታሕ ዒብይ እጃም ዗ወፇየ በአቅራቢያው ፍትሕ እንዱያገኝና ቀዯም ብሇው
እኳ እንተኾነ ሒዯስቲ ጠቐምቲ ሒሳባት ምውሳኽ ኣዴሊይ የነበረበትን ችግሮች በመፍታት ረገዴ ዴርሻውን ያበረከተ
ምዃኑ ብምእማን፣ ቢሆንም አዲዱስ ጠቃሚ ሒሳቦች መጨመር ኣስፇሊጊ
መሆኑን በማመን፣
ÂY ˆd êU nU¶T Uz¤È ‚Ü..ú

ÃNÇ êU BR 11.30 nU¶T Uz¤È -.ú.qÜ 291 345
291
ገፅ 2 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑ 116/1999 ገፅ 2 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁ 116/1999
ስሇዜኾነ እቲ ኣብ ስራሕ ዗ል ሕጊ ቤተሰብ ትግራይ ስሇሆነም በስራ ሊይ ያሇው የትግራይ የቤተሰብ ሕግ

ዜተማሇኣ ብ዗ይምዃኑ ኣብ ኣፇፃፅማ ፀገም ይፇጥር ዗ል የተሟሊ ባሇመሆኑ በአፇጻጸም ሊይ ችግር እየፇጠረ ያሇ
ምዃኑ ብምግንዚብ ንሕብረተሰብና ብዜግባእ ግሌጋልት መሆኑን በመገን዗ብ ሇሕብረተሰባችን በሚገባ አገሌግልት
ምሃብ ብ዗ኽእሌ ኣግባብ ምቕራፅ ኣዴሊይ ምዃኑ መስጠት በሚያስችሌ መሌኩ መቅረጽ አስፇሊጊ መሆኑን
ብምእማን፣ በማመን፣
ሕጊ ቤተሰብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ምስ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የቤተሰብ ሕግ
ተመሳሰሌቲ ሕጊ ቤተሰብ ካሌኦት ክሌሊት ዜመሳሰሇለን ከላልች ተመሳሳይ ክሌልች የቤተሰብ ሕግ ጋር
ዜቀራረበለን ኣግባባት ምፍጣር ንኣፇፃፅማ ምችውነት የሚመሳሰሌበትንና የሚቀራረብበትን አግባቦች መፍጠር
ዜፇጥር ምዃኑ ብምእማን፣ ሇአፇጻጸም አመቺነት የሚፇጥር መሆኑን በማመን፣
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ተማሒይሹ ብዜወፀ ሕገ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት ተሻሽል በወጣው የትግራይ
መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ/ ብዜተውሃቦ ስሌጣን ሕገ-መንግስት አንቀጽ 49/3/ሀ/ በተሰጠው ስሌጣን
መሰረት እዙ ዜተመሒየሸ ሕጊ ቤተሰብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መሰረት ይህን የተሻሻሇው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ኣውፂኡ'ል፡፡ መንግስት የቤተሰብ ሕግ አውጥቷሌ፡፡

እዙ ኣዋጅ "ተመሒይሹ ዜወፀ ሕጊ ቤተሰብ ትግራይ ኣዋጅ ይህ ኣዋጅ "ተሻሽል የወጣው የትግራይ የቤተሰብ ህግ
ቁፅሪ 116/1999 ዒ/ም" ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ፡፡ ኣዋጅ ቁጥር 116/1999 ዒ/ም" ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
ምዕራፍ ሒዯ ምዕራፍ አንዴ
ብዚዕባ ዜምዴናን ሒዲርን ብሒፇሻ ስሇዜምዴናና ስሇጋብቻ በጠቅሊሊው
ዒንቀፅ 1. ስጋ ዜምዴና አንቀጽ 1. የስጋ ዜምዴና

1. ብዜምዴና ምትእስሳር ዜርከብ ካብ ስጋ ዜምዴና እዩ፣ 1. በዜምዴና መተሳሰር የሚገኘው ከስጋ ዜምዴና ነው፣
2. ኣብ መንጎ ወሇዴን ተወሊዴን ብቀጥታ መስመር ዜቑፀር 2. በወሊጅና በተወሊጅ መካከሌ በቀጥታ መስመር
ምትእስሳር ዜምዴና እዩ፣ የሚቆጠር የዜምዴና መተሳሰር ነው፣
3. ካብ ሒዯ ኦቦን ኣዯን ዜተወሇደ ወይ ብሒዯ ወሊዱ 3. ከአንዴ አባትና እናት የተወሇደ ወይም በአንዴ ወሊጅ
ጥራሕ ብዜራኸቡ ሰባት ናብ ጎኒ ዜቑፀር መስመር ብቻ በሚገናኙ ሰዎች መካከሌ ወዯ ጎን የሚቆጠር
ትውሌዱ ኣል፡፡ የትውሌዴ መስመር አሇ፡፡
ዒንቀፅ 2. ብርኪ ስጋ ዜምዴና አንቀጽ 2. የስጋ ዜምዴና ዯረጃ
1. ኣቆፃፅራ ስጋ ዜምዴና ሒበራዊ መበቆሌ ካብ ዜኾነ 1. የስጋ ዜምዴና አቆጣጠር የጋር ከሆነ የአንዴ ወሊጅ
ወሊዱ ዜርከብ ብርኪ ዜምዴና የማንን ፀጋምን ካብ የዜዴምና ዯረጃ ጀምሮ ግራና ቀኝ ካሇው ትውሌዴ
዗ሇዎ መስመር ትውሌዱ ጀሚሩ ክሳብ ሸውዒተ መስመር እስከ ሰባት ትውሌዴ ዴረስ ነው፣
ትውሌዱ እዩ፣
2. ስጋ ዜምዴና ካብ ሻውዒይ ብርኪ እንተሒሉፈ ውፅኢት 2. የስጋ ዜምዴና ከሰባተኛ የትውሌዴ ዯረጃ ካሇፇ ውጤት
የብለን፡፡ የሇውም፡፡
346
ዒንቀፅ 3. ዜምዴና ሒዲር አንቀጽ 3. የጋብቻ ዜምዴና
1. ሒዲር ዜምዴና ካብ ሒዲር ይርከብ፣ 1. የጋብቻ ዜምዴና ከጋብቻ ይገኛሌ፣
2. ሰብኣይ ካብ ሰበይቱ ጀሚሩ ንሊዕሉ ምስ ዜቑፀሩ ወሇዱ 2. ባሌ ከሚስቱ ወዯ ሊይ ከሚቆጠሩ ወሊጆች ወይም ወዯ
ወይ ንታሕቲ ምስ ዜቑፀሩ ተወሇዴቲ፣ ሰበይቲ ካብ ታች ከሚቆጠሩ ተወሊጆች ጋር፣ ሚስት ከባሌዋ ወዯ
ሰብኣያ ጀሚሩ ንሊዕሉ ምስ ዜቑፀሩ ወሇዱ ወይ ሊይ ከሚቆጠሩ ወሊጆች ወይም ወዯ ታች ከሚቆጠሩ
ንታሕቲ ምስ ዜቑፀሩ ተወሇዴቲ ቀጥታ ዜኾነ ዜምዴና ተወሊጆች ጋር ቀጥታ የሆነ የጋብቻ ዜምዴና አሊቸው፣
ሒዲር ኣሇዎም፣
3. ሰብኣይ ምስ ናብ ጎኒ ዜቑፀሩ ኣዜማዴ ሰበይቱ፣ 3. ባሌ ከሚስቱ የጎን ዗መድች፣ ሚስት ዯግሞ ከባሎ የጎን
ሰበይቲ ዴማ ምስ ናብ ጎኒ ዜቑፀሩ ኣዜማዴ ሰብኣያ ዗መድች ጋር ወዯ ጎን የሚቆጠር የጋብቻ ዜምዴና
ዜምዴና ሒዲር ኣሇዎም፡፡ አሊቸው፡፡
ዒንቀፅ 4. ዜምዴና ሒዲር ብሳሌሳይ ብርኪ ብዚዕባ አንቀጽ 4. የጋብቻ ዜምዴና በሶስተኛ ዯረጃ
ምውሳኑ ስሇመወሰኑ
ዜምዴና ሒዲር ናብ ጎኒ ካብ ዜቑፀሩ ሳሌሳይ ብርኪ የጋብቻ ዜምዴና ወዯ ጎን ከሚቆጠር ሶስተኛ የዜምዴና
ዜምዴና እንተሒሉፈ ውፅኢት የብለን፡፡ ዯረጃ ካሇፇ ውጤት የሇውም ፡፡
ዒንቀፅ 5. ብክሌተ ወገን ዗ል ዜምዴና ሒዲር አንቀጽ 5. በሁሇቱ በኩሌ ያሇ የጋብቻ ዜምዴና
1. ሰብኣይ ምስ ሰበይቲ ዗ሙኡ ምስ ሰበይቲ ሒኖኡ ወይ 1. ባሌ ከሚስቱ ወንዴም ሚስት ፣ ወይም ከሚስቱ እህት
ዴማ ምስ ሰበይቲ ሒሙታ ወይ ምስ ሰብኣይ ንዕሌታ ባሌ፣ ሚስት ከባሌዋ ወንዴም ሚስት ወይም ከባሌዋ
ዴርብ ዜኾነ ዜምዴና ሒዲር ኣሇዎም፣ እህት ባሌ ጋር ዴርብ የሆነ የጋብቻ ዜምዴና አሊቸው፡፡
2. እዙ ዴርብ ዜኾነ ዜምዴና ሒዲር ውፅኢቱ ሌክዕ ከምቲ 2. የዙህ ዴርብ የሆነ የጋብቻ ዜምዴና ውጤቱ ተራ ከሆነው
ተራ ዜኾነ ዜምዴና ሒዲር እዩ፡፡ የጋብቻ ዜምዴና ነው፡፡
ዒንቀፅ 6. ምቁራፅ ዜምዴና ሒዲር አንቀጽ 6. የጋብቻ ዜምዴና መቋረጥ

ምኽንያት ምትእስሳር ዜምዴና ሒዲር ዜኾነ እንተፇረሰ'ኳ ዜምዴናውን ያስገኘው ጋብቻ ቢፇርስም በጋብቻ የተገኘው
ብሒዲር ዜተረኸበ ቀጥታዊን ጎናዊን ምትእስሳር ዜምዴና የቀጥታና የጎን ዜምዴና መተሳሰር እንዯጸና ይኖራሌ፡፡
ሒዲር ዜፀንዏ ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 7. ዜምዴና ውሊዴ ጡብ (1) መትከሌ አንቀጽ 7. የጉዱፇቻ ዜምዴና (1) መሰረቱ
ውዕሌ ሒዯ ውሊዴ ጡብ ስጋ ዜምዴናን ሒዲር ዜምዴናን በአንዴ የጉዱፇቻ ውሌ የስጋ ዜምዴናና የጋብቻ ዜምዴና
ብመሰረት ዴንጋገ ምዕራፍ ዒሰርተ ሒዯ እዙ ሕጊ ክቐውም በዙህ ሕግ ምዕራፍ አስራ አንዴ መሰረት ሉቋቋም ይችሊሌ፡፡
ይኽእሌ፡፡
አንቀጽ 8. (2) ውጤት
ዒንቀፅ 8.(2) ውፅኢት
በዙህ ህግ በአንቀጽ 9 የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ
ኣብ ዒንቀፅ 9 እዙ ሕጊ ዜተዯንገገ ከም዗ል ኮይኑ ውሊዴ
በማንኛውም አስተያየት የጉዱፇቻ ሌጅ እንዯ ጉዱፇቻ
ጡብ ብዜኾነ መሌክዐ ከም ውለዴ እቲ ብውሊዴ ጡብ
347
዗ዕቢ ዗ል ሰብ ኮይኑ ይቑፀር፡፡ አዴራጊው ሰው ሌጅ ይቆጠራሌ፡፡
ዒንቀፅ 9. (3) ዜተሒሇዉ ኩነታት አንቀጽ 9. (3) የተጠበቁ ሁኔታዎች

1. ውሊዴ ጡብ ንዜገብሮ ሰብ ንሊዕሉ ዜቑፀሩ ወሇዱ ወይ 1. የጉዱፇቻ አዴራጊው ወዯ ሊይ የሚቆጠሩ ወሊጆች
ንጎኒ ዜቑፀር ዜምዴና ዗ሇዎም ነቲ ውሊዴ ጡብ ወይም ወዯ ጎን የሚቆጠሩ ዗መድች ጉዱፇቻውን
ዜቓሙዎ ምዃኖም እንዴሕር ኣፊሉጦም ርክብ እቲ የሚቃወሙ መሆናቸውን በግሌጽ ካስታወቁ ጉዱፇቻው
ውሊዴ ጡብ ኣብ ሌዕሉኦም ምንም ዒይነት ውፅኢት በእነርሱ ሊይ አንዲችም ውጤት አያስከትሌም፣
ኣየስዕብን፣
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜቐርብ ተቓውሞ 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተጠቀሰው
ውዕሌ ውሊዴ ጡብ ካብ ዜፀዯቐለ ዕሇት ጀሚሩ ክሳብ መቃወሚያ የጉዱፇቻው ውሌ ከጸዯቀበት ቀን አንስቶ
ሒዯ ዒመት ኣብ ውዕሌ መዜጋቢ ኣካሌ ቀሪቡ እስከ አንዴ አመት በአንዴ ውሌ መዜጋቢ አካሌ ቀርቦ
እንተ዗ይተመዜጊቡ ፇራሲ እዩ፡፡ ካሌተመ዗ገበ ፇራሽ ነው፣
3. ውሊዴ ጡብ ኣብ ሌዕሉ'ቶም ውሊዴ ጡብ ዜገበሩ 3. ጉዱፇቻ በጉዱፇቻ አዴራጊዎቹ ባሌና ሚስት
ሰብኣይን ሰበይቲን ከምኡ'ውን ኣብ ሌዕሉ ዯቆምን እንዱሁም በሌጆቻቸው ሊይ የጸና ይሆናሌ፡፡
ዜፀንዏ ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 10. ተፇጥራዊ ቤተሰብ ውሊዴ ጡብ አንቀጽ 10. የጉዱፇቻ ሌጅ የተፇጥሮ ቤተሰብ
1. ውሊዴ ጡብ ምስ ተፇጥራዊ ቤተሰቡ ዗ሇዎ ዜምዴና
1. የጉዴፇቻ ሌጅ ከተፇጥሮ ቤተሰቦቹ ጋር ያሇውን
ምትእስሳር ከም዗ሇዎ ይነብር ፣
የዜምዴና መተሳሰር እንዯያ዗ ይኖራሌ፣
2. ከምኡ'ውን ውሊዴ ጡብ ኣብ ሌዕሉ ዜኾነ ሰብ÷
2. እንዱሁም የጉዱፇቻ ሌጅ በሆነው ሰው ባሌ ወይም
ሰብኣይ ወይ ሰበይትን ተወሇዴትን ምትእስሳር
ሚስትና ተወሊጆች ሊይ የዜምዴናው መተሳሰር
ዜምዴና ይፀንዕ፡፡
ይጸናሌ፡፡
ምዕራፍ ክሌተ
ምዕራፍ ሁሇት
ኣፇፃፅማ ሒዲር
የጋብቻ አፇጻጸም
ዒንቀፅ 11. ዜተፇሊሇየ ኣፇፃፅማ ስርዒታት ሒዲር
አንቀጽ 11. ሌዩ ሌዩ የጋብቻ አፇጻጸም ስርዒቶች
1. መርዒ ኣብ ቅዴሚ ሒዲር ክምዜግብ ዜቖመ
1. ጋብቻ ጋብቻን ሇመመዜገብ በተቋቋመ መንግስታዊ
መንግስታዊ ኣካሌ ክግበር ይኽእሌ፣
ኣካሌ ፉት ሉዯረግ ይችሊሌ፣
2. ከምኡ'ውን ብሃይማኖት ወይ ሃገር ሌማዴ ክሌቲኦም
2. እንዱሁም በሁሇቱ ተጋቢ ወገኖች ሃይማኖት ወይም
ተመራዏውቲ ወገናት ዜግበር መርዒ ብሕጊ ተቐባሌነት
ባገር ሌማዴ መሰረት የሚዯረግ ጋብቻ በሕግ
ኣሇዎ፡፡
ተቀባይነት ኣሇዉ፡፡
ዒንቀፅ 12. ብሄራዊ ሒዲር

ሒዯ ወዱ ተባዕታይን ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይትን ክመራዒው አንቀጽ 12. ብሄራዊ ጋብቻ
ኣብ ቅዴሚ ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ምስ ቀረቡን እቲ አንዴ ወንዴና አንዱት ሴት ጋብቻ ሇማዴረግ በጋብቻ
ምዜገባ ሒሊፉ ፍቓድም ሒቲቱ ነቲ ሒዲር ምስ መዜገበ መዜጋቢ ሰራተኛ ሲቀርቡና የምዜገባ ሒሊፉው
ፇቃዲቸውን ጠይቆ ጋብቻውን ሲመ዗ግብ ብሄራዊ
348
ብሄራዊ ሒዲር ተፇፂሙ ይበሃሌ፡፡ ጋብቻው ተፇጸመ ይባሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 13. ብሃይማኖት ዜፍፀም ሒዲር አንቀጽ 13. የሃይማኖት ጋብቻ

ሒዯ ወዱ ተባዕታይን ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይትን አንዴ ወንዴና አንዱት ሴት በውሳኔቸውና በስርኣታቸው
ብውሳነኦምን ብስርዒቶምን ከከም ሃይማኖቶም ወይ ከዒ እንዯ የሃይማኖታቸው ወይም ከሁሇቱ ባንዯኛው ሃይማኖት
ካብ ክሌቲኦም ብሒዱኦም ሃይማኖት ሒዲር እንትፍፅሙ ጋብቻ ሲፇጽሙ ዋጋ ያሇውና የሚጸና ጋብቻ እንዯፇጸሙ
ዋጋ ዗ሇዎን ዜፀንዏን ሒዲር ከምዜፇፀሙ ይቑፀር፡፡ ይቆጠራሌ፡፡
ዒንቀፅ 14. ብሌማዴ ዒዱ ዜፍፀም ሒዲር አንቀጽ 14. በሃገር ሌማዴ የሚፇፀም ጋብቻ
ሒዯ ወዱ ተባዕታይን ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይትን ብከባቢኦም አንዴ ወንዴና አንዱት ሴት በአከባቢያቸው ሌማዴ
ሌማዴ ወይ ብናይ ሒዱኦም ሌማዴ ዒዱ ኣብ መንጎኦም ወይም በአንዲቸው የአከባቢ ሌማዴ በመካከሊቸው ቋሚ
ቀዋሚ ዜኾነ ርክብ ሒዲር ዗ስዕብ ስርዒት ፇፂሞም የሆነ ግንኙነት የሚያስከትሌ ስርዒት ፇጽመው ሲገኙ
እንትርከቡ ኣብ መንጎኦም ሒዲር ኣል ይበሃሌ፡፡ በመካከሊቸው ጋብቻ አሇ ይባሊሌ፡፡
ክፍሉ ሒዯ ክፍሌ አንዴ
ንዜኾነ ስርዒት ሒዲር ዜኾኑ ሒፇሻዊ ኩነታት ሇማንኛውም የጋብቻ ስርዒት የሚሆኑ አጠቃሊይ
ሁኔታዎች
ዒንቀፅ 15. ፍቓዴ አንቀጽ 15. ፇቃዴ
ዜፀንዕ ሒዲር ተፇፂሙ ዜብሃሌ ሒዯ ወዴን ሒንቲ ጓሌን የሚጸና ጋብቻ ተፇጸመ የሚባሇው አንዴ ወንዴና አንዱት
ንምምርዒው ነፃን ሙለእን ፍቓድም እንትህቡ ጥራሕ'ዩ፡፡ ሴት ሇመጋባት ነፃና ሙለ ፍቃዲቸውን ሲሰጡ ብቻ ነው፡፡
ዒንቀፅ 16. ዕዴመ አንቀጽ 16. ዕዴሜ

እቲ ወዱ ኮነ እታ ጓሌ ኣንስተይቲ ዒሰርተ ሾሞንተ ዒመት ወንደም ሆነ ሴቷ አስራ ስምንት ዒመት ሳይሞሊቸው ጋብቻ
እንተይመሌኦም ሒዲር ምግባር ክሌኩሌ'ዩ፡፡ መፇፀም ክሌክሌ ነው፣
ዒንቀፅ 17. ስጋ ዜምዴና አንቀጽ 17. የስጋ ዜምዴና

ኣብ መንጎ ስጋ ዜምዴና ዗ሇዎም ሒዯ ወዴን ሒንቲ ጓሌን የስጋ ዜምዴና ባሊቸው አንዴ ወንዴና አንዱት ሴት
ሒዲር ምግባር ክሌኩሌ'ዩ፡፡ መካከሌ ጋብቻ መፇጸም ክሌክሌ ነው፡፡
ዒንቀፅ 18. ሒዲር ዜምዴና አንቀጽ 18. የጋብቻ ዜምዴና

ኣብ መንጎ ሒዲር ዜምዴና ዗ሇዎም ሒዯ ወዴን ሒንቲ የጋብቻ ዜምዴና ባሊቸው አንዴ ወንዴና አንዱት ሴት
ጓሌን ሒዲር ምግባር ክሌኩሌ'ዩ፡፡ መካከሌ ጋብቻ መፇጸም ክሌክሌ ነው፡፡
ዒንቀፅ 19. ተወሊዴነቱ ብሕጊ ዗ይተረጋገፀ ቆሌዒ አንቀጽ 19. ተወሊጅነቱ በሕግ ያሌተረጋገጠ
ሌጅ
ካብ ሒዲር ወፃኢ ዜተወሇዯ ቆሌዒ ተወሊዴነቱ ብሕጊ ከጋብቻ ውጭ የተወሇዯ ሌጅ ተወሊጅነቱ በሕግ
ዜተረጋገፀ እንተ዗ይኾነ'ኳ ተወሊዴነቱ ብሕብረተሰብ ባይረጋገጥም እንኳ በማህበረሰቡ ዗ንዴ በተወሊጅነት
349
ዜፍሇጥ እንተኾይኑ ብመሰረት ዒንቀፅ 17ን 18ን እዙ ሕጊ የሚታወቅ ከሆነ በዙህ ሕግ አንቀጽ 17 እና 18 መሰረት
ሒዲር ንምኽሌካሌ ብቁዕ'ዩ፡፡ ጋብቻን ሇመከሌከሌ በቂ ነው፡፡
ዒንቀፅ 20. ኣብ ሌዕሉ ሒዲር ሒዲር አንቀጽ 20. በጋብቻ ሊይ ጋብቻ

ዜኾነ ሰብ ኣቐዱሙ ብሒዲር ዜተኣሰረ እንተኾይኑ፣ እዙ ማንኛውም ሰው አስቀዴሞ በጋብቻ የተሳሰረ ከሆነ፣ ይህ
ዜፀንዏ ሒዲር ኣብ ዜሃሇወለ እዋን ካሌእ ሒዲር ምግባር ጋብቻ ፀንቶ ባሇበት ጊዛ ላሊ ጋብቻ መፇጸም አይችሌም፡፡
ኣይከኣሌን ፡፡
አንቀጽ 21. ጋብቻን በወኪሌ መፇጸም የማይቻሌ

ዒንቀፅ 21. ብወኪሌ መርዒ ምፍፃም ዗ይከኣሌ
ስሇመሆኑ
ምዃኑ
1. ተጋቢዎች ጋብቻው በሚፇጸምበት ጊዛ በግንባር
1. ተመራዒውቲ መርዒ ኣብ ዜፇፀመለ ዕሇት ብግምባር
ተገኝተው ፇቃዯኝነታቸውን መስጠት አሇባቸው፣
ተረኺቦም ፍቓዯኛነቶም ክህቡ ኣሇዎም፣
2. ብቁ ምክንያት ያጋጠመ መሆኑን ታውቆ መንግስታዊ
2. ብቑዕ ምኽንያት ዗ጋጠመ ምዃኑ ተፇሉጡ
ዒቃቢ ሕጊ ካሌፇቐዯ በስተቀር ጋብቻ በወኪሌ
መንግስታዊ ዒቃቢ ሕጊ እንተ዗ይፇቒደ መርዒ
መፇጸም አይቻሌም፡፡
ብውክሌና ምፍፃም ኣይከኣሌን፣
ዒንቀፅ 22. ብፍርዱ ብዚዕባ ዜተኸሌከሇ ሰብ አንቀጽ 22. በፍርዴ ስሇተከሇከሇ ሰው ጋብቻ
ሒዲር
1. ዜኾነ ብፍርዱ ዜተኸሌከሇ ሰብ እንዴሕር ቤት ፍርዱ 1. በፍርዴ የተከሇከሇ ማንኛውም ሰው፣ ፍርዴ ቤት
዗ይፇቒዴለ ሒዲር ክገብር ኣይኽእሌን፣ ካሌፇቀዯሇት በስተቀር ጋብቻ መፇጸም ኣይችሌም፣
2. ብዚዕባ'ዙ ጉዲይ ንቤት ፍርዱ ሕቶ ዗ቕርብ ባዕለ እቲ 2. ስሇዙህ ጉዲይ ሇፍርዴ ቤት ጥያቄ የሚቀርበው
ዜተኸሌከሇ ሰብ ወይ መመሒዲሪኡ'ዩ፣ የተከሇከሇው ሰው ራሱ ወይም አሳዲሪው ነው፣
3. ብፍርዱ ዜተኸሌከሇ ሰብ ውዕሉ ሒዲር ክፍፅም 3. በፍርዴ የተከሇከሇ ሰው የጋብቻ ውሌ ሉፇጽም
ዜኽእሇለ ስርዒት ኣብ 1952 ዒ.ም ኣብ ዜወፀ የሚችሌበትን ስርዒት በ1952 ዒ.ም በወጣው
ፍታብሄር ሕጊ ኢትዮጵያ ብዚዕባ ክእሇት ሰባት ኣብ የኢትዮጵያ ፍትሃብሄር ሕግ ስሇሰዎች ችልታ በሚሌ
ዜብሌ ክፍሉ ብዜተገሇፀ መሰረት ይኸውን፡፡ ክፍሌ በተገሇጠው መሰረት ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 23. ብሒይሉ ተግባር ዜተረኸበ ፍቓዴ አንቀጽ 23. በኃይሌ ተግባር የተገኘ ፍቃዴ
1. ብሒይሉ ተግባር ብዜተረኸበ ፍቓዴ ዜተፇፀመ ሒዲር 1. በኃይሌ ተግባር በተገኘ ፇቃዴ የተፇጸመ ጋብቻ
ኣይፀንዕን፣ ኣይጸናም፣
2. ብሒይሉ ተግባር ዜተረኸበ ፍቓዴ'ዩ ዜበሃሌ ባዕለ 2. ፇቃዴ በኃይሌ የተገኘው ነው የሚባሇው፣ ፇቃደን
ፍቓዴ ዜሃበ ሰብ ወይ ወሇደ ወይ ካብ ተወሇዴቲ ሒዯ የሰጠው ተጋቢ ራሱን ወይም ከወሇጆቹ ወይም
ወይ ንካሌኦት ቀረባ ኣዜማደ ዜኾኑ ክፍፀሞም ካብ ከተወሊጆቹ አንደን ወይም ላሊ ሇእርሱ የቅርብ ዗መዴ
ዜበሇ ካብ ከቢዴ ሒዲጋ ንምዴሒን ክብሌ ፍቓዴ ዜሃቦ
የሆነን ሰው ሉፇጸምበት ከተቃረበ ከባዴ አዯጋ ሇማዲን
እንተኮይኑ'ዩ፡፡
ሲሌ ፇቃደን የሰጠ ሲሆን ነው፡፡
350
ዒንቀፅ 24. መሰረታዊ ስሕተት

አንቀጽ 24. መሰረታዊ ስህተት
2. ብስሕተት ዜተረኸበ ፍቓዴ ዜተፇፀመ ሒዲር 1. በስህተት በተገኘ ፇቃዴ የተፇጸመ ጋብቻ አይጸናም፣
ኣይፀንዕን፣
2. ብምኽንያት ስሕተት ፍቓዴ ተጓዱለ ዜበሃሌ እቲ 2. በስህተት ምክንያት ፇቃዴ ተጓዯሇ የሚባሇው ስህተቱ
ስሕተት መሰረታዊ ኮይኑ እንትርከብ'ዩ፡፡ መሰረታዊ ሆኖ ሲገኝ ነው፣
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (2) ዜተገሇፀ ሒፇሻዊ 3. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ (2) የተገሇጸው አጠቃሊይ
ዴንጋገ ሕሌው ኮይኑ ዜስዕቡ እንተጋጥሙ መሰረታዊ ዴንጋጌ እንዯተጠበቀ ተፇፃሚ ዗ይኸውን፣ እታ
ስሕተት ከምዜተፇፀመ ይቑፀር፣ ሰበይቲ ቅዴም ሆኖ፣ የሚከተለት ሁኔታዎች

ሲያጋጥሙ መሰረታዊ ስህተት እንዲሇ ይቆጠራሌ፣
ሀ. ኣብ መንነት እቲ ንሒዲር ዜዲሉዮ ሰብ ብምስሕሒቱ ሀ. በሚያገባው ሰው ማንነት ሊይ በመሳሰቱ ምክንያት
ምኽንያት ክምርዒዎ እየ ኢለ ምስ ዗ይሒሰቦ ሰብ አገባዋሇሁ ብል ያሊሰበውን ሰው ያገባ ሲሆን፣
ሒዲር ጌሩ እንትርከብ፣
ሇ. እቲ ንሒዲር ዜዯሇዮ ሰብ ዗ይዴሕን ከቢዴ ሕማም ሇ. የሚያገባው ሰው ሉዴን የማይችሌ ከባዴ በሽታ ወይም
ወይ ካብ ትውሌዱ ናብ ትውሌዱ ዜማሒሊሇፍ ነባሪ ሇተወሊጆች ሉተሊሇፍ የሚችሌ ነዋሪ በሽታ ያሇበት
ሕማም ዗ሇዎ ምዃኑ እንተይፇሇጠ ዗እተዎ መሆኑንም ሳያውቅ ያገባው ሲሆን፣
ሏ. እቲ ሒዯ ተማራዒዊ ፆታዊ ርክብ ክፍፅም ሏ. ላሊው ተጋቢ የግብረ ስጋ ግንኙነት መፇጸም የማይችሌ
዗ይኽእሌ ምዃኑ ብ዗ይምፍሊጡ ምኽንያት መሆኑን ባሇማወቁ ምክንያት ያገባ ሲሆን፣
ዜተመርዒወ እንተኾይኑ፣
መ. ኣብ ሌዕሉ ንሒዲር ዗ሒሰብዎ ሰብ ሃይማኖት መ. በሚያገባው ሰው ሃይማኖት ሊይ የተሳሳተ ሲሆን፣
ዜተሳሒሒተ እንተኸውን፣
ረ. እቲ ካሉእ መማራዕውቱ ምስ ተመሳሳሉ ፆታ ርክብ ረ. ላሊው ተጋቢ ከተመሳሳይ ጾታ ጋር የግብረ ስጋ
ግብረ ስጋ ምፍፃም ሌምዱ ዗ሇዎ ምዃኑ ግንኙነት የመፇጸም ሌማዴ ያሇው መሆኑን ባሇማወቅ
ብ዗ይምፍሊጥ ምኽንያት ሒዲር ዜገበረ ምክንያት ያገባ ሲሆን፡፡
እንትኸውን፡፡
ዒንቀፅ 25. ሰበይቲ ንበይና ብ዗ይሒዲር አንቀጽ 25. ሴት በብቸኝነት ያሇትዲር
እትነብረለ ዜተወሰነ እዋን የምትኖርበት የተወሰነ ጊዛ

1. ሒንቲ ሰበይቲ ቅዴም ዜነበራ ሒዲር ካብ ዜተረፇለ 1. አንዱት ሴት አስቀዴሞ የነበራት ጋብቻ ከቀረ በኋሊ
ዕሇት ጀሚሩ ተስዒ /90/ መዒሌትታት እንተይሒሇፇ ዗ጠና /90/ ቀናት ካሊሇፇ በስተቀር እንዯገና ከላሊ
ምስ ካሉእ ሰብ እንዯገና ሒዲር ምግባር ኣይትኽእሌን፣ ሰው ጋር ጋብቻ መፇጸም አትችሌም፣
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዜተዯንገገ ተፇፃሚ 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ (1) የተዯነገገው ተፇጻሚ
዗ይኸውን እታ ሰበይቲ ኣቐዱሙ ካብ ዜነበራ ሒዲር የማይሆነው፣ ሴቲቱ አስቀዴሞ የነበራት ጋብቻ ከቀረ
ምስተረፇ ተስዒ (90) ማዒሌቲታት እንተይመሌኦ፣ በኃሊ ዗ጠና (90) ቀናት ሳይሞሊ፣
ሀ. ቆሌዒ እንዴሕር ወሉዲ፣ ወይ ሀ. ሌጅ የወሇዯች እንዯሆነ፣ ወይም
351
ሇ. እትፍፅሞሒዲር ምስ ናይ ቀዯም ሰብኣያ ሇ. ጋብቻ የምትፇጽመው ከቀዴሞ ባሎ ጋር የሆነ
እንተኾይኑ፣ ወይ እንዯሆነ፣ ወይም
ሏ. ጥንስቲ ዗ይምዃና ብሒኪም እንትረጋገፅ ፣ ወይ ሏ. እርጉዜ አሇመሆኗ በሕክምና የተረጋገጠ እንዯሆነ፣
ወይም
መ. በይና ክትነብር ዜተወሰነ እዋን ከይትፅበ ቤት ፍርዱ መ. በብቸኝነት ሇመኖር የተወሰነውን ጊዛ እንዲትጠብቅ
እንትውስን፡፡ ፍርዴ ቤት የወሰነ እንዯሆነ፡፡
ክፍሉ ክሌተ
ክፍሌ ሁሇት
ሒዲር ከይፍፀም ብዚዕባ ምቅዋም
ዒንቀፅ 26. ብዚዕባ ምቅዋም ጋብቻ እንዲይፇጸም ስሇመቃወም
አንቀጽ 26. ስሇመቃወም
ሒዲር ንምፍፃም ኣዴሊይቲ ዜኾኑ ኩነታት ኣይተማሌኡን ጋብቻ ሇመፇጸም አስፇሊጊ የሆነ ሁኔታ አሌተሟሊም
ብምባሌ ክፍፀም ንዜተሒሰበ ሒዲር ከይፍፀም ምቅዋም በማሇት ሉፇጸም የታሰበ ጋብቻ እንዲይፇጸም ተቃውሞ
ይከኣሌ፡፡ ማቅረብ ይቻሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 27. ምቅዋም ብዚዕባ ዜኽእለ ወገናት አንቀጽ 27. መቃወም ስሇሚችለ ወገኖች
ሒዲር ከይፍፀም ምቅዋም ዜኽእለ ወገናት ዜስዕቡ ጋብቻ እንዲይፇጸም መቃወም የሚችለት ወገኖች
ጥራሕ'ዮም፡- የሚከተለት ብቻ ናቸው፣
1. እቲ ዜቐርብ ተቓውሞ ብምኽንያት ዕዴመ እንተኾይኑ 1. የሚቀርበው ተቃውሞ በዕዴሜ ምክንያት ሲሆን
ወሇዱ፣ ዒቃቢ ሕጊ ወይ ካሌኦት የእትወና'ዩ ዜብለ ወሊጆች፣ ዒቃቤ ሕግ ወይም ላሊ ማናቸውም ያገባናሌ
ሰባት፣ የሚለ ሰዎች፣
2. እቲ ዜቐርብ ተቓውሞ ብምኽንያት ስጋ ወይ ሒዲር 2. የሚቀርበው ተቃውሞ በስጋ ወይም በጋብቻ ዜምዴና
ዜምዴና እንትኸውን ናብ ሊዕሉ ዜቑፀሩ ናይ ምክንያት ሲሆን፣ የተጋቢዎቹ ወይም የአንዯኛው
ተማራዒውቲ ወይ ናይ ሒዱኦም ወሇዱ፣ 18 ዒመት ተጋቢ ወዯ ሊይ የሚቆጠሩ ወሊጆች፣ 18 ዒመት
ዜመሌኦም ኣሕዋት ወይ ኣሒት ወይ ዒቃቢ ሕጊ፣ የሞሊቸው ወንዴሞች ወይም እህቶች ወይም ዒቃቤ
ሕግ፣
3. እቲ ዜቐርብ ተቓውሞ ብምኽንያት ኣብ ርእሲ ሒዲር
3. የሚቀርበው ተቃውሞ በጋብቻ ሊይ ጋብቻ ሉፇጸም
ሒዲር ምፍፃም እንተኾይኑ ምስቲ ካሌእ ሒዲር
ሲሆን ላሊ ጋብቻ ከሚፇጽመው ሰው ጋር የቀዯመ
ዜፍፅም ሰብ ስሩዕ ሒዲር ኣሇኒ ዜብሌ ሰብ ወይ ዒቃቢ
ጋብቻ አሇኝ የሚሇው ተጋቢ ወይም ዒቃቢ ሕግ፣
ሕጊ፣
4. እቲ ዜቐርብ ተቓውሞ ብምኽንያት ብፍርዱ 4. የሚቀርበው ተቃውሞ በፍርዴ በተከሇከሇ ሰው
ዜተኸሌከሇ ሰብ እንተኾይኑ መማሒዯሪኡ ወይ ዒቃቢ
ምክንያት ሲሆን አሳዲሪው ወይም ዒቃቤ ሕግ፣
ሕጊ፣
ዒንቀፅ 28. ተቓውሞ ዜቐርበለ ስርዒትን እዋንን አንቀጽ 28. ተቃውሞ ስሇሚቀርብበት ስርዒትና
ጊዛ
1. ሒዲር ከይፍፅም ዜቐርብ ተቓውሞ ብፅሐፍ ኮይኑ 1. ጋብቻ እንዲይፇጸም የሚቀርበው ተቃውሞ በጽሐፍ
ኣዜዩ እንተዯንጕዩ እቲ መርዒ ካብ ዜፍፀመለ ሆኖ እጅግ ቢ዗ገይ ጋብቻው ከሚፇጸምበት ከ15 ቀን
በፉት ሇጋብቻ ውሌ አስፇጻሚ ኣካሌ መቅረብ
ዕሇት ቅዴሚ 15 መዒሌቲ ናብ መርዒ ውዕሉ
አሇበት፣
መፇፀሚ ኣካሌ ክቐርብ ኣሇዎ፣
352
2. ውዕሉ ሒዲር መፇፀሚ ኣካሌ ኣብቲ ዜቐረበ ተቓውሞ 2. የጋብቻ ውሌ አስፇጻሚው ኣካሌ በተቃወሞው ሊይ
ቅዴሚ ውሳነ ምሃቡ ሪኢቶ ተማራዒውቲ ክቕበሌ ውሳኔ ከመስጠቱ በፉት የተጋቢዎቹን አስተያየት
ኣሇዎ፡፡ መቀበሌ ይኖርበታሌ፡፡
ዒንቀፅ 29. ኣብ ዜቐረበ ተቓውሞ ዜውሃብ ውሳነ አንቀጽ 29. በቀረበው ተቃውሞ ሊይ ስሇሚሰጠው
ውሳኔ
1. ሒዲር ዗ፇፅም ኣካሌ ኣብ ሌዕሉ ዜቐረበ ተቓውሞ ኣብ 1. ጋብቻ የሚያስፇጽም ኣካሌ በሚቀርብሇት ተቃውሞ
ውሽጢ ሒሙሽተ መዒሌቲ ውሳነ ክህብ ኣሇዎ፣ ሊይ በአምስት ቀናት ጊዛ ውስጥ ውሳኔ መስጠት
አሇበት፣
2. ሒዲር ዗ፇፅም ኣካሌ ንዜቐረበ ተቓውሞ ብ዗ይምቕባሌ 2. ጋብቻ አስፇጻሚው ኣካሌ ተቃውሞውን ባሇመቀበሌ
መርዒ ክፍፀም ዜህቦ ውሳነ ናይ መወዲእታ ይኸውን፣ ጋብቻው እንዱፇጸም የሚሰጠው ውሳኔ የመጨረሻ
3. ሒዲር ዗ፇፅም ኣካሌ ነቲ ዜቐረበ ተቓውሞ ይሆናሌ፣
እንተተቐቢለዎ ሒዲር ከይፇፀም ክገብር ኣሇዎ፣ 3. ጋብቻ አስፇጻሚው ኣካሌ ተቃውሞውን የተቀበሇው
4. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (3) ዜተመሌከተ ውሳነ እንዯሆነ ጋብቻው እንዲይፇጸም ማዴረግ አሇበት፣
ዜሃቦ ኣካሌ ንውሳኒኡ ምኽንያት ዜገበሮም ነጥብታት 4. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ (3) የተመሇከተው ውሳኔ
ሽዐ ንሽዐ ተማራዒውቲ ክፇሌጡዎም ክገብር ኣሇዎ፡፡ የተሰጠው ኣካሌ ሇውሳኔው ምክንያት ያዯረጋቸውን
ነጥቦች ተጋቢዎቹ ወዱያውኑ እንዱያውቁዋቸው
ያዯርጋሌ፡፡
ዒንቀፅ 30. ብዚዕባ ይግባይ አንቀጽ 30 ስሇይግባኝ
1. ኣብዙ ሕጊ ዒንቀፅ 29 ንኡስ ዒንቀፅ 3 ኣብ 1. በዙህ ሕግ አንቀጽ 29 ንኡስ አንቀጽ 3 በተመሇከተው
ዜተመሌከተ ኩነታት ኣብ ዜውሃብ ውሳነ ተማራዒውቲ ሁኔታ በሚሰጠው ውሳኔ ሊይ ተጋቢዎቹ ወይም
ወይ ካብ ተማራዒውቲ ሒዱኦም ናብ ማሕበራዊ ቤት ከተጋቢዎቹ አንዲቸው ሇማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
ፍርዱ ይግባይ ምቕራብ ይኽእለ፣ ይግባኝ ማቅረብ ይችሊለ፣
2. ይግባኣኒ ዜቐረበለ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ነቲ ኣብዙ 2. ይግባኝ የቀረበሇት ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት በአንቀፅ 29
ሕጊ ዒንቀፅ 29 ንኡስ ዒንቀፅ 3 ዜተመሌከተ ንኡስ ኣንቀፅ (3) በተመሇከተ የተሰጠን ውሳኔ የጋብቻ
ዜተውሃበ ውሳነ እንተስዑሩዎ ሒዲር ኣፇፃሚ ኣካሌ አስፇጻሚውን ኣካሌ የሻረው እንዯሆነ ጋብቻ ኣስፇፃሚ
ነቲ ሒዲር የፇፅም፡ ኣካለ ጋብቻውን ያስፇጽማሌ፡፡
ክፍሉ ሰሇስተ ክፍሌ ሶስት

ብሄራዊ መርዒ ብሄራዊ ጋብቻ
ዒንቀፅ 31. ስሌጣን ዗ሇዎ ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ አንቀጽ 31. ስሌጣን ያሇው የጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛ
ካብቶም ተማራዒውቲ ሒዯ ወይ ካብ ተማራዒውቲ ወሇዱ ጋብቻ ከተጋቢዎቹ አንደ ወይም ከተጋቢዎቹ ወሊጆች
ወይ ካብ ቀረባ ኣዜማዴ ሒዯ ቅዴሚ መርዒ ዜግበረለ ወይም የቅርብ ዗መድች ጋብቻው ከሚፇጸምበት ጊዛ በፉት
ዕሇት እንተወሒዯ ከየቋረፀ ንሽደሽተ ወርሑ ኣብ ቢያንስ ሇስዴስት ወራት ያህሌ ሳያቋርጥ በሚኖርበት ቦታ
ዜነብረለ ቦታ ኣብ ዜርከብ ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ በሚገኘው የጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛ ፉት ይፇጽማሌ፡፡
እቲ ሒዲር ይፍፀም፡፡
353
ዒንቀፅ 32. ን዗ይምምርዒው ዜግበር ውዕሌ አንቀጽ 32. ሊሇመጋባት የሚዯረግ ውሌ
1. ሒዯ ሰብ ሒዲር ኣይገብርን እየ ወይ ዴማ ዯጊመ ሒዲር 1. አንዴ ሰው አሊገባም ብል ወይም ዲግም አሊገባም ብል
ኣይገብርን ኢለ/ሊ ቃሌ ምእታው ብሕጊ ውፅኢት ቃሌ ቢገባ በህግ ውጤት የሇውም፣
የብለን፣
2. ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ'ውን ኣብዙ ኣንቀፅ ንኡስ 2. የጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛም በዙህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ
ኣንቀፅ 1 ዗ል ዋኒን ኣይምሌከቶን፡፡ 1 ያሇው ነገር አይመሇከተውም፡፡
ዒንቀፅ 33. ሒዲር ከይፍፀም ብዚዕባ ምኽሌካሌ አንቀጽ 33 ጋብቻ እንዲይፇጸም ስሇመከሌከሌ
1. ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ኩነታት ሒዲር ብዜግባእ 1. የጋብቻ መዜገቢ ሰራተኛ የጋብቻው ሁኔታዎች በሚገባ
ከምዜተፇፀመ የረጋግፅ፣ የተፇፀመ መሆኑን ያረጋግጣሌ፣
2. ሒዲር ከይፍፀም ዜኽሌክሌ ብቑዕ ምኽንያት ከም ዗ል 2. ጋብቻው እንዲይፇጸም የሚከሇክሌ በቂ ምክንያትን
እንዴሕር ፇሉጡ ሒዲር ከይገብሩ ይኽሌክልም፣ መኖሩን ካወቀ ጋብቻውን እንዲይፇጸም

ይከሇክሊቸዋሌ፣
3. እዙ ኣብ ዜኾነለ እዋን ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ 3. እንዱህ በሚሆንበት ጊዛ የጋብቻ መዜጋቢው ሰራተኛ
ነቶም ሒዲር ክገብሩ ዜዯሌዩ ጓሌ ኣንስተይትን ወዱ ጋብቻን ሇመፇጸም ሇሚፇሌጉት ሴትና ወንዴ
ተባዕታይን ዜተኸሌከለለ ምኽንያት ይገሌፀልም፡፡ የተከሇከለበትን ምክንያት ይገሌጽሊቸዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 35. ኣብ ሊዕሉ ንዜተገበረ ክሌከሊ ዜቐርብ አንቀጽ 35. እሊይ ሇተዯረገው ክሌከሊ የሚቀርብ
ጥርዒን አቤቱታ
1. ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ብዜገብሮ ክሌከሊ ካብ 1. የጋብቻ መዜጋቢው ሰራተኛ ባዯረገው ክሌከሊ ሊይ
ተማራዒውቲ ሒዱኦም ናብ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ከተጋቢዎቹ አንዲቸው ሇማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
ጥርዒን ከቕርቡ ይኽእለ፡፡ እቲ ቤት ፍርዱ ዴማ አቤቱታ ሉያቀርቡ ይችሊለ፡፡ ፍርዴ ቤቱም ስሇዙህ
ብዚዕባ እቲ ክሌከሊ ውሳነ ይህብ፣ ክሌከሊ ውሳኔ ይሰጣሌ፣
2. ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ እቲ ክሌከሊ ዗ይግቡእ'ዩ ኢለ 2. ማሕበራዊ ፍርዴ ቤቱ ክሌከሊው ያሇአገባብ መሆኑን
ውሳነ እንተዕሪፍለ ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ብዜኾነ የወሰነ እንዯሆነ የጋብቻ መዜገቢው ሰራተኛ
ምኽንያት እቲ መርዒ ከይፍፀም ክኽሌክሌ በማናቸውም ምክንያት ጋብቻው እንዲይፇጸም
ኣይኽእሌን፡፡ ሉከሇክሌ አይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 36. ሒዲር ዜፇፀመለ ዕሇት ብዚዕባ አንቀጽ 36. ጋብቻው የሚፇጸምበትን ቀን
ምውሳን ስሇመወሰን
ሒዲር ዜፇፀመለ መዒሌቲ ብስምምዕ እቶም ተማራዒውቲ ጋብቻው የሚፇጸምበት ቀን በተጋቢዎች በስምምነት
ይውሰን፡፡ ይወሰናሌ፡፡
ዒንቀፅ 37. ብዚዕባ ኣፇፃፅማ ሒዲር ምፍሊጥ አንቀጽ 37. የጋብቻ አፇጻጸም ስሇማሳወቅ
1. ሒዲር በቶም ዜመራዒዉ ወገናት ኣብ ቅዴሚ ብነብሲ 1. ጋብቻው ሁሇት ተጋቢዎች እና ከእያንዲንደ ተጋቢ
ወከፍም ዜቐርቡ ከክሌተ መሳኻኽር ብግሌፂ ይፍፀም፣ ሁሇት ሁሇት ምስክሮች በተገኙበት በግሌጽ
ይፇጽማሌ፣
354
2. ምስክራት÷ ኣዜማዴ ተማራዒውቲ ወይ ካሌኦት ሰባት 2. ምስክሮች የተጋቢዎቹ ዗መዲሞች ወይም ላልች ሰዎች
ክኾኑ ይኽእለ'ዮም፡፡ ሉሆኑ ይችሊለ፡፡
ዒንቀፅ 38. ስርዒት ኣፇፃፅማ ሒዲር አንቀጽ 38. የጋብቻ አፇጻጸም ስርዒት
1. ምስክራት ሒዲር ዜኽሌክሌ ምኽንያት ምህሊው 1. ምስክሮች ጋብቻን የሚከሇክሌ ነገር መኖሩን
ኣይንፇሌጥን ኢልም ማሒሊ ቃልም ክህቡ ኣሇዎም፣ አናውቅም ብሇው በመሒሊ ቃሊቸውን መስጠት
አሇባቸው፣
2. ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ካብቶም ዜመራዒው ጓሌ 2. ጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛው ከሴትና ወንዴ ተጋቢዎች
ኣንስተይቲን ወዱ ተባዕታይን በቢተራ ንምምርዒው ጋብቻ ሇመፇጸም መፍቀዲቸውን በየተራ ቃሌ መቀበሌ
ከምዜፇቐደ ቃሌ ክቕበሌ ኣሇዎ፣ አሇበት፣
3. ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ኣብ ትሕቲ ስሌጣኑ ንዜኾነ 3. ጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛው በስሌጣኑ ውስጥ ሇሆኑ
ጉዲይ ብስም ሕጊ ብሒዲር ዜተኣሳሰሩ ከምዜኾኑ ጉዲይ በሕጋዊ ጋብቻ የተሳሰሩ መሆናቸውን
ኣፊሉጡ ሽዐ ንሽዐ ናይ ሒዲር ምስክር ወረቀት አስታውቆ ወዱያውኑ ሇተጋቢዎቹ የጋብቻ የምስክር
ይህቦም፡፡ ወረቀት ይሰጣቸዋሌ፡፡
ክፍሉ ኣርባዕተ ክፍሌ አራት
ኣፇፃፅማ ካሌኦት ስርዒታት ሒዲር ላልች የጋብቻ አፇጻጸም ስርዒቶች
ዒንቀፅ 39. ብሃይማኖት ብዚዕባ ዜፍፀም ስርዒት አንቀጽ 39. በሃይማኖት ስርዒት የሚፇጸም ጋብቻ
ሒዲር
1. ጋብቻ በሃይማኖት ስርዒት መሰረት ሉፇጸም
1. ብሃይማኖት ዜፍፀም ሒዲር ዜፍፀመለ ኩነታትን
የሚችሌበት ሁኔታዎችና የአፇጻጸሙ ዒይነት
ዒይነት ኣፇፃፅምኡን ከምቲ ሃይማኖቱ ዜፇቐድ ኮይኑ
እንዯየሃይማኖቱ ይወሰናሌ፣
ይውሰን፣
2. በዙህ ሕግ ውስጥ ስሇጋብቻ ምዜገባ በሚሇው ከአንቀጽ
2. ኣብዙ ሕጊ ውሽጢ ብዚዕባ ምዜገባ ሒዲር ኣብ ዜብሌ
143-151 በተዯነገገው መሰረት የጋብቻ ምስክር
ካብ ዒንቀፅ 141 ክሳብ 149 ዜተዯንገገ መሰረት
ወረቀት ማውጣት ይገባሌ፡፡
ብምግባር ምስክር ወረቐት ምዜገባ ሒዲር ምውፃእ
ይግባእ፣
ዒንቀፅ 40. ብሌማዲዊ ብዚዕባ ዜፍፀም ስርዒት አንቀጽ 40. በሌማዲዊ ስርዒት ስሇሚፇጸም ጋብቻ
ሒዲር
1. ጋብቻ በሌማዲዊ ስርዒት መሰረት ሉፇጸም
1. ሌማዲዊ ሒዲር ክፍፀም ዜኽእሇለ ኩነታትን ስርዒት
የሚችሌበትን ሁኔታዎችና የአፇጻጸሙ ስርዒት
ኣፇፃፅምኡን ብመሰረት ናይቲ ከባቢ ሌምዱ ስርዒት
እንዯየኣከበቢው ሌማዴ ይወስናሌ፡፡
ኣፇፃፅማ ይውሰን፡፡
2. በዙህ ሕግ ውስጥ ስሇጋብቻ ምዜገባ በሚሇው ከአንቀጽ
2. ኣብዙ ሕጊ ውሽጢ ብዚዕባ ምዜገባ ሒዲር ኣብ ዜብሌ
143 እስከ አንቀጽ 151 በተዯነገገው መሰረት የጋብቻ
ካብ ዒንቀፅ 143 ክሳብ ዒንቀፅ 151 ብዜተዯንገገ
ምስክር ወረቀት ማውጣት ይገባሌ፡፡
መሰረት ምስክር ወረቐት ምዜገባ ሒዲር ምውፃእ
ይግባእ፡፡
355
ገፅ 12 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑ 116/1999 www.abyssinialaw.com
ገፅ 12 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁ 116/1999
ምዕራፍ ሰሇስተ ምዕራፍ ሶስት

ስርዒታት ሒዲር ብ዗ይምኽባር ዜውሃብ መቕፃዕቲ የጋብቻ ስርዒቶች ባሇማክበር የሚሰጥ ቅጣት
ንኹለ ዒይነታት ሒዲር ዜኸውን ሒፇሻዊ ስርዒት ሇሁለም የጋብቻ ዒይነቶች የሚሆን አጠቃሊይ ስርዒት
ዒንቀፅ 41. ዕዴመ (1) ገበን መቕፃዕቲ አንቀጽ 41. ዕዴሜ (1) የወንጀሌ ቅጣት
1. የወንዴና ሴት ተጋቢዎቹ ዕዴሜቸው ከ18 ዒመት
ዕዴመ ወዱ ተባዕታይን ጓሌ ኣንስተይቲን ካብ 18 ዒመት
ንታሕቲ ምዃኖም እንዲፇሇጠ ወይ ክፇሌጥ እንዲተገበኦ በታች መሆኑ እያወቀ ወይም ማወቅ ሲገባው የጋብቻ
ስርዒት ሒዲር ክፍፀም ዜገበረ ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ስርዒት እንዱፇጸም ያዯረገ የጋብቻ መዜገቢ ሰራተኛ
ኣብ ገበን ሕጊ ብዜተዯንገገ መሰረት ይቕፃዕ፣
በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው መሰረት ይቀጣሌ፣
2. ክሌቲኦም ተማራዒውቲ ዕዴሚኦም ካብ 18 ዒመት 2. የሁሇቱም ተጋቢዎች ዕዴሜ ከ18 ዒመት በታች
ንታሕቲ ምዃኖም እንዲፇሇጡ ኣብቲ ሒዲር መሆኑን እያወቁ በጋብቻው ምስክርነታቸው የሰጡ
ምስክርነቶም ዜሃቡ ኣብ ገበን ሕጊ ብዜተዯንገገ በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው መሰረት ይቀጣለ፡፡
መሰረት ይቕፅዐ፡፡ አንቀጽ 42. የጋብቻው መፍረስ
ዒንቀፅ 42. ምፍራስ ሒዲር (2) 1. የዙህ ሕግ አንቀጽ 41 በተገሇጸው አኳኃን የተፇጸመ
1. ኣብ ዒንቀፅ 41 እዙ ሕጊ ብዜተገሇፀ ኩነታት ጋብቻ በማናቸውም ባሇጉዲይ ወይም በሕግ አስከባሪ
ዜተፇፀመ ሒዲር ብዜኾነ ሕቶ በዒሌ ጉዲይ ወይ ጥያቄ ይፇርሳሌ፣
ኣኽባሪ ሕጊ ይፇርስ፡፡ 2. ሕግ በሚያስገዴዯው መሰረት ሇጋብቻ የተወሰነው
2. ሕጊ ብ዗ገዴድ መሰረት ንሒዲር ዜተወሰነ ዕዴመ ዕዴሜ ተሟሌቶ የተገኘ እንዯሆነ ጋብቻው እንዱፇርስ
ተማሉኡ እንትርከብ ሒዲር ክፇርሰ ጥርዒን ክቐርብ አቤቱታ ሉቀርብ አይችሌም፡፡
ኣይኽእሌን፡፡ አንቀጽ 43. የስጋ ወይም የጋብቻ ዜምዴና (1)
ዒንቀፅ 43. ብስጋ ወይ ብሒዲር ዜምዴና (1) የጋብቻ መፍረስ
ምፍራስ ሒዲር
በስጋ ወይም በጋብቻ ዜምዴና ያሇውን ክሌከሊ በመተሊሇፍ
ብስጋ ወይ ብሒዲር ዜምዴና ዗ል ክሌከሊ ብምጥሒስ ሒዲር
ጋብቻ ተፇጽሞ ሲገኝ በማንኛውም ባሇጉዲይ ወይም አቃቢ
ተፇፂሙ እንትርከብ ዜኾነ በዒሌ ጉዲይ ወይ ብዒቃቢ ሕጊ
ሕግ በሚያቀርበው አቤቱታ ጋብቻው እንዱፇርስ
ብ዗ቕርቦ ጥርዒን እቲ ሒዲር ክፇርስ ይግበር፡፡
ይዯረጋሌ፡፡
አንቀጽ 44. (2) ቅጣት

ዒንቀፅ 44.(2) መቕፃዕቲ
1. በስጋ ወይም በጋብቻ ዜምዴና ምክንያት የሚከሇክሌ
1. ብስጋ ወይ ብሒዲር ዜምዴና ምኽንያት ዜኽሌክሌ ነገር
ነገር መኖሩን እያወቀ ወይም ይህን ሁኔታ ማወቅ
ከም዗ል እንዲፇሇጠ ወይ ክፇሌጥ እንዲተገበኦ ኣብ
ሲገባው በሁሇት ተጋቢዎች መካከሌ ጋብቻን ያስፇጸመ
መንጎ ክሌቲኦም ተማራዒውቲ ሒዲር ዗ፇፀመ በዒሌ
ባሇስሌጣን ወይም ጋብቻ መዜገቢ ሰራተኛ በወንጀሌ
መዙ ወይ ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ኣብ ገበን ሕጊ
ሕግ በተዯነገገው መሰረት ይቀጣሌ፡፡
ብዜተዯንገገ መሰረት ይቕፃዕ፡፡
2. እንዱሁም የስጋ ዜምዴና ወይም በጋብቻ መተሳሰር
2. ከምኡ’ውን ናይ ስጋ ዜምዴና ወይ ብሒዲር
ምትእስሳር ምህሊው እንዲፇሇጡ ወይ ክፇሌጡ መኖሩን እያወቁ ወይም መዋቅ ሲገባቸው
ዜግበኦም ተመራዒውትን ኣብቲ ሒዲር ምስክር ዜኾኑ ተጋቢዎችና ሇጋብቻ ምስክር የሆኑት ሰዎች በወንጀሌ
ሰባትን ኣብ ገበን ሕጊ ብዜተዯንገገ መሰረት ህግ በተዯንገገው መሰረት ይቀጣለ።
ይቕፅዐ።
3. ይህ ቅጣት የሚፇፀመዎ ማህበራዊ ፍርዴ ቤት
3. እዙ ቅፅዒት ዜፍፀም ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ነቲ
ጋብቻውን ካፇረሰው ነው።
ሒዲር እንፍሪስዎ እዩ።
356
ዒንቀፅ 45. ኣብ ርእሲ ሒዲር ዜግበር ሒዲር አንቀጽ 45. በጋብቻ ሊይ የሚፇፀም ጋብቻ
(1) መቕፃዕቲ (1) ቅጣት
1. ቅዴም ኢለ ብሒዲር ዜተኣሰረ ምዃኑ እንዲፇሇጠ ወይ 1. ቀዯም ሲሌ በጋብቻ የታሰረ መሆኑን እያወቀ ወይም
ክፇሌጥ እንዲተገበኦ ሒዲር ዗ፇፀመ በዒሌ መዙ ወይ ማወቅ ሲገባው ጋብቻውን ያስፇጸመ ባሇስሌጣን ወይም
ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ኣብ ገበን ሕጊ ብዜተዯንገገ ጋብቻ መዜገቢ ሰራተኛ በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው
መሰረት ይቕፃዕ፣ መሰረት ይቀጣሌ፣
2. ከምኡው'ን እዙ ኩነታት እንዲፇሇጡ ወይ ክፇሌጡ 2. እንዱሁም ይህን ሁኔታዎች እያወቁ ወይም ማወቅ
እንዲተገበኦም ሒዲር ዜገበሩ ተማራዒውትን ምስክር ዜኾኑ ሲገባቸው ጋብቻ የፇጸሙ ተጋቢዎችና ምስክሮች የሆኑ
ሰባትን ኣብ ገበን ሕጊ ብዜተዯንገገ መሰረት ሰዎች በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው መሰረት
ይቕፅዐ፡፡ ይቀጣለ፡፡
ዒንቀፅ 46. (2) ምፍራስ ሒዲር አንቀጽ 46.(2) የጋብቻው መፍረስ
1. ኣብ ሌዕሉ ሒዲር ሒዲር ዜተፇፀመ ምዃኑ እንትረጋገፅ
1. በጋብቻ ሊይ ጋብቻ የተፇጸመ መሆኑን ሲረጋገጥ
ብተበዲሉ ወይ ብዒቃቢ ሕጊ ብዜቐርብ ጥርዒን
በተበዲዩ ወይም በአቃቢ ሕግ በሚቀርብ አቤቱታ
መሰረት እቲ ሒዲር ይፇርስ፣
መሰረት ጋብቻው ይፇርሳሌ፣
2. ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ እቲ ሒዲር ክፇርስ ዜገብር ኣብ
2. ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ጋብቻው እንዱፇርስ
ርእሲ ሒዲር ሒዲር ኣብ ዜተፇፀመለ እዋን
የሚያዯርገው በጋብቻ ሊይ ጋብቻ በተፇጸመበት ጊዛ
ብ዗የጠራጥር ኩነታት በዒሌ ሒዲር ወይ በዒሌቲ ሒዲር
በማያጠራጥር አኳኃን ባሇትዲሩ ወይም ባሇትዲሯ
ብህይወት ከምዜነበረ ወይ ከምዜነበረት ክረጋገፅ
በህይወት እንዯነበረ ወይም እንዯነበረች ሲረጋገጥ ነው፡፡
እንከል እዩ፡፡
ዒንቀፅ 47. (3) ብዚዕባ መርትዖ አንቀጽ 47. ስሇማስረጃ

ማስረጃ ማቅረብ ያሇበት በጋብቻ ሊይ ጋብቻ ተፇጽሟሌ
መርትዖ ከቕርብ ዗ሇዎ እቲ ኣብ ርእሲ ሒዲር ሒዲር
የሚሌ ወገን ነው፡፡
ተፇፂሙ ዜብሌ ወገን እዩ፡፡
አንቀጽ 48. ጋብቻ ሉፇጽም ችልታ የላሇው ሰው (1)

ዒንቀፅ 48. ሒዲር ክፍፅም ክእሇት ዗የብለ ሰብ (1)
ቅጣት
መቕፃዕቲ
1. በአእምሮ መናወጥ የተከሇከሇውን ወይም ከጋብቻ
1. ብኣእምሮ ምንዋፅ ዜተኸሌኸሇ ወይ ትሕቲ ዕዴመ
ዕዴሜ በታች መሆኑን እያወቀ ወይም
ምዃኑ እንዲፇሇጠ ወይ ምፍሊጥ እንዲተገበኦ
እንዱያውቅ እየተገባው ጋብቻ ያስፇጸመ
ሒዲር ዗ፇፀመ በዒሌ መዙ ወይ ሒዲር መዜጋቢ
ባሇስሌጣን ወይም ጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛ
ሰራሕተኛ ኣብ ገበን ሕጊ ብዜተዯንገገ መሰረት
በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው መሰረት ይቀጣሌ፣
ይቕፃዕ፣
2. እንዱሁም ከጋብቻ ዕዴሜ በታች የሆኑ ወይ
2. ከምኡ’ውን ምስ ትሕቲ ዕዴመ ዜኾነ ወይ
በፍርዴ ከተከሇከሇው ሰው ጋር ጋብቻ የፇፀሙ
ብፍርዱ ዜተኸሌከሇ ሰብ ሒዲር ዜገብሩ ወይ ነዙ
ወይም ሇጋብቻው ምስክር የሆኑት ሰዎች
ሒዲር ምስክር ዜኾኑ ሰባት ኣብ ገበን ሕጊ
በወንጀሌ ህግ በተዯንገገው መሰረት ይቀጣለ።
ብዜተዯንገገ መሰረት ይቕፅዐ።
ዒንቀፅ 49./2/ ምፍራስ ሒዲር አንቀጽ 49.(2) የጋብቻ መፍረስ

1. ሒዲር ክፇርስ ንዲያኑ ከሒትት ዜኽእሌ እቲ ትሕቲ 1. ጋብቻው እንዱፇርስ ዲኞችን መጠየቅ የሚችሇው
ዕዴመ ዜኾነ ሰብ ወይ ብኣእምሮ ምንዋፅ ምኽንያት ከጋብቻ ዕዴሜ በታች የሆነው ሰው ወይም በአእምሮ
ሒዲር ዜተኸሌከሇ ሰብ ወይ መማሒዲሪኡ'ዩ፣ መናወጥ ምክንያት ጋብቻ የተከሇከሇ ሰው ወይም
357
አሳዲሪው ነው
2. ክእሇት ዜሰኣነ ሰብ ሒዲሩ ክፇርስ ዗ቕርቦ ጥርዒን 2. ችልታ ያጣ ሰው ጋብቻው እንዱፇርስ የሚያቀርበው
ክእሇት ምስኣኑ ምስኣቋረፀ ዴሕሪ ሽደሽተ ወርሑ ክቐርብ ኣቤቱታ ችልታ ማጣቱ ከተቋረጠ ከስዴስት ወር በኃሊ
ኣይኽእሌን፣ ሉቀርብ አይችሌም፣
3. ብዚዕባ እዙ ዋኒን ካሌኦት ሰባት ዗ቕርቡዎ ጥርዒን 3. ስሇዙህ ጉዲዩ ላልች ሰዎች የሚያቀርቡት አቤቱታ
ሒዲር ከምዜተፇፀመ ካብ ዜፇሇጡለ ዕሇት ጀሚሩ ካብ ጋብቻ መፇጸሙን ካወቁበት ጊዛ ጀምሮ ከስዴስት ወር
ሽደሽተ ወርሑ ንዲሒር ከምኡ'ው እቲ ትሕቲ ዕዴመ በኃሊ እንዱሁም ከጋብቻ ዕዴሜ በታች ካሇው ሰው
዗ል ሰብ ወይ ዜተኸሌከሇ ሰብ ብኻሌእ ብዜኾነ ይኹን ወይም ጋብቻ የተከሇከሇው ሰው በላሊ በማንኛውም
ምኽንያት ክእሇት ምስኣኑ ምስ ኣቋረፀ ክቐርብ ምክንያት ችልታ ማጣቱን ካቋረጠ በኃሊ ሉቀርብ
ኣይኽእሌን፡፡ አይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 50. ብሒይሉ ተግባር ዜተሇዒሇ ጉዴሇት አንቀጽ 50. ከኃይሌ ተግባር የተነሳ ጉዴሇት (1)
(1) መቕፃዕቲ ቅጣት
1. ብሒይሉ ተጠቒሞም ሒዯ ሰብ ሒዲር ክፇቅዴ ዜገበሩን 1. ሃይሌ ተጠቅመው አንዴ ሰው ጋብቻን እንዱፇቅዴ
ነዙ ሒዲር ክፍፀም ምስክር ዜኾኑ ሰባትን ኣብ ገበን ያዯረጉና ይህ ጋብቻ እንዱፇጸም ምስክር የሆኑ ሰዎች
ሕጊ ብዜተዯንገገ መሰረት ይቕፅዐ፣ በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው መሰረት ይቀጣለ፣
2. ከምኡ’ውን እዙ ኩነታት እንዲፇሇጠ ወይ ክፇሌጥ 2. እንዱሁም ይህን ሁኔታ እያወቀ ወይም ማወቅ ሲገባው
እንዲረገበኦ ሒዲር ዗ፇፀመ በዒሌ መዙ ወይ ሒዲር መዜጋቢ ጋብቻ እንዱፇጸም ያዯረገ ባሇስሌጣን ወይም የጋብቻ
ሰራሕተኛ ኣብ ገበን ሕጊ ብዜተመሌከቱ መቕፃዕቲታት መዜጋቢ ሰራተኛ በወንጀሌ ሕግ በተመሇከቱት ቅጣቶች
መሰረት ይቕፃዕ፡፡ መሰረት ይቀጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 51. ምፍራስ ሒዲር (1)

አንቀጽ 51. የጋብቻ መፍረስ
ዜኾነ ሰብ ብሒይሉ ተገዱደ ሒዲር ዜገበረ እንተኮይኑ ኣብ
ማንኛውም ሰው በኃይሌ ተገድ ጋብቻ ያዯረገ እንዯሆነ
ዜኾነ እዋን ሒዲር ንኽፇርስ ናብ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ
በማንኛውም ጊዛ ጋብቻው እንዱፇርስ ወዯ ማሕበራዊ
ክጠርዕ ይኽእሌ፡፡
ፍርዴ ቤት ሉያመሌክት ይችሊሌ ፡፡
ዒንቀፅ 52. ስሕተት
አንቀጽ 52. ስህተት
ብዜኾነ ሰብ ካብ ቀንዱ ስሕተት ተሊዑለ ሒዲር ዜገበረ
ማንኛውም ሰው ከመሰረታዊ ስህተት የተነሳ ጋብቻ የፇጸመ
እንተኾይኑ ኣብ ዜኾነ እዋን ሒዲር ክፇርሰለ ናብ
እንዯሆነ በማንኛውም ጊዛ ጋብቻው እንዱፇርስሇት ወዯ
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ክጠርዕ ይኽእሌ፡፡
ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት አቤቱታ ሉያቀርብ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 53. ምቅዋም

አንቀጽ 53. መቃወም
1. ኣብ ሌዕሉ ሒዲር ዜቐረበ ግቡእ መቃወሚ ብምቅሊሌ
1. በጋብቻው ሊይ የተዯረገውን ተገቢ መቃወሚያ
ሒዲር ዗ፇፀመ በዒሌ መዙ ወይ ሒዲር መዜጋቢ
በማቃሇሌ ጋብቻውን ያስፇጸመ ባሇስሌጣን ወይም
የጋብቻ መዜገቢ ሰራተኛ በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው
ይቕፃዕ፣
መሰረት ይቀጣሌ፣
2. ኣብዙ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ብዜተመሌከተ መሰረት
2. በዙህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 በተመሇከተው መሰረት
ንምምርዒው ፍቓዯኛታት ዜኾኑ ዕዴሚኦም ካብ
ሇመጋባት ፍቃዯኛ የሆኑት ዕዴሚያቸው ከአስራ
358
ዒሰርተ ሾሞንተ ዒመት ንሊዕሉ ዜኾኑ ተማራዒውትን ስምንት ዒመት በሊይ የሆኑት ተጋቢዎችና
መሰኻኽሮምን ኣብ ገበን ሕጊ ብዜተዯንገገ መሰረት ምስክሮቻቸው በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው መሰረት
ይቕፅዐ፣ ይቀጣለ፣
3. ኣብ ሌዕሉ እቲ ሒዲር ዜቐርብ መቃወሚ ዋጋ 3. በጋብቻው ሊይ ሇቀረበው መቃወሚያ ዋጋ
ኣይተውሃበን ብዜብሌ ምኽንያት ጥራሕ እቲ ሒዲር አሌተሰጠውም በሚሇው ምክንያት ብቻ ጋብቻው
ንኽፇርስ ክውሰን ኣይኽእሌን፡፡ እንዱፇርስ ሉወሰን አይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 54. ብብሕቲ ንምንባር ዜተወሰነ እዋን አንቀጽ 54. በብቸኝነት ሇመኖር የተወሰነውን
ብዚዕባ ዗ይምሕሊው ጊዛ ስሊሇመጠበቅ
1. ንብሕታ ንምንባር ዜተወሰነሊ እዋን ዗ይወዯኣት 1. በብቸኝነት ሇመኖር የተወሰነ ጊዛ ያሌጨረሰች ሴት
ሰበይቲ ተቐቢለ ሒዲር ዗ፇፀመ በዒሌ መዙ ወይ ሒዲር ተቀብል ጋብቻን ያስፇጸመ ባሇስሌጣን ወይም የጋብቻ
መዜጋቢ ሰራሕተኛ ኣብ ገበን ሕጊ ብዜተዯንገገ መዜጋቢ ሰራተኛ በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው መሰረት
መሰረት ይቕፃዕ፣ ይቀጣሌ፣
2. ኣብዙ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ብዜተጠቀሰ መሰረት 2. በዙህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀጽ 1 በተጠቀሰው መሰረት
ሒዲር ክፍፅሙ ፍቓዯኛ ዜኾኑ ተመራዒውትን ጋብቻ ሇመፇጸም ፍቃዯኛ የሆኑት ተጋቢዎችና
መሰኻኽሮምን ኣብ ገበን ሕጊ ብዜተዯንገገ መሰረት ምስክሮቻቸው በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው መሰረት
ይቕፅዐ፣ ይቀጣለ፣
3. በይንካ ንምንባር ዜተወሰነ እዋን ኣይተኸበረን ብዜብሌ 3. በብቸኝነት ሇመኖር የተወሰነውን ጊዛ አሌተከበረም
ምኽንያት ጥራሕ ሒዲር ንኽፇርስ ክእ዗ዜ ኣይከኣሌን፡፡ በሚሌ ምክንያት ብቻ ጋብቻ እንዱፇርስ ሉታ዗ዜ
አይችሌም፡፡
ክፍሉ ክሌተ
ክፍሌ ሁሇት
ብሄራዊ ሒዲር
ብሄራዊ ጋብቻ
ዒንቀፅ 55. ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ስሌጣን
አንቀጽ 55. የጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛ ስሌጣን
዗ይብለ ምዃኑ
የላሇው ስሇመሆኑ
1. ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ኣብ ዒንቀፅ 31 እዙ ሕጊ
1. በዙህ ሕግ አንቀጽ 31 ሊይ የተቀመጡትን ሁኔታዎች
ዜተቐመጡ ኩነታት ዗ይተማሇኦ ምዃኑ እናፇሇጠ ወይ
አሇመሟሊታቸውን እያወቀ ወይም ማወቅ ሲገባው
ከዒ ክፇሌጥ እንዲተገበኦ ተቐቢለ ሒዲር ዗ፇፀመ ኣብ
ተቀበል ጋብቻ ያስፇጸመ የጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛ
ገበን ሕጊ ብዜተዯንገገ መሰረት ይቕፃዕ፣
በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው መሰረት ይቀጣሌ፡፡
2. ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ ክምዜግብ ስሌጣን
2. የጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛ ሉመ዗ግብ ስሌጣን
ኣይነበሮን ብዜብሌ ጥርዒን ጥራሕ ሒዲር ይፍረስ
አሌነበረውም በሚሌ አቤቱታ ብቻ ጋብቻ ይፍረስ
ዜብሌ ውሳነ ክውሃብ ኣይከኣሌን፡፡
የሚሌ ውሳኔ ሉሰጥ አይቻሌም፡፡
ዒንቀፅ 56. ንስርዒታት ዗ይምሕሊው አንቀጽ 56. ስርዒቶችን ስሊሇመጠበቅ

1. ስርዒታት ኣፇፃፅማ ሒዲር ዗ይሒሇወ ሒዲር መዜጋቢ
1. የጋብቻ አፇጻጸም ስርዒቶችን ያሌጠበቀ ጋብቻ
መዜጋቢ ሰራተኛ በወንጀሌ ሕግ በተዯነገገው መሰረት
ይቕፃዕ፣
ይቀጣሌ፣
359
2. ኣብ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ብ዗ል ምኽንያት ጥራሕ ሒዲር 2. በንኡስ ኣንቀፅ 1 ባሇ ምክንያት ብቻ ጋብቻ እንዱፇርስ
ንኽፇርስ ክውሰን ኣይከኣሌን፡፡ ሉወሰን አይቻሌም፡፡

ካሌኦት ሒዲራት ላልች ጋብቻዎች
ዒንቀፅ 57. ፇራስነት አንቀጽ 57. ፇራሽነት
1. ብሃይማኖት ወይ ብሌማዲዊ ክፍፀሙ ዜግበኦም ዜነበሩ 1. በሃይማኖት ወይም በሌማዲዊ ሉፇጸሙ የሚገባቸው
ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ኩነታት ወይ ስርዒታት ብ዗ይምፍፃም የነበሩ አስፇሊጊ የሆኑ ሁኔታዎች ወይም ስርዒቶች
ምኽንያት ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ነቲ ሒዲር ከፍርሶ ባሇመፇጸማቸው ምክንያት ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
ኣይኽእሌን፣ ጋብቻውን ሉያፇርሰው አይችሌም፣
2. ኣብ ሌዕሉ ሌማዲዊ ሒዲር ብሽማግሇታት ዒዱ ዜግበር 2. በሌማዲዊ ጋብቻ ሊይ በአገር ሽማግላዎች የሚዯረግ
ምስዒር ወይ ምፍራስ ኣብ ቅዴሚ ሕጊ ተቐባሌነት መሻር ወይም ማፍረስ በሕግ ፉት ተቀባይነት
የብለን፡፡ የሇውም፣
ምዕራፍ ኣርባዕተ ምዕራፍ አራት

ውፅኢት ሒዲር የጋብቻ ውጤት
ሒፇሻዊ ስርዒታት ጠቅሊሊ ስርዒቶች
ዒንቀፅ 58. ማዕርነት ዜተፇሊሇዩ ዒይነታት ሒዲር አንቀፅ 58. የሌዩ ሌዩ የጋብቻ ዒይነቶች እኩሌነት
ብዜኾነ ዒይነት ስርዒት ዜተፇፀመ ሒዲር ብሕጊ ማዕረ በማናቸውም ዒይነት ስርዒት የተፇጸመ ጋብቻ በሕግ እኩሌ
ውፅኢት ኣሇዎ፡፡ ውጤት አሇው፡፡
ዒንቀፅ 59. ፆታዊ ርክብ ምፍፃም አንቀጽ 59. የሩካቤ ስጋ ግንኙነት መፇጸም
ሒዲር ን዗ስዕቦ ውፅኢት ፆታዊ ርክብ ምፍፃሙ ወይ ጋብቻው ሇሚያስከትሇው ውጤት የሩካቤ ስጋ ግንኙነት
ተፇፂሙ እዩ ኢሌካ ምግማት ኣዴሊዪ ኣይኮነን፡፡ መፇጸሙ ወይም ተፇጽሟሌ ብል መገመት አስፇሊጊ
አይዯሇም፡፡
ዒንቀፅ 60. ሒዲር ውዕሉ አንቀጽ 60. የጋብቻ ውሌ

1. ሰብ ሒዲር ሒዲሮምን ሃብቶምን ብዜምሌከት ቅዴሚ 1. ተጋቢዎች ትዲራቸውንና ሃብታቸውን በተመሇከተ
ምምርዒዎም ወይ ኣብ ዕሇቱ ብውዕሉ ክሰማምዐ ከመጋባታቸው በፉት ወይም ጋብቻቸው
ይኽእለ'ዮም፣ በሚፇጽሙበት ዕሇት በውሌ ሉስማሙ ይችሊለ፣
2. ከምኡ'ውን ኣብቲ ዜገብርዎ ውዕሉ ብዚዕባ ኣብ 2. እንዱሁም በዙህ ውሌ ውስጥ በመካከሊቸው ስሊሇው
መንጎኦም ዗ል ርክብ እቲ ሒዯ ነቲ ሒዯ ክገብሮ ዗ሇዎ ግንኙነት አንደ ሊንደ ማዴረግ ያሇበትን ግዳታና
ግቡእን ክረኽቦ ዜግባእ መሰሌን ክገሌፁ ይኽእለ'ዮም፡፡ ማግኘት ያሇበትን መብት ሉገሌጹ ይችሊለ፡፡
3. ኣብ መንጎኦም ፍሌሌይ ከይግበር ዜወፁ ሕጊታት 3. በመካከሊቸው ሌዩነት እንዲይዯረግ የወጡ ሕጎች የጸኑ
ዜፀንዐ'ዮም፡፡ ናቸው፡፡
360
ዒንቀፅ 61. ክእሇት ምስኣን አንቀጽ 61. ችልታ ማጣት
1. ብፍርዱ ዜተኸሌከሇ ሰብ ዜገብሮ ውዕሌ ሒዲር ባዕለ 1. በፍርዴ የተከሇከሇ ሰው የሚያዯርገው የጋብቻ ውሌ
እንተ዗ይፇፂሙዎን ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ እርሱ ራሱ ካሌፇጸመውና ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
እንተ዗ይኣፅዱቕዎን ውፅኢት ኣይህሌዎን፣ ካሊጸዯቀው በስተቀር ውጤት አይኖረውም፣
2. ብሕጊ ዜተኸሌከሇ ሰብ ውዕሉ ሒዲር ንምውዕዒሌ 2. በሕግ የተከሇከሇ ሰው የጋብቻ ውሌ መዋዋሌን
ብዜተመሌከተ ክእሇት ከም዗ሇዎ ይቑፀር፡፡ በተመሇከተ ችልታ እንዲሇው ይቆጠራሌ፡፡
ዒንቀፅ 62. ስርዒት ውዕሉ (ፎርም) አንቀጽ 62. የውለ ስርዒት (ፎርም)
ውዕሉ ሒዲር ብፅሐፍ እንተ዗ይኮይኑን ኣርባዕተ የጋብቻ ውሌ በጽሐፍ ካሌሆነና አራት ምስክሮች ሁሇት
ምስክራት ክሌተ ብወገን ሰብኣይ ክሌተ ብወገን ሰበይቲ በባሌ ሁሇት በሚስት ወገን የፇረሙበት ካሌሆነ በስተቀር
ዜፇረሙለ እንተ዗ይኮይኑን ውፅኢት ኣይህሌዎን፡፡ ውጤት አይኖረውም፡፡
ዒንቀፅ 63. ውዕሉ ሰነዴ ዜቕመጠለ ቦታ አንቀጽ 63. የውለ ሰነዴ ሰሇሚቀመጥበት ቦታ
1. ሒዯ ቅዲሕ ኣብ ሒዲር ውዕሉ ንምውዕዒሌ ወይ 1. አንዴ ቅጂ የጋብቻ ውሌ ሇማዋዋሌ ወይም ሇመመዜገብ
ንምምዜጋብ ስሌጣን ኣብ ዗ሇዎ ኣካሌ ይቕመጥ፣ ስሌጣን ባሇው አካሌ ይቀመጣሌ፡፡
2. እቶም ሰብ ሒዲር ክርእይዎ እንትዯሌዩ ወይ ካሉእ 2. ተጋቢዎች ሇማየት ሲፇሌጉ ወይም ላሊ ሰው
ሰብ ንኽሪኦ እንትፇቕደ ወይ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ እንዱያየው ሲፇቅደ ወይም በማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
ዜፇቐዯልም ሰባት ነቲ ውዕሉ ፅሐፍ ምርኣይ መሰሌ የተፇቀዯሊቸው ሰዎች የውለን ጽሐፍ ሇማየት መብት
ኣሇዎም፡፡ አሊቸው፡፡
ዒንቀፅ 64. ሒዲር ውዕሉ ኣብ ምውዕዒሌ ዗ሇዎ አንቀጽ 64. የጋብቻ ውሌ ሇመዋዋሌ ስሊሇው
ዯረት ወሰን
1. ሒዲር ውዕሉ ኣብ ሳሌሳይ ወገን ንዜኾነ ግቡእ ከስዕብ 1. የጋብቻ ውሌ በላልች ሶስተኛ ወገኖች ሊይ ማንኛውም
ወይ ኣዚዜነት ኣብ ዗ሇዎም ሕጊ ዴንጋገታት ኩነታት ግዳታ የሚያስከትሌ ወይም አዚዥነት ባሊቸው የሕግ
ምቅዋም ከምፅእ ኣይኽእሌን፣ ዴንጋጌዎች ሊይ የመቃወም ሁኔታን ማምጣት
አይችሌም ፣
2. ከምኡ'ውን ተማራዒውቲ ሒፇሻዊ ብዜኾነ ሌምዱ ወይ 2. እንዱሁም ተጋቢዎቹ ሌምዴን ወይም ሃይማኖትን
ሃይማኖት ወይ ሕጊ ጥራሕ ብምጥቃስ ተሰማዕሚዕና ወይም ሕግን በጥቅለ በመጥቀስ ብቻ ተስማምተናሌ
ኢና ብምባሌ ዜገብሩዎ ሒዲር ውዕሉ ውፅኢት በማሇት የሚያዯርጉት የጋብቻ ውሌ ውጤት የሇውም፡፡
የብለን፡፡
ዒንቀፅ 65. ምምሕያሽ ሒዲር ውዕሉ አንቀጽ 65. የጋብቻ ውሌን ስሇማሻሻሌ
1. ሒዲር ውዕሉ ንክመሒየሽ ሰብኣይን ሰበይትን 1. የጋብቻ ውሌ እንዱሻሻሌ ባሌና ሚስት በሚያቀርቡት
ብ዗ቕርብዎ ሕቶ መሰረት ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ጥያቄ መሰረት ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ሉያጸዴቅሊቸው
ከፅዴቐልም ይኽእሌ፣ ይችሊሌ፣
361
2. ጥቕሚ ስዴራ ክሕለ ኣዴሊይ ኣብ ዜኾነለ እዋን ካብ 2. የቤተሰብን ጥቅም ሇመጠበቅ አስፇሊጊ በሚሆንበት ጊዛ
ሰብ ሒዲር ብሒዱኦም ናብ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ሕቶ ከተጋቢዎች በአንዯኛው ጥያቄው ወዯ ማሕበራዊ
እንትቐርብ ሒዲር ውዕሉ ክማሒየሽ ይክእሌ፡፡ ፍርዴ ቤት ሲቀርብ የጋብቻው ውሌ ሉሻሻሌ ይችሊሌ፣
3. እቲ ዜተማሒየሸ ሒዲር ውዕሉ ምዃኑ ዗መሌክት ፅሐፍ 3. የጋብቻው ውሌ የተሻሻሇ መሆኑን የሚያመሇክት
ኣብ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ወይ ኣብ ሒዲር ውዕሌ ጽሐፍ በማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ወይም የጋብቻ ውሌ
዗ወዒዕሌ ወይ ክምዜግብ ስሌጣን ዜተውሃበ ኣካሌ ሇማዋዋሌ ወይም ሇመመዜገብ ስሌጣን በተሰጠው ኣካሌ
ይቕመጥ፡፡ ይቀመጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 66. ኣብ መንጎ ሰብኣይን ሰበይቲን አንቀጽ 66. በባሌና ሚስት መካከሌ የሚዯረግ
ዜግበር ውዕሉ ውሌ
ሰብኣይን ሰበይትን ብሒዲር ክነብሩ እንተሇው ኣብ ባሌና ሚስት በጋብቻ ኣብረው ሲኖሩ በመካከሊቸው
መንጎኦም ዜግበር ውዕሉ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ የሚዯረግ ውሌ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ካሊጸዯቀው በስተቀር
እንተ዗ይኣፅዱቕዎ ብሕጊ ተቐባሌነት የብለን፡፡ በሕግ ተቀባይነት የሇውም፡፡
ዒንቀፅ 67. ሕጋዊ ተፇፃምነት አንቀጽ 67. የሕግ ተፇጻሚነት

ሒዲር ውዕሉ ዗የል እንተኾይኑ ወይ ሒዲር ውዕሉ ስምምዕ ጋብቻ ውሌ የላሇ እንዯሆነ ወይም የጋብቻ ውሌ ስምምነት
ወይ ኣብ መንጎ ሰብኣይን ሰበይትን ዜተገበረ ውዕሉ ወይም በባሌና ሚስት መካከሌ የተዯረገው ውሌ ሳይጸዴቅ
ከይፀዯቐ ዜተረፇ እንትኾይኑ ካብዙ ቀፂልም የቀረ እንዯሆነ ከዙህ ቀጥል በተመሇከቱት በክፍሌ ሁሇትና
ብዜተመሌከቱ ክፍሉ ክሌተን ሰሇስተን ዴንጋጌታት ሶስት ዴንጋጌዎች መሰረት ይፇጸማሌ፡፡
መሰረት ይፍፀም፡፡
ክፍሉ ክሌተ ክፍሌ ሁሇት

ሒዲር ኣብ ሌዕሉ ሰብ ሒዲር ውሌቃዊ ርክብ ዗ሇዎ ጋብቻ በተጋብዎች ግሊዊ ግንኙነት ሊይ ስሇሚኖረው
ውፅኢት ውጤት
ዒንቀፅ 68. መራሑ ቤተሰብ አንቀጽ 68. የቤተሰብ መሪ
ሰብኣይን ሰበይትን ሒዲሮም ዜምሌከት ኩለ ብሒባርን ባሌና ሚስት ትዲራቸውን በተመሇከተ ሁለ በጋራና
ብማዕረን የመሒዴሩ፡፡ በእኩሌነት ያስተዲዴራለ፡፡
ዒንቀፅ 69. ምክብባር፣ምርዴዲእን ምትሕግጋዜን አንቀጽ 69. መከባበር ፣ መረዲዲትና መተጋገዜ

1. ሰብኣይን ሰበይትን ነንሕዴሕድም ምክብባር፣ 1. ባሌና ሚስት እርስ በርሳቸው መከባበር፣ መረዲዲትና
ምርዴዲእን ምትሕግጋዜን ኣሇዎም፣ መተጋገዜ አሇባቸው፣
2. ኣብ ውሽጢ ሒዲር ውዕሉ ነዙ ዜፃባእ ስምምዕ ክገብሩ 2. በጋብቻው ውሌ ውስጥ ይህንን የሚቃረን ስምምነት
ኣይኽእለን፡፡ ማዴረግ አይችለም፣
ዒንቀፅ 70. ግቡእ ምትእምማን አንቀጽ 70 የመተማመን ግዳታ

ሰብኣይ ንሰበይቱ÷ ሰበይቲ ንሰብኣያ ተኣማኒ ናይ ምዃን ባሌ ሇሚስቱ÷ ሚስት ሇባሌዋ ታማኝ የመሆን ግዳታ
ግቡእ ኣሇዎም፡፡ አሇባቸው፡፡
362
ዒንቀፅ 71. ብዚዕባ ምምራሕ ስዴራ (1) ሒፇሻዊ አንቀጽ 71. ስሇቤተሰብ አመራር (1) ጠቅሊሊ
ኩነታት
ሰብኣይን ሰበይትን ዯሕንነትን ረብሒን ስዴረኦም ባሌና ሚስት በማናቸውም ረገዴ የቤተሰቡን ዴህንነትና
ማእኸሌ ብምግባር ብዚዕባ ስነ-ምግባርን ተፇጥራዊ ጥቅም ማእከሌ በማዴረግ /ሇማስጠበቅ/ ስሇሌጆቻቸው
ዕብየትን ዯቆም ንምርግጋፅ ከምኡ'ውን ንዯቆም ስነ-ምግባርና ተፇጥሮኣዊ እዴገትን ሇማረጋገጥ
ብፅቡቕ ኩነታት ንምዕባይ ዒርሶም ዜኽእሌለ መንገዱ እንዱሁም ሌጆቻቸው በጥሩ ሁኔታ ሇማሳዯግና ራሳቸው
ብምትሊም ክተሒበበሩን ብሒባር ኮይኖም ስዴራ የሚችለበትን መንገዴ በመቀየስ መተባበርና በጋራ
ክመርሐን ኣሇዎም፡፡ ሆነው ቤተሰብ መምራት አሇባቸው፡፡
ዒንቀፅ 72. ካብ ሰብኣይን ሰበይቲን ሒዱኦም አንቀጽ 72. ከባሌና ሚስት አንዯኛው ችልታ
ክእሇት እንትሰእኑ/2/ ሲያጡ (2)

1. ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኦም ክእሇት 1. ከባሌና ከሚስት አንዯኛው ችልታ ያጣ ወይም
እንተስኢኖም ወይ ኣብቲ ዜነበርለ ቦታ ዗ይርከቡ በሚኖርበት አከባቢ (ቦታ) የማይገኝ እንዯሆነ ወይም
እንተኾይኖም ወይ ዴማ ስዴርኦም ብምግዲፍ ቤተሰቡን በመተው የተፇረዯበት እንዯሆነ ቤተሰብን
ዜተፇረድም እንተኾይኖም እቲ ሒዯ በይኑ ነቲ የማስተዲዯርና የመምራት ሒሊፉነትን አንዯኛው
ሒሊፍነት ስዴራ ምምሕዲርን ምምራሕን ኣጠቓሉለ ብቻውን አጠቃሌል ይፇጽማሌ፣
ይፍፅም፣
2. ካብ ክሌቲኦም ሒዯ ሒበራዊ ናብረኦም ብፍቓደ ገዱፈ 2. ከሁሇቱ አንዯኛው የጋራ ኑሮኣቸውን በፇቃደ ጥል
ዜኸዯ እንተኾይኑ ወይ ካብቲ ዜነብረለ ቦታ የሄዯ እንዲሆነ ወይም ከሚኖርበት ቦታ በመራቁም ሆነ
ብምርሒቁ ይኹን ብዜኾነ ካሌእ ምኽንያት ሒሳቡ በማናቸውም ላሊ ምክንያት ሃሳቡን መግሇጽ
ንምግሊፅ ኣብ዗ይኽእሇለ ኩነታት እንትርከብ በዙ በማይችሌበት ሁኔታ ሲገኝ ከፍ ሲሌ በተዯነገገው
ሌዕሌ ኢለ ዜተዯንገገ መሰረት ይፍፀም ፣ መሰረት ይፇጸማሌ፣
3. ሰብኣይን ሰበይትን ኣብ ውሽጢ ሒዲር ውዕልም ነዙ 3. ባሌና ሚስት በጋብቻ ውሊቸው ውስጥ ይህንን
ዜፃባእ ስምምዕ ክገብሩ ኣይኽእለን፡፡ የሚቃረን ስምምነት ማዴረግ አይችለም፡፡
ዒንቀፅ 73. ቅዴሚ ሒዲር ካብ ካሉእ ብዚዕባ አንቀጽ 73. ከጋብቻ በፉት ከላሊ ስሇተወሇደ
ዜተወሇደ ቆሌዐ ሌጆች

1. ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኦም ቅዴሚ ሒዲር ካብ 1. ከባሌና ሚስት አንደ ከጋብቻ በፉት ከላሊ
ካሉእ ዜወሇዴዎም ቆሌዐ ኣታዒባብያ ብዜምሌከት የወሇደዋቸውን ሌጆች አስተዲዯግ በሚመሇከት
ብናይ ባዕልም ሒሳብን መሪሕነትን ንምውሳን ሙለእ በራሳቸው ሃሳብና መሪነት የመወሰን ሙለ መብት
መሰሌ ኣሇዎም፣ አሊቸው፣
2. ነዙ ስርዒት ዜፃባእ ዜኾነ ስምምዕነት ሕጋዊ ውፅኢት 2. ይህንን ስርዒት የሚቃረን ማናቸውም ስምምነት ሕጋዊ
የብለን ፡፡ ውጤት አይኖረውም፡፡
ዒንቀፅ 74 ብሒባር ምንባር አንቀጽ 74 አብሮ መኖር

1. ሰብኣይን ሰበይቲን ብሒባር ክነብሩ ይግዯደ፣ 1. ባሌና ሚስት አብረው እንዱኖሩ ይገዯዲለ፣
363
2. ንጥዕነኦም ሒዯገኛ ክሳብ ዗ይኮነ ሰብኣይን ሰበይትን 2. ሇጤናቸው አዯገኛ ካሌሆነ በስተቀር ባሌና ሚስት
ካብ ሒዲር ዜሕል ስሩዕ ፆታዊ ርክብ ክፍፅሙ ከጋብቻ የሚጠበቀውን መዯበኛውን የሩካቤ ስጋ
ኣሇዎም፣ ግንኙነት መፇጸም አሇባቸው፣
3. ነዙ ዜፃባእ ዜኾነ ስምምዕነት ሕጋዊ ውፅኢት የብለን፡፡ 3. ይህንን የሚቃረን ማናቸውም ስምምነት ሕጋዊ ውጤት
የሇውም፡፡
ዒንቀፅ 75. ብዚዕባ ምውሳን መንበሪ ቦታ አንቀጽ 75. የመኖሪያ ስፍራን ስሇመወሰን
1. መንበሪ ቦታ ሰብኣይን ሰበይትን ብስምምዕነት 1. ባሌና ሚስት የሚኖሩበትን ቦታ በሁሇቱ ስምምነት
ክሌቲኦም ይውሰን፣ ይወሰናሌ፣
2. ኣብ ስምምዕ ክበፅሐ እንተ዗ይክኢልም ብክሌቲኦም 2. ስምምነት ሊይ ሉዯርሱ ካሌቻለ በሁሇቱም ወይም
ወይ ብሒዱኦም ናብ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ጥርዒን በአንዯኛው ወዯ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት አቤቱታ
ክቐርብ ይኽእሌ፡፡ ሉቀርብ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 76. ብስምምዕነት ተፇሊሉኻ ምንባር አንቀጽ 76. በስምምነት ተሇያይቶ ስሇመኖር
1. ኣብዙ ሕጊ ዒንቀፅ 74 ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዜተጠቐሰ 1. በዙህ ሕግ አንቀጽ 74 ንኡስ አንቀጽ (1) የተጠቀሰው
ከም዗ል ኮይኑ ሰብኣይን ሰበይትን ንዜተወሰነ ወይ እንዯተጠበቀ ሆኖ ባሌና ሚስት ሇተወሰነ ወይም
ን዗ይተወሰነ እዋን ተፇሊሌዮም ንምንባር ክስማዕምዐ ሊሌተወሰነ ጊዛ ተሇያይተው ሇመኖር ሉስማሙ
ይኽእለ'ዮም፣ ይችሊለ፣
2. ብዚዕባ'ዙ ዜተዯንገገ ስምምዕ ምሌዋጡ ዗ይግቡእ 2. ስሇዙህ ጉዲይ የተዯነገገውን ስምምነት መሇወጡ
እንተ዗ይኮይኑ ካብ ክሌቲኦም ሰብ ሒዲር ሒዱኡ የማይገባ ካሌሆነ በስተቀር ከሁሇቱ ተጋቢዎች
ሒሳቡ ክሰርዝ ይኽእሌ፡፡ አንዯኛው አስቦ ሉሰር዗ው ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 77. ሰብኣይን ሰበይትን ብዚዕባ ምምራፅ አንቀጽ 77. የባሌና ሚስት የሙያ ስራ
ሙያዊ ስራሕ ስሇመምርጥ

ሰብኣይን ሰበይትን ሕዴ ሕድም ብዜመረፅዎ ሞያ ስራሕ ባሌና ሚስት እያንዲንዲቸው በመረጡት የሙያ ስራ
ክሰርሐ ይኽእለ፡፡ መስራት ይችሊለ፡፡
ሒዲር ኣብ ሌዕሉ ንብረት ዗ሇዎ ውፅኢት ጋብቻ በንብረት ሊይ ስሇሚኖረው ውጤት
ዒንቀፅ 78 ውሌቀ ሃፍቲ ሰብኣይን ሰበይትን(1) አንቀጽ 78. የባሌና ሚሰት የግሌ ሃብት (1)
ብ዗ይዕዴጊት ዜተረኸበ ሃፍቲ ያሇግብይት የተገኙ ሀብቶች

ሰብኣይን ሰበይትን ክሳብ ዕሇት መርዖኦም ዜነበረ ውሌቀ ባሌና ሚስት ጋብቻቸውን በሚፇጽሙበት ጊዛ የነበረ የግሌ
ሃፍቲ ወይ ዴሕሪ መርዖኦም ብውርሲ ወይ ብውህብቶ ሀብት ወይም ከጋብቻ በኋሊ በውርስ ወይም በስጦታ
ዜረኸብዎ ሃፍቲ ንነብሲ ወከፎም ውሌቀ ሃፍቶም ኮይኑ በየግሊቸው ያገኙዋቸው ሃብቶች የግሌ ሃብቶቻቸው ሆነው
ይነብር፡፡ ይኖራለ፡፡
364
ዒንቀፅ 79. ብዕዴጊት ዜተረኸበ ሃፍቲ (2) አንቀጽ 79. በግብይት የተገኘ ሀብት(2)
1. ምስተመራዒው ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዯ ብገን዗ቡ 1. ከተጋቡ በኃሊ ከባሌና ሚስት አንደ በገን዗ቡ የገዚው
ዜገዜኦ ሃፍቲ ውሌቀ ሃብቲ እዩ፡፡ እዙ ዜኸውን ዴማ ሃብት የግሌ ሃብት ነው፡፡ ይህ የሚሆነው ሃብቱ
እቲ ሃፍቲ ዜተረኸበ ብናይ ውሌቀ ሃፍቲ ገን዗ብ የተገኘው በግሌ ገን዗ቡ የገዚው ሲሆን ወይም የግሌ
ዜገዜኦ ክኸውን እንከል ወይ ብናይ ውሌቀ ገን዗ብ ገን዗ቡ በሆነው ነገር ሌዋጭ ያገኘው ሀብት የሆነ
ሇውጢ ዜረኸቦ ሃፍቲ ክኸውን እንከል እዩ ፡፡ እንዯሆነ ነው፣
2. በዙ ዒይነት ዜተገዜአ ወይ ዜተረኸበ ሃፍቲ ካብ ሰብኣይ 2. በዙህ ዒይነት የተገዚ ወይም የተገኘ ሀብት የግሌ
ወይ ሰበይቲ ሒዱኦም ናይ ውሌቀይ ይኹነሇይ ኢለ ይሁንሌኝ ብል ከባሌና ሚስት አንዯኛው ወገን
ሕቶ ብ዗ቕረቦ መሰረት ብምግባር ማሕበራዊ ቤት ባቀረበው ጥያቄ መሰረት በማዴረግ ማሕበራዊ ፍርዴ
ፍርዱ እንተ዗ይኣፅዱቕዎ ተፇፃምነት የብለን፡፡ ቤት ካሊጸዯቀው በስተቀር ተፇጻሚነት የሇውም፡፡
ዒንቀፅ 80. ውሌቀ ሃፍቲ ብዚዕባ ምምሕዲር አንቀጽ 80. የግሌ ሀብትን ስሇማስተዲዯር
(1) መትከሌ (1) መሰረቱ
1. ሕዴ ሕዴ በዒሌ ሒዲር ውሌቀ ሃፍቱ ምምሕዲርን 1. እያንዲንደ ተጋቢ የግሌ ሀብቱን ራሱ ሇማስተዲዯርና
ኣታዊኡ ምቕባሌን ይኽእሌ'ዩ፣ ገቢውንም መቀበሌ ይችሊሌ፣
2. እያንዲንደ ተጋቢ ከግሌ ሃብቱ የተገኘ ገቢ ራሱ
2. ሕዴ ሕዴ በዒሌ ሒዲር ካብ ውሌቀ ሃፍቱ ዜተረኸበ
ሉያዜበት ነፃነት አሇው፡፡
ኣታዊ ባዕለ ክእዜዝ ነፃነት ኣሇዎ፡፡
ዒንቀፅ 81. ምምሕዲር ውሌቀ ሃፍቲ ብሒዲር አንቀጽ 81. የግሌ ሀብት አስተዲዯርን በጋብቻ
ውዕሉ ብዚዕባ ምውሳን (2) ውሌ ስሇመወሰን (2)
1. ካብ ሰብኣን ሰበይትን ሒዱኦም ናይቲ ሒዯ በዒሌ ሒዲሩ 1. ከባሌና ሚስት አንዯኛው የላሊውን ተጋቢ የግሌ ሀብት
/ሒዲራ ውሌቀ ሃፍቲ ብሙለእ ወይ ብኽፊሌ በሙለ ወይም በከፉሌ እንዱያስተዲዴርሇት እና
ከማሒዯርለን ከምኣዴሊነይቱ ክእዜዜን ኣብ ሒዲር እንዯአስፇሊጊነቱ እንዱያዜበት በጋብቻ ውሊቸው
ውዕልም ክውሰኑን ይኽእለ፣ ሉወሰኑ ይችሊለ፣
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ብዜተዯንገገ ውሌቀ 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ(1) በተዯነገገው አኳኋን
ሃፍቲ ከማሒዴር ስሌጣን ዜተውሃቦ በዒሌ ሒዲር ብዚዕባ የግሌ ሀብት እንዱያስተዲዴር ስሌጣን የተሰጠው
እቲ ውሌቀ ሃብቲ ምምሕዲር ዜምሌከት በቲ በዒሌ ተጋቢ ስሇየግሌ ሀብት አስተዲዯርን በተመሇከተ
ሒዲሩ /ሒዲራ እንትሕተት ዒመታዊ መግሇፂ ሑሳብ በላሊኛው ተጋቢ ሲጠየቅ ዒመታዊ የሂሳብ መግሇጫ
ከቕርብ ግቡእ ኣሇዎ፡፡ የማቅረብ ግዳታ አሇበት ፡፡
ዒንቀፅ 82./3/ ስሌጣን ውክሌና አንቀጽ 82. የውክሌና ስሌጣን (3)

ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኦም ውሌቀ ሃፍቱ ብሙለእ ከባሌና ሚስት አንደ የግሌ ሀብቱን በሙለ ወይም በከፉሌ
ወይ ብኽፊሌ ከማሒዴረለ ንበዒሌ ሒዲሩ ውክሌና ምሃብ እንዱያስተዲዴርሇት ሇላሊኛው ተጋቢ ውክሌና መሰጠት
ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ ፡፡
365
ዒንቀፅ 83. ሒበራዊ ሃፍቲ ሰብኣይን ሰበይቲን አንቀጽ 83. የባሌና የሚስት የጋራ ሀብት
1. ሰብኣይን ሰበይትን መሃያኦም ወይ ብውሌቀ ወይ 1. ባሌና ሚስት ዯመወዚቸው ወይም በግሌ ጥረታቸው
ብሒባር ፃዕሮም ከምኡ'ውን ካብ ሒባር ወይ ካብ ወይም በጋራ ጥረታቸው እንዱሁም ከጋራ ወይም
ውሌቀ ሃፍቶም ዜረኽቡዎም እቶታት ኩልም ሒባራዊ በግሌ ሀብታቸው ያገኟቸው ገቢዎች ሁለ የጋራ
ሃፍቶም'ዮም፣ ሀብታቸው ናቸው፣
2. ሰብኣይን ሰበይትን ምስተማራዒዉ ብገን዗ብ ዜገዜኡዎ 1. ባሌና ሚስት ከተጋቡ በኋሊ በገን዗ብ የገዘት ሀብት
ሃፍቲ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ናይ ሒዱኦም ውሌቀ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት የአንደ የግሌ ሀብት ነው ብል
ሃፍቲ'ዩ ኢለ ዗ይወሰኖ ኩለ ሒበራዊ ሃፍቶም'ዩ፡፡ ያሌወሰነው ሁለ የጋራ ሀብታቸው ነው፡፡
ዒንቀፅ 84. ሕጋዊ ግምት አንቀጽ 84. የሕግ ግምት

1. ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኦም ውሌቀ ሃፍቱ ምዃኑ 1. ከባሌና ሚስት አንዯኛው የግሌ ሀብቱ መሆኑን ካሊስረዲ
ከረዴእ እንተ዗ይክኢለ ዜኾነ ሃፍቲ ዋሊ ብሽም እቲ ሒዯ በስተቀር ማንኛውም ሀብት በአንዯኛው ተጋቢ ስም
በዒሌ ሒዲሩ ዜተመዜገበ እንተኾነ ሒበራዊ ሃፍቲ ብቻ የተመ዗ገበ ቢሆንም እንኳ የጋራ ሃብት እንዯሆነ
ከምዜኾነ ይቑፀር፣ ይቆጠራሌ፣
2. ውሌቀ ሃፍቲ ምዃኑ ካሌኦት ሳሌሳይ ወገናት 2. የግሌ ሀብት መሆኑን ላልች ሶስተኛ ወገኖች
ክፇሌጡዎ ወይ ክፇሌጡዎ ዜግባእ እንተ዗ይኮይኑ የሚያውቁት ወይም ሉያውቁት የሚገባ ካሌሆነ
ሰብኣይን ሰበይትን ወይ ካብ ክሌቲኦም ሒዱኡ እዙ በስተቀር ባሌና ሚስቱ ወይም ከሁሇቱ አንደ ይኸው
ንብረት ናይ ውሌቀ እዩ ብምባሌ ኣብ ሌዕሉ ሳሌሳይ ሀብት የግሌ ነው በማሇት በሶስተኛ ወገን ሊይ
ወገን መቃወሚ ጌሮም ከቕርቡዎ ኣይኽእለን፡፡ መቃወሚያ አዴርገው ሉያቀርቡት አይችለም፡፡
ዒንቀፅ 85. ብዚዕባ ኣታዊ ሰብኣይን ሰበይትን /1/ አንቀጽ 85. ስሇባሌና ሚስት ገቢ(1) መዯበኛ
ስሩዕ ኣማሒዲዴራ ኣታዊ የገቢ አስተዲዯር
1. ሰብኣይን ሰበይትን ሕዴ ሕድም ዜረኸቡዎም ኣታዊ 1. ባሌና ሚስት እያንዲንዲቸው ገቢያቸውን በየራሳቸው
ባዕልም ይቕበለ፣ ይቀበሊለ፣
2. ሰብኣይን ሰበይትን በቢ ውሌቆም ዜረኽበዎ ኣታዊ 2. ባሌና ሚስት በየግሊቸው የሚያገኙትን ገቢ የግሌ
ብውሌቀ ወይ ብሒባር ባንኪ ሑሳብ ብምኽፊት ወይም የጋራ የባንክ ሂሳብ በመክፇት ማስቀመጥ
ምቕማጥ ይኽእለ፣ ይችሊለ፣
3. ካብ ክሌቲኦም ብሒዱኦም ሕቶ እንትቐርብ ካብ 3. ከሁሇቱ በአንዲኛው ጥያቄ ሲቀርብ ከዯመወዜና
መሃያን ካብ ንብረትን ዜተረኸበ መጠን ኣታዊ ክገሌፅ ከንብረት የተገኘውን የገቢ መጠን የመግሇጽ ግዳታ
ግቡእ ኣሇዎ፡፡ አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 86. ፍለይ ኩነታት (2) አንቀጽ 86. ሌዩ ሁኔታ(2)

1. ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኦም ዜግበኦ ኣታዊን 1. ከባሌና ከሚስት አንደ የሚገባውን ገቢ እና ዯመወዘን
መሃያን እቲ ሒዯ ንኽቕበሇለ ሒሊፍነት ክህብ ሙለእ ሇአንዯኛው እንዱቀበሌሇት ሀሊፉነት ሇመስጠት ሙለ
ነፃነት ኣሇዎ፣ ነፃነት አሇው፣
2. ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ብሒዱኦም ሕቶ መቕረበይነት 2. ከባሌና ከሚስት በአንዯኛው ጥያቄ አቅራቢነት
ናይቲ ሒዯ እቶት እቲ ሒዯ ክቕበሇለን ንምቕባለ የአንዯኛው ገቢ ላሊኛው እንዱቀበሌሇት እና
366
ቅብሉት ክህብ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ክውስን ሇመቀበለም ዯረሰኝ እንዱሰጥ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
ይኽእሌ'ዩ፡፡ ሉወስን ይችሊሌ፣
3. በላሊ ሕግ በተሇየ ሁኔታ ካሌተዯነገገ በስተቀር ከባሌና
3. ብኻሉእ ሕጊ ብፍለይ እንተ዗ይተዯንጊጉ ካብ ሰብኣይን
ከሚስት የአንዯኛ ገቢ በሙለ ወይም በከፉሌ
ሰበይትን ናይ ሒዱኦም ኣታዊ ብሙለእ ወይ ብኽፊሌ
እንዱታገዴ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ሉያዜ ይችሊሌ፡፡
ንኽእገዴ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ክእዜዜ ይኽእሌ፡፡
ዒንቀፅ 87. ብዚዕባ ምምሕዲር ሒባራዊ ሃፍቲ አንቀጽ 87. የጋራ ሀብትን ስሇማስተዲዯር
1. ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኦም ናይ ሒባር ሃፍቶም 1. ከባሌና ከሚስት አንደ የጋራ ሀብታቸውን በሙለ
ብሙለእ ወይ ብክፊሌ ከማሒዴር ግሌፂ ስምምዕ ወይም በከፉሌ እንዱያስተዲዴር ግሌጽ ስምምነት
እንዴሕር ዗ይሃሉዩ ሰብኣይን ሰበይትን ሒባራዊ ሃፍቶም ከላሇ በስተቀር፣ ባሌና ሚስቱ የጋራ ሀብታቸውን
ብሒባር የማሒዴሩ፣ በጋራ ያስተዲዴራለ፣
2. ኣብዙ ኣንቀፅ ኣብ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ዜተጠቐሰ ከም዗ል 2. በዙህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 የተጠቀሰው እንዲሇ ሆኖ
ኾይኑ ኣብ ኣንቀፅ 72 ዗ሇዉ ዴንጋገታት'ውን በአንቀጽ 72 ያለት ዴንጋኔዎችም የተጠበቁ ናቸው፣
ዜተሒሇዉ'ዮም፣
3. ካብዙ ወፃኢ ብ዗ሌዕሌዎ ሕቶ መሰረት ማሕበራዊ ቤት 3. ከዙህ ውጪ በሚያነሱት ጥያቄ መሰረት ማሕበራዊ
ፍርዱ ናይ ሒባር ንብረቶም ብሙለእ ወይ ብኽፊሌ ፍርዴ ቤት የጋራ ሀብታቸው በሙለ ወይም በከፉሌ
ንከማሒዴርዎም ከም ኣዴሊይነቱ ነቲ ሰብኣይ ወይ ነታ እንዱያስተዲዴሯቸው እንዲአስፇሊጊነቱ ሇባሌ ወይም
ሰበይቲ ክፇቕዯልም ይኽእሌ፡፡ ሇሚስት ሉፇቅዴሊቸው ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 88. ናይ ምፍሊጥ ግቡእ አንቀጽ 88. የማስታወቅ ግዳታ

ካብቶም ሰብሒዲር ሒዱኡ በይኑ ሒበራዊ ንብረት ኣብ ከተጋቢዎች አንደ ብቻ የጋራ ሀብታቸውን
዗ማሒዴረለ እዋን ኣማሒዲዴራ እቲ ሃፍቲ ብዜምሌከት በሚያስተዲዴርበት ጊዛ የሀብቱን አስተዲዯር በተመሇከተ
ንበዒሌ ሒዲሩ መረዲእታ ናይ ምሃብ ግቡእ ኣሇዎ፡፡ ሇላሊኛው ተጋቢ መረጃ የመሰጠት ግዳታ አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 89.(1) ስምምዕ ክሌቲኦም ሰብ ሒዲር አንቀጽ 89.(1) የተጋቢዎች ስምምነት አስፇሊጊ
ኣዴሊይ ብዚዕባ ምዃኑ ስሇመሆኑ
ብኻሉእ ሕጊ ብዜተፇሇየ መሌክዐ ክሳብ ዗ይተዯንገገ በላሊ ሕግ በተሇየ ሁኔታ ካሌተዯነገገ በስተቀር
ቀፂልም ኣብ ዗ሇዉ ዋኒናት ስምምዕ ሰብኣይን ሰበይትን በሚከተለት ጉዲዮች ሊይ የተጋቢዎቹ ስምምነት አስፇሊጊ
ኣዴሊይ እዩ፡፡ ነው፡፡
ሀ. ዜኾነ ዗ይንቀሳቐስ ሒባራዊ ንብረት ንምሻጥ
ንምሌዋጥ፣ ንምክራይ፣ ብትሕጃ ወይ ብውሕስና ሀ. የጋራ የሆነውን የማይንቀሳቀስ ንብረት ሇመሸጥ፣
ንምሃብ ወይ ብኻሉእ መሌክዐ ኣብ ርእሲ'ዙ ሇመሇወጥ፣ ሇማከራየት፣ በመያዣ ወይም
ንብረት ካሌኦት ሰባት መሰሌ ንኽረክቡ ንምግባር፣ በዋስትና ሇመስጠት ወይም በላሊ በማናቸው ሁኔታ
በዙሁ ንብረት ሊይ ላልች ሰዎች መብት እንዱያገኙ
ሇ. ዋገኦም ካብ ብር 500 / ሒሙሽተ ሚኢቲ ብር / ሇማዴረግ፣
ንሊዕሉ ዜኾኑ ዜንቀሳቐሱ ናይ ሒባር ንብረታት ሇ. ዋጋቸው ከ500 ብር /አምስት መቶ ብር/ በሊይ
የሆኑ የሚንቀሳቀሱ የጋራ ንብረቶችን ወይም
367
ወይ ናይ ገን዗ብ ሰነዲት ንምሻጥ፣ ንምሌዋጥ፣ የገን዗ብ www.abyssinialaw.com

ሰነድችን፣ ሇመሸጥ፣ ሇመሇወጥ በመያዣ
ብመትሒጃ ወይ ብውሕስና ንምሃብ ወይ ብኻሉእ ወይም በዋስትና ሇመስጠት ወይም በላሊ
መሌክዕ ንምትሕሌሊፍ፣ በማናቸውም ሁኔታ ሇማስተሊሇፍ፣
ሏ. ካብ ብር 100 / ሒዯ ሚኢቲ ብር / ንሊዕሉ ዋጋ ሏ. ከ100 ብር /አንዴ መቶ ብር/ በሊይ ዋጋ ያሇውን
዗ሇዎ ናይ ሒባር ንብረት ወይ ገን዗ብ ንኻሉእ ሰብ የጋራ ንብረት ወይም ገን዗ብ ሇላሊ ሰው በስጦታ
ብውህብቶ ንምትሕሌሊፍ፣ ሇማስተሊሇፍ፣
መ. ካብ ብር 500 / ሒሙሽተ ሚኢቲ ብር / ንሊዕሉ መ. ከ500 ብር (አምስት መቶ ብር) በሊይ ሇመበዯር
ንምሌቃሕ ወይ ብሌቓሕ ንምሃብ ወይ ንኻሉእ ወይም ሇማበዯር ወይም ሇላሊ ሰው ዋስ ሇመሆን፡፡
ሰብ ዋሕስ ንምዃን፡፡
ዒንቀፅ 90.(2) ስምምዕ ዗ይምህሊው ዗ስዕቦ አንቀጽ 90.(2) ስምምነት አሇመኖር
ውፅኢት ስሇሚያስከትሇው ውጤት
1. ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኦም ካብዙ ንሊዕሉ 1. ከባሌና ሚሰት አንዯኛው ከዙህ በሊይ የተጠቀሰው
ብዜተጠቐሰ ዴንጋገ ብ዗ይምኽባር ግቡእ ዗እትው ዴንጋጌ ባሇማክበር የውሌ ግዳታ ገብቶ የተገኘ
ውዕሉ ኣትዮም እንዴሕር ተረኺቦም እቲ ሒዯ በዒሌ እንዯሆነ ላሊኛው ተጋቢ ሇማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
ሒዲር ብመሰረት ንማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ብ዗ቕርቦ በሚያቀርበው ጥያቄ ግዳታው ሉፇርስ ይችሊሌ፣
ሕቶ እቲ ግቡእ ክፇርስ ይኽእሌ'ዩ፡፡

2. ግቡእ ክፇርስ ዜቐርብ ሕቶ እቲ ሒታቲ ወገን ግቡእ 2. ግዳታው እንዱፇርስ የሚቀርበው ጥያቄ ጠያቂው ወገን
ዜተኣተወ ምዃኑ ካብ ዜፇሇጠለ ዕሇት ጀሚሩ ዴሕሪ ግዳታው መገባቱን ከአወቀበት ቀን ጀምሮ ከስዴስት
ሽደሽተ ወርሑ ወይ ብኻሉእ መሌክዕ ግቡእ ካብ ወር በኋሊ ወይም በላሊ በማናቸውም ሁኔታ ግዳታው
ዜተኣተወለ ዴሕሪ ክሌተ ዒመት ክቐርብ ኣይኽእሌን፡፡ ከተገባ ከሁሇት ዒመት በኋሊ ሉቀርብ አይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 91. ዕዲ ሰብኣይን ሰበይትን

1. ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኦም ዜህሌዎም ውሌቀ አንቀጽ 91. የባሌና ሚስት ዕዲ
ዕዲ ካብ ውሌቀ ሃፍቶም ተቐኒሱ ነቲ ዕዲ መኽፇሉ 1. ከባሌ ወይም ከሚስት በአንዯኛው የሚኖራቸው የግሌ
ይኸውን፡፡ እቲ ዗ሇዎም ውሌቀ ሃፍቲ ነቲ ዕዲ ዕዲ ከግሌ ሀብታቸው ተቀንሶ ዕዲውን መክፇያ
መኽፇሉ እኹሌ እንተ዗ይኮይኑ እቲ ዕዲ ዗ሇዎ በዒሌ ይሆናሌ፡፡ ያሇውን የግሌ ሀብት ዕዲውን ሇመክፇሌ በቂ
ሒዲር ካብ ሒባር ንብረት ዜህሌዎ ክፊሌ ተቐኒሱ ነቲ ካሌሆነ ዕዲ ያሇበት ተጋቢ ከጋራ ንብረቱ የሚኖረው
ዕዲ መኽፇሉ ይኸውን፣ ዴርሻ ተቀንሶ ሇዕዲው መክፇያ ይሆናሌ፣
2. ዜመፀ ዕዲ ንሒዲሮም ጥቕሚ እንተዯኣ ኮይኑ ግና
ከምሒባር ዕዲ ተቆፂሩ ካብ ሒባር ሃፍቶም፣ እቲ 2. ዕዲው የመጣው ሇትዲራቸው ጥቅም ከሆነ እንዯጋራ
ሒባርዊ ሃፍቶም ነቲ ዕዲ ንምኽፊሌ እኹሌ ኣብ ዕዲቸው ተቆጥሮ ከጋራ ሀብታቸው፣ የጋራ ሀብታቸው
዗ይኾነለ እዋን ካብ ሰብኣይ ወይ ሰበይቲ ውሌቀ ሃብቲ ዕዲውን ሇመክፇሌ በቂ በማይሆንበት ጊዛ ከባሌ ወይም
ይኽፇሌ፡፡ ከሚስት የግሌ ሀብት ይከፇሊሌ፡፡
368
ዒንቀፅ 92. ንሒዲር ጥቕሚ ከምዜወዒሇ ዜቑፀር አንቀጽ 92. ሇትዲር ጥቅም እንዯዋሇ የሚቆጠር
ዕዲ ዕዲ
ንሒዲር ጥቕሚ ከምዜወዒሇ ዜቑፀር ዕዲ፣ ሇትዲር ጥቅም እንዯዋሇ የሚቆጠር ዕዲ፡-
ሀ. ንሰብኣይን ሰበይትን ከምኡ'ውን ንዯቆም ዕሇታዊ ሀ. ሇባሌና ሚስት እንዱሁም ሇሌጆቻቸው የዕሇት ኑሮ
መነባብሮ ኣዴሇይቲ ዜኾኑ ነገራት ንምምሊእ አስፇሊጊ የሆኑትን ነገሮች ሇማሟሊት የተገቡ ዕዲዎች፣
ዜተኣተዉ ዕዲታት፣
ሇ. ሰብኣይ ወይ ሰበይቲ ቀሇብ ንምቕራብ ዗ሇዎም ሇ. ባሌ ወይም ሚስት ቀሇብ ሇመስጠት ያሇባቸውን
ግቡእ ንምፍፃም ዜተገበሩ ወፃኢታት፣ ግዳታ ሇመወጣት የተዲረጉ ወጪዎች፣
ሏ. ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኦምን ወይ ሏ. ከባሌና ከሚስት በአንዯኛው ወይም በዕዲ ጠያቂው
ብመመሌከታይነት ዕዲ ሒታቲ እቲ ዜመፀ ዕዲ አመሌካችነት ሇትዲር ጥቅም ስሇመሆኑ ማሕበራዊ
ንጥቕሚ ሒዲር ከምዜኾነ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ፍርዴ ቤት አውቆት የተቀበሇው ላሊ ዕዲ፡፡
ፇሉጡዎ ዜተቐበል ካሉእ ዕዲ፡፡
ዒንቀፅ 93. ሰብኣይን ሰበይቲን ንሒዲሮም ዗ዴሉ አንቀጽ 93. ባሌና ሚስት ሇትዲራቸው የሚያስፇ
መፃኢ ብዜምሌከት ዜገብርዎ ሌግ ወጪ በሚመሇከት የሚያዯርጉ
ምትሕግጋዜ ት መተጋገዜ
ሰብኣይን ሰበይትን ንሒዲሮም ዜገብርዎ ወፃኢ ብመጠን ባሌና ሚሰት ሇትዲራቸው የሚያዯርጉትን የወጪ መጠን
ክእሇቶምን ዒቕሞምን እናተሒጋገዘ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ እንዯየአቅማቸውና ችልታቸው እየተጋገዘ መሆን አሇበት፡፡
ምዕራፍ አምስት
ምዕራፍ ሒሙሽተ ስሇጋብቻ መፍረስ
ምፍራስ ሒዲር አንቀጽ 94. በተሇያዩ የጋብቻ ስርዒት የተፇጸሙ
ዒንቀፅ 94. ብዜተፇሊሇዩ ስርዒታት ዜተፇፀሙ ጋብቻዎች ሲፇርሱ እኩሌ
ሒዲራት ክፇርሱ እንተሇዉ ማዕረ ስሇመሆናቸው
ብዚዕባ ምዃኖም 1. በማናቸውም ዒይነት ስርዒት የተፇጸመ ጋብቻ ሲፇርስ
1. ብዜኾነ ይኹን ዒይነት ስርዒት ዜተፇፀመ ሒዲር የሚያስከትሇው ውጤት እኩሌ ነው፣
ክፇርስ እንተል ዗ስዕቦ ውፅኢት ማዕረ እዩ፣ 2. ጋብቻው የተፇጸመው በማናቸውም የጋብቻ አፇጻጸም
2. እቲ ሒዲር ዜተፇፀመ ብዜኾነ ኣፇፃፅማ ስርዒት ሒዲር ስርዒት ቢሆንም፣ የጋብቻውን መፍረስ በተመሇከተ
ዋሊ እኳ እንተኾነ ናይቲ ሒዲር ምፍራስ ብዜተመሌከተ ማናቸውም ሌዩነት አይዯረግበትም፡፡
ዜኾነ ኣፇሊሊይ ኣይግበረለን፡፡
369

ሒዲር ዜፇረስለ ምኽንያታት ጋብቻ ስሇሚፇርስባቸው ምክንያቶች
ዒንቀፅ 95. ዜተፇሊሇዩ ምኽንያታት አንቀጽ 95. የተሇያዩ ምክንያቶች
ሒዲር ዜፇርስ በዝም ዜስዕቡ ምኽንያታት እዩ፡፡ ጋብቻ የሚፇርሰው በሚከተለት ምክንያቶች ነው፣
1. ካብቶም ሰብ ሒዲር ሒዱኡ ክመውት እንተል፣ ወይ 1. ከተጋቢዎች አንደ ሲሞት ወይም ስሌጣን ባሇው ፍርዴ
ስሌጣን ብ዗ሇዎ ቤት ፍርዱ ካብ ሰብ ሒዲር ሒዱኡ ቤት ከተጋቢዎቹ አንደ በመጥፊቱ ውሳኔ ሲሰጥ፣
ብምጥፊኡ ውሳነ እንትህብ ፣ ወይ ወይም
2. ብምኽንያት ሒዲር ንምፍፃም ክማሌኡ ካብ዗ሇዎም 2.ጋብቻ ሇመፇጸም መሟሊት ካሇባቸው ሁኔታዎች አንደ
ኩነታት ሒዱኡ ብምጥሒሱ ብመሰረት ሕጊ ሒዲር በመጣሱ ምክንያት በህግ መሰረት ጋብቻው እንዱፇርስ
ክፇርስ እንትውሰን፣ ወይ ሲወሰን፣ ወይም
3. ውሳነ ፍትሕ እንትውሃብ እዩ፡፡ 3. የፍቺ ውሳኔ ሲሰጥ፡፡
ዒንቀፅ 96. ፍትሕ መሰሌ ብዚዕባ ምዃኑ አንቀጽ 96. ፍቺ መብት ስሇመሆኑ
ሰብኣይን ሰበይትን ብሒዲር ንምንባር ኣብ ዗ይንኽእሇለ ባሌና ሚስት በጋብቻ አብረን ሇመኖር በማንችሌበት ዯረጃ
በፂሕና ኢና ብምባሌ ኣብ ዜኾነ እዋን ሕቶ ፍትሕ ዯርሰናሌ በማሇት በማንኛውም ጊዛ የፍቺ ጥያቄ ካቀረቡ
እንተቕሪቦም ምፍታሕ መሰልም'ዩ፡፡ መፊታት መብታቸው ነው፡፡
ዒንቀፅ 97. ብስምምዕ ዜግበር ፍትሕ አንቀጽ 97. በስምምነት የሚዯረግ ፍቺ

1. ሰብኣይን ሰበይትን ንምፍታሕ ዜገብርዎ ስምምዕ 1. ባሌና ሚስት ሇመፊታት የሚያዯርጉት ስምምነት
ብሕጋዊ መንገዱ እንተ዗ይተፇፂሙ ኣይፍቀዴን፣ በሕጋዊ መንገዴ ካሌተፇጸመ አይፇቀዴም፣
2. ኣብዙ ሕጊ ካብ ዜተመሌከቱ ዴንጋገታት ወፃኢ 2. በዙህ ሕግ ከተመሇከቱት ዴንጋጌዎች ውጪ
ብዜኾነ ኣፇፃፅማ ፍትሕ ንምውሳን ኣይከኣሌን፡፡ በማንኛውም አፇጻጸም ፍቺን መወሰን አይቻሇም፡፡
ዒንቀፅ 98. ንምፍታሕ ብዚዕባ ዜቐርብ ሕቶ አንቀጽ 98. የፍቺ ጥያቄ ስሇማቅረብ
1. ካብ ሰብኣይን ሰበይቲን ሒዱኦም ወይ ክሌቲኦም 1. ከባሌና ሚስት አንዯኛው ወይም ሁሇቱም ተጋቢዎች
ብሒንሳብ ኮይኖም ናብ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ሕቶ በአንዴነት በመሆን ጋብቻቸው በፍቺ እንዱፇርስ
ፍትሕ ከቕርቡ ይኽእለ፣ ሇማህበራዊ ፍርዴ ቤት ጥያቄ ማቅረብ ይችሊለ፣
2. ካብዙ ወፃኢ ሕቶ ፍትሕ ብኻሉእ ሰብ ክቐርብ 2. ከዙህ ውጭ የፍቺ ጥያቄ በላሊ ሰው ሉቀርብ
ኣይኽእሌን፣ አይችሌም፣
3. ቅዴሚ ናይ ፍትሕ ውሳነ ምውሃቡ ካብ ሰብኣይን
ሰበይትን ሒዱኦም እንተሞይቶም እቲ ንፍትሕ 1. የፍቺ ውሳኔ ከመሰጠቱ በፉት ከባሌና ሚስት አንደ
ተጀሚሩ ዜነበረ ከይዱ ይቋረፅ፡፡ የሞቱ እንዯሆነ ተጀምሮ የነበረው የፍቺ ሂዯት
ይቋረጣሌ፡፡
370
ዒንቀፅ 99. ንግዙኡ ዜውሃቡ ውሳነታት አንቀጽ 99. ሇጊዛው የሚሰጡ ውሳኔዎች
1. ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ሕቶ ፍትሕ ምስ ቀረበለ ሽዐ ንሽዐ 1. ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት የፍቺ ጥያቄ እንዯቀረበሇት ወዱያውኑ
ሰብኣይን ሰበይትን ዯቆምን ዜነባበርለ፣ መማሒዯሪ ወይ ባሌና ሚስት እንዱሁም ሌጆቻቸው የሚኖሩበትን
ኣታሒሊሌዋ ንብረት ሰብኣይን ሰበይትን ዜምሌከት ዋኒን መተዲዯሪያ ወይም የባሌንና ሚስት የንብረታቸው አጠባበቅ
ክሕዜ ዜግበኦ ስርዒት ኣተሒሊሌዋ ከምኩነታቱ ኣብቲ ዋኒን የሚመሇከት ጉዲይና ሉይዜ የሚገባው ያጠባበቅ ስርዒት
ዜፀንዕ ንግዙኡ ውሳነ ይህብ፣ እንዯየሁኔታው በጉዲዩ ሊይ ሇጊዛው የሚጸና ውሳኔ ይሰጣሌ፣
2. መንበሪ ቦታ ሰብኣይ ወይ ሰበይቲ ወይ ክሌቲኦም ክኸዴዎ 2. የባሌየውን ወይም የሚስቲቱን መኖሪያ ቦታ ወይም ሁሇቱም
዗ይግባእ ቦታ ፇሌዮም ንውሱን እዋን ክውሰኑ ይኽእሌ፡፡ ሉሄደበት የማይገባ ቦታ ሇይቶ ሇተወሰነ ጊዛ ሉገዴብ
ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 100. መሰሌ ምሌዋጥ ወይ ምምሕያሽ

አንቀጽ 100. የመቀየር ወይም የማሻሻሌ መብት
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ንግዙኡ ዜሃቦ ውሳነ ካብቶም ሰብ ሒዲር
ከተጋቢዎቹ አንዲቸው በሚያቀርቡት አቤቱታ ማሕበራዊ ፍርዴ
ብሒዱኦም ብ዗ቕርብዎ ጥርዒን ኣብ ዜኾነ እዋን ክሌውጦ ወይ
ቤት ሇጊዛው የሰጠው ውሳኔ በማንኛውም ጊዛ ሉሇውጠው ወይም
ክግዯፍ ክገብሮ ይኽእሌ፡፡
ሉያስቀረው ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 101. ንምትዕራቕ ዜግበር ፇተነ አንቀጽ 101. ሇማስታረቅ የሚዯረግ ሙከራ
1. ሕቶ ፍትሕ ዜቐረበለ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ሰብኣይን 1. የፍቺ ጥያቄ የቀረበሇት ማህበራዊ ፍርዴ ቤት ባሌና ሚስት
ሰበይትን ብዜመረፅዎም ሽማግሇታት ክዕረቑን ናይ በሽማግላዎች እንዱታረቁና የመፍታት ሃሳባቸው እንዱተው
ምፍታሕ ሒሳቦም ክገዴፍዎን ዕዴሌ ክህቦም ኣሇዎ፣ ዕዴሌ መስጠት አሇበት፣
2. ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ኣብ መንጎ ሰብኣይን ሰበይትን ዗ል 2. በባሌና ሚስት መካከሌ ያሇው ያሇመስማማት ሇማጣራት
዗ይምስምማዕ ንምፅራይ ፅቡቕ መሲለ ዜተራኣዮ ግ዗ ገዯብ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ጥሩ መስል ከታየው የጊዛ ገዯብ
ይውሰነልም፡፡ ይወሰንሊቸዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 102. ብዚዕባ ኩነታት ፍትሕ ዜግበር ስምምዕነት አንቀጽ 102. ስሇፍቺ ሁኔታዎች የሚዯረግ ስምምነት
1. ሰብኣይን ሰበይትን ሒሳባቶም ዗ይሌውጡ ምዃኖም 1. ባሌና ሚስት ሀሳባቸውን የማይሇውጡ መሆናቸውን ማሕበራዊ
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ እንተዯኣ ተረዱኡ ፍትሖም ፍርዴ ቤት ከተረዲ ፍቺያቸውን በስምምነትና በመግባባት
ብስምምዕን ብምርዴዲእን ንኽፇሊሇዩ ክፅዕር ኣሇዎ፣ እንዱሇያዩ መጣር አሇበት፣
2. ከምዙ ዜመሰሇ ስምምዕ እንትርከብ እንተል በቲ ንምፍታሕ 2. እንዱህ የመሰሇ ስምምነት ሲገኝ ሇመፍታት የሚያዯርጉት
ዜገብርዎ ስምምዕ መሰረት ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ውሳነ ስምምነት መሰረት በማዴረግ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት የፍቺ
ፍትሕ ይህብ፡፡ ውሳኔ ይሰጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 103. ውሳነ ፍትሕን ውፅኢቱን ንምሃብ ዜግበር ግ዗ ገዯብ አንቀጽ 103. ስሇፍቺና ውጤቱ ውሳኔ ሇመስጠት የሚዯረግ የጊዛ
ገዯብ
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ጥርዒን ፍትሕ ካብ ዜቐረበለ እዋን ጀሚሩ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት የፍቺ አቤቱታ ከቀረበሇት ጊዛ ጀምሮ
ኣብ ውሽጢ ሽደሽተ ወርሑ ውሳነ ፍትሕ ይህብ፡፡ በስዴስት ወር ውስጥ የፍቺ ውሳኔ ይሰጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 104. ኣብ ውሳነ ፍትሕ ዜፀሒፍ ቃሌ አንቀጽ 104. በፍቺ ውሳኔ ሊይ የሚጻፇው ቃሌ
1. ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ውሳነ ፍትሑ ዗ስዕቦ ውፅኢት ኣብቲ 1. ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት የፍቺ ውሳኔ የሚያስከትሇውን ውጤት
ዜህቦ ብይን ክገሌፅ ኣሇዎ፣ በሚሰጠው ብይን ሊይ መግሇጽ አሇበት፣
2. ካብ ሒዲር ውሽጢ ዜተወሇደ ህፃናት ዜሕሇዉለን 2. ከጋብቻ ውስጥ የተወሇደ ህጻናት የሚጠበቁበትንና
ዜዒብዩለን ጉዲይ ብዜምሌከት ከምኡ'ውን ሃፍቲ ሰብኣይን የአስተዲዯጋቸው ጉዲይ በተመሇከተ እንዱሁም የባሌና
ሰበይትን ብዜምሌከት መቐል ክፍፀም ይገብር፡፡ ሚስት ንብረት በሚመሇከት ክፍፍሌ እንዱፇጸም ያዯርጋሌ፡፡
371
ዒንቀፅ 105. ኣተሒሊሌዋ ህፃናት (1) መትከሌ አንቀጽ 105. የህፃናት አጠባበቅ (1) መሰረቱ
1. ካብቶም ሰብሒዲር ዜተወሇደ ህፃናት ኣተሒሊሌዋን 1. ከተጋቢዎቹ የተወሇደትን ህፃናት አጠባበቅና አያያዜን
ኣታሒሕዚን ብዜምሌከት ጉዲይ ዜተሒሊሇፇ ውሳነ ጥቕምን በሚመሇከት ጉዲይ የተሊሇፇውን ውሳኔ የህጻናቱ ጥቅምና
ፅቡቕ ናብራን ህፃናት ዜሕለ ክኸውን ኣሇዎ፣ መሌካም ኑሮ የሚጠብቅ መሆን አሇበት፣
2. ካብዙ ዜተፇሇየ ውሳነ ንምሃብ ዗ገዴዴ ምኽንያት 2. ከዙህ የተሇየ ውሳኔ ሇመስጠት አስገዲጅ የሆነ ምክንያት
እንተ዗ይኣጋጢሙ እቶም ህፃናት ሒሙሽተ ዒመት ክሳብ ካሊጋጠመ በስተቀር ህፃናቱ ዕዴሜቸው አምስት ዒመት
ዜመሌኡ ምስ ኣዱኦም ከምዜኾኑ ይግበር፣ እስኪሞሊቸው ዴረስ ከእናታቸው እንዱሆኑ ይዯረጋሌ፣
3. ዴሕሪ ሒሙሽተ ዒመት ህፃናት ምስ ዜመርፁዎ ኣቦ ወይ ኣድ 3. ከአምስት ዒመት በኃሊ ህፃናቱ ከመረጡት አባት ወይም እናት
ክነብሩ ይኽእለ እዮም፡፡ መኖር ይችሊለ፡፡
106.(2) ውሳነ ዜመሒየሸለ ኩነታት አንቀጽ 106. ውሳኔው የሚሻሻሌባቸው ሁኔታዎች

ብዚዕባ ኣታሒሊሌዋን ኣታዒባብያን ህፃናት ዜተውሃበ ውሳነ ብኣድ ስሇህፃናት አጠባበቅና አስተዲዯግ የተሰጠውን ውሳኔ በእናት
ወይ ብኣቦ ወይ ንሊዕሉ ብዜቑፀሩ ወሇዱ ብ዗ቕርቡዎ ጥርዒን ወይም በአባት ወይም ወዯ ሊይ በሚቆጠሩ ወሊጆች በሚያቀርቡት
መሰረት ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ኣብ ዜኾነ እዋን ከማሒይሾ አቤቱታ መሰረት ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት በማንኛውም ጊዛ
ይኽእሌ'ዩ፡፡ ሉያሻሽሇው ይችሊሌ፡፡
ብዚዕባ ምፅራይ ሃፍቲ ሰብኣይን ሰበይትን የባሌና ሚስትን ሃብት ስሇማጣራት
ንኡስ ክፍሉ ሒዲ ንኡስ ክፍሌ አንዴ
ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ናይ ሒዱኦም ምሟት ከባሌና ሚስት የአንዲቸው መሞት
ዒንቀፅ 107. ናይ ምስምማዕ ነፅነት አንቀጽ 107. የመስማማት ነጻነት
1. ካብ ሰብ ሒዲር ሒዱኡ እንተሞይቱ ጉዲይ መቐል ሃፍቶም 1. ከተጋቢዎቹ አንዯኛው የሞተ እንዯሆነ የሀብታቸው የክፍፍሌ
ዜፃረ ብመሰረት ኣብ ሒዲር ውዕልም ብዜተገበረ ስምምዕ ጉዲይ የሚጣራው በጋብቻ ውሊቸው መሰረት በተዯረገው
ቃሌ ወይ ብመሰረት ኣብ መንጎ ሰብ ሒዲር ብዜተገበረ የስምምነት ቃሌ ወይም በተጋቢዎቹ መካከሌ በተዯረገው
ስምምዕ እዩ፣ ስምምነት መሰረት ነው፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ብዜተገሇፀ ዒይነት ስምምዕ ዗የሇ 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተገሇጸው ዒይነት ስምምነት
እንተኾይኑ ወይ እዙ ስምምዕ ብዜፀንዕ መንገዱ ከይተፇፀመ የላሇ እንዯሆነ ወይም ይህ ስምምነት በሚጸና መንገዴ
እንተተሪፈ ኣገባብ ክፍፍሌ ሃፍቲ ሰብ ሒዲር ዜፍፀም ሳይፇጸም የቀረ እንዯሆነ የተጋቢዎቹ የሀብት ክፍፍሌ
ብመሰረት ኣብዙ ክፍሉ ብዜተዯንገገ ስርዒት እዩ፡፡ የሚፇጸመው በዙህ ክፍሌ በተዯነገገው ስርዒት መሰረት ነው፡፡
ዒንቀፅ 108. ብዚዕባ ውሌቀ ሃፍቲ መሉስካ ምውሳዴ አንቀጽ 108. የግሌ ሀብትን መሌሶ ስሇመውሰዴ
1. ሰብኣይ ወይ ሰበይቲ ውሌቀ ሃፍቱ ምዃኑ ብምርዲእ ውሌቀ 1. ባሌ ወይም ሚስት የግለ መሆኑን በማስረዲት የግሌ ሃብቱ
ሃፍቱ ዜኾነ ንብረት ብዒይነቱ መሉሱ ናይ ምውሳዴ መሰሌ የሆነውን ንብረት በዒይነት መሌሶ የመውሰዴ መብት ይኖረዋሌ፣
ኣሇዎ፣
2. ሰብኣይ ወይ ሰበይቲ ካብ ውሌቀ ሃፍቱ ዜኾነ ንብረት ንኻሉእ 2. ባሌ ወይም ሚስት የግሌ ሀብት የሆነ ማናቸውም ንብረት ሇላሊ
ሰብ ዜተማሒሇሇፇ ምዃኑን ካብዙ መሸጣ ወይ ብክራይ ሰው የተሊሇፇ መሆኑንና ከዙህ ግብይት ወይም ኪራይ
ዜተረኸበ ገን዗ብ ናብ ሒባራዊ ሃፍቶም ዜተሒወሰ ምዃኑ የተገኘው ገን዗ብ ከጋራ ሀብታቸው ጋር የተቀሊሇቀሇ መሆኑን
እንዴሕር ኣረዱኡ ምስዙ ንብረት ተመጣጣኒ ዜኾነ ገን዗ብ ያስረዲ እንዯሆነ ከዙህ ንብረት ጋር ተመጣጣኝ የሆነ ገን዗ብ
ወይ ንብረት ካብ ሒባራዊ ሃፍቶም ብመጀመሪያ ኣሌዑለ ወይም ንብረት ከጋራ ሀብታቸው በቅዴሚያ የማንሳት መብት
ክወስዴ መሰሌ ኣሇዎ፣ ይኖረዋሌ፣
372
3. ሰብኣይ ወይ ሰበይቲ ነናይ ውሌቀ ሃፍቶም ዗ሌዕሌለ ኩነታት 3. ባሌና ሚስት የየግሌ ሀብታቸውን የሚያነሱበት ሁኔታ ሲኖር
እንትህለ ክሌቲኦም ኣብ መወዲእታ ካብ ዜተረኸበ መጠን ሁሇቱም በመጨረሻ ከተገኘው የንብረት መጠን
ሃፍቲ ከከም ኣስተዋፅኦኦም ንኽበፅሖም ዜኽእሌ መጠን እንዲየአስተዋጽኦዋቸው ሉዯርሳቸው የሚችሇውን ያህሌ
ከሌዕለ መሰሌ ኣሇዎም፣ የማንሳት መብት ይኖራቸዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 109. ብዚዕባ ካሕሳ አንቀጽ 109. ስሇካሳ

ተፃባኢ ዜኾነ ስምምዕ ወይ መተኣማመኒ ምስትኽኻሌ ሑሳብ ተቃራኒ የሆነ ስምምነት ወይም የሂሳብ ማስተካከሌ መተማመኛ
ዋሊ'ኳ እንተሃሇወ ብዜሰርሖ ስራሕን ንናይ ሒባር ንብረቶም ወይ ቢኖርም እንኳ በሰራቸው ስራዎችና የጋራ ሀብቶችን ወይም
ንናይ ሒዱኦም ውሌቀ ሃፍቲ ብዜጎዴኡ ተግባራት ምኽንያት ያንዲኛውን የግሌ ሀብት በጎደት ስራዎች ምክንያት ከተጋቢዎቹ
እንተኾይኑ ካብቶም ሰብ ሒዲር እቲ ሒዯ ነቲ ሒዯ ካሕሳ ክኸፍል አንደ ሇአንዯኛው ካሳ እንዱከፍሌ ሇማዴረግ የሚቻሇው፣
ንምግባር ዜከኣሌ፣
1. ነቲ ተግባር ዜፇፀሞ ወገን እዙ ንምግባር ሒሊፍነት ዗ይነበሮ 1. ስራውን የፇጸመው ወገን ይህንን ሇማዴረግ ሒሊፉነት
እንተኾይኑ፣ ያሌነበረው እንዯሆነ፣

2. የሀብት ጠባቂነቱ ተግባር በመጥፎ ዒይነት አስተዲዯር
2. ኣታሒሊሌዋ ሃፍቲ ካብ ሕማቕ ኣማሒዲዴራ ዜተበገሰ ተግባር
የተዯረገ እንዯሆነ ወይም በከሳሹ ሀብት ሊይ የማጭበርበር
እንተኾይኑ ወይ ኣብ ርእሲ ሃፍቲ ከሳሲ ናይ ምጭብርባር
ተግባር ተፇጽሞ እንዯሆነ ነው፡፡
ተግባር ዜተፇፀመ እንተኾይኑ እዩ፣
3. ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1ን 2ን ዜቐረበ ሕቶ 3. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 እና 2 መሰረት የሚቀርብ የካሳ
ካሕሳ እቲ ተፇፂሙ ዜበሃሌ ተግባር ሒዲር ቅዴሚ ምፍራሱ ጥያቄ ተፇጸመ የተባሇው ዴርጊት ጋብቻው ከመፍረሱ
ቅዴሚ ሒሙሽተ ዒመት እንተኾይኑ ተቐባሌነት የብለን፡፡ ከአምስት ዒመት በፉት የሆነ እንዯሆነ ተቀባይነት
አይኖረውም፡፡
ዒንቀፅ 110. ብ዗ይ ኣግባብ ብዚዕባ ምህፍታም አንቀጽ 110. ያሇ አግባብ ስሇመበሌጸግ
ኣብ መንጎ ሰብኣይን ሰበይትን ተፃባኢ ስምምዕነት እንተ዗ይሃሌዩ ባሌና ሚስት ተቃራኒ ስምምነት ካሊዯረጉ በስተቀር ከባሌና
ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ናይ ሒዱኦም ውሌቀ ሃፍቲ ካብ ዜኾነ ሚስት የአንዯኛው የግሌ ሀብት ንብረት የላሊኛው የግሌ ሀብት
ንብረት ነቲ ካሉእ ውሌቀ ሃፍቲ ወይ ካብ ሒባራዊ ሃፍቶም ወይም የጋራ ሀብታቸው ያሇ አግባብ መበሌጸጉን ያስረዲ
ብ዗ይኣግባብ ዜሃፍተመ ምዃኑ እንተኣረዱኡ ማሕበራዊ ቤት እንዯሆነ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤቱ ተገቢ ካሳ እንዱከፇሇው ሉያዜ
ፍርዱ ግቡእ ካሕሳ ክኸፍል ክእዜዜ ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 111. መሰሌ ዕዲ ሒተትቲ ብዚዕባ ምኽባር አንቀጽ 111. የዕዲ ጠያቂዎችን መብት ስሇማክበር
ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኦም ወይ ክሌቲኦም ብሒባር ከባሌና ሚስት አንዯኛው ወይም ሁሇቱም በጋራ በማሕበራዊ
ብማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ዜተረጋገፀ ወይ ክሌቲኦም ዗ኣመንለ ፍርዴ ቤት የተረጋገጠባቸው ወይም ሁሇቱም ያመኑት ዕዲ መኖሩ
ዕዲ ምህሊዉ ዜተፇሇጠ እንተኾይኑ እዙ ዕዲ ሃፍቲ ሰብኣይን የታወቀ እንዯሆነ፣ ይኸው ዕዲ የባሌና ሚስት ሀብት ከመከፊፇለ
ሰበይትን ቅዴሚ ምክፍፊለ ተቐኒሱ ንበዒሌ ዕዲ ዜኽፇሌ በፉት ተቀንሶ ሇባሇዕዲው የሚከፇሌ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
ዒንቀፅ 112. ምምቓሌ ሒበራዊ ሃፍቲ አንቀጽ 112. የጋራ ሀብትን ስሇማከፊፇሌ
1. እዝም ሌዕሌ ክብለ ተጠቒሶም ዗ሇዉ ዴንጋገታትን ኣብ 1. ከዙህ በሊይ የተጠቀሱትን ዴንጋጌዎች በጋብቻ ውሌ ወይም
ሒዲር ውዕሉ ወይ ሰብ ሒዲር ብዜፀንዕ ኩነታት በተጋቢዎች በሚጸና አኳኃን የተፇራረሙበትን ውልች
ዜተፇራረምልም ውዕሊትን ዜተሒሇዉ ኮይኖም፣ እንዯተጠበቁ ሆኖው፤
ሀ. መቐል ሒበራዊ ሃፍቲ ሰብ ሒዲር ዜፍፀም ማዕረ ብማዕረ ሀ. የተጋቢዎቹ የጋራ ሀብት ክፍፍሌ የሚፇጸመው በእኩሌ
ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፣
373
ሇ. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1(ሀ) ዜተፇፀመ ብዒይነት ማዕረ ሇ. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1(ሀ) የተፇጸመው በዒይነት
ንምክፍፊሌ ዗ይኽእሌ እንተኾይኑ እቲ ኣፇሊሊይ ብገን዗ብ እኩሌ ሇመከፊፇሌ የማይቻሌ እንዯሆነ ሌዩነቱ በገን዗ብ
ተሒሲቡ ክከሒሏስ ይግበር፣ ታስቦ እንዱካካስ ይዯረጋሌ፣
ሏ. ሃፍቲ ክፍፍሌ ክግበር እንከል ንሕዴ ሕዴ ሰብ ሒዲር ሏ. የሀብት ክፍፍለ በሚዯረግበት ጊዛ ሇእያንዲንደ ተጋቢ
ብዜበሇፀ ጠቓምነት ኣሇዎ እዩ ተባሂለ ዜተኣመነለ ንብረት በይበሌጥ ጠቃሚነት አሇው ተብል የታመነባቸው ንብረቶች
ብቐዲምነት ብዜረኽብለ ኣገባብ ክግበር ኣሇዎ፣ በቅዴሚያ በሚያገኝበት አግባብ መዯረግ አሇበት፡፡
ንኡስ ክፍሉ ክሌተ ንዐስ ክፍሌ ሁሇት

ኩነታት ፍትሕ የፍቺ ሁኔታዎች
ዒንቀፅ 113. ሒፇሻዊ ስርዒት አንቀጽ 113. ጠቅሊሊ ስርዒት
1. ካብዙ ቀፂልም ኣብ ዜተመሌከቱ ዒንቀፃት ዗ሇዉ 1. ከዙህ ቀጥል በተመሇከቱት አንቀጾች ያለት ዴንጋጌዎች
ዴንጋገታት ዜተሒሇዉ ኮይኖም ሰብ ሒዲር ኣብ ዜፊትሕለ እንዯተጠበቁ ሆነው ተጋቢዎቹ በተፊቱ ጊዛ የሀብታቸው
እዋን ርክብ ሃፍቶም ዜፃረ ካብ ክሌቲኦም ሒዯ ክመውት ግንኙነት የሚጣራው ከሁሇቱ አንደ በሞተ ጊዛ የሚዯረገው
እንተል ብዜግበር ስርዒት ምፅራይን መቐልን ንብረት የንብረት ማጣራትና ማከፊፇሌ ስርዒት ዒይነት ይሆናሌ፣
ዒይነት ይኸውን፡፡
2. ኣብ ውሽጢ እዝም ዒንቀፃት ተመሌኪቶም ዗ሇዉ ዴንጋገታት 2. በእነዙህ አንቀጾች ውስጥ የተመሇከቱት ዴንጋጌዎች
ብሒዲር ውዕሉ ኮነ ቅዴሚ ሒዲር ውዕሉ ምፍራሱ ሰብ ሒዲር በጋብቻው ውሌ ሆነ የጋብቻው ውሌ ከመፍረሱ በፉት
ብዜገብርዎ ብኻሌእ ዒይነት ስምምዕ ከምዜተርፍ ምግባር ተጋቢዎቹ በሚያዯርጉት በላሊ ዒይነት ስምምነት እንዱቀር
ኣይከኣሌን፡፡ ማዴረግ አይቻሌም፡፡
ዒንቀፅ 114. ኣብ ሒዲር ዜቐረበ ውህብቶን ጥቕምን አንቀጽ 114. በጋብቻ የቀረበ ስጦታና ጥቅም
1. ብምኽንያት ሒዲር ካብ ዜኾነ ይኹን ነቶም ሰብ ሒዲር 1. በጋብቻ ምክንያት ከማንኛውም ወገን ሇተጋቢዎቹ የሚሰጥ
ዜውሃብ ውህብቶን ጥቕምን እቲ ሒዲር ፀኒዐ ኣብ ዗ሇለ ስጦታና ጥቅም ጋብቻውን ጸንቶ ባሇበት ጊዛ ይሁን ከፇረሰ
እዋን ኮነ ዴሕሪ ምፍራስ እቲ ሒዲር ንውሃብቲ ወይ በኃሊ ስጦታውን ሇሰጡ ሰዎች ወይም ሇወራሾቻቸው በፍፁም
ንውሃብቲ ወረስቶም ፇፂሙ ኣይምሇስን፣ አይመሇስም፣
2. ብምኽንያት ሒዲር ካብ ሰብ ሒዲር ንሒዱኦም ወይ 2. በጋብቻ ምክንያት ከተጋቢዎቹ ሇአንደ ወይም ሇሁሇቱም
ንክሌቶኦም ካብ ሳሌሳይ ወገን ተገይሩ ዜነበረ ውህብቶ ተስፊ ከሶስተኛ ወገን ተዯርጎ የነበረው የስጦታ ተስፊ ቃሌ በስጦታ
ቃሌ ኣብ ሌዕሉ'ቶም ውህብቶ ተስፊ ቃሌ ዜሃቡ ግቡእነት ተስፊ ቃሌ ሰጪዎች ሊይ ግዳታን አያስከትሌም፡፡
ኣየስዕብን፡፡
ምዕራፍ ሽደሽተ ምዕራፍ ስዴስት

መርተዖ ሒዲር የጋብቻ ማስረጃ
ዒንቀፅ 115 ስርዒት ኣቀራርባ መርትዖ ሒዲር አንቀጽ 115 የጋብቻ ማስረጃን ያቀራረብ ስርዒት
ሒዲር ምፍፃሙ ምርዲእ ዜከኣሌ ኣብዙ ምዕራፍ ብዜተመሌከቱ ጋብቻ መፇጸሙን ማስረዲት የሚቻሇው በዙህ ምዕራፍ
መርትዖታት ጥራሕ'ዩ፡፡ በተመሇከቱት ማስረጃዎች ብቻ ነው ፡፡
ዒንቀፅ 116 መረዲእታ ፅሐፍ ሒዲር አንቀጽ 116 የጋብቻ የጽሐፍ ማስረጃ
1. ሒዲር ምፍፃሙ ምርዲእ ዜከኣሌ ሒዲር ኣብ ዜተፇፀመለ ዕሇት 1. ጋብቻ መፇጸሙን ማስረዲት የሚቻሇው ጋብቻው
ወይ ዴሕሪኡ ብመሰረት ሕጊ ተዲሉዩ ዜተውሃበ ናይ ሒዲር በተፇጸመበት ዕሇት ወይም ከዙያ በኃሊ በሕጉ መሰረት
መረዲእታ ምስክር ወረቐት ብምቕራብ እዩ፡፡ ተ዗ጋጅቶ የተሰጠውን የጋብቻ የምስክር ወረቀት በማቅረብ
ነው፡፡
374
2. እዙ ኣዋጅ ቅዴሚ ምፅዲቑ ዜተፇፀሙ ሒዲር ብመሰረት ኣብ 2. ይህ ኣዋጅ ከመፅዯቁ በፉት ሇተፇፀሙ ጋብቻዎች በ1952
1952 ዒ/ም ዜወፀ ሕጊ ፍትሃብሄር ኢትዮጵያን ሕጊ ቤተሰብ ዒ/ም በወጣው የኢትዮጵያ የፍትሃብሄር ሕግ እና በትግራይ
ትግራይ ኣዋጅ ቁፅሪ 33/91ን ዜቐርብ መርትዖ ሒዲር የቤተሰብ ህግ ኣዋጅ ቁጥር 33/91 ዒ/ም መሰረት የሚቀርብ
ተቐባሌነት ይህሌዎ፡፡ ማስረጃ ተቀባይነት ይኖረዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 117. ናይ ሒዲር ምስክር ወረቐት ኣብ዗የሇለ እዋን ብዚዕባ አንቀፅ 117. የጋብቻ ምስክር ወረቀት በማይኖርበት ጊዛ
ዜቐርብ መረዲእታ ስሇሚቀርብ ማስረጃ
ከይተመዜገበ ዜተረፇ ሒዲር ወይ መዜገብ ብምጥፍኡ ምኽንያት የጋብቻ ምዜገባ ሳይዯረግ የቀረ ወይም መዜገቡ በመጥፊቱ
ሒዲር ዜተፇፀመ ምዃኑ ብሒዲር ምስክር ወረቐት ምርዲእ ምክንያት ጋብቻ መፇጸሙን በጋብቻ ምስክር ወረቀት ሇማስረዲት
዗ይተኸኣሇ እንተኾይኑ ሒዲር ንምፍፃሙን ኩነታት ሒዲር ያሌተቻሇ እንዯሆነ፣ ጋብቻ ሇመፇጸሙና የጋብቻ ሁኔታ መኖሩን
ምህሊውን ብምርግጋፅ ምርዲእ ይከኣሌ፡፡ በማረጋገጥ ማስረዲት ይቻሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 118. ኩነታት ሒዲር ምህሊው (1) ትርጉም አንቀጽ 118. የጋብቻ ሁኔታ መኖር (1) ትርጓሜ
ሒዯ ወዱ ተባዕታይን ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይትን ኩነታት ሒዲር አንዴ ወንዴና አንዱት ሴት የጋብቻ ሁኔታ አሊቸው የሚባለት
ኣሇዎም ዜበሃለ ባዕልም ከም ሰብኣይን ሰበይትን ዜቖፅሩን ራሳቸውን እንዯባሌና ሚስት የሚቆጥሩና የሚኖሩ
ዜነበሩን ካብ ምዃኖም ንሊዕሉ ብኣዜማድምን ብሕብረተሰብን ከመሆናቸውም በሊይ ቤተ ዗መድቻቸውና ማኀበረሰቡ እንዲባሌና
ከም ሰብኣይን ሰበይትን ዜቕበሌዎም ኮይኖም እንትርከቡ እዩ፡፡ ሚስት የሚቀበሎቸው ሆነው ሲገኙ ነው፡፡
ዒንቀፅ 119.(2) ሒዲር ንምፍፃሙን ኩነታት ሒዲር ምህሊውን አንቀጽ 119. (2) ጋብቻ ሇመፇጸሙና የትዲር ሁኔታ ሇመኖሩ
ብዚዕባ ምርዲእ ስሇማስረዲት
1. ብመሰረት ሌዕሌ ክብሌ ብዜተመሌከተ ዒንቀፅ 118 ሒዯ ሰብ 1. ከዙህ በሊይ በተመሇከተው አንቀጽ 118 መሰረት አንዴ ሰው
ብባዕለን ምስ ባዕለ ሒዲር ኣሇኒ ምስ ዜበል ወገን ኩነታት በራሱና ከእርሱ ጋር ጋብቻ አሇኝ ከሚሇው ወገን ጋር የትዲር
ሒዲር ምህሊው ምርዲእ ዜኸኣሇ እንተኾይኑ፣ ማሕበራዊ ቤት ሁኔታ መኖሩን ሇማስረዲት የቻሇ እንዯሆነ፣ ማሕበራዊ
ፍርዱ ሒዲር ተፇፂሙ እዩ ብምባሌ ሕጋዊ ግምት ይወስዴ፣ ፍርዴ ቤቱ ጋብቻ ተፇጽሟሌ ሲሌ የህግ ግምት ይወስዲሌ፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተመሌከተ ግምት፣ ሒዲር 2. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1 የተመሇከተውን ግምት
዗ይምፍፃሙ ብዜኾነ ዒይነት ዗ተኣማምን መረዲእታ ጋብቻው አሇመፇጸሙን ማናቸውንም ዒይነት አስተማማኝ
ብምቕራብ ምፍራስ ይከኣሌ፡፡ ማስረጃ በማቅረብ ሇማፍረስ ይቻሊሌ፡፡
ምዕራፍ ሸውዒተ ምዕራፍ ሰባት
ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢርካ ብዚዕባ ጋብቻ ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስት አብሮ ሇመኖር
ምንባር
ዒንቀፅ 120 (1) ትርጉም አንቀጽ 120 (1) ትርጓሜ
ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢርካ ምንባር ጋብቻ ሳይፇጽሙ እንዯባሌና ሚስት መኖር ማሇት አንዴ ወንዴና
ማሇት ሒዯ ወዴን ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይትን ብሕጊ ዜፀንዕ ዒይነት አንዱት ሴት በህግ በሚጸና አኳኃን ጋብቻ ሳይፇጽሙ በትዲር
ሒዲር እንተይፇፀሙ ብመሌክዕ ሒዲር እንትነብሩ ማሇት'ዩ፡፡ መሌክ መኖሩ ማሇት ነው፡፡
ዒንቀፅ 121. (2) መብርሂ አንቀጽ 121. (2) ማብራሪያ

1. ሒዲር እንተይፇፀሙ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢሮም 1. ጋብቻ ሳይፇጽሙ እንዯባሌና ሚስት አብረው ኖሩ ሇማሇት
ይነብሩ ንምባሌ እቲ ወዴን እታ ጓሌ ኣንስተይትን ዗ርእዩዎ ወንዴየውና ሴትየዋ የሚያሳዩት ሁኔታ በህግ እንዯተጋቡ
ኩነታት (ተግባራት) ብሕጊ ከም ዜተማራዒዉ ዒይነት ሰባት ሰዎች ዒይነት መሆኑ አስፇሊጊና በቂ ነው፣
ምዃኑ ኣዴሊይን ብቑዕን እዩ ፡፡
2. ንሳሌሳይ ወገናት ከምዜተማራዒዉ ኮይኖም ክቐርቡ ኣዴሊይ 2. ሇሶስተኛ ወገኖች እንዲተጋቡ ሆነው መቅረብ አስፇሊጊ
ኣይኮነን፣ አይዯሇም፣
375
3. ሒዯ ወዴን ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይትን ብዜተፇሇጠን 3. አንዴ ወንዴና አንዱት ሴት በታወቀና በተዯጋገመ ሁኔታ
ብዜተዯጋገመን ፆታዊ ርክብ ምፍፃሞም ጥራሕ ኣብ መንጎ የሩካቤ ስጋ ግንኙነት መፇጸማቸው ብቻ በሁሇቱ መካከሌ
ክሌቲኦም ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ጋብቻ ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስት ግንኙነት አሊቸው
ርክብ ኣሇዎም ንምባሌ ብቑዕ ምኽንያት ኣይኮነን ፡፡ ሇማሇት በቂ ምክንያት አይዯሇም፡፡
ዒንቀፅ 122. ሒዲር ዜምዴና ዗የስዕብ ብዚዕባ ምዃኑ አንቀጽ 122. የጋብቻ ዜምዴና የማያስከትሌ ስሇመሆኑ
1. ሒዲር እንተይፇፀሙ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢርካ 1. ጋብቻ ሳይፇጽሙ እንዯባሌና ሚስት ኣብሮ መኖር
ምንባር፣ ኣብ መንጎ ስጋ ኣዜማዴ እቲ ወዱ ተባዕታይን ጓሌ በወንዴየውና በሴቲቱ የስጋ ዗መድች መካከሌ እንዱሁም
ኣንስተይትን ከምኡ'ውን ኣብ መንጎ ስጋ ኣዜማዴ እታ ጓሌ በሴትዮዋና በወንዴየው የስጋ ዗መድች መካከሌ አንዲችም
ኣንስተይትን ወዱ ተባዕታይን ዋሊ ሒንቲ ናይ ሒዲር የጋብቻ ዜምዴና አያስከትሌም፣
ዜምዴና ኣየስዕብን፣
2. ኮይኑ ግና ዜምዴና ሒዲር ኣብ዗ሇለ እዋን ንሒዲር ዜኽሌክለ 2. ሆኖም የጋብቻ ዜምዴና ባሇጊዛ ጋብቻን የሚከሇክለ
ዴንጋጌታት፣ ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይን ዴንጋጌዎች÷ ጋብቻ ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስት አብሮ
ሰበይትን ሒቢርካ ምንባር ኣብ ዜህሌወለ እዋን'ውን መኖር ባሇ ጊዛም ተፇጻሚ ይሆናለ፡፡
ተፇፀምቲ ይኾኑ፡፡
ዒንቀፅ 123. ወፃኢታት ሒበራዊ ናብረኦም ብዚዕባ ምሽፊን አንቀጽ 123. የጋራ ኑሮ ወጪያቸውን ስሇመሸፇን
ሒዲር እንተይፇፀሙ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢሮም ዜነበሩ ጋብቻ ሳይፇጽሙ እንዯባሌና ሚስት ኣብረው የሚኖሩ ሰዎች
ሰባት ወፃኢታት ሒባራዊ ናብረኦም ንምሽፊን ሕዴሕድም የጋራ ኑሮኣቸውን ወጪ ሇመሸፇን እያንዲንዲቸው
ከምዒቕምሞን ክእሇቶምን አስተዋፅኦ ክገብሩ ኣሇዎም፡፡ እንዯየአቅማቸውና ችልታቸው አስተዋጽኦ ማዴረግ አሇባቸው፡፡
ዒንቀፅ 124. ብዚዕባ ሒባራዊ ሃፍቲ አንቀጽ 124. ስሇጋራ ሃብት

1. ብዚዕባ ንብረት ምምሕዲር ዜምሌከት ዜገብሩዎ ውዕሉ 1. የንብረት አስተዲዯራቸው አስመሌክቶ የሚያዯርጉት ውሌ
ሕሌው ኮይኑ፣ ሒዲር እንተይፇፀሙ ከምሰብኣይን ሰበይትን እንዯተጠበቀ ሆኖ ጋብቻ ሳይፇጽሙ እንዯባሌና ሚስት
ሒቢሮም ዜነበሩ ሰባት ንሰሇስተ ዒመት ዗ኣክሌ ሒቢሮም ኣብረው የሚኖሩ ሰዎች ሇሶስት ዒመት ያክሌ ኣብረው ከኖሩ
እንተነቢሮም፣ ሒቢሮም ኣብ ዜነበሩለ እዋን ዗ፍረዩዎ በግንኙነቱ ውስጥ እያለ ያፇሩዋቸው ንብረቶች የጋራ
ንብረት ሒባራዊ ሃፍቶም ይኸውን፡፡ ሀብታቸው ይሆናለ፣
2. ነዙ ዜፃባእ መረዲእታ ክሳብ ዗ይቐረበ ሒቢሮም ኣብ ዜነብሩለ 2. ተቃራኒ ማስረጃ እስካሌቀረበ ዴረስ አብረው በመኖር ሊይ
ዜነብሮም ንብረት ሒቢሮም እንዲሃሇዉ ከምዜተጠረዩ እያለ የሚኖሯቸው ንብረቶች በግንኙነቱ ውስጥ እንዯተፇሩ
ሃፍቲታት ተጌሮም ይቑፀሩ፣ ሀብቶች ተዯርገው ይቆጠራለ፣
3. ጋብቻ ሳይፇጸሙ እንዯባሌና ሚስት አብረው የሚኖሩ ወንዴና
3. ሒዲር እንተይፇፀሙ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢሮም ዜነበሩ
ሴት የሚገቧቸው ዕዲዎች አብረው በሚኖሩበት ጊዛ ሇጋራ
ወዱ ተባዕታይን ጓሌ ኣንስተይትን ዗ኣተውዎም ዕዲታት ሒቢሮም
ኑሮአቸው ወይም ከግንኙነቱ የተወሇደ ሌጆችን መሰረታዊ
ኣብ ዜነብሩለ እዋን ንሒባራዊ ናብረኦም ወይ ካብቲ ርክብ
ፍሊጎቶች ሇማሟሊት ሲባሌ የተገቡ ዕዲዎች ሲሆኑ፣ ሇዕዲዎች
ንዜተወሇደ ቆሌዐት መሰረታዊ ዴላት ንምምሊእ ተባሂለ
አከፊፇሌ ሁሇቱም በአንዴነትና በተናጠሌ ኃሊፉነት
ዜተኣተዉ ዕዲታት እንትኾኑ፣ ነቶም ዕዲታት ኣከፊፍሊ
ኣሇባቸው፡፡
ክሌቲኦም ብሒባርን ብውሌቀን ሒሊፉነት ኣሇዎም፡፡
ዒንቀፅ 125. መሰሌ ምውራስ ዗የስዕብ ብዚዕባ ምዃኑ አንቀጽ 125. የመውረስ መብት የማያስከትሌ ስሇመሆኑ
ሒዲር እንተይፇፀሙ ከምሰብኣይን ሰበይትን ሒቢሮም ዜነብሩ ጋብቻ ሳይፇጸሙ እንዯባሌና ሚስት አብረው የሚኖሩ ወንዴና
ወዱ ተባዕታይን ጓሌ አንስተይትን ኣብ ነንሕዴሕድም ዜኾነ ሴት በመካከሊቸው ማናቸውም ዒይነት የመውረስ መብት
ይኹን ዒይነት መሰሌ ምውራስ ዗ስዕብ ኣይኮነን፡፡ የሚያስከትሌ ኣይዯሇም፡፡
376
ገፅ 33 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑ 116/1999
ዒንቀፅ 126. ሒባራዊ ንብረት ብዚዕባ ዗ስዕቦ ውፅኢት አንቀጽ 126. የጋራ ንብረት ስሇሚስከትሇው ውጤት
ኣብዙ ሕጊ ዒንቀፅ 124 ንኡስ ዒንቀፅ (1) ብዜተመሌከተ በዙህ ህግ አንቀጽ 124 ንዐስ አንቀጽ (1) በተመሇከተው መሰረት
መሰረት ሒባራዊ ሃፍቲ ኣብ ዜፍጠረለ እዋን ብዚዕባ እቲ የጋራ ሀብት በሚፇጠርበት ጊዛ ስሇንብረቱ አስተዲዯር፣ የሶሰተኛ
ንብረት ምምሕዲር፣ ኣከፊፍሊ ዕዲ ሳሌሳይ ወገንን ከይዱ ንብረት ወገን ዕዲ አከፊፇሌና ንብረት ማጣራት ሂዯት በዙህ ህግ በጋብቻ
ምፅራይን ኣመሌኪቱ ኣብዙ ሕጊ ኣብ ሒዲር ብዚዕባ ዜፍጠር ስሇሚፇጠር የጋራ ንብረትና የማጣራት ሂዯት የተነገሩት
ሒባራዊ ንብረትን ከይዱ ምፅራይን ዜተገሇፁ ዴንጋገታት (ዒንቀፅ ዴንጋጌዎች (አንቀጽ 107-114) ተፇጻሚነት ይኖራቸዋሌ፡፡
107-114) ተፇፃሚነት ይህሌዎም፡፡
ዒንቀፅ 127. ብዚዕባ ምውሊዴ ቆሌዐት አንቀጽ 127. ሌጆች ስሇመወሇዴ

ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢሮም ካብ ጋብቻ ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስት አብረው ከሚኖሩ ወንዴና
ዜነብሩ ወዱ ተባዕታይን ጓሌ ኣንስተይትን ዜተወሇደ ቆሌዐት ሴት የተወሇደት ሌጆች ተወሊጅነታቸው የሚያረጋገጠው በዙህ
ተወሊዴነቶም ዜረጋገፅ ኣብዙ ውሽጢ ሕጊ ብዚዕባ ተወሊዴነት ህግ ስሇመወሇዴ በሚሇው ምዕራፍ ውስጥ በተዯነገገው መሰረት
ኣብ ዜብሌ ምዕራፍ ብዜተዯንገገ መሰረት ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 128. ብዚዕባ ርክብ ምቁራፅ አንቀጽ 128. ግንኙነት ስሇመቋረጥ

1. ሒዲር እንተይፇፀሙ ከምሰብኣይን ሰበይትን ሒቢሮም 1. ጋብቻ ሳይፇጸሙ እንዯባሌና ሚስት አብረው የሚኖሩ
ዜነበሩ ወዱ ተባዕታይን ጓሌ ኣንስተይትን ርክቦም ኣብ ዜኾነ ወንዴና ሴት በማንኛውም ጊዛ ግንኙነታቸው እንዱያቋረጥ
እዋን ክቋረፅ ክገብሩ ይኽእለ፣ ማዴረግ ይችሊለ፣
2. ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 124 ብዚዕባ ሒባራዊ ሃፍቲ ዜተገሇፀ 2. በዙህ ኣዋጅ አንቀጽ 124 ስሇጋራ ሀብት የተነገረው
ሕሌው ኮይኑ እቲ ርክብ ክቋረፅ ዜገበረ ወገን ጥፍኣት እንዯተጠበቀ ሆኖ ግንኙነቱ እንዱቋረጥ ያዯረገው ወገን
እንዴሕር ዗ይፇፂሙ ካሕሳ ክኸፊሌ ኣይግዯዴን፡፡ ጥፊት ካሌፇጸመ በስተቀር ካሳ እንዱከፍሌ አይገዯዴም፡፡
ዒንቀፅ 129. ርክብ ብዚዕባ ምንባሩ ዜቐርብ መርተዖ አንቀጽ 129. ግንኙነት ስሇመኖሩ የሚቀርብ ማስረጃ
1. ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢርካ 1. ጋብቻ ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስት ኣብሮ ስሇመኖር፣
ብዚዕባ ምንባር÷ ኩነታት ርክብ ምንባሩ ብምርግጋፅ ምርዲእ የግንኙነቱ ሁኔታ መኖሩን በማረጋገጥ ማስረዲት ይቻሊሌ፣
ይከኣሌ፣
2. ሒዯ ወዱ ተባዕታይን ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይትን ሒዲር 2. አንዴ ወንዴና አንዱት ሴት ጋብቻ ሳይፇጽሙ እንዯባሌና
እንተይፇፀሙ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢሮም ሚስት አብረው ይኖራለ የሚባሇው ምንም እንኳን በሕጋዊ
ይነብሩ'ዮም ዜበሃሌ ብሕጋዊ መንገዱ ዜተኣተታዉ እኳ መንገዴ የተጋቡ ባይሆኑም እንዯተጋቡ ሰዎች ሁኔታ ሆነው
እንተ዗ይኮኑ ከም ኩነታት ሰብ ሒዲር ኮይኖም እንትራኣዩን ሲታዩና ቤተ዗መድቻቸውና ማኀበረሰቡ እንዯተጋቡ ሰዎች
ብቤተሰቦምን ብሕብረተሰብን ከምዜተማራዒዉ ሰባት የሚኖሩ ናቸው ብሇው ሲገምቷቸው ነው፣
ዜነብሩ'ዮም ኢልም እንትግምትዎም እዩ፡፡
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዜተመሌከተ ኩነታት ምንባሩ 3. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 2 የተመሇከተው ሁኔታ መኖሩን
ሒዱኡ ወገን ከረዴእ እንተኽኢለ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ አንዯኛው ወገን ሇማስረዲት የቻሇ እንዯሆነ፣ ማሕበራዊ
ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢሮም ዜነበሩ እዮም ብምባሌ ፍርዴ ቤቱ እንዯባሌና ሚስት አብረው የሚኖሩ ናቸው
ሕጋዊ ግምት ይወስዴ፣ በማሇት የህግ ግምት ይወስዲሌ፣
4. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (3) ዜተመሌከተ ሕጋዊ ግምት 4. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ (3) የተመሇከተውን የህግ
ብዜኾነ ዒይነት ዗ተኣማምን መረዲእታ ብምቕራብ ርክብ ግምት ማናቸውም ዒይነት አስተማማኝ ማስረጃ በማቅረብ
዗ይምንባሩ ብምርዲእ ምፍራስ ይከኣሌ፡፡ ግንኙነት ያሇመኖሩን በማስረዲት ማፍረስ ይቻሊሌ፡፡
377
ዒንቀፅ 130. ሒዲር እንተይተፇፀመ ዜግበሩ ካሌኦት ርክባት አንቀጽ 130. ጋብቻwww.abyssinialaw.com
ሳይፇጽም የሚዯረጉ ላልች ግንኙነቶች
1. ካብ ስርዒት ሒዲር ወይ ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይን 2. ከጋብቻ ስርዒት ወይም ጋብቻ ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስት
ሰበይትን ሒቢርካ ካብ ምንባር ወፃኢ ኣብ መንጎ ሒዯ ወዱ አብሮ ከመኖር ውጪ በአንዴ ወንዴና በአንዱት ሴት
ተባዕታይን ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይትን ዜግበሩ ካሌኦት ርክባት መካከሌ የሚዯረጉ ላልች ግንኙነቶች በህግ ፉት ምንም
ኣብ ቅዴሚ ሕጊ ምንም ዒይነት ውፅኢት ኣይህሌዎምን፣ ዒይነት ውጤት አይኖራቸውም፡፡
2. ኣብዙ ሕጊ ብዚዕባ ውሊዴ ጡብ ወይ ውሊዴ ብዚዕባ ምቕባሌ
ዜተወሰኑ ዴንጋጌታት ሕሌዋት ኮይኖም ብኸምዙ ዒይነት 2. በዙህ ህግ ስሇጉዴፇቻ ሌጅ ወይም ሌጅነትን ስሇመቀበሌ
ርክብ ዜተወሇደ ህፃናት ብ዗ይካ ምስ ኣዱኦም ምስ ካሌእ ሰብ የተወሰኑት ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ ሆነው ከእንዯዙህ ያሇ
ዜኾነ ዒይነት ሕጋዊ ርክብ ኣይህሌዎምን፡፡ ግንኙነት የተወሇደ ህፃናት ከእናታቸው በስተቀር ከላሊ
ሰው ጋር ማናቸውም ዒይነት ህጋዊ ግንኙት
አይኖራቸውም፡፡
ምዕራፍ ሾሞንተ
ኣብ ሒዲርን ኣብ ፍትሕን ከምኡ'ውን ኣብ ሒዲር እንተይተፇፀመ ምዕራፍ ስምንት
ከም ሰብኣይን በጋብቻ እና በፍቺ እንዱሁም ጋብቻ ሳይፇጸም እንዲባሌና ሚስት
ሰበይትን ሒቢርካ ብምንባር ዜሇዒለ ክርክራት ብዚዕባ ምውሳን አብሮ በመኖር
ክፍሉ ሒዯ የሚነሱ ክርክሮችን ስሇመወሰን
ሒፇሻዊ ክፍሌ አንዴ
ዒንቀፅ 131. ተፇፃምነት ብዚዕባ ዜህሌዎ ሕጊ ጠቅሊሊ
ኣብዙ ኣዋጅ ዜተመሌከቱ ስነ-ስርዒት ዴንጋገታት ሕሌዋት አንቀጽ 131. ተፇፃሚነት ስሇሚኖረው ህግ
ኮይኖም ኣብዙ ሕጊ ውሽጢ ኣብ ሌዕሉ ዜተመሌከቱ ዋኒናት ኣብ በዙህ ኣዋጅ የተመሇከቱት የስነ-ስርዒት ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ
ዜሇዒለ ክርክራት ዴንጋገታት ስነ-ስርዒት ፍትሃብሄር ሕጊ ሆነው በዙህ ህግ ውስጥ በተመሇከቱት ጉዲዮች ሊይ ሇሚነሱ
ኢትዮጵያ ተፇፃምነት ኣሇዎም፡፡ ክርክሮች የኢትዮጵያ የፍትሏብሄር ስነ-ስርዒት ህግ ዴንጋጌዎች
ተፇጻሚነት ይኖራቸዋሌ፡፡
ዒንቀፅ 132. ብዚዕባ ምፅራይ ሃፍቲ ሰብኣይ ሰበይትን ዜተዯንገጉ
ተፇፀሚ ምዃኖም አንቀጽ 132. የባሌና ሚስትን ሀብት ስሇማጣራት የተዯነገጉት
1. ሒዲር ዜፇረሰ ብፍትሕ ዋሊ እንተ዗ይኮነ ምፅራይ ሃፍቲ ተፇጻሚ ስሇመሆናቸው
ሰብኣይን ሰበይትን ዜምሌከት ኣብዙ ሕጊ ምዕራፍ 5 ክፍሉ- 1. ጋብቻ የፇረሰው በፍቺ ባይሆንም የባሌና ሚስትን ሀብት
ክሌተ ዜተዯንገጉ ከከም ኣግባብነቶም ተፇፀምቲ ይኾኑ፣ ስሇማጣራት ከዙህ በሊይ በምዕራፍ 5 ክፍሌ ሁሇት
የተዯነገጉት እንዯየአግባብነታቸው ተፇጻሚ ይሆናለ፣
2. ብፍሊይ ሒዲር ዜፇረሰ ብምኽንያት ሞት ኣብ ዜኾነለ እዋን
ኣብ መንጎ ብህይወት ዗ል በዒሌ ሒዲሩን ወረስቲ መዋትን 2. በተሇይም ጋብቻው የፇረሰው በሞት በሆነ ጊዛ በህይወት
ኣብ ንብረት ክፍፍሌ ብዜተመሌከተ ክርክር እንትሇዒሌ፣ ባሇው ተጋቢ እና በሟች ወራሾች መካከሌ የንብረት ክፍፍሌን
ብዚዕባ ምፅራይ ሃፍቲ ሰብኣይን ሰበይትን ኣብ ምዕራፍ 5 በተመሇከተ ክርክር የተነሳ እንዯሆነ፣ የባሌና ሚስትን ሃብት
ክፍሉ ክሌተ እዙ ሕጊ ዜተዯንገጉ ከከም ኣግባብነቶም ስሇማጣራት በዙህ ህግ በምዕራፍ 5 ክፍሌ ሁሇት ሊይ
ተፇፀምቲ ይኾኑ፡፡ የተዯነገጉት እንዯየአግባብነታቸው ተፇጻሚ ይሆናለ፡፡
ዒንቀፅ 133. ብዚዕባ ክርክር ሰብኣይን ሰበይትን ዜረኣየለ ኣግባብ አንቀጽ 133. የባሌና ሚስት ክርክር ስሇሚታይበት ሁነታ
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ክርክር ሰብኣይን ሰበይትን ኣብዜርእየለ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤቱ የባሌና ሚስትን ክርክር በሚያይበት ጊዛ
እዋን ከምኩነታቱ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትረኽቦ፣ ሰብኣይን እንዯነገሩ ሁኔታ አስፇሊጊ ሆኖ ካገኘው፣ ባሌና ሚስቱን
ሰበይትን ብሒባር ወይ ነንሕዴ ሕድም እንተ዗ራርብ፣ ወይ ነቲ በአንዴነት ወይም በተናጠሌ ሲያነጋግር ወይም ጉዲዩን
ዋኒን እንትምርምርን ምስክር እንትሰምዕን ብዕፅው መጋባእያ ሲመረምርና ምስክር ሲሰማ በዜግ ችልት ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
378
ዒንቀፅ 134. ብዚዕባ ኣወሃህባ ውሳነ www.abyssinialaw.com

