BABI

PENDAHULUAN

1.
1La
tarBe
lak
ang

Kondi
sii
kl
im diI
ndone
siay
angt
ropi
ssa
nga
tbe
rpot
ens
iunt
ukdi
tana
mit
ana
manc
aba
i
de
nga
n be
rba
gaiv
ari
et
as.Komodi
tii
nimuda
htumbuh ba
ikpa
dada
era
h da
tar
ant
ing
gi
ma
upundida
tar
anr
enda
h.Dik
ala
nga
nma
sya
rak
at,c
aba
ite
lahdi
kena
lse
bag
aibumbuda
pur
a
taupe
nye
dapde
nga
nci
tar
asay
angpe
das
.Ha
linidi
kar
ena
kanc
aba
ime
nga
ndungmi
nya
k
a
tsi
ri(
caps
aic
in)y
angda
patme
nge
nda
li
kank
ank
er.Se
lai
nit
uca
baime
nga
ndungbe
rba
gaij
eni
s
v
ita
minc
ukupt
ing
giy
angda
patme
ning
kat
kani
muni
tast
ubuhs
epe
rtiv
ita
minAda
nC.Na
mun
a
pabi
ladi
kons
ums
ise
car
abe
rle
biha
nda
patme
nimbul
kanr
asany
eripa
dal
ambung
.Ca
bait
ida
k
ha
nyadi
kons
ums
ila
ngs
ungol
ehma
sya
rak
atda
lamk
ondi
siy
angma
sihs
ega
r,t
eta
pij
ugada
pat
di
manf
aat
kans
eba
gaipr
odukol
aha
nse
per
tic
aba
ibubuk
,pa
stac
aba
i,s
auss
amba
lda
nla
in
s
eba
gai
nya
.

Ta
nama
nca
bai(
Caps
icum s
p)me
rupa
kans
ala
hsa
tuj
eni
sta
nama
nsa
yur
any
ang
pr
ospe
kny
asa
nga
tba
ikunt
ukdi
kemba
ngk
ans
eba
gait
ana
manut
amak
are
name
mpuny
aini
la
i
e
konomi
sya
ngt
ing
gi.Bua
hca
baibe
rma
nfa
ata
nta
ral
ai
nse
bag
aipe
nye
dapda
npe
namba
h
s
ele
rama
kan(
Ayu,2016)
.Sa
ati
nipe
rke
mba
nga
nta
nama
nca
bais
uda
hcuk
upl
uasdi
usa
hak
an
ol
ehpe
tani
,ha
linidi
seba
bka
nha
rga
nyay
angme
ngunt
ung
kans
ert
adi
but
uhk
anma
sya
rak
at
s
eca
ral
uas
.Pe
rmi
nta
anc
aba
ise
ti
apt
ahunny
adi
dal
am ne
ger
ice
nde
rungme
ning
katk
hus
usny
a
me
nje
langha
rir
aya
.Me
todepe
nge
ring
anc
aba
iya
ngt
el
ahdi
kena
lada
lahpe
nge
ring
ande
nga
n
me
manf
aat
kanpa
nasma
taha
ris
eca
ral
ang
sungda
npe
nge
ring
anme
kani
sme
ngg
una
kana
lat
pe
nge
ringy
angdi
ranc
angk
hus
us.Pe
nge
ring
ande
nga
nme
manf
aat
kanpa
nasma
taha
ris
eca
ra
l
ang
sungme
mil
ik
ike
kur
ang
any
ait
usa
nga
tbe
rga
ntungpa
dak
ondi
sic
uac
a.Se
lai
nit
u,mut
u
c
aba
ike
ringy
angdi
has
il
kant
ida
kda
patdi
kont
rols
ert
aef
eks
ina
rul
tr
avi
ole
tma
taha
rida
pat
me
rus
akwa
rnada
rik
uli
tc
aba
i.Pe
nge
ring
anme
kani
sse
per
tiv
akum dr
yerme
nur
utAma
neta
l.
(
1992)me
mil
ik
ike
ung
gul
andi
bandi
ngk
ande
nga
npe
nge
ringl
ai
nya
itupr
ose
spe
nge
ring
an
be
rla
ngs
ungl
ebi
hce
pat
.
1.
2Tuj
uanPe
nel
it
ian

