MAKALAH

RETURNHARAPAN&RI
SIKOPORTOFOLI
O
Makal
ahi
niDi
sus
ununtukMemenuhiTugasMataKul
iahManaj
emen
Invest
asidanPot
ofol
io(
I)

Di
sus
unol
eh:
Nova
naDa
hli
aPut
ri2002110933
Dos
enPe
nga
mpu:
Rof
ikaS
E.,
M.S
i.
,Ak.
,
CA

PROGRAMS
TUDIS
1AKUNTANS
I
UNI
VERS
ITASRI
AU
2021

1
 KATAPENGANTAR

S
yukurAl
hamdul
il
lahpe
nyus
unuc
apka
nke
padaAl
lahS
WT ka
rena
a
tasbe
rka
tda
nri
dho-
Nyal
ahma
kal
ahi
nida
patt
ers
ele
sai
kant
epa
tpa
da
wa
ktunya
.Ma
kal
ahde
nga
njudulRe
tur
nHa
rapa
nda
nPr
otof
oli
oinidi
sus
un
unt
ukme
menuhit
uga
sMa
naj
eme
nInve
sta
sida
nPor
tof
oli
o.
Pe
nyus
unj
ugame
nya
mpa
ika
nra
sat
eri
maka
sihke
padas
elur
uhpi
hak
ya
ngt
ela
hme
mba
ntuda
lam pe
nyus
una
nma
kal
ahi
ni,khus
usnyake
pada
ke
duaor
angt
uada
ndos
enPe
nga
mpu.
Ma
kal
ahi
nidiha
rapka
nda
patbe
rma
nfa
atda
nbe
rgunapa
das
aati
ni
a
taupundike
mudi
anha
ri.Pe
nyus
unme
nya
dar
ima
siha
danyake
kur
ang
an
da
lampe
nyus
una
nma
kal
ahi
ni,
muda
h-muda
hande
nga
nada
nyake
kur
ang
an
t
ers
ebut pe
nul
is a
taupun pe
mba
ca da
pat me
mpe
rba
iki
nya de
nga
n
me
mbe
rika
nkr
iti
kda
nsa
rans
ehi
ngg
aaka
nadake
maj
uanya
ngl
ebi
hba
ik
da
ris
ebe
lumnya
.
 
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
 

Lubuks
ika
ping
,21Okt
obe
r2021
 
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
 
  
  
   

Pe
nyus
un

2
 DAFTARI
SI

S
AMPUL.
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
1
KATAPENGANTAR 2
DAFTARI
SI 3
BABIPENDAHULUAN
A.La
tarBe
laka
ng.
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
4
B.Rumus
anMa
sal
ah.
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
4
C.Tuj
uan.
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
..
.
..
5
BABI
I 
PEMBAHAS
AN
A.De
fini
siRe
tur
n 6
B.De
fini
siRi
si
ko 8
C.Ana
lis
isRi
si
ko 9
D.Di
ver
sif
ika
si 10
E.Es
tima
siRe
tur
nda
nRi
si
koPor
tof
oli
o 11
F.Mode
lInde
ksTung
gal 12
G.Teor
iPor
tof
oli
o. 17
BABI
II
 PENUTUP
I
II
.1.
KES
IMPULAN 19
DAFTARPUS
TAKA

3
 BABI
PENDAHULUAN

A.La
tarBe
laka
ng
Adaduaa spe k ya ng pe rlu di pe rti
mba ng ka n ol e h ma na jeme n
pe rus ahaan da lam pe ngambi lan ke put usan ke ua nga n,ya i
tut ing ka t
pe ng emba lian( r
e t
ur n)da nr isiko( risk)ke putusa nke ua ng ant erse but .
Ting ka tpe nge mba l
ia na dalahi mba l
a ny a ngdi harapka ndi pe rol
e hdima sa
me nda tang,s edang ka nr isiko di artika ns ebagaike ti
da kpas ti
a n da ri
imba lan ya ng di ha rapka n.Ri siko a da l
ah ke mung kina n t er jadinya
pe nyi mpa ng anda rir ata-ratada rit ingka tpe ng emba lianya ngdi ha rapka n
ya ngda patdi ukurda ristanda rde via side ng anme ng g una ka ns tatistika .
Sua tuke put usanke ua nga nya ngl ebihbe risi
kot e nt udi ha rapka n
me mbe ri
ka ni mba la nya ngl ebihbe sar,ya ngda lam ke ua ngandi ke na l
de ng ani stilah“ HighRi skHi ghRe turn” .Adat radeof fa nta r
ar iskda n
retur n, s e hingga da la m pe mi li
ha n be rba gaia lterna tif ke put us an
ke ua ng an ya ng me mpunya ir i
s i
ko da nt ingkatpe ng emba lian ya ng
be rbe da-be da,pe nga mbi l
anke put us anke uang anpe rlume mpe rht ung ka n
ri
s ikor elatifke put usannya .Unt ukme ng ukurr isikor e latifdi g una ka n
koe fisienva riasi
,ya ngme ng gamba rka nr i
s i
kope runi ti mba la nya ng
diha ra pkan ya ng di tunjukka n ol eh be s a
rnya s tanda rde viasidi ba gi
ti
ng katpe ng enba l
ianya ngdi ha r
a pka n.
Ji
ka ma najeme n pe rusaha a n da pa tme ma nf a
a tka n da na ya ng
be ra salda rihut angunt ukme mpe role hla baope rasiya ngl ebihbe sa rda ri
be ba nbung a,ma kape ngguna a nhut angda patme mbe rika nke unt ung an
ba gipe rusa haanda na kanme ning ka t
ka nr eturnba g ipe me gangs a ha m.
Seba li
knya ,j i
kama na jeme nt idakda pa tme ma nf
aatka nda nas ec ar aba ik,
pe rus aha anme nga l
ami kerug i
a n.

B.Rumus
anMa
sal
ah
1.Apade
fini
sida
riRe
tur
n?
2.J
ela
ska
napai
tuRe
siko!

3.J
ela
ska
napai
tuDi
ver
sif
ika
si!