አንቀጽ 134. ስሇውሳኔ አሰጣጥ
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ኣዴሊይን ግቡእን ኮይኑ እንትርኽቦ ፍትሕ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤቱ አስፇሊጊና ተገቢ ሆኖ ሲያገኘው ፍቺ
ኣብ ዜውሰነለ እዋን ናይቶም ሰብ ሒዲርን ወይ ኣዜማድምን በሚወሰንበት ጊዛ የተጋቢዎችን ወይም የ዗መድቻቸውን መሌካም
ፅቡቕ ሽም ንምሕሊው ዜርዜር ጉዲያት ካብ ምቅሊዕ ብምቑጣብ ስም ሇመጠበቅ ዜርዜር ጉዲዮችን ከመተቸት በመቆጠብ ፍቺውን
ውሳነ ፍትሕ ንምሃብ ዗ኽእለ ምኽንያታት ምህሊዎም ጥራሕ ኣብ ሇመወሰን የሚያስችለ ምክንያቶች መኖራቸውን ብቻ በውሳኔው
ውሳኒኡ ከስፍር ይኽእሌ፡፡ ሊይ ሉያሰፍር ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 135. ብዚዕባ ይግባኣኒ አንቀጽ 135. ስሇይግባኝ

ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ፍትሕ ምውሳኑ ጥራሕ መሰረት ብምግባር ማሕበራዊ ፍርዴ ቤቱ ፍቺ መወሰኑን ብቻ መሰረት በማዴረግ
ይግበኣኒ ምሕታት ኣይከኣሌን፡፡ ይግባኝ መጠየቅ አይቻሌም፡፡
ዒንቀፅ 136. ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ብዚዕባ ህፃናት ኣተሒሊሌዋን አንቀጽ 136. የሌጆችን አጠባበቅና አያያዜ በሚመሇከት
ኣታሒሕዚን ብዜምሌከት ዜህቦ ውሳነ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤቱ ስሇሚሰጠው ውሳኔ
1. ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ሒዲር ክፇርስ እንትውሰን ህፃናት ምስ 1. ማሕበራዊ ፍርዴ ቤቱ ጋብቻውን እንዱፇርስ ሲወስን ሌጆች
መን ክነብሩ ከምዜግባእ፣ ብዚዕባ ትምህርቶምን ኣተሒሊሌዋ ከማን ጋር ሉኖሩ እንዯሚገባ፣ ስሇትምህርታቸው እና
ጥዕነኦምን፣ ብዚዕባ ቀሇቦምን ብሒፇሻ ብዚዕባ ኣነባብረኦምን ስሇጤናቸው አጠባበቅ ስሇቀሇባቸውና ባጠቃሊይ
ከምኡ'ውን ወሇዴን ዯቆምን ክጠያየቑ ብዚዕባ ዗ሇዎም ስሇአኗኗራቸው እንዱሁም ወሊጆችና ሌጆቻቸው ሇመጠያየቅ
መሰሌ ክውስን ኣሇዎ፡፡ ስሊሊቸው መብት መወሰን አሇበት፣
2. ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. ማሕበራዊ ፍርዴ ቤቱ በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1
ብዜተመሌከተ ኩነታት ውሳነ ኣብ ዜህበለ እዋን ናይ ወሇዱ በተመሇከተው ሁኔታ ውሳኔ በሚሰጥበት ጊዛ የወሊጆችን
ኣታዊ፣ ዕዴመ፣ ጥዕናን ኩነታት መነባብሮን ከምኡ'ውን የገቢ፣ የዕዴሜ፣ የጤና እና የአኗኗር ሁኔታ እንዱሁም
ዕዴመ ህፃናትን ጥቕሞምን ዴላቶምን ዜሕሇወለ ኩነታት የሌጆቹን ዕዴሜ፣ ጥቅማቸውና ፍሊጎታቸው የሚጠበቅበት
ከገናዜብ ኣሇዎ፡፡ ሁኔታ ማገና዗ብ ይኖርበታሌ፣
3. ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ብመሰረት እዙ ዒንቀፅ ብዚዕባ ህፃናት 3. ማሕበራዊ ፍርዴ ቤቱ በዙህ አንቀጽ መሰረት ስሇሌጆች
ኣታሒሕዚን ኣተሒሊሌዋን ዜህቦ ውሳነ ብምኽንያት አያያዜና አጠባበቅ የሚሰጠው ውሳኔ የሁኔታዎች መሇወጥን
ምሌውዋጥ ኩነታት ብምግባር ዜቐርብ ሕቶ ክማሒየሽ ወይ ምክንያት በማዴረግ በሚቀርብ ጥያቄ ሉሻሻሌ ወይም
ክሌወጥ ይኽእሌ ፡፡ ሉሇወጥ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 137. ሒዲር እንተይተፇፀመ ከምሰብኣይ ን ሰበይትን አንቀጽ 137. ጋብቻ ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስት አብሮ ስሇመኖር
ሒቢርካ ብዚዕባ ምንባር በዙህ ክፍሌ የተመሇከቱት ዴንጋኔዎች እንዯየ አግባብነታ ቸው
ኣብዙ ክፍሉ ዜተመሌከቱ ዴንጋጌታት ከከም ኣግባብነቶም ኣብ ጋብቻ ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስት አብረው በሚኖሩ ሰዎችም
ሌዕሉ ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢሮም ሊይ ተፇጻሚ ይሆናለ፡፡
ኣብ ዜነብሩ ሰባት'ውን ተፇፀምቲ ይኾኑ፡፡
ክፍሌ ሁሇት
ክፍሉ ክሌተ ስሇፍርዴ ቤት ስሌጣን
ብዚዕባ ስሌጣን ቤት ፍርዱ አንቀጽ 138. የሚጸና ጋብቻ ስሇመኖሩ
ዒንቀፅ 138. ዜፀንዕ ሒዲር ምህሊው 1. ጋብቻ የተፇጸመ ወይም የሚጸና ስሇመሆኑ ክርክር
1. ሒዲር ዜተፇፀመ ወይ ዜፀንዕ ብዚዕባ ምዃኑ ክርክር የተነሳ እንዯሆነ ጉዲዩን አይቶ ሇመወሰን ስሌጣን
እንዴሕር ተሊዑለ ነቲ ዋኒን ሪኡ ክውስን ስሌጣን ዜህሌዎ የሚኖረው ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ብቻ ነው፡፡
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ጥራሕ እዩ፡፡ 2. ማህበራዊ ፍርዴ ቤት ማሇት በአዋጅ ቁጥር 32/1990
2. ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ማሇት ብኣዋጅ ቁፅሪ 32/1990 የተቋቋመ ፍርዴ ቤት ነው፡፡
ዜተጣየሸ ቤት ፍርዱ እዩ፡፡
379
ዒንቀፅ 139. ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣ ይን ሰበይትን አንቀጽ 139. ጋብቻ www.abyssinialaw.com
ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስት አብሮ መኖር
ሒቢርካ ምንባር
1. ኣብ መንጎ ሒዯ ወዱ ተባዕታይን ሒንቲ ጓሌ ኣንስተይትን 1. በአንዴ ወንዴና በአንዱት ሴት መካከሌ ጋብቻ ሳይፇጸም
ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢርካ እንዯባሌና ሚስት አብሮ የመኖር ግንኙነት ስሇመኖሩ
ምንባር ርክብ ብዚዕባ ምንባሩ ክርክር እንዴሕር ተሊዑለ ነቲ ክርክር የተነሳ እንዯሆነ ጉዲዩን አይቶ ሇመወሰን ስሌጣን
ዋኒን ሪኡ ክውሰን ስሌጣን ዜህሌዎ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ የሚኖረው ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ብቻ ነው፣
ጥራሕ'ዩ፡፡
2. ከምኡ'ውን ብምኽንያት እዙ ርክብ ንዜሇዒለ ሞጎታት ውሳነ 2. እንዱሁም በዙህ ግንኙነት ምክንያት ሇሚነሱ ክርክሮች ውሳኔ
ዜህብ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ጥራሕ እዩ፡፡ የሚሰጠው ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ብቻ ነው፡፡
ዒንቀፅ 140. ሕቶ ፍትሕ፣ ብምኽንያት ፍትሕ ዜሇዒሌ ክትዒት አንቀጽ 140. የፍቺ ጥያቄ፣ በፍቺ ምክንያት የሚነሱ ክርክሮችና
ፍትሕ ንምፍፃሙ ምርግጋፅን ፍቺ መፇጸሙን ማረጋገጥ
1. ብሰብኣይን ሰበይትን ወይ ካብ ክሌቲኦም ብሒዱኦም 1. በባሌና ሚሰት ወይም ከሁሇቱ በአንዯኛው የሚቀርብ የፍቺ
ዜቐርብ ሕቶ ፍትሕ ንክውሰን ዜቐርብ ናብ ማሕበራዊ ቤት ጥያቄ እንዱወሰን የሚቀርበው ወዯ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
ፍርዱ ጥራሕ እዩ፣ ብቻ ነው፣
2. ብምኽንያት ፍትሕ ዜሇዒሌ ክትዕ ዜቐርብ ናብቲ ውሳነ 2. በፍቺ ምክንያት የሚነሳ ክርክር የሚቀርበው ወዯ የፍቺ ውሳኔ
ፍትሕ ዜሃበ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ'ዩ፡፡ ሇሰጠው ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ነው፣
3. ውሳነ ፍትሕ ዜተውሃበ ምዃኑን ዗ይምዃኑን ምርግጋፅ 3. የፍቺ ውሳኔ የተሰጠ መሆኑና አሇመሆኑን ማረጋገጥ የሚችሌ
ዜኽእሌ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ'ዩ፡፡ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ነው፡፡
ዒንቀፅ 141. ኣብ ውሽጢ ሒዲር ዜፍጠር ዗ይምርዴዲእ አንቀጽ 141. በጋብቻ ውስጥ ስሇሚፇጠሩ አሇመግባባቶች
1. ኣብ መንጎ ሰብኣይን ሰበይትን ኣብ ውሽጢ ሒዲር ዜሇዒለ 1. በባሌና ሚስት መካከሌ በትዲራቸው ውስጥ የሚነሱ ችግሮች
ፀገማት መርሚሮም ዲይነት ዜህቡ ኣብቲ ሰብኣይን ሰበይትን መርምረው ዲኝነት የሚሰጡ ባሌና ሚስት በሚኖሩበት ቦታ
ዜነብሩለ ዜርከቡ ዲያኑ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ እዮም፣ የሚገኙ የማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ዲኞች ናቸው፣
2. ባሌና ሚስት ጉዲያቸው በግሌ በመረጥዋቸው ሽማግላዎች
2. ሰብኣይን ሰበይቲን ጉዲዮም ብውሌቀ ብዜመረፅዎም
እንዱታይሊቸው ከፇሇጉ በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1
ሽማግሇታት ክረኣየልም እንተዯሌዮም ግና ኣብዙ ዒንቀፅ
የተገሇጸው ዴንጋጌ የሚከሇክሊቸው አይሆንም፡፡
ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዜተገሇፀ ዴንጋገ ዜኽሌክልም ኣይኸውንን፡፡
አንቀጽ 142. በሞት ምክንያት የሚፇርስ ጋብቻ

ዒንቀፅ 142. ብምኽንያት ሞት ዜፇርስ ሒዲር ጋብቻ የፇረሰው በባሌ ወይም ሚስት ሞት ምክንያት በሆነበት
ሒዲር ዜፇረሰ ብምኽንያት ሞት ሰብኣይ ወይ ሰበይቲ ኣብ ጊዛ ይህን ተከትል የሚነሳ ክርክር የሚቀርበው ወዯ ማሕበራዊ
ዜኾነለ እዋን ነዙ ስዑቡ ዜሇዒሌ ክትዕ ዜቐርብ ናብ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ነው፡፡ እንዱሁም ይህንን መርምሮ ውሳኔ የመስጠት
ቤት ፍርዱ እዩ፡፡ ከምኡ' ውን ነዙ መርሚሩ ውሳነ ክህብ ስሌጣን ስሌጣን ያሇው ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ነው፡፡
዗ሇዎ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ እዩ፡፡
ምዕራፍ ዗ጠኝ
ስሇጋብቻ ምዜገባ
ምዕራፍ ትሻዒተ
አንቀጽ 143. የጋብቻ ማስረጃ ዒይነት
ብዚዕባ ሒዲር ምዜገባ
1. ጋብቻ የተፇጸመ ሇመሆኑ የሚያጠራጥር ወይም
ዒንቀፅ 143. ዒይነት መርትዖ ሒዲር
የሚያከራክር ሆኖ ሲገኝ የጋብቻ ምዜገባ የምስክር ወረቀት
1. ሒዲር ዜተፇፀመ ምዃኑ ዗ጠራጥር ወይ ዗ካትዕ ኮይኑ
በማቅረብ ይረጋገጣሌ፣
እንትርከብ ምስክር ወረቐት ሒዲር ምዜገባ ብምቕራብ
ይረጋገፅ፣
380
2. ምስክር ወረቐት ሒዲር ምዜገባ እንተጠፉኡ በቶም ኣብቲ 2. የጋብቻ ምዜገባ www.abyssinialaw.com
የምስክር ወረቀት ከጠፊ በጋብቻ ምዜገባ
ምዜገባ ምስክር ወረቐት ሒዲር ዜፇረሙ መሰኻኽር ወይ ምስክር ወረቀት ሊይ የፇረሙ ምስክሮች ወይም ጋብቻውን
ነቲ ሒዲር ዜመዜገበ ሰራሕተኛ ብምምስካር ሒዲር ዜተፇፀመ የመ዗ገበ ሰራተኛ በማስመስከር ጋብቻ የተፇጸመ መሆኑን
ምዃኑ ምርግጋፅ ይከኣሌ፡፡ ማረጋገጥ ይቻሊሌ፡፡

ኣመዲዴባ ሰራሕተኛታት ምዜገባ ሒዲር የጋብቻ ምዜገባ ሰራተኞች አመዲዯብ
ዒንቀፅ 144. ብብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜምዯቡ አንቀጽ 144. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብዚዕባ ምዃኖም ስሇመመዯባቸው
1. ብብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዜምዯቡ 1. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የሚመዯቡ የጋብቻ
ሰራሕተኛታት ምዜገባ ሒዲር መንግስቲ ኣዴሊይ እዩ ኣብ ምዜገባ ሰራተኞች መንግስት አስፇሊጊ ነው በሚሇው ቦታ
ዜበል ቦታ ቤት ፅሕፇት ከጣይሽ ይኽእሌ፣ የጋብቻ ምዜገባ ጽህፇት ቤት ሉያቋቁም ይችሊሌ፣
2. ኣብ ሕዴ ሕዴ ቤት ፅሕፇት ዜምዯቡ ዋናን ሒገዜን 2. በእያንዲንደ ጽህፇት ቤት የሚመዯቡ ዋና እና ረዲት የጋብቻ
ሰራሕተኛታት ሒዲር ምዜገባ እንትህሌው፣ ዋና ሒዲር ምዜገባ ሰራተኞች ሲኖሩ፣ ዋና የጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛ
መዜጋቢ ሰራሕተኛ ብዜኾነ ምኽንያት ኣብ ስርሐ በሆነ ምክንያት በስራ ገበታው በማይገኝበት ጊዛ ረዲት
ኣብ዗ይርከበለ እዋን ሒጋዙ ሰራሕተኛ ሒዲር ምዜገባ የጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛው ተተክቶ ይሰራሌ፣
ተተኪኡ ይሰርሕ፣
3. እቲ ዋና ሰራሕተኛ ሒዲር ምዜገባ ኣብ ዗ይህሌወለ እዋን 3. ዋናው የጋብቻ ምዜገባ ሰራተኛ በማይኖርበት ጊዛ ረዲት
ሒጋዙ ሰራሕተኛ ሒዲር ምዜገባ ዜፍፅሞ ምዜገባ ማዕረ የጋብቻ ምዜገባ ሰራተኛው የሚያከናውነው ምዜገባ እኩሌ
ተቐባሌነትን ዋጋን ይህሌዎ፣ ተቀባይነትና ዋጋ ይኖረዋሌ፣
4. ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትረኽቦ 4. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው
ስራሕቲ ሒዲር ምዜገባ ኣግባብ ኣሇዎ ንዜብል ቢሮ ወይ ቤት የጋብቻ ምዜገባ ሰራዎች አግባብነት አሇው ሇሚሇው ቢሮ
ፅሕፇት ብሒሊፉነት ክህቦ ይኽእሌ'ዩ፡፡ ወይም ጽህፇት ቤት በኃሊፉነት ሉሰጠው ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 145. ብዚዕባ ምዜገባ ፍትሕ፣ ሌዯትን ሞትን አንቀፅ 145. ስሇፍች፣ ሌዯትና ሞት ምዜገባ
ምዜገባ ፍትሕ፣ ሌዯትን ሞትን ኣብ ኣንቀፅ 144 ብዜተጠቀሰ የፍች፣ ሌዯትና ሞት ምዜገባ በአንቀፅ 144 በተጠቀሰው የጋብቻ
ሰራሕተኛ ምዜገባ ሒዲር ብተመሳሳሉ ኣግባብ ዜፍፀም ይኸውን፡፡ መዜጋቢ ሰራተኛ በተመሳሳይ ኣገባብ የሚፇፀም ይሆናሌ፡፡

ተግባር ሰራሕተኛ ሒዲር ምዜገባ የጋብቻ ምዜገባ ሰራተኛ ተግባር
ዒንቀፅ 146. መትከሌ አንቀጽ 146. መሰረቱ
1. ተግባር ሰራሕተኛ ሒዲር ምዜገባ ኣብቲ ዜተመዯበለ ቤት 1. የጋብቻ ምዜገባ ሰራተኛ ተግባር በተመዯበበት ጽህፇት ቤት
ፅሕፇት ዜፍፀም ሒዲር ምምዜጋብን ሰነዲት ዒቒብካ የሚፇጸምውን ጋብቻ መመዜገብና ሰነድች ጠብቆ ማስቀመጥ
ምቕማጥን'ዩ ፣ ነው፣
2. ሰብ ሒዲር ወይ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ኣብ ዜሒትዎ እዋን 2. ተጋቢዎች ወይም ፍርዴ ቤት በሚጠይቁት ጊዛ የጋብቻ
ትኽክሇኛ ቅዲሕ ሒዲር ምዜገባ ይህብ፡፡ ምዜገባው ትክክሇኛና ቅጅ ይሰጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 147. ኣታሒሕዚ ሰነዴ ምዜገባ አንቀጽ 147. የምዜገባ ሰነዴ አያያዜ
ኣብ ሕዴ ሕዴ ቤት ፅሕፇት ዜምዯቡ ሰራሕተኛታት ምዜገባ በእያንዲንደ ጽህፇት ቤት የሚመዯቡ የጋብቻ ምዜገባ ሰራተኞች
ሒዲር ነዙ ስራሕ ጥራሕ ዜውዕሌ ዜተፇሇየ መዜገብ ይህሌዎም፡፡ ሇዙህ ስራ ብቻ የሚውሌ የተሇየ መዜገብ ይኖራቸዋሌ፡፡
381
ዒንቀፅ 148. ሰነዴ ሒዲር ምዜገባ ክሕዝም ዜግባእ ዜርዜር ነገራት አንቀጽ 148. የጋብቻ ምዜገባ ሰነዴ ሉይዚቸው የሚገባ ዜርዜር
1. ሙለእ ሽም ሰብኣይን ሰበይትን፣ ዜተወሇዴለ ዕሇትን ቦታን፣ ነገሮች
2. ሒዲር እንትፍፀም ዜነበሩ መሰኻኽር ሽም፣ 1. የባሌና ሚስት ሙለ ስም፣ የተወሇደበት ዕሇትና ቦታ፣
3. ሒዲር ዜተፇፀመለ ቦታ፣ 2. ጋብቻው ሲፇጸም የነበሩ ምስክሮች ስም፣
4. ሒዲር ዜተፇፀመለ ዕሇትን ዒመተ ምህረትን፣ 3. ጋብቻው የተፇጸመበት ቦታ፣
5. ሽምን ፉርማን ስነ-ስርዒት ሒዲር እንትፍፀም ወይ ብዴሕሪኡ 4. ጋብቻው የተፇጸመበት ዕሇትና ዒመተ ምህረት፣
ነቶም ተማራዒውትን መሰኻኽርን ተቐቢለ ዗ፇራረሞም 5. የጋብቻው ስነ-ስርዒት ሲፇጸም ወይም ከዚ በኃሊ ተጋቢዎቹንና
ሰራሕተኛ ምዜገባ ሒዲር፡፡ ምስክሮቹን ተቀብል ያፇራረማቸው የጋብቻ ምዜገባ ሰራተኛ
ስምና ፉርማ፡፡
ዒንቀፅ 149. ዜተፇፀመ ሒዲር ዜምዜገበለ እዋን
1. ብዜኾነ ስርዒት ሒዲር ዜፇፀሙ ሰብኣይን ሰበይትን ኣብቲ አንቀጽ 149. የተፇጸመው ጋብቻ የሚመ዗ገብበት ጊዛ
ሒዲር ዜተፇፀመለ ዕሇት ወይ ዴሕሪኡ ኣብ ሒዲር 1. በማንኛውም ስርዒት ጋብቻ የፇጸሙ ባሌና ሚስት ጋብቻ
ዜተፇፀመለ ቦታ ወይ ኣብዜነብርለ ቦታ ናብ ዜርከብ ቤት በተፇጸመበት ዕሇት ወይም ከዚ በኃሊ ጋብቻ በተፇጸመበት
ፅሕፇት ሒዲር ምዜገባ ብኣካሌ ብምቕራብ ክምዜገቡ ቦታ ወይም በሚኖሩበት ቦታ ወዯሚገኘው የጋብቻ ምዜገባ
ኣሇዎም፡፡ ጽህፇት ቤት በአካሌ በመቅረብ መመዜገብ አሇባቸው፡፡
2. ኣብ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ዜተጠቐሰ ሕሌው ኮይኑ እቲ ምዜገባ

ዜካየዴ ሒዲር ካብዜተፇፀመለ ዕሇት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 2. በንኡስ ኣንቀፅ 1 የተጠቀሰው እንዯተጠበቀ ሆኖ ምዜገባው
ሽዴሽተ ወርሑ ጥራሕ ክኸውን ኣሇዎ፡፡ የሚካሄዯው ጋብቻው ከተፇፀመበት ቀን ጀምሮ በስዴስት
ወራት ውስጥ ብቻ መሆን ኣሇበት፡፡
ዒንቀፅ 150. ተቐባሌነት ሒዲር

ኣብ ቤት ፅሕፇት ሒዲር ምዜገባ ቀሪቡ ሕጋዊ መዏቀኒታት አንቀጽ 150. የጋብቻው ተቀባይነት
ኣማሉኡ ዜተመዜገበ ሒዲር ሙለእ ተቐባሌነት ኣሇዎ፡፡ በጋብቻ ምዜገባ ጽህፇት ቤት ቀርቦ ሕጋዊ መስፇርቶችን
አሟሌቶ የተመ዗ገበ ጋብቻ ሙለ ተቀባይነት አሇው፡፡
ዒንቀፅ 151. ግቡእ ሒዲር መዜጋቢ ሰራሕተኛ
1. ኣብ ኢደ ዜርከቡ ሰነዲት ሒዲር ምዜገባ ብግቡእን አንቀጽ 151. የጋብቻ ምዜገባ ሰራተኛ ግዳታ
ብጥንቃቐን ምሒዜ፣ 1. በእጁ ሊይ የሚገኙትን የጋብቻ ምዜገባ ሰነድች በተገቢውና
2. ኣብ ሒሇውኡ ዜርከቡ ሰነዲት ሒዲር ምዜገባ ብሕጊ ኣብ በጥንቃቄ መያዜ ፣
ዜተወሰነለ እዋን ውሽጢ ናብ ብሌዕሉኡ ዗ል ሒዲር ምዜገባ 2. በእርሱ ጥበቃ የሚገኙትን የጋብቻ ምዜገባ ሰነድች በህግ
መሒውር ምትሕሌሊፍ፣ በተወሰነሇት ጊዛ ውስጥ ከእርሱ በሊይ ወዯአሇው የጋብቻ
3. ኣብ ኢደ ዜርከቡ ሰነዲት ምዜገባ ሒዲር ብተፇጥሮ ይኹን መዜጋቢ አካሌ ማስተሊሊፍ፣
ብኻሌኦት ምኽንያታት ጉዴኣት እንተበፂሐዎም 3. በእጁ የሚገኙትን የጋብቻ ምዜገባ ሰነድች በተፇጥሮ ይሁን
ብቕሌጡፍ ናብ ብሌዕሉኡ ዗ል ኣካሌ ሪፖርት ምግባር፣ በላልች ምክንያቶች ጉዲት ቢዯርስባቸው በፍጥነት ሇበሊይ
4. ኣብ መንጎ ተመራዒውቲ ፡- አካሌ ሪፖርት ማዴረግ፣
ሀ) ካሉእ ስሩዕ ሒዲር ዗ይብልም ምዃኖም፣ 4. በተጋቢዎቹ መካከሌ፡-
ሇ) ዜምዴና ስጋ ወይ ሒዲር ዗ይብልም ምዃኖም፣ ሀ. ላሊ መዯበኛ ጋብቻ የላሊቸው መሆኑን፣
ሏ) ተመራዒውቲ ዕዴሚኦም 18 ዒመት ዜመሌአ ምዃኑ፣ ሇ. የስጋ ወይም የጋብቻ ዜምዴና የላሊቸው መሆኑን፣
መ) ተመራዒውቲ ብኣካሌ ዜቐረቡ ምዃኖምን፣ ሏ. ተጋቢዎቹ ዕዴሜያቸው 18 ዒመት የሞሊው መሆኑን፣
ረ) መሰኻኽር ኣብ ቅዴሚ ተመራዒውቲ ምስክርነቶም ዜሃቡ መ. ተጋቢዎቹ በአካሌ የቀረቡ መሆናቸውን፣
ምዃኖም ናይ ምርግጋፅ ሒሊፉነት ኣሇዎ፡፡ ረ. ምስክሮች በተጋቢዎች ፉት ምስክርነታቸው የሰጡ
መሆናቸው የማረጋገጥ ሃሊፉነት አሇበት፡፡
382
ዒንቀፅ 152. ቅፅዒት አንቀጽ 152. ቅጣት www.abyssinialaw.com

ኣብዙ ምዕራፍ ዜተዯንገጉ ሕጊታት ብምትሕሌሊፍ ስራሕቲ በዙህ ምዕራፍ የተዯነገጉ ሕጎች በመተሊሊፍ የጋብቻ ምዜገባ
ሒዲር ምዜገባ ኣብ ሌዕሉ ዜፇፀሙ ስራሕተኛታት ምዜገባ ሒዲር ስራዎች የፇጸሙ የጋብቻ ምዜገባ ስራተኞች ሊይ በወንጀሌ ህግ
ኣብ መቕፅዑ ሕጊ ገበን ዜተዯንገጉ ቅፅዒታት ተፇፀምቲ ይኾኑ፡፡ የተዯነገጉ ቅጣቶች ተፇጻሚዎች ይሆናለ፡፡
ምዕራፍ ዒሰርተ
ብዚዕባ ተወሊዴነት ምዕራፍ አስር
ክፍሉ ሒዯ ስሇመወሇዴ
ኣቦነትን ኣዯነትን ብዚዕባ ምፍሊጥ ክፍሌ አንዴ
ንኡስ ክፍሉ ሒዯ አባትነትንና እናትነትን ስሇማወቅ
ሒፇሻዊ ዴንጋገ ንዐስ ክፍሌ አንዴ
ዒንቀፅ 153. ናይዙ ሕጊ ዴንጋገታት መገዯዴቲ ብዚዕባ ምዃኖም አጠቃሊይ ዴንጋጌ
እቲ ሕጊ ብግሌፂ ዜፇቅዴ እንተ዗ይኮይኑ ብዚዕባ ምፍሊጥ አንቀጽ 153. የሕጉ ዴንጋጌዎች አስገዲጅ ስሇመሆናቸው
ኣቦነትን ኣድነትን ኣብዙ ሕጊ ዜተመሌከቱ ዴንጋገታት ሕጉ በግሌጽ የሚፇቅዴ ካሌሆነ በስተቀር አባትነትና እናትነትን
ብስምምዕነት ክሌወጡ ኣይኽእለን፡፡ ስሇማወቅ የተመሇከቱት የዙህ ሕግ ዴንጋጌዎች በስምምነት
ሉሇወጡ አይችለም፡፡
ዒንቀፅ 154. ብዚዕባ ምርግጋፅ አድነት
ኣድ ዜተበሃሇት ሰበይቲ ነቲ ቆሌዒ ብምውሊዲ ጥራሕ ኣድነታ አንቀጽ 154. እናትነትን ስሇማረጋገጥ
ይረጋገፅ፡፡ እናት የተባሇችው ሴት ሌጁን የወሇዯችው በመሆንዋ ብቻ
እናትነቷ ይረጋገጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 155. ብዚዕባ ምርግጋፅ ኣቦነት
1. እቲ ቆሌዒ ኣብዜተጠነሰለ ወይ ኣብ ዜተወሇዴለ እዋን ኣብ አንቀጽ 155. አባትነት ስሇማረጋገጥ
መንጎ እታ ኣዯን ሒዯ ወዱ ተባዕታይን ብሕጊ ዜተፇሇጠ 1. ሌጁ በሚጸነስበት ወይም በሚወሇዴበት ጊዛ በእናትየዋና
ርክብ ምንባሩ ብምርግጋፁ ምኽንያት ኣቦነት ይረጋገፅ፣ በአንዴ ወንዴ መካከሌ በህግ የታወቀ ግንኙነት መኖሩን
2. ኣቦ ነቲ ቆሌዒ ውሊዯይ እዮ ኢለ ብምቕባለ ምኽንያት ኣቦነት በመረጋገጡ ምክንያት አባትነት ይረጋገጣሌ፣
ክረጋገፅ ይኽእሌ፣ 2. አባትየው ሌጁን ሌጄ ነው ሲሌ በመቀበለ ምክንያትም
3. ብማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ብዜውሃብ ውሳነ'ውን ኣቦነት ክፍሇጥ አባትነት ሉረጋገጥ ይችሊሌ፣
ምግባር ይከኣሌ፡፡ 3. በማሕበራዊ ፍርዴ ቤት በሚሰጥ ውሳኔም አባትነት
እንዱታወቅ ሉዯረግ ይችሊሌ፡፡
ንኡስ ክፍሉ ክሌተ
ኣቦነት ብሕጊ ግምት ዜፍሇጥ ብዚዕባ ምዃኑ ንዐስ ክፍሌ ሁሇት
ዒንቀፅ 156. በዒሌ ሒዲር ኣቦ'ዩ ተባሂለ ዜግመት ብዚዕባ ምዃኑ አባትነት በሕግ ግምት የሚታወቅ ስሇመሆኑ
ኣብ ውሽጢ ሒዲር ዜተጠነሰ ወይ ዜተወሇዯ ቆሌዒ ኣቡኡ እዩ አንቀጽ 156. ባሌ አባት ነው ተብል የሚገመት ስሇመሆኑ
ዜበሃሌ እቲ በዒሌ ሒዲራ እዩ ፡፡ በጋብቻ ውስጥ የተጸነሰ ወይም የተወሇዯ ሌጅ አባቱ ነው
የሚባሇው ባሌየው ነው፡፡
ዒንቀፅ 157. ሒፇሻዊነት እቲ ግምት
አንቀጽ 157. የግምቱ አጠቃሊይነት
1. ህፃን ምስ ኣድ ዗ሇዎ ርክብ ብዜኾነ ኩነታት ዜተረጋፀ ዋሊ
1. ከሌጁ ጋር ያሇው የእናት ግንኙነት በየትኛውም ዗ዳ
እኳ እንተኾነ ኣብ ዒንቀፅ 155 ዜተመሌከተ ዴንጋገ
የተረጋገጠ ቢሆንም በአንቀጽ 155 የተመሇከተው ዴንጋጌ
ተፇፃምነት ይህሌዎ፣
ተፇጻሚት ይኖረዋሌ፣
2. ናይቲ ቆሌዒ ናይ ሌዯት ምስክር ወረቐት እቲ በዒሌ ሒዲራ
2. የሌጄ የሌዯት ምስክር ወረቀት ባሌየው አባት ያሇመሆኑን
ንአዱኡ ኣቦ ዗ይምዃኑ ወይ ኣቦ እቲ ቆሌዒ ካሉእ ሰብ
ወይም የሌጅ አባት ላሊ ሰው መሆኑን የሚያመሊክት ቢሆንም
ምዃኑ ዗መሊኽት ዋሊኳ እንተኾነ እዙ ዴንጋገ ተፇፃምነት
እንኳን ይኸው ዴንጋጌ ተፇጻሚነት ይኖረዋሌ፣
ይህሌዎ፣
383
3. ሌዕሌ ክብሌ ዜተመሌከተ ኩነታት ኣብ ዗ጋጠመ እዋን እቲ 3. ከዙህ በሊይ የተመሇከተው ሁኔታ ባጋጠመ ጊዛ የሌዯት
ናይ ሌዯት ምስክር ወረቐት ክእረም ይግበር፡፡ የምስክርት ወረቀቱ እንዱታረም ይዯረጋሌ፡፡
ዒንቀፅ 158. ጥንሲ ብዚዕባ ዜፀንሒለ እዋን አንቀጽ 158. እርግዜናው ስሇሚቆይበት ጊዛ
1. ሒዲር ካብ ዜተፇፀመ ዴሕሪ 90 መዒሌቲታት ወይ ሒዲር 1. ጋብቻው ከተፇጸመ ከ90 ቀናት በኃሊ ወይም ጋብቻው በፇረሰ
ምስፇረሰ ኣብ ውሽጢ 300 መዒሌቲታት ዜተወሇዯ በ300 ቀናት ውስጥ የተወሇዯ እንዯሆነ፣ ሌጁ በጋብቻው
እንተኾይኑ እቲ ቆሌዒ ኣብ ውሽጢ ሒዲር ከምዜተጠነሰ ውስጥ እንዯተጸነሰ ይቆጠራሌ፡፡
ይቑፀር፣
2. ነዙ ተፃባኢ ዜኾነ መርትዖ ተቐባሌነት ኣይህሌዎን፡፡ 2. ሇዙህ ተቃራኒ የሆነ ማስረጃ ተቀባይነት አይኖረውም፡፡
ዒንቀፅ 159. በዒሌ ሒዲር ምጥፊእ

አንቀጽ 159. የባሌየው መጥፊት
ኣብዙ ኣዋጅ ብዚዕባ ኣቦነት ዜተዯንገጉ ናይ ሕጊ ግምታት
በዙህ ኣዋጅ ስሇአባትነት የተዯነገጉት የሕግ ግምቶች "በሕግ
"ብሕጊ ኣቦ እዩ" ዜተብሃሇ ሰብ ምጥፊእ ብፍርዱ ካብ ዜተነገረ
አባት ነው" የሚባሇው ሰው መጥፊቱ በተነገረበት ፍርዴ ሊይ
እዋን ብዚዕባ ምንባሩ ወረ ካብዜተሰምዏለ ዕሇት ናይ መወዲእታ
ስሇመኖሩ ወሬ የተሰማበት የመጨረሻ ቀን ነው ከተባሇበት
እዩ ካብ ዜተባሃሇለ ዴሕሪ 300 ማዒሌቲታት ንዜተወሇዯ ቆሌዒ
ከ300 ቀናት በኃሊ የተወሇዯ ሌጅ ተፇጻሚነት አይኖረውም፡፡
ተፇፃምነት ኣይህሌዎን፡፡
አንቀጽ 160. ጋብቻ ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስ ት አብሮ በመኖር
ዒንቀፅ 160. ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣ ን ሰበይትን ስሇተወሇዯ ሌጅ
ሒቢርካ ብምንባር ብዚዕባ ዜተወሇዯ ቆሌዒ 1. ጋብቻ ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስት አብረው በሚኖሩበት
1. ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢሮም ጊዛ የተጸነሰ ወይም የተወሇዯ ሌጅ አባቱ በዙህ ግንኙነት
ኣብ ዜነብሩ እዋን ዜተጠነሰ ወይ ዜተወሇዯ ቆሌዒ ኣቡኡ ከእናትየዋ ጋር አብሮ የሚኖረው ሰው ነው፣
በዙ ርክብ ምስ ኣዱኡ ሒቢሩ ዜነብር ሰብ እዩ፡፡ 2. በዙህ ኣዋጅ አንቀጽ 156 እና 157 የተመሇከቱት
2. ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 156ን 157ን ዜተመሌከቱ ዴንጋገታት ዴንጋጌዎች በዙህ አንቀጽ ሇተመሇከተው የህግ ግምትም
ኣብዙ ዒንቀፅ ንዜተመሌከተ ሕጋዊ ግምት'ውን ተፇፃምነት ተፇጻሚነት አሊቸው፡፡
ኣሇዎም፡፡
ንዐእ ክፍሌ ሶስት
ንኡስ ክፍሉ ሰሇስተ ሌጅነትን ስሇመቀበሌ
ውሊዴ ብዚዕባ ምቕባሌ አንቀጽ 161. (1) መሰረቱ
ዒንቀፅ 161. (1) መትከሌ ከዙህ በሊይ በተመሇከቱት ዴንጋጌዎች መሰረት የሌጁ አባት
ብመሰረት ሌዕሌ ክብለ ዜተመሌከቱ ዴንጋገታት ኣቦኡ ነቲ ሉታወቅ ያሌቻሇ እንዯሆነ አባትየው "ሌጄ ነው" ሲሌ በመቀበለ
ቆሌዒ ክፍሇጥ እንዴሕር ዗ይተኻኢለ ኣቦ "ውሊዯይ'ዩ" ኢለ ሉታወቅ ይችሊሌ፡፡
ብምቕባለ ክፍሇጥ ይከኣሌ፡፡
አንቀጽ 162. (2) ትርጓሜ
ዒንቀፅ 162. (2) ትርጉም 1. አንዴ ሰው አንዴን የተጸነሰ ወይም የተወሇዯ ሌጅ የእርሱ ሌጅ
1. ሒዯ ሰብ ንሒዯ ዜተጠነሰ ወይ ንዜተወሇዯ ቆሌዒ ውሊደ መሆኑን የሚታወቀው "ኣባቱ እኔ ነኝ" ብል አምኖ
ምዃኑ ዜፍሇጥ "ኣቡኡ ኣነ እየ" ብምባሌ ባዕለ ኣሚኑ በመቀበሌ ቃለን የሰጠ እንዯሆነ የሌጁ አባት መሆኑን
ብምቕባሌ ቃለ ዜሃበ እንተኾይኑ ኣቦ እቲ ቆሌዒ ምዃኑ ተቀበሇ ይባሊሌ፣
ተቐቢለ ይበሃሌ፣ 2. ይህ የሰጠው ቃሌ የሚያስከትሇው ውጤት አውቆነው
2. እቲ ዜህቦ ቃሌ ዗ስዕቦ ውፅኢት ፇሉጡ እዩ ዜተዚረቦ ኢሌካ የተናገረው ብል መመርመር አስፇሊጊ አይዯሇም፡፡
ምምርማር ኣዴሊይ ኣይኮነን፡፡
384
ዒንቀፅ 163. (3) ስርዒት (ፎርም) አንቀጽ 163. (3) ስርዒት (ፎርም)
ሒዯ ሰብ ኣብ ቅዴሚ ሒዲር መዜጋቢ ኣካሌ ብምቕራብ ኣቦ አንዴ ሰው በጋብቻ መዜጋቢ ሰራተኛ ፉት በመቅረብ አባት
ምዃኑ ብምግሊፅ ዜህቦ ቃሌ ወይ ብፅሐፍ ብዜገብሮ ኑዚ዗ ወይ መሆኑን በመግሇጽ በሚሰጠው ቃሌ ወይም በጽሐፍ
ብኻሉእ ብዜኾነ ዒይነት ስሌጣን ብዜተውሃቦ በዒሌ ስሌጣን በሚያዯርገው ኑዚዛ ወይም በላሊ በማናቸውም ስሌጣን
ብዜተረጋገፀ ሰነዴ ኣቢለ ኣቡኡ ምዃኑ ብምግሊፅ ውሊደ ምዃኑ በተሰጠው ባሇስሌጣን በተረጋገጠ ሰነዴ አማካይነት አባት
ምቕባሌ ይከኣሌ፡፡ መሆኑን በመግሇጽ ሌጅነትን ሇመቀበሌ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 164. ብዚዕባ ወኪሌነት አንቀጽ 164. ስሇወኪሌነት

1. ዋሊ'ኳ ንኣካሇ መጠን ዗ይበፅሏ እንተኾነ ውሊዲይ እዩ ኢለ 1. አካሇ መጠን ያሌዯረሰ ቢሆንም እንኳን ሌጄ ነው ሲሌ ቃሌ
ቃሌ ክህብ ዜኽእሌ ኣቦ ጥራሕ እዩ፣ ሇመስጠት የሚችሇው አባት ብቻ ነው፣
2. ቃለ ካሉእ ሰብ ክህበለ ምግባር ዜኽእሌ ብማሕበራዊ ቤት 2. ቃለን ላሊ ሰው እንዱሰጥሇት ማዴረግ የሚቻሇው በማሕበራዊ
ፍርዱ ዜፀዯቐ ፍለይ ስሌጣን ውክሌና ብምሃብ ጥራሕ ፍርዴ ቤት የጸዯቀ ሌዩ የውክሌና ስሌጣን በመስጠት ብቻ
3. ብፍርዱ ዜተኸሌከሇ ሰብ ቃለ ብባዕለ ወይ ማሕበራዊ ቤት 3. በፍርዴ የተከሇከሇ ሰው ቃለን በራሱ ወይም ማሕበራዊ ፍርዴ
ፍርዱ እንትፇቅዴ ብሽሙ ብሕጋዊ ወኪለ ኣቢለ ክህብ ቤት ሲፇቅዴ በእርሱ ስም በሕጋዊ ወኪለ አማካይነት ሉሰጥ
ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 165. ብዚዕባ ምሟት ኣቦ አንቀጽ 165. የአባትየው ስሇመሞት

ኣቦ እቲ ቆሌዒ ዜሞተ ወይ ፍቓደ ክህብ ዗ይኽእሌ ኣብዜኾነለ የሌጁ አባት የሞተ ወይም ፍቃደን ሇመስጠት የማይችሌ በሆነ
እዋን ካብ ንኣቡኡ ወሊዱ ሒዯ ክንዴኡ ኮይኑ ነቲ ቆሌዒ ክቕበል ጊዛ ከአባትየው ወሊጆች አንደ በእርሱ ስም ሌጁን ሉቀበሌ
ዒንቀፅ 166. ብዚዕባ ምቕባሌ ኣቦነት ኣድ ዗ይምእማና አንቀጽ 166. እናት የተቀባዩን አባትነት ስሊሇማመንዋ
1. ኣድ እቲ ቆሌዒ ነቲ ብኣቦነት ዜተቐበሇ ሒቅነት ዗ሇዎ ምዃኑ 1. የሌጁ እናት የተቀባዩን አባትነት እውነትነት ያሇው መሆኑን
እንዴሕር ዗ይኣሚና ኣቦ ውሊዯይ እዩ ኢለ ዜህቦ ቃሌ ኣብ ካሇመነች በስተቀር አባት ሌጄ ነው ሲሌ የሚሰጠው ቃሌ
ቅዴሚ ሕጊ ውፅኢት የብለን፣ በህግ ፉት ውጤት አይኖረውም፣
2. ኣድ እቲ ቆሌዒ ዜሞተት ወይ ፍቓዲ ክትገሌፅ ዗ይትኽእሌ 2. የሌጅ እናት የሞተች ወይም ፍቃዴዋን ሇመግሇጽ የማትችሌ
ኮይና እንትትርከብ ነቲ ምእማን ቃሌ ካብ ወሊዱ ኣድ ሆና የተገኘት እንዯሆነ፣ የእምነት ቃለ ከሌጁ እናት ወሊጆች
ብሒዱኡ ክውሃብ ይኽእሌ፣ በአንዯኛው ሉሰጥ ይችሊሌ፣
3. ወሇዱ ኣድ እቲ ቆሌዒ ኣብ዗ይህሌወለ እዋን ንሊዕሉ ዜቑፀር 3. የሌጁ እናት ወሊጆች በላለ ጊዛ፣ ወዯ ሊይ በሚቆጠር ላሊ
ካሉእ ወሊዱ ወይ ብፍርዱ ዜተኸሌከሇ ሰብ እንተኾይኑ ዴማ ወሊጅ፣ ወይም በፍርዴ የተከሇከሇ ሰው ከሆነ ዯግሞ አሳዲሪው
ብመማሒዲሪኡ ክወሃብ ይክእሌ፡፡ ሉሰጥ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 167. ብዚዕባ እቲ ቆሌዒ ንኣካሇ መጠን ምብፃሕ አንቀጽ 167. ስሇሌጁ ሇአካሇ መጠን መዴረስ
ኣቦ'ቲ ቆሌዒ ንውሊደ ዜተቐበል ንኣካሇ መጠን ዴሕሪ ምብፅሐ ሌጅነትን የመቀበለ ተግባር የተከናወነው ሌጁ ኣካሇ መጠን
እንተኾይኑ ኣቦ ነቲ ቆሌዒ ምቕባለ ውፅኢት ዜረክብ እቲ ቆሌዒ ከዯረሰ በኃሊ የሆነ እንዯሆነ አባት ሌጁን መቀበለን ውጤት
ነቲ ኣቦነት ዜተቐበል እንተኾይኑ'ዩ ፡፡ የሚገኘው ሌጁ አባትነቱን የተቀበሇ እንዯሆነ ነው፡፡
ዒንቀፅ 168. ኩነታት ኣሚንካ ምቕባሌ አንቀጽ 168. አምኖ የመቀበሌ ሁኔታ
ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 165 ን 166ን ዜተመሇከቱ ሰባት ተግባር በዙህ ኣዋጅ አንቀጽ 165 እና 166 የተመሇከቱት ሰዎች፣
ኣቦነት ምቕባሌ ምፍፃሙ ካብዜፇሇጡለ ዕሇት ጀሚሩ ኣብ የመቀበለ ዴርጊት መከናወኑን ካወቁበት ቀን ጀምሮ በአንዴ ወር
ውሽጢ ሒዯ ወርሑ መቃወሚ ክርክር እንተ዗ይኣሉዑልም ጊዛ ውስጥ የመቃወሚያ ክርክር ያሊነሱ እንዯሆነ አምነው
ኣሚኖም ከምተቐበለዎ ይቑፀር፡፡ እንዯተቀበለ ይቆጠራሌ፡፡
385
ገፅ 42 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑ 116/1999 www.abyssinialaw.com
ዒንቀፅ 169. ብዚዕባ ምሟት ቆሌዒ አንቀጽ 169. የሌጅ መሞት

እቲ ቆሌዒ ናብ ታሕቲ ዜቑፀሩ ተወሇዴቲ ተኪኡ እንተ዗ይሞይቱ ሌጅየው ወዯታች የሚቆጠሩ ተወሊጆችን ተክቶ ካሌሞተ
ተወሊዴነቱ ኣሚንካ ምቕባሌ ኣይከኣሌን፡፡ በስተቀር፣ ሌጅነቱን አውቆ መቀበሌ አይቻሌም፡፡
ዒንቀፅ 170. ብዚዕባ ምስዒር ቃሌ አንቀጽ 170. ቃሌን ስሇመሻር

1. ኣቦ ውሊዯይ እዩ ኢለ ንዜሃቦ ቃሌ ምስዒር ኣይከኣሌን፣ 1. ሌጄ ነው ሲሌ ኣባት የሰጠውን ቃሌ መሻር አይቻሌም፣
2. መማሒዯሪኡ ቅዴም ክብሌ ስምምዕነቱ ሂቡ እንተ዗ይኮይኑ 2. አሳዲሪው አስቀዴሞ ስምምነቱን ካሌሰጠ በስተቀር፣
ውሊዯይ'ዩ ኢለ ዜተቐበሇ ኣካሇ መጠን ዗ይበፅሏ ቆሌዒ ሌጅነትን የተቀበሇ ኣካሇ መጠን ያሌዯረሰ ሌጅ አካሇ መጠን
ቅዴሚ ኣካሇ መጠን ምብፅሐን ዴሕሪ ንኣካሇ መጠን ከመዴረሱ በፉት እና ኣካሇ መጠን ከዯረሰ በኃሊም እስከ
ምብፅሐን'ውን ክሳብ ሒዯ ዒመት "ውሊዯይ'ዩ" ኢለ ንዜሃቦ አንዴ ዒመት ጊዛ ዴረስ "ሌጄ ነው" ሲሌ የሰጠውን ቃሌ
ቃሌ ክስዕሮ ይኽእሌ፡፡ ሉሽር ይችሊሌ፡፡
3. ውሊዯይ እዩ ክብሌ ንዜተቐበል ቃሌ ንምስዒር ብሕታዊ 3. ሌጄ ነው ሲሌ የተቀበሇበትን ቃለን ሇመሻር ብቸኛ መብት
መሰሌ ዗ሇዎ እቲ ኣካሇ መጠን ዗ይበፅሏ ቆሌዒ ጥራሕ እዩ፡፡ ያሇው አካሇ መጠን ያሌዯረሰው ሌጅ ብቻ ነው፡፡ የሌጁ ሕጋዊ
ሕጋዊ ወኪሊት እቲ ቆሌዒ ኮኑ ወረስቱ በዙ መሰሌ ክጥቀሙ ወኪልችም ሆኑ ወራሾቹ በዙህ መብት መጠቀም አይችለም፡፡
ኣይኽእለን፡፡
ዒንቀፅ 171. ብዚዕባ ምፍራስ አንቀጽ 171. ስሇማፍረስ

1. ውሊዴ ብዚዕባ ምቕባሌ ዜተነገረ ቃሌ ብሒይሉ ዜተውሃበ 1. ሌጅነት ሇመቀበሌ የተነገረ ቃሌ በኃይሌ የተሰጠ መሆኑን
ምዃኑ ብምርዲእ ክፇርስ ይኽእሌ፣ በማስረዲት ሉፇርስ ይችሊሌ፡፡
2. ውሊዯይ እዩ ኢለ ካብ ዜተቐበሇ ሰብ ክጥነስ ዗ይኽእሌ ምዃኑ 2. ሌጄ ነው ብል ከተቀበሇው ሰው ሉጸነስ የማይችሌ ሇመሆኑ
ብ዗የጠራጥር ኩነታት እንዴሕር ዗ይተረጋገፀ ተግባር ውሊዴ በማያሻማ ኣኳኋን ካሌተረጋገጠ በስተቀር፣ ሌጅነትን
ምቕባሌ "ብስሕተት ወይ ብምትሊሌ ዜተገበረ እዩ" ብምባሌ የመቀበለ ዴርጊት "በስህተት ወይም በማታሇሌ የተዯረገ
ምፍራስ ኣይከኣሌን፡፡ ነው" በማሇት ሉፇርስ አይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 172. ሒዯ ቆሌዒ ብዘሒት ኣቦታት ክቕበሌዎ ብዚዕባ አንቀጽ 172. አንዴን ሌጅ ብዘ አባቶች ሉቀበለት
዗ይምኽኣልም ስሊሇመቻሊቸው
ቅዴም ክብሌ ብዚዕባ ውሊዴ ምቕባሌ ዜተውሃበ ቃሌ ክፇርስ ቀዯም ሲሌ የተሰጠ ሌጅነትን የመቀበሌ ቃሌ እንዱፇርስ
እንዴሕር ዗ይተጌሩ ካሉእ ሰብ ውሊዯይ'ዩ ክብሌ ዜህቦ ቃሌ ካሌተዯረገ በስተቀር ላሊ ሰው ሌጄ ነው ሲሌ የሚሰጠው ቃሌ
ተቐባሌነት ኣይህሌዎን፡፡ ተቀባይነት አይኖረውም፡፡
ንኡስ ክፍሉ ኣርባዕተ ንዐስ ክፍሌ አራት
ብውሳነ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ኣቦነት ክፍሇጥ ብዚዕባ ምግባር በማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ውሳኔ አባትነት እንዱታወቅ ስሇማዴረግ
ዒንቀፅ 173. (1) ብፍርዱ ብዚዕባ ዜንገር ኣቦነት አንቀጽ 173. (1) በፍርዴ ስሇሚነገር አባትነት
ብመሰረት ኣብ ሊዕሉ ብዜተመሌከቱ ዴንጋታት ኣቦ እቲ ቆሌዒ ከዙህ በሊይ በተመሇከቱት ዴንጋጌዎች መሰረት የሌጅ አባት
዗ይተፇሇጠ ወይ ዜተኸሒዯ እንተኾይኑን ካብዙ ንታሕቲ ያሌታወቀ ወይም የተካሄዯ እንዯሆነና ከዙህ በታች የተመሇከቱት
ዜተመሌከቱ ኩነታት እንትማሌኡ ኣቦነት ብፍርዱ ውሳነ ሁኔታዎች ሲሟለ አባትነት በፍርዴ ውሳኔ ሉታወቅ ይችሊሌ፡-
ክፍሇጥ ይኽእሌ፣
ሀ. እቲ ቆሌዒ ኣብ ዜተጠነሰለ እዋን ኣብ ርእሲ ኣድ ምዕማፅ ሀ. ሌጁ በተጸነሰበት ጊዛ በእናቲቱ ሊይ የመዯፇር ወይም
ወይ ምዜራፍ ተግባር ዜተፇፀማ እንተኾይኑ፣ የመጠሇፍ ተግባር የተፇጸመባት ሲሆን፣
386
ሇ. ኮነ ተባሂለ ዜተፇፀመ ተንኮሌ ተግባር፣ ስሌጣን ብ዗ይግቡእ ሇ. ሆነ ተብል በተዯረገ የተንኮሌ ዴርጊት ስሌጣንን ያሇአግባብ
ብምጥቃም ሒዲር ክገብረሌኪ እየ ብምባሌ ተስፊ ቃሌ በመጠቀም፣ አገባሻሇሁ ሲሌ የተስፊ ቃሌ በመስጠት
ብምሃብ ወይ ብኻሉእ ተመሳሳሉ መንገዱ እቲ ቆሌዒ ኣብ ወይም በላሊ ተመሳሳይ መንገዴ ሌጁ በተጸነሰበት ጊዛ
ዜተጠነሰትለ እዋን ኣብ ርእሲ ኣድ ናይ ምስሒት ተግባር በእናቲቱ ሊይ የማሳት ተግባር የተፇጸመባት ሲሆን፣
ዜተፇፀማ እንተኾይኑ፣
ሏ. ኣቦ እዩ ብዜተብሃሇ ሰብ ዜተፀሒፈን ኣቦነቱ ብ዗የጠራጥር ሏ. አባትነው በተባሇው ሰው የተጻፇና በማያሻማ ሁኔታ
዗ረጋግፁን ዯብዲቤታት ወይ ካሌኦት ፅሐፊት አባትነቱን የሚያረጋግጡ ዯብዲቤዎች ወይም ላልች
እንትህሌዉ፣ ጽህፎች ሲኖሩ፣
መ. ብሕጊ ዜተፇሇጠ ርክብ እንከይሃሇዎም ኣድን ኣቦ እቲ መ. በሕግ የታወቀ ግንኙነት ሳይኖራቸው የሌጁ እናትና አባት
ቆሌዒ እዩ ዜተብሃሇ ሰብን ብሕጊ ኣብ ዜተመሌከተ እዋን የተባሇው ሰው በህግ በተመሇከተው የእርግዜና ጊዛ
ጥንሲ ቀፃሌነት ብ዗ሇዎ ኩነታት ብርክብ ግብረ ስጋ ቀጣይነት ባሇው ሁኔታ በግብረ ስጋ ግንኙነት አብረው
ሒቢሮም ዜነበሩ እንተኾይኖም፣ የኖሩ እንዯሆነ፣
ረ. "ኣቦ እዩ" ዜተብሃሇ ሰብ ነቲ ቆሌዒ ኣብ ምክንኻን ወይ ኣብ ረ. "አባት ነው" የተባሇው ሰው ሌጁን በመንከባከብ ወይም
ምምሃር ወይ ኣብ ምዕባይ ከም ኣቦ ኮይኑ ዜተሳተፇ በማስተማር ወይም በማሳዯጉ ሊይ እንዯአባት በመሆን
እንተኾይኑ፣ የተሳተፇ እንዯሆነ፡፡
ዒንቀፅ 174. (2) ኣቦነት ብማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ንምርግጋፅ አንቀጽ 174. (2) አባትነትን በማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ሇማረጋገጥ
ብዚዕባ ዜቐርብ ክሲ ስሇሚቀርብ ክስ
ሌዕሌ ክብሌ ብዜተመሌከቱ ኩነታት ኣቦነት ብፍርዱ ክንገር ከዙህ በሊይ በተመሇከተው አኳኋን አባትነት በፍርዴ እንዱነገር
ዜቐርብ ክሲ፣ ካብዙ ቀፂልም ዜተመሌከቱ ኩነታት ኣብ የሚቀርብ ክስ፣ ከዙህ በታች የተመሇከቱት ሁኔታዎች ባለ ጊዛ
ዜህሌውለ እዋን ተቐባሌነት ኣይህሌዎን፣ ተቀባይነት አይኖረውም፣
ሀ) እቲ ካሉእ ሰብ ኣቦ እቲ ቆሌዒ ዗ይምዃኑ ብዯም ምርምራ ሀ. ላሊኛው ሰው የሌጁ አባት ስሇመሆኑ በዯም ምርመራ ወይም
ወይ ብኻሉእ ብ዗ተኣማምን ሜሊ ሕክምና እንዴሕር በላሊ አስተማማኝ የህክምና ዗ዳ ካሌተረጋገጠ በስተቀር
዗ይተረጋጊፁ ብሕጊ ኣብ ዜተወሰነ እዋን ጥንሲ ውሽጢ ኣድ በሕግ በተወሰነው የእርግዜና ጊዛ ውስጥ እናቲቱ ከላሊ ሰው
ምስ ካሉእ ሰብ ርክብ ግብረ ስጋ ምፍፃማ ዜተረጋገፀ ጋር የግብረ ስጋ ግንኙነት መፇጸምዋ የተረጋገጠ እንዯሆነ፣
ሇ) "ኣቦ እዩ" ዜተብሃሇ ሰብ ብሕጊ ኣብ ዜተወሰነ እዋን ጥንሲ ሇ. "አባት ነው" የተባሇው ሰው በህግ በተወሰነው የእርግዜና
ውሽጢ ብምጥፊኡ ወይ ብምኽንያት ሒዯጋ ኣቦ ክኸውን ጊዛ ውስጥ በመጥፊት ወይም በአዯጋ ምክንያት አባት
዗ይኽእሇለ ኩነታት እንተረጋግፅ፣ ሉሆን የማይችሌበት ሁኔታ ሲያረጋግጥ፣
ሏ) ኣቦ እዩ ዜተብሃሇ ሰብ ብዯም ምርምራ ወይ ብኻሉእ ሏ. አባት ነው የተባሇው ሰው በዯም ምርመራ ወይም በላሊ
዗ተኣማምን ሜሊ ሕክምና ኣቦ እቲ ቆሌዒ ክኸውን አስተማማኝ የህክምና ዗ዳ የሌጁ አባት ሉሆን የማይችሌ
዗ይኽእሌ ምዃኑ እንተረጋግፅ፣ መሆኑን ሲያረጋግጥ፣
ዒንቀፅ 175. ካሉእ ኩነታት ብዚዕባ ዗ይምንባሩ አንቀጽ 175. ላሊ ሁኔታ ስሊሇመኖሩ
ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 172 ካብ ዜተመሌከቱ ኩነታት ወፃኢ በዙህ ኣዋጅ አንቀጽ 172 ከተመሇከቱት ሁኔታዎች ውጪ
ኣቦነት ብውሳነ ቤት ፍርዱ ክፍሇጥ ኣይኽእሌን፡፡ አባትነት በፍርዴ ቤት ውሳኔ ሉታወቅ አይችሌም፡፡
387
ክፍሉ ክሌተ www.abyssinialaw.com

ክፍሌ ሁሇት
ኣቦነት ኣብ ምውሳን ብዚዕባ ዜህለ ናይ ሕጊ ግጭት አባትነትን በመወሰን ሊይ ስሇሚኖረው የህግ ግጭት
ዒንቀፅ 176. ኣቦነት ብዚዕባ ምውሳን (1) መትከሌ አንቀጽ 176. አባትነትን ስሇመወሰን (1) መሰረቱ
ካብዙ ንሊዕሉ ዜተመሌከቱ ዴንጋገታት ተፇፃሚ ብምግባር ከዙህ በሊይ የተመሇከቱትን ዴንጋጌዎች ተፇጻሚ
ሒዯ ቆሌዒ ካብ ሒዯ ንሊዕሉ ኣቦነት ኣሇውዎ እንዴሕር በማዴረግ አንዴ ሌጅ ከአንዴ በሊይ አባቶች አለት ከተባሇ
ተባሂለ ብሕጊ ኣቦነት እቲ ቆሌዒ ኣብ መንጎ ዜተውሃቦም የሌጁ አባትነት በህግ በሚሰጣቸው ሰዎች መካከሌ
ሰባት ብዜግበር ስምምዕ ክውሰን ይኽእሌ፡፡ በሚዯረግ ስምምነት ሉወሰን ይችሊሌ፡፡
1. ውሳነ ኣቦነት ዗ውህብ ስምምዕ ብሰሇስተ ምስክራት 1. አባትነት ውሳኔ የሚያሰጠውን ስምምነት በሶስት
ክረጋገፅን ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ክፅዴቆን ይግባእ፣ ምስክሮች ሉረጋገጥና ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
ሉያዯዴቀው ይገባሌ፣
2. ካብ ዒቕሚ ንሊዕሉ ዜኾነ ፀገም እንዴሕር ዗የጋጢሙ 2. ከአቅም በሊይ የሆነ ችግር ካሊጋጠመ በስተቀር የሌጁን
ቃሌ ኣድ እቲ ቆሌዒ ክስማዕ ይግባእ፡፡ እናት ቃሌ መስማት ይገባሌ፡፡
ዒንቀፅ 178. ሕጋዊ ግምት አንቀጽ 178. የሕግ ግምት

ብዚዕባ ኣቦነት ኣብ ዜግበር ክርክር ኣብ ስምምዕ ዗ይተበፅሏ ስሇአባትነት በሚዯረገው ክርክር ስምምነት ያሌተገኘ
እንተኾይኑን ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብን ካብዙ ስዑቦም እንዯሆነና አስፇሊጊ ሆኖ ከተገኘ ከዙህ ቀጥሇው ያለትን
዗ሇዉ ክሌተ ሕጋዊ ግምታት ብምኽታሌ ይፍፀም፣ ሁሇት የህግ ግምቶች በመከተሌ ይፇጸማሌ፣
1. ሒዲር እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይ ካብ ዜነብር ሰብ
ብዜበሇፀ እቲ ሕጋዊ ሰብኣይ ይምረፅ፣ 1. ጋብቻ ሳይፇጽም እንዯባሌ ከሚኖር ሰው ይሌቅ፣ ህጋዊ
2. ኣብ እዋን እቲ ቆሌዒ ዜተጠነሰለ ካብ ዜነበረ ሰብኣይ ባሌ ይመረጣሌ፣
ወይ ምስታ ሰበይቲ ሒቢሩ ይነብር ካብ ዜነበረ ሰብ 2. ሌጁ በተጸነሰበት ጊዛ ከነበረው ባሌ ወይም ከሴትየዋ
ብዜበሇፀ ኣድ ነቲ ቆሌዒ እንትትወሌዴ ዜነብራ ሰብኣይ ጋር አብሮ ይኖር ከነበረው ሰው ይሌቅ እናቲቱ ሌጁን
ወይ ሒቢሩ ዜነበር ሰብ "ነቲ ቆሌዒ ኣቦኡ እዩ" ምባሌ ስትወሌዴ የነበራት ባሌ ወይም ኣብሮ የሚኖር ሰው
ይግባእ፡፡ "የሌጁ አባት ነው" ማሇት ይገባሌ፡፡
ዒንቀፅ 179. (1) ኣቦነት ብስምምዕ ብዚዕባ ምትሕሌሊፍ

1. እቲ ቆሌዒ ዜተወሇዯ ሒዲር ምስተፇፀመ ወይ ሒዲር አንቀጽ 179. (1) አባትነትን በስምምነት ስሇማስተሊሇፍ
እንተይተፇፀመ ከም ሰብኣይን ሰበይትን ሒቢሮም 1. ሌጁ የተወሇዯው ጋብቻው ከተፇጸመ ወይም ጋብቻ
ምንባር ምስተጀመረ ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 210 ሳይፇጸም እንዯባሌና ሚስት ኣብሮ መኖር ከተጀመረ
ማዒሌቲታ እንተኾይኑ እቲ ሰብኣይ ወይ ምስታ አንስቶ በ210 ቀናት ውስጥ የሆነ እንዯሆነ ባሌየው
ሰበይቲ ከም ሰብኣያ ሒቢሩ ዜነብር ሰብ "ኣቦ እቲ ወይም ከሴትየዋ ጋር እንዯባሌ ኣብሮ የሚኖረው ሰው
ቆሌዒ ኣነ እየ" ንዜብሌ ካሉእ ሰብ ብስምምዕነት "የሌጁ አባት እኔ ነኝ" ሇሚሌ ላሊ ሰው በስምምነት
ኣቦነቱ ከተሒሊሌፇለ ይኽእሌ፣ አባትነቱን ሉያስተሊሌፈሇት ይችሊሌ፡፡
388
2. ከምኡ'ውን እቲ ቆሌዒ ካብ ሒዲር ምፍራሱ ወይ ከም 2. እንዱሁም ሌጁwww.abyssinialaw.com

ከጋብቻው መፍረስ ወይም እንዯባሌና
ሰብኣይን ሰበይቲን ሒቢርካ ምንባር ካብ ዜተቋረፀለ ሚስት ኣብሮ መኖሩ ከተቋረጠበት ቀን በኃሊ በ210
ዕሇት ንዲሒር 210 ማዒሌቲታት ኣሕሉፈ ዜተወሇዯ ቀኖችን አሳሌፎ የተወሌዯ እንዯሆነ ባሌየው ወይም
እንተኾይኑ ሰብኣያ ወይ ከምሰብኣያ ሒቢሩ ዜነበረ እንዯባሌ ኣብሮ የኖረው ሰው ከዙህ በሊይ የተነገረው
ሰብ ካብዙ ንሊዕሉ ዜተነገረ መሰሌ ይህሌዎ፡፡ መብት ይኖረዋሌ ፡፡
1. ብስምምዕነት ዜግበር ኣቦነት ምትሕሌሊፍ ተግባር 1. በስምምነት የሚዯረግ አባትነትን የማስተሊሇፈ ዴርጊት
ሰሇስተ ምስክራት ከረጋግፅዎን ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ሶስት ምስክሮች ሉያረጋግጡትና ማሕበራዊ ፍርዴ
ከፅዴቆን ይግባእ፣ ቤት ሉያጸዴቀው ይገባሌ፣
2. ካብ ዒቕሚ ንሊዕሉ ዜኾነ ፀገም እንዴሕር ዗የጋጢሙ
2. ከአቅም በሊይ ችግር ከሇጋጠመ በስተቀር የእናቲቱ ቃሌ
ቃሌ ኣድ እቲ ቆሌዒ ክስማዕ ኣሇዎ፡፡
መሰማት አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 181. ብዚዕባ ወኪሌነት አንቀጽ 181. ስሇወኪሌነት

1. ኣብዙ ክፍሉ ብዚዕባ ዜተመሌከቱ ስምምዒት ኣካሇ 1. በዙህ ክፍሌ የተመሇከቱትን ስምምነቶች አካሇ መጠን
መጠን ዜበፅሐን ብፍርዱ ዗ይተኸሌከለን ሰብ ዋኒናት የዯረሱና በፍርዴ ያሌተከሇከለ ባሇጉዲዮች ራሳቸው
ባዕልም ዋኒኖም ክውዴኡ ኣሇዎም፣ ጉዲያቸውን መጨረስ አሇባቸው፣
2. እቲ ስምምዕነት ካሉእ ሰብ ክውዲኣለ ምግባር ዜከኣሌ 2. ስምምነቱን ላሊ ሰው እንዱያከናውንሇት ማዴረግ
ብቤት ፍርዱ ዜፀዯቐ ፍለይ ስሌጣን ውክሌና ብምሃብ የሚቻሇው በፍርዴ ቤት የጸዯቀ ሌዩ የውክሌና ስሌጣን
ጥራሕ ይኸውን፡፡ በመስጠት ብቻ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 182. ብዚዕባ ምስዒር ቃሌ አንቀጽ 182. ቃሌን ስሇመሻር

ኣቦነት ብስምምዕነት ናይ ምውሳን ወይ ናይ ምትሕሌሊፍ ኣባትነትን በስምምነት የመወሰን ወይም የማስተሊሇፍ
ተግባር ክሰዒር ኣይኽእሌን፡፡ ዴርጊት ሉሻር አይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 183. ብዚዕባ ምፍራስ አንቀጽ 183. ስሇማፍረስ

1. ውሌዴነት ንምቕባሌ ዜተገበረ ስምምዕ ብሒይሉ 1. ሌጅነትን ሇመቀበሌ የተዯረገው ስምምነት በኃይሌ
ተግባር ዜተውሃቦ ምዃኑ ብምርዲእ ክፇርስ ይኽእሌ፣ ዴርጊት የተሰጠ መሆኑን በማስረዲት ሉፇርስ
2. ውሌዯይ እዩ ኢለ ካብ ዜተቐበሇ ሰብ ክጥነስ ዗ይኽእሌ ይችሊሌ፣
ንምዃኑ ብ዗የጠራጠር ኩነታት እንዴሕር 2. ሌጄ ነው ብል ከተቀበሇው ሰው ሉጸነስ የማይችሌ
዗ይተረጋጊፁ፣ ንስምምዕነት ምቕባሌ ውሌዴ ሇመሆኑ በማያሻማ ኣኳኃን ካሌተረጋገጠ በስተቀር
"ብስሕተት ወይ ብምትሊሌ ዜተገበረ እዩ" ብምባሌ ሌጁነትን የመቀበለ ስምምነት "በስህተት ወይም
ክፇርስ ኣይኽእሌን፡፡ በማታሇሌ የተዯረገ ነው" በማሇት ሉፇርስ አይችሌም፡፡
389
ክፍሉ ሰሇስተ www.abyssinialaw.com

ክፍሌ ሶስት
ብዚዕባ መርተዖ ተወሊዴነት ስሇሌጅነት ማስረጃ
ዒንቀፅ 184. ናይ ሌዯት ምስክር ወረቐት አንቀጽ 184. የሌዯት ምስክር ወረቀት
ብወገን ኣቡኡ ወይ ኣዱኡ ናይ ሒዯ ሰብ ተወሊዴነት "ወዱ በአባትነት ወይም በእናትነት በኩሌ የአንዴ ሰው ሌጅነት
እከሇ እዩ" ዜብሌ ሌዯት ምስክር ወረቐት ብምቕራብ "የእገላ ሌጅ ነው" የሚሌ የሌዯት ምስክር ወረቀት
ይረጋገፅ፡፡ በማቅረብ ይረጋገጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 185. ናይ ሌዯት ምስክር ወረቐት ኣብ዗የሇለ እዋን አንቀጽ 185. የሌዯት ምስክር ወረቀት በላሇ ጊዛ
ብዚዕባ ዜቐረብ መርተዖ ስሇሚቀርብ ማስረጃ
ናይ ሌዯት ምስክር ወረቐት ዗የሇ እንተኾይኑ ኩነታት የሌዯት ምስክር ወረቀት የላሇ እንዯሆነ የሌጅነት ሁኔታ
ተወሊዴነት ብምህሊው ተወሊዴነት ይረጋገፅ፡፡ በመኖሩ ሌጅነት ይረጋገጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 186. ኩነታት ተወሊዴነት ምህሊው (1) ትርጉም አንቀጽ 186. የሌጅነት ሁኔታ መኖር (1) ትርጓሜ
1. ሒዯ ሰብ ኩነታት ተወሊዴነት ኣሇዎ ዜበሃሌ 1. አንዴ ሰው የሌጅነት ሁኔታ አሇው የሚባሇው
ብሕብረተሰብ "ናሃቱ ወይ ናሃታ ውሌዴ እዩ" በማኅበረሰቡ ዗ንዴ "የእርሱ ወይም የእርሷ ሌጅ ነው"
እናተበሃሇ ዜግመት እንትኸውን እዩ፡፡ እየተባሇ የሚገመት ሲሆን ነው፡፡
ዒንቀፅ 187. ተወሊዴነት ብኩነታት ተወሊዴነት ብዚዕባ አንቀጽ 187. ሌጅነትን በሌጅነት ሁኔታ ስሇማስረዲት
ምርዲእ
1. ብመሰረት ሌዕሌ ክብሌ ብዜተመሌከተ ዒንቀፅ ኩነታት 1. ከዙህ በሊይ በተመሇከተው አንቀጽ መሰረት የሌጅነት
ተወሊዴነት ምህሊው ከረዴእ ዜኸኣሌ እንተኾይኑ ሁኔታ መኖሩን ሇማስረዲት የቻሇ እንዯሆነ፣ ማሕበራዊ
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ "ውሌደ እዩ" ብምባሌ ሕጋዊ ፍርዴ ቤት "ሌጁ ነው" ሲሌ የህግ ግምት ይወሰዲሌ፣
ግምት ይወስዴ፣
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዜተመሌከተ ግምት 2. በዙህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ (1) የተመሇከተውን
"ውሊዴካ'ዩ" ዜተብሃሇ ሰብ ውሌደ ክኸውን ግምት፣ "ሌጅህ ነው" የተባሇው ሰው ሌጁ ሉሆን
ከም዗ይኽእሌ ብምርዲእ ምፍራስ ይከኣሌ፡፡ እንዯማይችሌ በማስረዲት ማፍረስ ይቻሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 188. ተወሊዴነት ምህሊዉ ንምርዲእ ብዚዕባ ዜቐርብ አንቀጽ 188. ተወሊጅነት መኖሩን ሇማስረዲት ስሇሚቀርብ
ክሲ ክስ
1. ኩነታት ተወሊዴነት ዗የሇ እንተኾይኑ ተወሊዴነት 1. የሌጅነት ሁኔታ የላሇ እንዯሆነ ተወሊጅነትን
ብምስክር ወይ ብዜኾነ ዒይነት መርትዖ ብምቕራብ በምስክሮች ወይም ማናቸውንም ዒይነት ማስረጃ
ምርዲእ ይከኣሌ፣ በማቅረብ ማስረዲት ይቻሊሌ፣
2. ተወሊዴነት ንምርግጋፅ ዜቐርብ ክሲ ማሕበራዊ ቤት 2. ተወሊጅነትን ሇማረጋገጥ የሚቀርበውን ክስ ማሕበራዊ
ፍርዱ እንዴሕር ዗ይፇቒደ ክቐርብ ኣይኽእሌን፣ ፍርዴ ቤት ካሌፇቀዯ በስተቀር ሉቀርብ አይችሌም፣
390
3. ተወሊዴነት ንምርግጋፅ ንዜቐርብ ክሲ ፍቓዴ ዜወሃቦ 3. ተወሊጅነትን www.abyssinialaw.com

ሇማረጋገጥ የሚቀርበውን ክስ ፇቃዴ
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ነቲ ክሲ ክቕበሌ ዗ኽእሌዎ የሚሰጠው ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ክሱን እንዱቀበሌ
ጭቡጥነት ካብ዗ሇዎም ተግባራት ዜፍሌፍለ ግምታት የሚያዯርጉ ተጨጠባጭነት ካሊቸው ተግባራት
ወይ ምሌክታት እንትህሌው ጥራሕ እዩ፡፡ የሚመነጩ ግምቶች ወይም ምሌክቶች ሲኖሩ ብቻ
ነው፡፡
ዒንቀፅ 189. ክሲ ብዚዕባ ዗ይምቕባሌ

አንቀጽ 189. ክስን ስሊሇመቀበሌ
ተወሊዴነቱ ከረጋግፅ ዜዯሉ ሰብ ብዚዕባ ምውሊደ ምስ
ተወሊጅነቱን ሇማረጋገጥ የሚፇሌገው ሰው ስሇመወሇደ
ዜተውሃቦ ሌዯት ምስክር ወረቐት ዜስማማዕ ኩነታት
ከተሰጠው የሌዯት ምስክር ወረቀት ጋር የሚስማማ
ተወሊዴነት ዗ሇዎ እንተኾይኑ ምስ ካሉእ ሰብ ተወሊዴነቱ
የሌጅነት ሁኔታ ያሇው እንዯሆነ ከላሊ ሰው ተወሊጅነቱን
ከረጋግፅ ክሲ ከቕርብ ኣይፇቐዯለን፡፡
ሇማረጋገጥ ክስ ሇማቅረብ አይፇቀዴሇትም፡፡
ዒንቀፅ 190. ብዚዕባ ከሳሲ

አንቀጽ 190. ስሇከሳሽ
1. ተወሊዴነት ንምርግጋፅ ክሲ ምቕራብ ዜኽእለ እቲ
1. ተወሊጅነትን ሇማረጋገጥ ክስ ሇማቅረብ የሚችለት ሌጁ
ቆሌዒ ወይ ኣማሒዲሪኡ ወይ ወረስቱ እዮም፣
ወይም አሳዲሪው ወይም ወራሾቹ ናቸው፣
2. ከምኡ'ወን "ኣቦ ወይ ኣድ እቲ ቆሌዒ ኢና" ዜብለ
2. እንዱሁም "የሌጁ አባት ወይም እናት ነን" የሚለት
ሰባት ክሲ ከቕርቡ ይኽእለ፣
ሰዎች ክስ ሇማቅረብ ይችሊለ፡፡
ዒንቀፅ 191. ክሲ ብዚዕባ ዜቐርበለ እዋን

አንቀጽ 191. ክስ ስሇሚቀርብበት ጊዛ
1. እቲ ቆሌዒ ብሂወት ክሳብ ዜሃሇወለ እዋን ተወሊዴነቱ
1. ሌጁ በህይወት እስካሇ ዴረስ ተወሊጅነቱን ሇማረጋገጥ
ንምርግጋፅ ክሲ ከቕርብ ይኽእሌ፣
ክስ ሇማቅራብ ይችሊሌ፣
2. ወሇዱ ወይ ኣማሒዯርቲ እቲ ቆሌዒ ኣካሇ መጠን
2. የሌጁ ወሊጆች ወይም አሳዲሪዎች ሌጁ አካሇ መጠን
ኣብ዗ይበፅሒለ እዋን እንተ዗ይኮይኑ ክሲ ከቕርቡ
ባሌዯረሰበት ጊዛ ካሌሆነ በስተቀር ክስ ሇማቅረብ
ኣይኽእለን፣
አይችለም፣
3. እቲ ቆሌዒ ዑስራ ዒመት እንተይመሌኦ እንተሞይቱ
3. ሌጁ ሃያ ዒመት ሳይሞሊው የሞተ እንዯሆነ እርሱ ከሞተ
ወረስቱ ዴሕሪ ምሟቱ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት
በኃሊ በአንዴ ዒመት ጊዛ ውስጥ ካሌሆነ በስተቀር
እንተ዗ይኮይኑ ክሲ ንምቕራብ ኣይኽእለን፡፡
ወራሾቹ ክስ ሇማቅረብ አይችለም፡፡
ዒንቀፅ 192. ብዚዕባ ተኸሳሲ አንቀጽ 192. ስሇተከሳሽ

1. ኩነታት ተወሊዴነት ምንባሩ ንምርግጋፅ ነቲ ክሲ 1. ተወሊጅነት ስሇመኖሩ ሇማረጋገጥ ክሱን ያቀረበችው
዗ቕረበት "ኣድ እየ" እትብሌ ሰበይቲ ኣብ ዜኾነትለ "እናት ነኝ" የምትሌ ሴት በሆነች ጊዛ ክሱ የሚቀርበው
እዋን እቲ ክሲ ዜቐርብ ኣብ ሌዕሉ እቲ ቆሌዒ እዩ፡፡ በሌጁ ሊይ ነው፣
2. ኮይኑ ግና እቲ ዜቐርብ ክሲ ብኻሉእ ሰብ እንተኾይኑ
2. ሆኖም ክሱ የቀረበው በላሊ ሰው ሲሆን ክሱ የሚቀርበው
ክሲ ዜቐርብ ኣብ ሌዕሉ "ኣድ እያ" ዜተብሃሇት ወይ
"እናት ነች" በተባሇችው ወይም በወራሾችዋ ሊይ ነው፣
ኣብ ሌዕሉ ወረስታ እዩ፡፡
391
3. እቲ ክሲ ብዜኾነ "የእትወኒ'ዩ" ብዜብሌ ሰብ ዜቐርብ www.abyssinialaw.com

3. ክሱ በማንኛውም "ያገባኛሌ" በሚሌ ሰው የቀረበ
እንተዲኣኾይኑ "ኣድን ኣቦን እቲ ቆሌዒ'ዮም" ዜተብሃለ እንዯሆነ "የሌጁ እናትና አባት ናቸው" የተባለት
ሰባት ኣብቲ ክሲ ከኣትው ምግባር ኣዴሊይ እዩ፡፡ ሰዎች በክሱ ውስጥ እንዱገቡ ማዴረግ አስፇሊጊ ነው፡፡

ኣብ ሌዕሉ ተወሊዴነት ብዚዕባ ዜሇዒለ ክትዒትን ክሕዯትን በተወሊጅነት ሊይ ስሇሚነሱ ክርክርና ስሇመካዴ
ንኡስ ክፍሉ ሒዯ ንኡስ ክፍሌ አንዴ
ኣብ ርእሲ ተወሊዴነት ብዚዕባ ዜሇዒሌ ክትዕ በተወሊጅነት ሊይ ስሇሚነሳ ክርክር

ብወገን ኣድ ዗ል ኩነታት ተወሊዴነት ብዜኾነ በዒሌ ዋኒን በእናት በኩሌ ያሇው የተወሊጅነት ሁኔታ በማንኛውም
ኣብዜኾነ እዋን ክትዕ ክግበረለ ይኽእሌ፡፡ ባሇጉዲይ በማንኛውም ጊዛ ክርክር ሉዯረግበት ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 194. ክሲ ብዚዕባ ምቕባሌ አንቀጽ 194. ክስን ስሇመቀበሌ

1. ኣብ ሌዕሉ ተወሊዴነት ብዚዕባ ዜግበር ክትዕ ዜቐርብ 1. በተወሊጅነት ሊይ ስሇሚዯረገው ክርክር የሚቀርበው
ክሲ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ እንዴሕር ዗ይፇቒደ ክስ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ካሌፇቀዯ በስተቀር
ክቐርብ ኣይኽእሌን፣ ሉቀርብ አይችሌም፣
2. ኣብ ሌዕሉ ተወሊዴነት ክርክር ንምግባር ዜቐርብ ክሲ 2. በተወሊጅነት ሊይ ክርክር ሇማዴረግ ሇሚቀርበው ክስ
ፍቓዴ ዜወሃብ፣ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ነቲ ክሲ ክቕበሌ ፇቃዴ የሚሰጠው፣ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ክሱን
዗ኽእሌዎ ጭቡጥነት ካብ዗ሇዎም ተግባራት ዜፍሌፍለ እንዱቀበሌ የሚያዯርጉት ተጨባጭነት ካሊቸው
ግምታት ወይ ምሌክታት እንትህሌዉ ጥራሕ እዩ፡፡ ተግባራት የሚመነጩ ግምቶች ወይም ምሌክቶች
ሲኖሩ ብቻ ነው፡፡
ዒንቀፅ 195. ብዚዕባ ክሲ ዗ይምቕባሌ

አንቀጽ 195. ክስን ስሊሇመቀበሌ
እቲ ቆሌዒ ተወሊዴነቱ ዗ረጋግፅ ናይ ሌዯት ምስክር
ሌጁ ተወሊጅነቱን የሚያረጋግጥ የሌዯት ምስክር ወረቀትና
ወረቐትን ምስ'ዙ ዜሰማማዕ ኩነታት ተወሊዴነት ዗ሇዎ
ከዙህ ጋር የሚሰማማ የሌጅነት ሁኔታ ያሇው እንዯሆነ
እንተኾይኑ ኣብ ሌዕሉ ተወሊዴነቱ ንምክርኻር ፍቓዴ
በተወሊጅነቱ ሊይ ሇመከራከር ፍቃዴ አይሰጥም፡፡
ኣይወሃብን፡፡
ዒንቀፅ 196. ብዚዕባ ተኸሳሲ አንቀጽ 196. ስሇተከሳሽ

1. ብምኽንያት ተወሊዴነት ዜቐርብ ክሲ ኣብ ሌዕሉ 1. በተወሊጅነት ምክንያት የሚቀርበው ክስ በተወሊጅነቱ
ተወሊዴነቱ ክትዕ ኣብ ዜተሊዒል ሰብ ወይ ወረስቱ ሊይ ክርክር በተነሳበት ሰው ሊይ ወይም በወራሾቹ ሊይ
ይምስረት፣ ይመሰረታሌ፣
2. ኣድ እቲ ቆሌዒ፣ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ'ውን ኣቦ 2. የሌጁን እናት፣ አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝም የሌጁን አባት፣
እቲ ቆሌዒ ኣብ ውሽጢ እቲ ክትዕ ከኣትው ምግባር ክርክሩ ውስጥ እንዱገቡ ማዴረግ አስፇሊጊ ነው፡፡
ኣዴሊይ እዩ፡፡
392
ንኡስ ክፍሉ ክሌተ ንዐስ ክፍሌ ሁሇት

ብዚዕባ ምኽሒዴ ስሇመካዴ
ብወገን ኣቦ ዗ል ተወሊዴነት ምቅዋም ዜከኣሌ ክሲ በአባት በኩሌ ያሇ ተወሊዴነት መቃወም የሚቻሇው
ምኽሒዴ ብምቕራብ ጥራሕ'ዩ፡፡ የመካዴ ክስ በማቅረብ ብቻ ነው፡፡
ዒንቀፅ 198. ምስ ኣድ እቲ ቆሌዒ ርክብ ግብረ ስጋ ብዚዕባ አንቀጽ 198. ከሌጁ እናት ጋር የሩካቤ ስጋ ግንኙነት
዗ይምንባር (1) መትከሌ ስሊሇመኖር (1) መሰረቱ
"ኣቦ እቲ ቆሌዒ ኢኻ" ተባሂለ ብሕጊ ኣቦነት ዜተውሃበ "የሌጁ አባት ነህ" ተብል በህግ አባትነት የሚሰጠው ሰው
ሰብ እቲ ቆሌዒ ቅዴሚ ምውሊደ ኣብ መንጎ 300ን 90ን ሌጁ ከመወሇደ በፉት በ300ኛውና 90ኛው ቀናት
መዒሌቲታት ውሽጢ ዗ል እዋን ምስ ኣድ እቲ ቆሌዒ ርክብ መካከሌ ባሇው ጊዛ ውስጥ ከሌጁ እናት ጋር የሩካቤ ስጋ
ግብረ ስጋ ን዗ይምፍፃሙ ብ዗የጠራጥር ኩነታት ዗ረዯኣ ግንኙነት ሊሇመፇጸሙ በማያጠራጥር ሁኔታ ያስረዲ
እንተኾይኑ እቲ ዜተብሃሇ ቆሌዒ "ውሊዯይ ኣይኮነን" እንዯሆነ የተባሇውን ሌጅ "ሌጄ አይዯሇም" ሇማሇት
ንምባሌ ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 199. (2) ሕጋዊ ግምት አንቀጽ 199. (2) የህግ ግምት
1. ብመሰረት ካብ ክሌቲኦም ሒዱኡ ዗ቕርቦ ሕቶ 1. ከሁሇቱ አንደ ባቀርበው የመፍታት ጥያቄ መሰረት
ምፍታሕ ወይ ብምኽንያት ኣብ መንጎ ክሌቲኦም ወይም በሁሇቱ መካከሌ በተዯረገው የመሇያየት
ዜተገበረ ብዚዕባ ምፍሌሊይ ስምምዕነት ሰብኣይን ስምምነት ምክንያት ባሌና ሚስት በርግጠኝነት
ሰበይትን ብርግፀኝነት ተፇሊሉዮም ኣብ ዜነበሩዎ ተሇያይተው በነበሩበት ጊዛ በመካከሊቸው የሩካቤ ስጋ
እዋን ኣብ መንጎኦም ርክብ ግብረ ስጋ ከም዗ይተገበረ ግንኙነት እንዲሌተዯረገ ይገመታሌ፣
ይግመት፣
2. ነዙ ተፃባኢ ኮይኑ ዜቐርብ መርትዖ ብዜኾነ 2. ሇዙህ ተቃራኒ ሆኖ የሚቀርበው ማስረጃ በማናቸውም
ምኽንያታት እንተኾነ'ውን ይስማዕ፡፡ ምክንያቶች ቢሆንም ይሰማሌ፡፡
ዒንቀፅ 200. ኣቦ ንምዃን ብዚዕባ ዗ይምኽኣለ አንቀጽ 200. አባት ሇመሆን ስሇአሇመቻለ
ብሕጊ" ኣቦ እቲ ቆሌዒ ኢኻ" ዜተብሃሇ ሰብ ኣቦ እዙ ቆሌዒ በሕግ "የሌጁ አባት ነህ" የተባሇው ሰው የዙሁ ሌጅ አባት
ክኸውን ዗ይምኽኣለ ብ዗የጠራጥር ኩነታት ብምርዲእ ሉሆን አሇመቻለን በማያጠራጥር ኣኳኃን በማስረዲት
ምኽሒዴ ይኽእሌ ፡፡ ሇመካዴ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 201. (2) ክሲ ምቕባሌ ብዚዕባ ምኽኣሌ አንቀጽ 201. (2) ክስን ሇመቀበሌ ስሇመቻሌ
1. ብመሰረት ካብዙ ንሊዕሉ ዜተመሌከተ ዒንቀፅ ዜቐርብ 1. ከዙህ በሊይ በተመሇከተው አንቀጽ መሰረት
ክሲ ምኽሒዴ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ እንዴሕር የሚቀርበው የመካዴ ክስ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
዗ይፇቒደ ክቐርብ ኣይኽእሌን፣ ካሌፇቀዯ በስተቀር ሉቀርብ አይችሌም፣
393
2. ፍቓዴ ዜወሃብ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ነቲ ክሲ ክቕበሌ www.abyssinialaw.com
2. ፇቃደም የሚሰጠው ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ክሱን
዗ግብሮ ብቑዕን ዗ተኣማምንን ካብ ዜኾነ መረዲእታ እንዱቀበሌ የሚያዯርገው በቂና አስተማማኝ ከሆነ
ዜፍሌፍሌ ናይ ሕሉና ግምት ወይ ከቢዴ ምሌክት መረጃ የሚመነጭ የህሉና ግምት ወይም ከባዴ ምሌክት
እንትህሌው ጥራሕ እዩ፡፡ ሲኖር ብቻ ነው፡፡
ዒንቀፅ 202. (3) ብዚዕባ ሕሉና ግምታትን ከቢዴ አንቀጽ 202. (3) ስሇህሉና ግምቶችና ከባዴ ምሌክቶች
ምሌክታትን
1. ናይ ሕሉና ግምታትን ከቢዴ ምሌክታትን ዜበሃለ ምስ 1. የህሉና ግምቶችና ከባዴ ምሌክቶች የሚባለት "ሌጅህ
"ውሊዴካ እዩ" ዜተብሃሇ ሰብ ኣቦነት ዗ይስማምዐ ነው" ከተባሇው ሰው አባትነት ጋር የማይስማሙ
ንምዃኖም ብሳይንሳዊ ፍሌጠት ተፇሉዮም ዜረኣዮ ሇመሆናቸው በሳይንሳዊ እውቀት ተሇይተው የሚታዩ
ጭቡጣት መረዲእታታት ክኾኑ ይኽእለ፣ ተጨባጭ መረጃዎች ሉሆኑ ይችሊለ፣
2. ከምኡ'ውን እዝም ነገራት እታ ሰበይቲ ኣብ ሌዕሉ 2. እንዱሁም እነዙህ ነገሮች ሴቲቱ በሰውየው አባትነት
ኣቦነት እቲ ሰብኣይ ጥርጣረ ብ዗ሕዴር ኩነታት ናይቲ ሊይ ጥርጣሬ በሚያሳዴር አኳኃን የሌጁን መወሇዴ
ቆሌዒ ምውሊዲ ወይ ምጥናሳ ካብቲ ሰብኣይ ካብ ወይም እርግዜናዋን ከሰውየው ከዯበቀችበት ዴርጊት
዗ሒብኣትለ ተግባር ክፍሌፍለ ይኽእለ፡፡ ሉመነጩ ይችሊለ፡፡
ዒንቀፅ 203. (4) ብዚዕባ ዜሙት ወይከአ ብዚዕባ ምእማን አንቀጽ 203. (4) ስሇሴሰኝነት ወይም ስሇእናቲቱ ማመን
ኣድ
ኣድ ኣብ ርእሲ ሰብኣያ ዜገበረቶ ዜሙት ተግባር ወይ ከኣ እናቲቱ በባሌዋ ሊይ ያዯረገችው የሴሰኝነት ስራ ወይም
እቲ ቆሌዒ ናይ ካሉእ ሰብ ምዃኑ ብእትህቦ እምነት ቃሌ ሌጁ የላሊ ሰው ሇመሆኑ የምትሰጠው የእምነት ቃሌ ብቻ
ጥራሕ ከም ከቢዴ ምኽንያት ክቑፀር ኣይኽእሌን፡፡ እንዯከባዴ ምክንያት ሉቆጠር አይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 204. ዗ይመሰሌ ኣቦነት አንቀጽ 204. የማይመሰሌ አባትነት

ናይቲ ቆሌዒ ኩነታት ትውሌዱ ክግሇፀለ ብምሕታት እቲ የሌጁ ትውሌዴ ሁኔታ እንዱገሇጽሇት በመጠየቅ ሌጁ
ቆሌዒ ካብ ኣዱኡ ከምዜተወሇዯ ዜተረጋገፀ እንተኾይኑ ከእናቲቱ ሇመወሇደ የተረጋገጠ እንዯሆነ "አባት ነህ"
"ኣቦ ኢኻ" ዜተብሃሇ ሰብ ኣቦ እቲ ቆሌዒ ዗ይምዃኑ የተባሇው ሰው የሌጁ አባት ሊሇመሆኑ የሚያቀርባቸውን
ብ዗ቕርቦም ምኽንምያታት ብምርዲእ "ውሊዯይ ኣይኮነን" ምክንያቶች በማስረዲት "የእኔ ሌጅ አይዯሇም" ብል
ኢለ ምኽሒዴ ይኽእሌ፡፡ ሇመካዴ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 205. ብዚዕባ ከሳሲ አንቀጽ 205. ስሇከሳሽ

1. "ውሊዯይ ኣይኮነን" ኢለ ናይ ምኽሒዴ ክሲ ምቕራብ 1. "የእኔ ሌጅ አይዯሇም" ብል የመካዴ ክስ ሇማቅረብ
ዜኽእሌ ብሕጊ ግምት "ኣቦ እቲ ቆሌዒ ኢኻ" ተባሂለ የሚችሇው "የሌጁ አባት ነህ" ተብል በህግ ግምት
ዜወሃቦ ሰብ ጥራሕ እዩ፡፡ የሚሰጠው ሰው ብቻ ነው፣
2. በዙ ጉዲይ ብፍሊይ ኣዱኡ፣ "ኣቦ እየ በሃሉ"፣ ዒቃቢ 2. በዙህ ጉዲይ በተሇይ እናቲቱ፣ "አባት ነኝ" ባዩ፣ ዒቃቢ
ሕጊ ወይ እቲ ቆሌዒ ባዕለ ክሲ ከቕርቡ ኣይኽእለን፡፡ ሕግ ወይም ሌጁ ራሱ ክስ ሉያቀርቡ አይችለም፡፡
394
ዒንቀፅ 206. ብፍርዱ ዜተኸሌከሇ ሰብ www.abyssinialaw.com

አንቀጽ 206. በፍርዴ የተከሇከሇ ሰው
1. ብፍርዱ ዜተኸሌከሇ ሰብ ስሌጣን ካብ዗ሇዎ ቤት ፍርዱ 1. በፍርዴ የተከሇከሇ ሰው ስሌጣን ካሇው ፍርዴ ቤት
ኣፍቂደ ናይ ምኽሒዴ ክሲ ከቕርብ ይኽእሌ፣ አስፇቅድ የመካዴ ክስ ሇማቅረብ ይችሊሌ፣
2. ከምኡ'ውን ኣማሒዲሪ ብፍርዱ ዜተኸሌከሇ ሰብ ፍቓዴ 2. እንዱሁም በፍርዴ የተከሇከሇ ሰው አሳዲሪ ይህንኑ
ስሌጣን ካብ዗ሇዎ ቤት ፍርዱ ዴሕሪ ምቕባሌ ብሽም ስሌጣን ባሇው ፍርዴ ቤት ፇቃዴ ከተቀበሇ በኋሊ
ብፍርዱ ዜተኸሌከሇ ሰብ ኮይኑ ናይ ምኽሒዴ ክሲ በፍርዴ በተከሇከሇ ሰው ስም ሆኖ የመካዴ ክስ
ከቕርብ ይኽእሌ፡፡ ሇማቅራብ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 207. ክሲ ብዚዕባ ዜቐርበለ እዋን አንቀጽ 207. ክስ ስሇሚቀርብበት ጊዛ

1. "ውሊዯይ ኣይኮነን" ብምባሌ ዜቐርብ ናይ ምኽሒዴ 1. "የእኔ ሌጅ አይዯሇም" በሚሌ የሚቀርብ የመካዴ ክስ
ክሲ እቲ ቆሌዒ ምውሊደ ካብ ዜፇሇጠለ ወይ ምፍሊጥ የሌጁን መወሇዴ ካወቀበት ወይም ማወቅ ከሚገባው
ካብ ዜግበኦ ዕሇት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 180 ቀን ጀምሮ በ180 ቀናት ውስጥ መቅረብ አሇበት፣
መዒሌቲታት ክቐርብ ኣሇዎ፡፡
2. ኣድነት ዜተወሰነ ተወሊዴነት ንምርግጋፅ ብዜቐረበ ክሲ 2. እናትነት የተወሰነው ተወሊጅነትን ሇማረጋገጥ በቀረበ
እንትኸውን፣ ናይ ምኽሒዴ ክሲ ዜቐርብ ተወሊዴነት ክስ ሲሆን፣ የመካዴ ክስ የሚቀርበው ተወሊጅነትን
ንምርግጋፅ ዜቐረበ ክሲ ዜውስን ናይ መወዲእታ ፍርዱ ሇማረጋገጥ የቀረበውን ክሱ የሚወሰን የመጨረሻ
ካብ ዜተውሃበለ ዕሇት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 180 ፍርዴ ከተሰጠ ጀምሮ ባለት 180 ቀናት ውስጥ ነው፡፡
መዒሌቲታት እዩ፡፡
ዒንቀፅ 208. (2) ፍለይ ኩነታት አንቀጽ 208. (2) ሌዩ ሁኔታ

1. ብሕጊ ግምት "ኣቦ እቲ ቆሌዒ ኢኻ" ዜበሃሌ ሰብ 1. በሕግ ግምት "የሌጁ አባት ነህ" የሚባሇው ሰው የሞተ
እንተሞይቱ ወይ ናይ ምኽሒዴ ክሲ ንምቕራብ ኣብ ወይም የመካዴ ክስ ሇማቅረብ በተወሰነው ጊዛ ውስጥ
ዜተወሰነ እዋን ውሽጢ ክእሇቱ ዜሰኣነ እንተኾይኑ ካብ ችልታውን ያጣ እንዯሆነ ከተወሊጆች አንደ "ኣባት
ተወሇዴቲ ሒዱኡ ክንዱ'ቲ "ኣቦ ኢኻ" ዜተብሃሇ ኮይኑ ነህ" በተባሇው ፊንታ ሆኖ የመካዴ ክስ ሉያቀርብ
ናይ ምኽሒዴ ክሲ ከቕርብ ይኽእሌ፣ ይችሊሌ፣
2. ተወሊዴቲ ዗የሇው እንተኾይኖም ኣቡኡን ኣዱኡን፣ 2. ተወሊጆቹ የላለ እንዯሆነ አባትና እናቱ፣ እነዙህም
እዙኦም ዗የሇዉ እንተኾይኖም ንሊዕሉ ካብ ዜቑፀሩ የላለ እንዯሆነ ወዯ ሊይ ከሚቆጠሩ ወሊጆቹ አንደ
ወሇዱ ሒዱኡ እዙ መሰሌ ክሰርሒለ ይኽእሌ፡፡ ይህን መብት ሉሰራበት ይችሊሌ፣
3. ናብ ሊዕሉ ዜቑፀሩ ወሇዱ ዗የሇዉ እንተኾይኖም፣ እቲ 3. ወዯ ሊይ የሚቆጠሩ ወሊጆች የላለ እንዯሆነ፣
ዜተሒበረ መሰሌ ዜኾነ ካሉእ ወራሲ ወይ ወኪሌ የተጠቀሰውን መብት ማንኛውንም ላሊ ወራሽ ወይም
ከይሒወሰ ካብ ኣሕዋቱ ወይ ካብ ኣሒቱ ሒዱኡ ወኪሌን ሳይጨምር ከወንዴሞቹ ወይም ከእህቶቹ
ክሰርሒለ ይኽእሌ፡፡ አንደ ሉሰራበት ይችሊሌ፡፡
395
ዒንቀፅ 209. ክሲ ብዚዕባ ዗ይምቕባሌ አንቀጽ 209. ክስንwww.abyssinialaw.com

ስሊሇመቀበሌ
ብመሰረት እቲ ሰብኣይ ብፅሐፍ ዜሃቦ ፍቓዴ እቲ ቆሌዒ ባሌየው በጽሁፍ በሰጠው ፇቃዴ መሰረት ሌጁ በሰው ሰራሽ
ብሜሊ ሰብ ስራሒት ዜተጠነሰ ምዃኑ እንዴሕር ተረጋጊፁ ዗ዳ የተጸነሰ ሇመሆኑ የተረጋገጠ እንዯሆነ የመካዴ ክስ
ናይ ምክሒዴ ክሲ ንምቕራብ ዜቐርብ ሕቶ ተቐባሌነት ሇማቅረብ የሚቀርብ ጥያቄ ተቀባይነት ሉኖረው አይገባም፡፡
ክህሌዎ ኣይግባእን፡፡
አንቀጽ 210. ስሇተከሳሾች
ዒንቀፅ 210. ብዚዕባ ተኸሰስቲ 1. የመካዴ ክስ በሌጁ ሊይ፣ እርሱ የሞተ እንዯሆነም
1. ናይ ምኽሒዴ ክሲ ኣብ ሌዕሉ እቲ ቆሌዒ፣ ንሱ በወራሾቹ ሊይ ይቀርባሌ፣
እንተሞይቱ ዴማ ኣብ ሌዕሉ ወረስቱ ይቐርብ፣ 2. የሌጁን እናት በሚቀርበው ክስ ውስጥ እንዴትገባ
2. ኣድ እቲ ቆሌዒ ኣብ ውሽጢ እቲ ዜቐርብ ክሲ ማዴረግ ያስፇሌጋሌ፣
ክትኣትው ምግባር የዴሉ፣ 3. ሌጁ አካሇመጠን ያሌዯረሰ ከሆነ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
3. እቲ ቆሌዒ ንኣካሇ መጠን ዗ይበፅሏ እንተኾይኑ በተሇይ ሇዙህ ጉዲይ የመረጠው ሞግዙት ወኪሌ
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ብፍሊይ ነዙ ዋኒን ዜመረፆ ይሆናሌ፡፡
ሞግዙት ወኪሌ ይኾኖ፡፡
ምዕራፍ አስራ አንዴ

ምዕራፍ ዒሰርተ ሒዯ ስሇጉዯፇቻ
ብዚዕባ ውሊዴ ጡብ አንቀጽ 211. ስሇጉዱፇቻ ዜምዴና
ዒንቀፅ 211. ብዚዕባ ዜምዴና ውሊዴ ጡብ (1) መሰረቱ
(1) መትከሌ በአንዴ ሰውና በአንዴ ሌጅ መካከሌ በሚዯረግ ስምምነት
ኣብ መንጎ ሒዯ ሰብን ሒዯ ቆሌዒን ብዜግበር ስምምዕ የጉዱፇቻ ዜምዴና ሉፇጠር ይችሊሌ፡፡
ዜምዴና ውሊዴ ጡብ ክፍጠር ይኽእሌ፡፡
አንቀጽ 212. (2) ውጤቱ

ዒንቀፅ 212. (2) ውፅኢት በዙህ አዋጅ አንቀጽ 212 የተመሇከቱት ዴንጋጌዎች
ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 212 ዜተመሌከቱ ዴንጋገታት እንዯተጠበቁ ሆነው፣ የጉዱፇቻ ሌጅ በማናቸውም ረገዴ
ሕሌዋት ኮይኖም፣ ውሊዴ ጡብ ብዜኾነ መሌክዕ ከም ቢሆን እንዯ የጉዱፇቻ አዴራጊው ሌጅ ይቆጠራሌ፡፡
ውሊዴ እቲ ውሊዴ ጡብ ዜገበረ ሰብ ይቑፀር፡፡
አንቀጽ 213. (3) ሌዩ ሁኔታ

ዒንቀፅ 213. (3) ፍለይ ኩነታት 1. ጉዱፇቻ፣ የጉዱፇቻውን ስምምነት በግሌጽ
1. ውሊዴ ጡብ፣ ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ብግሌፂ የተቃወሙት ወዯ ሊይ የሚቆጠሩ ወሊጆችን ወይም
ንዜተቓወሙዎ ንሊዕሉ ዜቑፀሩ ወሇዱ ወይ ንጎኒ ወዯ ጎን የሚቆጠሩ ዗መድችን በሚመሇከት ውጤት
ዜቑፀሩ ኣዜማዴ ብዜምሌከት ውፅኢት ኣይህሌዎን፣ አይኖረውም፣
396
ገፅ 53 ነጋሪት ጋዛጣ ትግራይ ኣዋጅ ቑ 116/1999 ገ3 53 የትግራይ ነጋሪት ጋዛጣ አዋጅ ቁ 116/1999
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዜተመሌከተ ተቓውሞ www.abyssinialaw.com

2. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (1) የተመሇከተው
እቲ ስምምዕነት ብማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ምፅዲቑ ተቃውሞ ስምምነቱ በማሕበራዊ ፍርዴ ቤት መጽዯቁ
ምስተፇሇጠ ኣብ ውሽጢ ሒዯ ዒመት ኣብ መዜገብ በታወቀ በአንዴ ዒመት ጊዛ ውስጥ በማሕበራዊ ፍርዴ
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ እንዴሕር ዗ይተመዜጊቡ ቤት መዜገብ ካሌተመ዗ገበ በስተቀር አይጸናም፡፡
ኣይፀንዕን፡፡
ዒንቀፅ 214. ውሊዴ ጡብ ምስ ተፇጥራዊ ስዴርኡ ብዚዕባ አንቀጽ 214. የጉዱፇቻ ሌጅ ከተፇጥሮ ቤተሶቦ ቹ ጋር
ዜህሌዎ ርክብ ስሇሚኖረው ግንኙነት
1. ውሊዴ ጡብ ምስ ተፇጥራዊ ስዴርኡ ዗ሇዎ ርክብ 1. የጉዱፇቻ ሌጅ ከተፇጥሮ ቤተሰቦቹ ጋር ያሇው
ዜምዴና ሕሌው ኮይኑ ይፀንሕ ፣ የዜምዴና ግንኝነት እንዯተጠበቀ ሆኖ ይቆያሌ፣
2. ናይ ውሊዴ ጡብ ሰበይቲ፣ ሰብኣይን ተወሇዴትን ምስ 2. የጉዱፇቻ ሌጅየው፣ ሚስት፣ ባሌ እና ተወሊጆች
ተፇጥሮዊ ስዴርኡ ርክብ ዜምዴና ይህሌዎም፣ ከተፇጥሮ ቤተሰቦቹ ጋር የዜምዴና ግንኙነት
ይኖራቸዋሌ፣
3. ኣብ መንጎ ተፇጥራዊ ስዴርኡን ኣብ ስዴራ ውሊዴ 3. በተፇጥሮ ቤተሰቦቹና በጉዱፇቻ ቤተሰቦቹ መካከሌ
ጡብን ምምራፅ ኣዴሊይ ኮይኑ ኣብ ዜተረኸበ እዋን መምርጥ አስፇሊጊ ሆኖ በተገኘ ጊዛ፣ ሇጉዱፇቻ
ንስዴራ ውሊዴ ጡብ ቀዲምነት ይውሃብ፡፡ ቤተሰቦቹ ቅዴሚያ ይሰጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 215. ብዚዕባ ዕዴመ ውሊዴ ጡብ ዜገበረ ሰብ አንቀጽ 215. የጉዱፇቻ አዴራጊው ዕዴሜ
1 ዜኾነ ዕዴመኡ ካብ 25 ዒመት ዗ይነኣሰ ሰብ ብውሊዴ 1. ዕዴሜው ከ25 ዒመት ያሊነሰ ማንኛውም ሰው
ጡብ ክሕዜ ይኽእሌ፣ የጉዱፇቻ አዴራጊ ሉሆን ይችሊሌ፣
2. ውሊዴ ጡብ ተሒዜቲ ሰብኣይን ሰበይትን ኣብ ዜኾኑለ 2. ጉዱፇቻ አዴራጊዎች ባሌና ሚስት በሆኑ ጊዛ የአንደ
እዋን ዕዴመ ሒዱኡ 25 ዒመት ዜመሌኦ እንተኾይኑ ዕዴሜ 25 ዒመት የሞሊ ከሆነ በቂ ነው፡፡
ብቑዕ እዩ፡፡
ዒንቀፅ 216. ዕዴመ ውሊዴ ጡብ አንቀጽ 216. የጉዱፇቻ ሌጅ ዕዴሜ

ዕዴመኡ ካብ 18 ዒመት ንታሕቲ ዜኾነን ካብ ሞግዙት ዕዴሜው ከ18 ዒመት በታች የሆነና ከሞግዙት አስተዲዯር
ምምሕዲር ነፃ ዗ይወፀ ዜኾነ ሰብ ውሊዴ ጡብ ክኸውን ነጻ ያሌወጣ ማንኛውም ሰው የጉዱፇቻ ሌጅ ሇመሆን
ዒንቀፅ 217. ሒዲር ዜሒ዗ ሰብ ብዚዕባ ዜገብሮ ስምምዕነት አንቀጽ 217. ያገባ ሰው ስሇሚያዯርገው የጉዱፇቻ
ውሊዴ ጡብ ስምምነት
1. ውሊዴ ጡብ ዜገብር በዒሌ ሒዲር እንተኾይኑ ሰብኣይን 1. ጉዱፇቻ አዴራጊው ያገባ ከሆነ ባሌና ሚስቱ በጋራ
ሰበይትን ነቲ ቆሌዒ ብሒባር ውሊዴ ጡብ ዜገብሩዎ ሌጁን የጉዱፇቻ ሌጃቸው የሚያዯርጉት ካሌሆነ
እንዴሕር ዗ይኮይኑ ናይ ውሊዴ ጡብ ስምምዕነት በስተቀር የጉዱፇቻ ስምምነት ሇማዴረግ አይቻሌም፣
ምግባር ኣይከኣሌን፣
397
2. ሰብኣይ ንወዱ ሰበይቱ፣ ሰበይቲ ንወዱ ሰብኣያ ውሊዴ www.abyssinialaw.com

2. ባሌ ሇሚስቱ ሌጅ፣ ሚስት ሇባሌዋ ሌጅ የጉዱፇቻ ሌጁ
ጡብ ዜገብሩ እንተኾይኖም ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ የሚያዯርጉ ከሆነ በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (1)
(1) ዜተመሌከተ ዴንጋገ ተፇፃሚነት ኣይህሌዎን፣ የተመሇከተው ዴንጋጌ ተፇጻሚነት አይኖረውም፣
3. ከምኡ'ውን ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኡ ፍቓዴ 3. እንዱሁም፣ ከባሌ እና ከሚስት አንዯኛው ፇቃዴን
ክህብ ዗ይኽእሌ እንተኾይኑ ተፇፃምነት ኣይህሌዎን፡፡ ሇመስጠት የማይችሌ ሲሆን ተፇጻሚነት አይኖረውም፡፡
ዒንቀፅ 218. ዜተጠነሰ ቆሌዒ ውሊዴ ጡብ ብዚዕባ ምግባር አንቀጽ 218. የተጸነሰን ሌጅ የጉዱፇቻ ሌጅ ስሇማዴረግ
1. ዜተጠነሰ ቆሌዒ ውሊዴ ጡብ ምግባር ይከኣሌ፣ 1. የተጸነሰን ሌጅ የጉዱፇቻ ሌጅ ማዴረግ ይቻሊሌ፣
2. ኣብዙ ዒቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዜተመሌከተ 2. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (1) የተመሇከተው
እንተሃሇወ'ኳ እቲ ቆሌዒ ምስተወሇዯ ኣብ ውሽጢ ቢኖርም ሌጁ በተወሇዯ በስዴስት ወራት ጊዛ ውስጥ
ሽደሽተ ወርሑ እታ ኣድ ነቲ ስምምዕ ብናይ ባዕሊ እናቲቱ ስምምነቱን በገዚ ፍቃዴዋ ብቻ ሇመሰረዜ
ፍቓዴ ጥራሕ ክትስርዝ ትኽእሌ፣ ትችሊሇች፡፡
ዒንቀፅ 219. ብዚዕባ ቆሌዐት ውሊዴ ጡብ ዜሒ዗ ሰብ
1. ውሊዴ ጡብ ዜሒ዗ ሰብ ባዕለ ዜወሇድም ቆሌዐት አንቀጽ 219. ስሇጉዱፇቻ አዴራጊው ሌጆች
ምህሊዎም ናይ ውሊዴ ጡብ ስምምዕነት ንምግባር 1. ጉዱፇቻ አዴራጊው ከአብራኩ የተገኙ ሌጆች ያለ
ዜኽሌክል ኣይኸውንን፣ መሆናቸው የጉዱፇቻ ስምምነት ከማዴረግ
2. ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዴንጋገ እንተሃሇወ'ኳ የሚያግዯው አይሆንም፣
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ነቲ ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ 2. የዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (1) ዴንጋጌ ቢኖርም እንኳ
ቅዴሚ ምፅዲቑ ውሊዴ ጡብ ገባሪ ሰብ ካብ ኣብራኹ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት የጉዱፇቻ ስምምነቱን ከማጽዯቁ
ዜተረኸቡ ቆሌዐት ዗ሇውዎ ምዃኑ ኣብ ሌዕሉ እቲ በፉት ጉዱፇቻ አዴራጊው ከአብራኩ የተገኙ ሌጆች
ውሊዴ ጡብ ዜተገበረ ቆሌዒ ፅቡቕ ኣታዒባብያን ያለት መሆኑን በጉዱፇቻ ሌጁ መሌካም አስተዲዯግና
ጥቕምን ክህሌዎ ዜኽእሌ ፅዕንቶ ኣብ ግምት ውሽጢ ጥቅም ሊይ ሉኖረው የሚችሇውን ተጽዕኖ ከግምት
ከእትው ኣሇዎ፡፡ ውስጥ ማስገባት አሇበት፡፡
ዒንቀፅ 220. ንሒዯ ቆሌዒ ካብ ሒዯ ሰብ ንሊዕሉ ውሊዴ ጡብ

ዜገብር ክህሌዎ ዗ይክኣሌ ብዚዕባ ምዃኑ አንቀጽ 220. ሇአንዴ ሌጅ ከአንዴ በሊይ ጉዱፇቻ አዴራጊ
1. ሰብኣይን ሰበይትን እንተ዗ይኮይኖም ዜኾነ ቆሌዒ ሉኖረው የማይችሌ ስሇመሆኑ
ንብዘሒት ሰባት ናይ ውሊዴ ጡብ ቆሌዒ ክኸውን 1. ባሌና ሚስት ካሌሆኑ በስተቀር ማንኛውም ሌጅ ሇብዘ
ኣይኽእሌን፣ ሰዎች የጉዱፇቻ ሌጅ ሉሆን አይችሌም፣
2. እቲ ውሊዴ ጡብ ዜገበረ ሰብ እንተሞይቱ ሒደሽ

2. ጉዱፇቻ አዴራጊው የሞተ እንዯሆነ፣ አዱስ የጉዱፇቻ
ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ምግባር ይከኣሌ፣
ስምምነት ሇማዴረግ ይቻሊሌ፣
398
3. እቲ ቆሌዒ ናይ ሰብኣይን ሰበይትን ውሊዴ ጡብ ቆሌዒ 3. ሌጅየው የባሌና ሚስት የጉዱፇቻ ሌጅ ከሆነና ከባሌና
እንዴሕር ኮይኑን ካብ ሰብኣይን ሰበይትን ሒዱኡ ሚስቱ አንዯኛው የሞተ እንዯሆነ በሕይወት ካሇው
እንተሞይቱ ምስ ብሂወት ዗ል ሰብ ዜምርዖ መስራቲ ሰውጋር የሚጋባው አዱስ ተጋቢ የጉዱፇቻ ሌጅ
ሒደሽ ሒዲር ውሊዴ ጡብ ክገብሮ ይኽእሌ፡፡ ሉያዯርገው ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 221. ስምምዕነት ብዚዕባ ዜገብሩ ወገናት አንቀጽ 221. ስምምነቱን ስሇሚያዯርጉ ወገኖች
ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ኣብ መንጎ ብውሊዴ ጡብ ዜገብር የጉዱፇቻው ስምምነት በጉዱፇቻ አዴራጊውና በሌጁ
ሰብን ብመማሒዯሪ እቲ ቆሌዒን ይግበር፣ አሳዲሪ መካከሌ ይዯረጋሌ፡፡
ዒንቀፅ 222. ፍቓዴ ወሇዱ ብውሊዴ ጡብ ዜተታሒ዗ ቆሌዒ አንቀጽ 222. የጉዱፇቻው ሌጅ ወሊጆች ፇቃዴ
1. ኣቦን ኣዯን እቲ ቆሌዒ ብሂወት ዗ሇዉን ዜተፇሇጡን

1. የሌጁ አባትና እናት በሕይወት ያለና የታወቁ ከሆነ
እንተኾይኖም እቲ ቆሌዒ ናይ ውሊዴ ጡብ ቆሌዒ
ሌጁ የጉዱፇቻ ሌጅ እንዱሆን ፇቃዲቸውን እንዱሰጡ
ክኸውን ፍቓድም ክህቡ የዴሉ፣
ያስፇሌጋሌ፣
2. ካብ ወሇደ ሒዱኡ ዜሞተ፣ ዜጠፍአ፣ ዗ይፍሇጥ
2. ከወሊጆቹ አንዯኛው የሞተ፣ የጠፊ፣ የማይታወቅ ከሆነ
እንተኾይኑ ወይ ፍቓዴ ክህብ ዗ይኽእሌ እንትኸውን
ወይም ፇቃደን ሇመስጠት የማይችሌ ሲሆን ላሊኛው
እቲ ካሉእ ወሊዱ ፍቓዴ ይህብ፣
ወሊጅ ፇቃደን ይሰጣሌ፣
3. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዜተዯንገገ
3. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (1) የተዯነገገው ቢኖርም
እንተሃሇወ'ኳ ካብ ውሇደ ሒዱኡ ፍቓዴ ክህብ
ከወሊጆቹ አንደ ፇቃደን ሇመስጠት ያሌፇሇገ
዗ይዯሇየ እንተኾይኑን ዕዯመ እቲ ቆሌዒ 10 ዒመትን
እንዯሆነና የሌጁ ዕዴሜ 10 ዒመትና ከዙያ በሊይ ከሆነ
ካብኡ ንሊዕሌን እንተኾይኑ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ
ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ያንዯኛውን ወሊጅ ፇቃዴና
ብፍቓዴ እቲ ሒዯ ወሊዴን ርኢቶ ናይቲ ቆሌዒን
የሌጁን አስተያየት በመጠየቅ ጉዱፇቻውን ሉያጸዴቀው
ብምሕታት ነቲ ስምምዕ ውሊዴ ጡብ ከፅዴቖ
ይችሊሌ፣
ይኽእሌ፣
4. ሌጁ ፇቃደን ሇመስጠት የሚችሌ ወዯ ሊይ የሚቆጠር
4. እቲ ቆሌዒ ፍቓዴ ክህብ ዜኽእሌ ንሊዕሉ ካብ ዜቑፀር
ወሊጅ የላሇው እንዯሆነ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ሇሌጁ
ወሇዱ ዗የብለ እንተኾይኑ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ነቲ
ያሇውን ጠቀሜታ ግምት ውስጥ በማስገባት የጉዱፇቻ
ቆሌዒ ዗ሇዎ ጠቓምነት ኣብ ግምት ውሽጢ ብምእታው
ስምምነቱንም ሉያጸዴቀው ይችሊሌ፡፡
ነቲ ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ከፅዴቆ ይኽእሌ፡፡
አንቀጽ 223. ስሇመንግስት ወይም የግሌ ዕጓሇማውታን

ዒንቀፅ 223. ብዚዕባ ናይ መንግስቲ ወይ ዯኽታማት
አስዲጊ ተቋሞች
መዕበይቲ ውሌቀ ትካሊት
1. የመንግስት ወይም የግሌ ዕጓሇማውታን አሳዲጊ
1. ናይ መንግስቲ ወይ ዯኽታማት መዕበይቲ ውሌቀ
ተቋሞች እያሳዯጉት ያለትን ማንኛውንም ሌጅ
ትካሊት ዗ዕብዮዎ ን዗ሇዉ ዜኾነ ቆሌዒ ንውሊዴ ጡብ
ሇጉዱፇቻ አዴራጊዎች በስምምነት ሇመስጠት
ገበርቲ ብስምምዕ ክህቡ ይኽእለ፡፡
ይችሊለ፣
399
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዜተጠቐሱ ትካሊት 2. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (1) የተጠቀሱት ተቋሞች
ንሒዯ ቆሌዒ ብስምምዕነት ቅዴሚ ምሃቦም ዴሕንነት አንዴን ሌጅ በስምምነት ከመስጠታቸው በፉት
ህፃናት ንምሕሊው ስሌጣን ንዜተውሃቦ መንግስታዊ የህፃናትን ዯህንነት ሇመከታተሌ ስሌጣን ሇተሰጠው
ኣካሌ ብዚዕባ መንነት እቲ ቆሌዒ፣ እቲ ትካሌ የመንግስት አካሌ ስሇሌጁ ማንነት፣ ተቋሙ በምን ሁኔታ
ብምንታይ ኩነታት ከምዜተረኸቦን ብዚዕባ ትሕዜቶ እንዯተረከበውና ስሇጉዱፇቻ አዴራጊው ግሊዊ
ውሌቃዊ፣ ማሕበራውን ኢኮኖሚያውን ውሊዴ ጡብ ማኀበራዊና ኢኮኖሚያዊ አቋም መግሇጫ ማቅረብ
ገባሪ መግሇፂ ከቕርቡ ኣሇዎም፡፡ አሇባቸው፡፡
ዒንቀፅ 224. ውሊዴ ጡብ ገባሪ ዛግነቱ ወፃእተኛ አንቀጽ 224. ጉዱፇቻ አዴራጊው የውጭ ዛጋ ሲሆን
እንትኸውን
1. እቲ ውሊዴ ጡብ ገባሪ÷ ዛግነቱ ወፃእተኛ እንትኸውን 1. ጉዱፇቻ አዴራጊው የውጭ ዛጋ ሲሆን፣ የህፃናት
ዴሕንነት ህፃናት ንምክትታሌ ስሌጣሌ ዜተውሃቦ ዯህንነት ሇመከታተሌ ስሌጣን የተሰጠው አካሌ
መንግስታዊ ኣካሌ ብዚዕባ ውሊዴ ጡብ ገባሪ ውሌቃዊ፣ ስሇጉዱፇቻ አዴራጊው ግሊዊ፣ ማኅበራዊ ኢኮኖሚያዊ
ማሕበራውን ኢኮኖሚያውን ትሕዜቶ ኣግባብ ዗ሇዎም አቋም አግባብ ያሊቸውን መረጃዎች በማጠናቀርና
መረዲእታታት ብምዴሊውን ብምምርማርን ስምምዕነት በመመርመር ስምምነቱ ቢዯረግ ሇሌጁ ጠቃሚነት
እንተተገበረ ነቲ ቆሌዒ ጠቓምነት ኣሇዎ ብምባሌ ይኖረዋሌ ሲሌ አስተያየቱ ካሌሰጠ በስተቀር
ርኢትኡ እንዴሕር ዗ይሂቡ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ነቲ የጉዱፇቻውን ስምምነት ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት
ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ከፅዴቆ ኣይኽእሌን ፣ ሉያጸዴቀው አይችሌም፣
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዜተመሌከተ

እንተሃሇወ'ኳ እቲ ስምምዕነት ነቲ ቆሌዒ ጠቓምነት 2. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (1) የተመሇከተው ቢኖርም
የብለን ኢለ ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ እንተገሚቱ ማሕበራዊ ፍርዴ ቤት ስምምነቱ ሇሌጁ ጠቃሚነት
ርኢቶ እቲ በዒሌ ስሌጣን ብ዗ይምቕባሌ ነቲ አይኖረውም ሲሌ የገመተ እንዯሆነ
ስምምዕነት ከየፅዴቆ ይኸእሌ፣ የባሇስሌጣኑን አስተያየት ባሇመቀበሌ ስምምነቱን
3. ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ካብቲ በዒሌ ስሌጣን ዜቐረበለ ሊያጸዴቀው ይችሊሌ፣
መረዲእታ ብቑዕ መሲለ እንዴሕር ዗ይተራኢዩዎ 3. ማሕበራዊ ፍርዴ ቤቱ ከባሇስሌጣኑ የቀረበሇት መረጃ
ሒደሽ ምፅራይ ብምክያዴ ተወሳኺ መረዲእታ በቂ መስል ያሌታየው እንዯሆነ፣ አዱስ ምርመራ
ክቐርበለ ነቲ በዒሌ ስሌጣን ክእዜዜ፣ ከምኡ'ውን በማከናወን ተጨማሪ መረጃ እንዱቀርብሇት
ካሌኦት ውሌቀ ሰባት ኮኑ ትካሊት ኣዴሊይ መሲለ ባሇስሌጣኑን ሇማ዗ዜ፣ እንዱሁም፣ ላልች ግሇሰቦችም
ዜረኣዮምን ኣብ ኢድም ዜርከብ መረዲእታ ከቕርቡ ሆነ ዴርጅቶች አስፇሊጊ መስል የሚታያቸውንና
ወይ ከም ኣዴሊይነቱ ምስክርነት ቃልም ክህቡ ክእዜዜ በእጃቸው የሚገኘውን መረጃ እንዱያቀርቡ ወይም
ይኽእሌ፣ እንዯአስፇሊጊነቱ የምስክርነት ቃሊቸውን እንዱሰጡ

ሇማ዗ዜ ይችሊሌ፡፡
400
ዒንቀፅ 225. ስሌጣን ቤት ፍርዱ አንቀጽ 225. የፍርዴ ቤት ስሌጣን

1. ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ስሌጣን ዗ሇዎ ቤት ፍርዱ 1. የጉዱፇቻ ስምምነት ስሌጣን ያሇው ፍርዴ ቤት
እንዴሕር ዗የፅዱቕዎ ውፅኢት ኣይህሌዎን፣ ካሊጸዯቀው በስተቀር ውጤት አይኖረውም፣
2. ቤት ፍርዱ ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ቅዴሚ ምፅዲቑ 2. ፍርዴ ቤቱ የጉዱፇቻ ስምምነቱን ከማጽዯቁ በፉት
ብወሳናይ መሌክዐ ነቲ ቆሌዒ ፅቡቕ (ሰናይ) በወሳኝ መሌኩ ሇሌጁ መሌካም አስተዲዯርና ጥቅም
ኣተዒባብያን ጥቕምን ዜምቹ ምዃኑ ከረጋግፅ ኣሇዎ፡፡ የሚበጅ መሆኑን ማረጋገጥ አሇበት፣
3. ኣብዙ ኣዋጅ ኣብ ዒንቀፅ 222ን 223 ዜተመሌከቱን 3. በዙህ ኣዋጅ አንቀጽ 222 እና 223 የተመሇከቱትና
ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (2) ሒፇሻዊ አበሃህሊ የዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (2) አጠቃሊይ አነጋገር
ሕሌው ኮይኑ ቤት ፍርዱ ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ እንዯተጠበቀ ሆኖ ፍርዴ ቤት የጉዱፇቻ ስምምነቱን
ቅዴሚ ምፅዲቑ ካብዙ ቀፂልም ዗ሇዉ ኣብ ግምት ከማጽዯቁ በፉት የሚከተለትን ከግምት ውስጥ
ውሽጢ ከእትዎም ኣሇዎ፣ ማስገባት አሇበት፣
ሀ. ሌጅየው ስሇጉዱፇቻ ስምምነቱ ያሇውን አስተያየት፣

ሀ. እቲ ቆሌዒ ብዚዕባ ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ዗ሇዎ
ርኢቶ፣
ሇ. አስቀዴሞ ፇቃደን ያሌሰጠ ከሆነም የአሳዲሪውን
ሇ. ኣቐዱሙ ፇቓዴ ሂቡ እንተ዗ይኮይኑ ዴማ ርኢቶ
አስተያየት፣
መማሒዯሪኡ፣
ሏ. ጉዱፇቻ አዴራጊው ሌጁን ሇማሳዯግና ሇመንከባከብ
ሏ. ውሊዴ ጡብ ገባሪ ነቲ ቆሌዒ ንምዕባይን
ያሇውን ብቃት፣
ንምክንኻንን ዗ሇዎ ብቕዒት፣
መ. ጉዱፇቻ አዴራጊው የውጭ ዛጋ ሲሆን ሌጅየው
መ. ውሊዴ ጡብ ገባሪ ዛግነቱ ወፃእተኛ እንትኸውን እቲ
ኢትዮጵያ ውስጥ የሚያዴግበት ሁኔታ
ቆሌዒ ኣብ ውሽጢ ኢትዮጵያ ዗ዒብየለ ኩነታት
አሇመኖሩን፣
዗ይምህሊው፣
ረ. የጉዱፇቻ አዴራጊው እንዯሌጁ አዴርጎ
ረ. ውሊዴ ጡብ ገባሪ ከምውሊደ ጌሩ ከም዗ዕብዮን
እንዯሚያሳዴገውና አሊግባብ መጠቀሚያ
ብ዗ይግቡእ መጥቀሚ ከም዗ይገብሮን ንምግማት
እንዯማያዯርገው ሇመገመት የሚያስችሌ መረጃ
዗ኽእሌ መረዲእታ ምህሊውን፡፡
መኖሩን፡፡
4. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (3)ፉዯሌ (ረ) 4. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (3) በፉዯሌ ተራ (ሠ)
ብዜተመሌከተ ኣብ ዗ፃርየለ እዋን ውሊዴ ጡብ ገባሪ የተመሇከተውን በሚያጣራበት ጊዛ የጉዱፇቻ
ዛግነት ወፃእተኛ እንትኸውን ቤት ፍርዱ ፍለይ አዴራጊው የውጭ ዛጋ ሲሆን ፍርዴ ቤቱ ሌዩ ጥንቃቄ
ጥንቃቐ ክገብር ኣሇዎ፡፡ ማዴረግ ይኖርበታሌ፡፡
ዒንቀፅ 226. ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ዗ይስረዜ ብዚዕባ አንቀጽ 226. የጉዱፇቻ ስምምነት የማይሰረዜ ስሇመሆኑ
ምዃኑ
1. ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1. የጉዱፇቻ ስምምነት በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (2)
(2) ካብ ዜተመሌከተ ኩነታት ወፃኢ ክስረዜ ከተመሇከተው ሁኔታ ውጪ ሉሰረዜ አይችሌም፣
ኣይኽሌን፣
401
2. ውሊዴ ጡብ ገባሪ ብውሊዴ ጡብ ንዜተቐበል ቆሌዒ www.abyssinialaw.com

2. ጉዱፇቻ አዴራጊው በጉዱፇቻ የተቀበሇውን ሌጅ
ከምውሊደ ካብ ምዕባይ ሒሉፈ ብባርነት ወይ ባርነት እንዯሌጁ በማሳዯግ ፇንታ በባርነት ወይም ባርነትን
ብዜመስሌ ኩነታት ወይ ካብ ስነ-ምግባር ወፃኢ ኣብ በሚመሰሌ ሁኔታ ወይም ከግብረ ገብ ውጪ በሆኑ
ዜኾኑ ተግባራት ክዋፇር ብምግባር መጥቀሚ ዜገብሮ ተግባሮች እንዱሰማራ በማዴረግ መጠቀሚያ ያዯረገው
እንተኾይኑ ወይ ብዜኾነ ካሌእ መንገዱ ኩነታት እንዯሆነ ወይም በማናቸውም ላሊ መንገዴ የሌጁን
ኣተሒሕዚ እቲ ቆሌዒ ናይ ቅዴሚት ሂወት ብዜኸፍአ የወዯፉት ሕይወት ክፈኛ በሚጎዲ አኳኃን የያ዗ው
ዜጎዴእ ምዃኑ ቤት ፍርዱ ዜተረዯአ እንተኾይኑ ነቲ መሆኑን የተረዲ እንዯሆነ፣ ፍርዴ ቤቱ የጉዱፇቻ
ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ክስርዝ ይኽእሌ፡፡ ስምምነቱን ሇመሰረዜ ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 227. ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ንኽስረዜ ጥርዒን አንቀጽ 227. የጉዱፇቻ ስምምነት እንዱሰረዜ አቤቱታ
ብዚዕባ ምቕራብ ስሇማቅረብ
1. ባዕለ እቲ ውሊዴ ጡብ ቆሌዒ፣ ዴሕንነት ህፃናት 1. የጉዱፇቻ ሌጅ ራሱ፣ የህፃናትን ዯህንነት ሇመከታተሌ
ንምክትታሌ ስሌጣን ዜተውሃቦ መንግስታዊ ኣካሌ ወይ ስሌጣን የተሰጠው የመንግስት አካሌ ወይም በጉዲዩ
ዜኾነ ሰብ በቲ ጉዲይ የእትወኒ እዩ ዜብሌ ካብዙ ያገባኛሌ የሚሌ ማንኛውም ሰው ከዙህ በሊይ
ንሊዕሉ ኣብ ዜተመሌከተ ዒንቀፅ ብዜተዯንገገ መሰረት በተመሇከተው አንቀጽ የተዯነገገውን መሰረት
ብምግባር ስምምዕነት ውሊዴ ጡብ ክስረዜ ጥርዒን በማዴረግ የጉዱፇቻው ስምምነት እንዱሰረዜ አቤቱታ
ከቕርብ ይኽእሌ፡፡ ሇማቅረብ ይችሊሌ፡፡
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) መሰረት ጥርዒን 2. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (1) መሰረት አቤቱታ
ዜቐረበለ ቤት ፍርዱ ነቲ ውሊዴ ጡብ ገባሪ ቅዴሚ ሲቀርብሇት፣ ፍርዴ ቤቱ ጉዱፇቻ አዴራጊውን
ክቐርብ ምግባሩ ንጥርዒን ምኽንያት እዮም ዜተብሃለ ከማስቀረቡ በፉት ሇአቤቱታው ምክንያት ናቸው
መርትዖታት ሒቂ ኮይኖም እንተተረኺቦም ስምምዕነት የተባለት መረጃዎች እውነት ሆነው ቢገኙ የጉዱፇቻ
ውሊዴ ጡብ ንምፍራስ ብቑዒት ምዃኖም ከረጋግፅ ስምምነቱን ሇማፍረስ በቂ መሆናቸውን ማረጋገጥ
ኣሇዎ፣ አሇበት፡፡
ምዕራፍ ዒሰርተ ክሌተ ምዕራፍ አስራ ሁሇት
ግቡእ ቀሇብ ምሃብ ቀሇብ የመስጠት ግዳታ
ዒንቀፅ 228. ብዚዕባ ትሕዜቶ ግቡእ አንቀጽ 228. ስሇግዳታው ይ዗ት
ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 228 ዴንጋገታት መሰረት ቀሇብ ናይ በዙህ ኣዋጅ አንቀጽ 228 ዴንጋጌዎች መሰረት ቀሇብ
ምሃብ ግቡእ ዗ሇዎ ሰብ ከም ኩነታት ሰብ ዋኒናትን ከም የመስጠት ግዳታ ያሇበት ሰው እንዯባሇጉዲዮቹ ሁኔታና
እቲ ከባቢ ሌምዴን ዜስማማዕ ኣግባብ ብምኽታሌ ንቀሇብ እንዯ አከባቢው ሌማዴ የሚሰማማውን ዗ዳ በመከተሌ
ተቐባሉ ምግቢ፣ መንበሪ፣ ክዲን፣ ጥዕንኡ ዜሕሌወለን ሇቀሇብ ተቀባዩ ምግብ፣ መኖሪያ፣ ሌብስ፣ ጤናውን
ከም ኩነታቱ ንትምህርቲ ኣዴሊይ ዜኾነ ነገር ክህብ ኣሇዎ፡፡ የሚጠብቅበትና እንዯሁኔታው ሇትምህርት አስፇሊጊ
የሆነውን ነገር መስጠት አሇበት፡፡
402
ዒንቀፅ 229. ግቡእ ኣብ መንጎ እኒ መን ብዚዕባ ምዃኑ www.abyssinialaw.com

አንቀጽ 229. ግዳታውን በእነማን መካከሌ ስሇመሆኑ
1. ኣብዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 69 ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዜተዯንገገ 1. በዙህ ኣዋጅ አንቀጽ 69 ንኡስ አንቀጽ (1) የተዯነገገው
ሕሌው ኮይኑ ግቡእ ቀሇብ ምሃብ ዜህለ ኣብ መንጎ እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ ቀሇብ የመስጠት ግዳታ የሚኖረው
ብቀጥታ ወሇዴን ተወሇዴትን ወይ ኣብ መንጎ ብቀጥታ በቀጥታ ወሊጆና ተወሊጆች ወይም በቀጥታ የጋብቻ
ሒዲር ዜምዴና ዗ሇዎም እዩ፡፡ ዗መዲሞች መካከሌ ነው፣
2. ከምኡ'ውን ኣብ መንጎ ኣሕዋትን ኣሒትን ግቡእ ቀሇብ 2. እንዱሁም በወንዴማማቾች እና እህትማማቾች
ምሃብ ይህለ፡፡ መካከሌም ቀሇብ የመስጠት ግዳታ ይኖራሌ፡፡
ዒንቀፅ 230. ግቡእ ብዚዕባ ዜቐረየለ ኩነታት አንቀጽ 230. ግዳታ ስሇሚቀርበት ሁኔታ
ሒዲር ዜፇረሰ ብምኽንያት ሞት እንዴሕር ዗ይኮይኑ ኣብ ጋብቻው የፇረሰው በሞት ምክንያት ካሌሆነ በስተቀር፣
መንጎ ብሒዲር ዜምዴና ዗ሇዎም ሰባት ዗ል ግቡእ ቀሇብ በጋብቻ ዗መዲሞች መካከሌ ያሇው ቀሇብ የመስጠት ግዳታ
ምሃብ ተራፉ ይኸውን፡፡ ቀሪ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 231. ቀሇብ ተቐባሉ መሰለ ብዚዕባ ዜስእነለ አንቀጽ 231. ቀሇብ ተቀባዩ መብቱን ስሇሚያጣበት ሁኔታ
ኩነታት
ቀሇብ ተቐባሉ ኣብ ሌዕሉ ቀሇብ ውሃቢ ወይ በዙ ሰብ ቀሇብ ተቀባዩ በቀሇብ ሰጪው ወይም በዙህ ሰው ወዯሊይና
ንሊዕሉን ንታሕቲን ዜቑፀሩ ወሇዱ፣ ተወሇዴቲ፣ ሰብኣይ፣ ወዯታች በሚቆጠሩ ወሊጆች፣ ተወሊጆች፣ ባሌ ወይም
ወይ ሰበይቲ ኣብ ሌዕሉ ሂወት ወይ ንብረት ተግባር ገበን ሚስት በሕይወት ወይም ንብረት ሊይ የወንጀሌ ተግባር
ዜፇፀመ ወይ ንምፍፃም ዜፇተነ እንተኾይኑ መሰሌ የፇጸመ ወይም ሇመፇጸም የሞከረ እንዯሆነ ቀሇብ
ምቕባሌ ቀሇብ ይስእን፡፡ የመቀበሌ መብቱን ያጣሌ፡፡
ዒንቀፅ 232. ግቡእ ንክህለ ኣዴሇይቲ ኩነታት አንቀጽ 232. ግዳታው እንዱኖር አስፇሊጊ
ሁኔታዎች
ግቡእ ቀሇብ ምሃብ ተፇፃሚ ዜኸውን ቀሇብ ሒታቲ ስራሕ ቀሇብ የመስጠት ግዳታ ተፇጻሚ የሚሆነው ቀሇብ
ሰሪሐ ንናብርኡ ኣዴሊይ ዜኾነ እቶት ምርካብ ዒቕሚ ጠያቂው ሰርቶ ሇኑሮው አስፇሊጊ የሆነ ገቢ ሇማግኘት
዗ይብለን ኣብ ፀገም ዜወዯቐን እንትኸውን ጥራሕ እዩ፡፡ አቅም የላሇውና በችግር ሊይ የወዯቀ ሲሆን ብቻ ነው፡፡
ዒንቀፅ 233. ብዚዕባ ኣፇፃፅማ ግቡእ

1. ብመሰረቱ ግቡእ ቀሇብ ምሃብ ዜፍፀም ቀሇብ ውሃቢ አንቀጽ 233. ስሇግዳታው አፇጻጸም
ንቀሇብ ተቐባሉ ናይ ቀሇብ ገን዗ብ ብምሃብ እዩ፣ 1. በመሰረቱ ቀሇብ የመስጠት ግዳታ የሚፇጸመው ቀሇብ
ሰጪው ሇቀሇብ ተቀባዩ የቀሇቡን ገን዗ብ በመስጠት
ነው፣
2. መጠን ቀሇብ ዜውሰን እቲ ቀሇብ ሒታቲ ዗ሇዎ ፀገምን 2. የቀሇቡ መጠን የሚወሰነው ቀሇብ ጠያቂው ያሇበትን
ዒቕሚ ቀሇብ ውሃብን ብምምዜዚን እዩ፡፡ ችግር እና የቀሇብ ሰጪውን አቅም በማመዚ዗ን ነው፡፡
403
ዒንቀፅ 234. ብዚዕባ እቲ ኩነታት ምምሕያሽ ዜከኣሌ አንቀጽ 234. ሁኔታው ማሻሻሌ የሚቻሌ ስሇመሆኑ
ምዃኑ
ቀሇብ ወሃቢ ወይ ተቐባሉ ብ዗ቕርቡዎ ሕቶ መሰረት ቀሇብ ሰጪው ወይም ተቀባዩ በሚያቀርቡት ጥያቄመሰረት
ብዚዕባ መጠን ቀሇብ ወይ ብዚዕባ መንበሪ ቀሇብ ተቐባሉ ስሇቀሇቡ መጠን ወይም ስሇቀሇብ ተቀባዩ መኖሪያ
ዜተውሃበ ውሳነ ኣብ ዜኾነ እዋን ምምሕያሽ ይከኣሌ፡፡ የተሰጠውን ውሳኔ በማናቸውም ጊዛ ማሻሻሌ ይቻሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 235. ብዚዕባ ቀሇብ ዜኽፇሇለ ቦታ አንቀጽ 235. ቀሇቡ ስሇሚከፇሌበት ቦታ

ብዜተኸኣሇ መጠን ቀሇብ ዜኽፇሇለ ቦታ ንቀሇብ ተቐባሉ ቀሇቡ የሚከፇሇው በተቻሇ መጠን ሇቀሇብ ተቀባዩ
ኣብ ዜጥዕሞ ቦታ ይኸውን፡፡ በሚያመቸው ቦታ ይሆናሌ፡፡
ዒንቀፅ 236.(1) ናይ ቀሇብ ገን዗ብ ክተሒሊሇፍን ክታሒዜን አንቀጽ 236.(1) የቀሇብ ገን዗ብ ሉተሊሇፍና ሉያዜ የማችሌ
዗ይኽእሌ ብዚዕባ ምዃኑ ስሇመሆኑ
1. ንቀሇብ ዜኽፇሌ ገን዗ብ ክማሒሊሇፍ ወይ ክታሒዜ 1. ሇቀሇብ የሚከፇሌ ገን዗ብ ሉተሊሇፍ ወይም ሉያዜ
ኣይኽእሌን፣ አይችሌም፣
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዜተዯንገገ ዋሊ 2. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (1) የተዯነገገው ቢኖርም
እንተሃሇወ፣ ንቀሇብ ዜኽፇሌ ገን዗ብ ቅዴሚ ዜኽፇሇለ ሇቀሇብ የሚከፇሌ ገን዗ብ የሚከፇሌበት ጊዛ
እዋን ምብፅሐ እኳ እንተኾነ ቀሇብ ተቐባሉ ን዗ሇዎ ከመዴረሱ አስቀዴሞ ቢሆንም እንኳን ቀሇብ ተቀባዩ
ፀገም ተገዯስቲ ዜኾኑ ንረዱኤት ዜቖሙ ትካሊት ሊሇበት ችግር አሳቢ ሇሚሆኑ ሇእርዲታ ሇተቋቋሙ
ክማሒሊሇፍ ይኽእሌ፣ ዴርጅቶች ሉተሊሇፈ ይችሊሌ፣
3. ከምኡ'ውን ናይዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዴንጋገ 3. እንዱሁም የዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ(1) ዴንጋጌ
ንቀሇብ ተቐባሉ መነባብሮ ኣዴሊይ ዜኾኑ ነገር ሇቀሇብ ተቀባዩ ኑሮ አስፇሊጊ የሆነውን ነገር ያበዯሩ
዗ሇቅሐ ካሌኦት ሰባት ብዜተመሌከተ ተፇፃምነት ላልች ሰዎችን በተመሇከተ ተፇጻሚነት አይኖረውም፡፡
ኣይህሌዎን፡፡
ዒንቀፅ 237.(2) ዜተጠራቐመ ገን዗ብ ቀሇብ ብዚዕባ አንቀጽ 237. የተጠራቀመ የቀሇብ ገን዗ብ ስሇመጠየቅ
ምሕታት
ቀሇብ ተቐባሉ ንናብርኡ ኣዴሊይ ዜኾነ ናይ ቀሇብ ገን዗ብ ቀሇብ ተቀባዩ ሇኑሮው አስፇሊጊ የሆነ የቀሇቡን ገን዗ብ
ንምርካብ ክሲ ካብ ዜተመስረተለ እዋን ጀሚሩ ሇማግኘት ክስ ከተመሰረተበት ጊዛ ጀምሮ የተጠራቀመ
ዜተጠራቐመ ናይ ቀሇብ ገን዗ብ ሒቲቱ ከይተቆራረፀ ናይ የቀሇብ ገን዗ብ ጠይቆ ሳይሸራረፍ የማግኘት መብት
ምርካብ መሰሌ ኣሇዎ፡፡ ይኖረዋሌ፡፡
404
ዒንቀፅ 238. ቀሇብ ተቐባሉ ኣብ ገዚ እንዲቀሇብ ውሃቢ አንቀጽ 238. ቀሇብ ተቀባዩን በቀሇብ ሰጪው ቤት ሇማኖር
ንምንባር ብዚዕባ ምኽኣሌ ስሇመቻሌ
1. ቀሇብ ውሃቢ ንቀሇብ ተቐባሉ ኣብ መንበሪ ገዜኡ 1. ቀሇብ ሰጪው ቀሇብ ተቀባዩን በመኖሪያ ቤቱ
ተቐቢለ ክነብር ብምግባር ግቡእ ምኽፊሌ ቀሇብ ተቀብል በማኖር ቀሇብ የመስጠት ግዳታውን
ክፍፅም ይኽእሌ'ዩ፣ ሉፇጽም ይችሊሌ፣
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ብዚዕባ
ዜተመሌከተ ዋኒን ክትዕ ዜተሇዒሇ እንተኾይኑ 2. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (1) ስሇተመሇከተው
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ናይቲ ከባቢ ኩነታት ጉዲይ ክርክር የተነሳ እንዯሆነ የማሕበራዊ ፍርዴ
ብምዕዚብ ኣግባብ መሲለ ዜተራኣዮ ይውስን፣ ቤቱ የአከባቢ ሁኔታዎችን በመመሌከት ተገቢ
3. ቀሇብ ውሃቢ ንቀሇብ ተቐባሉ ኣብ መንበሪ ገዜኡ መስል የታየውን ይወሰናሌ፣
ከንብሮ ኣብ ዜኾነ እዋን ኣይግዯዴን፡፡ 3. ቀሇብ ሰጪው ቀሇብ ተቀባዩን በመኖርያ ቤቱ
እንዱያኖረው ምንጊዛም ቢሆን አይገዯዴም፡፡
ዒንቀፅ 239. ብዚዕባ በዜሑ ቀሇብ ውሃብቲ አንቀጽ 239. ስሇቀሇብ ሰጪዎች ብዚት
ንቀሇብ ተቐባሉ ቀሇብ ንምሃብ ግቡእ ዗ሇዎም ሰባት ሇቀሇብ ተቀባዩ ቀሇብ የመስጠት ግዳታ ያሇበቸው
ሰዎች ብዘ በሆኑ ጊዛ ቀሇብ ተቀባዩ ከመካከሊቸው
ብዘሒት ኣብዜኾኑለ እዋን ቀሇብ ተቐባሉ ካብ
ሇአንደ ቀሇቡን እንዱሰጠው ሉጠይቀው ይችሊሌ፡፡
መንጎኦም ሒዱኡ ቀሇብ ንክህቦ ክጥይቖ ይኽእሌ፡፡
ዒንቀፅ 240. (2) ብዚዕባ ጥርዒን አንቀጽ 240. (2) ስሇአቤቱታ
1. ግቡእ ቀሇብ ምሃብ ዗ሇዎም ሰባት ብዘሒት 1. ቀሇብ የመስጠት ግዳታ ያሇባቸው ሰዎች ብዘ
ኮይኖም ካብ መንጎኦም ሒዯ ወይ ካብዙ ንሊዕሉ ሆነው ከመካከሊቸው አንደ ወይም ከዙህ በሊይ
ዜኾኑ ቀሇብ እንተኸፉልም ካብቶም የሆኑት ቀሇቡን የከፇለ እንዯሆነ፣ ሳይከፍለ
እንተይከፇለ ዜቐረዩ ብፅሑቶም ክኸፍለዎም የቀሩት ዴርሻቸውን እንዱከፍሎቸው ሇመጠየቅ
ከሒቱ ይኽእለ፡፡ ይችሊለ፣
2. ኣብዙ ዒንቀፅ ንኡስ ብዚዕባ 2. በዙህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ (1) ስሇተመሇከተው
ዒንቀፅ (1)
ጉዲይ ክርክር የተነሳ እንዯሆነ ማሕበራዊ ፍርዴ
ዜተመሌከተ ዋኒን ክርክር ዜተሇዒሇ እንተኾይኑ
ቤት ተከሳሾቹ ያሊቸውን ሀብትና ከከሳሽ ጋር
ማሕበራዊ ቤት ፍርዱ ተኸሰስቲ ዗ሇዎም ሃፍትን
ያሊቸውን የስጋ ወይም የጋብቻ ዜምዴና ዯረጃ
ምስ ከሳሲ ብስጋ ወይ ብሒዲር ዗ሇዎም ዯረጃ
በማመዚ዗ን ተከሳሾቹ የቀሇቡን ገን዗ብ በሙለ
ዜምዴናን ብምምዜዚን ተኸሰስቲ ናይ ቀሇብ ገን዗ብ
ወይም በከፉሌ እንዱከፍለ ሉወሰንባቸው ይችሊሌ፡፡
ብምለኡ ወይ ብኽፊሌ ክኸፊለ ክውሰኖም ይኽእሌ፡፡
405
ዒንቀፅ 241. (3) ንቀሇብ ውሃብቲ ዜውሃብ ቅዯም

አንቀጽ 241. (3) ሇቀሇብ ሰጪዎች የሚሰጥ
ሰዒብ ከፊሌነት የከፊይነት ተራ
ብመሰረት እዙ ኣዋጅ ዒንቀፅ 228 ቀሇብ ንምሃብ በዙህ ኣዋጅ አንቀጽ 228 መሰረት ቀሇብ የመስጠት
ግቡእ ዗ሇዎም ሰባት ቅዯም ሰዒብ ፡- ግዳታ ያሇባቸው ሰዎች ቅዴም ተከተሌ፣
ሀ. ብመጀመሪያ ዯረጃ፣ ሰብኣይ ወይ ሰበይቲ፣ ሀ. በመጀመሪያ ዯረጃ፣ ባሌ ወይም ሚስት፣
ሇ. ብካሌኣይ ዯረጃ፣ ተወሌዴቲ ከከም ዯረጃኦም፣ ሇ. በሁሇተኛ ዯረጃ፣ ተወሊጆ እንዯየዯረጃቸው
ሏ. ብሳሌሳይ ዯረጃ፣ ንሊዕሉ ዜቑፀሩ ወሇዱ ከከም ሏ. በሶስተኛ ዯረጃ፣ ወዯ ሊይ የሚቆጠሩ ወሊጆች
ዯረጃኦም፣ እንዯየዯረጃቸው
መ. ብራብዒይ ዯረጃ፣ ኣሕዋትን ኣሒትን፣ መ. በአራተኛ ዯረጃ፣ ወንዴማማቾችና
እህትማማቾች፣
ረ. ብሒምሻይ ዯረጃ፣ ናይ ሒዲር ተወሇዴቲ ከከም ረ. በአምስተኛ ዯረጃ፣ የጋብቻ ተወሊጆች
ዯረጅኦም፣ እንዯየዯረጃቸው፣
ሰ. ብሻዴሻይ ዯረጃ፣ ብሒዲር ንሊዕሉ ዜቑፀሩ ሰ. በስዴስተኛ ዯረጃ፣ የጋብቻ ወዯ ሊይ የሚቆጠሩ
ወሇዱ ከከም ዯረጅኦም፡፡ ወሊጆች እንዯየዯረጃቸው፡፡
ዒንቀፅ 242. ኣብ መንጎ ሒባራዊ ቀሇብ ውሃብቲ አንቀጽ 242. በጋራ ቀሇብ ሰጪዎች መካከሌ
ዜግበር ስምምዕ የሚዯረግ ስምምነት
1. ናይ ሒባር ቀሇብ ውሃብቲ ነኒባዕልም ብዚዕባ 1. በጋራ ቀሇብ ሰጪዎች እርስ በእርሳቸው
዗ሇዎም ርክብ፣ ንሒባር ቀሇብ ተቐባሉኦም ካብ ስሇአሊቸው ግንኙነት፣ ሇጋራ ቀሇብ ተቀባያቸው
መንጎኦም ሒዯ ቀሇብ ክህቦ ብምባሌ ዜፀንዕ ከእነርሱ መካከሌ አንደ ቀሇቡን እንዱሰጠው
ስምምዕነት ክገብሩ ይኽእለ፣ በማሇት የሚጸና ስምምነት ሇማዴረግ ይችሊሌ፣
2. ቀሇብ ተቐባሉ ነቲ ስምምዕነት ፇትዩ ዜተቐበል 2. ቀሇብ ተቀባዩ ስምምነቱን ወድ የተቀበሇው
እንተኾይኑ፣ ነዙ ስምምዕነት ዗የኽብረለ ከቢዴ እንዯሆነ፣ ይህንን ስምምነት የማያከብርበት ከባዴ
ምኽንያት እንተ዗ይተረኺቡ ንቐሇቡ ካብቶም ምክንያት ካሌተገኘ በስተቀር ቀሇቡን ከላልቹ
ካሌኦት ቀሇብ ውሃብቲ ምሕታት ኣይኽእሌን፡፡ ቀሇብ ሰጪዎች መጠየቅ አይችሌም፡፡
ዒንቀፅ 243. ብዚዕባ ፍለይ ኩነታት ውሊዴ ጡብ አንቀጽ 243. ስሇጉዱፇቻ ሌጅ ሌዩ ሁኔታ
1. ውሊዴ ጡብ ሰብኣያ ወይ ሰበይቱ ቀጥታ መስመር 1. የጉዱፇቻ ሌጅ ባሌ ወይም ሚስትና የቀጥታ
ተወሇዴቲ ናይ ውሊዴ ጡብ ገባሪ ኣዜማዴ ቀሇብ መስመር ተወሊጆች የጉዱፇቻ አዴራጊው
ክህቡ ኣብ዗ይኽእሌለ ኩነታት እንተ዗ይተረኺቦም ቤተ዗መድች ቀሇቡን መስጠት በማይችለበት
ካብቶም ተፇጥራዊ ወሇዱ ኣዜማድም ቀሇብ ሁኔታ ካሌተገኙ በስተቀር፣ የስጋ ወሊጆችን
ምሕታት ኣይኽእለን፡፡ ቤተ዗መድች ቀሇብ ሇመጠየቅ አይችለም፣
406
2. ተፇጥራዊ ስዴርኡ ንሊዕሉ ዜቑፀሩ ወሇዱ ቀሇብ 2. የተፇጥሮኣዊ ቤተሰቦቹ ወዯ ሊይ የሚቆጠሩ

ንምርካብ ካብ ኣዜማድም ሒዱኡ ክሒቱ ወሊጆች ቀሇብ ሇማግኘት ከ዗መድቻቸው አንደን
዗ይኽእለ እንተ዗ይኾይኖም ብውሊዴ ጡብ ቆሌዒ ሇመጠየቅ የማይችለ ካሌሆነ በስተቀር በጉዱፇቻ
ንዜሃቡዎ ቀሇብ ክሒትዎ ኣይኽእለን፡፡ የሰጡትን ሌጅ ቀሇብ ሉጠይቁት አይችለም፣
ዒንቀፅ 244. ብዚዕባ ወፃኢ ስርዒት ቀብሪ አንቀጽ 244. ስሇስርዒተ ቀብር ወጪ
1. ቀሇብ ንምሃብ ግቡእ ዗ሇዎ ሰብ ነዙ ዜተብሃሇ ሰብ 1. ቀሇብ የመስጠት ግዳታ ያሇበት ሰው ሇዙህ
ንስርዒተ ቀብሩ ንዜወፀ ወፃኢ'ውን ክኸፍሌ ሇተባሇው ሰው ስርዒተ ቀብር የወጣውንም ወጪ
ይግዯዴ'ዩ፣ ሇመክፇሌ ይገዯዲሌ፣
2. እዙ ወፃኢ ዜገበረ ሰብ ወፃኢኡ ክትከአለ ንውሃቢ 2. ይህን ወጪ ያዯረገው ሰው፣ ወጪውን
ቀሇብ ምሕታት ይኽእሌ፡፡ እንዱተካሇት ቀሇብ ሰጪውን ሇመጠየቅ
ይችሊሌ፡፡
ዒንቀፅ 245. ፍለይ ስምምዕ
ፍለይ ስምምዒት ብምግባር ኣብዙ ምዕራፍ ዜተፅሒፈ አንቀጽ 245. ሌዩ ስምምነቶች
ዴንጋገታት ምሌዋጥ ኣይፍቀዴን፡፡ ሌዩ ስምምነቶች በማዴረግ በዙህ ምዕራፍ የተጻፈትን
ዴንጋጌዎች ሇመሇወጥ አይፇቀዴም
ምዕራፍ ዒሰርተ ሰሇስተ
ዜተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ምዕራፍ አስራ ሶስት
ዒንቀፅ 246. ዜተሰዒሩ ሕጊታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
1. ነዙ ኣዋጅ ዜፃብኡ ሕጊታት፣ ዯንብታት አንቀጽ 246. የተሻሩ ሕጎች
መምርሑታት፣ ውሳነታትን ናይ ኣሰራርሒ 1. ይህን ኣዋጅ የሚቃረኑ ሕጎች፣ ዯንቦች፣
ሌምዱታትን በዙ ኣዋጅ ንዜተዯንገጉ ዋኒናት መመሪያዎች፣ ውሳኔዎችና የአሰራር ሌምድች
ብዜተመሌከተ ተፇፃምነት አይህሌዎምን፣ በዙህ ኣዋጅ ሇተዯነገጉት ጉዲዮችን በተመሇከተ
2. ሕጊ ቤተሰብ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ ትግራይ ተፇጻሚነት አይኖራቸውም፣
ኣዋጅ ቁፅሪ 33/91 ዒ.ም በዙ ኣዋጅ ተሳዑሩ'ል፣ 2. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት የቤተሰብ ሕግ
አዋጅ ቁጥር 33/91ዒ.ም በዙህ ሕግ ተሽሯሌ፣
ዒንቀፅ 247. መሰጋገሪ ዴንጋገ ኣንቀፅ 247. የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
እዙ ኣዋጅ ኣብ ተግባር ቅዴሚ ምውዒለ ኣብ ከይዱ ይህ ኣዋጅ በተግባር ከመዋለ በፉት በሂዯት ሊይ
ዜነበሩ ጉዲያት ብሕጊ ቤተሰብ ክሌሌ ትግራይ ኣዋጅ የነበሩ ጉዲዮች በትግራይ ክሌሌ የቤተሰብ ኣዋጅ
ቁፅሪ 33/91 መሰረት ይውሰን፡፡ ቁጥር 33/91 መሰረት ይወሰናለ፡፡
407
ዒንቀፅ 248 ኣገሊሌፃ ፆታ አንቀጽ 248. የጾታ አገሊሇጽ

ኣብዙ ኣዋጅ ብግሌፂ ብተባዕታይ ወይ ብኣንስታይ በዙህ ኣዋጅ በግሌጽ በወንዴ ጾታ ወይም በሴት ጾታ
ፆታ ካብ ዜተገሇፀ ወፃኢ ብተባዕታይ ፆታ ዜተነገረ ከተገሇጠው ውጭ በወንዴ ጾታ የተነገረው ሇሴት
ንኣንስታይ ፆታ'ውን ዗ካትት እዩ፡፡ ጾታም የሚያካትት ነው፡፡
ዒንቀፅ 249. ሕጋዊ ኣፇሌጦ ዗ሇዎ ቅዲሕ አንቀጽ 249. ሕጋዊ እውቅና ያሇው ቅጅ
ናይ ትግርኛ ቅዲሕ ሕጊ ቤተሰብ ብሄራዊ ክሌሌ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የቤተሰብ ህግ የትግርኛ ቅጅ
ትግራይ ናይ መወዲእታ ሕጋዊ ኣፍሌጦ ዗ሇዎ የመጨረሻው ሕጋዊ እውቅና ያሇው ሰነዴ ነው፡፡
ሰነዴ'ዩ፡፡
ዒንቀፅ 250. እዙ ኣዋጅ ዜፀንዒለ እዋን አንቀጽ 250. ኣዋጁ የሚጸናበት ጊዛ

እዙ ኣዋጅ ካብ ሇካቲት 10/1999 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከየካቲት 10/1999 ዒ/ም ጀምሮ የጸና
ዜፀንዏ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
ፕሬዙዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት

408
ነጋሪት ጋዜጣ ትግራይ

የትግራይ ነጋሪት ጋዜጣ
የትግራይ ብሔራዊ ክሌሊዊ ንግስት
መበሌ 15 ዒመት ቁ.2 15ኛ ዒመት ቁ.2
መቐሇ ሇካቲት 10/1999 ዒ.ም
ብሓሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዝወፀ መቐሇ ሇካቲት 10/1999 ዒ.ም

በዒሌመዚ መንገዱታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት መንገድች
ትግራይ ዲግም ንምጥያሽ ንምዉዲብን ስሌጣንን ባሇስሌጣንን እንዯገና ሇማቋቋም፣ ሇማዯራጀትና
ተግባርን ንምዉሳንን ዝወፀ ኣዋጅ ስሌጣንና ተግባሩን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
መጣየሺ ኣዋጅ በዒሌ መዚ መንገዱታት ገጠር የገጠር መንገድች ባሇስሌጣን ማቋቋሚያ አዋጅ
ኣዋጅ ቁፅሪ 12/88 ምስ ናይቲ ክሌሌ ተመሓይሹ ቁጥር 12/88 ተሻሽል ከወጣው የክሌለ ሕገ
ዝወፀ ሕገ መንግስትን ናይ ክሌሌ ፈፀምቲ ኣካሊት መንግስትና የክሌለ መንግስት ኣስፈፃሚ
ዲግም ንምዉዲብን ስሌጣንን ተግባርን ኣካሊትን መሌሶ ሇማዯራጀትና ስሌጣንና
ንምዉሳንን ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 94/1998 ተግባራቸዉን ሇመወሰን ከወጣው ኣዋጅ ቁጥር
ዴንጋገታት ብዝተጠዒዏመ መንገዱ ምምሕያሽ 94/1998 ዴንጋጌዎች ጋር በተጣጣመ መንገዴ
ኣዴሊይ ኮይኑ ስሇዝተረኸበ፣ በዴጋሜ ኣሻሽል ማውጣት ተገቢ ሆኖ
በመገኘቱ፣
ናይዚ በዒሌመዚ ዉሽጣዊ ኣወዲዴባ፣ ስሌጣንን የባሇስሌጣን መስሪያ ቤቱን ዉስጣዊ
ተግባርን ብዝበሇፀ ግሌፅን ንተሓታትነት ኮነ ኣዯረጃጀት፣ ስሌጣንና ተግባር ይበሌጥ ግሌፅና
ንስለጥ ኣሰራርሓ ብዝጥዕም ኣግባብ ምዴንጋግ ሇተጠያቂነትም ሆነ ቀሌጣፋ አሰራር በሚያመች
ስሇዘዴሇየ፣ ኣግባብ መዯንገግ በማስፈሇጉ፣
ተመሓይሹ ብዝወፀ ሕገ መንግስት ብሄራዊ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49 ንኡስ መንግስት ሕገ መንግስት ዒንቀፀ 49 ንኡስ
ዒንቀፅ 3/ሀ/ ብዝተዉሃቦ ስሌጣን መሰረት እዚ አንቀፀ 3/ሀ/ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት ይህንን
ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል። አዋጅ አውጥቷሌ።
ክፍሉ ሓዯ ክፍሌ አንዴ
1. ሓፂር ርእሲ 1. አጭር ርእሲ
እዚ ኣዋጅ “በዒሌመዚ መንገዱታት ብሄራዊ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዲግም ንምጥያሽ፣ መንግስት መንገድች ባሇስሌጣንን እንዯገና
ንምዉዲብን ስሌጣንን ተግባራትን ንምዉሳንን ሇማቋቋም፣ ማዯራጃና ስሌጣንና ተግባራቱን
ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 177/1999” ተባሂለ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር 177/1999”
ክጥቀስ ይከኣሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ናይቲ ቃሌ ኣጠቓቕማ ካሉእ ትርጉም ዘዉህቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚሰጠው ካሌሆነ
እንተዘይኮይኑ ኣብ ዉሽጢ እዚ ኣዋጅ:- በስተቀር በዚ አዋጅ ዉስጥ:-
1. “መንገዱ” ማሇት ብበዒሌመዚ መንገዱታት 1. “መንገዴ” ማሇት በኢትዮጱያ መንገድች
ናይ ሓዯ ዋጋ ብር 3.55 ነጋሪት ጋዜጣ ቑ.ፖ.ሳ 291 409

ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዜጣ ፖ.ሳ.ቁ
ኢትዮጱያ ወይ ብከተማ ምምሕዲር ወይ ባሇስሌጣን ወይም በከተማ አስተዲዯር

ሕብረተሰባዊ መንገዱ ኮይኑ ብወረዲ ከሚተዲዯሩና የህብረተሰብ መንገዴ ሆነ በወረዲ
ምምሕዲር ካብ ዝመሓዯሩ መንገዴታት ወፃኢ አስተዲዯር ከሚተዲዯሩ መንገድች ዉጭ ያሇ
ዘል ዝኾነ መንገዱ ማሇት „ዩ። ማንኛዉም መንገዴ ማሇት ነው።
3. “ቤት ምኽሪ ስራሕ ፈፃሚ” ማሇት ቤት ምኽሪ 3. “የስራ አስፈፃሚ ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ
ስራሕ ፈፃሚ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስራ አስፈፃሚ ምክር
ትግራይ እዩ። ቤት ማሇት ነው።
4. “ቢሮ” ማሇት ፈፀምቲ ኣካሊት ብሄራዊ ክሌሊዊ 4. “ቢሮ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ዲግም ንምዉዲብን መንግስት አስፈፃሚ ኣካሊት እንዯገና
ስሌጣንን ተግባራትን ንምዉሳንን ዝወፀ ኣዋጅ ሇማዯራጀት ስሌጣንና ተግባራቸዉን ሇመወሰን
ቁፅሪ 94/1998 መሰረት ዝተጣየሸ ቢሮ የወጣ አዋጅ ቁጥር 94/1998 መሰረት
ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን ማሇት እዩ፣ የተቋቋመው የከተማ ሌማትና ኮንስትራክሽን
ቢሮ ማሇት ነው።
5. “ቦርዴ” ማሇት በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 መሰረት 5. “ቦርዴ” ማሇት በዚህ አዋጅ አንቀፅ 7 መሰረት
ዝጣየሽ ቦርዴ ስራሕ ኣመራርሓ እዩ። የሚቋቋም የስራ አመራር ቦርዴ ነው።
6. “ሕብረተሰባዊ /ኮሚዩኒቲ/ መንገዱ” ማሇት 6. “የሕብረተሰብ /የኮሚዩኒቲ/ መንገዴ” ማሇት
ቤት ምኽሪ ስራሕ ፈፃሚ ብዘዉፅኦ ፖሉሲ የስራ አስፈፃሚ ምክር ቤት በሚያወጣው ፖሉሲ
መሰረት ናይ ከባቢ ህዝቢ ብገንዘቡ ፣ መሰረት የአከባቢው ህዝብ በገንዘቡ፣ በጉሌበቱ
ብጉሌበቱ ወይ ብረዴኤት ዝሰርሖን ዝፅግኖን ወይም በእርዲታ የሚሰራዉና የሚጠግነው
መንገዱ እዩ። መንገዴ ነው።
7. “ህንፀት” ማሇት ስራሕቲ ኮንስትራክሽንን 7. “ግንባታ” ማሇት የመንገዴ ኮንስትራክሽንና
ምምሕያሽን መንገዱ ዘጠቓሌሌ ተግባር እዩ። የማሻሽያ ስራዎችን የሚያጠቃሌሌ ተግባር ነው
8. “ፈንዴ መንገዱ” ማሇት ብፌዯራሌ መንግስቲ 8. “የመንገዴ ፈንዴ” ማሇት በፌዳራሌ መንግስት
ኣዋጅ ቁፅሪ 66/1989 ዒ/ም ዝተጣየሽ ፈንዴ አዋጅ ቁጥር 66/1989 ዒ/ም የተቋቋመው
እዩ። ፈንዴ ነው።
ብዛዕባ በዒሌ መዚ መንገዱታት ትግራይ ስሇ ትግራይ መንገድች ባሇስሌጣን እንዯገና ፣
እንዯገና ምጥያሽ ፣ ተፀዋዕነት ፣ ዕሊማ፣ መቋቋም ፣ ተጠሪነት ፣ ዒሊማ ፣ ስሌጣን፣
ስሌጣን ፣ ኣወዲዴባን ኣመራርሓን አዯረጃጀትና አመራር
3. ምጥያሽ 3. መቋቋም
1. በዒሌመዚ መንገዱታት ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ /ዴሕሪዚ “በዒሌመዚ” “የመንገድች ባሇስሌጣን” ከዚህ በኋሊ
እናተብሃሇ ዝፅዋዕ/ ዒርሱ ዝኽኣሇን ሕጋዊ ባሇስሌጣኑ” እየተባሇ የሚጠራ ራሱን የቻሇና
ሰብነት ዘሇዎን ናይቲ ክሌሌ መንግስታዊ ኣካሌ ሕጋዊ ሰዉነት ያሇው የክሌለ መንግስት ኣካሌ
ኮይኑ በዚ ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል። ሆኖ በዚህ ኣዋጅ ተቋቁሟሌ።
2. ተፀዋዕነት እዚ በዒሌ መዚ ነቲ ቢሮ ይኸዉን። 2. የባሇስሌጣኑ ተጠሪነት ሇቢሮው ይሆናሌ።
4. ዋና ቤት ፅሕፈት 4. ዋና መስሪያቤት
ናይዚ በዒሌመዚ ዋና መስሪያቤት ኣብ ከተማ የባሇስሌጣኑ ዋና መስሪያ ቤት በመቐሇ ከተማ
መቐሇ ኾይኑ ከምኣዴሊይነቱ ኣብ ዉሽጢ እዚ ሆኖ በክሌለ ዉስጥ በተሇያዩ ስፍራዎች
ክሌሌ ናይ ፅገናን ጊዜያዊ ፕሮጀክትን ጨንፈር እንዯአስፈሊጊነቱ ቅርንጫፍ፣ የጥገናና ጊዜያዊ
410
ኣብያተ ፅሕፈት ይህሌዉዎ። ፕሮጀክት ጽህፈት ቤቶች ይኖሩታሌ።

5. ዕሊማታት 5. ዒሊማዎች
እዚ በዒሌመዚ ዝስዕቡ ዕሊማታት ይህሌዉዎ:- ባሇስሌጣኑ የሚከተለት ዒሊማዎች ይኖሩታሌ።
1. ቑጠባዊ መዋፃኣይነቶም ኣብ ግምት 1. ኢኮኖሚያዊ አዋጭነታቸዉን ግምት ዉስጥ
ብምእታው ኣብ ዉሽጢ እዚ ክሌሌ ዝርከቡ በማስገባት በክሌለ ዉስጥ የሚገኙ መንገድችን
መንገዱታት ምሌማዕ፣ ምፅጋንን፣ ምምሕዲርን ማሌማት ፣ መጠገን ማስተዲዯርና የግንባታም
ስራሕቲ ህንፀት ኮነ ፅገና ሓዯ ዒይነትን ሆነ የጥገና ስራዎች ወጥና ፍትሃዊ ስርጭት
ፍትሓዊ ዝርገሐ ዘሇዎም ምዃኑን ምርግጋፅ። ያሊቸው መሆኑን ማረጋገጥ።
2. ሕብረተሰብ እዚ ክሌሌ ኣብ ስራሕቲ ህንፀትን 2. የክሌለ ሕብረተሰብ በሕብረተሰባዊ መንገዴ
ፅገናን ሕብረተሰባዊ መንገዱ ብቐጥታ ግንባታና ጥገና ስራዎች በቀጥታ የሚሳተፉበትን
ዝሳተፈለ ምችው ኩነታት ምፍጣር። ምቹ ሁኔታ መፍጠር።
6. ስሌጣንን ተግባርን እዚ በዒሌመዚ 6. የባሇስሌጣኑ ስሌጣንና ተግባር

እዚ በዒሌ መዚ ዝስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ባሇስሌጣኑ የሚከተለት ስሌጣንና
ይህሌዉዎ:- ተግባራት ይኖሩታሌ።
1. መንገዱታት ዝምሌከቱ ፖሉሲታትን 1. መንገድችን የሚመሇከቱ የፌዯራሌ መንግስት
ሕግታትን ፌዳራሌ መንግስቲ ኣብ ዉሽጢ ፖሉሲዎችና ሕጎችን በክሌለ ዉስጥ
ክሌለ የፈፅም። ያስፈፅማሌ፣
2. በቲ በዒሌመዚ ዝስርሑን ሕብረተሰባዊ 2. በባሇስሌጣኑ የሚሰሩና የኮሚዩኒቲ መንገድችን
መንገዱታትን ዝምሌከቱ ክሌሊዊ ፖሉሲታት፣ የሚመሇከቱ ክሌሌ አቀፍ ፖሉሲዎችን ፣
ሕጊታት ፣ ዯንቢታትን መምርሒታትን ሕጎችን፣ ዯንቦችንና መመሪያዎችን
ንምፍሌፋሌ ዝሕግዝ ሞያዊ ሓሳብ ንዝምሌከቶ ሇማመንጨት የሚያስችሌ ሙያዊ ሓሳብ
ኣካሌ የቕርብ፣ ሇሚመሇከተው ኣካሇ ያቀርባሌ።
3. ፅንዒት መዋፃኣይነት መንገዴታት የካይዴ ፣ 3. የመንገድች ፊዚቢሉቲ /አዋጭነት/ ጥናት
ንኽካየደ ይገብር። ያካሂዲሌ ፣ እንዱካሄደ ያዯርጋሌ፣
4. በዒሌመዚ መንገዱታት ኢትዮጱያ ዘዉፅኦም 4. የኢትዮጱያ መንገድች ባሇስሌጣን
ሃገር ሇኸ ዯረጃታት ዱዛይን ብምስዒብ ነዚ የሚያወጣቸዉን አገር አቀፍ የዱዛይን ዯረጃዎች
ክሌሌ መንገዱታት ዘዴሌዩ ዱዛይናት ብቕዒት በመከተሌ ሇክሌለ መንገድች የሚያስፈሌጉትን
ብዘሇዎም ኣማኸርቲ ወይ ብባዕለ የዲለ። ዱዛይኖች በብቁ አማካሪዎች ኣማካይነት ወይም
በራሱ ያዘጋጃሌ።
5. ህንፀት መንገዱታት ብስራሕ ተዃናተርቲ 5. የመንገድች ግንባታ በስራ ተቋራጮች
ንኽካየዴ ይገብር፣ ኮይኑ ግና እዚ መማረፂ እንዱካሄዴ ያዯርጋሌ ፣ ሆኖም ይህ አማራጭ
ዘየዋፅእ ኾይኑ እንትረኽቦ፣ ወይ እቲ ቦርዴ የማያዋጣ ሆኖ ሲያገኘው ወይም ቦርደ
ብዘዉፅኦ መምርሒ መሰረት ነቲ ህንፀት ባዕለ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት ግንባታዉን ራሱ
የካይዴ። ያካሄዲሌ፣
6. ፅገና መንገዱታት ብስራሐ ተዃናተርቲ 6. የመንገድች ጥገና በስራ ተቋራጮች እንዱካሄዴ
ንኽካየዴ ይገብር፣ ኮይኑ ግና እዚ መማረፂ ያዯርጋሌ ፣ ሆኖም ይህ አማራጭ የማያዋጣ ሆኖ
ዘየዋፅእ ኮይኑ እንትረኽቦ ነቲ ፅገና ባዕለ ሲያገኘው ጥገናዉን ራሱ ያካሂዲሌ።
የካይዴ።
7. ዉዕሊት ህንፀት ፣ ፅገናን ግሌጋልት 7. የግንባታ ፣ ጥገናና የኣማካሪነት አገሌግልት
ኣማኻሪነትን የዲለ ፣ ክዲሇዉ ይገብር ፣ ዉልችን ያዘጋጃሌ፣ እንዱዘጋጁ ያዯርጋሌ ፣
ይዉዒዒሌ ፣ ስራሕቲ ብዉዕሌ መሰረት ይዋዋሊሌ ስራዎች በዉለ መሰረት የሚከናወኑ
ይፍፀሙ ምህሊዎም ይቆፃፀር ፣ ብሊዕሇዋይነት መሆናቸዉን ሇማረጋገጥ ቁጥጥር ያዯርጋሌ
ይመርሕ፣ ፣በበሊይነት ይመራሌ።
411
8. ስራሕቲ ዱዛይን መንገዱታት ፣ ህንፀት ፣ 8. የመንገድች ዱዛይን ፣ ግንባታ ፣ ጥገናና