Ada
punt
ujua
nda
ripe
nel
it
iani
niAg
arma
has
is
wada
patme
nge
tahuiba
gai
manac
ara
me
nent
uka
nka
dara
irpa
daba
hanpa
nga
nme
ngg
una
kanme
todepe
nge
ring
ans
undr
yer
,Da
n
ma
has
is
waj
ugada
patme
nge
tahuik
andung
ana
iry
anga
dapa
daba
han-
baha
npa
nga
n.

1.
3Ma
nfa
atPe
nel
it
ian

Ma
nfa
atPe
nel
it
iani
nidi
la
kuk
anunt
ukme
nge
tahuipe
nga
ruhme
todepe
nge
ring
ans
un
dr
yert
erha
dapba
hanpa
nga
nca
bair
awi
tse
bag
aibe
rik
ut:

1.Te
rci
pta
nyaa
latpe
nge
ringme
todes
undr
yery
angda
patme
nja
gas
uhupe
nge
ring
an
t
eta
pkons
tanda
nme
nge
ring
kanpr
oduk
,

2.Me
mba
ntume
mpe
rpa
nja
ngumurs
impa
nca
bai
,

3.Me
ning
kat
kanni
la
iek
onomi
sca
bai
.
 BABI
I
TI
NJAUANPUSTAKA

2.
1Ca
baiRa
wit
Ca
bair
awi
t(Ca
psi
cumf
rut
esc
ensL.
)me
mil
ik
ibe
ber
apana
mada
era
hant
aral
ai
n:dida
era
h
j
awame
nye
but
nyade
nga
nlombokj
apl
ak,me
ngk
reng
,ce
ngi
s,c
epl
ik
,at
auc
empl
ing
.Da
lam
ba
has
a Sunda c
aba
ira
witdi
sebutc
eng
ek.Se
ment
ara or
ang
-or
ang diNi
asda
n Ga
yo
me
nye
but
nyade
nga
nna
mal
adal
imida
npe
nte
k.Se
car
aint
erna
siona
l,c
aba
ira
witdi
kena
l
de
nga
nna
mat
haipe
ppe
r(Tj
andr
a,2011)
.Kl
asi
fi
kas
ica
bai
rawi
tada
lahs
eba
gaibe
rik
ut:

Ki
ngdom:Pl
ant
ae

Di
vi
si
on:Ma
gnol
iophy
ta

Cl
ass:Ma
gnol
iops
ida

Or
der:Sol
ana
les

Fa
mil
y:Sol
ana
cea
e

Ge
nus:Ca
psi
cum

Spe
cie
s:Ca
psi
cumf
rut
esc
ensL.

