ñbÕ<Ûë´j·TT\ ø£sB¡ |æø£

n<Ûë´j·T+ ` 3
bÕsƒ´¡ |ü⁄døÔü +£ ˝À ˇø£ n<Ûë´j·T+ ` düeTÁ>∑ $X‚w¢ Dü
Unit Plan
n+ø£>D∑ ‘Ï +· 8e ‘·s>¡ ‹∑
j·T÷ì{Ÿ : nqTbÕ‘·+‘√ sêX¯ó\qT b˛\TÃ≥. 16 |”]j·T&ÉT¢ (12 >∑+≥\T)
(5e n<Ûë´j·T+)
Áø£.dü+ ñ|üo]¸ø£ uÛ≤eq\T |”]j·T&é‡ kÕeTÁ–
1. ìwüŒ‹Ô (2) i) ìwüŒ‹Ô uÛ≤eq 1 #ês¡T\º T
ii)>√˝…Hº é ìwüŒ‹Ô 2 yêsêÔ|Áü ‹ø£\T
iii) ãVüQfi¯ ìwüŒ‹Ô >√˝…H¶ é ìwüŒ‹ÔøÏ dü+ã+~Û+∫q
iv)ãVüQfi¯ ìwüŒ‹Ô 1 ø£≥&º +É \ ∫Á‘ê\T
ô|’ ø=ìï düeTdü´\T
2. XÊ‘·+ (3) i) sêX¯ó\qT XÊ‘·+‘√

b˛\TÃ≥. 1 #ês¡T\º T
ii)XÊ‘·+˝À ô|s¡T>∑T<ä\
˝Ò<ë ‘·>T∑ <Z \ä
ø£qT>=qT≥ 3
iii) ìwüŒ‘·T\ Ô T, XÊ‘·+\≈£î 1
dü+ã+~Û+∫q
|ü<ä düeTdü´\T
iv) XÊ‘·+\T n+#·Hê 1
y˚jT· &É+
3. s¡TdüTeTT (2) i) s¡TdüTeTT uÛ≤eq 1,2 #ês¡T\º T
ii)s¡TdüTeTT ô|’ |ü<ä 1
düeTdü´\T
4. ˝≤uÛqÑ wüeº TT\T(4) i) ˝≤uÛ,Ñ qwüe º TT\ uÛ≤eq 1 #ês¡T\º T
ii)˝≤uÛ,Ñ qwüe º TT\ 4
‘˚&Ü ø£qT>=qT≥
iii) ˝≤uÛX Ñ Ê‘·+ ˝Ò<ë 1
qwüXº Ê‘·+\qT >∑D+Ï #·T≥
iv) ˝≤uÛ,Ñ qwüe º TT\≈£î
dü+ã+~Û+∫q |ü<ä
düeTdü´\T

22
 >∑D‘Ï +· ` 8, 9 ‘·s>¡ ‘∑ T· \T
Áø£.dü+ ñ|üo]¸ø£ uÛ≤eq\T |”]j·T&é‡ kÕeTÁ–
5. neTàø£|⁄ü |üqTï i) VAT≈£î dü+ã+~Û+∫q 1 #ês¡T\º T
(VAT)(1) uÛ≤eq yÓ÷&É˝Ÿ _\T¢\T
ii) |ü<ä düeTdü´\T 4
6. #·Áø£e&û¶ (4) i) #·Áø£e&û¶ uÛ≤eq 1 #ês¡T\º T
ii) #·Áø£e&û¶ dü÷Árø£sD ¡
iii) dü+e‘·‡s¡+q≈£î ˝Ò<ë $$<Ûä u≤´+≈£î\≈£î
ns¡d› +ü ˆˆq≈£î #·Áø£e&û¶ ˝…øÿ£ 3 #Ó+~q ø£s|¡ Áü ‘ê\T,
ø£≥Tº≥. n+‘·sê®\+qT+&ç
iv) #·Áø£e&û¶ |ü<d ä eü Tdü´\T, ùdø£]+∫q $esê\T,
nqTe]Ô‘ê\T

n+X¯eTT : n+ø£>D∑ ‘Ï +·
n<Ûë´j·T+ : nqTbÕ‘·+‘√ sêX¯ó\qT b˛\TÃ≥
‘·s¡>∑‹ : 8e ‘·s>¡ ‹∑
1. kÕ~Û+#·e\dæq $<ë´Á|üe÷D≤\T :`
1) düeTkÕ´kÕ<Ûqä :` ãVüQfi¯ìwüŒ‹ÔøÏ dü+ã+~Û+∫q düeTdü´\T kÕ~Û+#·TqT
|ü<ä düeTdü´\qT kÕ~Û+#·TqT.