ፅገናን ቁፅፅርን ንስራሕ ተዃናተርትን የቁጥጥር ስራዎች ሇስራ ተቋራጮችና
ኣማኸርትን ዝወሃበለ ኩነታት የመቻቹ፣ አማካሪዎች የሚሰጡበትን ሁኔታ ያመቻቻሌ፣
ክወሃቡ ይገብር፣ ኣፈፃፅመኦም ይከታተሌን እንዱሰጡ ያዯርጋሌ ፣ አፈፃፀሙን ይከታተሊሌ፣
ይቆፃፀርን፣ ይቆጣጠራሌ
9. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 8 ተዯንጊጉ ዘል 9. በዚህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 8 የተዯነገገው
ዝተሓሇወ ኮይኑ:- እንዯተጠበቀ ሆኖ፣
ሀ. ህንፀት ወይ ፅገና መንገዱታት ብናይ ባዕለ ሀ. የመንገድች ግንባታ ወይም ጥገና በራሱ ኋይሌ
ሓይሉ ወይ ብጨረታ ዝትግበረለ መማረፂ ወይም በጨረታ የሚከናወንበትን አማራጭ
እናፅነዏ ንዉሳነ ንቦርዴ የቕርብ፣ እያጠና ሇቢሮው የዉሳኔ ሃሳብ ያቀርባሌ፣
ሇ. ንህንፀት ፣ ፅገና ፣ መፅናዕቲ መዋፃኣይነት ፣ ሇ. የመንገድች ግንባታ ፣ ጥገና ፣ ፊዚቢሉቲ ጥናት
ዱዛይንን ቁፅፅርን ህንፀት መንገዱታት ከከም ፣ የዱዛይንና የመንገድች ግንባታ ቁጥጥር
ኣገባብነቱ ዘዴሌዮ ኣማኸርቲ መሃንዱሳት እንዲግባብነቱ የሚያስፈሌጉ ኣማካሪ መሃንዱሶች
ዝምረፅለ ኩነታት ይዉስን፣ የሚመረጡበትን ሁኔታ ይወስናሌ።
10. ስራሕቲ ሕብረተሰባዊ መንገዱታት የተሓባብር 10. ሕብረተሰባዊ መንገድችን በሚመሇከት
፣ ኣዴሊይ ቴክኒካዊ ሓገዝ ይህብ ፣ ስራዎችን ያስተባብራሌ ፣ ተፈሊጊዉን የቴክኒክ
ዯጋፍ ይሰጣሌ፣
11. ወረዲታት ዯረጅኡ ዝሓሇወ ሕብረተሰባዊ 11.ወረዲዎች ዯረጃዉ የጠበቀ የኮሚኒቲ መንገድች
መንገዱታት ንምህናፅን ምፅጋንን ዘኽእሌ ሇመገንባትና ሇመጠገን የሚያስችሌ እቅዴ
ትሌሚ ንምዴሊዉን ናይ ምፍፃም ዒቕሚ ሇማዘጋጀትና የማስፈፀም አቅምን ሇማሳዯግ
ንምዕባይን ዘኽእሌ መምርሒ ብምዴሊው ናብ የሚያስችሌ መመሪያ በማዘጋጀት ሇቦርዴ
ቦርዴ የቕርብ፣ የወስን ፣ ተፈፃሚነቱ ዴማ ያቀርባሌ፣ ያስወስናሌ፣ አፈፃፀሙም
12. መንገዴታት ኣመሌኪቱ ናይ ማተሪያሌ 12.መንገድችን በሚመሇከት የማተሪያሌ ጥገና
መፅናዕቲ የካይዴ ፣ ንክካየዴ ይገብር፣ ያካሂዲሌ፣ እንዱካሄዴ ያዯርጋሌ፣ የተገኙ
ዝተረኸቡ ጠቐምቲ ዉፅኢታት ዴማ ኣብ ጠቃሚ ዉጤቶችንም በስራ ሊይ ያዉሊሌ፣
ስራሕ የዉዕሌ፣ 13.ሇመንገድች ሌማትና ጥገና የሚያስፈሌገዉን
13. ንመንገዱታት ህንፀትን ፅገናን ዘዴሉ ሓይሉ የሰው ሃይሌ ያሰሇጥናሌ፣ እንዱሰሇጥኑ
ሰብ የሰሌጥን፣ ክስሌጥኑ ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
14. ምስ በዒሌመዚ መንገዱታት ኢትዮጱያ 14.ከኢትዮጱያ መንገድች ባሇስሌጣን ጋር
ብምዝታይ ናይዚ ክሌሌ መንገዱታት በመመካከር የክሌለን መንገድች በሚመሇከት
ብዝምሌከት ምሌክታት መቆፃፀሪ ትራፊክ ወይ የትራፊክ መቆጣጠሪያ ምሌክቶችን ወይም
መሳሪሕታት ዱዛይን የስርሕ፣ ይሰርሕ፣ ኣብ መሳሪያዎችን ዱዛይን ያሰራሌ ፣ ይሰራሌ፣
ኣዴሇይቲ መንገዱታት ዴማ የንብር፣ ክነብሩ ባስፈሊጊ መንገድችም ሊይ ያኖራሌ ፣ እንዱኖሩ
15. ዯንብን መምርሕን ፣ ክብዯትን መጠንን 15.የአገሪቱን የተሽከርካሪ ክብዯትና መጠን
ተሽከርከርቲ ሃገርና ኣብ መንገዱታት እዚ ዯንቦችና መመሪያች በክሌለ መንገድች
ክሌሌ ንምፍፃም ዘኽእሌ መምርሒ የዲለ። ሇማስፈፀም የሚያስችሌ የክሌለ መመሪያ
ያዘጋጃሌ።
16. ዘመሓዲዴሮም መንገዱታት ካብ ጉዴኣትና 16.የሚያስተዲዴራቸዉን መንገድች ከጉዲትና
ግቡእ ዘይኮነ ኣጠቓቕማን ይሕለዉ፣ ኣግባብ ከላሇው ኣጠቃቀም ይጠብቃሌ ፣
ንመንገዱታት ዘበሊሽዉ ዕንቅፋታት የወግዴ፣ መንገድችን የሚያበሊሹ እንቅፋቶችን ያስወግዲሌ
ንክዉገዴ ይገብር፣ ፣ እንዱወገደ ያዯርጋሌ፣
17. ኣብ የማነ ፀጋም መንገዱታት ከምኡ‟ዉን 17.በመንገድች ግራና ቀኝ እንዱሁም በአከባቢው
412
ኣብቲ ከባቢ ዘዴሉ ዒቐን መሬትን ካሌኦት ሇስራው የሚያስፈሌገዉን የመሬት መጠንና
ሰባት ኣብ‟ዚ መሬት እዙይ ዝጥቀሙለ ኩነታት ላልች ሰዎች በዚሁ መሬት የሚጠቀሙበትን
ምስ ዝምሌከቶም ኣካሊት ብምዃነ ይዉስን። ሁኔታ ከሚመሇከታቸው ኣካሊት ጋር በመሆን
ይወስናሌ።
18. ሓሇዋ ከባቢን ፍግረ መሬትን ኣብ ግምት 18.በአከባቢ ጥበቃንና የመሬት መሸርሸርን ግምት
ብምእታው ንህንፀትን ፅገናን መንገዱታት ዉስጥ በማስገባት ሇመንገድች ግንባታና ጥገና
ከምኡዉን ንመንበሪን መዕረፊ መሳርሕን እንዱሁም ሇመኖሪያ ፣ ሇመሳሪያ ማሳረፊያና
ካሌኦት ግሌጋልትን ዘዴሉ መሬትን እምኒ ሇላልች ኣገሌግልቶች የሚያስፈሌገዉን
ተንከፍ ሃፍትን ብነፃ ይጥቀም ፣ ንህንፀት መሬትና ዴንጋይ ነክ ሀብቶች በነፃ ይጠቀማሌ ፣
መንገዱን ካሌኦት ግሌጋልትን ዝጥቀመለ ሇመንገዴ ግንባታና ሇላልች አገሌግልቶች
መሬትን ንብረትን ናይ ዉሌቀ ሰባት የሚጠቀምበት መሬት የግሇሰቦች መሬቱ እና
እንተኾይኑ ብሕጊ መሰረት ካሕሳ ይኸፍሌ፣ ንብረቶች ከሆኑ በሕግ መሰረት ካሳ ይከፍሊሌ፣
19. ዝኾነ ሰብ ወይ ብሕጊ ናይ ሰብነት መሰሌ 19.ማንኛዉም ሰው ወይም በህግ የሰዉነት መብት
ዝተዉሃቦ ትካሇ ንፍለይ ወይ ንናይ ሓባር የተሰጠው ዴርጅት ሇሌዩ ወይም ሇጋራ ዒሊማና
ዕሊማ ግሌጋልት ዝሰርሖ፣ ዝፅግኖን አገሌግልት የሚሰራዉን ፣ የሚጠግነዉንና
ዘማሓዴሮን መንገዱ ናይ ስራሕ ፍቓዴ ይህብ የሚያስተዲዴረዉን መንገዴ የስራ ፍቃዴ
፣ ዝተሰርሑ መንገዴታት ዴማ ይምዝግብ። ይሰጣሌ፣ የተሰሩ መንገድችን ይመዘግባሌ።
20. በዚ ኣዋጅ መሰረት ስሌጣኑን ተግባሩን ኣብ 20.በዚህ አዋጅ መሰረት ስሌሇጣንና ተግባሩን በስራ
ስራሕ ኣብ ዘዉዕሇለ እዋን ተፈጥራዊን ሊይ በሚያዉሌበት ጊዜ የተፈጥሮና የማህበራዊ
ማሕበራዉን ከባቢያዉን ዴሕንነት ንክሕል አከባቢ ዴህንነትን እንዱጠበቅ የሚያስፈሌጉትን
ዘዴሉ ጥንቃቐ ይገብር። ጥንቃቄዎች ያዯርጋሌ፣
21. ምንቅስቓስ ስርሑ ብዝምሌከት በብእዋኑ ነቲ 21.የስራ እንቅስቃሴዉን በሚመሇከት በየወቅቱ
ቢሮን ንቦርዴን ፀብፃብ የቕርብ፣ ሇቢሮዉና ሇቦርዴ ሪፖርት ያቀርባሌ፣
22. ዒመታዊ ናይ ፕሮጀክት በጀት ትሌሚ ኣብ 22.አመታዊ የፕሮጀክት በጀት እቅዴ
ዘቕርበለ እዋን ናይቲ ከባቢ ዕዲጋ መፅናዕቲ በሚያቀርብበት ጊዜ የአከባቢው የገበያ ጥናት
ብምክያዴ ክፍሉት መጠን ማዒሌታዊ ሸቃል፣ በማካሄዴ የቀን ሰራተኞች የክፍያ መጠን፣
ናይ ሰራሕተኛታት ምግቢ አበሌ መጠንን የሰራተኞች የምግብ አበሌ ክፍያ መጠንና
ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ጉዲያትን መፅናዕቲ ላልች ተመሳሳይ ጉዲዮች ጥገና በማካሄዴ ወዯ
ብምክያዴ ናብ ቦርዴ ኣቕሪቡ የፅዴቕ። ቦርዴ አቅርቦ ያፀዴቃሌ።
23. ናይ ንብረት ብዒሌ ዋና ይኸዉን ፣ ዉዕሌ 23.የንብረት ባሇቤተ ይኖሆሌ፣ ዉሌ ይዋዋሊሌ፣
ይኣስር፣ ብሽሙ ይኸስስ፣ ይኽሰስ፣ በስሙ ይከሳሌ ፣ ይከሰሳሌ፣
24. ካሌኦት ተዛመዴቲ ተግባራት ይፍፅም። 24.ላልች ተዛማጅ ተግባራትን ያከናዉናሌ።
7. ትካሊዊ መሓዉር 7. ዴርጅታዊ መዋቅር
እዚ በዒሌመዚ ዕሊማኡ ኣብ ሽቶ ንምብፃሕ የባሇስሌጣኑ ዒሊማ ከግብ ሇማዴረስ የሚከተለት
ዝስዕቡ ኣካሊት ይህሌዉዎ:- ኣካሊት ይኖሩታሌ:-
1. ኣባሊቱን ኣካቢን ሓዊሱ ብርእሰ ምምሕዲር 1. በርእሰ መስተዲዴሩ የሚሾሙ ሰብሳቢውና
ዝሽየሙ ኣባሊት ዝሓዘ ቦርዴ ስራሕ ኣባሊቱ የያዘ የስራ ኣመራር ቦርዴ
ኣመራርሓ፣
2. ብቦርዴ መቕረባይነት ብርእሰ ምምሕዲር 2. በቦርዴ አቅራቢነት በርእሰ መስተዲዯር
ዝሽየም ሓዯ ዋና ስራሕ መካየዱን፣ የሚሾሙ አንዴ ዋና ስራ አስኪያጅና አንዴ
ምክትሌ ዋና ስራ አስኪያጅ፣
3. ነቲ ስራሕ ኣዴሊዪ ዝኾኑ ሰራሕተኛታት 3. ሇስራው አስፈሊጊ የሆኑ ሰራተኞች ይኖሩታሌ
ይህሌዉዎ
8. ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ 8. የቦርደ ስሌጣንና ተግባር
413
1. እቲ ቦርዴ ተወካሉ ማሕበር ሰራሕተኛታት 1. ቦርደ የሰራተኞች ማህበር ተወካይ ጨምሮ

ወሲኹ ጠቕሊሊ ካብ ሸዉዒተ ዘይበዝሑ ኣባሊት በጠቅሊሊ ከሰባት የማይበሌጡ ኣባሊተ
ይህሌዉዎ። ይኖሩታሌ።
2. ተፀዋዕነት እቲ ቦርዴ ንርእሰ ምምሕዲር ኮይኑ 2. የቦርደ ተጠሪነት ሇርእሰ መስተዲዴሩ ሆኖ
ቀፂልም ዘሇዉ ተግባራት ይህሌዉዎ፣ የሚከተለት ተግባራት ይኖሩታሌ፣
ሀ. ነዚ በዒሌመዚ ዝምሌከቱ ፖሉሲታትን ሀ. ባሇስሌጣኑን የሚመሇከቱ ፖሉሲዎችና ህጎች
ሕግታትን ከምኡ‟ዉን ናይቲ በዒሌመዚ እንዱሁም የባሇስሌጣኑ አጭርና ረዥም
ሓፂርን ነዊሕን ትሌሚ፣ ስሩዕን ካፒታሌን እቅዴ፣ መዯበኛና ካፒታሇ ዒመታዊ በጀት
ዒመታዊ በጀትን መሓዉርን ናብ ዝምሌከቶ ወዯሚመሇከተው የመንግስት ኣካሌ ከመቅረቡ
ኣካሌ መንግስቲ ቅዴሚ ምቕራቦም ይግምግም በፊት ይገመግማሌ ፣ በመንግስት ተቀባይነተ
፣ ብመንግስቲ ተቐባሌነት ምስረኸበ ዴማ ካገኘ በኋሊ ዯግሞ አፈፃፀሙን ይከታተሊሌ።
ኣፈፃፅምኡ ይከታተሌ።
ሇ. እዚ በዒሌ መዚ ንስርሑ ኣፈፃፅማ ሇ. ባሇስሌጣኑ ሇስራው ኣፈፃፀም የሚመራባቸው
ዝምረሐልም መምርሒታትን ኣሰራሓታትን መመሪያዎችን ኣሰራሮችን ያወጣሌ።
የዉፅእ፣
ሐ. እቱ በዒሌ መዚ ማእኸሇወትን ሊዕሇዎትን ሐ. የባሇስሌጣን መካከሇኛና ከፍተኛ ስራ ሃሊፊዎች
ሓሇፍቲ ዝመሓዴርለ መመሓዯሪ ዯንቢ የመተዲዯሪያ መምሪያ ያፀዴቃሌ፣
የፅዴቕ
መ. ናይቲ በዒሌመዚ ገንዘብን ንብረትን ብግቡእ መ. የባሇስሌጣኑ ገንዘብና ንብረት በተገቢው
ዝተትሓዙ ምዃኖም የረጋግፅ፣ መንገዴ መያዛቸዉን ያረጋግጣሌ፣
ረ. ኣብ ክሉ ስሌጣኑ በቲ በዒሌመዚ ዋና ስራሕ ሠ. በስሌጠና ክሌሌ በባሇስሌጣኑ ዋና ስራ
መካየዱ ንዝቐርቡ ጉዲያት ይዉስን። አስኪያጅ የሚቀርቡ ላልች ጉዲዮችን
ይወስናሌ።
9. ኣኼባን ስነ ስርዒትን ቦርዴ 9. የቦርዴ ስብሰባና የስብሰባ ስነ-ስርዒት
1. ናይቲ ቦርዴ ስሩዕ ኣኼባ ኣብ 45 መዒሌቲ 1. የቦርደ መዯበኛ ስብሰባ በየ45 ቀን አንዴ ጊዜ
ሓዯ ጊዜ ይካየዴ ።ይኹን‟ምበር በቲ ኣካቢ ይካሂዲሌ። ሆኖም ሰብሳቢው ሲጠራ ወይም
እንትፅዋዕ ወይ ብናይቲ በዒሌመዚ ዋና ስራሕ በባሇስሌጣኑ ዋና ስራ አስኪያጅ ሲጠየቅና
መካየዱ እንትሕተትን ኣካቢ እንትፈቅዴን ኣብ ሰብሳቢው ሲፈቅዴ ቦርደ በማናቸዉመ ጊዜ
ዝኾነ ጊዜ ህፁፅ ኣኼባ ክካየዴ ይኽእሌ፣ አስቸኳይ ስብሰባ ሉያዯርግ ይችሊሌ።
2. ኣብቲ ኣኼባ መብዛሕቲኦም ኣባሊት እቲ ቦርዴ 2. በቦርደ ስብሰባ ሊይ ኣብዛኞቹ ኣባሊት ከተገኙ
እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን ምሌኣተ ጉባኤ ይሆናሌ።
3. ናይቲ ቦርዴ ዉሳነ ዝመሓሇፍ ኣብቲ ኣኼባ 3. የቦርደ ዉሳኔ የሚተሊሇፈው በስብሰባው በተገኙ
ካብ ዘተረኸቡ ኣባሊት ብኣብዝሓ ዴምፂ ዴጋፍ ኣባሊት በአብዛኛዉ ዴምፅ ሲዯገፍ ነው። ሆኖም
እንተረኺቡዩ። ኮይኑ ግና ማዕረ ዴምፂ ዴምፅ እኩሌ በኩሌ የተከፈሇ እንዯሆነ ሰብሳቢው
እንተኾይኑ እቲ ኣካቢ ዘሇዎ ወሳኒ ዴምፂ ወሳኝ ዴምፅ ይኖረዋሌ።
ይህሌዎ።
4. ናይዚ ዒንቀፅ ዴንጋገታት ዝተሓሇወ ኾይኑ 4. የዚህ አንቀፅ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ ሆኖ
እቲ ቦርዴ ናይ ባዕለ ናይ ኣኼባ ዯንቢ ስነ ቦርደ የራሱ የስብሰባ ስነ ስርዒት ዯንብ ሉያወጣ
ስርዒት ከዉፅእ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
10. ተፀዋዕነት ስሌጣንን ተግባርን ዋና ስራሕ 10. የዋናው ስራ አስከያጅ ተጠሪነት እና ስሌጣንና
መካየዱ ተግባር
ዋና ስራሕ መካየዱ ተፀዋዕነቱ ነቲ ቢሮን የባሇስሌጣኑ ዋና ስራ አስከያጅ ተጠሪነቱ
ቦርዴን ኮይኑ ዝስዕብ ስሌጣንን ተግባራትን ሇቢሮዉና ሇቦርደ ሆኖ የሚከተለት ስሌጣንና
ይህሌዉዎ፣ ተግባራት ይኖሩታሌ፣
414
1. ኣብዚ ኣዋጅ ኣብ ዒንቀፅ 6 ዝተጠቐሱ ናይዚ 1. በዚህ አዋጅ አንቀፅ 6 ስር የተጠቀሱትን

በዒሌመዚ ስራሕቲ ሊዕሇዋይ ኮይኑ ይመርሕ፣ የባሇስሌጣኑን ስራዎች በበሊይነተ ይመራሌ፣
የተሓባብር፣ ያስተባብራሌ፣
2. ብመሰረት ሕብረት ስምምዕነትን ጉዲይ 2. በህብረት ዉሌ ስምምነት እና በአሰሪና ሰራተኛ
መስርሕን ሰራሕተኛን አዋጅ ቁፅሪ ጉዲይ አዋጅ ቁጥር 377/1996 ዒ/ም መሰረት
377/1996 ዒ/ም ናይዚ በዒሌመዚ የባሇስሌጣኑን ሰራተኞች ይቀጥራሌ፣
ሰራሕተኛታት ይቖፅር፣ የመሓዴር ፣ ያስተዲዴራሌ ፣ ያሰናብታሌ፣
የሰናብት፣
3. እዚ በዒሌመዚ ንኣፈፃፅማ ስርሑ ዝምረሐልም 3. ባሇስሌጣኑ ሇስራው አፈፃፀም የሚመራባቸዉን
ዝተፈሊሇዩ ረቂቕ መምሪሒታት የዲለ፣ ምስ ሌዩ ሌዩ ረቂቅ መመሪያዎችን ያዘጋጃሌ፣
ፀዯቑ ዴማ ኣብ ስራሕ የዉዕሌ፣ ሲፀዴቁም ስራ ሊይ ያዉሊሌ፣
4. ናይዚ ብዒሌመዚ ናይ ሓፂር፣ ማእኸሊይን 4. የባሇስሌጣኑ የአጭር፣ የመካከሇኛና የረጅም ጊዜ
ነዊሕን እዋን ትሌምን ናይ ስራሕ ፕሮግራምን እቅድችና የስራ ችሮግራሞች እንዱሁም
ከምኡ‟ዉን ናይ መተግበሪ በጀቶም ረቂቅ የማስፈፀሚያ በጀታቸዉን ረቂቅ ኣዘጋጅቶ
ኣዲሌዩ ናብ ቦርዴ የቕርብ፣ ብዝምሌከቶ በሚመሇከተው ኣካሌ ከተፈቀዯ በኋሊ ስራ ሊይ
ምስተፈቐዯ ኣብ ስራሕ የውዕሌ፣ ያዉሊሌ።
5. አቐዱሞም ብዝፀዯቑ ናይዚ በዒሌመዚ 5. አስቀዴመው በፀዯቁ የባሇስሌጣኑ ፕሮግራሞችና
ፕሮግራማትን በጀትን መሰረት ገንዘብ ወፃኢ በጀት መሰረት ገንዘብ ወጪ ያዯርጋሌ ፣ ወይም
ይገብር፣ ወይ ብዝህቦ ዉክሌና መሰረት ገንዘብ በሚሰጠው ዉክሌና መሰረት ገንዘቡ ወጪ
ወፃኢ ክኸዉን ይገብር። እንዱሆን ያዯርጋሌ።
6. ዉሳነታት እቲ ቦርዴን ቢሮን 6. የቦርዴና የቢሮው ዉሳኔዎች ይፈፅማሌ፣
ይፍፅም፣የፈፅም፣ ያስፈፅማሌ፣
7. ናይዚ በዒሌመዚ ኣፈፃፅማ ስራሕ ፣ 7. የባሇስሌጣኑን የስራ ኣፈፃፀም ፣ የሂሳብ
መግሇፂታት ሒሳብን ናይ ኦዱት ፀብፃብን መግሇጫዎችና የኦዱት ሪፖርቶች በወቅቱ
ብእዋኑ ነቲ ቦርዴ፣ ቢሮ ንዝምሌከቶ ኣካሌ ሇቦርደ፣ ሇቢሮዉና ሇሚመሇከተው የመንግስት
መንግስትን የቕርብ፣ ኣካሌ ያቀርባሌ፣
8. ምስ ሳሌሳይ ወገናት ኣብዝግበሩ ርክባት ስራሕ 8. ከሶስተኛ ወገኖች ጋር በሚዯረጉ ግንኝነቶች
ነዚ በዒሌመዚ ይዉክሌ። ባሇስሌጣኑን ይወክሊሌ።
11. ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ዋና ስራሕ 11. የምክትሌ ዋና ስራ አስከያጅ ስሌጣንና ተግባር
መካየዱ
ምክትሌ ዋና ስራሕ መካየዱ እዚ በዒሌመዚ የባሇስሌጣኑ ምክትሌ ዋና ስራአስከያጅ
ተፀዋዕነቱ ንዋና ስራሕ መካየዱ ኮይኑ፣ ተጠሪነቱ ሇዋናው ስራ አስከያጅ ሆኖ፣
1. በዚ ዋና ስራሕ መካየዱ ተነፂሮም /ተፈሌዮም/ 1. በዋናው ስራአስከያጅ ተሇይተው የሚሰጡትን
ዝወሃብዎ ተግባራት ይፍፅም፣ ተግባራት ያከናዉናሌ፣
2. ዋና ስራሕ መካየዱ ኣብዘይህሌወለ ወይም 2. ዋናው ስራአስከያጅ በማይኖርበት ወይም
ስራሑ ንምፍፃም ኣብዘይኸእሇለ እዋንን ስራዉን ሇማከናወን በማይችሌበት ጊዜና ሁኔታ
ኩነታትንን ተኪኡ ይሰርሕ። እርሱን ተክቶ ይሰራሌ።
ዝተፈሊሇዩ ዴንጋጌታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
12. ፍሌፍሌ እቶት 12. የገቢ ምንጭ
እቶት እዚ በዒሌ መዚ ካብዞም ዝስዕቡ የባሇስሌጣኑ ገቢ ከሚከተለት ምንጮች የሚገኝ
ፍሌፍሊት ዝርከብ ይኸዉን:- ይሆናሌ:-
1. ናይ ክሌሌ መንግስቲ ብዝምዴቦ በጀት፣ 1. የክሌሌለ መንግስት የሚመዴበው በጀት፣
2. ናይ መንገዱ ፈንዴን፣ 2. የመንገዴ ፈንዴ እና፣
415
3. ካብ ሓገዝ ወይ ዉህብቶ 3. ከእርዲታ ወይም ስጦታ

13. መዛግብቲ ሒሳብን ኦዱትን 13. የሂሳብ መዛግብትና ኦዱት
1. እዚ በዒሌመዚ ዝተማሌኡን ትክክሇኛ ዝኾኑን 1. ባሇስሌጣኑ የተሟለና ትክክሇኛ የሆነ የሂሳብ
ናይ ሒሳብ መዛግብቲ የሕዝ፣ መዛግብት ይይዛሌ፣
2. ሒሳብን ገንዘብ ተንከፍ ሰነዲትን እዚ 2. የባሇስሌጣን የሂሳብና ገንዘብ ነክ ሰነድች በክሌለ
በዒሌመዚ ብክሌሌ ዋና ኦዱተር ወይ ንሱ ዋና ኦዱተር ወይም እርሱ በሚሰይመው ላሊ
ብዝስይሞ ካሉእ ኦዱተር በብእዋኑ ኦዱተር በየጊዜው ይመረመራለ።
ይምርመሩ።
14.ምርመራ ቴክኒክ 14. የቴክኒክ ምርመራ
እዚ በዒሌመዚ ኣብ ሌዕሉ ሕዴሕዴ ናይ ባሇስሌጣኑ በእያንዲንደ የግንባታና የጥገና
ህንፀትን ፅገናን ስራሕቲ እንተነኣሰ ኣብ ዒመት ስራዎች ሊየ ቢያንስ በዒመት አንዴ ጊዜ የቴክኒክ
ሓዯ ጊዜ ምርመራ ቴክኒክ ይፍፅም። ምርመራ ያከናዉናሌ።
15.ስሌጣን ምዉፃእ ዯንብን መምርሕን 15. ዯንብና መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
1. ቤት ምኽሪ ስራሕ ፈፃሚ ክሌሌ ነዚ ኣዋጅ 1. የክሌለ ስራ ኣስፈፃሚ ምክር ቤተ ይህን ኣዋጅ
ንምፍፃም ዘዴሉ ዯንቢ ከዉፅእ ይኽእሌ። ሇማስፈፀም የሚያስችሌ ዯንብ ሉያወጣ
ይችሊሌ፣
2. እዚ ቦርዴ ንኣፈፃፅማ እዚ ኣዋጅን ስዑቡ 2. ቦርዴ ይህንን ኣዋጅና ተከትል የሚወጣን ዯንብ
ዝወፅእ ዯንቢ መሰረት ገይሩ ዘዴሌዩ መሰረት ኣዴርጎ ሇማስፈፀም የሚያስፈሌጉትን
መምርሒታት ከዉፅእን ኣብ ስራሕ ከዉዕሌን ሌዩ ሌዩ መመሪያዎች ሉያወጣና በስራ ሊይ
ይኽእሌ። ሉያዉሌ ይችሊሌ።
16. መሰጋገሪ ዴንጋገ 16. የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
እዚ ኣዋጅ ቅዴሚ ምዉፅኡ ብቦርዴ ይህ አዋጅ ከመዉጣቱ በፊት በባሇስሌጣኑ የስራ
ኣመራርሓ ስራሕ እዚ በዒሌ መዚ ዝፀዯቑን ኣመራር ቦርዴ የፀዯቁና ባሇስሌጣኑ
ዝሰርሐልምን ዘል ናይ ምምሕዲር ሓይሉሰብ የሚሰራባቸው የሰው ኋይሌ አስተዲዯር፣
፣ ፋይናንስ፣ ዕዯጋን ካሌኦት መምርሒታትን የፋይናንስ፣ የግዥና ላልች መመሪያዎች
በቲ በዒሌመዚ እናተመርመሩ ብሓደሽ ክሳብ በባሇስሌጣኑ እየተመረመሩ በአዱስ እስኪተኩ
ዝትክኡ ወይ ክሳብ ዝመሓየሹ ምስ እዚ ኣዋጅ ወይም እስኪሻሻለ ዴረስ ከዚህ ኣዋጅ
ዘይምፅራሮም እናተርኣየ ተፈፃምነቶም ዴንጋጌዎች ጋር ኣሇመቃረናቸው እየታየ
ይቕፅሌ። ተፈፃሚነታቸው ይቀጥሊሌ።
17.ዝተስዒሩን ተፈፃንነት ዘይብልም ሕግታት 17. የተሻሩና ተፈፃሚነት የማይኖራቸው ሕጎች
1. በዒሌመዚ መንገዱት ገጠር ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ገጠር
መንግስቲ ትግራይ ንምጥያሽ ዝወፀ አዋጅ መንገድች ባሇስሌጠን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ቁፅሪ 12/88 በዚ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል፣ ቁጥር 12/88 ተሽሮ በዚህ አዋጅ ተሽረዋሌ፣
2. ምስ እዚ ኣዋጅ ዝፃረር ዝኾነ ይኹን ሕጊ፣ 2. ከዚህ ኣዋጅ ጋር የሚቃረን ማናቸዉም ሕግ ፣
ዯንቢ ፣ መምርሒ ወይ ሌማዲዊ ኣሰራርሓ ዯንብ ፣ መመሪያ ወይም የተሇመዯ አሰራር በዚህ
ኣብዚ ኣዋጅ ንዝተሸፈኑ ዋኒናት ተፈፃምነት ኣዋጅ በተሸፈኑት ጉዲዮች ሊይ ተፈፃሚነት
ኣይህሌዎምን። ኣይኖረዉም።
18.እዚ ኣዋጅ ዝፀንዏለ እዋን 18. ኣዋጁ የሚፀናበት ጊዜ
እዚ ኣዋጅ ካብ ሇካቲት 10/1999 ዒ/ም ይህ ኣዋጅ ከየካቲት 10/1999 ዒ/ም ጀምሮ
ጀሚሩ ዝፀንዏ ይኸዉን። የፀና ይሆናሌ።
ፕሬዚዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ፕሬዚዲንት
416

መበሌ 15 ዒመት ቁ.3 15ኛ ዒመት ቁ.3
መቐሇ ሇካቲት 10/1999 ዒ.ም
ብሓሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዝወፀ መቐሇ ሇካቲት 10/1999 ዒ.ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 118/1999 ዒ/ም ኣዋጅ ቁፅሪ 118/1999 ዒ/ም

ዝተመሓየሸ ኣዋጅ መጣየሺ ኮሚሽን ስነ- የተሻሸሇው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ምግባርን ፀረ-ግዕዝይናን ብሄራዊ ክሌሊዊ የስነ-ምግባር እና ጸረ-ሙስና ኮሚሽን ማቋቋሚያ
መንግስቲ ትግራይ አዋጅ
ናይ ክሌሌና መንግስቲ ሒዝዎ ዘል መንገዱ የክሌሊችን መንግስት የያዛቸውን የእዴገት ጎዲና
ምዕባሇን ህንፀት ዱሞከራስያዊ ስርዒትን እና የዱሞክራሲያዊ ስርዒት ግንባታ ሇማፋጠንና
ንምቅሌጣፍን ቀፃሌነት ዘሇዎ ንክኸውን ቀጣይነት ያሇው እንዱሆን ሙስናን እና ብሌሹ
ግዕዝይናን ብሌሽው ኣሰራርሓን ናይ ዕብየት አሰራርን የእዴገት እንቅፋት በመሆኑ ይህንኑ
ዕንቅፋት ብምዃኖም ነዚኦም ብብቕዒት በብቃት ሇመዋጋት /ሇመቆጣጠር/ አስፈሊጊ
ንምውጋእ /ንምቁፅፃር/ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ በመሆኑ፣
ነዚ ብምትግባር ኣብቲ ሕብረተሰብ ፅቡቕ ስነ ይህን ሇመተግበር መሌካም ስነ-ምግባር
ምግባር ንክስፋሕፋሕ ብምግባር ግዕዝይናን በህብረተሰቡ ውስጥ እንዱስፋፋ በማዴረግ
ብሌሽው ኣሰራርሓን ብብቅዒት ንምክሌካሌን ሙስናንና ብሌሹ አሰራርን በብቃት መዋጋት
ምውጋዴን ንክከኣሌ ከምኡውን እቲ ኮሚሽን እንዱቻሌ እንዱሁም ኮሚሽኑ ብሌሹ አሰራርንና
ግዕዝይናን ብሌሽው ኣሰራርሓን ሙስናን ሇመመርመር ፣ ሇመክሰሰ ፣
ንምፅራይ፣ንምኽሊስ ፣ንምቁፅፃርን ናይቲ ሇመቆጣጠርና ሇመከሊከሌ የኮሚሽኑን አሰራርና
ኮሚሽን ኣሰራርሓን ምንቅስቃስን መትከሊት እንቅስቃሴ የግሌፅነትና የተጠያቂነት መርሆችን
ግሌፅነትን ተሓታትነትን ብምሓዝ ሓሊፊነቱ በመያዝ ሃሊፊነቱን በተሻሇ ብቃት እንዱወጣ
ብዝሓሸ ብቕዒት ንኽዋፃእ ብዘክእሌ መሌክዐ በሚያስችሌ መሌኩ የኮሚሽኑን መቆቆሚያ
መጣየሺ ኣዋጅ ኮሚሽን ስነ ምግባርን ፀረ- አዋጅ ማሻሻሌ በማስፈሇጉ፣
ግዕዝይናን ምምሕያሽ ኣዴሊዩ ኮይኑ
ብምርካቡ፣
ስሌጣንን ተግባርን እዚ ኮሚሽን ምስ ናይ የኮምሽኑ ስሌጣንና ተግባር ከኢትዮጱያ
ኢትዮጱያ ፌዳራሊዊ ዱሞክራስያዊ ሪፐብሉክ ፌዳራሊዊ ዱሞክራስያዊ ሪፐብሉክ የወንጀሌ
ገበን ሕጊን ፀረ-ግዕዝይና ፍለይ ስነስርዒትን ህግና ከፀረ-ሙስና ሌዩ የስነስርኣትና የማስረጃ
መረዲእታ ሕጊን ክጠዒዒም ስሇዝተዯሇየ፣ ህግ ጋር እንዱጣጣም በማስፈሇጉ፣
እቲ ኮሚሽን ኣብ ከበዴቲ ናይ ግዕዝይና ኮሚሽኑ በከባዴ የሙስና ወንጀልችና ብሌሹ
ገበናትን ብሌሽው ኣሰራርሓን ትኹረት ገይሩ ኣሰራር ሊይ ትኩረት ኣዴርጎ እንዱንቀሳቀስ
ንክንቀሳቀስ ብዘኽእሌ ኣገባብ ምምሕያሽ በሚያስችሌ ኣኳሃን ማሻሻሌ ማዴረግ ኣስፈሊጊ
ምግባር ኣዴሊይ ኾይኑ ስሇዝተረኸበ፣ ሆኖ በመገኘቱ፣
እቲ ኮሚሽን ምስ ካሌኦት ኣግባብ ዘሇዎም ናይ ኮሚሽኑ ከላልች ኣግባብ ያሊቸው የምርመራና
ምርመራን ክስን ኣካሊት ዝህለ ናይ ስራሕ የክስ ኣካሊት ጋር ስሇሚኖረው ግኑኙነትና
ናይ ሓዯ ዋጋ ብር 4.56 ነጋሪት ጋዜጣ ቑ.ፖ.ሳ 291

417
ርክብን ኣሰራርሓን ብዝርዝር ምዴንጋግ ኣሰራር ዝርዝር ዴንጋጌዎች መዯንገግ

ኣዴሊዪ ብምዃኑ። በማስፈሇጉ።
ተመሓይሹ ብዝወፀ ሕገ መንግስቲ ብሄራዊ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ

ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ መንግስት ሕገ መንግስት ኣንቀፅ49/3/ሀ
ብዝተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ቤት ምኽሪ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዝስዕብ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት የሚከተሇውን
ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል። ኣዋጅ ኣውጥቷሌ።

ሓፈሻዊ አጠቃሊይ
ሓፂር ርእሲ አጭር ርእስ
እዚ ኣዋጅ”ዝተመሓየሸ ኣዋጅ መጣየሺ ይህ አዋጅ “የተሻሻሇው የትግራይ ብሄራዊ

ኮሚሽን ስነ-ምግባርን ፀረ-ግዕዝይናን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስነምግባር እና ፀረ-ሙስና
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቁፅሪ ኮሚሽን ማቃቋሚያ ኣዋጅ ቁጥር
118/1999”ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ። 118/1999”ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ኣብዚ ኣዋጅ በዚህ አዋጅ
1. ”ናይ ግዕዝይና ገበን” ማሇት ኣብ ኢፌዱሪ 1. “የሙስና ወንጀሌ”ማሇት በኢፌዱሪ የወንጀሌ ህግ
ገበን ሕጊ ተዘርዝሮም ናይ ዝርከቡ ግዕዝይና የተመሇከቱት የሙስና ወንጀልች ናቸው።
ገበናት እዮም።
2. “ሰብ”ማሇት ተፈጥሮኣዊ ሰብ ወይ ብሕጊ 2. “ሰው”ማሇት የተፈጥሮ ሰው ወይም በሕግ እውቅና
ኣፍሌጦ ዝተውሃቦ ኣካሌ እዩ። የተሰጠው አካሌ ነው።
3. “ኮሚሽን”ማሇት ኮሚሽን ስነ-ምግባርን ፀረ- 3. “ኮሚሽን”ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ግዕዝይናን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መንግስት የስነምግባር እና የጸረ-ሙስና ኮሚሽን
እዩ። ነው።
4. ”ቤት ዕዮ መንግስቲ”ማሇት ብሄራዊ ክሌሊዊ 4. “የመንግስት መስሪያ ቤት” ማሇት የትግራይ
መንግስቲ ትግራይ ብሕጊ ዘጣየሾን ብሙለእ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት በህግ ያቋቋመዉና
ወይ ብኽፋሌ በጀት ዝምዴበለ ዝኾነ ቤት ዕዮ በሙለ ወይም በከፊሌ በጀት የሚመዯብሇት
እዩ። ማንኛዉም መስሪያ ቤት ነው።
5. “ትካሌ ሌምዒት መንግስቲ”ማሇት ናይ ብሄራዊ 5. “የመንግስት የሌማት ዴርጅት” ማሇት የትግራይ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብሙለእ ወይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የባሇቤትነት ዴርሻ
ብኽፋሌ ዋንነት ዘሇዎ ናይ ሌምዒት ትካሌ ወይ በሙለ ወይም በከፊሌ ያሇበት የሌማት ዴርጅት
ዴማ አክስዮን ኩባንያ እዩ። ወይም የአክስዮን ኩባንያ ነው።
6. ”በዒሌ መዚ መንግስቲ”ማሇት ኣካሊት ቤት 6. “የመንገስት ባሇስሌጣን” ማሇት የትግራይ
ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ኣባልች ፣
ትግራይ፣ሌዕሉቢሮ ሓሇፍቲ ዘሇዉ ሰብ መዚ ፣ ከቢሮ ሓሊፊዎች በሊይ ያለ ባሇስሌጣናት ፣ የቢሮ
ቢሮ ሓሇፍትን ምክትሌን ፣ ኮሚሽነርን ሓሊፊዎችና ምክትልች፣ ኮሚሽነርና ምክትሌ
ምክትሌ ኮሚሽነርን፣ ናይ ክሌሌ ቤት ፅሕፈት ኮሚሽነር ፣ የክሌሌ ፅሕፈት ቤት ሓሊፊዎች ፣
ሓሇፍቲ ፣ ክሌሌን ዞባን ዲያኑ ፣ ክሌሌን ዞባን የክሌሌና የዞን ዲኞች ፣ የክሌሌና የዞን መምሪያ
ሓሇፍቲ መምርሒ፣ ኣመሓዯርቲ /ፈፀምቲ/ ፣ ሓሊፊዎች፣ የዞንና የወረዲ ኣስተዲዲሪዎች
418
ዞባን ወረዲን ፣ ሓሇፍቲ ሴክተር ቤት ፅሕፈት /አስፈፃሚዎች/፣ የሴክተር ጽሕፈት ቤት

፣ ፕሬዝዲንትን ዲያኑን ወረዲ ቤት ፍርዱ ናይ ሓሊፊዎች ፣ የወረዲ ፍርዴ ቤት ፕሬዝዲንት እና
ክሌሌ መንግስቲ ናይ ሌምዒት ትካሊት ዲኞች ፣ የክሌለ የመንግስት የሌማት ዴርጅቶች
ሓሇፍትን ምክትሊቶምን፣ መካየዱ ስራሕ ሓሊፊዎችና ምክትልቻቸዉን የከተማ ማዘጋጃ
ከተማ ቤት ማዘጋጃ ዝሓቖፈ እዩ። ቤት ስራ አስከያጅ የያዘ ነው።
7. “ሰራሕተኛ መንግስቲ” ማሇት ኣብ ሊዕሉ ኣብ 7. “የመንግስት ሰራተኛ” ማሇት ከሊይ በንኡስ
ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 5 ካብ ዝተጠቐሱ ወፃኢ በአንቀፅ 5 ዉስጥ ከተጠቀሱት ዉጭ ያለ በክሌለ
ኣብ ናይ ክሌሌና መንግስቲ ቤት ዕዮ ወይ የመንግስት መስሪያ ቤት ወይም የመንግስት
ትካሌ ሌምዒት መንግስቲ ተሸይሙ ፣ የሌማት ዴርጅት ተሹሞ፣ ተመዴቦ፣ ተቀጥሮ
ተመዱቡ፣ ተቖፂሩ ወይ ብህዝቢ ተመሪፁ ወይም በህዝብ ተመርጦ የሚሰራ ሰው ነው።
ዝሰርሕ ሰብ እዩ፣
8. “ኮሚሽነርን ምክትሌ ኮሚሽነርን” ከከም ቅዯም 8. “ኮሚሽነርና ምክትሌ ኮሚሽነር” ማሇት እንዯ
ሰዒቦም ናይቲ ኮሚሽን ኮሚሽነርን ምክትሌ ቅዯም ተከተሊቸው የኮሚሽኑ ኮሚሽነርና ምክትሌ
ኮሚሽነርን እዮም። ኮሚሽነር ናቸው።
9. “ናይ ባንኪ ሒሳብ” ማሇት ኣብ ባንኪ 9. “የባንክ ሂሳብ” ማሇት በባንክ የተቀመጠ ገንዘብ ፣
ዝተቐመጠ ገንዘብ ፣ወርቅን ዝመሳሰለ ክቡር ወርቅና የመሳሰለት ዉዴ ዋጋ ያሊቸው እቃዎች
ዋጋ ዘሇዎም ኣቑሑ ከምኡ‟ዉን ሓዯ ዒሚሌ እንዱሁም ኣንዴ ዯንበኛ ከባንኩ ጋር
ምስ ባንኪ ዝገብሮም ዝኾነ ናይ ሃፍቲ ርክብ የሚያዯርጋቸዉን ማናቸዉንም የሃብት
/ትራንዛክሽን/ ዝሓወሰ እዩ። ግንኝነቶች /ትራንዛክሽኖች/ የሚያጠቃሌሌ
ነው።
10. “ መሓዉር ስነ-ምግባር”ማሇት ኣብ 10.“የስነ-ምግባር መዋቅር” ማሇት በመንግስት
መንግስታዊ ቤት ዕዮ ወይ ትካሌ ሌምዒት መስሪያቤቶች ወይም በመንግስት የሌማት
መንግስቲ ባህርያት ብሌሽው ኣሰራርሓ ተቋማት ዉስጥ ምግባር ብሌሹ ባህርያት
ብዝሇዒሇ ዯረጃ ንምቕናስን ሙያዊ ብቕዒትን በከፍተኛ ዯረጃ ሇመቀነስ እና ሙያዊ ብቃትን
ፅቡቕ ስነ-ምግባርን ንምብርታዕ ዘገሌግለ እና መሌካም ሥነ-ምግባርን
ሜሊታት ፣ ኣካሊት ፣ ስርዒታት ፣ ወይ ሇማበረታታት የሚያገሇግለ ዘዳዎች ፣ ኣካሊት ፣
ኣዴሇይቲ ዝኾኑ ኩታትን ዝመሳሰለን እዮም። ሥርኣቶች ወይም አስፈሊጊ ሁኔታዎች እና
የመሳሰለት ናቸው።
11.“ከቢዴ ናይ ስነ-ምግባር ምጥሓስ” ማሇት 11.“ከባዴ የሥነ ምግባር መጣስ” ማሇተ አግባብ
ኣግባብ ብዘሇዎ ናይ መንግስቲ ሰራሕተኛታት ባሇው የመንግስት ሰራተኞች የስነ-ምግባር ዯንብ
ናይ ስነ-ምግባር ዯንቢ መሰረት ካብ ስራሕ መሰረት ከስራ ሉያሰናብት የሚችሌ ጥፋት
ከባርር ዘኽእሌ ጥፍአት ምፍፃም እዩ። መፈጸም ነው፣
12.“ከቢዴ ናይ ግዕዝይና ገበን” ማሇት 12.“ከባዴ የሙስና ወንጀሌ” ማሇት
ሀ. ኣብ ናይ መንግስቲ ኣብያተ ዕዮን ትካሌ ሀ. በመንግስት መስሪያ ቤቶችና የመንግስት የሌማት
ሌምዒት መንግስትን ዝፍፀም ሌዕሉ 50 ሽሕ ዴርጅቶች ሊይ የሚፈጸሙ ከ50 ሺ/አምሳ ሺ/
/ሓምሳ ሽሕ/ ብር ግምት ዘሇዎ ናይ ግዕዝይና ብር በሊይ ግምት ያሇው የሙስና ወንጀሌ ወይም፣
ገበን ወይ፣
ሇ. ሰብ መዚ መንግስቲ ዝፈፀምዎ ገበን ግዕዝይና ሇ. በመንግስት ባሇስሌጣናት የሚፈጸም የሙስና
ወይ፣ ወንጀሌ ወይም፣
ሐ. ዝሇዒሇ ስትራቴጂካዊ ረብሓ ዘሇዎን ኣብ ናይ ሐ. ከፍተኛ ስትራቴጂያዊ ጠቀሜታ ያሊቸው
ክሌሌና ኢኮኖሚ ፣ ፀጥታ ፣ ከምኡ‟ዉን ኣብ በክሌለ ኢኮኖሚ፣ ጸጥታ እንዱሁም
ሌዕሉ ናይ ሕብረተሰብ መነባብሮ ዝፍፀሙ በሕብረተሰቡ ኑሮ ሊይ የሚፈጸሙ ከፍተኛ ጉዲት
ዝሇዒሇ ጉዴኣት ዘብፅሑ ወይ ከብፅሑ ዝኽእለ የሚያዯርሱ ወይም ሉያዯርሱ የሚችለ ናቸው
ኢለ እቲ ኮሚሽን ዝኣመነልም ገበናት ብል ኮሚሽኑ ያመነባቸው የሙስና ወንጀልች
419
ግዕዝይና እዮም። ናቸው።

ምጥያሽ፣ ተፀዋዕነት ፣ ኣወዲዴባ ፣ የኮምሽኑ መቋቋም ፣ ተጠሪነት ፣ አዯረጃጀት ፣
ስሌጣንን ተግባርን እዚ ኮሚሽን ስሌጣንና ተግባር
ዒንቀፅ 3 ኣንቀፅ 3
ምጥያሽ መቋቋም
ኮሚሽን ስነ-ምግባርን ፀረ-ግዕዝይናን ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስነ-
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ካብዚ ንዲሓር ምግባርና የጸረ-ሙስና ኮሚሽን ከዚህ በኋሊ
“ኮሚሽን” እናተብሃሇ ዝፅዋዕ ዒርሱ ዝኸኣሇ “ኮሚሽን” እየተባሇ የሚጠራ ራሱን የቻሇ ህጋዊ
ሕጋዊ ሰብነት ዘሇዎ ኣካሌ ኾይኑ በዚ ኣዋጅ ሰዉነት ያሇው ኣካሌ ሆኖ በዚህ አዋጅ
ተጣይሹ ኣል። ተቋቁሟሌ።
ተፀዋዕነት ተጠሪነት
እዚ ኮሚሽን ይህ ኮሚሽን
1. ተፀዋዕነቱ ንርእሰ ምምሕዲር ክሌሌ ትግራይ 1. ተጠሪነቱ ሇትግራይ ክሌሌ ርእሰ መስተዲዯር
ይኸዉን ይሆናሌ።
2. ካብ ፅዕንቶ ስራሕ ፈፃሚ ኣካሌ ይኹን ካሌኦት 2. ከስራ አስፈጻሚ ኣካሌ ይሁን ከላልች ኣካሊት
ኣካሊት ነፃ ኮይኑ ብሕጊ ብዝተዉሃቦ ስሌጣን ጫና ነፃ ሆኖ በህግ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
መሰረት ይሰርሕ። ይሰራሌ።
ዋና ቤት ፅሕፈት ዋና ፅሕፈት ቤት
ዋና ቤት ፅሕፈት እቲ ኮሚሽን ኣብ መቐሇ የኮሚሽኑ ዋና ፅሕፈት ቤት መቀላ ይሆናሌ።

ይኸዉን። ኮይኑ ግን ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ሆኖም ኣስፈሊጊ ሆኖ ሲገኝ ቅርንጫፍ ፅሕፈት
ጨንፈር ቤት ፅሕፈታት ከጣይሽ ይኽእሌ። ቤቶች ሉያቋቋም ይችሊሌ።
ዕሊማታት እዚ ኮሚሽን የኮሚሽኑ አሊማዎች
1. ኣግባብነት ምስ ዘሇዎም ኣካሊት ብምትሕብባር 1. ኣግባብነት ካሊቸው ኣካሊት ጋር በመተባበር የስነ-
ናይ ስነ-ምግባርን ፀረ ግዕዝይናን ምግባርና ፀረሙስና ትምህርቶች በመስፋፋት
ትምህርትታት ብምስፍሕፋሕ ዝነቐሐን የነቃና ሙስና ሉሸከም የማይችሌ ህብረተሰብ
ግዕዝይና ክሽከም ዘይኽእሌ ሕብረተሰብ እንዱፈጠር ጥረት ማዴረግ
ንኽፍጠር ፃዕሪ ምግባር፣
2. ኣግባብነት ምስ ዘሇዎም ኣካሊት ብምትሕብባር 2. ኣግባብነት ካሊቸው ኣካሊት ጋር በመተባበር
ገበን ግዕዝይናን ብሌሽው ኣሰራርሓን የሙስና ወንጀሌ እና ብሌሹ ኣሰራርን መከሊከሌ
ምክሌኻሌ፣
3. ገበን ግዕዝይናን ብሌሸው ኣሰራርሓን 3. የሙስና ወንጀሌን እና ብሌሹ አሰራርን ማጋሇጥ፣
ምቅሊዕ፣ምምርማርን ምኽሳስን፣ መመርመርና መክሰስ፣
ስሌጣንን ተግባርን እዚ ኮሚሽን የኮሚሽኑ ስሌጣንና ተግባር
እዚ ኮሚሽን ዝስዕብ ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽኑ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር

ይህሌዉዎ፣ ይኖሩታሌ፣
1. ህዝቢ ግዕዝይና ዘስዕቦ ሓዯጋ ብዝግባእ 1. ህዝብ ሙስና የሚያስከትሇው አዯጋ በሚገባ
420
ክርዲእን ኣብ ኣብያተ ዕዮ ፅቡቕ ስነ-ምግባር እንዱረዲና በመስሪያቤቶች ዉስጥ መሌካም ስነ-

ንክዒሙቕ ብምግባር ንግዕዝይናን ብሌሽው ምግባር እንዱዲብር በማዴረግ ሙስናን እና
ኣሰራርሓታትን ይቃሇስ፣ ሕብረተሰብ „ዉን ብሌሹ አሰራሮችን ይታገሊሌ፣ ህብረተሰቡም
ብግቡእ ንክቃሇስ የተሓባብር፣ በሚገባ እንዱታገሌ ያስተባብራሌ፣
2. ኣግባብነት ምስ ዘሇዎም ኣካሊት ብምትሕብባር 2. አግባብነት ካሊቸው ኣካሊት ጋረ በመተባበር
ኣብ መንግስታዊ ኣብያተ ዕዮን ናይ መንግስቲ በመንግስታዊ መስሪያ ቤቶችና በመንግስት
ትካሊት ሌምዒት ንግዕዝይናን ብሌሹው የሌማት ዴርጅቶች ዉስጥ ሇሙስና ብሌሹ አሰራር
ኣሰራርሓን ዝተቓሌዐ ወይ ክቃሌዐ ዝኽእለ የተጋሇጡና ሉጋሇጡ የሚችለ ኣሰራሮች ፈትሾ
ኣሰራርሓታት ፈቲሹ ንክመሓየሹ ብምግባር እንዱሻሻለ በማዴረግ ሙስናን መከሊከሌ፣
ግዕዝይና ምክሌኻሌ ፣ ብኻሌኦት ኣካሊት በላልች ኣካሊት ሲጠየቅም ተመሳሳይ ዴጋፍና
እንትሕተት ዴማ ተመሳሳሉ ዴጋፍን ምኽሪን ምክር መስጠት።
ምሃብ።
3. ኣብ መንግስታዊ ኣብያተ ዕዮን ናይ ሌምዒት 3. በመንግስታዊ መስሪያ ቤቶች እና የሌማት
ትካሊትን ናይ ግዕዝይና ገበን ወይ ከቢዴ ዴርጅቶች የሙስና ወንጀሌ ወይም ከባዴ የስነ-
ምጥሓስ ስነ-ምግባር ተግባራት ዝተፈፀሙ ምግባር መጣስ ተግባር ስሇመፈጸሙ ጥቆማ
ንምዃኖም ሓበሬታ እንትረክብ ወይ ከዒ ሲዯርሰው ወይም ሇመፈጸሙ በቂ ጥርጣሬ
ንምፍፃሙ እኹሌ ጥርጣረ እንትህሌዎ የፃርን ሲኖረው ይመረምራሌ፣ ይከሳሌ፣ ወይም
ይኸስስን ወይ ንኽፃረን ንክኸስስን ይገብር እንዱመረመርና እንዱከሰስ ያዯርጋሌ። ተገቢዉን
ግቡእ ስጉምቲ ንኽዉሰዴ እዉን ይከታተሌ። እርምጃ እንዱወሰዴ ይከታተሊሌ።
4. ኣብ ከይዱ ምፅራይ ገበናት ግዕዝይና 4. በሙስና ወንጀልች ማጣራት ሂዯት በኢትዮጵያ
ብመሰረት ገበን ስነ-ስርዒት ሕጊ ኢትዮጵያ ኮነ ወንጀሇኛ መቅጫ ስነ-ስርዒት ህግም ሆነ ላልች
ካሌኦት ሕግታት ዝኾነ ቀፅሪ /ግቢ/ ፣ ናይ ህጎች መሰረት ማናቸዉም ቅጥር ግቢ ፣ የስራ
ስራሕ ቦታ ፣ ተሽከርካሪ ወይ ከዒ ዝኾነ ይኹን ቦታ፣ ተሽከርካሪ ወይም ማንኛዉም ላሊ ንብረት
ካሌእ ንብረት ከከም ኣዴሊይነቱ ናይ ምፍታሽ እንዯየአስፈሊጊነቱ የመፈተሽ የመበርበርና
፣ ምብርባርን ምሓዝን፣ የመያዝ፣
5. ምስ ገበን ግዕዝይና ብዝተትሓዘ ኣብ ባንኪ 5. ከሙስና ወንጀሌ በተያያዘ በባንክ የተቀመጠ
ዝተቐመጠ ገንዘብ ንምህሊዉ እኹሌ ጥርጣረ ገንዘብ ሇመኖሩ በቂ ጥርጣሬ ወይም ማስረጃ
ወይ መረዲእታ እንትህሌዎ ኣብ ዝኮነ ባንኪ ሲኖረው በማንኛዉመ ባንክ የሚገኝ
ዝርከብ ናይ ተጠርጠረቲ ሒሳብ ባንኪ የተጠርጣሪዎች የባንክ ሒሳብ በኮሚሽነሩ ትእዛዝ
ብትእዛዝ ኮሚሽነር ንክምርመር ምግባር እንዱመረመር የማዴረግ ፣ ማስረጃ የማግኘት እና
መረዲእታ ናይ ምርካብን አዴሊይ ኮይኑ እስፈሊጊ ሆኖ ሲገኝ በፍርዴ ቤት ትእዛዝ
እንትርከብ ብትእዛዝ ቤት ፍርዱ ንኽእገዴ እንዱታገዴ ማዴረግ ።
ምግባር።
6. ብመሰረት ዝዴንገግ ሕጊ ሰብ መዚ መንግስትን 6. በህግ በሚዯነገገው መሰረት የመንግስት
ካሌኦት ብሕጊ ሃፍቶምን ናይ ገንዘብ ባሇስሌጣኖችንና ላልች በህግ ሃብታቸዉንና
ጥቕሞምን ከመዝግቡ ግቡእ ዘሇዎም የገንዘብ ጥቅሞቻቸዉን ሇማስመዝገብ ግዳታ
ሰራሕተኛታት መንግስቲ ሃብትን ናይ ገንዘብ ያሇባቸዉን የመንግስት ሰራተኞች ሃብትና
ጥቕምን መዝጊቡ ምሓዝ ወይ ከዒ ተመዝጊቦም የገንዘብ ጥቅሞችን መዝግቦ የመያዝ ወይም
ንክተሓዙ ምግባር፣ ተመዝግበው እንዱያዙ የማዴረግ፣
7. ምስ ገበን ግዕዝይና ብዝተተሓዘ ኣብ ከይዱ 7. ከሙስና ወንጀሌ ጋር በተያያዘ በመጣራት ሂዯት
ምፅራይ ናይ ዝርከቡ ሰባት ሃፍቲ ብትእዛዝ ሊይ የሚገኙ ሰዎች ሃብት በፍርዴ ቤት ትእዛዝ
ቤት ፍርዱ ንከይንቀሳቐስ ምግባር ፣ ዴሕሪ እንዲይንቀሳቀስ ማዴረግ ፣ ከፍርዴ ቤት ዉሳኔ
ዉሳነ ቤት ፍርዱ ዴማ ንክዉረስ ብምግባር በኋሊም እንዱወረስ በማዴረግ በዒይነተ ይሁን
ብዒይነት ኮነ ብጥረ ገንዘብ ኣታዊ ንክኸዉን በጥሬ ገንዘቡ ገቢ እንዱሆን ማዴረግ።
421
ምግባር።
8. መዉፃእቲ ሕግን ኣካሊት ዲይነትን ከይሓወሰ 8. የህግ አውጭና የዲኝነት አካልችን ሳይጨምር
ንመንግስታዊ ኣብያተ ዕዮን ትካሊት ሌምዒትን ሇመንግስት መስሪያ ቤቶች እና የሌማት
ዯንብታት ስነ-ምግባር ዝተዲሇዉ ምዃኖም ዴርጅቶች የስ-ምግባር ዯንቦች መዘጋጀታቸዉን
የረጋግፅ ወይ የዲለ፣ ኣብ ተግባር ምዉዒልም ማረጋገጥ ወይም ማዘጋጀት፣ ተግባር ሊየ
ይከታተሌ። ካብ መዉፃእቲ ሕግን ኣካሊት መዋሊቸዉን መከታተሌ፣ ከህግ አውጪ እና
ዲይነትን ኣብ ኣዲሊሌዋ ዯንቢ ስነ-ምግባር ሕቶ ከዲኝነተ አካሊት ጥያቄ ሲቀርብሇት በስነ-ምግባር
እንትቐርበለ ምኽሪ ይህብ። ዯንብ አዘገጃጀት ረገዴ ምክር ይሰጣሌ።
9. ሕግታት ፀረ-ግዕዝይናን ዯንብታት 9. የፀረ ሙስና ህጎች እና የስነ-ምግባር ዯንቦች
ስነምግባርን ኣብ ተግባር ዝወዒለ ምዃኖም በተግባር ሊይ መዋሊቸዉን መከታተሌ፣
ይከታተሌ፣ ንአፈፃፅማኦም ጠቓሚ ምኽሪ ሇአፈፃፀማቸው ጠቃሚ ምክር ይሰጣሌ።
ይህብ።
10.ዯንብታት ስነ-ምግባር እንትጥሓሱ ዝዉሰደ 10.የስነ-ምግባር ዯንቦች ሲጣሱ የሚወሰደ
ስጉምትታት ተመሳሳሌነት ንክህሌዎም እርምጃዎች ተመሳሳይነተ እንዱኖራቸው ሇሉልች
ንኻሌኦት መሓዉራት ስነ-ምግባር የስነምግባር መዋቅር ያስተባብራሌ።
የተሓባብር።
11.ኣግባብነት ምስ ዘሇዎም ኣካሊት ብምትሕብባር 11.ኣግባብነት ካሊቸው ኣካሊት ጋር በመተባበር
ግዕዝይናነ ስነ-ምግባርን ዝምሌከቱ ፅንዒትን ሙስናን ስነ-ምግባር በተመሇከተ ጥናትና
ምርምርን ይገብር፣ ተመሳሳሉ ስራሕቲ ምርምር ያዯርጋሌ። ተመሳሳይ ስራዎች
ንዘሳሌጡ ኣካሊት ይዴግፍን የተባብዕን ሇሚያከናዉኑ ኣካሊት ዴጋፍ ይሰጣሌ ፣
ዕሊማታት እቲ ኮሚሽን ኣብ ሽትኡ ንምብፃሕ ያበረታታሌ፣ የኮሚሽኑን አሊማዎቸ ከግቡ
ዝሕግዙ ፀብፃባትን ዉፅኢት ፅንዒታትን ሇማዴረስ የሚረደ ሪፖርቶችን እና ዉጤቶችን
ብፅሑፍ እናሓተመ ይብትን። በጽሑፍ ኣሳትሞ ያሰራጫሌ።
12.ኣግባብነት ምስ ዘሇዎም ኣካሊት ብምትሕብባር 12.ኣግባብነት ካሊቸው ኣካሊት ጋር በመተባበር
ንገበን ግዕዝይና ዝጥቁሙን ዝምስክሩን ሓሇዋ ሇሙስና ወንጀሌ ጠቋሚዎችና ምስክሮች
ኣካሌን ዉሕስነት ስራሕን ዝወሃበለ ኩነታት የአካሌና የስራ ዋስትና ጥበቃ የሚሰጥበትን ሁኔታ
የመቻችው፣ ብሕጊ ብዝዉሰን መሰረት ሓሇዋ ያመቻቻሌ ፣ በህግ በመወሰን መሰረት ጥበቃ
13.ኣብ ምክሌኻሌ ግዕዝይናን ብሌሹው 13.ሙስናን እና ብሌሹ ኣሰራሮችን በመከሊከሌ ረገዴ
ኣሰራርሓታትን ፅቡቕ ዉፅኢት ዘመዝገቡ ጥሩ ዉጤት ያስገኙ ሰዎችና መስራቤቶችን
ሰባትን ኣብያተ ዕዮን ኣወዲዱሩ ንሽሌማት ኣወዲዴሮ ሇሽሌማት የሚበቁበትን ስርአትና
ዝበቕዕለ ስርዒትን መሇክዕን ይዝርግሕን ኣብ መሇኪያ ይዘረጋሌ፣ በተግባር ያዉሊሌ፣
ተግባር የውዕሌን፣
14.ተመሳሳሉ ዕሊማ ምስ ዘሇዎም ኣካሊት 14.ተመሳሳይ ዒሊማ ካሊቸው የፌዯራሌና የክሌሌ
ፌዳራሌን ክሌሊትን ናይ ስራሕ ርክብ ኣባሊት ጋር የስራ ግንኙነት ይፈጥራሌ።
ይፈጥር።
15.ካብ ህዝቢ ሓበሬታ ዝርከበለ ሜሊታት 15.ከህዝብ ጥቆማ የሚገኝበት ዘዳዎችን ይቀይሳሌ፣
ይሕንፅፅን የፈፅምን። ያስፈፅማሌ።
16.ብሕጊ ወይ ብቤት ፍርዱ ትእዛዝ 16.በህግ ወይም በፍርዴ ቤት ትእዛዝ ካሌሆነ
እንተዘይኮይኑ ምስ ገበን ግዕዝይና ዝተተሓሓዙ በስተቀር ከሙስና ወንጀሌ ጋር የተያያዙ
ጥቆማታትን መሰኻኽርን ብምስጢር ይሕዝ። ጥቆማዎችና ምስክሮች በሚስጥር ይይዛሌ።
ኣብ ምፅራይ ገበን ግዕዝይና ዉክሌና ብዛዕባ በሙስና ወንጀሌ ምርመራ ሊይ ዉክሌና
ምሃብ፣ ስሇመስጠት
422
1. እዚ ኮሚሽን ኣብዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 ንኡስ 1. ኮሚሽኑ በዚህ ኣዋጅ አንቀፅ 7 ንኡስ አንቀፅ 3
ዒንቀፅ 3 ካብ ዝተዉሃቦ ስሌጣን ዉሽጢ ከቢዴ ከተሰጠው ስሌጣን ዉስጥ ከባዴ ያሌሆነ የሙስና
ዘይኮነ ገበን ግዕዝይና ናይ ምፅራይ ስራሕ ወንጀሌ የመርመር ዉክሌና በሙለ ወይ በከፊሌ
ብምሌኡ ወይ ብኽፋለ ከከም ኩነታቱ ንኣካሊት እንዯሁኔታው ሇትግራይ ክሌሌ ፖሉስ ኮሚሽን
ገበን ምፅራይ ኮሚሽን ፖሉስ ክሌሌ ትግራይ የወንጀሌ ምርመራ ኣካሊት ሉሰጥ የችሊሌ።
ብዉክሌና ክህብ ይኽእሌ።
2. በቢዯረጅኡ ዘሇዉ ኣካሊት ገበን ምፅራይ 2. በየዯረጃው ያለ የትግራይ ክሌሌ ፖሉስ ኮሚሽን
ኮሚሽን ፖሉስ ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት እዚ የወንጀሌ ምርመራ ኣካልች በዚህ አንቀፅ ንኡስ
ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዉክሌና አንቀፅ 1 መሰረት ዉክሌና ባይሰጣቸዉም በዚህ
እንተዘይተዉሃቦ‟ዉን ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ኣዋጅ አንቀፅ 7/3/ በኮሚሽኑ የስሌጣን ክሌሌ
ዒንቀፅ 7/3/ ኣብ ናይዚ ኮሚሽን ወሰን ስሌጣን ሥር የሚወዴቅ የሙስና ወንጀሌ ሇመፈፀሙ
ዝወዯቑ ናይ ግዕዝይና ገበን ምፍፃሙ ሓበሬታ ጥቆማ ሲዯርሳቸው ወይመ በቂ ጥርጣሬ
እንትበፅሖም ወይ ብቑዕ ጥርጣረ እንትህሌዎም ሲኖራቸው ምርመራ መጀመር ይኖሩባቸዋሌ።
ምፅራይ ክጅምሩ ኣሇዎም። ኮይኑ ግና ብዛዕባ ሆኖም ስሇተጀመሩ ምርመራ ሇኮሚሽኑ ሳይዘገዩ
እቲ ዝተጀመረ ምፅራይ ከይዯንጎየ ነቲ ኮሚሽን ማሳወቅ ኣሇባቸው።
ከፍሌጡ ኣሇዎም፣
3. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ብዝተመሌከተ 3. በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2 በተመሇከተው
መሰረት እዚ ኮሚሽን ሪፖርት /ሓበሬታ/ መሰረት ኮሚሽኑ ሪፖርት ሲዯርሰው፣
እንትበፅሖ፣
ሀ. ነቲ ጉዲይ ባዕለ ወሲደ የፃርዮ ወይ ሀ. ጉዲዩን ራሱ ወስድ ይመረምራሌ ወይም፣
ሇ. ከቢዴ ናይ ግዕዝይና ገበን ሓዊሱ በቲ ሇ. ከባዴ የሙስና ወንጀሌን ጨምሮ የምርመራው
ምፅራይ ሪፖርት ዝገበረ ኣካሌ ወይ ብኻሉእ ሪፖርት ባዯረገው የምርመራ ኣካሌ ወይም በላሊ
ኣካሌ ንክፍፀም ክገብር ይኽእሌ፣ ኣዴሊይ ኣካሌ እንዱከናወን ሉያዯርግ ይችሊሌ። ኣስፈሊጊ
ኮይኑ እንትርከብ ዝርዝሩ እዚ ኮሚሽን ሆኖ ሲገኝ ዝርዝሩ ኮሚሽኑ በሚያወጣው
ብዘዉፅኦ መምርሒ ይዉሰን። መመሪያ ይወሰናሌ።
4. እቲ ኮሚሽን ብመሰረት እዚ ዒንቀፅ ንኡስ 4. ኮሚሽኑ በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 2
ዒንቀፅ 2 ንዝቐረበለ ሓበሬታ ኣብ ዝሓፀረ በሚቀርብሇት ሪፖርት መሰረት መሌስ ሳይሰጥ
እዋን መሌሲ እንተይሃበ እንተተሪፉ ምፅራይ ከቀረ ምርመራ የጀመረው ኣካሇ የተጀመረዉን
ዝጀመረ መርማሪ ኣካሌ ዝጀመሮ ምፅራይ መርመራ በማጠናቀቅ የምርመራ ፋይለን ክስ
ወዱኡ ምርመራ መዝገቡ ክሲ ናይ ምምስራት ሇመመስረት ስሌጣን ሊሇው ኣካሌ ያስተሊሌፋሌ።
ስሌጣን ናብ ዘሇዎ ኣካሌ የመሓሊሌፍ።
5. እቲ ኮሚሽን ብቐጥታ ብዝበፅሖ ሓበሬታ ወይ 5. ኮሚሽኑ በቀጥታ በሚዯርሰው ጥቆማ ወይም በላሊ
ብኻሌእ መሌክዐ ብዝረኸቦ መረዲእታ መሰረት መሌኩ በሚያገኘው መረጃ መሰረት የጀመራቸው
ዝጀመሮ ምፅራይ ገበን ግዕዝይና ብኻሌኦት የሙስና ወንጀሌ ምርመራ በላልች የምርመራ
ናይ ምፅራይ ኣካሊት ንክፃረ ክገብር ኣካሊት እንዱመረመር ሉያዯርግ ይችሊሌ። በዚህ
ይኽእሌ።ብመሰረት እዚ ንኡስ ዒንቀፅ ናይ ንኡስ ዒንቀፅ መሰረት የምርመራ ፋይሌ
ምፅራይ ፋይሌ ዝተመሓሊሇፈለ ኣካሌ ምፅራይ የተሊሇፈሇት ኣካሌ ምርመራዉን ማከናወን
ከካይዴ ኣሇዎ። ይኖሩበታሌ።
6. ኣብዚ ዒንቀፅ ካብ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ክሳብ 5 6. በዚህ አንቀፅ ከንዐስ አንቀፅ 2 እስከ 5
ብዝተመሌከተ መሰረት ብኻሌኦት ናይ በተመሇከተው መሰረት ላልች የምርመራ ኣካሊት
ምፅራይ ኣካሊት ዝፍፀሙ ናይ ግዕዝይና ገበን ስሇሚከናወኑ የሙስና ወንጀሌ ምርመራዎች
ምፅራይ ሪፖርት ዝግበረለ ዝርዝር ሜሊታት ሪፖርት ስሇሚዯረግበት ዝርዝር ሁኔታ የያዘ
ዝሓዘ መምርሒ በዚ ኮሚሽን ክወፅእ ይኽእሌ፣ መመሪያ በኮሚሽኑ ሉወጣ ይችሊሌ፣
423
ኣብ ምምስራት ክሲ ገበን ግዕዝይና ብዛዕባ በሙስና ወንጀሌ ክስ ሇመመስረት ዉክሌና
ዉክሌና ምሃብ፣ ስሇመስጠት
1. እዚ ኮሚሽን ካብ ዉሽጢ ናይ ዒቃቢ ሕጊ 1. ኮሚሽኑ ከዒቃቤ ህግነት ስሌጣን ዉስጥ ሇክሌለ

ስሌጣኑ ናይዚ ክሌሌ ዒቀብቲ ሕጊ ኣካሊት የዒቃቤ ህግ ኣካሊት በሙለ ወይም በከፊሌ
ብምለእ ወይ ብኽፋሌ ብዉክሌና ክህብ ዉክሌና ሉሰጥ ይችሊሌ።
ይኽእሌ። 2. በዉክሌና ተሰጥቶ በክርክር ሂዯት ሊይ ያሇ
2. ብዉክሌና ተዋሂቡ ኣብ ከይዱ ክርክር ዘል ናይ የሙስና ወንጀሌ ይህ ኮሚሽን ራሱ ተቀብል
ግዕዝይና ገበን እዚ ኮሚሽን ባዕለ ተቐቢለ መቀጠሌ ይችሊሌ።
ክቕፅሇለ ይኽእሌ። 3. በዚህ አንቀፅ ከንኡስ ዒንቀፅ 1 እስከ 2
3. ኣብዚ ዒንቀፅ ካብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ክሳብ 2 በተመሇከተ በላልች የክሌለ የፍትህ /ዒቃቤ ህግ/
ብዝተመሌከተ ብኻሌኦት ናይዚ ክሌሌ ፍትሒ ኣካሊት የሚፈፀሙ የክስና ክርክር ሂዯት በሙስና
/ዒቃቤ ሕጊ/ ኣካሊት ዝፍፀሙ ከይዱ ክሲን ወንጀሌ ጉዲዮች ሊይ ሪፖርት የሚቀርብበት
ክርክርን ጉዲይ ገበን ግዕዝይና ሪፖርት ዝርዝር ሁኔታ የያዘ መመሪያ በኮሚሽኑ ሉወጣ
ዝቐርበለ ዝርዝር ሜሊታት ዝሓዘ መምርሒ ይችሊሌ።
በዚ ኮሚሽን ክወፅእ ይኽእሌ።
ኣወዲዴባ አዯረጃጀት
እዚ ኮሚሽን ፣ ኮሚሽኑ ፣
1. ብመቕረባይነት ርእሰ ምምሕዲር በቲ ክሌሌ 1. በርእሰ መስተዲዴሩ ኣቅራቢነት በክሌለ
ቤት ምኽሪ ዝሽወም ኮሚሽነር ፣ ምክርቤት የሚሾም ኮሚሽነር፣
2. ብርእሰ ምምሕዲር ዝሽወም ምክትሌ 2. በርእሰ መስተዲዴሩ የሚሾም ምክትሌ ኮሚሽነር
ኮሚሽነርን ፣ እና ፣
3. ስርሑ ንምርፃም ዘዴሌይዎ ካሌኦት 3. ሇስራው አስፈሊጊ የሆኑ ላልች ሰራቶኞች
ሰራሕተኛታትን ይህሌዉዎ። ይኖሩታሌ
ስሌጣንን ተግባርን ኮሚሽነር የኮሚሽነር ስሌጣንና ተግባር
1. ናይቲ ኮሚሽን ትሌሚ የዲለ ፣ ነቲ ኮሚሽን 1. የኮሚሽኑ ዕቅዴ ያዘጋጃሌ ፣ ሇኮሚሽኑ የተሰጡ
ዝተወሃቡ ስራሕን ሓሊፍነትን ኣብ ተግባር ስራና ሃሊፊነት ተግባር ሊይ እንዱውለ
ክዉዕለ የተሓባብር ፣ ይመርሕን ይቆፃፀርን፣ ያስተባብራሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
2. ነቲ ኮሚሽን ዘዴሌዩ ሰራሕተኛታት ብመሰረት 2. የሲቪሌ ሰርቪስ ሕግ አጠቃሊይ መርሆዎችን
ብሓፈሻዊ መትከሊት ስቪሌ ሰርቪስን እቲ መሰረት በማዴረግ ኮሚሽኑ በሚያወጣው ዯንብና
ኮሚሽን ብዘውፅኦ ዯንቢን ኣሰራርሓን መሰረት ኣሰራር መሰረት ሰራተኞችን ይቀጥራሌ ፣
ይቖፅር ፣ የመሓዴርን የሰናብትን፣ ያስተዲዴራሌ ፣ ያሰናብታሌ።
3. ነቲ ኮሚሽን ዝተፈቐዯ በጀት ብናይ ፋይናንስ 3. ሇኮምሽኑ የተፈቀዯ በጀት በፋይናንስ አሰራር
አሰራርሓ መሰረት ኣብ ስራሕ ክዉዕሌ መሰረት በስራ ሊይ እንዱዉሌ ያዯርጋሌ።
ይገብር።
4. ብገበን ግዕዝይና ዝተጠርጠሩ ዉሌቀ ሰባት 4. በሙስና ወንጀሌ የተጠረጠሩ ግሇሰቦችን በሕግ
ብሕጊ መሰረት ንኽምርመሩ ይኹን ንኽእሰሩ መሰረት እንዱመረምሩም ሆነ እንዱያስሩ
ንሰራሕተኛታት እቲ ኮሚሽን ስሌጣን ይህብ። ሇኪሚሽኑ ሰራተኞች ስሌጣን ይሰጣሌ።
424
5. ኣብ ከይዱ ምፅራይ ንዘሇዉ ጉዲያት ኣዴሊይ 5. በምርመራ ሂዯት ሊይ ሊለት ጉዲዮች አስፈሊጊ
ኮይኑ እንተረኺብዎ ናይ ዝኾነ ሰብ ሒሳብ ሆኖ ሲያገኘው የማንኛዉም ሰው የባንክ ሂሳብ
ባንኪ ንክፍተሽን መረዲእታ ክእከብን ትእዛዝ እንዱፈተሽና መረጃ እንዱሰበሰብ ትእዛዝ
ክህብ ይኽእሌ። መስጠት ይችሊሌ።
6. ብዛዕባ ናይቲ ኮሚሽን ናይ ስራሕ ኣፈፃፅማ 6. የኮሚሽኑን የስራ አፈጻጸም ግምገማና ዉጤቱን
ገምጋምን ዉፅኢቱን ንርእሰ ምምሕዲር ፀብፃብ በተመሇከተ ሇርእሰ መስተዲዴሩ ሪፖርት
7. ምስ ሳሌሳይ ወገን ንዝግበሩ ርክባት ነቲ 7. ከሶስተኛ ወገኖች ጋር ሇሚዯረጉ ግንኙቶች
ኮሚሽን ይዉክሌ። ኮሚሽኑን ይወክሊሌ።
8. ብትሕቲኡ ንዘሇዉ ሓሇፍትን ሰራሕተኛታትን 8. ሇስራ ቅሌጥርና በሚመች መሌኩ ከተሰጠው
ገሇ ክፋሌ ስሌጣኑ ንቕሌጡፍ ኣሰራርሓ ስሌጣን በከፊሌ ሇበታች ሓሊፊዎችና ሰራተኞች
ብዝጥዕም ኣገባብ ብዉክሌና ክህብ ይኽእሌ። በዉክሌና መስጠተ ይችሊሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ኮሚሽነር የምክትሌ ኮሚሽነሩ ስሌጣንና ተግባር
1. ተፀዋዕነት ምክትሌ ኮሚሽነር ንኮሚሽነር 1. ምክትሌ ኮሚሽነር ተጠሪነቱ ሇኮሚሽነር ሆኖ ፣

ኮይኑ፣
ሀ. ናይቲ ኮሚሽን ትሌሚ ኣብ ምዴሊው ፣ ሀ. የኮሚሽኑን ዕቅዴ በማዘጋጀት በማዯራጀት
ምዉዲብ ፣ ምምራሕን ምትሕብባርን ነቲ በመምረትና በማስተባበር ኮሚሽነሩን ይረዲሌ
ኮሚሽነር ይሕግዝ፣
ሇ. በቲ ናይ ኮሚሽን ኣወዲዴባ መሰረት ናይ ሇ. በኮሚሽኑ አዯረጃጀት መሰረት የስራ ክፍፍሌ
ስራሕ ክፍፍሌ ብምግባር ናይቲ ኮሚሽን ክፋሌ በማዴረግ ከኮሚሽኑ የስራ ዘርፎች ከፊለን
ስራሕ ይከታተሌ፣ ይከታተሊሌ፣
ሐ. ኮሚሽነር ኣብዘይህሌዎለ እዋን ተኪኡ ሐ. ኮሚሽነሩ በማይኖሩበት ግዜ ተክቶ ይሰራሌ ፣
ይሰርሕ፣
መ. በቲ ኮሚሽነር ተፈሌዮም ዝዋሃብዎ ካሌኦት መ. በኮሚሽነሩ ተሇይተው የሚሰጡትን ላልች
ተግባራት ይፍፅም፣ ተግባሮች ያከናዉናሌ
ብዛዕባ ናይ ስራሕ ዘበንን ካብ ስራሕ ምሌዒሌን ስሇስራ ዘመንና ከስራ መነሳት
1. ስራሕ ዘበን ኮሚሽነርን ምክትሌ ኮሚሽነርን ን 1. የኮሚሽነርና ምክትሌ ኮሚሽነር የስራ ዘመን
6 /ሽደሽተ/ ተኸታተሌቲ ዒመታት ይኸዉን። ሇተከታታይ 6 /ስዴስት/ ዒመታት ይሆናሌ።
2. እቲ ቤት ምኽሪ እንተኣሚኑለ ንኮሚሽነር 2. ምክርቤቱ ካመነበት ኮሚሽነሩን እንዯገና
ዲግም ክሾም ይኽእሌ። ሉሾመው ይችሊሌ።
3. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1ን 2ን ዝተጠቐሰ 3. በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 እና 2 የተጠቀሰው
ከምዘል ኮይኑ ፣ እንዲሇ ሆኖ፣
ሀ. ብገበን ተኸሲሱ ብቤት ፍርዱ ጥፍኣተኛ ሀ. በወንጀሌ ተከሶ በፍርዴ ቤት ጥፋተኛ መሆኑን
ምዃኑ እንትረጋገፅን እቲ ቤት ምኽሪ ካብ ሲረጋገጥ እና ምክር ቤቱም ከስራው ሇመነሳት በቂ
ስሌጣኑ ንምሌዒሌ ብቑዕ ምኽንያት ኮይኑ ምክንያት ሆኖ ሲያገኘው፣
እንትረኽቦ፣
ሇ. ብዝሓዯሮ ሕማም ስርሑ ብኣግባቡ ክፍፅም ሇ. ባዯረበት ህመም ምክንያት ስራዉን በተገቢ
እንተዘይክኢለ ፣ ሁኔታ ማከናወን ሲሳነው፣
425
ሐ. ርኡይ ዝኾነ ናይ ስራሕ ክእሇትን ሐ. ጉሌህ የሆነ የስራ ችልታና ቅሌጥፍና የላሇው
ቅሌጥፍናን ዘይብለ እንተኾይኑ ዘመን ሹመት ሲሆን የሹመት ዘመኑ ከማሇቁ በፊት ከስራው
ቅዴሚ ምዉዴኡ ካብ ሓሊፍነቱ ይሇዒሌ፣ ይነሳሌ።
ናይዚ ኮሚሽን ሰራሕተኛ መሰሌ የኮሚሽኑ ሰራተኛ መብት
1. ስራሕተኛ እቲ ኮሚሽን ብመንግስቲ ብዝፀዴቕ 1. የኮሚሽኑ ሰራተኛ በመንግስት በሚጸዴቅ

ስኬሌ መሃያ መሰረት መሃያ ይረክብ፣ የዯመወዝ ስኬሌ መሰረት ዯመወዝ ያገኛሌ።
2. ናይቲ ኮሚሽን ቀዋሚ ሰራሕተኛ ብጥሮታሕጊ 2. የኮሚሽኑ ቋሚ ሰራተኛ በጡረታ ሕግ መሰረት
መሰረት ናይ ጥሮታ መሰሌ ይህሌዎ ፣ የጡረታ መብት ያገኛሌ።
3. ሰራሕተኛ እቲ ኮሚሽን ስርሑ ብዝግባእ ኣብ 3. የኮሚሽኑ ሰራተኛ ስራዉን በተገቢ መንገዴ
ምፍፃም እናሃሇወ ንዝበፅሖ ተሓታትነት በቲ በመወጣት ሊይ እያሇ ሇሚዯርስበት ተጠያቂነት
ኮሚሽን ወፃኢ ፣ ዯገፍን ግሌጋልት ጥብቅናን በኮሚሽኑ ወጪ፣ ዴጋፍና የጥብቅና ኣገሌግልት
ይረክብ። ያገኛሌ።
4. ምስ ስርሑ ብዝተትሓዘ ኩነታት ንዝበፅሕ 4. ከስራው ጋር በተያያዘ ሁኔታ ሇሚዯርስበት ጉዲት
ጉዴኣት ካሕሳ ይረክብ ካሳ ያገኛሌ።
5. ዝርዝር ኣፈፃፅማ እዚ ዒንቀፅ ብዯንቢ ዝዉሰን 5. የዚህ አንቀፅ ዝርዝር አፈፃፀም በዯንብ
ይኸዉን፣ ይወሰናሌ።
ሰራሕተኛታት ምቑፃር ብዝምሌከት ሰራተኞችን መቅጠር በሚመሇከት
1. እቲ ኮሚሽን ስርሑን ሓሊፍነቱን ብዝግባእ 1. ኮሚሽኑ ስራዉንና ሓሊፊነቱን በስራ ሊይ ሇማዋሌ

ንምትገባር ዘዴሌዮዎ ሰራሕተኛታት የሚያስፈሌጉት ሰራተኞች ችልታቸዉንና
ክእሇቶምን ስነምግባሮምን መሰረት ገይሩ ስነምግባራቸዉን መሰረት በማዴረግ ይቀራሌ።
ይቖፅር።
2. ናይ ሰራሕተኛታት ኣቆፃፅራ ፣ ዕብየት 2. የሰራተኞች ኣቀጣጠር ፣እዴገት፣ ዴስፕሉንና
ዱስፒሉንን ካብ ስራሕ ምስንባትን ዝምሌከት ከስራ ማሰናበትን በተመሇከተ በዯንብ ይወሰናሌ።
ብዯንቢ ይዉሰን።
በጀት በጀት
እቲ ኮሚሽን በብዒመቱ ብመንግስቲ ክሌሌ ኮሚሽኑ በየኣመቱ የትግራይ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ብዝምዯበለ በጀት ይንቀሳቐስ። በሚመዯብሇት በጀት ይንቀሳቀሳሌ።
ናይ ሒሳብ ሰነዲት የሒሳብ መዛግብት
1. እቲ ኮሚሽን ዝፀፈፉ፣ ዝተማሌኡን 1. ኮሚሽኑ የጠሩ፣ የተሟለ ፣ የተሻሻለ እና
ዝተመሓየሹን ብዘመናዊ ኣሰራርሓ ሒሳብ በዘመናዊ የሂሳብ ኣሰራር ዘዳ የተያዙ የሂሳብ
ዝተሰርሑ ናይ ሒሳብ ሰነዲት ክህሌዉዎን ሰነድች እንዱኖሩትና በአግባቡ ሉይዛቸው
ብኣግባቡ ክሕዞምን ይግባእ። ይገባሌ።
2. ሰነዲት ሒሳብ እቲ ኮሚሽን በቢ ዒመቱ ብቤት 2. የኮሚሽኑ የሂሳብ ሰነድች በክሌለ ዋና ኦዱተር
ፅሕፈት ዋና ኦዱተር እዚ ክሌሌ ይምርመሩ፣ ጽሕፈት ቤት በየዒመቱ ይመረመራለ።
426

ዝተፈሊሇዩ ዴንጋገታት የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
ስነ-ምግባር ዝከታተለ ክፍሌታት ብዛዕባ የስነ-ምግባር መከታተያ ክፍልችን ስሇማቋቋም
ምጥያሽ 1. በየዯረጃው በሚገኙ የመንግስት መስሪያቤቶችና
1. በብዯረጅኡ ኣብ ዝርከቡ መንግስታዊ ኣብያተ የመንግስት የሌማት ዴርጅቶች ዉስጥ
ዕዮን ሌምዒታዊ ትካሊትን ስነ-ምግባር የስነምግባር ሁኔታ የሚያስተባብሩ ፣
ብዝምሌከት ዘተሓባብሩን ዝከታተለን የሚከታተለና ሇመስራቤቶች የበሊይ ሃሊፊዎች
ንሓሇፍቲ እቲ ቤት ዕዮ ዘማኽሩ ክፍሉታት የሚያማክሩ የስነምግባር መከታተያ ክፍልች
መከታተሉ ስነ-ምግባር ንክጣየሹ ይገብር፣ እንዱቋቋሙ ያዯርጋሌ።
2. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ናይ ዝተገሇፁ 2. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀፅ 1 የተገሇፀው የስነ-
ኽፍሉታት መከታተሉ ስነ-ምግባር ምግባር መከታተያ ክፍልች ተጠሪነታቸው
ተፀዋዕነቶም ንናይቲ ቤት ዕዮ ወይ ሌምዒት ሇመስሪያቤቱ ወይም ሇሌማት ዴርጅቱ የበሊይ
ትካሌ ሊዕሇዋይ ሓሊፊ ኮይኑ ምስዚ ኮሚሽን ኋሊፊ ሆኖ ከኮሚሽኑ ጋር የሚኖራቸው የስራ
ዝህሌዎም ናይ ስራሕ ርክብ ብዝምሌከት ግንኙነት በሚመሇከት ዝርዝሩ በዯንብ
ብዝርዝር ብዯንቢ ይዉሰን። ይወሰናሌ።
3. ናይ ስነምግባር መከታተሉ ክፍሉ ሓሊፊ ወይ 3. የስነ-ምግባር መከታተያ ክፍሌ ሃሊፊ ወይም
ሰራሕተኛ በቲ ናይቲ ቤተ ዕዮ ወይ ናይ ሰራተኛ በመስሪያ ቤቱ ወይም በሌማት ዴርጅቱ
ሌምዒት ትካሌ ሊዕሇዋይ ሓሊፊ ብቑፃር የበሊይ ሃሊፊ በቅጥር ፣ በእዴገት ወይም
ብዕብየት ወይ ብዝውውር ዝምዯብ ኮይኑ ነቲ በዝዉዉር የሚመዯብ ሆኖ ሇስራ መዯቡ
መዯብ ስራሕ ዘዴሌዮ ዯረጃ ትምህርቲ ፣ የሚያስፈሌገው የትምህርት ዯረጃና የስራ ሌምዴ
ስራሕ ሌምዴን ከምኡ‟ዉን ኩነታት እንዱሁም የስነምግባር ሁኔታ በሚመሇከት
ስነምግባርን ብዝምሌከት ምስ‟ዚ ኮሚሽን ከኮሚሽኑ ጋር በመመካከር ይወሰናሌ።
ብምምኽኻር ይዉሰን።
ብዛዕባ ፍፃመ ግዕዝይና ገበን ናይ ምፍሊጥን የሙስና ወንጀሌ ፍፃሜን ስሇማሳወቅና የመተባበር
ምትሕብባርን ግቡእ ግዳታ
1. መንግስታዊ ኣብያተ ዕዮን ሌምዒት ትካሊትን 1. የመንግስት መስራቤቶችና የሌማት ዴርጅቶች
ብባዕልም ዝወስዴዎ ምምሕዲራዊ ወይ ናይ በራሳቸው የሚወስደት የኣስተዲዯር ወይም
ዱስፕሉን ስጉምቲ ዝተሓሇወ ኮይኑ ከቢዴ ናይ የዴስፒሉን እርምጃ እንዯተጠበቀ ሆኖ ከባዴ
ስነ-ምግባር ምጥሓስን ገበን ግዕዝይናን የስምግባር መጣስና የሙስና ወንጀሌ የተፈፀመ
ንምፍፃሙ ጥርጣረ እንትህሌዎም ብእዋኑ ነዚ ስሇመሆኑ ጥርጣሬ ሲኖራቸው ወዱያዉኑ
ኮሚሽን ወይ ስሌጣን ንዘሇዎ ናይ መፃረይ ሇኮሚሽኑ ወይም ስሌጣን ሊሇው የምርመራ አካሌ
ኣካሌ ከፍሌጡ ግቡእ ኣሇዎም። የማሳወቅ ግዳታ አሇባቸው።
2. ዝኾነ ናይ መንግስቲ በዒሌ ስሌጣን ወይ 2. ማንኛዉም የመንግስት ባሇስሌጣን ወይም
ሰራሕተኛ መንግስቲ ኣብ ቤት ዕዮኡ ገበን የመንግስት ሰራተኛ በመስሪያ ቤቱ የሙስና
ግዕዝይና ተፈፂሙ ኢለ ወይ ክፍፀም ኣብ ወንጀሌ ተፈፅሟሌ ወይም ሉፈፀም በዝግጅት ሊይ
ምዴሊው ከም ዘል ኣብ ዝተጠራጠረለ እዋን ነው ብል በሚጠረጥርበት ጊዜ ሇኮሚሽኑ ወይም
ነዚ ኮሚሽን ወይ ስሌጣን ንዘሇዎ መፃረይ ስሌጣን ሊሇው የምርመራ አካሌ የማስታወቅ
ኣካሌ ናይ ምፍሊጥ ግቡእ ኣሇዎ። ግዳታ አሇበት።
3. ዝኮነ ሰብ ምስ ናይዚ ኮሚሽን ስሌጣንን 3. ማንኛዉም ሰው ከኮሚሽኑ ስሌጣንና ተግባር ጋር
ተግባርን ብዝተትሓሐዘ ንዝሕተቶ በተያያዘ ሇሚጠየቀው ትብብር እና ዴጋፍ
ምትሕብባርን ዯገፍን ክፍፅም ግቡእ ኣሇዎ። ተግባራዊ የማዴረግ ግዳታ ኣሇበት። በተሇይም
427
ብፍሊይ እዚ ኮሚሽን ንዘቕርቦም ናይ ሞያን ከኮሚሽኑ የሙያ የቴክኒክ ዴጋፍ የሚቀርቡ

ቴክኒክን ዯገፍ ሕቶታት ኣግባብነት ዘሇዎም ጥያቄዎች አግባብነት ያሊቸው የመንግስት
መንግስታዊ ቤት ዕዮን መንግታዊ ሌምዒት መስሪያ ቤቶችና የሌማት ዴርጅቶች ኣስፈሊጊው
ትካሊትን ዘዴሉ ዯገፍ ክገብሩ ግቡእ ኣሇዎም። ዯጋፍ የመስጠት ገዳታ ኣሇባቸው።
4. ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ግዕዝይና ገበን ንምፅራይ 4. በዚህ አዋጅ መሰረት የሙስና ወንጀሌን
ስሌጣን ዘሇዎ ዝኾነ መፃረይ /መርማሪ/ ኣብ የመመርመር ስሌጣን ያሇው ማንኛዉም መርማሪ
ዝኾነ እዋን ናብ ዝኾነ ናይዚ ክሌሌ በማንኛዉም ጊዜ በማንኛዉም የክሌለ
መንግስታዊ ቤት ዕዮ ወይ ትካሌ ሌምዒት መስርያቤት ወይም የሌማት ዴርጅት በመገኘት
ብምኻዴ ወይ ብፁሑፍ ብምሕታት ንናይ ወይም በዯብዲቤ በመጠየቅ ሇምርመራ ስራው
ምፅረይ ስራሕ ኣግባብነት ዘሇዎም ኣግባብነት ያሊቸውን መረጃዎች እንዱሰጠው
ሓበሬታታት ንክወሃብዎ ወይ ንክርኢ ክሓትት ወይመ እንዱመሇስሇት መጠየቅ ኣስፈሊጊዉን
የኽእሌ። ኣብ ዝኾነ ኣብ ናይ ክሌሌ መረጃ የማሳየት ወይም የማቅረብ ግዳታ
መንግስታዊ ቤት ዕዮ ሌምዒት ትካሌ ዘል ኣሇበት።
ሓሊፊ ወይ ሰራሕተኛ ገበን ግዕዝይና ናይ
ምፅራይ ስሌጣን ብዘሇዎ መፃረዩ እንትሕተት
ኣዴሊይ መረዲእታ ናይ ምርኣይ ናይ ምቕራብ
ግቡእ ኣሇዎ።
ብዛዕባ ናይቲ ኮሚሽን ናይ ፖሉስነትን ዒቃቢ ስሇኮሚሽኑ የፖሉስነትና የአቃቤ ህግነት ስሌጣን
ሕግነትን ስሌጣንን
ብዛዕባ ምምርማርን ምኽሳስን ኣብ ገበን ስሇመመርመርና ስሇመክሰስ በወንጀሇኛ መቅጫ
መቕፅዑ ስነስርዒትን ካሌኦት ሕግታትን ህግ ስነ-ስርአትና በላልች ህጎች ሇፖሉስና
ንፖሉስን ንዒቃቢ ሕግን ዝተዉሃበ ስሌጣን ሇአቃቤ ህግ የተሰጠ ስሌጣን በዚህ ኣዋጅ ዉስጥ
ኣብዚ ኣዋጅ ውሽጢ ንዝተመሌከቱ ጉዲያት የተመሇከቱ ጉዲዮችን በሚመሇከት ሇኮሚሽኑ
ብዝምሌከት ነቲ ኮሚሽን ተዋሂቡ ኣል። ተሰጥቶአሌ።
መሰጋገሪ ዴንጋጌ የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
ኣዋጅ ቁፅሪ 67/95 ኣብ ስራሕ ቅዴሚ ኣዋጅ ቁጥር 67/95 በስራ ሊይ ከመዋለ በፊት
ምዉዒለ ከይዱ ምፅራዮም ተጀሚሩ ንዝፀንሑን የምርመራ ሂዯታቸው ተጀምረው የቆዩ ጉዲዮች
ኣብ ኢዴ ዒቃቢ ሕጊን ቤት ፍርዱን ዝርከቡ እና በፍርዴ ቤት በመታየት ሊይ ያለ ጉዲዮች
ጉዲያት በቲ ዝፀንሐ ኣገባብ ይዉዴኡ። በነበሩበት ሁኔታ ቀጥሇወ ዉሳኔ ያገኛለ።
ዯንቢን መምርሒን ናይ ምዉፃእ ስሌጣን ዯንብና መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
1. ቤት ምኽሪ ስራሕ ፈፃሚ ክሌሌ ትግራይ ነዚ 1. የትግራይ ክሌሌ ስራ ኣስፈፃሚ ምክር ቤት ሇዚህ
ኣዋጅ መፈፀሚ ዝኸዉን ዯንቢ ከዉፅእ ኣዋጅ ማስፈፀሚያ ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
2. እቲ ኮሚሽን ነቲ ኣዋጅን ስዑቡ ንዝወፅእ 2. ኮሚሽኑ ኣዋጁን ተከትል ሇሚወጣው ዯንብ
ዯንቢ መተግበሪ መምርሒ ከዉፅእ ይኽእሌ። ማስፈፀምያ መመሪያ ሉያወጣ ይችሊሌ።
ተፈፃሚነት ዘይብልም ሕግታት ተፈፃሚነት የላሊቸው ህጎች
1. ኣዋጅ 67/95 ዒ/ም በዚ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል። 1. ኣዋጅ ቁጥር 67/95 ዒ/ም በዚህ ኣዋጅ ተሽሯሌ።
2. ምስ‟ዚ ኣዋጅ ዝፃብኡ ካሌኦት ሕግታት ኣብዚ 2. ከዚህ ኣዋጅ ጋር የሚቃረኑ ማናቸዉም ላልች
ኣዋጅ ንዝምሌከቱ ጉዲያት ተፈፃሚነት ህጎች በዚህ ኣዋጅ ዉስጥ ሇተመሇከቱ ጉዲዮች
428
ኣይህሌዎምን። ተፈጻሚነት ኣይኖራቸዉም።

ቅፅዒት ቅጣት
ብካሌእ ሕጊ ዝበሇፀ እንተዘይ ኮይኑ፣ በላሊ ህግ የበሇጠ የሚያስቀጣ ካሌሆነ በስተቀር፣
1. ዝኾነ ሰብ ነቲ ኮሚሽን ፣ ንፍትሒ ኣካሊት ወይ 1. ማንኛዉም ሰው ሇኮሚሽኑ ፣ሇፍትሕ ኣካሊት
ንመንግስቲ ቤት ዕዮ ሓሊፊ ወይ ናይ ሌምዒት ወይም ሇመንግስት መሥሪያ ቤት ሃሊፊ ወይም
ትካሌ ሓሊፊ ምስ ገበን ግዕዝይና ብዝተተሓዘ የሌማት ዴርጅት ኃሊፊ ከሙስና ወንጀሌ ጋር
መረዲእታ ወይ ሓበሬታ ንዝሃበ ሰብ ተፅዕኖ በተያየዘ መረጃ ወይም ማስረጃ በሰጠ ሰው ሊይ
ንምግባር ወይ ጉዴኣት ንምብፃሕ ዝፈተነ ወይ ተፅዕኖ ሇማዴረግ ወይም ጉዲት ሇማዴረስ
ዝቐፅዏ እንተኾይኑ ካብ ሰሇስተ ዒመት የሞከረዉን ወይም ያዯረሰ ወይም ይህንኑ ሰው
ብዘይበሌፅ ፅኑዕ ማእሰርትን ከም‟ዉን ካብ ሇመቅጣት የሞከረ ወይም የቀጣ እንዯሆነ ከሶስት
6000 ብር ብዘይነኣሰ ፣ካብ 25000 ብር ኣመት በማያንስ ፣ ከኣስራኣምስት ዒመት
ብዘይበሌፅ ናይ ገንዘብ መቕፃዕቲ ይቕፃዕ፣ በማይበሌጥ ፅኑ እስራትና ከስዴስት ሺ ብር
በማናንስ ከሃያ አምስት ሺ ብር በማይበሌጥ
የገንዘብ መቀጮ ይቀጣሌ
2. ዝኾነ ናይቲ ኮሚሽን ሓሊፊ ወይ ሰራሕተኛ 2. ማንኛዉም የኮሚሽኑ ኃሊፊ ወይም ሠራተኛ በሕግ
ብሕጊ ዝተዉሃቦ ስሌጣንን ሓሊፍነትን ብዘይ የተሰጠዉን ሥሌጣንና ኃሊፊነት ያሇአግባብ
ኣግባብ ዝተገሌገሇለ እንተኾይኑ ፣ በዚ የተገሇገሇበት እንዯሆነ፣ በዚህም የተነሳ ያገኘው
ዝተሌዒሇ ዝረኸቦ ጥቕሚ ምዉራሱ ዝተሓሇወ ጥቅም መወረሱ እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ ከአምስት
ኮይኑ፣ ካብ 5 ዒመት ብዘይነአሰ ፣ ካብ 15 ዒመት በማያንስ ከአስራአምስት ዒመት
ዒመት ብዘይበሌፅ ፅኑዕ ማእሰርትን ከም‟ዉን በማይበሌጥ ጽኑ እስራትና ከሦስት ሺ ብር
ካብ 3000 ብር ብዘይነአሰ ፣ ካብ 10ሺሕ ብር በማያንስ ፣ ከአስር ሺ ብር በማይበሌጥ የገንዘብ
ብዘይበሇፀ ናይ ገንዘብ መቕፃዕቲ ይቕፃዕ። መቀጮ ይቀጣሌ።
3. ዝኾነ ሰብ ኮነ ኢለ ነቲ ኮሚሽን ንምግጋይ ወይ 3. ማንኛዉም ሰው ሆን ብል ኮሚሽኑን ሇማሳሳት
ካሉእ ሰብ ንምጉዲእ ሓሰተኛ ፀብፃብ ፣ ጥቆማ ወይም ላሊዉን ሰው ሇመጉዲት ሃሰተኛ ሪፖርት ፣
ወይ ሓበሬታ ነቲ ኮሚሽን ዘቕረበ እንተኾይኑ ጥቆማ ወይም መረጃ ሇኮሚሽኑ ያቀረበ እንዯሆነ
ካብ ሓዯ ዒመት ብዘይንእስ ካብ 5 ዒመት ከአንዴ አመት በማያንስ ከአምስት አመት
ብዘይበሌፅ ፅኑዕ ማእሰርትን ከምኡ‟ዉን ካብ በማይበሌጥ ጽኑ እሥራትና ከሦስት ሺ ብር
ሰሇስተ ሽሕ ብር ብዘይንእስ ካብ ዒሰርተ ሽሕ የማያንስ ከአሥርት ሺ ብር በማይበሌጥ የገንዘብ
ብዘይበሌፅ ናይ ገንዘብ መቕፃዕቲ ይቕፃዕ፣ መቀጮ ይቀጣሌ።
4. ዝኾነ ሰብ ናይቲ ኮሚሽን ሰራሕተኛ መሲለ 4. ማንኛዉም ሰው የኮሚሽኑ ሠራተኛ መስል
ብምቕራብ ናይ ምትሊሌ ስራሕ ዝፈፀመ በመቅረብ የማታሇሌ ሥራ የፈጸመ እንዯሆነ
እንተኾይኑ ካብ ሰሇስተ ዒመት ብዘይነኣሰ ካብ ከሦስት ዒመት በማይንስ ከአሥር ሺ ብር በማያንስ
ዒሰርተ ዒመት ብዘይበሇፅ ፅኑዕ ማእሰርትን ከአሥራ አምስት ሺ ብር የማይበሌጥ የገንዘብ
ከምኡ‟ዉን ካብ ሓሙሽተ ሽሕ ብር ብዘይነኣሰ መቀጮ ይቀጣሌ።
ካብ ዒሰርተ ሓሙሽተ ሽሕ ብር ብዘይበሇፀ ናይ
ገንዘብ መቕፃዕቲ ይቕፃዕ።
5. ዝኾነ ሰብ በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 19 ንኡስ ዒንቀፅ 5. ማንኛዉም ሰው በዚህ አዋጅ በአንቀጽ 19 በንኡስ
3 ወይ 4 ዝተዯንገገ መሰረት ነቲ ኮሚሽን አንቀጽ 3 ወይም 4 በተዯነገገው መሰረት
ንምትሕብባር እምቢተኛ እንዴሕር ኮይኑ ካብ ኮሚሽኑን ሇመተባበር እምቢተኛ የሆነ እንዯሆነ
ሽደሽተ ወርሒ ብዘይነኣሰ ካብ ኣርባዕተ ከስዴስት ወይ በማይንስ ከአራት ዒመት
ዒመት ማእሰርቲ ብዘይበሇፀ ከምኡ‟ዉን ካብ በማይበሌጥ እስራት እና ከአንዴ ሺ ብር በማያንስ
ሓዯ ሽሕ ብር ብዘይነአሰ ካብ ሓሙሽተ ሽሕ ከአምስት ሺ ብር በማይበሌጥ የገንዘብ መቀጮ
ብር ብዘይበሇፀ ናይ ገንዘብ መቕፃዕቲ ይቕፃዕ፣ ይቀጣሌ።
429
6. ዝኾነ ሰብ ናይቲ ኮሚሽን ስራሕ ዝዏንቀፈ ወይ 6. ማንኛዉም ሰው የኮሚሽኑን ፅራ ያዯናቀፈ ወይም

ንምዕንቃፍ ዝፈተነ እንተኾይኑ ካብ ክሌተ ሇማዯናቀፍ የሞከረ እንዯሆነ ከሁሇት ዒመት
ዒመት ብዘይነአሰ ካብ ዒሰርተ ዒመት በማያን ከአስር ዒመት በማይበሌጥ ጽኑ እስራት
ብዘይበሇፀ ፅኑዕ ማእሰርቲ ከምኡ‟ዉን ካብ እና ከአምስት ሺ ብር በማያንስ ከሃያ ሺ ብር
ሓሙሽተ ሽሕ ብር ብዘይነኣሰ ካብ ዑስራ ሽሕ በማይበሌጥ የገንዘብ መቀጮ ይቀጣሌ። ወንጀለ
ብር ብዘይበሇፀ ናይ ገንዘብ መቕፃዕቲ የተፈጸመው ኃይሌ በመጠቀም የሆነ እንዯሆነ
ይቕፃሌ። እቲ ገበን ዝተፈፀመ ሓይሉ ቅጣቱ በዚሁ ንዐስ አንቀጽ የተዯነገገው ከፍተኛ
ብምጥቃም እንተኾይኑ እቲ ቕፅዒት በዚ ንኡስ ቅጣት ይሆናሌ።
ዒንቀፅ ብዝተዯንገገ ዝሇዒሇ ቅፅዒት ይኸዉን፣
7. ናይ ግዕዝይና ገበን ምፅራይ ክጅመር ብዛዕባ 7. የሙስና ወንጀሌ ምርመራ ሉጀመር ስሇመሆኑ
ምዃኑ ወይ ኣብ ከይዱ ምፅራይ ምዃኑ ወይ ወይም በምርመራ ሊይ ስሇመሆኑ ወይም ጉዲዩ
እቲ ጉዲይ ኣብ ምፅራይ ምዃኑ እናፈሇጠ በምርመራ ሊይ መሆኑን እያወቀ ስሇተፈጸመው
ብዛዕባ እቲ ዝተፈፀመ ተግባር ካብቲ ምፅራይ ዴርጊት ምርመራዉን ከያዘው ክፍሌ ፈቃዴ ዉጭ
ዝሓዘ ክፍሉ ፍቓዴ ወፃኢ ምግሊፅ፣ምፅሓፍን መግሇጽ፣ መጻፍና ማሰራጨት ከስዴስት ወር
ምስርጫዉን ካብ ሽደሽተ ወርሒ ብዘይነኣሰ በማያንስ ከአራት ዒመት በማይበሌጥ እስራት እና
ካብ ኣርባዕተ ዒመት ብዘይበሇፀ ማእሰርቲ ከአንዴ ሺ ብር በማያንስ ከአንዴ ሺ ብር በማያንስ
ከምኡዉን ካብ ሓዯ ሽሕ ብር ብዘይነኣሰ ካብ ከአምስት ሺ ብር በማይበሌጥ የገንዘብ መቀጮ
ሓሙሽተ ሽሕ ብር ብዘይበሇፀ ናይ ገንዘብ ያስቀጣሌ።
መቕፃዕቲ የቕፅዕ፣
8. ዝኾነ ናይ መንግስቲ በዒሌ መዚ ወይ ናይ 8. ማንኛዉም የመንግስት ባሇሥሌጣን ወይም
መንግስቲ ሰራሕተኛ ኣብ ዝሰርሐለ ቤት ዕዮ የመንግስት ሠራተኛ በሚሰራበት መስሪያ ቤት
ገበን ግዕዝይና ምፍፃሙ እናፈሇጠ ከየፍሇጠ የሙስና ወንጀሌ ስሇመፈጸሙ እያወቀ ሳያሳዉቅ
እንትተርፍ ክሳብ ሓሙሽተ ዒመት ቀሉሌ መቅረት እስከ አምስት ዒመት ቀሊሌ እስራት እና
ማእሰርትን ክሳብ ዒሰርተ ሽሕ ብር መቕፃዕትን እስከ አስር ሺ ብር መቀጮ ያስቀጣሌ።
የቕፅዕ፣
9. በዚ ዒንቀፅ ብንኡስ ዒንቀፅ 1፣3፣4፣5ን 6 9. በዚህ አንቀጽ በንዐስ አንቀጽ 1፣3፣4፣5 እና 6
ዝተመሌከቱ ገበናት ብመሰረት ገበን ሕጊ የተመሇከቱት ወንጀልች በወንጀሌ ህግ መሰረት
ተሓታቲ ዝኸዉን ናይ ሕጊ ሰብነት ብዘሇዎ ተጠያቂ በሚሆን የህግ ሰዉነት ባሇው ዴርጅት
ትካሌ እንተፈፂሞም እቲ ናይ ገንዘብ ቅፅዒት በተፈጸሙ ጊዜ የገንዘብ ቅጣቱ አምስት እጥፍ
ሓሙሽተ ዕፅፊ ይኸዉን፣ ይሆናሌ።
ስነ-ስርዒት ገበን ሕጊ ዝምሌከት የወንጀሌ ስነ-ስርአት ሕግ በተመሇከተ
ስነ-ስርዒት ዝምሌከት ናይ ፌዯራሌ ፀረ-ግዕዝይና ሥነ-ስርኣትን በተመሇከተ የፌዯራሌ ፀረ-ሙስና
ፍለይ ስነ-ስርዒትን መረዲእታ ሕግን ተፈፃሚ ሌዩ ሥነ-ስርአትና የማስረጃ ሕግ ተፈጻሚ
ይኸዉን። ይሆናሌ።
እዚ ኣዋጅ ዝፀንዒለ ጊዜ አዋጁ የሚፀናበት ጊዜ
እዚ ኣዋጅ ካብ ሇካቲት 10/1999 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ ኣዋጅ የካቲት 10/1999 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ዝፀንዏ ይኸዉን። ይሆናሌ።
ፕሬዝዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ፕሬዝዲንት
430

የትግራይ ብሔራዊ ክሌሊዊ ንግስት
መበሌ 15 ዒመት ቁ.4
ብሓሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 15ኛ ዒመት ቁ.4
መቐሇ ሇካቲት 10/1999ዒ.ም
ትግራይ ዝወፀ መቐሇ የካቲት 10/1999ዒ.ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 119/1999 አዋጅ ቁጥር 119/1999
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዝሃንፆም ወይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የሚገነባቸው
ዘማሕዴሮም ኣባይቲ ንምምሕሌሊፍን ወይም የሚያስተዲዴራቸዉን ቤቶች ሇማስተሊሇፍና
ኣፇፃፅምኡ ንምዉሳንን ዝወፀ ኣዋጅ ኣፇፃፀሙን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
መንግስቲ እዚ ክሌሌ ብሰብ ሃፍቲ ዒቕሚ ብዘሇዎም የክሌለ መንግስት በባሇሃብቶችና ኣቅም ባሇቸው
ካሌኦት ኣካሊትን ሰባትን ብማሕበር ኮነ ብተናፀሌ ላልች አካሊትና ግሇሰቦች በማህበርም ሆነ
መንበሪ ኣባይቲ ክሃንፁ ኣዴሊዪ ኩነታት በተናጠሌ መኖሪያ ቤቶች እንዱገነቡ አስፇሊጊ
ብምምችቻው ዝሇዒሇ ፀገም መፅሇሉ ነበርቲ ከተማ ሁኔታዎችን በማመቻቸት የከተማ ነዋሪዎችን
ንምቕራፍ እናፀዒረ ብምዃኑ፣ ከፍተኛ የመጠሇያ ችግር ሇመቅረፍ እየጣረ
በመሆኑ፣
ምስ’ዚ ጎና ጎኒ ዝተማሌአ ግሌጋልት መሰረተ ከዚህም ጎን ሇጎን የመንግስትም ሆነ የግሌ
ሌምዒት ዘይረኸቡ ናይ መንግስቲ ኮነ ዉሌቀ የመሠረተ ሌማት አገሌግልት በተሟሊ ሁኔታ
ንብረት ዝኾኑ ኣባይቲ ብምትካእ ከተማታት ዲግም የማያገኙ ቤቶችን ተክቶ ከተሞችንመሌሶ
ብምሌማዕ ናይ መብዛሕትኡ ነባሪ ከተማ ዝሇዒሇ በማሌማትና የአብዛኛውን ከተማ ነዋሪ ከፍተኛ
ፀገም ዝኾነ መፅሇሉ ትርጉም ብዘሇዎ መሌክዐ የመጠሇያ ችግር ትርጉም ባሇው መሌኩ በመቅረፍ
ብምቕራፍ ከተማታት ንመንበርን ንስራሕን ከተሞችን ተሰማሚ የመኖርያና የስራ አካባቢ
ዝምችዉ ከባቢታት ክኾኑ ንምግባር ፣ መንግስቲ እነዱሆኑ ሇማዴረግ ፣የክሌለ መንግስት የከተማ
እዚ ክሌሌ ዯረጃ መነባብሮን ዴላት ነበርትን ኣብ ነዋሪዎችን ያኗኗር ዯረጃና ፍሊጎት ግምት ውስጥ
ግምት ብምእታው ብመሰረት ዘውፆኦ ፕሮግራም በማስገባት ባወጣው የቤት ሌማት ፕሮግራም
ሌምዒት ኣባይቲ ኣብ ከተማታት ህንፀት ኣባይቲ መሰረት በከተሞች የቤቶች ግንባታ በመካሄዴ ሊይ
ኣብ ምኽክያዴ ዝርከብ ብምዃኑ፣ ያሇ በመሆኑ፣
ፍትሓዊ፣ ግሌፂ፣ ስለጥን ቀሉሌን ብዝኾነ ፍትሓዊ፣ ግሌጽ፣ ቀሌጣፊና ውጣ ውረዴ
ከምኡ እውን ፆታዊ ዝንቅ ተጠቀምቲ ብዘረጋግፅን በላሇው ቀሊሌ በሆነ እንዱሁም የተጠቃሚዎችን
ዒቅሚ እቶቶም ኣብ ግምት ዘእተወ መጠን የፆታ ተዋፅኦ በሚያረጋግጥና የገቢ አቅም ግምት
ክፍሉትን ኩነታት ኣከፊፍሊን ዝተሃነፁ ወይ ዝህነፁ ውስጥ በሚያስገባ የክፍያ መጠንና የአከፊፇሌ
ኣባይቲ ንነበርቲ ከተማ ዝመሓሊሇፇለን ሰብ ዋና ሁኔታ የተገነቡ ወይም የሚገነቡ ቤቶችን ሇከተማ
ገዛ ዝኾኑለ ስርዒት ኣፇፃፅማ ምዴንጋግ ኣዴሊይ ነዋሪዎች የሚተሊሇፈበትና የቤት ባሇቤት
ኮይኑ ብምርካቡ፣ ቤት ምኽሪ ክሌሊዊ መንግስት የሚሆኑበትን አፇፃፀም ስርዒት መዯንገግ አስፇሊጊ
ትግራይ ብመሰረት ተመሓይሹ ዝወፀ ሕገ-መንግስቲ ሆኖ በመገኘቱ፣ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት
ዒንቀፅ 49(3)(ሀ) ነዚ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል። ተሻሽል በወጣው ሕገ መንግስት
አንቀፅ49(3)(ሀ) መሰረት ይህ አዋጅ አውጇሌ።
431

1. ሓፂር ርእሲ 1. አጭር ርእስ
እዚ ኣዋጅ “ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ይህ አዋጅ”የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ዝሃነፆም ወይ ዘማሓዴሮምኣባይቲ ንምምሕሌሊፍን የሚገነባቸውን ወይምየሚያስተዲዴራቸውን ቤቶች
ኣፇፃፅማኡ ንምውሳንን ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ሇማስተሊሇፍና አፇፃፀሙን ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
119/1999”ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ። ቁጥር119/1999”ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ኣብዚ ኣዋጅ በዚህ አዋጅ ውስጥ
1. “ዯሊዩ ገዛ”ማሇት ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ካብ 1. “ቤት ፇሊጊ”ማሇት በዚህ አዋጅ መሰረት
ኣካሊት መንግስቲ እዚ ክሌሌ ገዛ በክሌለ መንግስት አካሊት ቤት ያሌተሊሇፇሇት
ዘይተመሓሊሇፇለ ሰብ ኮይኑ፣ ሰው ሆኖ፣
ሀ. ብመሰረት ኣንቀፅ 4 እዚ ኣዋጅ ተፃርዩ ኣብቲ ሀ. በዚህ አዋጅ አንቀፅ 4 በተመሇከተው መሰረት
ከተማን ከባቢኡን ውሌቀ መንበሪ ገዛ ወይ ተጣርቶ ማመሌከቻ እስከቀረበበት ቀን ዴረስ
መስርሒ ቦታ ዘይብለን መመሌከቲ ክሳብ በሚኖርበት ከተማ ውስጥ ቢያንስ ሇስዴስት
ዘቕርበለ ዕሇት ኣብ ዝነብረለ ከተማ እንተንኣሰ ወር በተከታታይ የኖረና በከተማውና
ሽዴሽተ ተኸታታሉ ኣዋርሕ ዝነበረን፣ወይ በከተማው ዙርያ አካባቢ የእርሱ የግሌ ቤት
ወይም ፣የቤት መስሪያ ቦታ የላሇው፣ወይም
ሇ. ውሌቀ መንበሪ ገዛኡ ወይ መስሪሒ ቦታኡ ወይ ሇ. የግሌ መኖርያ ቤቱ ወይም፣የቤት መስሪያ
ዝተኻረዮ ገዛ መንግስቲ ብምኽንያት ፕሮግራም ቦታው ወይም የተከራየው የመንግስት ቤት
ሌምዒት ኣባይቲ ወይ ብኻሉእ ስራሕቲ ሌምዒት በከተማው የቤት ሌማት ፕረግራም ወይም
ዝተሌዒልን ሰብ ብምኽንያት ስራሕ ወይ በላሊ የሌማት ስራ ምክንያት የሚነሳበት ሰው
ትምህርቲ ንግዜኡ ካብ ዝነብረለ ከተማ ወፃኢ ሆኖ፣በስራ ወይም በትምህርት ምክንያት
ዝነብር ሰብእውን ይሓውስ። ሇጊዜው ይኖሩበት ከነበረው ከተማ ውጪ
የሚኖር ሰውን ይጨምራሌ።
2. “ገዛ” ማሇት ኣብ መፍሇጥን መግሇፅን ህንፃ 2. “ቤት”ማሇት በህንፃ ማሳወቅያ መግሇጫ
ንሓዯ ዝተወሰነ ግሌጋልት ዝተመዯበ ሓዯ ወይ ሇአንዴ ሇተወሰነ አገሌግልት የተመዯበ አንዴ
ካብ ሓዯ ንሊዕሉ ክፍሉታት ዘሇዎ ኣካሌ ህንፃ ወይም ከኣንዴ በሊይ ክፍልች ያለት የህንፃው
እዩ። ኣካሌ ነው።
3. “ናይ ሓባር ህንፃ”ማሇት ካብ መሬት ንሊዕሉ ወይ 3. “የጋራህንፃ”ማሇት ከመሬት ወዯ ሊይ ወይም
ጎኒ ንጎኒ ዝተሰርሑን ብውሌቀ ዝተተሓዙ ወዯጎን ወይም ጎን ሇጎን የተሰሩ በተናጠሌ
ሓሙሽተን ካብ ሓሙሽተ ንሊዕሉ ገዛውትን ናይ የሚያዙ አምስትና ከአምስት በሊይ ቤቶችና
ሓባር ዋንነት መጥቐሚታት ዘሇዎ ንመንበሪ በጋራ ባሇቤትነት የሚያዙ የጋራ
ወይም ካሌእ ኣገሌግልት ዝውዕሌ ህንፀት መጠቀሚያዎች ያለት ሇመኖርያ ወይም ሇላሊ
እንትኸውን ትሕዝቶ ህንፃ ዝዒርፇለ ቦታ አገሌግልት የሚውሌ ግንባታ ሲሆን ህንፃው
ዝሓውስ እዩ። ያረፇበትን የቦታ ይዞታ ይጨምራሌ።
4. “ኩሇመዲይ ገዛ(ስቱዱዮ)”ማሇት ናይ ውሌቀ 4. “ሁሇገብ ቤት(ስተዴዮ)”ማሇት የግሌ መፀዲጃ
ሽቓቕ ክፍሌን ክሽነን ኣብ ውሽጡ ወይ ኣብ ክፍሌና ማዕዴ ቤት በውስጡ ወይም ከውጭ
ጥቕኡ ዝተሰረሐለን ኣካሌ ሓባር ህንፃ ዝኾነ እንዱኖው ተዯርጎ የተሰራና የጋራ ህንፃው
በዒሌ ሓዯ ክፍሉ መንበሪ ገዛእዩ። ኣካሌ የሆነ አንዴ ክፍሌ የመኖርያ ቤት ነው።
5. “ኣዋጅ”ማሇት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 5. “አዋጅ”ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ ዋንነት ናይ ሓባር ህንፃ ኣዋጅ ቑፅሪ መንግስት የጋራ ህንፃ ባሇቤትነት አዋጅ ቁጥር
108/1998 ማሇት እዩ። 108/1998 ነው።
432
6. “ገዛ መንግስቲ”ማሇት ብዝኾነ ኣካሌ መንግስቲ 6. “የመንግስት ቤት”ማሇት በክሌለ መንግስት

እዚ ክሌሌ ወይ ብኤጀንሲ ሌምዒት ኣባይቲ ማንኛውም አካሌ ወይም በቤቶች ሌማት
ንዯሇይቲ ገዛ ዝተኻረየ ኣብ ከተማታት እቲ ኤጀንሲ ሇቤት ፇሊጊ የተከራየ በከተሞች ውስጥ
ክሌሌ ዝርከብ ገዛ እዩ። የሚገኝ ቤት ነው።
7. “ናይ ህንፀት ወፃኢ”ማሇት ኤጀንሲ ሌምዒት 7. “የግንባታ ወጪ”ማሇት የቤቶች ሌማት
ኣባይቲ ንሕዴሕዴ ተጠቃሚ ዘገሌግሌ ገዛ ኤጀንሲ ሇእያንዲንደ ተጠቃሚ
ንምስራሕ ጥራሕ ዝወፀ ወይ ዘውፅኦ ወፃኢ እዩ። የሚያገሇግሇውን ቤት ሇመገንባት ብቻ
ያወጣው ወይም የሚያወጣው ወጪ ነው።
8. “ኤጀንሲ”ማሇት ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 8. “ኤጀንሲ”ማሇት በአዋጅ ቁጥር
109/1998ዒ.ም ዝተጣየሸ ኤጀንሲ ሌምዒት 109/1998ዒ/ም የተቋቋመ የክሌለ የቤቶች
ኣባይቲ ክሌሌ ትግራይ ኮይኑ ኣብያተ ፅሕፇት ሌማት ኤጀንሲ ሆኖ በየከተማው የሚገኙ
ሌምዒት ኣባይቲ ከተማታት ዝሓወሰ እዩ። የቤቶች ሌማት ፅሕፇት ቤቶችን
የሚያጠቃሌሌ ነው።
9. “ማሕበር”ማሇት ብብርኪ ከተማ ዝጣየሽ ዕቋርን 9. “ማሕበር”ማሇት በከተማ አቀፍ ዯረጃ
ሌቓሕን ሕብረት ስራሕ ማሕበራት ፣ሕብረት የተመሰረተ የቁጠባና ብዴር ህብረት ስራ
ወይ መሰረታዊ ዕቋርን ሌቓሕን ሕብረት ስራሕ ማህበር፣ ህብረት ወይምመሰረታዊ የቁጠባና
ማሕበር ወይ ብብርኪ ከተማ ዝተጣየሹ ሕብረት ብዴር ህብረት ስራ ማህበር ወይም በከተማ
እዴራት ወይ ዝኾነ እዴርእዩ። አቀፍ ዯረጃ የተመሰረተ የዕዴሮች ህብረት
ወይም ማናቸውም ዕዴር ነው።
10. “ሰብ”ማሇት ናይ ተፇጥሮ ሰብ ወይ ብሕጊ 10.“ሰው” ማሇት የተፇጥሮ ሰው ወይም በህግ
መሰሌ ሰብነት ዝተውሃቦ ኣካሌ እዩ። የሰውነት መብት የተሰጠው ኣካሌ ነው።
11. “ቢሮ”ማሇት ቢሮ ሌምዒት ከተማን 11.“ቢሮ” ማሇት የትግራይ ክሌሌ የከተማ
ኮንስትራክሽንን ክሌሌ ትግራይ እዩ። ሌማትና ኮንስትራክሽን ነው።
3. ወሰን ተፇፃሚነት 3.የተፇፃሚነት ወሰን
እዚ ኣዋጅ ብኤጀንሲ ሌምዒት ኣባይቲ እዚ ክሌሌ ይህ ኣዋጅ በክሌለ የቤት ሌማት ኤጀንሲ መሰረት
ኣብ ዝህነፁ ኣባይቲ ወይ ዝተረከቦም ኣባይቲ፣ የሚገነቡ ወይም በተረከባቸው ቤቶች፣
ተጠቀምትን ምስ ምምሕዲር እዞም ኣባይትን ርክብ ተጠቃሚዎችና ከቤቶቹ ኣስተዲዯር ጋር
ኣብ ዘሇዎም ሰባትን ተፇፃሚ ይኸውን። ግንኙነት ባሊቸው ሰዎች ሊይ ተፇፃሚ ይሆናሌ።

ምዝገባ ዯሇይቲ ገዛን ኣፇፃፅማ ምምሕሌሊፍ ቤት ፇሊጊዎችን መመዝገብና ቤቶችን የማስተሊሇፍ
ኣባይትን አፇጻጸም
4. ትሕዝቶን ኣቀራርባን ቅጥዑ መመሌከቲ 4. የቤት ፇሊጊዎች በማመሌከቻ ቅፅ ይዘትና
ዯሇይቲ ገዛ አቀራረብ
1. ዝኾነ ዯሊዪ ገዛ 1. ማንኛውንም ቤት ፇሊጊ፣
ሀ. ኣባሌ ኣብ ዝኾነለ ማሕበር ፣ኣብ ዝሰርሓለ ሀ. አባሌ ከሆነበት ማህበር፣ ከፅሕፇት
ቤት ዕዮ፣ኣብ ቤት ማዘጋጃ ወይ ጣብያ ቤቱ፣ከከተማው ማዘጋጃ ቤት ወይም ቀበላ
ምምሕዴዲር ብኣካሌ ቀሪቡ ወይ ብወዴዒዊ በግንባር ቀርቦ ወይም በአሳማኝ ምክንያት
ምኽንያት ብኣካሌ ክቐርብ እንተዘይኪኢለ በአካሌ ሉቀርብ የማይችሌ ከሆነ በህጋዊ ወኪለ
ብሕጋዊ ወኪለ ብምምዝጋብ ብነዊሕ እዋን ወይ በመመዝገብ የመኖሪያ ቤት በተከፊፇሇ
ብሓዯ እዋን ክፍሉት ካብቲ ኤጀንሲ መንበሪ ገዛ የረጅም ግዜ ክፍያ ወይም በአንዴ ግዜ ክፍያ
ምግዛእ ከምዝዯሉ ከፍሌጥ ይኽእሌ። ከኤጀንሲው ሇመግዛት እንዯሚፇሌግ
ሉያሳውቅ ይችሊሌ።
ሇ. ንንግዱ ዝውዕሌ ገዛ ክገዝእ ወይ ክካረ ዝዯሉ ሇ. ንግዴ ቤት ሇመግዛት ወይም ሇመከራየት
433
እንተኾይኑ ዴማ ብመሰረት ሕጊ ምምሕዲር የሚፇሌግ ከሆነ ዯግሞ በክሌለ መንግስት

ፊይናንስ መንግስቲ እዚ ክሌሌ ብምሌክታ የፊይናንስና ግዢ አስተዲዯር ሕግ
ጨረታ እንትግሇፅ ኣግባብነት ዘሇዎ ቅጥዑ እንዯተዯነገገው በጨረታ ማስታወቅያ
ብምምሊእ ንቲ ኤጀንሲ ከመሌክት ይኽእሌ። በሚገሇፀው መሰረት አግባብነት ያሇውን
የማመሌከቻ ቅፅ በመሙሊት ሇኤጀንሲው
ማመሌከት ይችሊሌ።
2. ዯሊዪ ገዛ ኣብ መመሌከቲኡ እዞም ዝስዕቡ 2. ቤት ፇሊጊ በማመሌከቻው የሚከተለትን
ዝርዝር ክገሌፅ ኣሇዎ:- ዝርዝር መግሇፅ ይኖርበታሌ።
ሀ. ሙለእ ሹም ምስ ኣባሓጎ፣ ኣዴራሻ መንበሪን ሀ. ሙለ ስም ከነኣያቱና የመኖርያና የስራ
ስራሕን፣ አዴራሻውን ፣
ሇ. ባዒሌ ሓዲር እንተኮይኑ ሙለእ ሽም በዒሌቲ ሇ. ያገባ ከሆነ የትዲር ጓዯኛውን ሙለ ስም
ሓዲሩ ፣ምስ ኣባሓጎኣ በዒሌቲ ሓዲር ከነአያቱ ፣ያገባች ከሆነች የትዲር ጓዯኛዋን
እንተኾይና ሙሌእ ሽም በዒሌ ሓዲራ ሙለ ስም ከነኣያቱ፣
ምስኣባሓጎኡ
ሐ. ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ቅዴም ክብሌ ካብቲ ሐ. በዚህ አዋጅ መሰረት ቀዯም ብል ከኤጀንሲው
ኤጀንሲ ገዛ ዘይተማሓሊሇፇለ ምዃኑ፣ ቤት ያሌተሊሇፇበት መሆኑን፣
መ. ኣብ ዝነብሩለ ከተማ ውሌቀ መንበሪ ገዛ ወይ መ. በሚኖርበት ከተማ ውስጥ የግሌ መኖርያ ቤት
ቦታ መስርሒ ገዛ ዘይብለ ምዃኑ፣ ወይም የቤት መስርያ ቦታ የላሇው መሆኑን፣
ረ. ብምኽንያት ፕሮግራም ሌምዒት ኣባይቲ ወይ ሠ. በቤቶች ሌማት ፕሮግራም ወይም በላሊ
ካሌእ ስራሕቲ ሌምዒት ኣብቲ ከተማ ዝርከብ የሌማት ስራ ምክንያት በከተማው ውስጥ
ውሌቀ መንበሪ ገዛኡ ወይ ገዛ መስረሒ ቦትኡ የሚገኝ የግሌ ቤቱን ወይም የቤት መስሪያ
ዝሇቐቐ ወይ ዝሇቅቕ ምዃኑ፣ ቦታውን የሚሇቅ መሆኑን፣
ሰ. መመሌከቲ ክሳብ ዘቕረበለ ዕሇት ኣብ ዝነብረለ ረ. ማመሌከቻ እስካቀረበበት ቀን ዴረስ
ከተማ ወይ ከባቢኡ እንተንኣሰ ንተከታታሉ በሚኖርበት ከተማ ወይም በከተማው ዙርያ
ሽዴሽተ ወርሒ ዝነበረ ምኾኑ ወይ ዘይነበረ አካባቢ ቢያንስ ሇስዴስት ወር በተከታታይ
እንተኾይኑ ዴማ ካብቲ ከተማ ወጻኢ ዝነብሩለ የኖረ መሆኑን ካሌኖረ ዯግሞ ከከተማው ውጪ
ዝነበረ ኩነታት ስራሕ ወይ ትምህርቲ ፣ኣበይን የኖረበትን የስራ ወይም የትምህርት ሁኔታ እና
ንክንዯይ ዝኣክሌ ግዜ ከምዝጸንሐ ወይ የትና ሇምን የህሌ ጊዜ እንዯቆየ ወይም
ከምዝጸንሕ፣ እንዯሚቆይ፣
ሸ. ክገዝኦ ዝዯሇየ ዒይነት ገዛ፣በዝሒ ክፍሌን እቲ ሰ. ሇመግዛት የሚፇሇገውን የቤት አይነትና
ገዛ ዝርከበለ ከተማን፣ የክፍሌ ብዛት፣ ቤቱ የሚገኝበት ከተማ፣
ቀ. መጠንን ፍሌፍሌን ወርሓዊ እቶቱ፣ ሸ. የወርሃዊ ገቢውን መጠንና ምንጭ፣
በ. ናይቲ ዝገዝኦ ገዛ ዋጋ ብሓዯ ግዘ ወይ ቀ. የቤቱን ዋጋ በአንዴ ግዜ ወይም በተከፊፇሇ
ብዝተኸፊፇሇ ነዊሕ እዋን ክፍሉት ዝኸፇሌ ረጅም ግዜ ክፍያ የሚከፍሌ
ምዃኑ ፣ብዝተኸፊፇሇ ነዊሕ እዋን ክፍሉት መሆኑን፣የተከፊፇሇ የረጅምጊዜ ክፍያ ከሆነ
እንተኾይኑ በዚ ኣዋጅ መሰረት ክፍሉት በዚህ አዋጅ መሰረት ውዴሚያ ክፍያ
ንምኽፊሌን ኣብ ዝተወሰነ እዋን ከፉለ ሇመክፇሌና የተከፊፇሇውን ክፍያ በተወሰነ
ንክውዴእ ፍቓዯኛ ምዃኑ ፣ ግዜ ውስጥ ከፍል ሇማጠናቀቅ ፍቃዯኛ
መሆኑን፣
ተ. ክፍሉት እቲ ገዛ ካብ ዝተወሰነለ እዋን ቀዱሙ በ. የቤቱን ዋጋ ክፍያ ከተወሰነው ግዜ ቀዯም ብል
እንተኸፇሇውን ብመምርሒ ብዝውሰን ፍለይን ቢያጠናቅቅም በመመሪያ በሚወሰን ሇየት
ከባዴን ሽግር እንተዘየጋጢምዎ ነቲ ዝገዝኦ ገዛ ያሇና ከባዴ ችግር ካሊጋጠመው በስተቀር
ኣብ ውሽጢ መጀመሪያ ሓሙሽተ ዒመታት የገዛውን የመኖርያ ቤት በመጀመርያዎቹ
ብመሸጣ ወይ ብውህብቶ ንሳሌሳይ ወገን አምስት አመታት ውስጥ በሽያጭ ወይም
434
ንከየመሓሊሌፍ ፍቓዯኛ ምዃኑ፣ በስጦታ ሇሶስተኛ ወገን ሊሇማስተሊሇፍ

፣ፍቃዯኛ መሆኑን፣
ቸ. ዝነብረለ ገዛ መንግስቲ እንተኾይኑ ንቲ ዝገዝኦ ተ. የሚኖረው በመንግስት ቤት ከሆነ ቤቱን
ገዛ ኣብ ዝተረከበለ ኣብ ውሽጢ ሰሊሳ መዒሌቲ ሇሚያስተዲዴረው አካሌ የገዛውን ቤት
እቲ ገዛ ንዘመሓዲዴሮ ኣካሌ ንከረክብ ፍቓዯኛ በተረከበ በሰሊሳ ቀን ውስጥ ሇማስረከብ
ምዃኑ፣ ፍቃዯኛ መሆን፣
ነ. ኣብቲ ዝመሌኦ መመሌከቲ ቕጥዑ ዝርዝር ሓሶት ቸ. በማመሌከቻው ቅፅ የሞሊው ዝርዝር ሓሰተኛ
ኾይኑ እንትርከብ ውዕሌ ተሰሪዙ ዝገዝኦ ገዛ ሆኖ ቢገኝ ውለ ተቅርጦ የገዛውን ቤት
ሇቒቑ ንዝሸጠለ ንከረክብን ካብ ዝኸፇል ገንዘብ በመሌቀቅ ሇሻጩ ሇማስረከብና ከከፇሇው
ንመሓዯሲ ዘዴሉ ወጻኢን ንዝፀንሓለ እዋን እቲ ገንዘብ ሊይ ሇበረቱ እዴሳት የሚያስፇሌገው
ኤጀንሲ ብዘውፅእ መምርሒ ብዝውሰን ናይ ቀጪና ሇቆየበት ግዜ በኤጀንሲው በሚወጣ
ክራይ ተመን መሰረት ናይ ገዛ ክራይ ዋጋ መመሪያ በሚወሰነው የኪራይ ተመን መሰረት
ተቐኒሱ ዝተረፇ ጥራሕ ብዘይ ወሇዴ ሇቤቱ የሚሰሊ የኪራይ ዋጋ ተቀንሶ ቀሪው ብቻ
ንክምሇሰለ ዝፇቅዴ ምዃኑ፣ ያሇወሇዴ እንዱመሇስሇት የሚፇቅዴ
መሆኑን፣እና
ኘ. ካሌኦት በቲ ኤጀንሲ ዝግሇፁ ዝርዝር ጉዲያት፣ ነ. በኤጄንሲው የሚገሇፁ ላልች ዝርዝር ጉዲዮች፣
3. ዯሊዪ ገዛ ኣብ መመሌከቲ ቅጥዑ ዝመሌኦ 3. ቤት ፇሊጊ በማመሌከቻ ቅፅ ሊይ የሞሊው
ዝርዝር ሓቀኛን ብትክኽክሌ ዝመሌኦ ምዃኑን ዝርዝር እውነተኛና ትክክሇኛ መሆኑን
ብፉርማኡ ከረጋግፅ ኣሇዎ። በፉርማው ማረጋገጥ አሇበት።
5. ምምዝጋብን ምፅራይን ዯሇይቲ ገዛ 5. ቤት ፇሊጊዎችን ማጣራትና መመዝገብ
1.ዝኾነ ዯሊይ ገዛ ኣብ መመሌከቲ ቅጥዑ ዝመሌኦ 1. ማንኛውም ቤት ፇሊጊ በማመሌከቻ ቅፅ
ዝርዝርመረዲእታ ኣብ ቤት ማዘጋጃ እቲ ከተማ የሞሊው ዝርዝር በከተማው ማዘጋጃ ቤት
ማእከሌ መረዲእታ ምስ ዘል ከመሳክር የመረጃ ማእከሌ ካሇው መረጃ ጋር እንዱገነዘብ
ብምግባር ውሌቀ መንበሪ ገዛ ወይ መስርሒ በማዴረግ፣የግሌ መኖርያ ቤት ወይም
መንበሪ ቦታ ዘይብለ ምዃኑ፣ ኣብ ሓዲር የመኖርያቤት መስሪያ ቦታ እንዯላሇው
እናሃሇው ብሽሙ ወይ ብሽም ብዒሌቲ ሓዲሩ ፣በስሙ ወይም በጋብቻ ውስጥ እያለ የትዲር
ዝተገዝአ መንበሪ ገዛ ከምዘይብለ እቲ ኤጀንሲ ጓዯኛው ስም የተገዛ የመኖርያ ቤት
የፃሪ፣ እንዯላሇው ፅሕፇት ቤቱ ያጣራሌ፣
2. ብመሰረት እዚ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ንዝግበር 2. በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት
ምፅራይ ብተወሳኺ እቲ ኤጀንሲ፣ ከሚዯረገው ማጣራት በተጨማሪ ኤጀንሲው፣
ሀ. ዯሊይ ገዛ ኣብ ዝነብረለን ቅጥዑ መመሌከቲ ኣብ ሀ. ቤት ፇሊጊ በሚኖርበትና ማመሌከቻ ቅፅ
ዝመሌኣለን ጣብያ ነበርቲ ሪኢቶ ንኽህቡለ በሞሊበት ቀቤላ ነዋሪዎች አስተያየት
ን10 መዒሌቲ ኣብ ምሌክታ ሰላዲ ክሌጠፍ እንዱሰጡበት ሇአስር ቀናት በማስታወቅያ
ብምግባር ምስዝውሃብ ሪኢቶታት ነቲ ሰላዲ ሊይ ሇጥፎ ከሚሰጠው አስተያየት ጋር
መመሌከቲ የነፃፅር ፣የፃሪ፣ ማመሌከቻውን ያገናዝባሌ፣
ሇ. ቅጥዑ መመሌከቲ ዯሊይ ገዛ ኣብ ዝመሌኣለን ሇ. ቤት ፇሊጊ የማመሌከቻ ቅፅ በሞሊበትና አባሌ
ኣባሌ ዝኾነለን ማሕበር ካሌኦት ኣባሊት ሪኢቶ በሆነበት ማህበር ላልች አባሊት
ወይ ጥቆማ እንተሃሌይዎም ንኸቕርቡ ሹሙ አስተያየት/ጥቆማ/ ካሊቸው እንዱያቀርቡ
ብምሌክታ ክወፅእ ይግብር፣ ዝተውሃበ ስሙ በማስታወቅያ ሰላዲ እንዱወጣ
ሪእቶታት እውን ይምርምር፣ ያዯርጋሌ፣አስተያየቱንም ይመረምራሌ።
3.ዯሊይ ገዛ ብመሰረት እዚ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 3. ቤት ፇሊጊው በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ1ና2
1ን 2ን ኣብ ዝግበር ምፅራይ ኣብቲ ቅጥዑ በተመሇከተው መሰረት በሚዯረገው ማጣራት
መመሌከቲ ዝተቐመጡ ዝርዝር ትኽክሌ በማመሌከቻ ቅፅ የሞሊው ዝርዝር ትክክሇኛ
ንምዃኖም ይረጋገፅ፣ኤጀንሲ ብዝውስኖ መሆኑን ሲያረጋግጥ ኤጀንሲው በሚወሰነው
435
መሰረት ኣብ መዝገብ ዯሇይቲ ገዛ ይምዝግገብ፣ መሰረት በቤት ፇሊጊዎች መዝገብ

ኣብ ሰላዲ ምሌክታ እቲ ኤጀንሲ ሽሙ ዕሊዊ ይመዘግባሌ፣በኤጀንሲው የማስታወቅያ ሰላዲ
ኾይኑ ብመሰረት ኣብዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 6 ስሙ ይፊ ሆኖ በዚህ አዋጅ አንቀፅ 6
ብዝተቐመጠ ቅዯም ስዒብ መሰሌ ምዕዲግ በተቀመጠው ቅዯም ተከተሌ መሰረት
መንበሪ ገዛ ይረክብ። የመኖርያ ቤት የመግዛት መብት ያገኛሌ።
6. ኣወሳስና ቅዯም ስዒብ 6. የአወሳሰን ቅዯም ተከተሌ
እዚ ኤጀንሲ ዘሇውዎ በዝሒ ኣባይቲ መሰረት ኤጀንሲው ያለት የቤቶች ብዛት መሰረት
ብምግባር፣ በማዴረግ፣
1. ብምኽንያት ስራሕቲ ሌምዒት ንዝሌዒለ ዯሇይቲ 1. በሌማት ስራዎች ምክንያት ሇሚነሱ ቤት
ገዛ ቤት ማዘጋጃ ከተማ ብዘቕረቦ መበገሲ ሕቶ ፇሊጊዎች በከተማ ማዘጋጃ ቤት በሚቀርብ
ክሌሌ ፇፃሚ ቤት ምኽሪ ብዝወሰኖ መሰረት ጥያቄ መነሻ የክሌለ ስራ ኣስፇፃሚ ምክር ቤት
ዝተወሰነ ብፅሒት ኣባይቲ ብፍለይ ኩነታት በሚወስነው መሰረት የተወሰነ የቤቶች ዴርሻ
ተታሒዙልም መሰሌ ምግዛእ ቀዲምነት በሌዩ ሁኔታ ተይዞሊቸው ቤቶችን የመግዛት
ይህሌውዎም። የውዴሚያ መብት ይኖራቸዋሌ።
2. በዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ(1)መሰረት መሰሌ 2. በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ/1/መሰረት
ቀዲምነት ተጠቀምቲ ካብ ሞንጎ ዝኾኑ ዯሇይቲ በቅዴሚያ ተጠቃሚ ከሆኑ ቤት ፇሊጊዎች
ገዛ ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 5 ንኢስ መካከሌ በዚህ አዋጅ አንቀፅ 5 ንኡስ
ኣንቀፅ(3)ዝተመዝገባ እንትህሌዋ እንተወሓዯ አንቀፅ/3/ መሰረት የተመዘገቡ እስካለ ዴረስ
50 ሚእታዊ ዯቂ ኣንስትዮ መራሕቲ ስዴራ ቢያንስ 50ከመቶ እማወራዎች ይሆናለ።
ይኾና፣
3. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ(1)ዝተጠቀሰ ሕሌው 3. በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/የተመሇከተው
ኮይኑ መሸጢ ዋጋ እቲ ገዛ ብሓዯ ግዜ ወይ ኣብ ቢኖርም የቤቱን ሽያጭ ጠቅሊሊ ዋጋ በአንዴ
ዝተወሰነ እዋን ዝሓሸ ንቀዯም ዝኸፍሌ ሓዯን ግዜ ክፍያ ወይም ከተወሰነው ጊዜ የተሻሇ
ካብ ሓዯ ንሊዕሉን መዯቀሲ ዘሇዎ ገዛ ንዝገዝእ ቅዴሚያ ክፍያ የሚፇፀም ገዥአንዴና ከአንዴ
ከም ኣዴሊይነቱ መሰሌ ቀዲምነት ይረክብ። በሊይ መኝታ ቤት ያሇው ቤት እንዯ
አስፇሊጊነቱ የመግዛት የቅዴሚያ መብት
ያገኛሌ።
4. ዝኾነ ማሕበር ኣብዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 10 ንኡስ 4. ማናቸውም ማህበር በዚህ አዋጅ አንቀፅ 10
ዒንቀፅ(1)ብዝተዯንገገ መሰረት መሸጢ ዋጋ ንኡስ አንቀፅ(1) እንዯተመሇከተው ጠቅሊሊ
ጠቕሉለ ብምኽፊሌ ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ የሽያጭ ዋጋ ከፍል በመግዛት በዚህ አንቀፅ
(2)ን(3)ብዝተዯንገገ መሰረት ንኣባሊቱ ንኡስ አንቀፅ (2)እና(3)በተዯነገገው መሰረት
ዘካፊፍል ዝተወሰኑ ኣባይቲ ክምዯበለ ሇቤት ፇሊጊ አባሊቱ የሚያከፊፍሊቸው
ይኽእሌ። የተወሰኑ ቤቶች ሉመዯብሇት ይችሊሌ።
5. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1ን2ን ዝተዯንገገ 5. በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ
ሕሌው ኮይኑ ቤት ምኽሪ ስራሕ ፇፃሚ ክሌሌ (1)እና(2)የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ
ካሌኦት መሰሌ ምግዛእ ቀዲምነት ዝውሃቦም የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ላልች
ኣካሊት ክውስን ይኽእሌ። የቅዴሚያ መግዛት መብት ሉሰጣቸው የሚገቡ
አካሊት ሉወሰን ይችሊሌ።
7. ስሌጣንን ተግባርን እቲ ኤጀንሲ 7.የኤጀንሲው ስሌጣንና ተግባር
እቲ ኤጀንሲ ብኣዋጅ ቁፅሪ 109/1998 ዝተውሃቦ ኤጀንሲው በአዋጅ ቁጥር 109/1998 የተሰጠው
ስሌጣንን ተግባርን ሕሌው ኮይኑ፣ ስሌጣንና ተግባር እንዯተጠበቀ ሆኖ፣
1. ዝተሃነፁ ወይ ኣብ ከይዱ ህንፀት ዝርከቡ 1. የተገነቡ ወይም በግንባታ ሊይ ያለ የመኖርያና
መነበሪን ንግዱን ኣባይቲ ብምፍሊይ ንመሸጣ የንግዴ ቤቶች ሇይቶ በመያዝ ሇሽያጭ ወይም
ወይ ንክራይ የዲለ ወይ ብቤት ማዘጋጃ ክዲሇው ሇኪራይ ያዘጋጃሌ ፣ወይም በማዘጋጃ ቤት
436
ይገብር፣ እንዱዘጋጁ ያዯርጋሌ፣

2. ዝሃነፆም ኣባይቲ ብመሰረት እዚ ኣዋጅ 2. የገነባቸውን ቤቶች በአዋጅ መሰረት
የመዝግብ ወይ ውክሌና ብምሃብ ኣቢለ ያስመዘግባሌ ወይም ውክሌና በሰጠው ላሊ
ክምዝገቡ ይገብር፣ ኣካሌ እንዱመዘገቡ ያዯርጋሌ
3. በብዯረጃኡ ዝርከቡ በዝሕን ቁፅርንዯሇይቲ ገዛ 3. በተሇያዩ ዯረጃዎች የሚገኙ ቤት ፇሊጊዎች
ንምፍሊጥ ዘኽእል መረዲእታ የጣይሽ ብዛትና ቁጥር ሇማወቅ የሚያስችሌ መረጃ
፣በብጣብያኡ ክጣየሽ ይገብር፣ ያዯራጃሌ፣በየቀበላው እንዱዯራጁ ያዯርጋሌ፣
4. ካብቲ መረዲእታ ብምብጋስ በዝሒ ዯሇይቲ 4. ከመረጃው በመነሳት የቤት ፇሊጊዎችን ብዛትና
ኣባይቲን ስርዒት ክፍፍሌን ከምኡውን ክፍፍሌ እንዱሁም የተጠናቀቁና በመገንባት
ዝተሃነፁን ኣብ ከይዱ ህንፀት ዝርከቡን ኣባይቲ ሊይ ያለ ቤቶችን ግምት ውስጥ በማስገባት
ኣብ ግምት ብምእታው ንዯሇይቲ ኣባይቲ ሇቤት ፇሊጊዎች ሉከፊፇሌ ስሇሚገባው
ክከፊፍሌ ዝግበኦም ብፅሒትን መምረፂ ዴርሻና የምርጫ መስፇርቶች አስመሌክቶ
መመዘኒታት ዝምሌከት ውሳነ ሓሳብ በበእዋኑ የውሳኔ ሓሳብ በየግዜው ሇቢሮው
ነቲ ቢሮ የቕርብ ፣እንትፀዴቅ ኣብ ስራሕ ያቀርባሌ፣ሉፀዴቅምተግባራዊ ያዯርጋሌ፣
የውዕሌ።
5. መንበሪ ኣባይቲ ንዯሇይቲ ገዛ ንምትሕሌሊፍ 5. መኖርያ ቤት ሇቤት ፇሊጊ የሚተሊሇፍበት
ውዕሌ ብምዴሊው ምስ ዒዯግቲ ይውዒዒሌ ወይ ውሌ በማዘጋጀት ከቤት ገዥ ጋር ውሌ
ንካሌእ ኣግባብነት ዘሇዎ ኣካሌ ውክሌና ይህብ፣ ይፇራረማሌ ወይም ሇላሊ አግባብ ሊሇው አካሌ
ውዕሌ ኣብ ዘፍርስ ዒዲጊ ገዛ በዚ ኣዋጅ ኣንቀፅ ውክሌና ይሰጣሌ፣በሚሰጠው ውክሌናም ውሌ
16 ንኡስ ኣንቀፅ(2) ብዝተዯንገገ መሰረት እቲ ባፇረሰ ቤት ገዥ ሊይ በዚህ አዋጅ አንቀፅ 16
ወኪሌ ግቡእ ስጉምቲ ንኽወስዴ ክፇቅዴ ንኡስ አንቀፅ(2)በተመሇከተው መሰረት
ይኽእሌ፣ወኪሌ ብውዕሉ መሰረት ይሰርሕ ተወካዩ ተገቢውን እርምጃ እንዱወሰዴ
ምህሊው የረጋግፅ። መፍቀዴ ይቻሊሌ፣ተወካዩ ውለን በአግባቡ
ማዋለን ያረጋግጣሌ፣
6. ዒዯግቲ ገዛ ብዝኣተውዎ ውዕሉ መሰረት ከከም 6. ቤት ገዥዎች በፇረሙት ውሌ መሰረት
ውዕልም ቅዴመ ክፍሉት ወይ ጠቕሊሊ ዋጋ እንዯየኣግባቡ ቅዴሚያ ክፍያ ወይም ጠቅሊሊ
ክኸፍለን ኣብ ዝመርፅዎ ህንፃ ውሽጢ ዘል ዋጋ እንዱከፍለና በመረጡት ሕንፃ ውስጥ
ፎቕን ዒይነት ገዛን ንሕዴሕድም ክከፍለን ሇሚገኙ ፎቅና የቤት አይነት ሇእያንዲንዲቸው
ዝበፅሖም ገዛ ተፇሌዩ ክወዒዒለን ክርከቡን የሚዯርሰው ቤት ተሇይቶ ውሌ እንዱዋዋለና
ይገብር ወይ ምፍፃሙ የረጋግፅ። እንዱረከቡ ያዯርጋሌ፣ወይም መዯረጉን
7. ንንግዱ ዝኸውን ገዛ ንምዕዲግ ወይ ንምክራይ 7. የንግዴ ቤት ሇመግዛት ወይም ሇመከራየት
ተወዲዱሩ ዝሰዒረ ዝኮነ ዯሊይ ገዛ ከከም ኣግባቡ በጨረታ ተወዲዴሮ ካሸነፇ ከማንኛውም ቤት
ገዛ መሸጣ ወይ ክራይ እቲ ገዛ ኣብ ዝርከበለ ፇሊጊ ጋር እንዯየኣግባቡ የቤት ሽያጭ ወይም
ከተማ ንዝርከብ ቤት ፅሕፇት ውዕሌ ክፍርም ኪራይ ውሌ ቤቱ በሚገኝበት ከተማ ፅሕፇት
ውክሌና ክህብ ይኽእሌ። ቤት እንዱፇርም ውክሌና ይሰጣሌ፣
8. ዝተኻረዩ ገዛውቲ ንግዱ ቤት ምኽሪ ስራሕ 8. የተከራዩ ንግዴ ቤቶችንም የክሌለ ስራ
ፇፃሚ ብዘውፅኦ ዯንብን መምርሕን መሰረት አስፇፃሚ ምክር ቤት ባወጣው ዯንብና
ምምሕዴዲሮም ይከታተሌ፣ይቆፃፀር፣ መመሪያ መሰረት መተዲዯራቸውን
ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
9. ዝኾነ ዒዲጊ ገዛ ብውዕሌ መሰረት ክፍሉት 9.ማንኛውም የቤት ገዥ በውለ መሰረት ክፍያውን
ምጥቅሊለ እንትረጋገፅ ንዝገዝኦ ገዛ ምስክር ማጠናቀቁን ሲያረጋግጥ ሇገዛው ቤት የቦታ
ወረቀት ዋንነት ቦታን ትሕዝቶን ዘይንቀሳቀስ ይዞታና የማይንቀሳቀስ ንብረት ምስክር
ንብረትን ከም ኣግባቡ ብቤት ማዘጋጃ ወይ እቲ ወረቀት እንዯየአግባቡ በከተማው ማዘጋጃ ቤት
437
ገዛ ዝርከበለ ኤጀንሲ ክውሃብ ይእዛዝ፣ዝተውሃበ ወይም ቤቱ በሚገኝበት ኤጀንሲ እንዯሰጠው

ምኾኑ ይከታተሌ፣ ትእዛዝ ያስተሊሌፊሌ፣መሰጠቱንም
10. ንነበርቲ ሓበራዊ ግሌጋልትክህብ ዝተሰርሓ 10. ሇነዋሪዎቹ የጋራ አገሌግልት እንዱሰጥ
ሓበራዊ መጥቀሚ ኮንዯሚንየም ብመሰረት እቲ የተሰራ መጠቀሚያ ኮንዯምንየም በአዋጁ
ኣዋጅ ንዝተመዝገበ ማሕበር ሰብ ዋናታት ወይ መሰረት ሇተመዘገበ ሇባሇቤቶች ማህበር ወይም
ንግዱ ማሕበር ብመሸጣ ውዕሌ ምምሕሌሊፍን ሇንግዴ ማህበር በሽያጭ ውሌ መተሊሇፈንና
ኣገሌግልቱ ከይሇወጠ ኣብ ስራሕ ምውዒለን አገሌግልቱን ሳይሇውጥ ስራ ሊይ መዋለን
የረጋግፅ፣ ያረጋግጣሌ፣
11. ቅዴመ ክፍሉት ይኹን ተረፍ ክፍሉት 11. ቅዴሚያ ክፍያና ቀሪ ክፍያ በህጋዊ ዯረሰኝ
ብሕጋዊ ዯረሰኝ ክፍፀምን ብመሰረት ሕጊ እንዱፇፀምና በክሌለ መንግስት የፊይናንስ
ምምሕዴዲር ፊይናንስ መንግስቲ እዚ ክሌሌ አስተዲዯር ሕግ መሰረት ገቢ እንዱሰበሰብ
ክእከብን ይገብር፣ንዚውን ከከም ኣግባቡ ባዕለ ያዯርጋሌ፣ይህንንም እንዯ የአግባቡ እራሱ
ተወዒዑለ ዝሸጦ ገዛ ክፍሉት ብምቅባሌ ወይ ተዋውል ሇሸጠው ቤት ክፍያ በመቀበሌ ወይም
ዒዯግቲ ክፍሉት ዝፍፀምለ ባንኪ ወይ ካሌእ ገዥዎች ክፍያ የሚፇፅሙበት ባንክ ወይም
ጣብያ ክፍሉት ብምውካሌ የፇፅም፣ ላሊ የክፍያ ጣብያ በመወከሌ ያስፇፅማሌ፣
12. ዝኾነ ዒዲጊ ገዛ በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 16 12. ማንኛውም ቤት ገዥበዚህ አዋጅ አንቀፅ 16
ብዝተዯንገገ መሰረት ውዕሌ ዘፍረሰ ምኳኑ በተዯነገገው መሰረት ውሌ ማፍረሱን
እንተረጋግፅ፣ ሲያረጋግጥ፣
ሀ. ውዕሌ ብምቁራፅ ካብ ዝተረከበ ገዛ ክሇቅቅ ሀ. ውለን በማቋረጥ ከተረከበው ቤት እንዱሇቅ
ይገብር ወይ ውክሌና ብምሃብ ብካሌእ ኣካሌ ያዯርጋሌ፣ወይምውክሌና በመስጠት በላሊ
ክፍፀም ይገብር ፣ብመሰረት እቲ ውክሌና አካሌ እንዱፇፀም ያዯርጋሌ፣በውክሌና
እተፇፀመ ምኾኑ የረጋግፅ፣ መሰረት መፇፀሙን ያረጋግጣሌ፣
ሇ. ካብ ዝኸፇል ገንዘብ ንቲ ገዛ መሓዯሲ ዘዴሉ ሇ. ከከፇሇው ገንዘብ ሊይ ሇቤቱ እዴሳት

ወፃኢን ንዝፀንሓለ እዋን ብመሰረት ቢሮ የሚያስፇሌገው ወጭና ሇቆየበት ጊዜ ቢሮው
ዘውፅኦ መምርሒ ተመን ክራይ ብምሕሳብ ዋጋ በሚያወጣው መመርያ ሊይ በሚወሰነው
ክራይ ተቐኒሱ ዝተረፇ ጥራሕ ክምሇሰለ የኪራይ ተመን መሰረት ሇቤቱ የሚሰሊ የኪራይ
ይገብር ወይ በዚ መሰረት ምፍጻሙ የረጋግፅ፣ ዋጋ ተቀንሶ ቀሪው ብቻ እንዱመሇስሇት
ሐ. በዚ ኣዋጅ ኣንቀፅ 6 ብዝተዯንገገ ኣወሳስና ያዯርጋሌ ወይም መዯረጉን ያረጋግጣሌ፣
ቅዯም ሰዒብ መሰረት ካሌእ ዯሊይ ገዛ ውዕሌ ሐ. በዚህ ኣዋጅ ኣንቀፅ 6 በተዯነገገው የኣወሳሰን
ኣሲሩ ክትካእ ይገብር ፣ወይ ምትክኡ የረጋግፅ፣ ቅዯም ተከተሌ መሰረትላሊ ቤት ፇሊጊውሌ
13. ዯሊይ ገዛ ንመሇቀሒ ትካሌ ብምሓዝ ገዛ ፇርሞእንዱተካ ያዯርጋሌ ወይም መተካቱን
ምግዛእ ከመዝዯሌን እቲ ኤጀንሲ ነቲ መሇቀሒ ያረጋግጣሌ፣
ትካሇ ናይቲ ገዛ ግምት ከፍሌጦ ብመመሌከቲ 13.ቤት ፇሊጊ ሇኣበዲሪ ተቋም በዋስትና በማሰያዝ
እንትሓትት እቲ ትካሌ ገዛ ብመትሓጃ ሒዙ ቤት ሇመግዛት እንዯሚፇሌግና ፅሕፇት ቤቱ
ንዯሇይቲ ገዛ ገነዘብ እንተሇቂሑን ዯሊይ ገዛ ሇተቋሙ የቤቱን ግምት እንዱያሳውቅሇት
ናይቲ ገዛ ሙለእ ዋጋ ክኸፍሌ እንተኺኢለን በማመሌከቻ ሲጠየቅ ፣ተቋሙ ቤቱን በዋስትና
እቲ ኤጀንሲ ገዛ ዝሸጠለ ምዃኑ ብምርግጋፅ ይዞ ሇቤት ፇሊጊው ገንዘብ ካበዯረውና ቤት
ናይቲ ገዛ ናይ ዋንነት መረዲእታ ብናይ ፇሊጊው የቤቱን ሙለ ዋጋ መክፇሌ ከቻሇ
ውሕስና መትሓጃ ውዕሌመሰረት ክትሓዝ ነቲ ኤጀንሲው ቤት የሚሸጥሇት መሆኑን
ትካሌ ከምዘመሓሊሌፍ ወይ ክትሓሊሇፍ በማረጋገጥ የቤቱ የባሇቤትነት ማስረጃ
ከምዝገብር ገሉፁ ነቲ ትካሌን ነቲ ዒዲጊን በዋስትና መያዝ ውለ መሰረት እንዱያዝ
ብፅሑፍ የፍሌጥ። ሇተቋሙ እንዱያስተሊሌፍ ወይም እንዱተሊሇፍ
438
እንዯሚያዯርግ ገሌፆ ሇተቋሙና ሇገዢው

በፅሁፍ ያስታውቃሌ።
8. ስሌጣንን ተግባርን ናይ ከተማ ቤት ማዘጋጃ 8. የከተማው ማዘጋጃ ቤት ስሌጣንና ተግባር
ናይ ከተማ ቤት ማዘጋጃ፣ የከተማው ማዘጋጃ ቤት፣
1. ብምክንያት ፕሮግራም ሌምዒት ኣባይቲ ብናይ 1. በከተማው ኣስተዲዯር በቤት ሌማት ፕሮግራም
ከተማ ምምሕዲር ካብ መንበሪ ቦታኦም ዝሊዒለ ምክንያት ከመኖርያ ቦታቸው የሚነሱ
ነበርቲ ከተማ ማሕበራዊን ኢኮኖሚያዊን የከተማውን ነዋሪዎች ማህበራዊና ኢኮኖምያዊ
ኩነታት ዘመሊኽቱ መረዲእታታት መዝጊቡ ኣቋም የሚያመሇክቱ መረጃዎችን መዝግቦ
ይሕዝ፣ ይይዛሌ።
2. ሇውጢ ቦታን ገንዘብ ካሕሳን ወይ ሇውጢ ገዛ 2. ምትክ ቦታና የገንዘብ ካሳ ወይም ምትክ ቤት
ጥራሕ ወይ ገንዘብ ካሕሳ ጥራሕ ክኽፇል ብቻ ወይም የገንዘብ ካሳ ብቻ እንዱከፇሇው
ዝዯሌን ገዛ ክገዝእ ዘይዯሉ ዝኾነ ተሇዒሉ ቅጥዑ የሚፇሌግና ቤት መግዛት የማይፇሌግ
ብምምሊእ አዴሊይ ምፅራይ ብምግባር ዝርዝሮም ማንኛውም ተነሺ ማመሌከቻ ቅፅ በማስሞሊትና
መዝጊቡ ንኤጀንሲ የመሓሊሌፍ፣ ተገቢውን ማጣራት በማዴረግ መዝግቦ
ዝርዝራቸውን ሇኤጀንሲው ያስተሊሌፊሌ፣
3. ኣብዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 10 ንኡስ ዒንቀፅ(1) 3. በዚህ ኣዋጅ ኣንቀፅ 10 ንኡስ ኣንቀፅ/1/
ዝተዯንገገ ከምዘል ኮይኑ እንትሕተት የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ በተጠቀሰው
ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ገዛ ዝገዘአ ሰብ ትሕዝቶ ግዜ በዚህ ኣዋጅ መሰረት ቤት ሇገዛው ሰው
ቦታን ዋንነት ዘይንቀሳቐስ ንብረት ምዝገባ የቦታ ይዞታና የማይንቀሳቀስ ንብረት
ምስክር ወረቀት ይህብ፣ ባሇቤትነት ምዝገባ ምስክር ወረቀት ይሰጣሌ፣
4. ምስክር ወረቀት ትሕዝቶ ቦታን ዋንነት 4. የቤቱ የይዞታና የማይንቀሳቀስ ንብረት
ዘይንቀሳቐስ ንብረትን ንመሇቃሕቲ ትካሊት ባሇቤትነት ምስክር ወረቀት ሇአበዲሪ ተቋማት
ክመሓሊሇፍን ብውሕስና ክትሓዝን ብኤጀንሲ እንዱተሊሇፍና በዋስትና እንዱያዝ በኤጀንሲው
ወይ ከም ኩነታት ብዯሊይ ገዛ እንትሕተት ሲጠየቅ ወይም እንዯሁኔታው ኤጀንሲው በቤት
መረዲእታ ወረቀት ነቲ ትካሌ ፇሊጊው ማመሌከቻ መነሻ ሲጠይቀው ምስክር
የማሓሊሌፍ፣ዯሊዪ ገዛ ካብቲ ትካሌ ሌቓሕ ወረቀቱን ሇተቋሙ ያስተሊሌፊሌ፣ ቤት ፇሊጊ
እንተወሲደ ምስቲ ትካሌ ብዝተወዒዒሌዎ ከተቋሙ ሲበዯርም ከተቋሙ ጋር
መሰረት ትሕጃ ውሕስና መዝጊቡ ይሕዝ፣ በተፇራረሙት ዉሌ መሰረት የዋስትና
መያዥዉን መዝግቦ ይይዛሌ፣
5. ኣብ ዒንቀፅ 4 ንኡስ ዒንቀፅ2/ተ/ዝተዯንገገ 5. ከሊይ በአንቀፅ 4 ንኡስ አንቀፅ 2/በ/
ከምዘል ኮይኑ ንዒዲጊ ኣብ ዝውሃብ ምስክር የተዯነገገው እንዲሇ ሆኖ ሇገዢ በሚሰጠው
ወረቀት ምዝገባ ትሕዝቶ ቦታን ዋንነት የይዞታና የማይንቀሳቀስ ንብረት ምዝገባ
ዘይንቀሳቐስ ንብረትን “ክሳብ ሓሙሽተ ዒመት ምስክር ወረቀት ሊይ “እስከ አምስት ዒመት
ብመሸጣ ወይ ብውህብቶ ኣይመሓሊሇፍን” በሽያጭ ወይም በስጦታ ኣይተሊሇፍም” የሚሌ
ዝብሌ መብርሂ ይፀሓፇለ። መግሇጫ ይጻፍበታሌ።
ክፍሉ ሰሇስተ ክፍሌ ሦስት

መጠን ክፍሉት፣ ኩነታት ኣከፊፍሊን ምስሊሕ የክፍያ መጠንና የአከፊፇሌ ሁኔታ፣ የግንባታ ወጪ
ወፃኢ ህንፀትን ኣሸፊፍናን ስላትና ኣሸፊፇን
9. መጠን ቅዴመ ክፍሉት ፣ ኣከፊፍሊ ዝተረፇ 9. የቅዴሚያ ክፍያ መጠን፣ የቀሪ ክፍያና
ዋጋን እዋን እፎይታን የችሮታ ጊዜ
1. ዝኾነ ዒዲጊ ገዛ ካብ ባንኪ ሌቓሕ ንኸረክብን ገዛ 1. ማንኛዉም የቤት ገዢ ከባንክ ብዴር
ንምርካብን ዘኸእል 20 ሚኢታዊ ናይቲ ሇማግኘትና ቤት ሇመረከብ የሚያስችሌ
ጠቕሊሊ ዋጋ ኣቐዱሙ ይኸፍሌ። የቅዴሚያ ክፍያ የቤቱን ጠቅሊሊ ዋጋ 20
439
በመቶ ይከፍሊሌ።
2. በብ እዋኑ ዝህነፁን ብመሰረት እዚ ኣዋጅ 2. በየጊዜው ሇሚገነቡና በዚህ ኣዋጅ መሰረት
ንዯሇይቲ ገዛ ንዝመሓሊሇፈን ኣባይቲ ኣብ ንኡስ ሇቤት ፇሊጊዎች ሇሚተሊሇፈ ቤቶች በንዐስ
ዒንቀፅ (1) እዚ ዒንቀፅ ካብ ዝተወሰነ መጠን አንቀፅ(1) ከተወሰነው መጠን ሳይወርዴ
እንተይወረዯ ብመሰረት እቲ ኤጀንሲ ዝቀርብ በኤጀንሲው በሚቀርብ የውሳኔ ሃሳብ መሠረት
ውሳነ ሓሳብ ብቤት ምኽሪ ስራሕ ፇፃሚ እዚ በክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት በሚወጣ
ክሌሌ ብዝውፅእ ዯንቢ ከከም ዒይነት እቶም ዯንብ ሇየቤቱ ዒይነት የሚከፇሇው የቅዴሚያ
ኣባይቲ ዝኽፇሌ መጠን ቅዴመ ክፍሉት ክፍያ መጠን ሉጨምር ይችሊሌ።
ክውስኽ ይኽእሌ። 3. ቅዴሚያ ክፍያ ከተከፇሇ በኋሊ ቀሪው የቤቱ
3. ቅዴመ ክፍሉት ምስተፇፀመ ዝተረፇ ዋጋ ከከም ዋጋ እንዯየቤቱ ዒይነትና መጠን ገዢው ቤቱን
ዒይነትን መጠንን እቲ ገዛ ፣ ዒዲጊ ገዝኡ ከተረከበበት ቀን በኋሊ የተሰጠው የችሮታ ጊዜ
ከሚያበቃበት ቀን የሚቀጥሇዉን የሥራ ቀን
ተረኪቡ እፎይታ ግዜ ካብ ዝተወዯአለ ዕሇት
መነሻ በማዴረግ በሚከተሇው የጊዜ ወሰን
ቀፂለ ዘል መዒሌቲ ስራሕ መሌዒሉ ብምግባር መሠረት ይከፇሊሌ፣
ብዝስዕብ ወሰን ግዜ ይኽፇሌ፣ ሀ. ሇሁሇገብ ቤት እና ሇባሇ ኣንዴ መኝታ ቤት
ሀ. ንኹሇመዲይ ገዛን ንበዒሌ ሓዯ መዯቀስን ክሳብ እስከ 20 ዒመት፣
20 ዒመት፣ ሇ ሇባሇ ሁሇትና ባሇሦስት መኝታ ቤት 15 ዒመት
ሇ. ንባዒሌ ክሌተን ሰሇስተን መዯቀሲ 15 ዒመት፣ 4. የቤቱን ዋጋ በተከፇሇ ተከታታይ ክፍያ በረጅም
4. ዋጋ ገዛ ብዝተኸፊፇሇ ተኸታታሉ ናይ ነዊሕ እዋን ጊዜ ሇመክፇሌ የተዋዋሇ ቤት ገዢ ቤቱን
ክፍሉት ንክገዝእ ዝተወዒዒሇ እቲ ገዛ ካብ ዝተረከበለ
ከተረከበበት ቀን ጀምሮ የሚታሰብ የክፍያ
እዋን ጀሚሩ ዝሕሰብ ክፍሉት መጀመሪያ እፎይታ
ሓዯ ዒመት ይውሃቦ፣ መጀመሪያ የችሮታ ጊዜ አንዴ ዒመት ይሰጠዋሌ፣
10. ብዛዕባ ኣፇፃፅማ ክፍሉት 10. ስሇ ክፍያ ኣፇፃፀም

ሀ. ጠቕሊሊ ዋጋ እቲ ገዛ ብሓዯ እዋን ብምኽፊሌ ገዛ ሀ. የቤቱን ጠቅሊሊ ዋጋ በአንዴ ጊዜ በመክፇሌ
ንምዕዲግ ዝተወዒዒሇ ዒዲጊ ክፍሉት ምስፇፀመን ቤት ሇመግዛት የተዋዋሇ ገዢ ክፍያዉን
ህንፀት ምስተወዯአን ኣብ ውዕሌ ዝተነፀረ ገዛ እንዯፇፀመ እና ግንባታው እንዯተጠናቀቀ
ካብ ዝተወዒዒል ወይ ዝወከል ኣካሌ ይርከብ፣ በውለ የተመሇከተውን ቤት ከተዋዋሇው ወይም
ሇ. ዒዲጊ ማሕበር ኣብ ዝኾነለ እዋን እቲ ማሕበር ከተወከሇው ኣካሌ ይረከባሌ፣
100% ክፍሉት ፇፂሙ ንኣባሊቱ ከከፊፍሌ ሇ. ገዢው ማህበር በሚሆንበት ጊዜም ማህበሩ
ውዕሉ ዝኣቱ እንተኾይኑ እቲ ማሕበር ነዚ 100% ክፍያ ፇፅሞ ሇኣባሊቱ እንዱያከፊፍሌ
ግሌጋልቱ ብመሰረት እቲ ኤጀንሲ ዝቐርብ ዉሌ የሚገባ ከሆነ ማህበሩ ሇዚህ ግሌጋልቱ
ዉሳነ ሓሳብ ብቢሮ ዝወሰን ግሌጋልት ክፍሉት በኤጀንሲው በሚቀርብ የዉሳኔ ሃሳብ መሠረት
ካብ ዝዒዯጉ ኣባሊት ክርከብ ይኽእሌ። በቢሮው የሚወሰን የአገሌግልት ክፍያ ቤት
3. ብዝተኸፊፇሇ ተኸታታሉ ክፍሉት ገዛ ዝዒዯገ ከሚገዙ ኣባሊቱ ሊይ ሉያገኝ ይችሊሌ።
ሰብ 3. በተከፊፇሇ ተከታታይ ክፍያ ቤት የገዛ ሰው
ሀ. ኣብ’ዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ9 ብዝተጠቐሰ መሰረትን ሀ. በዚህ ኣዋጅ አንቀፅ 9 እንዯተመሇከተው
በቲ ኤጀንሲ ወይ ብኤጀንሲ ዝተወከሇ ኣካሌ ሇኤጀንሲው ወይም ኤጀንሲው ሇወከሇው አካሌ
ቅዴመ ክፍሉት ምኽፊለ እንትረጋገፅን ህንፀት ቅዴሚያ ክፍያ መክፇለ ሲረጋገጥና ግንባታው
ምስተወዯአን ዝዒዯጎ ገዛ ክርከብ ይግበር። እንዲሇቀ የገዛውን ቤት እንዱረከብ ያዯርግሌ።
ሇ. ብመሰረት ውዕሉ ወርሓዊ ክፍሉት ናብቲ ሇ.ወርሃዊ ክፍያውን በውለ መሠረት ወዯ
ኤጀንሲ ወይ ኤጀንሲ ናብ ዝወከል ኣካሌ ኤጀንሲው ወይም ኤጀንሲው ወዯሚወክሇው
እናቐረበ ይፍፀም። ኣካሌ በመቅረብ ይፇፅማሌ፣
ሐ. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3(ሀ) ዝተጠቐሰ ሐ. በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 3(ሀ)
እንተሃሇወ እውን ዒዲጊ ዝዕዯጎ ገዛ ህንፀት የተመሇከተው ቢኖርም ገዢው የሚገዛው ቤት
ቅዴሚ ምጅማሩ ወይ ህንፀት ቅዴሚ መውዲኡ ግንባታ ከመጀመሩ ወይም ግንባታው
440
ውዕሌ ብምእሳር ጠቕሊሊ ዋጋ ወይ ቅዴመ ከመጠናቀቁ በፉት ውሌ ተዋውል ጠቅሊሊ ዋጋ

ክፍሉት ክኸፍሌ ይኽእሌ። ወይም ቅዴሚያ ክፍያ ሉከፇሌ ይችሊሌ።
መ. ንዝዕዴጎዎ ገዛ ጠቕሊሊ ዋግኡ ወይ ኣብ ዒንቀፅ መ. ሇሚገዛው ቤት ጠቅሊሊ ዋጋ ወይም በአንቀፅ
14 ንኡስ ዒንቀፅ 1 ካብ ዝተወሰነ ዝሓሸ ቅዴመ 14 ንኡስ አንቀፅ 1 ከተወሰነው የተሻሇ
ክፍሉት ዝፍፅም ዒዲጊ ከም ኣዴሊይነቱ ምዕዲግ ቅዴሚያ ክፍያ የሚፇፅም ገዢ እንዯ
ቀዲምነት ክውሃቦ ይኽእሌ። አስፇሊጊነቱ የግዢ ቅዴሚያ ሉሰጠው
4.ዒዲጊ ዝተመሓሊሇፇለ መንበሪ ወይ ንግዱ ገዛ ይችሊሌ።
ዝርከቡ ህንፃን መጥቀሚ ሓበራዊ ህንፃን 4.ገዢው የተሊሇፇሇት መኖሪያ ቤት ወይም ንግዴ
ብማሕበር ሰብ ዋናታት ኣባይቲ ኣብ ዝዕዯገለ ቤት የሚገኝበት ሕንፃና የጋራ መጠቀሚያ
እዋን ዋጋ ዕዴጊት ኩልም ህንፃታትን ውሕስና ሕንፃ በቤት ባሇቤቶች ማህበር በሚገዛበት ጊዜ
መዴሕንን ብመጠን ብፅሒት ገዝኡ ክኸፍሌ የሁለንም ሕንፃዎች ግዢ ዋጋና የመዴህን
ይኽእሌ። ከምኡ’ዉን መጥቀሚ ሓበራዊ ህንፃ ዋስትና በቤቱ ዴርሻ መጠን ሉከፍሌ ይችሊሌ።
ኣባይቲ ማሕበር ሰብ ዋናታት ካብቲ ኤጀንሲ እንዱሁም የጋራ መጠቀሚያ ሕንፃውን የቤተ
እንተዒዱጉ፣ ንግዱ ማሕበር ኣብ ዝካረየለ እዋን ባሇቤቶች ማህበር ከኤጀንሲው ከገዛ የንግዴ
ብዝዒዯጎ መጠን ብፅሒት ዋጋ ወርሓዊ ክራይ ማህበር በሚከራይበት ጊዜ በገዛው ቤት ዴርሻ
ንበዒሌ ንብረት ይኸፍሌ። መጠን ወርሃዊ የኪራይ ዋጋ ሇባሇንብረቱ
ይከፇሊሌ፣
5. ዒዲጊ ካብ ባንኪ ሌቓሕ ወሲደ ዝኽፇሌ 5. ገዢው ከባንክ ወስድ የሚከፍሌ ሲሆን
እንተኾይኑ ኣብ ዝዕዴገለ እዋን ምዝገባ ምስክር በሚገዛበት ጊዜ የቦታ ይዞታና የማይንቀሳቀስ
ወረቐት ትሕዝቶ ቦታን ዋንነት ዘይንቀሳቐስ ንብረት ምዝገባ ምስክር ወረቀት በባንክ
ንብረትን ብውሕስና ባንኪ ንክትሓዝ ፍቓዯኛ ዋስትና እንዱያዝ ፍቃዯኛ እንዯሆነ በመግሇፅ
ምዃኑ ብምግሊፅ ግምት እቲ ገዛ ተገሉፁ ንባንኪ የቤቱ ግምት ተገሌፆ ሇባንክ እንዱተሊሇፍሇት
ክመሓሊሇፇለ ነቲ ኤጀንሲ ከመሌክት ይኽእሌ። ሇኤጀንሲው ማመሌከት ይችሊሌ።
6. ዒዲጊ ብዝኾነ ምኽንያት ዕዴኡ ምኽፊሌ 6. ገዢው በማንኛዉም ምክንያት ዕዲዉን
እንተቋርፅ ብባንኪ ብምትሓጃ ብዛዕባ ዝተተሓዘ መክፇሌ ቢያቋርጥ በባንክ በመያዣስሇተያዘ
ንብረት ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 97/1997 ንብረት በወጣው አዋጅ ቁጥር 97/1990
/ከምዝተመሓየሸ/ እቲ ባንኪ እንተፍሌጥ እቲ እንዯተሻሻሇ ባንኩ በሚያሳዉቀው መሠረት
ኤጀንሲ ካሉእ ዒዲጊ ክትካእን መሰሌ እቲ ባንኪ ኤጀንሲው ላሊ ገዢ እንዱተካና የባንኩ መብት
ክሕሇዉን ይገብር። እንዱጠብቅ ያዯርጋሌ።
11. መጠንን ወሇዴን ኣከፊፍሊን 11. የወሇዴ መጠንና ኣከፊፇሌ
1. ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ብዝተኸፊፇሇ ተኸታታሉ 1. የመኖሪያ ቤት በዚህ ኣዋጅ መሰረት
ክፍሉት መንበሪ ገዛ ዝገዝአ ሰብ ኣብ’ቲ ዝተረፇ በተከፊፇሇ ተከታታይ ክፍያ የገዛ ሰው በቀሪው
ክፍሉት ዝሕሰብ ብመሰረት ናይ እዋኑ ዋጋ ክፍያ ሊይ የሚታሰብ በወቅቱ ባሇው የገበያ
ዕዲጋ ወሇዴ ይኸፍሌ። ዋጋ መሠረት ወሇዴ ይከፍሊሌ።
2. ኣብ’ዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዝተዯንገገ 2. በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ /1/የተገነገገው
እንተሃሇወ’ዉን ብዝተኸፊፇሇ ተኸታታሉ ቢኖርም፣በተከፊፇሇ ተከታታይ ክፍያ
ክፍሉት መንበሪ ገዛ ዝዕዴግ ሰብ ዝኸፍል መኖርያ ቤት የሚገዛ ሰው የሚከፇሇው የወሇዴ
መጠን ወሇዴ እቲ ባንኪ ብዕዲጋ ዋጋ ብዘውፅኦ መጠን ባንኩ በገበያ ዋጋ በሚያወጣው የወሇዴ
ወሇዴ መጠን ይትክእ። መጠን ይተካሌ፡፡
12. አሸፊፍናን ምስሊሕን ወፃኢ 12.የወጪ ስላትና አሸፊፇን
1. ዋጋ ዝሽየጥ ገዛ ዝዉሰን ናይቲ ኤጀንሲ ወፃኢ 1. ቤት የሚሸጥበት ዋጋ የሚወሰነው የኤጀንሲው
ህንፀትን ናይቲ ገዛን ከባቢ ገዛን ውሽጢ የግንባታ ወጪው የቤቱና የቤቱ አካባቢ
ንውሽጢ መሰረት ሌምዒት ወፃኢታት የውስጥ ሇውስጥ መሰረተ ሌማት ወጪዎችን፣
ከምኡ’ዉን ሓባር መጥቀምታትን ኣብ ግምት እንዱሁምየጋራ መገሌገያዎችን ግምት ውስጥ
441
ብምእታው ይኸዉን። በማስገባት ይሆናሌ።

2. ዋና መስመር መሰረተ ሌምዒት ምስቲ ገዛን 2.የመሰረተ ሌማት ዋና መስመሮችን ከቤቱና
ውሽጢ ንውሽጢ መስመራት እቲ ከባብን ከኣካባቢው የውስጥ ሇውስጥ መስመሮች ጋር
ንምርካብ ዘዴሉ ወፃኢ መሰረት ሌምዒት ሇማገናኘት የሚያስፇሌጉ የመሰረተ ሌማት
ብክሌሌ መንግስትን ምምሕዲር ከተማን ወጪዎች በክሌሌ መንግስትና በከተማው
ይሽፇን። ኣስተዲዯር ይሸፇናሌ።
3. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ዝተዯንገገ 3. በዚህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ /1/የተዯነገገው
እንተሃሇወ’ዉን ከም ኣዴሊይነቱ ትሑት እቶት ቢኖርም እንዯኣስፇሊጊነቱ ዝቅተኛ ገቢ
ንዘሇዎም ዒዯግቲ ዝሓሸ እቶት ብዘሇዎም ዒዯግቲ
ንምዴጓም ብዘኽእሌ መሌክዐ ወፃኢ ህንፀት ዒይነት ያሊቸውን ገዥዎች የተሻሇ ገቢ ባሊቸው
እቲ ገዛ እናተሓሰበ ብኤጀንሲ ተፀኒዐ እንትቐርብ ገዥዎች ሇመዯጎም በሚያስችሌ መሌኩ የቤቱ
ብቢሮ ፀዱቑ ብብርኪ ከተማ ሓዯ መሌክዕ ሒዙ ኣብ አይነት የግንባታ ወጪ እየተሰሊ በቢሮ ፀዴቆ
ስራሐ ይውዕሌ። በከተማ ዯረጃ ወጥ በሆነ መንገዴ ስራ ሊይ
ይውሊሌ፣
4. ንኣባይቲ ንግዱዝወፀ ህንፀት ወፃኢ ንመንበሪ
4. ሇንግዴ ቤቶች ግንባታ የወጣ ወጪ የመኖርያ
ኣባይቲ ክዴጉም ብዘኽእሌ መሌክዐ ከከም
ቤቶችን ሇመዯጎም በሚያስችሌ መሌኩ
ከባቢኡ መሌዏሉ ዋጋ ተቐሚጥለ ኣባይቲ ንግዱ
እንዯየኣካባቢው የመነሻ ዋጋ ተቀምጦሇት
ብግሌፂ ጨረታ ክሽየጡ ወይ ክካረዩ ብምግባር
የንግዴ ቤቶቹ በግሌፅ ጨረታ እንዱሸጡ
ይሽፇን።
ወይም እንዱከራዩ በማዴረግ ይሸፇናሌ።
5. ፍለይ ምዝባዕ ዋጋ እንትገጥም ወይ ኣዴሊይ
5. ሌዩ የሆነ የዋጋ መዋዠቅ ሲያጋጥም ወይም
ምዃኑ እንትእመነለ ዝተሸጡ ኣባይቲ
ኣስፇሊጊ መሆኑ ሲታመን የተሸጡ ቤቶችን
እንተይሓወሰ ኤጀንሲ ብዘቅረበለ መፅናዕቲ እቲ
ሳይጨምር ኤጀንሲው በሚቀርብሇት ጥናት
ቢሮ መስተኻኸሉ ዋጋ ክገብር ይኽእሌ።
ቢሮው የዋጋ ማስተካከያ ሉያዯርግ ይችሊሌ።
6. በቲ ኣዋጅ፣ ዯንብን መምርሕን ዋንነት ሓባር
6. በጋራ ህንፃ ባሇቤትነት አዋጅ፣ዯንብና
ህንፃ ዝተዯንገጉ ሓበራዊ ወፃኢታት ኩልም
መመሪያ የተዯነገጉት የጋራ ወጪዎች በሙለ
ብገዛእቲ ይሽፇኑ።
በገዥዎች ይሸፇናለ።
ክፍሉ ኣርባዕተ
ክፍሌ ኣራት
መሰሌን ግቡእን ዒዲጊ
የገዢ መብትና ግዳታ
13. ግቡእ ኣብ ገዛ መንግስቲ ዝነብር ዒዲጊ
13.በመንግስት ቤት የሚኖር ገዢ ግዳታ
1. ዒዲጊ ኣብ ገዛ መንግስቲ ዝነብር እንተኾይኑ
1. ገዢው በመንግስት ቤት የሚኖር ከሆነ በላልች
ኣብ ካሌኦት ሕግታት ዝተዯንገገ ከምዘል ኮይኑ
ሕጎች የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ
ዝነብረለ ገዛ መንግስቲ ብዒንቀፅ 4 ንኡስ
የሚኖርበትን የመንግስት ቤት በአንቀፅ 4
ኣንቀፅ (2)ፉዯሌ(ቸ) ብዝተጠቐሰ መሰረት
ንኡስ አንቀፅ (2) በፉዯሌ (ተ) በተጠቀሰው
እንትረክብ በዚ ኣዋጅ መሰረት ዝዒዯጎ ገዛ
መሰረት ሲያስረክብ በዚህ አዋጅ መሰረት
ዴሕሪ ሓዯ ወርሒ ክርከብ ይኽእሌ።
የገዛዉን ቤት ከአንዴ ወይ በኋሊ ሉረከብ
ይችሊሌ።
2. ዒዲጊ ብዛዕባ ዝነብረለ ዝነበረ ገዛ መንግስቲ
2. ገዢው ስሇሚኖርበት የመንግስት ቤት
ኣዴሊይ መረዲእታ ንዚ ዕሊማ ብዝተዲሇወ ቅጥዑ
ተፇሊጊዉን መረጃ ሇዚሁ ዒሊማ በሚዘጋጀው
እቲ ገዛ ኣብ ዝርከበለ ጣብያ ብኣካሌ ወይ
ቅጽ ቤቱ በሚገኝበት ቀበላ ፅሕፇት ቤት
ብሕጋዊ ወኪለ ቀሪቡ ብምምሊእን መረጋገፂ
በአካሌ ወይም በህጋዊ ወኪለ ቀርቦ በመሙሊት
እቲ ጣብያኣማሉኡ ንኤጀንሲ ወይገዛ ንዝሸጠለ
እና የቀበላውን ማረጋገጫ በማሟሊት እነዚህም
ዝተወከሇ ኣካሌ፣ነቲ ገዛ ንዘማሓዲዴር
ቅጂዎች ሇኤጀንሲው ወይም ቤት ሇሸጠሇት
መንግስታዊ ኣካሌን ዒዲጊ ኣባሌ ማሕበር
በኤጀንሲው ሇተወከሇ ላሊ ኣካሌ ፣ ቤቱን
እንተኾይኑ ነቲ ማሕበር ንሕዴሕድምቅዲሕ
ሇሚያስተዲዴረው የመንግስት ኣካሌ እና
442
ክበፅሖም ክገብር ኣሇዎ። የማሕበር ኣባሌ ከሆነ ዯግሞ ሇማህበሩ