(
Simps
on,2010)
 Ca
bair
awi
tada
laht
ana
manpe
rduy
angt
ing
giny
aha
nyas
eki
tar50-
135c
m.t
ana
mani
ni
t
umbuht
ega
klur
usk
eat
as.Ak
arc
aba
ira
witme
rupa
kana
kart
ung
gang
.Ba
tang
nyak
akuda
n
t
ida
kbe
rtr
ikoma
.Da
unny
ame
rupa
kanda
unt
ung
galy
angbe
rta
ngk
ai.He
lai
anda
unbul
att
el
ur
me
manj
anga
taubul
att
el
urbe
ntukl
ans
et,de
nga
npa
ngk
alr
unc
ingda
nuj
ungy
angme
nye
mpi
t.
Le
tak
nyabe
rse
li
nga
npa
daba
tangda
nme
mbe
ntukpol
aspi
ral
.Bung
aca
bair
awi
tte
rle
takdi
uj
unga
tauna
mpa
kdik
eti
ak,de
nga
nta
ngk
ait
ega
k.Ha
linij
ugadi
duk
ungol
ehpe
nya
taa
n
Tj
andr
a(2011)
,ya
ngme
nga
tak
anba
hwabung
aca
bair
awi
tke
lua
rda
rik
eti
akda
un.Wa
rna
nya
put
iha
tauput
ihk
ehi
j
aua
n,a
daj
ugay
angbe
rwa
rnaung
u.Ma
hkot
abung
abe
rjuml
ah4-
7he
lai
da
nbe
rbe
ntukbi
nta
ng.Bung
ada
patbe
rupabung
atung
gala
tau2-
3le
tak
nyabe
rde
kat
an.
Bung
aca
bair
awi
tinibe
rsi
fa
the
rma
prodi
t(be
rke
lami
nga
nda
).Bua
h bunibul
att
el
ur
me
manj
ang
,bua
hwa
rna
nyame
rah,r
asa
nyas
ang
atpe
das
,de
nga
nuj
ungy
angme
nga
ngg
uk1,
5-
2,
5cm.Bua
hca
bair
awi
ttumbuht
ega
kme
nga
rahk
eat
as.Bua
hya
ngma
sihmudabe
rwa
rna
put
ihk
ehi
j
aua
nat
auhi
j
aut
ua.Ke
ti
kas
uda
htuame
nja
dihi
j
auk
ekuni
nga
n,j
i
ngg
a,a
taume
rah
me
nya
la.

2.
2Sol
arDr
yer
Se
iri
ngbe
rke
mba
ngny
asua
tupe
rada
banma
kaa
kant
erusbe
rke
mba
ngpul
ainov
asipa
da
pe
rada
bant
ers
ebut
,ba
ikda
ria
spe
ksos
ial
,ke
lemba
gaa
n,ma
upunt
eknol
ogi
.Te
knol
ogiy
ang
me
li
ngk
upibe
rag
ama
spe
kunt
ukme
mba
ntupe
ker
jaa
nma
nus
iaa
garl
ebi
hef
is
ienda
nmuda
h
a
kans
ela
lut
erusdi
kemba
ngk
an.Da
lam bi
danga
gro,k
hus
usny
ape
ngol
aha
npa
nga
nde
nga
n
t
aha
pan pe
nge
ring
an me
rupa
kans
uat
u ha
lya
ng t
akl
uputda
rik
rea
tiv
ita
spe
nge
mba
ng
t
eknol
ogi
—te
knok
rat
is
.Sol
arDr
ye 
rada
lahs
ala
hsa
tuj
eni
sal
atpe
nge
ringy
angt
el
ahba
nya
k
di
guna
kano
leh 
home i
ndus
tr
y.Pe
ngg
una
ana
lati
nidi
kat
aka
nsa
nga
tek
onomi
ska
rena
me
ngg
una
kant
ena
ga ma
taha
ril
ang
sung da
nti
dak me
ngg
una
kanl
is
tr
ik—wa
laupun a
da
be
ber
apa
 sol
ar dr
ye 
rya
ng me
ngg
una
kan k
ipa
s s
eba
gai pe
ngha
nta
r pa
nas
da
ri 
sol
ar 
col
le
ctor
. 
Sol
ardr
ye 
rs
ang
atdi
rek
ome
nda
sik
anunt
ukpe
nge
ring
anda
lams
kal
a 
home
i
ndus
tr
y di
kar
ena
kana
laty
ange
konomi
sda
n hi
gi
eni
s.Ba
han pa
nga
nti
daka
kank
ont
ak
l
ang
sungde
nga
nuda
radi
kar
ena
kanba
hanpa
nga
ndi
le
tak
kanda
lamt
empa
tya
ngna
nti
nya
a
kandi
al
ir
iuda
rapa
nask
eda
lamr
uang
an.Ha
lte
rse
butme
nce
gaht
erj
adi
nyak
ont
ami
nas
ida
ri
de
bu,a
sapk
enda
raa
n,ma
upunhe
wanpe
ngg
ang
gu.
 Se
car
a pr
ins
ip c
arak
erj
a 
sol
ar dr
yer
 ada
lah de
nga
n me
nga
li
ri uda
ray
ang a
kan
me
lewa
ti 
sol
arc
oll
ect
or 
sehi
ngg
auda
ray
angdi
bawaa
kanme
mil
ik
isuhut
ing
giy
angs
ela
njut
nya
me
lewa
tit
empa
tba
hanpa
nga
ndi
le
tak
kan.Uda
raa
kanme
nga
li
rke
lua
rbe
ser
taua
pai
rya
ng
di
bawame
lal
uil
uba
ng-
luba
nga
era
si.Pr
ins
ippe
rbe
daa
nte
kana
nda
nsuhuuda
ray
angbi
asa
nya
di
guna
kanol
eha
lat
 s
ola
rdr
ye 
rt
anpaba
ntua
n bl
owe
r.Ke
ti
kauda
rapa
nasdi
hembus
kandia
tas
ba
hanma
kana
nba
sah,pa
nasa
kandi
¬tr
ans
¬¬f
erk
epe
rmuk
aanda
npe
rbe
daa
nte
kana
nuda
ra
a
kiba
tal
ir
an pa
nasa
kan me
nge
lua
rka
nai
rda
rir
uang a
nta
rse
lda
n me
ngua
pka
nny
a.
Ke
ung
gul
anda
ria
lati
nia
dal
ahk
ons
tr
uks
iba
nguna
nya
ngt
erbi
la
ngs
ede
rha
nada
nmuda
h
di
bua
t,t
ida
kme
ngg
una
kanl
is
tr
ik,bi
ayape
mbua
tany
angmur
ah,da
nme
ngur
ang
ikont
ami
nas
i
da
riuda
ral
ang
sung
.Di
sampi
ngk
ele
biha
nny
a, 
sol
ardr
ye 
ri
nime
mpuny
aik
ekur
ang
any
ait
u
f
luk
tua
sic
aha
ya ma
taha
ria
kan me
mpe
nga
ruhis
uhu pe
nge
ring
ans
ehi
ngg
ala
ma wa
ktu
pe
nge
ring
ana
kandi
peng
aruhis
ehi
ngg
adi
but
uhk
an 
des
ign 
yange
fi
si
enda
lam pe
mbua
tan 
sol
ar
dr
ye.Na
r munbuk
anbe
rar
tiha
lte
rse
butme
ngha
lang
ida
lam pe
ngg
una
an 
sol
ardr
yer
, 
te
lah
ba
nya
k di
guna
kan 
blowe
r a
taupun pe
namba
han 
sol
arc
oll
ect
or 
unt
uk me
mpe
rce
patpr
ose
s
pe
nge
ring
an.
 BABI
II
METODOLOGIPENELI
TIAN