4
 4.J
ela
ska
nte
nta
ngEs
tima
siRe
tur
nda
nRi
si
koPor
tof
oli
o

5.Apai
tuMode
lInde
ksTung
gal

6.J
ela
ska
nte
nta
ngTe
oriPor
tof
oli
o

C.Tuj
uan

1.Unt
ukme
maha
mit
ent
angRe
tur
n

2.Unt
ukme
maha
mit
ent
angRe
siko

3.Unt
ukme
maha
mit
ent
angDi
ver
sif
ika
si

4.Unt
ukme
maha
mit
ent
angEs
tima
siRe
tur
nda
nRi
si
koPor
tof
oli
o

5.Unt
ukme
maha
mit
ent
angI
nde
ksTung
gal

6.Unt
ukme
maha
mit
ent
angTe
ori
Por
tof
oli
o

5
 BABI
I
PEMBAHAS
AN

A.De
fini
siRe
tur
n
Re
tur
n me
rupa
kans
ala
hsa
tuf
act
orya
ng me
mot
iva
sii
nve
stor
be
rinve
sta
sida
njug
a me
rupa
kani
mba
lana
taske
ber
ani
ani
nve
stor
me
nang
gungr
isi
koa
tasi
nve
sta
siya
ngdi
lakuka
nnya
.Re
tur
n me
nur
ut
J
ogi
yant
o(2003;
109)da
patdi
beda
kanme
nja
di2ya
itu:
1.Re
tur
nRe
ali
sas
i(Real
izedRet
urn)
Me
rupa
kanr
etur
nya
ngt
ela
hte
rja
di.Re
tur
nre
ali
sas
ipe
nti
ngka
rena
di
guna
kans
eba
gais
ala
hsa
tu pe
ngukurki
ner
jada
ripe
rus
aha
an.
Re
tur
n hi
stor
isi
nij
ugabe
rgunas
eba
gaida
sarpe
nent
uanr
etur
n
e
kspe
kta
sida
nri
si
kodi
mas
ame
nda
tang
.
2.Re
tur
nEks
pekt
as Expec
i( tedRet
urn)
Me
rupa
kan r
etur
n ya
ng di
guna
kan unt
uk pe
nga
mbi
lan
ke
put
usa
ninve
sta
si.Re
tur
ninipe
nti
ngdi
bandi
ngka
nde
nga
nre
tur
n
hi
stor
iska
renar
etur
neks
pekt
asime
rupa
kanr
etur
nya
ngdi
har
apka
n
da
rii
nve
sta
siya
ngdi
lakuka
n.
S
umbe
r-s
umbe
rre
tur
ninve
sta
sit
erdi
rida
ridua kompone
n

6
ut
ama
,ya
ituyi
elddanc
api
talgai
n/l
oss(
Tande
lli
n,2010:
102)
.Yi
eld
me
rupa
kanr
etur
n ya
ngme
nce
rmi
nka
nal
ir
an ka
sya
ngdi
per
ole
h
s
eca
rape
riodi
cda
ris
uat
uinve
sta
si.
Jikaki
tabe
rinve
sta
sipa
das
ebua
h
obl
iga
simi
sal
nya
,ma
ka be
sar
nya yi
eld di
tunj
ukka
n da
ribung
a
obl
iga
si.De
miki
an pul
a ha
lnya j
ika ki
ta me
mbe
lis
aha
m,yi
eld
di
tunj
ukka
n ol
eh be
sar
nyadi
vide
n ya
ngki
tape
rol
eh.Se
dang
kan
c
api
talg
ain(
los
s)me
rupa
kan ke
nai
kan(
penur
una
n)ha
rgas
uat
u
s
ura
tbe
rha
rga
,ya
ngbi
same
mbe
rika
nke
unt
ung
an(
ker
ugi
an)ba
gi
i
nve
stor
.
Da
rike
duas
umbe
rre
tur
ndi
ata
s,ma
kaki
tabi
same
nghi
tung
r
etur
ntot
al.
Per
ludi
ket
ahuiba
hwayi
eldha
nyaa
kanbe
rupaa
ngkanol
(
0)da
npos
tif(
+),s
eda
ngka
nca
pit
alg
ain(
los
s)bi
sabe
rupaa
ngka
mi
nus(
-),
nol(
0)da
npos
iti
f(+)s
eca
rama
tema
tisr
etur
ntot
als
uat
u
i
nve
sta
sibi
sadi
tul
is
kan:
Ret
urnt
otal=yi
eld+c
api
talgai
n(l
oss
)
Cont
ohpe
rhi
tung
anRe
tur
n
 I
nfor
mas
ime
nge
nair
etur
nle
bihs
eri
ng di
nya
taka
n da
lam
pe
rse
nta
seda
ripa
dada
lam uni
tma
taua
ngr
upi
ah.
 Cont
oh:
Pe
nje
las
an Ka
sus2
(
Rp)

Ha
rgape
nut
upa
npe
rle
mba
rsa
ham,
1Ja
nua
ri2005 1.
000

Di
vide
nse
lama2005 50

Ha
rgape
nut
upa
npe
rle
mba
rsa
ham,31De
sembe
r 900
2005

Per
hit
ungan
 Me
nghi
tungdi
vide
ndyi
eld

7
  Me
nghi
tungc
api
tal
gai
n(l
oss
):
Capi
talgai
ns(
los
s)=(Px–Px-1)
/Px-
1
=(Rp900–Rp1.
000)
/Rp1.
000
=-10%

 Me
nghi
tungt
ota
lre
tur
n

Tot
alRe
tur
n=t ot
aly
iel
d+c
apit
algai
n(l
oss
)
=5%-10%=-5%

B.De
fini
siRi
si
ko
Ri
si
ko a
dal
ah ke
mung
kina
n a
danya s
esua
tu ya
ng t
ida
k
me
ngunt
ung
kan a
kan t
erj
adi di ma
sa me
nda
tang
.Ri
si
ko j
uga
me
rupa
kan ke
mung
kina
n pe
rbe
daa
nant
arar
etur
n ya
ngdi
ter
ima
de
nga
n r
etur
n ya
ng di
har
apka
n.S
ema
kin be
sar ke
mung
kina
n
pe
rbe
daa
nnya
,be
rar
tis
ema
kinbe
sarr
isi
koi
nve
sta
sit
ers
ebut
.
Unt
ukme
ngg
amba
rka
nle
bihl
anj
utme
nge
naike
ada
anr
esi
ko
ya
ngt
imbulda
lamf
inanc
ialas
set
s,be
rikuta
kan di
ber
ika
nsua
tu
i
lus
tra
sis
epe
rtidi
bawa
hini
:
1.Umpa
maka
nse
ora
ngi
nve
storme
mbe
lis
hor
t-t
erm gover
nment
bond (
sur
atbe
rha
rgape
mer
int
ahj
ang
kape
nde
k)s
eha
rgaRp.
100.
000.
000,
-de
nga
nti
ngka
tbung
a/c
ouponr
ates
ebe
sar15,
5%
s
eta
hunda
nja
ngkawa
ktunya5t
ahun.Da
lamc
ont
ohka
susi
ni,
pe
nda
pat
an ya
nga
kan di
per
ole
hol
ehi
nve
storda
ris
hor
t-t
erm