2) ø±s¡D≤\T #Ó|Œü &É+ :` ìwüŒ‘·T\Ô ≈£î, XÊ‘·+\≈£î eT<Û´ä ‘˚&ÜqT $e]+#·TqT.

XÊ‘·+qT n+#·Hê y˚jT· >∑\&ÉT.
˝≤uÛ,Ñ qwü+º \ eT<Û´ä ‘˚&ÜqT $e]+#·TqT.
#·Áø£e&ûø¶ Ï dü÷Árø£sD¡ #˚kÕÔ&TÉ .

3) e´ø£|Ô sü #¡ &· +É :` ãVüQfi¯ìwüŒ‹ÔøÏ dü+ã+~Û+∫q Ä˝À#·q\qT dü«+‘·e÷≥\˝À

$e]+#·>\∑ &ÉT.
XÊ‘·+\T, ˝≤uÛqÑ wü+º \T, #·Áø£e&ûø¶ Ï dü+ã+~Û+∫q düeTdü´\qT
$$<Ûä |ü<‘›ä T· \˝À #˚jT· >∑\&ÉT.
#·Áø£e&û¶ dü÷Árø£sD¡ ˝À ‘ê]ÿø£‘q· T $e]+#·>\∑ T>∑T‘ê&ÉT.
4) nqTdü+<ÛëqeTT :` ìwüŒ‹Ôì uÛ≤>∑V‰ü s¡eTTq≈£î, XÊ‘·+q≈£î nqTdü+<ÛëqeTT #˚jT· >∑\&ÉT
˝≤uÛ,Ñ qwü+º \T, s¡TdüTeTT, VAT\qT XÊ‘·+\‘√ nqTdü+<ÛëqeTT
#˚jT· >∑\&ÉT.