3.
1Ta
hapa
nPr
akt
ikum
Ta
hapa
n-t
aha
pany
anga
kandi
la
kuk
andi
pene
li
ti
ani
nia
dal
ahs
eba
gaibe
rik
ut:
1.Pe
rsi
apa
nPe
nel
it
ian.

Pa
dat
aha
pani
nia
kandi
la
kuk
ans
tudil
it
era
turda
npe
nda
lama
npe
maha
mans
eba
gai
da
sarpe
renc
ana
ant
erha
dapk
ons
eppe
nge
rings
ola
rdr
yer
,de
nga
nme
mpe
laj
aribuk
u-
buk
u,i
nte
rne
tda
njur
nal
.

2.Pe
rsi
apa
nAl
atda
nBa
hanUj
i
.

Pa
dat
aha
pani
nidi
la
kuk
anpe
rsi
apa
npe
rang
katpe
nge
rings
ola
rdr
yer
.Pe
rang
kat
pe
nge
rings
ury
ainina
nti
nyada
patme
lay
anibe
rba
gaipe
nguj
i
any
angdi
but
uhk
anunt
uk
pe
nga
mbi
la
nda
tay
angdi
per
luk
anunt
ukme
nge
tahui
unj
ukk
erj
aal
at.

3.Pe
ngumpul
anDa
ta.