8
 bond t
ers
ebutda
patdi
per
kir
aka
n de
nga
n pa
sti
,da
ninve
stor
s
ema
cami
nibi
sadi
gol
ong
kanda
lama
paya
ngdi
sebutr
isk-
free.
2.Anda
ika
taua
ngs
ebe
sarRp.
100.
000.
000,
-te
rse
butdi
inve
sta
sika
n
da
lam be
ntuks
aha
m da
ris
uat
u pe
rus
aha
an,ma
ka ha
silda
ri
i
nve
sta
sii
nit
ida
kbi
sadi
rama
lka
nde
nga
npa
sti
.Ka
renar
ateof
r
etur
nakanber
var
ias
ida
nsa
nga
tbe
sarke
mung
kina
nnya
unt
uk
me
mpe
rol
ehke
rug
ian.Ma
kas
aha
m bi
sadi
kat
aka
nse
car
are
lat
if
me
nga
ndungr
isi
koya
ngl
ebi
hti
ngg
iat
aubi
sadi
kat
a nr
ka i
sky.
De
nga
nde
miki
anpe
nge
rti
anr
iskdar
ike
duai
lus
tra
sit
ers
ebut
di
ata
s,a
kanme
mpunya
ida
mpa
kya
ngbe
rbe
daba
gii
nve
stora
pabi
la
me
rekadi
hada
pka
npa
das
itua
sipe
nga
mbi
lanke
put
usa
ndibi
dang
i
nve
sta
si.Ma
ka di
dal
am r
ang
ka pr
ose
s pe
nga
mbi
lan ke
put
usa
n,
s
eba
iknya ki
ta bua
tba
nya
k ke
mung
kina
n-ke
mung
kina
nal
ter
nat
if
ya
nga
kanki
tapi
li
h.Ha
linidi
maks
udka
nag
arki
tada
patme
mil
ih
a
lte
rna
tifya
ngpa
lingme
ngunt
ung
kan.

C.Ana
lis
isRi
si
ko
Da
lam ma
naj
eme
npor
tof
oli
odi
kena
lada
nyakons
eppe
ngur
ang
an
r
isi
kos
eba
gaia
kiba
tpe
namba
hans
ekur
ita
ske
dal
am por
tof
oli
o.Rumus
unt
ukme
nghi
tungva
ria
nspor
tof
oli
obi
sadi
tul
is
kans
eba
gaibe
rikut
:

Cont
oh:Mi
salr
isi
kos
eti
aps
ekur
ita
sse
bes
ar0,
20.
Jikaki
tame
mas
ukka
n
100s
aha
m da
lam por
tof
oli
ote
rse
butma
kar
isi
kopor
tof
oli
o
a
kanbe
rkur
angda
ri0,
20me
nja
di0,
02.

Pe
rhi
tung
ans
tat
ist
ikdia
tasme
mbukt
ika
nba
hwas
ema
kinba
nya
k
j
eni
ssa
ham ya
ng di
mas
ukka
n da
lam por
tof
oli
oaka
n me
nye
babka
n
s
ema
kinbe
rkur
ang
nyar
isi
kopor
tof
oli
o.
Da
lam kont
ekspor
tof
oli
o,s
ema
kin ba
nya
kjuml
ahs
aha
m ya
ng
di
mas
ukka
nda
lampor
tof
oli
o,s
ema
kinbe
sarma
nfa
atpe
ngur
ang
anr
isi
ko.
Me
ski
punde
miki
an,
manf
aatpe
ngur
ang
anr
isi
kopor
tof
oli
oaka
nse
maki
n

9
 me
nur
un s
ampa
ipa
da j
uml
aht
ert
ent
u,da
nse
tel
ahi
tut
amba
han
s
ekur
ita
sti
daka
kanme
ngur
ang
iri
si
kopor
tof
oli
o.
Be
ber
apaha
sils
tudie
mpi
ri
ste
nta
ngj
uml
ahs
aha
mda
lampor
tof
oli
o
ya
ngbi
same
ngur
ang
iri
si
ko,me
ngha
sil
kanr
ekome
nda
siba
hwaunt
uk
me
ngur
ang
iri
si
kopor
tof
oli
odi
per
luka
nse
diki
tnyaa
nta
ra10-
20j
eni
s
s
aha
m.Pe
nil
it
ianya
ngs
amaj
ugape
rna
hdi
lakuka
nTa
nde
lil
in(
1998)di
pa
sarmoda
lIndone
siada
nFi
li
pina
.Pe
nel
it
iant
ers
ebutme
ngha
sil
kan
r
ekome
nda
siba
hwaunt
ukme
mini
mal
kanr
isi
kos
edi
kit
nyadi
per
luka
n
14s
aha
m unt
ukpa
sarmoda
lFi
li
pinada
n15s
aha
m unt
ukpa
sarmoda
l
I
ndone
sia
.

D.Di
ver
sif
ika
si
Di
ver
sif
ika
sia
dal
ah pe
mbe
ntuka
n por
tof
oli
o me
lal
uipe
mil
iha
n
kombi
nas
ise
juml
aha
sse
tte
rte
ntus
ede
miki
anr
upahi
ngg
ari
si
koda
pat
di
mini
mal
kant
anpa me
ngur
ang
ibe
sar
anr
etur
n ya
ng di
har
apka
n.
Pe
rma
sal
aha
ndi
ver
sif
ika
sia
dal
ahpe
nent
uana
taupe
mil
iha
nse
juml
ah
a
set
-as
ets
pes
ifi
kte
rte
ntu da
n pe
nent
uan pr
opor
sida
na ya
nga
kan
di
inve
sta
sika
nunt
ukma
sing
-ma
singa
sse
tte
rse
butda
lampor
tof
oli
o.