ሇእያንዲንዲቸው አንዴ ቅጂ እንዱዯርሳቸው
ማዴረግ አሇበት።
14. መሰሌን ግቡእን ክፍሉት ዝፇፀመ ዒዲጊ 14.ክፍያ ያጠናቀቀ ገዢ መብትና ግዳታ
1. ብዝተኸፊፇሇ ተኸታታሉ ክፍሉት ዒዱጉ ዋጋ 1. በተከፊፇሇ ተከታታይ ክፍያ ገዝቶ የቤቱን
እቲ ገዛ ከፉለ ዝወዯኣ ዒዲጊ ምዝገባ ወረቐት ዋጋ ያጠናቀቀ ገዢ የቦታ ይዞታና የቤቱን
ትሕዝቶ ቦታን ዋንነት ገዛን ካብቲ ኤጀንሲ ወይ የባሇቤትነት ምዝገባ ወረቀት ከኤጀንሲው
ብቲ ኤጀንሲ ውክሌና ካብ ዝተውሃቦ ክፍሉት ወይም ኤጀንሲው ውክሌና ከሚሰጠው የክፍያ
ጣብያ ወይ ነቲ መረዲእታ ብመትሓጃ ካብ ጣብያ ወይም ማስረጃውን በመያዣነት ከያዘው
ዝሓዘ ኣካሌ ክወስዴ ዝኽእሇለ ኩነታት ኣካሌ መውሰዴ የሚችሌበት ሁኔታ
2. ኣብ ሊዕሉ ኣብ ኣንቀፅ 4 ንኡስ አንቀፅ 2(ተ) 2. ከሊይ በአንቀፅ 4 ንዐስ አንቀፅ 2(በ)
ዝተዯንገገ ከምዘል ኮይኑ ዒዲጊ ዋጋ ዝዒዯጎ ገዛ የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ ገዢው የቤቱን
ጠቕሉለ እንተኸፇሇ’ዉን ንሳሌሳይ ወገን ጠቅሊሊ ዋጋ ቢከፍሌም ቤቱን ሇሦስተኛ ወገን
ብመሸጣ ወይ ብውህብቶ ክመሓሊሇፍ ዝኽእሌ በሽያጭ ወይም በስጦታ ማስተሊሇፍ የሚችሇው
ነቲ ገዛ ካብ ዝገዝአለ ሓሙሽተ ዒመት ቤቱን ከገዛ አምስት ዒመት ሲሞሊው ብቻ
እንትመሌኦ ጥራሕ እዩ። ሓሙሽተ ዒመት ይሆናሌ። አምስት ዒመት መሙሊቱን እና
ምምሌኡን ክፍሉት ዘጠቓሇሇ ምዃኑን ብቲ ክፍያ ስሇማጠናቀቁ በኤጀንሲው የተሰጠዉን
ኤጀንሲ ዝውሃብ መረዲእታ ንዝምሌከቶ ኩለ ማስረጃ ሇሚመሇከተው ሁለ በማቅረብ
ኣቕሪቡ ከረጋግፅ ይኽእሌ። ማረጋገጥ ይችሊሌ።
15. መሰሌ ወረስቲ 15. የወራሾች መብት
ወረስቲ ብመሰረት ሕጊ ተኪኦም ሰብ ዋናታት ወራሾች በህግ መሠረት ተተክተው የመብቱና
ይኾኑ። የግዳታው ባሇቤቶች ይሆናለ።
16. ምቁራፅ ውዕሉ 16. ውሌ ስሇማቋረጥ
1. ዒዲጊ፣ 1. ገዢው፣
ሀ. ወርሓዊ ክፍሉት ንተከታታሉ ሰሇስተ ኣዋርሕ ሀ. ወርሃዊ ክፍያ ሇሶስት ተከታታይ ወራት
እንተቋርፅን ብመሰረት ዝውሃቦ ናይ 15 ሲያቋርጥና በሚሰጠው የ15 ቀናት ቅዴሚያ
መዒሌቲ ቅዴመ መጠንቀቕታ እንተዘይከፉለ፣ ማስጠንቀቂያ መሰረት ካሌከፇሇ፣
ሇ. ዝዒዯጎ መንበሪ ገዛ 5 ዒመት እንተዘይመሌኦ ሇ. የገዛዉን መኖሪያ ቤት አምስት ዒመት
ብመሸጣ ወይ ብውህብቶ ንኻሉእ ሳይሞሊው በሽያጭ ወይም በስጦታ
እንተመሓሊሌፈ፣ ካስተሊሇፇ፣
ሐ. ውሌቀ መንበሪ ገዛ ወይ መስርሒ መንበሪ ቦታ ሐ. የግሌ መኖሪያ ቤት ወይም የመኖሪያ ቤት
እንዲሃሇዎ የብሇይን ዝበሇ ወይ ቅዴም ክብሌ መስሪያ ቦታ እያሇው የሇኝም ያሇ ወይም
ብመሰረት እዚ አዋጅ ካብ ኤጀንሲ ወይ ጣብያ ዯግሞ ቀዯም ሲሌ በዚህ ኣዋጅ መሠረት
ምምሕዲር ብሽሙ ወይ ኣብ ሓዲር ምስ ዘሊ ከኤጀንሲው ወይም ከቀበላ ኣስተዲዯር በእራሱ
ባዒሌቲ ሓዲሩ ዝተገዝአ ገዛ የብሇይን ወይ ስም ሆነ በጋብቻ ውስጥ እያለ በትዲር ጓዯኛው
ኣይገዛእኹን ኢለ ዝመሌኦ ቅጥዑ መመሌከቲ ስም አሌገዛሁም ብል የቤት ፇሊጊዎች
ዯሇይቲ ገዛ ሓሶት ኮይኑ እንትርከብ፣ ወይ ማመሌከቻ ቅጽ የሞሊው ሐሰት ሆኖ ሲገኝ፣
ወይም
መ. ኣብቲ ከተማ ወይ ከባቢ ከተማ እንተወሓዯ 6 መ. በከተማው ወይም በከተማው አከባቢ ቢያንስ
ወርሒ ተቐሚጠ ኢለ ኣብ ቅጥዑ መመሌከቲ ሇስዴስት ወር ኖሬያሇሁ ብል በማመሌከቻ ቅፅ
ሓሰተኛ መረዲእታ ሂቡ እንትርከብ ውዕሉ ከም የሞሊው ቃሌ ሐሰተኛ ሆኖ ሲገኝ ውለን
ዘፍረሰ ይቑፀር። እንዲፇረሰ ይቆጠራሌ።
2. ብመሰረት እዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2. በዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ1/ሀ/ በተጠቀሰው
443
1(ሀ)ን(ሇ)ንዝተጠቐሰ ውዕሉ ዘፍረሰ ዒዲጊ ገዛ መሠረት ውሌ ያፇረሰ የመኖሪያ ቤት ገዢ

እቲ ኤጀንሲ ወይ ኤጀንሲ ዝውክል ኣካሌ ገዛ ኤጀንሲው ወይም ኤጀንሲው የወከሇው ኣካሌ
ዝሇቀለ ዕሇት ብፅሑፍ እንትገሌፀለ፣ ቤቱን የሚሇቅበትን ጊዜ በፅሑፍ
በሚያስታውቀው መሠረት፣
ሀ. ዝዒዯጎ ገዛ ነቲ ኤጀንሲ ወይ ኤጀንሲ ንዝወከል ሀ. የገዛዉን ቤት ሇኤጀንሲው ወይም ኤጀንሲው
ኣካሌ የረክብ፣ እንተዘየረኪቡ ብሕጊ ተገዱደ ሇወከሇው ኣካሌ ያስረክባሌ፣ ካሊስረከበ በሕግ
ከረክብ ይግበር፣ ተገዴድ ቤቱን እንዱያስረክብ ይዯረጋሌ፣
ሇ. ከከፇሇው ገንዘብ ሊይ ሇቤቱ እዴሳት
ሇ. ካብ ዝኸፇል ገንዘብ ንመሐዯሲ እቲ ገዛ ዘዴሉ
የሚያስፇሌገው ወጪና ሇቆየበት ጊዜ ቢሮው
ወፃኢን ንዝፀንሐለ ጊዜ እቲ ቢሮ ብመሰረት በሚያወጣው መመሪያ በሚወስነው የኪራይ ተመን
ዘውፀኦ መምርሒ ዝወሰን ተመን ክራይ በቢ መሰረት በየወሩ የሚሰሊ የኪራይ ዋጋ ተቀንሶ ቀሪው
ወርሑ ዝሕሰብ ተቐኒሱ ዝተረፇ ብዘይወሇዴ ያሇወሇዴ ይመሇስሇታሌ፣
ይምሇሰለ።
3. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1(ሐ)ን (መ)ን 3. በዚህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ 1(ሐ) እና (መ)
ዝተጠቐሰ ኩነታት ዝፇፀመ ዒዲጊ ገዛ በዚ የተመሇከተውን ማናቸውንም ሁኔታ የፇፀመ
ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ (2) ካብ ዝተጠቐሰ ቤት ገዢ በዚህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ (2)
ብተወሳኺ ብመሰረት ሕጊ ገበን ተሓታቲ ከተመሇከተው በተጨማሪ በወንጀሌ ሕግ
ይኸዉን። መሠረት ተጠያቂ ይሆናሌ።
17. ክፍሉት ሉዝን ኪራይን 17.የሉዝ ክፍያና ኪራይ
1. ብፕሮግራም ሌምዒት ኣባይቲ ኣቢልም ዝተሃነፁ 1. በቤት ሌማት ፕሮግራም አማካኝነት የተገነቡ
ወይ ዝህነፁ ኣባይቲ ዒዯግቲ ብሓባር ትሕዝቶ ወይም የሚገነቡ ቤቶች ገዢዎች በጋራ
ዝጥቀምለ መሬት ብመሰረት ሕጊ ሉዝ ይዞታነት የሚጠቀሙበት መሬት በሉዝ ህግ
ይመሓዯር። መሠረት ይተዲዯራሌ።
2. ዒዯግቲ ብመሰረት ሕጊ ዒመታዊ ክፍሉት ሉዝ 2. ገዢዎች በህግ መሠረት ዒመታዊ የመኖሪያ
መሬት መንበሪ ኣባይትን ታክስ ህንፃን ቤት የመሬት ሉዝ ክፍያ እና የህንፃ ታክስ
ይኸፍለ። ይከፍሊለ።
18. መሰሌ ምቕራብ ጥርዒንን ኣወሳስንኡን 18.አቤቱታ የማቅረብ መብትና አወሳሰን
1. በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 5 ብመሰረት ዝተገበረ 1. በዚህ አዋጅ አንቀፅ 5 መሠረት የተዯረገው
ምፅራይ ኣብ ዯሊይ ገዛ ከይምዝገብ ተኸሌኪሇ የቅዴሚያ መብት አሌተጠበቀሌኝም የሚሌ
ወይ ኣብ ዒንቀፅ 6 ዝተቐመጠ መሰሌ ምግዛእ ወይም ውሌ ያሇኣግባብ ፇረሰብኝ የሚሌ
ቀዲምነት ኣይተሓሇወሇይን ወይ ውዕሉ ብዘይ አቤቱታ አቅራቢ ሇመግዛት ያመሇከተው
ኣግባብ ፇሪሱኒ ዝብሌ ጥርዒን መቕረቢ ወይም የገዛው ቤት በሚገኝበት ከተማ
ንኽዕዯግ ዘመሌከተለ ወይ ዝዒዯጎ ገዛ ኣብ ሇሚሠየም ቅሬታ አጣሪ ኮሚቴ ኣቤቱታ
ዝርከበለ ከተማ ንዝስየም ኮሚቴ መፃረይ ማቅረብና የመጨረሻ ውሳኔ ማግኘት ይችሊሌ።
ጥርዒን ከቕርብን ናይ መወዲእታ ውሳነ
ክረክብን ይኽእሌ።
2. ኮሚቴ መፃረይ ጥርዒን ዯሇይቲ ገዛ ብከንቲባ 2. የቤት ፇሊጊዎች ቅሬታ አጣሪ ኮሚቴ
እቲ ከተማ ዝውከሌ ኮይኑ ሰሇስተ ኣባሊት በከተማው አስተዲዯር ከንቲባ የሚሰየም ሆኖ
ይህሌውዎ። ሦስት ኣባሊት ይኖሩታሌ።
3. እቲ ኮሚቴ ጥርዒን ካብ ዝቐረበለ ካብ ሓዯ 3. ቅሬታ አጣሪ ኮሚቴው ኣቤቱታ በቀረበሇት
ወርሒ ኣብ ዘይበሌፅ እዋን ውሽጢ ውሳነ ከአንዴ ወር ባሌበሇጠ ጊዜ ውስጥ ውሳኔ
ይህብ። ይሰጣሌ።
4. እቲ ኮሚቴ ዝኾነ ይኹን ጥርዒን ንምፅራይ 4. ኮሚቴው የቀረበሇትን አቤቱታ ሇማጣራት
ዝቐረበለ መረዲእታ ሰነዴ ወይ ምስክር ማናቸውም ሰነዴ ወይም ምስክር በትዕዛዝ
ብትእዛዝ ክቕርብን ክምርምርን ይኽእሌ። ማስቀረብና መመርመር ይችሊሌ።
444
5. እቲ ኮሚቴ ውሳንኡ ብመሰረት ውሳነ መፍሇጢ 5. ኮሚቴው ውሳኔዉን ሇአቤቱታ አቅራቢው

ቅጥዑ ንጥርዒን መቕረቢ የፍሌጥ። በውሳኔ ማሳወቂያ ቅፅ መሰረት ያሳውቃሌ።
6. ኣብ’ዚ ዒንቀፅ ዝተዯንገገ ሕሌው ኮይኑ ስነ- 6. በዚህ አንቀጽ የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ
ስርዒት ኣኼባ እቲ ኮሚቴን ዝርዝር ኣሰራርሓን የኮሚቴው የስብሰባ ሥነ-ስርዒትና ዝርዝር
ቢሮ ብዘዉፅኦ መምርሒ ይውሰን። አሠራር ቢሮው በሚያወጣው መመሪያ
ይወሠናሌ።
ክፍሉ ሓሙሽተ ክፍሌ አምስት

ዝተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩሌዩ ዴንጋጌዎች
19. ግቡእ ምትሕብባር 19. የመተባበር ግዳታ
ዝኾነ ሰብ ንኣፇፃፅማ’ዚ ኣዋጅ ክተሓባበር ግቡእ ማናኛውም ሰው ሇዚህ አዋጅ አፇፃፀም የመተባበር
ኣሇዎ። ግዳታ አሇበት።
20. ቅፅዒት 20. ቅጣት
ኣብዚ ኣዋጅ ዝተዯንገጉ ዝጠሓሰ ዝኾነ ሰብ የዚህን አዋጅ ዴንጋጌዎች የጣሰ ማናኛዉም ሰው
ብመሰረት ሕጊ ገበን ሃገርና ይቕፃዕ። በሀገሪቱ የወንጀሌ ሕግ መሠረት ይቀጣሌ።
21. ተፇፃምነት ዘይብልም ሕጊታት 21. ተፇፃሚነት ስሇማይኖራቸው ሕጎች
ነዚ ኣዋጅ ዝጓነፅ ዝኾነ ይኹን ሕጊ ወይ ሌሙዴ ይህን አዋጅ የሚቃረን ማንኛዉም ሕግ ወይም
አሰራርሓ በዚ ኣዋጅ ንዝተሸፇኑ ጉዲያት የተሇምድ አሠራር በዚህ አዋጅ በተሸፇኑ ጉዲዮች
ተፇፃምነት የብለን። ሊየ ተፇጻሚነት አይኖረዉም።
22. ስሌጣን ምውፃእ ዯንቢ 22. ዯንብ የማውጣት ሥሌጣን
ቤት ምኽሪ ስራሕ ፇፃሚ ክሌሌ ንዚ ኣዋጅ ዘፍፅም የክሌለ ስራ ኣስፇፃሚ ምክር ቤት ይህን አዋጅ
ዯንቢ የውፅእ። ሇማስፇፀም ዯንብ ያወጣሌ።
23. ኣገሊሌፃ ፆታ 23. የፆታ አገሊሇፅ
ኣብዚ ኣዋጅ ብወዱ ተባዕታይ ዝተገሌፁ በዚህ ኣዋጅ በወንዴ ፆታ የተገሇፁት ዴንጋጌዎች
ዴንጋገታት ኩልም ንጓሌ ኣንስተይቲ’ውን ዝገሌፁ ሁለ ሇአንስታይ ጾታም የሚገሌፁ ናቸው።
እዮም።
24. እዚ ኣዋጅ ዝፀንዏለ እዋን 24. አዋጅ የሚፀናበት ጊዜ
እዚ ኣዋጅ ካብ ሇካቲት 10/1999 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከየካቲት 10/1999 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ዝፀንዏ ይኸዉን። ይሆናሌ።
ፕሬዝዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
445

መበሌ 15 ዓመት ቑ.5 ብሓሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 15ኛ ዓመት ቁ.5
መቐሇ ሇካቲት 10/1999

መንግስቲ ትግራይ ዝወፀ
ዓ/ም ዓ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 120/1999ዓ/ም ኣዋጅ ቁጥር 120/1999 ዓ/ም

ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሇተቀናጀ
ንዝተዋዯዯ ኘሮግራም ሌምዓት ኣባይቲ ዝውዕሌ የቤቶች ሌማት ኘሮግራም የሚውሌ የገንዘብ ብዴር
ሌቓሕ ገንዘብ ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
እዚ ክሌሌ ቦንዴ ብምሻጥ ንህንፀት ኣባይቲ ክሌለ ቦንዴ በመሸጥ ሇቤቶች ግንባታ የሚውሌ
ዝውዕ ፍሌፍሌ ፋይናንስ ምርካብን ከምኡውን የፋይናንስ ምንጭ ማግኘት እና የቤቶች
ተጠቀምቲ ምስ ንግዱ ባንክ ኢትዮጸያ ተጠቃሚዎችን ከኢትዮጽያ ንግዴ ባንክ
ብምትእስሳር ብነዊሕ እዋን እቲ ዕዲ ክኽፈሌ በማስተሳሰር ሇረጅም ጊዜ ዕዲው እንዱከፍሌ
ምግባር ዝሇዓሇ ኢኮኖሚ፣ማሕበራዊ ከምኡውን ማዴረግ ከፍተኛ ኢኮኖሚያዊ፣ማሕበራዊ እና
ፓሇቲካዊ ረብሓ ስሇዘሇውዎ፣ ፖሇቲካዊ ጠቀሜታዎች ስሊለት፣
ህንፀት ኣባይቲ ምክያዴ ዝሰሌጠነን ዘይሰሌጠነን የቤቶች ግንባታን ማካሄዴ የሰሇጠነና ያሌሰሇጠነ
ሓይሉ ሰብ ዝዋፈረለን ሰፊሕ ዕዴሌ ስራሕ የሰው ሃይሌ የሚሰማራበት ሰፊ የስራ ዕዴሌ
ዝፈጥር ብምዃኑ፣ የሚፈጥር በመሆኑ፣
ብርክት ዝበለ ዜጋታትና ሰብ ዋና ገዛ ክኾኑ በርከት ያሇ ዜጎቻችን የቤት ባሇቤት እንዱሆኑ
ብምግባር ባህሉ ቁጠባ ብምዕባይ ኣብ ስራሕ በማዴረግ የቁጠባ ባህሌ በማዲበር በስራ ሊይ
ዘይውዓሇ ተወሳኪ ሃፍቲ ኣብ ስራሕ ንምውዓሌ ያሌዋሇውን ተጨማሪ ሃብት በስራ ሊይ ሇማዋሌ
ስሇዝሕግዝ፣ ስሇሚያግዝ፣ በአጠቃሊይ የኢኮኖሚ እንቅስቃሴ
ብሓፈሻ ምንቅስቓስ ቁጠባ ዘጠናኽር ኾይኑ የሚያጠናክር ሆኖ በተሇይም የግንባታ ኢንደስትሪ
ብፍሊይ ዴማ ዕብየት ህንፀት ኢንዴስትሪ ኣብ በማሳዯግ የሊቀ አስተዋፅኦ እንዲሇው የሚታመንበት
ምዕባይ ዝሊዓሇ ኣበርክቶ ከምዘሇዎ ዝእመነለ በመሆኑ፣
ብምዃኑ፣
ናይ ሓዯ ዋጋ ብር 5.05
ነጋሪት ጋዜጣ ቑ.ፖ.ሳ 2 91
446
ነዞም ረብሓታት እዚኦም ንምርግጋፅ እዚ ክሌሌ እነዚህንም ጥቅሞች ሇማረጋገጥ ክሌለ ያሇውን
ዘሇዎ ናይ ፋይናንስ ዓቅሚ ትሑት ብምዃኑን የፋይናንስ ዓቅም ያነሰ በመሆኑና ችግሩ ሇመፍታት
ነዚ ሕፅረት ንምፍታሕ ካብ ንግዱ ባንኪ ከኢትዮጵያ ንግዴ ባንክ ቦንዴ በመሸጥ ብዴር
ኢትዮጵያ ብቦንዴ መሸጣ አቢለ ሌቓሕ መውሰዴ ኣስፈሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ምውሳዴ ኣዴሊይ ኾይኑ ስሇዝተረኸበ፣
ብመስረት ተመሓይሹ ዝወፀ ሕገ-መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ሕገ መንግስት ዓንቀፅ
ትግራይ ዓንቀፅ 49(3)(ሀ)ከምኡ’ ውን በቲ 49(3)(ሀ)እና በክሌለ የፋይናንስ ኣስተዲዯር
ክሌሌ ኣዋጅ ምምሕዲር ፋይናንስ ቁፅሪ ኣዋጅ ቁጥር 26/1989 ዓንቀፅ 32 በተሰጠው
26/1989 ዓንቀፅ 32 ብዝተውሃቦ ስሌጣን ነዚ ስሌጣን መሰረት በማዴረግ ይህን አዋጅ አውጇሌ።
ኣዋጅ ኣዋጁ ኣል።
1.ሓፂር ርእሲ 1.አጭር ርእስ

እዚ ኣዋጅ “ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ ኣዋጅ “በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ዝተዋዯዯ ኘሮግራም ሌምዓት ኣባይቲ የተቀናጀ የቤቶች ሌማት ኘሮግራም ሇማካሄዴ
ንምስራሕ ሌቓሕ መፅዯቒ ኣዋጅ ቁፅሪ የብዴር ማፅዯቅያ ኣዋጅ ቁጥር 120/1999”
120/1999” ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ። ተብል ሉጠቀስ ይቸሊሌ።
2.ትርጉም 2.ትርጉም
“ውዕሉ ሌቓሕ”ማሇት ዝተዋዯዯ ኘሮግራም “ብዴር ውሌ “ማሇት የተቀናጀ የቤቶች የሌማት
ሌምዓት ኣባይቲ መስርሒ ዝውዕሌ ብሄራዊ ኘሮግራም ሇማካሄዴ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ምስ ንግዱ ባንኪ መንግስት ከኢትዮጵያ ንግዴ ባንክ ጋር በመስከረም
ኢትዮጵያ ኣብ ወርሒ መስከረም 26/1999 ወር 26/1999ዓ/ም የተፈረመ የመግብያ ሰነዴ
ዓ/ም ዝተፈረመ መረዲዴኢ ሰነዴ እዩ። ነው።
3.ዓቐን ሌቓሕ ገንዘብ 3.የገንዘቡ የብዴር መጠን
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሇተቀናጀ
ንዝተዋዯዯ ኘሮግራም ሌምዓት ኣባይቲ የቤቶች ሌማት ኘሮግራም ማስፈፀምያ የሚሆን
መፈፀሚ ዝውዕሌን ካብ 1999 ዓ/ም ክሳብ ከ1999ዓ/ም እስከ 2002 ዓ/ም ሇአራት ተከታታይ
2002 ዓ/ም ንኣርባዕተ ተኸታተሌቲ በጀት የበጀት ዓመታት ብር 1,197,000,000.00(አንዴ
ዓመታት ብር 1,197,000,000.00(ሓዯ ቢሉዮን አንዴ መቶ ዘጠና ሰባት ሚሉዮን
ቢሉዮንን ሓዯ ሚኢትን ቴስዓን ሸውዓተን ብር)ሲሆን በየዓመቱ በበጀት አዋጅ የሚፀዴቅ
ሚሉዮን ብር)ኾይኑ ነንዓመቱ ብበጀት ኣዋጅ ይሆናሌ።
ዝፀዴቕ ይኽውን።
447
4.ግቡእን መሰሌን እዚ ክሌሊዊ መንግስቲ 4.የክሌለ መንግስት መብትና ግዳታ

ኣብ ውዕሉ ሌቓሕ ክሌቲኦም ተወዓዓሌቲ ሁሇቱም ተዋዋይ ወገኖች በብዴር ውለ
ዝተስማዕምዕልም ኣብ ኣዋጅ መመሓሊሇፊ ተስማምተው ያስቀመጥዋቸው እና በክሌለ የቤቶች
ኣባይቲ እዚ ክሌሌ ዝተዯንገጉ ግቡኣትን ማስተሊሇፊያ ኣዋጅ የተዯነገጉትን መብቶችና
መሰሊትን ይህሌውዎ። ግዳታዎች ይኖሩታሌ።
5.እዚ ኣዋጅ ዘፀንዏለ እዋን 5.ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዜ
እዚ ኣዋጅ እቲ ሌቓሕ ውዕሉ ካብ ዝተኣሰረለ ይህ ኣዋጅ ውለ ከተመሰረተበት ቀን ጀምሮ የፀና
ዕሇት ጀሚሩ ዝፀንዏ ይኸውን። የሆናሌ።
ኘሬዚዯንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ኘሬዚዲንት
መቐሇ መቐሇ
448

መበሌ 15 ዓመት ቑ.6 ብሓሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 15ኛ ዓመት ቁ.6
መቐሇ ጥቅምቲ 18/1999

መንግስቲ ትግራይ ዝወፀ
መቐሇ ጥቅምት 18/1999
ዓ/ም ዓ/ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 121/1999 ዓ/ም አዋጅ ቁጥር 121/1999 ዓ.ም

ን1999 ተወሳኺ በጀት ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የ1999
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ተጨማሪ በጀት ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ኣብ 1999 በጀት ዓመት ኣብ ውሽጢ እዚ በ1999 በጀት ዓመት በትግራይ ብሄራዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ንዝፍፀሙ ክሌሊዊ መንግስት ሇሚሰሩ መንግስታዊ
መንግስታዊ ስራሕትን ግሌጋልታትን ዝውዕሌ ስራዎችና አገሌግልቶች ማስፈፀሚያ የሚውሌ
ተወሳኺ በጀት ብምፅዲቅ ኣብ ስራሕ ክውዕሌ በጀት በማፅዯቅ ስራ ሊይ እንዱውሌ ማዴረግ
ምግባር ኣዴሊይ ብምዃኑ፣ አስፈሊጊ በመሆኑ፣
ብመሰረት ክሌሊዊ ምምሕዲር ፋይናንስ ኣዋጅ በክሌለ የፋይናንስ አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር
ቁፅሪ 26/1989 ዓንቀፅ 21 ከምኡውን 26/1989 ዓንቀፅ 21 እና ተሻሽል በወጣው
ተመሓይሹ ዝውወፀ ሕገ-መንግስቲ ብሄራዊ የክሌለ ህገ-መንግስት አንቀፅ 49(3)(ተ)
ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ ዓንቀፅ መሰረት የሚከተሇው አዋጅ ታውጇሌ፡፡
49(3)(ቸ)ዝስዕብ በጀት ተኣዊጁ ኣል።
1.ሓፂር ርእሲ 1. አጭር ርእስ
እዚ ኣዋጅ “ናይ 1999 በጀት ዓመት ተወሳኺ ይህ አዋጅ “ሇ 1999 በጀት ዓመት ተጨማሪ
በጀት ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 121/1999” ተባሂለ በጀት ሇመወሰን የወጣ አዋጅ ቁጥር
ክጥቀስ ይኽእሌ። 121/1999” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ፡፡
2.ፍሌግሌ በጀት 2. የበጀት ምንጭ
ካብ ሓምሇ1/1998 ዓ/ም ክሳብ ሰነ 30/1999 ከሐምላ 1/1998 ዓ/ም እስከ ሰኔ 30/1999
ዓ/ም ኣብ ዘል በጀት ዘመን ካብ ክሌሌ ዝርከብ ዓ/ም ሊሇው በጀት ዓመት በክሌለ ከሚገኝ
ተወሳኪ ኣታዊ፣ካብ ወፃኢ ሓገዝን ካብ ውሽጢ ገቢ፣ ከውጭ እርዲታ እና ከአገር ውስጥ ብዴር

ዓዱ ሌቃሕን ካብ ዝርከብ ገንዘብ ብምጥቃም ከሚገኝ ገንዘብ በመጠቀም ከዚህ አዋጅ ጋር

ምስ ዚ ኣዋጅ ተታሓሒዙ ዘል ሰዯቃታት ተያይዘው በቀረቡ ሰንጠረዦች ሇተጠቀሱት
ንዝተጠቀሱ ስራሕቲ ግሌጋልት ዝውዕሌ ስራዎችና አገሌግልቶች የሚውሌ የበጀት
ፍሌፍሌ በጀት፣ ምንጭ፦
ሀ.ኣብ 1999 ዓመት በጀት ካብዚ ክሌሌ ዝእከብ ሀ. በክሌለ በ1999 በጀት ዓመት ከሚሰበሰብ
ተወሳኪ ኣታዊ 25,000,000.00 ተጨማሪ ገቢ 25,000,000.00
ሇ.ካብ መንግስቲ ኤየርሊንዴ ቀጥታ በጀት ሇ. ከኤየርሊንዴ መንግስት ቀጥታ በጀት ዴጋፍ
ዴጋፍ 67,000,000.00 67,000,000.00
ሐ.ካብ ውሽጢዓዱ ሌቃሕ148,000,000.00 ሐ. ከአገር ውስጥ ብዴር 148,000,000.00
ዴምር 240,000,000.00 ዴምር 240,000,000.00
(ክሌተ ሚኢትን ኣርባዓን ሚሉዮን ብር) (ሁሇት መቶ አርባ ሚሉዮን ብር) ይሆናሌ፡፡
ይኽውን።
3.ዴሌዴሌ በጀት 3. የበጀት ዴሌዴሌ
ሀ.ብክሌሌ ንዝስርሑ ስራሕትን ግሌጋልትን ሀ. በክሌለ ሇሚሰሩ ስራዎችና አገሌግልቶች
ዝውዕሌ ተወሳኺ ዝተዯሌዯሇ በጀት የሚውሌ ተጨማሪ የተዯሇዯሇ በጀት
1.ንስሩዕ በጀት 1. ሇመዯበኛ በጀት
1.1 ንሴክተራት መሃያን 1.1. ሇሴክተሮች ዯመወዝ እና ሇክሌሌ
ንክሌሌ መሐሇውታን 17,925,000.00 መጠባበቂያ 17,925,000.00
1.2 ንኤጄንሲ ሌምዓት ኣባይቲ 1.2. ሇቤቶች ሌማት ኤጄንሲ
5,550,000.00 5,550,000.00
2. ካፒታሌ በጀት 2. ሇካፒታሌ በጀት
2.1 ካብ መንግስቲ ግምጃ ቤት 2.1. ከመንግስት ግምጃ ቤት
61,091,502.00 61,091,502.00
2.2 ካብ ውሽጢ ዓዱ ሌቃሕ 2.2. ከአገር ውስጥ ብዴር
142,450,000.00 142,450,000.00
ዴምር 227,016,502.00 ዴምር 227,016,502.00
(ክሌተ ሚኢትን ዒስራን ሸውዓተን ሚሉዮንን (ሁሇት መቶ ሃያ ሰባት ሚሉዮን አስራ
ዓሰርተ ሽዴሸተ ሸሕን ሓሙሽተ ሚኢትን ስዴስት ሺ አምስት መቶ ሁሇት ብር)
ክሌተን ብር) ይኸውን። ይሆናሌ፡፡
ሇ. ንገጠር ወረዲታት 10,965,072.00 ሇ. ሇገጠር ወረዲዎች 10,965,072.00 (አስር
(ዓሰርተ ሚሉዮንን ትሽዓተ ሚኢትን ሚሉዮን ዘጠኝ መቶ ስዴሳ አምስት ሺ ሰባ
450
ስሌሳን ሓሙሽተን ሽሕን ሰብዓን ክሌተን ሁሇት ብር)

ብር)
ሐ. ንከተማታት 2,018,426.00 ሐ. ሇከተሞች 2,018,426.00
(ክሌተ ሚሉዮንን ዓሰርተ ሾሞንተን ሽሕን (ሁሇት ሚሉዮን አስራ ስምንት ሺ አራት
ኣርባዕተ ሚኢትን ዒስራን ሸዴሸተን ብር) መቶ ሃያ ስዴስት ብር)
ሓፈሻዊ ንክሌሌ፣ገጠርን ከተማን ወረዲታት አጠቃሊይ ሇክሌሌ፣ ሇገጠር እና ከተማ
ንሌምዓት ኣባይቲ ኤጀንሲ ዝተዯሌዯሇ ተወሳኪ ወረዲዎች እንዱሁም ሇቤቶች ሌማት ኤጄንሲ
በጀት ዴምር ብር 240,000,000.00(ክሌተ የተዯሇዯሇ ተጨማሪ በጀት ዴምር
ሚኢትን ኣርባዓን ሚሉዮን ብር)እዩ። 240,000,000.00 (ሁሇት መቶ አርባ
ሚሉዮን ብር) ነው፡፡
4.እቲ ኣዋጅ ዘፀንዓለ ጊዜ 4. አዋጁ የሚፀናበት
እዚ ኣዋጅ ካብ ጥቅምቲ 18/1999 ዓ/ም ይህ አዋጅ ከጥቅምት 18/1999 ዓ.ም ጀምሮ
ጀሚሩ ዘፀንዏ ይኽውን። የፀና ይሆናሌ፡፡
ኘሬዚዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ ፕሬዚዲንት
መቐሇ መቐሇ
451
ሓባሪታት አባሪዎች
ንክሌሊዊ ብሄራዊ መንገስቲ ትግራይ ኣብ 1999 በጀት ዓመት ዝተዯገፈ ተወሳኺ ካፒታሌ ሇትግራይ ክሌሊዊ ብሄራዊ መንግስት ሇ1999 በጀት ዓመት የተዯገፈ ተጨማሪ ካፒታሌ
በጀት ዘርኢ ሰዯቓ በጀት የሚያሳይ ሰንጠረዝ
ፍሌፍሌ ፋይናንስ ፍሌፍሌ ፋይናንስ
ተ.ቁ ሽም ቤት ዕዮ ካፒታሌ በጀት ካብ ማእኸሊይ ካብ ቤት ሓገዝ ሌቓሕ ተ.ቁ የመስሪያ ቤቱ ስም ካፒታሌ በጀት ከማእከሊ የመስሪያ እርዲታ ብዴር
ግምጃ ቤት ዕዮ እቶት ዊ ግምጃ ቤት ገቢ
1 ቤት ፅሕፈት ቤት ምክሪ ክሌሌ 1,000,000.00 1,000,000.00 ቤት
2 ቤት ፅሕፈት ርእሰ ምምሕዲር ክሌሌ 1,800,000.00 1,800,000.00

1 የክሌለ ምክር ቤት ፅሕፈት ቤት 1,000,000.00 1,000,000.00
3 ኣብያተ ህንፀት 1,300,000.00 1,300,000.00
4 ቢሮ ፋይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዓትን 1,000,000.00 1,000,000.00 2 የክሌለ ርዕሰ መስተዲዴር ፅሕፈት ቤት 1,800,000.00 1,800,000.00
5 ቢሮ ዓቅሚ ህንፀት 900,000.00 900,000.00 3 የማረሚያ ቤቶች 1,300,000.00 1,300,000.00
6 ሕርሻ ምርምር ኢንስቲትዩት 1,228,375.00 1,228,375.00 4 የፋይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ 1,000,000.00 1,000,000.00
7 ቢሮ ሌምዓት ማይ ሃፍትን ማዕዴንን ኢነርጂን 21,110,000.00 21,110,000.00 5 የአቅም ግንባታ ቢሮ 900,000.00 900,000.00
8 ቢሮ ንግዴን ኢንዯስትሪን ትራንስፖርትን 2,250,000.00 2,250,000.00 6 የእርሻ ምርምር ኢንስቲትዩት 1,228,375.00 1,228,375.00
7 የውሃ ሃብት፣ ማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ 21,110,000.00 21,110,000.00
9 ቢሮ ሌምዓት ከተማ ኮንስትራክሽንን 3,000,000.00 3,000,000.00
10 ቢሮ ትምህርቲ 6,148,127.00 6,148,127.00 8 የንግዴ፣ ኢንዯስትሪ ትራንስፖርት ቢሮ 2,250,000.00 2,250,000.00
11 ቢሮ ጥዕና 11,300,000.00 11,300,000.00 9 የከተማ ሌማት እና ኮንስትራክሽንን ቢሮ 3,000,000.00 3,000,000.00
12 ማርኬቲንክ ኤጀንሲ 205,000.00 205,000.00 10 ትምህርት ቢሮ 6,148,127.00 6,148,127.00

11 የጤና ቢሮ 11,300,000.00 11,300,000.00
13 ህንፀት ዛሊንበሳ 2ይ ብርኪ ቤት ትምህርቲ 1,000,000.00 1,000,000.00
12 ማርኬቲንክ ኤጀንሲ 205,000.00 205,000.00
14 ኮሚሽን ቴክኒክን ሞያን 8,700,000.00 8,700,000.00
13 የዛሊንበሳ 2ኛ ዯረጃ ትምህርት ቤት ግንባታ 1,000,000.00 1,000,000.00
15 ቢሮ ሓበሬታ 150,000.00 150,000.00 14 የቴክኒክና ሞያ ኮሚሽን 8,700,000.00 8,700,000.00
15 የማስታወቂያ ቢሮ 150,000.00 150,000.00
ዴምር 61,091,502.00 0.00 0.00 0.00 ዴምር 61,091,502.00 0.00 0.00 0.00
ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በ1999 በጀት ዓመት የተዯገፈ የተጨማሪ መዯበኛ
ንክሌሊዊ ብሄራዊ መንግስቲ ትግራይ ኣብ 1999 በጀት ዓመት ዝተዯገፈ ተወሳኺ ስሩዕ
በጀት የሚሳይ ሰንጠረዥ
በጀት ዘርኢ ሰዯቓ
ተ.ቁ መግሇጫ መዯበኛ በጀት
1 የክሌሌ መጠባበቂያ 7,000,000.00

ተ.ቁ መግሇፂ ስሩዕ በጀት
2 የዲኞች ሌዩ የዯመወዝ ጭማሪ 3,365,670.00
1 ንክሌሌ መሓሇውታ 7,000,000.00
3 ሇዓቃብያን ሕግ ሌዩ የዯመወዝ ጭማሪ 2,844,487.00
2 ንዲያኑ ፍለይ መሃያ ወሰክ 3,365,670.00
4 ሇሴክተር መስሪያ ቤቶች የዯመወዝ ማስተካከያና አዱስ 4,714,843
3 ንዓቀብቲ ሕጊ ፍለይ መሃያ ወሰክ 2,844,487.00
ቅጥር
4 ንሴክተራት መሃያ መስተኻኸሌን ሓደሽ ቁፃርን 4,714,843
17,925,000.00 17,925,000.00
452
ንክሌሊዊ ብሄራዊ መንግስቲ ትግራይ ኣብ 1999 በጀት ዓመት ዝተዯገፈ ተወሳኺ ስሩዕ ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት በ1999 በጀት ዓመት የተዯገፈ የተጨማሪ መዯበኛ
በጀት ዘርኢ ሰዯቓ በጀት የሚሳይ ሰንጠረዥ
ተ.ቁ መግሇጫ መዯበኛ በጀት
ተ.ቁ መግሇፂ ስሩዕ በጀት 1 የክሌሌ መጠባበቂያ 7,000,000.00

1 ንክሌሌ መሓሇውታ 7,000,000.00 2 የዲኞች ሌዩ የዯመወዝ ጭማሪ 3,365,670.00
2 ንዲያኑ ፍለይ መሃያ ወሰክ 3,365,670.00 3 ሇዓቃብያን ሕግ ሌዩ የዯመወዝ ጭማሪ 2,844,487.00
3 ንዓቀብቲ ሕጊ ፍለይ መሃያ ወሰክ 2,844,487.00 4 ሇሴክተር መስሪያ ቤቶች የዯመወዝ ማስተካከያና አዱስ 4,714,843.00
4 ንሴክተራት መሃያ መስተኻኸሌን ሓደሽ ቁፃርን 4,714,843.00 ቅጥር
ዴምር 17,925,000.00
ዴምር 17,925,000.00
ናይ ትግራይ ክሌሊዊ ብሄራዊ መንግስቲ ኣብ 1999 በጀት ዓመት ተወሳኺ ትሌሚ

የትግራይ ክሌሊዊ ብሄራዊ መንግስት በ1999 በጀት ዓመት ተጨማሪ የገቢ እቅዴ
እቶት ዘርኢ ሰዯቓ
የሚያሳይ ሰንጠረዝ
ተ.ቁ ዓይነት ኣታዊ ካፒታሌ በጀት
ተ.ቁ የገቢ አይነት ካፒታሌ በጀት
1 ስራሕ ግብሪ ካብ ሰራሕተኛታት 10,000,000.00
1 ከሰራተኞች የስራ ግብር 10,000,000.00
2 ንግዱ ትርፊ 5,000,000.00
3 ተወሳኺ እሴት ታክሰ 5,000,000.00 2 የንግዴ ትርፍ 5,000,000.00
4 ተርን ኦቨር ታክስ መሸጣ 5,000,000.00 3 ተጨማሪ እሴት ታክስ 5,000,000.00
ዴምር 25,000,000.00 4 የተርን ኦቨር ታክስ ሽያጭ 5,000,000.00
ዴምር 25,000,000.00
453
ንትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ኤጄንሲ ሌምዓት ኣባይቲ 1999 ዓ.ም ዝተዯሌዯሇ ሇትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የቤቶች ሌማት ኤጀንሲ ሇ 1999 ዓ.ም የተዯሇዯሇ
በጀት ዘርኢ ሰዯቓ በጀት የሚያሳይ ሰንጠረዥ
ተ.ቁ ሽም ወረዲ ዝሰርሑ በዝሒ ማእከሊይ ናይ ሓዯ ገዛ ጠቅሊሊ ዴምር ብር ተ.ቁ የወረዲ ስም የሚሰሩ ቤቶች ማእከሊዊ ያንደ ቤት ጠቅሊሊ ዴምር ብር
ኣባይቲ ዋጋ ብር ብዛት ዋጋ ብር
1 መቐሇ 1,540.00 35,000.00 53,900,000.00
1 መቐሇ 1,540.00 35,000.00 53,900,000.00 2 ዓዱግራት 660.00 35,000.00 21,100,000.00
2 ዓዱግራት 660.00 35,000.00 21,100,000.00 3 ሽረ እንዲስሊሰ 550.00 35,000.00 19,250,000.00
3 ሽረ እንዲስሊሰ 550.00 35,000.00 19,250,000.00 4 ኣክሱም 495.00 35,000.00 17,325,000.00

4 ኣክሱም 495.00 35,000.00 17,325,000.00
5 ዓዴዋ 495.00 35,000.00 17,325,000.00
5 ዓዴዋ 495.00 35,000.00 17,325,000.00 6 ማይጨው 165.00 35,000.00 5,775,000.00
6 ማይጨው 165.00 35,000.00 5,775,000.00 7 ሑመራ 165.00 35,000.00 5,775,000.00
7 ሑመራ 165.00 35,000.00 5,775,000.00 ዴምር 4070.00 245,000.00 142,450,000.00
8 ሇክሌለ የቤቶች ኤጀንሲ ስራ 0.00 0.00 5,550,000.00
ዴምር 4070.00 245,000.00 142,450,000.00 ማስኬጃ
8 ንስራሕ መካየዱ ክሌሌ 0.00 0.00 5,550,000.00 ጠቅሊሊ ዴምር 4,070.00 245,000.00 148,000,000.00
ኤጀንሲ ኣባይቲ
ጠቅሊሊ ዴምር 4,070.00 245,000.00 148,000,000.00
ናይ ትግራይ ክሌሊዊ ብሄራዊ መንግስቲ ኣብ 1999 በጀት ዓመት ተወሳኺ ትሌሚ

እቶት ዘርኢ ሰዯቓ
የትግራይ ክሌሊዊ ብሄራዊ መንግስት በ1999 በጀት ዓመት ተጨማሪ የገቢ እቅዴ
ተ.ቁ ዓይነት ኣታዊ ካፒታሌ በጀት የሚያሳይ ሰንጠረዥ
1 ስራሕ ግብሪ ካብ ሰራሕተኛታት 10,000,000.00 ተ.ቁ የገቢ አይነት ካፒታሌ በጀት

2 ንግዱ ትርፊ 5,000,000.00
1 ከሰራተኞች የስራ ግብር 10,000,000.00
3 ተወሳኺ እሴት ታክሰ 5,000,000.00
2 የንግዴ ትርፍ 5,000,000.00
4 ተርን ኦቨር ታክስ መሸጣ 5,000,000.00 3 ተጨማሪ እሴት ታክስ 5,000,000.00
ዴምር 25,000,000.00 4 የተርን ኦቨር ታክስ ሽያጭ 5,000,000.00
ዴምር 25,000,000.00
454

መቐሇ ሇካቲት 10/1999 መንግስቲ ትግራይ ዝወፀ

ዒ/ም ዒ/ም
አዋጅ ቁፅሪ 122/1999 ዒ/ም አዋጅ ቁጥር 122/1999

ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን ከተማታትን የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የከተማና
ገፀርን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዲግም የገጠር የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልቶች
ንምጥያሽ ዝወፀ አዋጅ እንዯገና ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ናይዚ ክሌሌ ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን የክሌለ የከተማና የገጠር የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ከተማን ገፀርን ኣብ ተሳትፍ ህዝቢ ዝተዯረኸ ኣገሌግልት በህዝብ ተሳትፍ ሊይ የተመረኮዘ
ንክኸውን ህዝቢ ብዛዕባ ክህሌዎ ዝግባእ ተሳትፍ እንዱሆን ህዝብ ሉኖረው የሚገባ ተሳትፍ ግሌፅ
ብግሌፂ ንምቕማጥ፣ በሆነ መንገዴ ሇማስቀመጥ፣
ናይ ከተማን ገፀርን ማይ ግሌጋልት ንምጥያሽ የከተማና የገጠር ውሃ አገሌግልቶች ማቋቋምያ
ዝወፀ ኣዋጅ ቁ. 19/1988 ሐዚ ምስ ዘል አዋጅ ቁ 19/1988 አሁን ካሇው ተጨባጭ
ጭቡጥ ኩነታት መስተ ማይን ፌሳስን የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ ሁኔታና ከአዋጁ በኋሊ
ከምኡ’ውን ዴሕሪ እቲ ኣዋጅ ምስ ዝወፀ ናይ ከወጣው የኢትዮጵያ ውሃ ሃብት አስተዲዯር
ኢትዮጵያ ማይ ሃፌቲ ምምሕዲር ፖሉሲ ተሳኒዩ ፖሉሲ አዯረጃጀት ተስማምቶ እንዱሄዴ አዋጁን
ንክኸይዴ እቲ ኣዋጅ ምምሕያሽ ኣዴሊዪ ኮይኑ ማሻሻሌ አስፇሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፡፡
ስሇዝተረኸበ፣ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሇግልት ፅ/ቤቶችና
ቤት ፅሕፇታትን ትካሊትን ግሌጋልት መስተ ተቋማት ራሳቸውን ችሇው በራሳቸው ገቢ
ማይን ፌሳስን ብናይ ባዕሇን ኣታዊ ባዕሇን እንዱተዲዯሩ ሇማዴረግና በመሊው ትግራይ
ኪኢሇን ክመሓዯራ ንምግባርን ኣብ መሊእ ክሌሌ ከሌሌ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልቶች
ትግራይ ፅሬቱን መጠኑን ዝሓሇወ ዘተኣማምን ሇማዲረስና ጥራቱን የጠበቀ ንፁህ የመጠጥ ውሃ
ዝስተ ማይ ንምብፃሕ ቅሌጡፌ ሜሊ ምሕንፃፅ በበቂ መጠንና በአስተማማኝ ሁኔታ ሇማቅረብ
ኣዴሊዪ ኮይኑ ስሇዝተረኸበ፣ ፇጣን መንገዴ መቀየስ አስፇሊጊ ሆኖ ስሇተገኘ፣
ብመሰረት ፖሉሲ ምምሕዲር ሃፌቲ ማይ በኢትዮጵያ የወሃ ሀብት አስተዲዯር ፖሉሲ
ኢትዮጵያ ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን መሰረት የከተሞችን መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ከተማታት ናይ ኢንቨስትመንት፣ ናይ አገሌግልቶች የኢንቨስትመንት፣ ኦፕሬሽንና
ኦፕሬሽንን ፅገና ወፃኢአን፣ ገሌጋልት መስተ ጥገና ወጪያቸውን የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ማይን ፌሳስን ገፀር ዴማ ናይ ኦፕሬሽንን ፅገናን አገሌግልቶች ዯግሞ የኦፕሬሽንና ጥገና
ወፃኢአን ብዘምሌስ መሌክዐ ዝሰርሓለ ኩነታት ወጪያቸውን በሚመሌስ መሌኩ የሚሰሩበትን
ምምችቻው ግቡእ ኮይኑ ስሇዝተረኸበ፣ ሁኔታ ማመቻቸት ተገቢ ሆኖ በመገኘቱ፣

ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብመሰረት የትግራይ ክሌሌ ም/ቤት በትግራይ ክሌሌ ህገ-
ተመሓይሹ ዝወፀ ሕገ መንግስቲ ዒንቀፅ 49/3/ሀ መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ መሰረት የከተማና
ናይ ከተማን ገፀርን ግሌጋልታት መስተ ማይን የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልቶችን
ፌሳስን ብሓደሽ መሌክዐ ንምውዲብ ከምዝስዕብ በአዱስ መሇክ ሇማዯራጀት እንዯሚከተሇው
ኣዊጁ ኣል፡፡ አውጇሌ፣

1 ሓፂር ርእሲ 1 አጭር ርእስ

እዚ ኣዋጅ “ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ከተማን ገፀርን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ መንግስት የከተማና ገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ትግራይ ዲግም ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ አገሌግልቶችን እንዯገና ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
122/1999 ዒ.ም” ተባሂለ ክጥቀስ ይኽእሌ፡፡ ቁጥር 122/1999 ዒ/ም” ተብል ሉጠቀስ
ይችሊሌ
2 ትርጉም 2 ትርጓሜ
ኣጠቓቕማ ናይቲ ቃሌ ካሌእ ትርጉም ዘውህቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ
እንተዘይኾይኑ ኣብዚ ኣዋጅ፦ በስተቀር በዚህ ኣዋጅ ውስጥ፣
1. “ቦርዴ” ማሇት በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 22 1. “ቦርዴ” ማሇት በዚህ አዋጅ አንቀፅ 22
መሰረት ዝተጣየሸ ናይ ግሌጋልት መስተ መሰረተ የተቋቋመ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ማይን ፌሳስን ቤት ፅሕፇት ሊዕሇዋይ አገሌግልቶች ጽ/ቤት የበሊይ አመራር ኣካሌ
ኣመራርሓ ኣካሌ እዩ፡፡ ነው፣
2. “ቤት ፅሕፇት” ማሇት በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 2. “ጽህፇት ቤት” ማሇት በዚህ አዋጅ አንቀጽ
21፣ 26ን 30ን ዝተገሇፀ ቤት ፅሕፇት 21፣ 26 እና 30 ዴንጋጌዎች ስር
ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን እዩ የተገሇፁት የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
አገሌግልቶች ጽ/ቤቶች ናቸው
3. “ቢሮ” ማሇት ቢሮ ሌምዒት ሃፌቲ ማይ 3. “ቢሮ” ማሇት የትግራይ ብሔራዊ ክሌሌ ውሃ
ማዕዴንን ኢነርጅን ክሌሌ ትግራይ እዩ ሀበት ማዕዴንና ኢነርጂ ቢሮ ነው፣
4. “ትካሌ መስተ ማይን ፌሳስን ገፀር” ማሇት 4. “የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ ተቋም” ማሇት
ናይ ኢዴ ፓምፕ ወይከዒ ሓዯ መዏዯሉ ማይ የእጅ ፓምፕ ወይም አንዴ የውሃ ማዯያ
ናቁጣ ዝርከቦ ማሇት እዩ፤ ያሇው ነው፣
5. “ትካሌ መስተ ማይን ፌሳስን ከተማ” ማሇት 5. “የከተማ መጠጥ ውሃና ፌሳሽ” ማሇት
ካብ ከርሰ-ምዴርን ገፀ-ምዴርን ወይከዒ ከከርሰ-ምዴር፣ ከገፀ-ምዴር ወይም
ፌሌፌሌ ማይ ብሓይሉ ሞተር ወይ ከምንጭ ውሃ በሞተር ሃይሌ ወይም በስበት
ብስሕበት ተጠቒመን ካብ ሓዯ ንሊዕሉ አማካይነት ከአንዴ በሊይ በሆነ የውሃ ማዯያ
ብዝኾነ ማይ መዏዯሉን/ወይ ብማይ ቆፃሪ እና/ወይም በውሃ ቆጣሪ ሇተጠቃሚ ህ/ሰብ
ንተጠቃሚ ሕብረተሰብ ማይ ዘከፊፌሊ ውሃ የሚያከፊፌሌ ነው፣
እየን፣
6. “ኮሚቴ መስተ ማይን ፌሳስን “ ማሇት በዚ 6. “የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ ኮሚቴ” ማሇት በዚህ
ኣዋጅ ኣብ ዒንቀፅ 31 ዝተገሇፀ መስተ አዋጅ አንቀፅ 31 የተገሇፀወን የከተማ
ማይን ፌሳስን ከተማ ወይከዒ ዒንቀፀ 37 መጠጥ ውሃና ፌሳሽ ወይም አንቀፅ 37
ዝተገሇፀ መስተ ማይን ፌሳስን ገፀር ዝመርሕ የተገሇፀውን የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
456
ሊዕሇዋይ ኣካሌ እዩ፤ ቀበላን የሚመራ የበሊይ አካሌ ነው

7. “ኮሚቴ ጣቢያ መስተ ማይን ፌሳስን” ማሇት 7. “የቀበላ የመጠጥ የውሃና ፌሳሽ ኮሚቴ”
ኣብ ሕዴሕዴ ገፀር ጣቢያ ዘሇዉ ናይ ገፀር ማሇት በእያንዲንደ የገጠር ቀበላ ውስጥ
ትካሊት መስተ ማይን ፌሳስን ብሓባር ያለ የገጠር መጠን ውሃና ፌሳሽ ተቋሞችን
ብሊዕሇዋይነት ዝመርሕ ካብ ዝተፇሊሇዩ አንዴ ሊይ በበሊይነት የሚመራ ከተሇያዩ
ክፊሌ ሕብረተሰብ ዝተዋፅአ አካሌ እዩ የህብረተሰብ ክፌልች የተውጣጣ አካሌ
ነው፣
8. “ንኡስ ኮሚቴ ቁሸት መስተ ማይን ፌሳስን” 8. “የመንዯር የመጠጥ የወሃና ፌሳሽ ንኡስ
ማሇት ኣብ ትሕቲ ጣቢያ ዝርከባ ቁሸታት ኮሚቴ” ማሇት በቀበላ ስር የሚገኙ
ዝተሃነፁ ትካሊት ማይ ዘማሓዴር ካብ መንዯሮች ሊይ የተገነባ የውሃ ተቋማት
ተገሌገሌቲ ህብረተሰብ ዝምረፅ ኣካሌ እዩ፤ የሚያስተዲዴር ከተገሌጋዩ ህ/ሰብ
የሚመረጥ አካሌ ነው፡፡
9. “ሰብ” ማሇት ናይ ተፇጥሮ ሰብ ወይ ሕጋዊ 9. “ሰው” ማሇት ማንኛውም የተፇጥሮ ሰው
ሰብነት ዘሇዎ ኣካሌ እዩ፡፡ ወይም ሕጋዊ ሰውነት ያሇው አካሌ ነው፡፡
10.“ወሃቢ ግሌጋልት” ማሇት በብዯረጅኡ ኣብ 10.“አገሌግልት ሰጪ” ማሇት በከተማም ሆነ
ከተማ ይኹን ገፀር ከባቢታት ንኹለ ኣካሌ በገጠር አካባቢዎች ሇሁለም የህብረተሰብ
ሕብረተሰብ ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን አካሌ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት
ዘቕርብ አካሌ ማሇት እዩ የሚያቀርብ አካሌ ማሇት ነው፣
11.“መስመር ፌሳስ” ማሇት ዝተተሓሓዙ 11.“የፌሳሽ መስመር” ማሇት የተያያዙ የፌሳሽ
መስመራት ፌሳስ ከምኡውን ኣብ መስመር መስመሮችን እንዱሁም በፌሳሽ መስመር
ፌሳስ ዝህሌዉ መቆፃፀሪ ነዃሊት ዝሓውስ ሊይ የሚኖሩ ማንሆልች ጭምር ነው፣
እዩ፤
12.“ግሌጋልት ምውጋዴ ፌሳስ” ማሇት ካብ 12.“የፌሳሽ ማስወገዴ አገሌግልት” ማሇት
ሽቓቅ ወይ ካብ ካሉእ ፌሌፌሌ ዝወፅእ ከሽንት ቤት ወይም ከላሊ ምንጭ የሚወጣ
ዝተመረዘ /ፌሳስ ርስሓት/ ምእካብ፣ የተበከሇ ወሃ/ፌሳሽ ቆሻሻ/ መሰብሰብ
ምፅራይን ምእሊይን እዩ ማጣራትና ማስወገዴ ነው፣
13.“ግሌጋልት ክፌሉት” ማሇት ዒማዊሌ 13.“የአገሇግልት ክፌያ” ማሇት ዯንበኞች
መስመራት ማይን ፌሳስን እንትዝርግሑ፣ የውሃና ፌሳሽ መስመር ሲዘረጉ፣ ሲያዛውሩ
እንተዛውሩ፣ ቆፃሪ እንተፇትሹ፣ እንተፀግኑን ቆጣሪ ሲያስመረምሩ፣ ሲያስጠግኑ፣ ሇስራው
ነቲ ስራሕ ዘዴሉ ንብረትን ገንዘብን የሚያፇሌገው ንብረትና ገነዘብ ሲያስገምቱ
እንተገምቱ ነቲ ቤት ፅሕፇት ዝኸፌሌዎ ወዘተ ሇጽ/ቤቱ የሚከፇለት ክፇያ ነው፡፡
ክፌሉት እዩ፡፡
14.“ዒርሳ ዝኸኣሇት” ማሇት ንናይ ከተማኣ 14.“ራሷን የቻሇች” ማሇት ሇከተማው ህዝብ
ህዝቢ ፅሩይን እኹሌን መስተ ማይ ንፁህና በቂ የመጠጥ ውሃ ሇማቅረብ
ንምቕራብ ካብ ዝተፇሊሇዩ ፌሌፌሊት ከተሇያዩ ምንጮች በሚገኝ ገቢ መዋእሇ
ብዝርከብ ኣታዊ መዋእሇ ነዋይ ፇሲሱሊ ንዋይ ፇስሶበት አጠቃሊይ ስራዎቿ፣ ጥገናና
ኣጠቓሊሉ ስራሕታ፣ ፅገና መሳርሒታትን ላሇች ወጪዎችን ራሷ ሸፌና መንቀሳቀስ
ካሌኦት ወፃኢን ባዕሊ ሸፉና እተንቀሳቕስ የምትችሌ የከተማ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን ከተማ እያ አገሌግልት ናት፡፡
15.“ፌሳስ” ማሇት ካብ መንበሪ ገዛውቲ፣ 15.“ፌሳሽ” ማሇት ከመኖሪያ ቤቶች፣
ሽቓቕ፣ ፊብሪካታትን ካሌኦት ትካሊትን ከፊብሪካዎችና ከላልች ተቋሞች በፇሳሽ
ብመሌክዕ ፇሳሲ ዝወፅእ ርስሓት እዩ፡፡ መሌክ የሚወጣ ቆሻሻ ነው፡፡
3 ናይ ተፇፃምነት ወሰን 3 የተፇፃሚነት ወሰን
457
እዚ ኣዋጅ ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት

ትግራይ ኣብ ዝርከባ ናይ ከተማን ገፀርን የሚገኙ የከተማና የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን ጥራሕ ተፇፃሚ አገሌግልቶች ሊይ ብቻ ተፇፃሚ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
4 ብዛዕባ ምጥያሽ 4 ስሇመቋቋም
ኣብ ትሕቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ስር
ዝርከባ ናይ ከተማን ገፀርን ግሌጋልታት መስተ የሚገኙ የከተማና የገጠር የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ማይን ፌሳስን ንምምሕዲር ሕጋዊ ሰብነት አገሌግልቶች እስተዲዯራ ህጋዊ ሰውነት
ሃሌዩወን ብመሰረት ኣብዚ ኣዋጅ ዝተጠቐሰ ምስ ኖሯቸው በዚህ አዋጅ ከተሰጣቸው ሙለ
ሙለእ መሰሇን፣ ስሌጣነንን ሓሊፌነተንን መበት፣ ስሌጣንና ሃሊፉነት ጋር በዚህ ኣዋጅ
ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ዲግም ተጣይሸን ኣሇዋ፡፡ መሰረት እንዯገና ተቋቁመዋሌ፡፡በዚህ መሰረተ፦
1. ብቦርዴ ዝምርሓ ግሌጋልታት መስተ ማይን 1. በቦርዴ የሚመሩ የከተማ የመጠጥ ውሃና
ፌሳስን ከተማ፣ ፌሳሽ አገሌግልቶች፣
2. ብኮሚቴ ዝምርሓ ግሌጋልታት መስተ 2. በኮሚቴ የሚመሩ የከተማ የመጠጥ ውሃና
ማይን ፌሳስን ከተማ ፌሳሽ አገሌግልቶች
3. ብጣቢያ ኮሚቴ መስተ ማይን ፌሳስን 3. በቀበላ የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ ኮሚቴ
ዝምርሓ ናይ ገፀር ትካሊት መስተ ማይን የሚመሩ የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ፌሳስን ተቋማት
4. ብቁሸት ንኡስ ኮሚቴ ዝምርሓ ትካሊት 4. በመንዯር ንኡስ ኮሚቴ የሚመሩ የገጠር
መስተ ማይን ፌሳስን ገፀር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ ተቋሞች
5 ብዛዕባ ዲግም ምጥያሽ ግሌጋልት መስተ ማይን 5 የመጠጥ ወሃና ፌሳሽ አገሌግልቶች እንዯገና
ፌሳስን ስሇማቋቋም
1. ዝኾነ ይኹን ናይ ከተማን ገፀርን ግሌጋልት 1. ማንኛውም የከተማና የገጠር መጠጥ ውሃና
መስተ ማይን ፌሳስን ዝጣየሸ እዚ ኣዋጅ ፌሳሽ አገሌግልት የሚቋቋመው ይህን ኣዋጅ
ንምፌፃም ብቤት ምኽሪ ስራሕ ፇፃሚ ክሌሌ ሇማስፇፀም በክሌለ ካቢኔ በሚወጣ ዯንብ
ትግራይ ብዝወፅእ ዯንቢ ዝተዘርዘሩ በተዘረዘሩት መስፇርቶችና ዯረጃዎች
መዏቀኒታትን ብርኪታትን መሰረት ይኸውን መሰረት ይሆናሌ፣
2. ናይ ከተማን ገፀርን ግሌጋልታት መስተ 2. የከተማና የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ማይን ፌሳስን ንምምሕዲር ዝጣየሹ አገሌግልቶችን ሇማስተዲዯር የሚቋቋሙት
ቦርዴታትን ኮሚቴታትን ኣጣያይሻ ቦርድችና ኮሚቴዎች አመሰራረት ቢያንስ
እንተወሓዯ ሰሇስተ ዯቂ ኣንስትዮ ብዘሳተፇ ሶስት ሴቶችን ባሳተፇ መሌኩ መፇፀም
መሌክዐ ክፌፀም ይግባእ፡፡ ይኖርበታሌ፡፡
6 ዕሊማን ፌለይ መሰሊትን 6 ዒሊማና ሌዩ መብቶች
1. ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ኣብ ዝወፅእ ዯንቢ 1. በዚህ አዋጅ መሰረት በሚወጣው ዯንብ
ዝጣየሽ ውሃቢ ግሌጋልት ኣካሌ እዞም የሚቋቋም አገሌግልት ሰጪ አካሌ
ዝስዕቡ ዕሊማታት ይህሌዉዎ፡፡ የሚከተለት ዒሊማዎች ይኖሩታሌ፡፡
ሀ. ነቲ ከባቢ ሕብረተሰብ እኹሌን ፅሩይን ሀ. ሇአከባቢው ህብረተሰብ በቂና ንፁህ ውሃ
ማይ ምቕራብ ማቅረብ፣
ሇ. ግሌጋልት ምውጋዴ ፌሳስ ርስሓት ሇ. ፌሳሽ ቆሻሻ የማስወገዴ አገሌግልቶች
ምሃብ፣ መስጠት
ሐ. ብመትከሌ ወፃኢ ዒርሳኻ ምሽፊንን ሐ. በወጪ እራስን መቻሌና የበጀት
ምምሕዴዲር በጀትን ብማይ ቦርዴ ፣ ማስተዲዯር መርህ በውሃ ቦርዴ፣
ብኮሚቴን ብንኡስ ኮሚቴን ዝምርሑ በኮሚቴና በንኡስ ኮሚቴ የሚመሩ
458
ኣካሊት ምምሕዲር ሒዙ ምንቅስቓስ፣ አስተዲዯሮችን ይዞ መንቀሳቀስ፣

2. እቲ ግሌጋልት ወሃቢ ኣካሌ ኣብ ውሽጡ 2. አገሌግልት ሰጪው አካሌ በስሩ የውሃና
ሜሊታት ቀረብ ማይ፣ ግሌጋልት ምእሊይ አቅርቦት ዘዳ፣ የፌሳሽ ማስወገዴ
ፌሳስ ርስሓትን ኣብ ናይ ሽቓቅ ጉዴጓዴ አገሌግልት ዘዳና ከሽንት ቤት ጉዴጓዴ
ዝተኣከበ ፌሳስ ርስሓት ናይ ምፅራይን የተሰበሰበን ፌሳሽ ማጣሪያና ማስወገጃ ዘዳ
ምውጋዴን ሜሊ ናይ ምክያዴን ምዝርጋሕን የማካሄዴና የመዘርጋት ሌዩ መብት
ፌለይ መሰሌ ይህሌዎ፡፡ ይኖረዋሌ፡፡
7 ኣብ ኣጠቓቕማ ማይ ዝግበሩ ገዯባት 7 በውሃ አጠቃቀም ሊይ ስሇሚዯረጉ ገዯቦች
ኣብ ኣጠቓቕማ ማይ ዝግበሩ ገዯባት ብናይ በውሃ አጠቃቀም የሚዯረጉ ገዯቦች በፋዳራሌ
ፋዳራሌ ኣዋጅ ቁፅሪ 197/1992 መሰረት አዋጅ ቁጥር 197/1992 በተዯነገገው መሰረት
ዝተዯንገገ ተፇፃሚ ይኸውን ተፇፃሚ ይሆናሌ
8 ግቡእ’ቲ ቤት ፅሕፇት 8 ስሇ ጽህፇት ቤቱ ግዳታ
እቲ ቤት ፅሕፇት ናይ ማይ ስራሕቲን ምውጋዴ ጽህፇት ቤቱ የውሃ እና የፌሳሽ ስራዎችን
ፌሳስን ዝሃንፅ ወይ ዝዝርግሕ ናይቲ ከተማ የሚገነባው ወይም የሚዘረጋው መሪ ፕሊን
መሪሕ ፕሊን ተኸቲለ እዩ፡፡ መሪሕ ፕሊን ባሊቸው የተከማው መሪ ፕሊን በመከተሌ ነው፡፡
ኣብዘይብሇን ከተማታት ዴማ ነቲ ከተማ መሪ ፕሊን በላሊቸው ከተሞች ዯግሞ ከተማው
ንምምሕዲር ስሌጣን ምስዝተውሃቦ ኣካሌ ኣብ ሇማስተዲዯር ስሌጣን ከተሰጠው አካሌ ጋር
ዝገብሮ ናይ ሓባር ስምምዕነት ተመስሪቱ በሚዯረግ የጋራ ስምምነት ይሆናሌ፡፡
ይኸውን
9 ስሌጣንን ተግባርን እቲ ቢሮ 9 የቢሮው ስሌጣንና ተግባር
ነቲ ቢሮ ብሕጊ ዝተውሃቦ ስሌጣንን ተግባርን ሇቢሮው በሕግ የተሰጠው ስሌጣንና ተግባር
ዝተሓሇወ ኮይኑ እቲ ቢሮ፦ እንዯተጠበቀ ሆኖ ቢሮው፦
1. እቲ ቤት ፅሕፇት ዝህቦ ግሌጋልት 1. ጽሕፇት ቤቱ የሚሰጠው አገሌግልት
ብመሰረት ሃገራዊን ክሌሊውን ናይ ማይ በሀገሪቱና በክሌለ የውሃ ፖሉሲና ሕግ
ፖሉሲን ሕግን ምዃኑ ይከታተሌ፣ መሰረት መሆኑን ይከታተሊሌ፣
2. ግሌጋልት እቲ ቤት ፅሕፇት ንምስፌሕፊሕ 2. የጽ/ቤቱን አገሌግልት ሇማስፊፊት
ምስ ዝኾነ መንግስታውን ዘይመንግስታውን ከማንኛውም መንግስታዊና መንግስታዊ
ኣካሊት ሓገዝን ሌቓሕን ንምርካብ ዘኽእለ ካሌሆኑ አካሊት እርዲታና ብዴር ማግኘት
ኩነታት የመቻቹ፣ የሚያስችለትን ሁኔታዎች ያመቻቻሌ
3. ንስራሕቲ ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን 3. ሇመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት የሚያግዙ
ዝሕግዙ ናይ ዒቕሚ ምዕባይ ስራሕቲ የአቅም ግንባታ ስራ ይሰራሌ፣ የቴክኒክ
ይሰርሕ፣ ቴክኒካዊ ሓገዝ ይገብር ዴጋፌም ያዯረጋሌ፣
4. ነዚ ኣዋጅ ንምፌፃም ኣብ ዝወፅእ ዯንቢ 4. ይህንን አዋጅ ሇማስፇፀም በሚወጣ ዯንብ
ዝተዘርዘሩ መዏቀኒታት ዘማሌኣ ምዃነን ሊይ የሚዘረዘሩት መስፇርቶች
እናረጋገፀ ብቦርዴ ዝመሓዯራ ብርኪ ማሟሊታቸውን እያረጋገጠ በቦርዴ
ኣብያተ ፅሕፇት ግሌጋልት ማይን ፌሳስን የሚተዲዯሩ የውሃና ፌሳሽ አገሌግልት
የመሓይሽ፣ ብኮሚቴ ንዝመሓዯራ ዴማ ናብ ጽህፇት ቤቶች ዯረጃ ያሻሽሊሌ፣ በኮሚቴ
ምምሕዲራዊ ስርዒት ቦርዴ ንክሰጋገራ ሇሚተዲዯሩ ዯግሞ ወዯ ቦርዴ የአስተዲዯር
ይገብር ስርዒት እንዱሸጋገሩ ያዯርጋሌ፡፡
5. እቲ ቢሮ ብመሰረት ዒንቀፅ 20 እዚ ኣዋጅ 5. ቢሮው በዚህ አዋጅ አንቀጽ 20 በሚወጣ
ብዝወፅእ ዯንቢ ንዝህሌዉ ብርክታት ዯንብ ሇሚኖሩ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን ዝምጥን አገሌግልት ዯረጃዎች የሚመጥን የዯመወዝ
ናይ መሃያ ስኬሌን መሓውርን ከዲሌዉ ስኬሌና መዋቅር ሉያዘጋጅ ይችሊሌ፣
459
ይኽእሌ
6. ኣዴሇይቲ እዮም ኢለ ዝኣመነልም ናይ 6. አስፇሊጊ ናቸው ብል ያመነባቸው የአሰራር
ኣሰራርሓ ሜሊታት ነቲ ቤት ፅሕፇትን ነቲ ዘዳዎች ሇጽህፇት ቤቱና ሇቦርደ ያቀርባሌ
ቦርዴን የቅርብ፣ ተቐባሌነት እንትረኽቡ ተቀባይነት ሲያገኙም ስራ ሊይ መዋሊቸውን
ኣብ ስራሕ ምውዒልም ይከታተሌ ይከታተሊሌ፣
7. ዒቕሚ ክንዱ ዝፇቐድ እኹሌን ዘተኣማምንን 7. አቅም በፇቀዯ መጠን በቂና አስተማማኝ
ቀረብ ፅሩይ ማይ ንክህሌዎም ይገብር፣ ንፁህ የውሃ አቅርቦት እንዱኖራቸው
ያዯርጋሌ፡፡
8. እቲ ቤት ፅሕፇት ዝጥቀመለ ናይ ፊይናንስ፣ 8. ጽሕፇት ቤቱ የሚጠቀምበት የፊይናንስ፣
ሓይሉ ሰብ፣ ንብረት ምምሕዲርን ዕዲጋን የሰው ሃይሌ፣ የንብረት አስተዲዯርና የግዠ
ማንዋሊትን መምርሒታትን ምስ ቢሮ ማንዋልችና መመርያዎች ከፊይናንስና
ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ ጋር በመተባበር
ብምትሕብባር የውፅእ፡፡ ያወጣሌ፣
9. ብኮሚቴ ንዝምርሓ ኣብያተ ፅሕፇት 9. በኮሚቴ ሇሚመሩ ፅሕፇት ቤቶች ዯረጃቸው
ዯረጀኦም ዝሓሇዉ ናይ ማይ መገሌገሉ የጠበቁ የውሃ መገሌገያ መሳሪያዎችና
መሳርሐታትን መሇዋወጢ ኣቑሑትን መሇዋወጫ እቃዎች የሚቀርቡበት ሁኔታ
ዝቐርቡለ ኩነታት ብምምችቻው ሕፅረት በማመቻቸት እጥረት እንዲያጋጥማቸው
ከየጋጥሞም ይገብር፣ ያዯርጋሌ፣
10 ፌሌፌሌ በጀት 10 የበጀት ምንጭ
1. ብቦርዴ ወይ ብኮሚቴ ንዝምርሓ ኣብያተ 1. በቦርዴ ወይምበኮሚቴ የሚመሩ ጽህፇት
ፅሕፇት ብናይ ባዕሇን ኣታዊ ይመሓዯራ፣ ቤቶች በራሳቸው ገቢ ይተዲዯራለ፣ የገቢ
ፌሌፌሌ እቶተን ዴማ፦ ምንጫቸውም፦
ሀ. ካብ ክፌሉት ግሌጋልት ዝእከብ፣ ካብ ሀ. ከሚሰበሰብ የአገሌግልት ክፌያ ከውሃ
መሸጣ ማይን ግሌጋልት ስራሕቲ ፌሳስን ሽያጭና ከፌሳሽ አገሌግልት ስራዎች
ዝርከብ የሚገኝ
ሇ. ካብ ዝተፇሊሇዩ ፌሌፌሊት ብዒይነትን ሇ. ከተሇያዩ ምንጮች በአይነትና በጥሬ
ብጥረ ገንዘብን ዝረከብ ሓገዝን ገንዘብ የሚገኝ እርዲታና ብዴር
ሌቓሕን፣
ሐ. ከከም ኣዴሊይነቱ ናይቲ ከተማ ሐ. እንዯየአስፇሊጊነቱ በከተማው
ምምሕዲር ወይ ናይቲ ከባቢ ቤት ምኽሪ አስተዲዯር ወይም የአከባቢው ምክር ቤት
ካብ ዝምዴበለ በጀት ከሚመዴብሇት በጀት
መ. ሕብረተሰብ ንግሌጋልት መስተ ማይን መ. ህብረተሰቡ ሇመጠጥ ወሃና ፌሳሽ
ፌሳስን መስፊሕፌሒ ካብ ዝገበሮ ሓገዝ አገሌግልቱ ማስፊፉያ ከሚያዯርገው
መዋጮ
ረ. ካብ ናይቲ ቤት ፅሕፇት ዝተፇሊሇዩ ሠ. ከጽህፇት ቤቱ ሌዩ ሌዩ ንብረቶች
ኣቑሑት መሸጣ ዝርከብ ኣታዊ እዮም ሽያጭ የሚገኝ ገቢ ናቸው፡፡
2. ፌሌፌሌ በጀት ነቑጣታት መስተ ማይን 2. የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሸ ተቋሞች የበጀት
ፌሳስን ገፀር እዞም ዝስዕቡ ይኾኑ፣ ምንጮች የሚከተለት ይሆናለ፣
ሀ. ካብ ዝተሸጠ ማይ ዝርከብ ኣታዊ ሀ. ከውሃ ሽያጭ የሚሰበሰብ ገቢ፣
ሇ. ካብ ዝተፇሊሇዩ ግሌጋልታት ዝውህሇሌ ሇ. ከተሇያዩ አገሌግልቶች የሚሰበሰብ
ክፌሉት ክፌያ፣
ሐ. ካብ ዝሽየጥ ንብረት ዝርከብ ኣታዊ ሐ. ከንብረት ሽያጭ የሚገኝ ገቢ፣
መ. ካብ ውሌቀ ሰባትን ትካሊትን ዝርከብ መ. ከግሇሰቦችና ከዴርጅቶች የሚገኝ ስጦታ
460
ውሀብቶ ሠ. ከውሃ ተጠቃሚዎች የሚሰበሰብ መዋጮ

ረ. ካብ ተጠቀምቲ ማይ ዝዋፃእ ረ. እንዯየአስፇሊጊነቱ ከወረዲው ወይም
ሰ. ከከምኣዴሊይነቱ ካብቲ ወረዲ ወይ ጣብያ ቀበላ ምክር ቤት የሚመዯብ በጀት፡፡
ቤት ምኽሪ ዝምዯብ በጀት
11 ብዛዕባ ኣጠቓቕማ ኣታዊ ፣ ስርዒት 11 ስሇ ገቢ አጠቃቀም፣ የገንዘብ አስተዲዯር
ምምሕዲር ገንዘብን መዛግብቲ ሒሳብን ስርዒት እና የሂሳብ መዛግብት
1. ብቦርዴ ወይ ብኮሚቴ ንዝምርሓ እቲ ቤት 1. በቦርዴ ወይም በኮሚቴ ሇሚመሩ ጽህፇት
ፅሕፇት ብመሰረት እዚ ኣዋጀ ዒንቀፅ 10 ቤቱ በዚህ አዋጅ አንቀጽ 10 መሰረት
ዝእክቦ ኣታዊ በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 6 የሚሰበሰበውን ገቢ በዚህ አዋጅ አንቀፅ 6
ንዝተዘርዘሩ ዕሊማታት መፇፀሚ ጥራሕ ናይ ሇተዘረዘሩት አሊማዎች ማስፇፀሚያ፣ ብቻ
ምውዒሌ ግቡእ ኣሇዎ የማዋሌ ግዳታ አሇበት፣
2. ብቦርዴ ወይ ብኮሚቴ ዝምርሓ ኣብያተ 2. በቦርዴ ወይም በኮሚቴ የሚመሩ ጽህፇት
ፅሕፇት እቲ ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ቤቶች ቢሮው ከፊይናንስና ኢኮኖሚያዊ
ሌምዒትን ብዘዲሇዉዎ መምርሒ ዕዯጋን ሌማት ቢሮ ጋር በሚያዘጋጇቸው
ፊይናንስን መሰረት ስራሕተን ይውግና፣ የፊይናንስና የግዠ መመሪያዎች መሰረተ
ስራቸውን ያከናውናለ፣
3. ብቦርዴ ወይ ብኮሚቴ ዝምርሓ ኣብያተ 3. በቦርዴ ወይም በኮሚቴ የሚመሩ ፅሕፇት
ፅሕፇት ናይ ባዕሇን ናይ ውሽጢ ኦዱት ቤቶች የራሳቸው የውስጥ ኦዱት ስርዒት
ስርዒት ይዝርግሓ፡፡ ይዘረጋለ
4. ንኡስ ኮሚቴ ማይን ፌሳስን ትክክሇኛን 4. የውሃና ፌሳሽ ንኡስ ኮሚቴ ትክክሇኛ እና
ዝተማሌአን መዛግብቲ ሒሳብ ይሕዝ የተሟሊ የሂሳብ መዛግብት ይይዛሌ፣
5. ኣመሓዴራ ገንዘብ እዚ ንኡስ ኮሚቴ እቲ 5. የንኡስ ኮሚቴው የገንዘብ አስተዲዯር ቢሮው
ቢሮ ብዘውፅኦ መምርሒ መሰረት ይፌፀም፣ በሚያወጣው መመሪያ መሰረት ይፇፀማሌ፣
6. ናይ ገፀር ጣቢያ ኮሚቴ ሒሳብ ናይ ቁሸት 6. የገጠር ቀበላ ኮሚቴው ሂሳብ የመንዯር
ንኡስ ኮሚቴ መስተ ማይን ፌሳስን፣ ኮሚቴ መጠጥ ውሃና ፌሳሽ ንኡስ ኮሚቴ፣
ስራሕ ፇፃሚ ወረዲን ቤት ፅሕፇት ማይ የወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴና በወረዲው
ማዕዴንን ኢነርጅን ወረዲን ብዝስይምዎ የውሃ ማዕዴንና ኢነርጂ ጽህፇት ቤት
ዘፃሪ ኣካሌ ኣብ ዝኾነ እዋን ይምርመር በሚሰይሙት አጣሪ አካሌ በማናቸውም ጊዜ
ይመረመራሌ፤
12 በጀት ዒመት 12 የበጀት ዒመት
ናይቲ ቤት ፅሕፇት በጀት ዒመት ካብ ሓምሇ 1 የጽ/ቤቱ የበጀት ዒመት ከሐምላ 1 ተጀምሮ
ጀሚሩ ክሳብ እቲ ዝቕፅሌ ዒመት 30 ሰነ በሚቀጥሇው ዒመት ሰኔ 30 ባሇው ጊዜ ውስጥ
ኣብዘል ጊዜ ውሽጢ ይውዲእ፡፡ ይፇፀማሌ፡፡
13 ክፌሉት ግሌጋልት ምሕታት፣ ምውሳንን 13 የአገሌግልት ክፌያ መጠየቅ፣ መወሰንና
ምምሕያሽን ማሻሻሌ
1. እቲ ቤት ፅሕፇት ንዝህቦ ግሌጋልት ቀረብ 1. የጽ/ቤቱ ውሃ የማቅረብ፣ ፌሳሽ የማስወገዴ
ማይን፣ ምእሊይ ፌሳስን ካሌኦት ምስ እዙይ እና ከዚሁ ጋር በተያያዙ ላልች
ዝተዛመደ ግሌጋልታት ክፌሉት ይሓትት፣ አገሌግልቶች የሚሰጠው በክፌያ ይሆናሌ፣
2. እቲ ቦርዴ ወይ ኮሚቴ እቲ ቤት ፅሕፇት 2. ቦርደ ወይም ኮሚቴው ጽህፇት ቤቱ
ንዝህቦም ሞያዊ ግሌጋልታት ዘኽፌሇለ ናይ ሇሚሰጣቸው የሞያ አገሌግልቶች
ግሌጋልት ዋጋ ብቢሮን በቲ ቤት ፅሕፇትን የሚያስከፌሇውን የአገሌግልት ክፌያ
ተፀኒዐ እንትቀርበለ ከመሓይሽ ይኽእሌ፡፡ በቢሮውና በጽሕፇት ቤቱ ተጠንቶ
ናይ መስተ ማይ ታሪፌ ብዝምሌከት ዴማ ሲቀርብሇት እንዱሻሻሌ ሉያዯርግ ይችሊሌ፡፡
461
ናብ ከባቢኡ ዝርከብ ቤት ምኽሪ ኣቅሪቡ የመጠጥ ውሃ ታሪፌ በሚመሇከት ዯግሞ

የወስን፡፡ በአከባቢው ወዯሚገኘው ምክር ቤት አቅርቦ
ያስወስናሌ፡፡
14 ምምሕዲር ንብረት ዝምሌከት 14 ስሇንብረት አስተዲዯር
ሕዴሕዴ ብቦርዴ ወይ ብኮሚቴ ዝምርሑ እያንዲንደ በቦርዴ ወይም በኮሚቴ የሚመሩ
ኣብያተ ፅሕፇት ግሌጋልት መስተ ማይን የከተማ መጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት ወይም
ፌሳስን ገፀር ንቀረብ ማይ ተባሂልም ዝተሰርሑ የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ ተቋም ሇውሃ
ህንፀታት፣ በብቦትኡ ዝተተኸለ መዋህሇሉ ማይ አቅርቦት የተሰሩ ግንባታዎችን በየስፌራው
፣ ዝተዘርገሑ መመሓሊሇፉ መሳርሒታትን የተተከለ የውሃ ማጠራቀሚያ እና ማስተሊሇፉያ
ካሌኦት ተመሳሰሌቲ መገሌገሉ መሳርሒታትን መሳሪያዎችን እና ላልች መሰሌ
ተረኪቡ ብዒሌዋና እቲ ንብረት ብምዃን መገሌገያዎችን ተረክቦ የንብረት ባሇቤት
ብስርዒት ናይ ምጥቃም ምምሕዲር፣ በመሆን በአግባቡ የመጠቀም፣ የማስተዲዯርና፣
ዴሕንነቶም ናይ ምሕሊው ሓሊፌነት ኣሇዎ፡፡ ዴህንነታቸውን የመጠበቅ ኃሊፉነት አሇበት፡፡
15 ብዛዕባ ቁፃርን ምምሕዲርን ሓይሉ ሰብ 15 ስሇሰው ሃይሌ አስታዯርና አቀጣጠር
1. ብቦርዴ ዝመሓዯራ ግሌጋልታት መስተ 1. በቦርደ የሚተዲዯሩ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ማይን ፌሳስን ምምሕዲር ሓይሉ ሰበን አገሌግልቶች የሰው ሃይሌ አስተዲዯር
ብመሰረት ዝተመሓየሸ ጉዲይ መስርሕን በተሻሻሇው የአሰሪና ሰራተኛ ጉዲይ አዋጅ
ሰራሕተኛን ኣዋጅ ቁፅሪ 377/96 ይኸውን ቁጥር 377/96 ዒ/ም መሰረት ይሆናሌ፡፡
2. ብኮሚቴ ዝመሓዯሩ ግሌጋልታት መስተ 2. በኮሚቴው የሚተዲዯሩ የመጠጥ ወሃና ፌሳሸ
ማይን ፌሳስን ምምሕዲር ሓይሉ ሰብ አገሌግልቶች የሰው ኃይሌ አስተዲዯር
ብመሰረት እቲ ቢሮ ዘውፅኦ መምርሒ ቢሮው በሚያወጣው የሰራተኛ አስተዲዯር
ምምሕዲር ሰራሕተኛታት ይኸውን መመርያ ይሆናሌ፡፡
16 መሰሌ ምሌቃቕ መሬትን ንብረትን 16 መሬትና ንብረት የማስሇቀቅ መብት
እቲ ቤት ፅሕፇት ዕሊማታቱ ንምትግባር ዘዴሌዮ ጽህፇት ቤቱ ዒሊማዎቹን ተግባራዊ ሇማዴረግ
ዝኾነ ይኹን ዘይንቀሳቐስ መሬትን ንብረትን የሚያስፇሌገው ማንኛውም የማይንቀሳቀስ
ምስ ዝምሌከቶ ኣካሌ ብምዃን ብመሰረት መሬትና ንብረት ከሚመሇከተው አካሌ ጋር
ኣግባብ ዘሇዎ ሕጊ ግቡእ ካሕሳ ብምኽፊሌ በመሆን አግባብ ባሇው ሕግ መሰረት ተገቢውን
ንምሌቃቕ ይኹን ንምሓዝ ይኽእሌ፡፡ ካሳ ከፌል ሇማስሇቀቅና ሇመያዝ ይችሊሌ፡፡
17 ኣብ ሌዕሉ ትሕዝቶ ካሌእ ሰብ ስራሕቲ 17 በላሊ ሰው ይዞታ ሊይ የወሃ ሌማት ስራዎችን
ሌምዒት ማይ ምክያዴ ማካሄዴ
1. ብመሰረት ኣግባብ ዘሇዎ ሕጊ ብዒሌ ዋና 1. አግባብ ባሇው ሕግ መሰረት የንብረት
እቲ ንብረት ወይም ብዒሌ ትሕዝቶ ሉዝ ባሇቤት ወይም በሉዝ ያዠን በመጠየቅ እና
ብምሕታትን ግቡእ ካሕሳ ብምኽፊሌን ተገቢውን ካሳ በመክፇሌ ከባሇቤቱ ወይም
ምስቲ በዒሌ ዋና ወይም ተሓዚ ሉዝ ከሉዝ ያዡ ጋር በሚዯረገው ስምምነት
ብዝግበር ስምምዕነት መሰረት እቲ ቤት መሰረት ጽ/ቤቱ የውሃና ፌሳሽ መስመሮችን
ፅሕፇት መስመራት ማይን ፌሳስን ሇመዘርጋት እና ሇማስተሊሇፌ በግሌ
ንምዝርጋሕን ንምምሕሌሊፌን ብውሌቀ የንብረት ወይም ይዞታ ሇመጠቀም
ንብረት ወይ ትሕዝቶ ንምጥቃም ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ፣
2. ኮይኑ ግን እቲ ብዒሌ ትሕዝቶ፣ በዒሌ 2. ሆኖም ባሇንብረቱ፣ ወይም ባሇይዞታው
ንብረት ወይ ብዒሌ ትሕዝቶ ሉዝ ብዘይ ወይም የሉዝ ባሇይዞታው ያሇ ጽሕፇት ቤቱ
ፌቓዴ እቲ ቤት ፅሕፇት ዝተዘርግሑ ፇቃዴ የተዘረጉ መስመሮችን ሇማንሳት
መስመራት ንምሌዒሌ ኣይኽእሌን፣ አይችሌም፣
3. ዝተዘርግሑ መስመራት ማይ ብሉዝ ኣብ 3. የተዘረጉ የውሃ መስመሮች በሉዝ በያዘው
462
ዝሓዞ ወይ ኣብ ሌዕሉ ዝጥቀመለ ንብረት ወይም በሚጠቀምበት ንብረት ሊይ ማሇፈን

ከምዝሓሇፇ ንክፇሌጦ ዝተገበረ ብዒሌ ሉዝ እንዱያውቅ የተዯረገ የሉዝ ያዠ ወይም ላሊ
ወይ ካሌእ ሕጋዊ ተጠቃሚ እቲ ንብረት ሕጋዊ ተጠቃሚ ንብረቱ እንዲይበሊሽ
ንከይበሊሸው ፃዕሪ ክገብር ኣሇዎ፣ ብዝኾነ አስፇሊጊውን ሁለ ማዯረግ አሇበት በሆነ
ምኽንያት እንትበሊሸው ዴማ ንዝምሌከቶ ምክንያት ሉበሊሽም ሇሚመሇከተው አካሌ
ኣካሌ ከይዯንጎየ ከፌሌጥ ኣሇዎ፣ ሳይዘገይ ማሳወቅ አሇበት፡፡
4. ዝኾነ ይኹን ብዒሌ ንብረት ወይ ተሓዚ ሉዝ 4. ማንኛውም ባሇንብረት ወይም በሉዝ ያዥ
እቲ ቤት ፅሕፇት መስመራት ንምዝርጋሕ፣ ጽህፇት ቤቱ መስመሮችን ሇመዘርጋት
ንምጥቃም ንምቁፅፃርን ንምክንኻን ወይ ሇመጠቀም ሇመቆጣጠር ሇመንከባከብ
ንምዕራይ ዝገብሮም ስራሕቲ ከዏንቅፌ ወይም ሇመጠገን የሚያዯርገውን ስራ
የብለን ማዯናቀፌ የሇበትም፡፡
18 መስመር ማይ ኣብ መንገዱ ናይ ምዝርጋሕ 18 በመንገድች ሊይ የውሃ መስመር የመዘርጋት
መሰሌ መብት
1. አቲ ቤት ፅሕፇት ካብዚ ንታሕቲ ዝተዘርዘሩ 1. ጽ/ቤቱ ከዚህ በታች የተዘረዘሩትን
ኩነታት ብምምሊእ ኣብ ሌዕሉ ዋና ሁኔታዎች በማሟሊት በአውራ ጎዲናዎችና
ጎዯናታትን መንገዴን መስመራት ማይ ናይ መንገድች ሊይ የውሃ መስመሮች የመዘርጋት
ምዝርጋሕ፣ ምሕዲስ ወይም ምትካእን ንዚ የማዯስ ወይም የመተካት እና ሇዚሁም ስራ
ስራሕ እንተዴሉ ንዝምሌከቶ ኣካሌ ኣፌሉጡ ሲፇሌግ ሇሚመሇከተው አካሌ በማሳወቅ
መንገዱ ናይ ምቁራፅ ወይ ምኹዒት መሰሌ መንገድችን የመቁረጥ ወይም የመቆፇር
በዚ ኣዋጅ ተዋሂብዎ ኣል፡፡ መብት በዚህ አዋጀ ተሰጥጦታሌ፡፡
ሀ. ህፁፅ ኩነታት እንተዘየጋጢሙ ስርሑ ሀ. አስቸኳይ ሁኔታ ካሊጋጠመ በስተቀር
ቅዴሚ ምጅማሩ ቅዴሚ ሓዯ ወርሒ ናይ ስራውን ከመጀመሩ ከአንዴ ወር በፉት
ፅሑፌ መጠንቀቅታ ብምሃብ ካብ የጽህፇት ማስታወቂያ በመስጠት
ዝምሌከቶም ኣካሊት መንግስቲ ወይ ከሚመሇከታቸው የመንግስት አካሊት
ብዒሌ ዋና እቲ መንገዱ ፌቓዴ ክረክብ ወይም ከመንገደ ባሇቤት ፇቃዴ
ኣሇዎ፡፡ ኮይኑ ግና ኣብ ውሽጢ ዝተወሰነ ማግኘት አሇበት፡፡ ይሁንና በተወሰነው
እዋን ካብ ዝምሌከቶም ኣካሊት መንግስቲ ጊዜ ውስጥ ከሚመሇከታቸው የመንግስት
ወይ ብዒሌ ዋና እቲ መንግዱ መሌሲ አካሊት ወይም ከመንገደ ባሇቤት ምሊሽ
እንተዘይተዋሂቡዎ ከምዝተስማምዐ ካሌተሰጠ እንዯተስማማ ተቆጥሮ
ተቖፂሩ ስርሑ ክቕፅሌ ይኽእሌ፣ ስራውን መቀጠሌ ይችሊሌ፣
ሇ. ንመፀገኒ እቲ መንገዱን ጎዲናታትን ሇ. መንገድቹንና ጎዲናዎቹን ሇመጠገን
ዝግበር ዝኾነ ወፃኢ ብምውፃእ እቲ የሚዯረገውን ማንኛውም ወጪ
መንገዱ ከም ዝነበሮ ናይ ምፅጋን ወይ በማውጣት መንገደን በነበረበት
ዴማ ክፅገን ናይ ምግባር ግቡእ ኣሇዎ፡፡ የማዴረግ ግዳታ አሇበት፡፡
19 ምኽሌካሌ 19 ክሌከሊ
1. ዝኾነ ይኹን ሰብ እቲ ቤት ፀሕፇት ንውሌቀ 1. ማንም ሰው ጽህፇት ቤቱ ሇራሱ የዘረጋሇትን
ዝዘርገሓለ መስመር ማይ ወይ ፌሳስ የውሃ ወይም የፌሳሽ መስመር በክፌያም ሆነ
ብኽፌሉት ይኹን ብዘይ ኽፌሉት ካሉእ ሰብ ያሇ ክፌያ ላሊ ሰው መስመር
መስመር ክቕፅሇለን ክግሌገሇለን እንዱቀጥሌበት እና እንዱገሇገሌበት
ከምኡ’ውን እቲ ናይ ማይ መስመር ካብ እንዱሁም የውሃውን መስመር ከተዘረጋበት
ዝተዘርገሐለ ከባቢ ምዝዋር ኣይኽእሌን፣ ስፌራ ማዛወር አይችሌም፤
2. ዝኾነ ይኹን ሰብ ኣብ ሌዕሉ ኣቐዱሞም 2. ማንም ሰው አስቀዴሞ በተዘረጉ የውሃ
ዝተዘርግሑ መስመራት ማይን ፌሳስን መስመሮች እና ወይም የፌሳሽ መስመሮች
463
ብዝተዘርግሑለ የማነ ፀጋም ክሳብ ሓዯ ሊይ በተዘረጉበት አካባቢና ግራና ቀኝ እስከ

ሜትሮ ኣብ ዘል ርሕቐት ዝርከብ ነፃ ቦታ አንዴ ሜትር ርቀት ባሇው ባድ ቦታ ሊይ
ካብ ዝምሌከቶ ኣካሌ ናይ ሕጋዊነት ከሚመሇከተው አካሌ የህጋዊነት ማረጋገጫ
መረጋገፂ ከየቕረበን ነቲ ቤት ፅሕፇት ሳያቀርብና ጽህፇት ቤቱን ሳያሳውቅ
ከየፌሇጠን ዝኾነ ዒይነት ናይ ህንፀት ስራሕ ማንኛውም የግንባታ ስራ ማካሄዴ
ምክያዴ ኣይኽአሌን አይችሌም
3. ዝኾነ ይኹን ናይ ማይ ቆፃሪ ዝተገጠመለ 3. ማንኛውም የውሃ ቆጣሪ ውስጥ የገባሇት
ናይቲ ቤት ፅሕፇት ዒሚሌ ናብ ማይ ቆፃሪ የፅህፇት ቤቱ ዯንበኛ የውሃ ቆጣሪው ውስጥ
ቅዴሚ ምብፅሑ ካብ መስመር ጠሉፈ ከመዴረሱ በፉት ከመስመሩ ጠሌፍ ሇራሱም
ንባዕለ ይኹን ንኻሌእ መስመር ዘርጊሑ ሆነ ሇላሊው መስመር ዘርገቶ ውሃ መጠቀም
ማይ ምጥቃም ወይ ኣሕሉፈ ምሃብ ወይም አሳሌፍ መስጠት አይችሌም
ኣይኽእሌን፡፡
ብቦርዴ ዝምርሓ ግሌጋልታት መስተ ማይን በቦርዴ ስሇሚመሩ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ፌሳስን አገሌግልቶች
20 ብርክታት ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን 20 ስሇከተማ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት
ከተማ ዯረጃዎች
1. ኣብ ውሽጢ እዚ ክሌሌ ዝርከባ ግሇጋልታት 1. በዚህ ክሌሌ ውስጥ የሚገኙ የከተማ የመጠጥ
መስተ ማይን ፌሳስን ከተማ ብዝተፇሊሇየ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት በተሇያየ ዯረጃ
ብርክታት ይምቀሊ፣ ዘርዝሩ ብዯንቢ ይከፇሊሌ፡፡ ዝርዝሩ በዯንብ ይወሰናሌ፣
ይውሰን፣
2. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዝተገሇፃ 2. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተገሇፁ
ብርክታት ዝሇዒሇን ዝተሓተን ብርኪ ዕብየት ዯረጃዎች ከፌተኛና ዝቅተኛ የእዴገት ዯረጃ
ዘሇዎን ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን ያሊቸው የውሃና ፌሳሽ አገሌግልቶች
ዝውክሌ ይኸውን፡፡ የሚወክሌ ይሆናሌ፡፡
3. ናይ ከተማታት ግሌጋልታት መስተ ማይን 3. የከተሞችን የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ፌሳስን ብርክታት ንምውሳን ዘኽእሌ ዝርዝር አገሌግልት ዯረጃዎች ሇመወሰን
መዏቀኒታት ነዚ ኣዋጅ ንምፌፃም ኣብ የሚያስችሌ ዝርዝር መስፇርት ይህንን
ዝወፅእ ዯንቢ ይውሰን፡፡ አዋጅ ሇማስፇፀም በሚወጣ ዯንብ
ይወሰናሌ፡፡
4. በዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 ብዝወፅእ ዯንቢ 4. በዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀፅ 3 መሰረት
መሰረት ዝውሰኑ መዏቀኒታት መበገሲ ገይሩ በሚወጣ ዯንብ የሚወሰኑ መስፇርቶችን
ብርክታት ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን መነሻ በማዴረግ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
በብእዋኑ ከመሓይሽ ይኽእሌ አገሌግልቶችን ዯረጃ በየጊዜው ሉያሻሻሌ
ይችሊሌ፡፡
5. እቲ ቢሮ ዝተቀመጡ መመዘኒታት ምምሊአን 5. ቢሮው የተቀመጡት መስፇርቶች
እናረአየ ናይ ገፀር ጣብያ መስተ ማይን ማሟሊታቸው እያየ የገጠር መጠጥ ውሃና
ፌሳስን ናብ ዝሇዒሇ ብርኪ ግሌጋልት መስተ ፌሳሽ ጣቢያዎችን ወዯ ከፌተኛ የመጠጥ
ማይን ፌሳስን ከዕብየን ይኽእሌ፡፡ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልቶች ዯረጃ ሉያሳዴግ
ይችሊሌ
6. እቲ ቢሮ ንሕዴሕዴ ብርኪ ግሌጋልት 6. ቢሮው በእያንዲንደ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽን
መስተ ማይን ፌሳስን ዝምጥን ናይ መሓውር ዯረጃ የሚመጥን መዋቅር የመነሻ ሃስብ
መበገሲ ሓሳብ ንዝምሌከቶ ቦርዴ ከቅርብ ሇሚመሇከተው ቦርዴ ማቅረብ ይችሊሌ፡፡
464
ይኽእሌ፡፡
21 ኣወዲዴባን ተፀዋዕነትን 21 አዯረጃጀትና ተጠሪነት
1. ግሌጋልታት መስተ ማይን ፌሳስን ከተማ 1. የከተማ መጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልቶች
ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ዝተውሃበን ስሌጣንን በዚህ አዋጅ የተሰጣቸውን ስሌጣንና ተግባር
ተግባርን ኣብ ስራሕ ንምውዒሌ ዝስዕብ ስራ ሊይ ሇማዋሌ የሚከተሇው አዯረጃጀት
ኣወዲዴባ ይህሌወን ይኖራቸዋሌ፡፡
ሀ. ስራሕ ኣመራርሓ ቦርዴ ሀ. የስራ አመራር ቦርዴ
ሇ. ቤት ፅሕፇት ሇ. ፅሕፇት ቤት
ሐ. ስራሕ መካየዱ ሐ. ስራ አስኪያጅ
መ. ነቲ ስራሕ ዘዴሌዩ ካሌኦት መ. ሇስራው የሚያስፇሌጉ ላልች
ሰራሕተኛታት ይህሌዉወን፡፡ ሰራተኞች ይኖራቸዋሌ፡፡
2. ቤት ፅሕፇት ግሌጋልት መስተ ማይን 2. የከተማ መጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት
ፌሳስን ከተማ ተፀዋዕነቱ ንቦርዴ ይኸውን ፅ/ቤት ተጠሪነቱ ሇቦርደ ይሆናሌ
22 ምጥያሽን ተፀዋዕነትን ቦርዴ 22 ቦርዴ ስሇማቋቋምና ተጠሪነት
1. ቦርዴ ዝጣየሽ ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 1. ቦርደ የሚቋቋመው በዚህ አዋጅ አንቀጽ 20
20 ብዝወፅእ ዯንቢ ኣብ ዝተገሇፁ በሚወጣው ዯንብ የተመሇከቱት ዯረጃዎች
ብርክታት፣ ዝተመሌከቱ ግሌጋልት መስተ ባሊቸው የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልቶች
ማይን ፌሳስን ይኸውን ይሆናሌ፡፡
2. ብመሰረት እዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 መሰረት
ዝጣየሽ ናይ ስራሕ ኣመራርሓ ቦርዴ በዝሒ የሚቋቋመው የስራ አመራር ቦርዴ ኣባሊት
ኣባሊት ብመሰረት ዒንቀፅ 5 ንኡስ ዒንቀፅ 2 ብዛት በአንቀፅ 5 ንኡስ አንቀፅ 2 መሰረተ
ኮይኑ ዝርዝሩ ነዚ ኣዋጅ ንምፌፃም ኣብ ሆኖ ዝርዝሩ ይህን አዋጅ ሇማስፇፀም
ዝወፅእ ዯንቢ ይውሰን፣ በሚወጣ ዯነብ ይወስናሌ፣
3. እቲ ቦርዴ ተፀዋዕነቱ ንከባቢኡ ዝርከብ 3. የቦርደ ተጠሪነት በአከባቢው ሇሚገኘው ስራ
ኮሚቴ ስራሕ ፇፃሚ ይኸውን አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
4. ኣብ ሕዴሕዴ ወረዲ ዝርከብ ኮሚቴ ስራሕ 4. በያንዲንደ ወረዲ የሚገኝ የስራ አስፇፃሚ
ፇፃሚ ብመሰረት’ዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ኮሚቴ በዚህ ዒንቀፀ ንኡስ አንቀፅ 2
ብዝወፅኦ ዯንቢ መሰረት ገይሩ ነቲ ቦርዴ መሰረት አዴርጎ በሚወጣ ዯንብ መሰረት
የጣይሽ፡፡ ቦርደን ያቋቁማሌ፡፡
23 ስሌጣንን ተግባርን እቲ ቦርዴ 23 የቦርደ ስሌጣንና ተግባር
እቲ ቦርዴ እዞም ዝስዕቡ ስሌጣን ተግባርን ቦርደ የሚከተለትን ስሌጣንና ተግባር
ይህሌዉዎ ይኖሩታሌ፡፡
1. ነቲ ቤት ፅሕፇት ይውዴብ፣ ብሊዕሇዋይነት 1. የጽህፇት ቤቱን ያዯራጃሌ በበሊይነት
ይመርሕ ይመራሌ
2. ናይቲ ቤት ፅሕፇት ናይ ሓፂር፣ ማእኸሊይን 2. የጽህፇት ቤቱን የአጭር፣ የመካከሇኛና
ነዊሕን እዋን ትሌሚ ስራሕን መፇፀሚ የረጅም ጊዜ የስራ እቅዴና ማስፇፀሚያ
በጀትን መርሚሩ የፅዴቕ፣ ንተግባራዊ በጀት ረቂቅ መርምሮ ያፀዴቃሌ ተግባራዊ
ኣፇፃፅምኡ ይከታተሌ፣ ይቆፃፀርን፣ ኣፇፃፀም ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ
ስራሕቲ በብእዋኑ ይግምግም፣ ስራውንም በየጊዜው ይገመግማሌ፣
3. ንሓዯስቲ ህንፀት ስራሕቲ ዘዴሉ መዋእሇ 3. ሇአዲዱስ የግንባታ ስራዎች
ንዋይ በጀት ዝምሌከት እቲ ቦርዴ መርሚሩ የሚያስፇሌገውን የኢንቨስትመንት በጀት
የፅዴቕ፣ ብመሰረት መምርሒ ፊይናንስ በተመሇከተ ቦርደ መርምሮ ያፀዴቃሌ፣
ንኣፇፃፅምኡ ይከታተሌን ይቆፃፀርን፣ አፇፃፀሙን ይከታተሊሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
465
4. ንተጠቃሚ ሕብረተሰብ እናዘራረበ ዝሓሸን 4. ተጠቃሚውን ሕብረተሰብ በማወያየት

ቅሌጡፌን ሜሊ ኣሰራርሓ ቐሪፁ በቲ ቤት የተሻሇ እና ቀሌጣፊ አሰራር ቀርጾ
ፅሕፇት ተግባራዊ ንክኸውን ይገብር በጽህፇት ቤቱ ተግባራዊ እንዱሆን
ያዯርጋሌ፣
5. ብቑዕን ኽእሇት ዘሇዎን ሓሊፉ ግሌጋልት 5. ብቃትና ችልታ ያሇው የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
መስተ ማይን ፌሳስን ኣወዲዱሩ ይምዴብ፣ አገሌግልት ሃሊፉ አወዲዴሮ ይመዴባሌ፣
6. ናይቲ ቤት ፅሕፇት መሓውርን መሃያን 6. የጽህፇት ቤቱ መዋቅርና ዯመወዝ ተጠንቶ
ተፀኒዐ እንትቐርበለ የፅዴቕ ሲቀርብሇት ያፀዴቃሌ፣
7. ነቲ ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን 7. ሇመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልቱ ጥንካሬና
ዕብየትን ጥንካረን ዝሕግዙ ካብ ዝተፇሊሇዩ እዴገት የሚያግዙ የተሇያዩ የገንዘብና
ኣካሊት ናይ ገንዘብ ንዋትን ፌሌፌሌ የቁሳቁስ ምንጮች ያፇሊሌጋሌ፣
የተኣሊሌሽ፣
8. ዝተፇሊሇዩ ናይ ሰራሕተኛታት ናይ ኣበሌን 8. የሰራተኞቹ ሌዩ ሌዩ የአበሌና ጥቅማ ጥቅም
ጥቕማ ጥቕምን ሕቶታት እናመርመረ ውሳነ ጥያቄዎችን እየመረመረ ውሳኔ ይሰጣሌ
ይህብ፣
9. በቲ ቤት ፅሕፇትን ቢሮን ተፀኒዐ ዝቐረበለ 9. በፅህፇት ቤቱና በቢሮው ተጠንቶ
ክፌሉት ሞያዊ ግሌጋልት ይውስን፡፡ ታሪፌ የሚቀርብሇትን የሞያ አገሇግልት ክፌያ
መስተ ማይ ዝምሌከት ዴማ ኣፅኒዐ ናብ ይወስናሌ፡፡ የመጠጥ ውሃ ታሪፌ በሚመሇከት
ከባቢኡ ዘል ቤት ምኽሪ ኣቕሪቡ የወስን፣ ዯግሞ አጥንቶ ሇአከባቢው ምክር ቤት
ንተግባራዊነቱ’ውን ይከታተሌ፣ በማቅረበ ያስወስናሌ፣ ሇተግባራዊነቱም
10.ምንቅስቓስ ስራሕቱ ዝምሇከት ተፀዋዑ ናብ 10.የስራ እንቅስቃሴውን በሚመሇከት ተጠሪ
ዝኾነለ ኣካሌ በቢሰሇስተ ወርሑ ፀብፃብ ሇሆነሇት አካሌ በየሶስት ወሩ ሪፖርት
የቕርብ፡፡ ናብቲ ቢሮ ዴማ በቢሽደሽተ ያቀረባሌ፡፡ ሇቢሮው ዯግሞ በየስዴስት ወሩ
ወርሒ ፀብፃብ የቕርብ፡፡ ሪፖርት ያቀርባሌ፡፡
11.ናይቲ ቤት ፅሕፇት ኣተሓሕዛ ሒሳብን 11.የጽህፇት ቤቱ የሒሳብና ንብረት አያያዝ
ንብረትን ኣዴሊይ ኮይኑ ኣብ ዝርከበለ እዋን አስፇሊጊ ሲሆን በውጭ ኦዱተሮች
ብናይ ዯገ ኦዱተራት ንክምርመር ይገብር፡፡ እንዱመረመር ያዯርጋሌ፡፡ ሇቀረበሇት
ንዝቐረበለ ናይ ኦዱት ሪፖርት’ውን ውሳነ የኦዱት ሪፖርት ውሳኔ ያስተሊሌፊሌ፡፡
የመሓሊሌፌ፡፡
12.ቤት ፅሕፇት ግሌጋልት መስተ ማይን 12.የከተማ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት
ፌሳስን ከተማ ካብ ታሪፌ፣ ሓገዝ፣ ሌቓሕን ከታሪፌ፣ ከእርዴታ፣ ከብዴርና ላልች
ካሌኦት ኣታዊታትን ዝእክቦ ገንዘብ ገቢዎች የሚሰበሰበውን ገንዘብ ሇመጠጥ
ንመስፊሕፌሒ መስተ ማይን ፌሳስን ጥራሕ ውሃና ፌሳሽ ማስፊፉያ ብቻ እየዋሇ መሆኑን
ይውዕሌ ምህሊዉ ይቆፃፀር፡፡ ይቆጣጠራሌ፡፡
24 ኣኼባ እቲ ቦርዴ 24 የቦርዴ ስብሰባ
1. እቲ ቦርዴ ንቕዴሚት ኣብ ዝወፅእ ናይቲ 1. ቦርደ ወዯፉት በሚወጣ የቦርደ መተዯዲሪያ
ቦርዴ መመሓዲዯሪ ዯንቢ ዝውሰን ስሩዕ ዯንብ የሚወሰን መዯበኛ የስብሰባ ጊዜ
ኣኼባ ይህሌዎ፣ ናይቲ ቦርዴ ናይ ኣኼባ ይኖረዋሌ፣ የቦርደ የስብሰባ ጊዜ ቢበዛ
ጊዜ እንተነውሐ ካብ ሰሇስተ ወርሒ ክበሌፅ ከሶስት ወር መብሇጥ የሇበትም፣ ሆኖም
የብለን፤ ኮይኑ ግና ከከም ኣዴሊይነቱ ህፁፅ እንዯ አስፇሊጊነቱ አስቸኳይ ስብሰባ
ኣኼባ ክገብር ይኽእሌ፤ ማዴረግ ይችሊሌ፣
2. ካብ ኣባሊት ቦርዴ ክሌተ ሲሶ ዝኣኽለ ኣብቲ 2. ከቦርደ አባሊት ሁሇት ሶስተኛ የሚሆኑት
466
ኣኼባ እንትርከቡ ናይቲ ኣኼባ ምሌኣተ በስብሰባው ሊይ ከተገኙ ምሌኣተ ጉባኤ

ጉባኤ ይኸውን ይሆናሌ፣
3. ናይ ቦርዴ ውሳነ ኣብቲ ኣኼባ ብዝተረኸቡ 3. የቦርዴ ውሳኔ በስብሰባው ሊይ በተገኙ
ኣባሊት ኣብዝሓ ዴምፂ ይሓሌፌ ኮይኑ ግና አባሊት የዴምጽ ብሌጫ ያሌፊሌ፡፡ ይሁን
ናይቶም ኣባሊት ዴምፂ ኣብ ማዕረ እንጂ የአባሊቱ ዴምጽ እኩሌ ከተከፇሇ
እንተተመቒለ እቲ ኣካቢ ዝዯገፍ ሓሳብ በሰብሳቢው የተዯገፇው ሃሳብ የቦርደ ውሳኔ
ናይቲ ቦርዴ ውሳነ ኮይኑ ይሓሌፌ ሆኖ ያሌፊሌ፡፡
4. ናይቲ ኣኼባ ኣጀንዲ ኣቐዱሙ ንኣባሊት 4. የቦርደ የስብሰባ አጀንዲ አስቀዴሞ ሇቦርዴ
ቦርዴ ክበፅሖም ይግበር፣ አባሊት እንዱዯርስ ይዯረጋሌ፣
5. ናይዚ ዒንቀፅ ዴንጋገታት ዝተሓሇዉ 5. የዚህ አንቀጽ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ
ኮይኖም እቲ ቦርዴ ናይ ኣኼባ ስነ ስርዒት ሆነው ቦርደ በስብሰባው ስነ ስርዒት ሊይ
መመሓዯሪ ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ፡፡ የመተዲዯሪያ ዯንብ ማውጣት ይችሊሌ፡፡
25 ተሓታትነት ኣባሊት ቦርዴ 25 የቦርዴ አባሊት ተጠያቂነት
ኣባሊት ቦርዴ ብሓባርን ብውሌቀን ንዝወሰንዎም የቦርዴ አበሊት በጋራና በግሌ ሇወሰኑዋቸው
ዋኒናት ወይ ንዝፇፀምዎም ስራሕቲ ናይ ሓባርን ጉዲዮች ወይም ሇፇጸሙዋቸው ስራዎች የጋራና
ውሌቀን ተሓታትነት ኣሇዎም፡፡ የግሌ ተጠያቂነት አሇባቸው፡፡
26 ቤት ፅሕፇት ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን 26 የከተማ መጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት
ከተማ ጽህፇት ቤት
ሕዴሕዴ ናይ ከተማ ግሌጋልት መስተ ማይን እያንዲንደ የከተማ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት
ፌሳስን ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ዕሇታዊ ስራሕቱ በዚህ አዋጅ መሰረት የእሇት ከእሇት ስራዎችን
ዘካይዯለ ናይ ባዕለ ቤት ፅሕፇት ይህሌዎ፡፡ የሚያከናውንበት የራሱ ጽህፇት ቤት
ይኖረዋሌ፡፡
27 ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሕፇት ግሌጋልት 27 የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት ጽህፇት
መስተ ማይን ፌሳስን ቤት ስሌጣንና ተግባር
እቲ ቤት ፅሕፇት ካብዚ ንታሕቲ ዝተመሌከቱ ጽህፇት ቤቱ ከዚህ በታች የተመሇከቱት
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌዎ፡፡ ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ
1. ንዝተጣየሸለ ናይ ከተማ ነባራይ ህዝቢ 1. ሇተቋቋመበት ከተማ ነዋሪ ሕዝብ ጥራቱን
ፅርየቱ ዝሓሇወ እኹሌ መጠን ማይ የቕርብ፣ የጠበቀ ውሃ በበቂ መጠን ያቀርባሌ፣
2. ኣግባብ ምስሇዘዎም ኣካሊት ብምውዲዴ 2. አግባብ ካሊቸው አካሊት ጋር በመቀናጀት
ዒቅሙ ክንዱዝፇቐዯ ስርዒት ምእሊይ ፌሳስ አቅም በፇቀዯ መጠን የፌሳሽ አወጋገዴ
ይዝርግሕ ግሌጋልት ይህብ፣ ስዒርት ይዘረጋሌ፣ አገሌግልት ይሰጣሌ፣
3. ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን ንዝሓቱ 3. የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት
ውሌቀ ተገሌገሌቲ ኣካሊት ከከም ሕቶኦም ሇሚጠይቁ ተጠቃሚ ግሇሰቦች እና
ቅዯም ሰዒብ መስመራት መስተ ማይን ዴርጅቶች እንዯጥያቄው ቅዯም ተከተሌ
ፌሳስን የእቱ፣ አንትበሊሸው ዴማ ይፅግን የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ መስመሮችን
ያስገባሌ፣ ሲበሊሹም ይጠግናሌ፤
4. ብመሰረት ኣብ ስራሕ ዝወዒሇ ታሪፌ ካብ 4. በስራ ሊይ ባሇው ታሪፌ መሰረት ከመጠጥ
ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን ከምኡ’ውን ውሃና ፌሳሽ እንዱሁም ከላልች የተሇያዩ
ካብ ካሌኦት ፌሌፌሊት ዝርከብ ዝተፇሊሇየ አገሌግልቶች የሚገኙትን ገቢዎች በሚገባ
እቶት ብዝግባእ ይእክብ፤ ይሰበስባሌ፣
5. እቲ ቤት ፅሕፇት ብመሰረት ዝተዘርግሓለ 5. በተዘረጋሇት ስርዒት መሰረት የጽ/ቤቱ
ስርዒት ፊይናንስን ንብረትን ብግቡእ ፊይናንስና ንብረት በሚገባ መያዙንና
ከምዝተትሓዘን ንዝተተሇመለ ዕሊማ ከም ሇታቀዯሇት ዒሊማ መዋለን ያረጋግጣሌ፣
467
ዝውዒሇን የረጋግፅ፡፡
6. እቲ ቢሮ ምስ ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ 6. ቢሮው ከፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ሌምዒትን ብምትሕብባር ብዘውፅእ ናይ ጋር በመተባበር በሚያወጣው የግዢ
ዕዯጋ መምረሒ ኣዴሇይቲ መሳርሕታትን መመሪያ መሰረት አስፇሊጊ መሳሪያዎችን
ካሌኦት መገሌገሌታትን ይዕዴግ፣ እና ላልች መገሌገያዎችን ይገዛሌ፡
7. ብናይ ቦርዴን ቢሮን ኣፌሌጦን ፌቓዴን 7. በቦርደና በቢሮው የቅዴሚያ እውቅናና
ዝኾነ ዒይነት ረዴኤትን፣ ውህብቶን ፇቃዴ ማናቸውም እርዲታ ፣ ስጦታና
ሌቓሕን ብሽም እቲ ቤት ፅሕፇት ይቕበሌ፣ ብዴር በጽህፇት ቤቱ ስም ይቀበሊሌ ፣
ይወዒዒሌ ይዋዋሊሌ፣
8. ኣብ ስራሕ ዘል ታሪፌ ዘዋፅኦ ምዃኑ ምስ 8. በስራ ሊይ ያሇው ታሪፌ አዋጭነት ከቢሮው
ቢሮ ብምዃን እናፅነዏ ውፅኢቱ ምስ ናይ ጋር ሆኖ እያጠና ውጤቱን ከውሳኔ ሃሳብ
ውሳነ ሓሳብ ንቦርዴ የቕርብ ጋር ሇቦርደ ያቀርባሌ፣
9. ማይ ከይብከሌን ከይባኽንን ኣዴሊዪ ቁፅፅርን 9. ውሃ እንዲይበከሌና እንዲይባክን
ክትትሌን ይገብር፣ አስፇሊጊውን ቁጥጥርና ክትትሌ ያዯርጋሌ
10.ብዛዕባ ምህርቲ መስተ ማይ ይኹን ኣብ 10.ስሇ መጠጥ ውሃ ምርትም ሆነ በስሩ
ትሕቲኡ ዝተተኸለ መሳርሕታት ስሇተተከለ መሳሪያዎች አጠቃቀምና
ኣጠቓቕማን ኣተሓሕዛን ዘዴሉ አያያዝ የሚያስፇሌጉ መረጃዎችን ስሇውሃ
መረዲእታታትን ብዛዕባ ማይ ዝርከበለ መገኛ ቦታ ሁኔታና ላልች የፅ/ቤቱ
ቦታን ካሌኦት ናይቲ ቤት ፅሕፇት እንቅስቃሴዎች መዝግቦ ይይዛሌ፣
ምንቅስቓሳትን መዝጊቡ ይሕዝ፣ ይሕሌው፣ ይጠብቃሌ በየሶስት ወሩ ሇቢሮው
በቢሰሇስተ ወርሒ ዴማ ነቲ ቢሮ የቕርብ፣ ያቀርባሌ፤
11.ንግሌጋልት ምክፌፊሌ መስተ ማይ 11.ሇመጠጥ ውሃ ስርጭት አገሌግልት
ዝተተኽለ ናይ ማይ መስሓቢ መሳርሒታት የተተከለ የውኃ መግቢያ መሳሪያዎችም
ኮኑ ካሌኦት ተመሳሰሌቲ መሳርሒታት ሆኑ ላልች ተመሳሳይ መገሌገያዎች
ተበሊሽዮም ቀረብ መስተ ማይ ከይቋረፅ ተበሊሽተው የመጠጥ ውሃ አቅርቦት
መጠባበቒ መሳርሐታት ክህሌዉዎ ይገብር፣ እንዲይቋረጥ መጠባበቂያ መሳሪያዎች
አንትበሊሸዉ ዴማ ብናይ ባዕለ ወፃኢ እንዱኖሩት ያዯርጋሌ፣ ሲበሊሹ በራሱ ወጭ
የፀግን፣ ይትክእ፣ ያስጠግናሌ፣ ይተካሌ፣
12.ካብ ናይ ሽቓቕ ጉዴጓዴ ፌሳስ ብመኪና 12.ከሽንት ቤት ጉዴጓዴ ፌሳሽ በመኪና
ኣኪቦም ኣብ ምጉዕዒዝን ምጉሓፌን ንዝዋፇሩ በመሰብሰብ በመጓጓዝ እና በማስወገዴ
ውሌቀ ሰብ ሃፌቲ ንክሳተፈ ይዕዴም፣ ተግባር ሊይ የግሌ ባሇሃብቶች እንዱሳተፈ
የበረታትዕ፣ ሞያ ብቕዒት መረጋገፂ ፌቓዴ ይጋብዛሌ ያበረታታሌ በሞያ ብቃት
ይህብን ኣወሃህባ ግሌጋልቶም ዴማ ማረጋገጫ ፇቃዴ ይሰጣሌ አገሌግልት
ይቆፃፀር፣ አሰጣጣቸውም ይቆጣጠራሌ፡፡
13.በቲ ቢሮ ዝወፅእ ስታንዲርዴ ዱዛይን 13.በቢሮው በሚወጣ ስታንዲርዴ ዱዛይን
ብምሕሊው ናይ ማይ ምግፊሕን ምምሕያሽን በመጠበቅ የውሃ ማስፊፌያና የማሻሻያ
ስራሕቲ ይፌፅም፣ ስራዎች ያከናውናሌ
14.ዝተፇሊሇዩ ኣበሌን ጥቕማ ጥቕሚታትን 14.ሌዩ ሌዩ አበሌና ጥቅማጥቅሞችን በማጥናት
ብምፅናዕ ናብ ቦርዴ ኣቕሪቡ የወስን፣ ሇቦርደ አቅርቦ ያስወስናሌ፣
15.ብሽሙ ይኽሰስ፣ ይኸስስ፣ ውዕሉ ይወዒዒሌ 15.በስሙ ይከሳሌ፣ ይከሰሳሌ፣ ውሌ ይዋዋሊሌ
ብዒሌ ዋና ንብረት ይኸውን፣ የንብረት ባሇቤት ይሆናሌ
16.ንዕሊምኡ ኣብ ሽቶ ከብፅሑ ዝሕግዙ ካሌኦት 16.ዒሊማውን ከግብ ሇማዴረስ የሚረደ ላልች
ተግባራት ይፌፅም፡፡ ተግባራትን ይፇፅማሌ፡፡
468
28 ስሌጣን፣ ተግባርን ተፀዋዕነትን መካየዱ 28 የፅህፇት ቤቱ ስራ አስኪያጅ ስሌጣን፣

ስራሕ እቲ ቤት ፅሕፇት ተግባርና ተጠሪነት
1. እቲ መካየዱ ስራሕ ተፀዋዕነቱ ንቦርዴ ኮይኑ 1. ስራ አስኪያጁ ተጠሪነቱ ሇቦርደ ሆኖ
ናይቲ ቤት ፅሕፇት ሊዕሇዋይ ሓሊፉን የጽ/ቤቱ የበሊይ ሃሊፉና ተጠሪ ይሆናሌ
ተፀዋዕን ይኸውን
2. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዝተዯንገገ 2. በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 የተዯነገገው
ሕሌው ኮይኑ እቲ መካየዱ ስራሕ እንዯተጠበቀ ሆኖ ስራ አስኪያጁ፣
ሀ. ናይቲ ቤት ፅሕፇት ስራሕ ይውዴብ ፣ ሀ. የጽህፇት ቤቱ ስራ ያዯራጃሌ፣
ይመርሕ፣ የመሓዴር፣ ይመራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣
ሇ. ምስ ሳሌሳይ ወገን ኣብ ዝግበር ርክባት ሇ. ከሶስተኛው ወገን ጋር በሚዯረግ
ነቲ ቤት ፅሕፇት ይውክሌ ግንኙነት ጽ/ቤቱን ይወክሊሌ፣
ሐ. ናይቲ ትካሌ ዒመታዊ ትሌሚን በጀትን ሐ. የዴርጅቱን የዒመት ዕቅዴና በጀት
እናዲሇወ ንቦርዴ የቕርብ እንትፌቀዴ እያዘጋጀ ሇቦርዴ ያቀርባሌ ሲፇቀዴም
የመሓዴር ኣብ ስራሕ ምውዒለ የረጋግፅ በስራ ሊይ መዋለን ያረጋግጣሌ፣
መ. ናይቲ ቤት ፅሕፇት ሒሳብን ንብረትን መ. የጽ/ቤቱ ሂሳብና ንብረት በአግባቡ
ብግቡእ ንክተሓዝ ይገብር እንዱያዝ ያዯርጋሌ
ረ. በብወርሑ ንቦርዴ፣ በብሰሇስተ ወርሑ ሠ. በየወሩ ሇቦርደ፣ በየሶስት ወሩ ዯግሞ
ዴማ ንቢሮ ፀብፃብ የቕርብ ሇቢሮው ሪፖርቶችን ያቀርባሌ
ሰ. ውሳነታት ቦርዴ ይፌፅም የፇፅምን፣ ረ. የቦርደን ውሳኔዎች ይፇጸማሌ
ያስፇጽማሌ፣
ሸ. ኣዴሊይ ኮይኑ ኣብ ዝረኸቦ ካብ ስሌጣኑን ሰ. አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ስሌጣንና ተግባሩን
ተግባሩን ብኽፊሌ ንኻሌኦት ሓሇፌቲ በከፉሌ ሇላልች የስራ ኃሊፉዎች እና
ስራሕን ሰራሕተኛታትን ብውክሌና ሰራተኞች በውክሌና መስጠት ይችሊሌ፣
ክህብ ይኽእሌ፡፡
ቀ. ካብ ቦርዴ ዝውሃቦ ካሌኦት ተግባራት ሸ. ከቦርደ የሚሰጠው ላልች ተግባራትን
ይፌፅም ያከናውናሌ
በ. ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 15 ቀ. ሰራተኞችን በዚህ አዋጅ አንቀጸ 15
ሰራሕተኛታት ይቆፅር፣ የመሓዴር፣ መሰረት ይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣
የሰናብት፣ ያሰናብታሌ፣
ብኮሚቴ ዝምርሓ ግሌጋልታት መስተ ማይን በኮሚቴ ስሇሚመሩ የከተማ መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ፌሳስን ከተማ አገሌግልቶች
29 ብዛዕባ ምጥያሽ 29 ስሇማቋቋም
1. ዝኾነ ይኹን ብኮሚቴ ዝምራሕ ግሌጋልት 1. ማንኛውም በኮሚቴ የሚመራ መጠጥ ውሃና
መስተ ማይን ፌሳስን ዝጣየሽ ነዚ ኣዋጅ ፌሳሽ አገሌግልት የሚቋቋመው ይህን
ንምፌፃም ኣብ ዝወፅእ ዯንቢ ብዝዝርዘሩ አዋጅ ሇማስፇፀም በሚወጣው ዯንብ
መዏቀኒታት መሰረት ይኸውን በሚዘረዘሩ መስፇርቶች መሰረተ ይሆናሌ
2. እቲ ኮሚቴ ዝሇዒሇ ተሳትፍ ዯቂ ኣንስትዮ 2. ኮሚቴው ከፌተኛ የሴቶች ተሳትፍ
ብዘረጋግፅ መሌክዐ ናይቲ ከባቢ ጉዲይ ዯቂ በሚያረጋግጥ መሌኩ የአከባቢው የሴቶች
ኣንስትዮን ማሕበር ዯቂ ኣንስትዮን ካብ ጉዲይ፣ የሴቶች ማህበርና ከጤና አንዴ
ጥዕና ሓንቲ ጓሌ ኣንስተይቲ በዒሌቲ ሞያን ሴት ባሇሞያ በማካተት መዋቀር
ክውዯብ ይግባእ፡፡ ይኖርታበሌ፡፡
30 ኣወዲዴባን ተፀዋዕነትን 30 አዯረጃጀትና ተጠሪነት
469
1. ብኮሚቴ ዝምርሑ ግሌጋልታት መስተ 1. በኮሚቴ፣ የሚመሩ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ

ማይን ፌሳስን ኣብዚ ኣዋጅ ዝተውሃቦም አገሌገልቶች በዚህ አዋጅ የተሰጣቸው
ስሌጣንን ተግባርን ኣብ ስራሕ ንምውዒሌ ስሌጠናንና ተግባር ስራ ሊይ ሇማዋሇ
እዚ ዝስዕብ ኣወዲዴባ ይህሌዎም፦ የሚከተሇው አዯረጃጀት ይኖራቸዋሌ፦
ሀ. ኮሚቴ ኣመራርሓ ስራሕ፣ ሀ. የስራ አመራር ኮሚቴ
ሇ. ቤት ፅሕፇት ሇ. ጽህፇት ቤት
ሐ. ሓሊፉ እቲ ቤት ፅሕፇት ሐ. የጽሕፇት ቤቱ ሓሊፉ
መ. ነቲ ስራሕ ዘዴሌዩ ካሌኦት መ. ሇስራው የሚያስፇሌጉ ላልች
ሰራሕተኛታት ይህሌዎም፣ ሰራተኞች ይኖራቸዋሌ
2. ብኮሚቴ ዝምራሕ ቤት ፅሕፇት ግሌጋልት 2. በኮሚቴ የሚመራ መጠጥ ውሃና ፇሳሽ
መስተ ማይን ፌሳስን ብምምሕዲራዊ አገሌግልት ጽሕፇት ቤት ተጠሪነቱ
ጉዲያት ተፀዋዕነቱ ንቲ ኮሚቴ ይኸውን፡፡ በአስተዲዯራዊ ጉዲዮች ሇኮሚቴው
ብቴክኒካዊ ጉዲያት ዴማ ነቲ ቢሮ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡ በቴክኒካሌ ጉዲዮች ዯግሞ
ሇቢሮው ይሆናሌ፡፡
31 ብዛዕባ ምጥያሽ ኮሚቴ ኣመራርሓ ስራሕ 31 የስራ አመራር ኮሚቴ ስሇማቋቋም
1. ኮሚቴ ዝጣየሽ በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 29 ንኡስ 1. ኮሚቴ የሚቋቋመው በዚህ አዋጅ አንቀፅ 29
ዒንቀፅ 1 ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት ሇተቋቋመበት
ዝተጣየሸሇን እዩ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት ነው፣
2. ብመሰረት እዚ ዒንቀፅ ንኡስ 1 ዝጣየሽ 2. በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 መሰረት
ኮሚቴ ኣባሊትን ቁፅርን ብመሰረት ዒንቀፅ የሚቋቋመው ኮሚቴ አባሊትና ቁጥር
29 ንኡስ ዒንቀፅ 2 ኮይኑ ዝርዝሩ ነዙ ኣዋጅ በአንቀፅ 29 ንኡስ አንቀጽ 2 መሰረት ሆኖ
ንምፌፃም ኣብ ዝወፅእ ዯንቢ ዝውሰን ዝርዝሩ ይህንን አዋጅ ሇማስፇፀም በሚወጣ
ይኸውን፣ ዯንብ የሚወሰን ይሆናሌ
3. ተፀዋዕነት እቲ ኮሚቴ ኣብ ዝተጣየሸለ 3. ኮሚቴው ተጠሪነቱ በተቋቋመበት ከተማ
ከተማ ንዝርከቡ ኮሚቴ ስራሕ ፇፃሚ ሇሚገኝ የስራ አስፇጻሚ ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡ እዚ ኣብ ዘይብለ ዴማ እቲ ከተማ ይህ በላሇበት ዯግሞ ከተማው ሇታቀፇበት
ኣብ ዝተሓቖፇለ ዝርከብ ወረዲ ኮሚቴ ወረዲ ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ ይሆናሌ
ስራሕ ፇፃሚ ይኸውን፡፡
32 ስሌጣንን ተግባርን እቲ ኮሚቴ 32 የኮሚቴው ስሌጣንና ተግባር
እቲ ኮሚቴ እዞም ዝስዕቡ ስሌጣንን ተግባርን ኮሚቴው የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
ይህሌዎ ይኖሩታሌ፡፡
1. ነቲ ቤት ፅሕፇት ይውዴብ ብሊዕሇዋይነት 1. ጽሕፇት ቤቱን ያዯራጃሌ በበሊይነት
ይቆፃፀር፣ ይቆጣጠራሌ
2. ናይቲ ቤት ፅሕፇት ዒመታዊ ናይ ስራሕ 2. የጽሕፇት ቤቱን ዒመታዊ የስራ እቅዴና
ትሌምን መፇፀሚ ረቂቅ በጀትን ይምርምር ማስፇፀሚያ ረቂቕ በጀትን ይመረምራሌ፣
የፅዴቕ፣ ያፀዴቃሌ
3. እቲ ቤት ፅሕፇት ስሌጣኑን ተግባሩን 3. ጽሕፇት ቤቱን ስሌጣንና ተግባሩን በሚገባ
ብዝግባእ ተጠቒሙ ግቡኡ ከምዝተዋፅአ ተጠቅሞ ግዳታውን መወጣቱን
ይከታተሌ ይከታተሊሌ
4. ናይቲ ቤት ፅሕፇት ናይ ስራሕ ፀብፃብ 4. የጽህፇት ቤቱን የስራ ሪፖርት በየጊዜው
በብእዋኑ ይግምግም፣ ይገመግማሌ
5. እቲ ቤት ፅሕፇት እንተነኣሰ ኣብ ዒመት 1 5. ቢያንስ በዒመት 1 ጊዜ ጽሕፇት ቤቱ ኦዱት
ጊዜ ኦዱት ክገብር ይገብር፡፡ ብመሰረት እንዱያዯርግ ያዯርጋሌ፣ በሚቀርብሇት
470
ዝቐርበለ ናይ ኦዱት ፀብፃብ ዘዴሉ ውሳነ የኦዱት ሪፖርት መሰረት አስፇሊጊውን

የመሓሊሌፌ፡፡ ውሳኔ ይሰጣሌ፣
6. እቲ ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን 6. የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልት ቢሮው
ብመሰረት እቲ ቢሮ ዘዲሌዎ መምረሒ በሚያዘጋጀው የአስተዲዯር፣ የፊይናንስ
ምምሕዲር፣ ዕዲጋ ንብረትን ፊይናንስን የግዠ መመሪያዎች መሰረት ስራውን
ስራሕቱ ምፌፃሙ ይቆፃፀር የፇፅምን፣ ማከናወኑን ይቆጣጠራሌ፣ ያስፇፅማሌ፣
7. ብቕዒትን ክእሇትን ዘሇዎ ናይቲ ቤት 7. ብቃትና ችልታ ያሇው የፅሕፇት ቤቱን
ፅሕፇት ሓሊፉ መሪፁ ይምዴብ እምነት ሓሊፉ አወዲዴሮ ይመዴባሌ እምነት
እንትስእነለ ቢሮ ብዘውፅእ ሰራሕተኛ ሲያጣበትም ቢሮ በሚያወጣው የሰራተኛ
ምምሕዲር መምረሒ መሰረት የሰናብት፣ አስተዲዯር መምሪያ መሰረት ያሰናብታሌ፣
8. ብተሳትፍ ህዝቢ ዝፌፀሙ ስራሕቲ 8. በህዝብ ተሳትፍ የሚከናዉኑ ስራዎችን
የተሓባብር፣ ካብ ዒቕሚ እቲ ቤት ፅሕፇት ያስተባብራሌ፣ ከጽህፇት ቤቱ አቅም በሊይ
ንሊዕሉ ዝኾኑ ወፃኢታት ብሕብረተሰብ የሆኑ ወጪዎችን ህብረተሰቡ እንዱሸፌን
ክሽፇኑ ይገብር፣ ያዯርጋሌ
9. ባንኪ ሒሳብ ዘንቀሳቕሱ ፇረምቲ ዝርዝር 9. ሂሳቡን የሚያንቀሳቅሱ ፇራሚዎች ዝርዝር
ብምጥቃስ ናይቲ ቤት ፅሕፇት ባንኪ ሒሳብ በመጥቀስ የጽህፇት ቤቱን የባንክ ሂሳብ
ንምኽፊት ተፀዋዑ ናብ ዝኾነለ ኣካሌ እንዱከፇት ተጠሪ ወዯ ሆነሇት አካሌ
ብምቕራብ ናብ ባንኪ ክፀሓፌ ይገብር፣ በማቅረብ ሇባንክ እንዱፃፌ ያዯርጋሌ
10.ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን 10.የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌገልቱን
ንምስፌሕፊሕ ዝህነፁ ናይ መስተ ማይን ሇማስፊፊት፣ የሚገነቡ የመጠጥ ውሃና
ፌሳስን መሓውራት ምስ ዴሌየት ተጠቃሚ ፇሳሽ አውታሮች ከተጠቃሚው ህብረተሰብ
ሕብረተሰብ ዝጠዒዒሙ ምዃኖም ፌሊጎት ጋር የሚጣጣሙ መሆናቸው
እናተኸታተሇ ነቲ ቤት ፅሕፇት ዘዴሉ አየተከታተሇ ሇፅ/ቤቱ አስፇሊጊውን የምክር
ምኽሪን ሓገዝን ይገብር፣ እገዛ ያዯርጋሌ፣
11.በቲ ሕብረተሰብን ካሌኦት ሓገዝ ወሃብቲ 11.በህብረተሰቡና በላልች ሇጋሽ አካልች
ኣካሊትን ንዝተረኸበ ሬዴኤትን እቲ ቤት የተገኘው እርዲታና ጽህፇት ቤቱ ከተሇያዩ
ፅሕፇት ካብ ዝተፇሊሇዩ ኣታዊታት ዝእክቦ ገቢዎች የሰባሰበው ገንዘብ በዚህ አዋጅ
ገንዘብ በዚ ኣዋጅ ኣብ ዒንቀፅ 6 አንቀፅ 6 ሊይ ሇተጠቀሱ ዒሊማዎች
ንዝተጠቐሱ ዕሊማታት ምውዒልም መዋለን ይከታተሊሌ ይገመግማሌ፣
ይከታተሌን ይግምግምን፣
12.በቲ ቤት ፅሕፇትን ቢሮን ተፀኒዐ ዝቐርብ 12.የጽህፇት ቤቱና በቢሮው በኩሌ ተጠንቶ
ናይ ታሪፌ ግሌጋልት ክፌሉት ውሳነ ሓሳብ የቀረበውን የታሪፌና የአገሌግልት ክፌያ
ተፀዋዑ ናብ ዝኾነለ ቤት ምኽሪ ኣቕሪቡ የውሳኔ ሃሳብ ተጠሪ ወዯ ሆነሇት ምክር ቤት
የፅዴቕ ንተግባረዊነቱ’ውን ይከታተሌ፣ አቅርቦ ያስፀዴቃሌ ሇተግባራዊነቱ
ይከታተሊሌ
13.ናይቲ ቤት ፅሕፇት መሓውርን መሃያ 13.የጽሕፇት ቤቱ መዋቅርና የዯመወዝ ስኬሌ
ስኬሌን ብቢሮ ተፀኒዐ እንትቐርበለ በቢሮው ተጠንቶ ሲቀርብሇት ተግባራዊ
ተግባራዊ ይገብር፣ ያዯርጋሌ
14.ተጠቃሚ ሕብረተሰብ ዝተስማዕመዏልም 14.ላልች ተጠቃሚው ህብረተሰብ
ካሌኦት ሓዯሽቲን ዝተመሓየሹን የተሰማማባቸውን አዲዱስ እና የተሻሻለ
ኣሰራርሓታት በቲ ቤት ፅሕፇት ኣቢለ አሰራሮች በጽህፇት ቤቱ በኩሌ ተግባራዊ
ተግባራዊ ንክኾኑ ፃዕሪ ይገብር፡፡ እንዱያዯርጉ ጥረተ ያዯርጋሌ
33 ናይቲ ኮሚቴ ኣኼባ 33 ስሇ ኮሚቴው ስብሰባ
471
1. እቲ ኮሚቴ ኣብ ወርሒ ሓዯ ጊዜ ስሩዕ 1. ኮሚቴው በወር አንዴ ጊዜ መዯበኛ

ኣኼባ የካይዴ ስብሰባውን ያካሂዲሌ
2. ናይዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዴንጋጌ ከከም 2. የዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ዴንጋጌ እንዯ
ኣዴሊይነቱ ንዝህሌዎ ህፁፅ ኣኼባታት አስፇሊጊነቱ የሚጠሩ አስቸኳይ
ዝእግዴ ኣይኾንን፡፡ ስብሰባዎችን የሚያግዴ አይሆንም፣
3. ካብ ኣባሊት ኮሚቴ ክሌተ ሲሶ ኣብቲ ኣኼባ 3. ከኮሚቴው አባሊት መካከሌ ሁሇት ሶስተኛው
እንተተረኺቦም ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን በስብሰባ ሊይ ከተገኙ ምሌኣተ ጉባኤ
4. ውሳነታት እቲ ኮሚቴ ብተኣከብቲ ኣብዝሓ ይሆናሌ፣
ዴምፂ ይመሓሇሇፌ፡፡ እቲ ዝተውሃበ ዴምፂ 4. የኮሚቴው ውሳኔዎች በተሰብሳቢዎች
ማዕረ ዴምፂ ኮይኑ እንትርከብ ኣካቢ ዝዯገፍ አብሊጫ ዴምፅ ይተሊሇፊሌ፡፡ የተሰጠው
ናይ ውሳነ ሓሳብ ኮይኑ ይመሓሊሇፌ፡፡ ዴመፅ እኩሌ ሇእኩሌ ሆኖ የተገኘ እንዯሆነ
ሰብሳቢው የዯገፇው ወገን የኮሚቴው ውሳኔ
ሆኖ ያሌፊሌ፡፡
5. እቲ ኮሚቴ ዝምረሓለ ናይ ኣኼባ ስነ 5. ኮሚቴው የሚመራበትን የስብሰባ ስነ ስርዒት
ስርዒት ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ ዯንብ ማውጣት ይችሊሌ፡፡
34 ናይቲ ቤት ፅሕፇት ስሌጣንን ተግባርን 34 የጽህፇት ቤቱ ስሌጣንና ተግባር
1. እቲ ቤት ፅሕፇት ንዝተጣየሸለ ናይ ከተማ 1. ጽህፇት ቤቱ ሇተቋቋመበት ከተማ ነዋሪ
ነባራይ ህዝቢ ፅርየቱ ዝተሓሇወ እኹሌ ናይ ህዝብ ንፅህናውንና ጥራቱን የጠበቀ
መስተ ማይ የቕርብ የመጠጥ ውሃ በበቂ መጠን ያቀርባሌ
2. ግሌጋልት መስተ ማይ ንዝሓቱ ተጠቀምቲ 2. የመጠጥ ውሃ አገሌግልት ሇሚጠይቁ
ውሌቀ ሰባትን ትካሊትን ከከምሕትኦም ተጠቃሚ ግሇሰቦች እና ዴርጅቶች
ቅዯም ሰዒብ መስመራት ይዝርግሕ እንዯጥያቄያቸው ቅዯምተከተሌ የወሃ
እንትበሊሸው ዴማ ይፅግን፣ መስመሮችን ያስገባሌ ሲበሊሹም
ይጠግናሌ፣
3. ሓዯሽቲ ናይ ኣሰራርሓ ምህዞታት ይቕይስ፣ 3. አዲዱስ የአሰራር ዘዳዎችን ይቀይሳሌ
ኮሚቴ እንትፌቀዴ ዴማ ኣብ ተግባር በኮሚቴው ሲፇቀዴም በተግባር ሊይ
የውዕሌ ያውሊሌ፣
4. ብዛዕባ ምህርቲ ማይ ኮነ ኣብ ትሕቲኡ 4. ስሇመጠጥ ውሃ ምርት ሆነ በስሩ ስሇተተከለ
ዝተተኸለ መሳርሕታትን ማይ ዝርከበልም መሳሪያዎችና የውሃ መገኛ ቦታዎች
ቦታታትን ኣጠቓቕማን ኣተሓሕዛን ዘዴሉ አጠቃቀምና አያያዝ የሚያስፇሌጉ
መረዲእታታት መዝጊቡ ይሕዝን መረጃዎችን መዝግቦ ይይዛሌ ይጠብቃሌ፡፡
ይሕሌውን፡፡ በብወርሑ ኣብ ከባቢኡ በየወሩ በአከባቢው ሊሇ የወረዲ ውሃ
ንዝርከብ ቤት ፅሕፇት ወረዲ ማይ ማዕዴንን ማእዴንና ኢነርጂ ጽሕፇት ቤት በየሶስት
ኢነርጂን በብሰሇስተ ወርሒ ዴማ ነቲ ቢሮ ወሩ ዯግሞ ሇቢሮው ያቀርባሌ፤
የቕርብ፣
5. ኣብ ስራሕ ብዘል ታሪፌ መሰረት ካብ መስተ 5. በስራ ሊይ ባሇው ታሪፌ መሰረት ከመጠጥ
ማይን ፌሳስን ከምእ’ውን ካብ ካሌኦት ውሃና ፌሳሽ እንዱሁም ከላልች የተሇያዩ
ዝተፇሊሇዩ ግሌጋልታት ዝርከቡ ኣታዊታት አገሌግልቶች የሚገኙትን ገቢዎች በሚገባ
ብግቡእ ይእክብ፡፡ እቲ ዝተኣከበ ገንዘብ ዴማ ይሰባሰባሌ፡፡ የተሰበሰበውም ገንዘብ ሇውሃና
ንመስፊፉሒ ማይን ፌሳስን ግሌጋልት ፌሳሽ አገሌግልት ማስፊፉያ ብቻ ያውሊሌ፡፡
ጥራሕ የውዕል፡፡
6. ግሌጋልታት ማይን ፌሳስን የመሓዴር፣ 6. የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልቶች
ያስተዲዴራሌ
472
7. ንመከፊፇሉ ግሌጋልት መስተ ማይ 7. ሇመጠጥ ውሃ ስርጭት አገሌግልት የተተከለ

ዝተተኸለ ናይ ማይ መስሓቢ ካሌኦት የውሃ መሳብያ መሳሪያዎችም ሆኑ ላልች
ተመሳሰሌቲ መሳርሒታት እንትበሊሸው ተመሳሳይ መገሌገያዎች ተበሊሽተው
ቀረብ መስተ ማይ ከየቋርፅ መሐሇውታ የመጠጥ ውሃ አቅርቦት እንዲይቋረጥ
ንክህለ ይገብር እንትበሊሸው ዴማ ብናይ መጠባበቂያ መሳሪያዎች እንዱኖሩት
ባዕለ ወፃኢ የፀግን፣ ይትክእ፤ ያዯርጋሌ ሲበሊሹ በራሱ ወጭ ያስጠግናሌ፣
ይተካሌ፣
8. ግሌጋልት መስተ ማይ ንምምሕያሽ ወይ 8. የመጠጥ ውሃ አገሌግልት ማሻሻያ ወይም
ስራሕቲ ምስፌሕፊሕ ንምስራሕ እንትዯሌይ ማስፊፉያ ስራ መስራት ሲያስፇሌገው
ነቲ ስራሕ ዝበቅዕ ዱዛይን ናብ ኮሚቴ ሇዚሁ የሚያስፇሌገው ዱዛይን ሇኮሚቴው
ኣቕሪቡ የፅዴቕ እንትፌቀዯለ’ውን ኣብ አቅርቦ ያስፀዴቃሌ ሲፇቀዴሇትም በስራ
ስራሕ የውዕሌ፡፡ ሊይ ያውሊሌ፣
9. ምስ ቤት ፅሕፇት ወረዲ ማይ ማዕዴንን 9. ከወረዲ የውሃ ማእዴንና ኢነርጂ ጽሕፇት
ኢነርጂን ምስቲ ኮሚቴን ብምዝርራብ ቤት እና ከኮሚቴው ጋር በመነጋገር ሇስራ
ንስራሕ ኣዴሇይቲ ዝኾኑ ኣቁሑትን አስፇሊጊ የሆኑትን ዕቃዎችና መሳሪያዎች
መሳርሕታትን ይዕዴግ ይገዛሌ
10.ምስቲ ቢሮ ብምዃን ኣብ ስራሕ ዘል ታሪፌ 10.ከቢሮው ጋር በመሆኑ በስራ ሊይ ያሇውን
ዘዋፅእ ንምዃኑ እናፅነዏ ውፅኢቱ ምስ ውሳነ ታሪፌ አዋጭነት አያጠና ውጤቱን ከውሳኔ
ሓሳብ ነቲ ኮሚቴ የቅርብ፣ ሃሳብ ጋር ሇኮሚቴው ይቀበሊሌ፣
11.ብኣፌሌጦን ፌቃዴን እቲ ኮሚቴ ዝኾነ 11.በስሙ ይከስሳሌ ይከሳሌ ውሌ ይዋዋሊሌ
ዒይነት ሓገዛትን ውሀብቶን ይቅበሌ የንብረት ባሇቤት ይሆናሌ፣
12.ብሽሙ ይኽሰስ፣ ይኸስስ ውዕሌ ይወዒዒሌ፣ 12.በስሙ ይከሰሳሌ፣ ይከሳሌ ውሌ ይዋዋሊሌ
ብዒሌ ዋና ንብረት ይኸውን የንብረት ባሇቤት ይሆናሌ፣
13.ኣጠቓቕማ ፊይናንስን ካሌኦት ኣዴሇይቲ 13.የፊይናንስ አጠቃቀምና ላልች አስፇሊጊ
መረዲእታታትን ብኮሚቴ ስራሕ ኣመራርሓ መረጃዎችን በስራ አመራር ኮሚቴው
ኣብ ዝሕተተለ እዋን ናይ ምቕራብ በተጠየቀበት ጊዜ የማቅረብ ሓሊፉነት
ሓሊፇነት ኣሇዎ አሇበት
14.ዕሊምኡ ኣብ ሽቶ ንምብፃሕ ዝሕግዙ ካሌኦት 14.ዒሊማውን ከግብ ሇማዴረስ የሚረደ ላልች
ተግባራት ይፌፅም፡፡ ተግባራትን ይፇፅማሌ
35 ስሌጣንን ተግባርን ሓሊፉ ቤት ፅሕፇት 35 የጽሕፇት ቤቱ ሓሊፉ ስሌጣንና ተግባር
ብኮሚቴ ናይ ዝምራሕ ግሌጋልታት መስተ በኮሚቴው የሚመራ መጠጥ ውሃና ፇሳሽ
ማይን ፌሳስን ሓሊፉ እዞም ዝስዕቡ ስሌጣንን አገሌግልት ሓሊፉ የሚከተለት ስሌጣንና
ተግባራትን ይህሌዉዎ፡፡ ተግባሮች ይኖሩታሌ
1. ብመሰረት እዚ ኣዋጅን ብኮሚቴ ብዝተውሃቦ 1. በዚህ አዋጅና ከኮሚቴው በሚሰጠው
መምርሕን ነቲ ቤት ፅሕፇት ብሓሊፇነት መመርያ መሰረት ጽሕፇት ቤቱን
ይመርሕ ይቆፃፀር በሓሊፉነት ይመራሌ፣ ይቆጣጠራሌ
2. ብመሰረት እቲ ቢሮ ዘውፅኦ መምርሒ 2. ቢሮው በሚያወጣው የሰው ሃይሌ አስተዲዯር
ምምሕዲር ሓይሉ ሰብ ናይቲ ኮሚቴ መመሪያ መሰረት የኮሚቴውን ስምምነት
ስምምዕነት እንትርከብ ሰራሕተኛታት እቲ ሲገገኝ የጽሕፇት ቤቱን ሰራተኞች
ቤት ፅሕፇት ይቖፅር የመሓዴርን ይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣ ያሰናብታሌ፣
የሰናብትን
3. ናይቲ ቤት ፅሕፇት ዒመታዊ ትሌምን 3. የጽሕፇት ቤቱን አመታዊ ዕቅዴና በጀት
በጀትን ብምዴሊው ተፀዋዑ ንዝኾነለ ኣካሌ በማዘጋጀት ተጠሪ ሇሆነሇት አካሌ
473
የቕርብ እንትፀዴቕ ዴማ ኣብ ስራሕ የውዕሌ ያቀርባሌ ሲፇቀዴም በሰራ ሊይ ያውሊሌ፣

4. ንውሳነ ዝሕግዙ ሓሳባትን መረዲእታታትን 4. ሇውሳኔ ሓሳብ የሚረደ መረጃዎችን
ንኮሚቴ ይህብ በብወርሑ ዴማ ናይ ስራሕ ሇኮሚቴው ይሰጣሌ በየወሩ የስራ ዘገባ
ፀብፃብ የዲለን የቕርብን ያዘጋጃሌ ያቀርባሌ፣
5. ናይቲ ቤት ፅሕፇት ሒሳብ ብግቡእ 5. የጽህፇት ቤቱ ሂሳብ በአግባቡ እንዱያዝ
ንኽተሓዝ ይገብር ያዯርጋሌ፣
6. እቲ ቤት ፅሕፇት እንትኽሰስ ይኹን 6. ጽሕፇት ቤቱ በሚከስበትም ሆነ
እንትኸስስ ነቲ ቤት ፅሕፇት ወኪለ ናይ በሚከሰስበት ጊዜ ፅ/ቤቱን የመወከሌ
ምቕራብ ሓሊፌነት ይህሌዎ ሓሊፉነት ይኖረዋሌ፣
7. ምስቲ ኮሚቴ በብእዋኑ እናተራኸበ 7. ከኮሚቴው ጋር በየጊዜው በመገናኘት
ዝተመሓየሹ ኣሰራርሓታት ብምቕባሌ የተሻሻለ አሰራሮችን በመቀበሌ ተግባራዊ
ተግባራዊ ይገብር፣ ያዯርጋሌ
8. ብኮሚቴ ዝውሃቡዎ ካሌኦት ተወሰኽቲ 8. ላልች በኮሚቴው የሚሰጡት ተጨማሪ
ስራሕቲ ይፌፅም፣ የፇፅምን ይከታተሌን ስራዎች ያከናውናሌ፣ ያስፇፅማሌ፣
ይከታተሊሌ፡፡
ኣጣይሻ ፣ ኣወዲዴባን ሓሊፌነትን ብኮሚቴ በኮሚቴ የሚመሩ የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ዝምርሓ ነቁጣታት መስተ ማይን ፌሳስን ገፀር ተቋሞች አመሰራረት አዯረጃጀትና ሃሊፉነት
36 ብዛዕባ ምጥያሽ ነቑጣታትን ኮሚቴታትን 36 ሰሇገጠር መጠጥ ውሃና ፇሳሽ ተቋሞች እና
መስተ ማይን ፌሳስን ገፀር ኮሚቴዎች መቋቋም
1. ኣብ ውሽጢ ክሌሌ ትግራይ ዝተፇሊሇዩ 1. በትግራይ ክሌሌ ውስጥ በተሇያዩ የገጠር
ኸባቢታት ገፀር ግሌጋልት መስተ ማይን አከባቢዎች የመጠጥ ውሃና ፇሳሽ
ፌሳስን ኣብ ዝወሃበሇን ጣብያታት/ቁሸታት አገሌግልት በሚሰጡባቸው
ናይ ገፀር ነቑጣታትን ኮሚቴታትን መስተ ቀበላዎች/መንዯሮች የገጠር መጠጥ ውሃና
ማይን ፌሳስን ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ክጣየሻ ፌሳሽ ተቋሞች እና የውሃና ፇሳሽ
እየን ኮሚቴዎች በዚህ አዋጅ መሰረት ይቋቋማለ
2. ናቑጣታት ማይ መስተ ማይን ፇሳስን ገፀር 2. የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ ተቋሞችን
ዘመሓዲዴሩ ኮሚቴታትን ንኡሳን የሚያስተዲዴሩ ኮሚቴዎችና ንኡስን
ኮሚቴታትን ክህሌዉ እዮም፡፡ ንሳቶም እውን ኮሚቴዎች ይኖራለ አነሱም፦
ሀ. ናይ ጣብያ ኮሚቴ ማይ መስተን ፌሳስን ሀ. የቀበላ መጠጥ ውሃና ፌሳሽ ኮሚቴ
ሇ. ናይ ቁሸት ንኡስ ኮሚቴ መስተ ማይን ሇ. የመንዯር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ ንኡስ
ፌሳስን እዮም ኮሚቴ ናቸው
3. ነቑጣታት መስተ ማይን ፌሳስን ገፀር 3. የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ ተቋሞች
ዝምርሓ ብኮሚቴ መስተ ማይን ፌሳስን የሚመሩት በመጠጥ ውሃና ፇሳሽ ኮሚቴ
ኾይኑ እቲ ኮሚቴ ኣብ ዝርከበለ ወረዲ ሲሆን ኮሚቴው በአከባቢው ወረዲ ውሃ
ብዘል ቤት ፀሕፇት ማይ ማዕዴንን ኢነርጅን ማዕዴንና ኢነርጂ ጽሕፇት ቤት
መቕረባይነት ብወረዲ ኮሚቴ ስራሕ ፇፃሚ አቅራቢነት በወረዲው ስራ አስፇፃሚ ኮሚቴ
ይጣየሽ ይቋቋማለ፡፡
37 ኣወዲዴባ ኮሚቴታት መስተ ማይን ፌሳስን 37 ስሇመጠጥ ውሃና ፌሳሽ ኮሚቴዎች
ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ነቑጣታት መስተ ማይን አወቃቀር
ፌሳስን ገፀር ብሊዕሇዋይነት ዝመርሕ ካብ በዚህ አዋጅ መሰረት የገጠር መጠጥ ውሃና
ዝተፇሊሇዩ ኣካሊት ሕብረተሰብ ዝተዋፃፅአ ናይ ፌሳሽ ተቋሞችን በበሊይነት የሚመራ ከተሇያዩ
ጣብያ ኮሚቴ ክጣየሽ እዩ፡፡ ናይቲ ኮሚቴ የሕብረተሰብ አካሊት የተውጣጣ የቀበላ ኮሚቴ
474
ተዋፅኦን በዝሕን ነዚ ኣዋጅ መተግበሪ ይቋቋማሌ፡፡ የኮሚቴው አባሊትና ስብጥር

ኣብዝወፅእ ዯንቢ ዝውሰን ኾይኑ ሌዕሉ ፌርቂ አዋጁን ሇማስፇፀም በሚወጣ ዯንብ የሚወሰን
ዯቂ ኣንስትዮ ክኾና ኣሇወን፡፡ ሆኖ ከግማሽ በሊይ ሴቶች መሆን አሇባቸው፡፡
1. ናይ ጣብያ ኮሚቴ ማይን ፌሳስን ተፀዋዕነቱ 1. የቀበላው የውሃና ፌሳሽ ኮሚቴ ተጠሪነት
ነቲ ዝረከበለ ቤት ምኽሪ ጣብያ ኾይኑ በአቅራቢያው ሇሚገኘው የቀበላ ምክር
ቴክኒክ ብዝምሌከት ዴማ ነቲ ዝርከበለ ቤት ይሆናሌ፡፡ ቴክኒክን በተመሇከተ ዯግሞ
ወረዲ ቤት ፅሕፇት ማይ ማዕዴንን ኢነርጅን ሇሚገኝበት የውሃ ማዕዴን ኢነርጂ ጽሕፇት
ይኸውን ቤት ይሆናሌ፡፡
2. ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ናይ ቁሽት ነቑጣታት 2. በዚህ አዋጅ መሰረት የመንዯር መጠጥ ውሃና
ማይ መስተን ፌሳስን ዝመርሕ ካብ 3 ክሳብ ፌሳሽ ተቋሞችን የሚመራ ከ3 እስከ 5
5 ኣባሊት ዝሓዘ ናይ ቁሸት ማይ መስተን አባልች የሚካተቱበት የመንዯር መጠጥ
ፌሳስን ንኡስ ኮሚቴ ክጣየሽ እዩ፡፡ ተፀዋዕነቱ ውሃና ፌሳሽ ንኡስ ኮሚቴ ይቋቋማሌ ፤
ካዒ ንጣብያ ኮሚቴ መስተ ማይን ፌሳስን ተጠሪነቱም ሇቀበላ መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ይኸውን፣ ኮሚቴ ይሆናሌ፡፡
3. ናይ ቑሸት ወይ ቑሸት ንኡስ ኮሚቴ ማይን 3. የመንዯር ውሃና ፌሳሽ ንኡስ ኮሚቴ አባልች
ፌሳስን ኣባሊት ተዋፅኦ ተገሌጋሊይ ተዋፅኦ ተገሌጋዩ ህብረተሰብ
ሕብረተሰብ ዝመርፆም ተጠቀምቲ ማይ የሚመርጣቸው የውሃ ተጠቃሚዎች ሲሆኑ
እንትኾኑ ካብ ኣባሊት ኮሚቴ ውሽጢ ከኮሚቴው አባልች ቢያንስ ግማሾቹ ሴቶች
እንተነኣሰ ፌርቀን ዯቂ ኣንስትዮ ክኾና መሆን አሇባቸው፡፡
ኣሇወን፣
4. ግሌጋልት ዘመን ኣባሊት ኮሚቴን ንኡስ 4. የኮሚቴውና ንኡስ ኮሚቴው አባሊት
ኮሚቴን ሰሇስተ ዒመት እንትኾን የአገሌግልት ዘመን ሶስት ዒመት ሲሆን
ከከምኣዴሊይነቱ ንተወሳኺ ግሌጋልት ዘመን እንዯየአስፇሊጊነቱ ሇተጨማሪ የአገሌግልት
ንምምራፅ በዚ ኣዋጅ ኣይኽሌከለን፡፡ ዘመን በዴጋሚ ከመመረጥ በዚህ ዴንጋጌ
አይታገደም
38 ተግባርን ሓሊፌነትን ኮሚቴ ጣብያ መስተ 38 የቀበላ መጠጥ ውሃና ፌሳሽ ኮሚቴ ተግባርና
ማይን ፌሳስን ሃሊፉነት
እዚ ኮሚቴ ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ዝስዕቡ ኮሚቴው በዚህ አዋጅ መሰረት የሚከተለት
ተግባርን ሓሊፌነትን ይህሌዉዎ፡፡ ተግባርና ሃሊፉነቶች ይኖሩታሌ፡፡
1. ስራሕቲ ኦፕሬሽንን ፅገናን ብዝምሌከት 1. የኦፕሬሽንና ፅገና ስራዎችን በሚመሇከት
ሓሊፌነት ወሲደ ዝከታተሌ ሰብ ምምዲቡን ሃሊፉነት ወስድ የሚከታተሌ ሰው
ስራሑውን ብዝግባእ ኩነታት ይዋፃእ መመዯቡና በተገቢው ሁኔታ ስራውን
ምህሊዉን እኹሌ ስሌጠና ምውሳደን መወጣቱንና በቂ ስሌጠና መውሰደን
የረጋግፅ ይከታተሌ፣ ያረጋግጣሌ፣ ይከታተሊሌ፣
2. ናይቲ ጣብያ ስራሕቲ ፅሬት ውሌቀን ከባቢን 2. የቀበላውን የአከባቢውና የግሌ ንፅህና
ዝሳሇጠለ ኩነት የመቻችው ስራዎች የሚፇጠሩበት ሁኔታ ያመቻቻሌ፣
3. እኹሌ መሇዋወጢ ኣቑሑት ንትካሊት መስተ 3. በቂ መሇዋወጫ ዕቃዎች ሇመጠጥ ውሃና
ማይን ፌሳስን ዝቐርበለ ኩነት የመቻቹ፣ ፌሳሽ ተቋሞች የሚቀርብበት ሁኔታ
ያመቻቻሌ፣
4. ካብ ዝተፇሊሇዩ ፌሌፌሊት በጀት ዝተኣከበ 4. ከተሇያዩ የበጀት ምንጮች የተሰበሰበውን
ገንዘብ ኣታዊን ወፃኢን ብትኽክሌ ገንዘብ ገቢና ወጪን በትክክሌ መሰራቱንና
ምስርሑን ንግቡእ ተግባር ምውዒለን ሇተገቢው ተግባር መዋለን ያረጋግጣሌ
የረጋግፅ፣ መዛግብቲ ሒሳብ ብሕጋዊ የሂሳብ መዛግብትም በህጋዊ ኦዱተር
475
ኦዱተር ንክምርመር ይግበር፣ እንዱመረመሩ ያዯርጋሌ፡፡

5. ኣብ ትሕቲኡ ዝርከባ ናይ መንዯር 5. በስሩ የሚገኙ የመንዯር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ነቁጣታት መስተ ማይን ፌሳስን ሰራሕን ተቋሞች ስራቸው በትክክሌ እየሰሩ
ብትኽክሌ ይሰርሓ ዘሇዋ ምዃነን መሆናቸውን ይከታተሊሌ በየሶስት ወር
ይከታተሌ፣ በብሰሇስተ ወርሒውን ፀብፃብ ሪፖርት እንዱቀርብ ያዯርጋሌ፡፡
ንክቐርብ ይገብር፣
6. ከከምኣዴሊይነቱ ምስ ዝምሌከቶም ኣካሊት 6. እንዯአስፇሊጊነቱ ከሚመሇከታቸው አካሊት
ብሓባር ብምዃን ነቁጣታት መስተ ማይን ጋር በመሆን የመጠጥ ውሃ ተቋሞችን
ፌሳስን ንምምሕዴዲር ዘኽእሌ መመሓዲዯሪ ሇማስተዲዯር የሚያስችሌ መተዲዯሪያ
ዯንቢ ብምውፃእ ብተገሌጋሊይ ሕብረተሰብ ዯንብ በማውጣት በተገሌጋዩ ህብረተሰብ
ንክፀዴቕ ይገብር እንዱፀዴቅ ያዯርጋሌ፡፡
7. እቲ ኮሚቴ ናይ ቑሸት ግሌጋልት መስተ 7. ኮሚቴው የገጠር መንዯር መጠጥ ውሃና
ማይን ፌሳስን ገፀር ንምስፌሕፊሕ ፣ ፌሳሽ አገሌግልት ሇማስፊፊት፣
ንምፅጋንን ካሌኦት ተዛመዴቲ ሇመጠገንና ላልች ተዛማጅ ማሻሻያዎችን
ምምሕያሻትን ንምግባር ዘዴሉ ወፃኢ በተን ሇማዴረግ የሚያስፇሌግ ወጪ በመንዯሮቹ
ቑሸታት መስተ ማይ ፌሳስን ዝሽፇን መጠጥ ውሃና ፌሳሽ የሚሸፇን ይሆናሌ፡፡
ይኸውን፡፡
39 ተግባርን ሓሊፌነትን ንኡስ ኮሚቴ ቑሸት 39 የመንዯር የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ ንኡስ
መስተ ማይን ፌሳስን ኮሚቴ ተግባርና ሃሊፉነት
እዙ ንኡስ ኮሚቴ ዝስዕቡ ተግባርን ሓሊፌነትን ንኡስ ኮሚቴው የሚከተለት ተግባርና ሃሊፉነት
ይህሌዉዎ፡፡ ይኖሩታሌ
ሀ.ኣብ ትሕቲኡ ዝርከቡ ነቁጣታት መስተ ሀ. በስሩ የሚገኙትን የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ማይን ፌሳስን በብዕሇቱ ስራሕ ዝሰርሑ ተቋሞችን የእሇት ከእሇት ስራ
ሰራሕተኛታት ብስምምዕነት ይቖፅር ፣ የሚያከናውኑ ሰራተኞችን በስምምነት
የመሓዴር፣ ይቆፃፀር፣ የሰናብት፣ ይቀጥራሌ፣ ያስተዲዴራሌ፣ ይቆጣጠራሌ፣
ያሰናብታሌ፡፡
ሇ. ተገሌጋሉ ሕብረተሰብ ነቑጣታት መስተ ሇ. የመጠጥ ወሃና ፌሳሽ ተቋሞችን ተገሌጋዩ
ማይን ፌሳስን ብዒርሰ ተበግሶን ተሳትፍን ህብረተሰብ በራሱ ተነሳሽነትና ተሳትፍ
ንክሕሌወንን ክከናኸነንን ይገብር እንዱጠብቃቸው እና እንዱንከባከባቸው
ያዯርጋሌ፣
ሐ. ኣብ ትሕቲኡ ዝርከባ ነቑጣታት መስተ ሐ. በስሩ የሚገኙትን የገጠር መጠጥ ውሃና
ማይን ፌሳስን የመሓዲዴር፣ ንፅገና ዘዴሉ ፌሳሽ ተቋሞች ሇማስተዲዯር እና ሇመጠገን
ወፃኢ ንምሽፊን ካብ ተጠቃማይ የሚያስፇሌገውን ወጪ ሇመሸፇን
ሕብረተሰብ ዘዴሌዩ ናይ ማይ ታሪፌ ከተጠቃሚው ሕብረተሰብ የሚፇሌገውን
በብእዋኑ እናፅነዏ ናብ ተገሌጋሊይ የውሃ ታሪፌ በየጊዜው እያጠና ሇተገሌጋዩ
ሕብረተሰብ እናቕረበ የውስን የፇፅም፣ ሕብረተሰብ በማቅረብ ያስወስናሌ
ያስፇፅማሌ
መ. ኣብ ትሕቲኡ ዘሇዉ ሰራሕተኛታት መ. በስሩ ያለ የመጠጥ ውሃና ፌሳሽ ተቋሞች
ነቑጣታት መስተ ማይን ፌሳስን ምስ ናይ ሰራተኞች ከበቀላው መጠጥ ውሃና ፌሳሽ
ጣብያ ኮሚቴ ማይን ፌሳስን ምስ ናይ ወረዲ ኮሚቴና ከወረዲው የውሃ ማዕዴንና ኢነርጂ
ቤት ፅሕፇት ማይ ማዕዴንን ኢነርጂን ጽሕፇት ቤት ጋር በመመካከር የመጠጥ
ብምምኽኻር ትካሊት ማይን ፌሳስን ውሃና ፌሳሽ ተቋሞችን በሚመሇከት
ዝምሌከት ስሌጠና ንክረኽቡ ይገብር፡፡ መሰረታዊ ስሌጠና እንዱያገኙ ያዯርጋሌ፡፡
476
40 ኣኼባ ኮሚቴ ጣቢያ 40 የጣቢያ ኮሚቴ የስብሰባ ጊዜ

እተን ኮሚቴታት ብወርሒ ሓዯ ጊዜ ስሩዕ ኣኼባ ኮሚቴዎቹ በወር አንዴ ጊዜ መዯበኛ ስብሰባ
ይገብራ ከምኣዴሊይነቱ’ውን ካሌኦት ህፁፅ ያዯርጋለ እንዯአስፇሊጊነቱም ላልች አስቸኳይ
ኣኼባታት ንምግባር በዚ ዴንጋገ ኣይእገዲን፡፡ ስብሰባዎች ከማዴረግ በዚህ ዴንጋጌ
አይታገደም፡፡
ዝተፇሊሇዩ ዴንጋገታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
41 ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 41 ዯንብ የማውጣት ስሌጣን
ቤት ምኽሪ ስራሕ ፇፃሚ እዚ ክሌሌ ነዚ ኣዋጅ የክሌለ ስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ይህንን
ንምፌፃም ዝሕግዙ ዯንብታት ናይ ምውፃእ አዋጅ ሇማስፇፀም የሚረደ ዯንቦችን
ስሌጣን ኣሇዎ፡፡ የማውጣት ስሌጣን አሇው
42 መምርሒ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 42 መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
እቲ ቢሮ ነዚ ኣዋጅን ቀፂለ ንዝወፅእ ዯንብን ቢሮው ይህንን አዋጅና ቀጥል ሇሚወጣው
ንምፌፃም ዝሕግዙ መምርሒታት ናይ ምውፃእ ዯንብ ሇማስፇፀም የሚረደ መመሪያዎችን
ስሌጣን ኣሇዎ፡፡ የማውጣት ስሌጣን አሇው፡፡
43 ምምሕሌሊፌ ግቡኣትን መሰሊትን 43 የመብትና ግዳታዎች የማስተሊሇፌ
ቅዴሚ ምውፃእ እዚ ኣዋጅ ብብዒሌ ዋናነት ይህ አዋጅ ከመውጣቱ በፉት የከተማና የገጠር
ግሌጋልታት መስተ ማይ ከተማን ገፀርን የመጠጥ ውሃ አገሌግልቶች በባሇቤትነት
ዝተጠረየ ንብረት ዝረኸብዎ ናይ ዋንነት ያፇሯቸው ንብረቶች ያገኟቸው የባሇቤትነት
መሰሊት ዝኣተዉዎ ዕዲታትን ካሌኦት ግቡኣትን መብቶች፣ የገቧቸው እዲዎችና ላልች
(ውዕሊት) ብሙለኡ በዚ ኣዋጅ ናብ ዝተጣየሹን ግዳታዎች (ውልች) በሙለ በዚህ አዋጅ
ከምብሓደሽ ዝተወዯቡን ቤት ፅሕፇት ትካሊት ሇተቋቋሙትና እንዯገና ሇተዯራጁት የከተማና
ግሌጋልት መስተ ማይን ፌሳስን ከተማን ገፀርን የገጠር መጠጥ ውሃና ፌሳሽ አገሌግልቶች
ተመሓሊሉፈ ኣል፡፡ ጽህፇት ቤቶችና ተቋማት ተሊሌፇዋሌ፡፡
44 ተፇፃምነት ዘይህሌዎም ሕግታት 44 ተፇፃሚነት ስሇማይኖራቸው ህጎች
1. ብብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ 1. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ግሌጋልታት ማይ ከተማን ገፀርን ንምቓም የከተማና የገጠር ውሃ አገሌግልቶችን ሇማቋቋም
ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 19/1988ዒ.ም በዚ የወጣ አዋጅ ቁጥር 19/1988 ዒ.ም በዚህ ኣዋጅ
ኣዋጅ ተሳዑሩ አል። ተሽሯሌ።
2. ነዚ ኣዋጅ ዝፃርር ዝኾነ ይኹን ሕጊ፣ ዯንቢ 2. ይህንን ኣዋጅ የሚቃረን ማናቸውንም ሕግ፣
መምርሒ፣ ወይም ሌማዲዊ አሰራርሓ ኣብ ዯንብ፣ መመሪያ፣ ወይም የተሇመዯ አሠራር በዚህ
ውሽጢ እዚ አዋጅ አብ ሌዕሉ ዝተመሌከቱ ኣዋጅ ውስጥ በተመሇከቱት ጉዲዮች ሊይ
ጉዲያት ተፇፃሚነት ኣይህሌዎን። ተፇፃሚነት አይኖረውም።
45 አገሊሌፃ ፆታ 45 የፆታ አገሊሇፅ
ኣብዚ ኣዋጅ ብግሌፂ ብተባዕታይ ወይ በዚህ ኣዋጅ በግሌፅ በወንዴ ፆታ ወይም በሴት
ብኣንስታይ ፆታ ካብ ዝተገሇፀ ወፃኢ ፆታ ከተገሇፀው ውጭ በወንዴ ፆታ የተፃፇው
ብተባዕታይ ፆታ ዝተፅሓፇ ኹለ ንኣንስታይ በሙለ ሇሴትም ያካተተ ነው።
ፆታ እውን ዘካትት እዩ።
46 እዚ ኣዋጅ ዝፀንዏለ እዋን 46 ኣዋጅየሚፀናበት ጊዜ
እዚ ኣዋጅ ካብ ሇካቲት 10/1999 ዒ.ም ዝፀንዏ ይህ ኣዋጅ ከየካቲት 10/1999 ዒ.ም ጀምሮ የፀና
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ፕረዚዲንት
477

መበሌ 15 ዒመት ቑ.8
ብሓሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዝወፀ መቐሇ የካቲት 10/1999
መቐሇ ሇካቲት 10/1999ዒ.ም
ዒ.ም
ኣዋጅ ቁፅሪ 123/1999 ኣዋጅ ቁጥር 123/1999

ስርዒት ዕዲጋ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ የትግራይ ብሔራዊ ክሌሊዊ መንግስት የግዥ
ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ ስርዒትን ሇመወሰን የወጣ ኣዋጅ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ትግራይ ሓሊፌነቱ ብዝግባእ የትግራይ ብሔራዊ ክሌሊዊ መንግስት ኃሊፉነቱ በሚገባ
ንምውፃእ ንዝገብሮ ምንቅስቓስ ሃፌቲ ብቑጠባን ሇመወጣት ሇሚያዯርገው እንቅስቃሴ ሃብት በቁጠባና
ውፅኢታዊ ብዝኾነ መንገዱ ኣብ ጥቕሚ ምውዒሌ ውጤታማ በሆነ መንገዴ ጥቅም ሊይ ማዋሌ መሰረታዊ
መሰረታዊ ጉዲይ ብምዃኑ፡- ጉዲይ በመሆኑ፣
ናይ ኣቑሑን ግሌጋልትን ዕዯጋ ከምኡእውን ናይ የዕቃዎች እና የአገሌግልት ግዥ እንዱሁም የግንባታ
ኮንስትራክሽን ስራሕቲ ካብ ናይ መንግስቲ ጠቕሊሊ ስራ ከመንግስት ጠቅሊሊ ሃብት ከፌተኛውን የወጪ ዴርሻ
ሃፌቲ እቲ ዝሇዒሇ ናይ ወፃኢ ብፅሒት ዝሕዝ ብምዃኑ፣ የሚይዝ በመሆኑ
ብመንግስቲ ዝፌፀም ዕዯጋ ንኢኮኖሚያዊ ሌምዒት የመንግስት ግዥ የኢኮኖሚ ሌማት ተግባሮች
ሓጋዚ መሳርሒ ክኸውን ስሇዝግባእ፣ የመስፊፊት ኣጋዥ መሳርያ መሆን ስሊሇበት፣
ናይ መንግስቲ ዕዯጋ ብቑጠባን ውፅኢታዊ ብዝኾነ የመንግስት ግዥ በቁጠባና ውጤታማ በሆነ መንገዴ
መንገዱ ክፌፀም ካብ ምግባር ብተወሳኺ እቲ ከይዱ እንዱፇጸም ከማዴረግ በተጨማሪ ሂዯቱ ፌትሃዊ፣ ግሌፅ
ፌትሓዊ፣ ግሌፅን ኣዴሌዎ ዘይብለ ክኸውን ምግባር እና ኣዴሌዎ የላሇበት እንዱሆን ማዴረግ ስሇሆነ፣
ኣዴሊይ ብምዃኑ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ተሻሽል
ተመሓይሹ ብዝወፀ ሕገ-መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ምንግስት ሕገ-
ዒንቀፅ 49/3/ሀ ብዝተውሃቦ ስሌጣን መሰረት ዝስዕብ መንግስት አንቀጽ 49/3/ሀ መሰረት ኣዋጅ ኣውጥቷሌ።
ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል።

