Πρώιμος Ιλλυρισμός

Juraj Šižgorić (1444 i 1447 -1509)

Ουμανιστής από το Σίμπενικ. Ποιητής και συγγραφέας.

''De situ Illyriae et civitate Sibenici,, [=Građa za povijest Književnosti

Hrvatske , JAZU, II, Skupio i priredio M. Šrepel, Zagreb 1899, 2, 27-

31.]

«Ζούσε ο Κύκλωπας Πολύφημος, ίσως αυτός που ο Οδυσσέας του

έβγαλε το μοναδικό μάτι, και η γυναίκα του Γαλατεία, για τους

οποίους έγραψε εκτενώς ο Οβίδιος στο 13ο βιβλίο των

Μεταμορφώσεών του. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες του Αππιανού

είχαν τρεις γιους: τον Κέλτη, Γαλάτιο, και Ιλλύριο, οι οποίοι έδωσαν

τα ονόματά τους: ο πρώτος στους Κέλτες, ο δεύτερος στους Γαλάτες

και ο τρίτος στους Ιλλύριους.»

‘’De situ Illyriae et civitate Sibenici,, III, 2, 33.

«Ιλλυρία το κοινό όνομα για όλους τους λαούς της ίδιας γλώσσας»

[1]
‘’De situ Illyriae et civitate Sibenici,,

«Ο Κικέρωνας σε μια επιστολή του αποκαλεί τους Δαλματούς

πολεμοχαρείς και τους καταριέται λέγοντας: Οι Θεοί ας προκαλέσουν

δυστυχία στους Δαλματούς που σε ταλαιπωρούν. Αυτοί ανέκαθεν

θεωρούνταν πολεμοχαρείς και οι ιστορικοί επιβεβαιώνουν ότι

χαρακτηριστικό γνώρισμα των Δαλματών είναι ο ασταμάτητος

πόλεμος. Ο Αππιανός, λοιπόν, στο βιβλίο του για τους Ιλλυρίους

απαριθμεί πλήθος παραδειγμάτων της υπερήφανης ψυχής αυτού του

λαού και εκτός από αυτόν και ο Πολύβιος, ο Ιούλιος Καίσαρας. Ως

λαμπροί πολεμιστές ιδιαίτερα ακούστηκαν οι Γέτες τους οποίους

ονομάζουμε Γότθους, Ιλλυρικό λαό.»

‘’De situ Illyriae et civitate Sibenici,, 10, 9-23.

« Πέρασε καιρός από τότε που ενέταξε στη δύναμή της η Ένδοξη

σύγκλητος της Βενετίας το Σίμπενικ και σε αυτό στις 28 Οκτωβρίου

του σωτήριου έτους ύψωσε τη σημαία του φτερωτού και

στεφανωμένου λιονταριού. Τότε φάνηκε ότι επέστρεψε η χρυσή

εποχή, [...],τότε υποχώρησε η βαρβαρότητα και άρχισε να ανθίη

λατινική ομαλότητα διαχωρίζοντας τις καλές πράξεις από τις

[2]
αμαρτωλές, όπως (καθαρίζει) ο χρυσός με τη βοήθεια του πολτού

[...]. Τι πιο ευχάριστο πράγματι στην εποχή μας από το να ζούμε

κάτω από τη βενετική κυριαρχία; Η πόλη τους ήταν πάντοτε

ελεύθερη, δε φορολογήθηκε ποτέ, ήταν πάντα χριστιανική και ποτέ

δεν μολύνθηκε από την αίρεση των ειδώλων, βασίλισσα της

θάλασσας, το εργοστήριο κάθε πλούτου, η γλυκύτητα του κόσμου και

η μόνιμη κατοικία της δικαιοσύνης και της πίστης».

‘’De situ Illyriae et civitate Sibenici,, 4, 2-10.

«Και τι πραγματικά να πω για τον Ιερώνυμο, ο οποίος, με την

εξαιρετική του κατάρτιση, έχει ξεπεράσει όλους τους δασκάλους της

Εκκλησίας, γνώριζε την ελληνική και εβραϊκή λογοτεχνία και ήταν

καλός γνώστης της θεολογίας. Ο άνδρας αυτός έλαμπε με την

ξεχωριστή αγία ζωή του και δοξάστηκε με λαμπρά θαύματα. Είναι

ιδιαίτερα αγαπητός από τους Ιταλούς, τον οποίον γνώρισαν από τους

Ιλλύριους , θεωρώντας, δεδομένης της ασυμφωνίας των σημερινών

λαών τους, ότι το δαλματικό αγκάθι δεν θα μπορούσε να παράγει ένα

τόσο όμορφο τριαντάφυλλο».

[3]
Vinko Pribojević ( -1532)
Καταγόταν από το Χβάρ της ενετικής Δαλματίας. Ουμανιστής. Δομινικανός

μοναχός από το 1522. Στο έργο του «De origine et successibus Slavorum» [Περί

καταγωγής και δόξης των Σλάβων] παρουσιάζει του Ιλλύριους και τους Σλάβους

ως προγόνους των Δαλματών.

“De origine et successibus Slavorum” [Vinko Pribojević, O podrijetlu i

slavi Slavena, prev.V.Gortan-P.Knezović, Zagreb 1997, σ. 138-139].