Adaduapr
ins
ipdi
ver
sif
ika
siya
ngumumdi
guna
kan:
1.Di
ver
sif
ika
siRa
ndom
Di
ver
sif
ika
sir
andom t
erj
adike
tikai
nve
storme
ngi
nve
sta
sika
n
da
nanyas
eca
raa
cakpa
dabe
rba
gaij
eni
ssa
hama
taua
sse
tya
ng
be
rbe
daa
tau.
Inve
storme
mil
iha
sse
t-a
sse
tya
nga
kandi
mas
ukka
nke
da
lam por
tof
oli
ota
npa t
erl
alu me
mpe
rha
tika
n ka
rakt
eri
si
ti
knya
(
mis
al,
ting
katr
isi
koda
nre
tur
nya
ngdi
har
apka
nse
rtai
ndus
tri
).
2.Di
ver
sif
ika
siMa
rkowi
tz
Di
ver
sif
ika
siMa
rkowi
tzme
mpe
rti
mba
ngka
nbe
rba
gaii
nfor
mas
i
me
nge
naika
rakt
eri
sti
kse
tia
pse
kur
ita
sya
nga
kandi
mas
ukka
nda
lam
por
tof
oli
o.Di
ver
sif
ika
sii
nime
nja
dika
n pe
mbe
ntuka
n por
tof
oli
o

1
0
 me
nja
dil
ebi
hse
lekt
ift
erut
amada
lam me
mil
iha
set
-as
ets
ehi
ngg
a
di
har
apka
nme
mbe
rika
nma
nfa
atdi
ver
sif
ika
siya
ngpa
lingopt
ima
l.
Fi
los
ofiDi
ver
sif
ika
siMa
rkowi
tz:
j
“anganl
ahmenar
uhs
emuat
elurkedal
ams
atuker
anj
ang“
.
Kont
ribus
ipe
nti
ngda
ria
jar
anMa
rkowi
tza
dal
ahba
hwar
isi
ko
por
tof
oli
oti
dakbol
ehdi
hit
ungda
ripe
njuml
aha
nse
muar
isi
koa
set
-
a
setya
nga
dada
lam por
tof
oli
o,t
eta
piha
rusdi
hit
ungda
rikont
ribus
i
r
isi
ko a
sse
tte
rse
butt
erha
dapr
isi
ko por
tof
oli
o,a
tau di
is
til
ahka
n
de
nga
nkova
ria
ns.
E.Es
tima
siRe
tur
nda
nRi
si
koPor
tof
oli
o
Me
nge
sti
mas
ire
tur
n da
nri
si
ko por
tof
oli
o be
rar
time
nghi
tung
r
etur
n ya
ng di
har
apka
n da
n r
isi
ko s
uat
u kumpul
an a
set ya
ng
di
kombi
nas
ika
nda
lams
uat
upor
tof
oli
o.Rumusunt
ukme
nghi
tungr
etur
n
ya
ngdi
har
apka
nda
ripor
tof
oli
oada
lahs
eba
gaibe
rikut
:Da
lamha
lini
:
=r
etur
nya
ngdi
har
apka
nda
ripor
tof
oli
o
=bobotpor
tof
oli
ose
kur
ita
ske
-i
=j
uml
aht
ota
lbobotpor
tof
oli
o=1,
0
=r
etur
nya
ngdi
har
apka
nda
ris
ekur
ita
ske
-i
=j
uml
ahs
ekur
ita
s-s
ekur
ita
sya
nga
dada
lampor
tof
oli
o
Cont
oh:s
ebua
hpor
tof
oli
oya
ngt
erdi
rida
ri3j
eni
ssa
hamA,
Bda
nC
me
nawa
rka
nre
tur
nya
ngdi
har
apka
nma
sing
-ma
sings
ebe
sar15%,20%
da
n25%.Mi
sal
nya
,pr
ese
nta
seda
naya
ngdi
inve
sta
sika
npa
das
aha
mA
s
ebe
sar40%,s
aha
m B 30% da
nsa
ham C 30%,ma
kar
etur
n ya
ng
di
har
apka
nda
ripor
tof
oli
ote
rse
buta
dal
ah:
=0,
4(0,
15)+0,
3(0,
2)+0,
3(0,
25)=0,
195a
tau19,
5%
Unt
ukme
ngukurr
isi
kopor
tof
oli
oya
ngt
erdi
rida
riduas
ekur
ita
s,
da
patdi
hit
ungde
nga
n:
=[½
Da
lamha
lini
:
=de
via
sis
tanda
rpor
tof
oli
o

1
1
 =bobotpor
tof
oli
opa
daa
setA
=bobotpor
tof
oli
opa
daa
setB
=koe
fis
ienkor
ela
sia
sse
tAda
nB
Cont
oh:pe
rhi
tung
anr
isi
kopor
tof
oli
oduaa
sse
tya
ngt
erdi
rida
ris
aha
mA
da
nBma
sing
-ma
singme
nawa
rka
nre
tur
nse
bes
ar10% da
n25%;s
ert
a
de
via
sis
tanda
rma
sing
-ma
sings
ebe
sar30% da
n 60%.Al
oka
sida
na
i
nve
storpa
dake
duaa
sett
ers
ebutma
sing
-ma
sings
ebe
sar50% unt
uk
s
eti
apa
sse
t;s
ert
ake
duaa
sse
tbe
rkor
ela
si0.
De
via
sis
tanda
rpor
tof
oli
ote
rse
butdi
hit
ungde
nga
n:
2 2 2 2
=[(
0,5)(0,
3) +(
0,5)(0,
6) +2(
0,5)
(0,
5)()
(0,
3)(
0, ]1/2
6)
=[
0,0225+0,
09+(
0, ]1/2
09)()
=[
0,1125+0,
09(
0, ]½ =0,
0) 335a
tau33,
5%

