Professional Documents
Culture Documents
COSTY i MCCRAE
DEFINICJA OSOBOWOŚCI
Celem stworzenia pięcioczynnikowego modelu osobowości była chęć ujęcia tych cech osobowości, które
ludzie uważają za szczególnie ważne w życiu. Podstawy do takiego sposobu ujmowania osobowości
sformułował Goldberg w postaci tak zwanej hipotezy leksykalnej, zgodnie z którą „najważniejsze dla
kontaktów międzyludzkich różnice indywidualne zakodowane są w postaci pojedynczych terminów w
części lub we wszystkich językach świata”.
2. EKSTRAWERSJA – charakteryzuje jakość i ilość interakcji społecznych oraz poziom aktywności, energii
i zdolności do odczuwania pozytywnych emocji.
- towarzyskość – zakres i ilość utrzymywanych kontaktów z innymi ludźmi
- serdeczność – zdolność do utrzymywania bliskich związków z innymi ludźmi, przyjacielskość
- asertywność - tendencje dominatywne i przywódcze
- aktywność – tempo, wigor, energia, potrzeba bycia zajętym i zaangażowanym
- poszukiwanie doznań – poszukiwanie podniet i stymulacji
- emocjonalność w zakresie reagowania pozytywnymi emocjami – np. radością, poczuciem szczęścia,
oraz pogodny nastrój i optymizm życiowy.
3. OTWRTOŚĆ NA DOŚWIADCZENIA – opisuje tendencje jednostki do poszukiwania i pozytywnego
wartościowania doświadczeń życiowych, tolerancję wobec nowości i ciekawość poznawczą.
- wyobraźnia – fantazja i żywa, twórcza wyobraźnia
- estetyka – wrażliwość estetyczna, zainteresowanie sztuką
- uczucia – otwartość na stany emocjonalne innych ludzi
- działania – aktywne poszukiwanie nowych bodźców
- idee – intelektualna ciekawość, zainteresowania filozoficzne
- wartości – gotowość do analizy wartości społecznych, politycznych i religijnych.
Pięć głównych czynników można wyodrębnić nie tylko w języku angielskim, ale i w innych językach.
Wynika z tego, że gatunek ludzki ustalił na drodze obserwacji różnice indywidualne, szczególnie istotne dla
wzajemnych interakcji. W związku z tym czynniki ujęte w modelu Wielkiej Piątki odnoszą się do głównych
elementów kontaktów między ludzkich.
EKSTRAWERSJA – osoby te preferują pracę z ludźmi, natomiast osoby introwertywne – pracę nie
wymagającą kontaktów społecznych
NEU – wiąże się z tzw. postawami i zachowaniami zdrowotnymi. Osoby neurotyczne znacząco częściej są
palaczami i trudniej jest im rzucić palenie
NEU – zwłaszcza w postaci tzw. neurotycznej wrogości z tendencją do wypierania emocji jest czynnikiem
chorób nowotworowych
SUM – wiąże się z przejawianiem przez jednostkę pozytywnych i obiektywnie korzystnych zachowań
zdrowotnych
MAŁA UGODOWOŚĆ – zwłaszcza w postaci tzw. cynicznej wrogości wiąże się z ekspresją gniewu,
ujawnianiem go na zewnątrz, w postaci reakcji ukierunkowanej przeciwko konkretnym obiektom, przez co
jest czynnikiem ryzyka zawału serca, śmierci z powodu nagłej niewydolności krążenia oraz arteriosklerozy