478
ክፌሌ ሓዯ ክፌሌ አንዴ

1. ሓፂር ርእሲ 1. አጭር ርዕስ
እዚ ኣዋጅ “ስርዒት ዕዯጋ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሔራዊ ክሌሊዊ መንግስት የግዥ
ትግራይ ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 123/1999” ስርዒትን ሇመወሰን የወጣ ኣዋጅ ቁጥር 123/1999”
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ናይቲ ቃሌ ኣጠቃቕማ ካሉእ ትርጉም ክዋህቦ የቃለ ኣገባብ በዚህ ኣዋጅ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው
እንተዘይኮይኑ ኣብ ውሽጢ እዚ ኣዋጅ፣ ካሌሆነ በስተቀር በዚህ ኣዋጅ ውስጥ፣
1. “ኣቕሓ” ማሇት ብዯረቕ፣ ብፇሳሲ ወይ ዴማ ብጋዝ 1. “ዕቃ” ማሇት በጠጣር፣በፇሳሽ ወይም በጋዝ መሌክ
መሌክዕ ዝርከብ ጥረ አቕሓ ምህርቲ፣ የሚገኝ ጥሬ ዕቃ ምርት፣ መሳርያ፣ ሸቀጥ እና
መሳርሒ፣ሽቐጥን ኤላክትሪክን ከምኡእውን ምስቲ ኤላክትሪክ እንዱሁም ከሚገዛው ዕቃ ጋር ግንኙነት
ዝዕዯግ ኣቕሓ ርክብ ዘሇዎን ካብቲ ኣቕሓ ዋጋ ያሇው እና ከዕቃዎቹ ዋጋ ያሌበሇጠ ዋጋ ያሇው
ዘይበሇፀ ዋጋ ዘሇዎ ናይ ተኸሊ ፣ ናይ የተከሊ፣ የትራንስፓርት የጥገናና ላሊ ተመሳሳይ
ትራንስፓርት፣ ናይ ፅገናን ካሉእ ተመሳሳሉ አገሌግልት ነው፣
ግሌጋልት እዩ።
2. “ግሌጋልት” ማሇት ካብ አቕሓ ፣ ካብ ዘፇር 2. “አገሌግልት” ማሇት ከዕቃና ከግንባታ ዘርፌ ስራ
ስራሕቲ ኮንስትራክሽን ግሌጋልት ምኽርን ወፃኢ እና ከምክር አገሌግልት ውጪ ያሇ ማንኛውም ግዥ
ዘል ዝኾነ ዒይነት ዕዯጋን እዩ። ነው፣
3. “ዘፇር ኮንስትራክሽን” ማሇት ምስ ህንፃ፣ ምስ 3. “የግንባታ ዘርፌ” ማሇት ከሕንፃ ፣ከመንገዴ ወይም
መንገዱ ወይ ዴማ ምስ መሰረተ ሌምዒት ስራሕቲ ከመሰረተ ሌማት ስራ ጋር በተያያዘ የሚከናወን
ብተተሓሐዘ ዝካየዴ ሓደሽ ናይ ህንፀት ፣ ዲግመ ኢዱስ የግንባታ ፣ የመሌሶ ግንባታ፣
ህንፀት፣ምፌራስ፣ ፅገና፣ ስራሕቲ ምሕዲስን የማፌረስ፣የጥገና፣የማዯስ ስራ እንዱሁም ተጓዲኝ
ከምኡእውን ተዛሚደ ዝኸይዴን ካብቲ ቀንዱ የሆነና ከዋናው ስራ ያሌበሇጠ ዋጋ ያሇው
ስራሕ ዘይበሇፀ ዋጋ ግሌጋልት እንትኾን፣ ናይ አገሌግልት ሲሆን፣ የመገንባት፣ በባሇቤትነት
ምህናፅ፣ ብዋንነት ምሓዝ፣ እቲ ስራሕ ናይ የመያዝ፣ ስራውን የማንቀሳቀስ እና የማስተሊሇፌ
ምንቅስቓስን ናይ ምምሕሌሊፌን ውዕሊት ዘካተተ ውልችን ይጨምራሌ፣
እዩ፣
4. “ግሌጋልት ምኽሪ” ማሇት ኣማኸርቲ ዘሇዎም 4. “የምክር አገሌግልት” ማሇት አማካሪዎች ያሊቸውን
ሞያዊ ተኸእል ብምጥቃም ዝህብዎ ግሌጋልት ሙያዊ ክህልት በመጠቀም የሚሰጡት የጥገና፣
መፅናዕቲ፣ ዱዛይን፣ ዝተፇሊሊዩ ፕሮጀክታት የዱዛይን፣ የተሇዩ ፕሮጀክቶችን የማዯራጀት፣
ምውዲብ፣ ንዒማዊሌ ምክሪ ምትሕሌሊፌ ናይ ሇዯንበኞች ምክር የመስጠትና ስሌጠና የመስጠት
ምምኻር ባህርይ ዘሇዎ ግሌጋልት ኣእምሮ እዩ፣ እና ዕውቀትን የማስተሊሇፌ የአማካሪነት ባህሪ ያሇው
የአዕምሮ ኣገሌግልት ነው፣
5. “ዕዯጋ” ማሇት ኣቑሑት፣ ስራሓቲ ዘፇር 5. “ግዥ” ማሇት ዕቃዎችን፣ የግንባታ ዘርፌ ስራዎችን
ኮንስትራክሽን ግሌጋልትን ብዕዯጋ፣ ብክራይ ወይ እና አገሌግልቶችን በግዥ፣በኪራይ ወይም
ብዠኾነ ካሉእ ተመሳሳሉ ውዕሉ ምርካብ ማሇት በማናቸውም ላሊ ተመሳሳይ ውሌ ማግኘት ነው፣
እዮ።
6. “ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ” ማሇት ብናይ ብሄራዊ ክሌሊዊ 6. “ግዥ ፇፃሚ ኣካሌ” ማሇት ሙለ በሙለ ወይም
መንግስቲ ትግራይ በጀት ሙለእ ብሙለእ ወይ በከፉሌ በትግራይ ብሔራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ብኽፊሌ ዝመሓዲዯር ቤት ዕዮ መንግስቲ ፣ ትካሌ በጀት የሚተዲዯር የመንግስት መስሪያቤት፣
ትምህርትን ተመሳሳሉ ቅዋም ዘሇዎ አካሌ እዩ፣ የትምህርት ተቋም እና ተመሳሳይ አቋም ያሇው
አካሌ ነው፣
479
7. “ገንዘብ መንግስቲ” ማሇት ካብ ብሄራዊ ክሌሊዊ 7. “የመንግስት ገንዘብ” ማሇት ከትግራይ ብሔራዊ
መንግስቲ ትግራይ ግምጃ ቤት ወይ እቲ ክሌሊዊ ክሌሊዊ መንግስት ግምጃ ቤት ወይም የክሌለ
መንግስቲ ካብ ፋዲራሌ መንግስቲ ካብ ዝረኸቦ መንግስት ከፋዯራሌ መንግስት ካገኘው ዴጎማ
ዴጎማ ወይ ናይ ወፃእን ውሽጢ ዒዴን ረዴኤትን ወይም የሃገርና የውጭ ሃገር ዕርዲታና ብዴር ሇግዥ
ሌቓሕን ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ዝተመዯበ ገንዘብ ፇፃሚ ኣካሊት የተመዯበ ገንዝብ ወይም የግዥ
ወይ ዴማ ናይ ግዝኢት ፇፀምቲ አካሊት ናይ ፇፃሚ አካሊይ የውስጥ ገቢ ነው፣
ውሽጢ እቶት እዩ
8. “ዕዯጋ መንግስቲ” ማሇት ብዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊት 8. “የመንግስት ግዥ” ማሇት በግዥ ፇፃሚ አካሊት
ብገንዘብ መንግስቲ ዝፌፀም ግዝኢት እዩ። በመንግስት ገንዘብ የሚከናወን ግዥ አካሊት
በመንግስት ገንዘብ የሚከናወን ግዥ ነው፣
9. “መቕረባይ” ማሇት ንዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊት ኣቕሓ 9. “አቅራቢ” ማሇት ሇግዥ ፇፃሚ አካሊት ዕቃ ወይም
ወይ ግሌጋልት ንምቕራብ ወይ ዘፇር አገሌግልት ሇማቅረብ ወይም ግንባታ ዘርፌ ስራ
ኮንስትራክሽን ስራሕቲ ንምፌፃም ውዕሉ ዝኣተወ ሇማከናወን ውሌ የገባ ሰው ነው፣
ሰብ እዩ
10. “ሕፁይ ተወዲዲራይ” ማሇት ኣብ ናይ መንግስቲ 10. “ዕጩ ተወዲዲሪ” ማሇት በመንግስት ግዥ
ዕዯጋ ክሳተፌ ዝተዒዯመ ወይ ዴማ ንምስታፌ እንዱሳተፌ የተጋበዘ ወይም ሇመካፇሌ ያመሇከተ
ዘመሌከተ ሰብ እዩ። ሰው ነው፣
11. “ተጫራታይ” ማሇት ተጫረቲ መወዲዯሪ ጨረታ 11. “ተጫራቶች” ማሇት የመጫረቻ ሃሳብ ያቀረበ ሰው
ንምዴሊው ክኸእለ ብዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ዝዲል ነው፣
ሰነዴ እዩ።
12. “ሰነዴ ጨረታ” ማሇት ተጫረቲ መወዲዯሪ ጨረታ 12. “የጨረታ ሰነዴ” ማሇት ተጫራቾች የጨረታ
ንምዴሊው ክኽእለ ብዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊት ዝዲል መወዲዯሪያ ሇማዘጋጀት እንዱችለ በግዥ ፇፃሚ
ሰነዴ እዩ፣ አካሊት የሚዘጋጅ ሰነዴ ነው፣
13. “መምርሒ ዕዯጋ” ማሇት ብመሰረት እዚ ኣዋጅ 13. “የግዥ መመሪያ” ማሇት በዚህ አዋጅ መሰረት
ብሓሊፉ ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን በፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ኃሊፉ የሚወጣ
ዝወፅእ መምርሒ እዩ፣ መመሪያ ነው፣
14. “ሰብ” ማሇት ናይ ተፇጥሮ ሰብ ወይ ዴማ ብሕጊ 14. “ሰው” ማሇት የተፇጭሮ ሰው ወይም በሕግ
ናይ ሰብነት መሰሌ ዝተውሃቦ ትካሌ እዩ፣ የስውነት መብት የተሰጠው ዴርጅት ነው፣
15. “ቢሮ ሓሊፌን ቢሮን” ማሇት ከም ቅዯም ሰዒቦም 15. “የቢሮ ኃሊፉ እና ቢሮ” ማሇት እንዯቅዯም
ሓሊፉ ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ቢሮ ተከተሊቸው የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ማሇት እዩ፣ ኃሊፉ እና የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ነው፣
16. “መንግስቲ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 16. “መንግስት” ማሇት የትግራይ ብሔራዊ ክሌሊዊ
ትግራይ እዩ፣ መንግስት ነው፣
17. “ቤት ምኽሪ” ማሇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ 17. “ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ ብሔራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ እዩ። መንግስት ምክር ቤት ነው።
እዚ ኣዋጅ ኣብ ዝኾነ ናይዚ ክሌሌ መንግስቲ ዕዯጋ ይህ ኣዋጅ በማናቸውም የዚህ ክሌሌ መንግስት ግዥ
ተፇፃሚ ይኸውን። ሊይ ተፇፃሚ ይሆናሌ።
4. ዒሇም ሇኸ ግቡኣት 4. ዒሇምዏቀፌ ግዳታዎች
1. እዚ ኣዋጅ ፋዯራሌ መንግስቲ ካብ ሓዯ ንሊዕሉ ምስ 1. ይህ ኣዋጅ የፋዯራሌ መንግስት ከአንዴ ወይም
ዝኾነ መንግስታት ወይ ምስ ዒሇም ሇኸ ትካሊት ከዒሇም ዒቀፌ ዴርጅቶች ጋር ባዯረገው ወይም
ብዝፌፀም ወይ ብዝገብሮ ስምምዕነት ወይ ካብቲ በሚያዯርገው ስምምነት ወይም ከስምምነቱ
ስምምዕነት ዝፌሌፌሌ ግቡእ ዘይጠዒዒም ከመነጨ ግዳታ ጋር የማይጣጣም ከሆነ በስምምነቱ
እንተኾይኑ ኣብቲ ስምምዕነት ዝተመሌከተ የተመሇከተው ይፀናሌ፣
480
ይፀንዕ፣
2. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዝተመሌከተ 2. በዚህ አንቀፅ ንዐስ አንቅጽ 1 የተመሇከተው
ስምምዕነት ንኢትዮዽያ ወይ ኣብ ኢትዮዽያ ነበርቲ ስምምነት ሇኢትዮዽያ ወይም በኢትዮዽያ ነዋሪ
ንዝኾኑ ተጫረቲ ብፌለይ ዝርኢ ኣብ ዝኾነለ ግዜ ሇሆኑ ተጫራቾች ሌዩ አስተያየት የሚፇቅዴ
ዕዯጋ ዝፌፅም አካሌ ተፇፃሚ ዝኸውን ፌለይ በሚሆንበት ጊዜ ግዥ ፇፃሚው አካሌ ተፇፃሚ
መርአዩ ኣብቲ ጨረታ ሰነዴ ብግሌፂ ክጥቀስ የሚሆነው ሌዩ አስተያየት በጨረታ ሰነዴ ውስጥ
ክገብር ኣሇዎ፤ በግሌጽ እንዱመሇከት ማዴረግ አሇበት።
5. መምርሕታት ዕዯጋ 5. የግዥ መመሪያዎች

1. እቲ ቢሮ ዕሊማታት እዚ ኣዋጅን ሲዑቦም ንዝወፁ 1. የቢሮው ኃሊፉ የዚህን አዋጅና ተከትሇው የሚወጡት
ዯንብታትን ኣብ ሽቶ ንምብፃሕን ናዚ ኣዋጅ ዯንቦችን ዒሊማዎች ከግብ ሇማዴረስ እና የኣዋጁን
ዴንጋገታት ተግባራዊ ንምግባር ዝሕግዙ ዴንጋጌዎችን ተግባራዊ ሇማዴረግ የሚረደ
መምርሕታት ከውፅእ ይኸእሌ፣ መመርያዎች ሉያወጣ ይችሊሌ፣
2. ሕዴ ሕዴ ዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊት ብመሰረት ብሕጊ 2. እያንዲንደ ግዥ ፇፃሚ ኣካሊት በህግ በተሰጣቸው
ዝተውሃቦም ስሌጣን ነዚ ኣዋጅ ስዑቦም ንዝወፁ ስሌጣን ይህንን ኣዋጅና ተከትሇው በሚወጡት
ዯንብታትን መምርሕታትን ተኸቲልም ዒርሶም ዯንቦችና መመሪያዎች መሰረትኣዴርገው ራሳቸውን
ኪኢልም ዕዯጋ ናይ ምፌፃም ስሌጣንን ሓሊፌነትን ችሇው ግዥ የመፇፀም ስሌጣንና ሓሊፉነት
ይህሌዎም። ይኖራቸዋሌ።
3. ኣብዚ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 2 ዝተዯንገገ ሕለው 3. በዚህ ኣንቀፅ ንዐስ ኣንቀፅ 2 የተዯነገገው
ኮይኑ ዝሇዒሇ ቁጠባውን ቴክኒካውን ረብሓ ኣብ እንዯተጠበቀ ሆኖ ከፌተኛ ኢኮሚያዊና ቴክኒካዊ
ዝህቡን ካብ ሓዯ ንሊዕሉ ዝኾኑ ዕዯጋ ፇፀምቲ ጠቀሜታ በሚሰጡ ከአንዴ በሊይ የሆኑ ግዥ ፇፃሚ
ኣካሊት ካብ ሓዯ ዒይነት ኣቕሓ ወይ ግሌጋልት አካሊት አንዴ ዒይነት ዕቃ ወይም አገሌግልት
ንምግዛእ፣ ወይ ዘፇር ስራሕቲ ህንፀት ሇመግዛት ወይም የግንባታ /የኮንስትራክሽን/ ዘርፌ
/ኮንስትራክሽን/ ንምክያዴ እትዯሌዩን ስራ ሇማሰራት ሲፇሌጉና ሲስማሙ፣ የቢሮው ኃሊፉ
እንትስማምዐን እቲ ቢሮ ሓሊፉ ሓዯ ዕዯጋ ፇፃሚ አንዴ ግዥ ፇፃሚ አካሌ ወይም ግዥ የሚፇጽሙት
ኣካሌ ወይ ዴማ ብሽም ዕዯጋ ዝፌፀሙ ኣካሊት እቲ አካሊት ስም ግዥውን ጥቅሌ በሆነ መንገዴ
ዕዯጋ ጥርኑፌ ብዝኾነ መንገዱ ንክፌፅም ወይ ዕዯጋ እንዱከናወን ወይም ግዥው በተጠቃሇሇ ሁኔታ
ብጥርኑፌ ንምፌፃም ዘኸእሌ ናይ ውዕሉ ማዕቀፌ ሇመፇፀም የሚያስችሌ የውሌ ማዕቀፌ እንዱፇርም
ንኽፌረም ክእዝዝ ይኸእሌ። ሉያዝ ይችሊሌ፣
4. ንኣፇፃፅማ እዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 ናይ ውዕሉ 4. ሇዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 3 አፇጻጸም የውሌ
ማዕቀፌ ማሇት በዚ ቢሮ ብዝተፇቐዯለ ኣካሌን ማዕቀፌ ማሇት በቢሮው፣ በተፇቀዯሇት አካሌ እና
ብመቕረባይን ዝፌረም ግዝኢት ፇፀምቲ አካሊት በአቅራቢው መካከሌ የሚፇረም ግዥ ፇፃሚ አካሊት
ሓዯ ዒይነት ኣቕሓ፣ ስራሕ ዘፇር ህንፀት ወይ አንዴ ዒይነት ዕቃ፣ የግንባታ ዘርፌ ስራ ወይም
ግሌጋልት በቲ ውዕሉ ማዕቀፌ ብዝተወሰነ ዋጋ ምስ አገሌግልት በውሌ ማዕቀፌ በተወሰነ ዋጋ
መቕረባይ ብዝግበር ናይ ኣፇፃፅማ ስምምዕነት ከአቅራቢው ጋር በሚዯረግ የአፇጻጸም ስምምነት
ንምዕዲግ ዘኽእልም ውዕሉ እዩ። ሇመግዛት የሚያስችሊቸው ውሌ ነው።
6.ሰነዲት ሕጊ ህዝቢ ክፇሌጦም ብዛዕባ ምግባር 6.የሕግ ሰነድች ሕዝቡ እንዱያውቃቸው ስሇማዴረግ
እዚ ኣዋጅን ብመሰረት እዚ ኣዋጅ በቲ ቢሮ ሓሊፉ ይህ ኣዋጅ እና በዚህ አዋጅ መሰረት በቢሮው ኃሊፉ
ዝወፅኡ መምርሕታት ግዝኢት ህዝቢ ንክፇሌጦም የሚወጡ የግዥ መመሪያዎች ሕዝብ እንዱያውቃቸው
ምግባርን ንኣጠቓቕማ ብዝጥዕም መንገዱ ብስርዒት መዯረግ እና ሇአጠቃቀም አመቺ በሆነ መንገዴ በስርዒት
ክተሓዙ አሇዎም። መያዝ አሇባቸው።
7.ሓሊፌነትን ተሓታትነትን 7. ኃሊፉነትና ተጠያቂነት
1. ዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊት ንዝፌፅምዎ ዕዯጋ 1. ግዥ ፇጻሚ አካሊትስሇሚያከናውኑት ግዥ እና
ንኣፇፃፅማ እቲ ውዕሉ ሓፇሻዊ ሓሊፌነት ዘሇዎም ስሇውለ ኣፇጻጸም ጠቅሊሊ ኃሊፉነት ያሇባቸው
481
እንትኸውን፣ ብፌሊይ ዴማ ሲሆን፣ በተሇይም፣

ሀ. ብዝግባእ ሓይሉ ሰብ ዝተወዯበ ክፌሉ ስራሕቲ ሀ. በተገቢው የሰው ኃይሌ የተዯራጀ የግዥ የስራ
ዕዯጋ ምጥያሽ፣ ክፌሌ የማቋቋም፣
ሇ. ኮሚቴ ጨረታ ምጥያሽን ኣባሊቱ ምምዲብን፣ ሇ. የጨረታ ኮሚቴ የማቋቋም እና አባሊቱን
የመሰየም፣
ሐ. ምሌክታ ጨረታ ምውፃእ፣ ሐ. የጨረታ ማስታወቂያዎችን የማውጣት፣
መ. ንሰዒርቲ ጨረታ ምግሊፅ፣ መ. የጨረታ አሸናፉዎችን የማስታወቅ፣
ረ. እቲ ውዕሉ ቅዴሚ ምፌራሙ ዕዯጋ ንምፌፃም ሠ. ውለን ከመፇረሙ በፉት ግዝ ሇመፇጸም
ዘኸእለ እኹሌ በጀት ምህሊው ምርግጋፅ፣ የሚያስችሌ በቂ በጀት መኖሩን የማረጋገጥ፣
ሰ. ውዕሊት ዕዯጋ ምፌራም፣ ረ. የግዥ ውልችን የመፇረም፣
ሸ. ብተጫረቲ ዝቐርቡ ጥርዒናት መርሚርካ ውሳነ ሰ. በተጫራቾች የሚቀርቡ አቤቱታዎችን መርምሮ
ምሃብ፣ ውሳኔ የመስጠት
ቀ. ቅዲሕ ጥርዒናትን ውፅኢት ምፅራይ ብመሰረት ሸ. የአቤቱታዎችን ቅጂ እና የምርመራ ግኝቶችን
እቲ ውፅኢት ዝተውሃቦ ውሳነ ዝሓዘ ሪፓርት እና በግኝቶቹ መሰረት የተሰጠውን ውሳኔ የያዘ
ንቢሮ ምቕራብ፣ ሪፓርት ሇቢሮው የማቅረብ፣
በ. ምስ ሰዒራይ ዝተገበረ ውዕሉ ብመሰረት ሰዒራይ ቀ. ከአሸናፉው ጋር የተዯረገው ውሌ፣ አሸናፉ
ዝኾነልም ቃሊትን ኩነታትን ምፌፃሙ በሆነባቸው ቃልችና ሁኔታዎች መሰረት
ምርግጋፅ፣ መፇፀሙን የማረጋገጥ፣
ተ. ከከምኣዴሊይነቱ ስርዒት ዕዯጋ ዘፇፅሙ በ. እንዯአስፇሊጊነቱ የግዥ ስርዒትን የሚያስፇጽሙ
ሳሌሳይ ወገናት ናይ ምቁፃር ግቡእ ኣሇዎም። ሶስተኛ ወገኖችን የመቅጠር ግዳታ አሇባቸው።
2. ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊትን ንዕዯጋ ሰራሕ ዝተመዯቡ 2. ግዥ ፇጻሚ አካሊት እና ሇግዥ ስራ የተመዯቡ
ስራሕተኛታትን ወይ ዕዯጋ መንግስቲ ሰራተኞች ወይም የመንግስት ግዥ ሇማስተዲዯር
ንምምሕዴዲር ዝተሾሙ ሓሇፌቲ እዚ ኣዋጅን ነዚ የተሾሙ ኃሊፉዎች ይህን ኣዋጅ እና ኣዋጁ
ኣዋጅ ንምፌፃም ዝወፅእ ዯንብን ከምኡ እውን ሇማስፇፀም የሚወጣ ዯንብ እንዱሁም የቢሮው ኃሊፉ
ቢሮ ሓሊፉ ዘውፅኦም መምርሕታት ብምትሕሌሊፌ የሚያወጣቸውን መመሪያዎች በመተሊሇፌ
ንዝወስዴዎም ስጉምትታት ብሕጊ ተሓተቲ ስሇሚወስዶቸው እርምጃዎች በህግ ተጠያቂ
ይኾኑ። ይሆናለ።

ዕሊማ፣ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ የቢሮው አሊማ፣ ስሌጣንና ተግባር
8. ናይ ቢሮ ዕሇማታት 8. የቢሮው ዒሊማዎች
ዕዯጋ ብዝምሌከት ዕሊማታት እቲ ቢሮ እዞም ግዥ በሚመሇከት የቢሮው ዒሊማዎች የሚከተለት
ዝስዕቡ እዮም፡- ናቸው፡-
1. ፌትሓዊ፣ ኣብ ውዴዴር ዝተመስረተ፣ ግሌፂ 1. ፌትሃዊ፣ በውዴዴር ሊይ የተመሰረተ፣ ግሌጽ፣
ኣዴሌዎ ዘይብለ፣ ንገንዘብ መንግስቲ አዴሌዎ የላሇበት፣ ሇመንግስት ገንዘብ
ተመጣጣኒ ዋጋ ክርከብ ዘኸእሌ አፇፃፅማ ተመጣጣኝ ዋጋ ማስገኘት የሚያስችሌ የግዥ
ግዝኢት ምህሊው ምርግጋፅ፣ አፇፃፀም መኖሩን ማረጋገጥ፣
2. ኣፇፃፅማ ዕዯጋ እቲ ክሌሌ መንግስቲ 2. የክሌለ መንግስት የግዥ አፇጻጸም የሚመራበትን
ዝምርሓለ ዯረጃ ምውፃእ፣ ዯረጃ ማውጣት፣
3. ዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊት ነዚ ተኸቲልም 3. የግዥ ፇፃሚ አካሊት ይህንን ኣዋጅ ጠብቀው
ምስርሖም ምክትታሌ፣ መስራታቸው መከታተሌ፣
4. ናይዚ ክሌሌ መንግስቲ ዒቕሚ ኣፇፃፅማ ዕዯጋ 4. በክሌለ መንግስት ውስጥ ያሇውን የግዥ አፇፃፀም
ምዕባይ። አቅም ማሳዯግ፣
482
9. ናይ ቢሮ ተግባራት 9. የቢሮው ተግባሮች

ዕዯጋ ዝምሌከት እዚ ቢሮ ስዑቦም ዝተዘርዘሩ ተግባራት ግዥ በሚመሇከት ቢሮው ከዚህ በታች የተዘረዘሩትን
ይፌፅም፡- ተግባሮች ያከናውናሌ፣
1. ኣብ ናይ መንግስቲ ዕዯጋ ፓሉስታት፣ መትከሊትን 1. በመንግስት ግዥ ፓሉሲዎች፣ መርሆዎችና
ኣፇፃፅማን ነቲ ክሌሌ መንግስቲ የማኽር፣ አፇጻጸሞች ሊይ የክሌለን መንግስት ያማክራሌ፣
2. ኣብ ክሌሌ መንግስቲ ዘል ስርዒት ኣፇፃፅማ ዕዯጋ 2. በክሌለ መንግስት ውስጥ ያሇውን የመንግስት ግዥ
መንግስቲ ተግባራዊነት ምክትታሌ፣ ንክሌሌ አፇፃፀም ስርዒት ተግባራዊነት መከታተሌ ሇክሌለ
መንግስቲ ሪፓርት ምግባርን ኣብ ሕግን ኣብ መንግስት ሪፓርት ማዴረግ እና በሕግና በአፇፃፀም
ስርዒት አፇፃፅማን ናይ ምምሽያሽ ሓሳባት ስርዒቱ ሊይ የማሻሻያ ሀሳቦች ያቀርባሌ፣
የቕርብ፣
3. ኣግባብነት ምስዘሇዎም አካሊት ብምትሕብባር ናይ 3. ኣግባብነት ካሊቸው አካሊት ጋር በመተባበር የግዥ
ዕዯጋ ስሌጠና፣ ኣፇፃፅማ ዕዯጋ ንምምራሕ አዴሊይ ስሌጠና፣ የግዥ ኣፇፃፀምን ሇመምራት
ክእሇታት ክህሌዎ ዝግባእ ብርኪ ፣ ተዯሊይ ዝኾነ የሚያሰፇሌገው ችልታ ሉኖረው የሚገባ ዯረጃ ፣
ናይ መረዲእታ ዒይነትን ናይቲ ሞያ ዕብየትን ተፇሊጊ የሆነ የማስረጃ ዒይነት እና የሞያው ዕዴገት
ክኽተል ዝግባእ ከይዱ ክውስን ይገብር፣ የሚከተሇው ሂዯት እንዱወስን ያዯርጋሌ፣
4. ኣብ ስራሕ ንክውዕለ ዝተፇቐደ ስሩዒት ሰነዲት 4. በስራ ሊይ እንዱውለ የተፇቀደ መዯበኛ የግዥ
ዕዯጋ ፣ ነቲ ኣሰራርሓ ዝመርሑ ቅጥዕታትን ሰነድች፣ አሰራሩን የሚመሩ ቅፆች እና ላልች ሇግዥ
ካሌኦት ንኣፇፃፅማ ዕዯጋ ኣግባብነት ዘሇዎም አፇፃፀም አግባብነት ያሊቸው ሰነድች ያዘጋጃሌ፣
ሰነዲት የዲለ፣ እዋናዊ ንክኾኑ ይገብር፣ ወቅታዊ እንዱሆኑ ያዯርጋሌ፣
5. ካብ ዝተፇቐደ ሰሩዒት ዕዯጋ፣ ኣሰራርሕኡ ካብ 5. ከተፇቀደ መዯበኛ የግዥ ሰነድች፣ አሰራሩን
ዝመርሑ ቅጥዕታትን ካሌኦት ንአፇፃፅማ ከሚመሩ ቅፆች እና ላልች ሇግዥ ኣፇጻጸም
ኣግባብነት ካብዘሇዎም ስነዲት ወፃኢ ዕዯጋ ዝፌፀም አግባብነት ካሊቸው ሰነድች ውጪ ግዥ የሚፇጸመው
እቲ ቢሮ ብፅሑፌ ስምምዕነቱ እንትህብ ጥራሕ ቢሮው በፅሑፌ ስምምነቱን ሲሰጥ ብቻ መሆኑን
ምዃኑ የረጋግፅ፣ ያረጋግጣሌ፣
6. ብመሰረት ዒንቀፅ 15 ንኡስ ዒንቀፅ 6 አብ ዝርዝር 6. በአንቀጽ 15 ንዐስ አንቀጽ 6 መሰረት ከአቅራቢዎች
መቕረብቲ ንምምዝጋብ ዝቐርቡ ሕቶታት ዝርዝር ውስጥ ሇመመዝገብ የሚቀርቡ
ይቕበሌ፣ ይምርምር፣ ይምዝግብ፣ ንዝተመዝገቡ ማመሌከቻዎችን ይቀበሊሌ፣ ይመረምራሌ፣
መቕረብቲ ወረቐት ምስክር ይህብ፣ ይመዘግባሌ ሇተመዘገቡ አቅራቢዎች የምስክር
ወረቀት ይሰጣሌ፣
7. ኣብ ናይ መንግስቲ ዕዯጋ ውዕሉ ዝተመሌከቱ 7. በመንግስት ግዥ ውሌ ውስጥ በተመሇከቱ ግዳታዎች
ግቡኣት ከቢዴ ሸሇሌትነት ብምርኣዮዩም፣ ብዛዕባ ሊይ ከፌተኛ ቸሌተኝነት በማሳየታቸው፣
ብቕዒቶም ዝተሰሓሓተ መረዲእታ ብምሃቦም ወይ ስሇብቃታቸው የተሳሳተ መረጃ በመስጠታቸው ወይም
ዴማ ብዒንቀፅ 18 ብዝምሌከት ዒይነት መዯሇሉ በአንቀጽ 18 የተመሇከተውን ዒይነት መማሇጃ
ብምሃቦም ምኽንያት ኣብ ናይ መንግስቲ ዕዯጋ በመስጠታቸው ምክንያት በመንግስት ግዥ
ንኸይሳተፌ በቲ ቢሮ እገዲ ዝተገበረልም መቕረብቲ እንዲይሳተፊ በቢሮው ዕገዲ የተዯረገባቸውን
ዝርዝር ይሕዝ፣ አቅራቢዎች ዝርዝር ይይዛሌ፣
8. እቲ ኣዋጅ ብትኽክሌ ኣብ ስራሕ ምውዒለ 8. ይህ ኣዋጅ በትክክሌ ስራ ሊይ መዋለን ሇማረጋገጥ
ንምርግጋፅ ብዝተወሰነ ናይ እዋን ኣፇሊሊይ ሰነዲት በተወሰነ ጊዜ ሌዩነት የግዥ ፇፃሚ አካሊትን ሰነድች
ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊትን ኣብ ከይዱ አፇፃፅማ እቲ እና ግዥውን በማስፇጸም ሂዯት የተከተለትን አካሄዴ
ግዝኢት ዝተኸተሌዎ ኣካይዲን ይፌትሽ፣ ይፇትሻሌ፣
9. እቲ ቢሮ ብዝውስኖ መሰረት ብመንግስቲ ንክፌፀሙ 9. በቢሮው በሚወሰነው መሰረት በመንግስት ሉፇጸሙ
ዝተተሇሙ ዕዯጋታት፣ብጨረታ ሰዒርቲ ዝኾኑ የታቀደ ግዥዎችን፣ በጨረታ አሸናፉ የሆኑ
መቕረብትን ከምኡ እውን ካሌኦት ህዝቢ ክፇሌጦም አቅረቢዎችን፣ እንዱሁም ላልች ሕዝብ ሉያውቃቸው
ዝግባእ መረዲእታት ንምሓዝ ዘኸእሌ ስርዒት የሚገባ መረጃዎችን መያዝ የሚያስችሌ ስርዒት
483
የመዒራሪ፣ ይሕለ ያዯራጃሌ፣ ይጠብቃሌ፣

10. አፇፃፅማ ዕዯጋ እዚ ኣዋጅ ተኸቲለ ዝተፇፀመ 10. የግዥ አፇጻጸም ይህንን ኣዋጅ ጠብቆ የተከናወነ
ምዃኑ ንምርግጋፅ፣ መሆኑን ሇማረጋገጥ፡-
ሀ. ኣብ ከይዱ ምዴሊው ጨረታ ምፅራይ ዕዯጋ ሀ. በጨረታ ዝግጅት ሂዯት የግዥ ምርመራ፣
ሇ. ብጨረታ ሰዒራይ ዝኾነ ተጫራቲ በቲ ውዕሉ ሇ. በጨረታ አሸናፉ የሆነው ተጫራች በውለ
መሰረት ስርሑ ኣብ ዝፌፀመለ ግዘ ምፅራይ መሰረት ስራውን በሚያከናውንበት ጊዜ የውሌ
ውዕሉ፣ ምርመራ፣
ሐ. በቲ ውዕሉ መሰረት እቲ ስራሕ እንተተፇፂሙ ሐ. በውለ መሰረት ስራው ከተጠናቀቀ የክንዋኔ
ኣፇፃፅማ ምፅራይ ምርመራ የካይዴ፣ ምርመራ ያካሂዲሌ፣
11. ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ብመሰረት ስምምዕነቶም ኣብ 11. ግዥ ፇጻሚ አካሊት በስምምነታቸው መሰረት በስራ
ስራሕ ዝውዕሌ ብሓባር ንዕዯጋ ክጥቀምለ ዘኸእሌ ሊይ የሚውሌ በጋራ በግዥ ሇጠቀሙበት የሚያስችሌ
ናይ ኣቕሓን ግሌጋልትን ዝርዝር ኣብ ስራሕ የዕቃና አገሌግልት ዝርዝር በስራ ሊይ ያውሊሌ፣
የውዕሌ፣ እዚ ዝርዝር ምስ አሰራርሓ ዝተጠዒዒመን ይኸው ዝርዝር ከአሰራር ጋር የተጣጣመ እና ወቅታዊ
እዋናዊ ንክኸውን ይገብር፣ እንዱሆን ያዯርጋሌ፣
12. ንኹልም ስርዒታት ስራሕቲ ዕዯጋ ዘገሌግሌ ዕቀባ 12. ሇግዥ አሰራር ስርዒቶች በሙለ የሚያገሇግሌ፣
መረዲእታ የጣይሽ፣ የማዕብሌን ይሕለን፣ እዋናነቱ የመረጃ ክምችት ያቋቋማሌ፣ ያጎሇብታሌ፣
ዝተሓሇወ ንክኸውን ይገብር፣ ይጠብቃሌ፣ ወቅታዊነቱ የተጠበቀ እንዱሆን
ያዯርጋሌ፣
13. በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 5/3/ ብዝተዯንገገ መሰረት ምስ 13. በዚህ ኣዋጅ አንቀጽ 5/3/ በተዯነገገው መሰረት
ዝምሌከቶም ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ብምስምማዕ ከሚመሇከታቸው ግዥ ፇጻሚ አካሊት ጋር
በቢዒመቱ እንዯገና እናተረአየ ብዝመሓየሽ ስርዒት በመስማማት ግዥ ፇጻሚ እየታየ በሚሻሻሌ ስርዒት
ዕዯገኦም ብሓባር ክፌፀም ዝግባእ ስራሕቲ ዘፇር ግዥያቸው በጋራ ሉፇፀም የሚገባ የግንባታ ዘርፌ
ህንፀት፣ ኣቑሑትን ግሌጋልትን ዝርዝር የዲለ፣ ስራዎች፣ ዕቃዎችና አገሌግልቾችን ዝርዝር
ያዘጋጃሌ፣
14. ሞያን ምስ ሞያ ዝተተሓሓዙ ዋኒናትን ኣግባብነት 14. የሙያና ከሙያ ጋር በተያያዙ ጉዲዮች አግባብነት
ምስ ዘሇዎም ኣብ ናይ መንግስቲ ግዝኢት ክሳተፌ ካሊቸው በመንግስት ግዥ ሇመሳተፌ ፌሊጎት ካሊቸው
ዴሌየት ምስ ዘሇዎም አካሊት ትካሊዊ ርክብ አካሊት ጋር ተቋማዊ ግንኙነት ይፇጥራሌ፣
ይፇጥር፣ የማዕብሌ፣ ያዲብራሌ፣
15. በዛዕባ ኣፇፃፅማ ዕዯጋ መንግስቲ መፅናዕቲ የካይዴ፣ 15. ስሇመንግስት ግዥ አፇጻጸም ጥናት ይካሂዲሌ፣
16. እዚ ኣዋጅን ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ዝወፁ 16. ይህ አዋጅና በኣዋጅ መሰረት የሚወጡ መመሪያዎች
መምርሒታትን ብትኽክሌ ኣብ ስራሕ ምውዒልም በትክክሌ ስራ ሊይ መዋሊቸውን ያረጋግጣሌ፣
የረጋግፅ፣
17. ካብ ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ዝቐርበለ መረዲእታ 17. ከግዥ ፇጻሚ አካሊት የሚቀርብሇትን መረጃ መሰረት
መሰረት ብምግባር ስርዒት ዕዯጋ መንግስቲ በማዴረግ የመንግስት ግዥ ስርዒት የሚገባ የሚሰራ
ብዝግባእ ዝሰርሐ ዘል ምዃኑ ንክሌሌ መንግስቲ ስሇመሆኑ ሇክሌለ መንግስት ዒመታዊ ሪፓርት
ዒመታዊ ሪፓርት የቕርብ፣ ክሌሌ መንግስቲ ያቀርባሌ፣ የክሌለ መንግስት በሚጠይቀው ዝርዝር
ብዝሓቶ ዝርዝር መሰረት ኣብ ሕዴ ሕዴ ዕዯጋ መሰረት በእያንዲንደ ግዥ ፇጻሚ አካሌ
ፇፃሚ አካሌ በዛዕባ ዝተፇፀመ ዒይነት ዏዯጋ ስሇተከናወነው ግዥ ዒይነት እና መጠን ሌዪ
መጠንን ፌለይ መረዲእታት ይህብ። መረጃዎችን ይሰጣሌ።
484
10. ናይቲ ቢሮ ስሌጣን 10. የቢሮው ስሌጣን

ዕዯጋ ብዝምሌከት እቲ ቢሮ ስርሑ ኣብ ዝፌፅመለ ግዥ በሚመሇከት ቢሮው ስራውን በሚያከናውንበት ጊዜ
እዋን ዝስዕብ ስሌጣን ይህሌዎ። የሚከተሇው ስሌጣን ይኖረዋሌ።
1. ዝኸነ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ወይ መቕረባይ ሕጊ ካብ 1. ማናቸውም ግዥ ፇጻሚ ኣካሌ ወይም አቅራቢ ሕግ
ዝእዝዞ ወፃኢ ብዛዕባ ምፌፃም፣ ዕዯጋ ብትኸክሌ ከሚያዘው ውጪ ሰሇመፇጸሙ፣ ግዥ በትክክሌ
ብዛዕባ ዘይምፌፃሙ፣ ኣመራርሓ እቲ ዕዯጋ ስሊሇመከናውኑ፣ የግዥውን አመራር በትክክሌ
ብትኽክሌ ዘይምፌፃሙ ወይ ብዛዕባ ምምሽጣሩ ስሊሇመፇጸሙ ወይም የተረጋገጠ እንዯሆነ ከግዥው
ሪፓርት ዝቐረበ ወይ ዝተረጋገፀ እንዴሕር ኮይኑ አፇጻጸም ጋር የተያያዙ መረጃዎች፣ ሰነድች፣
ምስቲ አፇፃፅማ ዕዯጋ ዝተተሓሓዙ መረዲእታት፣ መዝገቦች እና ሪፓርቶች እንዱቀርቡሇት ያዛሌ፣
ሰነዲት መዝገባትን ሪፓርታትን ንክቐርብለ 2. ምስክሮች ይጠራሌ፣ ምስክሮችና ግዥው
ይእዝዝ፣ የሚመሇከታቸው ወገኖች ቃሊቸውን በመሀሊ
2. መስኻኸር ይፅውዕ፣ ምስክራትን እቲ ዕዯጋ እንዱሰጡ ያዯርጋሌ፣ የሂሳብ መዝገብ ፕሊንና ሰነዴ
ዝምሌከቶም ወገናትን ቃልም ብመሓሊ ንክህቡ እንዱቀርቡሇት ያዯርጋሌ፣
ይገብር፣ ናይ ሒሳብ መዝገብ፣ ትሌምን ሰነዴን 3. በመንግስት ግዥ አፇጻጸም ሊይ ምርመራ
ንክቐርቡለ ይገብር፣ እንዱካሔዴ ያዯርጋሌ ወይም ምርመራውን
3. ኣብ ናይ መንግስቲ ዕዯጋ ኣፇፃፅማ ምፅራይ ያከናውናሌ፣ የመንግስት ግዥ ውሌ እና የክዋኔ
ንክካየዴ ይገብር ወይ እቲ ምፅራይ የካይዴ፣ ናይ ኦዱት ያካሂዲሌ፣
መንግስቲ ዕዯጋ ውዕሌን ኣፇፃፅማን ኦዱት ይገብር፣ 4. ግዥ ፇጻሚ አካሊት የጨረታው አሸናፉ የመሆን
4. ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ናይቲ ጨረታ ሰዒራይ ናይ ውሳኔ በተሰጠበት አኳኋን ግዥውን የፇፀሙ
ምዃን ውሳነ ኣብ ዝተውሃበለ ኩነታት ዕዯጋ መሆናቸውን ሇማረጋገጥ በግዥው ሂዯት ሊይ
ዝፇፀሙ ምዃኖም ንምርግጋፅ አብ ከይዱ እቲ ምርመራ ያካሂዲሌ፣
ዕዯጋ ምፅራይ የካይዴ፣ 5. በዚህ አዋጅ በክፌሌ 8 የተዘረጋውን ስርዒት
5. ኣብዚ ኣዋጅ ክፌሉ 8 ዝተዘርገሐ ስርዒት በመከተሌ ግዥ ፇጸሚ አካሊት፣ አቅራቢዎች እና
ብምኽታሌ ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት፣ መቕረብትን ማናቸውም ላሊ ሰው ወይም ዴርጅት በግዥው
ዝኾነ ካሉእ ሰብ ወይ ትካሌ ኣብ ምንቅስቓስ ዕዯጋ እንቅስቃሴ ተሳትፍ በነበረው ማናቸውም ሰው ሊይ
ተሳትፍ ኣብ ዝነበሮ ኣብ ዝኾነ ሰብ ዘቕርብዎ የሚያቀርቡትን አቤቱታ ይመረምራሌ፣
ጥርዒን የፃሪ፣
መሰረታዊ ዴንጋገታት ዕዯጋ መሰረታዊ የግዥ ዴንጋጌዎች
11. ሰነዲት ዕዯጋ 11. የግዥ ሰነድች
1. ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ምስ ዕዯጋ መንግስቲ 1. ግዥ ፇጻሚ አካሊት ከመንግስት ግዥ ጋር የተያያዙ
ዝተተሓሐዙ መዛግብትን ሰነዲትን ዕዯጋ ካብ መዝገቦችን እና ሰነድችን ግዥው ከተፇጸመበት ቀን
ዝተፇፀመለ ዕሇት ጀሚሩ ን10 ዒመት ዝአክሌ አንስቶ ሇ10 ዒመት ያህሌ ማቆየት አሇባቸው። በዚህ
ክፅንሕዎም አሇዎም። በዚ መሌክዕ ዝተሓዙ ዒይነት የሚያዙት መረጃዎች የሚከተለትን
ሐበሬታታት እዞም ዝስዕቡ ዝሓወሰ ይኸውን። ይጨምራለ፣
ሀ. ዝግዝኡ ኣቑሑ፣ ስራሕቲ ከንስትራክሽን ወይ ሀ. የሚገዙት ዕቃዎች፣ የግንባታ ስራዎች ወይም
ግሌጋልታት ሓፂር መግሇፂ፣ አገሌግልቾች አጭር መግሇጫ፣
ሇ. ምሌክታ ጨረታ፣ ሇ. የጨረታ ማስታወቂያ፣
ሐ. ናይ ጨረታ መወዲዯሪ ሓሳብ ወይ ናይ ዋጋ ሐ. የጨረታ መወዲዯሪያ ሀሳብ ወይም የዋጋ
መቕረቢ ዝሃቡ መቕረብቲ ሽምን ኣዴራሻን ማቅረቢያ ያቀረቡ አቅራቢዎች ስምና አዴራሻ
ከምኡ እውን በቲ ጨረታ ሰዒርቲ ዝኾኑ እንዱሁም በጨረታው አሸናፉ የሆኑ ተጫራቾች
ተጫረቲ ሽምን ኣዴራሻን፣ ስምና አዴራሻ፣
መ. ንጨረታ መገምገሚ ዝተዲሇወ ረቛሕታትን መ. ሇጨረታ ግምገማ የተዘጋጀውን መስፇርት እና
ዝተፇፀመለ ኩነታትን፣ ናይ ጨረታ ገምጋምን የተፇፀመበትን ሁኔታ፣ የጨረታ ግምገማና
485
ናይቲ ውዴዴር ኣፇፃፅማን ከምኡእውን ካብ የውዴዴሩን አፇጻጸም እና ከተወዲዯሪዎች

ተወዲዯርቲ ዝቐረበ መወዲዯሪ ሓሳብን ናይ ዋጋ የቀረበውን የመወዲዯሪያ ሀሳብ እና የዋጋ
መቕረቢ ዘርኢ ሓፂር መግሇፂ፣ ማቅረቢያ የሚያሳይ አጭር መግሇጫ፣
ረ. ብዝቐረበ ጥርዒን መሰረት ጨረታ ንምእጋዴ ሠ. በቀረበው አቤቱታ መሰረት ጨረታውን ሇማገዴ
ወይ ንምስራዝ ውሳነ ዝተውሃበለ ኣካይዲ ዘርኢ ወይም ሇመሰረዝ ውሳኔ የተሰጠበትን አካሄዴ
ሓበሬታ፣ የሚያሳይ መረጃ፣
ሰ. ካብ ግሌፂ ጨረታ ወፃኢ ካሌኦት ናይ ዕዯጋ ረ. ከግሌፅ ጨረታ ውጪ ላልች የግዥ ስርዒቶችን
ስርዒት ንምኽታሌ ዝተመረፀለ ምኸንያት፣ መከተሌ የተመረጠበትን ምክንያት
2. ከይዱ ዕዯጋ ተጠቓሉለ ምስ ሰዒራይ ውዕሉ 2. የግዥው ሂዯት ተጠናቆ ከአሸናፉው ጋር ውሌ
እንተተፇሪሙ ወይ ብዝኾነ ምኽንያት እቲ ውዕሉ ከተፇረመ ወይም በማናቸውም ምክንያት ውለ
ዴሕሪ ምቁራፁ ናይቲ ግዝኢት ዝርዝር ኣፇፃፅማ ከተቋረጠ በኋሊ የግዥውን ዝርዝር አፇጻጸም
ዘርኢ መረዲእታ በቲ ጨረታ ሕፁያት ተሳተፌቲ የሚያሳየው መረጃ በጨረታው ዕጩ ተሳታፉ የሆኑ
ዝኾኑ ተወዲዯርቲ እንትሓቱ ክርእይዎ ክግበር ተወዲዲሪዎች ሲጠይቁ እንዱያዩት መዯረግ አሇበት።
አሇዎ።ይኹንዲአምበር ስሌጣን ብዘሇዎ ቤት ፌርዱ ይሁን እንጂ ስሌጣን ባሇው ፌርዴ ቤት ካሌታዘዘ እና
እንተዘይተኣዚዙን በቲ ቤት ፌርዱ ብዝተውሃበ በፌርዴ ቤቱ በተሰጠው ትዕዛዝ በተመሇከተው
ትእዛዝ ብዝተመሌከተ መሰረት እንተዘይኮኑ እቲ መሰረት ካሌሆነ በስተቀር ግዥ ፇፃሚው አካሌ
ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ እዞም ዝስዕቡ መረዲእታት ክህብ የሚከተለትን መረጃዎች መስጠት የሇበትም፣
የብለን፣
ሀ. ናይቲ ሓበሬታ ዕሊዊ ምዃን ብሕጊ ዘይፌቀዴ፣ ሀ. የመረጃው ይፊ መሆን በሕግ የማይፇቀዴ፣ የሕግ
ንኣፇፃፅማ ሕጊ ዘዏንቅፌ፣ ንናይ ህዝቢ ጥቕሚ ኣፇጻጸምን የሚያሰናክሇሌ፣ የሕዝብን ጥቅም
ዝፃባእ፣ ናይ ተወዒዒሌቲ ሕጋዊ ናይ ንግዱ የሚቃረን፣ የተዋዋዩችን ሕጋዊ የንግዴ ጥቅም
ጥቕሚ ከምኡ እውን ቕኑዕ ውዴዴር ዝጎዴእ እንዱሁም ቀና ውዴዴርን የሚጎዲ ከሆነ፣
እንተኮይኑ፣
ሇ. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1/መ/ ሇ. በዚህ አንቀጽ በንዐስ አንቀጽ 1/መ/
ብዝተመሌከተ መሰረት ብምሕፃር ዝተዲሇወ በተመሇከተው መሰረት በማሳጠር የተዘጋጀውን
ሰነዴ እንተዘይኮይኑ ካብ ተጫረቲ ዝቐረበ ናይ ሰነዴ ካሌሆነ በስተቀር ከተጫራቾች የቀረበውን
መወዲዯሪ ሓሳብ ምስ ምፅራይን ምግምጋምን የመወዲዯሪያ ሀሳብ ከመመርምር እና ከመገምግም
ተግባር ዝተተሓዙ ሐበሬታታት፣ ተጫረቲ ተግባር ጋር የተያያዙ መረጃዎችን፣ እና
ዘቕረብዎም ናይ መወዲዯሪ ሓሳባትን ትሕዝቶ ተጫራቾች ያቀረቡዋቸውን የመወዲዯሪያ ሀሳቦች
ናይ ጨረታ ሰነዲት ዝገሌፁ ሓበሬታታት፣ እና የጨረታ ሰነድች ይዘት የሚገሌጹ መረጃዎች፣
12. ኣዴሌዎ ዘይምግባር 12. አዴሌዎ ያሇማዴረግ

በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 13 ዝተዯንገገ ሕሌው ኮይኑ ዝኾነ በዘህ ኣዋጅ አንቀፅ 13 የተዯነገገው እንዯተጠበቀ ሆኖ
ሕፁይ ተወዲዲዯሪ ብዜግነት፣ ብዘርኢ ወይ ምስ ናይ ማንኛውም ዕጩ ተወዲዲሪ በዜግነት፣ በዘር ወይም
መወዲዲሪ ረቋሒታት ብዘይተተሓሓዙ ካሌኦት ከመወዲዯሪያ መስፇርቶች ጋር ባሌተያያዙ ላልች
ምኸንያታት ኣብ ናይ መንግስቲ ግዝኢት ተሳታፉ ምክንያቶች በመንግስት ግዥ ተሳታፉ እንዲይሆን ሉዯረግ
ከይኾን ክግበር ኣይኸእሌን። አይችሌም።
13. ፌለይ ቆሊሕታ 13. ሌዩ አስተያየት
1. ኣብ እዋን ገምጋም ጨረታ፣ 1. በጨረታ ግምገማ ወቅት፡-
ሀ. ኣብ ኢትዮጵያ ንዝተፇረዩ ኣቑሑት ክሳብ 15 ሀ. በኢትዮዽያ የተመረቱ ዕቃዎች እስከ 15% /ኣስራ
%/ዒሰርተ ሓሙሽተ ሚኢታዊ/ አምስት በመቶ/
ሇ. ብናይ ኢትዮዽያ ኩባንያታት ዝካየደ ዘፇር ሇ. በኢትዮዽያ ኩባንያዎች የሚከናወኑ የግንባታ ዘርፌ
ስራሕቲ ኮንስትራክሽን ክሳብ ሸውዒተ ነጥቢ ስራዎች እስከ 7.5% /ሰባት ነጥብ ኣምስት በመቶ/
ሓሙሽተ ሚኢታዊ /7.5%/ ሌዩ አስተያየት ይዯረግሊቸዋሌ።
486
2. ንአፇፃፅማ እዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዝኾነ ኣቕሓ 2. ሇዚህ ኣንቀጽ ንዐስ አንቀፅ 1 አፇጻጸም ማናቸውም
ካብ ዋግኡ ሌዕሉ 20% /ዑስራ ሚኢታዊ / ኣብ ዕቃ ከዋጋው ከ20% /ሃያ በመቶ/ በሊይ በኢትዮዽያ
ኢትዮዽያ ዝተወሰኸ እንተኾይኑ ኣብ ውሽጢ ውስጥ የታከሇ ከሆነ በኢትዮዽያ ውስጥ እንዯተመረተ
ኢትዮዽያ ከምዝፇረዩ ይቑፀር። ይቆጠራሌ።
14. ሜሊ ርክብ 14. የግንኙነት ስሌት
1. ኣብ መንጎ ዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊትን ሕፁያት 1. በግዥ ፇፃሚ አካሊትና በዕጩ ተወዲዲሪዎች መካከሌ
ተወዲዯርትን ዝግበሩ ርክባት ብፅሑፌ ክግበሩ የሚዯረጉ ግንኙነቶች በፅሑፌ መዯረግ አሇባቸው።
አሇዎም። ብፅሑፌ ዘይተገበረ ርክብ ብምክትታሌ በፅሑፌ ያሌተዯረጉ ማናቸውም ግንኙነቶች
ብፅሑፌ ክረጋገፅ አሇዎ፣ በመከታተሌ በፅሑፌ መረጋገጥ አሇባቸው፣
2. እቲ ቢሮ ትኸክሇኛነት ሌውውጥ ሓበሬታን 2. ቢሮው የመረጃ ሌውውጡ ትክክሇኛነት እና
ብሚስጥር ዝተሓሇወ ምዃኑን ንምርግጋፅ ዘኸእሌ በምስጢር መጠበቁን ማረጋገጥ የሚያስችለ
ስርዒት ዝተዘርገሐ ምዃኑን ብመዲይ ቴክኒክ ሰርዒቶች መዘርጋታቸውን እና በቴክኒክ ረገዴ
ተዯሇይቲ ኩነታት ዝተማሌአ ምዃኑ እንተረጋግፅ ተፇሊጊ ሁኔታዎች መሟሊታቸውን ሲያረጋግጥ
ካብ ፅሑፌ ብተወሳኺ ወይ ከክንዱ ፅሑፌ ብሜሊ ከፅሑፌ በተጨማሪ ወይም በፅሑፌ ምትክ በኢ-ሜሌ
ኢ-ሜሌ ወይ ዴማ ፊክስ ርክብ ንክግበር ክፇቅዴ ወይም በፊክስ ግንኙነት እንዱዯረግ ሉፇቅዴ
ይኸእሌ። ይችሊሌ።
15. ብቕዒት ሕፁያት ተወዲዯርቲ 15. የዕጩ ተወዲዲሪዎች ብቃት
1. ሕፁያት ተወዲዯርቲ ኣብ ዝኾነ ናይ መንግስቲ 1. በማንኛውም የመንግስት ግዥ ሇመሳተፌ ዕጩ
ዕዯጋ ንምስታፌ ካብዚ ንታሕቲ ዝተዘርዘሩ ተወዲዲሪዎች ከዚህ በታች የተዘረዘሩትን እና ግዥ
ረቛሕታት ዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊት ካብቲ ናይ ዕዯጋ ፇጻሚ አካሊት ከግዥው ሌዩ ባህርይ በመነሳት
ፌለይ ባህርይ ብምብጋስ ዘውፅእዎም ካሌኦት የሚያወጣቸውን ላልች መስፇርቶች ማሟሊት
ረቛሓታት ከማሌኡ አሇዎም፣ አሇባቸው፣
ሀ. ብመሰረት ዝኣተውዎ ውዕሉ ንምፌፃም ዘኸእሌ ሀ. በሚገቡት ውሌ መሰረት ሇመፇጸም
ብቕዒት ሞያን ቴክኒክን፣ ዒቕሚ ፊይናንስ፣ የሚያስችሌ የሙያና ቴክኒክ ብቃት፣
መሳርሕን ካሌኦት ናይ መስርሒ ቦታታት፣ የፊይናንስ አቅም፣ መሳሪያ እና ላልች
ዕዯጋ ኣብ ዝፌፀመለ ተግባር ክእሇት ኣመራርሓ የመገሌገያ ስፌራዎች፣ ግዥው በሚፇፀምበት
ስራሕ፣ ፅቡቕ ሽምን ሓይሉ ሰብን ዘሇዎም። ተግባር የስራ አመራር ችልታ፣ መሌካም ስም
ሇ. ውዕሉ ንምፌፃም ዘኸእሌ ናይ ሕጊ ክእሇት እና የሰው ኃይሌ ያሊቸው፣
ዘሇዎ፣ ሇ. ውሌ ሇመፇፀም የሚያስችሌ የሕግ ችልታ
ሐ. ብዕዲ ዘይተትሓዘ፣ ዘይከሰረ ወይ ምንቅስቓስ ያሇው፣
ስርሑ ዘየቋረፀ፣ ምንቅስቓስ ንግዱ ስርሑ ሐ. በዕዲ ያሌተያዘ፣ ያሌከሰረ ወይም የስራ
ዘይተኣገዯ፣ ወይ በዞም ምኸንያት ተኸሲሱ ኣብ እንቅስቃሴውን ያሊቋረጠ፣ የንግዴ ስራ
ክርክር ዘየሇ፣ እንቅስቃሴው ያሌታገዯ፣ ወይም በእነዚህ
መ. ብመሰረት ሕግታት ግብሪ ኢትዮዽያ ምክንያቶች ተከሶ በክርክር ሊይ ያሌሆነ፣
ብዝተዯንገገ ናይ ግብርን ታክስን ግቡኡ መ. በኢትዮዽያ የግብር ሕጎች የተዯነገገው
ዝተዋፅአ፤ መሰረት የግብርና የታክስ ግዳታውን የተወጣ፣
2. ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ሕፁያት ተወዲዯርቲ በዚ ዒንቀፅ 2. ግዥ ፇጻሚው አካሌ ዕጩ ተወዲዲሪዎች በዚህ
ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዝተዘረዘሩ ረቋሒታት ዘማሌኡ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1 የተዘረዘሩት
ምዃኖም ንምርግጋፅ ኣዴሊይ ዝኾኑ ናይ ሰነዴ መስፇርቶችን የሚያሟለ መሆኑን ሇማረጋገጥ
መረዲእታት ወይ ካሌኦት መረዲእታትት ንክቕርቡ አስፇሊጊ የሆኑ የሰነዴ መረጃዎችን ወይም ላልች
ክሓትት አሇዎ፣ መረጃዎችን እንዱቀርቡ መጠየቅ አሇበት፣
3. ብመሰረት እዚ ዒንቀፅ ሕፁያት ተወዲዯርቲ 3. በዚህ አንቀጽ መሰረት ዕጩ ተወዲዲረዎች
ንኸማሌእዎም ትፅቢት ዝግበረልም ረቋሕታት ኣብ እንዱያሟለ የሚጠበቁት መስፇርቶች በጨረታ
ናይ ጨረታ ሓሳብ ንምሕታት ኣብ ዝዲሇው ሰነዲት ሰነዴ ወይም የተጫራቾችን የመወዲዯሪያ ሀሳብ
487
ክምሌከቱ ዘሇዎም እንትኸውን፣ ኣብ ኩልም ሇመጠየቅ በሚዘጋጁ ሰነድች ውስጥ መመሌከት

ተጫረቲ ብማዕረ ተፇፀምቲ ክኾኑ አሇዎም፣ ያሇባቸው ሲሆን፣ በሁለም ተጫራቾች ሊይ
በእኩሌነት ተፇጻሚ መሆን አሇባቸው፣
4. ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ብመሰረት እዚ ዒንቀፅ ንኡስ 4. ግዥ ፇጻሚው አካሌ በዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ
ዒንቀፅ 3 ዝቐርቡ ሰነዲትን መመዘኒ ረቋሕታት 3 መሰረት የሚቀርቡትን ሰነድች እና የመመዘኛ
መሰረት ብምግባር ብቕዒት ሕፁያት ተወዲዯርቲ መስፇርቶችን መሰረት በማዴረግ የዕጩ
ክግምግም አሇዎ፣ ተወዲዲሪዎች ብቃት መገምገም አሇበት
5. ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ብቕዒት ዘሇዎም ምዃኑ 5. ግዥ ፇጻሚው አካሌ ብቃት ያሊቸው መሆኑን
ንምርዲእ ናይ ሓሶት መረዲእታ ዝሓዙ ሰነዲት ሇማስረዲት ሀሰተኛ መረጃ የያዙ ሰነድችን ያቀረቡ
ዘቕረቡ ሕፁያት ተወዲዯርቲ ወይ ብቕዒቶም ዕጩ ተወዲዯሪዎች ወይም ብቃታቸውን
ንምርግጋፅ ዘቕረብዎ መረዲእታ መሰረታዊ ጌጋ ሇማረጋገጥ ያቀረቡት መረጃ መሰረታዊ ስህተት
ዘሇዎ ወይ ዝተረጋገፁ ሕፁያት ተወዲዯርቲ ካብ ያሇበት ወይም ያሌተሟሊ መሆኑ በማናቸውም ጊዜ
ጨረታ ወፃኢ ንክኾኑ ክውስን አሇዎ፣ የተረጋገጠ ዕጩ ተወዲዲሪዎች ከጨረታ ውጪ
እንዱሆኑ መወሰን አሇበት፣
6. ሕፁያት ተወዲዯርቲ በዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 6. በዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1 ከ/ሇ/ እስከ /መ/
ካብ /ሇ/ ክሳብ /መ/ ዝተዘርዘሩ ረቛሕታት የተዘረዘሩትን መስፇርቶች ዕጩ ተወዲዲሪዎች
ዘማሌኡ ምዃኖም ንምርግጋፅ ዝፌፀም ተግባር የሚያሟለ መሆናቸውን ሇማረጋገጥ የሚከናወነው
ዝቐሇሇ ንምግባር እቲ ቢሮ ካብ ሕፁያት ተግባር ቀሊሌ ሇማዴረግ ቢሮው ከዕጩ
ተወዲዯርቲ ዝቐርቡ መረዲእታት ብዝተቐሊጠፇ ተወዲዲሪዎች የሚቀርቡ መረጃዎችን በተቀሊጠፇ
አሰራርሓ ብምፅራይ ናይ ምዝገባ መረዲእታ አሰራር በመመርመር የምዝገባ የምስክር ወረቀት
ወረቐት ይህብ። እዚ መረዲእታ በብጊዚኡ እዋናዊ ይሰጣሌ ። ይህ መረጃ በየጊዜው ወቅታዊ መዯረግ
ክግበር አሇዎ። ናይ መቕረብቲ ዝርዝር ዝሕዝ አሇበት። የቢሮው ሃሊፉ የአቅራቢዎችን
ሓፂር መግሇፂ ተዲሌዩ መቕረብቲ ወይ ዴማ ዕዯጋ አመዘጋገብ ስርዒት የሚወስን ዝርዝር መመሪያ
ፇፀምቲ ኣካሊት ኣብ ዝሓትለ እዋን ክውሃብ ያወጣሌ።
አሇዎ። ቢሮ ሓሊፉ ናይ መቕረብቲ ስርዒት
ኣመዘጋግባ ዝውስን ዝርዝር መምርሒ የውፅእ።
16. ዘርዝር ኣቑሑትን ግሌጋልት 16. የዕቃና አገሌግልት ዝርዝር
1. ብዛዕባ ዕዯጋ ትኸክሇኛን ዝተማሇአን መግሇፂ 1. ስሇግዥው ትክክሇኛና የተሟሊ መግሇጫ እንዱኖር
ንክህለ ከምኡ እውን ሕፁያት ተወዲዯርቲ እንዱሁም ዕጩ ተወዲዲሪዎች ፌትሃዊና ግሌፅ
ፌትሓውን ግሌፅነት ብዘሇዎ ኩነታት ክወዲዯሩ በሆነ መወዲዯር የሚችለበትን ሁኔታ ሇማመቻቸት
ዝኽእሌለ ኩነታት ንምምችቻው ዕዯጋ ፇፀምቲ ግዥ ፇፃሚ አካሊት የሚገዙዋቸውን ዕቃዎች፣
ኣካሊት ናይ ኮንስትራክሽን ወይ ግሌጋልት ባህርይ የግንባታ ስራዎች ወይም አገሌግልቶች ባህርይ
ዘርኢ ናይ ቴክኒክ ዝርዝር ወይ ዴማ መግሇፂ የሚያሳይ የቴክኒክ ዝርዝር ወይም መግሇጫ
ከዲሇው ኣሇዎም ማዘጋጀት አሇባቸው፣
2. ናይ ቴክኒክ መግሇፂ ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ፅሬት 2. የቴክኒክ መግሇጫው ግዥ ፇጻሚው አካሌ ሉገዛው
ክገዝኦ ዝዯሇየ ኣቕሓ፣ ረብሕኡ፣ ጉዲኣት ዘየብፅሕ የሚፇሌገውን ዕቃ ጥራት፣ ጠቀሜታ፣ ጉዲት
ምዃኑን፣ መሇኪዐኡ፣ መፌሇይኡ፣ መፀዊዐኡ፣ የማያዯርስ መሆኑን፣ መሇኪያውን፣ መሇያውን፣
ኣተዒሻሽግኡ፣ ምሌክቱ ወይ ከይዱን ሜሊን መጠሪያውን፣ አስተሻሽጉን፣ ምሌክቱን፣ ወይመ
ኣፇራርዩኡ ከምኡ እውን እቲ ዝተዯሇየ ዘማሌእ የአመራረቱን ሂዯት፣ ዘዳ እና ተፇሊጊውን
ምዃኑ ዝረጋገፀለ ስርዒትት ዝገሌፅ ክኸውን አሇዎ፣ የሚያሟሊ መሆኑ የሚያረጋግጥበትን ስርዒት
የሚገሌጽ መሆን አሇበት፣
3. ብዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊት ዝዲሇው ናይ ቴከኒክ 3. በግዥ ፇጻሚ አካሊት የሚዘጋጀው የቴክኒክ
ዝርዝር ኣግባብነት ክሳብ ዝሃሇዎ፣ ዝርዝር አግባብነት እስካሇው ዴረስ፣
ሀ. ብዱዛይን ወይ ባህርያት ብምዝርዛር ዘይኮነ ሀ. በዱዛይን ወይም ባህሪያትን በመዘርዘር ሊይ
488
ብረብሕኡ፣ ሳይሆን በጠቀሜታ ሊይ፣

ሇ. ሀገራዊ ዯረጃ ዝወፀለ እንተኾይኑ ዯረጅኡ ወይ ሇ. አገራዊ ዯረጃ የወጣሇት ሲሆን ዯረጃውን ወይም
ዒሇምሇኸ ተቐባሌነት ዘሇዎም ዯረጃታት ወይ ናይ ዒሇም ዏቀፌ ተቀባይነት ያሊቸውን ዯረጃዎች
ህንፀት ኮዲት መሰረት ዝገበረ ክኸውን አሇዎ፣ ወይም የግንባታ ኮድች፣ መሰረት ያዯረገ መሆን
አሇበት፣
4. ዴሌየት ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ብትኽክሌ ንምግሊፅ 4. የግዥ ፇጻሚውን አካሌ ፌሊጎት በትክክሌ
ኣፀጋሚ እንተዘይኮይኑ ወይ ዴማ ካሉእ ሜሊ ሇመግሇጽ አስቸጋሪ ካሌሆነ ወይም ላሊ ዘዳ
ዝተሰኣነ እንተዘይኮይኑ ናይ ቴክኒክ መግሇፂ ካሌታጣ በስተቀር የቴክኒክ መግሇጫ የተሇየ
ዝተፇሇየ ምሌክት ንግዱ ወይ ሽም፣ ፓተንት፣ የንግዴ ምሌክት ወይም ስም፣ ፓተንት፣ ዱዛይን
ዱዛይን ወይ ዝተወሰነ መፌረዩ ወይ ግሌጋልት ወይም የተወሰነን አምራች ወይም አገሌግልት
ወሃቢ ዝጠቅስ ክኸውን የብለን። ኣገዲዱ ኩነታት ሰጪ የሚጠቅስ መሆን የሇበትም። አስገዲጅ ሁኔታ
ኣብዘጋጥመለ ግዜ ወይ ተመሳሳሉኡ ዝብሌ ሐረግ በሚያጋጥምበት ጊዜ ወይም ተመሳሳዩን የሚሌ
ኣብ ዝርዝር ኣቕሓን ግሌጋልትን ክውስኸ አሇዎ። ሐረግ በዕቃና አገሌግልት ዝርዝሩ ውስጥ መታከሌ
ይኖርበታሌ
17. ጨረታ፣ናይ መወዲዯሪ ሓሳብን ናይ ዋጋ መቕረብን 17.ጨረታን፣ የመወዲዯሪያ ሀሳብን እና የዋጋ ማቅረቢያን
ብዛዕባ ውዴቂ ምግባር ውዴቅ ስሇማዴረግ
1. ዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊት ጨረታ፣ ቀረብ ኣቕሓን 1. ግዥ ፇፃሚ አካሊት ጨረታን፣ የዕቃና አገሌግልት
ግሌጋልትን ናይ መወዲዯሪ ሓሳብን ከምኡ እውን አቅርቦት የመወዲዯሪያ ሀሳብን እና የዋጋ ማቅረቢያን
ናይ ዋጋ መቕረቢ ናይ ዕዯጋ ስምምዕነት ቅዴሚ የግዥ ስምምነት ከመዯረጉ በፉት በማናቸውም ጊዜ
ምግባሩ ኣብ ዝኾነ ግዘ ውዴቂ ምግባር ይኸእለ ውዴቅ ማዴረግ ይችሊለ።
እዩም።
2. ዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሇት ብመሰረት ኣብ ሊዕሉ 2. ግዥ ፇፃሚ ኣካሊት ከዚህ በሊይ በተመሇከተው
ዝተመሌከተ ጨረታ፣ ናይ መወዲዯሪ ሓሳብን ናይ መሰረት ጨረታን፣ የመወዲዯሪያ ሃሳብንና የዋጋ
ዋጋ መቕረብን ሙለእ ብሙሇእ ውዴቂ ማቅረቢያን ሙለ በሙለ ውዴቅ ያዯረጉበትን
ዝገብርለ ምኸንያት ኣብ ዝተሓተትለ ግዘ ምክንያት በተጠየቁ ጊዜ ሇዕጩ ተወዲዲሪዎች
ንሕፁያት ተወዲዯርቲ ክገሌፁ ኣሇዎም። ኮይኑ ግን መግሇፅ አሇባቸው። ይሁን እንጂ የምክንያቶቹን
ኣግባብነት እቲ ምኽንያት ንኸረዴኡ ኣይግዯደን፣ ኣግባብነት እንዱያስረደ አይገዯደም።
3. ዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊት ካብዚ ብሊዕሉ ኣብ ንዐስ 3. ግዥ ፇፃሚ አካሊት ከዚህ በሊይ በንዐስ አንቀፅ 1
ዒንቀጽ 1 ብዝመሌከተ መሰረት ጨረታ፣ ናይ በተመሇከተው መሰረት ጨረታን፣ የመወዲዯሪያ
መወዲዯሪ ሓሳብን ናይ ዋጋ መቕረብን ውዴቂ ሀሳብና የዋጋ ማቅረቢያን ውዴቅ በማዴረጋቸው
ብምግባሮም ምኸንያት ምንም ዒይነት ተሓታትነት ምክንያት ምንም ዒይነት ተጠያቂነት
አይህሌዎምን፣ አይኖርባቸውም፣
4. ጨረታ፣ ናይ መወዲዯሪ ሓሳብን ናይ ዋጋ 4. ጨረታ ፣ የመወዲዯሪያ ሀሳብንና የዋጋ ማቅረቢያ
መቕረብን ውዴቂ ምግባሩ ዝገሌፅ ምሌክታ ሹዐ ውዴቅ መዯረጉን የሚገሌፅ ማስታወቂያ ወዱያውኑ
ንሽዐ ናብ ሕፁያት ተወዲዯርቲ ክበፅሕ ክግበር ሇዕጩ ተወዲዲሪዎች እንዱዯርስ መዯረግ አሇበት፣
አሇዎ፣
5. ጨረታ ውዴቂ ናይ ምግባር ውሳነ ዝተውሃበ 5. ጨረታውን ውዴቅ የማዴረጉ ውሳኔ የተሰጠው
ቅዴሚ ናይ ጨረታ ዕሇት መዕፀዊ እንተኾይኑ ከጨረታው መዝጊያ ቀን በፉት ከሆነ የጨረታው
ናይቲ ጨረታ ሰነዲት ከይተኸፇቱ ንሕፀያት ሰነድች ሳይከፇቱ ሇዕጩ ተወዲዲሪዎች መመሇስ
ተወዲዯርቲ ከምሇሱ አሇዎም። አሇባቸው።
489
18. ብዛዕባ ሕፁያት ተወዲዯርቲ ዝውሃብ መዯሇሉ 18. በዕጩ ተወዲዲሪዎች ስሇሚሰጥ መዲሇያ
1. ዝኾነ ሕፁይ ተወዲዯሪ፡- 1. ማንኛውም ዕጩ ተወዲዲሪ፡-
ሀ. ናይ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ወይ ናይ ካሉእ ሀ. የግዥ ፇፃሚ አካሌን ወይም የላሊ
መንግስቲ ቤት ዕዮ ሓሊፉ ወይ ሰራሕተኛ የመንግስትመስሪያቤት ኃሊፉን ወይም
ተግባር ወይ ውሳነ ንምዝባዕ ወይ ምስ ኣፇፃፅማ ሰራተኛን ተግባር ወይም ውሳኔ ሇማባዛት
እቲ ዕዯጋ ብዝተሓሓዘ እቲ ናይ ዕዯጋ ፇፃሚ ወይም ከግዥው ኣፇፃፀም ጋር በተያያዘ
ኣካሌ ክኽተል ዝግበኦ አሰራርሓ ንምሌዋጥ፣ መስሪያ ቤት ሉከተሇው የሚገባውን አሰራር
ሇማስሇወጥ፣
ሇ. ብመሌክዕ መዯሇሉ ብቐጥታ ወይ ብተዘዋዋሪ ሇ. በመዯሇያ መሌክ በቀጥታ ወይም በተዘዋዋሪ
መንገዱ ዝኾነ ዒይነት ውህብቶ ዝሃበ ወይ መንገዴ ማንኛውም ዒይነት ስጦታ የሰጠ
ውህብቶ ንምሃብ ቃሌ ዝኣተወ ወይ ናይ ስራሕ ወይም ስጦታ ሇመስጠት ቃሌ የገባ ወይም
ዕዴሌ ወይ ካሉእ ዝኾነ ናይ ገንዘብ ዋጋ ዘሇዎ የስራ ዕዴሌ ላሊ ማናቸውምን የገንዘብ ዋጋ
ነገር ወይ ግሌጋልት ምሃቡ እንተተረጋጊፁ ያሇውን ነገር ወይም አገሌግልት መስጠቱ
ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ናይቲ ሕፁይ ተወዲዲሪ የተዯረሰበት እንዯሆነ ግዥውን የሚፇፅመው
ጨረታ፣ ናይ መወዲዯሪ ሓሳብን ናይ ዋጋ አካሌ የዕጩ ተወዲዲሪውን ጨረታ፣
መቕረብን ውዴቂ ክገብሮ አሇዎ። የመወዲዲሪያ ሀሳብ ወይም የዋጋ መቅረቢያ
ውዴቅ ማዴረግ አሇበት።
2. ብመሰረት እዚ አንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ናይቲ 2. በዚህ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 መሰረት የአቅራቢው
መቕረቢ መወዲዯሪ ውዴቂ ዝተገበረ እንተኾይኑ መወዲዯሪያ ውዴቅ የተዯረገ እንዯሆነ ሇውሳኔው
ነቲ ውሳነ መሰረት ዝኾነ ምኽንያት ኣብ ሰነዲት መሰረት የሆነው ምክንያት በግዥው አፇፃፀም
ኣፇፃፅማ እቲ ግዝኢት ከምዝገብ ዘሇዎ ኮይኑ እቲ ሰነድች ሊይ መመዝገብ ያሇበት ሲሆን፣
መወዲዯሪ ውዴቂ ዝተገበረለ ምኸንያት እቲ ሕፁይ መወዲዯሪያው ውዴቅ የተዯረገበትን ምክንያት
ተወዲዯሪ ሹዐ ንሽዐ ንኽፇሌጦ ክግበር አሇዎ። ዕጩ ተወዲዲሪው ወዱያውኑ እንዱያውቀው
መዯረግ አሇበት።

በዛዕባ ምምራፅ ሜሊታት ዏዯጋን ክማሌኡ ዝግበኦም የግዥ ዘዳዎችን ስሇመምረጥ እና መሟሊት
ረቋሓታትን ያሇባቸው መመዘኛዎች
19. ሜሊታት ዕዯጋ 19. የግዥ ዘዳዎች

1. ሜሊታት ዕዯጋ፡- 1. የግዥ ዘዳዎች፡-
ሀ. ግሌፂ ጨረታ፣ ሀ. ግሌጽ ጨረታ፣
ሇ. ውሱን ጨረታ፣ ሇ. ውሱን ጨረታ፣
ሐ. ካብ ሓዯ መቕረቢ ዝፌፀም ዕዯጋ፣ ሐ. ከአንዴ አቅራቢ የሚፇጸም ግዥ፣
መ. ብመሕተቲ መወዲዯሪ ሓሳብ ዝፌፀም ግዝኢት፣ መ. በመወዲዯሪያ ሀሳብ መጠየቂያ የሚፇጸም
ግዥ፣
ረ. ናይ ክሌተ ብርኪ ጨረታ፣ ረ. በዋጋ ማቅረቢያ የሚፇጸም ግዥ፣
ሰ. ብዋጋ መቕረቢ ዝፌፀም ዕዯጋን፣ ሰ. በሁሇት ዯረጃ የሚካሄዴ ጨረታ፣
ሸ. ብቀጥታ ካብ ዕዲጋ ዝፌፀም ተባሂልም ዝፌሇጡ ሸ. በቀጥታ ከገበያ ሊይ የሚፇጸም ግዥ ተብሇው
እዮም። የሚታወቁ ናቸው።
490
20. ብውሱን ጨረታ ዕዯጋ ንምፌፃም ክማሌኡ ዝግበኦም 20. በውስን ጨረታ ግዥ ሇመፇፀም መሟሊት ያሇባቸው
ረቛሓታት መመዘኛዎች
1. ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 38 1. ግዥ ፇፃሚ አካሊት በአንቀጽ 38 በተዯነገገው
ብዝተዯንገገ መሰረት ብውሱን ጨረታ ግዚኢት መሰረት በውስን ጨረታ ግዥ ሇመፇፀም
ንምፌፃም ዘኽእለ እዞም ዝስዕቡ ኩነታት የሚችለት የሚከተለት ሁኔታዎች ሲሟለ ብቻ
እንትማሌኡ ጥራሕ ይኸውን፣ ነው፣
ሀ. እቲ ኣቕሓ፣ ናይ ኮንስትራክሽን ዘፇር ስራሕ ሀ. ዕቃው፣ የግንባታ ዘርፌ ስራው ወይም
ወይ ግሌጋልት ብባህሪኡ ብዝሇዒሇ ዯረጃ አገሌግልቱ በባህሪው በከፌተኛ ዯረጃ
ዝተሓሊሇኸ ወይ ዝተፇሇየ ብምዃኑ ምኸንያት ውስብስብ ወይም የተሇየ በመሆኑ ምክንያት
ካብ ዝተወሰኑ መቕረብቲ ጥራሕ ዝርከብ ከተወሰኑ አቅራቢዎች ብቻ የሚገኝ ሲሆን፣
እንትኸውን ፣ ወይ ወይም
ሇ.ብርክት ዝበለ ናይ ጨረታ ሰነዲት ንምፅራይን ሇ. በርካታ የጨረታ ሰነድችን ሇመመርመር እና
ንምግምጋምን ዝሓቶ ዝሇዒሇ ወፃእን ግዜን እቲ ሇመገምገም የሚጠይቀው ከፌተኛ ወጪና ጊዜ
ኣቕሓ፣ ናይ ኮንስትራክሽን ዘፇር ስራሕ ወይ ዕቃው፣ የግንባታ ዘርፌ ስራው ወይም
ግሌጋልት ምስ ዘውፅኦ ዝተሓተ ዋጋ አገሌግልቱ ከሚያወጣው አነስተኛ ዋጋ ጋር
ዘይመጣጠን ኮይኑ እንትርከብ፣ የማይመጣጠን ሆኖ ሲገኝ፣
2. በዚ ዒንቀፅ 1/ሇ/ ዝተቐመጡ ኩነታት ተማሉኦም 2. በዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1/ሇ/ የሰፇሩት
ዝበሃሌ ናይቲ ዕዯጋ ዋጋ ግምት ብመምርሒ ዕዯጋ ሁኔታዎች ተሟሌተዋሌ ሇማሇት የሚቻሇው
ካብ ዝተመሌከተ ናሕሲ ዘይበሇፀ እንተኾይኑ እዩ። የግዥው ዋጋ ግምት በግዥ መመሪያ
ከተመሇከተው ጣሪያ ያሌበሇጠ ሲሆን ነው።
21. ካብ ሓዯ መቕረቢ ንዝፌፀም ዕዯጋ ክማሌኡ 21. ከአንዴ አቅራቢ ሇሚፇጸም ግዥ መሟሊት ያሇባቸው
ዝግብኦም ረቋሓታት መመዘኛዎች
1. ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 39 1. ግዥ ፇፃሚ አካሊት በአንቀጽ 39 በተዯነገገው

ብዝተዯንገገ መሰረት ካብ ሓዯ መቕረባይ ዕዯጋ መሰረት ከአንዴ አቅራቢ ግዥ የሚፇጽሙት በዕጩ
ዝፌፅሙ ኣብ ሞንጎ ሕፁያት ተወዲዯርቲ ውዴዴር ተወዲዲሪዎች መካከሌ ውዴዴር እንዲይኖር ወይም
ንከይህለ ወይ ዴማ ኣብ ሞንጎ ሕፁያት ተወዲዯርቲ በዕጩ ተወዲዲሪዎች መካከሌ ሌዩነት ሇመፌጠር
ኣፇሊሊይ ንምፌጣር ተሓሲቡ ክኸውን የብለን፣ ታስቦ መሆን የሇበትም፣
2. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዝተዯንገገ ሕሌው 2. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተዯነገገው
ኾይኑ ካብዞም ዝስዕቡ ኩነታት ሓዱኡ እንተጋጥም እንዯተጠበቀ ከሚከለት ሁኔታዎች አንደ ሲያጋጥም
ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ካብ ሓዯ መቕረባይ ዕዯጋ ግዥ ፇፃሚ አካሊት ከአንዴ አቅራቢ ግዥ መፇጸም
ክፌፅሙ ይኸእለ እዮም። ይችሊለ፣
ሀ. እቲ ኣቕሓ፣ ዘፇር ስራሕቲ ኮንስትራክሽን ወይ ሀ. ዕቃው ፣የግንባታ ዘርፌ ስራው ወይም
ዴማ ግሌጋልት ዝርከብ ሓዯ ዝተፇሇየ ሕፁይ አገሌግልቱ የሚገኘው ከአንዴ የተሇየ ዕጩ
ተወዲዲሪ ጥራሕ ብምዃኑ ምኸንያት ምውዴዲር ተወዲዲሪ ብቻ በመሆኑ ምክንያት ማወዲዯር
ዘይከኣሌ ኩይኑ እንትርከብ፣ የማይቻሌ ሆኖ ሲገኝ፣
ሇ. ብመምርሒ ዕዯጋ ዝግበር ገዯብ ዝተሓሇወ ኮይኑ ሇ. በግዥ መመሪያ የሚዯረገው ገዯብ
ንኣቕሑት ፣ ግሌጋልት ወይ ንተገጣጠምቲ እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ ሇዕቃዎች፣ አገሌግልቶች
ተወሳኺ መሇዋወጢ ኣቑሑትካብቲ ናይ ወይም ሇተገጣጣሚዎች ተጨማሪ መሇዋወጫ
መጀመርታ መቕረባይ ምዕዲግ እንትዴሇ፣ ወይ ዕቃዎችን ከመጀመሪያው አቅራቢ መግዛት
ካብ ካሉእ መቕረባይ ዕዯጋ እንተተፇፂሙ እቲ ሲፇሇግ፣ ወይም ከላሊ አቅራቢ ግዥው
ዝግዛእ መሳርሒ ወይ ግሌጋልት ዕዯጋ ፇፃሚ ቢፇፀም የሚገዛው መሳሪያ ወይም አገሌግልት
ኣካሌ ካብ ዝጥቀመለ መሳርሒ ወይ ግሌጋልት ግዥ ፇጻሚው አካሌ ከሚጠቀምበት መሳሪያ
491
ዘይጠዒዒም ኮይኑ ብምርካቡ ካብቲ ናይ ወይም አገሌግልት ጋር የማይጣጣም ሆኖ

ቀዲማዋይ መቕረቢ ተወሳኺ ቀረብ፣ ግሌጋልት በመገኘቱ ከመጀመሪያ አቅራቢ ተጨማሪ
ወይ ተገጣጠምቲ ምዕዲግ ኣዴሊዩ እንትኸውን፣ አቅርቦቶችን፣ አገሌግልቶችን ወይም
ተገጣጣሚዎችን መግዛት አስፇሊጊ ሲሆን፣
ሐ. ብመምርሒ ዕዯጋ ዝግበር ገዯብ ዝተሓሇወ ሐ. በግዥ መመሪያ የሚዯረገው ገዯብ
ኮይኑ ዘይተሓሰቡ ምኽንያታት ብምግጣሞም እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ ያሌታሰቡ ሁኔታዎች
ምኽንያት ኣብቲ ናይ ቀዲማይ ዘይተኻተቱ በማጋጠማቸው ምክንያት በመጀመሪያው
ተወሳኺ ናይ ኮንስትራክሽን ዘፇር ስራሕቲ ውሌ ውስጥ ያሌተካተቱ ተጨማሪ የግንባታ
ንምስራሕ ኣዴሊይ ኮይኑ እንተተረኺቡን ዘርፌ ስራዎች ማሰራት አስፇሊጊ ሆኖ የተገኘ
ንቴክኒክ ወይ ንቑጠባዊ ምኽንያታት እዞም እንዯሆነ እና የቴክኒክ ወይም ሇኢኮኖሚ
ተወሰኽቲ ናይ ኮንስትራክሽን ስራሕቲ ካብቲ ምክንያቶች እነዚህን ተጨማሪ የግንባታ
ናይ ቀዲማይ ውዕሉ ነፂሌካ ንምስራሕ ዘይከኣሌ ስራዎች ከመጀመሪያው ውሌ ነጥል ማሰራት
ኮይኑ እንትርከብ፣ የማይቻሌ ሆኖ ሲገኝ፣
መ. ብመምርሒ ዕዯጋ ዝግበር ገዯብ ዝተሓሇወ መ. በግዥ መመሪያ የሚዯረገው ገዯብ
ኮይኑ፣ ሰዒራይ ብሜሊ ግሌፂ ወይ ውስን እንዯተጠበቀ ሆኖ ፣ አሸናፉው በግሌፅ ወይም
ጨረታ ምስተመረፀ ኣብቲ ዝተፇረመ ውዕሉ በውስን ጨረታ ዘዳ ከተመረጠ በኃሊ
ናይቲ መጀመሪያ ፕሮጀክት ዝተፇፀመለ በተፇረመ ውሌ የመጀመርያው ፕሮጀክት
ተመሳሳሉ ዒይነት ስራሕቲ ዲግም ንክስርሑ የተከናወነባቸው ዒይነት ተመሳሳይ ስራዎች
ምግባር ኣዴሊይ ብምዃኑ ሓደሽ ናይ በዴጋሚ እንዱሰሩ ማዴረግ በማስፇሇጉ አዱስ
ኮንስትራክሽን ዘፇር ስራሕ ውዕሉ ምግባር የግንባታ ዘርፌ ስራ ውሌ መፇጸም አስፇሊጊ
ኣዴሊይ እንትኸውን፣ ሲሆን፣
ረ. ብዕዯጋ መምርሒ ዝግበር ገዯብ ዝተሓሇወ ሠ. በግዥ መመሪያ የሚዯረገው ገዯብ
ኮይኑ፣ ናይ መጀመርያ ውዕሉ ግሌጋልት እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ የመጀመሪያው የምክር
ምኽሪ ኣዕጋቢ ብዝኾነ ኩነታት ብምፌፃሙን ኣገሌግልት ውሌ አጥጋቢ በሆነ ሁኔታ
እቲ ውዕሉ ክናዋሕ ምግባር ቑጠባን ስሇጤንን የተጠናቀቁ እና ውለ እንዱራዘም ማዴረግ
ዘርክብ ምዃኑ ብምርግጋፁ እቲ ግሌጋልት ቁጠባንና ቅሌጥፌናን የሚያስገኝ አስፇሊጊ
ምቕፃሌ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ፣ ሆኖ ሲገኝ፣
ሰ. ንሓፂር ግዜ ዝፀንሕን ንዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ረ. ሇአጭር ጊዜ የሚቆይ እና ሇግዥ ፇፃሚው
ፌለይ ጥቕሚ ብዘርክብ ኩነታት ዝፌፀም ናይ አካሌ ሌዩ ጥቅም በሚያስገኝ ሁኔታ
ኣቕሓ ዕዯጋ እንትኸውን እዚ ንኡስ ዒንቀፅ የሚፇጸም የዕቃ ግዥ ሆኖ ይህ ንዐስ አንቀፅ
ብስሩዕ መቕረባይነት ዘይተዋፇሩ ትካሊት በመዯበኛ አቅራቢነት ያሌተሰማሩ ዴርጅቶች
ንዝሸጥዎ ኣቑሑት ዘገሌግሌ ኮይኑ፣ ብስሩዕ ሇሚሸጡዋቸው ዕቃዎች የሚያገሇግሌ ሲሆን፣
መቕረባይነት ካብ ዝተዋፇሩ መቕረብቲ በመዯበኛ አቅራቢነት ከተሰማሩ አቅራቢዎች
ብተዯጋጋሚ ዝፌፀሙ ግዝኢታት ኣይሓውስን። አዘውትረው የሚፇጸሙ ግዥዎችን
አይጨምርም፣
ሸ. ብጣዕሚ ህፁፅ ካብ ምዃኑ ዝተሌዒሇ ከቢዴ ፀገም ሰ. በጣም አስቸኳይ ከመሆኑ የተነሳ ከባዴ ችግር
ዝፇጥርን ኣብቲ ናይ ቤት ፅሕፇት ኣፇፃፅማ የሚፇጥርና በመስረያ ቤቱ ስራ አፇጻጸም ሊይ
ስራሕ ጉዴኣት ዘስዕብ ብምዃኑ ምኽንያት በቲ ጉዲትን የሚያሰከትሌ በመሆኑ ምክንያት
ቤት ፅሕፇት ሊዕሇዋይ ሓሊፉ ዝተፇቐዯ በመስሪያ ቤቱ የበሊይ ሃሊፉ የተፇቀዯ ግዥ፣
ግዚኢት።
3. ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ብመምርሒ ዕዯጋ ካብ 3. ግዥ ፇጻሚ አካሊት በግዥ መመሪያው ከሚወሰን
ዝውስን ናይ ገንዘብ መጠን ዘይበሇፁ ዕዯጋታት ካብ የገንዘብ መጠን ያሌበሇጡ ግዥዎችን ከአንዴ
ሓዯ መቕረባይ ብዝፌፀም ሜሊ ዕዯጋ ብምጥቃም አቅራቢ በሚፇጸም የግዥ ዘዳ በመጠቀም መግዛት
ክገዝኡ ይኽእለ እዮም። ይችሊለ።
492
22. ብመሕተቲ መወዲዯሪ ሓሳብ ዕዯጋ ንምፌፃም 22. በመወዲዯሪያ ሀሳብ መጠየቂያ ግዥ ሇመፇፀም
ክማሌኡ ዘሇዎም ረቛሓታት መሟሊት ያሇባቸው መመዘኛዎች
ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ብዒንቀፅ 40 ብዝተዯንገገ ግዥ ፇጻሚ አካሊት በአንቀፅ 40 በተዯነገገው መሰረት
መሰረት ብመሕተቲ መወዲዯሪ ሓሳብ ዕዯጋ ክፌፅሙ በመወዲዯሪያ ሀሳብ መጠየቂያ ግዥ ሇመፇጸም
ዝኽእለ ንግሌጋልት ምኽሪ ዋጋ ካብ 50% /ሓምሳ የሚችለት ሇምክር አገሌግልት ወይም ከውለ ጠቅሊሊ
ሚኢታዊ/ ንሊዕሉ ንዝኾነ ግዝኢት እዩ። ዋጋ ውስጥ የምክር አገሌግልቱ ዋጋ ከ50% /ኣምሳ
በመቶ/ በሊይ ሇሚሆን ግዥ ነው።
23. ብዋጋ መቕረቢ ንዝፌፀም ዕዯጋ ክማሌኡ ዘሇዎም 23. በዋጋ ማቅረቢያ ሇሚፇጸም ግዝ መሟሊት ያሇባቸው
ረቛሓታት መመዘኛዎች
ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ብዒንቀፅ 41 ብዝተዯንገገ ግዥ ፇፃሚ አካሊት በአንቀጽ 41 በተዯነገገው መሰረት
መሰረት ብዋጋ መቕረቢ ዕዯጋ ንምፌፃም ዝኸእለ እቲ በዋጋ ማቅረቢያ ግዥ ሇመፇጸም የሚችለት ግዥው በቢሮ
ዕዯጋ በቲ ቢሮ ሓሊፉ ብዝወፅእ መምርሒ ዕዯጋ ሓሊፉው በሚወጣው የግዥ መመሪያ ከሚወሰነው የገንዘብ
ብዝውስኖ መጠን ገንዘብ ዘይበሇፀን እቶም ዝዕዯጉ መጠን ያሌበሇጠ እና የሚገዙትም ሇገበያ የተዘጋጁ
ንዕዯጋ ዝተዲሇው ኣቑሑት ወይ ዝተፇሇጠ ዕዯጋ ዕቃዎች ወይም የታወቀ ገበያ ያሊቸው የግንባታ ዘርፌ
ዘሇዎም ናይ ኮንስትራክሽን ዘፇር ስራሕቲ ወይ ስራዎች ወይም አገሌግልቶች ሲሆኑ ነው።
ግሌጋልታት እንትኾኑ እዩ።
24. ብክሌተ ብርኪ ጨረታ ዕዯጋ ንምፌፃም ክማሌኡ 24. በሁሇት ዯረጃ ጨረታ ግዥ ሇመፇፀም መሟሊት
ዘሇዎም ረቋሓታት ያሇባቸው መመዘኛዎች
ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ብዒንቀፅ 42 ብዝምሌከት ግዥ ፇጻሚ አካሊት በአንቀጽ 42 በተመሇከተው መሰረት
መሰረት ብክሌተ ብርኪ ዕዯጋ ንምፌፃም ዝኽእለ እዞም በሁሇት ዯረጃ ጨረታ ግዥን ሇመፇፀም የሚችለት
ዝስዕቡ ኩነታት ተማሉኦም እንትርከቡ ጥራሕ እዩ፣ የሚከተለት ሁኔታዎች ተሟሌተው ሲገኙ ብቻ ነው፤
1. ንዝዕዯጉ ኣቑሕትን ግሌጋልታትን እኹሌ ዝርዝር 1. ሇሚገዙት ዕቃዎችና አገሌግልቶች በቂ ዝርዝር
ንምዴሊው ብዯረጃ እቲ ቤት ፅሕፇት ዘይከኣሌ ማዘጋጀት በመስሪያቤቱ ዯረጃ የማይቻሌ ሆኖ
ኮይኑ እንትርከብን ወይ ግሌጋልታት ብዝምሌከት ሲገኝ ወይም አገሌግልቾችን በሚመሇከት
ባህሪኦም ፇሉኻ ንምርኣይ ዘይከኣሌ ኣብ ዝኾነለ ባህሪያቸውን ሇይቶ ሇማሳየት የማይቻሌ
እዋን ከምኡ እውን ናይ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ዴሌየት በሚሆንበት ጊዜ እና የግዥ ፇጻሚው አካሌ የግዥ
ዕዯጋ ብዝሇዒሇ ዯረጃ ንምምሊእ ዘኸእሌ መፌትሒ ፌሊጎቱን በከፌተኛ ዯረጃ ሇማሟሊት የሚያስችሌ
ንምርካብ፣ መፌትሔ ሇመፇሇግ፣
ሀ. ጨረታ፣ ናይ ኣቑሑን ግሌጋልትን ቀረብ ሀ. ጨረታን፣ የዕቃና የአገሌግልት አቅርቦት
መወዲዯሪ ሓሳብ ወይ ናይ ዋጋ መቕረቢ ኣብ መወዲዯሪያ ሀሳብን ወይም የዋጋ ማቅረቢያን
ስራሕ ንምውዒሌ እንትዴሇ፣ በስራ ሊይ ማዋሌ ሲፇሌግ፣
ሇ. ብምኸንያት ባህሪይ ወይ ተፇጥሮ እቶም ዝዕዯጉ ሇ. በሚገዙት ዕቃዎች፣ የግንባታ ዘርፌ ስራዎችና
ኣቑሑት፣ ናይ ኮንስትራክሽን ዘፇር ስራሕቲን አገሌግልቶች ባህርይ ወይም ተፇጥሮ
ግሌጋልታትን ምስ መቕረብቲ ወይ ተዃናተርቲ ምክንያት ከአቅራቢዎች ወይም ስራ
ስራሕ ዴርዴር ምግባር እንተዴሉ፣ ተቋራጮች ጋር ዴርዴር ማዴረግ
ሲያስፇሌግ፣
2. መጠኖም ኣብ ዕዯጋ ክውዕለ ዝኸእለ ኣቑሑት 2. መጠናቸው በገበያ ሊይ ሉውለ የሚችለ
ዝሓወሰ ወይ ዴማ ወፃኢታት ምርምርን ሌምዒትን ዕቃዎችን የሚጨምር ወይም የምርምር እና
ንምትካእ እንተዘይኮይኑ እቲ ዕዯጋ ዝፌፅም ኣካሌ የሌማት ወጪዎችን ሇመተካት ካሌሆነ በስተቀር
ንምርምር፣ ንፇተነ፣ ንመፅናዕትን ሌምዒትን ግዥ ፇፃሚው አካሌ የምርምር፣ የሙከራ፣
ስራሕቲ ንምፌፃም ዘኽእሌ ውዕሉ ክገብር የጥናት እና የሌማት ስራዎችን ሇማከናወን
እንትዯሉ፣ የሚያስችሌ ውሌ መፇጸም ሲፇሇግ፣
493
3. ጨረታ ንኽወፅእ ተገይሩ ተጫረቲ ዘይቐረቡ 3. ጨረታ እንዱወጣ ተዯርጎ ተጫራቾች ያሌቀረቡ
እንተኾይኖም ወይ እቶም ዝቐረቡ ተጫረቲ ውዴቂ እንዯሆነ ወይም የቀረቡት ተጫራቾች ውዴቅ
እንትግበሩን እቲ ቤት ፅሕፇት ካሉእ ጨረታ ሲዯረጉ እና መስሪያቤቱ ላሊ ጨረታ ቢወጣ
እንተውፅእ ውፅኢት ብዛዕባ ምርካቡ አጠራጣሪ እዩ ውጤት መገኘት አጠራጣሪ ነው ብል ሲያምን።
ኢለ እንትኣምን።
ክፌሉ ሓሙሽተ ክፌሌ ኣምስት

ከይዱ ኣፇፃፅማ ግሌፂ ጨረታ የግሌጽ ጨረታ አፇጻጸም ሂዯት
25. ምሌክታ ጨረታ 25. የጨረታ ማስታወቂያ
1. ዝርዝር ኣፇፃፅመኡ በቲ ናይ ዕዯጋ መምርሒ 1. ዝርዝር አፇጻጸሙ በግዥ መመሪያው የሚወስን
ዝውሰን ኮይኑ ምሌክታ ጨረታ ከከምኩነታቱ ሆኖ፣ የጨረታ ማስታወቂያ እንዯሁኔታው
ብሃገር፣ ክሌሌ ከምኡ እውን ብወረዲ ብርክታት በአገር፣ ክሌሌ እንዱሁም ወረዲ ዯረጃዎች መገሇፅ
ክጋዋሕ አሇዎ፣ አሇበት፣
2. ብሕፁያት ተወዲዯርቲ ንጨረታ መቕረቢ ዝውሃብ 2. ሇዕጩ ተወዲዲሪዎች ሇጨረታ ማቅረቢያ
ግዜ ብመምርሒ ዕዯጋ ካብ ዝውስኖ ዝተሓተ በዝሒ የሚሰጠው ጊዜ በግዥ መመሪያው ከሚወሰነው
መዒሌቲ ዝነኣሰ ክኸውን የብለን። አነስተኛ የቀን ብዛት ያነሰ መሆን የሇበትም።
26. መፀዋዕታ ጨረታ 26. የጨረታ ጥሪ
መፀዋዕታ ጨረታ ብውሑዴ እዞም ዝስዕቡ ክሕዝ የጨረታ ጥሪ ቢያንስ የሚከተለትን መያዝ
አሇዎ፡- ይኖርበታሌ፣
1. ናይ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ሽምን ኣዴራሻን፣ 1. የግዥ ፇጻሚውን አካሌ ስምና ኣዴራሻ፣
2. እቲ ኣቕሓ ክቐርበለ ወይ ዴማ እቲ ስራሕ 2. ዕቃው መቅረብ ወይም ስራው መጠናቀቅ ያሇበትን
ክውዯኣለዝግባእ ግዘ ሓዊሱ ናይቲ ኣቕሓ፣ ጊዜ ጨምሮ የዕቃውን፣ የግንባታ ስራውነ እና
ስራሕቲ ኮንስትራክሽን ግሌጋልትን ሓፂር የአገሌግልቱን አጭር መግሇጫ፣
መግሇፂ፣
3. ነቲ ሰነዴ ጨረታ ንምርካብ ክማሌኡ ዘሇዎም 3. የጨረታ ሰነደን ሇማግኘት መሟሊት ያሇባቸውን
ቅዴመ ኩነታትን እቲ ሰነዴ ጨረታ ዝርከበለ ቅዴመ ሁኔታዎች እና የጨረታ ሰነደን
ቦታን፣ የሚገኝበትን ቦታ፣
4. ናይ ጨረታ መወዲዯሪ ሓሳብ ዝቐርበለ ቦታን ናይ 4. የጨረታ መወዲዯሪያ ሀሳብ የሚቀርብበት ቦታ እና
መወዲእታ መቕረቢ መዒሌትን፣ የማቅረቢያው የመጨረሻ ጊዜ፣
5. እቲ ጨረታ ዝኽፇተለ ቦታን ግዘን ከምኡ እውን 5. ጨረታው የሚከፇትበት ቦታ እና ጊዜ እንዱሁም
እቲ ጨረታ እንትኽፇት ተጫረቲ ወይ ወከሌቶም ተጫራቾች ወይም ተወካዮች ጨረታው ሲከፇት
ክርከቡ ዝኽእለ ምዃኖም ዝሕብር መተሓሳሰቢ። መገኘት የሚችለ መሆኑን የሚገሌጽ ማሳሰቢያ፣
27. ሰነዴ ጨረታ 27. የጨረታ ሰነዴ

ኣብ መንጎ ተጫረቲ ዝግበር ውዴዴር ብዝተማሇአ፣ በተጫራቾች መካከሌ የሚዯረገው ውዴዴር በተሟሊ፣ ያሇ
ብዘይኣዴሌዎን ጭቡጥ መሰረት ብዘሇዎ ኩነታት ኣዴሌዎና ተጨባጭ መስረት ባሇው ሁኔታ እንዱካሄዴ
ንክካየዴ ንምግባር እቲ ሰነዴ ጨረታ እኹሌ ሓበሬታ ሇማዴረግ የጨረታው ሰነዴ በቂ መረጃ የያዘ መሆን
ዝሓዘ ክኸውን አሇው። ብፌሊይ ዴማ እቲ ሰነዴ እዞም አሇበት። በተሇይም ሰነደ የሚከተለትን ሉያካትት
ዝስዕቡ ከካትት አሇዎ። ይገባሌ።
1. ነቲ ሰነዴ ጨረታ ንምዴሊውን ንምቕራብን 1. የጨረታ ሰነደን ሇማዘጋጀትና ሇማቅረብ አስፇሊጊ
ኣዴሇይቲ ዝኾኑ መምርሒታት፣ የሆኑ መመሪያዎችን፣
2. ናይቲ ሰነዴ ጨረታ መረከቢ ናይ መወዲእታ 2. የጨረታ ሰነደን ማስረከቢያ የመጨረሻ ቀን፣
494
መዒሌቲ፣ እቲ ሰነዴ ጨረታ ዝሇኣኸለ ኣዴራሻ፣ የጨረታ ሰነደ የሚሊክበትን አዴራሻ፣ የጨረታው
እቲ ሰነዴ ጨረታ ዝኽፇተለ ዕሇት፣ ሰዒትን ቦታን፣ ሰነዴ የሚከፇትበትን ቀንሰዒት እና ቦታ፣
ከምኡ እውን ወኪሊት ተጫረቲ ኣብ መኸፇቲ ስነ- እንዱሁም የተጫራቾች ወኪልች በጨረታው
ስርዒት እቲ ጨረታ ክርከቡ ዝኸእለ ምዃኖም መክፇቻ ሰነ-ስርዒት ሊይ ሉገኙ የሚችለ መሆኑን
ዝገሌፅ ሓበሬታ፣ የሚገሌጽ መረጃ፣
3. ናይ ጨረታ መወዲዯሪ ሓሳብ መቕረቢ ቅጥዕታት፣ 3. የጨረታ መወዲዯሪያ ሀሳብ ማቅረቢያ ቅፆች፣
ከምኡ እውን ኣግባብነት እስካብ ዘሇዎም ናይ እንዱሁም አግባብነት እስካሇው ዴረስ የጨረታ
ጨረታ መኽበሪ ቅጥዕታት፣ ማስከበሪያ ቅፃች፣
4. ምስቲ ዋና ሰነዴ ጨረታ ክቐርቡ ዝግቦኦም 4. ከዋናው የጨረታ ሰነዴ ጋር መቅረብ ያሇባቸውን
ተወሰኸቲ ቅዲሓት/ኮፒታት/፣ ተጨማሪ ቅጅዎች/ኮፒዎች/፣
5. ናይ ውዕሉ ሓፇሻዊን ፌለይን ኩነታት 5. የውለን አጠቃሊይ እና ሌዩ ሁኔታዎች፣
6. ከምኣግባብነቱ እቲ ኣቐሓን ግሌጋልትን ንምቕራብ 6. እንዯአግባብነቱ ዕቃውን እና አገሌግልቱን
ወይ ናይ ኮንስትራክሽን ዘፇር ስራሕ ንምውዲእ ሇማቅረብ ወይም የግንባታ ዘርፌ ስራውን
ይወስድ እዩ ተባሂለ ዝግመት ናይ ግዘ ገዯብ ሓዊሱ ሇማጠናቀቅ ይወስዲሌ ተብል የሚገመተውን የጊዜ
እቲ ዝተዯሇየ ዝርዝር ኣቕሓን ግሌጋልት፣ ገዯብ ጨምሮ ተፇሊጊውን የዕቃና ኣገሌግልት
7. ተጫራታይ ኣብቲ ጨረታ ንምስታፌ ብቕዒት ዝርዝር፣
ዘሇዎ ምዃኑ ንምርግጋፅ ዘቕረቦም ዒይነታት 7. ተጨራቹ በጨረታው ሇመሳተፌ ብቃት ያሇው
መረዲእታ ከምኡ እውን ፊይናንሳዊ ዒቕሙን ኣብ መሆኑን ሇማረጋገጥ የሚያቀርባቸው የመረጃዎች
ውሽጢ ናይ መቕረብቲ ዝርዝር ዝተመዝገበ ዒይነት እንዱሁም የፊይናንስ አቋሙን እና
ምዃኑን ንምርግጋፅ ክቕርቦ ዘሇዎ መረዲእታ፣ በአቅራቢዎች ዝርዝር ውስጥ የተመዘገበ መሆኑን
8. እቲ ጨረታ ፀኒዐ ዝፀንሓለ ግዘ ሇማረጋገጥ ማቅረብ ያሇበት መረጃ፣
9. ነቲ ጨረታ ንምግምጋምን በቲ ጨረታ ሰዒራይ 8. ጨረታው ፀንቶ የሚቆይበት ጊዜ፣
ዝኾነ ንምሕባር/ንምንፃር/ ዘገሌግለ ረቑሓታትን 9. ጨረታው ሇመገምገም እና በጨረታው አሸናፉ
ንሕዴ ሕዴ ረቛሓታት ዝተውሃቦ ነጥብን፣ የሆነውን ሇማስታወቅ የሚያገሇግለ መስፇርቶችን
10. ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ሰዒራይ እቲ ጨረታ ዕሊዊ እና ሇእያንዲንደ መስፇርት የተሰጠውን ነጥብ፣
ቅዴሚ ምግባሩ ኣብ ዝኾነ ግዘ እቲ ጨረታ ናይ 10. ግዥውን የሚፇፅመው አካሌ የጨረታው አሽናፉ
ምስራዝ መሰሌ ዘሇዎ ምዃኑ። ይፊ ከመዯረጉ በፉት በማናቸውም ጊዜ
ጨረታውን የመሰረዝ መብት ያሇው መሆኑን፣
28. መሸጣ ሰነዴ ጨረታ 28. የጨረታ ሰነዴ ሽያጭ
ሰነዲት ንምዴሊው እቲ ሰነዴ ጨረታን እቲ ሰነዴ የጨረታ ሰነድች ሇጨረታው ሰነዴ ዝግጅት እና ሰነደን
ንሕፁያት ተወዲዯርቲ ንምቕራብን ካብ ዝወፀለ ወፃኢ ሇዕጩ ተወዲዲሪዎች ሇማቅረብ ከወጣው ወጪ ባሌበሇጠ
ዘይበሇፀ ዋጋ፣ ብዝተቐሊጠፇን ኣብቲ ምሌክታ ጨረታ ዋጋ፣ በተፊጠነ ሁኔታ እና በጨረታ ማስተወቂያው
ብዝተገሇፀ ኩነታት ንሕፁያት ተወዲዯርቲ ንክበፅሕ በተገሇፀው አኳኋን ሇዕጩ ተወዲዲሪዎች እንዱዯርስ
ክግበር አሇዎ። መዯረግ አሇበት።
29. ኣብ ሰነዴ ጨረታ ዝግበር ምምሕያሽ 29. በጨረታ ሰነዴ ሊይ ስሇሚዯረግ ማሻሻያ
1. ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ብናይ ባዕልም ተበግሶ ወይ 1. ግዥ ፇፃሚ አካሊት በራሳቸው ወይም የጨረታ
ሰነዴ ጨረታ ካብ ዝገዝኡ መበገሲ ብምግባር ናይቲ ሰነዴ ከገዙ ዕጩ ተወዲዲሪዎች በሚቀርቡ
ሰነዴ ጨረታ ትሕዝቶ ናይ መቕረቢ ግዘ ወሰን ጥያቄዎች በሚቀርቡ ጥያቄዎች መነሻ የጨረታ
ቅዴሚ ምሕሊፈ ከማሓይሹ ይኸእለ አሇዎ፣ ሰነደ ማቅረቢያ ጊዜ ገዯብ ከማሇፌ በፉት
የጨረታ ሰነድችን ይዘት ሇማሻሻሌ ይችሊለ፣
2. እቲ ዝተገበረ ምምሕያሽ ብፅሑፌ ተዲሌዩ ነቲ 2. የተዯረገው ማሻሻያ በፅሑፌ ተዘጋጀቶ የጨረታ
ሰነዴ ጨረታ ንዝግዝኡ ሕፁያት ተወዲዯርቲ ሰነድችን ሇገዙ ዕጩ ተወዲዲሪዎች ሁለ በተገቢው
ኩልም ብግቡእ ኩነታት ብማዕረ ንክበፅሕ ክግበር ሁኔታ በእኩሌ እንዱዯርስ መዯረግ አሇበት፣
495
አሇዎ፣
3. ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ምምሕያሽ ትሕዝቶ እቲ ሰነዴ 3. ግዥ ፇፃሚው አካሌ የጨረታ ሰነደን ይዘት
ጨረታ ኣዴሊይ ኮይኑ እንተረኺብዎን ኣብቲ ማሻሻሌ አስፇሊጊ ሆኖ ያገኘው እና በማሻሻያው
ምምሕያሽ ዝተመሌከቱ መስተኻከሉታት ንምግባር የተመሇከቱ ማስተካከያዎችን ሇማዴረግ በቂ ግዜ
እኹሌ ግዘ ዘየሇ ምዃኑ እንተተረዱኡ ሕፁያት የላሇ መሆኑን የተረዲ እንዯሆነ ዕጩ
ተወዲዯርቲ እቲ ምምሕያሽ መሰረት ገይሮም እቲ ተወዲዲሪዎች ማሻሻያውን መሰረት አዴርገው
ሰነዴ ጨረታ ንምዴሊው እኹሌ ግዘ ክህሌዎም የጨረታ ሰነደን ሇማዘጋጀት በቂ ጊዜ
ንምግባር ባህርይ እቲ ዕዯጋ መሰረት ብምግባር እንዱኖራቸው ሇማዴረግ የግዥውን ባህርይ
ናይቲ ጨረታ መቕረቢ ግዘ ንዝተወሰኑ መሰረት በማዴረግ የጨረታውን ማቅረቢያ ጊዜ
መዒሌትታት ከናውሕ ይኸእሌ እዩ። ሇተወሰኑ ቀናት ሉያራዝም ይችሊሌ።
30. መኽበሪ ጨረታ 30. የጨረታ ማስከበሪያ

1. ኣብዚ ኣዋጅ ብፌለይ እንተዘይወሲኑ ዕዯጋ ፇፀምቲ 1. በዚህ ኣዋጅ በተሇየ ካሌተወነ በስተቀር ግዥ
ኣካሊት ኣብ ዘዲሌውዎ ሰነዴ ጨረታ ተጫረቲ ምስ ፇጻሚ አካሊት በሚያዘጋጁት የጨረታ ሰነዴ
ናይ ጨረታ ሰነዲቶም ብተቐማጢ ገንዘብ ወይ ተጫራቾች ከጨረታ ሰነድቻቸው ጋር በተቀማጭ
ብመሌክዕ ውሕስና ጨረታ መኽበሪ ጨረታ ናይ ገንዘብ ወየም በጨረታ ዋስትና መሌክ የጨረታ
ምቕራብ ግቡእ ከምዘሇዎም ከገሌፁ አሇዎም። ማስከበሪያ የማቅረብ ግዳታ እንዲሇባቸው
መጠን መኽበሪ ጨረታ ኣብቲ ጨረታ ሓሊፌነት መግሇፅ አሇባቸው። የጨረታ ማስከበሪያው
ብዘሇዎም ኩነታት ዘይሳተፌ ንምትራፌ ዘኽእሌ መጠን በጨረታው ኃሊፉነት በተሞሊው ሁኔታ
ኮይኑ በቲ መምርሒ ግዝኢት ካብ ዝተወሰነ መጠን የማይሳተፌትን ሇማስቀረት የሚያስችሌ ሆኖ፣
ዘይበሇፀ ክኸውን አሇዎ፣ በግዥ መመሪያው ከተወሰነው መጠን ያሌበሇጠ
2. መኽበሪ ጨረታ ፀኒዐ ኣብ ዝፀንሓለ ግዘ ተጫራቲ መሆን አሇበት፣
ባዕለ ካብ ውዴዴር እንዴሕር ኣግሉለ ወይ 2. የጨረታ ማስከበሪያው ፀንቶ በሚቆይበት ጊዜ
ሳዒራይ ተጫራቲ ብዝምሌከት ሳዒራይነቱ ውስጥ ተጫራቹ ራሱን ከውዴዴሩ ካገሇሇ ወይም
ምስተገሇፀ ውዕሉ ንምፌራም ፌቓዯኛ ኮይኑ አሸናፉውን ተጫራች በሚመሇከት አሸናፉነቱ
እንዴሕር ዘይተረኺቡ ወይ ንክቕርብ ንዝተሓተቶ ከተገሇፀበት በኋሊ ውለን ሇመፇረም ፉቃዯኛ ሆኖ
ናይ ውዕሉ መኽበሪ እንዴሕር ዘየቕሪቡ እቲ ካሌተገኘ ወይም እንዱቀርብ የተጠየቀውን የውሌ
መኽበሪ ጨረታ ንክውረስ ይግበር። ማስከበሪያ ካሌቀረበ የጨረታ ማስከበሪያው
እንዱወረስ ይዯረጋሌ።
31. ሰነዴ ጨረታ ብዛዕባ ምቕራብን ምቕባሇን 31. የጨረታ ሰነዴ ስሇማቅረብና ስሇመቀበሌ
1. ሰነዴ ጨረታ ብፅሑፌ ተዲሌዩን ተፇሪሙለን ኣብ 1. የጨረታ ሰነዴ በፅሑፌ ተዘጋጅቶና ተፇርሞበት
ውሽጢ ዝተዒሸገ ኤንቨልፕ ብምዃን ቅዴሚ ኣብቲ በታሸገ ኤንቨልፕ ውስጥ ሆኖ በጨረታ
ምሌክታ ጨረታ ዝተመሌከተ ናይ ግዘ ገዯብ ኣብቲ ማስታወቂያው ከተመሇከተው የጊዜ ገዯብ በፉት
ዝተገሇፀ ቦታ ኣታዊ ክግበር አሇዎ፣ በተገሇጸው ቦታ ገቢ መዯረግ አሇበት፣
2. እቲ ሰነዴ ጨረታ ዒብይ ብምዃኑ ኣብ ውሽጢ ናይ 2. የጨረታው ሰነዴ ትሌቅ በመሆኑ በጨረታ ሳጥን
ጨረታ ሳንደቕ ክቕመጥ ዘይክእሌ እንዴሕር ኮይኑ ውስጥ ሇቀመጥ የማይችሌ ከሆነ ግዥ ፇፃሚው
ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ እቲ ጨረታ ኣታዊ ዝተገበረለ አካሌ የጨረታ ሰነደ ገቢ የተዯረገበትን ቀንና
ዕሇትን ሰዒትን ዘርእይ ቅብሉት ንተጫረቲ ክህብ ሰዒት የሚያሳይ ዯረሰኝ ሇተጫራቹ መስጠት
አሇዎ፣ አሇበት፣
3. ካብዚ ንሊዕሉ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዝተገሇፀ ዒይነት 3. ከዚህ በሊይ በንኡስ ቁጥር 2 የተገሇጸው ዒይናት
ሰነዴ ጨረታ ዴሕሪ ንጨረታ መቕረቢ ዝተወሰነ የጨረታ ሰነዴ ሇጨረታ ማቅረቢያ ከተወሰነው
ግዘ እንተቀሪቡ ንተጫረቲ ከይተኸፇተ ክምሇስ ጊዜ በኃሊ ከቀረበ ሳይከፇት ሇተጫራቹ መመሇስ
496
አሇዎ። አሇበት።
32. ብዛዕባ ጨረታ ምኽፊት 32. ጨረታን ስሇመክፇት

1. ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ኣብቲ ሰነዴ ጨረታ 1. ግዥ ፇፃሚው አካሌ በጨረታ ሰነደ
ዝተመሌከተ ነቲ ሰነዴ ጨረታ መቕረቢ ዝተወሰነ የተመሇከተው ሇጨረታ ሰነዴ ማቅረቢያ
ወሰን ግዘ ምስኣኸሇ ሽዐ ንሽዐ ቅዴሚ ሰነዴ የተወሰነው የጊዜ ገዯብ ማቅረቢያ ወዱያውኑ፣
ጨረታ ናይ መቕረቢ ገዯብ ግዘ ዝተረከቦም ሰነዲት የጨረታ ሰነዴ ከማቅረቢያ የጊዜ ገዯብ በፉት
ጨረታ ክኸፇት አሇዎ፣ የተረከባቸውን የጨረታ ሰነድች መክፇት
2. ተጫረቲ ወይ ሕጋዊ ወከሌቶም ኣብ ስነ-ሰርዒት አሇበት፣
መኸፇቲ ሰነዴ ጨረታ ንክርከቡ ክዕዯሙ አሇዎም፣ 2. ተጫራቾች ወይም ሕጋዊ ወኪልቻቸው በጨረታ
3. ናይ ተጫረቲ ሽምን ኣብ ሕዴ ሕዴ ሰነዴ ጨረታ ሰነዴ መክፇቻ ሰነ-ስርዒት ሊይ እንዱገኙ መጋበዝ
ዝቐረበ ዴምር ናይ መጫረቲ ዋጋ ብዝሇዒሇ ዴምፂ አሇባቸው፣
ክንበብን ከምዝገብን ከመኡአውን ተጫረቲ ኣብ 3. የተጫራቹ ስም እና በእያንዲንደ የጨረታ ሰነዴ
ዝሓትለ እዋን እቲ ዝተመዝገበ ዝርዝር ንክረኽቡ የቀረበው የመጫረቻ ዋጋ ዴምር ከፌ ባሇ ዴምፅ
ክግበር ኣሇዎ። መነበብ እና መመዝገብ እንዱሁም ተጫራቾች
በጠየቁ ጊዜ የተመዘገበውን ዝርዝር እንዱያገኙ
መዯረግ አሇበት።
33. ብዛዕባ ሰነዲት ጨረታ ምምርማርን ምግምጋምን 33. የጨረታ ሰነድችን ስሇመመርመር እና ስሇመገምገም
1. እቲ ጨረታ ንምምርማርን ገምጋም ንምክያዴን 1. ጨረታውን ሇመመርመርና ግምገማውን
ዝሕግዝ ኮይኑ እንትርከብዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ሇማከናወን የሚረዲ ሆኖ ሲገኝ፣ ግዥ ፇፃሚው
ተጫረቲ ኣብ ዘቐረብዎ ሰነዴ ጨረታ መብራህርሂ አካሌ ተጫራቾች ባቀረቡት የጨረታ ሰነዴ ሊይ
ንክህቡ ክሓትት ይኸችሌ እዩ ። ኮይኑ ግና ናይ ዋጋ ማብራሪያ እንዱሰጡ ሉጠይቅ ይችሊሌ። ሆኖም
ሇውጪ ሓዊሱ ኣብቲ ሰነዴ ጨረታ መሰረታዊ የዋጋ ሇውጥን ጨምሮ በጨረታው ሰነዴ ሊይ
ሇውጢ ዘኸትሌ ሓሳብ ምቕራብ ወይ ዴማ ምፌቃዴ መሰረታዊ ሇውጥ የሚያስከትሌ ሀሳብ ማቅረብ
ኣይከኣሌ፣ ወይም መፌቀዴ አይቻሌም፣
2. በዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዝተመሌከተ 2. በዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1 የተመሇከተው
እንተሃሇወ እውን ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ኣብ እዋን ቢኖርም ግዥ ፇጻሚው አካሌ በጨረታ
ምርመራ እቲ ጨረታ ዝተረኸቡ ናይ ሒሳብ ምርመራው ወቅት የተገኙ የሂሳብ ስህተቶችን
ጌጋታት ንምእራም ይኸእሌ እዩ። እቲ ዕዯጋ ፇፃሚ ሇማረም ይችሊሌ። ግዥ ፇፃሚው አካሌ እነዚህን
አካሌ እዞም መስተኻኸሉታት ነቲ ሰነዴ ጨረታ ማስተካከያዎች የጨረታ ሰነደን ሊቀረበው
ዘቕረበ ተጫራቲ ብቕሌጡፌ ክገሌፅ አሇዎ፣ ተጫራች በኣፊጣኝ መግሇፅ አሇበት፣
3. በዚ ዒነቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 4 ዝተመሌከተ ሕሌው 3. በዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀፅ 4 የተመሇከተው
ኮይኑ፣ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ እቲ ጨረታ ዝተማሌአ እንዯተጠበቀ ሆኖ፣ ግዥ ፇፃሚው አካሌ
እዩ ኢለ ክቕፅሌ ዝኸእሌ ኣብቲ ሰነዴ ጨረታ ጨረታው የተሟሊ ነው ብል ሉቀጥሌ የሚችሇው
ዝተመሌከቱ ተዯሊዩ ኩነታት ሙለእ ብሙለእ በጨረታው ሰነዴ የተመሇከቱትን ተፇሊጊ
ዘማሌእ ኮይኑ እንትረኽቦ እዩ፣ ሁኔታዎች ሙለ በሙለ የሚያሟሊ ሆኖ ሲያገኝው
ነው፣
4. ካብቲ ሰነዴ ጨረታ ካብ ዝተዘርዘሩ ባህርያት፣ ናይ 4. በጨረታው ሰነዴ ከተዘረዘሩት፣ የውሌ ቃልች፣
ውዕሉ ቃሊት፣ ኩነታትን ካሌኦት ተዯሇይቲ ሁኔታዎች እና ላልችም ተፇሊጊ ነጥቦች ጋር
ነጥብታት ብዝተወሰነ ብርኪ ኣፇሊሊይ እንተሃሌዎ በተወሰነ ዯረጃ ሌዩነት ቢኖረውም መሰረታዊ
እውን መሰረታዊ ዝኾነ ኣፇሊሊይ ወይ ዴማ ሇውጢ የሆነ ሇውጥ እና ሌዩነት እስከላሇው ዴረስ ወይም
እስካብ ዘይሃሇዎ ወይ ዴማ ቁም ነገር ነቲ ጨረታ የጨረታው ቁም ነገር ሳይሇውጥ ሉታረም
ከይተሇወጠ ከእረም ዝኸእሌ ዯቂቕ ስሕተት ወይ የሚችሌ ጥቃቅን ስህተት ወይም ግዴፇት
ዴማ ግዴፇት እንተሃሇው እውን ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ቢኖረውም ግዥ ፇጻሚው አካሌ ጨረታውን
497
እቲ ጨረታ ከምዝተማሇአ ገይሩ ክቕበሌ ይኸእሌ እንዯተሟሊ አዴርጎ ሉቀበሌ ይችሊሌ። ማናቸውም
እዩ። ዝኾነ ኣፇሊሊይ እስካብ ዝተኸኣሇ ብኣሃዝ ሌዩነት እስከተቻሇ ዴረስ በአሀዝ ተገሌፆ በጨረታ
ተገሉፁ ኣብ እዋን ግምገማን ውዴዴርን እቲ ግምገማ እና ውዴዴር ወቅት ከግምት ውስጥ
ጨረታ ኣብ ግምት ውሽጢ ክኣትው አሇዎ፣ መግባት አሇበት፣
5. ዝኾነ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ካብዚ ንታሕቲ ዝተገሇፁ 5. ማናቸውም ግዥ ፇፃሚ አካሌ ከዚህ በታች
ዘየማሌኡ ጨረታታት ንውዴዴር ክቕርብ የብለን፣ የተዘረዘሩትን የማያሟለ ጨረታዎችን ሇውዴዴር
ማቅረብ የሇበትም፣
ሀ. ተጫራታይ ኣብ ዒንቀፅ 27/7/ ተጠቐሱ ሀ. ተጫራቹ በአንቀፅ 27/7/ የተጠቀሱትን
ረቋሓት ክማሌእ ዘይኸእሌ ኮይኑ እንትርከብ፣ መስፇርቶች ማሟሊት የማይችሌ ሆኖ ሲገኝ፣
ሇ. ተጫራታይ በዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 መሰረት ሇ. ተጫራቹ በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀፅ 2
ዝተገበረ ናይ ሒሳብ መስተኻክሉ ዘይቕበሌ መሰረት የተዯረገውን የሂሳብ ማስተካከያ
ዘይቕበሌ ኮይኑ እንትርከብ፣ የማይቀበሌ ሆኖ ሲገኝ፣
ሐ. እቲ ዝቐረበ ናይ ጨረታ መወዲዯሪ ሓሳብ እቲ ሐ. የቀረበው የጨረታ መወዲዯሪያ ሀሳብ
ዝዴሇ ዘየማሌእ ኮይኑ እንትርካብ፣ ተፇሊጊውን የማያሟሊ ሆኖ ሲገኝ፣
6. ዕዯጋ ፇፃሚ አካሇ በዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 6. ግዥ ፇፃሚው አካሌ በዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀፅ
ብዝተዯንገገ መሰረት ሰዒራይ ተጫራቲ ንምምራፅ 7 በተዯነገገው መሰረት አሸናፉውን ተጫራች
ብመሰረት ኣብቲ ሰነዴ ጨረታ ዝተመሌከተ ሇመምረጥ በጨረታ ሰነደ በተመሇከተው ስርዒት
ስርዒትን ናይ ግምገማ ረቛሕን እቲ ዝዴሇ ዘማሌኡ እና የግምገማ መስፇርት መሰረት ተፇሊጊውን
ሰነዲት ጨረታ ክግምግምን ከወዲዴርን አሇዎ። ያሟለ የጨረታ ሰነድችን መገምገምና ማወዲዯር
ኣብቲ ሰነዴ ጨረታ ዘይተመሌከተ ናይ መወዲዯሪ አሇበት። በጨረታ ሰነዴ ያሌተመሇከተ
ረቛሒ ኣብ ጥቕሚ ክውዕሌ ኣይኸእሌን። የማወዲዯሪያ መስፇርት በጥቅም ሊይ ሉውሌ
አይችሌም፣
7. ኣብ ጨረታ ሰዒራይ ኮይኑ ዝምረፅ 7. በጨረታ አሸናፉ ሆኖ የሚመረጠው፣
ሀ. ኣብ ገምጋም ጨረታ ናይ ቴክኒክን መመዘኒታት ሀ. በጨረታ ግምገማ የቴክኒክ መመዘኛዎችን
ምምሌኡ ዝተረጋገፀን ዝተሓተ ዋጋ ዘቕረበን ማሟሊቱ የተረጋገጠ እና አነስተኛ ዋጋ ያቀረበ
ተጫራታይ፣ ወይ ተጫራች፣ወይም
ሇ. ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ኣብቲ ሰነዴ ጨረታ ሰዒራይ ሇ. ግዥ ፇፃሚው አካሌ በጨረታው ሰነዴ ውስጥ
ተጫራቲ ዝምረፀለ ረቛሒ ዝገሇፀ እንተኾይኑ፣ አሸናፉው ተጫራች የሚመረጥበትን መስፇርት
ብመሰረት ኣብቲ ሰነዴ ጨረታ ዝሰፇረ ናይ ጨረታ የገሇፀ ከሆነ፣ በጨረታ ሰነደ የሰፇረውን
ቁጠባዊ እሴት ዝውስኖ ረቛሒ ብምግባር ብዝግበር የጨረታውን ኢኮኖሚያዊ እሴት የሚወሰነውን
ገምጋም ዝተሓተ ዋጋ ዘቕረበ ተጫራታይ ሰዒራይ መስፇርት መሰረት በማዴረግ በሚካሄዴ ግምገማ
ይኸውን። ኮይኑ ግን እቲ ረቛሒ ኣብ ጭቢጥ ዝቅተኛ ዋጋ ያቀረበው ተጫራች አሸናፉ
ኩነታት ዝተመስረተ፣ ብኣሃዝ ክግሇፅ ዝኸእሌ ይሆናሌ። ሆኖም መስፇርቱ በተጨባጭ ሁኔታ
ኮይኑ ኣብ ከይዱ ግምገማ ኣንፃራዊ ክብዯት ሊይ የተመሰረተ፣ በዘኃዝ ሇገሇፅ የሚችሌ ሆኖ
ዝወሃቦን እስካብ ዝተኸአሇ ብገንዘብ ዝገሌፅ ክኸውን በግምገማው ሂዯት አንፃራዊ ክብዯት የሚሰጠው
አሇዎ። እና እስከተቻሇ ዴረስ በገንዘብ የሚገሇጽ መሆን
አሇበት።
8. ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ውፅኢት ምርመራን ገምጋም 8. ግዥ ፇፃሚ አካሌ የጨረታ ሰነዴ ምርመራና
እቲ ሰነዴ ጨረታ ብሓፂሩ ዝገሌፅ ናይ ገምጋም የግምገማውን ውጤት በአጭሩ የሚገሌጽ
ሪፓርት ክዲሌው አሇዎ። የግምገማ ሪፓርት ማዘጋጀት አሇበት።
34. ብሚስጢር ዝተሓዙ ኣሰራርሓታት 34. በሚስጥር ስሇሚያዙ አሰራሮች
1. እቲ ጨረታ ካብ ዝተኸፇተለ ግዘ ጀሚሩ ምስ 1. ጨረታው ከተከፇተበት ጊዜ አንስቶ ከጨረታ

ጨረታ ምርመራ፣ ምስ መብራህርሂ፣ ምስ ምርመራ፣ ከማብራሪያ፣ ከግምገማ እና
498
ገምጋምን ሰዒራይ ተጫራቲ ብዝምሌከት ምስ አሸናፉውን ተጫራች በሚመሇከት ከቀረበው

ዝቐረበ ናይ ውሳነ ሓሳብ ዝተተሓሓዙ መረዲእታት የውሳኔ ሀሳብ ጋር የተያያዙ መረጃዎች
ብሚስጢር ክሕሇው ዘሇዎም እንትኸውን፣ ሰዒራይ በሚስጢርነት መጠበቅ ያሇባቸው ሲሆንአሸናፉው
ተጫረቲ ክሳብ ዝግሇፅ ንተጫረቲ ወይ ምስ ከይዱ ተጫራች እስኪሚገሌፅ ዴረስ ሇተጫራቾች
እቲ ስራሕ ርክብ ንዘይብልም ሰባት ክፌሇፁ ወይም ከስራ ሂዯት ጋር ግንኙነት ሇላሊቸው
የብልምን፣ ሰዎች መገሇፅ የሇባቸውም፣
2. እቲ ጨረታ ካብ ዝተኸፇተለ ግዜ ጀሚሩ እቲ 2. ጨረታው ከተከፇተበት ጊዜ አንስቶ ውለ
ውዕሉ ክሳብ ዝፌረም ዝኾነ ተጫራታይ ብዝኾነ እስከሚፇረም ዴረስ ማናቸውም ተጫራች
ኩነታት ገምጋምን ምርመራን እቲ ጨረታ ንክዛባዕ በማናቸውም አኳኋን የጨረታውን ምርመራና
ክፌትን የብለን፣ ግምገማ ሇማዛባት መሞከር የሇበትም፣
3. እቲ ጨረታ ካብ ዝወፀለ ግዜ ጀሚሩ እቲ ውዕሉ 3. ጨረታው ከወጣበት ጊዜ ጀምሮ ውለ
ክሳብ ዝፌረም ኣብ ዘል ግዘ ውሽጢ እቲ ሕፁይ እስከሚፇረም ዴረስ ባሇው ጊዜ ውስጥ ዕጩ
ተወዲዲራይ ምስቲ ጨረታ ብዝተተሓሓዙ ጉያያት ተወዲዲሪው ከጨረታው ጋር በተያየዙ ጉዲዮች
ምስቲ ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ክገብሮ ዝዯሉ ርክብ ከግዥ ፇፃሚው አካሌ ጋር ግንኙነት ማዴረግ
ብፅሑፌ ጥራሕ ይኸውን። የሚችሇው በፅሑፌ ብቻ ይሆናሌ።
35. ተጫረቲ ዘቕረብዎ ናይ መወዲዯሪ ሓሳብ 35. ተጫራቾች ያቀረቡትን የመወዲዯሪያ ሀሳብ
ዘይመሓየሸለ ኩነታት የማይሻሻሌበት ሁኔታ
ዝኾነ ተጫራታይ አብቲ ጨረታ ካብ ዝተመሌከተ ማናቸውም ተጫራቾች በጨረታው ሰነዴ ከተመሇከተው
ወፃኢ፣ በቲ ጨረታ ሰዒራይ ንምዃን ዘቕረቦ ናይ ውጪ፣ በጨረታው አሸናፉ ሇመሆን ያቀረበውን
መጫረቲ ዋጋ ንክሌወጥ ወይ ብኻሉእ ኩነታት ዘቕረቦ የመጫረቻ ዋጋ እንዱሇውጥ ወይም በላሊ አኳኋን
ናይ መወዲዯሪ ሓሳብ ንከማሓይሽ ወይ እዚ ንክፌፅም ያቀረበውን የመወዲዯሪያ ሀሳብ እንዱያሻሽሌ ወይም
ግቡእ ንክኣትው ብቅዴመ ኩነታት ክሕተት ወይ ይህንን ሇመፇፀም ግዳታ እንዱገባ በቅዴመ ሁኔታነት
ክግዯዴ ኣይኸእሌን። ሉጠየቅ ወይ ሉገዯዴ አይችሌም።
36. ብዘዕባ ሰዒራይ ምግሊፅን ውዕሉ ምፌርራምን 36. አሸናፉውን ስሇመግሇፅና ውሌ ስሇመፇራረም
1. ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ቅዴሚ እቲ ናይ መወዲዯሪ 1. ግዥ ፇፃሚ አካሊት የመወዲዯሪያ ሀሳብ ፀንቶ
ሓሳብ ፀኒዐ ዝፀንሓለ ግዘ ምሕሊፌ ኣብቲ ጨረታ የሚቆይበት ቀን ከማሇፌ በፉት በጨረታው
ሰዒራይ ንዝኾነ ተጫራቲ ሰዒራይነቱ ክገሌፁ አሸናፉ ሇሆነው ተጫራች አሸናፉነቱን መግሇፅ
አሇዎም። ናይ ሰዒራይነት መግሇፂ ምሌክታ ውዕሉ አሇባቸው። የአሸናፉነት መግሇጫ ማስታወቂያ
ዝፌረመለ ግዘ ዝገሌፅ ይኸውን፤ በቲ ጨረታ ውለ የሚፇረምበትን ጊዜ የሚገሌፅ ይሆናሌ።
ተሰዒርቲ ንዝኾኑ ተጫረቲ እውን ናይቲ ሰዒራይ በጨረታው ተሸናፉ ሇሆኑ ተጫራቾችም
ሽምን ዝተሰዒርለ ምኽንያትን ዝገሌፅ ምሌክታ የአሸናፉውን ስም እና የተሸነፊበትን ምክንያት
ክበፅሖም ይግባእ፣ የሚገሌፅ ማስታወቂያ ሉዯርሳቸው ይገባሌ፣
2. ኣብ ሞንጎ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ መቕረባይን ውዕሉ 2. በግዥ ፇጻሚው አካሌ እና በአቅራቢው መካከሌ
ተገይሩ ዝባሃሌ ብኽሌቲኦም ተወዒዒሌቲ ወገናት ውሌ ተመስርቷሌ የሚባሇው በሁሇቱ ተዋዋይ
ስምምዕነት ዝተበፅሖም ጉዲያት ኩልም ዝሕዝ ናይ ወገኖች ስምምነት የተዯረሰባቸውን ጉዲዮች
ውዕሉ ሰነዴ እንትፌረም ይኸውን፣ በሙለ የሚይዘው የውሌ ሰነዴ ሲፇረም ይሆናሌ፣
3. ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ንቶም ተሰዒርቲ ተጫረቲ 3. ግዥ ፇጻሚው አካሌ ሇተሸናፉዎቹ ተጨራቾች
ተሰዒራይነቶም ዝገሌፅ ምሌክታ ቅዴሚ ምብፅሑን ተሸናፉነታቸውን የሚገሌፀው ማስታወቂያ
ብዒንቀፅ 46 ዝተመሌከተ ገዯብ ግዘ ቅዴሚ ከመዴረሱ እና በአንቀፅ 46 የተመሇከተው የጊዜ
ምሕሊፌን እቲ ውዕሉ ግዝኢት ክፌረም የብለን። ገዯብ ከማሇፈ በፉት የግዥውን ውሌ መፇረም
የሇበትም።
499
37. ናይ ውዕሉ መኸበሪ 37. የውሌ ማስከበሪያ

መቕረባይ ብመሰረት ውዕለ ብዘይምፌፃሙ ኣብ ዕዯጋ አቅራቢው በውለ መሰረት ባሇመፇጸሙ በግዥ ፇጻሚው
ፇፃሚ አካሌ ንዝበፅሕ ጉዴኣት መከሓሓሲ ዝውዕሌ ናይ አካሌ ሊይ ሇሚዯርሰው ጉዲት ማካካሻ የሚውሌ የውሌ
ውዕሉ መኽበሪ ንዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ክህብ አሇዎ። ናይ ማስከበሪያ ሇግዥ ፇጻሚው አካሌ መስጠት አሇበት።
ውዕሉ መኽበሪ ዝሕተተልም ናይ ዕዯጋ ዒይነት፣ ናይ የውሌ ማስከበሪያ የሚጠየቅባቸው የግዥ ዒይነቶች፣ የውሌ
ውዕሉ መኽበሪ ዒይነትን መጠንን እቲ ቢሮ ሓሊፉ ማስከበሪያው ዒይነትና መጠን የቢሮ ሃሊፉው በሚያወጣው
ብዘውፅኦ መምርሒ ይውስን። መመሪያ ይወስናሌ።

ከይዱ ኣፇፃፅማ ካሌኦት ሜሊታት ዕዯጋ የላልች የግዥ ዘዳዎች ኣፇጻጸም ሂዯት
38. ውሱን ጨረታ 38. ውስን ጨረታ
ስርዒታት ውሱን ጨረታ ምስ ግሌፂ ጨረታ ተመሳሳሉ የውስን ጨረታ ስርዒቶች ከግሌጽ ጨረታ ጋር
ኾይኑ፣ ውሱን ጨረታ እዞም ዝስዕቡ ፌለይ ተመሳሳይ ሲሆን፣ ውስን ጨረታ የሚከተለትን ሌዩ
ኣሰራርሓታት ይኽተሌ፣ አሰራሮች ይከተሊሌ፣
1. መፀዋዕታ ናይቲ ጨረታ በቲ ጨረታ ንምስታፌ 1. የጨረታ ጥሪው በጨረታው ሇመሳተፌ ፌሊጎት
ዴሌየት ንዘሇዎም ዝተወሰኑ ሕፁያት ተወዲዯርቲ ሊሊቸው የተወሰኑ ዕጩ ተወዲዲሪዎች ብቻ
ጥራሕ ይሇአኽ። ተጫረቲ ኣዴሌዎ ብዘይብለ ይሊካሌ፣ ተጫራቾች አዴሌዎ በላሇበት ሁኔታ
ኩነታት ክምረፁ ዘሇዎም እንትኾን በዝሒ መመረጥ ያሇባቸው ሲሆን፣ የሚቻሌ እስከሆነ
መፀዋዕታ ዝግበረልም ሕፁያት ተወዲዯርቲ ዴረስ ጥሪ የሚዯረግሊቸው ዕጩ ተወዲዲሪዎች
ክንዱዝከኣሌ ውፅኢታዊ ዝኾነ ውዴዴር ንምግባር ብዛት ውጤታማ የሆነ ውዴዴር እንዱኖር
ዘኽእሌ ክኸውን አሇዎ፣ ሇማዴረግ የሚያስችሌ መሆን አሇበት፣
2. ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ኣብ ውሱን ጨረታ ተሳተፌቲ 2. ግዥ ፇጻሚ አካሌ በውስን ጨረታ ተሳታፉ
ንክኾኑ መፀዋዕታ ንዝግበረልም ሕፁያት እንዱሆኑ ጥሪ የሚዯረግሊቸውን ዕጩ
ተወዲዯርቲ ዝመረፁ ኣብ ውሽጢ ናይ መቕረብቲ ተወዲዲሪዎች የሚመርጡት በአቅራቢያዎች
ዝርዝር ካብ ዝተመዝገቡ ይኸውን። ኣመራርፅኡ ዝርዝር ውስጥ ከተመዘገቡት መካከሌ ይሆናሌ።
ኣብ ውሽጢ ናይ መቕረብቲ ዝርዝር ንዝተመዝገቡ አመራረጡ በአቅራቢዎች ዝርዝር ውስጥ
ሕፁያት ተወዲዯርቲ ፌትሓዊ ዝኾነ ዕዴሌ ዘርክብ ሇተመዘገቡ ዕጩ ተወዲዲሪዎች ፌትሃዊ የሆነ
ክኸውን አሇዎ። ዕዴሌ የሚያስገኝ መሆን ይኖርበታሌ።
3. ካብዚ ንሊዕሉ ዝተገሇፀ ኣበሃህሊ እንተሃሇወ እውን 3. ከዚህ በሊይ የተነገረው ቢኖርም ዕጩ
ሕፁያት ተወዲዯርቲ መፀዋዕታ እንትግበረልም ተወዲዲሪዎች ጥሪ ቢዯረግሊቸው በጨረታው
ኣብቲ ጨረታ ንምስታፌ ዝዯሌዩ ምዃኖም ምግሊፅ ሇመሳተፌ ሇሚፇሌጉ መሆኑን መግሇፅ እንዱእለ
ንክኸእለ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ ግዥ ፇጻሚው አካሌ በዚህ ኣዋጅ አንቀጽ 25/1/
25/1/ ብዝተዯንገገ መሰረት ምሌክታ ክውፅእ በተዯነገገው መሰረት ማስታወቂያ ሇማውጣት
ይኸእሌ፣ ይችሊሌ፣
4. ምዴሊው ሰነዴ ጨረታ ዝፌቀዴ ግዜ ብመምርሒ 4. ሇጨረታው ሰነዴ ዝግጅት የሚፇቀዯው ጊዜ
ዕዯጋ ካብ ዝተወሰነ ዝተሓተ በዝሒ መዒሌቲ ዝነኣሰ በግዥ መመሪያው ከተወሰነው አነስተኛው የቀን
ክኸውን ኣይኸእሌን፣ ብዛት ያነሰ ሉሆን ኣይችሌም፣
5. ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ኩነታት እቲ ዕዯጋ መሰረት 5. ግዥ ፇፃሚው አካሌ የግዥውን ሁኔታ መሰረት
ብምግባር ናይ ጨረታ መኸበሪ ምቕራብ ዘዴሉ በማዴረግ የጨረታ ማስከበሪያ ማቅረብ
ምዃኑን ዘይምዃኑን ይውስን። የሚያስፇሌግ መሆኑና ያሇመሆኑን ይወስናሌ።
39. ካብ ሓዯ መቕረባይ ዝፌፀም ዕዯጋ 39. ከአንዴ አቅረቢ የሚፇፀም ግዥ

ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ብዒንቀፅ 21/1/ ብዝተዯንገገ ግዥ ፇፃሚ አካሊት በአንቀፅ 21/1/ በተዯነገገው መሰረት
መሰረት ካብ ሓዯ መቕረባይ ዕዯጋ ንምፌፃም ከአንዴ አቅራቢ ግዥ ሇመፇፀም ሲፇሌጉ ግዥውን
500
እንትዯሌዩ እቲ ዕዯጋ ንምፌፃም ዘዴሇየለ ምኸንያት፣ መፇፀም ያስፇሇገበትን ምክንያት እና የሚገዛውን ዕቃ

እቲ ዝዕዯግ ኣቕሓ ወይ ግሌጋልት ፅሬት፣ በዝሒ ናይ ወይም አገሌግልት ጥራት፣ ብዛት የማቅረቢያ ጊዜና
መቕረቢ ግዘን ኩነታትን ዘብርህ መግሇፂ ምዴሊውን ሁኔታዎች የሚያብራራ መግሇጫ ማዘጋጃትና ከአቅራቢው
ምስ መቕረባይ ብግሌፂ ክዯራዯሩ ኣሇዎም። እቲ ጋር በግሌጽ መዯራዯር አሇባቸው። ዴርዴሩ ከተካሄዯ
ዴርዴር ምስተኻየዯ ብመሰረት ዒንቀፅ 21/1/ ዕዯጋ በኋሊ በአንቀጽ 21/1/ መሰረት ግዥ ሇመፇፀም
ንምፌፃም ዝብፃሕ ስምምዕነት ብክሌቲኦም ተወዒዒሌቲ የሚዯረሰው ስምምነት በሁሇት ተዋዋይወገኖች በሚፇረም
ወገናት ብዝፌረም ውዕሉ ክረጋገፅ ኣሇዎ። ውሌ መረጋገጥ አሇበት።
40. ብመወዲዯሪ ሓሳብ መሕተቲ ዝፌፀም ዕዯጋ 40. በመወዲዯሪያ ሀሳብ መጠየቂያ የሚፇጸም ግዥ
1. ናይ መወዲዯሪ ሓሳብ መሕተቲ ካብ ሰሇስተ 1. የመወዲዯሪያ ሀሳብ መጠየቂያ ከሶስት ሊሊነሱ እና
ንዘይነኣሱ ካብ ሸውዒተ አይበሇፁን በቲ ዕዯጋ ፇፃሚ ከሰባት ሊሌበሇጡ በግዥ ፇጻሚው አካሌ ሇሚመረጡ
አካሌ ንዝምረፁ ሕፁያት ተወዲዯርቲ ክሇኣኽ ዕጩ ተወዲዲሪዎች መሊክ ይኖርበታሌ። የምክር
አሇዎ። ናይ ግሌጋልት ምኽሪ ዝሓቶ ወፃኢ አገሌግልት የሚጠይቀው ወጪ በመመሪያ
ብመምርሒ ካብ ዝውስን መጠን ገንዘብ ንሊዕሉ ከሚወሰነው የገንዘብ መጠን በሊይ ከሆነ ዕጩ
እንዴሕር ኮይኑ ሕፁያት ተወዲዯርቲ ዝምረፁ ተወዲዲሪዎች የሚመረጡት በውዴዴሩ ተሳታፉ
ኣብቲ ውዴዴር ተሳታፉ ንምዃን ዝዯሌዩ ሓሳቦም ሇመሆን የሚፇሌጉ ሀሳባቸውን እንዱገሌፁ ከተጠየቀ
ንክገሌፁ ምስተሓተተ ይኸውን፣ በኋሊ ይሆናሌ።
2. ናይ መወዲዯሪ ሓሳብ መሕተቲ ብውሑደ እዞም 2. የመወዲዯሪያ ሀሳብ መጠየቂያ ቢያንስ የሚከተለትን
ዝስዕቡ ሓበሬታታት ክሕዝ አሇዎ፣ መረጃዎች መያዝ አሇበት፣
ሀ. ናይ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ሽምን ኣዴራሻን፣ ሀ. የግዥ ፇጻሚውን አካሌ ስምና አዴራሻ፣
ሇ. እቲ ዝዴሇ ግሌጋልት ዘርኢ መነፃፀሪ ፅሑፌ፣ ሇ. የሚፇሇገው አገሌግልት የሚያሳይ የማጣቀሻ
ፅሑፌ፣
ሐ. ናይ ጥቕሚ ጎንፂ ከኸትሌ ዝኸእሌ ግሌጋልት ሐ. የጥቅም ግጭትን ሉያስከትሌ የሚችሌ የምክር
ምኽሪ ኣብ ዝኾነለ ግዘ በዚ ዒይነት ውዴዴር አገሌግልት በሚሆንበት ጊዜ በዚህ ዒይነቱ ውዴዴር
ዝቐርቡ ሕፁያት ተወዲዯርቲ ካብቲ ግሌጋልት የሚቀርቡ ዕጩ ተወዲዲሪዎች ከምክር አገሌግልቱ
ምኽሪ ብምኸታሌ ምስቲ ግሌጋልት ምኽሪ በማስተከተሌ ከምክር አገሌግልቱ ጋር በተያያዘ
ብዝተሓሓዘ ካብ ዝፌፀሙ ቀረብ ኣቕሑን ናይ ከሚከናወኑ የዕቃ አቅርቦትና የግንባታ ስራዎች
ኮንስትራከሽን ስራሕቲ ባዕልም ከግሌለ ዝግበኦም ራሳቸውን ማግሇሌ የሚገባቸው መሆኑን የሚገሌጽ
ምዃኑ ዝገሌፅ መተሓሳሰቢ፣ ማሳሰቢያ፣
መ. ናይ መወዲዯሪ ሓሳባት መገምገሚ ረቛሓታት፣ መ. የመወዲዯሪያ ሀሳቦችን መገምገሚያ
ንዋጋን ካሌኦት ረቋሓታት ዝውሃቦ ነጥቢ፣ እቶም መስፇርቶችን፣ ሇዋጋና ሇላልች መስፇርቶች
ረቋሓታት ናይ መወዲዯሪ ሓሳብ ኣብ ዝግምገመለ የሚሰጠውን ነጥብ ፣ መስፇርቶቹ የመወዲዯርያ ሀሳብ
ግዘ ኣብ ጥቕሚ ዝውዕሇለ ኩነታት፣ በሚገመገምበት ወቅት ጥቅም ሊይ የሚውለበት
ረ. ናይ መወዲዯሪ ሓሳብ ዝቐርበለ ቦታን ናይ አኳኋን፣
መጨረሻ መዒሌትን። ረ. የመወዲዯሪያ ሀሳብ የሚቀርብበትን ቦታና
የመጨረሻ ቀን፣
3. ሕፁያት ተወዲዯርቲ ናይ መወዲዯሪ ሓሳብ 3. ዕጩ ተወዲዲሪዎች የመወዲዯሪያ ሀሳብ ሇማዘጋጀት
ንምዴሊው ዘኽእልም እኹሌ ግዘ ክውሃቦም ይግባእ፣ የሚያስችሊው በቂ ጊዜ ሉሰጣቸው ይገባሌ፣
4. ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ቀዲማይ ኮይኑ ምስ ዝተመረፀ 4. ግዥ ፇጻሚው አካሌ አንዯኛ ሆኖ ከተመረጠው ዕጩ
ሕፁይ ተወዲዯሪ ኣብ ውሽጢ እቲ ናይ መወዲዯሪ ተወዲዲሪ ጋር በመወዲዯሪያ ሀሳብ ውስጥ
ሓሳብ ዝተመሌከተ ባህሪ፣ መጠንን ኣወዲዴባን እቲ የተመሇከተውን የአገሌግልቱን ባህሪ፣ መጠን እና
ግሌጋልት ዝምሌከት ዴርዴር ከካይዴ ወይ አዯረጃጀት የሚመሇከት ዴርዴር ማካሄዴ ወይም
መመሓየሺ ንክግበር ክፇቅዴ ይኸእሌ፣ ማሻሻያ እንዱዯረግ መፌቀዴ ይችሊሌ፣
5. ዕዯጋ ዝፌፅም አካሌ ብሰዒራይነት ክምረፅ ዝኸእሌ 5. ግዥውን የሚፇጽመው አካሌ በአሸናፉነት ሉመረጥ
ብመሰረት መወዲዯሪ ሓሳብ መሕተቲ ሰነዴ የሚችሇው በመወዲዯሪያ ሀሳብ መጠየቂያ ሰነዴ
501
ብዝተመሌከተ ናይ መገምገሚ ረቛሒን ስርዒትን በተመሇከተው የመገምገሚያ መስፇርት እና ስርዒት

ኣብ ዝካየዴ ገምጋም ዘቕረበ ናይ መወዲዯሪ ሓሳብ መሰረት በሚካሔዯው ግምገማ ያቀረበ የመወዲዯሪያ
ብዝበሇፀ ጠቓሚ ኮይኑ ንዝተረኸበ ተወዲዲሪ እዩ። ሀሳብ ይበሌጭ ጠቃሚ ሆኖ የተገኘውን ተወዲዲሪ
ነው።
41. ብዋጋ መቕረቢ ዝካየዴ ናይ ዕዯጋ ስርዒት 41. በዋጋ ማቅረቢያ የሚካሔዴ ግዥ ስርዒት
1. ዕዯጋ ፇፀምቲ አካሊት ናይ ዋጋ መቕረቢ በዝሒ ካብ 1. ግዥ ፇፃሚ አካሊት የዋጋ ማቅረቢያን በዛት ካሊቸው
ዘሇዎም ሕፁያት ተወዲዯርቲ ክሓቱ አሇዎም፤ ዕጩ ተወዲዲሪዎች መጠየቅ አሇባቸው። ስሇሆነም
ስሇዝኾነ እውን ዝከኣሌ ክሳብ ዝኾነ እዋን የሚቻሌ እስከሆነ ዴረስ ቢያንስ ሶስት አቅራቢዎች
እንተወሓዯ ሰሇስተ መቕረብቲ ናይ ዋጋ መቕረቢ የዋጋ ማቅረቢያ እንዱሰጡ ሉጠየቁ ይገባሌ፣
ንክህቡ ክሕተቱ ይግባእ፣
2. ብዋጋ መቕረቢ ንዝፌፀም ዕዯጋ ንሕፁያት 2. በዋጋ ማቅረቢያ ሇሚፇጸም ግዥ ሇዕጩ
ተወዲዯርቲ ዝሇኣኸ መሕተቲ ናይቲ ዝሇኣኸ ኣቅሓ ተወዲዲሪዎች የሚሊከው መጠየቂያ የሚቀርበውን
ወይ ዴማ ግሌጋልት ፅሬት፣ በዝሒ ናይ መቕረቢ ዕቃ ወይም አገሌግልት ጥራት፣ ብዛት ፣
ናይ ውዕሉ ቃሊትን ግዘን ከምኡ እውን ካሌኦት ናይ የማቅረቢያ የውሌ ቃልች እና ጊዜ እንዱሁም
ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ዴሌየታት ዝሕዝ ክኸውን ላልች የግዥ ፇጻሚውን አካሌ ፌሊጎቶች የሚያዝ
አሇዎ፣ መሆን አሇበት፣
3. ሕፁያት ተወዲዯርቲ ናይቲ ዋጋ መቕረቢ 3. ዕጩ ተወዲዲሪዎች የዋጋ ማቅረቢያውን ሇማዘጋጃት
ንምዴሊው ዘኸእሌ እኹሌ ግዘ ክውሃቦም ይግባእ፣ የሚያስችሌ በቂ ጊዜ ሉሰጣቸው ይገባሌ፣
4. ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ በዚ ዒንቀፅ ንዐስ ዒንቀፅ 2 4. ግዥ ፇጻሚው አካሌ በዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 2
ዝተዘርዘሩ ተዯሇይቲ ኩነታት ንዘማሇአን ዝተሓተ የተዘረዘሩትን ተፇሊጊ ሁኔታዎች ሇሚያሟሊ እና
ዋጋ ንዘቕረበን ተወዲዯሪ ናይ ግዝኢት ትእዛዝ አነስተኛ ዋጋ ሊቀረበ ተወዲዲሪ የግዥ ትእዛዝ
5. ዕዯጋ ፇፀምቲ ኣካሊት ኣብ ውሽጢ ዝርዝር 5. ግዥ ፇፃሚ ኣካሊት በአቅራቢዎች ዝርዝር ውስጥ
መቕረብቲ ዝተመዝገቡ መቕረብቲ ማዕረ ዕዴሌ የተመዘገቡ አቅራቢዎች እኩሌ ዕዴሌ
ምርካቦም ናይ ምርግጋፅ ሓሊፌነት ኣሇዎም። ማግኘታቸውን የማረጋገጥ ኃሊፉነት አሇባቸው።
42. ናይ ክሌተ ብርኪ ጨረታ 42. የሁሇት ዯረጃ ጨረታ

1. እቲ ጨረታ ዝካየዴ ብሜሊ ክሌተ ብርኪ ጨረታ 1. ጨረታው የሚከናወነው በሁሇት ዯረጃ የጨረታ ዘዳ
እንትኸውን፣ ኣብቲ ሰነዴ ጨረታ ተጫረቲ በቲ ሲሆን፣ በጨረታው ሰነዴ ተጫራቾች በመጀመሪያው
ናይ መጀመርያ ብርኪ ዋጋ ዘይሓወሰ ናይ ዯረጃ ዋጋን ያሌጨመረ የመወዲዯሪያ ሀሳብ
መወዲዯሪ ሓሳብ ንከቕርቡ መፀዋዕታ ይግበር። እንዱቀርቡ ጥሪ ይዯረጋሌ። በጨረታው ሰነዴ
ኣብቲ ሰነዴ ጨረታ መቕረብቲ ምስ ቴክኒክ ርክብ አቅራቢዎች ከቴክኒክ ጋር ግንኙነት ያሊቸውን
ዘሇዎም መግሇፅታት፣ ፅሬት ወይ ናይቲ ኣቕሓ መግሇጫዎች፣ ጥራት ወይም የዕቃውን ወይም
ወይ ግሌጋልት ካሌኦት ባህሪታት ከምኡ እውን የአገሌግልቱን ላልች ባህርያት እንዱሁም
ናይቲ ቀረብ ናይ ውዕሉ ቃሊትን ኩነታትን ከምኡ የአቅርቦቱን ውሌ ቃልችና ሁኔታዎች እና
እውን ኣግባብነት ክሳብ ዝሃሇዎ ናይ መቕረብቲ አግባብነት እስካሇው ዴረስ የአቅራቢዎቹን የሙያ
ናይ ሙያን ቴክኒክን ክእሇት ንክገሌፁ ክሕተቱ እና የቴክኒክ ችልታ እንዱገሌፁ ሇጠየቅ ይችሊሌ፣
ይኸእለ እዩም፣
2. ብክሌተ ብርኪ ሜሊ ጨረታ ካሌኣይ ብርኪ፣ እቲ 2. በሁሇት ዯረጃ ጨረታ ዘዳ ሁሇተኛ ዯረጃ፣
ጨረታ ዘውፅኦ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ጨረተኦም ጨረታውን ያወጣው ግዥ ፇጻሚ ኣካሌ ጨረታቸው
ውዴቂ ዘይተገበረ ተጫረቲ ሓዯ ዝተፇሇየ ዝርዝር ውዴቅ ያሌተዯረገው ተጫራቾች አንዴ የተሇየ
ብዝምሌከት ዋጋ ንከቕርቡ ይዕዴም። ዝርዝርን በሚመሇከት ዋጋ እንዱያቀርቡ
ይጋብዛሌ።
502
ሀ. እዚ ዝተፇሇየ ዝርዝር እንተዲሌው እቲ ቤት ዕዮ ሀ. ይህንን የተሇየ ዝርዝር ሲያዘጋጁ መስሪያቤቱ

ኣብቲ ናይ መጀመርያ ሰነዴ ጨረታ ዝኾነ በመጀመሪያው የጨረታ ሰነዴ ውስጥ
ናይቲ ኣቕሓ ወይ ግሌጋልት ናይ ቴክኒክ ወይ ከተቀመጡት ማናቸውም የዕቃው ወይም
ናይ ፅሬት ባህርያትን እቶም ሰነዲት የአገሌግልቱ የቴክኒክ ወይም የጥራት ባህርያት
ንምግምጋምን ንምውዴዲርን ከምኡ እውን እና ሰነድቹን ሇመገምገም እና ሇማወዲዯር
ሰዒራይ ንምምራፅ ካብ ዝተቐመጡ ረቛሓታት እንዱሁም አሸናፉውን ሇመምረጥ ከተቀመጡት
ውሽጢ ንዝኾነ ንምስራዝ ወይ ሓዯሽቲ መስፇርቶች ውስጥ ማናቸውንም ሇመሰረዝ ወይም
ባህርያትን ረቛሓታትን ምውሳኸ ይኸእለ ሇማሻሻሌ ወይም ከዚህ ኣዋጅ ጋር የሚሰማሙ
እዮም። ኣዲዱስ ባህርያትንና መስፇርቶችን ሇመጨመር
ይችሊሌ፣
ሇ. ከምዚ ዝበለ ናይ ዝኾኑ ስራዛትን ሇ. እንዯዚህ ያለት ማናቸውም ስረዛዎችና
ምምሕያሻትን ወይ ወሰኻት ናይ መጨረሻ ናይ ማሻሻያዎች ወይም ጭማሪዎች የመጨረሻ
መወዲዯሪ ሓሳብ ንክቐርብ ኣብ ዝመሓሊሇፌ የመወዲዯሪያ ሀሳብ እንዱቀርብ በሚተሊሇፌ ጥሪ
መፀዋዕታ ንተጫረቲ ክግሇፁ አሇዎም። ሇተጨራቾች መገሇፅ አሇባቸው፣
ሐ. ናይ መጨረሻ ጨረታ መወዲዯሪ ሓሳብ ሐ. የመጨረሻ የጨረታ መወዲዯሪያ ሀሳብ ሇማቅረብ
ንምቕራብ ዘይዯሇየ ዝኾነ መቕረቢ ናይ ጨረታ ያሌፇሇገ ማናቸውም አቅራቢ የጨረታ
መኽበሪ ውርሲ ከይተገበረለ ካብ ውዴዴር እቲ ማስከበሪያው ውርስ ሳይዯረግበት ከጨረታው
ጨረታ ባዕለ ከግሌሌ ይኸእሌ እዩ፣ ውዴዴር እራሱን ሉያገሌ ይችሊሌ።
3. ብክሌተ ብርኪ ጨረታ ሰዒራይ ተጫራቲ ንምውሳን 3. በሁሇት ዯረጃ ጨረታ አሸናፉውን ተጫራች
ገምጋምን ውዴዴርን ዝግበር በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 33 ሇመወሰን ግምገማ እና ውዴዴር የሚዯረገው በዚህ
ብዝተዯንገገ መሰረት ይኸውን፣ አዋጅ አንቀጽ 33 በተዯነገገው መሰረት ይሆናሌ፣
4. ነቲ ጨረታ ዘውፀኦ ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ኣብ ገምጋም 4. ጨረታውን ያወጣው ግዥ ፇጻሚ አካሌ በጨረታው
እቲ ጨረታ ዝሇዒሇ ውፅኢት ካብ ዝረኸበ መቅረቢ ግምገማ ከፌተኛ ውጤት ካገኘው ኣቅራቢ ጋር ከዋጋ
ካብ ዋጋ ወፃኢ ኣብ ካሌኦት ጉዲያት ዴርዴር በስተቀር በላልች ጉዲዮች ሊይ ዴርዴር ሉዯርግ
ክገብር ይኸእሌ እዩ። ይችሊሌ።

ዒሇም ሇኸ ሜሊ ዕዯጋ ዒሇም ዏቀፌ የግዥ ዘዳ
43. ዒሇም ሇኸ ዕዯጋ ጨረታ 43. ዒሇም ዏቀፌ የግዥ ጨረታ
1. ዒሇም ሇኸ ሜሊ ግሌፂ ጨረታ ኣብ ጥቅሚ ክውዕሌ 1. ዒሇም ዒቀፌ ግሌፅ የጨረታ ዘዳ ጥቅም ሊይ
ዝኽእሌ ናይ ወፃኢ ኩባንያታት በቲ ጨረታ ሉውሌ የሚችሇው የውጭ ኩባንያዎች በጨረታው
ተሳተፌቲ ንክኾኑ እንተዘይተገይሩ ኣብቲ ግሌፂ ተሳታፉ እንዱሆኑ ካሌተዯረገ በግሌፅ ጨረታው
ጨረታ ውፅኢታዊ ዝኾነ ውዴዴር ክህሉ ውጤታማ የሆነ ውዴዴር ሉኖር እንዯማይችሌ
ከምዘይኽእሌ ዝተኣመነለ እንተኾይኑን እቲ ዕዯጋ የታመነበት እና ግዥው ቢሮው በሚያወጣው
ቢሮ ብዘውፅኦ መምርሒ ካብ ዝተመሌከተ ናይ መመሪያ ከተመሇከተው የገንዘብ መጠን በሊይ
ገንዘብ መጠን ንሊዕሉ እንትኸውን እዩ፣ ሲሆን ነው፣
2. ዒሇም ሇኸ ግሌፂ ጨረታ ብምዕራፌ ሓሙሽተ 2. ዒሇም ዒቀፌ ግሌጽ ጨረታ በምዕራፌ 5
ዝተጠቐሱ ከምኡ እውን ካብዚ ንታሕቲ ዝተዘርዘሩ የተጠቀሱት እንዱሁም ከዚህ በታች
ስርዒታት ክኸተሌ አሇዎመ፣ የተዘረዘሩትን ስርአቶች መከተሌ አሇበት፣
ሀ. ምሌክታ ጨረታን ሰነዲት ጨረታን ምገሌገሉ ሀ. የጨረታ ማስታውቂያ እና የጨረታ ሰነድች
ዒሇም ሇኸ ንግዱ ብዠኾነ ቋንቋ ክዲሇው የዒሇም ዏቀፌ ንግዴ መገሌገያ በሆነ ቋንቋ
አሇዎም፣ መዘጋጀት አሇባቸው፣
ሇ. እቲ ምሌክታ ጨረታ ብዝተዲሇወለ ቋንቋ ሇ. የጨረታ ማስታወቂያው በተዘጋጀበት ቋንቋ
ዝሕተምእኹሌ ዝርገሐ ብዘሇዎን ዒሇም ሇኸ በሚታተም፣ በቂ ስርጭት ባሇው እና ዒሇም
503
ውዴዴር ኣብ ዝዕዴም ጋዜጣ ክሕተም አሇዎ፣ ዏቀፌ ውዴዴርን በሚጋብዝ ጋዜጣ ሊይ

የጨረታ ማስታወቂያው መታተም አሇበት፣
ሐ. ሰነዴ ጨረታ ናይ መቕረቢ ግዘ ጨረታ ሐ. የጨረታ ሰነዴ የማቅረቢያ ጊዜ የጨረታው
ምሌክታ ንሕፁያት ተወዲዯርቲ ንክበፅሕ ማስታወቂያ ሇዕጩ ተወዲዲሪዎች እንዱዯርስ
ንምግባርን ሕፁያት ተወዲዯርቲ ናይ ጨረታ ሇማዴረግ እና ዕጩ ተወዲዲሮዎች የጨረታ
መወዲዯሪ ሓሳቦም ኣዲሌዮም ንምቕራብ መወዲዯሪያ ሀሳባቸን ኣጋጅተው ሇማቅረብ
ዘዴሌዮም እኹሌ ግዘ ዝፇቅዴ ክኸውን አሇዎ፣ የሚያስፇሌጋቸውን በቂ ጊዜ የሚፇቅዴ መሆን
አሇበት፣
መ. ናይ ኣቕሓን ግሌጋልትን ዝርዝር ምስ ናይ መ. የዕቃና የአገሌግልት ዝርዝር ከአገር ውስጥ
ዒዱ ብርክታት ዝጠዒዒም ኮይኑ ብናይ ዒሇም ዯረጃዎች ጋር የሚጣጣም ሆኖ በዒሇም ዒቀፌ
ሇኸ ብርክታት ወይ ኣብ ዒሇም ሇኸ ንግዱ ዯረጃዎች ወይም በዒሇም ዒቀፌ ንግዴ
ንስፌሓት ዝሰርሓለ ብርኪ መሰረት ዝገበረ በስፊት የሚሰራበትን ዯረጃ መሰረት ያዯረገ
ክኸውን አሇዎ፣ መሆን አሇበት፣
ረ. ሕፁያት ተወዲዯርቲ ናይ መጫረቲ ዋግኦምን ሠ. ዕጩ ተወዲዲሪዎች የመጫረቻ ዋጋቸውን
ዘቕረብዎ ዝኾነ ናይ ውሕስና ሰነዴን ብናይ እንዱሁም የሚያቀርቡትን ማናቸውምንም
ኢትዮዽያ ብር ወይ ዴማ ኣብቲ ሰነዴ ጨረታ የዋስትና ሰነዴ በኢትዮዽያ ብር ወይም
ብዝተመሌከተን ብዒሇም ሇኸ ንግዱ ብስፌሓት በጨረታ ሰነደ በተመሇከተው እና በዒሇም
ብዝስርሓለ ናይ ገንዘብ ዒይነት ንከቕርቡ ዏቀፌ ንግስ በስፊት በሚሰራበት የገንዘብ
ክፌቀዴ አሇዎ፣ ዒይነት እንዱያቀርቡ መፇቀዴ አሇበት፣
ሰ. ሓፇሻዊን ፌለይ ናይ ውዕሉ ቃሊትን ኩነታትን ረ. አጠቃሊይ እና ሌዩ የወሌ ቃልችና ሁኔታዎች
ኣብ ዒሇም ሇኸ ንግዱ ዝሰርሓልም ክኾኑ በዒሇም ዏቀፌ ንግዴ የሚሰራባቸው መሆን
አሇዎም። ይኖርባቸዋሌ።
44. ካሌኦት ዒሇም ሇኸ ስርዒታት ዕዯጋ 44. ላልች ዒሇም ዒቀፌ የግዥ ስርዒቶች
ካብ ግሌፂ ጨረታ ወፃኢ ከምውሱን ጨረታ ወይ ዴማ ከግሌፅ ጨረታ ውጪ እንዯውስን ጨረታ ወይም
ናይ መወዲዯሪ ሓሳብ መሕተቲ ብዝኣምሰለ ሜሊታት የመወዲዯሪያ ሀሳብ መጠየቂያ ባለት የግዥ ዘዳዎች
ዕዯጋ ናይ ወፃኢ ዒዱ ኩባንያታት ንክሳተፌ የውጭ አገር ኩባንያዎች እንዱሳተፊ ካሌተዯረገ ውጤታማ
እንተዘይተገይሩ ውፅኢታዊ ዝኾነ ውዴዴር ክህሉ የሆነ ውዴዴር ሉኖር እንዯማይችሌ ከታመነበት ከምዕራፌ
ከምዘይኽእሌ እንተተኣሚኑ ካብ ምዕራፌ ሓሙሽተ አምስት በተጨማሪ እስከተቻሇ ዴረስ የአንቀፅ 40/2/
ብተወሳኺ ክንዱዝከኣሌ ናይ ዒንቀፅ 40/2/ ዴንጋጌዎች ተፇፃሚ እንዱሆኑ ይዯረጋሌ።
ዴንጋጌታት ተፇፃሚ ንክኾኑ ይግበር።

ኣብ ናይ መንግስቲ ዕዯጋ ዝቐርብ ጥርዒን በመንግስት ግዥ ሊይ ስሇሚቀርብ አቤቱታ
45. ሓፇሻዊ 45. ጠቅሊሊ
1. ናይዚ ምዕራፌ ዴንጋጌታት ዝተሓሇው ኮይኖም፣ 1. የዚህ ምዕራፌ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ ሆነው፣
ዕዯጋ ብዝፇፀመ አካሌ ዝተፇፀመ ወይ ከይተፇፀመ ግዥውን በፇጸመው አካሌ የተከናወነው ወይም
ዝቐረበ ተግባረ ናይዚ ኣዋጅ፣ መምርሒ ዕዯጋ ወይ ሳይከናወን የቀረው ተግባር የዚህን ኣዋጅየግዥ
እዚኣቶም መሰረት ብምግባር ዝተሓሊሇፊ ትእዛዛት መመሪያውን ወይም እነዚህን መሰረት በማዴረግ
ይጥሕስ እዩ ኢለ እንትኣምን ሕፁይ ተወዲዲሪ የተሊሇፊ ትዕዛዞችን ይጥሳሌ ብል የሚያምን ዕጩ
ተፃርዩ ውሳነ ንክውሃበለ ንዝምሌከቶ አካሌ ጥርዒን ተወዲዲሪ በሚመሇከተው አካሌ ተጣርቶ ውሳኔ
ከቕርብ ይኽእሌ፣ እንዱሰጥበት አቤቱታ ሉያቀርብ ይችሊሌ፣
2. ካብዚ ንታሕቲ ዝተዘረዘሩ በዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2. ከዚህ በታች የተዘረዘሩት በዚህ አንቀጽ ንዐስ
1 ብዝተዯንገገ መሰረት ጥርዒን ክቐርበልም አንቀጽ 1 በተዯነገገው መሰረት አቤቱታ
ኣይኽእሌን፣ ሉቀርብባቸው አይችሌም፣
504
ሀ. ብምዕራፌ ኣርባዕተ ብዝተዯንገገ መሰረት ሀ. በምዕራፌ አራት የተዯነገገው መሰረት

ዝፌፀም ምርጫ ሜሊታት ዕዯጋ፣ የሚከናወን የግዥ ዘዳዎች ምርጫ፣
ሇ. ብመሰረት ዒንቀፅ 17 ጨረታ፣ ናይ መወዲዯሪ ሇ. በአንቀጽ 17 መሰረት ጨረታን፣
ሓሳብን ናይ ዋጋ መቕረቢ ውዴቂ ንምግባር የመወዲዯሪያ ሀሳብን ወይም የዋጋ ማቅረቢያን
ዝውሃብ ውሳነ፣ ውዴቅ ሇማዴረግ የሚሰጥ ውሳኔ፣
3. ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ በቲ ጨረታ ሰዒራይ ምስዝኾነ 3. ግዥ ፇጻሚው አካሌ በጨረታው አሸናፉ ከሆነው
ተወዲዯሪ ናይ ዕዯጋ ውዕሉ ምስ ፇረመ፣ ተወዲዲሪ የግዥ ውሌ ከፇረመ በኋሊ፣ ውዴዴሩ
ብምኸንያት እቲ ውዴዴር ኣብዚ ዯረጃ ክሳብ ከዚህ ዯረጃ እስከሚዯርስ ዴረስ በተከናወኑ ወይም
ዝበፅሕ ብዝተፇፀሙ ወይ ከይተፇፀሙ ብዝተረፊ ሳይከናወኑ በቀሩ ተግባራት ምክንያት የሚቀርቡ
ተግበራት ዝቐርቡ ጥርዒናት ብምምሕዲር አካሊት አቤቱታዎች በአስተዲዯር አካሊት ሉታዩ
ክረኣዩ ኣይኸእለን። አይችለም።
46. ንሊዕሇዋይ ሓሊፉ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ዝቐርቡ 46. ሇግዥ ፇጻሚው አካሌ የበሊይ ኃሊፉ ስሇሚቀርቡ
ጥርዒናት አቤቱታዎች
1. ብዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ብዝተፇፀመ ወይ ከይተፇፀመ 1. በግዥ ፇጻሚው አካሌ በተከናወነ ወይም
ብዝተረፇ ተግባር ምኸንያት ዝቐርብ ጥርዒን ኣብ ሳይከናወን በቀረ ተግባር ምክንያት የሚቀርብ
መጀመሪያ ብርኪ ክቐርብ ዘሇዎ ንሊዕሇዋይ ሓሊፉ አቤቱታ በመጀመርያ ዯረጃ መቅረብ ያሇበት
ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ይኸውን፣ ሇግዥ ፇጻሚው አካሌ የበሊይ ኃሊፉ ይሆናሌ፣
2. ሕፁይ ተወዲዲራይ ጥርዒኑ ከቕርብ ዝኸእሌ 2. ዕጩ ተወዲዲሪው አቤቱታውን ሉያቀርብ
ንጥርዒኑ መሰረት ንዝኾነ ውሳነ ካብ ዝፇሇጠለ ወይ የሚችሇው ሇአቤቱታው መሰረት የሆነውን ውሳኔ
ክፇሌጥ ይግብኦ ካብ ዝነበረለ ዕሇት ጀሚሩ ኣብ ካወቀበት ወይም ማወቅ ይገባው ከነበረበት ቀን
ሓሙሽተ ናይ ስራሕ መዒሌቲ ውሽጢ ይኸውን፣ ጀምሮ በአምስት የስራ ቀን ጊዜ ውስጥ ይሆናሌ፣
3. እቲ ጥርዒን ብክሌቲኦም ወገናት ብዝግበር 3. አቤቱታው በሁሇት ወገኖች መካከሌ በሚዯረግ
ስምምዕነት ዘይተፇትሐ እንዴሕር ኮይኑ ናይ ዕዯጋ ስምምነት ካሌተፇታ በስተቀር የግዥ ፇጻሚው
ፇፃሚ አካሌ ሊዕሇዋይ ሓሊፉ ኣፇፃፅማ እቲ ዕዯጋ አካሌ የበሊይ ኃሊፉ የግዥውን አፇጻጸም ማገዴ
ብምእጋዴ እቲ ጥርዒን ካብ ዝቐረበለ መዒሌቲ እና አቤቱታው ከቀረበበት ቀን አንስቶ በ15 ቀን
ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 15 መዒሌቲ እቲ ውሳነ ጊዜ ውስጥ፣ ውሳኔው የተሰጠበትን ምክንያት
ዝተውሃበለ ምኽንያት ወይ ዴማ እቲ ጥርዒን ወይም አቤቱታው ተቀባይነት ያገኘ ከሆነ
ተቐባሌነት ዝረኸበ እንተኾይኑ እቲ ዝውሰዴ ናይ የሚወስዯውን የማስተካከያ እርምጃ በመጥቀስ
መስተኻኸሉ ስጉምቲ ብምጥቃስ ናይ ፅሑፌ ውሳነ የፅሑፌ ውሳኔ መስጠት አሇበት፣
ክህብ አሇዎ፣
4. ናይ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ሊዕሇዋይ ሓሊፉ በዚ ዒንቀፅ 4. የግዥ ፇፃሚው አካሌ የበሊይ ኃሊፉ በዚህ አንቀጽ
ንኡስ ዒንቀፅ 2 ኣብ ዝተወሰነ ግዘ ውሽጢ ውሳነ ንዐስ አንቀጽ 2 በተወሰነው ጊዜ ውስጥ ውሳኔ
እንዴሕር ዘይሂቡ ወይ እቲ ተወዲዲራይ በቲ ናይ ካሌሰጠ ወይም ተወዲዲሪው በግዥ ፇጻሚው
ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ሊዕሇዋይ ሓሊፉውሳነ ዘይዒገበ አካሌ የበሊይ ኃሊፉ ውሳኔ ያሌረካ እንዯሆነ የግዥ
እንተኾይኑ ናይቲ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ውሳነ ካብ ፇጻሚው አካሌ ውሳኔ ከተገጸሇት ቀን አንስቶ
ዝተገሇፀለ ዕሇት ጀሚሩ ብዝቑፀር ኣብ ውሽጢ 5 በሚቆጠር 5 የስራ ቀን ጊዜ ውስጥ ሇቢሮ
ናይ ስራሕ መዒሌቲ ነቲ ቢሮ ጥርዒን ከቕርብ አቤቱታ ሉያቀርብ ይችሊሌ።
ይኽእሌ እዩ።
47. ነቲ ቢሮ ዝቐርብ ጥርዒን 47. ሇቢሮው ስሇሚቀርብ አቤቱታ
1. እቲ ቢሮ ጥርዒን እንትቐርበለ ሽዐ ንሽዐ ኣግባብ 1. ቢሮው አቤቱታ ሲቀርብሇት ወዱያውኑ ኣግባብ
ንዘሇዎ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ጥርዒን ምዃኑ ዝገሌፅ ሊሇው ግዥ ፇጻሚ አካሌ አቤቱታ የቀረበ መሆኑን
ሓበሬታ ይሌእኸለ። ጥርዒን ዝቐረበ ምዃኑ ዝገሌፅ የሚገሌጽ ማስታወቂያ ይሌካሌ። አቤቱታ የቀረበ
ሓበሬታ ምስተሌኣኸ ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ እቲ ቢሮ መሆኑን የሚገሌጽ ማስታወቂያ እንዯተሊከ ግዥ
ኣብቲ ጉዲይ ውሳነ ክሳብ ዝህብ ዝኾነ ቀፃሊይ ፇጻሚው አካሌ ቢሮው በጉዲዪ ሊይ ውሳኔ
505
ምንቅስቓስ ሽዐ ንሽዐ ጠጠው ክብሌ አሇዎ፣ እስከሚሰጥ ዴረስ ማናቸውም ቀጣይ እንቅስቃሴ
ወዱያውኑ ማቆም አሇበት፣
2. እቲ ቢሮ ናይቲ ሕፁይ ተወዲዲራይ ጥርዒን ውዴቂ 2. ቢሮው የዕጩ ተወዲዲሪውን አቤቱታ ውዴቅ
እንተዘይጌርዎ፣ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ እቲ ሕጊ ካሊዯረገው በስተቀር፣ ግዥ ፇጻሚው አካሌ ሕጉን
ዘይሓሇወ ተግባር ሌከይፌፅምን ውሳነ ንከይህብን ያሌጠበቀ ተግባር እንዯያከናውን እና ውሳኔ
ክእግዴ ወይ ካብ ሕጊ ወፃኢ ንዝኾነ ስርዒት እንዲይሰጥ ሉያግዴ ወይም ከሕግ ውጪ የሆነውን
ግዝኢት ንከይክተሌ ንክገብር ወይ ዕዯጋ ፇፃሚ የግዥ ስርዒት እንዲይከተሌ ሉያዯርግ ወይም
አካሌ በዚ ኣዋጅ ብዝተዯንገገ መሰረት ስር ሑ ግዥ ፇጻሚው አካሌ በዚህ ኣዋጅ በተዯነገገው
ንክፌፅም ትእዛዝ ክመሓሊሌፌ፣ ብዘይካ ስዒራይ መሰረት ስራውን እንዱያከናውን ትዕዛዝ
ዝኾነ ተጫራቲ ምስ ምምራፅ ወይ ዴማ ውዕሉ ምስ ሉያስተሊሌፌ፣ አሸናፉውን ተጫራች ከመምረጥ
ምፌራም ዝተተሓሓዙ ውሳኔታት ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ወይም ውሌ ከመፇረም ጋር በተያያዙ ውሳኔዎች
ስርሑ ንኸፌፅም ወይ ዴማ ካብ ሕጊ ወፃኢ በስተቀር ግዥ ፇጻሚው አካሌ ስራውን
ንዝፇፀሞ ተግባር ወይ ዝሃቦ ውሳነ ብሙለእ ወይ እንዱያከናውን ወይም ግዥ ፇፃሚው አካሌ ከሕግ
ብክፊሌ ተራፉ ንክኸውን ክገብር ይኸእሌ፣ ውጪ ያከናወነው ተግባር ወይም የሰጠው ውሳኔ
በሙለ ወይም በከፉሌ ቀሪ እንዱሆን ሉያዯርግ
ይችሊሌ፣
3. እቲ ቢሮ ኣብቲ ጥርዒን ውሳነ ቅዴሚ ምሃቡ ብዛዕባ 3. ቢሮው በአቤቱታ ሊይ ውሳኔ ከመስጠቱ በፉት
እቲ ጥርዒን ንምፌሊጥ ዴሌየት ዘሇዎም ሕፁያት ስሇአቤቱታው ሇማወቅ ፌሊጎት ሊሊቸው ዕጩ
ተወዲዯርቲ ክፇሌጡ ብምግባር፣ ካብዞም ተወዲዲሪዎች ማሳወቅ፣ ከእነዚህ ተወዲዲሪዎች
ተወዲዯርትን ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌን ዝቐረበ እና ከግዥ ፇፃሚው አካሌ የቀረበውን መረጃ እና
መረዲእታን መከራኸርን ክምርምር አሇዎ፣ መከራከሪያ መመርመር አሇበት፣
4. እቲ ቢሮ እቲ ጥርዒን ካብ ዝቐረበለ ጀሚሩ ኣብ 4. ቢሮው አቤቱታው ከቀረበሇት ቀን አንስቶ በ15
ውሽጢ 15 መዒሌቲታት ነቲ ውሳነ መሰረት ቀናት ውስጥ ሇውሳኔው መሰረት የሆኑት
ንዝኾኑ ምኸንያታትን ዝተወሰደ ናይ መፌትሒ ምክንያቶች እና የተወሰደትን የመፌትሔ
ስጉምትታት ብምጥቃስ ውሳነ ክህብ አሇዎ። እርምጃዎች በመጥቀስ ውሳኔ መስጠት አሇበት።
ክፌሉ ትሻዒተ ክፌሌ ዘጠኝ