F.Mode
lInde
ksTung
gal
Mode
lpor
tof
oli
oMa
rkowi
tzde
nga
npe
rhi
tung
ankova
ria
nsya
ng
kompl
ekss
epe
rtit
ela
hdi
jel
aska
ndi
ata
s,s
ela
njut
nyadi
kemba
ngka
nol
eh
Wi
ll
iamS
har
pede
nga
nme
nci
pta
kan mode
linde
kst
ung
gal
.Mode
lini
me
ngka
itka
npe
rhi
tung
anr
etur
nse
tia
pas
setpa
dar
etur
ninde
kspa
sar
.
As
ums
iya
ngdi
paka
ida
lam mode
linde
kst
ung
gala
dal
ahba
hwa
s
ekur
ita
saka
n be
rkor
ela
siha
nya j
ika s
ekur
ita
s-s
ekur
ita
ste
rse
but
me
mpunya
ire
spon ya
ngs
amat
erha
dapr
etur
n pa
sar
.Pe
nye
der
haa
n
da
lam mode
linde
kst
ung
galt
ers
ebutt
ernya
tabi
same
nye
der
hana
kan
pe
nghi
tung
anr
isi
kopor
tof
oli
oMa
rkowi
tzya
ngs
ang
atkompl
eksme
nja
di
pe
rhi
tung
ans
ede
rha
na.
Ti
ngka
tPe
nge
mba
lia
nYa
ngDi
har
apka
nAt
asI
nve
sta
si
S
eca
raBe
rdi
riS
endi
ria
tauPor
tof
oli
o,Ri
si
koa
ruska
sakt
ivada
pat
di
per
timba
ngka
nat
asda
sarbe
rdi
ris
endi
ri(
sta
nd-
aloneba
sis
)ol
eh
s
eti
apa
kti
vai
tus
endi
ria
tauda
lam kont
ekspor
tof
oli
odima
nai
nve
sta
si
di
gabung
kan de
nga
nakt
iva l
ain da
nri
si
konya di
kur
ang
ime
lal
ui
di
ver
sif
ika
si.

1
2
 Ke
banya
kani
nve
storya
ngr
asi
ona
lme
mil
ikipor
tof
oli
oakt
iva
,da
n
me
rekal
ebi
hme
mpe
rha
tika
nri
si
kopor
tof
oli
onyada
ripa
dar
isi
koa
kti
va
i
ndi
vidua
l.
Pe
nge
mba
lia
nya
ngdi
har
apka
nat
asi
nve
sta
sia
dal
ahni
lair
ata
-ra
ta
da
ridi
str
ibus
ipr
oba
bil
it
aspe
nge
mba
lia
n.S
ema
kinbe
sarpr
oba
bil
it
as
ba
hwape
nge
mba
lia
nakt
uala
kanj
auhdiba
wahpe
nge
mba
lia
nya
ng
di
har
apka
n,s
ema
kinbe
sarr
isi
koya
ngbe
rdi
ris
endi
ri(
sta
nd-
alone
)ya
ng
be
rka
ita
nde
nga
nakt
iva
.Ti
ngka
tpe
nge
mba
lia
nya
ngdi
har
apka
nat
as
s
aha
mumumnyas
amade
nga
npe
nge
mba
lia
nya
ngdi
per
luka
n.
Na
mun, s
esua
tu da
pat t
erj
adi ya
ng me
nye
babka
n t
ing
kat
pe
nge
mba
lia
nya
ngdi
per
luka
nbe
ruba
h:S
ukubung
abe
basr
isi
koda
pat
be
ruba
hka
renape
ruba
hani
nfl
asiya
ngdi
ant
isi
pas
i,Be
tas
aha
m da
pat
be
ruba
h,Pe
nol
aka
ninve
stort
erha
dapr
isi
koda
patbe
ruba
h.
De
nga
nse
maki
nbe
rke
mba
ngnyaduni
aus
ahada
ninve
sta
si,ma
ka
di
dir
ika
nla
h ol
eh Pe
mer
int
ah. I
nve
sta
si da
pat di
art
ika
n s
eba
gai
komi
tme
nunt
ukme
nana
mka
nse
juml
ahda
napa
das
aati
nide
nga
ntuj
uan
me
mpe
rol
ehke
unt
ung
andima
sada
tang
.De
nga
nka
tal
ain,i
nve
sta
si
me
rupa
kankomi
tme
nunt
ukme
ngor
banka
nkons
ums
ise
kar
angde
nga
n
t
ujua
nme
mpe
rbe
sarkons
ums
idima
sada
tang
.Pe
nge
rti
anl
aini
nve
sta
si
a
dal
ahs
uat
ube
ntukpe
nana
manda
naa
taumoda
lunt
ukme
ngha
sil
kan
ke
kaya
an, ya
ng a
kan da
pat me
mbe
rika
n ke
unt
ung
an t
ing
kat
pe
nge
mba
lia
n(r
etur
n)ba
ikpa
dama
sas
eka
ranga
tauda
ndima
sade
pan.
S
har
pee
tal
l(1993)
,me
rumus
kani
nve
sta
side
nga
n pe
nge
rti
an
be
rikut
:“Me
ngor
banka
nas
etya
ngdi
mil
ikis
eka
rangg
uname
nda
¬pa
tka
n
a
setpa
dama
same
nda
tangya
ngt
ent
usa
jade
nga
njuml
ahya
ngl
ebi
h
be
sar
.”
S
eda
ngka
n J
one
s (
2004) me
nde
fini
si
kan i
nve
sta
sis
eba
gai
:
“
Komi
tme
nme
nana
mka
nse
juml
ahda
napa
das
atua
taul
ebi
has
ets
ela
ma
be
ber
apape
riodepa
dama
same
nda
tang
.”
I
nve
sta
sida
patbe
rka
ita
nde
nga
npe
nana
mans
ejuml
ahda
napa
da