23
ñbÕ<Ûë´j·TT\ ø£sB¡ |æø£
#·Áø£e&û,¶ VATqT <Óq’ +~q J$‘êìøÏ nqTdü+<ÛëqeTT #˚jT· >∑\&ÉT
˝≤uÛ,Ñ qwü+º \T #·Áø£e&û¶ düeTdü´\qT ;»>∑D‘Ï +· ‘√ nqTdü+<Ûëq+
#˚jT· >∑\&ÉT.
5) ÁbÕ‹ì<Û´ä |üs#¡ &· +É :` ãVüQfi¯ ìwüŒ‹Ôì |ü{øºÏ s£ ÷¡ |ü+˝À ñ<ëVü≤s¡D\qT $e]+#·>\∑ <äT.
XÊ‘·+\qT |ü{øºÏ £ s¡÷|ü+˝À sêj·T>∑\&ÉT.
s¡TdüTeTT, VAT\≈£î dü+ã+~Û+∫q _\T¢\qT ùdø£]+∫ |ü{øºÏ £
s¡÷|ü+˝À sêj·T>∑\&ÉT
n<Ûë´j·T+˝À $$<Û|ä {ü øºÏ \£ qT |üP]Ô#d˚ ,æ yê{Ï˝Àì düe÷#ês¡+qT
#·<Tä e>∑\&ÉT.
2. uÀ<ÛHä êuÛ´Ñ dü kÕe÷Á– :` bÕsƒ´¡ |ü⁄døÔü +£ , Á>±|òwt ≥” T¢, #ês¡T\º T, ôdÿ#Y\T, yêsêÔ|Áü ‹ø£\T, <äTø±D<ës¡Tì qT+&ç bı+~q
_\T¢\T, $$<Ûä u≤´+≈£î\qT+&ç ùdø£]+∫q ø£s|¡ Áü ‘·+\T, Á|üeTTK ø£≥&º +É \ ∫Á‘·+\T.
3. |ü]#·jT· + :` ‘·s>¡ ‹∑ >∑~˝À >∑\ $<ë´s¡T\∆ qT A eT]j·TT B Á>∑÷|ü⁄\T>± $uÛõÑ +∫ ˇø£ düìïy˚X+¯ qT
@sêŒ≥T #˚jT· e˝…qT. A eT]j·TT B \˝Àì $<ë´s¡T\∆ qT b˛\TÃ≥ <ë«sê @s¡Œ&çq
nqTuÛeÑ + <ë«sê ìwüŒ‹Ôì |ü⁄qX¯Ãs¡D #˚jT· &É+ »s¡>±*.
4. uÀ<ÛHä êeP´Vü‰\T :` ì‘·´J$‘·+˝À ˇø£ yê´bÕs¡+˝À Ç<äs› T¡ e´≈£î\Ô T ô|{Ïqº ô|≥Tºã&ÉT\T, ø±\+q≈£î
dü+ã+~Û+∫q ø£è‘·´+ <ë«sê ãVüQfi¯ìwüŒ‹Ô nH˚ uÛ≤eq |ü]#·jT· + »s¡>±*.
$<ë´]∆ a : b eT]j·TT c: d ìwüŒ‘·T\Ô ãVüQfi¯ ìwüŒ‹Ôì ø£qT>=ì, kı+‘· ñ<äV≤ü s¡D\T