ዝተፇሊሇዩ ዴንጋጌታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
48. ጥፌኣትን ቅፅዒታትን 48. ጥፊቶችና ቅጣቶች
1. ኣብ ገበን ሕጊ ኢትዮዽያ ብዝበሇፀ ዘቕፅዕ 1. በኢትዮዽያ የወንጀሌ ህግ የበሇጠ የሚያስቀጣ ካሌሆነ
እንተዘይኾይኑ ነዚ ኣዋጅ ንምፌፃም ኣብ ዝኾነ ናይ ይህንን ኣዋጅ ሇመፇጸም በማናቸውም የመንግስት
መንግስቲ ቤት ዕዮ ዝተሾመ ወይ ዴማ ዝተመዯበ መስሪያቤት የተሾመ ወይም የተመዯበ ሰው፣
ሰብ፣
ሀ. ብመሰረት ሕጊ ክኸፉል ካብ ዝግባእ ወፃኢ ሀ. በሕግ መሰረት ሉከፇሇው ከሚገባ በስተቀር
ንዝተመዯቦ ስራሕ ብምፌፃሙ ዝኾነ ክፌሉት የተመዯበበትን ስራ በማከናወኑ ማናቸውንም
እንዴሕር ተቐቢለ፣ ክፌያ ከተቀበሇ፣
ሇ. ናይ መንግስቲ ዕዯጋ ፇፃሚ አካሌ ኣሰራርሓ ሇ. የመንግስት ግዥ የሚፇጽም አካሌ የግዥ
ዕዯጋ ብምጭብርባር ወይ ካሉእ ሰብ አሰራር በማጭበርበር ወይም ላሊ ሰው
ንከጭበርብር ኩነታት ብምምችቻው እንዱያጭበረብር ሁኔታዎችን በማመቻቸት
ዝተሓባበረ ወይ ዴማ ዝፇሓሰ፣ የተባበረ ውይም ያሴረ፣
ሐ. እቲ ሕጊ ዝጠሓሰ ወይ ዴማ ብኻሉእ ዝኾነ ሰብ ሐ. ሕጉን የጣሰ ወይም በላሊ ማንኛውም ሰው
እቲ ሕጊ ንክጠሓስ ኮነ ኢለ ዝፇቐዯ፣ ሕጉ እንዱጣስ ሆን ብል የፇቀዯ፣
መ. ብዝኾነ መንገዱ ብፌቓደ ኣብ ሓሰተኛ ሰነዴ መ. በፉቃዯኛነት በማናቸውም መንገዴ ሀሰተኛ
ዝፇረመ ወይ ዝመዝገበ ወይ ሓሰተኛ ሰነዴ ሊይ የፇረመ ወይም የመዘገበ ወይም
506
መረዲእታ ወረቐት ዝሃበ፣ ካብ ብር 25000 ሀሰተኛ የምስክር ወረቀት የሰጠ፣ ከብር

/ዑስራን ሓሙሽተን ሽሕ ብር/ብዘይነኣሰ ካብ 25000 /ከሃያ አምስት ሺ ብር/ በማያንስ
ብር 35000/ሰሊሳን ሓሙሽተን ሽሕ ብር/ ከብር 35000/ ከሰሊሳ አምስት ሺ ብር/
ዘይበሇፀ ናይ ገንዘብ መቕፃዕትን ካብ 10 በማይበሌጥ የገንዘብ መቀጮና ከ10 ዒመት
ዒመት ብዘይነኣሰ ካብ 15 ዒመት ብዘይበሇፀ በማያንስና ከ15 ዒመት በማይበሌጥ ፅኑ
ፅኑዕ ማእሰርቲ ይቕፃዕ፣ እሰራት ይቀጣሌ።
2. ናይዚ ኣዋጅ ዴንጋገታት ንምፌፃም ዝተቖፅረ ዝኾነ 2. የዚህ አዋጅ ዴንጋጌዎችን ሇማስፇጸም የተቀጠረ
ናይ ዕዯጋ በዒሌ ሞያ በዚ ኣዋጅ ዕሊዊ ንክኸውን ማናቸውም የግዢ ባሇሙያ በዚህ አዋጅ ይፊ
ካብ ዝተኣዘዘ ዒይነት መረዲእታ ወፃኢ፣ እንዱሆን ከታዘዘው ዒይነት መረጃ በስተቀር
ሀ. ብምኽንያት ኣብ መዲይ እቲ ዕዯጋ ምፌፃም ሀ. ግዢውን በማስፇጸም ረገዴ ባሇው ስሌጣን ወይም
ዘሇዎ ስሌጣን ወይ ሓሊፌነት ዝፇሇጦ ናይ ኃሊፉነት ምክንያት ያወቀውን የላሊ ሰው
ካሉእ ሰብ ዝኾነ መረዲእታ ንዝኾነ ካሉእ ሰብ ማናቸውንም መረጃ ሇማናቸውም ላሊ ሰው ወይም
ወይ ዴማ ናይዚ ሰብ ወኪሌ ንዝኾነ ሰብ የዚህ ወኪሌ ሇሆነ ሰው አሳሌፍ የሰጠ፣
ኣሕሉፈ ዝሃበ፣
ሇ. ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ኣብ መዲይ ዕዯጋ ምፌፃም ሇ. በዚህ አዋጅ መሰረት ግዢን በማከናወን ረገዴ
ዘሇዎ ስሌጣን ንምፌፃም ወይ ናይ ስራሕ ግቡኡ ያሇውን ስሌጣን ሇማስፇጸም ወይም የስራ ግዳታውን
ንምውፃእ ንክኽእሌ ኣብቲ ዕዯጋ ዝፌፅም ሇመወጣት እንዱያስችሌ ግዠውን በሚፇጽመው
ዝርከብ ዝኾነ ዒይነት መረዲእታ ብቤት ፌርዱ መስሪያቤት ዘንዴ የሚገኘውን ማናቸውንም መረጃ
ትእዛዝ ካብ ዝኾነ ወፃኢ ንሳሌሳይ ወገን በፌርዴ ቤት ትዕዛዝ ካሌሆነ በስተቀር ሇሶስተኛ
ኣሕሉፈ ዝሃበ፣ ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ ወገን አሳሌፍ የሰጠ እንዯሆነ ፣ ጥፊተኛ መሆኑ
እንትረጋገፅ ካብ ብር 10000/ዒሰርተ ሽሕ በፌርዴ ቤት ሲረጋገጥ ከብር 10000/አስር ሺ ብር/
ብር/ ብዘይንኣስ መቕፃዕቲን ካብ 2/ክሌተ/ በማያንስ የገንዘብ መቀጫ እና ከ2 /ሁሇት/ ዒመት
ዒመት ብዘይንእስ ፣ ካብ 5 /ሓሙሽተ/ ዒመት በማያንስ ከ5/አምስት/ ዒመት በማይበሌጥ እስራት
ብዘይበሌፅ ማእሰርቲ ይቕፃዕ ይቀጣሌ፡፡
3. ናይዚ ኣዋጅ ዴንጋገታት ኣብ ስራሕ ንምውዒሌ 3. የዚህን አዋጅ ዴንጋጌዎች ስራ ሊይ ሇማዋሌ
ዕዯጋ ብዝፌፅም ዕዯጋ ፇፃሚ ኣካሌ ዝተቖፀረ ግዢውን በሚፇጽመው የግዢ ፇፃሚ አካሌ
ሰራሕተኛ፣ የተቀጠረ ሰራተኛ
ሀ. ብቐጥታ ወይ ዴማ ቐጥታ ብዘይኮነ መንገዱ ሀ. በቀጥታ ወይም ቀጥተኛ ባሌሆነ መንገዴ የገንዘብ
ገንዘብ ወይ ካሉእ ዒይነት ክፌሉት ወይ ውሀብቶ ወይም ላሊ ዒይነት ክፌያ ወይም ስጦታ
ንክግበረለ ዝሓተተ ወይ ዝተቀበሇ ነቲ ክፌሉት እንዱዯረግሇት የጠየቀ ወይም የተቀበሇ ሇክፌያው
ወይ ውህብቶ ተስፊ ወይ መትሓዚ ዝሓተተ ወይ ወይም ሇስጦታው ተስፊ ወይም መያዣ የጠየቀ
ዝተቐበሇ፣ ወይ ዴማ ወይም የተቀበሇ ወይም
ሇ. ኣብ ዕዯጋ ተግባር ምጭብርባር ወይ ምስዚ ሇ. በግዢ ተግባር ሊይ ማጭበርበር ወይም ከዚህ አዋጅ
ኣዋጅ ዴንጋገታት ወይ ምስ ዝተውሃቦ ሓሊፇነት ዴንጋጌዎች ጋር ወይም ከተሰጠው ኃሊፉነት
ሰናይ ኣፇፃፅማ ዝጓነፅ ተግባር ንምፌፃም፣ መሌካም አፇጻጸም ጋር የሚቃረን ተግባር ሇመፇጸም
ምግባር ዝግበኦ ካብ ምግባር ንምዕቃብ፣ ግቡእ ፣ ማዴረግ የሚገባውን ከማዴረግ ሇመታቀብ፣ ተገቢ
ዘይኮነ ነገር ንምፌቃዴ፣ ኣብ ዕዯጋ ንዝፌፀም ያሌሆነን ነገር ሇመፌቀዴ፣ በግዢ ሊይ የሚፇጸምን
ናይ ምጭርብርባር ተግባር ንምሕባእ፣ ወይ የማጭበርበር ተግባር ሇመዯበቅ፣ ወይም በሚስጢር
ብምስጢር ንምትግባር ውዕሉ ዝኣተወ ወይ ኣብ ሇመተግበር ውሌ የገባ ወይም በሚገባው ውሌ ውስጥ
ውሽጢ እቲ ዝእተዉ ውዕሉ በዚ ተግባር በዚህ ተግባር መተባበሩን የሚያሳይ ስምምነት
ምትሕብባሩ ዘርእይ ስምምዕነት ዝሃበ፣ የሰጠ፣ ጥፊተኛ መሆኑ በፌርዴ ቤት ሲረጋገጥ ከብር
ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ እንትረጋገፅ ካብ 50000 /አምሳ ሺ ብር/ የማይበሌጥ የገንዘብ
ብር 50000 /ሓምሳ ሽሕ ብር/ ዘይበሇፀ ናይ መቀጫ እና ከ10 ዒመት በማያንስ ከ20 ዒመት
ገንዘብ መቕፃዕትን ካብ 10 ዒመት ብዘይነኣሰ በማይበሌጥ ፅኑ እስራት ይቀጣሌ፡፡
507
ካብ 20 ዒመት ብዘይበሇፀ ፅኑዕ ማእሰርቲ

ይቕፃዕ፡፡
4. ዝኾነ ሰብ ኣብ ናይ መንግስቲ ዕዯጋ ንዝተሾመ ወይ 4. ማንኛውም ሰው በመንግስት ግዢ ሊይ ሇተሾመ
ዝተመዯበ ሰብ፣ ወይም ሇተመዯበው ሰው፣
ሀ. ንዝቐረበለ ውሳነ ኣብ ምሕሊው ዘል ጉዲይ ወይ ሀ. የቀረበሇትን ውሳኔ በመጠበቅ ሊይ ያሇውን ጉዲይ
ዴማ ብስራሕ ሓሊፌነቱ ምኽንያት ክቐርበለ ኣብ ወይም በስራ ኃሊፉነቱ ምክንያት ሉቀርብሇት
ዝኽእሌ ጉዲይ ንዝህቦ ውሳነ ወይ ዴማ ዝወስድ የሚችሌ ጉዲይ ሊይ የሚሰጠውን ውሳኔ ወይም
ስጉምቲ ንምዝባዕ ወይ ዴማ፣ የሚወስዯውን እርምጃ ሇማዛባት ወይም፣
ሇ. ኣብ ዕዯጋ መንግስቲ ናይ ምጭብርባር ተግባር ሇ. በመንግስት ግዢ ሊይ የማጭበርበር ዴርጊት
ንክፌፀም ወይ እቲ ተግባር ንክፌፀም ንክሕግዝ እንዱፇጸም ወይም ዴርጊቱ ሲፇፀም እንዱረዲ
ወይ ንኽተሓባበር ወይ ነቲ ተግባር ምፌፃም ወይም እንዱተባበር ወይም ሇዴርጊቱ መፇፀም
ኩነታት ንምምችቻው ንክሰማምዕ፣ ንክመሻጠር ሁኔታዎችን ሇማመቻቸት እንዱስማማ ፣
ወይ ክፌቀዴ ንምግባር ብምሕሳብ ጉቦ ንምሃብ እንዱመሳጠር ወይም እንዱፇቀዴ ሇማዴረግ በማሰብ
ቃሌ እንተኣትዩለ፣ እንተቐሪቡለ ወይ ጉቦ ሇመስጠት ቃሌ ከገባሇት፣ ከቀረበሇት ወይም
እንተሂብዎ ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብቤትፌረዱ ከሰጠው ጥፊተኛ ሆኖ መገኘቱ በፌርዴ ቤት
እንትረጋገፅ ካብ ብር 50000 /ሓምሳ ሽሕ ብር/ ሲረጋገጥ ከብር 50000 /አምሳ ሺ/ ያሊነሰ የገንዘብ
ዘይነኣሰ ናይ ገንዘብ መቕፃዕቲን ካብ 10 ዒመት መቀጫ እና ከ10 ዒመት በማያንስ እና ከ20 ዒመት
ዘይነኣሰን ካብ 20 ዒመት ዘይበሇፀን ፅኑዕ በማይበሌጥ ፅኑ እስራት ይቀጣሌ፡፡
ማእሰርቲ ይቕፃዕ፡፡
49 ዯንብን መምርሒን ናይ ምውፃእ ስሌጣን 49 ዯንብና መመሪያ የማውጣት ስሌጣን

1. ነዚ ኣዋጅ ንምፌፃም ቤት ምኽሪ ስራሕ ፇፃሚ 1. ይህን አዋጅ ሇማስፇጸም የትግራይ ክሌሌ ስራ
ክሌሌ ትግራይ ከም ኣዴሊይነቱ ዯንቢ የውፅእ አስፇፃሚ ምክር ቤት እንዯአስፇሊጊነቱ ዯንብ
2. ነዚ አዋጅ ስዑቡ ንዝወፅእ ዯንቢ ንምፌፃም እቲ ያወጣሌ
ቢሮ መምርሒ የውፅእ፡፡ 2. ይህን አዋጅ ተከትል የሚወጣ ዯንብን ሇማስፇጸም
ቢሮው መመሪያ ያወጣሌ
50 ውዕሊት ዝምርሕለ ሕግታት 50 ውልች የሚመሩባቸው ሕጎች
ናይዚ ኣዋጅ’ዚ ፌለይ ዴንጋገታት ዝተሓሇዉ የዚህ አዋጅ ሌዩ ዴንጋጌዎች እንዯተጠበቁ ሆነው
ኮይኖም ኣፇፃፅማ ዕዯጋ መንግስቲ ብፌታብሄር ሕጊ የመንግስት ግዠ አፇፃፀም በፌታብሄር ሕግ
ምምሕዲር ክፌሉ ኣብያተ ዕዮ ብዛዕባ ዝገብረኦ የአስተዲዯር ክፌሌ መስሪያቤቶች ስሇ ያዯርጋቸው
ውዕሊት ብዝተዯንገገ መሰረት ዝምራሕ ይኸውን፡፡ ውልች በተዯነገገው መሰረት የሚመራ ይሆናሌ፡፡
51 ዝተስዒሩን ተፇፃምነት ዘይብልም ሕግታት 51 የተሻሩና ተፇፃሚ የማይሆኑ ሕጎች
1. ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ናይ 1. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የፊይናንስ

ፊይናንስ ምምሕዲር ኣዋጅ ቁፅሪ 26/1989 የአስተዲዯር አዋጅ ቁጥር 26/1989 አንቀጽ 54፣
ዒንቀፅ 54፣55፣ 55
2. ኣብ ዯንቢ ምምሕዲር ፊይናንስ ብሄራዊ ክሌሌ 2. በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት የፊይናንስ
ትግራይ ቁፅሪ 11/1993 ካብ ዒንቀፅ 65 ክሳብ አስተዲዯር ዯንብ ቁጥር 11/1993 ከአንቀጽ 65
ዒንቀፅ 72 በዚ አዋጅ ተሳዑሮም ኣሇዉ፣ እስከ 72 በዚህ አዋጅ ተሽረዋሌ፡፡
3. ምስ’ዚ ኣዋጅ ዝጓነፅ ዝኾነ ሕጊ፣ ዯንቢ፣ 3. ይህን አዋጅ የሚቃረን ማንኛውም ሕግ፣ ዯንብ፣
መምርሒ ወይ ዴማ ናይ ሌምዱ ኣሰራርሓ መመሪያ ወይም የአሰራር ሌምዴ በዚህ አዋጅ
ኣብዚ ኣዋጅ ውሽጢ ንዝተሸፇኑ ጉዲያት በተሸፇኑ ጉዲዮች ሊይ ተፇፃምነት አይኖራቸውም፡፡
ብዝምሌከት ተፇፃምነት ኣይህሌዎምን፡፡
508
52 እዚ ኣዋጅ ዝፀንዏለ ጊዜ 52 ይህ አዋጅ የሚጸናበት ጊዜ

እዚ ኣዋጅ ካብ ሇካቲት 10/1999 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከየካቲት 10/1999 ዒ/ም ጀምሮ የጸና
ዝፀንዏ ይኸውን፡፡ ይሆናሌ፡፡
509

መበሌ 15 ዓመት ቑ.9 15ኛ ዓመት ቁ.9 መቐላ
ብሓሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
መቐሇ ጉንበት 30/1999 ዓ/ም
ዝወፀ
ግንቦት 30/1999 ዓ/ም
ኣዋጅ ቑፅሪ 124/1999 ዓ/ም ኣከፊፌሊ ቴምብር አዋጅ ቁጥር 124/1999 ዓ/ም የትግራይ ብሄራዊ
ቀረፅ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ መንግስት የቴምብር ቀረጥ ኣከፊፇሌን
ንምውሳን ዝወፀ ኣዋጅ ሇመወሰን የወጣ አዋጅ
ኣብ ሌዕሉ ሰነዲት ዝኽፇሌ ቀረፅ ቴምብር በሰነድች ሊይ የሚጣሇው የቴምብር ቀረጥ የኪነጥበብ
ንዕብየት ኪነ ጥበብ ፣ ምውስዋስ ትካሊት እዴገትን ፣ የፊይናንስ ተቋሞችን እንቅስቃሴ እና
ፊይናንስን ዝውውር ንዋት ካፒታሌን ሓጋዚ የካፒታሌ ንብረት ዝውውርን ሇማገዝ በሚያስችሌ
ብዝኾን መንገዱ ምምሕያሽ ምግባር ከም ዘዴሉ ኣኳኋን ማሻሻያ ማዴረግ ኣስፇሊጊ መሆኑ
ዝተኣመነለ ስሇ ዝኾነ፣ ስሇታመነበት፤
ኣብ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሕገ መንግስቲ በፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሕገ-መንግስቲ ዓንቀፅ 99

ዓንቀፅ 99 ብዝተቐመጠ ዴንጋገ መሰረት በተቀመጠው ዴንጋጌ መሰረት የተወካዮች ምክር ቤት
ተወከሌቲ ቤት ምኽርን ቤት ምኽሪ ፋዲሬሽንን እና የፋዯሬሽን ምክር ቤት በጋራ በመሆን ክሌልች
ብሓባር ብምዃን ክሌሊት ቴምብር ቀረፅ ክውስኑ የቴምብር ቀረጥ መወሰን እንዯሚችለ ውሳኔ
ከም ዝኽእለ ውሳነ ስሇ ዘመሓሊሇፈ ፣ በማስተሊሇፊቸው ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
ትግራይ ብመሰረት ተመሓይሹ ዝወፀ ሕገ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዓንቀፅ 43/3/ /ሀ/
ተሻሽል በወጣው የትግራይ ክሌሌ ሕገ -መንግስት
ዝስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል። ዓንቀፅ 49(3)(ሀ) መሰረት የሚከተሇውን አዋጅ
ኣውጥቷሌ።
እዚ ኣዋጅ “ኣከፊፌሊ ቴምብር ቀረፅ ብሄራዊ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ንምውሳን ዝፇወፀ የቴምብር ቀረጥ ኣከፊፇሌ ሇመወሰን የወጣ ኣዋጅ
ኣዋጅ ቁፅሪ 124/1999” ተባሂለ ክጥቀስ ቁጥር 124/1999” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ይከኣሌ።
ነጋሪት ጋዜጣ ቁ.ፓ.ሳ 291

ነጋሪት ጋዜጣ ፓ.ሳ.ቁ 510
ያንደ ዋጋ
ያንደዱ ዋጋ
ኣብዚ ኣዋጅ ውሽጢ ፦ በዚህ ኣዋጅ ውስጥ ፤
1. “ግሌግሌ” ማሇት ብዛዕባ ግሌግሌ ፣ ዕርቂ ፣ 1. “ግሌግሌ” ማሇት ስሇግሌግሌ ፣ ስሇዕርቅ ፣
ስምምዕነት ፣ ወይ ዴማ ብዛዕባ ካሉእ ስሇስምምነት ወይም ስሇላሊ ተመሳሳይ ጉዲይ
ተመሳሳሉ ዋኒን ብመሰረት ብክሌተ በሁሇት ተዋዋይ ወገኖች በተዯረገ ስምምነት
ተዋዓዓሌቲ ወገናት ዝግበር ስምምዕነት ብቤት መሠረት በፌርዴ ቤት ሳይሆን በገሊጋዮች አሌቆ
ፌርዱ ዘይኾነ ብሽምገሌቲ ተወዱኡ ብፅሑፌ በጽሁፌ የተሰጠ ውሳኔ ነው፤
ዝተውሃበ ውሳነ እዩ፤
2. “መዕገቲ” ማሇት ዝተወሰነ ነገር ብምፌፃሙ 2. “ማገቻ” ማሇት የተወሰነ ነገር በመፇጸሙ ወይም
ወይ ብዘይምፌፃሙ ምኽንያት ዝተርፌ ባሇመፇጸሙ ምክንያት የሚቀር ሆኖ፣ አንዴ ሰው
ኾይኑ፤ ሓዯ ሰብ ንኻሉእ ገንዘብ ንምኽፊሌ ሇላሊው ገንዘብ ሇመክፇሌ ግዳታ የሚገባበት
ግቡእ ዝኣትውለ ዝኾነ ይኹን ዓይነት ሰነዴ ማናቸውንም ሰነዴ ወይም በምስክር የተረጋገጠ
ወይ ብምስክር ዝተረጋገፀ ኮይኑ ነገር ግን ሆኖ ነገር ግን በትዕዛዝም ሆነ ሇአምጪው
ብምእዛዝ ኮነ ንመምፅኢኡ ዘይኽፇል ሓዯ የማይከፇሌበት አንዴ ሰው ሇላሊው ገንዘብ
ሰብ ንካሌእ ገንዘብ ንምኽፊሌ ግቡእ ሇመክፇሌ ግዳታ የሚገባበትን ማናቸውንም ሰነዴ
ዝኣትወለ ዝኾነ ይኹን ሰነዴ ዝሓውስ እዩ። ይጨምራሌ፤
3. “ናይ ሕብረት ስምምዕ” ማሇት ኣብ ሞንጎ ሓዯ 3. “የኅብረት ስምምነት” ማሇት በአንዴ ወይም
ወይ ካብ ሓዯ ንሊዕሉ ዝኾኑ ወኪሊት ከአንዴ የሚበሌጡ የሠራተኞች ማኅበራት
ማሕበራት ሰራሕተኛታትን ሓዯ ወይ ዴማ ወኪልች እና በአንዴ ወይም ከአንዴ በሚበሌጡ
ካብ ሓዯ ንሊዕሉ መስራሕቲ ወኪሊት አሠሪዎች ወይም የአሠሪ ማኅበራት ወኪልች
ማሕበራት መስራሕቲ ወይ ንመስራሕቲ ወይም አሰሪዎችን በሚወክለ ተጠሪዎች መካከሌ
ዝውክለ ተፀዋዕቲ ብዛዕባ ኩነታት ስራሕ ስሇሥራ ሁኔታዎች የሚዯረግ በጽሁፌ የሠፇረ
ዝግበር ብፅሑፌ ዝሰፇረ ስምምዕነት እዩ። ስምምነት ነው፤
4. “ውዕሉ ስራሕ” ማሇት ዝኾን ሰብ ዯመውዝ 4. “የሥራ ውሌ” ማሇት ማንኛውም ሰው ዯመውዝ
እናተኸፇል ብመሪሕነት መስሪሒ ብቀጥታ እየተከፇሇው ፤ በአሠሪ መሪነት በቀጥታም ሆነ
ይኹን ብተዘዋዋሪ መንገዱ ንውሱን ወይ ዴማ በተዘዋዋሪ መንገዴ ሇተወሰነ ወይም ሊሌተወሰነ
ንዘይተወሰነ እዋን ወይ ዝተወሰነ ስራሕ ጊዜ ወይም የተወሰነ ሥራ ሇአሰሪው ሇመሥራት
ንመስሪሕኡ ክሰርሓለ እንትስማማዕ ኣብ ሲስማማ በሁሇቱ መካከሌ የሚመሠረት ውሌ ነው
ሞንጎ ክሌቲኦም ዝግበር ውዕሌ እዩ። ።
5. “ሰነዴ” ማሇት ዝኾነ ይኹን መሰሌ ወይ ጉቡእ 5. “ሰነዴ” ማሇት ማናቸውም መብት ወይም ግዳታ
ዝተመስረተለ ፣ ዝተመዝገበለ ፣ የተመሠረተበት ፤ የተመዘገበበት ፤ የተሊሇፇበት
ዝተመሓሊሇፇለ ፣ ዝተወገዯለ ፣ ዓቐኑ ፤ የተወገዯበት ፤ ሌኩ የተወሰነበት ወይም
ዝተወሰነለ ወይ ዝተወሰኸለ ወይ ዴማ እዚ የተስፊፊበት ወይም የተጠቀሰው ዴርጊት
ዝተጠቐሰ ተግባር ተፇፂሙ እዩ ዝተብሃሇለ ተፇጽሟሌ የተባሇበት ማንኛውም የጽሁፌ መረጃ
ዝኾነ ይኹን ናይ ፅሑፌ መረዲእታ እዩ። ነው፤
6. “መረጋገፂ” ማሇት ዋኒናት ህዝቢ ንምርግጋፅ 6. “ማረጋገጫ” ማሇት የሕዝብ ጉዲዮችን ሇማረጋገጥ
ስሌጣን ብዘሇዎ ሰብ ኣብ ሰነዲት ዝዋሃብ ሥሌጣን ባሇው ሰው በሰነድች ሊይ የሚሰጥ
ምስክርነት እዩ። ምስክርነት ነው፤
7. “ሰብ ” ማሇት ናይ ተፇጥሮ ሰብ ወይ ዴማ 7. “ሰው” ማሇት የተፇጥሮ ሰው ወይም በሕግ
ብሕጊ መሰሌ ሰብነት ዝተውሃቦ ይኹን የሰውነት መብት የተሰጠው ቢሆንም ባይሆንም
ኣይኹን ዝኮነ ዓይነት ትካሌ እዩ፣ ማናቸውም ዴርጅት ነው ፤
511
8. “ሰነዴ ምፌፃም” ማሇት ሰነዴ ምስራሕ ፣ 8. “ሰነዴ ማስፇጽም” ማሇት ሰነዴ መስራት ፣
ምውፃእ ኣብቲ ሰነዴ ዝተመሌከተ ምፌፃም ማውጣት ፣ በሰነደ የተመሇከተውን ማስፇጽም
ወይ ዴማ እቲ ሰንዴ ምዝዋር እዩ። ወይም ሰነደን ማዛወር ነው፤
9. “መትሓዚ ሰነዴ” ማሇት ተሇቃሒ ወይ 9. “የመያዣ ሰነዴ” ማሇት ተበዲሪው ወይም ዋሱ
ዋሕሱ ንመሇቅሒ ብሙለእ ወይ ብኽፊሌ ሇአበዲሪ በሙለ ወይም በከፉሌ ንብረቱን
ንብረቱ ብመትሓዚ ዝወሃበለ ሰነዴ እዩ። በመያዣነት የሚሰጥበት ሰነዴ ነው ፤
10.“መተሓዲዯሪ ዯንቢ” ከምኣግባብነቱ ናይ 10.“መተዲዯሪያ ዯንብ” እንዯአግባብነቱ የመመስረቻ
መመስረቲ ፅሑፌ እውን ይሓውስ እዩ። ፅሁፌን ይጨምራሌ፣
11.“ቢሮን ሓሊፉ ቢሮን” ማሇት ከምቅዯም 11.“ቢሮ እና የቢሮ ሓሊፉ” ማሇት እንዯቅዯም
ሰዓቦም ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ተከተሊቸው የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮና
ሌምዓትን ሓሊፉ ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ የፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ ሓሊፉ ነው።
ሌምዓትን እዩ።
12.“መንግስቲ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሊዊ መግስቲ 12.“መንግስት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
13.“ቤት ምኽሪ” ማሇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ 13.“ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዩ። መንግስት ምክር ቤት ነው።
3. ቀረፅ ቴምብር ዝኽፇሇልም ሰነዲት 3. የቴምብር ቀረጥ የሚከፇሌባቸው ሰነድች
እዞም ዝስዕቡ ሰነዲት ቀረፅ ቴምብር ይኽፇልም ፤ የሚከተለት ሰነድች የቴምብር ቀረጥ
1. ናይ ዝኾነ ይኹን ማሕበር ንግዱ ፣ ሕብረት ይከፇሌባቸዋሌ፤
ስራሕ ማሕበር ወይ ናይ ዝኾነ ይኹን ዓይነት 1. የማንኛውም ንግዴ ማኅበር ፤ የኅብረት ሥራ
ማሕበር መመስረቲ ፅሑፌን መተሓዲዯሪ ማኅበር ወይም የማንኛውም ዓይነት ማኅበር
ዯንብን ፣ መመስረቻ ጽሁፌና መተዲዯሪያ ዯንብ፤
2. ግሌግሌ ፤ 2. ግሌግሌ ፤
3. መዕገቲ ፤ 3. ማገቻ ፤
4. መረጋገፂ ሰነዴ መኸዘኒ ኣቑሑ ፤ 4. የዕቃ ማከማቻ ማረጋገጫ ሰነዴ ፤
5. ውዕሌ ፣ ስምምዕን ናይ ዚኦም መግሇፅን ፤ 5. ውሌ ፣ ስምምነትና የእነዚህ መግሇጫ ፤
6. ሰነዲት መትሓዚ ፤ 6. የመያዣ ሰነድች ፤
7. ናይ ሕብረት ስምምዕነት ፤ 7. የሕብረት ስምምነት ፤
8. ውዕሉ ስራሕ /ቁፃር/ ፤ 8. የሥራ /ቅጥር / ውሌ ፤
9. ናይ ኪራይ ፣ ናይ ተኸራያይ መካረይን 9. የኪራይ ፣ የተከራይ ኣከራይና መሰሌ መብት
ተመሳሳሉ ፤ መሰሌ መተሓሊሇፉ ሰነዯ ሓዊሱ፤ የማስተሊሇፉያ ሰነድች ጭምር ፤
10.መረጋገፂ ፤ 10.ማረጋገጫ ፤
11.ስሌጣን ውክሌና፤ 11.የውክሌና ሥሌጣን ፤
12.ሰነዴ መመዝገቢ ዋንነት ንብረትን 12.የንብረት ባሇቤትነት ማስመዝገቢያ እና የሉዝ
መመሓሊሇፉ መሰሌ ሉዝ ክራይን። ክራይ መብት ማስተሊሇፉያ ሰነዴ ።
4. ዓቐን አከፊፌሊ ቀረፅ ቴምብር 4. የቴምብር ቀረጥ አከፊፇሌ ሌክ
1. ኣብ ትሕቲ ዓንቀፅ 3 ብዝተቐመጠ ኣብ 1. በአንቀጽ 3 ስር በተመሇከተው በእያንዲንደ ሰነዴ
ሕዴሕዴ ሰነዴ ክኸፇሌ ዝግባእ መጠን ቀረፅ ሊይ መከፇሌ የሚገባው የቀረጥ መጠን ከዚህ ጋር
ምስዚ ዝተተሓሓዘን ናይዚ ኣዋጅ ሓዯ ኣካሌ በተያያዘውና የዚህ አዋጅ አንዴ አካሌ ሆኖ
ኮይኑ ብዝቑፀር ሰዯቓ ውሽጢ ብዝተዘርዘረ በሚቆጠረው ሠንጠረዥ ውሰጥ እንዯተዘረዘረው
512
2. ሓዯ ሰነዴ ብተዯጋጋሚ ተፇፃሚ እንተኸውን 2. አንዴ ሰነዴ በተዯጋጋሚ ተፇጸሚ ሲሆን ሉከፇሌ
ክኽፇሌ ዝግብኦ መጠን ቀረፅ ኣብዚ ውሽጢ የሚገባው የቀረጥ መጠን በዚሁ ሠንጠረዥ ውስጥ
እዘ ሰዯቓ ዝተመሌከተ ይኸውን። የተመሇከተው ነው ።
5. ኣገባብጣ እቲ ቐረፅ 5. የቀረጡ አተማመን
1. ብመሰረት ሓዯ ሰነዴ ተፇፃሚ ዝኸውን መሰሌ 1. በአንዴ ሰነዴ መሠረት ተፇጸሚ የሚሆነው መብት
ወይ ግቡእ ክግበጥ ዝኽእሌ እንተ ኾይኑ ኣብ ወይም ግዳታ ሉተመን የሚችሌ ከሆነ በዚሁ ሰነዴ
ርእሲ እዚ ሰነዴ ዝኽፇሌ መጠን ቀረፅ ኣብቲ ሊይ የሚከፇሇው የቀረጥ መጠን በሠንጠረዡ ሊይ
ሰዯቓ ብዝተቐመጠ ናይ ዋግኡ ሚእታዊ እንዯተመሇከተው የዋጋው መቶኛ ይሆናሌ።
ይኸውን።
2. ብመሰረት ሓዯ ሰነዴ ተፇፃሚ ዝኸውን መሰሌ 2. በአንዴ ሰነዴ መሠረት ተፇጻሚ የሚሆነው መብት
ወይ ግቡእ ክግባጥ ዘይካኣሌ እንተኾይኑ እዚ ወይም ግዳታ ሉተመን የማይችሌ ከሆነ በዚሁ
ሰነዴ ክኽፇሌ ዝግበኦ መጠን ቀረፅ ንሕዴ ሰነዴ ሊይ ሉከፇሌ የሚገባው የቀረጥ መጠን
ሕዴ ሰነዴ ኣብ ውሽጢ እቲ ሰዯቓ ሇእያንዲንደ ሰነዴ በዚሁ ሠንጠረዥ ውስጥ
ዝተቐመጠ መጠን ቀረፅ ይኸውን። የተመሇከተው የቀረጥ መጠን ይሆሌ።
3. ኣብ ሓዯ ሰነዴ ተኸፊሉ ዝኸውን ቀረፅ ብብር 3. አንዴ ሰነዴ ሊይ ተከፊይ የሚሆነው ቀረጥ በብር
ዘይኮነስ ብኻሉእ ገንዘብ እንተኾይኑ መጠን ሳይሆን በላሊ ገንዘብ ከሆነ የቀረጡ መጠን
እቲ ቀረፅ ዝግበጥ እቲ ሰነዴ ተግባራዊ የሚሰሊው ሰነደ በተፇጸመበት ቀን በዋሇው
ብዝኾነለ ዕሇት ብዝዋዓሇ ሽርፉ መሰረት የምንዘሪ ሌክ ነው።
ብምግባር እዩ።
4. ብስቶክ ወይ ካሉእ ውሕስና ኣብ ዘሇዎ ነገር 4. በስቶክ ወይም ላሊ ዋስትና ባሇው ነገር ሊይ
ክኽፇሌ ዝግብኦ መጠን ቀረፅ ዋጋኡ መሰረት ሉከፇሌ የሚገባው የቀረጥ መጠን በዋጋው ሊይ
ዝገበረ እንተኾይኑ መጠን ቀረፅ ዝግበጥ እቲ ተመስርቶ ከሆነ የቀረጡ መጠን የሚሰሊው ሰነደ
ሰነዴ ተግባራዊ ብዝኾነለ ዕሇት ብዝዋዓሇ በተፇጸመበት ቀን በዋሇው አማካኝ ዋጋ መሠረት
ማእኸሊይ ዋጋ ተመስሪቱ እዩ። ነው።
5. ብዙሓት ዝተፇሊሇዩ ነገራት ዝተጠቓሇሌለ 5. ብዙ የተሇያዩ ነገሮች የተጠቃሇለበት ወይም
ወይ ንብዙሓት ሰነዲት ጠጠው ዝበሇ ዝኾነ ሇብዙ ሌዩ ሰነድች የቆመ ማናቸውም ሰነዴ
ይኹን ሰነዴ እቶም ዝሓዞም ዝተፇሊሇዩ በያዛቸው ሌዩ ሌዩ ሰነድች መጠን በዚህ አዋጅ
ሰነዲት ብመጠን ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ኣብ መሠረት በእያንዲንደ ሰነዴ ሊይ የሚከፇሇው
ሕዴሕዴ ሰነዴ ዝኽፇሌ ቀረፅ ብምጥቕሊሌ ቀረጥ በመጠቃሇሌ ተዯምሮ ይከፇሌበታሌ።
ተዯሚሩ ይኽፇሇለ።
6. ሀ. መሰሌ ሉዝ ክራይ ንምምሕሌሊፌ ዋንነት 6. ሀ. የሉዝ ክራይ መብት ሇማስተሊሊፌና ንብረትን
ንብረት ንምምዝጋብን ኣብ ዝተሰርሐ ሰነዴ በባሇቤትነት ሇማስመዝገብ በተቋቋመ ሰነዴ ሊይ
ዝኽፇሌ ቀረፅ ቴምብር ዝግበጥ ኣብቲ ኣብ የሚከፇሇው ቴምብር ቀረጥ የሚተመነው
ውሽጢ እቲ ሰንዴ ንብረት ብዝተወሰነ ዋጋ በንብረቱ ሰነዴ ውስጥ በተወሰነው የንብረቱ ዋጋ
እቲ ንብረት ኮይኑ እቲ ዋጋ በቲ ቢሮ ሊይ ሆኖ ዋጋው በቢሮው ተቀባይነት ያገኘ
ተቐባሌነት ዝረኸበ እንተ ኾይኑ እዩ። እንዯሆነ ነው።
ሇ. ኣብ ሰነዴ እቲ ንብረት ዝተቐመጠ ዋጋ እቲ ሇ. በንብረቱ ሰነዴ ሊይ የተመሇከተውን ዋጋ ቢሮው
ቢሮ ዘይተቐበል እንተኾይኑ እቲ ዝግባእ ቀረፅ ያሌተቀበሇው እንዯሆነ ተገቢው የቴምብር ቀረጥ
ቴምብር ዝኽፇል ዋጋ እቲ ንብረት ነዚ ጉዲይ በቲ የሚከፇሌበት የንብረቱ ዋጋ ሇዚሁ ጉዲይ በቢሮው
ቢሮ ብዝስየም ኮሚቴ ይውሰን። በሚሰይም ኮሚቴ ይወሰናሌ።
513
6. ግቡእ ምኽፊሌ 6. የክፌያ ግዳታ

1. ካብዚ ንታሕቲ ብዝተመሌከቱ ንኡሳን 1. ከዚህ በታች በተመሇከቱት ንኡስ አንቀፆች በላሊ
ዓንቀፃት ብኻሉእ መንገዱ እንተዴኣ አዃኋን ካሌተገሇፀ በስተቀር በአንዴ ሰነዴ
ዘይተገሉፁ ሓዯ ሰነዴ ተጠቃሚ ዝኾነ ሰብ ተጠቃሚ የሆነ ሰው ሰነደ ሊይ የሚተመነውን
ኣብቲ ሰነዴ ዝግበጥ ቀረፅ ቴምብር ናይ የቴምብር ቀረጥ የመክፇሌ ግዳታ አሇበት።
ምኽፊሌ ግቡእ ኣሇዎ።
2. ኣብ ውሽጢ እዚ ክሌሌ እቲ ሰነዴ ዝሰርሕ 2. በክሌለ ውስጥ ሰነደን የሚሠራው ወይም
ወይ ዝህብ ሰብ እቲ ሰነዴ ምስተፇፀመ ቀረፅ የሚሰጠው ሰው ሰነደ እንዯተፇፀመ የቴምብር
ቴምብር ናይ ምኽፊሌ ግቡእ ኣሇዎ። ይኹን ቀረጡን የመክፇሌ ግዳታ አሇበት ፤ ሆኖም አንዴ
እምበር ሓዯ ሰነዴ ዝተሰረሐ ወይ ዝተውሃበ ሰነዴ የተሠራው ወይም የተሰጠው ከክሌለ ውጭ
ካብዚ ክሌሌ ወፃኢ እንተኾይኑ ቀረፅ ቴምብር ከሆነ የቴምብር ቀረጡን የመክፇሌ ግዳታ ያሇበት
ናይ ምኽፊሌ ግቡእ ዘሇዎ እቲ ሰነዴ ኣብዚ ሰነደን በክሌለ ውስጥ መጀመሪያ ያስፇፀመው
ክሌሌ ውሽጢ ቀዱሙ ዘፇፀመ ሰብ እዩ። ሰው ነው።
3. ኣብ ውሽጢ ውዕሌ ክራይ ዝተፇሇየ ስምምዕ 3. በኪራይ ውሌ ውስጥ የተሇየ ስምምዕነት ከላሇ
እንተዘይሃሌዩ ኣብ ውዕሌ ክራይ ዝኽፇሌ በስተቀር በኪራይ ውሌ ሊይ የሚከፇሇውን
ቀረፅ ቴምብር ናይ ምኽፊሌ ግቡእ ዘሇዎ የቴምብር ቀረጥ የመክፇሌ ግዳታ ያሇበት
ተኻራያይ እዩ። ተከራይ ነው።
4. ኣብ ሰነዴ መትሓዚ ዝኽፇሌ ቀረፅ ቴምብር 4. በመያዣ ሰነዴ ሊይ የሚከፇሇውን የቴምብር
ተሇቃሒ ናይ ምኽፊሌ ግቡእ ኣሇዎ። ቀረጥ ተበዲሪው የመክፇሌ ግዳታ አሇበት።
5. ኣብ መሰሌ ምምሕሌሊፌ ሉዝ ክራይን ምዝገባ 5. በሉዝ ክራይ መብት ማስተሊሇፉያ እና የንብረት
ሽም ዋንነት ንብረትን ክኸፇሌ ዝግበኦ ቀረፅ ባሇቤትነት ስም ማስመዝገቢያ ሰነዴ ሊይ ሉከፇሌ
ቴምብር ካሉእ ስምምዕ እንተዘይሃሌዩ ናይ የሚገባውን የቴምብር ቀረጥ ላሊ ስምምነት ከላሇ
ምኽፊሌ ግቡእ ዘሇዎ እቲ ናይ ሉዝ ክራይ በስተቀር የመክፇሌ ግዳታ ያሇበት የሉዝ ክራይ
ወይ በዓሌ ዋና ናይቲ ንብረት ብምዃን ወይም የንብረቱ ባሇቤትነት የሚመዘገብሇት ሰው
ዝምዝገበለ ሰብ ይኸውን፣ ይሆናሌ፣
6. ውዕሌ ወይ ዴማ ስምምዕነት ዝገበሩ ወገናት 6. ውሌ ወይም ስምምነት የሚመሰርቱ ወገኖች
ብሓባርን ብተናፀሌን ንቐረፅ ቴምብር ሇቴምብሩ ቀረጥ በጋራና በተናጠሌ ተጠያቂ
ተሓተቲ ይኾኑ። ይሆናለ።
7. ኣብ ውዕሌ ቑፃር ዝኽፇሌ ቀረፅ ቴምብር ናይ 7. በቅጥር ውሌ ሊይ የሚከፇሇውን የቴምብር ቀረጥ
ምኽፊሌ ግቡእ ናይ መስርሒ ይኸውን። የመክፇሌ ግዳታ የአሠሪው ይሆናሌ።
8. ዋኒኖም ብዕርቂ ዘወሰኑ ወገናት ንኣከፊፌሊ 8. ጉዲያቸውን በዕርቅ የሚያስወስኑ ወገኖች
ቀረፅ ቴምብር ብሓባርን ብተናፀሌን ተሓተቲ ሇቴምብር ቀረጥ አከፊፇሌ በጋራና በተናጠሌ
ይኾኑ። ተጠያቂ ይሆናለ ።
9. ኣብ ናይ ሕብረት ስምምዕነት ዝኽፇሌ ቀረፅ 9. በህብረት ስምምነት ሊይ የሚከፇሇው የቴምብር
ቴምብር መስረሕን ሰራሕተኛታቱን ብሓባርን ቀረጥ አሰሪውና ሰራተኞቹ በጋራና በተናጠሌ
ብተነፀሌን ተሓተቲ ይኾኑ። ተጠያቂ ይሆናለ።
7. ቐረፅ ዝኽፇሇለ ግዜን ኩነታትን 7. ቀረጥ የሚከፇሌበት ጊዜና ሁነታ
1. ቀረፅ ቴምብር ዝኽፇሇለ ብዝስዕብ ግዘን 1. የቴምብር ቀረጥ የሚከፇሌበት በሚከተሇው ጊዜና
ኩነታትን እዩ፣ ሁኔታ ነው።
ሀ) ኣብ መመስረትን መተሓዲዯሪ ፅሑፊትን ሀ) በመመስረቻና መተዲዯሪያ ፅሑፍች ከምዝገባ
ቅዴሚ ምዝገባ ወይ ዴማ ኣብ ግዜ በፉት ወይም በምዝገባ ጊዜ ፣
514
ምዝገባ ፣
ሇ) ኣብ ዕርቂ ውሳነ ቅዴሚ ምሃቡ ወይ ዴማ ሇ) በዕርቅ ውሳኔ ከመስጠቱ በፉት ወይም
ውሳነ ኣብ ዝወሃበለ ግዘ፣ በሚሰጥበት ጊዜ ፣
ሓ) ኣብ ሰነዴ ውዕሌ ወይ ስምምዕነት ቅዴሚ ሐ) በውሌ ወይም በስምምነት ሰነድች ሊይ
ምፌራሞም ወይ ዴማ ኣብ ዝፌርሙለ ከመፇረማቸው በፉት ወይም በሚፇርሙበት
ግዘ፣ ጊዜ ፣
መ) ኣብ ውዕሌ ክሰራይ ወይ ተኸራያይ መ) በኪራይ ወይም በተከራይ አከራይ ውሌ ሊይ
መካረያይ ቅዴሚ ውዕሌ ምፌራሙ ወይ ውለ ከመፇረሙ በፉት ወይም በሚፇረምበት
ዴማ ኣብ ዝፌረመለ ግዘ ፣ ጊዜ ፣
ረ) ኣብ ሰነዴ መረጋገፂ እቲ መረጋገፂ ኣብ ሠ) በማረጋገጫ ሰነዴ ሊይ ማረጋገጫው
ዝወሃበለ ግዘ ፣ በሚሰጥበት ጊዜ ፣
ሰ) ኣብ ሰነዴ መትሓዚ ቅዴሚ ምፌራሙ ወይ ረ) በመያዣ ሰነዴ ሊይ ከመፇረሙ በፉት ወይም
ዴማ ኣብ ግዘ ምፌራም ፣ በሚፇረምበት ጊዜ ፣
ሸ) ኣብ ሰነዴ መመዝገቢ ሽም ዋንነት ሰ) በሉዝ ክራይ መብት ማስተሊሇፌያ ወይም
ንብረትን ወይ መተሓሓሊፉ መሰሌ ሉዝ በንብረት ባሇቤትነት ስም ማስመዝገቢያ ሰነዴ
ክራይ ቅዴሚ ተግባር እቲ ምምዝጋብ ሊይ የማስመዝገቡ ወይም የማስተሊሇፈ ተግባር
ወይ ምምሕሌሊፌ ምፌፃሙ ወይ ዴማ ኣብ ከመፇፀሙ በፉት ወይም በሚፇፀምበት ጊዜ፣
ዝፌፀመለ ግዘ ፣
2. ኣግባብ ኣፇፃፅማ 2. የአፇፃፀም ሆኔታ
ሀ) እቲ ዝኽፇሌ ቀረፅ ቴምብር ትሕቲ ብር ሀ) የሚከፇሇው የቴምብር ቀረጥ ከብር 50 በታች
50 ኣብ ዝኾነለ ግዘ ናይቲ ክፌሉት ግቡእ በሚሆንበት ጊዜ የክፌያው ተገቢ ዋጋ
ዋጋ ዝሓዘ ቴምብር ብምሌጣፌ ይፌፀም። የያዘውን ቴምብር በመሇጠፌ ይፇፀማሌ፣
ሇ) እቲ ዝኽፇሌ ቀረፅ ቴምብር ሌዕሉ ብር ሇ) የሚከፇሇው የቴምብር ቀረጥ ክብር 50 የበሇጠ
ሓምሳ ኣብ ዝኾነለ ወይ ዓይነትን ሲሆን ወይም የሰነደ ዓይነትና ሁኔታ ሇየት
ኩነታትን እቲ ሰነዴ ፌሌይ ዝበሇ ያሇ አሰራርን ሲጠይቅ ቢሮው በሚያወጣው
ኣሰራርሓ ኣብ ዝሓተለ እዋን እቲ ቢሮ መመሪያ መሰረት ቴምብር ከመሇጠፌ በላሊ
ብመሰረት ዝውፅኦ መምርሒ ቴምብር ካብ መንገዴ ቀረጡ እንዱከፇሌ ሉዯረግ ይችሊሌ።
ምሌጣፌ ብኻሉእ መንገዱ እቲ ቐረፅ
ንክኽፇሌ ክግበር ይኽእሌ፡፡
3. ብዛዕባ ግቡእ መፇፀምቲ 3. ስሇ አስፇፃሚዎች ግዳታ
ሀ)ቀረፅ ቴምብር ኣብ ዝተሇጠፇለ ሰነዴ ሀ) የቀረጥ ቴምብር በተሇጠፇበት ሰነዴ የሚሰራ
ዝሰርሕ ወይ ዝቕበሌ ሰብ በዚ ቴምብር ወይም የሚቀበሌ ሰው በዚህ ቴምብር ሁሇተኛ
ካሌኣይ ንኸይስራሕ ክስረዝ ኣሇዎ፣ እንዲይሰራ መሰረዝ አሇበት።
ሇ) ቴምብር ዝተሇጠፍ ሰነዴ ዝቕበለ ሰባት ሇ) ቴምብር የተሇጠፇበት ሰነዴ የሚቀበለ ሰዎች
ብዛዕባ አሰራርዛ እቲ ቴምብር እቲ ቢሮ ስሇቴምብሩ ኣስራረዝ ቢሮው በሚወስነው
ብዘውፅኦ መምርሒ ይፌፀም። መሰረት ይፇፀማሌ ።
ሐ) ኣብቲ ሰነዴ ዝተሇጠፇ ቴምብር እቲ ቢሮ ሐ) በሰነደ ሊይ የተሇጠፇ ቴምብር ቢሮው
ብዝውስኖ መሰረት ተዘይተሰሪዙ እቲ በሚወስነው መሰረት ካሌተሰረዘ ሰነደ
ሰነዴ ቴምብር ከምዘይተሇጠፍ ይቑፀር። ቴምብር እንዲሌተሇጠፇበት ይቆጠራሌ።
በዚ ምኽንያት ዝመፅእ ሓሊፌነት ዝወዴቅ በዚህ ምክንያት በሚመጣው ሓሊፉነት
ኣብቲ በዓሌ ጉዲይ ዘይኮነ ቀረፅ ቴምብር የሚወዴቀው በባሇጉዲዩ ሳይሆን የቀረጥ
515
ብዝተሇጠፍ ሰነዴ ኣብ ዝሰርሕ ወይ ኣብ ቴምብር በተሇጠፇበት ሰነዴ በሚሰራ ወይም

ዝቕበሌ ሰብ ይኸውን። በሚቀበሌ ሰው ሊይ ይሆናሌ።
8. ስሌጣን እቲ ቢሮ 8. የቢሮው ስሌጣን
እቲ ቢሮ ዝስዕብ ስሌጣን ይህሌዎ፦ ቢሮው የሚከተሇው ስሌጣን ይኖረዋሌ፦
1. ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ዝተወሰነ ቀረፅ 1. በዚህ አዋጅ መሰረት የተወሰነውን ቀረጥ
ንምእካብን እዚ ኣዋጅ ንምፌፃምን ፣ ሇመሰብሰብና ይህን አዋጅ ሇማስፇፀም፣
2. ከፇሌቲ ቀረፅ ንኣወሳስና እቲ ቀረፅ ዝሕግዙ 2. ቀረጥ ከፊዮች ስሇቀረጡ አወሳሰን የሚረደ
መዛግብትን ዯፌተራትን ፣ ወረቃቕቲ ፣ መዛግብትንና ዯብተሮችን ፣ ወረቀቶችን ፣
ዝኾኑ ዝተፇሊሇዩ ሰነዲትን ውሳኔታትን ማናቸውንም ሌዩ ሌዩ ሰነድችንና ውሳኔዎቸ
ንኸቕርቡ ንምግባርን ንምርመራ ኣዴሊይ እንዱያቀርቡ ሇማዴረግና ሇምርመራ አስፇሊጊ
ኾይኑ እንተረኽቦ እቲ ዋኒን ዝመሌከቶ ሰብ ሆኖ ሲያገኘው ጉዲዩን የሚመሇከተው ሰው እራሱ
ባዓለ ቀሪቡ ንኸመርምር ወይ ንከረዴእ ቀርቦ እንዱያስመረምር ወይም እንዱያስረዲ
ንምእዛዝ፣ ሇማዘዝ ፣
3. እቲ ዋኒን ዝምሌከቶ ከፊሉ ቀረፅ ኣብዚ 3. ጉዲዩ የሚመሇከተው ቀረጥ ከፊይ በዚህ አንቀፅ
ዓንቀፅ ንኡስ ዓንቀፅ (2) ብዝተመሌከተ ንኡስ አንቀፅ (2) በተመሇከተው መሰረት
መሰረት ንምፌፃም ፌቓዯኛ ኣብ ዘይኮነለ ግዘ ሇመፇፀም ፇቃዯኛ ሳይሆን በቀረ ጊዜ ቀረጡን
እቲ ቐረፅ ብግምት ምውሳንን ምእካብን፣ በግምት ሇመወሰንና ሇመሰብሰብ፣
4. ኣብዚ ክሌሌ ዝርከቡ ምምሕዲራት ወረዲን 4. በዚህ ክሌሌ የሚገኙትን የከተማና ወረዲ
ከተማን ከምኡ እውን ካሌኦት ናይ መንግስቲ መስተዲዴሮች እንዱሁም ላልች የመንግስት
ኣብያተ ዕዮ ነዚ ኣዋጅ ንምፌፃም ዘዴሉ ሓገዝ መስሪያ ቤቶች ይህን አዋጅ ሇማስፇፀም አስፇሊጊ
ክገብርለ ዝኽእለ መምርሒ ምውፃእን ዴጋፌ ሉያዯርጉሇት የሚችለበት መመሪያ
እዮም። ማውጣት ናቸው።
9. ይግባኣኒ ናይ ምቕራብ መሰሌ 9. ይግባኝ የማቅረብ መብት
እቲ ቢሮ ንዝወሰኖ ሒሳብ ቀረፅ ቴምብር ቢሮው በወሰነው የቴምብር ቀረጥ ሂሳብ የማይስማማ
ዘይስማማዕ ከፊሉ ቀረፅ እቲ ቢሮ ነቲ ውሳነ ቀረጥ ከፊይ ቢሮው ውሳኔውን በፅሑፌ ካስታወቀበት
ብፅሑፌ ካብ ዘፌሇጡ ዕሇት ጀሚሩ ካብ 21 ቀን አንስቶ ከ21 ቀኖች በማይበሌጥ ጊዜ ውስጥ
መዓሌትታት ኣብዘይበሇፀ ግዘ ውሽጢ ንሊዕሇዋይ ሇክሌለ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ይግባኝ ማቅረብ
ቤት ፌርዱ እዚ ክሌሌ ይግበኣኒ ከቕርብ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
10.ቀረፅ ቴምብር ዘይምኽፊሌ ዘስዕቦ ውፅኢት 10.የቴምብር ቀረጥ አሇመክፇሌ የማያስከትሇው
ውጤት
1. ዝኾነ ይኹን ሰነዴ ብመሰረት እዚ ኣዋጅ 1. ማንኛውም ሰነዴ በዚህ አዋጅ መሰረት ትክክሇኛ
ትኽክሇኛ ቴምብር ቀረፅ እንተዘይተኸፉለለ የቴምብር ቀረጥ ካሌተከፇሇበት በስተቀር በውሌ
ብውዕሌ ወይ ብሕጊ መረዲእታ ናይ ምቕባሌ ወይም በህግ ማስረጃ የመቀበሌ ስሌጣን ባሇው ሰው
ስሌጣን ብዘሇዎ ሰብ ወይ መንግስታዊ ቤት ወይም የመንግስት መስሪያ ቤት ዘንዴ
ዕዮ ብመረዲእታነት ተቐባሌነት ኣይህሌዎን በማስረጃነት ተቀባይነት ኣይኖረውም ፣ ምሌክት
፣ ምሌክት ኣይግበረለን ወይ መረጋገፂ ኣይዯረግምበትም ወይም መረጋገጫ
ኣይወሃበለን። ኣይሰጥበትም ።
2. ኣብዚ ዓንቀፅ ንኡስ ዓንቀፅ (1) ዝተዯንገገ 2. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ (1) የተዯነገገው
ኣብ ገበን መጋባእያ ኣብ ዝካየደ ክትዓት በወንጀሌ ፌርዴ ቤት በሚታይ ክርክር
ብመረዲእታ ንዝቐርቡ ሰነዲት በማስረጃነት የሚቀርቡ ሰነድች አይመሇከትም፣
516
ኣይምሌከትን፣
3. ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ብመረዲእታነት 3. በዚህ አዋጅ መሰረት በመረጃነት ተቀባይነት
ተቐባሌነት ዘይረኸቡ ሰነዲት ክኸፇሇልም ያሊገኙ ሰነድች ሉከፇሌባቸው የሚገባው ቀረጥ
ዝግባእ ቐረፅ ብክሌተ ዕፅፉ ተኸፉልም በሁሇት እጥፌ ተከፌልባቸው በመረጃነት ሉቀርቡ
ብመረዲእታነት ክቐርቡ ይኽእለ ፣ ኾይኑ ይችሊለ። ሆኖም በዚህ ሁኔታ የሚከፇሇው ቀረጥ
ግን ብከምዚ ኹነታት ዝኽፇሌ ቀረፅ ካብ ብር ከ10 ብር ማነስ የሇበትም።
10 ክንእስ የብለን።
4. ካብዚ ንሊዕሉ ብዝተመሌክቱ ንኡሳት 4. ከዚህ በሊይ በተመሇከቱት ንኡስ አንቀፆች
ዓንቀፃት ዝተወሰነ ቅፅዓት ተፇፃሚ ምዃን የተወሰነው ቅጣት ተፇፃሚ መሆን በዚህ አዋጅ
ብመሰረት እዚ ኣዋጅ ዓንቀፅ 12 ካብ አንቀፅ 12 መሰረት ከመከሰስ አያግዴም።
ምኽሳስ ኣይእግዴን።
11.ካብ ቀረፅ ነፃ ምዃን 11.ከቀረጥ ነፃ መሆን
1. እቲ ቢሮ ኢንቨስትመንት ንምትብባዕ ካብ 1. ቢሮው ኢንቨስትመንትን ሇማበረታታት
ቤት ፅሕፇት ኢንቨስትመንት ይኹን ካብ ከኢንቨስትመንት ፅሕፇት ቤትም ሆነ ከላሊ አካሌ
ካሉእ ኣካሌ ብቑዕ ምኽንያት እንትቐርበለ በቂ ምክንያት ሲቀርብሇት ከቴምብር ቀረጥ ነፃ
ካብ ቀረፅ ቴምብር ነፃ ክገብር ይኽእሌ፣ ሉያዯርግ ይችሊሌ።
2. ኣዋጅ ምምሕዲር ፊይናንስ ብሄራዊ ክሌሊዊ 2. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የፊይናንስ
መንግስቲ ትግራይ ቑፅሪ 26/1989 ተፇፃሚ አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር 26/1989 ተፇፃሚ
ዝኾኖም ኣብያተ ዕዮ መንግስቲ ካብ ክፌሉት የሚሆንባቸው የመንግስት መስሪያ ቤቶች
ቴምብር ቀረፅ ነፃ እዮም። ከቴምብር ቀረጥ ክፌያ ነፃ ናቸው።
3. ብመሰረት ኢትዮዽያ ዘፅዯቐቶም ዓሇም ሇኸ 3. ኢትዮዽያ ባፀዯቀችው ዓሇም አቀፌ ስምምነቶች
ስምምዕነታትን ኮንቬንሽናትን ሰነዲት ካብ እና ኮንቬንሽኖች መሰረት ሰነድች ከቴምብር
ቀረፅ ቴምብር ነፃ ክግበሩ ይኽእለ። ቀረጥ ነፃ ሉዯረጉ ይችሊለ።
4. ተመሳሰሉ መሰሌ ዝተውሃበ ምዃኑ 4. ተመሳሳይ መብት የተሰጠ መሆኑ ሲረጋገጥ
እንትረጋገፅ ኢምባሲታት ፣ ቆንስሊታትን ኤምባሲዎችን ቆንሰሊዎችን እና ዱፕልማ ቲክ
ዱፕልማቲክ ሚስዮናት እቲ ቢሮ ካብ ቀረፅ ሚስዮኖችን የቢሮው ሓሊፉ ከቴምብር ቀረጥ ነፃ
ቴምብር ነፃ ክገብሮም ይኽእሌ። ሉያዯርጋቸው ይችሊሌ።
5. ብፅሒት ኣክስዮን ምስክር ወረቐት 5. የአክሲዮኖችዴርሻ የምስክር ወረቀት ሲመዘገብ
እንትምዝገብ ቀረፅ ቴምብር ኣይኽፇሌን። የቴምብር ቀረጥ አይከፇሌም።
12. ቕፅዓት 12. ቅጣት
ንዴንጋገታት እዚ ኣዋጅ ዝተሓሊሇፇ ሰብ በዚህን ኣዋጅ ዴንጋጌዎች የተሊሇፇ ሰው በኢትዮዽያ
ብመሰረት ኣብ ናይ ኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ ፋዯራሊዊ ዱሞክራስያዊ ሪፐብሉክ የቴምብር ቀረጽ
ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሉክ አዋጅ ቀረፅ ቴምብር ኣዋጅ ቁጥር 110/1990 የተዯነገገው ተግባራዊ
ቁፅሪ 110/1990 ዝተዯንገገ ተግባራዊ ይሆናሌ።
ይኸውን።
እዚ ማሇት ዝርዝሩ ከም ዝስዕብ ይኸውን ፦ ይህ ማሇትም ዝርዝሩ እንዯሚከተሇው ይሆናሌ፦
ሀ) ዝኾነ ቀረፅ ክኸፇሇለ ዝግባእ ሰነዴ ግቡእ ሀ) ማናቸውም ቀረጥ ሉከፇሌበት የሚገባው ሰነዴ
ዝኾነ ቴምብር ከይተሇጠፇለ ዘፇፀመ ወይ ተገቢው ቴምብር ሳይሇጠፌበት ያስፇፀመ
ዴማ ብዘይካ ንምስክርነት ዝፇረመ ወይም ከምስክርነት በስተቀር የፇረመ
እንተኾይኑ፣ እንዴሆነ ፣
517
ሇ) ግቡእ ዝኾነ ቀረፅ ንዘይምኽፊሌ ሇ) ተገቢውን ቀረጥ እንዲይከፌሌ ሇማዴረግ

ብምሕሳብ ሓቀኛ ኩነታት ሓዯ ሰነዴ በማሰብ የአንዴን ሰነዴ እውነተኛ ሁኔታ
እንተሓቢኡ ጥፌኣተኛነቱ ብቤት ፌርዱ የዯበቀ እንዯሆነ ጥፇተኛነቱ በፌርዴ ቤት
እንትረጋገፅ ካብ ብር 25, 000 ሲረጋገጥ ከብር 25000 በማያንስ ከብር
ብዘይንእስ ካብ ብር 35,000 ብዘይበሇፀ 35000 በማይበሌጥ የገንዘብ መቆጮና
ናይ ገንዘብ መቕፃዕትን ካብ 10 ዓመት ከ10 ዓመት በማያንስና ከ15 ዓመት
ብዘይንእስ ካብ 15 ዓመት ብዘይበሌፅ በማይበሌጥ ፅኑ እስራት ይቀጣሌ።
ፅኑዕ ማእሰርቲ ይቕፃዕ።
2.ዝኾነ ሰብ 2.ማንኞውም ሰው
ሀ) ቴምብር ወይ ዴማ ቴምብር ዝተሇጠፇለ ሀ) ቴምብር ወይም ቴምብር የተሇጠፇበት
ወረቐት ንምሻጥ ተፇቒደለ ብመሰረት ወረቀት ሇመሸጥ ተፇቅድሇት በዚህ አዋጅ
እዚ ኣዋጅ ዝወፁ ዯምብታት ዝጠሓስ መሰረት የወጡ ዯንቦች የጣሰ እንዯሆነ ወይም
እንተኾይኑ ወይ ፣ ፣
ሇ) ቴምብር ወይ ቴምብር ዝተሇጠረለ ወረቐት ሇ) ቴምብር ወይም ቴምብር የተሇጠፇበት
ንምሻጥ ከይተፇቐዯለ ዝሸጠ ወይ ዴማ ወረቀት ሇመሸጥ ሳይፇቀዴሇት የሸጠ ወይም
ንምሻጥ ዝቐረበ እንተኾይኑ ፣ ሇመሸጥ ያቀረበ እንዯሆነ ፣ ጥፇተኛነቱ
ጥፌኣተኛነቱ ብቤት ፌርዱ እንትረጋገፅ በፌርዴቤት ሲረጋገጥ ከብር 5000 ሺህ
ካብ ብር 5000 ብዘይንእስን ካብ ብር በማያንስና ከብር 20000 በማይበሌጥ ገንዘብ
20000 ብዘይበሌፅን ናይ ገንዘብ መቀጮ ከ 5 ዓመት በማያንስና ከ 10 ዓመት
መቕፃዕቲን ካብ 5 ዓመት ብዘይንእስን በማይበሌጥ ፅኑ እስራት ይቀጣሌ።
ካብ 10 ዓመት ብዘይበሌፅን ፅኑዕ
ማእሰርቲ ይቕፃዕ።
13.ዯንብን መምርሕን ናይ ምውፃእ ስሌጣን 13.ዯንብና መመሪያ የማውጣት ስሌጣን
1. ቤት ምኽሪ ስራሕ ፇፃሚ እዚ ክሌሌ ነዚ 1. የክሌለ የስራ አስፇፃሚ ምክር ቤት ይህን
ኣዋጅ ንምፌፃም ዘዴሌዩ ዯንብታት ከውፅእ አዋጅ ሇማስፇፀም የሚያስፇሇጉ ዯንቦች
ይኽእሌ፣ ማውጣት ይችሊሌ።
2. እቲ ቢሮ ሓሊፉ ነዚ ኣዋጅን ሲዒቦም ዝወፁ 2. የቢሮው ሓሊፉ ይህን አዋጅ እና ይህን አዋጅ
ዯንብታት ኣብ ስራሕ ንምውዓሌ ዝሕግዙ በመከተሌ ሇሚመጡት ዯንቦች በስራ ሊይ
መምርሕታት ከውፅእ ይኽእሌ። ሇማዋሌ የሚረደ መመሪያዎችን ማውጣት
ይችሊሌ።
14.ዝተሰዓሩ ሕግታት 14. የተሻሩ ህጎች
ነዚ ኣዋጅ ዝጓነፅ ዝኾነ ኣዋጅ ፣ ዯንቢ ይህን አዋጅ የሚፃረር ማንኛውም አዋጅ፣ ዯንብ ፣
መምርሒ ወይ ዴማ ናይ ኣሰራርሓ ሌምዱ ኣብዚ መመሪያ ወይም የአሰራር ሌምዴ በዚህ አዋጅ
ኣዋጅ ንዝተሸፇኑ ጉዲያት ተፇፃምነት ሇተሸፇኑ ጉዲዮች ተፇጻሚነት አይኖረውም።
ኣይህሌውን።
15.እዚ ኣዋጅ ዝፀንዓለ ግዘ 15.ይህ አዋጁ የሚፀናበት ጊዜ
እዚ ኣዋጅ ካብ ጉንበት 30/1999 ዓ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ግንቦት 30/1999 ዓ/ም ጀምሮ የፀና
ዝፀንዏ ይኸውን። ይሆናሌ።
ፕሬዚዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ፕሬዚዲንት
መቐሇ መቀላ
518
ሰዯቓ ታሪፌ ቀረፅ ቴምብር የቴምብር ቀረጥ ታሪፌ ሰንጠረዥ

ኣብ ሰነዲት ዝኽፇሌ ቀረፅ ቴምብር ዝውሰን በሰነድች ሊይ የሚከፇሌ የቴምብር ቀረጥ
ዝሕተትን ዝእከብን ካብዚይ ንታሕቲ የሚወሰነው የሚጠየቀውና የሚሰበሰበው ከዚህ
ብዝተመሌከተ ዓቀን እዩ። በታች በተመሇከተው ሌክ ነው።
ተ ዓይነት ሰነዴ ተ የሰነደ ዓይነት
ዝተወሰዯ
መኽፇሉ
የተወሰዯ
.
የማስከፇ
መሰረት
.
መሰረት
መዏቀኒ
ሌ ሌክ
ስላት
ቁ
ዓቀን
ቁ
1. ናይ ዝኾነ ስራሕ ንግዱ ወይ ብተመን 1. የማንኛውም የንግዴ ስራ በቁጥር

ዝኾነ ካሉእ ማሕበር ወይም ማናቸውም ላሊ ማህበር
ዝተመስረተለ መተሓዲዯሪ ብር 350 የተመሰረተበት መተዲዯሪያ ብር 350
ዯንቢ ፦ ብር 100 ዯንብ፦ ብር 100
ሀ. ኣብ ቀዲማይ ትግበራ ሀ.መጀመሪያ ሲፇጸም
ሇ.ቀፂለ ዝህለ ትግበራ ሇ.በመሇጠቅ ሲፇጸም
2. ዯቀቕትን ኣናእሽተይን ብተመን 2. የጥቃቅንና አንስተኛ የንግዴ በቁርጥ
ትካሊት ንግዱ ኮይነን ሕብረት ዴርጅቶች ሆነው የሕብረት
ሽርክናን ተራ ሽርክናን ሽርክናና ተራ ሽርክና
ዝተመስረትለ መተሓዲዯሪ የተመሰረተበት መተዲዯሪያ
ዯንቢ፦ ብር100 ዯንብ ብር100
ሀ. ኣብ ቀዲማይ ትግበራ ብር50 ሀ.መጀመሪያ ሲፇፀም ብር50
ሇ.ብምቅፃሌ ዝህለ ትግበራ ሇ.ባመሇጠቅ ሲፇፀም
3. መተሓዲዯሪ ዯንቢ ሕብረት ብተመን 3. የሕብረት ስራ ማህበር በቁርጥ
ስራሕ ማህበር ብር 35 መተዲዯሪያ ዯንብ ብር 35
ሀ.ኣብ ቀዲማይ ትግበራ ብር 10 ሀ.መጀመሪያ ሲፇጸም ብር 10
ሇ.ቀፂለ ዝህለ ትግበራ ሇ.በመሇጠቅ ሲፇጸም
4. ዕርቂ ብዋግኡ ዝግበጥ 4. ግሌግሌ በዋጋው የሚተመን 1%
1% የማይተመን
ዘይግበጥ ብር 35
ብር 35
5. መዕገቲ /ቦንዴ/ ብዋግኡ 1%
5. ማገቻ /ቦንዴ/ በዋጋው 1%
6. ናይ ኣቑሑ መኸዘኒ መረጋገፂ ብዋግኡ 1%
ሰነዴ 6. የዕቃ ማከማቻ ማረጋገጫ በዋጋው 1%
7. ውዕሊት፣ ስምምዕነታትን ብተመን ብር 5.00 ሰነዴ
መግሇፅታቶምን 7. ውልች ስምምነቶችና በቁጥር ብር 5.00
መግሇጫዎቻቸው
8. ናይ መትሓዚ ሰነዴ ብዋግኡ 1%
8. የመያዣ ሰነዴ በዋጋው 1%
9. ናይ ሓባር ስምምዕነት ብተመን
ሀ .እንትምዝገብ ብር 350 9. የህብረት ስምምነት በቁጥር
ሇ. እንትመሓየሽ ብር 100 ሀ.ሲመዘገብ ብር 350 ብር
10. ውዕሌ ቁፃር ናይ ሓዯ 1% ሇ.ሲሻሻሌ 100
10. የቅጥር ውሌ ስምምነት የአንዴ 1%
ወርሒ
ወር
ዯሞወዝ
11. ኪራይን ናይ ተኸራይ መካረይ ብዋግኡ 0.5% ዯመወዝ
11. የኪራይና የተከራይ አከራይ በዋጋው 0.5%
መሰሊት መመሓሊሇፉ ሰነዴ
መብት ማስተሊሇፉ ሰነዴ
12. መረጋገፂ ብተመን ብር 5.00
12. ማረጋገጫ በቁርጥ ብር 5.00
13. ናይ ውክሌና ስሌጣን ብተመን ብር 35

13. የውክሌና ስሇጣን በቁርጥ ብር 35
14. ሰነዴ መመዝገቢ ዋንነት ብዋግኡ 2% 14. የንብረት ባሇቤትነት በዋጋው 2%

ንብረትን መመሓሊሇፉ መስሌ ማስመዝገቢያ እና የሉዝ
ሉዝ ክራይን ክራይ መብት ማስተሊሇፉያ
ሰንዴ
519

መበሌ 15 ዒመት ቑ.10 15ኛ ዒመት ቁ.10 መቐላ
ብሓሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ
መቐሇ ጉንበት 30/1999 ዒ/ም ግንቦት 30/1999 ዒ/ም
ኣዋጅ ቑፅሪ 125/1999 ዒ/ም ኣዋጅ ኤክሳይዛ አዋጅ ቁጥር 125/1999 ዒ/ም የትግራይ ብሄራዊ
ታክስ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ መንግስት የኤክሳይዛ ታክስ አዋጅ
ኣታዊ መንግስቲ ንምዔባይ ኣብ ዛተመረፁ የመንግስትን ገቢ ሇማሳዯግ በተመረጡ እቃዎች
ኣቑሑት ናይ መምረቲ ወፃኢ ሓዯ ክፊሌ ኮይኑ ሊይ የማምረቻ ወጪ አንዴ ከፌሌ ሆኖ የሚከፇሌ
ዛኽፇሌ ኤክሳይዛ ታክስ ምውሳን ኣዴሊይ ኾይኑ የኤክሳይዛ ታክስ መጣሌ አስፇሊጊ ሆኖ
ብምርካቡ፣ በመገኘቱ፣
እዘ ታክስ ኣብ ሓጨ መጨ /መሰረታዊ ዖይኮኑ/ ይህ ታክስ የቅንጦት እንዱሁም መሰረታዊ
ከምኡውን ብምኽንያት መሰረታዊ ምዃኖም ኣብ በመሆናቸው ምክንያት የገበያ ፌሊጎታቸው
ዔዲጋ ተዯሊይነቶም ኣብ ዖይቕንስ ኣቑሑትን በማይቀንሱ ዔቃዎች ሊይ መጣሌ ተገቢ መሆኑ
ክውሰን ምግባር ኣግባብ ምዃኑ ስሇዛተኣመነለ፣ ስሇታመነበት፣
እዘ ታክስ ኣብ ሌዔሉ ጥዔና ሕብረተሰብ ዛጎዴኡን ታክሱ የህብረተሰቡን ጤና የሚጎደ እና
ማሕበራዊ ፀገም ዖስዔቡን ኣቑሑት ምውሳኑ ኣብ ማሕበራዊ ችግር በሚያስከትለ ዔቃዎች ሊይ
መዲይ ምቕናስ አጠቓቕምኦም ተራ ስሇ መጣለ አጠቃቀማቸውን በመቀነስ ረገዴ
ዛህሌዎ፣ አስተዋፅኦ ስሇሚኖረው፣
ኣብ ኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ በኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሉክ
ሪፐብሉክ ሕገ-መንግስቲ ዒንቀፅ 97/7/ ከምኡ ሕገ-መንግስት ዒንቀፅ 97/7/ እና የህዛብ
ዴማ ናይ ተወከሌቲ ቤት ምኽርን ቤት ምኽሪ ተወካዮች ምክር ቤት እና የፋዳሬሽን ምክር ቤት
ፋዳሬሽንን ብሓባር ዛሃብዎ ውሳነ መሰረት በጋራ በስጡት ውሳኔ ሊይ መሰረት በማዴረግ ፣
ብምግባር ፣
ብመሰረት ተመሓይሹ ዛወፀ ሕገ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ሕገ-መንግስት
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ (ሀ) እዘ ዛስዔብ ኣዋጅ አንቀፅ 49 (3) (ሀ) የሚከተሇው አዋጅ
ኣውፂኡ ኣል፡፡ አውጥቷሌ።
ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፓ.ሳ ነጋሪት

ጋዚጣ ፓ.ሳ.ቁ 291 520
ያንደ ዋጋ
ያንደዱ ዋጋ

እዘ ኣወጅ “ኣዋጅ ኤክሳይዛ ታክስ ብሄራዊ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቁፅሪ 125/1999” የኤክሳይዛ ታክስ አዋጅ ቁጥር 125/1999” ተብል
ተባሂለ ክጥቀስ ይከኣሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ኣጠቓቕማ እቲ ቃሌ ካሉእ ትርጉም ዖውህቦ የቃለ አጠቃቀም ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ
እንተዖይኾይኑ ኣብዘ ኣዋጅ ውሽጢ ፣ በስተቀር በዘህ አዋጅ ውስጥ ፣
1. “ሰብ” ማሇት ናይ ተፇጥሮ ሰብ ወይ ብሕጊ 1. “ሰው” ማሇት የተፇጥሮ ሰው ወይም በህግ
መሰሌ ሰብነት ዛተውሃቦ ኣካሌ እዩ፣ የሰውነት መብት የተሰጠው አካሌ ነው፣
2. “ትካሌ” ማሇት ኣብ ናይ ኢትዮዽያ ፋዳራሊዊ 2. “ዴርጅት” ማሇት በኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ
ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሉክ ሕገ-መንግስቲ ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሉክ ሕገ መንግስት በአንቀፅ
ዒንቀፅ 97(7) ኣብ ትሕቲ እዘ ክሌሌ ዛርከቡ 97 (7) ብክሌለ ስር በመሆን የሚሰሩ የዘህ ክሌሌ
ናይ‟ዘ ክሌሌ መንግስቲ ናይ ሌምዒት መንግስት የሌማት ዴርጅቶች እና በተወካዮች
ትካሊትን ብመሰረት ተወከሌቲ ቤት ምኽርን ምክር ቤት እና ፋዳሬሽን ምክር ቤት የጋራ ውሳኔ
ፋዯሬሽን ቤት ምኽርን ሓበራዊ ውሳነ ሇክሌልች የሰጣቸው ስሌጣን የሚጠቃሇለ
ንክሌሊት ዛሃብዎም ስሌጣን ዛተጠቓሇለ ዴርጅቶች ናቸው፣
ትካሊት እዮም፣
3. “ፅሩይ ኣሌኮሌ” ማሇት ፅሬቱ ሰማንያ ዱግሪ 3. “ንፁህ አሌኮሌ”ማሇት ጥራቱ ሰማንያ ዱግሪ
ወይ ካብዘ ንሊዔሉ ዛኾነ ኣሌኮሌ ማሇት እዩ፣ ወይም ከዘህ የበሇጠ የሆነ አሌኮሌ ማሇት ነው።
4. “ኣሌኮሌ” ማሇት ኤስኤሌ ኣሌኮሌ‟ ዩ። 4. “አሌኮሌ” ማሇት ኤስኤሌ አሌኮሌ ነው፣
5. “ክሌሌ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 5. “ክሌሌ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
7. “ቢሮን ሓሊፉ ቢሮን” ማሇት ከምቅዯም 7. “ቢሮ እና የቢሮ ኋሊፉ” ማሇት እንዯቅዯም
ሰዒቦም ቢሮ ፊይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዒትን ተከተሊቸው የፊይናንስና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ
ከምኡእውን በብከባቢኡ ዖሇው መንግስታዊ እንዯዘሁም በየአከባቢው ያለ የግብር ሰብሳቢ
ግብሪ ኣከብቲ ትካሊትን ሓሊፉ ቢሮ የመንግስት ተቋሞች እና የፊይናንስና ኢኮኖሚ
ፊይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ማሇት ሌማት ቢሮ ኋሊፉ ነው።
እዩ።
8. “ናይ ኣቑሑት መኽዖን” ማሇት ብመሰረት 8. “የዔቃ መጋዖን” ማሇት ቢሮው በሚፇቅዯው
ፌቓዴ እቲ ቢሮ ዛሕልን ግብሪ መሰረት የሚጠበቅና ታክስ ያሌተከፇሇበት ዔቃ
ዖይተኸፇልም ኣቑሑት ዛቕመጥለ ገዙ ወይ የሚቀመጥበት ቤት ወይም ስፌራ ነው።
ቦታ እዩ፣
9. “ናይ መፌረዪ ወፃኢ” ማሇት ብቀጥታ 9. “የማምረቻ ወጪ” ማሇት ሇምርት ተግባር
ንተግባር ምህርቲ ዛውዔለ ጥረ ኣቑሑት ፣ በቀጥታ የሚውለ ጥሬ እቃዎች ፣ የጉሌበት ዋጋ
ዋጋ ጉሌበት ፣ ቀጥተኛ ዖይኮኑ ወፃኢ ፣ ቀጥተኛ ያሌሆኑ ግብአቶች ወጪ እና ኦቨር
እታዎታትን ወፃኢ ኦቨር ሄዴን እንትኾን ሄዴ ወጪ ሲሆን ሇማምረቻ መሳሪያዎች
ንመሳርሒታት መፌረዪ ዛሕሰብ ናይ እርጋን የሚታሰበውን የእርጅና ቅናሽ አይጨምርም።
521
ተቐናሲ ኣይሓውስን።
10.“ከፊሉ ታክስ” ማሇት ከፊሉ ኤክሳይዛ ታክስ 10. “ታክስ ከፊይ” ማሇት የኤክሳይዛ ታክስ ከፊይ
እዩ። ነው።
3. ተፇፃምነት እዘ ኣዋጅ 3. የአዋጅ ተፇፃሚነት
እዘ ኣዋጅ ተፇፃሚ ዛኸውን ኣብዘ ክሌሌ ይህ አዋጅ ተፇፃሚ የሚሆነው ይህን ክሌሌ
ዛምሌከቱን ምስዘ ኣዋጅ ተታሓሒኡ ኣብ ዖል የሚመሇከቱና ከዘህ አዋጅ ጋር በተያያዖው
ሰዯቓ ኣብ ሌዔሉ ዛተዖርዖሩ ኣቑሑት ዛፌፀም ሠንጠረዥ በተዖረዖሩ ዔቃዎች ሊይ የሚፇጸም ሆኖ
ኾይኑ ምምሕዲራት ወረዲን ከተማን እዘ ክሌሌ የዘህ ክሌሌ ወረዲና የከተማ መስተዲዴሮች በህግ
ብመሰረት ብሕጊ ብዛተውሃቦም ስሌጣን በተሰጣቸው ስሌጣን መሰረት በማዴረግ ይህ አዋጅ
ንተፇፃምነት እዘ ኣዋጅ ይሰርሑ። ተግባራዊ እንዱሆን ይሰራለ።
ዒቐን መኽፇሉ ኤክሳይዛ ታክስ ፣ መሰረት የኤክሳይዛ ታክስ ማስከፊያ ሌክ ፣ የስላቱ መሰረትና
መተመኒኡን ኣከፊፌሊን አከፊፇሌ
4. ዒቐን መኽፇሉ ኤክሳይዛ ታክስ 4. የኤክሳይዛ ታክስ ማስከፉያ ሌክ
ምስዘ ኣዋጅ ኣብ ዛተተሓሓዖ ሰዯቓ ውሽጢ ከዘህ አዋጅ ጋር በተያያዖው ሠንጠረዥ በተዖረዖሩ
ዛተዖርዖሩ ኣቕሑት ኣብ ውሽጢ እዘ ክሌሌ እቃዎች በዘህ ክሌሌ ውስጥ ሲመረቱ በሠንጠረዥ
እንትፇርዩ ብመሰረት ኣብቲ ሰዯቓ ዛተቐመጠ በተመሇከተው የማስከፇያ ሌክ መሰረት የኤክሳይዛ
መጠን መኽፇሉ ናይ ኤክሳይዛ ታክስ ታክስ ይከፇሌባቸዋሌ።
ይኽፇልም።
5. መሰረት ኣተማምና ኤክሳይዛ ታክስ 5. የኤክሳይዛ ታክስ ስላት መሰረት
እቲ ታክስ ዛትመነለ ዋጋ ኣብዘ ክሌሌ ውሽጢ ታክሱ የሚሰሊበት ዋጋ በክሌለ ውስጥ ሇተመረቱት
ንዛፇርዩ ኣቑሑት ዛህለ ናይ መፌረዩ ወፃኢ ዔቃዎች ያሇው የማምረቻ ወጪ ይሆናሌ።
ይኸውን።
6. ኣከፊፌሊ ኤክሳይዛ ታክስ 6. የኤክሳይዛ ታክስ አከፊፇሌ
1. ኤክሳይዛ ታክስ ኣብ ውሽጢ እዘ ክሌሌ 1. የኤክሳይዛ ታክስ በዘህ ክሌሌ ውስጥ በሚመረቱ
ንዛፇርዩ ኣቑሑት ብመፌረያይ ይኽፇሌ። ዔቃዎች ሊይ በአምራቹ ይከፇሊሌ።
2. ኣቕሑት ኣብ ውሽጢ እዘ ክሌሌ እንትፇርዩ 2. ዔቃዎች በክሌለ ውስጥ ሲመረቱ ከተመረቱበት
ካብ ዛፇረዩለ ዔሇት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 30 ቀን ጀምሮ በ30 ቀናት ውስጥ የኤክሳይዛ ታክስ
መዒሌቲ ኤክሳይዛ ታክስ ይኽፇሌ። ይከፇሊሌ።
ሀ. እቲ መፌረያይ ነቶም ዛፇረዩ ኣቑሑት እቲ ሀ. አምራቹ የተመረቱትን ዔቃዎች ቢሮው
ቢሮ ዛፇቐድ ናይ ኣቑሑት መኽዖን ውሽጢ በሚፇቅዯው የዔቃ መጋዖን ውስጥ ታክስ ሳይከፌሌ
ታክሲ ከይተኸፇል ንኽቕመጥ ፌቓዴ ሇማስቀመጥ ፇቃዴ የጠየቀ እንዯሆነና ቢሮው ይህንኑ
እንተሓቲቱን እቲ ቢሮ ፌቓዴ እንተሂብዎን በዘ ከፇቀዯ በዘህ ሁኔታ በተቀመጡት ዔቃዎች ሊይ
ኣገባብ ዛተቐመጡ ኣቑሑት ካብ መኽዖን ዔቃዎቹ ከመጋዖን እንዯወጡ ታክሱ ወዴያዉኑ
እንትወፁ ሽዐ ንሽዐ ታክስ ይኽፇሇልም። ይከፇሊሌ።
ሇ) ምንቅስቓስ ስራሕ መፌረያይ ናይ ኣቑሑት ሇ. የአምራቹ የስራ እንቅስቃሴ የዔቃ መጋዖን
መኽዖን ዖዴሌዮ ኾይኑ እንትረኽቦ ናይ ኣቑሑት የሚያስፇሌገው ሆኖ ሲያገኘው እንዱህ ያሇው መጋዖን
መኽዖን ንኸጣይሽ እቲ ቢሮ ይፇቕዯለ ። እቲ እንዱያቋቁም ቢሮው ይፇቅዴሇታሌ። የዔቃ መጋዖኑ
መኽዛን ኣቕሑት ስርሑ ዛመርሐለ ኩነታት ስራውን የሚመራበትን ሁኔታም በመመሪያ
ብመምርሒ ይውሰን። ስሇዛኾነ ናይቲ ቢሮ ይወስናሌ። ስሇሆነም የቢሮው ተወካይ በስፌራው
ተወካሉ ኣብቲ ስፌራ ተዖይተረኺቡን ካሌተገኘና ካሌተቆጣጠረ በስተቀር ምንም ዒይነት
522
ተዖይተቖፃፂሩን ዛኾነ ኣቕሓ ኣብ መኽዖን እቃ በመጋዖን ውስጥ ሇማስቀመጥ ወይም ከመጋዖን

ክቕመጥን ካብ መኽዖን ክወፅእን ምግባር እንዱወጣ ሇማዴረግ አይቻሌም።
ኣይከኣሌን።
ሐ) እቲ መፌረያይ ግቡኣት ዛኾኑ መዙግብቲ ሐ) አምራቹ ተገቢ የሆኑትን የሂሳብ መዛገቦችና
ሒሳብን ሰነዲትን ከይሓዖ እንተተሪፈ ወይ ናይቲ ሰነድች ሳይዛ የቀረ እንዯሆነ ወይም የየወሩ የሂሳብ
ወርሒ መግሇፂ ሒሳብ ዖየቕረበ እንተኾይኑ ወይ መግሇጫ ያሇቀረበ እንዯሆነ ወይም በዘህ አዋጅ
ብመሰረት ኣብዘ ኣዋጅ ዛተወሰነ ጊዚ ውሽጢ በተወሰነው ጊዚ ውስጥ ታክሱ ያሌከፇሇ እንዯሆነ
ታክስ ዖይከፇሇ እንተኾይኑ ወይ ዖቕረቦ ናይ ወይም ያቀረበው የሂሣብ መግሇጫ በምርምራ
ሒሳብ መግሇፂ ብምርመራ ትኽክሌ ኾይኑ እንተ ትክክሇኛ ሆኖ ያሌተገኘ እንዯሆነ ታክሱ እስኪከፇሌ
ዖይተረኺቡ ታክስ ክሳብ ዛኽፇሌ እቲ ቢሮ ነቲ ዴረስ ቢሮው አምራቹ ማንኛውም ዔቃ ከማመረቻ ቦታ
መፌረያይ ዛኾነ ዒይነት ኣቕሓ ካብ መፌረዪ ቦታ ወይም ከዔቃ መጋዖን ውስጥ እንዲይወጣ ሇመከሌከሌ
ወይ ካብ ናይ ኣቑሑት መኽዖን ንኸይወፅእ ይችሊሌ።
ክኽሌክሌ ይኽእሌ።
7. ኣወሳስና ኤክሳይዛ ታክስ 7. የኤክሳይዛ ታክስ አወሳሰን
1. እቲ ቢሮ መዙግብቲ ሒሳብን ሰነዲትን እቲ 1. ቢሮው የአምራቹ የሂሳብ መዛገቦችና ሰነድች
መፌረያይ ብዛግባእ ምትሓዜምን እቲ በሚገባ መያዙቸውንና አምራቹ በዘህ አዋጅ
መፌረያይ በዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 8 /ሇ/ አንቀፅ 8(ሇ) በተመሇከተው መሰረት
ብዛተመሌከተ መሰረት ነቲ ዖቕርቦ ነናይ የሚያቀርበው የየወሩ የሂሳብ መግሇጫ ትክክሌ
ወርሒ መግሇፂ ሒሳብ ትኽክሌ እዩ ኢለ መሆኑን ሲቀበሌ በሂሳብ መግሇጫው
እንትቕበል ብመሰረት ኣብቲ መግሇፂ ሒሳብ በተመሇከተው መሰረት የተከፇሇው ታክስ
ዛተቐመጠ ዛተኸፇሇ ታክስ ተኽክሌ ኮይኑ ትክክሌኛ ሆኖ ይቆጠራሌ።
ይቑፀር።
2. እቲ ቢሮ ናይቲ ታክስ ኸፊሉ ሓሳብ ዴሕሪ 2. ቢሮው የታክስ ከፊይን ሂሳብ ከመረመረ በኋሊ
ምምርማር እቲ ታክስ ኸፊሉ ክኸፇል ዛግባእ ታክስ ከፊዩ ሉከፌሌ የሚገባውን ታክስ አሳንሶ
ታክስ ኣንኢሱ ዖፌሇጠ ምዃኑ እንተበፂሑለ ያስታውቀ መሆኑን የዯረሰበት እንዯሆነ ተጨማሪ
ተወሳኺ ናይ ታክስ ውሳነ ይህብ። የታክስ ውሳኔ ይሰጣሌ።
3. እቲ ቢሮ ዛሃቦ ናይ ታክስ ውሳነ ብናይ ግብሪ 3. ቢሮው የሰጠው የታክስ ውሳኔ በማስታወቂያ
ምሌክታ ተዲሌዩ ናብ ታክሲ ኸፊሉ ይሇኣኽ ። ተዖጋጅቶ ሇታክስ ከፊዩ ይሊካሌ ። ሇማስታወቂያ
ኣገባብ ኣሇኣእኻ ናይ ግብሪ ምሌክታ የመሊኩ ኣፇፃፀም በገቢ ግብር ኣዋጅ በተሰጡ
ብመሰረት ኣብ ኣታዊ ግብሪ ኣዋጅ ዴንጋጌዎች መሰረት ይፇፀማሌ።
ዛተቐመጡ ዴንጋገታት ይፌፀም።
4. እቲ ቢሮ ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ 2 ተወሳኺ 4. ቢሮው በንኡስ አንቀጽ 2 መሰረት ተጨማሪ
ናይ ታክስ ውሳነ እንተሂቡን ናይ ታክስ ውሳነ የታክስ ውሳኔ የሰጠ እና የታክስ ውሳኔ
መፀዋዔታ ዛበፀሖ ሰብ እቲ መፀዋዔታ ካብ ማስታወቂያ የዯረሰው ሰው ማስታወቂያው
ዛበፅሖ ኣብ ውሽጢ 30 መዒሌቲ ንክኽፇሌ በዯረሰው በ30 ቀን ውስጥ እንዱከፌሌ
ዛተሓተቶ ተወሳኺ ታክስ እንተዖይከፉለ ወይ የተጠየቀውን ተጨማሪ ታክስ ያሌከፇሌ ወይም
ኣብቲ ውሳነ ቅሬታ እንተሌይዎ ብመሰረት በውሳኔው ሊይ ቅሬታ ካሇው በአንቀጽ 18 መሰረት
ዒንቀፅ 18 ይግበኣኒ እንተዖይኣቕሪቡ ይግባኝ ያሊቀረበ እንዯሆነ ጥፊተኛ ነው ።
ጥፌኣተኛ እዩ።
5. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ዒንቀፅ 6 ታክስ ኸፊሉ 5. በዘህ አዋጅ አንቀጽ 6 መሰረት ታክስ ከፊዩ
ታክሱ ኣፌሉጡ ካብ ዛኸፇሇለ ናይ ታክሱን አስታውቆ ከከፇሇበት የበጀት ዒመት
523
መወዲእታ በጀት ዒመት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ መጨረሻ አንስቶ በ5 ዒመት ጊዚ ውስጥ ቢሮው
5 ዒመት እቲ ቢሮ መጠን እቲ ታክስ ወሲኑ የታክሱን ሌክ ወስኖ ቀሪ ሂሳብ መኖሩን
ተራፉ ሒሳብ ምንባሩ ተዖይኣፌሉጡ እቲ ካሊስታወቀ የተከፇሇው ታክስ በቂና የመጨረሻ
ዛተኸፇሇ ታክስ እኹሌን ናይ መወዲእታን ይሆናሌ። ሆኖም ታክስ ከፊዩ ገቢውን ያሊስታወቀ
ይኸውን። ኮይኑ ግን ታክስ ኸፊሉ ኣታዊኡ ወይም የተጭበረበረ የገቢ ማስታወቂያ ያቀረበ
እንተዖይኣፌሉጡ ወይ ዛተጭበርበረ እንዯሆነ ቢሮው በማናቸውም ላሊ ሕግ
መፌሇጢ ኣታዊ ዖቕረበ እንተኾይኑ እቲ ቢሮ የተዯነገገው ይርጋ ሳያግዯው ታክሱን
ብዛኾነ ካሉእ ሕጊ ዛተዯንገገ ይርጋእ በማናቸውም ጊዚ መወሰን ይችሊሌ።
እንተይኣገድ እቲ ታክስ ኣብ ዛኾነ እዋን
ከውስኖ ይኽእሌ።
ኣፇፃፅማ ኣተኣኻኽባ ታክስ የታክስ አሰባስብ አፇፃፀም
8. ግቡኣት ታክስ ኸፊሉ 8. የታክስ ከፊዩ ግዳታዎች

ኣብዘ ኣዋጅ ኣብ ካሌኦት ዒንቀፃት ካብ በዘህ አዋጅ በላልች አንቀፆች ከተጠቀሱት
ዛተጠቐሱ ግቡኣት ብተወሳኺ ዛኾነ ኸፊሉ ግዳታዎች በተጨማሪ ማናቸውም ታክስ ከፊይ፣
ታክስ፣
1. ኣግባብ ዖሇዎ ስርዒት ኣተሓሕዙ ሒሳብን እቲ 1. አግባብ ባሇው የሂሳብ አያያዛ ስርዒትና ቢሮው
ቢሮ ብዛፇቐድ ዒይነት መዙግብቲ ሒሳብን በሚፇቅዯው ዒይነት የሂሳብ መዙግብትና ዯጋፉ
ዯጋፉ ሰነዲትን ይሕዛ። ሰነድች ይይዙሌ።
2. በቲ ቢሮ ኣብ ዛወሃቦ ቅጥዑ እቲ ታክስ 2. በቢሮው በሚሰጠው ቅፅ ሊይ ታክሱን በሚገባ
ብዛግባእ ንምእካብ ኣዴሊይ ዛኾነ መረዲእታ ሇመሰብሰብ አስፇሊጊ የሚሆነውን መረጃ
ዖርኢ መግሇፂ መሉኡ በብ30 መዒሌቲ ነቲ የሚያሳይ መግሇጫ ሞሌቶ በ30 ቀን ሇቢሮው
ቢሮ የቕርብ። ያቀርባሌ።
3. ብመሰረት እዘ አዋጅ ዒንቀፅ 9 ንኡስ ዒንቀፅ 3. በዘህ አዋጅ አንቀጽ 9 ንኡስ አንቀጽ 3 መሰረት
3 እቲ ቢሮ ዛሓቶ ይፌፅም። ቢሮው የሚጠይቀውን ይፇፅማሌ ።
4. ወኪሌ እቲ ቢሮ ኣብቲ ስራሕ ቦታ ብምርካብ 4. የቢሮው ወኪሌ በስራ ቦታ በመገኘት ሇታክስ
ንኣተኣኻኽባ ታክስ ንዛገብሮ ቁፅፅር ኣዴሊይ አሰባሰብ ሇሚያዯርገው ቁጥጥር አስፇሊጊ የሆነውን
ዛኾነ ኩለ ኣማሉኡ የቕርብ። ሁለ አሟሌቶ ያቀርባሌ።
5. ዒይነት ስርሑን ናይ ስራሕ ቦቱኡን ኣዴራሻ 5. የስራውን ዒይነትና የስራውን አዴራሻ እንዱሁም
ከምኡውን ስርሑ እንትጅምር ወይ እንተቋርፅ ስራውን ሲጀምር ወይም ሲያቋርጥ ሁኔታውን
እቲ ኹነታት ነቲ ቢሮ ሽዐ ንሽዐ የፌሌጥ። ሇቢሮው ወዴያውኑ ያሳውቃሌ።
6. ስርሑ እንተቋረፅ ካብኡ ዛዴሇ ታክሲ ኩለ 6. ስራውን ሲያቋርጥ የሚፇሇግበትን ታክስ በሙለ
ስርሑ ካብ ዖቋርፀለ ኣብ ውሽጢ 30 መዒሌቲ ስራውን በቋረጠ በ30 ቀናት ውስጥ አጠናቆ
ኣጠናቒቁ ይኸፌሌ። ይከፌሊሌ።
9. ስሌጣን እቲ ቢሮ 9. የቢሮው ስሌጣን
ኣብዘ ኣዋጅ ብኻሌኦት ዒንቀፃት ካብ ዛተጠቐሱ በዘህ አዋጅ ላልች አንቀጾች ከተጠቀሱት በተጨማሪ
ብተወሳኺ እቲ ቢሮ ዛስዔብ ስሌጣንን ተግባርን ቢሮው የሚከተሇው ስሌጣንና ተግባር ይኖረዋሌ።
ይህሌዎ።
1. ነዘ ኣዋጅ ኣብ ስራሕ ናይ ምውዒሌን ናይ 1. ይህን አዋጅ በስራ ሊይ የማዋሌ እና የማስፇፀም
ምፌፃምን ሓሊፌነት ናይቲ ቢሮ ይኸውን ፣ ሃሊፉነት የቢሮው ይሆናሌ።
524
2. ታክስ ኸፊሉ ወይ መዙግብትን ሰናዲትን 2. ታክስ ከፊዩን ወይም የሂሳብ መዛገቦችን እና

ሒሳብ ወይ መረዲእታ ንምርካብ ዛኽእሌ ወይ ሰነድችን ወይም መረጃን ሇማግኘት የሚችሇውን
ነዘኦም ናይ ምሕሊው ሓሊፌነት ዛተውሃቦ ወይም እነዘህኑ የመጠበቅ ኋሊፉነት የተሰጠውን
ዛኾነ ተቆፃሪ ታክስ ኸፊሉ ኣብ ዛጥዔም ናይቲ ማንኛውም የታክስ ከፊዩን ተቀጣሪ በአመቺ
ቢሮ ናይ ስራሕ ሰዒታትን ኣብቲ ቤት ፅሕፇት የቢሮው የስራ ሰዒቶች እና በጽሕፇት ቤቱ ተገኝቶ
ተረኺቡ ንዛቐርበለ ነቲ ጉዲይ ኣግባብ ሇሚቀርቡሇት ሇጉዲዩ አግባብ ያሊቸው ጥያቄዎች
ዖሇዎም ሕቶታት መሌሲ ንኽህብን እቶም መሌስ እንዱሰጥና የተባለትንም ሰነድች
ዛተብሃለ ሰነዲት ንኽቕርብን ናይ ምግባር። እንዱያቀርብ የማዴረግ።
3. ሀ) ናይ ምፌራይ ተግባር ወይ ናይ መሸጣ 3. ሀ) የምርት ተግባር ወይም የሽያጭ ስራ
ስራሕ ብዙዔባ ምክያደ ወይ ንኣከፊፌሊ ታክስ ስሇመካሄደ ወይም ሇታክስ አከፊፇሌ የሚረዲ
ዛጠቅም መረዲእታ ብዙዔባ ምህሊው ማስረጃ ስሇመኖሩ ሲጠራጠር ወይም ይህ አዋጅ
እንትጠራጠር ወይ እዘ ኣዋጅ ወይ ብመሰረት ወይም በአዋጅ መሰረት የሚወጡት ዯንቦች እና
እዘ ኣዋጅ ዛወፁ ዯንብታትን መምርሒታትን መመሪያዎች በሚገባ መከበራቸውን ሇማረጋገጥ፣
ብዛግባእ ምኽባሮም ንምርግጋፅ ፣
ሇ) ነዘ ኣዋጅን ወይ ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ዛወፁ ሇ) ይህን አዋጅ ወይም በአዋጁ መሰረት የሚወጡትን
ዯንብታትን መምርሒታትን ብምትሕሌሊፌ ዯንቦችና መመሪያዎች በመተሊሇፌ ጥፊት የተፇፀመ
ጥፌኣት ዛተፇፀመ ምዃኑ እንትጠራጠር ኣብ መሆኑን ሲጠራጠር በማንኛውም ጊዚ ፣ ወዯ ታክስ
ዛኾነ ግዖ ናብቲ ናይ ታክስ ኸፊሉ ስራሕ ቦታ ከፊዩ የስራ ቦታ ወይም የዔቃ መጋዖን ወይም ምርቱ
ወይ ናይ ኣቑሑት መኽዖን ወይ እቲ ፌርያት ይገኝበታሌ ተብል ወዯሚገመተው ማናቸውም ስፌራ
ይርከበለ እዩ ተባሂለ ናብ ዛግመት ዛኾነ ስፌራ የመግባትና ሁኔታዎችን የማጣራት መረጃዎችን
ናይ ምእታውን እቲ ኹነታት ናይ ምፅራይን የመሰብሰብ ተገቢውንም እርምጃ የመውሰዴ ፣
መረዲእታ ናይ ምእካብን ግቡእ ስጉምቲ ናይ
ምውሳዴ፣
4. ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ክኽፇሌ ዛግበኦ ታክስ 4. በዘህ አዋጅ መሰረት ሉከፇሌ የሚገባውን ታክስ
ንኸኽፊሉ ታክሲ ናይ ምፌሊጥ ፣ ሇታክስ ከፊዩ የማስታወቅ ፣
5. ቤት ማዖጋጃ ፣ ትካሌ ፊይናንስ ወይ ዛኾነ 5. ማዖጋጃ ቤት ፣ የፊይናንስ ተቋም ወይም
ቤት ዔዮ ፋዯራሌ ወይ ክሌሌ መንግስቲ ማንኛውም የፋዯራሌ ወይም የክሌሌ መንግስት
ሓዊሱ ዛኾነ ሰብ ብዙዔባ እቲ ኸፊሉ ታክስ መስሪያ ቤት ጨምሮ ማንኛውም ሰው ስሇታክስ
ዛፇሌጦ መረዲእታ ወይ ዛርዛር ምንቅስቓስ ከፊዩ የሚያውቀውን መረጃ ወይም የስራ
ስራሕ ንኽገሌፅ ከግብር ይኽእሌ። እንቅስቃሴ ዛርዛር እንዱገሌፅ ሇማዴረግ
ይችሊሌ።
10.ታክስ ንምእካብ ሃፌቲ ብዙዔባ ምሓዛ 10.ታክስ ሇመሰብሰብ ሃብት ስሇመያዛ
1. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 4 ዛተዯንገገ 1. በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 4 የተዯነገገው
ዛተሓሇወ ኾይኑ ዛኾነ በዘ ኣዋጅ ታክስ እንዯተጠበቀ ሆኖ ማናቸውም በዘህ አዋጅ
ክኸፇሌ ዛተወሰኖ ሰብ ብመሰረት ዴንጋገ የተጣሇው ታክስ የሚፇሇግበት ሰው በአንቀጽ 7
ዒንቀፅ 7 ንኡስ ዒንቀፅ 4 ወይ ብዒንቀፅ 18 ንዐስ አንቀጽ 4 ወይም በአንቀጽ 18 ንኡስ
ንኡስ ዒንቀፅ 2 ጥፌኣተኛ ኾይኑ አንቀጽ 2 በተዯነገገው መሰረት ጥፊተኛ ሆኖ
እንተተረኺቡ እቲ ቢሮ ናይዘ ታክስ ኸፊሉ የተገኘ እንዯሆነ ቢሮው የዘህን ታክስ ከፊይ
ሃፌቲ ብምትሓዛ ካብኡ ዛዴሇ ታክስን ነቲ ሃብት በመያዛ የሚፇሇግበት ታክስ እና ንብረቱን
ንብረት ንምትሓዛ ዛተገበረ ተወሳኺ ወፃእን ሇመያዛ የተዯረገውን ተጨማሪ ውጪ ሇመሸፇን
መሸፇኒ ንኽውዔሌ ናይ ምግባር ሕጋዊ ስሌጣን እንዱውሌ ሇማዴረግ ሕጋዊ ስሌጣን ይኖረዋሌ።
525
ይህሌዎ።
2. ንኣፇፃፀማ እዘ ክፌሉ “ምትሓዛ” ማሇት 2. ሇዘህ ክፌሌ ኣፇፃፀም “መያዛ ” ማሇት
ብዛኾነ መንገዱ ምትሓዛ ከምኡውን ናይ በማናቸውም መንገዴ መያዛን እንዱሁም
ኤክሳይዛ ታክስ ዛዴሇዩ ሰብ ዛኾነ ገንዖብ የኤክሳይዛ ታክስ የሚፇሇግበት ሰው የሆነ ገንዖብ
ወይ ንብረት ኣብ ኢደ ካብ ዛርከብ ታክስ ወይም ንብረት በእጁ ከሚገኝ ሰው ታክስ
ምእካብ ይሓውስ። መሰብሰብን ይጨምራሌ።
3. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 6ን9ን 3. በዘህ አንቀጽ በንዐስ አንቀጽ 6 እና 9 በተነገረው
ዛተገሇፀ ተዖይኮይኑ ምትሓዛ ዛከኣሌ ናይ መሰረት ካሌሆነ በስተቀር መያዛ የሚቻሇው
ምትሓዛ ትእዙዛ ኣብ ዛተውሃበለ ዔሇት ኣብ የመያ዗ ትእዙዛ በተሰጠበት ጊዚ በይዜታ ስር
ትሕዛትኡ ዛርከብ ንብረትን ኣብ እዋን እቲ የሚገኝ ንብረትና የመያ዗ ተግባር
ምትሓዛ ፀኒዐ ንዛርከብ ግቡእን ጥራሕ እዩ። በሚከናወንበት ጊዚ ፀንቶ ያሇ ግዳታን
በተመሇከተ ብቻ ነው።
4. እቲ ቢሮ ሃፌቲ ታክስ ኸፊሉ ኣብ ዛሕዖለ ግዖ 4. ቢሮው የታክስ ከፊዩን ሃብት በሚይዛበት ጊዚ
ኣባሌ ፖሉስ ሰራዊት ንክህለ ክሓትት የፖሉስ ሰራዊት ኣባሌ እንዱገኝ ሉጠይቅ
5. እቲ ቢሮ ብመሰረት ሌዔሌ ኢለ ዛተመሌከተ 5. ቢሮው ከዘህ በሊይ በተመሇከተው መሰረት
ሃፌቲ ታክስ ኸፊሉ ካብ ዛሓዖለ ግዖ ጀሚሩ ሃብቱን ከያዖበት ቀን አንስቶ ከሚቆጠር ከ10
ዛቑፀር ዴሕሪ 10 መዒሌቲ ብሓራጅ ወይ በቲ ቀናት ጊዚ በኋሊ በሃራጅ ወይም በቢሮው
ቢሮ ብዛተፇቐዯ ብዛኾነ ካሉእ ሜሊ ንዛሓዜ በተፇቀዯ በማናቸውም ላሊ ዖዳ የያዖውን
ንብረት ክሸጥ ይኽእሌ። ኮይኑ ግን እቲ ንብረት መሸጥ ይችሊሌ። ሆኖም ንብረቱ
ንብረት ዛበሊሾ እንተኾይኑ ባህሪ ናይቲ የሚበሊሽ ከሆነ የንብረቱን ባህርይ ከግምት ውስጥ
ንብረት ኣብ ግምት ብምእታው ኣዴሊይ ኣብ በማስገባት ተገቢ መስል በሚታየው ጊዚ ሉሸጠው
ዛኾነ ጊዚ ክሸጦ ይኽእሌ፡፡ ይችሊሌ።
6. ዛኾነ ዛተትሓዖ ንብረት ንምትሓ዗ ምኽንያት 6. ማናቸውም የተያዖ ንብረት ሇመያ዗ ምክንያት
ዛኾነ ዔዲ ታክስ ንምሽፊን እኹሌ ኾይኑ የሆነውን የታክስ ዔዲ ሇመሸፇን በቂ ሳይሆን የቀረ
እንተ ዖይረኺቡ እቲ ቢሮ ካብ ኸፊሉ ታክስ እንዯሆነ ቢሮው ከታክስ ከፊዩ ሊይ የሚፇሇገው
ዛዴሇ ዔዲ ታክስን ምስኡ ዛተተሓሓ዗ የታክስ ዔዲና ከዘህ ጋር የተያያ዗ ሌዩ ሌዩ
ዛተፇሊሇዩ ወፃኢታትን ተከፉልም ክሳብ ወጪዎች ተከፌሇው እስከሚጠናቀቁ ዴረስ
ዛውዴኡ ካሉእ ሃፌቲ ዔዲ እቲ ታክስ ዛዴሇዮ የታክስ ዔዲው የሚፇሇግበትን ሰው ላልች
ሰብ ክሕዛ ይኽእሌ። ሃብቶች መያዛ ይችሊሌ።
7. ሌዔሌ ክብሌ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ብመሰረት 7. ከዘህ በሊይ በንዐስ አንቀጽ 1 በተዯነገገው
ዛተዯንገገ ብምኽንያት ዖይተኸፇሇ ዔዲ ታክስ መሰረት ባሌተከፇሇ የታክስ ዔዲ ምክንያት
ንብረት ምትሓዛ ዛከኣሌ እቲ ቢሮ ንኸፊሉ ንብረት መያዛ የሚቻሇው ቢሮው ሃብቱን
ታክሲ ኣቐዱሙ ሃፌቲ ናይ ምሓዛ ሓሳብ ከም የመያዛ ሃሳብ እንዲሇው አስቀዴሞ ሇታክስ ከፊዩ
ዖሇዎ ብፅሑፌ ምስ ኣፌሇጦ ይኸውን። በዘ በፅሑፌ ካስተወቀው በኋሊ ይሆናሌ ። በዘህ
ዒይነት ዛወሃብ ምሌክታ እቲ ሃፌቲ ቕዴሚ ዒይነት የሚሰጠው ማስታወቂያ ሃብቱ ከመያ዗
ምትሓ዗ ቅዴሚ 30 መዒሌቲ ኣቐዱሙ ከ30 ቀን በፉት ሇታክስ ከፊዩ ሉዯርሰው
ንኸፊሉ ታክስ ክበፅሖ ይግባእ። ይገባሌ።
8. እቲ ቢሮ ንኣተኣኻኽባ እቲ ታክስ ዖተዒናቕፌ 8. ቢሮው የታክሱን አሰባሰብ የሚያዯናቅፌ ሁኔታ
ኩነታት ምህሊው እንዴሕር ተረዱኡ ኣብ መኖሩን የተረዲ እንዯሆነ በንኡስ አንቀጽ 1
ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዛተመሌከተ ናይ 30 የተመሇከተው የ30 ቀን የጊዚ ገዯብ እና በንዐስ
526
መዒሌቲ ጊዚ ገዯብን ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 7 አንቀጽ 7 የተመሇከተው የጊዚ ገዯብ ሳይጠብቅ

ዛተመሌከተ ጊዚ ገዯብን ከይሓሇወ እቲ ታክስ ታክሱ ወዱያውኑ እንዱከፇሌ ሇማዴረግ ጥያቄ
ሽዐ ንሽዐ ንክኽፇሌ ንምግባር ሕቶ ከቀረበና ታክስ ከፊዩ ሇመክፇሌ ፌቃዯኛ ካሌሆነ
እንተቐሪቡን ኸፊሉ ታክስ ንክኸፌሌ ፌቓዯኛ ንብረቱን በመያዛ ታክስ የመሰብሰብ አፇፃፀም
እንተዖይኮይኑ ንብረት ብምትሓዛ ኣፇፃፅማ ህጋዊ ይሆናሌ ።
ምእካብ ታክስ ሕጋዊ ይኸውን።
9. ዛኾነ ንብረት እንትተሓዛ ወይ ንክተሓዛ 9. ማናቸውን ንብረት የተያዖ ወይም እንዱያዛ
እንትሕሰብ ብዙዔባ እዘ ንብረት መረዲእታ የታሰበ ከሆነ ስሇዘሁ ንብረት ማስረጃ የሚሆን
ዛኾን ወይ መግሇፂ ዛሓዖ ሰነዴ ወይ መዛገብ ወይም መግሇጫ የያዖ ሰነዴ ወይም መዛገብ
ኣብ ኢደ ዛርከብ ወይ ኣብ ትሕቲ ቁፅፅሩ በእጁ የሚገኝ ወይም በቁጥጥሩ ስር ያሇ
ዛርከቡ ዛኾነ ሰብ በቲ ቢሮ ሕቶ ማናቸውም ሰው በቢሮው ጥያቄ ሲቀርብሇት
እንትቐርበለ እቲ ሰነዴ ወይ መዛገብ ሰኑደን ወይም መዛገቡን ሇማስረጃነት ማቅረብ
ንመረዲእታ ከቕርብ ኣሇዎ። አሇበት ።
10.ብትእዙዛ ቤት ፌርዱ ዛተኸበረ ወይ ኣብ 10.በፌርዴ ቤት ትእዙዛ የተከበረ ወይም በአፇፃፀም
ኣፇፃፅማ ዖል ወይ ብውሕስና ዛተትሓዖ ሊይ ያሇ ወይም በዋስትና የተያዖ ካሌሆነ
እንተዖይኮይኑ ዛኾነ ብምኽንያት ታክስ በስተቀር ማናቸውም በታክስ ምክንያት የተያዖ
ዛተትሓዖ ንብረት ኣብ ኢደ ዛርከብ ወይ ንብረት በእጁ የሚገኝ ወይም ሇታክስ ከፊዩ
ንከፊሉ እቲ ታክስ ዛኾነ ግቡእ ዖሇዎ ሰብ እቲ ማናቸውም ግዳታ ያሇበት ሰው ቢሮው
ቢሮ እንትሓቶ ዛሓዜ ሃፌቲ ናይ ምርካብ ወይ ሲጠይቀው የያዖውን ሃብት የማስረከብ ወይም
ዖሇዎ ግቡእ ናይ ምፌፃም ሓሊፌነት ኣሇዎ። ያሇበትን ግዳታ የመፇፀም ኋሊፉነት አሇበት።
11.ዛኾነ ሰብ እቲ ቢሮ እንትሓቶ ሓዯ ዛተትሓዖ 11.ማናቸውም ሰው ቢሮው ሲጠይቀው አንዴን
ንብረት ንምርካብ ፇቓዯኛ ከይኮነ እንተተሪፈ የተያዖ ንብረት ሇማስረከብ ፇቃዯኛ ሳይሆን
ብመጠን እቲ ዛተትሓዖ ንብረት ብውሌቀ የቀረ እንዯሆነ በተያዖው ንብረት መጠን በግሌ
ተሓታቲ ይኸውን። ኾይኑ ግና ተሓታቲነቱ ተጠያቂ ይሆናሌ። ሆኖም ተጠያቂነቱ ሇንብረቱ
ካብቲ ንብረት ንምትሓዛ ምኽንያት ዛኾነ መያዛ ምክንያት ከሆነው የታክስ ዔዲ መጠን
መጠን ዔዲ ታክስ (ኣብቲ ዔዲ ታክስ ዛሕሰብ (በታክሱ ዔዲ ሊይ የሚታሰበውን ወጪ እና ወሌዴ
ወፃእን ወሇዴን ሓዊሱ) ክሓሌፌ ኣይኽእሌን። ጨምሮ) ሉያሌፌ አይችሌም።
12. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 11 ካብ ዛተገሇፀ ናይ 12. በንዐስ አንቀጽ 11 ከተመሇከተው የግሌ
ውሌቀ ታሓታትነት ብተወሳኺ እቲ ንብረት ተጠያቂነት በተጨማሪ ንብረቱን የያዖው ሰው
ዛሓዖ ሰብ ንዛሓዜ ንብረት ንምርካብ ፇቓዯኛ ንብረቱን ሇማስረከብ ፇቃዯኛ ያሌሆነው ያሇ በቂ
ዖይኮነ ብዖይ ብቑዔ ምኽንያት እንተኾይኑ ምክንያት ከሆነ በንኡስ አንቀጽ 11 መሰረት
ኣብ ሌዔሉ እቲ ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ 11 የሚፇሇገውን የገንዖብ መጠን 50% በተጨማሪ
ክኸፌል ዛግዯዴ ገንዖብ 50% ብተወሳኺ እንዱከፌሌ ይዯረጋሌ።
ክኸፇሌ ይግበር።
13.ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ኣብ ትሕዛቶኡ ንዖል 13.በዘህ አንቀጽ መሰረት በይዜታው ስር ያሇውን
ንብረት ዖረከበ ወይ ብኸፊሉ ታክስ ዛዴሇ ንብረት ያስረከበ ወይም በታክስ ከፊዩ
ገንዖብ ብመሰረት በቲ ቢሮ ዛተሓተቶ ናብቲ የሚፇሇግበትን ገንዖብ በቢሮው በተጠየቀው
ቢሮ ኣታዊ ዛገበረ ዛኾነ ሰብ ምስ ዖረከቦ መሰረት ገቢ ያዯረገ ማናቸውም ሰው ካስረከበው
ንብረት ወይ ኣታዊ ምስ ዛገበሮ ገንዖብ ንብረት ወይም ገቢ ካዯረገው ገንዖብ ጋር
ብዛተተሓሓዖ ግቡእ ታክስ ዖይፇፀመ ኸፊሉ በተያያዖ የታክስ ግዳታውን ባሌተወጣው ታክስ
ታክስ ወይ ዛኾነ ካሉእ ሰብ ካብ ዛሕተቶ ዔዲ ከፊይ ወይም ማናቸውም ላሊ ሰው ከሚፇሇግበት
527
ወይ ካብ ዛህሌዎ ግቡእ ነፃ ይኸውን። ዔዲ ወይም ካሇበት ግዳታ ነፃ ይሆናሌ።

11.ኣብ ሌዔሉ ሃፌቲ ዛቐርብ መሰሌ 11.በሃብት ሊይ የሚቀርብ የቀዯምትነት
ሕቶ ቀዲምነት መብት ጥያቄ
1. ውሕስና ናይ ዛተውሃቦም ናይ ካሌኦት 1. ዋስትና የተሰጣቸው የላልች አበዲሪዎች
መሇቃሕቲ መሰሌ ቀዲምነት ሕሌው ኾይኑ የቅዴሚያ መብት እንዯተጠበቀ ሆኖ በዘህ አዋጅ
ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ታክስ ተከፊሉ ካብ መሠረት ታክስ ተከፊይ ከሚሆንበት ቀን አንስቶ
ዛኾነለ ዔሇት ጀሚሩ ተኸፉለ ክሳብ ዛውዲእ ተከፌል እስከ ኣሇቀበት ጊዚ ዴረስ ታክስ
ታክስ ናይ ምኽፊሌ ግቡእ ናይ ዖሇዎ ሰብ የመክፇሌ ግዳታ ባሇበት ሰው ሃብት ሊይ ቢሮው
ሃፌቲ እቲ ቢሮ መሰሌ ቀዲምነት መሰሌ የቀዯምነትነት መብት ይኖረዋሌ።
ይህሌዎ።
2. ዛኾነ ሰብ ታክስ ናይ ምኽፊሌ ግቡእ ብዖይ 2. ማናቸውም ሰው ታክስ የመክፇሌ ግዳታውን
ምፌፃሙ ጥፊኣተኛ ኾይኑ እንተተረኺቡ እቲ ባሇመወጣት ጥፊተኛ ሆኖ የተገኘ እንዯሆነ ቢሮው
ቢሮ ብምኽንያት እቲ ጥፌኣት ናይ በጥፊት ምክንያት ያሌተከፇሇውን ታክስ እና
ዖይተኸፇሇ ታክስን እቲ ታክስ ንምኽፊሌ ታክሱን ሇማስከፇሌ የሚዯረገው እንቅስቃሴ
ዛግበር ምንቅስቓስ ዖኸትል ታክስን ወፃእን የሚያስከትሇውን ታክስ እና ወጪ ማስከፇሌ
ንምኽፊሌ ክከኣሌ ዔዲ ታክሲ ዛዴሇዮ ሰብ እንዱቻሌ የታክስ እዲ የሚፇሇግበት ሰው ሀብት
ሃፌቲ ብውሕስና ተታሒ዗ ክፀንሕ ነቲ በዋስትና ተይዜ እንዱቆይ ንብረቱን ሇመዖገበው
ንብረት ንዛመዛገበ ኣካሌ ናይ ፅሑፌ ትእዙዛ ኣካሌ የፅሑፌ ትዔዙዛ የሚሰጥ መሆኑን የሚገሌፅ
ዛህብ ምዃኑ ዛገሌፅ መጠንቀቕታ ነቲ ማስጠንቀቂያ ሇተመዖገበው ሰው ይሰጣሌ።
ዛተመዛገበ ሰብ ይህቦ።
3. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዛተገሇፀ መጠንቀቕታ 3. በንዐስ አንቀጽ 2 የተገሇፀው ማስጠንቀቅያ
ዛበፀሖ ከፊሉ ታክስ መጠንቀቕታ ካብ የዯረሰው ታክስ ከፊይ ማስጠንቀቅያው በዯረሰው
ዛበፀሐ ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 30 መዒሌቲ እቲ በ30 ቀን ውስጥ ቀን ውስጥ ታክሱን ያሌከፇሇ
ታክስ ተዖይከፉለ እቲ ቢሮ ነቲ ንብረት እንዯሆነ ቢሮው ሇንብረት መዛጋቢው ባሇስሌጣን
ንዛመዛገበ በዒሌ መዘ ናይቲ ዛተመዛገበ ሰብ የተመዖገበው ሰው ሀብት ባሌተከፇሇው የታክስ ዔዲ
ሃፌቲ ብመጠን እቲ ዖይተኸፇሇ ዔዲ መጠን በዋስትና ተይዜ እንዱቆይ ትእዙዛ
ብውሕስና ተታሒ዗ ክፀንሕ ትእዙዛ ይህብ ። ይሰጣሌ።
4. ብመሰረት ንኡስ አንቀፅ 3 እቲ ቢሮ ታክስ 4. በንዐስ አንቀጽ 3 መሠረት ቢሮው ታክስ
ናይ ዛዴሇዮ ሰብ ሃፌቲ ብውሕስና ተታሒ዗ የሚፇሇግበት ሰው ሀብት በዋስትና ተይዜ
ክፀንሕ ትእዙዛ እንተሂቡ እቲ መዛጋቢ በዒሌ እንዱቆይ ትዔዙዛ የሰጠ እንዯሆነ መዛጋቢው
መዘ ዛኾነ ክፌሉት ከይሓዖ እቲ ንብረት ባሇስሌጣን ማናቸውንም ክፌያ ሳይጠይቅ ንብረቱ
ብውሕስና ክተሓዛ ዛበፅሐ ትእዙዛ ከም በዋስትና እንዱያዛ የዯረሰው ትዔዙዛ
ማንም ኣብቲ ሃብቲ ዖል ሰነዴ መትሓዘ እንዯማናቸው በሀብቱ ሊይ እንዲሇ የሚያዣ ሰነዴ
ይምዛግብ። ይመዖግባሌ ፣ ቀዯም ሲሌ የተሰጠ የመያዣ
ቅዴም ኢለ ዛተውሃበ መሰሌ መትሓዘ መብት እንዯተጠበቀ ሆኖ የዋስትናው ምዛገባ
ሕሌው ኾይኑ እቲ ናይ ውሕስና ምዛገባ ነቲ የሚፇሇገውን ታክስ ሇማስከፇሌ በማናቸውም
ዛዴሇ ታክስ ንምኽፊሌ ብዛኾነ መሌክዐ መሌኩ በሕግ ሇማስከፇሌ በማናቸውም ሇሌኩ
ብሕጊ ከም ዛተውሃበ መትሓዘ ወይ ከም በሕግ እንዯተሰጠ መያዣ ወይም እንዯማናቸውም
ዛኾነ ካሉእ ሓዯ ዔዲ ወይ ክፌሉት ኾይኑ ላሊ ዔዲ ወይም ክፌያ ሆኖ ይቆጠራሌ።
ይቑፀር።
528
12.ታክስ ኸፊሉ ብዙዔባ ዛህሌዎ ሓሇዋ 12.ታክስ ከፊዩ ስሊሇው ጥበቃ

ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ክፌሉ 3 ዛተትሓዖ ዛኾነ በዘህ አዋጅ ክፌሌ 3 መሠረት የተያዖ ማናቸውም
ንብረት ዛተሓዛ ፣ ዛሕሇውን ዛምዛገብን በቲ ንብረት የሚያዖው ፣ የሚጠብቀው ፣ እና
ቢሮ ጥራሕ ይኸውን። ዛኾነ ካሉእ ኣካሌ የሚመዖገበው በቢሮው ብቻ ይሆናሌ ። ማናቸውም
መንግስቲ ብመሰረት እዘ ክፌሉ እዘ ዛተትሓዖ ላሊ የመንግስት አካሌ በዘህ ክፌሌ መሠረት
ንብረት ዛኾነ ካሉእ ምኽንያት መሰረት ብምግባር የተያዖውን ንብረት ማናቸውንም ላሊ ምክንያት
ንክወሃቦ ወይ ንክመሓሇፇለ ክሓትት መሠረት በማዴረግ እንዱሰጠው ወይም
ኣይኽእሌን። እቲ ዛተትሓዖ ንብረት እንተዯኣ እንዱተሊሇፌሇት መጠየቅ አይችሌም ። የተያዖ
ተሸይጡ ካብቲ ሽይጣት ዛተረኸበ ገንዖብ ካብቲ ንብረት የተሸጠ እንዯሆነ ከሽያጩ ከተገኘው ገንዖብ
ታክሲ ኸፊሉ ዛዴሇዩ ዔዲ ንሊዔሉ ዛኾነ ገንዖብ ነቲ ውስጥ ታክስ ከፊዩ ከሚፇሇግበት ዔዲ በሊይ የሆነው
ዋና ንብረት ሽዐ ንሽዐ ይምሇሰለ። ገንዖብ ሇንብረቱ ባሇቤት ወዴያውኑ ይመሇሳሌ።
13.ግቡእ ተረካቢ 13.የተረካቢ ግዳታ

1. ኣብዘ ዒንቀፅ እዘ “ተረካቢ” ማሇት ኣብ 1. በዘህ አንቀጽ ውስጥ “ተረካቢ” ማሇት በኢትዮዽያ
ውሽጢ ኢትዮዽያ ዛርከብ ናይ ታክስ ኸፊሉ ውስጥ የሚገኝን የታክስ ከፊዩን ሃብት በተመሇከተ
ሃፌቲ ብዛምሌከት
ሀ) ንብረት ኩባንያ መፃረይ ኾይኑ ዛተሰየመ ሀ) የኩባንያ ንብረት አጣሪ ሆኖ የተሰየመ
ሇ) ካብ ቤት ፌርዱ ወፃእ ወይ ዴማ ብቤት ፌርዱ ሇ) ከፌርዴ ቤት ውጪ ወይም በፌርዴ ቤት የተሾመ
ዛተሾመ ተረካቢ ተረካቢ
ሐ) በዒሌ ሓዯራ ኣብ ውሽጢ ኪሳራ ናይ ዛርከብ ሐ) በኪሳራ ውስጥ የሚገኝ ዴርጅት ባሇአዯራ
ትካሌ
መ)መትሐጃ ኣብ ትሕዛትኡ ዛርከብ መ) መያዣ በይዜታው ስር የሚገኝ
ረ)ንብረት ዛሞተ ሰብ ዖመሓዴር ወይ ሠ) የሞተን ሰው ንብረት የሚያስተዲዴር ወይም
ሰ) ንግዱ ስራሕ ብሕጊ ክእሇት ናይ ዖይብለ ሰብ ረ) በሕግ ችልት የላሇውን ሰው የንግዴ ስራ
ዖካይዴ ዛኾነ ሰብ እዩ። የሚያካሂዴ ማናቸውም ሰው ነው።
2. ኣብ ወሽጢ ኢትዮዽያ ንዖል ንብረት ተረካቢ 2. በኢትዮዽያ ውስጥ ያሇ ንብረት ተረካቢ ሆኖ
ኾይኑ ዛተሸመ ወይ እቲ ንብረት ኣብ የተሾመ ወይም ንብረት በይዜታው ሥር የተዯረገ
ትሕዛትኡ ዛተገበረ ተረካቢ ካብ ዛተሸምለ ተረካቢ ከተሾመበት ወይም ንብረቱ በይዜታው ስር
ወይ እቲ ንብረት ኣብ ትሕዛትኡ ክኾን ካብ ከተዯረገበት ከሁሇቱ ከቀዯመው ቀን ጀምሮ በ14
ዛተገበረለ ካብ ክሌቲኡ ካብ ዛቐዯመ ቀን ጊዚ ውስጥ የተሾመ ወይም ንብረት በይዜታው
መዒሌቲ ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ 14 መዒሌቲ ስር ያሇ መሆኑን ሇቢሮው ማስታወቅ አሇበት።
ዛተሾመ ወይ ንብረት ኣብ ትሕቲኡ ዛተገበረ
ምዃኑን ነቲ ቢሮ ከፌሌጥ ኣሇዎ።
3. እቲ ቢሮ እቲ ንብረት ኣብ ትሕቲ ትሕዛቶ 3. ቢሮው ንብረቱ በተረካቢው ይዜታ ሥር ያሇ ሰው
ተረካቢ ዖል ሰብ ካብኡ ዛዴሇ ዔዲ ታክስ የሚፇሇግበትን የታክስ ዔዲ ሇመሸፇን
ንምሽፊን ዖዴሌዮ መጠን ገንዖብ ንተረካቢ የሚያስፇሌገውን የገንዖብ መጠን ሇተረካቢው
ብፅሑፌ የፌሌጥ። በጽሑፌ ያስታውቃሌ።
4. እቲ ተረካቢ፦ 4. ተረካቢው፦
ሀ)ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ 3 በቲ ቢሮ ዛተገሇፀለ ሀ) በንኡስ አንቀጽ 3 መሠረት በቢሮው
መጠን ገንዖብ ወይ ዴሕሪ እቲ መፌሇጢ የተገሇፀውን የገንዖብ መጠን ወይም ከማስታወቂያ
ብስምምዔነት ዛተበፀሐለ ካሉእ መጠን ገንዖብ በኋሊ በስምምነት የተዯረሰበትን ላሊ የገንዖብ
529
ካብ ሽይጣት እቲ ንብረት ቀኒሱ ንበይኑ የቕምጥ መጠን ከንብረቱ ሽያጭ ሊይ ቀንሶ ሇብቻው
ያስቀምጣሌ
ሇ)ብመጠን እቲ ተቐኒሱ ንበይኑ ዛተቐመጠ ሇ)ተቀንሶ ሇብቻው በተቀመጠው የገንዖብ መጠን
ገንዖብ ሌክዔ በዒሌ ዋና ናይቲ ዛተረከበ ንብረት ሌክ የተረከበውን ንብረት ባሇቤት ከሆነው ሰው
ናይ ዛኾነ ሰብ ንዛዴሇዮ ዔዲ ታክሲ ተሓታቲ ሇሚፇሇገው የታክስ ዔዲ ተጠያቂ ይሆናሌ።
ይኸውን።
ሐ) በዘ ዒንቀፅ ዛተመሌከተ እንተሃሇወ‟ውን ካብ ሐ) በዘህ አንቀጽ የተመሇከተው ቢኖርም ከታክስ
ታክስ ቀዲምነት ንዖሇዎ ዛኾነ ዔዲ ክኸፌሌ ቀዯምትነት ያሇውን ማናቸውንም ዔዲ ሉከፌሌ
ይኽእሌ እዩ። ይችሊሌ።
5. እቲ ተረካቢ ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ 3 ንዛተጠቐሰ 5. ተረካቢው በንዐስ አንቀጽ 3 የተጠቀሰውን ታክስ
ታክስ ብዛምሌከት ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ 4 በተመሇከተ በንዐስ አንቀጽ 4 መሠረት ተቀንሶ
ተቐኒሱ ንበይኑ ንክቕመጥ ዛተገበረ መጠን ሇብቻው እንዱቀመጥ የተዯረገውን የገንዖብ
ገንዖብ በዘ ዒንቀፅ ንዛተጠቕስ ታክስ መጠን በዘህ አንቀፅ ሇተጠቀሰው ታክስ ካሌዋሇ
እንተዖይዊዑለ ተቐኒሱ ንበይኑ ብዛተቐመጠ ተቀንሶ ሇብቻ በተቀመጠው ገንዖብ ሌክ በግሌ
መጠን ገንዖብ ሌክዔ ብውሌቀ ተሓታቲ ተጠያቂ ይሆናሌ።
ይኸውን።
14.ሇውጥታት ብዙዔባ ምፌሊጥ 14. ሇውጦችን ስሇማስታወቅ
ዛኾነ ታክስ ኸፊሉ ፦ ማናቸውም ታክስ ከፊይ፦
1. ሽሙ ፣ ኣዴራሽኡ ፣ ናይ ንግዱ ስራሕ ቦትኡ 1. ስሙ፣ አዴራሻው ፣ የንግዴ ስራው ቦታ ፣
፣ ኣወዲዴብኡ ወይ ታክስ ዛኽፇሇለ ቀንዱ አዯረጃጀቱ ወይም ታክስ የሚከፌሌበትን
ምንቅስቓስ ንግዱ ስራሕ ወይ ዛፌፅሞም ዋነኛው የንግዴ ስራ እንቅስቃሴ ወይም
ዒይነት ተግባራት ፣ የሚያከናውናቸው ተግባራት ዒይነት፣
2. ታክስ ዛኽፇሇለ ምንቅስቓስ ስራሕ ንግዱ 2. ታክስ የሚከፌሌበት የንግዴ ስራ እንቅስቃሴ
ዛስርሐለ ኣዴራሻ ወይም ሽም እንተቐይሩ የሚከናወንበት አዴራሻ ወይም ስም የቀየረ
ሇዊጡ ነቲ ቢሮ ኣብ ውሽጢ 5 መዒሌቲ እንዯሆነ ይህንኑ ሇቢሮው በ5 ቀናት ጊዚ
ከፌሌጥ ኣሇዎ። ውስጥ ማስታወቅ አሇበት ።
ይግበኣኒ ዛቐርበለ ስርዒት ይግባኝ የሚቀርብበት ስርዒት
15.ኮሚቴ መፃረዪ ጥርዒን 15. የአቤቱታ አጣሪ ኮሚቴ

ኣባሊት ኮሚቴ መፃረዪ ጥርዒን ብሓሊፉ እቲ ቢሮ የአቤቱታ አጣሪ ኮሚቴ አባሊት በቢሮው ኋሊፉ ወይም
ወይ ንሱ ብዛወከል ኣካሌ ይስየሙ። እሱ ውክሌና በሰጠው አካሌ ይሰየማለ።
16.ኮሚቴ መፃረዪ ጥርዒን ብዙዔባ ዛህሌዎ 16.የአቤቱታ አጣሪ ኮሚቴ ስሇሚኖረው ስሌጣና
ስሌጣንን ተግባርን ተግባር
1. እቲ ኮሚቴ ተፀዋዔነቱ ነቲ ቢሮ ኾይኑ፣ 1. ኮሚቴው ተጠሪነቱ ሇቢሮው ሆኖ ፣
ሀ) ብኸፇሌቲ ግብሪ መቕፃዔቲ ንክሇዒሌ ፣ ወሇዴ ሀ) በታክስ ከፊዮች መቀጫ እንዱነሳ ፣ ወሇዴ ቀሪ
ንክተርፌ ፣ ወይ ዴማ ናይ ታክስ ግቡእ እንዱዯረግ ወይም የታክስ ግዳታ እንዱሻሻሌ
ንክመሓየሽ ዛቐርቡ ጥርዒናት ንምምርማርን የሚቀርቡ ማመሌከቻዎችን ሇመመርመርና ውሣኔ
ውሳነ ንምሃብን፣ ሇመስጠት ፣
ሇ) ምስ ዛቐርቡ ጥርዒናት ርክብ ዖሇዎም ዛኾኑ ሇ) ከቀረቡት አቤቱታዎች ጋር ግኑኝነት ያሊቸውን
530
ናይ ፅሑፌ መረዲእታታት ወይ ዴማ መሰኻኽር ማናቸውንም የጽሑፌ ማስረጃዎች ወይም መረጃዎች

ምእካብ ፣ መሰብሰብ፣
ሐ) ብዙዔባ ኣብ ምርመራ ዛርከብ ጉዲይ ቀሪቡ ሐ) በምርመራ ሊይ የሚገኘውን ጉዲይ በሚመሇከት
ንዛሕተቶ ሕቶ መሌሲ ንክምሌስ ምስ ታክሲ ረገዴ ቀርቦ የሚጠየቀውን ጥያቄ እንዱመሌስ ከታክሱ
ኣወሳስና ብቀጥታ ወይ ዴማ ብተዖዋዋሪ ርክብ አወሳስን ጋር በቀጥታ ወይም ቀጥታ ባሌሆነ ግንኙነት
ዖሇዎ ዛኾነ ሰብ ናይ ምፅዋዔ፣ ያሇውን ማንኛውንም ሰው የመጥራት ፣
መ) እቲ ቢሮ ዛሃቦ ናይ ታክስ ውሳነ ትኽክሇኛ ፣ መ) ቢሮው የሰጠው የታክስ ውሣኔ ትክክሇኛ ፣የተሟሊ
ዛተማሇአን ዴንጋገታት እዘ ኣዋጅ ተኸቲለ እና ይህንን አዋጅ ጠብቆ የተወሰነ መሆኑን የማረጋገጥ
ዛተወሰነ ምዃኑ ናይ ምርግጋፅ ስሌጣን ይህሌዎ። ስሌጣ ን ይኖረዋሌ።
2. ናይ ጥርዒን መፃሪዪ ኮሚቴ ካብ ታክስ 2. የአቤቱታ አጣሪ ኮሚቴ ከታክስ ከፊዮች
ኸፇሌቲ ዛቐርብ ጥርዒን ክቕበሌ ዛኽእሌ የሚቀርበውን አቤቱታ ሉያይ የሚችሇው ታክስ
ታክስ ኸፊሉ ናይ ታክስ መፀዋዔታ ካብ ከፊይ የታክስ ውሳኔ ማስታወቂያ በዯረሰው በ10
ዛበፅሖ ኣብ ውሽጢ 10 መዒሌቲ ጥርዒኑ ቀናት ውስጥ አቤቱታውን ካቀረበ ነው።
እንተቕሪቡ እዩ።
3. ናይቲ ቢሮ ሓሊፉ ወይ ዴማ ንሱ ዛወከል 3. የቢሮው ኋሊፉ ወይም የኋሊፉው ተወካይ
ናይቲ ኮሚቴ ውሳነ ሓሳብ ከፅዴቕ ወይ በቲ የኮሚቴውን የውሳኔ ሀሳብ ሉያፀዴቅ ወይም
ውሳነ ሓሳብ እንተዯኣ ዖይተሰማሚዐ በውሳኔ ሀሳቡ ካሌተስማማ ምክንያቱን በመግሇፅ
ምኽንያቱ ገሉፁ እቲ ጉዲይ ዲግም ንክርአ ጉዲዩ እንዯገና እንዱታይ ሇኮሚቴው ሉመሌሰው
ናብቲ ኮሚቴ ክምሌስ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
17.ብዙዔባ ቕፅዒት ምሌዒሌ 17.መቀጫን ስሇማንሳት

ናይ ጥርዒን መፃረይ ኮሚቴ ከም ኣግባቡ እቲ ቢሮ የአቤቱታ አጣሪ ኮሚቴ እንዯአግባብነቱ ቢሮው
ብመሰረት ዖውፀኦ መምርሒ ኣብ ሌዔሉ ኸፇሌቲ በሚያወጣው መመሪያ መሠረት በታክስ ከፊዩ ሊይ
ታክሲ ዛተወሰነ ምምሕዲራዊ ቅፅዒት ብሙለእ የተጣሇው አስተዲዯራዊ መቀጫ በሙለ ወይም
ወይ ብኽፊሌ ንክሇዒሌ ክገብር ይኽእሌ። በከፉሌ እንዱነሳ ማዴረግ ይችሊሌ።
18. ይግበአኒ 18. ይግባኝ
1. በቲ ቢሮ ዛተመሓሊሇፇ ውሳነ ተወሳኺ ታክስ 1. በቢሮው የተሊሇፇውን የተጨማሪ ታክስ ውሣኔ
ዛቃወም ዛኾነ ታክስ ኸፊሉ መፀዋዔታ ውሳነ የሚቃወም ማናቸውም ታክስ ከፊይ የታክስ
ታክስ ካብ ዛበፅሖ ወይ ዴማ ብኮሚቴ መፃረይ ውሳኔ ማስታወቂያ ከዯረሰው ወይም በአቤቱታ
ጥርዒን ውሳነ ካብ ዛተውሃቦ ኣብ ውሽጢ 30 አጣሪ ኮሚቴ ውሣኔ ከተሰጠበት ቀን ጅምሮ
መዒሌቲ በቲ ቢሮ ንዛተወሰነ ተወሳኺ ታክሲ በ30 ቀናት ውስጥ በቢሮው የተወሰነውን
50% (ሓምሳ ሚኢታዊ) ኣብቲ ቢሮ ተጨማሪ ታክስ 50% (አምሳ ከመቶ)
ብምትሓዛ ንግብሪ ይግበኣኒ ሰማዑ ጉባኤ ሇቢሮው በማስያዛ ሇግብር ይግባኝ ሰሚ ጉባዓ
ይግበኣኒ ናይ ምቕራብ መሰሌ ኣሇዎ። ይግባኝ የማቅረብ መብት ኣሇው።
2. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ 1 ጥርዒን ይግባኣኒ 2. በንዐስ አንቀጽ 1 መሠረት የይግባኝ
ቀሪቡ ናይ ይግበኣኒ ሰማዑ ጉባኤ እቲ ታክሲ አቤቱታ ቀርቦ የግብር ይግባኝ ጉባዓ ታክስ
ኸፊሉ ብተወሳኺ ንዛተወሰኖ ታክስ ብሙለእ ከፊዩ በተጨማሪ የተወሰነበትን ታክስ በሙለ
ወይ ብኽፊሌ ናይ ምኽፊሌ ግቡእ ከም ዖሇዎ ወይም በከፉሌ የመክፇሌ ግዳታ እንዲሇበት
ውሳነ ካብ ዛሃበለ ዔሇት ጀሚሩ ኣብ ውሽጢ ውሳኔ ከሰጠበት ቀን አንስቶ በ30 ቀን ጊዚ
30 መዒሌቲ ታክስ ከፊሉ ዛዯሌዮ ተወሳኺ ውስጥ ታክስ ከፊዩ የሚፇሇግበትን ተጨማሪ
ታክስ ተዖይከፇለ ጥፊኣተኛ እዩ፣ ታክስ ካሌከፇሇ ጥፊተኛ ነው።
531
3. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ብዛተመሌከተ 3. በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1 በተመሇከተው

ጊዚ ውሽጢ ይግበኣኒ እንተዖይቐሪቡ በቲ ጊዚ ውስጥ ይግባኝ ካሊቀረበ በባሇስሌጣኑ
በዒሌ መዘ ዛተወሰነ ተወሳኺ ታክስ የተወሰነው ተጨማሪ ታክስ ትክክሇኛና
ትኽክሇኛን ናይ መወዲእታን ኾይኑ ሽዐ የመጨረሻ ሆኖ ወዴያውኑ ተከፊይ ይሆናሌ።
ንሽዐ ተኸፊሉ ይኸውን። 4. የዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1 ዴንጋጌ
4. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዴንጋገ እንዯተጠበቀ ሆኖ በገቢ ግብር አዋጅ
ዛተሓሇወ ኾይኑ ኣብ ኣዋጅ ኣታዊ ግብሪ ስሇይግባኝ የተዯነገጉት አንቀጾች
ብዙዔባ ይግበኣኒ ዛተዯንገጉ ዒንቀፃት ከም እንዯአግባብነታቸው በዘህ አዋጅ መሰረት
ኣግባብነቶም ብመሰረት እዘ ኣዋጅ የተወሰኑ ታክሶችን በሚመሇከት ሇሚቀርቡ
ንዛተወሰኑ ታክስታት ብዛምሌከቱ ንዛቐርቡ ይግባኞች ተፇፃሚ ይሆናለ።
ሕቶታት ይግበኣኒ እውን ተፇፃምነት
ይህሌዎም።
19.ናይ ምርዲእ ሓሊፌነት 19.የማስረዲት ኋሊፉነት
ዛተወሰነለ ግብሪ በዘሑ ወይ እቲ ቢሮ ዛወሰኖ የተወሰነው ግብር በዛቷሌ ወይም ቢሮው የሰጠው
ውሳነ ትኽክሌ ኣይኮነን ብዛብሌ ዛቐርብ ኽርክር ውሳኔ ትክክሌ አይዯሇም በሚሌ በሚቀርብ ክርክር
ናይ ምርዲእ ሓሊፌነት እቲ ዛተወሰነ ታክስ ወይ የማስረዲቱ ኋሊፉነት የተወሰነውን ታክስ ወይም
ውሳነ ቢሮ ናይ ዛቃወም ሰብ ሓሊፌነት እዩ። የቢሮው ውሳኔ የሚቃወም ሰው ይሆናሌ።
ምምሕዲራዊ ቅፅዒታት አስተዲዯራዊ ቅጣቶች
20.መፌሇጢ ታክስ ብእዋኑ ብዖይምቕራብ 20. የታክስ ማስታወቂያን በጊዚው ባሇማቅረብ

ብዙዔባ ዛፌፀም ቅፅዒት ስሇሚፇፀም ቅጣት
1. ኣብዘ ኣዋጅ ብኻሉእ ኣገባብ ንክፌፀም ካብ 1. በዘህ አዋጅ በላሊ አኳኋን እንዱፇፀም ከተወሰነው
ዛተወሰነ ወፃእ ኣብ ውሽጢ እቲ ዛተወሰነ ጊዚ በስተቀር በተወሰነው ጊዚ ውስጥ የታክስ
ናይ ምፌሊጥ ግቡእ ዖይተዋፀአ ታክስ ኸፊሉ ማስታወቅ ግዳታውን ያሌተወጣ ታክስ ከፊይ
ነቲ ዛዖንገዏለ ሕዴሕዴ ወርሒ ወይዴማ ሇዖገየበት ሇእያንዲንደ ወር ወይም የወሩ ከፉሌ
ናይቲ ወርሒ ኽፊሌ ናይቲ ዖይተኸፇሇን 5% ሇሆነው ጊዚ ያሌተከፇሇውን 5% (አምስት
(ሓሙሽተ ሚኢታዊ) 25% (ዑስራን በመቶ) 25% (ሃያ አምስት በመቶ) እስኪሞሊ
ሓሙሽተን ሚኢታዊ) ክሳብ ዛመሌእ ቕፅዒት ዴረስ መቀጫ ይከፌሊሌ።
ይኽፌሌ።
2. ናይቲ ታክስ መፌሇጢ ክቐርብ ኣብ ዖሇዎ 2. የታክስ ማስታወቂያ መቅረብ ባሇበት ወር ወይም
ወርሒ ወይ ክፊሌ ናይቲ ወርሒ ኣብ ዛኾነ የወሩ ከፉሌ በሆነው ጊዚ የታክስ ማስታወቂያ
ጊዚ እቲ ናይ ታክስ መፌሇጢ ዖየቕረበ ሰብ ያሊቀረበ ሰው በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1
ብመሰረት ዴንጋገ እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዴንጋጌ መሠረት የሚከፌሇው መቀጫ ከብር 50
እቲ ዛኽፇሌ ቅፅዒት ካብ 50 ሽሕ (ሓምሳ ሺ (ሃምሳ ሺ) ብር አይበሌጥም።
ሽሕ) ብር ኣይበሌፅን።
3. ንኣፇፃፅም እዘ ዒንቀፅ ዖይተኸፇሇ ታክስ እዩ 3. ሇዘህ አንቀጽ አፇፃፀም ያሌተከፇሇ ታክስ ነው
ዛበሃሌ ኣብ ሞንጎ ናይ ታክስ መፌሇጢ ክረአ የሚባሇው በታክስ ማስታወቂያ ሊይ መታየት
ዛነበሮን እቲ ታክሲ ክኸፇሇለ ኣብ ዛግባእ በነበረበት እና ታክሱ መከፇሌ ባሇበት ቀን
እዋን ዛተኸፇሇ ዛህለ ኣፇሊሊይ እዩ። በተከፇሇው ታክስ መካከሌ ያሇው ሌዩነት ነው።
4. ብዛኾነ ኩነታት ዛውሰን ቅፅዒት ቀፂለ ካብ 4. በማናቸውም ሁኔታ የሚጣሇው ቅጣት ቀጥል
532
ዛተመሌከተ ካብ ዛተሓተ ዛነኣሰ ኣይኸውንን ከተመሇከቱት ከዛቅተኛው ያነሰ ኣይሆንም

ሀ) 10,000 ብር ሀ)10,000 ብር
ሇ) ኣብ ናይ ታክስ መፌሇጢ ክግሇፅ ካብ ዛነበሮ ሇ) በታክስ ማስታወቂያ ሊይ መመሌከት ከነበረበት
መጠን ታክሲ 100% (ሚኢቲ ፐርሰንት) የታክስ መጠን 100% (አንዴ መቶ ፐርስንት)
21.ዖንጊዐ ኣብ ዛተኸፇሇ ታክሲ ብዙዔብ ዛሕሰብ 21.ዖግይቶ በተከፇሇ ታክስ ሊይ ስሇሚታሰብ ወሇዴ
ወሇዴ
1. ክኽፇሌ ኣብ ዛነበሮ ወርሒ ንዖይተኸፇሇ 1. መከፇሌ በነበረበት ወይ ሊሌተከፇሇ ታክስ
ታክስ ክኽፇሌ ካብ ዛነበሮ ዔሇት ክሳብ መከፇሌ ከነበረበት ቀን እስከተከፇሇበት ቀን
ዛተኸፇሇለ ዔሇት ንዖል ጊዘ ታክስ ከፊሉ ባሇው ጊዚ ውስጥ ታክስ ከፊዩ ወሇዴ የመክፇሌ
ወሇዴ ናይ ምኽፊሌ ግቡእ ኣሇዎ። ግዳታ አሇበት።
2. ብመሰረት እዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 2. በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀፅ 1 መሠረት
ዛኽፇሌ ወሇዴ መጠን መኽፇሉ ኣብ ሕለፌ የሚከፇሇው ወሇዴ የማስከፇያ ሌክ ባሇፇው የሩብ
ርብዑ ዒመት ብንግዱ ባንክታት ኣብ ስራሕ ዒመት በንግዴ ባንኮች ስራ ሊይ በዋሇው
ዛወዒሇ ናይ መሇቅሒ ወሇዴ 25% (ዑስራን ከፌተኛው የማበዯሪያ ወሇዴ ምጣኔ ሊይ 25%
ሓሙሽተን ሚኢታዊ) ተወሲኽዎ ይኸውን። (ሃያ አምስት በመቶ) ታክልበት ይሆናሌ።
ቅፅዒታት ገበን የወንጀሌ ቅጣቶች
22.ኣብ ታክሲ ዛፌፀሙ ገበናት ብዙዔባ ዛምርሐለ 22.በታክስ ሊይ የሚፇፀሙ ወንጀልች ስሇሚመሩበት
ስነ ስርዒት ስነ ስርዒት
ኣብ ናይ ኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ በኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሉክ
ሪፐብሉክ ኣዋጅ ኤክሳይዛ ታክስ ቁፅሪ የኤክሳይስ ታክስ አዋጅ ቁጥር 307/1995
307/1995 ብዛተዯንገገ መሰረት ኣብ ታክስ በተዯነገገው መሰረት በታክስ ሊይ የሚፇጸሙ
ዛፌፀሙ ገበናትን ቅፅዒቶምን ከምኡ‟ውን ወንጀልችና ቅጣታቸው እንዱሁም የሚመሩበት ስነ
ዛምርሕለ ስነ ስርዒትን ከም ዛስዔብ ይኸውን። ስርአት እንዯሚከተሇው ይሆናሌ።
ኣብዘ ክፌሉ እዘ ንዛተዖርዖሩ ኣብ ሌዔሉ ታክስ በዘህ ክፌሌ የተዖረዖሩት በታክስ ሊይ የሚፇፀሙ
ዛፌፀሙ ገበናት ናይ ገበን ሕጊ ብምትሕሌሊፌ ወንጀልች የወንጀሇኛ ሕግን በመተሊሇፌ የሚፇጸሙ
ዛፇፀሙ ብምዃኖም እቲ ክሲ ዛምስረት ፣ ዛረአን በመሆኑ ክሱ የሚመሰረተው ፣ የሚታየው እና ይግባኝ
ይግበኣኒ ዛቐርቦን ብመሰረት ናይ ገበን ሕጊ ስነ- የሚቀርበው በወንጀሌ ስነ-ስርዒት መሰረት ይሆናሌ።
ስርዒት ይኸውን።
ሕጊ ብምጥሓስ ታክሲ ዖይምኽፊሌ 23.ሕግን በመጣስ ታክስ ስሊሇመክፇሌ
ሕጊ ብምጥሓስ ዛኣከቦ ታክስ ዖየፌሇጠ ወይ ሕግን በመጣስ የሰበሰበውን ታክስ ያሊስታወቀ ወይም
ካብኡ ዛዴሇ ዖይኸፇሇ ዛኾነ ሰብ ገበን የሚፇሇግበትን ታክስ ያሌከፇሇ ማናቸውም ሰው
ከምዛፇፀመ ይቑፀር ። ስሇዛኾነ ብመሰረት እዘ ወንጀሌ እንዯፇጸመ ይቆጠራሌ ። ስሇሆነው በዘህ
ኣዋጅ ክፌሉ ሓሙሽተ ኣብ ሌዔሉ ዛውስኖ አዋጅ ክፌሌ አምስት መሠረት ከሚጣሌበት መቀጫ
ቅፅዒት ብተወሳኺ ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ በተጨማሪ ጥፊተኛ መሆኑ በፌርዴ ቤት ሲረጋገጥ
እንትረጋገፅ ካብ ሓሙሽተ ዒመት ብዖይንእስ ከአምስት አመት በማያንስ እሥራት ይቀጣሌ።
እስራት ይቕፃዔ።
533
23. ናይ ሓሶት ወይ መጋገዪ መረዲእታ ምቕራብ 24. የሐሰት ወይም አሳሳች መረጃ ስሇማቅረብ
1. ዛኾነ ታክሲ ኸፊሉ፦ 1. ማንኛውም ታክስ ከፊይ፦
ሀ) ንሰራሕተኛ እቲ ቢሮ ብዙዔባ ሓዯ ነጥቢ ናይ ሀ) ሇቢሮው ሠራተኛ አንዴን ነጥብ በተመሇከተ
ሓሰት ወይ መጋገዪ መረዲእታ እንተቕሪቡ ፣ ወይ የሀሰት ወይም አሳሳች መረጃ ያቀረበ ወይም
ሇ)ንሰራሕተኛ እቲ ቢሮ ክቐርብ ካብ ዛግበኦ ሇ) ሇቢሮው ሠራተኛ ሉቀርብ ከሚገባው መግሇጫ
መግሇፂ ውሽጢ ነቲ መግሇፂ መጋገዪ ክገብር ውስጥ መግሇጫውን አሳሳች ሉያዯርግ በሚችሌ
ብዛኽእሌ ኩነታት ክካተቱ ዛግበኦም ነጥብታት አኳኋን መካተት የሚገባቸውን ነጥቦች ያስቀረ
እንተዯኣ ኣትሪፈ ናይ ገበን ኽሲ ይምስረቶ። እንዯሆነ የወንጀሌ ክስ ይመሠረትበታሌ።
2. ዛተሰሓሓተ መግሇፂ ዛተውሃበ ወይ ክካተት 2. የተሳሳተ መግሇጫ የተሰጠው ወይም መካተት
ዛግበኦ ነጥቢ ዛተገዯፇ ብዖይ ብቑዔ የሚገባው ነጥብ የተተወው ያሇበቂ ምክንያት የሆነ
ምኽንያት እንተኾይኑ፣ እንዯሆነ ፣
ሀ) ናይቲ መግሇፂ ዖይትኽክሇኛነት ክብፀሐለ ሀ) የመግሇጫው ትክክሌኛ ያሇመሆን ሉዯረስበት
ብዖይ ምኽኣለ ክኽፇሌ ዛግበኦ ታክስ ካብ ብር 1 ያሇመቻለ ሉከፇሌ የሚገባው ታክስ ክብ 1ሺ (አንዴ
ሽህ (ሓዯ ሽህ) ዖይበሌፅ ንኢሱ ክኸፌሌ ዛገብሮ ሺ) በማይበሌጥ አንሶ እንዱከፇሌ የሚያዯርግ ከሆነ
እንተኾይኑ ታክስ ከፊሉ ካብ ብር 10,000 ታክስ ከፊዩ ከብር 10,000 (አስር ሺ ብር) በማያንስ
(ዒሰርተ ሽሕ ብር) ዖይነኣሰ ካብ 20,000 (ዑስራ እና ከብር 20,000 በማይበሌጥ የገንዖብ መቀጫ እና
ሽሕ ብር) ዖይበሇፀ ናይ ገንዖብ ቅፅዒት ካብ ሓዯ ከአንዴ ዒመት በማያንስ እና ከ3 ዒመት በማይበሌጥ
ዒመት ዖይነኣሰ ካብ 3 ዒመት ዖይበሇፀ እስራትን እሥራት ይቀጣሌ።
ይቕፃዔ ።
ሇ) ንኢሱ ክኽፇሌ ዛተገበረ ታክስ ካብ ብር 1000 ሇ) አንሶ እንዱከፇሌ የሚዯረገው ታክስ ከብር 1000
(ሓዯ ሽሕ ብር) ዛበሇፀ እንተኾይኑ ካብ ብር (አንዴ ሺ ብር) የሚበሌጥ ከሆነ ከብር 20,000
20,000 (ዑስራ ሽሕ ብር) ዖይነኣስ ካብ በማያንስ እና 100,000 በማይበሌጥ የገንዖብ መቀጫ
10,0000 (ሓዯ ሚኢቲ ሽሕ ብር) ዖይበሌፅ ናይ እና 3 ዒመት በማያንስ እና ከ5 ዒመት በማይበሌጥ
ገንዖብ መቕፃዔትን ካብ 3 ዒመት ዖይነአሰ ካብ 5 እሥራት ይቀጣሌ።
ዒመት ዖይበሇፅ እስራት የቕፃዔ።
3. ናይ ሓሰት መረዲእታ ዛተውሃበ ወይ ክካተት 3. የሐሰት መግሇጫ የተሰጠው ወይም መካተት
ዛግበኦ ነጥቢ ዖይተኻተተ ኮነ ተባሂለ ወይ የሚገባው ነጥብ እንዱካተት ያሌተዯረገው ሆን
ብኸቢዴ ሽሇሌትነት እንተኾይኑ፦ ተብል ወይም በከባዴ ቸሌተኝነት የሆነ እንዯሆነ፣
ሀ) ናይቲ መግሇፂ ዖይትኽክሇኛነት ክብፀሓለ ሀ) የመገሌጫው ትክክሌኛ ያሇመሆን ሉዯረስበት
ብዖይምኽኣለ ክኽፇሌ ዛግበኦ ታክስ ካብ 1000 ያሇመቻለ ሉከፇሌ የሚገባው ታክስ ከብር 1000 ሺ
(ሓዯ ሽሕ ብር) ብዖይበሌፅ ንኢሱ ንክኽፇሌ በማይበሌጥ አንሶ እንዱከፇሌ የሚያዯርግ ከሆነ ታክስ
ዖግብር እንተኾይኑ እቲ ኸፊሉ ታክሲ ካብ ብር ከፊዩ ከብር 50,000 (ሃምሳ ሺ ብር) በማያንስ ከብር
50,000 (ሓምሳ ሽሕ ብር ) ዖይ ንእስን ካብ ብር 100,000 (አንዴ መቶ ሺ ብር) በማይበሌጥ የገንዖብ
100,000 (ሓዯ ሚኢቲ ሽሕ ብር) ዖይበሌፅ ናይ መቀጫ እና 5 ዒመት በማያንስ እና 10 ዒመት
ገንዖብ መቕፃዔትን ካብ 5 ዒመት ዖይነኣሰ ካብ በማይበሌጥ እሥራት ።
10 ዒመት ዖይበሇፀ እስራት ፣ ሇ) አንሶ እንዱከፇሌ የሚዯረገው ታክስ ከብር 1000
ሇ) ንኢሱ ክኽፇሌ ዛተገበረ ታክስ ካብ 1000 (አንዴ ሺ) የሚበሌጥ ከሆነ ከብር 75,000 (ሰባ
(ሓዯ ሽሕ ብር) ዛበሇፀ እንተዴኣ ኾይኑ ካብ አምስት ሺ) በማያንስ እና ከብር 200,000 (ሁሇት
75,000 (ሰብዒን ሓሙሽተን ሽሕ ብር) ዖይነኣሰ መቶ ሺ) በማይበሌጥ የገንዖብ መቀጫና ከ10 ዒመት
ካብ 200,000 (ክሌተ ሚኢቲ ሽሕ ብር) በማያንስ እና ከ15 ዒመት በማይበሌጥ እሥራት
ዖይበሇፅ ናይ ገንዖብ መቕፃዔትን ካብ 10 ዒመት ይቀጣሌ።
534
ዖይነኣሰን ካብ 15 ዒመት ዖይበሇፀን እስራት

ይቕፃዔ።
24. ናይቲ ቢሮ ስራሕ ምትዔንቓፌ 25.የቢሮው ስራ ስሇማሰናከሌ
1. ዛኾነ ሰብ ፦ 1. ማናቸውም ሰው፦
ሀ) ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ስርሑ ንዛስርሕ ዖል ሀ) በዘህ አዋጅ መሠረት ሥራውን በማከናወን ሊይ
ናይቲ ቢሮ ስራሕኛ ንዛስርሖ ዖል ተግባር ያሇን የቢሮው ሠራተኛ ተግባር ያሰናከሇ ወይም
ዖዔንቀፇ ወይ ንምዔንቃፌ ዛሞከረ ወይ ሇማሰናከሌ የሞከረ፣ ወይም፣
ሇ) ንኣፇፃፅማ እቲ ኣዋጅ ብዛኾነ ካሉእ ኩነታት ሇ) የአዋጅን አፇፃፀም በማናቸውም ላሊ አኳኋን
ዖተዒናቐፇ ወይ ከተዒናቕፌ ዛፇተነ እንተኾይኑ ያሰናከሇ ወይም ሇማሰናከሌ የሞከረ እንዯሆነ ፣
ገበን ምፌፃሙ ተረጋጊፁ እንትፌረድ ካብ ብር ወንጀሌ መፇፀሙ ተረጋግጦ ሲፇረዴበት ከብር 1000
1000 ዖይነኣሰን ካብ ብር 100,000 ዖይበሌፅን (አንዴ ሺ) በማያንስ እና ከብር 100,000
ናይ ገንዖብ ቅፅዒትን ብኽሌተ ዒመት እስራትን በማይበሌጥ የገንዖብ መቀጫ እና በሁሇት ዒመት
ይቕፃዔ። እስራት ይቀጣሌ።
2. እዜም ዛስዔቡን ንዔኦም ዛኣመሰለ ካሌኦት 2. የሚከተለት እና እነዘህን የመሳሰለ ላልች
ተግባራትን ናይቲ ቢሮ ስራሕ ናይ ምትዔንቓፌ ተግባሮች የቢሮው ሥራ የማሰናከሌ ተግባራት
ተግባር ተገይሮ ይውሰደ። ሆነው ይወሰዲለ።
ሀ) ናይ ታክሲ ኸፊሉ ፌሌፌሌ ኣታዊ ዛኾኑ ናይ ሀ) የታክስ ከፊዩን ገቢ አስገኚ የሥራ
ስራሕ ምንቅስቓስ ዛምሌከቱ ሰነዲት ፣ ፀብፃባት እንቅስቃሴዎችን የሚመሇከቱ ሰነድችን ሪፖርቶችን
ወይ ካሌኦት ዛኾኑ ዒይነት መረዲእታታት ወይም ላልች ማናቸውንም መረጃዎች ሇመመርመር
ንምምርማር እቲ ቢሮ እንትሓትት ፌቓዯኛ ቢሮው ሲጠይቅ ፇቃዯኛ ሆኖ ያሇመገኘት ፣
ኾይንካ ዖይምርካብ፣
ሇ) እቲ ቢሮ ንሕቶ ንክቐርብ እንትእዛዛ ፌቓዯኛ ሇ) ቢሮው ሇጥያቄ እንዱቀርብ ሲያዛ ፇቃዯኛ ሆኖ
ኾይንካ ዖይምርካብ፣ ያሇመገኘት ፣
ሐ) ሰራሕተኛ እቲ ቢሮ ናብ ናይ ግብሪ ኸፊሉ ሐ) የቢሮው ሠራተኛ ወዯ ታክስ ከፊዩ የንግዴ ስራ
ናይ ንግዱ ስራሕ ቦታ ንኽኣትው ዛተውሃቦ መሰሌ ቦታ ሇመግባት ያሇውን መብት መገዯብ፣
ምግዲብ፣
25. ሇውጢ ዖይምፌሊጥ 26. ሇውጥ ያሇማስታወቅ
ኣንቀፅ 14 ብዛኣዖዜ መሰረት ኣብ ኹነታት አንቀፅ 14 በሚያዖው መሠረት በሁኔታዎች ሊይ
ዛተገበሩ ሇውጥታት ነቲ ቢሮ ዖይኣፌሇጠ ዛኾነ የተዯረጉ ሇውጦችን ሇቢሮው ያሊሳወቀ ማናኛውም
ሰብ ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ ሰው ጥፊተኛ መሆኑ በፌርዴ ቤት ሲረጋገጥ ፦
እንትረጋገፅ ፦
ሀ) እቲ ጥፌኣት ዛተፇፀመ ኮነ ተባሂለ ወይ ሀ) ጥፊቱ የተፇፀመው ሆን ተብል ወይም በከባዴ
ብኸቢዴ ሽሇሌትነት እንተዴኣ ኾይኑ ካብ ብር ቸሇሌተኝነት የሆነ እንዯሆነ ከብር 10,000 በማያንስ
10,000 ዖይነኣሰ ናይ ገንዖብ ቕፅዒትን ብሓዯ የገንዖብ መቀጫ እና በአንዴ አመት እስራት፣
ዒመት እስራትን ፣
ሇ) ብኻሌኦት ምኽንያታት ካብ ብር 5 ሽሕ ሇ) በላልች ሁኔታዎች ከብር 5 ሺ በማያንስ የገንዖብ
ዖይንእስ ናይ ገንዖብ ቅፅዒትን ብ6 ወርሒ መቀጫ እና በ6 ወር እስራት ይቀጣሌ ።
እስራትን ይቕፃዔ
26. ብሰራሕተኛታት እቲ ቢሮ ዛፌፀሙ 27. በቢሮው ሠራተኞች የሚፇፀሙ ጥፊቶች
ጥፌኣታት
1. ንዴንጋገታት እዘ ኣዋጅ ንምፌፃም በቲ ቢሮ 1. የዘህን አዋጅ ዴንጋጌዎች ሇማስፇፀም በታክስ
535
ዛተቆፀረ ሰራሕተኛ ወይ ተቆፃፃሪ ሰራሕተኛ ባሌሥሌጣኑ የተቀጠረ ሠራተኛ ወይም የቀዴሞ

ነበር ፦ ተቀጣሪ የነበረ ፣
ሀ) ብመሰረት ሕጊ ክረኽቦ ካብ ዛግባእ ክፌሉት ሀ) በሕግ መሠረት ሉያገኘው ከሚገባ ክፌያ ወይም
ወይ ሽሌማት ወፃኢ ምስ ዛተቆፀረለ ተግባር ሽሌማት ውጪ ከተቀጠረበት ተግባር ጋር በተያያዖ
ብዛተተሓሓዖ ብቐጥታ ወይ ብተዖዋዋሪ መንገዱ በቀጥታ ወይም በተዙዋዋሪ መንገዴ የገንዖብ ወይም
ናይ ገንዖብ ወይ ካሉእ ዒይነት ክፌሉት ወይ ላሊ ዒይነት ክፌያ ወይም ስጦታ እንዱዯረግሇት
ውህብቶ ክግበረለ ዛሓተተ ወይ ዛተቀበሇ የጠየቀ ወይም የተቀበሇ ሇክፌያው ወይም ሇስጦታው
ንክፌሉት ወይ ንውህብቶ ተስፊ ወይ መትሐዘ ተስፊ ወይም መያዣ የጠየቀ ወይም የተቀበሇ ወይም
ዛሓተተ ወይ ዛተቐበሇ ወይ ፣ ፣
ሇ) ካብ ታክሲ ዛርከብ ኣታዊ ምጭብርባር ወይ ሇ) ከታክስ በሚገኘው ገቢ ሊይ ማጭበርበር ወይም
ምስ ዴንጋገታት እዘ ኣዋጅ እዘ ወይ ምስ ከዘህ አዋጅ ዴንጋጌዎች ጋር ወይም ከተሰጠው
ዛተውሃቦ ሓሊፌነት ንቅኑዔ ኣፇፃፅማ ዛፃረር ኋሊፉነት መሌካም አፇጻጸም ጋር የሚቃረን ተግባር
ተግባር ንምፌፃም ክፌፅም ዛግበኦ ተግባር ካብ ሇመፇፀም ማዴረግ የሚገባውን ከማዴረግ ሇመታቀብ
ምፌፃም ብምቁጣብ ግቡእ ዖይኮነ ነገር ንምፌቃዴ ተገቢ የሚፇፀምን የማጭበርበር ተግባር ሇመዯበቅ
ኣብ ታክሲ ዛፌፀም ናይ ምጭብርባር ተግባር ያሌሆነን ነገር ሇመፌቀዴ በታክስ ሊይ ወይም
ንምሕባእ ወይ ብምሽጥር ንምፌፃም ውዔሉ በሚስጥር ሇመተግበር ውሌ የገባ ወይም በሚገባው
ዛኣተወ ወይ ኣብ ዛኣተዎ ዛኾነ ዒይነት ውዔሉ ማናቸውም ውሌ ውስጥ በዘህ ተግባር መተባበሩን
ውሽጢ ነዘ ተግባር እዘ ምትሕብባሩ ዖርኢ የሚሳይ ስምምነት የሰጠ ፣ ጥፊተኛ መሆኑ በፌርዴ
ስምምዔነት ዛሃበ ፣ ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብቤት ቤት ሲረጋገጥ ከብር 50,000 (ሃምሳ ሺ ብር)
ፌርዱ እንትረጋገፅ ካብ ብር 50,000 (ሓምሳ የማይበሌጥ የገንዖብ መቀጫ እና ከ10 ዒመት
ሽሕ) ዖይበሌፅ ናይ ገንዖብ መቕፃዔትን ካብ 10 በማያንስ ከ20 ዒመት በማይበሌጥ እስራት ይቀጣሌ።
ዒመት ዖይነኣሰ ካብ 20 ዒመት ዖይበሇፀ እስራትን
ይቕፃዔ።
2. ሰራሕተኛ እቲ ቢሮ ዛኾነ ወይ ዛነበረን 2. የቢሮው ሠራተኛ የሆነ ወይም የነበረ እና የዘህን
ንዴንጋገታት እዘ ኣዋጅ ንምፌፃም ዛተቆፀረ አዋጅ ዴንጋጌዎች ሇማስፇፀም የተቀጠረ
ብናይ ኢትዮዽያ ንግዱ ሕጊ ብጋዚጣ በኢትዮዽያ ንግዴ ሕግ በጋዚጣታትሞ እንዱወጣ
ተሓቲሙ ንክወፅእ ካብ ዛተኣዖዖ መረዲእታ ከታዖዖው ዒይነት መረጃ በስተቀር ፣
ወፃእ ፣
ሀ) ኣብ መዲይ ምፌፃም ታክስ ብዖሇዎ ስሌጣን ሀ) ታክስን በማስፇፀም ረገዴ ባሇው ሥሌጣን ወይም
ወይ ግቡእ ምኽንያት ዛፇሇጦ ናይ ካሉእ ሰብ ግዳታ ምክንያት ያወቀውን የላሊ ሰው ማናቸውንም
ዛኮነ ዒይነት መረዲእታ ንዛኾነ ካሉእ ሰብ ወይ መረጃ ሇማናቸውም ላሊ ሰው ወይም የዘያ ሰው ወኪሌ
ንናይቲ ሰብ ተወካሉ ዛኾነ ሰብ ኣሕሉፈ እንተሂቡ ሇሆነ ሰው አሳሌፍ የሰጠ
ሇ) ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ኣብ ምፌፃም ታክስ ሇ) በዘህ አዋጅ መሠረት ታክስን በማስፇፀም ረገዴ
ዖሇዎ ስሌጣን ንምጥቃም ወይ ግቡእ ስራሕ ያሇውን ሥሌጣን ሇመጠቀም ወይም የሥራ ግዳታን
ንምፌፃም ክኽእሌ ኣብቲ ቢሮ ዛርከብ ዛኾነ ሇመወጣት እንዱያስችሌ በቢሮው ዖንዴ የሚገኘውን
መረዲእታ ብናይ ቤት ፌርዱ ትእዙዛ እንተ ማናቸውንም መረጃ በፌርዴ ቤት ትእዙዛ ካሌሆነ
ዖይኮይኑ ንኻሉእ ሳሌሳይ ወገን ኣሕሉፈ ዛሃቦ በስተቀር ሇሦስተኛ ወገን አሳሌፍ የሰጠ እንዯሆነ ፣
እንተኾይኑ ጥፊኣተኛ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ ጥፊተኛ መሆኑ በፌርዴ ቤት ሲረጋገጥ ከብር 10,000
እንትረጋገፅ ካብ ብር 10000 (ዒሰርተ ሽሕ ብር) (አስር ሺ ብር) በማያንስ የገንዖብ መቀጫ እና ከ2
ዖይንእስ ናይ ገንዖብ መቕፃዔትን ካብ 2 ዒመት ዒመት በማያንስ ከ 5 ዒመት በማይበሌጥ እስራት
ብዖይንእስ ካብ 5 ዒመት ብዖይበሌፅ እስራትን ይቀጣሌ።
536
ይቕፃዔ ።
3. ብመሰረት ዴንጋገ እዘ ዒንቀፅ ናይቲ ቢሮ 3. የዘህ አንቀጽ ዴንጋጌ ሰራተኛ ፣
ሰራሕተኛ ፣
ሀ) ዛኾነ ዒይነት ሰነዴ ወይ መረዲእታ ፦ ሀ) ማናቸውንም ሰነዴ ወይም መረጃ ፦
1. ነዘ አዋጅ ወይ ንዛኾነ ገንዖብ ተንከፌ ኣዋጃት 1. ሇዘህ አዋጅ ወይም ሇማናቸውም ገንዖብ ነክ አዋጅ
ኣፇፃፅማ ኣዴሊይ ኣብ ዛኾነለ ግዖ፣ አፇፃፀም አስፇሊጊ በሆነ ጊዚ ፣
2. ብሕጊ ንዛተውሃቦ ተግባርን ሓሊፌነትን 2. በሕግ የተሰጠውን ተግባርና ኋሊፉነት ሇመወጣት
ንምውፃእ ኣዴሊይ እንትኾን ንዋና ኦዱተር አስፇሊጊ ሲሆን ፣ ሇዋናው ኦዱተር ፣
3. መረዲእታ ንምሌዋጥን ተዯራቢ ግብሪ 3. መረጃ ሇመሇዋወጥ ተዯራራቢ ግብርን ሇማስቀረት
ንምትራፌን ኢትዮዽያ ምስ ካሌኦት ሃገራት ኢትዮዽያ ከላልች አገሮች ጋር ባዯረገችው
ብመሰረት ዛገበረቶ ስምምዔነት ኣግባብነት ስምምነት መሠረት አግባብ ሊሊቸው የላልች
ንዖሇዎም ናይ ካሌኦት ሃገራት ሰብ ስሌጣን አገሮች ባሇሥሌጣኖች
4. ብሕጊ ንዛተውሃቦ ተግባርን ሓሊፌነትን 4. በሕግ የተሰጠውን ተግባርና ኋሊፉነት ሇመወጣት
ንምውፃእ ኣዴሊይ እንትኾን ንስነ-ምግባርን አስፇሊጊ ሲሆን ፣ ሇሥነ ምግባርና ሇፀረ ሙስና
ፀረ -ግዔዛይናን ኮሚሽን ኮሚሽን
5. ሌዔሌ ክብሌ ንዖይተገሇፀ ንዛኾነ ሕጊ 5. ከዘህ በሊይ ሊሌተገፀ ሇማናቸውም ሕግ አስፇፃሚ
መፇፀሚ ቤት ዔዮ ግቡእ ንምፌፃም ዖኽእል መ/ቤት ግዳታውን ሇመፇፀም የሚያስችሇው
መረዲእታ ንክወሃቦ በቲ ቢሮ ብፅሑፌ መረጃ እንዱሰጠው በቢሮ በፅሁፌ ሲታዖዛ
እንትዖዛ
ሇ) ሓሊፌነቶም ንምውፃእ ኣዴሊይ ክሳብ ዛኾነ ሇ) ኋሊፉነታቸውን ሇመወጣት አስፇሊጊ እስከሆነ
ንሓዯ ሰብ ፇሌዮም ዖይጠቐሱ መረዲእታታት ዴረስ አንዴን ሰው ሇይተው የማይጠቅሱ መረጃዎችን
ንዛኾነ ኣብ ናይ መንግስቲ ኣታዊ ስራሕ ሇማናቸውም በመንግሥት ገቢ ሥራ ሊይ
ዖገሌገሌን ንቤት ዔዮ ስታስቲክስ ሰራሕተኛ ካብ ሇሚያገሇግሌ እና ሇስታትስቲክ መ/ቤት ሠራተኛ
ምሃብ ኣይዒግትን። ከመስጠት አያግዯውም።
27. ከይተፇቐዯ ታክስ ብዙዔባ ምእካብ ሳይፇቀዴ ታክስ ስሇመብስብ
ዛኾነ ሰብ ብመሰረት እዘ ኣዋጅ ከይተፇቐዯለ ማናቸውም ሰው በዘህ አዋጅ መሠረት ሳይፇቀዴሇት
ታክስ ወይ ከም ታክስ ዛረአ ኻሉእ ክፌሉት ታክስ ወይም እንዯታክስ የሚታይ ላሊ ክፌያ የሰበሰበ
ዛኣከበ ወይ ንኽእክብ ዛፇተነ ገበን ዛፇፀመ ወይም ሇመሰብሰብ የሞከረ ወንጀሌ የፇፀመ ሆኖ ፣
ኾይኑ ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ ጥፊተኛ መሆኑ በፌርዴ ቤት ሲረጋገጥ ከብር 50000
እንትረጋገፅ ካብ ብር 50 ሽሕ ብዖይንእስ ናይ (ሃምሳ ሺ ብር) በማያንስ የገንዖብ መቀጫ እና ከ5
ገንዖብ ቅፅዒትን ካብ 5 ዒመት ብዖይነኣሰ ካብ 10 ዒመት በማያንስ ከ10 ዒመት በማይበሌጥ እስራት
ዒመት ብዖይበሌፅ እስራትን ይቕፃዔ። ይቀጣሌ ።
28.ምሕጋዛ ወይ ምትብባዔ 28. መርዲት ወይም ማበረታታት
ዛኾነ ሰብ ንዴንጋገታት እዘ ኣዋጅ ክጠሓሱ ማናቸውም ሰው የዘህ አዋጅ ዴንጋጌዎች እንዱጣሱ
ዛሓገዖ ፣ ዖተባበዏ ፣ ዖሇዒዒሇ ወይ ብምሽጥር የረዲ ፣ ያበረታታ ፣ ያነሳሳ ፣ ወይም በሚስጥር
ዛተሓባበረ እንተኾይኑ ከምቲ ዋና ጥፌኣተኛ የተባበረ እንዯሆነ እንዯዋነኛው ጥፊተኛ የዘህን አዋጅ
ንዴንጋገታት እዘ አዋጅ ብምጥሓስ ጥፌኣት ዴንጋጌዎች በመጣስ ጥፊት እንዯተፇፀመ ይታሰባሌ
ከምዛፇፀመ ይሕሰብ ። ብምዃኑእውን እዜም ። በዘህ መሰረት እነዘህ እሊይ የተዖረዖሩትን የፇጸመ
ሌዔሌ ክብሌ ንዛተዖርዖሩ ጥፌኣታት ዛፇፀመ ሰብ ሰው ጥፊተኛ መሆኑ በፌርዴ ቤት ሲረጋገጥ
ጥፌኣተኛ ምዃኑ ብቤት ፌርዱ እንትረጋገፅ እቲ ዔርዲታውን ወይም ትብብሩን ሇሰጠበት ጥፊት
ሓገዛ ወይ ምትሕብባር ዛገበረለ ጥፌኣት ካብ ከተወሰነው የገንዖብ እና የእስራት ቅጣት ባሌበሇጠ
537
ሌዔሉ ዛተወሰነለ ናይ ገንዖብን እስራትን ቅፅዒት በገንዖብ እና በእስራት ይቀጣሌ።