«Ο Θείρας, ο έβδομος γιος του Ιαφέθ ( όπως είναι αντιληπτό από

αυτά που έχω ήδη αφηγηθεί), ήταν πρόγονος των Θρακών, και από

αυτόν προήλθε όλο εκείνο το γένος, το οποίο έχει τώρα την

ονομασία «Σλάβοι». Για ποιο λόγο, λοιπόν, είναι αναγκαίο να

αποδείξω, πως η Ιλλυρία δεν είναι με κανένα τρόπο Ελλάδα, όταν ο

κοινός τρόπος οπλισμού και διεξαγωγής των μαχών, καθώς και η

ίδια γλώσσα των Θρακών με τους Ιλλυρίους αποδεικνύει την μεταξύ

τους σχέση; [...] Εντωμεταξύ, σχετικά με το ποιος ήταν ο πατέρας του

Ιλλύριου, υπήρχαν, πιστεύεται, διάφορες παραδόσεις. Ο Calepino

(Ambrozio), λοιπόν, αναφέρει ότι ο Ιλλύριος ήταν γιος του Κάδμου,

και ο Αππιανός από την Αλεξάνδρεια υποστηρίζει ότι πατέρας του

Ιλλύριου ήταν ο Πολύφημος, μητέρα του η Γαλάτεια, και αδέρφια

[4]
του ο Κέλτης και ο Γάλλος, από τους οποίους προήλθαν οι Κέτλες και

οι Γαλάτες. Το ότι ο Ιλλύριος ήταν γιος του Κάδμου ή του

Πολύφημου είναι πασιφανές όπως επίσης και το ότι ήταν ο πρόγονος

της φυλής των Ιλλυρίων.»

“De origine et successibus Slavorum” [Vinko Pribojević, O podrijetlu i

slavi Slavena, prev.V.Gortan-P.Knezović, Zagreb 1997, σ. 140].

«Και τι λες για το ότι οι Αμαζόνες, όπως υποστηρίζει ο Hartmann

Schedel στο έργο του «Ιστορικό Χρονικό» ήταν γυναίκες των Γότθων,

οι οποίοι προέρχονται από την κάτω Σκυθία; Όταν οι σύζυγοί τους με

απάτη δολοφονήθηκαν, αυτές άρπαξαν τον οπλισμό τους,

επιτέθηκαν με ανδρική γενναιότητα στους εχθρούς και επάξια

εκδικήθηκαν για τους θανάτους των αντρών τους. Αφού

ενδυναμώθηκαν με το πέρασμα του χρόνου σε πολλούς πολέμους

κατέλαβαν μεγάλο μέρος της Ασίας.»

“De origine et successibus Slavorum” [Vinko Pribojević, O podrijetlu i

slavi Slavena, prev.V.Gortan-P.Knezović, Zagreb 1997, σ.140].

[5]
«Γεγονός πάντως είναι ότι η μητρική γλώσσα των Μακεδόνων

διέφερε από την κοινή γλώσσα όλου του στρατεύματος του Μεγάλου

Αλεξάνδρου, δηλαδή από την ελληνική, και όπως διαπιστώνουμε οι

Μακεδόνες δεν συμπεριλαμβάνονται στους Έλληνες, δεδομένου ότι

η γλωσσική ενότητα συνήθως με επάρκεια αποδεικνύει την αρχαία

γλωσσική ενότητα, και συνεπώς θεωρούμε μέλη του ίδιου έθνους

αυτούς που στην πιο τρυφερή ηλικία μαζί με το μητρικό γάλα

κατανοούσαν την ίδια γλώσσα».

“De origine et successibus Slavorum” [Vinko Pribojević, O podrijetlu i

slavi Slavena, prev.V.Gortan-P.Knezović, Zagreb 1997, σ. 145-146].

Οι απόγονοι του Θείρα, οι οποίοι κάποτε είχαν δώδεκα ονόματα, την

τωρινή περίοδο εμφανίζονται με ενιαία ονομασία, της οποίας είναι

άγνωστος ο δημιουργός, και προέρχεται από τη λέξη «δόξα». Έτσι

αυτοί που πριν τους ξεχώριζες με διάφορα ονόματα σήμερα

ονομάζονται «Σλάβοι» , δηλαδή, ένδοξοι από τη λέξη δόξα, η οποία

σε όλους αυτούς τους λαούς έχει κοινή σημασία. [...]. Αναζητάς

αποδείξεις των λεχθέντων μου; Για να βεβαιωθείς ότι οι απόψεις

[6]
μου είναι αληθινές, θα ήθελα να σου αναφέρω τα ονόματα μερικών

ένδοξων ανθρώπων αυτού του έθνους. Έτσι διαβάζοντας τα Χρονικά

και την Ιστορία των Σλάβων συναντάς τα ονόματα: Στάνισλαβ,

Λάδισλαβ, Τσέσλαβ, Μπόγκοσλαβ, Μάρισλαβ, Ντόμπροσλαβ, Ράντοσλαβ,

Μπέρισλαβ, Γκόστοσλαβ, Πρίμπισλαβ, [...] και πολλά άλλα τέτοιου

είδους και θα μάθεις έτσι για ποιο λόγο ονομάστηκαν Σλάβοι.»

[7]