1
3
a
setr
ii
l(r
eala
sse
ts)s
epe
rti
:ta
nah,e
mas
,ruma
h,ba
rang
-ba
rangs
eni
,
r
eale
sta
teda
nas
etr
ii
lla
innyaa
taupa
daa
setf
ina
nsi
al(
fi
nanc
iala
sse
ts)
,
be
rupas
ura
t-s
ura
tbe
rha
rgaya
ngpa
dada
sar
nyame
rupa
kankl
aima
tas
a
kti
var
ii
lya
ngdi
kua
saiol
ehe
nti
tass
epe
rti
:de
pos
ito,s
aha
m,obl
iga
si,
da
nsur
atbe
rha
rgal
ainnya
.
Ha
rapa
nke
unt
ung
andima
sada
tangme
rupa
kankompe
nsa
sia
tas
wa
ktuda
nri
si
koya
ngt
erka
itde
nga
ninve
sta
siya
ngdi
lakuka
n.Da
lam
kont
eksi
nve
sta
si,ha
rapa
nke
unt
ung
ant
ers
ebuts
eri
ngdi
sebuts
eba
gai
r
etur
n.
Edua
rdusTa
nde
lil
in(
2001:
47)me
nge
muka
kan ba
hwa
:“Re
tur
n
me
rupa
kans
ala
hsa
tuf
akt
orya
ngme
mot
iva
sii
nve
storbe
rint
era
ksida
n
j
ugame
rupa
kani
mba
lana
taske
ber
ani
ani
nve
storda
lam me
nang
gung
r
isi
ko a
tasi
nve
sta
siya
ng di
lakuka
nnya
.”S
ing
kat
nya r
etur
nada
lah
ke
unt
ung
anya
ngdi
per
ole
hinve
storda
rida
naya
ngdi
tana
mka
npa
da
s
uat
uinve
sta
si.
S
umbe
r-s
umbe
rre
tur
ninve
sta
sit
erdi
rida
riduakompone
nut
ama
,
ya
ituyi
eldda
nca
pit
alg
ain(
los
s).Yi
eldme
rupa
kankompone
nre
tur
n
ya
ngme
nce
rmi
nka
nal
ir
anka
sat
aupe
nda
pat
anya
ngdi
per
ole
hse
car
a
pe
riodi
kda
ris
uat
uinve
sta
si.J
ikabe
rinve
sta
sipa
das
ebua
hobl
iga
sia
tau
me
nde
pos
itoka
nua
ngdiba
nk,ma
kabe
sar
nyayi
elddi
tunj
ukka
nda
ri
bung
aobl
iga
sia
taubung
ade
pos
itoya
ngdi
ter
ima
.Ji
kaki
tabe
rinve
sta
si
da
lams
aha
m,yi
elddi
tunj
ukka
nol
ehbe
sar
nyadi
vide
nya
ngki
tape
rol
eh.
S
eda
ngka
n,c
api
talg
ain(
los
s)s
eba
gaikompone
n ke
duada
rir
etur
n
me
rupa
kanke
nai
kan(
penur
una
n)ha
rgas
uat
usur
atbe
rha
rga(
saha
m
a
tau obl
iga
si)
,ya
ng bi
sa me
mbe
rika
n ke
unt
ung
an(
ker
ugi
an) ba
gi
i
nve
stor
.
Pa
da da
sar
nya t
ujua
n i
nve
stor da
lam be
rinve
sta
sia
dal
ah
me
maks
ima
lka
nre
tur
n.Re
tur
nda
patbe
rupar
etur
nre
ali
sas
iat
aupun
r
etur
neks
pekt
asi
.Re
tur
nre
ali
sas
i(r
eal
ize
dre
tur
n)me
rupa
kanr
etur
n
ya
ng t
ela
hte
rja
diya
ng di
hit
ung be
rda
sar
kan da
ta hi
stor
is.Re
tur
n

1
4
r
eal
is
asipe
nti
ngka
renadi
guna
kans
eba
gais
ala
hsa
tupe
ngukurki
ner
ja
da
ripe
rus
aha
ans
ert
ase
bag
aida
sar pe
nent
uanr
etur
neks
pekt
asi
(
expe
cte
dre
tur
n)unt
ukme
ngukurr
isi
kodi
mas
aya
nga
kanda
tang
.
Re
tur
neks
pekt
asi(
expe
cte
dre
tur
n)a
dal
ahr
etur
nya
ngdi
har
apka
n
a
kandi
per
ole
hinve
stordima
saya
nga
kanda
tang
.Be
rbe
dade
nga
n
r
etur
nre
ali
sas
iya
ngs
ifa
tnyas
uda
hte
rja
di,
ret
urne
kspe
kta
sii
nis
ifa
tnya
be
lum t
erj
adi
.Sua
d Hus
nan(
2005) me
nye
but
kan ba
hwa t
ing
kat
pe
nge
mba
lia
nya
ngdi
har
apka
n(e
xpe
cte
dre
tur
n)a
dal
ahl
abaya
nga
kan
di
ter
imaol
ehpe
moda
lat
asi
nve
sta
sinyapa
dape
rus
aha
ane
mit
enda
lam
wa
ktuya
nga
kanda
tangda
nti
ngka
tke
unt
ung
ani
nis
ang
atdi
peng
aruhi
ol
ehpr
ospe
kpe
rus
aha
andima
saya
nga
kanda
tang
.Se
ora
ngi
nve
stor
a
kanme
ngha
rapka
nre
tur
nte
rte
ntudima
saya
nga
kanda
tangt
eta
pij
ika
i
nve
sta
siya
ngdi
lakuka
nnyat
ela
hse
les
aima
kai
nve
stora
kanme
nda
pat
r
etur
nre
ali
sas
i(r
eal
ize
dre
tur
n)ya
ngt
ela
hdi
lakuka
n.
Di s
ampi
ng me
mpe
rhi
tung
kan r
etur
n, i
nve
stor j
uga pe
rlu
me
mpe
rti
mba
ngka
n t
ing
katr
isi
ko s
uat
u i
nve
sta
sis
eba
gai da
sar
pe
mbua
tanke
put
usa
ninve
sta
si.
Def
ini
sir
isi
kome
nur
utRe
ill
yandBr
own
(
2003:
10)a
dal
ah:
“Ri
ski
stheunc
ert
ainl
ytha
tani
nve
stme
ntwi
lle
arni
ts
e
xpe
cie
dra
teofr
etur
n.”S
eda
ngka
nde
fini
sir
isi
kome
nur
utEl
tona
nd
Gr
ube
r(2003:
44)a
dal
ah:“
Thee
xis
tenc
eofr
iskme
anst
hatt
hei
nve
stor
c
annol
ong
era
ssoc
iat
eas
ing
lenumbe
rofpa
y-of
fwi
thi
nve
stme
nti
nany
a
sse
ts.
”
Be
ber
apa pe
nge
rti
anr
isi
ko ya
ng be
rke
mba
ng be
rda
sar
kan de
fini
si
-
de
fini
sidia
tasda
n da
ril
it
era
turl
ainnya
,ba
hwar
isi
ko da
patpul
a
di
art
ika
n:
a
.Ba
haya(
menur
utka
musWe
bst
er
b.Ke
mung
kina
nte
rja
dinyape
ris
tiwaya
ngt
ida
kme
ngunt
ung
kan
c
.Pr
oba
bil
it
ast
ida
kte
rca
pai
nyat
ing
katke
unt
ung
anya
ngdi
har
apka
n
(
expe
cte
dre
tur
n)
d.Ke
mung
kina
nre
tur
nya
ngdi
ter
ima(
rea
liz
edr
etur
n)me
nyi
mpa
ng