Çyê«*.
‘·s>¡ ‹∑ >∑~˝À dü+<äs“¡ +¤ \qT @sêŒ≥T#˚dæ XÊ‘·+˝À ô|s¡T>∑T<ä\ ˝Ò<ë ‘·>T∑ <Z \ä qT
ø£qT>=qT≥≈£î Ä˝À#·q s¡÷bı+~+#ê*.
$<ë´s¡T\∆ T ãVüQfi¯ìwüŒ‹Ôø,Ï XÊ‘·+\≈£î dü+ã+~Û+∫q |ü<dä eü Tdü´\T #˚jT· T≥≈£î ø=ìï
düeTdü´\qT ‘·s>¡ ‹∑ >∑~˝À $<ë´s¡T\∆ +<äsT¡ bÕ˝§ZH$˚ <Û+ä >±, ns¡e∆ Tj˚T´ düìïy˚X+¯
@sêŒ≥T#˚jT· ã&Ü*.
#ês¡T\º T ñ|üj÷Ó –+∫ s¡TdüTeTT uÛ≤eq $<ë´s¡T\› ˝À @sêŒ≥T#˚jT· &É+ »s¡T>±*.
s¡TdüTeTT≈£î dü+ã+~Û+∫q |ü<dä eü Tdü´\T #·]Ã+#·&+É »s¡>±*.
#ês¡T\º T ñ|üj÷Ó –+∫ ˝≤uÛ,Ñ qwü+º \T nH˚ uÛ≤eq @sêŒ≥T #˚jT· &É+ »s¡>±*.
$$<Ûä s¡ø±\ _\T¢\T |ü]o*+#·&+É <ë«sê $<ë´s¡T\∆ ≈£î ˝≤uÛ,Ñ qwü+º \ eT<Û´ä ‘˚&ÜqT
$e]+#·&+É »s¡T|ü⁄‘ês¡T.
˝≤uÛ,Ñ qwü+º \ eT<Û´ä düeTdü´\T kÕ~Û+#·T≥≈£î bÕsƒ´¡ |ü⁄düøÔ +£ ˝Àì ø=ìï düeTdü´\qT
#·]Ã+#·&eÉ TT »s¡>±*.
ì‘·´J$‘·+˝À <äTø±D<ës¡T&ÉT y˚ùd neTàø£|⁄ü |üqTï >∑T]+∫ yê] _\T¢\ <ë«sê VAT
uÛ≤eqqT @sêŒ≥T#˚j÷· *.
$$<Ûä u≤´+≈£î\T qT+&ç ùdø£]+∫q ø£s|¡ Áü ‘·+\ Ä<Ûës¡+>± #·Áø£e&û¶ uÛ≤eq@sêŒ≥T
#˚jT· &É+ »s¡bÕ*.
24
 >∑D‘Ï +· ` 8, 9 ‘·s>¡ ‘∑ T· \T
$<ë´s¡T\∆ ≈£î ø£è‘·´+\T @sêŒ≥T#˚dæ #·Áø£e&ûø¶ Ï dü÷Árø£sD¡ #˚sTT+#ê*.
#·Áø£e&ûô¶ |’ düeTdü´\T yê{Ïô|’ |ü<dä eü Tdü´\T, nqTes¡qÔ +\T $e]+#ê*.