Pa
da t
aha
pani
nidi
la
kuk
an pe
nga
mbi
l
an da
ta-
dat
aya
ng di
per
luk
an de
nga
n
me
ngg
una
kanbe
ber
apama
cama
latuk
ura
nta
ral
ai
n:t
ermome
terda
nti
mba
nga
n
di
gi
tal
.Pe
nga
mbi
l
an da
ta pr
oduky
ang di
ker
ing
kan de
nga
n pe
nje
mur
anl
ang
sung
di
la
kuk
an be
rsa
maa
n de
nga
n pe
nga
mbi
la
n da
ta pr
oduk y
ang di
ker
ing
kan da
lam
pe
rang
katpe
nge
rings
ury
a.Ha
linidi
la
kuk
anunt
ukme
nge
tahuiunj
ukk
erj
ape
rang
kat
pe
nge
rings
ury
a.

Pr
ose
spe
nga
mbi
la
nda
tapa
daa
latpe
nge
ringi
nit
erg
ant
ungda
rik
ondi
sic
uac
apa
da
s
aatpe
nguj
i
ank
are
na a
lati
nibe
ker
ja de
nga
n me
manf
aat
kans
ina
rra
dia
siy
ang
 di
panc
ark
anol
ehma
taha
ri.J
eni
ssa
mpe
lpe
nguj
i
any
angdi
guna
kana
dal
ahpi
sang
.
Pr
ose
spe
nguj
i
an(
peng
eri
nga
n)me
rupa
kanpr
ose
spe
rpi
nda
hanpa
nas
/ka
lorda
nua
pai
r
s
eca
ra s
imul
tan (
per
pinda
han ma
ssa
),y
ang me
mer
luk
an e
ner
gi pa
nas unt
uk
me
ngua
pka
nka
ndung
ana
iry
anga
dapa
das
ampe
l(c
aba
ira
wit
).La
jupe
ngua
pana
ir
pa
da s
ampe
l(c
aba
ira
wit
)da
lam pe
nge
ring
ans
ang
atdi
te
ntuk
an ol
ehk
ena
ika
n
t
empe
rat
urr
uangpe
nge
ring
.

4.Ana
li
saDa
ta.

Da
tay
angdi
per
ole
hak
andi
tabul
asi
kanda
ndi
la
kuk
anpe
rhi
tung
ans
esua
ipr
ins
ip-
pr
ins
ipt
ermodi
nami
kay
angbe
rla
ku,s
ela
njut
nyaa
kandi
plotda
lambe
rba
gaig
raf
iky
ang
da
patme
mbe
rik
ani
nfor
mas
i-
inf
orma
sipe
nge
ring
an,di
st
ri
bus
ite
mpe
rat
urda
lamr
uang
pe
nge
ring
,la
many
ape
nge
ring
ant
erha
dappe
ruba
hanj
ara
kant
arr
akpe
nge
ringda
ri
ba
hany
angdi
ker
ing
kanunt
ukj
uml
ahma
ssay
angs
ama
.

5.Pe
rny
ata
anHa
sil
.

Pa
dat
aha
pani
nis
elur
uhha
sily
angdi
per
ole
hda
rit
aha
pans
ebe
lumny
adi
bua
tda
lam
be
ntukl
apor
anha
silpe
nel
it
iande
nga
nbe
ber
apape
rny
ata
ank
esi
mpul
any
angda
pat
di
ambi
lda
nsa
ranunt
ukpe
rba
ika
nha
silpe
nel
it
ians
ela
njut
nya
.
 DAFTARPUSTAKA

Az
ridj
alAz
iz.2008.Ana
li
si
sPe
nge
ringSur
ya(
Sol
arDr
yer
)Je
nisPe
mana
sanLa
ngs
ung

de
nga
n Pe
nyi
mpa
n Pa
nas Be
ruba
h Fa
sa Me
ngg
una
kan Ra
k Be
rti
ngk
at.
Uni
ver
si
tas

Ri
au.Pe
kanba
ru.

Wi
dya
tmok
o,A.20
17.Sol
arDr
yer
.Uni
ver
si
tasGa
dja
hMa
da.
Yog
yak
art
a.