S5BIOELA: Η Ιστορία της ζωής πάνω στη Γη.

Οι γεωλογικοί
αιώνες
Έχουν οι γεωλογικοί αιώνες και περίοδοι την ίδια χρονική διάρκεια
μεταξύ τους;………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
• Έχει ίδια χρονική διάρκεια ο αιώνας της ανθρώπινης ιστορίας (100
χρόνια) με τους γεωλογικούς αιώνες;…………………………
………………………………………………………………………………………
• Σε ποιον γεωλογικό αιώνα και σε ποια περίοδο ζούμε σήμερα;
…………………………………………………………………………

 Πόσο διήρκεσε (σε εκ. Έτη)

Ο Προτεροζωικός…………………………………………………………
Ο Παλαιοζωικός αιώνας…………………………………………………………
Ο Μεσοζωικός αιώνας…………………………………………………………
Ο Καινοζωικός αιώνας…………………………………………………………
 Αντλώντας πληροφορίες από το επόμενο κείμενο να εντοπίσετε και να
καταγράψετε τους κυριότερους οργανισμούς κάθε περιόδου:

Γεωλογικός Αιώνας Ζωικοί οργανισμοί Φυτικοί οργανισμοί και

μικροοργανισμοί
Προτεροζωικός

Παλαιοζωικός

Μεσοζωικός

Καινοζωικός
Απολιθώματα
Απολιθώματα είναι απομεινάρια οργανισμών που έζησαν σε παλαιότερη γεωλογική
περίοδο και έχουν διατηρηθεί με φυσικό τρόπο. Όταν τα μαλακά μέρη των ζώων ή
των φυτών αποσυντίθενται, τα σκληρά μέρη θάβονται στη λάσπη. Το σχήμα των
οργανισμών διατηρείται, ενώ η λάσπη σκληραίνει και γίνεται πέτρωμα μετά από
εκατομμύρια χρόνια. Στα απολιθώματα εντάσσονται ακόμα και τα αποτυπώματα των
οργανισμών (π.χ. πατημασιές ζώων κτλ.).

Τα απολιθώματα αποτελούν μια πολύ σημαντική «τράπεζα πληροφοριών» για τη ζωή

στο παρελθόν. Η μελέτη των απολιθωμάτων που βρέθηκαν σε γεωλογικά στρώματα
βοήθησε τους επιστήμονες, μεταξύ άλλων, να τεκμηριώσουν την εξέλιξη των όντων
στη Γη. Επίσης, ομοιότητες απολιθωμάτων που βρέθηκαν στη δυτική ακτή της
Αφρικής και στην ανατολική ακτή της Νότιας Αμερικής οδήγησαν κατ' αρχάς σε
υποθέσεις και στη συνέχεια στην παραδοχή της θεωρίας σχετικά με την Παγγαία, την
αρχική (πριν από πολλά εκατομμύρια χρόνια) μοναδική ήπειρο του πλανήτη.
 Οι υποδιαιρέσεις της Γεωλογικής Χρονικής Κλίμακας
Αρχικά, η Παγκόσμια Γεωλογική Χρονική Κλίμακα υποδιαιρείται σε δύο Μεγααιώνες:
τον Κρυπτοζωικό ή Προκάμβριο και τον Φανεροζωικό.

Τα πρώτα ίχνη ζωής στη Γη, ο Κρυπτοζωικός Μεγααιώνας ή Προκάμβιο

Η ηλικία της Γης εκτιμάται στα 4,6 δισεκατομμύρια χρόνια πριν από σήμερα. Κατά τη
διάρκεια του Προκάμβριου ή Κρυπτοζωικού Μεγααιώνα, οι πληροφορίες για ίχνη
ζωής από τη στιγμή δημιουργίας της Γης έως και τα 630 εκατμμύρια χρόνια περίπου
πριν από σήμερα, είναι περιορισμένες. Έχουν βρεθεί απολιθώματα από κάποια
βακτήρια και φύκη σφαιροειδούς μορφής που έζησαν πριν από περίπου 3,2
δισεκατομμύρια χρόνια αλλά τα πρώτα χρονολογημένα απολιθώματα δίνουν ηλικία
στα 3,760 δισεκατομμύρια χρόνια.
Από εκεί και έπειτα, ακολουθεί ο Φανεροζωικός Μεγααιώνας, όπου η ζωή πλέον
είναι φανερή εξού και η ονομασία του (φανερός+ζωή). Με άλλα λόγια, παρατηρείται
μία έντονη αύξηση της χλωρίδας και πανίδας τόσο σε είδη όσο και σε αντιπροσώπους
του κάθε είδους καθώς και σε ποσότητα, πράγμα που συνεχίζει μέχρι και σήμερα.