ከይበሇፀ ብገንዖብን እስራትን ይቅፃዔ።
29. ብትካሊት ዛፌፀም ጥፌኣት 29. በዴርጅቶች የሚፇፀም ጥፊት
1. ኣብዘ ዒንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 3 ዛተዯንገገ 1. በዘህ አንቀፅ ንዐስ አንቀፅ 3 የተዯነገገው
ዛተሓሇወ ኾይኑ ሓዯ ትካሌ ነዘ ኣዋጅ እንዯተጠበቀ ሆኖ ፣ አንዴ ዴርጅት ይህንን አዋጅ
ብምትሕሌሊፌ ጥፌኣት እንተፇፂሙ ጥፌኣቱ በመተሊሇፌ ጥፊት የፇፀመ እንዯሆነ ጥፊቱ
ኣብ ዛተፇፀመ እዋን ስራሕ መካየዱ እቲ በተፇፀመ ጊዚ የዴርጅቱ ሥራ አስኪያጅ የሆነ
ትካሌ ዛኾነ ሰብ በቲ ትካሌ ንዛተፇፀመ ማናቸውም ሰው በዴርጅቱ የተፇፀመው ጥፊት
ጥፌኣት ባዔለ ከምዛፇፀመ ይቑፀር ፣ በዘ እንዯፇፀመ ተቆጥሮ ፣ በዘህ አዋጅ የተጣሇው
አዋጅ ዛተቐመጠ ቅፅዒት ዴማ ኣብ ሌዔሉኡ ቅጣት ተፇፃሚ ይሆንበታሌ ፣
2. በዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 ዛተዯንገገ 2. በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 3 የተዯነገገው
ዛተሓሇወ ኾይኑ ዛኾነ ትካሌ ብመሰረት እዘ እንዯተጠበቀ ሆኖ ፣ ማናቸውም ዴርጅት በዘህ
ኣዋጅ ክኽፇሌ ዛግበኦ ወይ እቲ ኣዋጅ ከም አዋጅ መሠረት ሉከፇሌ የሚገባውን ወይም
ታክስ ዛሪኦ ዛኾነ ዒይነት ካሉእ ክፌሉት አዋጅ እንዯታክስ የሚቆጥረውን ማናቸውንም ላሊ
ኣታዊ እንተይገበረ እንተተሪፈ እቲ ጥፌኣት ክፌያ ገቢ ሳያዯርግ የቀረ እንዯሆነ ጥፊቱ
ኣብ ዛተፇፀመለ ወይ እቲ ጥፌኣት ካብ በተፇፀመበት ጊዚ ወይም ጥፊቱ ከተፇፀመበት
ዛተፇፀመለ ቀዱሞም ዛነበሩ 6 ኣዋርሕ ጊዚ አስቀዴሞ በነቡሩት ስዴስት ወራት ውስጥ
ናይቲ ትካሌ መካየዴቲ ስራሕ ዛነበሩ ሰባት የዴርጅቱ ስራ አስከያጅ የነበሩ ሰዎች ከዴርጅቱ
ምስቲ ትካሌን ምስ ካሌኦት ውሌቀሰባትን እና ከላሊው ሰው ጋር በአንዴነትና በተናጠሌ
ብሓዴነትን ብነፀሊን ነቲ ቢሮ ዛሓቶ ታክስን ቢሮው ሇሚፇሌገው ታክስ እና ላልች ክፌያዎች
ካሌእ ዔዲን ተሓተቲ ይኾኑ፣ ተጠያቂ ይሆናሌ፣
3. ኣብ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ን (2) ንዛተዯንገጉ፦ 3. በንዐስ አንቀጽ (1) እና (2) የተዯነገጉት ፦
ሀ) እቲ ጥፌኣት ዛተፇፀመ እቲ ውሌቀሰብ ሀ) ጥፊቱ የተፇፀመው ግሇሰቡ ሳይውቅ ወይም
እንተይፇሇጠ ወይ ከይተስማመዏለ እንተኾይኑ ሳይስማማበት ከሆነ
ሇ) ሓዯ ንነገራት ብጥንቃቓ ዛርኢ ሰብ ኣብ ሇ) አንዴ ነገሮችን በጥንቃቄ የሚያይ ሰው
ተመሳሳሉ ኩነታት ውሽጢ ንምፌፃም እቲ በተመሳሳይ ሁኔታ ውስጥ የጥፊቱን መፇፀም
ጥፌኣት ንምክሌኻሌ ክወስድም ይኽእሌ ሇመከሊከሌ ይወስዲቸዋሌ ተብል የሚገመቱ
ተባሂልም ዛግመቱ ጥንቓቐታት ዛግባእ ትግሃትን ጥንቃቄዎችን ተገቢውን ትጋት እና የአሠራር ጥበብ
ናይ ኣሰራርሓ ጥበብን ብዛተመሌኦ እቲ የተሞሊበት እርምጃ ግሇሰቡ ወስድ የተገኘ እንዯሆን ፣
ውሌቀሰብ ስጉምቲ ወሲደ እንተኾይኑ ተፇፃሚ ተፇፃሚ ኣይሆኑበትም።
ኣይኾኑዎን።
4. ንኣፇፃፅማ ንኡስ ዒንቀፅ (1) ን (2) “ስራሕ 4. ሇንዐስ አንቀጽ (1)እና (2) “ሥራ አሥኪያጅ”
መካየዱ” ማሇት ፦ ማሇት
ሀ) ማሕበር ሽርክና ብዛምሌከት ናይቲ ሽርክና ሀ) የሽርክና ማህበርን በሚመሇከት የሽርክናው
ማሕበር ኣባሌ ወይ ናይቲ ማሕበር ስራሕ መካየዱ ማኅበር ኣባሌ ወይም የማሕበሩ ሥራ አስኪያጅ ወይም
ወይ ካብ ኽሌተ ሓሊፌነታት ብሓዱኡ ከም ከሁሇት ኋሊፉነቶች በአንደ እንዯሚስራ ሆኖ የሚታይ
ዛስራሕ ኮይኑ ዛረአ፣
ሇ) ኩባንያ ብዛምሌከት መራሒ ስራሕ እቲ ሇ) ኩባንያን በሚመሇከት የኩባንያው የሥራ መሪ ፣
ኩባንያ ፣ ስራሕ መካየዱ ወይ ዛኾነ ካሉእ ሥራ አስኪያጅ ወይም ማናቸውም ላሊ ሹም ወይም
ተሸዋሚ ወይ ካብዜም ዛተቐሱ ሓሊፌነታት ኣብ ከነዘህ ኋሊፉነቶች በአንደ እንሚሰራ ሆኖ የሚታይ፣
538
ሓዱኡ ከምዛሰርሕ ኾይኑ ዛረአ ፣

ሐ) ናይ ሰባት ሕብረት ብዛምሌከት ናይቲ ሐ) የሰዎችን ኅብረት በሚመሇከት የኅብረቱ ሥራ
ሕብረት መካየዱ ስራሕ ወይ በዘ ሓሊፌነት እዘ አስኪያጅ ወይም በዘሁ ኋሊፉነት እንዯሚሠራ ሆኖ
ከም ዛሰርሕ ኾይኑ ዛረአ እዩ። የሚታይ ነው።
30.ብተረከብቲ ዛፌፀም ጥፌኣት 30.በተረካቢዎች የሚፇፀም ጥፊት
1. ዛኾነ ሰብ ብመሰረት ዒንቀፅ 13 ንኡስ ዒንቀፅ 1. ማናቸውም ሰው በአንቀጽ 13 ንዐስ አንቀጽ 4
4 ዛተዯንገገ ዖይፇፀመ እንተኾይኑ ጥፌኣተኛ በተዯነገገው መሠረት ሳይፇጽም የቀረ እንዯሆነ
ምዃኑ ብቤት ፌርዱ እንትረጋገፅ ብብር ጥፊተኛነቱ በፌርዴ ቤት ሲረጋገጥ ብር 5000
5000 (ሓሙሽተ ሽሕ) ናይ ገንዖብ (አምስት ሺ) የገንዖብ መቀጫ እና በአንዴ ዒመት
መቕፃዔትን ብሓዯ ዒመት እስራትን ይቕፃዔ፣ እሥራት ይቀጣሌ።
2. ዛኾነ ሰብ ብመሰረት ዒንቀፅ 13 ንኡስ አንቀፅ 2. ማናቸውም ሰው በአንቀጽ 13 ንዐስ አንቀጽ 4
4 ንክፌሉት ታክስ ዛውዔሌ ገንዖብ ፇሌዩ መሰረት ሇታክስ ክፌያ የሚውሇውን ገንዖብ ሇይቶ
ብዖይምቕማጡ ምኽንያት ብመሰረት ንኡስ ያሊስቀመጠውን የገንዖብ መጠን ሇቢሮው
ዒንቀፅ 1 ናይዘ ዒንቀፅ ጥፌኣተኛ ኾይኑ ባሇማስቀመጡ ምክንያት በንዐስ አንቀጽ 1
እንተተረኺቡ እቲ ቤት ፌርዱ ኣብ ሌዔሉ እቲ መሠረት ጥፌተኛ ሆኖ የተገኘ እንዯሆን ፌርዴ
ዛተቐመጠ ናይ ገንዖብን እስራትን ቅፅዒት ቤቱ ከገንዖብና እሥራት መቀጫው በተጨማሪ
ነቲ ፇሌዩ ዖየቐመጦ መጠን ነቲ ቢሮ ኣታዊ ሇይቶ ገቢ እንዱያዯርግ ሉያዛ ይችሊሌ።
ንክገብር ክእዛዜ ይኽእሌ።
31.ሽም ጥፌኣተኛታት ብጋዚጣ ሓቲምካ ምውፃእ 31.የጥፊተኞችን ስም በጋዚጣ አትሞ ስሇማውጣት
1. እቲ ቢሮ ኣብዘ ኣዋጅ ካብ ኣንቀፅ 22 ክሳብ
31 ዛተዯንገጉ ናይ ገበን ጥፌኣታት 1. ቢሮው በዘህ አዋጅ ከአንቀጽ 22 እስከ 31
ብምፌፃም ናይ ዛተፇረድም ሰባት ስም የተዯነገጉትን የወንጀሌ ጥፊቶች በመፇፀም
ዛርዛር ኣብቲ ክሌሌሌ ተሓቲሞም ብዛወፁ የተፇረዯባቸው ሰዎች ስም ዛርዛር በክሌለ
ጋዚጣታት ተሓቲሙ ክመፅእ ይገብር፣ በሚታተሙ በዔሇታዊ ጋዚጦች ታትሞ
እንዱወጣ ያዯርጋሌ ፣
2. ብመሰረት እዘ ኣንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 2. በዘህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1 መሠረት
ተሓቲሙ ዛወፅእ ዛርዛር ፦ ታትሞ የሚወጣው ዛርዛር፦
ሀ) ናይቲ ትካሌ ወይ ናይቲ ውሌቀሰብ ሽምን ሀ) የዴርጅቱን ወይም የግሇሰቡን ስም እና አዴራሻ፣
ኣዴራሻን ፣
ሇ) እቲ ቢሮ ግቡእ እዩ ኢለ ዛኣምነለ ናይቲ ሇ) ቢሮ ተገቢ ነው ብል የሚያምንበትን የወንጅለን
ገበን ኣፇፃፅማ ዛርዛር ፣ አፇፃፀም ዛርዛር ፣
ሐ) እቲ ጥፌኣት ዛተፇፀመለ ዖመን ወይ ዖመናት ሐ) ጥፊቱ የተፇፀመበትን ዖመን ወይም የግብር
ግብሪ ፣ ዖመኖች ፣
መ) እንተይተኸፇሇ ዛተረፇ መጠን ግብሪ ፣ መ) ሳይከፇሌ የቀረውን ግብር መጠን ፣
ረ)ብተወሳኺ ንክኸፌሌ ዛተወሰነለ ግብሪ ሠ) በተጨማሪ እንዱከፌሌ የተወሰነበት ግብር ካሇ
እንተሌዩ። ይህንኑ፣
ክፌሉ ሸውዒት ክፌሌ ሰባት
32. ናይ ምትሕብባር ግቡእ 32.የመተባበር ግዳታ
1. እዘ ኣዋጅ ኣብ ስራሕ ንምውዒሌ ናይ 1. ይህን አዋጅ በሥራ ሊይ ሇማዋሌ የፋዯራሌና
ፋዯራሌን ክሌሌን መንግስታት ሰብ መዘን የክሌሌ መንግሥታት ባሇ ሥሌጣኖች እና
539
ወከሌቶምን ብተወሳኺ ትካሊት ፣ምምሕዲር ወኪልቻቸው በተጨማሪምዴርጅቶች ፣ የቀበላ

ቀበላታት ፣ ማሕበራት ኩልም ነቲ ቢሮ ናይ መስተዲዴሮች ፣ ማህበራት ሁለ ከታክሱ
ምትሕብባር ግቡእ ኣሇዎም ። ባሇሥሌጣን ጋር የመተባበር ግዳታ ኣሇባቸው።
2. ሀ) ኣብ ይግበኣኒ ቆፀሮ እንተዖይኮይኑ ወይ 2. ሀ) በይግባኝ ቀጠሮ ሊይ ካሌሆነ ወይም ቢሮው
እቲ ቢሮ ዛተናወሐ ናይ ታክስ መኽፇሉ ጊዚ የተራዖመ የታክስ መክፇያ ጊዚ ካሌሰጠ በስተቀር
እንተዖይሂቡ ፣ ታክስ ከፊሉ ካብኡ ዛሕል ፣ ታክስ ከፊዩ የሚፇሇግበትን ግብር በወቅቱ
ግብሪ ብእዋኑ ዛኸፇሇ ምዃኑ ወይ ሓደሽ የከፇሇ ስሇመሆኑ ወይም አዱስ ታክስ ከፊይን
ታክስ ኸፊሉ ብዛምሌከት ናይ ታክስ ኸፊሉ በሚመሇከት የታክስ ከፊይ መሇያ ቁጥር ካሊቀረበ
መሇሇይ ቑፅሪ እንተዖይኣቕሪቡ ፌቓዴ ወሃቢ በስተቀር ፇቃዴ ሰጪ መንግስታዊ መሥሪያ ቤት
መንግስታዊ ቤት ዔዮ ሓደሽ ፌቓዴ ንግዱ አዱስ የንግዴ ሥራ ፇቃዴ መስጠት ወይም ማዯስ
ምሃብ ወይ ምሕዲስ ኣይከኣሌን። ኣይቻሌም።
ሇ) እቲ ቢሮ ታክሲ ኸፊሉ ዖሇዎ ግቡእ ብዙዔባ ሇ) ቢሮው ታክስ ከፊዩ ያሇበትን ግዳታ ስሇመፇፀሙ
ምፌፃሙ ናይ ምስክር ወረቐት ዖይህቦ እንተኾይኑ የምስክር ወረቀት የማይሰጥ ሲሆ ስሇዘህ ያሇውን
ብዙዔብኡ ዖሇዎ ምኽንያታት ብፅሑፌ ዖርዘሩ ነቲ ምክንያት በመዖርዖር በፅሑፌ ሇጠያቂው ይሰጣሌ ።
ሓታቲ ይህቦ ።
ሐ)ምስክር ወረቐት ኣይህብን ብምባለ ወይ ናይ ሐ) የምስክር ወረቀት አሌሰጥም በማሇቱ ወይም
ንግዱ ስራሕ ፇቓዴ ንምስራ዗ እቲ ቢሮ ብዛሃቦም የንግዴ ሥራ ፇቃዴ ሇመሠረ዗ ቢሮው በሰጣቸው
ምኽንያታት ቅሬታ ዛተሰመዕ ዛኾነ ኸፊሉ ታክስ ምክንያቶች ቅር የተሰኘ ማንኛውም ታክስ ከፊይ
ቅሬትኡ ንመፃረዪ ኮሚቴ ከቕርብ ይኽእሌ። ቅሬታውን ሇአጣሪ ኮሚቴ ሉያቀርብ ይችሊሌ።
33. ስሌጣን ሓሊፉ ቢሮ 33. የቢሮ ሓሊፉው ሥሌጣን
ኣብዘ ኣዋጅ ካሌኦት ዒንቀፃት ካብ ዛተገሇፁ በዘህ አዋጅ ላልች አንቀጾች ከተገሇፀው በተጨማሪ
ብተወሳኺ እቲ ቢሮ ሓሊፉ ንኢኮኖሚ ፣ ቢሮ ኋሊፉው ሇኢኮኖሚ ፣ ሇማህበራዊ ወይም
ንማሕበራዊ ፣ ወይ ንናይ ምምሕዲር ምኽንያታት ሇአስተዲዯር ምክንያቶች ወየም በገቢ ገብር አዋጅ
ወይ ብኣታዊ ግብሪ ኣዋጅ ቁፅሪ 68/1995 ቁጥር 68/1995 አንቀጽ 42(ሇ) በተዖረዖሩት
ዒንቀፅ 42(ሇ) ብዛተዖርዖሩ ምኽንያታት በዘ ምክንያቶች በዘህ አዋጅ ከተጣሇው ታክስ ክፌያ
ኣዋጅ ካብ ዛተቐመጡ ናይ ታክስ ክፌሉታት በሙለ ወይም በከፉሌ ነፃ የማዴረግ ስሌጣን
ብሙለእ ወይ ብኽፊሌ ነፃ ናይ ምግባር ስሌጣን ተሰጥቶታሌ።
ተዋሂብዎ ኣል።
34. መምርሕታት 34. መመሪያዎች
እቲ ሓሊፉ ቢሮ ንኣፇፃፅማ እዘ ኣዋጅ ዛጠቕሙ የቢሮው ኋሊፉ ሇዘህ አዋጅ አፇፃፀም የሚረዴ
መምርሒታት ከውፅእ ይኽእሌ። መመሪያዎችን ሇማውጣት ይችሊሌ።
35. ናይ መሽጋገሪ ዴንጋገ 35. የመሸጋገሪያ ዴንጋጌ
እዘ ኣዋጅ ቅዴሚ ምውፅኡ ከይተኸፇሇ ዛተረፇ ይህ አዋጅ ከመፅናቱ በፉት ሳይከፇሌ የቀረ
ናይ ኤክሳይዛ ታክስ ብመሰረት ዴንጋገ ናይ የኤክሳይዛ ታክስ በሽያጭና ኤክሳይዛ ታክስ አዋጅ
መሸጣን ኤክሳይዛ ታክስን ኣዋጃት ዛእከብ በተዯነገገው መሠረት የሚሰበሰብ ይሆናሌ።
ይኸውን ።
36. ብዙዔባ ምስዒር 36. ስሇመሻር
እዘ ኣዋጅ እዘ ኣብ ስራሕ ካብ ዛወዒሇለ ግዖ ይህ አዋጅ በስራ ሊይ ከዋሇበት ጊዚ ጀምሮ ያሽያጭና
ጀሚሩ ናይ መሸጣን ኤክሳይዛ ታክስን ኣዋጅ ኤክሳይዛ ታክስ አዋጅ ቁጥር 68/85 (እንዯተሻሻሇ)
ቁፅሪ 68/85 (ከም ዛተመሓየሸ) ተሰሪ዗ ኣል። ተሰርዝሌ።
540
37.እዘ ኣዋጅ ዛፅንዏለ እዋን 37.ኣዋጅ የሚፀናበት ጊዚ

እዘ ኣዋጅ ካብ ጉንበት 30/1999 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ ኣዋጅ ከግንቦት 30/1999 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ዛፀንዏ ይኸውን ። ይሆናሌ ።
ፕረዘዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ

መንግስቲ ትግራይ መንግስት ፕሬዘዲንት
መቐሇ መቀላ
541
ሰዯቓ ሰንጠረዥ
ኣብ ዒዱ ውሽጢ ዛምረቱ ኣብ ዛተወሰኑ ኣቑሑት አገር ውስጥ በሚመረቱ የተወሰኑ ዔቃዎች ሊይ
ዛኽፇሌ ናይ ኤክሳይዛ ታክስ መጠን የሚከፇሌ የኤክሳይዛ ታክስ ሌክ
ዒይነት ኣቕሓ የኤክሳይዛ ታክስ ብሚኢታዊ (%) የዔቃው ዒይነት የኤክሳይዖ ታክስ በመቶኛ(%)
1. ዛኾነ ዒይነት ሽኮር /ብጠንካራ መሌክዔ/ 1. ማናቸውም ዒይነት ስኳር /በአንኳር መሌክ/ ሞሊስስን
ሞሊስስ እንተይሓወሰ ------------------------33 ሳይጨምር----------------------33
2. መስተ 2. መጠጦች
2.1. ዛኾነ ሌስለስ መስተ (ካብ ናይ ፌረምረ ፅሟቕን 2.1. ማናቸውም ሇስሊሳ መጠጦች /ከፌሬ ጭማቂዎችና
ንዘኦም ዛኣመሰለ ወፃኢ)------40 እነዘህን ከመሳሰለ በስተቀር/ ----------------
2.2. ብሕሩጭ መሌክዔ ዛተዲሇወ ሌስለስ መስተ----- --------------------40
----------------------------------- 40 2.2. በደቄት መሌክ የተዖጋጁ ሇስሊሳ መጠጦች -------
2.3. ኣብ ፊብሪካ ዛምረት ዛተኣሸገ ማይ--------30 -------------------------------- 40
2.4. ዛኾነ ኣሌኮሌ ዖሇዎ መስተ 2.3. በፊብሪካ የሚመረት የታሸገ ውሃ ----------30
2.4.1. ዛኾነ ቢራን እስታውትን------------50 2.4. ማናቸውም ኣሌኮሌ ያሇባቸው መጠጦች
2.4.2. ዛኾነ ናይ ወይኒ ጠጅ መስተ------ 50 2.4.1. ማናቸውም ቢራና እስታውት---------- 50
2.4.3. ዊስክ---------------------------50 2.4.2. ማናቸውም የወይን ጠጅ መጠጦች----- 50
2.4.4. ካሌኦት ኣሌኮሌ ዖሇዎም መስተታት-------- 2.4.3. ዊስኪ--------------------------------50
----------------------------100 2.4.4. ላልች ኣሌኮሌ ያሇባቸው መጠጦች---100
3. ዛኾነ ዒይነት ፅሩይ ኣሌኮሌ --------------75 3. ማናቸውም ዒይነት ንፁሕ አሌኮሌ ---------75
4. ትንባኾን ናይ ትንባኾ ውፅኢትን 4. ትንባሆና ትንባሆ ውጤቶች
4.1. ቆፅሉ ትንባኾ--------------------------20 4.1. የትምባሆ ቅጠሌ ------------------------20
4.2. ሲጋሬት ፣ ሲጋራ ፣ ሲጋሪልስ ፣ ትንባኾ ፒፓ ፣ 4.2. ሲጋሬት ፣ ሲጋራ ፣ ሲጋሪልስ ፣ የፒፓ ትምባሆ ፣
ሱረትን ካሌኦት ውፂኢት ትንባኾን------75 ሱረትና ላልች የትምባሆ ውጤቶች-----------
5. ጨው -----------------------------------30 -----------------75
6. ነዲዱ ሱፐርቤንዘን ፣ ተራ ቤንዘን ፣ ፔትሮሌ ፣ 5. ጨው -----------------------------------30
ጋዜሉንን ካሌኦት ናይ ሞተር ስፒሪት------ 6. ነዲጅ ሱፐርቤንዘን ፣ ተራ ቤንዘን ፣ ፔትሮሌ ፣
---------------------------30 ጋዜሉንና ላልች የሞተር ስፒሪት--------30
7. ሽቶን ተይሇት ወተርስን-----------------100 7. ሽቶዎች እና ቶይሇት ወተርስ------------100
8. ጨርቅን ካብ ጨርቂ ዛተሰርሑ ኣቑሑትን 8. ጨርቃ ጨርቅ እና ከጨርቃ ጨርቅ የተሰሩ
8.1. ካብ ተፇጥሮ ሃሪ ፣ ካብ ናይልን ፣ ካብ ሱፌ ወይ ዔቃዎች
ካብ ዛኮነ ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ነገራት ዋሊ 8.1. ከተፇጥሮ ሓር ፣ ከናይሇን ፣ ሱፌ ወይም
ብሽራብ መሌክዔ ዛተሰርሑ ጨርቅታት‟ውን------ ከማናቸውም ላልች ተመሳሳይ ነገሮች በሹራብ
------------------10 መሌከም ቢሆን የተሰሩ ጨርቃ ጨርቆች-------
8.2. ብሙለእ ኮነ ብክፊሌ ዛተሰርሑ ሓመዲይ ፣ ---------------------10
ፃዔዲ ቀሇም ዛተዖፌዖፈ ወይ ዛተሓተመ ብዛኾነ 8.2. ብሙለ ሆነ በከፉሌ የተሰራ አመዴማ ፣ ነጭ
መጠን ቁመት ወይ ወርዱ ዛተሰርሑ ጨርቂ / ናይ ቀሇም የተነከረ ወይም የታተመ ፣ በማናቸውም
ዒሶ መከሊከሉ ኣጎበርን ኣወጀዱዴ ዖይሓወሰ/ ቁመት ወይም ወርዴ የተሰራ ጨርቃ ጨርቅ
ከምኡ „ውን ኮቦርታ ፣ ኣንሶሊ ፣ ናይ ኣሌጋ /ከወባ መከሊከያ አጎበር እና ከአቡጀዱ
መሸፇኒ ፣ ሽጎማነ ፣ ናይ ጠረዽዙ ክዲንን ነዘኦም በስተቀር/ እንዱሁም የብርዴ ሌብሶች ፣
ዛመስለ ጨርቅታት --------------------------- አንሶሊዎች ፣ የአሌጋ ፣ ሽፊኖች ፣ ፍጣዎች ፣
------------10 የጠረዽዙ ሌብሶች ፣ እነዘህም የመሳሰለ ጨርቃ
8.3. ካብ ጨርቂ ዛተሰርሑ ወይ ዛተዲሇው ጨርቆች---10
ክንዲውንቲ ---------------------------10 8.3. ከጨርቃ ጨርቅ የተሰሩ ወይም የተዖጋጁ ሌብሶች -
9. ካብ ወርቂ ፣ ካብ ብርን ካብ ካሌኦት ነገራት ---------------------------10
ዛተስርሑ መጋየፂ --------------------20 9. ከወርቅ ፣ ከብርና ከላልች ነገሮች የተሰሩ
10. ንመንበሪ ገዙ ግሌጋልት ዛውዔሌ ሻሕነ ምሕፀቢ ጌጣጌጦች ------ -----------------------20
መኪና-----------------------------------80 10. ሇመኖርያ ቤት አገሌግልት የሚሆን ሳህን
11. ንመንበሪ ገዙ ግሌጋልት ዛውዔሌ ናይ ክዲን ማጠቢያ መኪና -------------------------80
542
መሕፀቢ መኪና--------------------------30 11. ሇመኖሪያ ቤት አገሌግልት የሚሆን የሌብስ

12. ናይ ቪዱዮ ዳክ-------------------------40 ማጠብያ መኪና------------------------30
13. ናይ ቴላቪዥን ፣ ናይ ቪዱዮ ካሜራታት ----- 12. የቪዱዮ ዳክ-----------------------------40
----40 13. የቴላቪዥን እና ቪዱዮ ካሜራዎች-----40
14. ተቐባሉ ቴላቪዥን ፣ ካብ ግራማፍን ፣ ካብ 14. ከቴላቪዥን መቀበያ ፣ ከግራማፍራንን ፣
ሬዴዮ ወይ ዴማ ምስ ዴምፂ መቕረፂን መስምዑን ከራዱዮ ወይም ከዴምፅ መቅረጫ ማስሚያ
መሳርሒታት ዛተተሓ዗ን ዖይተተሓ዗ን----------- መሳሪያዎች ጋር የተጣመሩ ቢሆንም ባይሆንም-----
-----------------10 ---------------------------10
15. ንመንገዯኛታት መጓዒዘ ዛኾነ ተሽከርከርቲ
/ኣውቶሞቢሊት / እስቴሽን ዋገን ናይ ግሌጋልት 15. ሇመንገዯኞች መጓጓዣ የሚሆኑ ተሽከርካሪዎች
መኪናታት ሊንዴሮቨራት ፣ ጂፓት ፣ ፒክኣፕታት ፣ (አውቶሞቢልች) እስቴሽን ዋገን የአገሌግልት
ኢዜኦምን ንዘኦም ዛኣመሰለ ተሽከርከርቲ ፣ በዒሌ መኪኖዎች ሊንዴሮቨሮች ፣ ጂፓች ፣ ፒክአፖች እና
ሞተር ካራቫናት ሓዊሱ ዛተገጠማ ወይ ዴማ እነዘህንም የመሳሰለ ተሽከርካሪዎች ፣ ባሇሞተር
ዖየተገጠሙ መጀመሪያ እንትመፁ ክሕሌዎም ዛግባእ ካራቫኖች ጭምር የተገጣጠሙ ወይም
መሳርሒ ያሌተገጣጠሙ በመጀመርያ ሲመጡ ሉኖራች
15.1. ክሳብ 1300 ሲ.ሲ--------------------30 ከሚገባው መሳሪያ ጋር
15.2. ካብ 1301 ሲ.ሲ ክሳብ 1800 ሲ.ሲ --60 15.1. እስከ 1300 ሲ.ሲ--------------------30
15.3. ካብ 1800 ሲ.ሲ ንሊዔሉ ------------100 15.2. ከ 1301 ሲ.ሲ እስከ 1800 ሲ.ሲ ---60
16. ናይ ባይታ ምንፃፌ ----------------------30 15.3. ከ 1800 ሲ.ሲ በሊይ--- ------------100
17. ኣስቤስቶስን ናይ ኣስቤስቶስ ውፅኢትን ----20 16. የወሇሌ ምንጣፌ -- ----------------------30
18. ናይ ጠረዼዙ ፣ ናይ ግዴግዲን ናይ ኢዴን
ሰዒት-----------------------------------20 17. ኣስቤስቶስን የአስሚስቶስ ውጤቶች ----20
19. ኣሸንጉሉትን መፃወቲታትን---------------20 18. የጠረዼዙ ፣ የግዴግዲና የእጅ ሰዒቶች----20
19. ኣሻንጉሉቶችና መጫወቻዎች------------20
543

መበሌ 15 ዓመት ቑ.11 መቐሇ 15ኛ ዓመት ቁ.11
ብሓሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዝወፀ
ጉንበት 30/1999 ዓ/ም መቐሇ ግንቦት 30/1999
ዓ/ም
ኣዋጅ ቑፅሪ 126/1999 ዓ/ም ቤት ፅሕፈት ኣዋጅ ቁጥር126/1999 ዓ/ም የትግራይ ብሄራዊ
ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ክሌሌ መንግስት የኤች አይቪ ኤዴስ መከሊከያና
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዲግም መቆጣጠሪያ ፅሕፈት ቤትን ዲግም ሇማዯራጀት
ውዲበ ንምውዲብ ዝወፀ ኣዋጅ የወጣ አዋጅ
ኣብ ክሌሌና ልሚ ኣዝዩ ኣተሓሳሳቢ ብዝኾነ በክሌሊችን ኣሳሳቢ በሆነ ፍጥነት እየተስፋፋ ያሇው
ቅሌጣፊ እናተጋፈሐ መፂኡ ዘል ሇበዲ ሕማም የኤዴስ ወረርሽኝ እያስከተሇ ያሇውን ወዯፊትም
ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ዘስዕቦ ዘልን ንቅዴሚት ሉያስከትሌ የሚችሇው ማህበር ኢኮኖሚያዊ ችግር
ከስዕቦ እዩ ተባሂለ ዝግመትን ማሕበረ ኢኖሚያዊ የመጭውን ትውሌዴ ተስፋ አዯጋ ሊይ ያሇ መሆኑን
ቅሌውሊው ናይ መፃኢ ወሇድ ናይ ምንባር ተስፋ የሚያመሊክት ሆኖ በመገኘቱ ።
ኣብ ሓዯጋ ዘል ምዃኑ ዘመሊኽት ኮይኑ
ብምርካቡ።
በዚ ምኽንያት ዘጋጥም ዘልን ከጋጥም ዝኽእሌን እያጋጠመ ያሇውና ወዯፊትም ሉያጋጥም የሚችሇውን
ማሕበራዊን ኢኮኖሚያዊን ቅሌውሊው ካብ ማሕበረ ኢኮኖሚያዊ ቀውስ ከወዱህ ሇመከሊከሌ
በሕዚኡ ምክሌኻሌ ፣ መፍረይን ንቅዴሚት ሃገር አምራቹን ሃይሌና የወዯፊት አገር ተረካቢ የሆነውን
ተረካብን ዝኾነ መንእሰይ ወሇድ ካብ ሓዯጋ ትውሌዴ ከአዯጋ ማዲን ወቅታዊና የማይታሇፍ
ምዴሓን እዋናዊን ኣገዲሲን ብምዃኑ ፣ እዚ ተግባር በመሆኑና ይህ ተግባራዊ እንዱሆን ዋና
ተግባራዊ ንክኸውን ቀንዱ ዕማሙ ምክሌኻሌ ተግባሩ የኤዴስ በሽታ መከሊከሌ ያዯረገና ህብረተሰቡ
ዝገበረን ሕብረተሰብ ዘሳተፈን ፕሮግራም ያሳተፈ ሁሇገብ የሆነና የተቀናጀ መርሃ ገብር
ምክሌኻሌ ኤዴስ ንክትግበር ዝተዋዲዯን ኩለ መዘርጋት አስፈሊጊ መሆኑን በማመን፣
መዲያዊ ተሳትፎ ሕብረተሰብ ኣብ ምክሌኻሌ
ኤዴስ ምትግባር ኣዴሊይ ምዃኑ ብምእማን ፣ የእነዚህ ከሊይ የተገሇፁት አሇማዎች ተግባራዊነት
ነዞም ዕሊማታት ተግባራዊቶም ንኽከታተሌን ኣብ የሚከታተሌ ይህንን በሽታ በመከሊከሌ ረገዴ አብይ
ምክሌኻሌ እዚ ሕማም ተራ ክህሌዎም ዝግባእ ሚና ሉጫወቱ ይችሊለ የሚባለት የተሇያዩ
ዝተፈሊሇዩ ትካሊትን ውሌቀ ሰባትን ኣተሓባቢሩ ዴርጅቶች እና ግሇሰዎች አስተባብሮ
ዝሰርሕ ኣካሌ ምጥያሽ ኣዴሊይ ኮይኑ ብምርካቡ፣ አካሌ ማቋቋም አስፈሊጊ ሆኖ በመገኘቱ ፣
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ትግራይ ብሕገ መንግስቲ እቲ የትግራይ ክሌሌ ምክር ቤት በክሌለ ሕገ መንግስት
ክሌሌ ዓንቀፅ 49/3/ሀ/ ብዝተውሃቦ ስሌጣን አንቀፅ 49/3//ሀ/ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት
ናይ ሓዯ ዋጋ ብር 28.05 ነጋሪት ጋዜጣ ቁ.ፓ.ሳ 291 544
ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዜጣ ፓ.ሳ.ቁ ዋጋ
መሰረት እዚ ዝስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ ኣል። የሚከተሇውን አዋጅ አውጧቷሌ ።

ክፍሉ ሓዯ ከፍሌ አንዴ
ዓንቀፅ 1 አንቀጽ 1
ሓፂር ርእሲ አጭር ርእሰ
እዚ ኣዋጅ “ቤት ፀሕፈት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የኤች አይ ቪ
ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ዲግም ንምውዲብ ዝወፀ ኣዋጅ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ ጽሕፈት ቤት
ቁፅሪ 126/1999” ተባሂለ ክፅዋዕ ይኽእሌ። እንዯገና ሇማቋቋም የወጣ አወጅ ቁጥር 126/1999”
ተብለ ሉጠቀስ ይችሊሌ ።
ናይቲ ቃሌ ኣታኣታትዋ ካሉእ ትረጉም ዘውህቦ የቃሌ አጠቃቀም ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ
እንተዘይኮኑ በስተቀር
ኣብዚ ኣዋጅ ውሽጢ ፦ በዚህ አዋጅ ውስጥ ፦
1. “ክሌሌ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሌ ትግራይ እዩ ፣ 1. “ክሌሌ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ ማሇት
ነው ፣
2. “ስራሕ ፈፃሚ” ማሇት ብመሰረት ሕገ 2. “የስራ አስፈፃሚ” ማሇት በትግራይ ብሄራዊ
መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ክሌሊዊ ሕገ መንግስት መሰረት በቀበላ ፣
ኣብ ጣብያ ፣ ኣብ ወረዲን ክሌሌን ዝቖሙ በወረዲና በክሌሌ ዯረጃ ያለ የመንግስት የስራ
ስራሕ ፈፀምቲ መንግስታዊ ኣካሊት እዮም፣ አስፈጻሚ ኣካሊት ናቸው ፣
3. “ቤት ምኽሪ ” ማሇት በዚ ኣዋጅ መሰረት 3. “ምክር ቤት” ማሇት በዚህ አዋጅ መሰረት
ዝተጣየሸ ኣብ ክሌሌን ወረዲን ዘል ቤት ምኽሪ የተቋቋመ የክሌሌና የወረዲ የኤች አይ ቪ ኤዴስ
ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ ምክር ቤት ነው፣
እዩ፣
4. “ቦርዴ” ማሇት በዚ ኣዋጅ መሰረት ኣብ ብርኪ 4. “ቦርዴ” ማሇት በዚህ አዋጅ መሰረት በክሌሌ፣
ክሌሌ ፣ ወረዲን ጣብያን ዝጣየሹ ቦርዴታት በወረዲና በቀበላ ዯረጃ የሚዋቀር የኤች አይ ቪ
ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ ቦርዴ ማሇት ነው፣
ማሇት እዩ፣
5. “ኮሚቴ” ማሇት ኣብ ሕዴ ሕዴ መንግስታዊን 5. “ኮሚቴ” ማሇት በክሌለ ውስጥ በሚገኙ
ዘይመንግስታውን ኣብያተ ፅሕፈትን እዚ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ ፅሕፈት
ክሌሌ ዝጣየሹ ኮሚቴታት ምክሌኻሌን ቤቶች የሚቋቋሙ የኤች አይ ቪ ኤዴስ
ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ እዩም፣ መከሊከያና መቆጣጠሪያ ኮሚቴዎች ናቸው።
6. “ቤት ፅሕፈት” ማሇት ቤት ፅሕፈት 6. “ፅሕፈት ቤት ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ መንግስት የኤች አይ ቪ ኤዴስ
ብሃራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዩ። መከሊከያና መቆጣጠሪያ ፅሕፈት ቤት ነው ።
ምጥያሽ ማቋቋም
1. ቤት ፅሕፈት ምቁፅፃርን ምክሌኻሌን ኤች 1. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ
ኣይ ቪ ኤዴስ ዴሕሪ „ዚ “ቤት ፅሕፈት” ጽሕፈት ቤት ከዚህ በኋሊ “ጽህፈት ቤት”
እንዲተብሃሇ ዝፅዋዕ በዚ ኣዋጅ ዲግም እየተባሇ የሚጠራ በዚህ አዋጅ ተቋቁሟሌ፣
ተጣየሹ ኣል፣
2. እዚ ቤት ፅሕፈት ፦ 2. ይህ ጽሕፈት ቤት ፦
545
ሀ. ተፀዋዕነቱ ንቢሮ ሓሇዋ ጥዕና ይኸውን ፣ ሀ.ተጠሪነቱ ሇክሌለ ጤና ቢሮ ይሆናሌ ፣

ሇ. ዋና ቤት ፅሕፈቱ መቐሇ ኾይኑ ሇ. ዋና ጽሕፈት ቤቱ መቀላ ሆኖ በየወረዲው
በቢወረዴኡ ኣብ ቤት ፅሕፈት ሓሇዋ ጥዕና ተጠሪነቱ ሇጤና ጽሕፈቱ ቤቱ የሆነ መዋቅር
መሓውር ይህለ ። ይኖረዋሌ ፤
ኣወዲዴባ አዯረጃጀት
እዚ ቤት ፅሕፈት ፦ ጽሕፈት ቤቱ ፦
ሀ.ኣብ ብርኪ ክሌሌን ፣ ወረዲን ዝጣየሽ ቤት ሀ. በክሌሌና በወረዲ ዯረጃ የሚቋቋም ምክር ቤት ፣
ምኽሪ
ሇ. ኣብ ብርኪ ክሌሌ ፣ ወረዲን ጣብያን ዝጣየሽ ሇ. በክሌሌ ፣ ወረዲና ጣብያ የሚቋቋም ቦርዴ ፣
ቦርዴ ፣
ሐ. ብክሌሌ ርእሰ ምምሕዲር ዝሽወም ሓሊፊ ቤት ሐ. በክሌለ ርእስ መስተዲዯር የሚሾም የጽሕፈት
ፅሕፈት ቤት ሓሊፊ ፣
መ.ኣብ ሕዴሕዴ መንግስታዊን ዘይመንግስታዊን መ. በያንዲንደ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ቢሮታት ኣብያተ ፅሕፈታት ዝተጣየሹ ቢሮዎችና ጽሕፈት ቤቶች የሚቋቋሙ ኮሚቴዎች ፣
ኮሚቴታት፣
ረ. ንስራሕ አዴሇይቲ ዝኾኑ ስራሕተኛታት ረ ሇስራው አስፈሊጊ የሆኑ ሰራተኞች ይኖሩታሌ።
ይህሌውዎ።
ዕሊማ ዓሊማ
እዚ ቤት ፅሕፈት ዝስዕቡ ዕሊማታት ይህሌውዎ፦
ፅሕፈት ቤቱ የሚከተለት ዓሊማዎች ይኖሩታሌ ፣
1. ሕብረተሰብ ባህሪያዊ ሇውጢ ንከምፅእ ቀፃሉ
1. ሕብረተሰባዊ የሆነ ባህሪያዊ ሇውጥ ሇማምጣት
ምንቅስቓስ ምግበር ፣
ቀጣይነት ያሇው ጥራት ማዴረግ ፣
2. መሊእ ህዝቢ ብሓፈሻ ብፍለይ ዴማ ተረካቢ
2. መሊው ህዝብ በጠቅሊሊ በተሇይ ዯግሞ ሃገር
ዓዱ ዝኾነ ወሇድ ካብ ሓዯጋ ኤዴስ ምዴሓን
ተረካቢ የሆነው ትውሌዴ ከኤዴስ አዯጋ
(ምክሌኻሌን) በዚ ኣቢለ ጉዕዞ ሌምዓትና
ማዲንና መከሊከሌ በዚህም የሌማት ጉዛችን
ዴሌደሌ መሰረት ሒዙ ዝኸዯለ ባይታ
ጠንካራ መሰረት ይዞ የሚራመዴበት ሁኔታ
ምምችቻው፣
ማመቻቸት፣
3. ሃገራዊና ክሌሊዊ የኤች አይ ቪ ኤዴስ
3. ሃገራዊን ክሌሊዊን ፖሉስታት ስራቴጂክ
የመከሊከያና የመቆጣጠሪያ ፖሉሲ
ዕሊማታትን ምክሌኻሌ ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ
ማስፈፀሚያ ስትራቴጂ እና እቅድችን
መፈፀሚ ስትራተጂን መዯባትን ምትግባር ።
መተግበር።
አንቀጽ 6
ዓንቀፅ 6
የምክር ቤት ኣባሊት
ኣባሊት ቤት ምኽሪ
የትግራይ የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና
ቤት ምኽሪ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ
መቆጣጠሪያ ምክር ቤት በክሌለ ርእሰ
ኤዴስ ክሌሌ ትግራይ ብርእስ ምምሕዲር ክሌሌ
መስተዲዯር የሚመራ ሆኖ የሚከተለት
ትግራይ ዝምራሕ ኾይኑ ዝስዕቡ ኣባሊት
ኣባሊት ይኖሩታሌ
ይህሌውዎ፣
1. ሁለም የካቢኔ አባሊት፣
1. ኣባሊት ካቢኔ ብሙለኦም ፣
2. ከካብኔ አባሊት ውጭ ይሁኑ የትግራይ ክሌሇ
2. ካብ ካቢኔ ኣባሊት ወፃኢ ዝኾኑ ሓሊፍቲ
የፅሕፈት ቤት ሓሊፊዎች ፣
546
ኣብያተ ዕዮ ክሌሌ ትግራይ ፣

3. ዞባ ኣመሓዯርቲ 3. የዞን አስተዲዯሪዎች
4. ኣፈ ጉባኤን ምክትሌ ኣፈ ጉባኤን ቤት ምኽሪ 4. የክሌለ ምክር ቤት አፈጉባኤና ምክትሌ
ክሌሌ ፣ አፈጉባኤ
5. ኣድ መንበር ማህበር ዯቂ ኣንስትዮ ትግራይ ፣ 5. የትግራይ ሴቶች ማህበር ሉቀ መንበር ፣
6. ኣቦ መንበር ማሕበር መናእሰይ ትግራይ ፣ 6. የትግራይ ወጣቶች ማህበር ሉቀ መንበር
7. ኣቦ መንበር ማሕበር ሓረስቶት ትግራይ፣ 7. የትግራይ አርሶ አዯሮች ማህበር ሉቀ መንበር
8. ሓሊፊ ማሕበር ሌምዓት ትግራይ ፣ 8. የትግራይ ሌማት ማህበር ሓሊፊ ፣
9. ሓሊፊ ማሕበር ረዱኤት ትግራይ ፣ 9. የማህበራዊ ረዴኤት ትግራይ ሓሊፊ ፣
10.ሓሊፊ ማሕበር ቀይሕ መስቀሌ ጨንፈር 10.የትግራይ ቅርንጫፍ ቀይ መስቀሌ ማህበር
ትግራይ ፣ ሓሊፊ ፣
11.ሓሊፊ ኤዴስ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን 11.የኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ ማህራዊ
ማሕበራዊ ግሌጋልትን ጨንፈር ትግራይ ፣ አገሌግልት የትግራይ ቅርንጫፍ ሓሊፊ ፣
12.ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን 12.የትግራይ ክሌሌ ኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና
ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ክሌሌ ትግራይ (ፀሓፊ)፣ መቆጣጠሪያ ጽሕፈት ቤት ሓሊፊ (ፀሓፊ)፣
13.ዝስዕቡ መራሕቲ ትካሊት ሃይማኖት ፦ 13.የሚከተለት የሃይማኖት መሪዎች ፦
ሀ.ሓሊፊ ሃገረስብከት ኦርቶድክስ ክሌሌ ትግራይ፣ ሀ. የትግራይ ክሌሌ ኦርቶድክስ ሃገረስብከት ሓሊፊ ፣
ሇ. ሓሊፊ ጉዲይ ምስሌምና ክሌሌ ትግራይ ፣ ሇ. የትግራይ ክሌ እስሌምና ጉዲይ ሓሊፊ ፣
ሐ. ሓሊፊ ካቶሉካዊ ቤተክርስትያን ጨንፈር ሐ. የመቀሇ ቅርንጫፍ ካቶሉካዊ ቤተ ክርስትያን
ትግራይ ፣ ሓሊፊ ፣
መ. ሓሊፊ መካነ ኢየሱስ ጨንፈር መቐሇ ፣ መ. የመቀላ ቅርንጫፍ መካነ እየሱስ ሓሊፊ ፣
14.ኣቦ መንበር ማህበር መምህራን ትግራይ ፣ 14.የትግራይ መምህራን ማህበር ሉቀ መንበር ፣
15.ሓሊፊ ቤተሰብ መምርሒ ትግራይ ፣ 15.የትግራይ ቤተሰብ መምሪያ ሓሊፊ ፣
16.ሓሊፊ ማሕበር ሰራሕተኛታት ጨንፈር 16.የትግራይ ቅርንጫፍ የሰራተኞች ማሕበር ሓሊፊ
ትግራይ፣ ፣
17.ተወካሉ ትእምት ጨንፈር ትግራይ ፣ 17.የትእምት የትግራይ ቅርንጫፍ ተወካይ ፣
18.ኣብ ውሽጢ እዚ ክሌሌ ዝርከብ ኣመራርሓ 18.በክሌለ ውስጥ የሚገኝ የመከሊከያ ሰራዊት
መከሊኸሉ ስራዊት ፣ አመራር፣
19.ሓሊፊ ዴምፂ ወያኒ ትግራይ ፣ 19.የዴምጽ ወያነ ትግራይ ሃሊፊ
20.ኣቦ መንበር ማሕበር ወሇድ ምዴሓን 20.የትግራይ ትውሌዴ ማዲን ማሕበር ሉቀ መንበር
ትግራይ፣ ፣
21.ሓሊፊ ቤት ምኽሪ ንግዱ ክሌሌ ትግራይ ፣ 21.የትግራይ የንግዴ ምክር ቤት ሓሊፊ ፣
22.ኣቦ ወምበር ማሕበር ከየንቲ ትግራይ 22.የትግራይ የኪነ-ጥበብ ባሇሞያዎች ማሕበር ሉቀ
መንበር
23.ኣቦ መንበር ማሕበር ጉዴኣት ኣካሌ ኩናት 23.የትግራይ የጦር ኣካሌ ጉዲተኞች ማህበር
ትግራይ ሉቀመንበር
24.ካሌኦት ኣብ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን 24.ላልች ኤች አይ ቪ ኤዴስን መከሊከሌና
ኤች.ኣይ. ቪ ኤዴስ ዐዙዝ ኣበርክቶ ኣሇዎም በመቆጣጠር ረገዴ ትሌቅ ሚና አሊቸው
ተባሂልም ብርእሰ ምምሕዲር ዝሕረዩ ተብሇው በርእሰ መስተዲዴሩ የሚመረጡ
ኣካሊትን ውሌቀ ሰባትን ፣ አካልችና ታዋቂ ግሇሰቦች ።
547

ስሌጣንን ተግባርን ቤት ምኽሪ ፣ የምክር ቤቱ ፣ የቦርዴ እና የፅሕፈት ቤቱ
ቦርዴን ቤት ፅሕፈትን ስሌጣንና ተግባር
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ምኽሪ የምክር ቤቱ ስሌጣንና ተግባር
ቤት ምኽሪ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ
ኤዴስ ዝስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌውዎ ፦ ምክር ቤት ቀጥል የተመሇከቱት ስሌጣንና
1. እዚ ቤት ፅሕፈት ዘቐመጦም ዕሊማታት ተግባራት ይኖሩታሌ።
ንምዕዋትን ኣብ ግብሪ ንምውዓሌን 1. ጽሕፈት ቤቱ ያስቀመጣቸው አሊማዎች ስራ ሊይ
ብሊዕሇዋይነት ይመርሕ ፣ ይከታተሌ ሇማዋሌ በበሊይነት ይመራሌ ፣ ይከታተሊሌ ፣
2. ናይ ሓፂር ፣ ማእኸሊይ ነዊሕን ትሌሚ 2. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከሌና መቆጣጠር
ምቁፅፃርን ምኽሌኻሌን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ የአጭ ፣ የመካከሇኛና የረጅም ጊዜ እቅዴ
የፅዴቕ ፣ ተግባራዊነቶም ይከታተሌ፣ ያጸዴቃሌ ፣ ተግባራዊነታቸውን ይከታተሊሌ፣
3. ብቦርዴ ተዲሌዮም ዝቐርቡለ ዓመታዊ 3. በቦርዴ ተዘጋጅተው የሚቀርቡሇትን ዓመታዊ
ትሌምን በጀትን ይምርምር ፣ ብክሌሌ ቤት እቅዴና በጀት ይመረምራሌ ። በክሌሌ ምክር
ምኽሪ ምስፀዯቐ ኣፈፃፅምኡ ይከታተሌ፣ ቤት ሲጸዴቅ አፈፃፀሙን ይከታተሊሌ፣
4. ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይቪ ኤዴስ 4. የኤዴስ መከሊከሌና መቆጣጠር በሚመሇከት
ዝምሌከት ክሌሊዊ ፖሉሲ ንምውፃእ ዝሕግዝ ክሌሊዊ ፖሉሲ እንዱወጣ የመነሻ ሃሳብ ያቀርባሌ
መበገሲ ሓሳብ የቕርብ ፣ ፣
5. በቲ ቦርዴ ዝቐርብ ፀብፃብ ኣፈፃፅማ ስራሕ 5. በቦርዴ የሚቀርብ የስራ አፈጻጸም ሪፖርት
ይግምግም ። ይገምግማሌ ።
ኣኼባ ቤት ምኽሪ የምክር ቤት ስብሳባ
1. ኣብ ሽደሽተ ወርሒ ሓዯ ግዘ ስሩዕ ኣኼባ 1. በየስዴስት ወር አንዴ ጊዜ መዯበኛ የስብሰባ ጊዜ
ይህሌዎ ። ኮይኑ ግና ኣዴሊዪ ኾይኑ ይኖረዋሌ። ሆኖም አስፈሊጊ ሆኖ ሲገኝ የምክር
እንትርከብ ኣብ ዝኾነ ግዘ ኣካቢ እቲ ቤት ቤቱ ሰብሳቢ በማናቸውም ጊዜ ስብሰባ ሉጠራ
ምኽሪ ኣኼባ ክፅውዕ ይኽእሌ፣ ይችሊሌ።
2. ካብ ፍርቂ ንሊዕሉ (50%+1) ኣባሊት ቤት 2. የምክር ቤት አባሊት ከግማሽ ሊይ (50%+1)
ምኽሪ እንትርከቡ ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፣ ከተገኙ ምሌአት ጉባኤ ይሆናሌ፣
3. ውሳኔ ቤት ምኽሪ ዝሓሌፍ ብኣብዝሓ ዴሚፂ 3. ምክር ቤቱ ውሳኔ የሚያስተሊሌፈው በዴምፅ
(50%+1) ይኸውን። ዴምፂ ማዕረ ብሌጫ (50%+1) ይሆናሌ ። ዴምፅ በእኩሌ
እንተተመቒለ ዴማ ኣካቢ ዝዯገፎ ሓሳብ ሇሁሇት የሚከፈሌ ከሆነ ዯግሞ ስብሳቢው
ውሳነ ቤት ምኽሪ ይኸውን፣ የዯገፈው ሃሳብ የምክር ቤቱ ውሳኔ ይሆናሌ ፣
4. ቤት ምኽሪ ኣኼብኡ ዝመርሓለ ዯንቢ ሰነ 4. ምክር ቤቱ ሰብሰባውን የሚመራበት የስብሰባ ስነ
ስርዓት ኣኼባ ኣውፂኡ ኣብ ተግባር ከውዕሌ ስርዓት ዯንብ አውጥቶ በተግባር ሊይ ሉያውሌ
ይኽእሌ። ይችሊሌ ።
ኣባሊት ቦርዴ የቦርዴ አባሊት
ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቀፅፃርን ኤች ኣይ ቪ የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ
ኤዴስ ቦርዴ
548
ዝስዕብ ኣባሊት ይህሌውዎ፦ የሚከተለት አባሊት ይኖሩታሌ፦

1. ሓሊፊ ቢሮ ሓሊዋ ጥዕና -------------ኣካቢ 1. የጤና ጥበቃ ቢሮ ሓሊፊ -------------ሰብሳቢ
2. ሓሊፊ ቢሮ ትምህርቲ --------------ኣባሌ 2. የትምህርት ቢሮ ሓሊፊ----------------አባሌ
3. ሓሊፊ ቢሮ ሰራሕተኛን ማሕበራዊ ጉዲይን -- 3. የሰራተኛ እና ማህበራዊ ጉዲይ ቢሮ ሃሊፊ ------
-----------------------------------ኣባሌ ---------------------------------------አባሌ
4. ሓሊፊ ቢሮ ፋይናንስን ኢኮኖሚ ሌምዓትን -- 4. የፋይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮ ሓሊፊ ---
------------------------------------ኣባሌ ---------------------------------------አባሌ
5. ሓሊፊ ቢሮ ጉዲይ መናእሰይን ስፖርትን ----- 5. የወጣቶች እና ስፖርት ጉዲይ ቢሮ ሓሊፊ ------
------------------------------------ኣባሌ ---------------------------------------አባሌ
6. ሓሊፊ ቢሮ ጉዲያት ዯቂ ኣንስትዮ ---ኣባሌ 6. የሴቶች ጉዲይ ቢሮ ሓሊፊ --------------አባሌ
7. ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን 7. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ
ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ -----------------ኣባሌ ፅሕፈት ቤት ሓሊፊ--------------------አባሌ
8. ሓሊፊ ቢሮ ሓበሬታ -----------------ኣባሌ 8. የማስታወቂያ ቢሮ ሓሊፊ --------------አባሌ
9. ሓሊፊ ቢሮ ሕርሻን ሌምዓት ገጠርን----ኣባሌ 9. የግብርናና ገጠር ሌማት ቢሮ ሓሊፊ ----አባሌ
10.ኣቦ መንበር ማሕበር መናእሰይ ትግራይ ---- 10.የትግራይ ወጣቶች ማህበር ሉቀመንበር--አባሌ
------------------------------------ኣባሌ
11.ኣድ መንበር ማሕበር ዯቂ ኣንስትዮ ትግራይ 11.የትግራይ ሴቶች ማህበር ሉቀ መንበር---አባሌ
-------------------------------------ኣባሌ
12.ኣቦ መንበር ማሕበር ሓረስቶት ትግራይ----- 12.የትግራይ ገበሬዎች ማህበር ሉቀ መንበር--አባሌ
-------------------------------------ኣባሌ
13.ኣቦ መንበር ወሇድ ምዴሓን ትግራይ ---ኣባሌ 13.የትግራይ ትውሌዴ ማዲን ማህበር ሉቀ መንበር-
--------------------------------------አባሌ
ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ የቦርዴ ስሌጣንና ተግባር
ቦርዴ ዝስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን ይህሌውዎ፦ ቦርዴ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ ፦
1. ናይ ሓፂር ፣ ማእኸሊይን ነዊሕን ጊዜ ትሌሚ 1. የአጭር ፣ መካከሇኛና የረጅም ጊዜ የኤች አይ ቪ
ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪኤዴስ መከሊከሌና መቆጣጠር እቅዴ መርምሮ ሇምክር
መርሚሩ ናብ ቤት ምኽሪ ኣቕሪቡ የፅዴቕ፣ ቤቱ በማቅረብ ያጽዴቃሌ ፣
2. ምክሌኻሌ ምቁፅፃር ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ 2. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከሌና መቆጣጠር
ኣመሌኪቱ መፅናዕቲ ክካየዴ ይገብር ፣ በሚመሇከት ጥናት እንዱካሂዴ ያዯረጋሌ ፣
3. ፀብፃባት ቤት ፅሕፈት ተቐቢለ ይግምግም ፣ 3. የጽሕፈት ቤቱ ሪፖርት ተቀብል ይገመግማሌ፣
4. እቲ ቤት ፅሕፈት ዘጋጥምዎ ዓበይቲ ፀገማት 4. ጽሕፈት ቤቱ የሚያጋጥሙትን ዓበይት ችግሮች
መርሚሩ ምፍታሒ ይህብ ፣ መርምሮ መፍትሄ ይሰጣሌ ፣
5. ንክሌሌ ቤት ምኽሪ ዝቐርብ ናይ ቤት
5. ሇክሌሌ ምክር ቤት የሚቀርብ የጽሕፈት ቤቱ
ፅሕፈት በጀትን ፀብፃብን የፅዴቕ ፣
በጀትና ሪፖርት ያጽዴቃሌ፣
6. ብሓሊፊ ቤት ፅሕፈት ኣብ ዝቐርቡ ካሌኦት
6. በጽሕፈት ቤቱ የሚመዯብ ሃብት ስራ ሊይ መዋለ
ጉዲያት ይመክር ፣ ይውሰን፣
ይከታተሊሌ ፣ ይቆጣጠራሌ ፣
7. ነቲ ቤት ፅሕፈት ዝምዯብ ሃፍቲ ኣብ ስራሕ
7. በጽሕፈት ቤቱ የሚመዯብ ሃብት ስራ ሊይ
ምውዓለ ይከታተሌ፣ ይቆፃፀር።
መዋለን ይከታተሊሌ ፣ ይቆጣጠራሌ ።
ዓንቀፅ 11
አንቀጽ 11
ተፀዋዕነት
ተጠሪነት
549
ተፀዋዕነት ቦርዴ በቢብርኩ ንዝርከብ ቤት የቦርዴ ተጠሪነት በየዯረጃው ሇሚገኝ ምክር ቤት

ምኽሪ ይኸውን። ይሆናሌ ።
ኣኼባ ቦርዴ የቦርዴ ስብሰባ
1. ኣብ ሰሇስተ ወርሒ ሓዯ ግዘ ስሩዕ ኣኼባ 1. በየሶስት ወር አንዴ ጊዜ መዯበኛ የስብሰባ ጊዜ
ይህሌዎ። ኮይኑ ግና ኣዴሊይ ኾይኑ ይሆናሌ ። ሆኖም አስፈሊጊ ሆኖ ሲገኝ የቦርደ
እንትርከብ ኣብ ዝኾነ ግዘ ኣካቢ እቲ ሰብሳቢ በማንኛውም ጊዜ ስብሰባ ሉጠራ ይችሊሌ፣
ቦርዴ ኣኼባ ክፅውዕ ይኽእሌ ፣ 2. ከግማሽ በሊይ (50%+1) የቦርዴ አባሊት ከተገኙ
2. ሌዕሉ ፍርቂ (50+1) ኣባሊት ቦርዴ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ ፣
እንትርከቡ ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን 3. የቦርዴ ውሳኔ የሚተሊሌፈው በዴምፅ ብሌጫ
3. ውሳነ ቦርዴ ዝሓሌፍ ብኣብዝሓ ዴምፂ (50%+1) ይሆናሌ ። ዴምጽ በእኩሌ በሁሇት
(50+1) ይኸውን ። ዴምፂ ማዕረ ኣብ የተከፈሇ ከሆነ ዯግሞ ሰብሳቢው የዯገፈው ሃሳብ
ዝኾነለ ዴማ ኣካቢ ቦርዴ ዝዯገፎ ሓሳብ የቦርዴ ውሳኔ ይሆናሌ፣
ውሳነ ቦርዴ ይኸውን። 4. ቦርዴ ስብሰባው የሚመራበት የስብሰባ ስነ ስርዓት
4. ቦርዴ ኣኼባኡ ዝምርሓለ ስነ ስርዓት ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ።
ዯንቢ ከውፅእ ይኸእሌ።
ስሌጣን ተግባርን ቤት ፅሕፈት የጽሕፈት ቤቱ ስሌጣንና ተግባር
እዚ ቤት ፅሕፈት ዝስዕቡ ስሌጣንን ፅሕፈት ቤቱ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
ተግባራትን ይህሌውዎ ፦ ይኖሩታሌ ፦
1. ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን 1. የኤች አይቪ ኤዴስን ሇመከሊከሌና ሇመቆጣጠር
ዝግበሩ ምንቅስቓስን የተሓባብር ፣ ይመርሕ፣ የሚዯረጉትን እንቅስቃሴዎች ይመራሌ፣
ያስተባብራሌ
2. የኤች አይ ቪ ኤዯስ አዯጋን ሇመግታት
2. ሓዯጋ ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ንምዕጋት ዘኽእሌ
የሚያስችሌ በህረተሰቡ ግንዛቤ እንዱፈጥር ጥረት
ግንዛበ ኣብ ሕብረተሰብ ክፍጠር ይፅዕር ፣
ያዯረጋሌ ፣
3. ኣብ ውሽጢ እዚ ክሌሌ ዝርከቡ መንግስታዊ
3. በክሌለ ውስጥ ከሚገኙት መንግስታዊ ያሌሆኑ
፣ ዘይመንግስታዊን ሃይማኖታዊን ከምኡ
ዴርጅቶች ፣ ሃይማኖታዊ እና ላልች
እውን ካሌኦት ሕብረተሰባዊ ውዲበታት ኤች
ህብረተሰባዊ ተቋሞች የኤዴስን በሽታ በመከሊከሌ
ኣይቪ ኤዴስ ንምክሌኻሌ ዝገብሩዎም
ረገዴ የሚያዯርጉትን እንቅስቃሴ በተቀናጀ
ምንቅስቓሳት ብዝተዋዯዯ መንገዱ ክስርሑ
መሌክ እንዱካሄዴ ያዯርጋሌ ፣ በመካከሊቸው
ምግባርን ኣብ መንጎኦም ነዚ ስራሕ
ትስስር እንዱፈጠር ይሰራሌ፣
አመሌኪቱ ምትእስሳር ክፍጠር ይሰርሕ፣
4. ዕሊማታት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ
4. የኤች አይ ቪ ኤዴስ የመከሊከሌና መቆጣጠር
ቪ ኤዴስ ኣብ ንምጡፍ ተሳትፎ ሕብረተሰብ
አሇማዎች በህብረተሰቡ ንቁ ተሳትፎ ሊይ
ዝተመስረተ ክኸውን ይፅዕር፣
የተመሰረተ እንዱሆን ጥረት ያዯርጋሌ ፣
5. የአጭር ፣ የመካከሇኛና ረጅም ጊዜ ኤች አይ ቪ
5. ናይ ሓፂር ፣ ማእኸሊይን ነዊሕን ጊዜ ረቂቕ
ኤዴስ መቆጣጠሪያ መከሊከሌ ረቂቅ እቅዴ
ትሌሚ ምቁፅፃርን ምክሌኻሌን ኤች ኣይ ቪ
ያዘጋጃሌ ፣ ሇቦርዴ ያቀርባሌ ፣ በምክር ቤት
ኤዴስን የዲለ ፣ ናብ ቦርዴ የቕርብ ፣ ብቤት
ሲፀዴቅ ዯግሞ ስራ ሊይ ያውሊሌ ፣
ምኽሪ ምስ ፀዯቐ ዴማ ኣብ ስራሕ የውዕሌ፣
550
6. ትምህርታዊ ፅሑፋት የዲለ ፣ ዝተፈሊሇዩ 6. ትምህርታዊ ጽሑፎች ያዘጋጃሌ ፣ የተሇያዩ

ሜሊታት መራኺቢ ብምጥቃም ይዝርግሕ፣ የመገናኛ ብዙሃን አውታሮችን በመጠቀም
የመሓሊሌፍ፣ እንዱሰራጩ ያዯርጋሌ ፣ ያስተሊሌፋሌ ፣
7. ኣብዚ ክሌሌ ዘል ኩነታት ሕማም ኤች ኣይ 7. በክሌለ ያሇው የኤች አይ ቪ ኤዴስ የህመም
ቪ ኤዴስ ንምፍሊጥ ዝተፈሊሇዩ መፅናዕትታት ሁኔታ ሇማውቅ የተሇያዩ ጥናቶችን ያካሄዲሌ ፣
ይካይዴ፣
8. ንዕሊማታት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች 8. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከሌና መቆጣጠር
ኣይቪ ኤዴስ መተግበሪ ዝኸውን ፍሌፍሌ አሊማዎች ማስፈጸሚያ የሚውሌ የገቢ ምንጭ
እቶት የተኣሊሌሽን ነዚ ዝሕግዝ ርክብ ያፈሊሌጋሌ ፣ ሇዚህም አጋዥ የሆነ ግንኙነት
ይፈጥርን ፣ ይፈጥራሌ ፣
9. ዕሇታዊ ስራሕቲ እዚ ቤት ፅሕፈት 9. የፅሕፈት ቤቱን ዕሇታዊ ስራዎች ይከታተሊሌ፣
ይከታተሌን ይግምግም። ይገመግማሌ ፣
10.ሕጋዊ ሰብነት ዘሇዎ ኮይኑ ንብረት ናይ 10.ሕጋዊ ሰውነት ያሇው ሆኖ የንብረት ባሇቤት
ምውናን ፣ ክኸስስን ክኽሰስን መሰሌ ይህሌዎ፣ የመሆን ፣ የመክሰስና የመከሰስ መብት ይኖዋሌ ፣
11.ኣብ ሕዴሕዴ ፅሕፈት ዝተጣየሹ ኮሚቴታት 11.በያንዲንደ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ጽሕፈት ቤቶች የተቋቋሙትን የፀረ ኤች አይ
ምክሌኻሌ ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ምስ በቢ ብርኩ ቪ ኤዴስ ኮሚቴዎች በየዯረጃው ያለት የመስሪያ
ዘሇዉ ኣመራርሓ ኣብያተ ዕዮ እናተረኸበ ቤቶች አመራር አካሊት ጋር እየተገናኘ
ምንቅስቓሶም ይከታተሌ፣ እንቅስቃሴውን ይከታተሊሌ ፣
12.ፀብፃብ ምንቅስቓስ ስርሑ ንቦርዴን ንወረዲ 12.የስራውን አፈጻጸም የሚገሌጽ ሪፖርት ሇወረዲ
ሓሊዋ ጥዕና ቤት ፅሕፈትን የቕርብ፣ ቦርዴና ሇወረዲ ጤና ጥበቃ ጽሕፈት ቤት
ያቀርባሌ ፣
13.ሓይሉ ሰብ ፣ ንብረትን ገንዘብን ብመሰረት 13.የሰው ሃይሌ ፣ ንብረትና ገንዘብ በሲቪሌ ሰርቪስና
ሕግታት ሲቪሌ ሰርቪስን ፋይናንስን በፋይናነስ ሕጎች መሰረት ያስተዲዴራሌ ።
የማሓዴር።
ስሌጣንን ተግባርን ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት የጽሕፈት ቤቱ ሓሊፊ ስሌጣንና ተግባር
ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት ዝስዕቡ ስሌጣንን ተግባርን የጽሕፈት ቤቱ ሓሊፊ የሚከተለት ስሌጣንና
ይህሌውዎ፦ ተግባራት ይኖሩታሌ፦
1. ናይቲ ቤት ፅሕፈት ዋና ስራሕ ፈፃሚ ኮይኑ 1. የጽሕፈት ቤቱ ዋና ስራ አስፈጻሚ ሆኖ በቦርዴ
ብቦርዴ ዝውሃቦ ኣጠቓሊሉ መምርሒ መሰረት በሚሰጠው አጠቃሊይ መመሪያ መሰረት
ብምግባር ናይቲ ቤት ፅሕፈት ስራሕቲ የጽሕፈት ቤቱን ስራዎች ይመራሌ ፣
ይመርሕ ፣ የመሓዴር ፣ ይቆፃፀር ያስተዲዴራሌ ፣ ይቆጣጠራሌ፣
2. ፀሓፊ ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ 2. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ
ቪ ኤዴስ ኮይኑ ይሰርሕ ፣ ቦርዴ ፀሓፊ ሆኖ ይስራሌ ፣
3. ዓመታዊ ትሌምን በጀትን ኣዲሌዩ ናብ ቦርዴ 3. የአመቱን የስራ እቅዴና በጀት አዘጋጅቶ ሇቦርደ
የቕርብ ፣ ምስ ፀዯቕ ንተግባራዊነቱ ያቀርባሌ። ሲፀዴቅ ተግባራዊነቱን ይከታተሊሌ ፣
ይከታተሌ፣ ይፍፅም ፣ ያስፈጽማሌ ፣
4. ውሳነ ቦርዴ ዘዴሌዮም ዋኒናት ናብ ቦርዴ 4. የቦርዴ ውሳኔ የሚያስፈሌጋቸው ጉዲዮችን ሇቦርደ
እናቕረበ የወስን ፣ እያቀረበ ያስወስናሌ ፣
5. ምስ ሳሌሳይ ወገናት ኣብ ዝግበር ርክብ ንቤት 5. ከሶስተኛ ወገኖች ጋር በሚዯረግ ግንኙነት
551
ፅሕፈት ይውክሌ ፣ ጽሕፈት ቤቱን ይወክሊሌ፣

6. በቢ ብርኩ ናይ ዘል ኣፈፃፅማ ስራሕ ቤት 6. በየዯረጃው ያለ ጽሕፈት ቤቶችና ኮሚቴዎች
ፅሕፈታትን ኮሚቴታትን ኣጠቓሊሉ ፀብፃብ የስራ አፈጻጸማቸውን አጠቃሌል ሇቦርዴ ሪፖርት
ናብ ቦርዴ የቕርብ፣ ያቀርባሌ ፣
7. ንኣሳሌጦ ስርሑ ኣዴሊይ ኮይኑ እንትረኽቦ 7. የፅሕፈት ቤቱን ስራ ሇማፋጠን አስፈሊጊ ሆኖ
ንቦርዴ ኣፍሉጡ ክፋሌ ስሌጣኑን ተግባራቱን ሲያገኘው ቦርደን አሳውቆ ከስሌጣኑና ከተግባሩ
ንካሌኦት ሰራሕተኛታት እዚ ቤት ፅሕፈት በከፊሌ በፅሕፈት ቤቱ ሇሚሰሩ ስተኞች በውክሌና
ብውክሌና ከመሓሊሌፍ ይኽእሌ። ሉያስተሊሌፍ ይችሊሌ።
ክፍሉ ሰሇስተ
ቤት ምኽሪ ወረዲ ዝምሌከት ክፍሌ ሶስት
ዓንቀፅ 15 የወረዲ ምክር ቤት በሚመሇከት
ኣወዲዴባ ቤት ምኽሪ ወረዲ አንቀጽ 15
1. ዕሊማታት ፣ ቤት ፅሕፈት ምክሌኻሌን የወረዲ ምክር ቤት አዯረጃጀት
ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ዘተግብር 1. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ
ብወረዲ ብርኪ ዝቐውም ቤት ምኽሪ ይህለ፣ አሊማዎች በተግባር ሉተረጉም የሚችሌ በወረዲ
2. ተፀዋዕነት ቤት ምኽሪ ወረዲ ኣብ ሌዕሉኡ ዯረጃ የሚቆም ምክር ቤት ይኖራሌ፣
ንዘል ቤት ምኽርን በቢብርኩ ንዘል ስራሕ 2. የወረዲ ምክር ቤት ተጠሪነቱ በበሊይ ሇሚገኝ
ፈፃሚን ይኸውን። ምክር ቤትና በየዯረጃው ሇሚገኝ የስራ አስፈጻሚ
ይሆናሌ ።
ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ የወረዲ ምክር ቤት አባሊት
1. ዋና ኣማሓዲሪ ወረዲ-----------------ኣካቢ 1. የወረዲ ዋና አስተዲዲሪ ----------------ሰብሳቢ
2. ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት ሓሊዋ ጥዕና ወረዲ -ፀሓፊ 2. የወረዲ ጤና ጥበቃ ፅሕፈት ቤት ሓሊፊ----ፀሓፊ
3. ኩልም ኣባሊት ካቢኔ ወረዲ------------ኣባሌ 3. ሁለም የወረዲ ካቢኔ አባሊት --------------አባሌ
4. ኣፈጉባኤ ቤት ምኽሪ ወረዲ------------ኣባሌ 4. የወረዲ ምክር ቤት አፈ ጉባኤ-------------አባሌ
5. ካብ ካቢኔ ወፃኢ ዘሇው ቤት ፅሕፈት ሓሇፍቲ 5. ከካቢኔ ውጭ ያለ የወረዲው ጽሕፈት ቤቶች
ወረዲ--------------------------------ኣባሌ ሓሊፊዎች-------------------------------አባሌ
6. ኣድ መንበር ማሕበር ዯቂ ኣንስትዮ ወረዲ---- 6. የወረዲ ሴቶች ማህበር ሉቀመንበር---------አባሌ
-----------------------------------ኣባሌ
7. ኦቦ መንበር ማሕበር ሓረስቶት ወረዲ--ኣባሌ 7. የወረዲ ገበሬዎች ማህበር ሉቀመንበር------አባሌ
8. ኣቦ መንበር ማሕበር መናእሰይ ወረዲ--ኣባሌ 8. የወረዲ ወጣቶች ማህበር ሉቀመንበር-------አባሌ
9. ኣብቲ ወረዲ ዝርከቡ ዝተፈሊሇዩ ሃይማኖታት 9. በወረዲው የሚገኙ የተሇያዩ ሃይማኖት ተወካዮች
ተወከሌቲ ---------------------------ኣባሌ ----------------------------------------አባሌ
10.ኩልም ዋና ኣማሓዯርቲ ጣብያ--------ኣባሌ 10.ሁለም የቀበላ ዋና አስተዲዲሪዎች---------አባሌ
11.ተፈሇጥቲ ዓበይቲ ዓዱ---------------ኣበሌ 11.ታዋቂ የሃገር ሽማግላዎች ----------------አበሌ
12.ኣብቲ ወረዲ ዝርከብ ሓሊፊ ቤት ትምህርቲ 2ይ 12.በወረዲው የሚገኝ 2ኛ ዯረጃ ትምህርት ቤት ሓሊፊ
ብርኪ -------------------------ኣባሌ ----------------------------------------አባሌ
ስሌጣንን ተግባርን ወረዲ ቤት ምኽሪ የወረዲ ምክር ቤት ስሌጣንና ተግባር
ቤት ምኽሪ ወረዲ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን የወረዲ ኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪ
ኤች ኣይቪ ኤዴስ ዝስዕቡ ስሌጣንን ምክር ቤት የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር
552
ተግባርን ይህሌውዎ፦ ይኖሩታሌ ፦

1. ዕሊማታት እዚ ቤት ፅሕፈት ዘቐመጦም ኣብ 1. የፅሕፈት ቤቱ አሊማዎች ያስቀመጣቸው
ግብሪ ንምውዓሌ ብሊዕሇዋይነት ይመርሕን ፣ ተግባር ሊይ ሇማዋሌ በበሊይነት ይመራሌ ፣
ይከታተሌን ፣ ይከታተሊሌ፣
2. ናይ ሓፂር ፣ ማእኸሊይን ነዊሕን እዋን 2. የፅሕፈት ቤቱ የአጭር የመካከሇኛና ረጅም
ትሌሚ ምክሌኻሌን ምቁፅፃር ኤች ኣይ ቪ ጊዜ የኤች አይ ቪ መከሊከሌና መቆጣጠር
ኤዴስ የፅዴቐ ተግባራዊነቶም ይከታተሌ፣ እቅድች ያፀዴቃሌ ፣ ተግባራዊነታቸው
ይከታተሊሌ ፣
3. ብቦርዴ ተዲሌዮም ዝቐርብለ ዓመታዊ 3. በቦርዴ ተዘጋጅተው የሚቀርብ ዓመታዊ
ትሌሚን በጀትን ይምርምር ፣ ምስፀዯቐ እቅዴና በጀት ይመረምራሌ ፣ ከጸዯቀ በኋሊ
ኣፈፃፅምኡ ይከታተሌ። አፈጻጸሙን ይከታተሊሌ ።
ኣኼባ ቤት ምኽሪ ወረዲ የወረዲ ምክር ቤት ስብሰባ
1. ኣብ ሰሇስተ ወርሒ ሓዯ ግዘ ስሩዕ ኣኼባ 1. ምክር ቤቱ በየሶስት ወሩ አንዴ ጊዜ መዯበኛ
ይህሌው። ኾይኑ ግና ኣዴሊይ ኮይኑ ስብሰባ ይኖረዋሌ ፣ ሆኖም አስፈሊጊ ሆኖ
እንትርከብ ኣብ ዝኾነ ግዘ ኣካቢ እቲ ቤት ሲገኝ በማንኛውም ጊዜ የምክር ቤቱ ሰብሳቢ
ምኽሪ አኼባ ክፅውዕ ይኽእሌ፣ ሰብሳባ ሉጠራ ይችሊሌ
2. ካብ ፍርቂ ንሊዕሉ (50%+1) ኣባሇት ቤት 2. ከምክርቤቱ አባሊት ከግማሽ በሊይ (50%+1)
ምኽሪ ኣብቲ ኣኼባ እንትርከቡ ምሌኣተ የሚሆኑት በስብሰባው ሊይ ከተገኙ ምሌአተ
ጉባኤ ይኸውን ፣ ጉባኤ ይሆናሌ፣
3. ውሳነ ቤት ምኽሪ ዝሓሌፍ ብኣብሓ ዴምፂ 3. ምክርቤቱ ውሳኔ የሚያስተሊሌፈው በአብሌጫ
(50%+1) ዴምፂ ይኸውነ ፣ ኾይኑ ግና ዴምፅ (50%+1) ይሆናሌ ፣ ሆኖም ዴምፅ
ዴምፂ ማዕረ ንማዕረ እንተኾይኑ ኣካቢ እኩሌ በእኩሌ የተከፈሇ ከሆነ ሰብሳቢው
ዝዯገፎ ሓሳብ ውሳኔ እቲ ቤት ምኽሪ ያሇበት ወገን ሃሳብ የምክር ቤቱ ውሳኔ
ይኸውን። ይሆናሌ ፣
4. ቤት ምኽሪ ኣብ ኣኼብኡ ዝምረሓለ ናይ 4. ምክር ቤቱ ስብሰባ የሚመራበት የውስጥ
ውሽጢ ስነ ስርዓት ዯንቢ ከውፅእ የስብሰባ ስነ ስርዓት ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
ክፍሌ አራት
ክፍሉ ኣርባዕተ
የወዲና የቀበላ ቦርድችን በሚመሇከት
ብዛዕባ ቦርዴታት ወረዲን ጣብያን
አንቀጽ 19
ዓንቀፅ 19
የቦርዴች አዯረጃጀት
ኣወዲዴባ ቦርዴ
1. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ
1. ዕሊማታት ቤት ፅሕፈት ምክሌኻሌን
ፅሕፈት ቤት ዓሊማዎች በተግባር ሉተረጎሙ
ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ዘተግብሩ
የሚችለ በወረዲና በቀበላ ዯረጃ የሚቆሙ
ብወረዲን ጣብያን ብርኪ ዝቖሙ
ቦርድች ይኖሩታሌ ፣
ቦርዴታት ይህሌዉ፣
2. እያንዲንደ ቦርዴ ተጠሪነቱ ከሱ በሊይ ሇሚገኝ
2. ተፀዋዕነት ሕዴ ሕዴ ቦርዴ ንብሌዕሉኡ
ቦርዴና በየዯረጃው ሇሚገኝ ምክር ቤት ይሆናሌ ፣
ዘል ቦርዴን በቢብርኩ ንዘል ቤት ምኽርን
ይኸውን፣
3. ወዯፊት እንዯየአስፈሊጊነቱ በምክር ቤት ሲወሰን
3. ንቅዴሚት ከከም ኣዴሊይነቱ እንዲተርኣዩ
እስከ ቀበላ ዯረጃ ዴረስ ቅርንጫፍ ፅሕፈት ቤቶች
ብቤት ምኽሪ እንትውስን ጨንፈት ቤት
553
ፅሕፈታት ክሳብ ጣብያ ኣብ ዘል ብርኪ ሇቋቋሙ ይችሊለ ። ይህ እስከሚሆን ዴረስ ግን

ክቖሙ ይኽእለ እዚ ክሳብ ዝፍፀም ግን ስራው በየዯረጃው ባለ ቦርድችና ኮሚቴዎች
በቢ ብርኩ ብዘሇው ቦርዴታትን የሚፈጸም ይሆናሌ።
ኮሚቴታትን ይፍፀም ።
ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች የወረዲ ኤች አይ ቪ መከሊከያነናመቆጣጠሪያ
ኣይ ቪ ኤዴስ ወረዲ ቦርዴ
ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ የወረዲ የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ
ወረዲ ዝስዕቡ ኣባሊት ይህሌውዎ ፦ ቦርዴ ቀጥል የተመሇከቱት አባሊት ይኖሩታሌ።
1. ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት ሓሇዋ ጥዕና ወረዲ--ኣካቢ 1. የወረዲ ጤና ጥበቃ ፅሕፈት ቤት ሓሊፊ---ሰብሳቢ
2. ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት ትምህርቲ ወረዲ ---ኣባሌ 2. የወረዲ ትምህርት ፅሕፈት ቤት ሓሊፊ------አባሌ
3. ሓሊፊት ጉዲይ ዯቂ አንስትዮ ወረዲ ----ኣባሌ 3. የወረዲ ሴቶች ጉዲይ ሓሊፊ ---------------አባሌ
4. ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት ሰራሕተኛን ማሕበራዊ 4. የወረዲ ሰራተኛና ማሕበራዊ ጉዲይ ፅሕፈት ቤት
ጉዲይን ወረዲ ------------------------ ኣባሌ ሓሊፊ-----------------------------------አባሇ
5. ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት ሓበሬታ ወረዲ------ኣባሌ 5. የወረዲ ማስታወቂያ ቤት ፅሕፈት ቤት ሓሊፊ-----
----------------------------------------አባሌ
6. ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት ፋይናንስን ኢኮኖሚ 6. የወረዲፋይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ፅሕፈት
ሌምዓትን ወረዲ----------------------ኣባሌ ቤት ሓሊፊ -----------------------------አባሌ
7. ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት እርሻን ገፀር ሌምዓትን 7. የወረዲ እርሻና ገጠር ሌማት ቤት ፅሕፈት ሓሊፊ-
ወረዲ ------------------------------ኣባሌ ---------------------------------------አባሌ
8. በዓሌ ሙያ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ 8. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ
ቪ ኤዴስ----------------------------ፀሓፊ ፅሕፈት ቤት ባሊሙያ--------------------ፀሃፊ
9. ሓሊፊ ቤት ፅሕፈት ጉዲይ መናእሰይን 9. የወረዲው የወጣቶችና የስፖርት ጉዲይ ጽህፈት
ስፖርትን ወረዲ-----------------------ኣባሌ ቤት-------------------------------------አባሌ
10.ኣድ መንበር ማሕበር ዯቂ ኣንስትዮ ወረዲ --- 10.የወረዲ የሴቶች ማህበር ሉቀመንበር -------አባሌ
--------------------------------------ኣባሌ
11.ኣቦ መንበር ማሕበር ሓረስቶት ወረዲ ---- 11.የወረዲው የገበረዎች ማሕበር ሉቀ መንበር---
ኣባሌ አባሌ
12.ኣቦ መንበር ማሕበር መናእሰይ ወረዲ ------- 12.የወረዲው የወጣቶች ማህበር ሉቀ መንበር---አባሌ
--ኣባሌ
ቦርዴ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን የቀበላ ኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና
ኤች ኣይ ቪ ኤዴስን ጣብያ መቆጣጠሪያ ቦርዴ
ብብርኪ ጣብያ ዝህለ ቦርዴ ምክሌኻሌን በቀበላ ዯረጃ የሚኖረው የኤች አይ ቪ ኤዴስ
ምቀፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ዝስዕቡ ኣባሊት መከሊከያና መቆጣጠሪያ ቦርዴ የሚከተለት አባሊት
ይህሌውዎ፦ ይኖሩታሌ ፦
1. ዋና ኣማሓዲሪ ጣቢያ ----------------ኣካቢ 1. የቀበላው ዋና አስተዲዯሪ ---------------ሰብሳቢ
2. መተሓባባሪ ጥዕናኤክስተንሽን --------ፀሓፊ 2. የጤና ኤክስቴንሽን አስተባበሪ -----------ፀሓፊ
3. ኣብቲ ጣብያ ዝርከብ ቤት ትምህርቲ 3. በቀበላው የሚገኝ ትምህርት ቤት ርእሰ መምህር-
ዲይርክተር ------------------------ኣባሌ ----------------------------------------አባሌ
4. ኣድ መንበር ማሕበር ዯቂ ኣንስትዮ ጣብያ---- 4. የቀበላ የሴቶች ማህበር ሉቀ መንበር ------አባሌ
554
---------------------------------ኣባሌ
5. ኣቦ መንበር ማሕበር ሓረስቶት ጣብያ---ኣባሌ 5. የቀበላ ገበሬዎች ማህበር ሉቀ መንበር-----አባሌ
6. ኣቦ መንበር ማሕበር መናእሰይ ጣብያ---ኣባሌ 6. የቀበላ ወጣቶች ማህበር ሉቀ መንበር--------
አባሌ
7. መራሕቲ ኩልም ሃይማኖታት ጣብያ----ኣባሌ 7. የቀበላው የሁለም የሃይማኖት መሪዎች----አባሌ
8. ሓሊፊ ጉዲይ መናእሰይን ስፖርትን ጣብያ---- 8. የቀበላ ወጣቶች ስፖርት ጉዲይ ሓሊፊ-----አባሌ
------------------------------------ኣባሌ
9. ፀሓፊት ጉዲይ ዯቂ ኣንስትዮ ጣብያ----ኣባሌ 9. የቀበላ የሴቶች ጉዲይ ሓሊፊ-------------አባሌ
ዓንቀፅ 22 አንቀፅ 22
ስሌጣንን ተግባርን ቦርዴ ወረዲን ጣብያን የወረዲና የቀበላ ቦርዴ ስሌጣንና ተግባር
ኣብ ወረዲን ጣብያን ብርኪ ዝርከቡ ቦርዴታት በወረዲና ቀበላ ዯረጃ የሚገኙ ቦርድች በየዯረጃቸው
በቢ ብርኩ ዝስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን የሚከተለት ስሌጣንና ተግባራት ይኖራቸዋሌ።
ይህሌውዎም፦
1. ናይ ከባቢኦም ሕብረተሰብ ኣብ ምክሌኻሌ 1. የኣካባቢያቸው ሕብረተሰብ ኤች አይ ቪ ኤዴስን
ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ንጡፍ በመከሊከሌና በመቆጣጠር ረገዴ ንቁ ተሳትፎ
ተሳትፎክገብር የሇዓዕለ ይውዯቡ ፣ እንዱያዯርጉ ያነሳሳለ ፣ ያዯራጃለ ፣ ይመራለ
ይመርሑ፣
2. ኣብ ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይቪ ኤዴስ 2. ኤች አይ ቪ ኤዴስን ሇመከሊከሌና በመቆጣጠር
ዝግበሩ ምንቅስቓሳት የተሓባብር ፣ ይመርሕ ረገዴ የሚዯረጉ እንቅስቃሴዎችን ይመራለ ፣
፣ ያስተባብራለ ፣
3. ሓዲጋ ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ንምዕጋት ዘኽእሌ 3. የኤች አይ ቪ ኤዴስ አዯጋ ሇመግታት
ግንዛበ ኣብ ሕብረተሰብ ክፍጠር ይፅዕሩ ፣ የሚያስችሌ ግንዛቤ በሕብረተሰቡ እንዱፈጥር
ጥረት ያዯርጋለ ፣
4. ዕሊማታት ምቁፅፃርን ምክሌኻሌን ኤች ኣይ ቪ 4. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መቆጣጠርና መከሊከሌ
ኤዴስ ኣብ ንጡፍ ተሳትፎ ሕብረተሰብ በህብረተሰቡ ንቁ ተሳትፎ ሊይ የተመሰረተ
ዝተተመስረተ ክኸውን ይፅዕሩ ፣ እንዱሆን ጥረት ያዯርጋለ ፣
5. ናይ ሓፂር ፣ ማእኸሊይን ነዊሕን እዋን ፣ 5. የአጭር ፣ መካከሇኛና የረጅም ጊዜ የኤች አይ ቪ
ረቂቕ ትሌሚ ምቁፅፃርን ምክሌኻሌን ኤች ኤዴስ መከሊከሌና መቆጣጠር እቅዴ አዘጋጅተው
ኣይ ቪ ኤዴስ የዲሌው ፣ ናብ ቤት ምኽሪ ሇምክር ቤት ያቀርባለ ፣ በምክር ቤት ሲጸዴቅ
የቕርቡ ፣ ብቤት ምኽሪ ምስ ፀዯቐ ዴማ ኣብ ዯግሞ ስራ ሊይ ያውሊለ ፣
ስራሕ የውዕለ ፣
6. ትምህርርታዊ ፅሑፋት የዲሌው ፣ዝተፈሊሇዩ 6. ትምህርታዊ ፅሑፎችን ያዘጋጃለ ፣ የተሇያዩ
ሜሊታት መራኺቢ ብምጥቃም ይዝርግሑ ፣ የመገናኛ ዜዳዎችን በመጠቀም ያሰራጫሌ ፣
7. ዕሇታዊ ስራሕቲ ኣብያተ ፅሕፈት ይከታተለ ፣ 7. የፅሕፈት ቤቶች ዕሇታዊ ስራዎችን ይከታተሊለ ፣
ይግምግሙ ፣ ይገመግማለ ፣
8. ኣብ ሕዴሕዴ መንግስታውን ዘይመንግስታውን 8. በእያንዲንደ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ኣብያተ ፅሕፈት ዝጣየሹ ኮሚቴታት ጽሕፈት ቤቶች የሚቋቋሙት የኤች አይቪ ኤዴስ
ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ የመከሊከያና መቆጣጠሪያ ኮሚቴዎች በየዯረጃው
ምስ በብርኩ ዘሇው ኣመራርሓ ኣብያተ ካለት የጽሕፈት ቤቶች አመራር ጋር እየተገናኙ
ፅሕፈት እናተራኸቡ ይከታተለ ፣ ይከታተሊለ ፣
555
9. ምክሌኻሌ ምቁፃርን ኤች ኣይቪ ኤዴስ 9. ኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከሌና መቆጣጠር

መሰረት ዝገበረ ናይ ከባቢኦም ትሌሚ መሰረት ያዯረገ የአከባቢያቸው እቅዴ መርምረው
መርሚሮም የፅዴቑ ተግባራዊነቱ ይቆፃፀሩ ፣ ያጸዴቃለ ፣ ተግባራዊነቱም ይቆጣጠራለ ፣
10.ነቲ ሊዕሇዋይ ቦርዴ ስራሕ ሓገዝቲ ዝኾኑ 10.ሇበሊይ ቦርዴ ስራ አጋዥ የሆኑ ሃሳቦች ያቀርባለ፣
ሓሳባት የቕርቡ ፣
11.ምንቅስቓስ ስራሕቶም ኣመሌኪቶም ፀብፃብ 11.የስራ እንቅስቃሴያቸውን በሚመሇከት ሇበሊይ
ንብሌዕሉኦም ዘል ቦርዴ የቕርቡ፣ ቦርዴ ሪፖርት ያቀርባለ ፣
12.ካብ ብሌዕሉኦም ዘል መሓውር ቦርዴ 12.ከበሊይ ካሇው ቦርዴ የሚሰጣቸውን ተግባራት
ዝውሃቦም መዲባት የተግብሩ ፣ ያከናውናለ ፣
13.ንኣፈፃፅማ መዯብ በቢብርኩ ኣብ ዝርከቡ 13.በየዯረጃቸው የሚገኙ መንግስታዊና መንግስታዊ
መንግስታውን ዘይመንግስታውን ኣብያት ያሇሆኑ ጽሕፈት ቤቶች የሚቋቋሙትን የኤች አይ
ፅሕፈት ዝጣየሹ ኮሚቴታት ምክሌኻሌን ቪ ኤስዴ መከሊኪያና መቆጣጠሪያ ኮሚቴዎች
ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ይከታተለ ፣ የስራ እንቅስቃሴ የከታተሊለ ።
14.በቢብርኩ ዘሇው ኣብያተ ፅሕፈት 14.በየዯረጃው የሚገኙት ፅሕፈት ቤቱ የሚያወቸውን
ዘውፅኡዎም መዯባት ምክሌካሌን ምቁፅፃርን የኤች አይ ቪ ኤዴስ የመከሊከያና መቆጣጠሪያ
ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ይፍፀሙ ምህሊዎም የስራ እቅድች መተግበራቸን ይከታተሊለ ።
ይከታተለ ።
ተፀዋዕነት ተጠሪነት
ተፀዋዕነት ቦርዴን ጣብያን ንብሌዕሉኦም ዘል የወረዲና የቀበላ ዯረጃ የሚቋቋሙ ቦርድች
ቦርዴን ይኸውን። ተጠሪነታቸው ከነሱ ዯረጃ በሊይ ሊሇው ቦርዴ
ይሆናሌ።
ኣኼባ ቦርዴ የቦርዴ ስብሰባ
1. ኣብ ወረዲን ጣብያን ዘሇው ቦርዴታት 1. በወረዲና ቀበላ የሚገኙ ቦርድች በወር አንዴ ጊዜ
ኣብ ወርሒ ሓዯ ግዘ ስሩዕ ኣኼባ መዯበኛ ሰብሰባ ይኖራቸዋሌ ፣ አስፈሊጊ ሆኖ
ይህሌዎም ኣዴሊይ ኮይኑ እንትርከብ ናይ ከተገኘ ዯግሞ የእያንዲንደ ቦርዴ ሰብሳቢ
ሕዴሕዴ ቦርዴ ኣካቢ ኣብ ዝኾነ ግዘ በማናቸውም ጊዜ ስብሰባ ሉጠራ ይችሊሌ፣
ኣኼባ ክፅውዕ ይኽእሌ፣
2. ካብ ፍርቂ ንሊዕሉ (50+1) ኣባሊት ቦርዴ 2. ከግማሽ በሊይ (50%+1) የቦርዴ አባሊት ከተገኙ
እንትህሌዉ ምሌኣተ ጉባኤ ይኸውን፣ ምሌአተ ጉባኤ ይሆናሌ፣
3. ውሳነ ቦርዴ ዝሓሇፍ ኣብ ሓባራዊ 3. ቦርደ ውሳኔ የሚሰጠው በጋራ መግባባት ሊይ
ምርዴዲእ ተመስሪቱ ይኸውን ። ዝውሃብ በተመሰረተ ይሆናሌ፣ ዴመፁ በእኩሌ ሇሁሇት
ዴምፂ ማዕረ እንተኾይኑ ዴማ ኣካቢ ሲከፍሌ ዯግሞ ሰብሳቢው የዯገፈው ሃሳብ የቦርዴ
ዝዯገፎ ሓሳብ ውሳነ ቦርዴ ይኸውን፣ ውሳኒ ይሆናሌ፣
4. ናይ ክሌሌ ቦርዴ ኣኼባ ስነ ስርዓት ዯንቢ 4. የክሌለን ቦርዴ የስብሰባ ስነ ስርኣት ዯንብ
መሰረት ብምግባር ሕዴሕዴ ቦርዴ መሰረት በማዴረግ እያንዲንደ ቦርዴ የየራሱ
ኣኼብኡ ዝምረሓለ ናይ ባዕለ ናይ ኣኼባ የስብሰባ ስነ ሰርኣት ዯንብ ሉያወጣ ይችሊሌ።
ስነ ስርዓት ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ።
556
ስሌጣንን ተግባርን ቤት ፅሕፈት ሓሇዋ የወረዲ ጤና ጥበቃ ፅሕፈት ቤት ስሌጠንና
ጥዕና ወረዲ ተግባር
ቤት ፅሕፈት ሓሇዋ ጥዕና ወረዲ ኣብ ምቁፅፃርን የወረዲ የጤና ጥበቃ ፅሕፈት ቤት ኤች ኣይ ቪ
ምክሌኻሌን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ዝስዕብ ስሌጣንን ኤዴስን በመከሊከሌና በመቆጣጠር ረገዴ የሚከተለት
ተግባርን ይህሌዎ፦ ስሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ፦
1. ኤች ኣይቪ ኤዴስ ምቁፅፃርን ምክሌኻሌን 1. ኤች አይ ቪ ኤዴስን ሇመከሊከሌና ሇመቆጣጠር
ዝግበሩ ምንቅስቓሳት የተሓባብር ፣ይመርሕ የሚረዲርጉትን እንቅስቃሴዎች ይመራሌ ፣
2. ሓዯጋ ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ንምዕጋት ዘኽእሌ 2. የኤች አይ ቪ ኤዴስ አዯጋ ሇመግታት
ግንዘብ ኣብ ሕብረተሰብ ክፍጠር ይፅዕር ፣ የሚያስችሌ ግንዛቤ በሕብረተሰቡ እንዱፈጥር
ጥረት ያዯርጋሌ ፣
3. ኣብ ውሽጢ ወረዲኡ ዝርከቡ መንግስታዊን 3. በወረዲው ውስጥ ከሚገኙት መንግስታዊና
ዘይመንግስታዊን ሃይማኖታዊን ከምኡ እውን መንግስታዊ ያሌሆኑ ዴርጅቶች ፣ ሃይማኖታዊና
ካሌኦት ሕብረተሰባዊ ውዲበታት ኤች ኣይ ቪ ላልች ህብረተሰባዊ ተቋሞች የኤች አይ ቪ
ኤዴስ ንምክሌኻሌ ዝገብሩዎም ምንቅስቓሳት ኤዴስን በመከሊከሌ ረገዴ የሚዯረጉት እንቅስቃሴ
ብዝተዋዯዯ መንገዱ ክስርሑ ምግባርን ኣብ በተቀናጀ መሌከ እንዱካሄዴ ያዯርጋሌ ፣
መንጎኦም ነዚ ስራሕ አመሌኪቱ ምትእስሳር በመካከሊቸው ትስስር እንዱፈጠር ይሰራሌ ፣
ክፍጠር ይሰርሕ ፣
4. ዕሊማታት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይቪ 4. የኤች አይቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠር
ኤዴስ ኣብ ንጡፍ ተሳትፎ ሕብረተሰብ አሊማዎች በህብረተሰቡ ንቁ ተሳትፎ ሊይ
ዝተመስረተ ክኸውን ይፅዕር ፣ የተመሰረተ እንዱሆን ጥረት ያዯርጋሌ፣
5. ናይ ሓፂር ፣ ማእኸሊይን ነዊሕ እዋን ረቂቕ 5. የወረዲውን የአጭር ፣ የመካከሇኛና ረጅም ጊዜ
ትሌሚ ምቀፅፃርን ምክሌኻሌን ኤች ኣይ ቪ የኤች አይ ቪ ኤዴስ መቆጣጠሪያ እና መከሊከያ
ኤዴስ ወረዴኡ የዲለ ፣ ናብ ወረዲ ቦርዴ ረቂቅ እቅዴ ያዘጋጃሌ ፣ ሇቦርዴ ያቀርባሌ ፣
የቕርብ ፣ ብወረዲ ቤት ምኽሪ ምስ ፀዯቐ ዴማ በምክር ቤት ሲፀዴቅ ዯግሞ ስራ ሊይ ያውሊሌ፣
ኣብ ስራሕ የውዕሌ ፣
6. ትምህርታዊ ፅሑፋት የዲለ ፣ ዝተፈሊሇዩ 6. ትምህርታዊ ጽሑፎች ያዘጋጃሌ ፣ የተሇያዩ
ሜሊታት መራኸቢ ብምጥቃም ይዝርግሕ፣ የመገናኛ ብዙሃን አውታሮችን በመጠቀም
የመሓሊሌፍ ፣ እንዱሰራጩ ያዯርጋሌ ፣ ያስተሊሌፋሌ፣
7. ኣብ ወረዲኡ ዘል ኩነታት ሕማም ኤች ኣይ ቪ 7. በወረዲው ያሇው የኤች አይ ቪ ኤዴስ የህመም
ኤዴስ ንምፍሊጥ ዝተፈሊሇዩ መፅናዕትታት ሁኔታ ሇማወቅ የተሇያዩ ጥናቶች ያካሄዲሌ፣
ይገብር ፣
8. ንዕሊማታት ምክሌኻሌን ምቀፅፃርን ኤች ኣይ 8. የኤች አይ ቪ ኤዴስ መከሊከሌና መቆጣጠር
ቪ ኤዴስ መተግበሪ ዝኸውን ፍሌፍሌ እቶት አሇማዎች ማስፈጽምያ የሚውሌ የገቢ ምንጭ
የተኣሊሌሽ ነዚ ዝሕግዝ ርክብ ይፈጥር ፣ ያፈሊሌጋሌ ፣ ዚህም ኣገጋዥ የሆነ ግንኙነት
ያዯርጋሌ ፣
9. በቢብርኪ ምስ ዘሇው ኣባሊት ቦርዴ እናተራኸበ 9. በየዯረጃው ካለት የቦርዴ አካሊት እየተናኘ
ኣብ ሕዴሕዴ መንግስታዊን ዘይመንግስታዊን በያንዲንደ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ኣብያተ ፅሕፈት ዝጣየሹ ኮሚቴታት ፅሕፈት ቤቶች የተቋቋሙትን ፀረ ኤች አይ ቪ
ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ኤዴስ ኮሚቴዎች በየዯረጃው ያለት የቢሮዎችና
557
ዝምሌከት ምንቅስቓስ በቢብርኩ ምስ ዘሇው ጽሕፈት ቤቶች አመራር እየተገናኘ

ኣመራርሓ ኣብያተ ፅሕፈት እናተረኸበ እንቅስቃሴውን ይከታተሊሌ፣
ይከታተሌ ፣
10.ፀብፃብ ምንቅስቓስ ስርሑ ንወረዲ ቦርዴን 10.የስራው አፈጻጽም የሚገሌጽ ሪፖርት ሇወረዲ
ንቤት ፅሕፈት ሓሇዋ ጥዕና ወረዲንይቕርብ፣ ቦርዴና ሇወረዲ የጤና ጥበቃ ጽሕፈት ቤት
ያቀርባሌ ፣
11.ንብረት ፣ ገንዘብ ሓይሉ ሰብን ብመሰረት 11.ንብረት ፣ ገንዘብ እና የሰው ሃይሌን በፋይናንስና
ሕግታት ፋይናንስን ሲቪሌ ሰርቪስን ሲቪሌ ሰርቪስ ሕጎች መሰረት ያስተዲዴራሌ።
የመሓዴር።
ኮሚቴታት ኮሚቴዎች
1. ኣብ ሕዴሕዴ መንግስታዊን ዘይመንግስታውን 1. በያንዲንደ መንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ
ኣብያተ ፅሕፈት ተፀዋዕነቶም ንቤት ፅሕፈት ጽሕፈት ቤቶች ተጠሪነታቸ ሇጽሕፈት ቤቱ
ሓሊፊን ንብሌዕሉኡ ዘል ቦርዴን ዝኾኑ ሃሊፊና በሊያቸው ሉሚገኝ ቦርዴ የሆኑ ቢያንስ
እንተወሓዯ ሰሇስሰተ ኣባሊት ዘሇውዎ ኮሚቴ ሶስት አባሊት ያለት ኮሚቴ ያቋቋማሌ ፣
ይጣየሽ
2. ብሌዕሉኦም ካብ ዘል ቦርዴ ዝውሃቡዎም 2. በሊያቸው የሚገኝ ቦርዴ የሚሰጣቸው የስራ
መዯባትን ብኡ ዝውሰን እዋን ኣኼባን ፕሮግራምና የስብሰባ ጊዜ ተቀብሇው ይፈጽማለ
ተቐቢልም ይፍፅሙ በብ እዋኑ እናተኣከቡ ፣ በየጊዜው እየተሰበሰቡ ስራቸውን ይገመግማለ
ስርሖም ይግምግሙ ፣
3. ሕዴ ሕዴ ኮሚቴ ብቦርዴ ካብ ዝተወሰነለ ናይ 3. እያንዲንደ ኮሚቴ ቦርዴ ከወሰነሇት ላሊ ተጨማሪ
ኣኼባ ግዜ ብተወሳኺ ኣዴሊይ ኮይኑ የስብሰባ ጊዜ አስፈሊጊ ሆኖ ካገኘው ኮሚቴው ራሱ
እንትረኽቦ ባዕለ ዝውስኖ ናይ ባዕለ ጊዜ የሚወስነው የስብሳባ ጊዜ ሉኖረው ይችሊሌ፣
ኣኼባ ክህሌወ ይኽአሌ፣
4. ሓሇፍቲ መንግስታዊን ዘይመንግስታዊን 4. የመንግስታዊና መንግስታዊ ያሌሆኑ ጽሕፈት
ኣብያተ ፅሕፈት ኣብ ትሕቲኦም ዝርከቡ ቤቶች ሓሊፊዎች በስራቸው የሚገኙትን የኤች
ኮሚቴታት ምክሌኻሌን ምቀፅፃርን ኤች ኣይ አይ ቪ ኤዴስ መከሊከያና መቆጣጠሪያ
ቪ ኤዴስ መዯባቶም ንምፍፃም ዝገብርዎ ኮሚቴዎች የስራ እንቅስቃሴ የመከታተሌና
ምንቅስቓስ ምክትታሌን ዯገፍ ምሃብን ግቡእ ዴጋፍ የመስጠት ግዳታ አሇባቸው ።
ኣሇዎም።
ክፍሉ ሓሙሽተ ክፍሌአምስት
የተሇያዩ ዴንጋጌዎች
ዝተፈሊሇዩ ዴንጋጌታት
አንቀፅ 27
ዓንቀፅ 27
የገቢ ምንጭ
ፍሌፍሌ እቶት
የፅህፈት ቤቱ የገቢ ምንጭ ቀጥሇው ከተመሇከቱት
ፍሌፍሌ እቶት እዚ ቤት ፅሕፈት ካብዞም
የሚገኝ ይሆናሌ ፦
ዝስዕቡ
ዝርከብ ይኸውን ፦
1. በመንግስት ከሚመዯብ በጀት
1. ካብ መንግስቲ ዝምዯብ በጀት ፣
2. ከእርዲታ ከሚገኝ ገቢ።
2. ካብ ሓገዝ ዝርከብ እቶት።
558
ዝተስዓሩ ሕግታት የተሻሩ ሕጎች

1. ቤት ፅሕፈት ምክሌኻሌን ምቁፅፃርን 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ የኤች አይ ቪ ኤዴስ
ሕማም ኤች ኣይ ቪ ኤዴስ ብሄራዊ ክሌሌ መከሊሇያና መቆጣጠሪያ ጽሕፈት ቤት ሇማቋቋም
ትግራይ ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ የወጣ አዋጅ ቁጥር 37/1991 ፣
37/1991
2. ነዚ ኣዋጅ ዝፃባእ ዝኾነ ሕጊ ፣ ዯንቢ፣ 2. ይህንን አዋጅ የሚቃረን ማንኛውም ሕግ ፣ ዯንብ
መምርሒ ወይ ናይ ኣሰራርሓ ሌምዱ ኣብዚ ፣ መመሪያ ወይም የአራር ሌምዴ በዚህ አዋጅ
ኣዋጅ ንዝተሸፈኑ ጉዲያት ተፈፃሚነት ሇተሸፈኑ ጉዲዮች ተፈጻሚነት አይኖረውም።
ኣይህሌዎን።
እዚ ኣዋጅ ዝፀንዏለ ግዘ አዋጁ የሚጸናበት ጊዜ
እዚ ኣዋጅ ካብ ጉንበት 30/1999 ዓ/ም ይህ አዋጅ ከግንቦት 30/1999 ዓ/ም ጀሚሮ
ጀሚሩ ዝፀንዏ ይኸውን። የፀና ይሆናሌ ።
ፕረዚዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት

ትግራይ ፕሬዝዲንት
559

ጉንበት 30/1999 ዓ/ም መቀሇ ግንቦት 30/1999
ዓ/ም
ኣዋጅ ቑፅሪ 127/1999 ዓ/ም ኣዋጅ ቁጥር 127/1999 ዓ/ም
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቤት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት የኢትዮዽያ

ምኽሪ በዓሌ ኣከባብራ ሚሉንየም ኢትዮዽያ ሚላንየም በዓሌ ኣከባበር ምክር ቤት ማቋቋሚያ
ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ አዋጅ
በዓሌ ሚሉንየም ኢትዮጵያ ንምዯሊውን የኢትዮጵያ ሚላንየም በዓሌ ሇማዘጋጀትና ሇማከበር

ንምኸባርን ብሃገር ዯረጃ ኣብ ዝግበር ዘል በአገር አቀፍ ዯረጃ በመዯረግ ሊይ ያሇው እንቅስቃሴ
ምንቅስቓስ ነባሪ ህዝቢ እዚ ክሌሌ እኹሌ ግንዛቤ
የዚህ ክሌሌ ነዋሪ ህዝብ በቂ ግንዛቤ አግኝቶ ሇበዓለ
ረኺቡ ንኣከባብራ እቲ በዓሌ ናይ ባዕለ ምዴሊው
ንምግባር ዘኽእሌ ክሌሊዊ ቤት ምኽሪ¸ ምጥያሸ አከባበር የበኩለን ዝግጅት ሇማዯረግ የሚያስችሇው
ኣዴሊይ ኾይኑ ብምርካቡ፣ ክሌሌ አቀፍ ምክር ቤት ማዯራጀት ተገቢ ሆኖ
በመገኘቱ፡፡
ብመሰረት ተመሓይሹ ዝወፀ ሕገ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ክሌሌ ሕገ መንግስት
ክሌሌ ትግራይ ዓንቀፅ 49 /3//ሀ/ ዝስዕብ ኣዋጅ
አንቀጽ 49 /3//ሀ/ መሰረት የሚከተሇው አዋጅ
ኣውፂኡ ኣል ፡፡
አውጥቷሌ፡፡
እዚ ኣዋ “ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ “በትግራይ በሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ቤት ምኽሪ በዓሌ ኣከባብራ ሚሉንየም
ኢትዮጵያ ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ የኢትዮጵያ ሚላንየም በዓሌ አከባበር ምክር ቤት
127/1999 “ተባሂለ ክጥቀስ ይክኣሌ፡፡ ማቋቋምያ አዋጅ ቁጥር 127/1999” ተብል ሉጠቀስ
ይችሊሌ፡፡
ናይ ሓዯ ዋጋ ብር 28.05 ነጋሪት ጋዜጣ ቁ.ፓ.ሳ 291 560

ያንደ ዋጋ ነጋሪት ጋዜጣ ፓ.ሳ.ቁ ዋጋ
ዝተረኸበ ፣ አስፈሊጊ ሆኖ በመገኘቱ።

ቤት ምኸሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ምክር ቤት
ብመሰረት ተመሓይሹ ዝወፀ ሕገ -መንግስቲ ተሻሽል በወጣው ሕገ መንግስት ዓንቀፅ 49(3)(ሀ)
ዓንቀፅ 49(3)(ሀ) ከምኡ’ውን ፋይናንስ እና በክሌለ የፋይናንስ አስተዲዯር አዋጅ ቁጥር
ምምሕዲር ኣዋጅ ቁፅሪ 26/1999 ዓንቀፅ 32 26/1989 ዓንቀፅ 32 የተሰጠውን ስሌጣን መሰረት
ዝተውሃበ ስሌጣን እዚ ኣዋጅ ኣል። በማዴረግ ይህ አዋጅ አውጇሌ።
እዘ ኣዋጅ “ኣብ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ “በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ንዝተዋዯዯ ፕሮግራም ሕርሻ ፓኬጅ የተቀናጀ የእርሻ ፓኬጅ ፕሮግራም ማስፈፀሚያ
ዝውዕሌ ሌቓሕ ውሕስና በጀት ንምሃብ ዝወፀ የሚውሌ የብዴር ስምምነት ዋስትና ሇመስጠት
ኣዋጅ ቁፅሪ 128/1999” ተባሂለ ክጥቀስ የወጣ አዋጅ ቁጥር 128/1999” ተብል ሉጠቀስ
“ውዕሉ ሌቓሕ” ማሇት ዝተዋዯዯ ፕሮግራም “የብዴር ውሌ” ማሇት ሇተቀናጀ የእርሻ ፓኬጅ
ሕርሻ ፓኬጅ ዝውዕሌ ብሄራዊ ክሌሊዊ ፕሮግራም የሚውሌ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ ምስ ኢትዮዽያ ባንኪ መንግስት ከኢትዮዽያ ንግዴ ባንክ ጋር የተፈረመ
ዝተፈረመ መተኣታተዊ ሰነዴ እዩ። የመግባብያ ሰነዴ ነው።
3. ዓቐን ሌቓሕ ገንዘብ የገንዘቡ ብዴር መጠን
ኣብ ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሇተቀናጀ
ንዝተዋዯዯ ፕሮግራም ሕርሻ ፓኬጅ ዝውዕሌ የእርሻ ፓኬጅ ፕሮግራም የሚውሌ ብር
ብር 260,447,646.00 (ክሌተ ሚኢትን 260,447,646.00 (ሁሇት መቶ ስሳ ሚሉዮን
ስሳን ሚሉዮንን ኣርባዕተ ሚኢትን ኣርባዕን አራት መቶ አርባ ሰባት ሺ ስዴስት መቶ አርባ
ሸውዓተን ሽሕን ሽደሽተ ሚኢትን ኣርባዕን ስዴስት ብር) የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ሽደሽተን ብር) ክሌቃሕ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የብዴር ዋስትና ሰጥቷዋሌ።
መንግስቲ ትግራይ ውሕስና ሂቡ ኣል።
4. ግቡእን መሰሌን እዘ ክሌሊዊ መንግስቲ 3. የክሌለ መንግስት መብትና ግዳታ
ኣብዚ ውዕሉ ሌቓሕ ክሌቲኦም ተወዓዓሌቲ ሁሇቱም ተዋዋይ ወገኖች በብዴር ውለ
ዝተስማዕሙዕልምን ግቡኣትን መሰሊትን ሕሌው ተስማምተው ያስቀመጡዋቸው መብቶችና
ኾይኑ ቢሮ ሕርሻን ገጠር ሌምዓትን ትግራይ ነዚ ግዳታዎች እንዯተጠበቁ ሆነው የትግራይ እርሻ
ሌቓሕ ተቆፃፂሩ ናይ ምምሊስን ናይ ምምሕዲርን እና ገጠር ሌማት ቢጀሮ ብዴሩን ተቆጣጥሮ
ስሌጣን ይህሌዎ። የማስመሇስ እና የማስተዲዯር ስሌጣን ይኖሩታሌ።
5. ኣፈፃፅማ እቲ ውሕስና 4. የዋስትናው አፈፃፀም

1. እዚ ውሕስና ንዝተዋዯዯ ፕሮግራም ሕርሻ 1. ይህ ዋስትና ሇተቀናጀ የእርሻ ፕሮግራም ፓኬጅ
ፓኬጅ ዝውዕሌ ሌቓሕ ዝተውሃበ ኾይኑ የሚውሌ የተሰጠ ብዴር ሆኖ ውሌ
ውዕሌ ካብ ዝተኣሰረለ ጀሚሩ ንሓሙሽተ ከተመሰረተበት ጀምሮ ሇአምስት ዓመት የሚቆይ
ዓመት ዝፀንሕ ይኸውን። ይሆናሌ።
2. ተሇቃሓይ ኣብዚ ኣንቀፅ ንኡዴ ዓንቀፅ 2. ተበዲሪው በዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1በተሰጠው
1 ኣብ ዝተጠቀሰ ግዜ ውሽጢ እቲ ሌቓሕ ጊዜ ውስጥ ብዴሩን መመሇስ አሇበት ።
ክምሇስ ኣሇዎ።
3. መጠን ወሇዴን ኣገባብ ኣመሊሌሳ ሌቓሕን 3. የወሇዴ መጠንና ብዯሩ የሚመሇሰበት አኳሃን
568
ክሌሌ መንግስትን እቲ ባንክን በዝገበረዎ የክሌለ መንግስትና ባንክ በሚዯርጉት ስምምነት

ስምምዕ ይውስን። ይወስናሌ ።
6. እዚ ኣዋጅ ዝፀንዏለ እዋን 5. ይህ አዋጅ የሚፀናበት ጊዜ
እዘ ኣዋጅ እቲ ሌቓሕ ውዕሉ ካብ ዝተኣሰረለ የህ አዋጅ የብዴር ውለ ከተመሰረተበት ቀን ጀምሮ
ዕሇት ጀሚሩ ዝፀንዏ ይኸውን። የፀና ይሆናሌ።

ፕረዚዲንት ብሄራዊ ክሌሊዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስቲ ትግራይ መንግስት ፕሬዝዲንት
መቐሇ መቀላ
569
2. ፍሌፍሌ በጀት 2. የበጀት ምንጭ

ሀ.ካብ ፌዯራሌ በጀይ ፍጎማ 37,881,500.00 ሀ.ክፊዯራሌ ዴጎማ በጀት 37,881,500.00
ሇ. ካብ ኣይርሽ ሓጎዝ 1,887,500.00 ሇ. ከአይርሽ እርዲታ 1,887,500.00
ዴምር 39,769,000.00 ዴምር 39,769,000.00
(ብር ሰሊሳን ትሸዓተ ሚሉዮን ሸውዓተ ሚኢትን (ስሊሳ ዘጠኝ ሚሉዮን ሰባት ሞቶ ስሳ ዘጠኝ ሺ ብር
ስሳን ትሸዓንተን ሽሕ)። ይሆናሌ)።
3. ዴሌዴሌ በጀት 3. የበጀት ዴሌዴሌ
1. በቲ ክሌሌ ንዝስርሑ ስራሕትን ግሌጋልትን 1. በክሌለ ሇሚሰሩ ስራዎችና አገሌግልች የሚውሌ
ዝውዕሌ ተወሳኺ ዝተዯሌዯሇ ተጨማሪ በጀት ፣
1.1. ንክሌሌ ቤት ምኽሪ ኣዋጅትን 1.1. ሇክሌሌ ምክር ቤት ሇአዋጅና ዯንቦች ሕትመት
ዯንብታትን መሐተሚ ዝውዕሌ ስሩዕ ብር የሚውሌ መዯበኛ በጀት ብር 130,00.00
130,00.00 (ሓዯ ሚኢትን ሰሊሳን ሽሕን (አንስ መቶ ስሊሳ ሺ ብር)
ብር)
1.2. ንመምህራን ኬርየር ኬረር ስትራክቸር 1.2. ሇመምህራን ከርየር ስትራክቸር መዯባኛ በጀት
ስሩዕ በጀት ብር 24,692,100.00 (ዒስራን ብር 24,692,100.00 (ሃያ አራት ሚሉዮን
ኣርባዕተን ሚሉዮንን ሽደሽተ ሚኢትን ስዴስት መቶ ዘጠና ሁሇት ሺ አንዴ መቶ
ቴስዓን ክሌተን ሽሕን ሚኢትን ብር) ብር)
1.3. ንፖሉስ ኦርኬስትራ መሃያ ፣ ስሌጠናን 1.3. ሇፖሉስ ኦርኬስትራ ዯመወዝ ፣ ስሌጠና እና
መዏዯጊ መሳርሒን ዝውዕሌ ብር ሇመሳርያ መግዥያ የሚውሌ ብር
422,250.00(ኣርባዕተ ሚኢትን ዒስራን 422,250.00 (አራት መቶ ሃያ ሁሇት ሺ
ክሌተ ሽሕን ክሌተ ሚኢትን ሓምሳን ብር) ሁሇት መቶ አምሳ ብር)
1.4. ካብ ዝተዯገፎም ወፃኢ ኣብ ወረዲታትን 1.4. ከተዯገፈሊቸው ውጭ የሆኑት ወረዲዎችና ክሌሌ
ክሌሌ ሴክተራትን ንዘጋጠመ ሕፅረት ብር ሴክተሮች ሇሚያጋጥማቸው እጥረት ሟማያ
5,274,520,00 (ሓሙሽተ ሚሉዮንን ብር ብር 5,274,520,00 (አምስት ሚሉዮን
ክሌተ ሚኢትን ሰብዓን ኣርባዕተን ሽሕን ሁሇት መቶ ሰባ አራት ሺ አምስት መቶ ሃያ
ሓሙሽተ ሚኢትን ሚኢትን ዒስራን ብር) ብር)
2. ንወረዲታት 2. ሇወረዲዎች
2.1. ንከተማታት መሃያ መስተኻኸሉ ስሩዕ 2.1. ሇከተማ ዯመወዝ ማስተካከያ መዯበኛ በጀት
በጀት ብር 3,770,923.00 (ሰሇስተ ብር 3,770,923.00 (ሶስት ሚሉዮን ሰባት
ሚሉዮንን ሸውዓት ሚኢትን ሰብዓን ሽሕን መቶ ሰባ ሺ ዘጠኝ መቶ ሃያ ሶሰት ብር)
ተሽዓተ ሚኢትን ዒስራን ሰሇስተን ብር)
2.2. ንገጠር ወረዯታት መሃያ መስተኻኸሉ 2.2. ሇገጠር ወረዲዎች ዯሞወዝ ማስተካከያ መዯበኛ
ስሩዕ በጀት ብር 5,499,207.00 በጀት ብር 5,499,207.00 (አምስት ሚሉዮን
(ሓሙሽተ ሚሉዮን ኣርባዕተ ሚኢትን አራት መቶ ሰባ ዘጠኝ ሁሇት መቶ ሰባት ብር)
ሰብዓን ትሸዓንተ ሽሕን ክሌተ ሚኢትን
ሸውዓተን ብር)
ሓፈሻዊ ንክሌሌ ገጠርን ከተማ ወረዲታት አጠቃሊይ ሇክሌሌ ፣ ገጠር እና ከተማ ወረዲዎች
ዝተዯሌዯሇ ተወሳኺ በጀት ዴምር ብር ዴምር የተዯሇዯሇ ተጨማሪ በጀት 39,769,000.00
39,769,000.00 (ሰሊሳን ትሸዓተን ሚሉዮንን (ሰሇሳ ዘጠኝ ሚሉዮን ሰባት መቶ ስሳ ዘጠኝ ሺ ብር)
ሸውዓተ ሚኢትን ስሳን ትሸዓንተን ሽሕን ብር) ነው።
እዩ።
571
4. እተ ኣዋጅ ዝፀንዓለ ጊዜ 4. አዋጁ የሚፀናበት

እዚ ኣዋጅ ካብ መጋቢ 25/1999 ዓ/ም ይህ አዋጅ ከመጋቢት 25/1999 ዓ/ም የፀና
ጀሚሩ ዝፀንዏ ይኸውን። ይሆናሌ።

መቐሇ መቀላ
572
ን1999 በጀት ዓመት ንከተማታት ዝተዯገፈ ሇ1999 በጀት ዓመት ሇከተሞች የተዯገፈ ጥቅሌ
ጥቑለሌ ተወሳኺ በጀት ዘርኢ ሰዯቓ ተጨማረ በጀት የሚያሳይ ሰንጠረዥ
ተ.ቁ ሽም ወረዲ ንሱረዕ በጀት ተ.ቁ የወረዲ ሽም ሇመዯበኛ በጀት
1. ዓዴዋ 627,840.00 1. ዓዴዋ 627,840.00
2. ማይጨው 543,155.00 2. ማይጨው 543,155.00
3. ኣሊማጣ 619,363.00 3. አሊማጣ 619,363.00
4. ኣክሱም 406,030.00 4. አክሱም 406,030.00
5. ሑመራ 1,028,443.00 5. ሑመራ 1,028,443.00
6. ኮረም 546,092.00 6. ኮረም 546,092.00
ዴምር 3,770,923.00 ዴምር 3,770,923.00
ን1999 በጀት ዓመት ንገፀር ወረዲታት ዝተዯገፈ ሇ1999 በጀት ዓመት ሇገጠር ወረዯዎች የተዯገፈ
ጥቑለሌ ተወሳኺ በጀት ዘርኢ ሰዯቓ ጥቅሌ ተጨማሪ በጀት የሚያሳይ ሰንጠረዥ
ተ.ቁ ሽም ወረዲ ንሱረዕ በጀት ተ.ቁ የወረዲ ሽም ሇመዯበኛ በጀት
1. ወሌቃይት 1,300,000.00 1. ወሌቃይት 1,300,000.00
2. ጋንታ ኣፈሹም 269,838.00 2. ጋንታ ኣፈሹም 269,838.00
3. ወረብ ሇኸ 345,306.00 3. ወረብ ሇኸ 345,306.00
4. ፀገዳ 1,640,606.00 4. ፀገዳ 1,640,606.00
5. ሊ/ማይጨው 490,335,00 5. ሊ/ማይጨው 490,335,00
6. ኣሊጀ 290,000.00 6. አሊጀ 290,000.00
7. ታ/ማይጨው 353,454.00 7. ታ/ማይጨው 353,454.00
8. ሓውዜን 184,238.00 8. ሓውዜን 184,238.00
9. ኣፅቢ ወንበርታ 154,1590.00 9. አፅቢ ወንበርታ 154,1590.00
10. እንዲመኮኒ 451,27.00 10. እንዲመኮኒ 451,27.00
ዴምር 6,415,845 ዴምር 6,415,845
ክሌሊዊ ብሄራዊ መንግስቲ ትግራይ ኣብ 1999 የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት በ1999 በጀት
በጀት ዓመት ዝተዯገፈ ተወሳኺ ስሩዕ በጀት ዓመት ተዯገፈ ተጨማሪ መዯበኛ በጀት የሚያሳይ
ዘርኢ ሰዯቓ ሰንጠረዥ
ተ. ሽም ወረዲ ንሱረዕ በጀት ተ. የወረዲ ሽም ሇመዯበኛ በጀት
ቁ ቁ
1. ንመምህራን ኬርየር 24,692,100.00 1. ሇመምህራን ኬርየር 24,692,100.00
ስትራክቸር፣ ስትራክቸር፣
2. ንፖሉስን ኢኦርኬትትራ 422,250.00 2. ሇፖሉስን ኢኦርኬትትራ 422,250.00
መሃያስሌጣናን መሳርሒ ዯመወዝ፣ ስሌጠናና
መዏዯጊን የመሳሪያ መግዢያ
3. ንክሌሌ ቤት ምኽሪ 130,000.00
3. ሇክሌሌ ምክሪ ቤት 130,000.00
4. መጠባበቒ 5,274,520.00
4. መጠባበቂያ 5,274,520.00
ዴምር 30,518,870
ዴምር 30,518,870
573

ጉንበት 30/1999 ዓ/ም መቀሇ ግንቦት 30/1999
ዓ/ም
ኣዋጅ ቑፅሪ 130/1999 ዓ/ም ኣዋጅ ቁጥር 130/1999 ዓ/ም
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዞባ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት የዯቡብ

ዯብብ ምብራቕ ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ ምስራቅ ዞንን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
ስለጥ ሌምዓት ንምርግጋፅ ብመሰረት ፈጣን ሌማት ሇማረጋገጥ በጂኦግራፊያዊ

ጂኦግራፊያዊ ኣቀማምጣአን ንምምሕዲርን አቀማመጣቸው እና ሇአስተዲዯርና ሇላልች
ካሌኦት ግሌጋልታት ምችውነት ኣብ ነባራት አገሌግልቶች አመችነት በነባር ዞኖች የነበሩ የተወሰኑ
ዞባታት ዝነበራ ዝተወሰና ወረዲታት ወይ ወረዲዎች ወይም ቦታዎች አንድ ሊይ በማድረግ አዱስ
ከባቢታት ብሓዯ ብምውዲብ ሓደሽ ዞባ ምጥያሽ ዞን ማቋቋም አስፈሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ኣድሊይ ኮይኑ ብምርካብ ፣
ተመሓይሹ ብዝወፀ ሕገ ምንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ክሌሌ ሕገ መንግስ
ዓንቀፅ 49(3)(ሀ) እዚ ዝስዕብ ኣዋጅ ኣውፂኡ አንቀጽ 49(3)(ሀ) የሚከተሇው አዋጅ አውጥቷሌ።
ኣል።
እዘ ኣዋጅ “ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ “በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ዞባ ዯቡብ ምብራቕ ንምጥያሽ ዝወፀ የዯብብ ምስራቅ ዞን ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ ቁጥር
ኣዋጅ ቁፅሪ 130/1999”ተባሂለ ክጥቀስ 13/1999” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ይከኣሌ።
2. ምጥያሽ ዞባ 2. ዞን ማቋቋም
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ካብ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ከነባር ዞኖች
ዝነበራ ዞባታት ብተወሳኺ ዞባ ዯቡብ ምብራቕ በተጨማሪ ዯቡብ ምስራቅ ዞን የተባሇ አዱስ ዞን በዚህ
እናተብሃሇ ዝፅዋዕ ሓደሽ ዞባ በዚ ኣዋጅ ተጣይሹ አዋጅ ተቋቁሟሌ።
ኣል።
ናይ ሓዯ ዋጋ ብር21.85 ነጋሪት ጋዜጣ ቁ.ፓ.ሳ 291
ነጋሪት ጋዜጣ ፓ.ሳ.ቁ ዋጋ
574
ያንደ ዋጋ
3. ወረዲታት እቲ ዞባ 3. የዞኑ ወረዯዎች

1. እቲ ዞባ እዞም ዝስዕባ ወረዲታት ይህሌውዎ፦ 1. ዞኑ የሚከተለት ወረዲዎች ይኖሩታሌ፦
ሀ.ዯጉዓ ተምቤን ሀ.ዯጉዓ ተምቤን
ሇ.ሕንጣል ወጅራት ሇ.ሕንጣል ወጅራት
ሐ.ሳሓርቲ ሳምረ ሐ.ሳሓርቲ ሳምረ
መ.እንዯርታ መ.እንዯርታ
2. ናይዚ ዓንቀፅ ንኡስ ኣንቀፅ 1 ከምዘል ኾይኑ 2. የዚህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 እንዯተጠበቀ ሆኖ
ዞባታት ዯቡብን ማእኸሊይን ዝተረፋ የዯቡባዊና ማእኸሊዊ ዞኖች የቀሩትን ወረዲዎች
ወረዲታት ሒዘን ይቅፅሊ ። ይዘው ይቀጥሊለ።
4. ኣዋሳንታት ምውሳን 4. አዋሳኞች መወሰን
ኣብ ሕድሕድ ዞባ ዝርከብ ወረዲታት ወይ በእያንዲንደ ዞን የሚገኙ ወረዲዎች ወይም ቦታዎች
ቦታታት ኣዋሳኒ ምትዕርራይ ኣድሊይ ኾይኑ አዋሳኝ ማስተካከሌ አስፈሊጊ ሆኖ ሲገኝ የትግራይ
እንትርከብ ቤት ምኽሪ ስራሕ ፈፃሚ ክሌሌ ክሌሌ ስራ አስፈፃሚ ምክር ቤት በዯንብ ሉወስን
ትግራይ ብዯንቢ ክውስን ይኽእሌ። ይችሊሌ።
5. ተፈፃምነት ዘሇዎም ድንጋጌታት 5. ተፈፃሚነት ያሊቸው ድንጋጌዎች
ዞባታት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዲግም የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ዞኖች ዲግም
ንምውዲብ ተመሓይሹ ኣብ ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ ሇማዯራጃት ተሻሽል በወጣው አዋጅ ቁጥር 48/1994
48/1994 ዘሇው ድንጋጌታት ከከም ኣግባብነቱ ያለት ድንጋጌዎች እንዯ አስፈሊጊነቱ በዚህ አዋጅ
በዚ ኣዋጅ ንዝተጣየሸ ዞባ እውን ተፈፃምነት በተቋቋመው ዞን ሊይም ተፈጻሚነት ይኖራቸዋሌ።
ይህሌዎም።
6. መሰጋገሪ ድንጋገ 6. የመሸጋገሪያ ድንጋጌ
ምምሕዲርን ካሌኦት ኣካሊት መንግስቲ እዚ ዞባ የአዱሱ ዞን አስተዲዯርና ላልች የመንግስት አካሊት
ተማሉኦም ስራሕ ክሳብ ዝጅምር ኣብ ከይዱ ተሟሌተው ስራ እስኪጀምር ድረስ በሂዯት የነበሩ
ዝነበሩ ስራሕቲ በቲ ዝነበርዎ ይቕፅለ። ስራዎች በነበሩት አኳሃን ይቀጥሊለ።
7. እዙ ኣዋጅ ዝፀንዏለ ግዘ 7. ይህ ኣዋጅ የሚጸናበት ጊዜ

እዘ አዋጅ ካብ ጉንበት 30/1999 ዓ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከግንቦት 30/1999 ዓ/ጀምሮ የፀና
ዝፀንዏ ይኸውን። ይሆናሌ።

መቐሇ መቀላ
575

መቐሇ ነሓሰ 30/1999 ዒ/ም መቀሇ ነሓሰ 30/1999
ዒ/ም
ኣዋጅ ቑፅሪ 131/1999 ዒ/ም ኣዋጅ ቁጥር 131/1999 ዒ/ም
ቤት ፅሕፈት ዋና ኦዱተር ብሄራዊ ክሌሊዊ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሌ መንግስት የዋና ኦዱተር
መንግስቲ ትግራይ ዲግም ንምጥያሽ ዝወፀ ፅሕፈት ቤትን እንዯገና ሇማቋቋም የወጣ
ኣዋጅ አዋጅ
ስርዒት ኦዱት ምጥንኻር ናይዚ ክሌሌ ኢኮኖሚ የኦዱት ስርዒትን ማጠናከር የክሌለን ኢኮኖሚ
ብዝግባእ ንምምራሕን ንምምሕዲርን ዘኽእሌ በሚገባ ሇመምራትና ሇማስተዲዯር ኣስፈሊጊና
ዘተኣማምን መረዲእታ ብምርካብ መዲይ ዝሇዒሇ አስተማማኝ መረጃ በማግኘት ረገዴ ከፍተኛ
ኣበርክቶ ዘሇዎ ብምዃኑ፣ አስተዋጽኦ ያሇው በመሆኑ፣
ኣብ ዝተፈሊሇዩ ናይ ሌምዒትን ምምሕዲርን በሌዩ ሌዩ የሌማትና አስተዲዯር መስኮች የተሰማሩ
ዘፈራት ዝተዋፈራ መንግስታዊ ኣብያተ ዕዮን የመንግስት መስሪያ ቤቶችና ዴርጅቶች የገንዘብ
ትካሊትን ምምሕዲር ገንዘበን ግቡእ ስርዒት አስተዲዯር ተገቢው የሂሣብ አያያዝ ስርዒት የተከተሇ
ኣተሓሕዛ ሒሳብ ዝተኸተሇ ፣ ኣተኣኻኽባ ፣ የገቢ አሰባበሰባቸው ፣ የወጪ አፈቃቀዲቸውና
እቶተን፣ ኣፈቓቕዲ ወፃኢን ምምሕዲር የንብረት አስተዲዯራቸው የመንግስት ህጎችን ፣
ንብረተንን ናይ መንግስቲ ሕግታት ፣ ዯንብታትን ዯንቦችንና መመሪያዎችን ተከትል የተፈፀመ
መምርሕታትን መሰረት ገይሩ ዝተፈፀመ መሆኑንና እቅዴና ፕሮግራማቸውንም በቅሌጥፍናና
ምዃኑን፣ ትሌምታተንን ፕሮግራመንን ቆጣቢ በሆነ መንገዴ በመከናወን የሚጠበቅባቸውን
ቅሌጡፍን ቆጣባይን ብዝኾነ ኣገባብ ብምትግባር ግብ ማሟሊታቸውን ማረጋገጥ አስፋሊጊ ሆኖ
ካብ ኣተን ዝሕል ዕማም ዘማሌኦ ምዃነን በመገኘቱ ፣
ምርግጋፅ ኣዴሊዪ ኮይኑ ብምርካቡ ፣
በክሌለ መንግስት አወቃቀር በሚገኙ መሥሪያ ቤቶች
ኣብ ውሽጢ ናይዚ ክሌሌ መንግስቲ ኣወዲዴባ ዝርከባ
ኣብያተ ዕዮ ታሓታትነት ፣ ግሌፅነትን ሰናይ ውስጥ ተጠያቂነትን ፣ ግሌጽነትንና መሌካም
ምምሕዲርን ንምዕሳሌ ኦዱት ሓዯ መሳርሒ አስተዲዯርን ሇማስፈን ኦዱት አንደ መሣሪያ በመሆኑ
ብምዃኑ ፣ የክሌለን ዋና ኦዱተር የፅሕፈት ቤትን የሙያ ነፃነት
ናይዚ ክሌሌ ቤት ፅሕፈት ዋና ኦዱተር ናይ ሙያ በይበሌጥ ማረጋገጥ አስፈሊጊ ሆኖ በመገኘቱ ፣
ነፃነት ዝያዲ ምርግጋፅ ኣዴሊዪ ኮይኑ ስሇ በተሻሻሇው የብሄራዊ ክሌለ ሕገ-መንግስት አንቀጽ
576
ያንደ ዋጋ
ዝተረኸበ፣ 49 ንኡስ አንቀጽ 3/ሸ/ ዴንጋጌ መሠረት

ብመሰረት ተመሓይሹ ዝወፀ ሕገ መንግስቲ የሚከተሇው አዋጅ ታውጇሌ።
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ፣ ዒንቀፅ
49/3/ሸ/ ዴንጋገታት እዚ ዝስዕብ ኣዋጅ ተኣዊጁ
ኣል።
ሓፈሻዊ ዴንጋገታት ጠቅሊሊ ዴንጋጌዎች
እዚ ኣዋጅ “ቤት ፅሕፈት ዋና ኦዱተር ብሄራዊ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ዋና
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዲግም ንምጥያሽ ዝወፀ ኦዱተር ፅሕፈት ቤትን እንዯገና ሇማቋቋም የወጣ
ኣዋጅ ቁፅሪ 131/1999” ተባሂለ ክፅዋዕ አዋጅ ቁጥር 131/1999” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ይኽእሌ።
2. ትርጉም 2. ትርጓም
ኣገባብ ናይቲ ቃሌ ካሌእ ትርጉም ዘውህብ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ
እንተዘይኾይኑ ኣብዚ ኣዋጅ „ዚ ፦ በስተቀር በዚህ አዋጅ ውስጥ፦
1. “ቤት ምኽሪ” ማሇት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ 1. “ምክር ቤት” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ እዩ። ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ነው።
2. “መንግስታዊ ቤት ዕዮ እዚ ክሌሌ” ማሇት 2. “የክሌሌ መንግስት ምሥሪያቤት” ማሇት
ክሳብ ታሕተዋይ ብርኪ ዘል መሓውር እስከታችኛው የአስተዲዯር እርከን ያለትን
ሓዊሱ ቢሮ ፣ ኮሚሽን ፣ ቤት ፅሕፈት፣ ጨምሮ ቢሮ ፣ ኮምሽን ፣ ፅህፈት ቤት ፣
ብዒሌ መዚ ፣ ኢንስቲትዩት፣ ኤጀንሲ ባሇስሌጣን ፣ ኢንስቲትዩት ፣ ኤጀንሲ ወይም
ወይ ከዒ ካሌእ ክሌሌ ቤት ምኽሪ ብኣዋጅ ላሊ የክሌለ ምክር ቤት በአዋጅ ያቋቋመው
ዘጣየሾ መንግስታዊ ቤት ዕዮ‟ዩ። መንግስታዊ መስሪያቤት ነው።
3. “ትካሌ” ማሇት ዝኾነ ሙለእ ብሙለእ
ወይ ብኽፋሌ ናይዚ ክሌሌ መንግስቲ 3. “ዴርጅት” ማሇት ማናቸውም በሙለ ወይም
ዝኾነ መፍረዪ ፣ መከፋፈሉ ፣ ውሃቢ በከፊሌ የክሌለ መንግስት የሆነ የማምረቻ ፣
ግሌጋልት ወይ ከዒ ካሌእ ትካሌ ንግዱ የማከፋፈያ ፣ የአገሌግልት ስጭ ወይም ላሊ
እዩ። የንግዴ ዴርጅት ነው።
3. ብዛዕባ ዲግም ምጥያሽ 3. እንዯገና ስሇመቋቋም
ቤት ፅሕፈት ዋና ኦዱተር ክሌሌ ትግራይ ካብዙይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ዋና ኦዱተር
ንሓዲር “ቤት ፅሕፈት” እናተብሃሇ ዝጥቀስ ሕጋዊ ፅሕፈት ቤት /ከዚህ በኋሊ “ፅሕፈት ቤቱ” እየተባሇ
ሰብነት ዘሇዎን ዒርሱ ዝኸኣሇን ኣካሌ ናይዚ የሚጠራ/ የሕግ ሰውነት ያሇውና ራሱን የቻሇ የክሌለ
ክሌሌ መንግስቲ ኾይኑ በዚ ኣዋጅ ዲግም ተጣይሹ መንግስት አካሌ ሆኖ በዚህ አዋጅ እንዯገና
ኣል። ተቋቁሟሌ።
4. ዕሊማታት እዚ ቤት ፅሕፈት 4. የፅሕፈት ቤቱ ዒሊማዎች

እዚ ቤት ፅሕፈት በዚ ኣዋጅ „ዙይ መሰረት ፅሕፈት ቤቱ በዚህ አዋጅ መሰረት የሚከተለት
ቀፂልም ዘሇው ዕሊማታት ይህሌውዎ፦ አበይት ዒሊማዎች ይኖሩታሌ፦
1. ናይዚ ክሌሌ ትሌምን በጀትን ብዝግባእ 1. የክሌለን እቅዴና በጀት በሚገባ ሇመምራትና
ንምምራሕን ንምምሕዲርን ዘዴሉ ዘተኣማምን ሇማስተዲዯር የሚያስፈሌገውን አስተማማኝ
መረዲእታ ንምርካብ ዝሕግዝ ስርዒት ኦዱት መረጃ ሇማግኘት የሚረዲ የኦዱት ስርዒት
577
ምቋምን ምጥንኻርን። መመሥረትና ማጠናከር።

2. ቤት ፅሕፈት ዋና ኦዱተር ብሓፈሻ ፋይናንሻሌ 2. ዋና ኦዱተር ፅሕፈት ቤት የፋይናንሻሌ ፣
፣ ፐርፎርማንስን ካሌኦት ዒይነታት ኦዱትን የፐርፎርማንስና ላልች የኦዱት ዒይነቶችን ስራ
ኣብ ስራሕ ክውዕለ ይገብር። ሊይ እንዱውለ ያዯርጋሌ።
3. ሒሳብ ኣብያተ ዕዮን ትካሊትን ናይዚ ክሌሌ 3. የክሌለ መንግስት መስሪያ ቤቶችና ዴርጅቶች
መንግስቲ ኦዱት ዝግበርለ ብርኪ ሂሣብ ኦዱት የሚዯረግበትን ዯረጃ (ስታንዲርዴ)
/ስታንዲርዴ ምውፃእን ተግባራውነቱ ማውጣትና ተግባራዊ መሆኑን መከታተሌ።
ምክትታሌን።
5. ኣወዲዴባ እዚ ቤት ፅሕፈት 5. የፅሕፈት ቤቱ አዯረጃጀት
እዚ ቤት ፅሕፈት ቀፂልም ዘሇው ኣካሊት ፅሕፈት ቤቱ የሚከተለት አካሊት ይኖሩታሌ ፦
ይህሌውዎ፣
1. ዋና ኦዱተር 1.ዋና ኦዱተር
2. ምክትሌ ዋና ኦዱተር 2.ምክትሌ ዋና ኦዱተር
3. ኦዱት ዲይሬክተራት (መምርሒ ሓሇፍቲ) 3.የኦዱት ዲይሬክተሮች (መምሪያ ሃሊፊዎች)
4. ኦዱት ስራሕ መካየዴቲ (ዋና ክፍሉ 4.የኦዱት ሥራ አስኪያጆች (የዋና ክፍሌ
ሓሇፍቲ) ሃሊፊዎች)
5. ኣብ ዝተፈሊሇየ ብርኪ ዝርከቡ ኦዱተራት 5. በተሇያዩ ዯረጃ የሚገኙ ኦዱተሮችና
6. ካሌኦት ኣዴሇይቲ ሰብ ሙያን ዯገፍ 6. ላልች አስፈሊጊ ባሇሙያዎችና ዴጋፍ ሰጪ
ውሃብቲ ስራሕተኛታትን። ሠራተኞች።
6. ማእኸሌ እዚ ቤት ፅሕፈት 6. የፅሕፈት ቤቱ ዋና መስሪያ ቤት
ናይዚ ቤት ፅሕፈት ማእኸሌ ስሩዕ ኣዴራሻ የፅሕፈት ቤቱ ዋና መስሪያ ቤት መዯበኛ አዴራሻ
መቐሇ ኾይኑ ከከም ኣዴሊይነቱ ኣብ ውሽጢ መቐሇ ከተማ ሆኖ እንዯ አስፈሊጊነቱ በክሌለ
እዚ ክሌሌ ጨንፈራት ኣብያተ ፅሕፈት ውስጥ በተሇያዩ ሥፍራዎች ቅርንጫ ጽ/ቤቶችን
ከጣይሽ ይኽእሌ። ሉያቋቁም ይችሊሌ።

ስሌጣንን ተግባርን ሥሌጣንና ተግባር
7. ናይዚ ቤት ፅሕፈት ስሌጣንን ተግባርን 7. የፅሕፈት ቤቱ ስሌጣንና ተግባር

እዚ ቤት ፅሕፈት ብሕጊ ዝተውሃብዎ ዕማማት ፅህፈት ቤቱ በሕግ የተሰጠውን ተግባር ሇማከናወን
ንምፍፃም እዞም ዝስዕቡ ስሌጣንን ተግባርን ቀጥሇው ያለት ሥሌጣንና ተግባር ይኖሩታሌ።
ይህሌውዎ ።
1. ሒሳብ ኣብያተ ዕዮን ትካሊትን ናይዚ ክሌሌ 1. የክሌለን መንግስት መሥሪያ ቤቶችና ዴርጅቶች
መንግስቲ ኦዱት ይገብር። ሂሣብ ኦዱት ያዯርጋሌ።
2. ንኣብያተ ዕዮን ትካሊትን እዚ ክሌሌ መንግስቲ 2. ሇክሌለ መንግስት መሥራያቤቶችና ዴርጅቶች
ዝተውሃቡ ሓገዛትን ሌቓሕን ኦዱት ይገብር። የተሇገሱ እርዲታዎችንና ብዴር ኦዱት
ያዯርጋሌ።
3. ኣብያተ ዕዮን ትካሊትን እዚ ክሌሌ መንግስቲ 3. የክሌለ መንግስት ምሥሪያ ቤቶችና ዴርጅቶች
ዘምፅእኦ ውፅኢት ሕጊ ዝተኸተሇ ፣ ቆጣባይ ያስገኙት ውጤት ሕጉን የተከተሇ ፣ ኢኮኖሚያዊ
ብዝኾነ ኣገባብ ዝተፈፀመ ምዃኑን እቲ ዝዴሇ በሆነ አሠራር የተፈጸመ መሆኑንና ተፈሊጊውን
ሽቶ ምውቅዐን ንምርግጋፅ ናይ ፐርፎርማንስ ግብ መምታቱን ሇማረጋገጥ የክዋኔ ኦዱት
578
ኦዱት ይገብር። ያዯርጋሌ።

4. ኣብያተ ዕዮን ትካሊትን እዚ ክሌሌ መንግስቲ 4. የክሌለ መንግስት መስሪያ ቤቶችና ዴርጅቶች
ሓፈሻዊ ስርዒት ቁፅፅር እኹሌ ብዝኾነ ኣገባብ አጠቃሊይ የቁጥጥር ስርዒት በበቂ ሁኔታ
ምውፅኡ ብትኽክሌን ብብቕዒትን ይትግበር መነዯፉንና በትክክሇኛ መንገዴና በብቃት
ምህሊው ንምርግጋፅ ቁፅፅር ሃፍቲ ኦዱት ተግባራዊ መሆኑን ሇማረጋገጥ የሀብት ቁጥጥር
ይገብር። ኦዱት ያዯርጋሌ።
5. ናይዚ ክሌሌ መንግስቲ ንውሌቀ ስራሕ 5. የክሌለ መንግስት ሇግሌ የሥራ ተቋራጮች በውሌ
ተዃናተርቲ ብውዕሉ ዝሃቦ ስራሕቲ እንትህለ የሰጠው ስራ ሲኖር ይህንኑ የመንግስት ነክ ሂሣብ
እዚ መንግስቲ ተንክፍ ዝኾነ ሒሳብ ኦዱት ኦዱት ሉያዯርግ ይችሊሌ።
ክገብር ይኽእሌ።
6. ብመሰረት ሌዕሌ ኢልም ዝተቐመጡ 6. ከዚህ በሊይ በሰፈሩት ዴንጋጌዎች መሠረት
ዴንጋገታት ዘካየድም ስራሕቲ ኦዱት ያከናወናቸው የኦዱት ሥራ ውጤቶች ኦዱት
ውፅኢቶም ነቲ ኦዱት ዝተገብረ መንግስታዊ ሇተዯረገው መሥሪያቤት ወይም ዴርጅት የበሊይ
ቤት ዕዮ ወይ ትካሌ ሊዕሇዋይ ሓሊፍን ሃሊፊ እና የበሊይ ተቆጣጠሪ አካሌ ያሳውቃሌ ፣
ሊዕሇዋይ ተቖፃፃሪ ኣካሌን የፍሌጥ ። ይኹን ይሁን እንጂ ኦዱት የተዯረገው መስርያ ቤት
እምበር ናይቲ ኦዱት ዝተገበረ ቤት ዕዮ የበሊይ ሃሊፊ በወንጀሌ የሚያስጠይቀው ነገር አሇ
ሊዕሇዋይ ሓሊፊ ብገበን ዘሕትቶ ነገር ኣል ብል ፅሕፈት ቤቱ ሲያምን ወዯዚህ መስርያ ቤት
ኢለ እቲ ቤት ፅሕፈት እንትኣምን ናብዚ የኦዱት ውጤት ሪፖርት አይሌክም።
ቤት ዕዮ እዙይ ውፅኢት ኦዱት ሪፖርት
ኣይሌእኽን።
7. ከም ኣዴሊይነቱ ምስ ዝምሌከተን ኣብያተ ዕዮን 7. እንዯ አስፈሊጊነቱ ጉዲዩ ከሚመሇከታቸው
ትካሊትን ከምኡ እውን ምስ ፌዯራሌን መሥሪያቤቶች እና ዴርጅቶች እንዱሁም
ካሌኦት ክሌሊዊ ኣብያተ ፅሕፈት ኦዱት ከፌዯራሌና ከላልች ክሌሊዊ የኦዱት ፅሕፈት
ብምምኽኻር ብርኪ /ስታንዲርዴ/ ኦዱትን፣ ቤቶች ጋር በመመካከር የኦዱት ዴረጃ
ስርዒት ኣሰራርሕኦምን ዝውስን መምርሒ /ስታንዲርዴ/ እና የአሠራር ሥርዒት መወሰኛ
የውፅእ። መመሪያዎች ያወጣሌ።
8. ቤት ፅሕፈት ዋና ኦዱተር ኣዴሊይ ኾይኑ 8. የዋና ኦዱተሩ ፅሕፈት ቤት አስፈሊጊ ሆኖ
እንትረኽቦ ንውሽጢ ኦዱተር ኣዚዙ ናይ ሲያገኘው የውስጥ ኦዱተርን በማዘዝ የውስጥ
ውሽጢ ኦዱት ፀብፃብ ንክቐርበለ ክገብር ኦዱት ሪፖርት እንዱቀርብሇት ሉያዯርግ
9. ሓዯ ሒሳብ ኣተሓሕዝኡ ገበን ብዘሇዎ እምነት 9. አንዴ ሂሣብ ወንጀሌ ባሇበት ሁኔታና ታማኝነት
ብዝጎዯልን ኣገባብ እዩኢለ ንክኣምን በመገሲ በጎዯሇው አዃኋን መያዙን ሇማመን ምክንያት
ምኽንያት እንትህሌዎ ነዚ ሓሳብ‟ዙይ ያሇው እንዯሆነ ይህንን ሂሳብ በሚመሇከት
ዝምሌከቱ ፅሑፋት ፣ መዛግብቲ ፣ ሰነዲትን ጽሑፎች ፣ መዝቦች ፣ ሰነድችና ከእነዚሁ ጋር
ካሌኦት ምስዙይ ዝተተሓሓዙ መረዲእታታት ግንኙነት ባሊቸው ላልች መረጃዎች ሊይ
ይዕሽግ። ያሽጋሌ።
10.ቢሮ ፋይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን 10.የፋይናንስና ኢኮኖሚያዊ ሌማት ቢሮና ላልች
ካሌኦት ተመሳሰሌቲ ኣብያተ ዕዮን ብዛዕባ ተመሳሳይ መስሪያ ቤቶች ስሇገንዘብ እና የሂሳብ
ገንዘብ ኣተሓሕዛ ሒሳብን ንዘዲሇዎም ረቂቕ አያያዝ ባዘጋጇቸው ረቂቅ ህጎች ሊይ አስፈሊጊ
ሕግታት ኣዴሌዩ ዝኾነ ምኽርን ርእይቶን
579
እንትሕተት መሌሲ ይህብ። የሆነ ምክርና አስተያየት ሲጠየቅ መሌስ

ይሰጣሌ።
11.ኣዴሊዮ ኾይኑ እንትርከብ ምስ ማሕበራት ሰብ 11.አስፈሊጊ ሆኖ ሲገኝ፣ ከሂሳብ አያያዝና የኦዱት
ሙያ ኣተሓሕዛ ሒሳብን ኦዱትን ፣ ካሇኦት ሙያ ማህበራት ፣ ከላልች አግባብነት ካሊቸው
ኣግባብነት ዘሇዎም ኣካሊትን ብምትሕብባር አካሊት ጋር በመተባበር፣ የሂሳብ አያያዝና
ኣተሓሕዛ ሒሳብን ሙያ ኦዱትን ንክዒብን የኦዱት ሙያ እንዱያዴግና እንዱዲብር ጥረት
ከምዕብሌን ፃዕሪ ይገብር። ያዯርጋሌ።
12.ኣብዚ ክሌሌ ብሙያ ኦዱት ንዝተዋፈቱ 12.በክሌለ ውስጥ በኦዱት ሙያ ሇሚሠሩ
ኦዱተራትን ኣተሓሕዛ ሒሳብ ስራሕቲ ኦዱተሮችና የሂሣብ አያያዝ ሥራ ሇሚያከናውኑ
ዘካይደ ፈሊጣት ስራሕቲ ሒሳብን ኣብቲ የሂሣብ አዋቂዎች በሥራው መስክ ሇመሠማራት
ዘፈር ስራሕ ንምውፋር ዘኽእልም ወረቐት የሚያስችሊቸውን የምስክር ወረቀት ይሰጣሌ ፣
ምስክር ይህብ፣ ይሕዴስ ፣ ይእግዴ ፣ ያዴሣሌ ፣ ያግዲሌ ፣ ይሠርዛሌ።
ይስርዝ።
13.ናይ ኦዱተራትን ሰብ ሙያ ኣተሓሕዛ ሒሳብን 13.የኦዱተሮችንና የሂሣብ አያያዝ ባሇሙያዎችን
ብቕዒትን መረጋገፂ ወረቐት ምስክር ንምሃብ የብቃት ማረጋገጫ የምስክር ወረቀት ሇመስጠት፣
፣ ንምእጋዴን ንምስራዝን ዘኽእሌ መምርሒ ሇማገዴና ሇመሠረዝ የሚያስችሌ መመሪያ
የውፅእ። ያወጣሌ።
14.ወረቐት ምስክር ኣብ ዝህበለ ወይ ዝሕዴሰለ 14.የምስክር ወረቀቶችን በሚሰጥበትና በመያዴስበት
እዋን በዚ ኣዋጅ እዚ ብዝወፅእ ዯንቢ መሰረት ጊዜ በዚህ አዋጅ መሰረት በሚወጣው ዯንብ
ዝውሰን ናይ ግሌጋልት ክፍሉት የኽፍሌ። የሚወሰነውን የአገሌግልት ዋጋ ያስከፍሊሌ።
8. ብዛዕባ ውክሌና ምሃብ 8. ውክሌና ስሌ መስጠት
1. እዚ ቤት ፅሕፈት በዙ ኣዋጅ እዚ ኣብ ዒንቀፅ 1. ፅሕፈት ቤቱ በዚህ አዋጅ አንቀጽ 7 ከንዐስ
7 ካብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ክሳብ 5 ኣብ ዘሇው አንቀጽ 1 እስከ 5 በሰፈሩት ዴንጋጌዎች ሥር
ዴንጋገታት ዝተቐመጡ ስሌጣንን ዕማምን የተመሇከቱትን ስሌጣንና ተግባራት
ከከምኣዴሊይነቱ ንቤት ፅሕፈት ፌዯራሌ ዋና እንዯአስፈሊጊነቱ ሇፌዳራሌ ዋና ኦዱተር
ኦዱተር ፣ ንካሌኦት ክሌሊዊ ኣብያተ ዕዮ ፅሕፈት ቤት ፣ሇላልች ክሌሊዊ የኦዱት መስሪያ
ኦዱት ወይ ዴማ ንውሌቀ ትካሊት ስራሕቲ
ኦዱት ብውክሌና ክህብ ይኽእሌ። ቤቶች ወይም የግሌ የኦዱት ሥራ ዴርጅቶች
2. ብመሰረት ናይዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 በውክሌና ሉስጥ ይችሊሌ።
ዴንጋገ ውክሌና ዝተዋህቦም ኣካሊት ኦዱት 2. በዚህ አንቀፅ ንዐስ አንቀጽ 1 ዴንጋጌ መሠረት
በዚ ቤት ፅሕፈት ዝወፀ ብርኪ /ስታንዲርዴ/ ውክሌና የተሰጣቸው የኦዱት ኣካሊት ፅሕፈት
ኦዱትን ስርዒት ኣሰራርሕኡን ክኽተለን ቤቱ ያወጣውን የኦዱት ኣካሊት ፅሕፈት ቤቱ
መወዲእታ ዝበፅሕዎ ውፅኢት እዚ ቤት ያወጣውን የኦዱት ዯረጃና የአሠራር ሥነ
ፅሕፈት ከፍሌጥ ናይ ምግባር ግቡእ ሥርዒት መከተሌና የዯረሱበትን ውጤት
ኣሇዎም። ሇፅሕፈት ቤቱ የማሣወቅ ሃሊፊነት
3. እዚ ቤት ፅሕፈት ብኣካሊት ተቐበሌቲ ይኖርባቸዋሌ።
ውክሌና ዝተገበረ ኦዱት፣ ብርኪ 3. ፅሕፈት ቤቱ በውክሌና ተቀባይ አካሊት
/ስታንዲርዴ/ ኦዱት ዝተሓሇወ ምዃኑ የተዯረገው ኦዱት የኦዱት ዯረጃውን
የተጋግፅ። /ስታንዲርዴ/ የተከተሇ መሆኑን ያረጋግጣሌ።
4. ኣዴሊዪ ኾይኑ እንትርከብ ወፃእታት ናይዚ 4. አስፈሊጊ ሆኖ ሲገኝ በውክሌና ሇተሰጠው

ብውክሌና ዝተዋሃበ ግሌጋልት ኦዱት በቲ ግሌጋልት የወጡ ወጪዎች ኦዱት
580
ኦዱት ንኽግበር ዝኣዘዘ ኣካሌ ወይ ኦዱት እንዱዯረግሇት ባዘዘው አካሌ ወይም ኦዱት
ንኽግበረለ ዝሓተተ ቤት ፅሕፈት (ትካሌ) እንዱዯረግሇት በጠየቀው ፅህፈት ቤት
ንክሽፈን ይገብር። /ዴርጅት/እንዱሸፈን ያዯርጋሌ።

ኣገባብ ኣሻውማ ዋና ኦዱተርን ምክትሌ የክሌለ ዋና ኦዱተርና ምክትሌ ዋና ኦዱተር
ዋና ኦዱተርን ናይዚ ክሌሌ የአሿሿም ሥነ ሥርዒት
9. ኣቀራርባ ሕፁያትን ኣገባብ ኣሻውማን 9. የእጩዎች አቀራረብና የአሿሿም ሥነ -ሥርዒት

1. ናይዚ ክሌሌ ዋና ኦዱተርን ምክትሌ ዋና 1. የክሌለ ዋና ኦዱተር እና ምክትሌ ዋና ኦዱተር
ኦዱተርን ብመቕረባይነት ክሌሌ ርእሰ በክሌለ ርዕሰ መስተዲዯር አቅራቢነት በምክር
ምምሕዲር ብቤት ምኽሪ ይሽየሙ። ቤቱ ይሾማለ።
2. ሕፁያት ተሸየምቲ ብሙያ ኦዱትን 2. እጩ ተሿሚዎች በኦዱት ሙያና በፋይናንስ ሥራ
ብኣመራርሓ ስራሕ ፋይናንስን ከምኡ እውን አመራር እንዱሁም በመንግስት ፖሉስዎችና
ብመዲይ ፖሉስታትን ስትራቴጂታትን ስትራጂዎች ረገዴ ተገቢው የትምህርት
መንግስቲ ግቡእ ናይ ትምህርቲ ምዴሊውን ዝግጅትና ስሌጠና ፣ የካበተ የሥራ ሌምዴና
ስሌጠናን ፣ ዝኻዕበተ ሌምዱ ስራሕን አስተማማኝ የብቃት ዯረጃ እንዱኖራቸው
ዘተኣማምን ብርኪ ብቕዒት ስራሕ ክህሌዎም ያስፈሌጋሌ።
የዴሉ።
3. ሌዕሌ ኢለ ኣብ ትሕቲ ንኡስ ዒንቀፅ 2 3. ከዚህ በሊይ በንዐስ ዒንቀጽ 2 ሥር የተዯነገገው
ዝተዯንገገ ከም ዘል ኮይኑ ሕፁያት ተሸየምቲ እንዯተጠበቀ ሆኖ እጩ ተሿሚዎቹ
ብፃዕራምነቶም፣ ብተኣማንነቶምን ስነ በታታሪነታቸው ፣ በታማኝነታቸውና በስነ
ምግባሮምን ፅቡቕ ሽም ዘሇዎም ክኾኑ ምግባራቸው መሌካም ስም ያሊቸው መሆን
ይግባእ። ይገባቸዋሌ።
10.ተፀዋዕነት 10.ተጠሪነት
1. እዚ ቤት ፅሕፈት ይኹን ዋና ኦዱተር 1. ፅሕፈት ቤቱም ሆነ ዋና ኦዱተር
ተፀዋዕነቶም ንቤት ምኽሪ ይኸውን። ተጠሪነታቸው ሇምክር ቤቱ ይሆናሌ ።
2. ናይቲ ምክትሌ ዋና ኦዱተር ተፀዋዕነት ንዋና 2. የምክትሌ ዋና ኦዱተሩ ተጠሪነት ሇዋና
ኦዱተርን ንቤት ምኽርን ይኸውን። ኦዱተሩና ሇምክር ቤቱ ይሆናሌ።
11.ዘበን ስራሕ 11.የሥራ ዘመን
1. ናይ ዋና ኦዱተርን ምክትሌ ዋና ኦዱተርን 1. የዋና ኦዱተሩና ምክትሌ ዋና ኦዱተሩ የሥራ
ዘበን ስራሕ 6(ሽደሽተ) ዒመት ይኸውን። ዘመን 6(ስዴስት) ዒመት ይሆናሌ።
2. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዝተቐመጠ 2. በዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1ሥር
ዘበን ስራሕ እንተብቅዕ ዋና ኦዱተርን የተመሇከተው የሥራ ዘመን ሲያበቃ ዋና
ምክትሌ ዋና ኦዱተርን ብቤት ምኽሪ ኦዱተሩና ምክትሌ ዋና ኦዱተሩ በምክር ቤቱ
እንተተኣሚኑልም ዲግም ክሽየሙ ይኸእለ። ከታመነባቸው እንዯገና ሉሾሙ ይችሊለ።
12.ብዛዕባ ተሸየምቲ ካብ ሓሊፍነት ዝሇዒሌለ 12. ተሿሚዎች ከኋሊፊነት ስሌሚነሱበት
ምኽንያታት ምክንያት
ዝኾነ ናይቲ ቤት ፅሕፈት ተሸያሚ ቀፂልም ካብ ማንኛውም የፅሕፈት ቤቱ ተሿሚ ከሚከተለት
ዘሇው ምኽንያታት ብሓዱኡ ወይ ብኻሌእ ካብ ምክንያቶች በአንደ ወይም በላሊው ከሃሊፊነት ሉነሣ
581
ሓሊፍነት ክሇዒሌ ወይ ካብ ስራሕ ክሰናበት ወይም ከሥራ ሉሠናበት ይችሊሌ።

ይኽእሌ።
1. ብምኽንያት ሕማም ስርሑ ብግቡእ ንምፍፃም 1. በሕመም ምክንያት ሥራውን በሚገባ ሇማከናውን
ዘይኽእሌ ምዃኑ እንትረጋገፅ ፣ የማይችሌ መሆኑ ሲረጋገጥ፣
2. ግሌፂ ዝኾነ ምንኣስ ክእሇት ስራሕ ዝርአየለ 2. ግሌጽ የሆነ የሥራ ችልታ ማነስ የሚታይበት ሆኖ
ኾይኑ እንትርከብ፣ ሲገኝ፣
3. ብምኽንያት ኣብ ስራሕ ዘርእዮ ሽሇሌተኝነት 3. በሥራው ሊይ በሚያሣያው ቸሌተኝነት ሣቢያ
ጥፍኣት ወይ ጉዴሇት ስነ ምግባር ዘርኣየ ጥፋተኛ ወይም የስነ ምግባር ጉዴሇት ያሳየ
ኮይኑ እንትርከብ ፣ ሆኖሲገኝ፣
4. ግዕዝይና ወይ ዴማ ሕጊ ዝፃረር ገበን ዝፈፀመ 4. ሙስና ወይም ሕግን የሚፃረር የወንጀሌ ዴርጊት
ምዃኑ ብመረዲእታ እንትረጋገፅ ፣ መፈጽሙ በማስረጃ ሲረጋገጥ ፣
5. እቲ ቤት ምኽሪ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትረኽቦ 5. ምክር ቤቱ ኣስፈሊጊ ሆኖ ሲያገኘው አገሌግልቱን

እንዴሕር ኣዴሌይዎ ግሌጋልት ንከናውሕ ሇማራዘም የሚኖረው ስሌጣን እንዯተጠበቀ ሆኖ
ዝተዋህቦ ስሌጣን ሕለው ኾይኑ ብሕጊ በሕግ ከተወሰነው የጡረታ መውጫ እዴሜ
ብዝተወሰነ ጡረታ መውፅኢ ዕዴመ ሲዯርስ ፣
እንትበፅሕ፣
6. ዘበን ስርሑ እንተብቅዕ 6. የሥራ ዘመኑ ሲያበቃ፣
7. ብናይ ባዕለ ፍቓዴ ስራሕ መሌቀቂ ሕቶ 7. በገዛ ፈቃደ በጽሁፍ የሥራ መሌቀቂያ ጥያቄ
ንቤት ምኽሪ ብፅሑፍ እንተቕረብ፣ ሇምክር ቤት ሲያቀርብ፣
13.ብዛዕባ ክፍቲ ስራሕ ቦታ ምምሊእ 13.ክፍት የሥራ ቦታን ስሇመሙሊት
1. ናይዚ ክሌሌ ዋና ኦዱተር ብምኽንያት ናይዚ 1. የክሌለ ዋና ኦዱተር በዚህ አዋጅ አንቀጽ 12
ኣዋጅ ዒንቀፅ 12 ዝተዘርዘሩ ፣ ካብ ሓሊፍነት ሥር በተዘረዘሩት ምክንያቶች ፣ ከኋሊፊነት
ዝተሊዕሇ ፣ ካብ ስራሕ ዝተሰናበተ ፣ ወይ የተነሣ ፣ ከሥራ የተሠናበተ ወይም ከዚህ ዒሇም
ካብዚ ዒሇም ብሞተ ዝተፈሇየ እንተኾይኑ በሞት የተሇየ እንዯሆነ ምክትሌ ዋና ኦዱተረሩ
እቲ ምክትሌ ዋና ኦዱተር ንዕኡ ተኪኡ እርሱን ተክቶ ይሠራሌ።
ይስርሕ።
2. ናይቲ ዋና ኦዱተርን ምክትሌ ዋና ኦዱተርን 2. የክሌለ ዋና ኦዱተር እና ምክትሌ ዋና ኦዱተር
ቦታ ኣብ ተመሳሳሉ እዋን ክፍቲ እንተኾይኑ ቦታ በተመሣሣይ ጊዜ ክፍት የሆነ እንዯሆነ
ናይቲ ክሌሌ ርእሰ ምምሕዲር ብመሰረት የክሌለ ርእሰ መስተዲዯር በዚህ አዋጅ አንቀፅ 9
ኣንቀፅ 9 ንኡስ ኣንቀጽ 1 ናይዚ ኣዋጅ ንኡስ አንቀጽ1 መሰረት ኣዱስ ሃሊፊዎች እስከ
ሓዯሽቲ ሓሇፍቲ ክሳብ ዝሽወሙ ካብቲ ቤት ሚሸሙ ከፅሕፈት ቤቱ ወይም ከዚያውጭ
ፅሕፈት ወይ ካብ ዯገ ብግዝያውነት በጊዜያዊነት መዴቦ ሉያሰራ ይችሊሌ።
ብምምዲብ ከስርሕ ይኽእሌ።
ስሌጣንን ተግባርን ዋና ኦዱተርን ምክትሌ ዋና የክሌለ ዋና ኦዱተርና ምክትሌ ዋና ኦዱተር ስሌጣንና
ኦዱተርን ናይዚ ክሌሌ ተግባር
14.ስሌጣንን ተግባርን ዋና ኦዱተር 14.የዋና ኦዱተሩ ስሌጣንና ተግበር

ናይዚ ክሌሌ ዋና ኦዱተር ናይዚ ቤት ፅሕፈት የክሌኩ ዋና ኦዱተር የፅሕፈት ቤቱ የበሊይ ኋሊፊ
በመሆን በዚህ አዋጅ አንቀጽ 7 ሥር ሇመሥሪያ ቤቱ
582
ሊዕሇዋይ ሓሊፊ ኾይኑ በዚ ኣዋጅ እዚ ዒንቀፅ 7 የተሰጠውን ሥሌጣንና ተግባር በሥራ ሊይ ከማዋሌ
ነዚ ቤት ፅሕፈት ዝተውሃብዎ ስሌጣንን ተግባርን በተጫማሪ ከዚህ የሚከተለት ዝርዝር ስሌጣንና
ኣብ ስራሕ ክውዕለ ካብ ምግባር ብተወሳኺ ተግባራት ይኖሩታሌ።
ቀፂልም ተዘርዚሮም ዘሇው ስሌጣንን ተግባርን
ይህሌውዎ።
1. ቢሮ ፋይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒት ኣዲሊዩ 1. የገንዘብና ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ አዘጋጅቶ
ዝሌእኾ ናይቲ ክሌሌ መንግስቲ ዝተጠቓሇሇ የሚሌከውን የክሌለን መንግስት የተጠቃሇሇ
ሒሳብ ኣብ ውሽጢ 8(ሸሞንተ) ወርሒ ኦዱት ሂሣብ በስምንት ወራት ውስጥ ኦዱት አስዯርጎ
ገይሩ ዝተረኸበ ውፅኢት ምስ ርእይቶ ሓዊሱ የተገኘውን ውጤት ከአስተያየት ጋር ሇቢሮው
ናብቲ ቢሮ ይሌእኾ። ናብ ቤት ፅሕፈት ዋና ይሌካሌ። የዋና ኦዱተር ፅሕፈት ቤቱ ሇምክር
ኦዱተር ናብ ቤት ምኽሪ ኣብ ዘቕርቦ ዒመታዊ ቤት በሚያቀርበው ዒመታዊ የኦዱት ሪፖርት
ኦዱት ሪፖርት ኣብ ዘቕርቦ ዒመታዊ ኦዱት ሊይ አካትቶ ያቀርበዋሌ።
ሪፖርት ኣጠቓሊለ የቕርቦ።
2. በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 ካብ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ክሳብ 2. በዚህ አዋጅ አንቀጽ 7 ከንኡስ አንቀፅ 1 እስከ 5
5 ሰፊሮም ዘሇው ዴንጋገታት ብመሰረት ነዚ በሰፈሩት ዴንጋጌዎች ሥር ሇፅሕፈት ቤቱ
ቤት ፅሕፈት ዝተዋህቦ ስሌጣን ዝተሰርሑ በተሰጠው ስሌጣን መሰረት የተሰሩ ስራዎችን
ስራሕቲ ዝገሌፅ ዒመታዊ ፀብፃብ እናዲሇወ የሚገሌፅ አመታዊ የኦዱት ዘገባ እያዘጋጀ
እቲ በጀት ዒመት ምስተወዴአ ኣብ ውሽጢ 4 የበጀት ዒመት ባሇቀ በ4 ወር ውስጥ ሇምክር ቤቱ
ወርሒ ንቤት ምኽሪ የቕርብ ። ያቀርባሌ።
3. ኣብቲ ስሩዕ እዋን ፀብፃብ ንምቕራብ ግዘ 3. በመዯበኛ ሪፖርት ማቅረቢያ ጊዜ ዘገባ ሇማቅረብ
ዘይህቡ ፣ ኣዴሇይትን ህፁፃትን „ዮም ኢለ ጊዜ የማይሰጡ አስፈሊጊና አፋጣኝ ናቸው ብል
ኣብ ዝኣመነልም ዋኒናት ዒመታዊ ሪፖርት ባመናባቸው ጉዲዮች ሊይ ዒመታዊ ሪፖርት
ዝቐርበለ ግዘ ምፅባይ እንተይኣዴሇየ ፍለይ የሚቀርብበትን ጊዜ መጠበቅ ሳያስፈሌግ ሌዩ
ፀብፃብ ኣዴሌዩ ንቤት ምኽሪ የቕርብ። ዘገባ አዘጋጅቶ ሇምክር ቤቱ ያቀርባሌ።
4. ናብ ቤት ምኽሪ ዝቐርቡ ናይ መንግስታዊ 4. ሇምክር ቤቱ በሚቀርቡ የክሌሌ መንግስት
ኣብያተ ዕዮን ትካሊትን ኦዱት ሪፖርትታት መሥሪያቤቶችና ዴርጅቶች የኦዱት ሪፖርቶች
ግቡእ ክትትሌ እናገበረ ብዛዕባ እዋናዊ ሊይ ተገቢውን ክትትሌ እያዯረገ ወቅታዊ ርምጃ
ስጉምቲ ዝወሰዯለ ኩነታት ንኦዱትን በጀትን ስሇ ሚወስዴበት ሁኔታ ኦዱትና በጀት ኮሚቴን
ኮሚቴ የማኽር። ያማክራሌ።
5. ዝተውሃብዎ ዕማማት ብግብእ ንምፍፃም ነዚ 5. ተግባሩን በሚገባ ሇማከናወን ይቻሇው ዘንዴ
ቤት ፅሕፈት ብዝግባእ ይውዴብ ። መሥሪያ ቤቱን ያዯራጃሌ።
6. ግምት በጀት ናይዚ ቤት ፅሕፈት ኣዲሌዩ 6. የፅሕፈት ቤቱን በጀት ግምት አዘጋጅቶ በአፈ
ብቤት ፅሕፈት ኣፈ ጉባኤ ኣቢለ ናብ ቤት ጉባኤ ፅሕፈት ቤት ኣማካኝነት ሇምክር ቤት
ምኽሪ ብምቕራብ የፅዴቕ። ምስተፈቐዯ ዴማ አቅርቦ ያፀዴቃሌ። ሲፈቀዴም በሥራ ሊይ
ኣብ ስራሕ ክውዕሌ ይገብር። ያውሊሌ።
7. ነዚ ቤት ፅሕፈት ዝተፈቐዯ ሓፈሻዊ በጀት ፣ 7. ሇፅሕፈት ቤቱ የተፈቀዯው አጠቃሊይ በጀት
ዕማሙ ሓሊፍነቱን ብዝግባእ ንክዋፃእ እኹሌ ተግባርና ኋሊፊነትን በተሟሊ ሁኔታ ሇመወጣት
እንተዘይኾይኑ ተወሳኺ በጀት እንተዴሌዮ በቂ ሆኖ ባሌተገኘ ጊዜ የተጨማሪ በጀት
ብቤት ፅሕፈት ኣፈ ጉባኤ ኣቢለ ናብ ሲያስፈሌገው በአፈ ጉባኤ ፅሕፈት ቤት በኩሌ
ዝምሌከቶ ቀሪቡ ክፀዴቀለ ይገብር። ሇሚመሇከተው ቀርቦ እንዱፀዴቅሇት ያዯርጋሌ።
8. ኣዴሊዮ ኾይኑ እንተረኺብዎ ብመሰረት ኣዋጅ 8. አስፈሊጊ ሆኖ ባገኘው ጊዜ በክሌለ መንግስት
የፋይናንስ አስተዲዯር አዋጅ መሰረት በፅሕፈት
583
ምምሕዲር ፋይናንስ ናይዚ ክሌሌ መንግስቲ ቤቱ የውስጥ በጀት ዝውውር ውሳኔ ይሰጣሌ።
፣ ናይ ቤት ፅሕፈት ናይ ውሽጢ በጀት 9. የፅሕፈት ቤቱ ኦዱተሮች ሉከተለት የሚገባውን
ዝውውር ውሳነ ይህብ። ዝርዝር የሙያ ሥነ -ምግባር መመሪያ አዘጋጅቶ
9. ናይዚ ቤት ፅሕፈት ኦዱተራት ክኸተሌዎ ተግባር ሊይ ያውሊሌ።
ዝግባአ ናይ ሙያ ስነ-ምግባር መምርሒ 10.ሇፅሕፈት ቤቱ ከተፈቀዯው የበጀት ወሰን
ኣዲሉዩ ኣብ ተግባር የውዕሌ። ሣያሌፍ አስፈሊጊ ሆኖ ሲያገኘው ሙያዊ
10.ነዚ ቤት ፅሕፈት ካብ ዝተፈቐዯ በጀት አገሌግልት ሇማግኘት ይቻሇው ዘንዴ ውልችን
እንተይሓሇፈ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትረኽቦ ሉዋዋሌ ይችሊሌ
ግሌጋልት ሙያ ንክረክብ ኢለ ውዕሌ ክፍፅም
ይኽእሌ።
11.ዝተውሃቦ ሓሊፍነት ብዝተማሌአ ንምፍፃም 11.ሃሊፊነቱን በተሟሊ ሁኔታ ሇመጣወት ያስችሇው
ንከኽእሌ መፃሕፍቲ ፣ መዛግብቲ ፣ ሰነዲትን ዘንዴ መጽሐፎችን ፣ መዝገቦችን ፣ ሠነድችንና
ካሌኦት መረዲእታታትን ክርኢን ኣዴሊይ ላልች መረጃዎችን ሇመመሌከትና አስፈሊጊ ሆኖ
ኾይኑ እንትረኽቦ ህዝባዊ ግሌጋልት ካብ ሲያገኘው ከህዝብ አገሌግልት ሰጪ ተቋማት
ዝህባ ትካሊት መረዲእታታት ፣ ፀብፃባትን መረጃዎችን ፣ ዘገባዎችንና ትንተናዎችን ጠይቆ
ትንተናታትን ሓቲቱ ክቕበሌ ይኽእሌ። መቀበሌ ይችሊሌ።
12.ናብ ቤት ምኽሪ ኣብ ዘቐርበ ሓፈሻዊ ዒመታዊ 12.ሇምክር ቤቱ ከሚቀርቡት አጠቃሊይ ዒመታዊ
ኦዱት ሪፖርትን ፍለይ ሪፖርትን መፍራም ኦዱት ሪፖርትና ሌዮ ሪፖርት ሊይ ከመፈረም
እንተይሓወስ ፣ ኣብዚ አዋጅ ዝተዋሃብዎ በስተቀር በዚህ አዋጅ የተሰጡት ስሌጣንና
ስሌጣንን ተግባርን ብውክሌና ክህብ ይኽእሌ። ተግባራት በውክሌና ሇማስተሊሇፍ ይችሊሌ።
15.ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ዋና ኦዱተር 15.የምክትሌ ዋና ኦዱተሩ ሥሌጣንና ተግባር

እቲ ምክትሌ ዋና ኢዱተር፦ ምክትሌ ዋና ኦዱተሩ ፦
1. ናይዚ ቤት ፅሕፈት ስራሕቲ ኦዱት ብምትሊም 1. የፅሕፈት ቤቱን የኦዱት ሥራዎች በማቀዴ ፣
፣ ብምውዲብ ፣ ብምምራሕ ፣ ብምውዲዴን በማዯራጀት ፣ በመምራት ፣ በማስተባበርና
ብምቁፅፃርን ንዋና ኦዱተር ይሕግዝ። በመቆጣጠር ዋና ኦዱተሩን ይረዲሌ።
2. ዋና ኦዱተር ኣብ ዘይህሌውለ ወይ ዴማ 2. ዋና ኦዱተሩ በማይኖርበት ወይም ሥራውን
ስርሑ ንምፍፃም ኣብዘይኽእሇለ እዋን ንዕኡ ሇማከናወን በማይችሌበት ጊዜ እርሱን ተክቶ
ተኪኡ ይሰርሕ። ይሥራሌ።
3. ብዋና ኦዱተር ዝወሃብዎ ካሌኦት ዕማማት 3. በዋና ኦዱተሩ የሚሰጡትን ላልች ተግባራት
ይፍፅም። ያከናውናሌ።
ዝተፈሊሇዩ ዴንጋገታ ሌዩሌዩ ዴንጋጌዎች
16.ምርመራ ምምሕዲር ሓይሉ ሰብን በጀትን 16.የሠው ኋይሌ አስተዲዯርን ፣ በጀትና ሂሣብን
ሒሳብን መመርመር
ናይ ቤት ፅሕፈት ዋና ኦዱተር ምምሕዲር ሓይሉ የዋናው ኦዱተር ጽሕፈት ቤት የሠው ኋይሌ
ሰብን ሒሳብን ብቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሌ አስተዲዯር ፣ ሂሣብና በጀት የትግራይ ብሄራዊ
ትግራይ ብዝስየም ኣካሌ ኦዱት ይግበር። ክሌሌ ምክር ቤት በሚሰይመው አካሌ ኦዱት
ይዯረጋሌ።
17.ብዛዕባ ዒመታዊ ስራሕ መካየዱ በጀት 17.ስሇ ዒመታዊ የስራ ማስኬጃ በጀት
ካብ ውሽጢ ዝተፈቐዯ ዒመታዊ መካየዱ ስራሕ ከተፈቀዯው ዒመታዊ የሥራ ማስኬጃ በጀት ሊይ
የቀጣዩን 3 ወር ዴርሻ የትግራይ ክሌሌ ፋይናንስና
584
በጀት ፣ ናይቲ ቀፃሊይ 3 ወርሒ ብፅሒት ቢሮ ኢኮኖሚ ሌማት ቢሮ በቅዴሚያ በፅሕፈት ቤቱ