1
5
 da
rir
etur
nya
ngdi
har
apka
n(e
xpe
cte
dre
tur
n)a
taude
nga
nka
tal
ain
ke
mung
kina
npe
rbe
daa
nant
arar
etur
nakt
ualya
ngdi
ter
imade
nga
n
r
etur
nya
ngdi
har
apka
n.
Adabe
ber
apas
umbe
rri
si
koya
ngbi
same
mpe
nga
ruhibe
sar
nyar
isi
ko
i
nve
sta
sia
nta
ral
ain:
a
.Ri
si
kos
ukubung
a(ya
ituva
ria
bil
it
asda
lamr
etur
nse
kur
ita
sda
ri
pe
ruba
hant
ing
kats
uku bung
a.I
nte
res
tra
ter
isk me
mpe
nga
ruhi
obl
iga
sis
eca
ral
ang
sungdi
bandi
ngka
ncommons
toc
k),
b.Ri
si
ko pa
sar (
var
iabi
li
tas r
etur
n da
ri ha
silf
lukt
uas
i da
lam
ke
sel
uruha
npa
sar
,ya
itupa
sars
aha
mag
reg
at)
,
c
.Ri
si
koi
nfl
asi(
Fakt
orya
ngme
mpe
nga
ruhis
emuas
ekur
ita
sada
lah
r
isi
koda
yabe
lia
taube
rkur
ang
nyake
mampua
nme
mbe
lii
nve
sta
si)
,
d.Ri
si
kobi
sni
s(r
isi
koya
nga
dake
tikame
lakuka
nsua
tuus
aha
/bi
sni
s
da
lami
ndus
tri
khus
us)
,
e
.Ri
si
kof
ina
nsi
al(
Ris
ikoi
nibe
rhubung
ande
nga
npe
ngg
una
anhut
ang
ol
ehpe
rus
aha
an.Be
sar
nyapr
opor
sia
sse
tol
ehpe
mbi
aya
anhut
ang
da
nbe
sar
nyava
ria
bil
it
asr
etur
nada
lahs
ama
),
f
. Ri
si
kol
ikui
dit
as(
Ris
ikol
ikui
dit
asi
nibe
rhubung
an de
nga
n pa
sar
s
ekunde
rda
lampe
rda
gang
ans
ekur
ita
s.
S
uat
uinve
sta
siya
ngda
patdi
bel
iat
audi
jua
lse
car
ace
patda
nta
npa
ha
rgaya
ngs
igni
fi
kanbi
asa
nyabe
rsi
fatl
ikui
d,s
ema
kint
ida
kme
nent
unya
e
leme
nwa
ktuda
nkons
esi(
kel
ong
gar
an)ha
rga
,se
maki
nbe
sarl
iqui
dit
y
r
isk-
nya
),r
isi
koni
lait
uka
r(va
ria
bil
it
asr
etur
nya
ngdi
seba
bka
nol
eh
f
lukt
uas
ima
taua
ng)
,da
nri
si
kone
gar
a(di
sebutj
ugapol
it
yca
lri
sk,
yai
tu
r
isi
koya
ngpe
nti
ngunt
ukpa
rai
nve
storpa
daz
ama
nse
kar
angi
ni.
Deng
an
ba
nya
knyai
nve
storya
ngbe
rinve
sta
sis
eca
rai
nte
rna
siona
l,ba
iks
eca
ra
l
ang
sunga
taupun t
ida
kla
ngs
ung
,st
abi
li
tasda
n ke
lang
sung
an hi
dup
e
konomis
uat
une
gar
ape
rludi
per
timba
ngka
n)s
ert
ama
sihba
nya
kla
gi
s
umbe
rri
si
ko.
 Unt
ukme
nur
unka
nri
si
ko,i
nve
storpe
rlume
lakuka
n di
ver
sif
ika
si.

1
6
 Di
ver
sif
ika
si me
nunj
ukka
n ba
hwa i
nve
stor pe
rlu me
mbe
ntuk
por
tof
oli
o pe
nana
man da
nas
ede
miki
anr
upahi
ngg
ari
si
ko da
pat
di
mini
mal
kant
anpame
ngur
ang
ire
tur
nya
ngdi
har
apka
n.Me
ngur
ang
i
r
isi
ko t
anpa me
ngur
ang
ire
tur
nada
laht
ujua
ninve
stor da
lam
be
rinve
sta
si.

G.Te
oriPor
tof
oli
o
Te
oriPor
tof
oli
o(por
tfol
io)l
ahi
rda
ris
ese
ora
ng ya
ng be
rna
ma
He
nryMa
rkowi
tz.Da
sarpe
miki
randi
bent
uknyapor
tof
oli
ose
per
tiya
ng
di
kat
aka
nMa
rkowi
tzya
itu:“
donotputa
lle
ggsi
noneba
ske
t”(
jang
anl
ah
me
nar
uhs
emuat
elurkeda
lams
atuke
ranj
ang
),ka
renaj
ikake
ranj
ang
t
ers
ebutj
atuh,
makas
emuat
elurya
nga
dada
lamke
ranj
angt
ers
ebuta
kan
pe
cah.
Beg
itupul
ade
nga
ninve
sta
siya
ngdi
lakuka
n,j
ang
anme
nana
mka
n
s
elur
uh da
na da
lam s
atu be
ntuk i
nve
sta
si,ka
rena ke
tika i
nve
sta
si
t
ers
ebutg
aga
l,ma
kas
elur
uhda
naya
ngt
ert
ana
m ke
mung
kina
nti
dak
a
kanke
mba
li.
Teor
ipor
tof
oli
oya
ngdi
per
kena
lka
nol
ehMa
rkowi
tz(
yang
dika
lang
ana
hlima
naj
eme
n ke
uang
an di
sebuts
eba
gait
hef
athe
rof
mode
rn por
tfol
iot
heor
y)i
nit
ela
h me
nga
jar
kan kons
ep di
ver
sif
ika
si
por
tof
oli
ose
car
akua
nti
tat
if
.
Por
tof
oli
odi
art
ika
nse
bag
ais
era
ngka
iani
nve
sta
sis
ekur
ita
sya
ng
di
inve
sta
sika
nda
ndi
peg
angol
ehi
nve
stor
,ba
iki
ndi
viduma
upune
nti
tas
.
Kombi
nas
iakt
iva
/as
sett
ers
ebutbi
sabe
rupaa
kti
var
ii
l,a
kti
vaf
ina
nsi
al
a
taupunke
dua
nya
.Bi
asa
nyas
eor
angi
nve
storda
lamme
lakuka
ninve
sta
si
t
ida
k ha
nya me
mil
ihs
atus
aha
m s
aja
,te
tapime
lakuka
n kombi
nas
i.
Al
asa
nnyade
nga
nme
lakuka
nkombi
nas
isa
ham,i
nve
storbi
same
rai
h
r
etur
n ya
ng opt
ima
lda
nse
kal
igusbi
sa me
mpe
rke
cilr
isi
ko me
lal
ui
di
ver
sif
ika
si.
Deng
an ka
tal
ain,j
ika s
eor
ang i
nve
storme
ngumpul
kan
be
ber
apas
ekur
ita
sya
nga
kandi
guna
kanunt
uki
nve
sta
si,
art
inyai
nve
stor
t
ela
h me
mbe
ntuk s
uat
u por
tof
oli
osa
ham,t
ujua
nnya a
dal
ah unt
uk
me
lakuka
ndi
ver
sif
ika
sida
lami
nve
sta
si,ya
ngda
patme
mpe
rke
cilr
isi
ko