Ο Φανεροζωικός Μεγααιώνας διακρίνεται στους τρεις εξής αιώνες: τον

Παλαιοζωικό, Μεσοζωικό και τον Καινοζωικό.
Βάσει του που εξελίχθηκε η ζωή κατά τον Παλαιοζωικό αιώνα (541 εκατ. χρόνια έως
252 εκατ. χρόνια πριν), θα μπορούσαμε να πούμε πως αυτός είναι ο αιώνας όπου
εξελίχθηκε πολύ η ζωή κυρίως μέσα στο νερό. Ήδη η έναρξη αυτού του αιώνα, κατά
την περίοδο του Κάμβριου στα 541 εκατ. χρόνια πριν, σηματοδοτείται από την
επικράτηση των Τριλοβιτών, οι οποίοι εξαφανίστηκαν στο τέλος
του Παλαιοζωικού αιώνα. Λίγο αργότερα στην περίοδο του Ορδοβίσιου (485,5 εκατ.
χρόνια έως 444 εκατ. χρόνια πριν) εμφανίζονται όστρακα και οι Ιχθύες!
(Χαρακτηριστικός ιχθύς της περιόδου είναι ο καρχαρίας! Το γνωρίζατε ότι ζει στη Γη
τόσα εκατομμύρια χρόνια;) Επίσης μέσα σε αυτόν τον αιώνα εμφανίζονται και τα
πρώτα δάση όπως και τα πρώτα αμφίβια και πρώτα ερπετά προς το τέλος
του Παλαιοζωικού αιώνα.
Ο Μεσοζωικός αιώνας (252 εκατ. χρόνια έως 66 εκατ. χρόνια πριν) χαρακτηρίζεται
ως ο αιώνας των ερπετών. Οι πρώτοι δεινόσαυροι εμφανίζονται στην περίοδο του
Τριαδικού (252 εκατ. χρόνια έως 201 εκατ. χρόνια πριν), ενώ λίγο αργότερα
εμφανίζονται τα πρώτα Θηλαστικά στην Ανώτερη εποχή του Τριαδικού, στο
λεγόμενο Άνω Τριαδικό. Επίσης εμφανίζονται τα πρώτα ανθοφόρα φυτά καθώς
και τα πρώτα πτηνά και υπάρχει αφθονία Αμμωνιτών. Στο τελος του Μεσοζωικου
αιώνα καταγράφεται μία πάρα πολύ σημαντική εξαφάνιση πολλών
οργανισμών με πιο «κραυγαλέα» αυτή των δεινοσαύρων στο τέλος του
Κρητιδικού. Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε πως αυτή η εξαφάνιση δεν ήταν η
μοναδική μέσα στον Γεωλογικό χρόνο αλλά έχουν υπάρξει και άλλες μεγάλες
εξαφανίσεις τόσο προγενέστερες όσο και μεταγενέστερες αυτής.

Ο Καινοζωικός αιώνας (66 εκατ. χρόνια έως σήμερα) είναι ο αιώνας των Θηλαστικών.
Κατά τη διάρκεια όλων των περιόδων του Καινοζωικού αιώνα καταγράφεται σημαντική
εξέλιξη των θηλαστικών μέσα στην οποία, σαφώς, περιλαμβάνεται και το δικό μας είδος,
ο άνθρωπος (Χόμο σάπιενς/Homo sapiens) προς το τέλος του Καινοζωικού, δηλαδή
κοντά στο σήμερα. Ελέφαντες, άλογα, ρινόκεροι, καμηλοπαρδάλεις,
ιπποπόταμοι, αρκούδες, καμήλες αλλά και φυτά κυρίως τα ανθοφορα φυτά
(λουλούδια) εμφανίζονται και εξαπλώνονται κατα τον Καινοζωικό αιώνα.. Το «σήμερα»
για εμάς στην Παγκόσμια Γεωλογική Χρονική Κλίμακα αντιστοιχεί στην εποχή του
Ολόκαινου (Holocene στη ξενική βιβλιογραφία), η έναρξη του οποίου τοποθετείται στα
11.700 χρόνια έως σήμερα.