ፋይናንስን ኢኮኖሚያዊ ሌምዒትን ክሌሌ የባንክ ሂሣብ ውስጥ እንዱቀመጥ ይዯረጋሌ።
ትግራይ ኣቐዱሙ ናብ ናይዚ ቤት ፅሕፈት ባንኪ
ሒሳብ ክቕመጥ ይግበር።
18.ብዛዕባ ስርዒት ፣ ወሰንን ገዯብ ግዘን ኦዱት 18.ስሇ ኦዱት ሥርዒት ፣ ወሰንና የጊዜ ገዯብ
1. እዚ ቤት ፅሕፈት ሓዯ ሒሳብ ኦዱት
እንትገብር ከከም ኩነታቱ ብዝርዝር ሓዯ 1. ፅሕፈት ቤቱ ኣንዴን ሂሣብ ኦዱት ሲዯረግ
ብሓዯ ወይ ዴማ ብመርአያ ኣወሳዴዲ እንዯነገሩ ሆኔታ ኣንዴ በኣንዴ በዝርዝር ወይም
ሜሊ ኦዱት ክጥቀም ይኽእሌ። ኮይኑ ግና በናሙና የኦዱት ዘዳ ሉጠቀም ይችሊሌ።
ኣብዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 ካብ ንኡስ ዒንቀፅ ቢሆንም በዚህ ኣዋጅ አንቀጽ 7 ከንኡስ አንቀጽ
1 ክሳብ 4 ብዘሇው ዴንጋገታት መሰረት 1 እስከ 4 በሰፈሩት ዴንጋጌዎች መሠረት
ሒሳባት ኦዱት ገይሩ ኣብ ዘቕርቦ ፀብፃብ ሂሣቦችን ኦዱት አዴረጎ በሚያቀርበው ዘገባ
ውሽጢ ንሕዴሕዴ ሒሳብ ኦዱት ውስጥ ሇእያንዲንደ ሂሳብ የኦዱት ዘዳ ሁኔታና
ዝተጠቐመለ ናይ ኦዱት ሜሊ ፣ ጥሌቀት መግሇጽ አሇበት።
ኩነታትን ዕሙቅትን ክገሌፅ ኣሇዎ።
2. እዚ ቤት ፅሕፈት ዘካይይድ ስራሕቲ 2. ፅሕፈት ቤቱ የሚያከናውናቸው የኦዱት ሥራዎች
ኦዱት ፣ ኣዱት ካብ ዝግበረለ በጀት ኦዱት ከሚዯረግበት በጀት ዒመት ወዯ ኋሊ
ዒመት ንዴሕሪት ፣ ኽሌተ ናይ በጀት ከሁሇት የበጀት ዒመታት ማሇፍ የሇባቸውም።
ዒመታት ክሓሌፍ የብለን ፣ ኮይኑ ግና ነገር ግን አስፈሊጊ ሆኖ ሲገኝ ከተጠቀሰው ዒመት
ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ ካብቲ አሌፎም ቢሆን ኦዱት ሉያዯርግ ይችሊሌ።
ዝተጠቐሰ ዒመት ሓሉፉ እውን እንትኾነ
ኦዱት ክገብር ይኽእሌ።
19.ግቡእ ኦዱት ዝግበሩ ኣካሊት 19.የኦዱት ተዯራጊ አካሊት ግዳታ
1. እቲ ኦዱተር ንስራሕቲ ኦዱት ኣዴሇይቲ „ዮም 1. ማንኛውም ሰብ ወይም ዴርጅት ኦዱተሩ ሇኦዱት
ዝበልም ሰነዲት ፣ ናይ ቃሌ መረዲእታታት ሥራ አስፈሊጊ ናቸው ያሊቸውን ሰነድች ፣ የቃሌ
ወይ ዴማ ካሌኦት ሓበሬታታት ማስረጃዎችና ወይም ላልች መረጃዎእች
መረዲእታታት ከቕርብ ዝተሓተተ እንዱያቀርብ በተጠየቀ ጊዜ ወዴያውኑ የማቅረብ
መረዲእታታት ከቕርብ ዝተሓተተ ዝኾነ ሰብ ግዳታ አሇበት።
ወይ ትካሌ ብቕሌጡፍ ናይ ምቕራብ ግቡእ
ኣሇዎ።
2. ብመሰረት ንኡስ ዒንቀፅ 1 ናይዚ ዒንቀፅ ፣ 2. በዚህ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 መሰረት ፣
ኣብ ዘቕረቦም መረዲእታታትን በቶም ባቀረባቸው ማስረጃዎችና በማስረጃዎቹ መሰረት
መረዲእታታት መሰረት ብኦዱተር ዝወሃቡ በኦዱተሩ የሚሰጡ መግሇጫዎች ሊይ
መግሇፅታትን መረጋገፂ ፊርማ ናይ ምሃብ የማረጋገጫ ፊርማ የመስጠት ግዳታ አሇበት።
ግቡእ ኣሇዎ።
3. እዚ ቤት ፅሕፈት ኦድት ንክገብሮም በዚ 3. ፅሕፈት ቤቱ ኦዱት እንዱያዯርጋቸው በዚህ አዋጅ
ኣዋጅ እዚ ስሌጣን ናይ ዝተውሃብዎ ኣካሊት ስሌጣን የተሰጠውን አካሊት ገንዘብ ወይም
ገንዘብ ወይ ንብረት ዝተረከበ ፣ ወፃኢ ንብረት የተረከበ ፣ ውጪ ያዯረገ ፣ የከፈሇ
ዝገበረ ፣ ዝኸፈሇ ወይ እቲ ሒሳብ ዝምሌከት ወይም የሂሳብ የሚመሇከተው ማንኛውም ሰው
ዝኾነ ሰብ እንትሕተት ሒሳቡ ኦዱት ናይ ሲጠየቅ ሂሣብን ኦዱት የማስዯረግ ግዳታ
ምግባር ግቡእ ኣሇዎ። አሇበት።
585
4. ኦዱት ዝግበራ ኣብያ ዕዮ /ትካሊት/ በዚ ቤት 4. ኦዱት ተዯራጊው መሥሪቤቶች /ዴርጅቶች/

ፅሕፈት ዝተበፅሑን ብፀብፃብ ዝተሌኣኹን በፅሕፈት ቤቱ በተሊኩ ሪፖርቶች ውስጥ የተገሇፁ
፣ግቡእ ናይ ምስትኽኻሌ ስጉምቲ ግኝቶችን አስመሌክቶ ተገቢውን የእርምት
ንክውሰዴልም ዝተዋህቡ መመሓየሺ እርምጃ እንዱወስደ በተሰጡ የማሻሸያ ሃሣቦችና
ሓሳባትን ርእይቶታትን መሰረት ካብ ሰሊሳ አስያየቶች መሠረት ከሰሊሳ ቀናት ባሌበሇጠ ጊዜ
ኣብ ዘይበሇፁ መዒሌትታት ውሽጢ ስጉምቲ ውስጥ እርምጃ የመውሰዴ እና ውጤቱን
ናይ ምውሳዴን ውፅኢቱ ናይ ምፍሊጥን የማሣወቅ ግዳታ አሇባቸው።
ግቡእ ኣሇዎም።
5. ዝኾነ ኦዱት ዘግብር ቤት ዕዮ ይኹን ትካሌ 5. ማንኛውም ኦዱት ተዯራጊ ኣካሌ ፅሕፈት ቤቱ
እዚ ቤት ፅሕፈት ዝተውሃብዎ ዕማምን ተግባርና ሃሊፊነቱን ሇመወጣት ይቻሇው ዘንዴ
ሓሊፍነትን ንክዋፃእ ዝመዯቦ ኦዱተር ኣብቲ ሇመዯበው ኦዱተር ወዯ መስሪያ ቤቱ /ዴርጅቱ/
ቤት ዕዮ /ትካሌ/ ምስበፅሐ ስርሑ ንከሳሌጥ ቦታ ሲዯርስ ሥራውን ሇማካሄዴ የሚያስችሇው
ዘዴሌዮ ከም ቢሮን ናይ ስራሕ ናውትን የተሟሊ ቢሮና የሥራ መገሌገያ አዘጋጅቶ
ኣዲሌዩ ሽዐ ንሸዐ ናይ ምሃብ ግቡእ ኣሇዎ። ወዱያውኑ የመስጠት ግዳታ አሇበት።
6. ብውሌቀ ኦዱተራት ሒሳቡ ኦዱት ዘግበረ 6. በግሌ ኦዱተሮች ሂሳቡ ኦዱት ያስዯረገ ዴርጅት
ትካሌ ካብ ውሌቀ ኦዱተራት ናይ ከግሌ ኦዱተሮች የተሊከሇትን /ረጅም እና
ዝተሌኣኸለ ኦዱት ሪፖርት (ነዊሕን አጭር/ ኦዱት ሪፖርት ፎቶ ቅጂ እንዱሁም
ሓፂርን) ፎቶ ቕዲሕን ኣብቲ ኦዱት ሪፖርት ኦዱት ሪፖርት ሊይ በተሰጡት አስተያየቶች
ብዝተዋህቡ ሪኢቶታት መሰረት ዝወሰድም መሰረት የወሰዲቸው የማሻሸያ እርምጃዎች
መመሓየሺ ስጉምትታትን ብዝርዝር በዝርዝር በግሇፅ የኦዱት ሪፖርቱ ከተሊከሇት ግዜ
ብምግሊፅ ኦዱት ሪፖርት ካብ ዝተሌኣኸለ ጀምሮ በአንዴ ወር ውስጥ ሇዋናው ኦዱተር
ግዘ ጀሚሩ ኣብ ሓዯ ወርሒ ውሽጢ ንቤት ፅህፈት ቤት የመሊክ ግዳታ አሇበት ።
ፅሕፈት ዋና ኦዱተር ናይ ምሌኣኽ ግቡእ
ኣሇዎ።
20. ናይ ምትሕብባር ግቡእ 20.የመተባበር ግዳታ
እዚ ቤት ፅሕፈት ዝተውሃብዎ ስሌጣንን ፅሕፈት ቤቱ ስሌጣኑና ተግባሩን ሥራ ሊይ ሇማዋሌ
ተግባርን ኣብ ስራሕ ምውዒሌ ንክኽእሌ ዝኾነ እንዱችሌ ማንኛውም ሰው ወይም ዴርጅት
ሰብ ወይ ትካሌ ኣዴሊይ ዯገፍ ክህብ ኣሇዎ። አስፈሊጊውን ዴጋፍ መስጠት ይኖርበታሌ።
21.ናይ ምሕባር ግቡእ 21.የማስታወቅ ግዳታ
ናይዚ ክሌሌ ቤት ፅሕፈት ዋና ኦዱተር ስራሕ የክሌለ ዋና ኦዱተር ፅሕፈት ቤት የኦዱት ሥራ
ኦዱት ኣብ ዘካይዯለ እዋን ገበን ከምዝተፈፀመ በሚያከናውንበት ጊዜ ወንጀሌ መፈፀሙን
ዘመሊኽት ብቑዕ ምኽንያት እንዴሕር ረኺቡ ፣ የሚያመሊክት በቂ ምክንያት ያገኘ እንዯሆነ ፣
ንፍትሒ ኣካሊት ከም ኣዴሊይነቱ ዴማ ሇፍትህ አካሊት እንዯአፈሊጊነቱ ዯግሞ
ንዝምሌከቶ ኦዱት ዝግበር ቤት ዕዮ ወይ ትካሌ ሇሚመሇከተው ኦዱት የሚዯረግ መስሪያ ቤት ወይም
ሊዕሇዋይ ሓሊፍን ንዕኡ ዝቆፃፀር ኣካሌን ዴርጅት የበሊይ ሃሊፊ እና እሱን ሇሚቆጣጠር አካሌ
ቀሌጢፉ ክፍሌጥ ኣሇዎ። በፍጥነት ማሳወቅ አሇበት።
22. ጥፍኣትን ቅጥዒትን 22.ጥፋትና ቅጣት
ዝኾነ ሰብ ፦ ማንኛውም ሰው፦
1. እዚ ቤት ፅሕፈት ኣግባብነት ዘሇዎም ሰነዲት 1. ፅሕፈት ቤቱ ሇኦዱት ስራ እንዱቀርቡሇት
፣ ናይ ቃሌ መረዲእታታት ወይ ዴማ የሚጠይቃቸውንና ተገቢነት ያሊቸውን ሰነድች
ካሌኦት ሓበሬታታት ንኦዱት ንኽቐርቡለ ፣ የቃሌ ማስረጃዎችና /ወይም ላልች
መረጃዎች ያሊቀረበ፣
586
እንትሓትት ዘየቐረበ፣
2. ዘይትኽክሌ ምዃኑ እናፈሇጠ ወይ ዴማ 2. ሀሰተኛ መሆኑን እያወቀ ወይም እውነተኛ
ትኽክሌ„ዩኢለ ንምእማን ዘኽእሌ ምኽንያቱ መሆኑን ሇማመን ምክንያት ሣይኖረው
እንተይሃሇዎ ዝኾነ መረዲእታ ንኦዱተራት ማናቸውንም መረጃ ሇኦዱተሮች የሰጠ፣
ዝሃበ፣
3. እዚ ቤት ፅሕፈት ስራሕቱ ብግቡእ 3. ፅሕፈት ቤቱ ሥራውን በሚገባ እንዲያከናውን
ንከይፍፅም ዘተዒናቐፈ፣ ያሰናከሇ፣
4. በዚ ቤት ፅሕፈት ዝቐርብ ፀብፃብ ኦዱት 4. በቂና ህጋዊ ምክንያት ሳይኖረው ከፅሕፈት ቤቱ
ዝተዋህቡ ናይ መመሓየሺ ሓሳባትን የቀረቡ የኦዱት ሪፖርቶች ሊይ በተሰጡ
ርእይቶታትን እኹሌን ሕጋውን ምኽንያት የማሻሻያ ኣስተያየቶችና ሃሣቦች መሠረት
እንተይሃሇዎ እዋናውን ኣዕጋብን ስጉምቲ ወቅታዊ እና ኣጥጋቢ እርምጃ ያሌወሰዯ፣
ዘይወሰዯ፣
5. ኣብዚ ዒንቀጽ‟ዚይ ንዝተጠቐሱ ሓፈሻ ኣብዚ 5. በዚህ አንቀፅ ሇተጠቀሱትና በአጠቃሊይ በዚህ
ኣዋጅ ንዘሇው ዴንጋገታት ዝጠሓሰ ዝኾነ አዋጅ ሊለት ዴንጋጌዎች የተሊሇፈ ማንኛውም
ይኹን ሰብ ብኢፌዱሪ ገበን ሕግን ካሌኦት ሰው በኢፌዱሪ የወንጀሌ ህግና ላልች
ኣግባብነት ዘሇዎም ሕግታትን ተኸሲሱ አግባብነት ያሊቸው ህጎች ተከሶ ይቀጣሌ።
ይቕፃዕ።
23.ዯንብን መምርሕን ናይ ምውፃእ ስሌጣን 23.ዯንብና መመሪያ የማውጣት ሥሌጣን
1. ንተፈፃምነት እዚ ኣዋጅ ዘዴሌዩ ዯንብታት 1. ሇዚህ አዋጅ ተፈፃሚነት የሚያስፈሌጉትን
ቤት ምኽሪ የውፅእ። ዯንቦች ምክር ቤቱ ያወጣሌ።
2. ንተፈፃምነት እዚ አዋጅን ብመሰረት እዚ 2. ፅሕፈት ቤቱ ሉዘህ አዋጅና በአዋጅ መሠረት
ኣዋጅ ዝወፀ ዯንብታትን ዝሕግዙ ፣ ዝርዝር ሇሚወጡ ዯንቦች ሙለ ተፈፃሚነት የሚያግዙ
መምርሕታት እዚ ቤት ፅሕፈት የውፅእ። ዝርዝር መመሪያዎችን ያወጣሌ
24. ተፈፃምነት ዘይብልም ሕግታት 24.ተፈፃሚነት የማይኖራቸው ሕጎች
1. ቤት ፅሕፈት ዋና ኦዱተር ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ዋና
መንግስቲ ትግራይ ዲግም ንምጥያሽ ዝወፀ ኦዱተር ፅሕፈት ቤትን ሇማቋቋም የወጣው
ኣዋጅ ቁፅሪ 51/1994 በዚ ኣዋጅ ተሳዑሩ አዋጅ ቁጥር 51/1994 ዒ/ም በዚህ አዋጅ
ኣል። ተሸረዋሌ።
2. ምስ‟ዚ ኣዋጅ እዚ ዝጓነፅ ዝኾነ ኣዋጅ ዯንቢ ፣ 2. ከዚህ አዋጅ ጋር የሚቃረን ማንኛውም አዋጅ
መምርሒ ወይ ዴማ ዝተሇመዯ ኣሰራርሓ ዯንብ፣ መመሪያ ወይም የተሇመዯ አሠራር
ኣብ ውሽጢ እዚ ኣዋጅ ንዝተጠቐሱ ዋኒናት በዚህ ኣዋጅ ውስጥ በተጠቀሱ ጉዲዮች ሊይ
ተፈፃምነት ኣይህሌዎምን። ተፈፃሚነት አይኖራቸውም።
25. እዚ ኣዋጅ ዝፀንዏለ እዋን 25.አዋጁ የሚፀናበት ጊዜ
እዚ ኣዋጅ ካብ ነሓሰ 10/1999 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከነሐሴ 10/1999 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ዝፀንዏ ይኸውን ይሆናሌ።
መቐሇ መቀላ
587

ብሓሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዛወፀ
መቐሇ
መቐሇ

ቤት ፅሕፈት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የወረዲ
ትግራይ መረፃን ቁፅርን ኣባሊት ቤት ምኽሪ ፣ቀበላና የከተማ አስተዲዯር ምክር ቤት አባሊት
ወረዲ ፣ ጣብያን ምምሕዲር ከተማን ንምውሳን ምርጫና ቁጥር ሇመወሰን የወጣ
ዛወፀ ኣዋጅ አዋጅ
ብመሰረት ተመሓይሹ ዛወፀ ሕገ-መንግስቲ በተሻሻሇው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ህገ-
ብሃራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ መረፃ ኣባሊት መንግስት መሰረት የወረዲና የቀበላ ምክር ቤት ኣባሊ
ቤት ምኽሪ ወረዲን ጣብያን ምክያዴ ኣዴሊይ ምርጫ ማካሄዴ አስፈሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ኾይኑ ብምርካቡ፣
ብተመሳሳሉ መሌክዐ ኣብ ዛተመሓየሸ ኣዋጅ በተመሳሳይ መሌኩ በተሻሻሇው የትግራይ ብሄራዊ
ኣወዲዴባ ፣ ስሌጣንን ሓሊፍነትን ከተማታት ክሌሊዊ መንግስት የከተሞች አዯረጃጀት ፣ ስሌጣንና
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ቑፅሪ ሓሊፊነት ሇመወሰን የወጣው አዋጅ ቁጥር 107/98
107/98 ብዛተዯንገገ መሰረት መረፃ ኣባሊት ቤት በተዯነገገው ሰመረት የከተማ አስተዲዯር ምክር ቤት
ምኽሪ ምምሕዲር ከተማ ምክያዴ ኣዴሊይ ኮይኑ አባሊትን ምርጫ ማካሄዴ አስፈሊጊ ሆኖ በመገኘቱ፣
ብምርካቡ፣
ብመሰረት ሕጊ መረፃ ኢትዮዽያ ፌዯራሌ ኣዋጅ በኢትዮዽያ የፌዯራሌ የምርጫ ሕግ አዋጅ ቁጥር
ቑፅሪ 438/1997 ዒንቀፅ 15 ንኡስ ዒንቀፅ 7 438/1997 አንቀፅ 15 ንኡስ አንቀፅ7 መሰረት
ክሌሊት ናይ ባዔሇን ክሌሊውን ካብ ክሌሌ ክሌልች የራሳቸው ክሌሊዊና ከክሌሌ በታች ያለ
ንታሕትን ዖሇው በዛሒ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ናይ የምክር ቤት አባሊት ብዙት የመወሰን ስሌጣን
ምውሳን ስሌጣን ከምዖሇወን ስሇ ዛዴንግግን እንዲሊቸው ስሇሚዯነግግና ዱሞክራሲያዊ ስርዒቱ ስር
ስርዒት ዱሞክራሲ ሱር ክሰዴዴን ሰናይ እንዱሰዴና መሌካም አስተዲዯር ሇማስፈን ተመጣጣኝ
ምምሕዲር ንምዔሳሌን ተመጣጣኒ ቑፅሪ ኣባሊት ቁጥር ያሇው የምክር ቤት ኣባልች መጨመር
ቤት ምኽሪ ምውሳኽ ኣዴሊይ ምዃኑ ስሇ አስፈሊጊ መሆኑ ስሇታመነበት፣
ዛተኣመነለ፣
ናይ ሓዯ ዋጋ ብር 13.61 ነጋሪት ጋዚጣ ቁ.ፓ.ሳ 291

ነጋሪት ጋዚጣ ፓ.ሳ.ቁ
ያንደ ዋጋ
588
በዘ መሰረት በዛሒ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ ፣ በዘህም መሰረት የወረዲ ፣ የቀበላና የከተማ ምክር
ጣብያን ምምሕዲር ከተማን ንምውሳን ኣዴሊይ ቤት አባሊት ብዙት ሇመወሰንና አስፈሊጊውን ዛግጅት
ምዴሊው ንምግባር ክከኣሌ ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ሇማዴረግ እንዱቻሌ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ብመሰረት ተመሓይሹ መንግስት ምክር ቤት በተሻሻሇው የትግራይ ክሌሌ
ዛወፀ ሕገ -መንግስቲ ክሌሌ ትግራይ ዒንቀፅ ሕገ -መንግስት አንቀፅ 49/3/ሀ/ መሰረት
49/3/ሀ/ ዛስዔብ አዋጅ ኣውፂኡ ኣል። የሚከተሇውን አዋጅ አውጥቷሌ።
እዘ ኣዋጅ “ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ይህ አዋጅ “በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ መረፃን ቑፅርን ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ የወረዲ ፣ የቀበላና የከተማ አስተዲዯር ምክር ቤት
፣ ጣብያን ምምሕዲር ከተማን ንምውሳን ዛወፀ አባሊት ምርጫና ቁጥርን ሇመወሰዴን የወጣ አዋጅ
ኣዋጅ ቑፅሪ 132/1999” ተባሂለ ክጥቀስ ቁጥር 132/1999” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ይካኣሌ።
2. መረፃን በዛሕን ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ 2. የወረዲ ምክር ቤት አባሊት ምርጫና ብዙት
1. መረፃ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ ዛካየዴ 1. የወረዲ ምክር ቤት አባሊት ምርጫ የሚካሄዯው
ብመሰረት ኣብ ውሽጢ እቲ ወረዲ ዛርከቡ በወረዲው ውስጥ በሚገኙ ቀበላዎች የህዛብ ብዙት
ጣብያታት በዛሒ ነባራይ ህዛቢ መሰረት መሰረት በማዴርግ ይሆናሌ።
ብምግባር ይኸውን።
2. ሓዯ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ወረዲ ንዛተመረፀለ 2. አንዴ የወረዲ ምክር ቤት አባሌ የተመረጠበት
ነበርቲ እቲ ጣብያ ይውክሌ። የቀበላ ነዋሪዎችን ይወክሊሌ።
3. ዛወሓዯ በዛሒ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ወረዲ 3. አንስተኛው የወረዲ ምክር ቤት አባሊት ብዙት 150
150ኾይኑ ንሌዔሉ 30000 በዛሒ ህዛቢ ወረዲ ሆኖ ከ30,000 ህዛብ በሊይ ብዙት ያሇው ወረዲ
ንሕዴሕዴ ተወሳኺ 100 ህዛቢ ፣ ተወካሉ ሇያንዲንደ ተጫማሪ 1000 ህዛብ 1 ተወካይ
እንዲተወሰኸ ዛሕሰብ ይኸውን፣ እየተጨመረ የሚታሰብ ይሆናሌ።
3. መረፃን በዛሕን ኣባሊት ቤት ምኽሪ ጣብያ 3. የቀበላ ምክር ቤት አባሊት ምርጫና ብዙት
1. መረፃ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ጣብያ ዛኻየዴ 1. የቀበላ ምክር ቤት አባሊት ምርጫ የሚካሄዯው
በዛሒ ነበርቲ እቲ ጣብያ መሰረት ብምግባር የቀበላው ነዋሪዎች ብዙት መሰረት በማዴረግ
2. ሓዯ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ጣብያ ንዛተመረፀለ 2. አንዴ የቀበላ ምክር ቤት አባሌ ሇተመረጠበት
ነበርቲ እቲ ጣብያ ይውክሌ፣ የቀበላ ነዋሪዎችን ይውክሊሌ፣
3. ዛወሓዯ በዛሒ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ጣብያ 3. አነስተኛው የቀበላ ምክር ቤት አባሊት ብዙት 200
200 ኾይኑ ንሌዔሉ 2500 በዛሕ ህዛቢ ጣብያ ሆኖ ከ2500 ህዛብ በሊይ ብዙት ያሇው ቀበላ
ንሕዴ ሕዴ ተወሳኺ 135 ህዛቢ ፣ ተወካሉ ሇያንዲንደ ተጨማሪ 135 ህዛብ 1 ተወካይ
እንዲተወሰኸ ዛሕሰብ ይኸውን፣ዛሇዒሇ በዛሒ እየጨመረ የሚታሰብ ይሆናሌ።ከፍተኛው የቀበላ
ኣባሊት ቤት ምኽሪ ጣብያ ካብ 300 ክበሌፅ ምክር ቤት አባልች ከ300 መብሇጥ የሇበትም።
የብለን።
4. መረፃን በዛሕን ኣባሊት ቤት ምኽሪ ምምሕዲር 4. የከተማ አስተዲዯር ምክር ቤት አባልች ምርጫና
ከተማ ብዙት
1. መረፃ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ከተማ ዛካየዴ 1. የከተማ አስተዲዯር ምክር ቤት አባልች ምርጫ
ቅዴሚ ሐዘ ምምሕዲር ከተማ ኣብ ዛነበሩ የሚካሄዯው ቀዯም ብሇው የከተማ አስተዲዯር
ከተማታት ኾይኑ በዛሒ ነበርቲ እቲ ከተማ በነበራቸው ከተሞች ሆኖ የከተማውን ነዋሪዎች
መሰረት ብምግባር ይኸውን። ብዙት መሰረት በማዴረግ ይሆናሌ።
2.
589
3. ሓዯ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ከተማ ንዛተመረፀለ 2. አንዴ የከተማ ምክር ቤት አባሌ የመረጠበት
ነበርቲ ጣብያ ይውክሌ። የቀበላ ነዋሪዎችን ይወክሊሌ።
4. ዛወሓዯ በዛሒ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ምምሕዲር 3. አንስተኛ የከተማ አስተዲዯር ምክር ቤት አባልች
ከተማ 200 ኾይኑ ንሊዔሉ 16000 በዛሒ ብዙት 200 ሆኖ ከ16000 በሊይ የህዛብ ብዙት
ህዛብ ከተማ ንሕዴሕዴ ተወሳኺ 1840 ህዛቢ ያሇው የከተማ አስተዲዯር ሇያንዲንደ ተጨማሪ
1 ተወካሉ እንዲወሰኸ ዛሕሰብ ይኸውን። 1840 ህዛብ 1 ተወካይ እየጨመረ የሚታሰብ
ዛሇዒሇ በዛሒ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ምምሕዲር ይሆናሌ። ሆኖም ከፍተኛ የከተማ አስተዲዯር
ከተማ ካብ 300 ክበሌፅ የብለን። ምክር ቤት አባሊት ብዙት ከ300 መብሇጥ
የሇበትም።
5. ናይዘ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 እንተሃሇወ 4. የዘህ አንቀፅ ንኡስ አንቀፅ 1 ቢኖርም የዘህ አንቀፅ
እውን ዴንጋገ እዘ ዒንቀፅ ዴሕሪ እዘ አዋጅ ዴንጋጌ አዋጁ ከወጣ በኋሊ እውቅና አግኝተው
ምውፃእ ኣፍሌጦ ረኺበን ምምሕዲር ከተማ የከተማ አስተዲዯር ባቋቋሙ ከተሞችም ተፈፃሚ
ኣብ ዖጣየሻ ከተማታት ተፈፃሚ ይኸውን። ይሆናሌ።
5. መረፃን በዛሕን ኣባሊት ቤት ምኽሪ ጣብያታት 5. የከተማ ቀበላዎች ምክር ቤት አባሊት ምርጫና
ከተማ ብዙት
1. መረፃ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ጣብያታት ከተማ 1. የከተማ ቀበላዎች ምክር ቤት አባሊት ምርጫ
በዛሒ ነበርቲ እቲ ጣብያ መሰረት ብምግባር የቀበላው ነዋሪዎች ብዙት መሰረት በማዴረግ
ዛካየዴ ይኸውን። የሚካሄዴ ይሆናሌ።
2. ሓዯ ኣባሌ ቤት ምኽሪ ጣብያ ከተማ 2. አንዴ የከተማ ቀበላ ምክር ቤት አባሌ
ንዛተመረፀለ ነበርቲ ጣብያ ይውክሌ። ሇተመረጠበት የቀበላው ነዋሪዎችን
ይወክሊሌ።
3. ዛወሓዯ በዛሕ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ጣብያ 3. አነስተኛወ የከተማ ቀበላ ምክር ቤት አባልች
ከተማ 200 ኾይኑ ንሌዔሉ 8000 በዛሕ ህዛቢ ብዙት 200 ሆኖ ከ8000 የከተማ ቀበላ
ጣብያ ከተማ ንሕዴሕዴ ተወሳኺ 320 ህዛቢ የህዛብ ብዙት በሊይ ሇያንዲንደ ተጨማሪ 320
1 ተወካሉ እንዲተወሰኸ ዛሕሰብ ይኸውን። ህዛብ1 ተወካይ እየተጨመረ የሚታሰብ
ዛሇዒሇ በዛሒ ኣባሊት ቤት ምኽሪ ጣብያ ይሆናሌ ። ሆኖም ከፍተኛው የከተማ ምክር
ከተማ ካብ 300 ክበሌፅ የብለን። ቤት አባልች ብዙት ከ300 መብሇጥ
የሇበትም።
6. ተሳትፎ ማሕበራት ኣብ ኣኼባ ኣብያተ ምኽሪ 6. የማህበራት ተሳትፎ በምክር ቤቶች ስብሰባ
ካብ 30 ሚኢታዊ በዛሒ ኣባሊት እቲ ቤት ከ30 በመቶ የምክር ቤት አባሊት ያሌበሇጠ ቁጥር
ምኽሪ ዖይበዛሕ ቑፅሪ ዖሇዎም ማሕበራት ዯቂ ያሊቸው የሴቶች ፣ የወጣቶች፣ የገበሬዎች ፣ የንግዴና
ኣንስትዮ ፣ መናእሰይ ፣ ሓረስቶት ፣ ነጋድን የሙያ ማህበራት በምክር ቤት ሰብሰባ ያሇዴምፅ
ሞያ ማሕበራትን ኣብ ኣኼባ ቤት ምኽሪ እንዱሳተፉ ይዯረጋሌ ።
ብዖይዴምፂ ንክሳተፉ ይግበር።
7. ዯንቢ ናይ ምውፃእ ስሌጣን 7. ዯንብ የማውጣት ስሌጣን
ቤት ምኽሪ ስራሕ ፈፃሚ ብሄራዊ ክሌሊዊ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የስራ አስፈፃሚ
መንግስቲ ትግራይ ንኣፈፃፅማ እዘ ኣዋጅ ዯንቢ ምክር ቤት ሇዘህ አዋጅ አፈፃፅም ዯንብ ሉያወጣ
ከውፅእ ይኽእሌ። ይችሊሌ።
590
8. ተፈፃምነት ዖይብልም ሕግታት 8. ተፈፃሚነት የላሊቸው ሕጎች
1. ዒርሰ ምምሕዲር ንምጥንኻርን ስሌጣንን 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ራስን
ተግባርን ምምሕዲር ወረዲ ብሄራዊ ክሌሊዊ በራስ የማስተዲዯር ዒሊማ ሇማጣናከር እና
መንግስቲ ትግራይ ብዛርዛር ንምውሳን ኣብ የወረዲ መስተዲዯር ስሌጣንና ተግባር በዛርዛር
ዛወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 99/1998 ዒ/ም ዒንቀፅ 8 ሇመወሰን በወጣ አዋጅ ቁጥር 99/1998 ዒ/ም
ንኡስ ዒንቀፅ 5 በዘ ኣዋጅ ተሳዑሩ ኣል። አንቀፅ 8 ንኡስ አንቀፅ 5 በዘህ አዋጅ
2. ምስዘ መምርሒ ዛጓነፅ ዛኾነ ኣዋጅ ፣ ዯንቢ ተሽሯሌ።
፣ መምርሒ ወይ ናይ ኣሰራርሓ ሌምዱ ኣብዘ 2. ከዘህ አዋጅ የሚፃረር ማንኛውም አዋጅ ፣ ዯንብ
ኣዋጅ ንዛተሸፈኑ ጉዲያት ተፈፃምነት መምርያ ወይም የአሰራር ሌምዴ በዘህ አዋጅ
ኣይህሌዎን። ሇተሸፈኑ ጉዲዮች ተፈፃሚነት አይኖረውም።
9. እዘ ኣዋጅ ዛፀንዏለ ግዚ 9. ይህ አዋጅ የሚፀናበት ግዚ
እዘ ኣዋጅ ካብ 5 ታሕሳስ 2000 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከተህሣሥ 5/2000 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ዛፀንዏ ይኸውን። ይሆናሌ።
ፕሬዘዯንት ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ

መንግስት ፕሬዛዲንት
ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ
መቀላ
መቐሇ
591
ተ.ቁ ሽም ጣብያ /ወረዲ በዛሒ ህዛቢ ቤት ምኽሪ

ወረዲ ጣብያ ወረዲ ጣብያ
ዜባ ምዔራብ
1 ወረዲ ፀገዳ 115070 - 235 -
1 ጣብያ እንጣቤሊ 4255 213
2 ጣብያ ጨዃ ኪድ 3211 205
3 ጣበያ መዴሃቢ ኣሇም 5498 222
4 ጣብያ ዯራ 4893 218
5 ጣብያ እንዲማርያም 4662 216
6 ጣብያ እንዲስሊሴ 7526 237
7 ጣብያ ሸጠዒነ 5161 220
8 ጣብያ ዋሌካ 3317 206
9 ጣብያ ዒዯ ሰሊም 10733 261
10 ጣብያ ዒዱ ባርሄራ 3516 208
11 ጣብያ ከተመማዲንሻ 6149 227
12 ጣብያዖርያ ዯንሻ 4847 232
13 ጣብያ ማይ ወዱ ሰሉሐይ 2849 203
14 ጣብያ ማይ ዯላ 4127 213
15 ጣብያ ማይ ሇሚን 2028 200
16 ጣብያ ዯብረሓርያ 1511 200
17 ጣብያ ሓየልም 2444 200
18 ጣብያ ሇካቲት 4440 214
19 ጣብያ ዯዯቢት 3185 206
20 ጣብያ ወርዑ 2711 202
21 ጣብያ ሓዴነት 10422 259
22 ጣብያ ሰሊም 6921 233
23 ጣብያ ግጨው 8420 244
2 ወረዲ ፀገጌ 138240 - 258 -
1 ጣብያ ሰንተራሌ 4764 217
2 ጣብያ ራውያን 10326 258
3 ጣብያ በረከት 7266 235
4 ጣብያ ማይ ካዴራ 23556 365(300)
5 ጣብያ ባዔከር 12244 272
6 ጣብያ ትርካን 4634 216
7 ጣብያ ሩዋሳ 2694 201
8 ጣብያ ኢሮብ 300 200
9 ጣበያ ኣይዲሊ 526 200
10 ጣብያ ሸግሌግሌ 3262 206
11 ጣብያ ኣዯባይ 18899 312(300)
12 ጣብያ ሕሇትኮካ 1363 200
13 ጣብያ ጣብያ ሃገረ ሰሊም 3234 205
14 ጣብያ ውህዯት 3281 206
15 ጣብያ ማይ ወይኒ 4230 213
16 ጣብያ ሓ/ዒ/ጎሹ 9132 249
17 ጣብያ ኩ/ዒ/ገሹ 1142 200
18 ጣብያ ዒዯዱ ሕርዱ 15111 293
19 ጣብያ ዒዱፀፀር 6665 231
20 ጣብያ ሶሊ 5711 224
ሌዔሉ 300 ዛኾነ ጣብያ ካብ 300 ኣባሊት ቤተ ምኽሪ ጥራሕ ይውክለ
3 ወረዲ ወሌቃይት 114053 - 231 -
1 ጣብያ ዒዱ -ረመፅ 3067 204
2 ጣብያ ወአርግፋ 7889 240
3 ጣብያ በሊባምባ 7637 238
4 ጣብያ ዯጀና 7444 237
5 ጣብያ ኩሉታ 2703 202
6 ጣብያ ዒዯ ገባ 7887 240
7 ጣብያ ሸሬሊ 10593 260
8 ጣብያ ኣውራ 5081 219
9 ጣብያ ሸቁዲ 4562 215
10 ጣብያ ዒወርቂ 8062 214
11 ጣብያ 30 ዒይኒ 6238 228
12 ጣብያ ምዴረ ወይዖሮ 8949 248
13 ጣብያ ዯብረ ማርያም 8373 244
14 ጣብያ ማይ ጥምቀት 3941 211
15 ጣብያ ፀብሪ 3157 205
16 ጣብያ ሊዔሊይ ማይ ሕሞር 4502 215
17 ጣብያ ዯስሊቆቃሕ 3032 204
18 ጣብያ ማይ ጨዒ 4763 217
19 ጣብያ ማይ ገባ 6173 227
592

ዜባ ምዔራብ
1 ወረዲ ከተማ ሑመራ 24835 205
1 ቀበላ 01 13500 218
2 ቀበላ 02 11335 210
*ጣብያ ኢሮንን ኣይዯሊ 2 -ቼክ ይገብራ በዛሐን
ዜባ ዯቡብ ምብራቕ
1 ወረዲ 1 ዯጎዒ ቴንቤን 140348 260
1 ጣብያ ሃገረሰሊም 6527 230
2 ጣብያ መሌፋ 7708 239
3 ጣብያ ማ/ስሊሴ 5560 223
4 ጣብያ ሚኬኤሌ ዒብይ 6739 231
5 ጣብያ ሌምዒት 5426 222
6 ጣብያ ስምረት 7904 240
7 ጣብያ ሚዙን 8200 242
8 ጣብያ ዋሌታ 5431 222
9 ጣብያ ሓዴነት 1877 242
10 ጣብያ ኣይብርብኽን 8569 245
11 ጣብያ ሰሊም 3728 209
12 ጣብያ ኣሬጌን 3720 209
13 ጣብያ ዒረባይ 4347 214
14 ጣብያ እምኒ እንከሇለ 4605 216
15 ጣብያ ዯብረ ናዛሬት 6282 228
16 ጣብያ ሚዙነ ብርሃን 5718 224
17 ጣብያ ዒዴያ ኣዛመራ 7706 240
18 ጣብያ ሰረት 7362 236
19 ጣብያ ኣማኒት 2948 203
20 ጣብያ ዒዱ ሊሌ 5226 220
21 ጣብያ ማናጭቆ 7087 234
22 ጣብያ ዒዱ ሞሌካ 7557 237
2 ወረዲ ሕንጣል ወጀራት 154226 274
1 ጣብያ ዋዙ ዒዱ ኣዋና 8204 242
2 ጣብያ ዒዱ ቀይሕ 6675 231
3 ጣብያ ዒዱ ሞስኖ 4443 214
4 ጣብያ ዒዯ ጉዯም 10619 260
5 ጣብያ ዒምዱ ወያኒ 7888 240
6 ጣብያ ኣራ አሰገዲ 11572 267
7 ጣብያ ባሕሪ ፀባ 8577 245
8 ጣብያ ዯጀን 8536 245
9 ጣብያ ፍቅረ ሰሊም 5709 224
10 ጣብያ ጎንካ 4520 215
11 ጣብያ ሃገረ ሰሊም 10390 258
12 ጣብያ ሓረቖ 9857 454
13 ጣብያ ሕንጣል 8759 246
14 ጣብያ ሒዋኔ 8670 246
15 ጣብያ ማይ ነብሪ 5823 225
16 ጣብያ መትከሌ 8515 245
17 ጣብያ ምጃ 7150 234
18 ጣብያ ሰበበራ 2956 203
19 ጣብያ ሰንዒሇ 8889 247
20 ጣብያ ፀሓፍቲ 6510 229
3 ወረዲ ሳሓርቲ ሳምረ 120664 241
1 ጣብያ ሳምረ 4641 216
2 ጣብያ ዯቀራ 4284 213
3 ጣብያ መትከሌ ሌምዒት 5760 224
4 ጣብያ ሓዴሽ ሇምሇም 7060 234
5 ጣብያ ሇምሇም ዒረና 6179 227
6 ጣብያ ፍረ ወያነ 3603 208
7 ጣብያ ነባር ሓዴነት 10111 256
8 ጣብያ ማይ ተኽሉ 6527 230
9 ጣብያ ዒውዯ ሓይሊ 6186 227
10 ጣብያ ኣዱስ ኣሇም 6621 231
11 ጣብያ ወ/ዒ/ዒሊ 9454 252
12 ጣብያ ጣሺ 6034 226
13 ጣብያ ግጀት 3059 204
14 ጣብያ ማርያም ሞቆ 7974 241
15 ጣብያ ዒዱ ሽሻይ 6640 231
16 ጣብያ ማይ ቃና 4888 218
17 ጣብያ ቸሉ እስረት 8921 248
18 ጣብያ ህንፃ ዋዙ 8983 248
19 ጣብያ ባምባ 3739 209
593

4 ወረዲ እንዯርታ 128290 - 249 -
1 ጣብያ መሰረት 9030 248
2 ጣብያ ማይ ኣንበሳ 6835 232
3 ጣብያ ዴዴባ 8070 241
4 ጣብያ ጨልቖት 6140 227
5 ጣብያ ፈ/ማያት 4750 217
6 ጣብያ ማይ ፀድ 7960 240
7 ጣብያ ሇምሇም 8860 247
8 ጣብያ ዯ/ዒጀን 11155 264
9 ጣብያ ዒራቶ 10170 257
10 ጣብያ ማህ/ገነት 7105 234
11 ጣብያ ማይ ገነት 5050 219
12 ጣብያ ማይ ዒሇም 5020 219
13 ጣብያ ሽብጣ 10960 263
14 ጣብያ ዯብሪ 7540 237
15 ጣብያ ፈ/ሰሊም 7035 234
16 ጣብያ መሰቦ 6175 227
17 ጣብያ ማ/ዯሓን 6435 229
ዜባ ሰሜን ምዔራብ
1 ወረዲ ፀሇምቲ 151830 271
1 ጣብያ ማይ ፀብሪ 8970 248
2 ጣብያ ውህዯት 600 200
3 ጣብያ ማይ አንበሳ 6520 230
4 ጣብያ ፃዔዲ ቀርኒ 8300 243
5 ጣብያ ምዛክር 5340 221
6 ጣብያ መዴሃንኣሇም 8970 248
7 ጣብያ ዒዱ ወሰነ 6500 230
8 ጣብያ ሴራኮ 3661 209
9 ጣብያ ማይ ግማራ 8000 241
10 ጣብያ ሚዲ 2550 200
11 ጣብያ ምዴረ ሓዴሽ 5200 220
12 ጣብያ ፍየሌ ውሃ 6888 233
13 ጣብያ ማይ ተኽሉ 6800 232
14 ጣብያ ዲገብራይ 3821 210
15 ጣብያ ጨጨራ 7500 237
16 ጣብያ ዱማ 4100 212
17 ጣብያ ዒወት 7000 233
18 ጣብያ ምጫራ 8860 247
19 ጣብያ ባባቖ 9200 250
20 ጣብያ ማያመ 7080 234
21 ጣብያ ሰቖጣ ሰሊላ 7370 236
22 ጣብያ ሰቖጣ ማርያም 7350 236
23 ጣብያ ማይ ዒይኒ 11250 265
2 ወረዲ ታሕታይ ኣዴያቦ 89866 206
1 ጣብያ ዯጎዒሇ 5835 225
2 ጣብያ ሇሰ 5485 222
3 ጣብያ ከባቢ ዒዱ ሃገራይ 6456 229
4 ጣብያ ከተማ ዒዱ ሃገራይ 9548 252
5 ጣብያ ዒ/ተሌዕም 4472 215
6 ጣብያ ገሊዴዮስ 2122 200
7 ጣብያ ዒ/አውዒሊ 6558 230
8 ጣብያ ባዴመ (badme) 2853 203
9 ጣብያ ገምሃል 2857 203
10 ጣብያ ሸምበሉና 1326 200
11 ጣብያ ሇምሇም 2493 200
12 ጣብያ ዒ/ፀፀር 5370 221
13 ጣብያ ዒ/ኣሰር 3179 205
14 ጣብያ ማይ ኩሕሉ 4233 213
15 ጣብያ መንጠብጠብ 5039 219
16 ጣብያ ኣፀረጋ 4297 213
17 ጣብያ ዛ/ገዯና 12412 273
18 ጣብያ ኣዯሚቲ 5331 221
594
3 ወረዲ ሊዔሊይ ኣዴያቦ 113421 233
1 ጣብያ ሕብረት 7643 238
2 ጣብያ ምዴሪ ፈሳሲ 5980 226
3 ጣብያ መዯባይ ጨረር 5126 219
4 ጣብያ ሓዯግቲ 5636 223
5 ጣብያ ሓፀዮ 4572 215
6 ጣብያ ማይ አንበሳ 3771 209
7 ጣብያ ውህዯት 2000 200
8 ጣብያ ስምረት 3991 211
9 ጣብያ ሚሌዮን 2425 200
10 ጣብያ ዒዱ ገዯና 5095 219
11 ጣብያ ዒዱ ኣባጊዔ 6836 232
12 ጣብያ ፍትሒ 6698 231
13 ጣብያ ጎዯፋይ 5843 225
14 ጣብያ ጉባ ጉባ 2691 201
15 ጣብያ ፃዔዲ ኣምቦራ 5315 221
16 ጣብያ እጉብ 4965 218
17 ጣብያ ዒዱ ክሌተ 5751 224
18 ጣብያ ዯጎዒሇ 1276 200
19 ጣብያ ዒዱ ንግስቲ 5017 219
20 ጣብያ ዒዱ ዲዔሮ 8128 242
21 ጣብያ ዒዱ ነብሪ ኢዴ(ከተማ) 5000 219
ጣብያ ገጠር ዒዱ ነብሪ 4178 212
22 ኢዴ(ከባቢ)
23 ጣብያ ዛሊ ዖሊ 5484 222
4 ወረዲ ታሕታይ ቆራሮ 83019 203
1 ጣብያ ቐሊቕሌ 6853 232
2 ጣብያ በሇስ 8135 242
3 ጣብያ ሇምሇም 10312 258
4 ጣብያ ሰመማ 6644 231
5 ጣብያ ማይ ኣዴራሻ 4726 216
6 ጣብያ ዒዱ ኾኾብ 4101 212
7 ጣብያ ዒዱ ገባሮ 5409 222
8 ጣብያ ዒዱ መናብር 3513 208
9 ጣብያ ዒዱ ገዯጅ 9052 249
10 ጣብያ ማይ ዴሙ 8248 243
11 ጣብያ ሰቖሊ ቖየፃ 8952 226
12 ጣብያ ማይ ሉሓም 8114 242
5 ወረዲ አስገዯ ፅምብሊ 138806 259
1 ጣብያ ዯ/ኣባይ 8457 244
2 ጣብያ ክ/ጉና 11550 267
3 ጣብያ ዯጋጉእ 6665 231
4 ጣብያ ዒ/ማሓመዲይ 6262 228
5 ጣብያ ኣልጌን 6238 228
6 ጣብያ ማይ ስየ 6197 227
7 ጣብያ ቦናቐ 6028 226
8 ጣብያ ህንፀት 5489 222
9 ጣብያ ማይ ሰውሒ 5248 220
10 ጣብያ ዯ/ማርያም 5002 219
11 ጣብያ ዯዯቢት 4760 217
12 ጣብያ ማይ ፈረስ 4460 215
13 ጣብያ ማይ ሾኽ 4361 214
14 ጣብያ ዖንጎራቐ 3763 209
15 ጣብያ ሚዙን 11184 264
16 ጣብያ ብርሃን 9058 249
17 ጣብያ ሇምሇም 8062 241
18 ጣብያ ሌምዒት 6816 232
19 ጣብያ ሕብረት 8392 244
20 ጣብያ ሕፃፅ 10829 262
595
6 ወረዲ መዯባይ ዙና 133986 258
1 ጣብያ ሻመ 4697 216
2 ጣብያ ዒዱ ንግስቲ 4610 216
3 ጣብያ ፃዔዲ ሊኻ 4399 214
4 ጣብያ ዒዱ ባዔረጅ 6610 230
5 ጣብያ እባ ፃዔዱ 4443 244
6 ጣብያ መሳሕሌ 7633 238
7 ጣብያ ዒዱ ቀማሌኽ 7608 238
8 ጣብያ ቂማል 6819 232
9 ጣብያ ዒዱ ግዔሽቲ 5611 223
10 ጣብያ ባሕራ 9640 253
11 ጣብያ ዋሌኻ 5438 222
12 ጣብያ ሓዯዱ ቀባርዮ 6415 229
13 ጣብያ ጣብያ ክብርቶ 8208 242
14 ጣብያ ትኹሌ 9676 253
15 ጣብያ ዒዱ ፀጎራ 10590 260
16 ጣብያ ምንጡሌ 8591 245
17 ጣብያ ነፋሲት 5878 225
18 ጣብያ ኩለ ፈርሃ 8157 242
19 ጣብያ ሰሇክሇኻ ከተማ 6051 226
20 ጣብያ ዯብረ ኮርቦ ከተማ 2912 203
7 ወረዲ ከተማ ሸራሮ 26500 206
1 ጣብያ ሙሴ 17225 229
2 ጣብያ ሰዴር 9275 204
8 ወረዲ ከተማ ሽረ እንዲስሊሴ 66500 227
1 ጣብያ 01 13000 216
2 ጣብያ 02 14000 219
3 ጣብያ 03 12600 214
4 ጣብያ 04 2900 215
5 ጣብያ 05 14000 219
*በዛሒ ህዛቢ ጣብያ ውህዯት ይረጋገፅ
ዜባ ማእኸሌ
1 ወረዲ ኣሕፈሮም 194042 - 324 -
1 ጣብያ ዴብዴቦ 10638 260
2 ጣብያ መዛብር 6586 230
3 ጣብያ ዛባን ጎይሊ 8190 242
4 ጣብያ ታ/መ/ፀብሪ 6744 231
5 ጣብያ ቤት ገበዛ 611 227
6 ጣብያ እ/ማርያም 523 220
7 ጣብያ ማይ ስሩ 5850 225
8 ጣብያ ዔ/ጀጋኑ 8000 241
9 ጣብያ ዯጎዛ 7727 239
10 ጣብያ ሴሮ 10198 257
11 ጣብያ ገ/ስርናይ 9557 252
12 ጣብያ ሰምሃሌ 6718 231
13 ጣብያ ማይ ሓማቶ 4677 216
14 ጣብያ እ/ኣሕፎሮም 6420 229
15 ጣብያ ምሽግ 10468 259
16 ጣብያ ሰፍኦ 5807 224
17 ጣብያ ዔ/ዒርቢ 8590 245
18 ጣብያ ኩድ 4261 213
19 ጣብያ ዒዱ ዙታ 9365 251
20 ጣብያ ዒዱ ይዔቆሪ 5518 222
21 ጣብያ ፈረስ ማይ 4753 216
22 ጣብያ ታሕታይ ዲዔረኻ 9580 252
23 ጣብያ እንዲ ሊሽን 4502 215
24 ጣብያ ማ/ቀያሓት 4420 214
25 ጣብያ ዔ/ሓሙስ 5876 225
26 ጣብያ ዒ/ሳጥረ 7856 240
27 ጣብያ ዒ/ብረቶ 5196 220
28 ጣብያ እንትጮ ከተማ 15411 296
596
2 ወረዲ ወርዑ ሇኸ 168882 289
1 ጣብያ ዒረና 5749 224
2 ጣብያ ማእኸሌ ሰግሉ 6063 226
3 ጣብያ ማይ ጥዐም ' 7032 234
4 ጣብያ ፃኢ 7265 235
5 ጣብያ ሕብረት 4070 212
6 ጣብያ ዔ/ሓሙስ 7885 240
7 ጣብያ ማይ ኣዱስ ኣሇም 6566 230
8 ጣብያ ማይ ነብሪ 5588 223
9 ጣብያ ስምረት 7740 239
10 ጣብያ ኣዛመራ 7575 238
11 ጣብያ ሰሊም 6829 232
12 ጣብያ ስጉሕ 7569 238
13 ጣብያ ምስዔማ 6678 231
14 ጣብያ ዖንጉ 5835 225
15 ጣብያ ወርዑ 8115 242
16 ጣብያ ውህዯት 10845 262
17 ጣብያ እንዲጭዋ 10458 259
18 ጣብያ ማይ ጨቐምጦ 6482 229
19 ጣብያ ጣብያ ማእኸሊዊ 7114 234
20 ጣብያ ቆሊ ገብስ 5911 225
21 ጣብያ ማይ ሰሳግሊ 7257 235
22 ጣብያ ከ/ዔ/ዒርቢ 7074 234
23 ጣብያ ማይ ኩሕሉ 5446 222
24 ጣብያ ከ/ማይ ቅንጣሌ 7745 229
3 ወረዲ ቆሊ ተምቤን 137471 257
1 ጣብያ ዯብረገነት 4313 213
2 ጣብያ በጋሽካ 5777 224
3 ጣብያ ስምረት 7795 239
4 ጣብያ ጉያ 5447 222
5 ጣብያ ም/ወርቂ 6130 227
6 ጣብያ ሽ/እምኒ 5263 220
7 ጣብያ ዒረና 6985 233
8 ጣብያ መረረ 5901 225
9 ጣብያ ዯርነፀቦ 6716 231
10 ጣብያ ነዊ 5554 223
11 ጣብያ ጉሮሮ 6802 232
12 ጣብያ ጫሞፀሊይ 7279 235
13 ጣብያ ሰ/ገሇበዲ 7021 233
14 ጣብያ ውህዯት 4251 213
15 ጣብያ ጣብያ ዒዴሓ 8399 244
16 ጣበያ ገ/ምሇሰሇይ 5089 219
17 ጣበያ ዲዲበኖ 6828 232
18 ጣብያ ሰሊም 6475 229
19 ጣብያ ኣታኽሌቲ 7679 238
20 ጣብያ መንጂ 5007 219
21 ጣብያ ታ/ጀወርጊስ 5917 225
22 ጣብያ ወ/ኣምባ 6843 232
4 ወረዲ ሊዔሊይ ማይጨው 90219 210
1 ጣብያ ሓፀቦ 10189 256
2 ጣብያ ውህዯት 10737 261
3 ጣብያ ዯረቃ 9219 250
4 ጣብያ ዒ/ፃሓፊ 6076 227
5 ጣብያ መዯጎ 10054 260
6 ጣብያ ደራ 8546 223
7 ጣብያ ነናትካ ብሊዔ 3545 208
8 ጣብያ ማይ ወይኒ 7709 239
9 ጣብያ ዔ/ዒርቢ 5980 226
10 ጣበያ ኣውሇዒ 4772 217
11 ጣብያ ማ/ሰሊም 7481 237
12 ጣብያ ወሇሌ 5910 225
597
5 ወረዲ ጣንቋ ኣበርገሇ 91810 212
1 ጣብያ መዒራይ 7605 238
2 ጣብያ ስምረት 8242 243
3 ጣብያ ስየ 7161 235
4 ጣብያ ሽ/ተኽሉ 7071 234
5 ጣብያ ሕብረት 6978 233
6 ጣብያ ጀጀቀ 6158 227
7 ጣብያ ሇምሇም 6133 227
8 ጣብያ ኣግበ 5580 223
9 ጣብያ ጌራ 5481 222
10 ጣብያ ዒ/ወያነ 5185 220
11 ጣብያ ፀይቀመ 5165 220
12 ጣብያ ሌምዒት 6448 216
13 ጣብያ እ/ሩፋኤሌ 4600 216
14 ጣብያ ሰሊም 4036 211
15 ጣብያ ፍረወይኒ 5155 220
16 ጣብያ ያቄር 2612 201
6 ወረዲ ገጠር ዒዴዋ 123231 243
1 ጣብያ ማይ ጥዐም 10832 262
2 ጣብያ ሰምኑ 6515 230
3 ጣብያ ሰሊም 6886 232
4 ጣብያ ወ/ቀሺ 5659 223
5 ጣብያ ከረን 4862 217
6 ጣብያ ሶሇዲ 3403 207
7 ጣብያ ቤ/ሓንኾ 10962 263
8 ጣብያ ሊኺዒ 6568 230
9 ጣብያ ማ/ሸዊት 6838 232
10 ጣብያ ገዴባ 7000 233
11 ጣብያ እ/ገሪማ 7813 239
12 ጣብያ ገንዯብታ 8881 247
13 ጣብያ ይሓ 9650 253
14 ጣብያ ወየንቲ 7003 233
15 ጣብያ ታ/ልጎምቲ 6575 230
16 ጣብያ ልጎምቲ 7319 236
17 ጣብያ ዯ/ገነት 6465 229
7 ወረዲ ታሕታይ ማይጨው 129992 247
1 ጣብያ ዒቃብ ሰዒት 7946 240
2 ጣብያ ማይ በራዛዩ 9270 250
3 ጣብያ ማይ ስየ 7400 236
4 ጣብያ ሓደሽ ዒዱ 7217 234
5 ጣብያ ክዋኒት 7786 239
6 ጣብያ ማይ ዒፅሚ 10273 258
7 ጣብያ ምረይና 8284 244
8 ጣብያ ሓወስታ 7114 212
9 ጣብያ ማእኸሌ ሰግሉ 7753 239
10 ጣብያ ዒዱ ሑፃ 10393 258
11 ጣብያ ሰማእቲ 3955 211
12 ጣብያ ፊርማ 5864 225
13 ጣብያ ዒዱ ጎራ 6374 229
14 ጣብያ ዯብረ በንከሌ 4979 218
15 ጣብያ ሩባ ሸዊት 6713 231
16 ጣብያ ጭሊ 9885 255
17 ጣብያ ው/ማራይ 8786 247
598
8 ወረዲ መረብ ሇኸ 106866 272
1 ጣብያ ዒ/ሰሊም 4562 215
2 ጣብያ ስሑሌ 5443 222
3 ጣብያ ኣብነት 8606 245
4 ጣብያ ሃፍቶም 5827 225
5 ጣብያ ሊ/ፈታው 3331 206
6 ጣብያ ዯ/ሓርማዛ 3460 207
7 ጣብያ ሃ/ማርያም 5683 224
8 ጣብያ ወዱ ሓዛ 5942 225
9 ጣብያ ሓዱሽ ዒዱ 2875 203
10 ጣብያ ማይ ወይኒ 3651 209
11 ጣብያ ምሕቃን 5425 222
12 ጣብያ ስምረት 3949 211
13 ጣብያ ራማ 7009 236
14 ጣብያ ዒዱ እላን 5480 222
15 ጣብያ ዒወት 5479 222
16 ጣብያ አሰይመ 6118 227
17 ጣብያ ዒዱ ጋባት 4109 212
18 ጣብያ ዒ/ሽም በርሀ 8122 242
19 ጣብያ ማይ ወዱ ዒምበራይ 5863 223
20 ጣብያ መዴሕን 5632 223
9 ወረዲ ከተማ ኣክሱም 45900 226
1 ጣብያ ክንዯያ 1900 234
2 ጣብያ ሓየልም 23000 247
3 ጣብያ ሓወሌቲ 21000 241
10 ወረዲ ከተማ ዒዴዋ 78001 234
1 ጣብያ ሓየልም 13475 217
2 ጣብያ ምዔባሇ 18827 234
3 ጣብያ ኣብነት 18909 234
4 ጣብያ ዯበርቺ 26770 259
11 ወረዲ ከተማ ዒብይ ዒዱ 20608 203
1 ጣብያ ሓየልም 9349 204
2 ጣብያ ሌሳኑ 5699 200
3 ጣብያ ሓምሇ 2 5560 200
11 ወረዲ ናዔዳር ዒዳት 118665 239
1 ጣብያ ዒ/ሰሊም 6781 232
2 ጣብያ ሴክኮሊዴ ሞሞና 8545 245
3 ጣብያ ጉንዱ 3986 211
4 ጣብያ ክሳዴ ዑኺ 4456 214
5 ጣብያ ሰቦረቦ ዒዱት 5880 225
6 ጣብያ ዯ/ገነት 4333 214
7 ጣብያ ማይ ዯንም 5002 219
8 ጣብያ ዒ/በቀሇ 8111 242
9 ጣብያ ሓሙር 5919 225
10 ጣብያ ተኺይ 6510 230
11 ጣብያ ሸናቆ 4838 217
12 ጣብያ ኣባቦ ዮውሃንስ 5253 220
13 ጣብያ ሰሪኻ ብሊል 3471 207
14 ጣብያ ኣዴርበ 3984 211
15 ጣብያ ማይ ጥምቀት 5330 221
16 ጣብያ መታክል 4300 213
17 ጣብያ ዒ/ሇኺ 4387 214
18 ጣብያ ተርጌ 4825 217
19 ጣብያ ሊ/ሕዯገ 5402 221
20 ጣብያ ዯግና 4368 214
21 ጣብያ ሩባይ 5346 221
22 ጣብያ ኣዱስ ራዊት 4138 212
23 ጣብያ ሰመማ 3500 297
599
1 ወረዲ እንዲሞኾኒ 86448 206
1 ጣብያ መኻን 4733 217
2 ጣብያ ስምረት 6997 233
3 ጣብያ ሰሊ 5590 223
4 ጣብያ ጀማ 7692 283
5 ጣብያ ሕ/ተ/ሃይማኖት 8233 242
6 ጣብያ መስዋእቲ 3902 210
7 ጣብያ እ/ሓሰቲ 4417 214
8 ጣብያ ክርያ ቃንፋ 6247 228
9 ጣብያ ደም 4187 212
10 ጣብያ ንቓሕ 5803 224
11 ጣብያ ሰናይ 6492 230
12 ጣብያ ዒረና 6645 231
13 ጣብያ ፅበት 5657 223
14 ጣብያ ሸሞጣ 9853 254
2 ወረዲ ራያ ዒዖቦ 135257 255
1 ጣብያ ወራባየ 8846 247
2 ጣብያ ኩኩፍቶ 12650 275
3 ጣብያ ካራ 8802 247
4 ጣብያ ገነቴ 8992 246
5 ጣብያ ሓደሽ ቕኚ 4798 217
6 ጣብያ ማሩ 5811 225
7 ጣብያ ኮርመ 9366 251
8 ጣብያ ሓዯ ኣሌጋ 6087 227
9 ጣብያ መቻረ 11382 266
10 ጣብያ ሓወሌቲ 9619 253
11 ጣብያ ኤቦ 6414 229
12 ጣብያ ፅጋዒ ዋርግባ 14079 286
13 ጣብያ ወይራ ውሃ 2973 204
14 ጣብያ ባሊ 10185 257
15 ጣብያ መኾኒ 15554 297
3 ወረዲ ገጠር ኣሊማጣ 97576 218
1 ጣብያ ኩ/ሇምሇም 3961 211
2 ጣብያ ታኦ 6446 229
3 ጣብያ ሌ/ብቃሌሲ 6947 233
4 ጣብያ ገርጀሇ 7461 237
5 ጣብያ ሊ/ዯዩ 8000 241
6 ጣብያ ሇምዒት 8469 244
7 ጣብያ ዋጃ 8535 245
8 ጣብያ ጥሙጋ 11030 263
9 ጣብያ ፀፀራ 11136 264
10 ጣብያ ሰሌየን ዋሃ 12506 274
11 ጣብያ መረዋ 13086 278
4 ወረዲ ኦፍሊ 144644 265
1 ጣብያ ሓያል 5843 225
2 ጣብያ ወንበረት 5288 221
3 ጣብያ ዒ/ጎል 8645 246
4 ጣብያ ፍ/ወሌዲ 4842 217
5 ጣብያ ኪዲና 7025 234
6 ጣብያ ሕ/ብርዲ 6945 233
7 ጣብያ ሓሸንገ 9970 255
8 ጣብያ መንከረ 6817 232
9 ጣብያ ፀሌገ 5737 224
10 ጣብያ ፋሊ 5648 223
11 ጣብያ ሊት 6364 229
12 ጣብያ ጎራ 9806 254
13 ጣብያ ዙታ 8173 245
14 ጣብያ ሰሰሊ 10959 263
15 ጣብያ ዒ/ሽም ብርክት 8964 248
16 ጣብያ ዲራ 4170 212
17 ጣብያ ዯንቃ 4391 214
18 ጣብያ ሰሊም ብቃሌሲ 10850 262
19 ጣብያ ስምረት 9963 255
20 ጣብያ ሰፍያ 4244 213
600
5 ወረዲ ኣሊጀ 120730 241
1 ጣብያ ኣመዯ ወሃ 7078 234
2 ጣብያ ማይ ሉሓም 10854 262
3 ጣብያ ቅሌማ 5860 225
4 ጣብያ ፋና 7496 237
5 ጣብያ ኣብነት 2851 203
6 ጣብያ ስምረት 8415 244
7 ጣብያ ሰረት 2801 202
8 ጣብያ ዯጀን 4783 217
9 ጣብያ ተኽሇ ወያኒ 6075 226
10 ጣብያ ቤት መራ 6069 226
11 ጣብያ ቀይሕ ተኽሉ 9534 252
12 ጣብያ እግሪ ዒሌቦ 4986
13 ጣብያ ኣበዲ 4477 215
14 ጣብያ ተኽዒ 7646 238
15 ጣብያ ዒይባ 7800 239
16 ጣብያ ሶሳት 8218 242
17 ጣብያ ዒፀሊ 19110 256
18 ጣብያ ዒዱ ሽሁ 5677 224
6 ወረዲ ከተማ ኣሊማጣ 45327 216
1 ጣብያ 01 12348 214
2 ጣብያ 02 10738 209
3 ጣብያ 03 13044 216
4 ጣብያ 04 9197 204
7 ወረዲ ከተማ ኮረም 29424 207
1 ጣብያ ፍረ ቃሇሲ 9035 203
2 ጣብያ ዛኽረ ስውኣት 8967 203
3 ጣብያ ሜሴን ሰሊምን 11422 211
8 ወረዲ ከተማ ማይጨው 33067 209
1 ጣብያ 01 7113 200
2 ጣብያ 02 8796 202
3 ጣብያ 03 8128 200
4 ጣብያ 04 9030 203
1 ከተማ መቐሇ (ዜባ ) 260357 332(300)
1 ጣብያ ኩሓ 25000 253
2 ጣብያ ዒዱ ሓቂ 25000 253
3 ጣብያ ሓወሌቲ 45000 316*(300)
4 ጣብያ ዒይዯር 34000 281
5 ጣብያ ሓዴነት (ኣይናሇም) 40200 301*(300)
6 ጣብያ ቀዲማይ ወያነ (ኣዱስ ኣሇም) 47157 322*(300)
7 ጣብያ ሰ/ንጉስ -ኢንዴስትሪ 44000 313*(300)
ዜባ ምብራቕ
1 ወረዲ ኤሮብ 30858 - 151 -
1 ጣብያ እንዲሌጌዲ 6742 232
2 ጣብያ ወርዒትሇ 3816 210
3 ጣብያ ዒሉተና 7301 236
4 ጣብያ ዒገረ ሇኹማ 3606 209
5 ጣብያ እንዲ ምሳ 3106 204
6 ጣብያ ሓረዖሰብዒታ 2219 200
7 ጣብያ ኣራዔ 3982 211
2 ወረዲ ጉሇመኸዲ 104552 - 225 -
1 ጣብያ ር/መዯባይ 6081 227
2 ጣብያ ሓየልም 3750 209
3 ጣብያ መዙብር 3153 205
4 ጣብያ መረታ 5977 226
5 ጣብያ ኮ/ፅባሕ 6710 231
6 ጣብያ ሸ/ሇምሇም 4710 216
7 ጣብያ ሓበን 5471 222
8 ጣብያ ኣ/ርቀዲ 5521 222
9 ጣብያ ክ/ማዔተብ 6994 233
10 ጣብያ ፍ/ዲሽም 5691 224
11 ጣብያ ክሌዒት 7236 235
12 ጣብያ ሃ/ሰሊም 7106 243
13 ጣብያ ማይ ፃዔዲ 4260 213
14 ጣብያ ኣ/ተስፋ 4670 216
15 ጣብያ ሰበያ 7207 235
16 ጣብያ ኣ/ኣሇም 4899 218
17 ጣብያ ማርታ 6564 230
18 ጣብያ ፈፋፂ (ዋና ከተማ ) 8552 245
601
3 ወረዲ ጋንታ ኣፉሹም 118043 238
1 ጣብያ ወህዯት 5639 223
2 ጣብያ ስምረት 8631 245
3 ጣብያ ቅታ ግዴባ 3467 207
4 ጣብየ ሓጋ አረጋ 4729 217
5 ጣብየ ዒዯቅነይ 8593 245
6 ጣብያ ሙገሊት 7260 235
7 ጣብያ መርጋሕያ 3217 205
8 ጣብያ ዒ/ሓምል 5268 221
9 ጣብያ ኣዘባ 7074 234
10 ጣብያ ሓዴነት 7111 234
11 ጣብያ ሃ/ሰሊም 7177 235
12 ጣብ ብኮት 8617 245
13 ጣብየዴ/ዓት 6233 228
14 ጣብያ ሰሳ/ቤት ሓወሪያ 5288 221
15 ጣብያ ጎሌዒገናሕቲ 5897 225
16 ጣብያ ባዔቲ ማይ መሳኑ 6533 230
17 ጣብያ ንሓጎት 6014 226
18 ጣብያ ባሕራስሔት 7509 237
19 ጣብያ ብዖት (ከተማ) 3786 210
4 ወረዲ ሓወዚን 139165 238
1 ጣብያ ሓፀት 5512 222
2 ጣብያ ፀንቃኔት 4811 217
3 ጣብያ ግራ ዒራስ 5655 223
4 ጣብያ ስለሕ 5933 225
5 ጣብያ መ዗ተይ 7191 235
6 ጣብያ ዯ/ኣባት 5124 219
7 ጣብያ ሓዮልም 5910 225
8 ጣብያ ስምረት 5002 219
9 ጣብያ ሽሇዋ 4229 213
10 ጣብያ ዯ/ሚዖን 4959 218
11 ጣብያ ሰሊም 8045 214
12 ጣብያ ዯ/ብርሃን 6016 226
13 ጣብያ መጋብ 5151 220
14 ጣብያ ማይ ጎቦ 2278 200
15 ጣብያ ዒ/በሇው 2102 200
16 ጣብያ ቆራሮ 5331 221
17 ጣብያ ዴጉም 8062 241
18 ጣብያ ዯ/ሀወት 4939 218
19 ጣብያ ዯ/ሰሊመ 6072 226
20 ጣብያ ማይ ካድ 6493 230
21 ጣብያ ዯጋምባ 6993 233
22 ጣብያ ባላዲ 2832 202
23 ጣብያ ፍረወይኒ 5090 219
24 ጣብያ ዒሇሌ 2286 200
25 ጣብያ ሃሪክዋ 1465 200
26 ጣብያ ሓውዚን (ከተማ) 11684 268
5 ወረዲ ከሌተ ኣውሊዔል 123078 243
1 ጣብያ ዒዯዱ ክሳንዱዴ 9379 251
2 ጣብያ ኣብርሃ ኣፅብሃ 4779 217
3 ጣብያ ኣጉሊዔ (ከተማ) 5135 220
4 ጣብያ ኣዋል 8382 244
5 ጣብያ ኣይናሇም 8530 245
6 ጣብያ ዯብረብርሃን 5650 223
7 ጣብያ ዯብረ ፅዮን 7936 240
8 ጣብያ ገማዴ 12596 275
9 ጣብያ ሓዴነት 7035 234
10 ጣብያ ቂሐን 6672 231
11 ጣብያ ገንፈሌ 8899 247
12 ጣብያ ማሕበረ ወይኒ 6162 227
ጣብያ ማይ ኩሓ (may 7773 239
13 kuha)
14 ጣብያ መሳኑ 7191 235
15 ጣብያ ነጋሽ 9882 255
16 ጣብያ ፅገረዲ 7077 234
602
6 ወረዲ ሳዔስዔፃዔዲ እምባ 131445 251
1 ጣብያ ገብሇን 2896 203
2 ጣብያ ማርዋ 3300 206
3 ጣብያ ታ/ዛባን 2667 201
4 ጣብያ ሳዔስዔ 8243 243
5 ጣብያ ኮማ ሰውሓ 4326 214
6 ጣብያ መስሑት 1116 200
7 ጣብያ ስውነ 3391 207
8 ጣብያ ወሌዋል 4338 214
9 ጣብያ እምባ ሰሜና 5566 223
10 ጣብያ ሓ/ሂወት 7293 236
11 ጣብያ ዔ/ሓሙስ 7849 240
12 ጣብያ በሇሶ 6428 203
13 ጣብያ ዯደሽ ዒዱ 4230 213
14 ጣብያ ራዑሇ 6271 228
15 ጣብያ ሓዊሇ 6428 229
16 ጣብያ ማይ መገሌታ 6725 231
17 ጣብያ ሓነጎዲ 3255 206
18 ጣብያ ኣግኣዘ 8136 242
19 ጣብያ ሰንቃጣ 5375 221
20 ጣብያ ፍረወይኒ 7933 240
21 ጣብያ ጉሊ ኣበናዒ 4653 216
22 ጣብያ ጉዔመሶ ዒጋመት 7297 236
23 ጣብያ ሰንዯዲ 9620 253
24 ጣብያ ሳዛ 7619 238
7 ወረዲ ኣፅቢ ወንበርታ 107707 228
1 ጣብያ ሓዴነት 5750 224
2 ጣብያ ገ/ኪዲን 7319 236
3 ጣብያ ሐረስው 5246 220
4 ጣብያ ሩባ ፈሇግ 6202 227
5 ጣብያ ዙሬማ 6667 231
6 ጣብያ ፍረወይኒ 7467 237
7 ጣብያ ጎሌጎሌ ናዔሇ 6699 231
8 ጣብያ ሓበሳ 3491 207
10 ጣብያ ዒዱ መሳኑ 6905 233
11 ጣብያ ባርኻ ዒዱ ሰብሓ 6295 228
12 ጣብያ ቃሌ ኣሚን 8617 245
13 ጣብያ ሚካኤሌ እምባ 5649 223
14 ጣብያ ዴባብ ዒብርያን 4460 215
15 ጣብያ ሓየልም 7659 238
16 ጣብያ ስሊሽ 4258 213
17 ጣብያ ሓይቅ መስሓሌ 4138 212
18 ጣብያ ዓራ 4762 217
8 ወረዲ ከተማ ዒዱግራት 88030 239
1 ጣብያ 01 29250 266
2 ጣብያ 02 14908 222
3 ጣብያ 03 24372 251
4 ጣብያ 04 19500 236
9 ወረዲ ከተማ ውቅሮ 32550 209
1 ጣብያ ኣግኣዘ 9311 204
2 ጣብያ ሓየልም 14783 221
3 ጣብያ ዯዯቢት 8456 201
603

መበሌ 15 ዒመት ቑ.18 15ኛ ዒመት ቁ.18 መቀሇ
ብሒሌዮት ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዝወፀ
መቐሇ ነሒሰ 10/1999 ዒ/ም ነሏሴ 10/1999 ዒ/ም

ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ብሄራዊ ክሌሊዊ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት የሸሪዒ ፌርዴ
መንግስቲ ትግራይ ንምጥንኻር ዝወፀ ኣዋጅ ቤቶችን ሇማጠናከር የወጣ አዋጅ
ብተመሒይሹ ብዝወፀአ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ በተሻሻሇው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ

ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ 34 ንኡስ መንግስት አንቀጽ 34 ንኡስ አንቀፅ 5 የግሌና
ዒንቀፅ 5 ናይ ውሌቀን ቤተሰብን ሔጊ የቤተሰብ ሔግ በሚመሇከት በተከራካሪ ወገኖች ፇቃዴ
ብዝምሌከት ብፌቓዴ ተኸራኸርቲ ወገናት በሃይማኖታዊና ባህሊዊ ህጎች መዲኘት የሚቻሌ
ብመሰረት ሔግታት ሃይማኖትን ባህሌን ምዴናይ ስሇሆነ፣
ዝኸኣሌ ስሇ ዝኾነ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት ሔገ-
ሔገ መንግስቲ ቅዴሚ ምፅዲቑ ኣፌሌጦ ረኺቦም መንግስት ከመፅዯቁ በፉት እውቅና አግኝተው በሥራ
እናሰርሐ ንዝፀንሐ ሃይማኖታው ባህሊውን ኣካሊት ሊይ የነበሩ ሃይማኖታዊና ባህሊዊ የዲኝነት ኣካሊትን
ዲይነት ኣፌሌጦ ክህብ ወይ ከጠናኽር ብመሰረት እውቅና እንዱሰጥ ወይም እንዱያዯራጅ በኢትዮዽያ
ሔገ መንግስቲ ፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሉክ በፋዯራሊዊ ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሉክ ሔገ-መንግስት
ኢትዮዽያ ዒንቀፅ 78 ንኡስ ዒንቀፅ5 ከምኡ አንቀጽ 78 አንቀጽ 5 እንዱሁም በተሻሻሇው
እውን ብዝተማሒየሸ ሔገ መንግስቲ ትግራይ የትግራይ ሔገ መንግስት አንቀጽ 63 ስሌጣን
ዒንቀፅ 63 ስሌጣን ስሇ ዝተውሃቦን ኣብያተ ፌርዱ ስሇተሰጠው የትግራይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶችን ሔጋዊ
ሸሪዒ ትግራይ ሔጋዊ ኣፇሌጦ ሂብካ ስሌጣንን እውቅና ሰጥቶ ስሌጣንና ተግባራቸውን ሇይቶ
ተግባሮምን ምንፃር ኣገዲሲ ምዃኑ ስሇ ማስቀመጥ አስፇሊጊ መሆኑ ስሇታመነበት
ዝተኣመነለ ፣
ቤት ምኽሪ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ምክር ቤት
ብመሰረት ተማሒይሹ ዝወፅአ ሔገ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ ዒንቀፅ መንግስት ሔገ መንግስት አንቀጽ 49/3/ሀ/
49/3/ሀ/ ዝስዕብ አዋጅ ኣውፅኡ ኣል። የሚከተሇውን አዋጅ አውጥቷሌ።
ናይ ሒዯ ዋጋ ብር6.95 ነጋሪት ጋዜጣ ቁ.ፓ.ሳ 291

ነጋሪት ጋዜጣፓ.ሳ.ቁ
604
ያንደ ዋጋ

እዚ ኣዋጅ “ኣብያተ ፌርዱ ሽሪዒ ብሄራዊ ክሌሊዊ ይህ አዋጅ “የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
መንግስቲ ትግራይ ንምጥንኻር ዝወፅአ ኣዋጅ የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶችን ሇማጠናከር የወጣ አዋጅ ቁጥር
ቁፅሪ 133/1999” ተባሂለ ክፅዋዕ ይኽእሌ። 133/1999” ተብል ሉጠቀስ ይችሊሌ።
ኣብዚ ኣዋጅ ውሽጢ ፦ በዚህ አዋጅ ውስጥ፦
1. “ሔገ-መንግስቲ” ማሇት ሔገ መንግስታት 1. “ሔገ መንግስት” ማሇት የፋዯራሌና የትግራይ
ፋዯራሌን ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ-መንግስታት
ትግራይን „ዮም ፣ ናቸው፣
2. “ክሌሌ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሌ መንግስቲ 2. “ክሌሌ” ማሇት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
3. “ወቅፉ” ማሇት ዘይሸየጥ ፣ ዘይሌወጥ ፣ 3. “ወቅፌ”ማሇት የማይሸጥ፣ የማይሇወጥ
ብውህብቶ መሌክዕ ዝርከብ ንብረት እዩ፣ በስጦታ መሌክ የሚገኝ ንብረት ነው፣
4. “ቃዱ” ማሇት ኣብ ዝኾነ ብርኪ ተሸይሙ 4. “ቃዱ” ማሇት በሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች ውስጥ
ዝሰርሔ ዲይና ቤት ፌርዱ ሸሪዒ እዩ፣ በየትኛውም ዯረጃ ተሹሞ የሚሰራ ዲኛ ነው፣
5. “ዋና ቃዱ” ማሇት ናይ ክሌሌ ሊዕሇዋይ ቤት 5. “ዋና ቃዱ ” ማሇት የክሌለ ጠቅሊይ ሸሪዒ
ፌርዱ ሸሪዒ ሊዕሇዋይ ወይ ኣካቢ ቃዱ እዩ፣ ፌርዴ ቤት የበሊይ ወይም ሰብሳቢ ቃዱ ነው፣
6. “ተፀዋዕቲ ” ማሊት ሒሇፌቲ ቤት ፌርዱ 6. “ተጠሪዎች” ማሇት የከፌተኛና የወረዲ ሸሪዒ
ማእኸሊይን ወረዲን ሸሪዒ ኮይኖምን ናይ ቤት ፌርዴቤት ሒሊፉዎች ሆነው የየፌርዴ
ፌርድም ስራሔቲ ዝመርሐ ቃዱታት እዮም፣ ቤቶቻቸውን ሥራ የሚመሩ ቃዱዎች ናቸው፣
7. “ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ትግራይ” ማሇት ወረዲ 7. “የትግራይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች” ማሇት የወረዲ
፣ ማእኸሊይን ሊዕሇዋይን ኣብያተ ፌርዱ ፣ የከፌተኛና የጠቅሊይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች
ሽሪዒ እዮም፣ ናቸው፣
8. “ናይ ፌትሃብሄር ስነ ስርዒት ሔጊታት” 8. “የፌትሃብሄር ሥነ ሥርዒት ሔጎች” ማሇት
ማሇት ብዴንጋገ ቁፅሪ 52/1958 ዒ.ም በዴንጋጌ ቁጥር 52/1958 ዒ/ም የወጣውን
ዝወፅአ ናይ ፌትሃብሄር ስነ ስርዒት ሔግን የፌትሃብሄር ሥነ ሥርዒት ሔግና እርሱን
ንዐኡ ንምምሔያሽ በብእዋኑ ዝወፅኡን ሇማሻሻሌ በየጊዜው የወጣና ወዯፉትም
ንቅዴሚት ንዝወፅኡ‟ውን ዝሒወሰ‟ እዩ፣ የሚወጡትን ይጨምራሌ፣
3. ኣገሊሌፃ ፆታ 3. የፆታ ኣገሊሇጽ
ኣብዚ ኣዋጅ ውሽጢ ብተባዕታይ ፆታ ዝተገሇፀ በዚህ አዋጅ ውስጥ በወንዴ ጾታ የተገሇጸ ሁለ
ኩለ ንኣንስታይ ፆታ‟ውን ዝምሌከት ይኸውን። ሇሴት ፆታም የሚመሇከት ይሆናሌ።
4. ኣወዲዴባ ኣብያተ ፌርዱ ሽርዒ 4. የሸርዒ ፌርዴ ቤቶች አዯረጃጀት
ኣወዲዴባ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ከም ዝስዕብ የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች አዯረጃጀት እንዯሚከተሇው
ይኸውን፦ ይሆናሌ ።
ሀ. ወረዲ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ፣ ሀ.የወረዲ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት
ሇ. ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ፣ ሇ.የከፌተኛ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት ፣
ሏ. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ፣ ሏ.የጠቅሊይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት ፣
ብዛዕባ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ናይ ሒባር ስሌጣን ስሇ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች የወሌ
ዲይነት የዲኝነት ስሌጣን
5. መትከሌ 5. መሰረት
1. ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ኣብ ሌዕሉ እዞም 1. የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች በሚከተለት ጉዲዮች ሊይ
605
ሲዑቦም ዘሇው ጉዲያት ናይ ሒባር ስሌጣን የወሌ የዲኝነት ስሌጣን ይኖራቸዋሌ።

ዲይነት ይህሌዎም፣ ሀ. ማናቸውም የጋብቻ ፣ የፌቺና የንብረት
ሀ.ዝኾነ ናይ ሒዲር ፣ ፌትሔን ንብረት ክፌፌሌና የቀሇብ አወሳሰን ፣ አካሇ መጠን
ምክፌፊሌን ኣወሳስና ቀሇብን ፣ ንኣካሇ ሊሌዯረሱ ህፃናት ምግዚትነት እና በቤተሰብ
መጠን ዘይበፅሐ ህፃናት ሞግዚትነትን ኣብ ዝምዴና ሊይ አስመሌክቶ ጥያቄ ያስከተሇው
ቤተሰብ ዝምዴና አመሌኪቱ ሔቶ ዘስዒቦ ጋብቻ በእስሌምና ሃይማኖት ሥርዒት መሰረት
ሒዲር ብእስሌምና ሃይማኖት ስርዒት መሰረት የተፇጸመ የሆነ እንዯሆነ፣
ዝተፇፀመ እንተኾይኑ ፣ ሇ.የወቅፌ ፣ የስጦታ ፣ የውርስ ወይም ኑዛዜ
ሇ. ናይ ወቅፉ ፣ ውህብቶ ፣ ውርሲ ወይ በሚመሇከት አውራሹ ወይም ስጦታ ኣዴራጊው
ጉዲያት ኑዛዜ ብዝምሌከት እቲ ዘውርስ ወይ ወይ ተናዛዡ ሙስሉም የሆነ እንዯሆነ ወይም ሟቱ
ውህብቶ ዝህብ ወይ ዝናዘዝ ሰብ ሙስሉም በሞተበት ሰዒት ሙስሉም ሆኖ የሞተ እንዯሆነ ፣
እንተዴኣ ኮይኑ ወይ ከዒ መዋታይ ሏ. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 በፉዯሌ /ሀ/
እንትመውት እስሊማይ እንተኾይኑ፣ እና /ሇ/ በተገሇጽት ጉዲዮች ሊይ በሚቀርቡ ክሶች
ሏ.ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ኣብ ፉዯሌ ኪራ መወሰንን በተመሇከተ ፣
/ሀ/ን /ሇ/ ዝተገሇፁ ጉዲያት ንዝቐርቡ ክስታት
ኪሳራ ንምውሳን ብዝምሌከት ፣
2. ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ኣብ ሌዕሉ እዞም ሌዕሌ 2. የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች በዚህ አንቀጽ ከፌ ብል
ክብሌ ኣብዚ ዒንቀፅ ዝተጠቐሱ ጉዲያት በተጠቀሱት ጉዲዮች የዲኝነት ስሌጣን
ስሌጣን ዝህሌዎም ብመሰረት ሔገ የሚኖራቸው በፋዳራለ እና በትግራይ ክሌሌ
መንግስታት ፉዯራሌ ክሌሌ ትግራይን ሔገ መንግስታት አንቀጽ 34 ንኡስ አንቀጽ 5
ዒንቀፅ 34 ንኡስ ዒንቀፅ 5 እቶም መሰረት ተከራካሪ ወገኖች በእስሌምና
ተኸራኸርቲ ወገናት ብስርዒት ሃይማኖት ሃይማኖት ሥርዒት ሇመዲኘት በጽሁፌ
እስሌምና ንክዲነዩ ብፅሐፌ መረጋገፂ ሰነዴ ማረጋገጫ ሰነዴ ግሌጽ በሆነ መንገዴ
ግሌፂ ብዝኾነ መንገዱ ብፌቓድም መሪፆም በፇቃዲቸው መርጠው የቀረቡ ከሆነ ብቻ
ዝቐረቡ እንትኾኑ ጥራሔ እዩ። ነው።
6. ብዛዕባ ምውሳን ፌቓዯኝነት ወይ ተቋውሞ 6. ፇቃዯኛነትን ወይም ተቃውሞን ስሇመወሰን
1. ካብ ተኸራኸርቲ ወገናት ሒዱኡ ብቤት 1. ከተከራካሪ ወገኞች አንደ በሸሪዒ ፌርዴ ቤት
ፌርዱ ሸሪዒ ንክዲነ ጥርዒን እንተቐርብ ሇመዲኘት አቤቱታ ሲያቀርብ ጉዲዩ
ጉዲዩ ዝቐረበለ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ነቲ ሒዯ የቀረበሇት የሸሪዒ ፌርዴ ቤት ላሊው ተከራካሪ
ተኸራኸሪ ወገን በቲ ቤት ፌርዱ ንምዴናይ ወገን በፌርዴ ቤቱ ሇመዲኘት ፇቃዯኛ
ፌቓዯኛ ምዃኑን ዘይምዃኑን ምስዚ ኣዋጅ መሆኑንና አሇመሆኑን ከዚህ አዋጅ ተያይዞ
ተተሒሑዙ ዝርከብ ቅጥዑ መረጋገፂ ሰነዴ በሚገኝ የማረጋገጫ ሰነዴ መሰረት ቀርቦ
መሰረት ቐሪቡ ንክረጋግፅ መፀዋዕታ እንዱያረጋግጥ መጥሪያ ይሊክሇታሌ፣
ይሇኣኽለ ፣
2. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ከምዝተገሇፀ 2. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 በተገሇጸው
ናይ ቤት ፌርዱ መፀዋዕታ ብኣግባቡ መሰረት የፌርዴ ቤት መጥሪያ በአግባቡ
ዝበፅሏ ተኸራኻሪ ወገን ታቓውምኡ ወይ የዯረሰው ተከራካሪ ወገን ተቃውሞውን ወይም
ፌቓዯኛነቱ ናብቲ ቤት ፌርዱ ሬጅስትራር ፇቃዯኛነቱን ቀርቦ ካሊረጋገጠ ተቃውሞ
ቐሪቡ እንተዘይኣረጋጊፁ ተቓውም ከቕርብ ሇማቅረብ እንዲሌፇሇገ ተቆጥሮ ጉዲዩ
ከም ዘይዯሇየ ተቖፂሩ እቲ ጉዲይ ብዘይሇለ በላሇበት ይታያሌ፣
ይረአ
606
3. በዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 2 ዝተብሃሇ 3. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 2 ተባሇው

እንተሃወ‟ውን ብብቑዕ ምኽንያት ኣብ ናይ ሉኖርም በብቁ ምክንያት በመጀመሪያ ቀጠሮ
መጀመሪያ ቆፀሮ ክርከብ ዘይከኣሇ ተኸሳሲ ሉገኝ ያሌቻሇ ተከሳሽ ከውሳኔ በፉት ባሇው
ቅዴሚ ውሳነ ኣብ ዘል እዋን ፌቓፌኛነቱ ጊዜ ፇቃዯኛነቱ ወይም ተቃውሞው ሉያቀርብ
ወይ ተቓውምኡ ከቕርብ እንተኺኢለ ከቻሇ ተቀባይነት ይኖረዋሌ፣
ተቐባሌነት ይህሌዎ፣
4. በዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 ብቑዕ ምኽንያት 4. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 3 ብቁ ምክንያት
ዝብሃሌ ተኸሳሲ ፦ የሚባሇው ተከሳሽ ፣
ሀ. ብናይ ቀረባ ቤተሰብ ሞት ብዘጋጠመ ሒዘን፣ ሀ. በቅርብ የቤተሰብ ሞት ባጋጠመው ሏዘን ፣
ሇ.ብስራሔ ምኽንያት ካብ ከባቢኡ ርሑቑ ሇ. በስራ ምክንያት ከአከባቢው ርቆ ከቆየ ፣
እንተነይሩ ፣
ሏ. ኣብ ቤት ህንፀት ወይ ፖሉስ ጣብያ ተኣሲሩ ሏ. በማሪሚያ ቤት ወይም ፖሉስ ጣብያ ታስሮ
እንተነይሩ ፣ ከነበረ ፣
መ. ሒሚሙ ሔክምና ኣብ ምክትታሌ ንምፅንሐ መ. ታሞ በህክምና በክትትሌ ሊይ እንዯነበረ
ከርዴእ እንተኺኢለ ጥራሔ እዩ፣ ማስረዲት ሲችሌ ብቻ ነው፣
5. ብቤት ፌርዱ ሸሪዒ ንምዴናይ ብተኸራኸርቲ 5. በሸሪዒ ፌርዴ ቤት ሇማዲኘት በተከራካሪ
ወገናት ብግሌፂ ዝተገበረ ስምምዕነት እንተ ወገኞች በግሌጽ የተረዯረገ ስምምነት ከላሇ
ዘይሃሌዩ ጉዲይ ዝቐረበለ ቤት ፌርዱ ጉዲዩ የቀረበሇት ፌርዴ ቤት ሇዲኝነት
ንዲይነት ዝተኸፇሇ ገንዘብ እንሃሌዩ የተከፇሇ ገንዘብ ካሇ እንዱመሇስ ኣዞ
ንክመሇስ ኣዚዙ መዝገቡ ብምዕፃው መዝገቡን በመዝጋት ተከራካሪዎች
ንተኸራኸርቲ የሰናብት ፣ ያሰናብታሌ ፣
6. ብፌቓዴ ተኸራኸርቲ ወገናት ኣብ ኢዴ 6. በተከራካሪ ወገኞች ፇቃዴ ሊይ ተመስርተው
ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ዝርከቡ ጉዲያት ብዝኾነ በሸሪዒ ፌርዴ ቤት መታየት ሊይ የሚገኙ
ይኹን ምኽንያት ናብ ስሩዕ ቤት ፌርዱ ፣ ጉዲዮችን በማናቸውም ምክንያት ወዯ
ወይ ኣብ ስሩዕ ቤት ፌርዱ እናተረኣዩ ዘሇው መዯበኛ ፌርዴ ቤት ወይም በመዯበኛ ፌርዴ
ጉዲያት ናብ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ተዛዊሪም በመታየት ሊይ የሚገኙ ጉዲዮችን ወዯ ሸሪዒ
ንክርኣዩ ምግባር ኣይከኣሌን፣ ፌርዴ ቤት ተዛውረው እንዱታይ ማዴረግ
አይቻሌም፣
7. ኣብ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ተጀሚሩ ናይ 7. በሸሪዒ ፌርዴ ቤት ተጀምሮ የመጨረሻ ውሳኔ
መወዲእታ ውሳነ ኣብ ዝረኸበ ዋኒን ኣብ ባገኘ ጉዲይ ሊይ በማንኛውም ፌርዴ ቤት
ዝኾነ ይኹን ቤት ፌርዱ ከም ብሒደሽ እንዯአዱስ ክርክር ማቅረብ አይቻሌም።
ክርክር ምቕራብ ኣይካኣሌን ።
7. ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ዝሰርሔልም ሔጊታት 7. የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች ስሇሚሰሩባቸው ህጎች
1. ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ኣብ ክሉ ስሌጣኖም 1. የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች የሥሌጣን ክሌሊቸውን
ተዯሪኾም ንዝቐረቡ ጉዲያት እንትምርምሩ መሰረት አዴርገው የቀረቡሊቸው ጉዲዮች
ናይ ሸሪዒ ሔጊ መሰረት ገይሮም ይዲንዩ፣ የሸሪዒ ህግን መሰረት አዴርገው ይዲኛለ ፣
2. ከከም ኣዴሊይነቱ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ 2. እንዯ የአስፇሊጊነቱ የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች
ዝሒዝዎም ጉዲያት ስርዒት ብዘሇዎ ኩነታት የያዙዋቸውን ጉዲዮች ሥርዒት ባሇው ሁኔታ
ንምምራሔ ንክኽእለ ናይ ፌትሃብሄር ስነ ሇመምራት እንዱያስችሎቸው የፌትሃብሄር
ስርዒት ዴንጋገታት ተኸቲልም ክሰርሐ ሥነ ሥርዒት ሔግ ዴንጋጌዎችን ተከትሇው
ይክእለ። ሉሰሩ ይችሊለ።
607
8. ብዛዕባ ምዴፊር ቤት ፌርዱ 8. ፌርዴ ቤትን ስሇመዴፇር

ዝኾነ ይኹን ሰብ ናይ ቤት ፌርዱ ስራሔ ኣብ ማንኛውም ሰው የፌርዴ ሥራ የሚከናወንበት ጊዜ
ዝካየዯለ እዋን ብዝኾነ ዒይነት መንገዱ ተግባር በማናቸውም ዒይነት መንገዴ የችልት መዴፇር
ምዴፊር መጋባእያ ዝፇፀመ እንተኾይኑ ወይ ተግባር የፇጽመ ወይም ያሇበቂ ምክንያት
ብዘይብቁዕ ምኽንያት ናይቲ መጋባእያ ትእዛዝ የችልቱን ትእዛዝ ያሊከበረ እንዯሆነ እስከ አንዴ
ዘየኽብር እንተኾይኑ ሒዯ ወርሑ ብዝበፅሔ ወር በሚዯረስ እስራት ወይም እስከ ብር 500
ማእሰርቲ ወይ ክሳብ ብር 500 /ሒሙሽተ ሚኢቲ (አምስት መቶ ብር ) በሚዯርስ የገንዘብ መቀጮ
ብር / ዝበፅሔ ናይ ገንዘብ መቕፃዕቲ ይቕፃዕ። ይቀጣሌ።
ክፌሉ ሰሇስተ
ስሌጣን ዲይነት ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ክፌሌ ሶስት
የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች የዲኝነት ሥሌጣን
9. ስሌጣን ዲይነት ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ
1. ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ብቀዲማይ 9. የጠቅሊይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት የዲኝነት የሥሌጣን
ብርኪ ዲይነት ስሌጣኑ ውሳነ ዝሃበልም 1. የከፌተኛ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት በመጀመሪያ ዯረጃ
ጉዲያት ብይግበኣኒ ናይ ምርኣይ ፣ የዲኝነት ሥሌጣኑ ውሳኔ በሰጠባቸው ጉዲዮች
2. ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ብይግባኣኒ በይግባኝ የማየት ፣
ሰማዑ ስሌጣኑ ንዝሃቦ ዝኾነ ውሳነ ዝቐርቡ 2. የከፌተኛ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት በይግባኝ ሰሚነት
ጉዲያት፣ ሥሌጣኑ በሰጠው በማናቸውም ውሳነ
3. ሒዯ ጉዲይ ካብ ሒዯ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ በሚቀርቡ ጉዲዮች፣
ሸሪዒ ናብ ካሉእ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ 3. አንዴን ጉዲይ ከአንዴ የከፌተኛ ሸሪዒ ፌርዴ
ተዛዊሩ ንክራኣይ ዝቐርብ ሔቶ ናይ ምርኣይ ቤት ወዯ ላሊ ከፌተኛ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት
ስሌጣን ይህሌዎ ። በዚ መሰረት ዝተውሃቦ ተዛውሮ እንዱታይ የሚቀርብን ጥያቄ ሇማየት
ውሳነ ናይ መወዲእታ ይኸውን። ሥሌጣን ይኖረዋሌ። በዚህ መሰረት የተሰጠ
10. ስሌጣን ዲይነት ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ውሳነ የመጨረሻ ይሆናሌ።
1. ግምቶም ካብ 50000 /ሒምሳ ሺሔ ብር/ 10.የከፌተኛ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት የዲኝነት ሥሌጣን
ንሊዕሉ ዝኾኑ ናይ ቀዲማይ ብርኪ ዲይነት 1. ግምታቸው ከብር 50000(ሃምሳ ሺህ ብር)
ስሌጣን ይህሌዎ፣ በሊይ በሆኑ ጉዲዮች ሊይ የመጀመሪያ ዯረጃ
2. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ዝወሰኖ የዲኝነት ሥሌጣን ይኖረዋሌ ፣
ብይግባኣኒ ንምርኣይ ይኽእሌ፣ 2. የወረዲ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት የወሰነውን በይግባኝ
3. ሒዯ ጉዲይ ካብ ሒዯ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሇማየት ይችሊሌ።
ሸሪዒ ናብ ካሉእ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ 3. አንዴ ጉዲይ ከአንዴ የወረዲ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት
ወይ ናብ ባዕለ ንክዛወር ዝቐርብ ዋኒን ወዯ ላሊ የወረዲ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት ወይም ወዯ
ናይ ምርኣይ ስሌጣን ይህሌዎ። ራሱ እንዱዛወር የሚቀርብን ጉዲይ ሇማየት
11.ስሌጣን ዲይነት ወረዲ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ሥሌጣን ይኖረዋሌ።
ግምቶም ክሳብ ብር 50000 /ሒምሳ ሺሔ ብር/ 11. የወረዲ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት የዲኝነት ሥሌጣን
ዝኾኑ ዋኒናት ከምኡ‟ውን ግምቶም ብገንዘብ ግምታቸው እስከ ብር 50000 /ሃምሳ ሺህ ብር/
ክትመን ዘይኽእለ ካሌኦት ዋኒናትን ኣብ ሒዲር የሚሆኑ ጉዲዮች እንዱሁም ግምታቸው በገንዘብ
ዝሌዒለ ናይ ፌትሔ ፣ ቀሇብ ቆሌዒን ክፌፌሌ ሉተመን በማይችለ ላልች ጉዲዮችና በጋብቻ ሊይ
ንብረት ሰብኣይን ሰበይትን ዝምሌከት ናይ ወረዲ የሚነሱ የፌች ፣ የሌጅ ቀሇብና የባሌትና ሚስት
ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ቀዲማይ ብርኪ ስሌጣን ዲይነት የንብረት ክፌፌሌ የሚመሇከት የወረዲ ሸሪዒ
ይህሌዎ። ፌርዴ ቤት የመጀመሪያ ዯረጃ የዲኝነት ሥሌጣን
608
ይኖረዋሌ ።
ክፌሉ ኣርባዕተ
ኣወዲዴባ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒን ኣካይዲ ስራሔ ክፌሌ አራት
ዲይነትን የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች አዯረጃጅትና የዲኝነት ሥራ
12. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒን ዲያኑን አካሄዴ
ካሌኦት ስራሔተኛታትን 12.የጠቅሊይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት ዲኞችና ላልች
1. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ሒዯ ዋና ቃዱን ሰራተኞች
ሒዯ ምክትሌ ዋና ቃዱን ከምኡ „ውን ነቲ 1. የጠቅሊይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት አንዴ ዋና ቃዱና
ስራሔ ኣዴሇይቲ ዝኾኑ ቃዱታትን አንዴ ምክትሌ ዋና ቃዱ እንዱሁም ሇሥራው
ሬጅስትራርን ይህሌውዎ፣ አስፇሊጊ የሆኑ ቃዱዎችና ሬጅስትራር
2. ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ንስራሔ ይኖሩታሌ፣
ኣዴሇይቲ ዝኾኑ ካሌኦት ሰራሔተኛታት 2. የጠቅሊይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት ሇሥራው አስፇሊጊ
ይህሌውዎ። የሆኑ ላልች ሰራተኞች ይኖሩታሌ።
13.ማእኸሊይን ወረዲን ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ
1. ማእኸሊይን ወረዲን ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ 13.የከፌተኛ እና የወረዲ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች
ነቲ ቤት ፌርዱ ተፀዋዕቲ ዝኾኑ 1. ከፌተኛና ወረዲ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች ሇፌርዴ
ሽሞኛታትን ነቲ ስራሔ ኣዴሇይቲ ዝኾኑ ቤቶቹ ተጠሪ የሚሆኑ ሹሞችና ሇሥራው
ቃዱታትን ከከም ኣዴሊይነቱ አስፇሊጊ የሆኑ ቃዱዎች እንዯ አስፇሊጊነቱ
ሬጅስትራራትን ይህሌዎም፣ ሬጅስትራሮች ይኖሩቸዋሌ፣
2. እቶም ኣብያተ ፌርዱ ንስራሕም
ኣዴሇይቲ ዝኾኑ ሰራሔተኛታት 2. ፌርዴ ቤቶቹ ሇሥራቸው አስፇሊጊ የሆኑ
ይህሌውዎም። ላልች ሠራተኞች ይኖራቸዋሌ
14. ናይ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ መጋባእያታትን
መሰየሚ ስፌራን 14. የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች ችልትና የማስቻያ ሰፌራ
1. ናይ ወረዲ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ
መጋባእያታት ብሒዯ ቃዱ ይስየሙ ፣ 1. የወረዲ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት ችልቶች በአንዴ
2. ናይ ማእኸሊይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒን ናይ ቃሲ ይሰየማለ ፣
ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒን መጋባእያታት 2. የከፌተኛ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት የጠቅሊይ ሸሪዒ
ብሒዯ ኣካብን ክሌተ ቀዱታትን ይስየሙ ፌርዴ ቤት ችልቶች በአንዴ ሰብሳቢና ሁሇት
3. ኣብ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ መጋባእያ ቃዱዎች ይሰየማለ ፣
መሰረታዊ ዝኾነ ናይ ሔጊ ትርጉም 3. በጠቅሊይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት ችልት መሰረታዊ
ኣፇሊሊይ እንትህለ ካብ 5ተ ቃዱታት የሆነ የህግ ትርጉም ሌዩነት ሲኖር ከ5
ዘይበሇፁ ተሰይሞም ይርእይዎ ፣ ቃዱዎች ያሌበሇጡ ተሰይመው ያዩታሌ።
4. ናይ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ መሰየሚ 4. የጠቅሊይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤት የማስቻያ ቦታ
ቦታ ኣብ ከተማ መቐሇ ይኸውን ፣ በመቀላ ከተማ ይሆናሌ፣
5. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 5 ዝተብሃሇ
ዝተሒሇወ ኮይኑ ንኣዋሃህባ ፌትሑ 5. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 4 የተባሇው
ዝስማማዕ ኮይኑ እንትረኽቦ ኣብ እንዯተጠበቀ ሆኖ ሇፌትህ አሰጠጥ ተስማሚ
ዝተፇሊሇዩ ከባቢታት ብምንቅስቓስ ካብ ሆኖ ሲያገኘው በተሇያዩ ኣከባቢዎች
መቐሇ ወፃኢ ክስየም ይኽእሌ። በመንቀሳቀስ ከመቀላ ውጭ ሉያስችሌ
15. ናይ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ስራሔ ቋንቋ ይችሊሌ
609
1. ናይ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ስራሔ ቋንቋ 15.የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች የሥራ ቋንቋ
ትግርኛ ይኸውን፣ 1. የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች የሥራ ቋንቋ ትግርኛ
2. ትግርኛ ንዘይኽእሌ በዒሌ ጉዲይ እቲ ቤት ይሆናሌ ፣
ፌርዱ ተርጓማይ ይምዴበለ ። 2. ትግርኛ ቋንቋ ሇማይችሌ ባሇ ጉዲይ ፌርዴ
16.ብግሌፂ መጋባእያ ምስያምን ካብ መጋባእያ ቤቱ ተርጓሚ ይመዴብሇታሌ ።
ምሌዒሌን 16.በግሌጽ ችልት ስሇማስቻሌና ከችልት
1. ናይ ክሌሌ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ንህዝቢ ግሌፂ ስሇመነሳት
ብዝኾነ ኩነታት ተሰይሞም ስራሔቲ ፌርዱ 1. የክሌለ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች ሇህዝብ ግሌጽ በሆነ
የካይደ ፣ ሁኔታ ያስችሊለ
2. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዝተጠቐሰ
እንተሃሇወ‟ውን ንዲይነት አሰራርሒ 2. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተመሇከተው
ኣግባብነት ዘሇዎም ናይ ፌትሃብሄር ስነ ቢኖርም ሇዲኝነት አስራር አግባብነት ያሊቸው
ስርዒት ሔግታት ተፇፀምቲ ይኾኑ የፌትሃብሄር ሥነ ስርዒት ሔጎች ተፇጻሚ
3. ሒዯ ቃዱ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ በዞም ሲዑቦም ይሆናሌ፣
ካብ ዝተመሌከቱ ምኽንያታት ብሒዱኡ ካብ 3. አንዴ የሸሪዒ ፌርዴ ቤት ቃዱ ከዚህ ቀጥል
መጋባእያ ይሌዒሌ ፣ ከተመሇከቱት ምክንያቶች በአንደ ከችልት
ሀ . እቲ ቃዱ ካብ ተኸራኸርቲ ወገናት ምስ ይነሳሌ፦
ሒዱኡ ወይ ጠበቓኡ ናይ ስጋ ወይ መውሰቦ ሀ.ቃዱው ከተከራካሪዎች ከአንዯኛው ወገን ወይም
ዝምዴና ዘሇዎ እንተኾይኑ ከጠበቃው ጋር የስጋ ወይም የጋብቻ ዝምዴና
ሇ. እቲ ቃዱ ካብ ተኸራኸርቲ ምስ ሒዱኡ ወገን ያሇው እንዯሆነ፣
ሞግዚት ፣ ወዲኢ ነገር ወይ ጠበቓ ኣብ ዝኾነለ ሇ. ቃዱው ከተካራካራዎቹ ያንዯኛው ወገን ሞግዚት ፣
ዋኒን ዝተሌዒሇ ክትዕ እንተኾይኑ ነገረ ፇጅ ወይም ጠበቃ በሆነበት ጉዲይ ሊይ የተነሳ
ሏ. እቲ ቃዱ ካብ ተኸራኸርቲ ወገናት ምስ ክርክር የሆነ እንዯሆነ ፣
ሒዱኡ ወይ ጠበቓኡ ኣብ ቤት ፌርዱ ዝተትሒዘ ሏ. ቃዱው ከተካራካሪዎች ወገኖች ከአንዯኛው ወይም
ክትዕ ዘሇዎ እንተኾይኑ፣ ከጠበቃው ጋር በፌርዴ ቤት የተያዘ ክርክር ያሇው
4. በዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 3 ብዝተዘርዘሩ እንዯሆነ ፣
ምኽንያታት ጥርዒን ዝቐርብ ክትዕ ቅዴሚ 4. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 3 በተዘረዘሩት
ምጅማሩ ወይ ጥርዒን ንምቕራብ ምኽንያት ምክንያቶች ማመሌከቻ የሚቀርበው ክርክር
ምህሊዉ መመሌከቲ ምስ ፇሇጠ ሽዐ ንሽዐ ከመጀመሩ በፉት ወይም ማመሌከቻ ሇማቅረብ
ይኸውን። ምክንያት መኖሩን አመሌካቹ እንዲወቀ
17.ቃዱ ኾይንኻ ክትምረፅ ዘብቅዐ ኩነታት ወዱያውኑ መሆን አሇበት ፣
ናይዚ ኣዋጅ ኣንቀፅ 3 ሔለው ኾይኑ ቀፂልም 17.ቃዱ ሆኖ ሇመመረጥ የሚያበቁ ሁኔታዎች
ዘሇው ኩነታት ዘማሇአ ዝኾነ ኢትዮዽያዊ ናይ የዚህ አዋጅ አንቀፅ 3 እንዯተጠበቀ ሆኖ
ክሌሌ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ቃዱ ኮይኑ ክሽወም የሚከተለትን ሁኔታዎች የሚያሟሊ ማንኛውም
ይኽእሌ እዩ፦ ኢትዮዽያዊ የክሌሌ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች ቃዱ ሆኖ
1. ኣብ ትካሌ ትምህርቲ እስሌምና ብሸሪዒ ሉሾም ይችሊሌ፦
ሔጊ ዝሰሌጠነ ወይ ብሸሪዒ ሔጊ ብቁዕ 1. በእስሌምና ትምህርት ተቋማት በሸሪዒ ሔግ
ዝኾነ ሌምዴን ፌሌጠትን ዘሇዎ፣ የሰሇጠነ ወይም በሸሪዒ ሔግ በቂ የሆነ ሌምዴ
2. ብፃዕረኛነቱን ስነ ምግባሩን ፅቡቕ ሽም እና እውቀት ያሇው፣
ዘሇዎ ፣ ካብ ኣሌኮሌ መስተን ካሌኦት 2. በታታሪነቱና በሥነ ምግባሩ መሌካም ስም
ወሌፉታትን ነፃ ዝኾነ ፣ ያሇው ከአሌኮሌ መጠጦችና ላልች ሱሶች ነፃ
3. ቃዱ ኾይኑ ንምስራሔ ፌቓዯኛ ዝኾነ የሆነ ፣
4. ዕዴሚኡ ካብ 25 ዒመት ንሊዕሉ ዝኾነ ፣ 3. ቃዱ ሆኖ ሇመሥራት ፌቃዯኛ የሆነ፣
5. ናይ ኣእምሮ ሔማም ዘይብለ ፣ 4. እዴሜው ከ25 ዒመት በሊይ የሆነ ፣
6. ናይ ትግርኛ ቋንቋ ተዛራባይ ዝኾነን
610
ምንባብን ምፅሒፌን ዝኽእሌ ፣ 5. የአእምሮ በሽታ የላሇበት ፣

7. ናይ እስሌምና ሃይማኖት ተኸታሉ ዝኾነ። 6. የትግርኛ ቋንቋ ተናጋሪ ሆኖ መፃፌና ማንበብ
የሚችሌ ፣
18.ኣሸዋውማ ቃዱታት 7. የእስሌምና ሃይማኖት ተከታይ የሆነ።
1. ብዐሇማታት ሸሪዒ ቃዱ ተመሌሚልም
ዝቐርቡ ዋና ቃዱን ምክትሌ ዋና ቃዴን 18.የቃዱዎች አሿሿም
ሽመት ብጉባኤ ምምሔዲር ሸሪዒ ይፀዴቕ 1. በሸሪዒ ዐሇማዎች ቃዱ ተመሌመሇው
፣ የሚቀርቡ የዋና ቃዱና ምክትሌ ዋና ቃዱ
2. ካብ ወረዲ ክሳብ ክሌሌ ብርኪ ዝምዯቡ ሹመት በክሌሌ የሸሪዒ አስተዲዯር ጉባኤ
ቃዱታት ብዋና ቃዱ መቕረባይነት ይጸዴቃሌ፣
ብክሌሌ ጉባኤ ምምሔዲር ሸሪዒ ይፀዴቕ። 2. ከወረዲ እስከ ክሌሌ ዯረጃ የሚወዯቡ ቃዱዎች
በዋና ቃዱው አቅራቢነት በክሌሌ የሸረዒ
ክፌሉ ሒሙሽተ አስተዲዯር ጉባኤ ይጽዴቃሌ ።
19.ምቋም ክሌሌ ጉባኤ ምምሔዲር ሸሪዒ
1. ጉባኤ ምምሔዲር ሸሪዒ ክሌሌ በዚ ኣዋጅ ክፌሌ አምስት
19.የክሌለ ሸሪዒ አስተዲዯር ጉባኤ መቋቋም
ቆይሙ ኣል ።
የክሌሌ ሸሪዒ አስተዲዯር ጉባኤ በዚህ አዋጅ ተቋቁሟሌ
20.ኣባሊት እቲ ጉባኤ
።
1. እቲ ጉባኤ ዝስዕቡ ኣባሊት ይህሌውዎ፦
20.የጉባኤው ኣባሊት
ሀ. ዋና ቃዱ --------------------------ኣካቢ
1. ጉባኤው የሚከተለት ኣባሊት ይኖሩታሌ ፦
ሇ. ምክትሌ ዋና ቃዱ ------------------ኣባሌ
ሀ. ዋና ቃዱ --------------------------ሰብሳቢ
ሏ.ካብ ቢሮ ፀጥታን ጉዲያት ምምሔዲርን ተወካሉ
ሇ. ምክትሌ ዋና ቃዱ -----------------ኣባሌ
--------------------------------------ኣባሌ
ሏ.ፀጥታና አስተዲዯር ጉዲዮች ቢሮ ተወካይ --ኣባሌ
መ.ካብ ሊዕሇዋይ ቤት ፌርዱ ተወካሉ ----ኣባሌ
ረ. ካብ ቢሮ ፌትሑ ተወካሉ ------------ኣባሌ
መ. ከክሌለ ጠቅሊይ ፌርዴ ቤት ተወካይ --ኣባሌ
ሰ. ካብ ቢሮ ዯቂ ኣንስትዮ ተወካሉት ----ኣባሌ
ሠ. ከፌትህ ቢሮ ተወካይ -----------------ኣባሌ
ሸ.ካብ ቀዋሚ ኮሚቴ ሔጊን ምምሔዲርን ኣባሊት
ረ.ከሴቶች ጉዲያ ቢሮ ተወካይ ------------አባሌ
ቤት ምኽሪ ክሌሌ ተወካሉ -------------ኣባሌ
ሰ. ከክሌለ ምክር ቤት የህግ እና ኣስተዲዯር ጉዲዮች
ቀ. ካብ ሞስሉም ሔብረተሰብ ዝተወከለ ስሇስተ
ቋሚ ኮሚቴ ኣባሊት ተወካይ -------------ኣባሌ
ሰባት ------------------------------ኣባሊት
ሸ.ከሞስሉም ሔብረተሰብ የተወከለ ሶስት ሰዎች--
በ.ካብ ክሌሌ ጉዲይ እስሌምና ተወካሉ ---ኣባሌ
--------------------------------------ኣባሊት
2. እተ ጉባኤ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትረኽቦ ዴምፂ
ቀ. ከክሌለ እስሌምና ጉዲይ ተወካይ ------ኣባሌ
ዘይህብ ሒዯ ሰብ ተሒዚ ቃሇ ጉባኤ ካብ
2. ጉባኤው አስፇሊጊ ሆኖ ሲያገኘው ቃሇ ጉባኤ
ሰራሔተኛታት ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ክውክሌ
የሚይዝና ዴምጽ የማይሰጥ አንዴ ሰው ከሸሪዒ
ይኽእሌ፣
ፌርዴ ቤት ሰራተኞች ሉወክሌ ይችሊሌ።
3. ካብ ዋና ቃዱን ምክትለን ወፃኢ ዘሇው
ኣባሊት እቲ ጉባኤ ንክሌተ ዒመት ዘገሌግለ
3. ከዋና ቃዱውና ምክትለ ውጭ ያለ የጉባኤው
እንትኾኑ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ
ኣባሊት ሇሁሇት ዒመታት ብቻ የሚሰሩ ሲሆኑ
ንተወሳኺ ክሌተ ዒመት ተመዱቦም ክስርሐ
ኣስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ብዴጋሚ ተመዴበው
ይኽእለ ፣
ሉሰሩ ይችሊለ፣
4. ኣባሊት እቲ ጉባኤ ተሳትፍ ዯቂ አንስትዮ
ዘረጋገፀ ክኽውን ኣሇዎ። 4. የጉባኤው ኣባሊት የሴቶችን የሳተፍ ያረጋገጠ
21.ስሌጣንን ተግባርን እቲ ጉባኤ መሆን ኣሇበት ።
1. በብብርኩ ዝምዯቡ ቃዱታት ይሸውም
611
2. ኣብ ሌዕሉ ዝኾነ ቃዱ ዝቐረበ ክሲ 21.የጉባኤው ስሌጣንና ተግባር

ዱስፕሉን መርሚሩ ናይ መወዲእታ ውሳነ 1. በየዯረጃው የሚመዯቡ ቃዱዎችን ይሾማሌ፣
ይህብ፣ 2. በማንኛውም ቃዱ ሊይ የሚቀርብሇትን
3. ብዋና ቃዱ ተዲለዩ ዝቐርብ ትሌምን የዱስፕሉን ክስ መርምሮ የመጨረሻ ውሳነ
በጀትን መርሚሩ የፅዴቕ ፣ ይሰጣሌ፣
4. ኣፇፃፅማ ስራሔ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ 3. በዋና ቃዱው ተዘጋጅቶ የሚቀርብ እቅዴና
ኣመሌኪቱ ብዋና ቃዱ ዝቐርበለ ሪፖርት በጀት መርምሮ ያጽዴቃሌ ፣
ይሰምዕ ፣ ይግምግም፣ 4. የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች የስራ ኣፇፃፀም
አስመሌክቶ በዋና ቃዱው የሚቀርብሇት
5. ዝቐረበለ ጥርዒን ተቐቢለ የተኣናግዴ ። ሪፖርት ያዲምጣሌ ፣ ይገመግማሌ፣
22.ኣሰራርሒ እቲ ጉባኤ
1. እቲ ጉባኤ ዝሰርሔ ብኣኼባ ኾይኑ ውሳነ 5. የቀረበሇትን ኣቤቱታ ተቀብል ያስተናግዲሌ።
ዘሔሌፌ ብዴምፂ ብሌጫ ይኸውን፣ 22. የጉባኤው አስራር
2. እቲ ጉባኤ ኣብ ሰሇስተ ወርሑ ሒዯ ግዘ 1. ጉባኤው የሚሰራው በስብሰባ ሆኖ ውሳኔ
ይእከብ ፣ ኣዴሊይ ኾይኑ እንትርከብ የሚያሳሌፇው በዴምፅ ብሌጫ ይሆናሌ ፣
ቅዴሚ ሰሇስተ ወርሑ ክእከብ ይኽእሌ፣ 2. ጉባኤው በሶስት ወር አንዴ ጊዜ ይሰበሰባሌ፣
3. ኣብቲ ኣኼበባካብ ፌርቂ ንሊዕሉ ኣባሊት አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ ከሶስት ወር በፉት
እቲ ጉባኤ እንተተረኺቦ ምሌኣተ ጉባኤ ሉሰብሰብ ይችሊሌ፣
ይኸውን ፣ 3. የሚካሄዯው ሰብሰባ ከግማሽ በሊይ የጉባኤው
4. ዘካትዕ ዋኒን እንትህለ ብበዝሑ ተኣከብቲ ኣባሊት ሲገኙ ምሌኣተ ጉባኤ ይሆናሌ ፣
እቲ ጉባኤ ዝዯገፌዎ ሒሳብ ናይቲ ጉባኤ
ውሳነ ይኸውን ፣ 4. የሚያከራክር ጉዲይ ሲኖር ከተሰብሳቢዎቹ
5. ኣብ ኣዋሃህባ ዴምፂ ኣባሊት ብማዕረ ኣብዛኛውዎቹ የዯገፈት ሒሳብ የጉባኤው
ዴምፂ እንትምቀለ እቲ ኣካቢ ዝርከቦ ውሳኔ ይሆናሌ።
ወገን ዝዯገፍ ሒሳብ ናይቲ ጉባኤ ውሳነ 5. በዴምጽ አሰጣጥ ሊይ ኣባሊት በእኩሌ ዴምፅ
ይኸውን ፣ ሲከፊፇለ ስብሳቢው የሚገኝበት ወገን
6. ብሒሳብ ዝተፇሇየ ኣባሌ እንትህለ የዯገፇው ሒሳብ የጉባኤው ውሳኔ ይሆናሌ፣
ምኽንያቱ ኣብቲ ቃሇ ጉባኤ ይሰፌረለ ።
23.ዕዴመ ጡሩታ 6. በሒሳብ የተሇየ ኣባሌ ሲኖር ምኽንያቱ በቃሇ
ቃዱታት ካብ ስራሔ ብጡረታ ዝሰናበትለ ዕዴመ ጉባኤው ይሰፌርሇታሌ ።
65 ዒመት ይኽውን ። 23.የጠሩታ እዴሜ
24.በጀት ቃዱዎች ከስራ በጡረታ የሚሰናበቱበት ዕዴሜ 65
በጀት ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ክሌሌ ትግራይ ፦ ዒመት ይሆናሌ።
1. ካብ ክሌሌ መንግስቲ ካብ ዝውሃብ ዴጋፌ፣ 24.በጀት
2. ካብ ዝተፇሊሇሇዩ ፌሌፌሊት ዝርከብ ዴጋፌ የትግራይ ክሌሌ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች በጀት
ዝሽፇን ይኸውን ፣ 1. በክሌሌ መንግስት ከሚሰጥ ዴጋፌ ፣
25.ብዛዕባ ናይ ዲይነት ነፃነት 2. ከተሇያዩ ምንጮች ከሚገኝ ዴጋፌ የሚሸፇን
ቃዱታት ስረሕም ብነፃነት የከናውኑ ፣ ብዘይካ ይሆናሌ ።
ሔጊ ሸሪዒ ብኻሉእ ኣይምርሐን። 25.ስሇዲኝነት ነፃነት
ክፌሉ ሽደሽተ ቃዱዎች ሥራዎቸውን በነፃነት ያከናውናለ ከሸሪዒ
ብዛዕባ ዋና ቃዱ፣ ምክትሌ ዋና ቃዴን ህግ በስተቀር በላሊ አይመሩም ።
612
ተፀዋዕትን ክፌሌ ስዴስት

ስሌጣንን ተግባርን ዋና ቃዱ ስሇዋናው ቃዱ ፣ ምክትሌ ዋና ቃዱና
1. ዋና ቃዱን ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ክሌሌ ተጠሪዎች
ትግራይ ይመርሔ ፣ ናይ መጋባእያ ኣካቢ 26.የዋናው ቃዱ ስሌጣንና ተግባር
ኾይኑ ይሰርሔ ፣ 1. ዋናው ቃዱ የትግራይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶችን
2. ኣብዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዝተጠቐሰ ይመራሌ ፣ የችልት ሰብሳቢ ሆኖ ይሰራሌ፣
ከምዘል ኾይኑ ዋና ቃዱ ፦ 2. በዚህ አንቀጽ ንኡስ አንቀጽ 1 የተጠቀሰው
ሀ.በብርኩ ዝጣየሹ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ እንዲሇ ሆኖ ዋናው ቃዱ፦
መሒውር ኣዲሉዩ ናብ ክሌሌ ጉባኤ ምምሔዲር ሀ. በየዯረጃው የሚቋቋሙ የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች
ሸሪዒ የቕርብ ፣ እንትፌቀዯለ ኣብ ግብሪ መዋቅር አዘጋጅቶ ሇክሌለ ሸሪዒ አስተዲዯር ጉባኤ
የውዕሌ። ያቀርባሌ ፣ ሲፇቀዴሇት በሥራ ሊይ ያውሊሌ ፣
ሇ. ብክሌሌ ጉባኤ ምምሔዲር ሸሪዒ ተሸይሞም
ንዝሊኣኽለ ቃዱታት መዱቡ የስርሔ ፣ ሇ. በክሌለ ሸሪዒ አስተዲዯር ጉባኤ በኩሌ ተሹመው
ሏ. ምስ ናይ ክሌሌ ጉባኤ ምምሔዲር ሸሪዒ የሚሊኩሇትን ቃዱዎች መዴቦ ያስራሌ ፣
ብምምኽኻር ንስራሔ ኣዴሇይቲ ዝኾኑ
ስራሔተኛታት ንክቑፀረለ ይሒትት ፣ ሏ. ከክሌለ ሸሪዒ አስተዲዯር ጉባኤ ጋር በመመካከር
እንትፌቀዯለ ሰራሔተኛታት ይቆፅር ፣ በቢ ሇሥራው አስፇሊጊ የሆኑ ሰራተኞች እንዱቀጠሩ
ስራሔ መዯቦም ዯሌዱለ የስርሔ ይጠይቃሌ ሲፇቀዴሇት ሰራተኞችን ይቀጥራሌ
መ. ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ክሌሌ ትግራይ በየሥራው ዯሌዴል ያሰራሌ ።
ዝፌፅምዎም ተግባራት ዝምሌክት
በብሽደሽተ ወርሑ ናብ ክሌሌ ጉባኤ መ. የትግራይ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች የሚያከናውኑት
ምምሔዲር ሸሪዒ ሪፖርት የቕርብ ። ተግባራት በሚመሇከት በየ ስዴስት ወሩ ሇክሌሌ
ረ. ንኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ይውክሌ ሸሪዒ አስተዲዯር ጉባኤ ሪፖርት ያቀርባሌ ፣
መግሇፅታት ይህብ ። ሠ. የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶችን ይወክሊሌ ፣
26.ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ዋና ቃዱ መግሇጫዎችን ይሰጣሌ ።
1. ብዋና ቃዱ ዝምረሔለ ጉዲያት ይሰርሔ ፣
27.የምክትሌ ዋና ቃዱው ስሌጣንና ተግባር
2. ዋና ቃዱ ኣብዘይህሌውለ ግዘ ተኪኡ 1. በዋናው ቃዱ የሚመሩሇትን ጉዲዮች
ይሰርሔ። ያከናውናሌ ፣
27. ስሌጣንን ተግባርን ተፀዋዕቲ 2. ዋናው ቃዱ በማይኖርበት ጊዜ እሱን ተክሮ
ናይ ማእኸሊይ ወረዲን ኣብያተ ፌርዴን ሸሪዒ ይሰራሌ ።
ተፀዋዕቲ ፦ 28.የተጠሪዎች ስሌጣንና ተግባር
1. ንቤት ፌርድም ይውክለ ፣ የከፌተኛ እና የወረዲ ሸሪዒ ፌርዴ ተጠሪዎች ፦
2. ዋና ቃዱ ብዝህቦ መምርሑ መሰረት
ናይቲ ቤት ፌርዱ ስራሔቲ ይመርሐ ፣ 1. ፌርዴ ቤታቸውን ይወክሊለ ፣
ሰራሔተኛታት የማሒዴሩ ፣ 2. ዋናው ቃዱ በሚሰጠው መመሪያ መሰረት
3. ብዛዕባ ዝተሰርሐ ስራሔቲ ንብሌዕሉኦም የፌርዴ ቤቱን ሥራ ይመራለ፣ ሰራተኞችን
ዝርከቡ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ብስታትስቲክስ ያስተዲዴራለ።
ዝተዯገፇ ፀብፃብ የቕርቡ። 3. ስሇ ሥራቸው ክንውን በሚቀጥሇው እርከን
4. ካሌኦት ብሔጊ ዝተውሃቦም ተግባራት ሇሚገኘው ሸሪዒ ፌርዴ ቤት በስታትስቲክስ
ይፌፅሙ ። የተዯገፇ ሪፖርት ያስቀርባለ ፣
613
4. ላልች በሔግ የተሰጣቸው ተግባራት

ያከናውናለ ።
ክፌሉ ሸውዒተ
ዝተፇሊሇዩ ዴንጋገታት
ክፌሌ ሰባት
28.ውሳነታትን ትእዛዛትን ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
1. ኣብ ዝኾነ ብርኪ ዝርከቡ ኣብያተ ፌርዱ
ሸሪዒ ኣብ ክሉ ስሌጣኖም ዝሸፇኑ ጉዲያት 29.የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች ውሳኔዎችና ትእዛዞች
ብዝምሌከት ዝህብዎም ውሳነታትን 1. በማናቸውም ዯረጃ የሚገኙ የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች
ትእዛዛትን ፇፀምቲ ኣካሊት ንክፌፅሙ በሥሌጣን ክሌሊቸው በሚሸፇኑ ጉዲዮች ሊይ
ትእዛዝ ክህቡ ይኽእለ የሚሰጧቸውን ውሳኔዎችና ትእዛዞች አስፇጻሚ
2. ትእዛዝ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ ዝበፅሕ ዝኾነ ኣካሊት እንዱፇጽሙ ሇማዘዝ ይችሊለ ፣
ይኹን ፇፃሚ ኣካሌ ይኹኑ ውሌቀ ሰብ
በቲ ትእዛዝ መሰረት ናይ ምፌፃም ኮነ 2. የሸሪዒ ፌርዴ ቤት ትእዛዝ የዯረሰው ማንኛውም
ንክፌፀም ናይ ምግባር ግቡእ ኣሇዎ። አስፇጻሚ አካሌም ሆነ ግሇሰብ በትእዛዙ
29.ብዛዕባ ኣብ ቤት ፌርዱ ሸሪዒ እንዲተርኣዩ መሰረት የመፇጸምም ሆነ የማስፇጸም ግዳታ
ዝርከቡ ጉዲያት ኣሇበት ።
እዚ ኣዋጅ ቅዴሚ ምውፃእ ኣብ ኣብያተ ፌርዱ 30.የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች በመታየት ሊይ ስሊሱ
ሸሪዒ እናተርኣዩ ዝርከቡ ጉዲያት በዚ ኣዋጅ ጉዲዮች
ብዝተዯንገገ መሰረት ስሌጣን ናብ ዘሇዎም ናይ ይህ ኣዋጅ ከመጽዯቁ በፉት በክሌለ ሸሪዒ ፌርዴ
ክሌሌ ትግራይ ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ተዛዊሮም ቤቶች በመታየት ሊይ ያለ ጉዲዮች በዚህ አዋጅ
ይርኣዩ ። በተዯነገገው መሰረት ሥሌጣን ወዲሊቸው የትግራይ
30.ዯንቢ ብዛዕባ ምውፃእ ሸሪዒ ፌርዴ ቤቶች ተዛውረው ይታያለ
ንኣፇፃፅማ እዚ ኣዋጅ ኣዴሊይ ኾይኑ
እንተተረኺቡ ቤት ምኽሪ ስራሔ ፇፃሚ ክሌሌ 31.ዯንብ ስሇማውጣት
ትግራይ ዯንቢ ከውፅእ ይኽእሌ። ሇዚህ አዋጅ አፇፃፀም አስፇሊጊ ሆኖ ሲገኝ የትግራይ
31.ዝተሰዒሩ ሔጊታትን ሌምዴታትን ክሌሌ ስራ አስፇጻሚ ምክር ቤት ዯንብ ሉያወጣ
ምስዚ ኣዋጅ ዝፃረሩ ወይ በዚ ኣዋጅ ንዝተሸፇኑ ይችሊሌ ።
ጉዲያት ዝምሌከት ዝኾነ ይኹን ኣዋጅ ፣ 32.የተሻሩ ሔጎችና ሌምድች
ኣሰራርሒን ሌምዴታትን ተፇፃምነት ከዚህ አዋጅ የሚቃረን ወይም በዚህ አዋጅ
ኣይህሌዎምን ። በተሸፇሩ ጉዲዮች የሚመሇከት ማናቸውም አዋጅ ፣
32.እዚ ኣዋጅ ዝፀንዏለ ግዘ አስራርና ሌምድች ተፇጻሚነት አይኖራቸውም
እዚኣዋጅ ካብ ነሒሰ 10/1999 ዒ/ም ጀሚሩ
ዝፀንዏ ይኸውን ። 33.አዋጁ የሚጸናበት ጊዜ
ይህ አዋጅ ከነሏሴ 10/1999 ዒ/ም ጀምሮ የጸና
ፀጋይ በርሀ ይሆናሌ።
ፕሬዚዯንት ብሄራዊ
ፀጋይ በርሀ
መቐሇ
የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
መንግስት ፕሬዝዲንት
614
መቀላ
ኣብ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ

-------------- ሸሪዒ ቤት ፌርዴ
በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ዕሇት ------------
የ-------------- ሸሪዒ ፌርዴ ቤት
ቁፅሪ -------------
ናይ ፌትሃብሄር መዝገብ ቁፅሪ --------------
ቀን ------------
ቁጥር -------------
መረጋገፂ ሰነዴ
የፌትሃብሄር መዝገብ ቁጥር --------------
ናይ መመሌከቲ ሽም ------------------------------
ኣዴራሻ ወረዲ ---------- ቁፅሪ ገዛ------------
የማረጋገጫ ሰነዴ
ጣብያ----------- ስሌኪቁፅሪ ---------
የኣመሌካች ስም ------------------------------
ቁሸት ---------- ስራሔ ------------
ኣዴራሻ ወረዲ ----------- የስሌክ ቁጥር------------
ኣነ ኣመሌካታይ/ቲት ብናይ ኢትዮዽያ ፋዯራሊዊ
ቀበላ----------- የቤት ቁጥር ------------
ዱሞክራሲያዊ ሪፐብሉክ ሔገ መንግስቲን ተመሒይሹ
መንዯር ---------- ስራ --------------------
ዝወፀ ሔገ መንግስቲ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
እኔ አመሌካች በኢትዮዽያ ፋዳራሊዊ ዱሚክራሲያዊ
ትግራይን ዒንቀፅ 34 ንኡስ አንቀፅ 5 ከምኡውን
ሪፖብሉክ ሔገ -መንግስት እና ተሻሻል በወጣው በትግራይ
ኣብያተ ፌርዱ ሸሪዒ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ
ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሔገ -መንግስት አንቀፅ 34
ትግራይ ንምጥንኻር ዝወፀ ኣዋጅ ቁፅሪ 133/99 ዒ/ም
ንኡሱ አንቀጽ 5 እንዱሁም በትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ
ዒንቀፅ 5 ንኡስ አንቀፅ 2 ብዝተገሇፀ መሰረት
መንግስት የሸሪዒ ፌርዴ ቤቶችን ሇማጠናከር የወጣ አዋጅ
ብፌትሃብሄር መዝገብ ቁፅሪ -------------ኣብዚ ቤት
ቁጥር 133/1999 ዒ/ም አንቀፅ 5 ንኡስ አንቀጽ 2
ፌርዱ ዝተመስረተ ክሲ ብዯንብን ስርዒትን ሃይማኖተይ
በተገሇፀው መሰረት በፌትሃብሄር መዝገብ ቁጥር ---------
ንምዴናይን ንምውዲእን ብፌቓዯይ ዝተሰማማዕኹ
በዚህ ፌርዴ ቤት የተመሰረተ ክስ በሃይማኖቴ ዯንብና
ምዃነይ ብፉርማይ የረጋግፅ ።
ስርዒት ሇመዲኘትና ሇመጨረስ በፌቃዯኛነቴ የተሰማማሁ
መሆኔን በፉርማዮ አረጋግጣልህ ።
ናይ መመሌከቲ ሽም--------------------
የአመሌካች ስም--------------------
ፉርማ---------------
ፉርማ---------------
ሌዕሌ ኢለ ዝተገሇፀ ቃሌ ኣብ ቅዴመይ
ከሊይ የተገሇፀው ቃሌ በግንባር ቀርበው አረጋግጠዋሌ ።
ኣረጋጊፀን/ፆም እየን /እዮም።
የሬጅስትሰራር ስም --------------------
ናይ ሬጅስትሰራር ሽም --------------------
ፉርማ -----------------
ፉርማ --------------
ቀን -----------------
ዕሇት -----------------
-------------
-------------
ማህተም
ማህተም
615

መቐሇ ሓምሇ 5/1999 ዒ/ም መቐሇ ሓምላ 5/1999
ዒ/ም

ኢንስቲትዩት ፕሊን ከተማታት ትግራይ በትግራይ የከቶሞች ፕሊን ኢንስቲትዩት
ንምጥያሽ ዝወፀ ኣዋጅ ሇማቋቋም የወጣ አዋጅ
መንግስቲ እዚ ክሌሌ ስለጥ ዘተኣማምንን ዘሊቕን የትግራይ ክሌሌ መንግስት የተፋጠነ ፣ አስማማኝና
ዝኾነ ሌምዒት ከተማ ንምምፃእን ናብራ ነበርቲ ቀጣይነት ያሇው የከተማ ሌማት ሇማምጣትና
ከተማታት ንምምሕያሽን ኣብ ዝግበር ምንቅስቓስ የከተማውን ህዝብ የኑሮ ሁኔታ እንዱሻሻሌ ሇማዴረግ
ብትሌሚ ዝምራሕ ሌምዒት ከተማ ንክህለ በሚዯረገው እንቅስቃሴ በዕቅዴ ሊይ የተመሰረተ
ግሌጋልት ፕሊን ከተማ ንኽስፋሕፋሕ ምግባርን የከተሞች ሌማት እንዱኖር የከተማ ፕሊን አገሌግልት
ካብ ዝኾነ እዋን ንሊዕሉ ቁሌፊ ተግባር ኾይኑ እንዱስፋፋ ማዴረግ ከመቼውም ጊዜ በሊይ ቁሌፍ
ብምርካቡ፣ ተግባር ሆኖ በመገኘቱ፣
ዕሸሌ ከተማታት እዋናዊ ዝኾነ መትከሊት ፕሊን አዲጊ ከተሞች ወቅታዊ የሆኑ የፕሊን መርሆዎችን
ብምኽታሌ ዘተኣማምንን ዘሊቕን ዝኾነ ሌምዒት በመከተሌ አስተማማኝና ዘሊቂነት ያሇው የከተማ
ከተማ ክህሌወን ንምግባር ብፕሊን ከተማ ሌማት እንዱኖራቸው ሇማዴረግ በከተማ ፕሊን
ዝምርሓለ ስርዒት ምዴንጋግን ሓገዝ ዒቕሚ የሚመሩበትን ሥርዒት መዯንገግና የአቅም ግንባታ
ምዕባይ ዝዋሃበለ ኩነታት ምምችቻውን ኣገዲሲ ዴጋፍ የሚሰጥበትን ሁኔታ ማመቻቸት ጠቃሚ ሆኖ
ኾይኑ ብምርካቡ፣ በመገመቱ ፣
ፕሊን ከተማ ብሊዕሇዋይነት ዝመርሕ ዒርሱ የከተሞች ፕሊንን በበሊይነት የሚመራ ራሱን ያቻሇ
ዝኸኣሇ ኣካሌ እዚ ክሌሊዊ መንግስታዊ ዝኾነ የክሌለ መንግሥት አካሌ የሆነ ኢንስቲትዩት ማቋቋም
ኢንስቲትዩት ምጥያሽ ኣዴሊይ ኾይኑ ብምርካቡ፣ አስፈሊጊ ሆኖ በመገኘቱ
ብመሰረት ተመሓይሹ ዝወፀ ሕገ መንግስቲ ተሻሽል በወጣው የትግራይ ሕገ መንግስት አንቀጽ
ትግራይ ዒንቀፅ 49/3/ሀ// ዝስዕብ አዋጅ 49/3//ሀ/ መሰረት ይህንን አዋጅ አውጥቷሌ።
ኣውፂኡ ኣል።

616
ያንደ ዋጋ
ክፍሉ ሓዯ ክፍሌ ክፍሌ

ሓፈሻዊ አጠቃሊይ
እዚ ኣዋጅ “መጣየሺ ኣዋጅ ኢንስቲትዩት ፕሊን ይህ አዋጅ “የትግራይ የከተሞች ፕሊን ኢንስቲትዩት
ከተማታት ትግራይ ቁፅሪ 134/1999” ተባሂለ ማቋቋሚያ አዋጅ ቁጥር 134/1999” ተብል ሉጠቀስ
ክጥቀስ ይከኣሌ። ይችሊሌ።
ናይቲ ቃሌ ኣጠቓቕማ ካሌእ ትርጉም ዘውህቦ የቃለ አገባብ ላሊ ትርጉም የሚያሰጠው ካሌሆነ
እንተዘይኮይኑ ኣብዚ ኣዋጅ ፦ በስተቀር በዚህ አዋጅ ውስጥ፣
1. “ቢሮ” ማሇት ቢሮ ሌምዒት ከተማን 1. “ቢሮ” ማሇት የትግራይ ከተማ ሌማትና
ኮንስትራክሽንን ክሌሌ ትግራይ ማሇት እዩ። ኮንስትራክሽን ቢሮ ማሇት ነው ፣
2. “ክሌሌ” ማሇት ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ 2. “ክሌሌ” ማሇት ትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት
ትግራይ ማሇት እዩ። ማሇት ነው ፣
3. “ፕሊን ከተማ” ማሇት ኣግባብ ብዘሇዎም 3. “የከተማ ፕሊን” ማሇት አግባብ ባሊቸው የከተማ
ሕግታት ፕሊን ከተማ ውሽጢ ዝተመሌከቱ ፕሊን ሕጎች ውስጥ የተመሇከቱትን የከተማ ፕሊን
ዒይነት ፕሊን ከተማ ዘካትት እዩ፣ ዒይነቶች ያካተተ ነው፤
4. “ከተማ ” ማሇት ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 4. “ከተማ” ማሇት በአዋጅ ቁጥር 107/1998 ዒ/ም
107/1998 ዒ/ም ዒንቀፅ 6ን 9 መሰረት አንቀጽ 6እና9 መሰረት እውቅና ያገኘ ከተማ
ኣፍሌጦ ዝረኸበ ከተማ እዩ፣ ማሇት ነው ።
5. “ኢንስቲትዩት” ማሇት በዚ ኣዋጅ ዝተጣየሽ 5. “ኢንስቲትዩት” ማሇት በዚህ አዋጅ የተቋቋመ
ፕሊን ከተማታት ዘዲለን ንኽዲል ሓሊፍነት የከተማ ፕሊን የማዘጋጅትና እንዱዘጋጅ
ምትሕብባር ዘሇዎ መንግስታዊ ትካሌ እዩ። የማስተባበር ሃሊፊነት ያሇው መንግሥታዊ ተቋም
6. “ካዲስተር” ማሇት ናይ ሓዯ ከተማ ኣካሊዊ ነው።
ኩነታት ፣ ሕጋዊነት ፣ ትሕዝቶ ፣ ሰብ ዋና 6. “ካዲስተር” ማሇት የአንዴ ከተማ አካሊዊ ሁኔታ ፣
ትሕዝቶታት ፣ ማሕበረ ኢኮኖሚያዊ ወዘተ ሕጋዊነት ፣ይዞታዎች ባሇይዞታዎች ማሕበረ
ዝርዝር መረዲእታ ማሇት እዩ። ኢኮኖሚያዊ ወዘተ ዝርዝር መረጃ ማሇት ነው።
3. ምጥያሽን ተፀዋዕነትን 3. መቋቋምና ተጠሪነት
1. ኢንስቲትዩት ፕሊን ከተማታት ትግራይ 1. የትግራይ የከተሞች ፕሊን ኢንስቲትዩት /ከዚህ
/ዴሕሪ ሐዚ “ኢንስቲትዩት” እናተብሃሇ በኋሊ “ኢንስቲትዩት” እየተባሇ የሚጠራ/ የሕግ
ዝፅዋዕ / ናይ ሕጊ ሰብነት ዘሇዎ ዒርሱ ሰውነት ያሇው ራሱን ያቻሇ የመንግሥት መሥሪያ
ዝኸኣሇ መንግስታዊ ቤት ዕዮ ኾይኑ በዚ ቤት ሆኖ በዚህ አዋጅ ተቋቁሟሌ ፣
ኣዋጅ ተጣይሹ ኣል። 2. የኢንስቲትዩት ተጠሪነት ሇቢሮው ይሆናሌ።
2. ተፃዋዕነት እቲ ኢንስቲትዩት ንቢሮ
ይኸውን።
4. ኣወዲዴባ እቲ ኢንስቲትዩት 4. የኢንስቲትዩቱ አዯረጃጀት
ነቲ ኢንስቲትዩት ብሊዕሇዋይነት ዝመርሕ ኢንስቲትዩቱ በበሊይነት የሚመራ አንዴ ዋና
ሓዯ ዋና ዲይረክተር ፣ ከም ኣዴሊይነቱ ሓዯ ዲይረክተር ፣ እንዯ አስፈሊጊነቱ አንዴ ምክትሌ ዋና
ምክትሌ ዋና ዲይረክተር ፣ ንስርሑ ዘዴሉ ዲይሬክተር ፣ አስፈሊጊ መዋቅርና ሰራተኞች
መሓውርን ኣዴሇይቲ ስራሕተኛታትን ይኖሩታሌ።
ይህሌውዎ።
617
5. ዋና ቤት ፅሕፈት 5. ዋና መሥሪያ ቤት
ዋና ቤት ፀሕፈት እዚ ኢንስቲትዩት ኣብ መቐሇ የኢንስቲትዩቱ ዋና መሥሪያ ቤት በመቀላ ሆኖ
ኮይኑ ከም ኣዴሊይነቱ ኣብ ውሽጢ እዚ ክሌሌ እንዯአስፈሊገነቱ በማንኛውም በዚህ ክሌሌ ውስጥ
ጨንፈር ክህሌዎ ይኽእሌ። ቅርንጫፍ ሉኖረው ይእሊሌ።
6. ዕሊማ እዚ ኢንስቲትዩት 6. የኢንስቲትዩት ዒሊማ

እዚ ኢንስትቲዩት ዝስዕቡ ዕሊማታት ይህሌውዎ፦ ኢንስቲትዩት የሚከተለት ዒሊማዎእ ይኖሩበታሌ ፦
1. ኣብ ውሽጢ እዚ ክሌሌ ንዝርከባ ከተማታትን 1. በክሌለ ውስጥ ሇሚገኙ ከተሞችና ሇወዱፊት
ንቕዴሚት ማእኸሌ ሌምዒት ንዝኾና ዕሸሌ የሌማት ማዕከሌ ሇሚሆኑ አዲጊ ከተሞች መሪ
ከተማታትን መሪሕ ፕሊን መሪሕ ዕብየት ፕሊንና የዕዴገት መሪ ፕሊ ያዘጋጃሌ ወይም
ፕሊን የዲለ ወይ ክዲል ይገብር። እንዱዘጋጅ ያዯርጋሌ፣
2. ኣብ ምምሕዲር ከተማታትን ውሌቀ ዘፈርን 2. በከተሞች አስተዲዯርና በግለ ዘርፍ በከተማ ፕሊን
ኣብ ምዴሊውን ኣፈፃፅማን ፕሊን ከተማ ዝግጅትና አፈፃፀም ሊይ ሇተሰማሩ አካሊት የአቅም
ንዝተዋፈሩ ኣካሊት ሓገዝ ምዕባይ ዒቕሚ ግንባታ እገዛ እንዱያገኙ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ፣
ንክረኽቡ ኩነታት የመዒራሪ፣ 3. ከተሞች በፕሊን የሚመሩ ፣ ከአከባቢያቸው የገጠር
3. ከተማታት ብፕሊን ዝምርሓ ፣ ምስ ከባቢአን ጋር ጠንካራ ቁርኝት ያሊቸውና የፈጣን ሌማት
ገጠር ማእኸሊት ሰጡም ምትእስሳር ዘሇወንን ማዕከሊት እንዱሆኑና የተመጣጠነ የአከታተም
ቅሌጡፍ ናይ ሌምዒት ማእኸሊትን ሥርዒት ሇማምጣት የሚያስችሌ የከተማ ፕሊን
ዝተመጣጠነ ስርዒት ኣከታትማን ከምፅእ ያዘጋጃሌ ፣
ዝኽእሌ ፕሊን ከተማ የዲለ ፣
4. ኩሇን ዘፈራት /ዝምሌከተን ኣብያተ ዕዮ/ ኣብ 4. የሁለም ሴክተሮች /የሚመሇከታቸው መሰሪያ
ምስሊጥ ስራሕቲ ትሌሚ ሌምዒት ከተማታት ቤቶች/ የከተማ ሌማት የእዴገት ሰራዎች እቅዴ
ተዋዱዯን ክኸዲ የተሓባብር። ሇማፈጠን ተቀናጅተው እንዱሄደ ያስተባብራለ።
7. ስሌጣንን ተግባርን እቲ ኢንስቲትዩት 7. የኢንስቲትዩቱ ሥሌጣንና ተግባር
1. ምዴሊውን ኣፈፃፅማን ፕሊን ከተማ ዝምሌከቱ 1. የከተማ ፕሊን አዘገጃጀትንና አፈፃፀምን
ረቂቕ ሓሳብ ክሌሊዊ ፖሉሲታትን የሚመሇከቱ የክሌሊዊ ፖሉሲዎችንና
ስትራቴጂታትን የዲለ ፣ እንትፀዴቕ ስትራቴጂዎች ረቂቅ ሃሳብ ያዘጋጃሌ ሲጸዴቅ
ተግባራውነቶም ይከታተሌ፣ ተግባራዊነታቸውን ይከታተሊሌ፣
2. ሃገር ሇኸ ስታንዲርዴታት ፕሊን ከተማ ምስቲ 2. አገር አቀፍ የከተማ ፕሊን ስታንዲርድች ከክሌለ
ክሌሌ ህሌዊ ኩነታት ተሳንዮም ምትግባሮም ነባራዊ ሁኔታዎች ጋር ተጣጥመው መተግበራ
ይከታተሌ፣ ቸውን ይከታተሊሌ ፣
3. ምዴሊውን ኣፈፃፅማን ፕሊን ከተማ ዝምሌከቱ 3. የከተማ ፕሊን አዘገጃጀትንና አፈፃፀምን
ብዯረጃ ክሌሌ ክወፁ ዝግበኦም ረቂቕ ሓሳብ አስመሌክቶ በክሌሌ ዯረጃ መውጣት ያሇባቸውን
ዯንብታትን መምርሒታትን የዲለ ፣ ረቂቅ ሃሳብ ዯንቦችና መመርያዎች ያዘጋጃሌ
ምስፀዯቁ ዴማ ብዝግባእ ምፍፃሞም ከፀዯቁ በኋሊም በተገቢ መንገዴ መፈፀማቸውን
ይከታተሌ ፣ ይከታተሊሌ፣
4. ኣዯሊሌዋን ኣፈፃፅማን ፕሊን ከተማ 4. የከተማ ፕሊን አዘገጃጀትንና አፈፃፀምን
ብዝምሌከት መንግስቲ እዚ ክሌሌ አስመሌክቶ የክሌለ መንግስት ሇከተሞችና
ንከተማታትን ንውሌቀ ዘፈርን ዝህቦም ዯገፍ ሇግለ ዘርፍ የሚሰጣቸውን የአቅም ግምባታ
ምዕባይ ዒቕሚ /ስሌጠናታትን ካሌኦት ዴጋፎችን /የሥሌጠናና ላልች ቴክኒካዊ
618
ቴክኒካዊ ዴጋፋት/ ይትሌም ፣ የተሓባብር ፣ ዴጋፎችን/ ያቅዲሌ ያስተባብራሌ ፣

5. ኣዯሊሌዋን ኣፈፃፅማን ፕሊን ከተማ 5. የከተማ ፕሊን አዘገጃጅትንና አፈፃፀምን አስመሌክቶ
ኣመሌኪቶም ዝወፁ ኣዋጃትን ዯንብታትን በክሌለ የሚወጡ አዋጆችና ዯንቦች በትክክሌ
ብትኽክሌ ምትግባሮም ግቡእ ዝኾነ ስራሕቲ ስሇመትግበራቸው ተገቢውንየክትትሌና የቁጥጥር
ክትትሌን ቁፅፅርን ንምፍፃም ዝሕግዙ ሥራ ሇማከናወን የሚያስችለ ጥናቶችን ያከናውናሌ
መፅናዕትታት የካይዴ ፣ ።
6. ኣብቲ ክሌሌ ውሽጢ ንዝፍፀሙ ንምዴሊው 6. በክሌለ ውስጥ የሚከናወኑ ሇከተሞች ፕሊን
ፕሊን ከተማታት ዝሕግዙ ስራሕቲ ምዴሊው ዝግጅት የሚረደ የመሠረታዊ ካርታ ዝግጅት
መሰረታዊ ካርታ ይትሌም ፣ የተሓባብር ፣ ሥራዎችን ያቅዲሌ ፣ ያስተባብራሌ ፣
7. ፕሊን ከተማታት ንምዴሊውን ዝተዲሇው 7. የከተሞች ፕሊን ሇማዘጋጀትና የተዘጋጁ
ፕሊናት ንምፍፃምን ዝሕግዙ መረዲእታታት ፕሊኖችን ሇማስፈፀም የሚረደ መረጃዎችን
ይእክብ ፣ ይውዴብ ይትንትን ፣ ይዕዴሌ፣ ይሰበስባሌ ፣ ያዯራጃሌ ፣ ይተነትናሌ ፣
ያስራጫሌ ፣
8. ምምሕዲር ከተማታት ብውሌቀ መማኸርቲ 8. የከተማ አስተዲዯሮች በግሌ አማካሪዎች
ንዝስርሑ ፕሊን ከተማ ዝመሌከቱ ውዕሊት አማካኝነት ሇከተሞች የሚከናወኑ የከተማ ፕሊን
ስራሕ ዯረጅኡ ብዝሓሇወ ኩነታት ምዴሊው ሥራዎችን የሚመሇከቱ የሥራ ውልችን
ንክኽእለን ዝተዲሇው ውዕሊት ስራሕ ብዝግባእ ዯረጃውን በጠበቀ ሁኔታ ማዘጋጀት እንዱችለና
መንገዱ ምፍፃሞም ንምርግጋፅ ከኽእለ የተዘጋጁ የሥራ ውልችም በተገቢው መንገዴ
ዝግባእ ዯገፍ ምዕባይ ዒቕሚ ይህብ፣ መፈፀማቸውን ሇመረጋገጥ እንዱችለ ተገቢውን
የአቅም ግንባት ዴጋፎችን ይሰጣሌ ፣
9. ኣብ ስራሕቲ ፕሊን ከተማ ንዝሳተፉ ናይ 9. በከተማ ፕሊን ሥራ ሊይ ሇሚሳተፉ የግሌ
ውሌቀ ኣማኸርቲ ትካሊት ኣወሃህባ ፍቓዴን አማካሪ ዴርጅቶች የፈቃዴ አሰጣጥንና የዯረጃ
ኣወሳስና ብርኪ ዝምሌከቱ ክሌሊዊ ረቂቕ አወሳሰንን የሚመሇከቱ ክሌሌ አቀፍ ረቂቕ
ዯንብታትን መምርሒታትን የዲለ ፣ ዯንቦችና መመሪያዎችን ያዘጋጃሌ ፣
ብዝምሌክቶ እንትፀዴቁ ኣፈፃፅምኦም በሚመሇከተው ሲፀዴቅ ተግባራዊነታቸውን
ይከታተሌ ፣ ይከታተሊሌ፣
10.ፕሊን የዲለ ፣ ሕጋውነት ዝተዲሇው ፕሊን 10.ፕሊን ያዘጋጃሌ ፣ የተዘጋጀን የከተሞችን ፕሊን
ከተማታት ይምርምር ፣ የረጋግፅ ፣ ሕጋዊነት ይመራምራሌ ፣ ያረጋግጣሌ ።
11.ብክሌሌ መንግስቲ ፕሊን ከተማ ንኽዲሇወልም 11.በክሌለ መንግሥት የከተማ ፕሊን
ንዝውሰኑ ከተማታት ብዛዕባ ምፅዲቕ እንዱዘጋጅሊቸው የሚወሰኑ ከተሞች ማዕዯቅን
ዝምሌከት ምስ ቢሮ ብምዃን ንክሌሌ ቤት በተመሇከተ ከቢሮው ጋር በመሆን ሇክሌሌ ሥራ
ምኽሪ ስራሕ ፈፃሚ ሙያዊ ምኽሪ ይህብ፣ አስፈፃሚ ምክር ቤት ተገቢውን ሙያዊ ምክር
ይሰጣሌ ፣
12.አዯሊሌዋነ ኣፈፃፅማን ፕሊን ከተማ ዝምሌከቱ 12.የከተማ ፕሊን አዘገጃጀትንና ኣፈፃፀምን
ሜሊታት ኣሰራርሓ ምስቲ ክሌሌ ጭቡጥ የሚመሇከቱ የአስራር ዘዳዎች ከክሌለ
ኩነታት ብዝተጠዒዒመ መሌክዐ ተጨባጭ ሁኔታዎች ጋር በተጣጠመ መሌኩ
ዝትግበረልም ኩነታት የመዒራሪ ፣ የሚተገበሩባቸውን ሁኔታዎች ያመቻቻሌ፣
13.መሓውር ሓይሉ ሰብ እቲ ኢንስቲትዩት 13.የኢንስቲትዩቱን የሰው ኋይሌ መዋር በማጥናት
ብምፅናዕ የቕርብ ፣ ብዝምሌከቶ ኣካሌ ምስ ያቀርባሌ ፣ በሚመሇከተው አካሌ ሲፀዴቅ ሥራ
ፀዯቐ ኣብ ስራሕ የውዕሌ። ሊይ ያውሊሌ።
8. ስሌጣንን ተግባርን ቢሮ ሌምዒት ከተማን 8. የከተማ ሌማትና ኮንስትራክሽን ቢሮ ስሌጣንና

ኮንስትራክሽንን ተግባር
ብመሰረት ኣዋጅ ቁፅሪ 107/98 ዒ/ም ዝተውሃቦ በአዋጅ ቀጥር 107/98 ዒ/ም መሰረት የተሰጠው
ስሌጣንን ተግባርን እቲ ቢሮ ከምዘል ኾይኑ ፕሊን የቢሮም ስሌጣንና ተግባር እንዲሇ ሆኖ የከተሞች
ከተማታት ብዝምሌከት ዝስዕብ ስሌጣንን ፕሊን በሚመሇከት ቢሮው የሚከተለት ስሌጣንና
ተግባርን ይህሌዎ። ተግባር ይኖረዋሌ ፦
619
1. ኣብ ምዴሊውን ኣፈፃፅማን ፕሊን ከተማ 1. የከተማ ፕሊን ዝግጅትና አፈፃፅምን የሚመሇከቱ

ዝመሌከቱ ክሌሊዊ ፖሉስታትን ክሌሊዊ ፖሉሲዎችና ስትራቴጅዎች ይነዴፋሌ፣
ስትራተጅታትን ይቐርፅ ተግባራውነቱ
ይከታተሌ ፣
2. ሃገር ሇኸ ስታንዲርዴ ፕሊን ከተማ ምስቲ 2. አገር አቀፍ የከተማ ፕሊን ስታንዲርድችን ከክሌለ
ክሌሌ ህሌዊ ኩነታት ተሳንዮም ንክኸደ ነባራዊ ሁኔታዎች ጋር ተጣጥመው እንዱሄደ
ኩነታት የመዒራርይ ፣ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ፣
3. ኣዲሌዋን ኣፈፃፅማን ፕሊን ከተማ ብዝምሌከት 3. የከተማ ፕሊን አዘጋጃጀትና አፈፃፀምን
በቲ ኢንስቲትዩት ንዝግበር ምዕባይ ህንፀት አስመሌክቶ በሚዯረግ የአቅም ግንባታ ስራ
ዒቕሚ ኣዴሊይ ዘበሇ ዯገፍ ይገብር ፣ አስፈሊጊውን ዴጋፍ ያዯርጋሌ፣
4. ዋና ዲይሬክተርን ከምኣዴሊይነቱ ዴማ
ምክትሌ ዋና ዲይሬክተርን እቲ ኢንስቲትዩት 4. የኢንስቲትዩቱን ዋና ዲይሬክተር እንዯ አስፈሊ
ብምምራፅ ናብ ርእሰ ምምሕዲር አቕሪቡ ጊነቱ ዯግሞ ምክትሌ ዋና ዲይሬክተር በመምረጥ
የሸውም ። ሇክሌለ ርእሰ መስተዲዯር አቅርቦ ያሾማሌ ።

9. ስሌጣንን ተግባርን ዋና ዲይሬክተር 9. የዋና ዲይሬክተሩ ሥሌጣንና ተግባር
1. በዚ ኣዋጅ ዒንቀፅ 7 ነቲ ኢንስቲትዩት 1. በዚህ አዋጅ አንቀጽ 7 ኢንስቲትዩቱ የተሰጡትን
ዝተውሃቡ ስሌጣንን ተግባርን ዋና መፈፀሚ ስሌጣን እና ተግባር ዋና አስፈፃሚ በመሆን በስራ
ኾይኑ ኣብ ስራሕ የውዕሌ ፣ ሊይ ያውሊሌ ፣
2. በዚ ዒንቀፅ ንኡስ ዒንቀፅ 1 ዝተዯንገገ ሕለው 2. በዚህ አንቀጽ ንዐስ አንቀጽ 1 የተዯነገገው
ኾይኑ ናይቲ ኢንስቲትዩት ዋና ዲይሬክተር እንዯተጠበቀ ሆኖ የኢንስቲትዩቱ ዋና ዲይሬክተር
ዝስዕቡ ስሌጣንን ተግባርን ይህሌውዎ ፦ የሚከተለት ስሌጣንና ተግባር ይኖሩራሌ ፦
ሀ. ብመሰረት ቢሮ ህንፀት ዒቕሚ ዝውስኖ ስኬሌ ሀ. የክሌለ መንግስት የቅም ግንባታ ቢሮ በሚወሰነው
መሃያን ብመምርሒታትን ሰራሕተኛታት የዯመወዝ ስኬሌና በመንግሥት ሠራተኞች
መንግስቲ ናይቲ ኢንስቲትዩት ሰራሕተኛታት መመሪያዎች መሰረት ሰራተኞች ይቅጥራሌ ፣
ይቖፅር ፣ የመሓዴር ፣ የሰናብት ያስተዲዴራሌ ፣ ያሰናብታሌ ፣
ሇ. ናይዚ ክሌሌ ስትራቴጂታት ፕሊን ከተማ ሇ. የክሌለን የከተማ ፕሊን ስትራቴጂዎችን
ብምዴሊው ንዝምሌከቶ ኣካሌ የቕርብ ፣ ምስ በማዘጋጀት ሇሚመሇከተው አካሌ ያቀርባሌ ፣ ሲፀዴቅ
ፀዯቐ ኣብ ስራሕ የውዕሌ ። በሥራ ሊይ ያውሊሌ ፣
ሐ. ናይቲ ኢንስቲትዩት ዒመታዊ ናይ ስራሕ ሐ. የኢንስቲትዩቱን ዒመታዊ የሥራ ፕሮግራም እና
ፕሮግራምን በጀትን ብምዴሊው ንቢሮ ሓሊፊ በጀት በማዘጋጀት ሇቢሮው ኋሊፊ ያቀርባሌ ፣
የቕርብ፣ ብዝምሌከቶ ኣካሌ ምስፀዯቐ ኣብ ስራሕ በሚመሇከተው አካሌ ሲፀዴቅ በሥራ ሊይ ያውሊሌ ፣
የውዕሌ ፣
መ. ነቲ ኢንስቲትዩት ብዝተፈቐዯለ በጀትን መ. ሇኢንስቲትዩቱ በተፈቀዯሇት በጀትና የሥራ
ፕሮግራምን ስራሕን ብመሰረት ሕጊ ፋይናንስ ፕሮግራም በፋይናንስን ህግ መሰረት ገንዘብ እና
ገንዘብን ንብረትን የመሓዴር ፣ ንብረት ያስተዲዴራሌ ፣
ረ. ምስ ሳሌሳይ ወገናት ኣብ ዝግበሩ ርክባት ኩለ ሠ. ከሦስተኛ ወገኖች ጋር በሚዯረጉ ግንኙነቶች
ነቲ ኢንስቲትዩት ይውክሌ ፣ ሁለ ኢንስቲትዩቱን ይወክሊሌ ፣
ሰ. ናይቲ ኢንስቲትዩ ዒመታውን እዋናውን ረ. የኢንስቲትዩቱን ዒመታዊ ወቅታዊ የሥራ
ምንቅስቓስ ስራሕ ሒሳብን ፀብፃብን ንቢሮ ሓሊፊ እንቅስቃሴና የሂሳብ ሪፖርቶች ሇቢሮ ኋሊፊው
620
የቕርብ ፣ ያቀርባሌ፣
ሸ. ብቢሮ ሓሊፊ ዝውሃቡዎ ምስ ስርሑ ዝዛመደ ሰ. በቢሮ ሃሊፊው የሚሰጡት ከሥራው ጋር
ተግባራት ይፍፅም። ተዛማጅነት ያሊቸውን ሥራዎችን ይፈፅማሌ።
10.ስሌጣንን ተግባርን ምክትሌ ዋና ዲይሬክተር 10.የምክትሌ ዋና ዲይሬክተር ስሌጣንና ተግባር

ምክትሌ ዋና ዲይሬክተር እቲ ኢንስቲትዩት የኢንስቲትዩቱ ምክትሌ ዋና ዲይሬክተር ተጠሪነቱ
ተፀዋዕነቱ ንዋና ዲይሬክተር ኾይኑ ዝስዕቡ ሇዋናው ዲይሬክተር ሆኖ የሚከተለት ሥሌጣንና
ስሌጣንን ተግባርን ይህሌውዎ፦ ተግባራት ይኖሩታሌ ።
1. ዋና ዲይሬክተረ ኣብ ዘይህሌወለ ጊዜ ተኪኡ 1. ዋና ዲይሬክተር በማይኖሩበት ጊዜ ተክቶ
ይሰርሕ ፣ ይሠራሌ ፣
2. በቲ ኢንስቲትዩት ዋና ዲይሬክተር 2. በኢንስቲትዩቱ ዋና ዲይሬክተር የሚሰጡት
ንዝወሃብዎ ካሌኦት ተግባራት ይፍፀም ፣ ላልች ተግባራት ያከናውናሌ ።
11.ተግባር ከተማታት 11.የከተሞች ተግባር

ብኣዋጅ ቁፅሪ 107/1998 ዒ/ም ንከተማታት በአዋጅ ቁጥር 107/1998 ዒ/ም ሇከተሞች የተሰጠው
ዝተውሃበ ስሌጣንን ተግባርን ከምዘል ኾይኑ ሥሌጣንና ተግባር እንዲሇ ሆኖ የከተማ ፕሊን
ምዴሊውን ምፍፃምን ፕሊን ከተማ ብዝምሌከት ዝግጅትና አፈጻጸም በሚመሇከት ከተሞች
ከተማታት ዝስዕቡ ስሌጣንን ተግባራትን የሚከተለት ሥሌጣንና ተግባር ይኖሯቸዋሌ
ይህሌውወን ፦
1. ብፌዳራሌን ብክሌሌን መንግስታት 1. በፌዳራሌና በክሌለ መንግሥት በሚወጡ
ዝወፁ ኣዋጃት ፣ ዯንብታትን አዋጆች ፣ ዯንቦችና መመርያዎች ሊይ
መምርሒታትን መሰረት ብምግባር ባዕሇን በመመስረት ራሳቸውን ችሇው ወይም
ኪኢሇን ወይ ሓገዝ እቲ ኢንስቲትዩት የኢንስቲትዩቱን እገዛ በመጠየቅ ወይም በላሊ
ብምሕታት ወይ ብካሉእ ኣካሌ ወይ አካሌ ወይም በግለ ዘርፍ በመጠቀም
ብውሌቀ ዘፈር ፕሊን ከተመአን የዲሌዋ የከተማቸውን ፕሊን ያዘጋጃለ ወይም
ወይ የመሓይሻ በቲ ኢንስቲትዩት ያሻሽሊለ በኢንስቲትዩቱ ሲረጋገጥ ስራ ሊይ
እንትረጋገፅ ኣብ ስራሐ ምውዒሌ ይኸእሊ፣ ማዋሌ ይችሊለ ፣
2. ኣብ ምዴሊውን ምፍፃምን ፕሊን ከተማ 2. በከተማ ፕሊን ዝግጅትና አፈጻጸም ሊይ
ነበርቲ እታ ከተማን ዝምሌከቶም የከተማውን ነዋሪና የሚመሇከታቸውን አካሊት
ኣካሊትን ኩልም ንኽሳተፉ ኩነታት ሁለ እንዱሳተፉ ሁኔታዎችን
የመዒራርያ ፣ የተሓባብራ ያመቻቸለ ፣ ያስተባብራለ ፣
3. ኣብ ኣብ ምዴሊውን ምፍፃምን ፕሊን 3. በከተማ ፕሊን ዝግጅትና አፈፃፅም ፣
ከተማ ፣ ንክትትሌን ሓገዝን ካብ ሇክትትሌና ዴጋፍ ከፌዯራሌና ከክሌሌ
ፌዳራሌን ክሌሌን ንዝዋፈሩ ኣካሊት ሇሚሠማሩ አካሊት አስፈሊጊውን ትብብር ሁለ
ኣዴሊይ ምትሕብባር ይገብራ፣ ያዯርጋለ ።
4. መሬት ከተማ ብመሰረት ስርዒት 4. የከተማ መሬት በካዲስተር የመሬት መረጃ
ኣተሓሕዛ መሬት ካዲስተር ዝተቐሊጠፈ አያያዝ ሥርዒት መሰረት የተቀሊጠፈ የመሬት
ምምሕዲር መሬት ንክህለ ማእኸሌ አስተዲዯር እንዱኖር የካዲስተር መረጃ
ኣተሓሕዛ መረዲእታ ካዲስተር ኣብ ከተማ አያያዝ ማዕከሌ በከተማው መስሰተዲዴር
621
ምምሕዲር ንኽውዯቡ ይገብራ ፣ ኣብ እንዱዯራጁ ያዯርጋሌ ፣ ሥራ ሊይ

ስራሕ ምውዒልም የረጋግፃ ፣ መዋሊቸውን ያረጋግጣለ ፣
5. ኣብ ምዴሊውን ኣፈፃፅማን ፕሊን ከተማ 5. በከተማ ፕሊን ዝግጅትና አፈፃፀም ሊይ
ዝተረኸቡ ተሞክሮታት ከም ኣዴሊይነቱ የተገኙትን ተሞክሮዎች በክሌሌ እና
ብዯረጃ ክሌሌን ፌዳራሌን ዝተጣየሹ በፌዳራሌ ዯረጃ እንዯ አስፈሊጊነቱ
ኣካሊት በቢግዚኡ የተሓሊሌፉ ፣ ሇተቋቋሙት አካሊት በየጊዜው ያስተሊሌፋለ፣
6. በቲ ክሌሌ ኢንስቲትዩት ፕሊን ከተማታት 6. በክሌለ የከተማ ፕሊን ኢንስቲትዮት
ብዝወሃበን ፕሮግራምን ዯገፍን መሰረት በሚሰጣቸው ፕሮግራምና ዴጋፍ ሊይ
ብምግባር ዝተዋዯዯ ናይ ሌምዒት በመመሥረት የተቀናጀ የሌማት ፕሮግራም
ፕሮግራም የካይዴ። ያካሂዲለ።

ዝተፈሊሇዩ ዴንጋጌታት ሌዩ ሌዩ ዴንጋጌዎች
12.በጀት 12.በጀት
በጀት እቲ ኢንስቲትዩት ካብ ዝስዕቡ ፍሌፍሊት የኢንስቲትዩቱ በጀት ከሚከተለት ምንጮች የሚገኝ
ዝርከብ ይኸውን ይሆናለ ፦
1. በቲ ክሌሌ መንግስቲ ካብ ዝምዯብ በጀት፣ 1. በክሌለ መንግሥት ከሚመዯብ በጀት ፣
2. ካብ ሓገዝን ውህብቶን ይኸውን ። 2. ከስጦታና እርዲታ ይሆናሌ ።
13.ብዛዕባ መዛግብቲ ሒሳብ 13.ስሇ ሂሣብ መዛግብት
1. እቲ ኢንስቲትዩት ዝተማሇኡን ተኽክሇኛ 1. ኢንስቲትዩት የተሟለና ትኽክሇኛ የሆኑ
ዝኾኑን መዛግብቲ ሒሳብ ይሕዝ ፣ የሂሳብ መዛግብት ይይዛሌ ፣
2. ናይቲ ኢንስቲትዩት መዛግብቲ ሒሳብን 2. የኢንስቲትዩቱ የሂሣብ መዛግብትና ገንዘብ ነክ
ገንዘብ ተንከፍ ዝኾኑ ሰነዲትን ብናይ ሰነድች በውስጥ ኦዱተር ወይም ሥሌጣን ባሇው
ውሽጢ ኦዱተር ወይ ስሌጣን ብዘሇዎ ካሉእ ላሊ አካሌ በየዒመቱ ወይም ባስፈሇገበት ጊዜ
ኣካሌ በቢዒመቱ ወይም ኣብ ዘዴሇየለ ግዘ ያስመረምራለ ።
የመርምሩ ።
14.ጉቡእ ምትሕብባር 14.የመተባበር ግዳታ
ዝኾነ ቤት ዕዮ ንኣፈፃፅማ እዚ ኣዋጅ ናይ ማንኛውም መስሪያ ቤት ሇዚህ አዋጅ የመተባበር
ምትሕብባር ግቡእ ኣሇዎ። ግዳታ አሇበት ።
15.ስሌጣን ምውፃእ ዯንብን መምርሒን 15.ዯንብና መመሪያ የማውጣት ስሌጣን

1. ቤት ምኽሪ ስራሕ ፈፃሚ ብሄራዊ ክሌሊዊ 1. የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት ሇዚህ አዋጅ
መንግስቲ ትግራይ ንኣፈፃሚ እዚ አዋጅ አፈጻጽም ዯንብ ያወጣሌ ፣
ዯንቢ የውፅእ ፣
2. ቢሮ ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን 2. የከተማ ሌማትና ኮንስትራክሽን ቢሮ ሇዚህ አዋጅና
ንኣፈፃፅማ እዚ ኣዋጅን ሲዑቡ ንዝወፅእ ቀጥል ሇሚወጣው ዯንብ አፈጻጸም የሚያግዝ
ዯንብን ዝሕግዝ መምርሒ ክውፅእ ይኽእሌ ፣ መመሪያ ሉያወጣ ይችሊሌ ።
16.ዝተስዒሩ ወይ ተፈፃምነት ዘይብልም ሕግታት 16.የተሻሩ ወይም ተፈፃሚነት የማይኖራቸው ሕጎች

ዝኾነ ምስዚ ኣዋጅ ዝጓነዕ ኣዋጅ ፣ ዯንቢ ወይ ማንኛውም ከዚህ አዋጅ ጋር የሚቃረን አዋጅ ፣ ዯንብ
622
መምርሒ ኣብዚ ኣዋጅ ንዝተሸፈኑ ጉዲያት ወይም መመሪያ በዚህ አዋጅ ሇተሸፈኑ ጉዲዮች
ተፈፃምነት ኣይህሌዎን። ተፈጻሚነት አይኖረውም።
17.እዚ ኣዋጅ ዝፀንዏለ ግዜ 17.አዋጁ የሚፀናበት ጊዜ

እዚ ኣዋጅ ካብ ሓምሇ 5/1999 ዒ/ም ጀሚሩ ይህ አዋጅ ከሓምላ 5/1999 ዒ/ም ጀምሮ የፀና
ዝፀንዏ ይኸውን ። ይሆናሌ ።
ፕሬዚዯንት ብሄራዊ የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ

መንግስት ፕሬዝዲንት
መቀላ
መቐሇ
623

Tigray Regional Laws Volume - 3

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Tigray Regional Laws Volume - 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.abyssinialaw.

ኣብ ብሄራዊ ክልላዊ መንግስቲ ትግራይ

ካብ 1998 ዓ.ም - 1999 ዓ.ም

ተ.ቁ አዋጅዯንብንቑፅሪ ሽምኣዋጅንዯንብን ገፅ

ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ

መቐሇ መስከረም 1998 ዒ/ም

ኣዋጅ ቁፅሪ 94/1998 አዋጅ ቁጥር 94/1998

54 ን55 ን ናይቲ ክሌሌ ሊዔሇዋይ 54 እና 55 የክሌሌ ከፌተኛ አስፌፃሚ

11.ቢሮ ፀጥታን ጉዲያት ምምሔዴዲርን፣ 11.የጸጥታ እና አስተዲዯር ጉዲዮች ቢሮ፣

ሌምዒት ከተማን ኮንስትራክሽንን ሌማት እና ኮንስትራክሽን ቢሮ ይሆናሌ፣

ይቆጣጠራሌ፣ አስፇሊጊ ዴጋፌ ይሰጣሌ፣

አብ ስራሔ ምውዒለ ይከታተሌ፣ ያዖጋጃሌ፣ ሲፀዴቅ አፇፃፀሙ

ሰብ ክመሒየሽ፣ ስርዒት አሰራርሏን ትካሊዊ የሰው ሃይሌ ብቃት ሇማሻሻሌ፣ የአሰራር

አብ ፇፀምቲ ኣካሊት ተግባራዊ ክኸውን ፖሉሲ በአስፇጻሚ አካሊት ተግባራዊ

እቶት ዛምሌከት መበገሲ ሒሳብ የቅርብ፣ ያቀርባሌ፣ ሲፀዴቅ አፇፃፀሙ

15. ቢሮ ሌምዒት ኢንዴስትሪ፣ ንግዴን 15. የኢንዴስትሪ፣ ንግዴ እና ትራንስፖርት

17. ቢሮ ጉዲይ መናእሰይን ስፖርትን 17. የወጣቶች ና ስፖርት ጉዲይ ቢሮ

ዖይምዴዲእን ብሰሊማዊ መንገዱ ዛፌትሒለ ግጭቶችና አሇመባባቶች በሰሊማዊ

ንዛምሌከቶ ኣካሌ መንግስቲ ክቐርብ በጀታቸው መርምሮ ሇሚመሇከተው

ኩነታት የመቻቹ፣ ሁኔታዎችን ያመቻቻሌ፣

ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስቲ ትግራይ

ኣዋጅ ቑፅሪ 95/1998ዒ/ም ንመፇፀሚ ዔሊማ ኣዋጅ ቁጥር 95/1998 ሇሔብረት ስራ

ነጋሪት ጋዚጣ ቑ.ፖ.ሳ 291

ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ

መቐሇ ሔዲር 1998 ዒ/ም

ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 2.20 ነጋሪት ጋዚጣ ቑ.ፖ.ሳ 291 20

ናይ ምኽፊሌ ግብእ አሇዎ። ክፌይ የመክፇሌ ግዳታ አሇበት ።

የመሬት ስፊ በሄክታር የሚከፇሌበት

ክፌሉ ሰሇስተ ክፌዔ ሶስት

ክፌሉ አርባዔተ ክፌሌ አራት

ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ

መቐሇ መጋቢት 15/1998

አዋጅ ቁፅሪ 97/1998 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 97/1998 ዒ.ም

ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 2.45 ነጋሪት ጋዚጣ ቑ.ፖ.ሳ 291 25

ክጥቀስ ይከእሌ። ሉጠቀስ ይችሊሌ።

ገጠር መሬት ተፇፃምነት ይህሌዎ። የገጠር መሬት ተፇፃሚነት ይኖረዋሌ።

መ/ ካብ መንግስቲ መሬት ዛተኻረየ ኢንቨስተር በቲ መ/ ከመንግስት መሬት የተከራየ ኢነቨስተር

አካሌ ይመሒዯር ፣ ንዖይብልም ተሸጋሺጉ አካሌ ይተዲዯራሌ። መሬት ሊሊገኙ በሽግሽግ

አዋጅ ምርዒይ ይክኣሌ እዩ።

ዴማ ንዛንአሶም ብሽግሽግ ክውሃብ ይገብር። በሽግሽግ እንዱሰጥ ይዯረጋሌ።

ቦታኦም ንዛፇናቐለ ሒረስቶት በዘ ሔጊ ሇሚፇናቀለ አርሶ አዯሮች በዘህ ህግ የተዯነገገው

ንምጥቃም ዖዴሉ ናይ መሬት መከሊኸሉን መንግስታዊ አካሌ በመሬት ያሇ ማዔዴን

ፕሬዘዲንት የትግራይ ብሄራዊ ክሌሊዊ መንግስት

ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ

መቐሇ መጋቢት 15/1998

አዋጅ ቁፅሪ 98/1998 ዒ/ም አዋጅ ቁጥር 98/1998 ዒ/ም

ሒዯሽቲ ንኡሳን ዒንቀፃት 3፣ 4፣ 5፣ 6ን7ን አዲዱስ ንኡስ አንቀፆች 3፣ 4፣ 5፣ 6 እና 7

7. አብ ዒንቀፅ 82 እቲ ሔገ መንግስቲ ዛስዔብ 7. በህገ መንግስቱ አንቀፅ 82 የሚከተሇው አዱስንኡስ

ነጋሪት ጋዚጣ ትግራይ

መበሌ 14 ዒመት ቑ.6 14ኛ ዒመት ቁ.6

ኣዋጅ ቑፅሪ 99 /1998 ዒ.ም አዋጅ ቁጥር 99 /1998 ዒ.ም

ሔዴ ሔዴ ወረዲ ንባዔለ ናይ ምምሔዴዲር ከባቢኡ እያንዲንደ ወረዲ እራሱን በራሱ

ናይ ሒዯ ዋጋ ብር 8.37 ነጋሪት ጋዚጣ ቑ.ፖ.ሳ 291 47

7. “ሒሊፉ ቤት ፅሔፇት” ማሇት ብመሰረት ሔገ 7. “የጽህፇት ቤት ሃሊፉ” ማሇት በሔገመንገስቱ

ተሒተትን ክኾኑ ይገብር ያዯርጋሌ፤

ክኸውን፤ኣብዘ ከይዱ ከባቢያዊ ያዯረገ እንዱሆን፣በዘህ ሂዯት የአካባቢ

ክፌሉ ክሌተ ክፌሌ ሁሇት

መንግስቲ ትግራይ ብዖውፅኦ ሔጊ መሰረት በሚያወጣው ሔግ መሰረት አንዴ የወረዲ

ምሌዋጥ ከይዱን መስርሔን ንዛምሌከቶም ቤት የመሇወጥ ሂዯት ሇሚመሇከተው ወረዲ ምክር

ሹምን፣ ሹምና ምክትሌ ሹም፣

ብመሰረት ሔጊ መረፃ ዛካየዴ ኮይኑ፤ ሔግ መሰረት የሚካሄዴ ሆኖ፣

ኮሚቴ ይፅውዔ፣እቲ ዋና ኣማሒዲሪ ኣኼባ ይጠራሌ፣ ዋና አስተዲዲሪው ስብሰባ

ሇ. ኣብ ክሉ ብሔጊ እተውሃቦ ስሌጣን ብኮሚቴ ሇ. በሔግ በተሰጠው የስሌጣን ክሌሌ መሰረት