1
7
ya
ngdi
hada
pii
nve
storbi
ladi
bandi
ngka
nde
nga
nme
lakuka
ninve
sta
si
pa
da s
aha
m i
ndi
vidu.Me
ski
pun de
miki
an me
mil
ih por
tof
oli
o ya
ng
opt
ima
lbuka
nla
hha
lya
ngmuda
h.
 Di
ver
sif
ika
sidi
lakuka
n unt
uk me
ngur
ang
iri
si
ko por
tof
oli
o,ya
itu
de
nga
nca
ra me
ngkombi
nas
iat
au de
nga
n me
namba
hinve
sta
si
(
ass
et/
akt
iva
/se
kur
ita
s)ya
ngme
mil
ikikor
ela
sine
gat
ifa
taupos
iti
f
r
enda
hse
hing
gava
ria
bil
it
asda
ripe
nge
mba
lia
nat
aur
isi
koda
pat
di
kur
ang
i.
 Kor
ela
sime
rupa
kana
latukurs
tat
ist
ikme
nge
naihubung
anda
ris
eri
al
da
ta ya
ng me
nunj
ukka
n pe
rge
raka
n be
rsa
maa
nre
lat
if(
rel
ati
ve
c
omove
ment
s)a
nta
ras
eri
alda
tat
ers
ebut
.Ji
kas
eri
alda
tabe
rge
rak
de
nga
nar
ahya
ngs
amadi
sebutde
nga
nkor
ela
sipos
iti
f,s
eba
liknya
j
ikabe
rge
rakde
nga
nar
ahbe
rla
wana
ndi
sebutkor
ela
sine
gat
if
.
 S
eda
ngka
nkoe
fis
ienkor
ela
sime
rupa
kanukur
anda
rit
ing
katkor
ela
si,
ya
itu:
a
.Kor
ela
sipos
iti
fse
mpur
na(
koe
fis
ienkor
ela
si+1)
b.Ti
daka
dakor
ela
si(
koe
fis
ienkor
ela
si0)
c
.Kor
ela
sine
gat
ifs
empur
na(
koe
fis
ienkor
ela
si-
1)
 I
nve
sta
si/a
kti
vaya
ngt
ida
kbe
rkor
ela
sia
rti
nyat
ida
kadai
nte
raks
idi
a
nta
rape
nge
mba
lia
nnya(
ret
urnnya
).Me
ngkombi
nas
ika
nakt
ivaya
ng
t
ida
kbe
rkor
ela
sida
patme
ngur
ang
iri
si
kome
ski
punt
ida
kse
efe
kti
f
s
epe
rtia
kti
vaya
ngme
mil
ikikor
ela
sine
gat
if
.Kombi
nas
iakt
ivaya
ng
t
ida
k be
rkor
ela
si da
pat me
ngur
ang
i r
isi
ko da
ripa
da
me
ngkombi
nas
ika
nakt
ivaya
ngbe
rkor
ela
sipos
iti
f.

1
8
 BABI
II
PENUTUP

Ke
simpul
an
1.Re
t n 
ur da
nri
si
kome
mpunya
ihubung
anya
ngpos
iti
f,s
ema
kinbe
sar
r
isi r
ko(is
k)yangdi
tang
gung
,se
maki
nbe
sarpe
nge
mba
lia
n(r
etur
n)
ya
ngha
rusdi
kompe
nsa
sika
n.S
eba
liknya
,se
maki
n ke
cilr
etur
n ya
ng
di
har
apka
n,s
ema
kinke
cil
ris
ikoya
ngdi
tang
gung
.
2.  Mode
lpe
rhi
tung
anr
isi
koya
ngpa
lings
eri
ngdi
per
guna
kankhus
usnya
da
lami
nve
sta
si,
yai
tus
eca
ras
tanda
rde
via
sida
nva
ria
n
3.Ti
ngka
tpe
nge
mba
lia
nfa
ktorya
ngpe
rludi
per
hat
ika
nada
lahs
epe
rti
ha
rgas
aha
m,di
vide
ndya
ngpe
rlu.
4.Hubung
ana
nta
rar
isi
kode
nga
nti
ngka
tpe
nge
mba
lia
nada
lah:
a
.Be
rsi
fatl
ine
ara
taus
ear
ah.
b.S
ema
kint
ing
git
ing
katpe
nge
mba
lia
n ma
kas
ema
kint
ing
gipul
a
r
isi
ko
c
.Se
maki
nbe
sara
sse
tya
ngki
tat
empa
tka
nda
lamke
put
usa
ninve
sta
si
ma
kas
ema
kinbe
sarpul
ari
si
koya
ngt
imbul
dar
iinve
sta
sit
ers
ebut
.
d.Kondi
sil
ine
arha
nyamung
kint
erj
adipa
dapa
sarya
ngbe
rsi
fat
nor
mal

1
9
 Da
fta
rPus
taka

ht
tps
://
pdf
cof
fee
.com/
maka
lah-
ret
urn-
har
apa
n-a
mp-
ris
iko-
por
tof
oli
o-pdf
-
f
ree
.ht
ml

20