uÀ<ÛHä êeP´Vü‰\T neT\T|üsT¡ #·T≥ '

ìwüŒ‹Ô :
♦ bÕsƒ´¡ |ü⁄düøÔ +£ ˝Àì ù|õ HÓ+.97, 98\˝Àì |ü≥+\qT #ês¡T\º ˝À ô|≥Tºã&ÉT\T, ø±\+\≈£î dü+ã+~Û+∫q |ü{øºÏ \£ T
Áyêdæ, yê{Ï eT<Û´ä >∑\ dü+ã+<Û+ä qT |æ\\¢ |üP]Ô‘s· >¡ ‹∑ ˝À #·]Ã+|ü#d˚ Tü Ô nq«j·T|üs#¡ &· +É #˚jT· e˝…qT.
♦ $<ë´s¡T\∆ ˝À ãVüQfi¯ìwüŒ‹Ô uÛ≤eqô|’ ne>±Vü≤q ø£\T>∑TqT.
♦ $<ë´s¡T\∆ qT Á>∑÷|ü⁄\T>± $uÛõÑ +∫ ù|õ.HÓ+ 99˝Àì ªªM{Ïì Á|üjT· ‹ï+#·+&çµµ #·sá <ë«sê Ä˝À∫+|ü #˚jT· e˝…qT.
♦ >√˝…H¶ é ìwüŒ‹ÔøÏ dü+ã+~Û+∫q Á|üeTTK ø£≥&º +É \ ∫Á‘ê\T |ü]o*+|üCj Ò ÷· *.
♦ $<ë´s¡T\∆ ≈£î >√˝…H¶ ìé wüŒ‹ÔøÏ dü+ã+~Û+∫q uÛ≤eq ne>±Vü≤q #˚dTü ø=ì, Äq+<äeTT bı+<ä&ÜìøÏ neø±X¯eTT
ø£*Œ+#·e˝…qT.
♦ nuÛ≤´dü+ 5.1˝Àì 1, 2, 3, 4 düeTdü´\qT $<ë´s¡T\ú ‘√ dü«+‘·+>± #˚sTT+#·e˝…qT.
XÊ‘·+ :
♦ bÕsƒ´¡ |ü⁄düøÔ e£ TT˝Àì ù|õHÓ+. 99˝Àì e÷~] ñ<äV≤ü s¡D≈£î rdüTø=ì |æ\\¢ ‘√ |üP]Ô‘s· >¡ ‹∑ ˝À ìwüŒ‹Ôì XÊ‘·+‘√
b˛\Ãe#·TÃqT nH˚ uÛ≤eq @sêŒ≥T#˚jT· e˝…qT.
♦ ù|õ HÓ+.101 ˝Àì ªªÄ˝À∫+∫, #·]Ã+∫ sêj·T+&çµµ |æ\\¢ ‘√ |üP]Ô ‘·s>¡ ‹∑ ˝À dü«+‘·+>± #˚sTT+∫ q÷‘·q
|ü<‘∆ä T· \T ø£qT>=qT≥≈£î neø±X¯+ ø£*Œ+#·e˝…qT.
♦ nuÛ≤´dü+ 5.1˝Àì 7, 11 düeTdü´\qT $<ë´s¡T\ú ‘√ dü«+‘·+>± #˚sTT+#·e˝…qT.
s¡TdüTeTT :
♦ bÕsƒ´¡ |ü⁄düøÔ +£ ˝Àì ù|õ HÓ+. 102˝Àì e÷~]>± ô|<ä,› ô|<ä› <äTø±D+˝Àì <Ûsä \¡ dü÷#·\qT #ês¡T\º ô|’ Á|ü<]ä Ù+∫
|æ\\¢ +<ä]‘√ #·]Ã+#·e˝…qT. s¡TdüTeTT nq>± ª‘·–+Z |ü⁄µ nqT uÛ≤eq ø£*Œ+#·e˝…qT.
♦ ô|’ ø£è‘·´+ e\q |æ\\¢ ˝À s¡TdüTeTT nH˚ uÛ≤eqô|’ ne>±Vü≤q ø£*Œ+#·e˝…qT.
♦ ù|õ HÓ+. 104˝À ªªÁ|üjT· ‹ï+#·+&çµµ Á>∑÷|t\T>± $uÛõÑ +∫ #·sá <ë«sê s¡TdüTeTTqT ì‘·´J$‘·+˝Àì ñ|üj÷Ó >∑T\T,
dü«+‘· ñ<äV≤ü s¡D\T Ç#˚Ã$<Û+ä >± ne>±Vü≤q ø£*Œ+#·e˝…qT.
♦ ù|õ HÓ+. 105˝À ªªÄ˝À∫+∫, #·]Ã+∫ sêj·T+&çµµ |æ\\¢ ‘√ |üP]Ô ‘·s>¡ ‹∑ ˝À dü«+‘·+>± #˚sTT+#·e˝…qT.
♦ ù|õ HÓ+. 105˝À ªªM{Ïì Á|üjT· ‹ï+#·+&çµµ |æ\\¢ qT Á>∑÷|t\T>± $uÛõÑ +∫ #·sá <ë«sê ì‘·´J$‘·+˝À m<äTs¡jT˚ ´
düeTdü´\˝À XÊ‘·+\qT n+#·Hê y˚jT· >∑\s¡T.
˝≤uÛqÑ wüeº TT\T :
♦ ù|õ HÓ+. 105˝Àì ø=ìï dü+<äs“¡ e¤ TT\qT #ês¡Tôº |’ Áyêdæ $<ë´s¡T\∆ +<ä]‘√ |ü]o*+|ü #˚jT· e˝…qT.
♦ |ü]o\q <ë«sê ªª˝≤uÛeÑ TT, qwüeº TTµµ nH˚ uÛ≤eeTT ø£*Œ+#·e˝…qT.
♦ ù|õ HÓ+. 106˝À ªªÄ˝À∫+∫, #·]Ã+∫sêj·T+&çµµ |æ\\¢ ‘√ #˚sTT+#·e˝…qT.
♦ ù|õ HÓ+. 107˝À ñ<äV≤ü s¡D 7qT q\¢ã\¢ô|’ $<ë´s¡T\› düV≤ü ø±s¡+‘√ #·sá <ë«sê kÕ~Û+|ü#j ˚ T· e˝…qT.
♦ nuÛ≤´dü+ 5.2˝Àì 8, 9, 10, 11, 12 düeTdü´\qT $<ë´s¡T\ú ‘√ dü«+‘·+>± #˚sTT+#·e˝…qT.

25
ñbÕ<Ûë´j·TT\ ø£sB¡ |æø£
s¡TdüTeTT eT]j·TT VAT :
♦ $$<Ûä <äTø±D≤\ qT+&ç ùdø£]+∫q _\T¢\T n+<äsT¡ $<ë´s¡T\∆ ≈£î Ç∫à |ü]o*+|ü #˚jT· e˝…qT.
♦ |ü]o\q <ë«sê s¡TdüTeTT eT]j·TT VAT uÛ≤eq\T ø£*Œ+#·e˝…qT.
♦ ù|õ HÓ+. 109˝À ñ<눈ì q\¢ã\¢ô|’ $<ë´s¡T\∆ düV≤ü ø±s¡eTT‘√ #·sá <ë«sê kÕ~Û+|ü#j
˚ T· e˝…qT.
♦ nuÛ≤´dü+ 5.2˝Àì 5, 6, 13, 14 düeTdü´\qT $<ë´s¡T\∆ #˚ dü«+‘·+>± #˚sTT+#·e˝…qT.
#·Áø£e&û¶ :
♦ $$<Ûä u≤´+≈£î\T Á|ü#T· ]+#˚ &çbÕõ≥T¢, e&ûsπ¶ ≥T¢, ˝ÀqT\≈£î dü+ã+~Û+∫q ø£s¡ |üÁ‘ê\T ùdø£]+∫ $<ë´s¡T\∆ +<ä]‘√
|ü]o*+|ü #˚jT· e˝…qT.
♦ Ç{Ϻ |ü]o\q<ë«sê ªª#·Áø£e&ûµ¶ µ nH˚ uÛ≤eq, |üP]Ô‘s· >¡ ‹∑ ˝À #·]Ã+∫ ø£*Œ+#·e˝…qT.
♦ #ês¡Tº <ë«sê ù|õ 113 e÷~]>± #·Áø£e&û¶ ø£qT>=H˚ |ü<‹›ä , n<˚ |ü<‹›ä ì kÕ<Ûës¡Dø° ]£ +∫ $<ë´s¡T\∆ +<ä]‘√
#·Áø£e&û¶ ø£qT>=qT≥≈£î dü÷Árø£sD¡ #˚jT· e˝…qT.
♦ ù|õ HÓ+. 114˝À ñ<눈ì q\¢ã\¢ô|’ $<ë´s¡T\∆ ‘√ #·]Ã+∫ kÕ~Û+|ü#d˚ ,æ ªªÇ$ #˚jT· +&çµµ $<ë´s¡T\∆ +<äsT¡
dü«‘·V‰ü >± #˚sTT+#·e˝…qT.
♦ ù|õ HÓ+. 115˝Àì, ñ<äV≤ü s¡D 11 q\¢ã\¢ô|’ kÕ~Û+|ü#d˚ ,æ ªªÇ$#˚jT· +&çµµ nH˚ ø£è‘ê´\qT $<ë´s¡T\∆ ‘√
#˚sTT+#·e˝…qT.
♦ ù|õ HÓ+. 118˝Àì, ñ<äV≤ü s¡D 15qT ñ|üj÷Ó –+∫ #·Áø£e&ûd¶ ÷ü Á‘·+ uÛÖ‹ø£XÊg+‘√ nqTes¡qÔ + ø£*j Z T· T+≥T+<äì
$<ë´s¡T\∆ ˝À ne>±Vü≤Hê ø£*Œ+#·e˝…qT.
♦ nuÛ≤´dü+ 5.3˝Àì 1, 3, 6, 8, 10, 14, 15 düeTdü´\qT q\¢ã\¢ô|’ $<ë´s¡T\› ‘√ #·]Ã+∫ kÕ~Û+|ü#j ˚ T· e˝…qT.
n<äq|ü⁄ düe÷#ês¡+ :
♦ yê´bÕs¡ dü+dü\ú ø£s|¡ Áü ‘·eTT\T, Çq÷‡¬sqT‡ ø£+ô|˙\T Á|ü#T· ]+#·T ø£s|¡ Áü ‘ê\T ùdø£]+∫ yê{Ïô|’ #·]Ã+#·&+É .
♦ $<ë´s¡T\∆ qT ≈£L&É ø=ìï |ü{≤\T ùdø£]+∫ yê{Ï‘√ >√˝…H¶ é ìwüŒ‹Ôì >∑T]Ô+#˚ $<Û+ä >± Áù|s¡D ø£*+Z #·e˝…qT.
ø°\ø£u≤Û eq\T
>√˝…H¶ ìé wüŒ‹Ô, ãVüQfi¯ìwü‡‹Ô, ìwüŒ‹Ôì XÊ‘·+‘√ b˛\TÃ≥, s¡TdüTeTT, VAT, ˝≤uÛ,Ñ qwü+º \T #·Áø£e&û,¶ #·Áø£e&ûd¶ ÷ü Árø£sD¡ ,
ns¡d∆ +ü e‘·‡s¡eTTq≈£î #·Áø£e&û,¶ #·Áø£e&û¶ nqTes¡qÔ +\T.

ªÄ<ÛTä ìø£ e÷qe⁄ì ø±s¡´ø£˝≤bÕ˝…q’ yêDÏ»´+, |ü]ÁX¯eT\T, Á|üuTÑÛ ‘·«

j·T+Á‘ê+>∑eTT yÓTT<ä˝q’… yê≥ìï+{Ïì >∑D‘Ï X· Êg ‘·sÿ¡ + Á|üø±s¡+
Á|ü<]ä Ù+#·e#·Tõµ ` dæà‘Y

26