BİYOLOJİ 11.

SINIF

İNSAN FİZYOLOJİSİ

Duyu Organları
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

1. GÖZ:

• Miyopi • Şaşılık

• Hipermetropi • Daltonizm

• Astigmatlık • Arpacık

• Presbitlik • Glokom

• Katarakt
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

2. KULAK:

• Sesin şiddeti desibel (db) olarak

ölçülür.

• İnsan kulağı 0-140 desibel veya 20-

20.000 hertz (Hz) aralığındaki sesleri
duyabilmektedir.

• 85 desibelin üstündeki seslerin

şiddeti, kulak zarına zarar vererek
işitme kaybına neden olabilir.
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Orta Kulak İltihabı

• Geniz etinin normalden büyük

olması ve çeşitli alerjik
reaksiyonlardan dolayı östaki
borusunda ödem (şişlik) veya sıvı
toplanması meydana gelebilir. Bu
durum da enfeksiyona yol açar.

• Burun veya boğaz boşluğundaki

mikroplar östaki borusu yoluyla orta
kulağa ulaşır ve enfeksiyona neden
olur.
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• Östaki borusu çocuklarda düz ve

kısadır. Biberonla beslenme, sigara
dumanında kalma gibi etkenler
çocukların orta kulak iltihabına
yakalanma olasılığını artırır.

• Uçak yolculuğu, asansöre binme gibi

durumlarda östaki borusu kapalı
olduğundan basınç farkı oluşmasına
neden olur. Basınç farkından dolayı
kulak zarında gerilme ve ağrı olur.
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• Esneme, yutkunma, sakız

çiğneme gibi hareketlerin
yapılması östaki borusunun
açılmasını ve orta kulaktaki
basıncın atmosfer
basıncıyla eşitlenmesini
sağlar.

• Böylece kulaktaki ağrı veya

acı geçer.
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Vertigo Hastalığı

• Vertigo hastalığının belirtileri

sersemleme, baş dönmesi,
kusma, göz kararması, gözlerini
açamama gibi denge
duygusunun kaybolmasıdır.
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Vertigo;

• migren,
• multiple skleroz (MS),
• otoimmun iç kulak hastalığı,
• beyin damar hastalıkları,
• iç kulağı etkileyen soğuk ve travma gibi durumlar,
• bazı antibiyotik türlerinin kullanılması,
• iç kulakta bulunan ve dengeden sorumlu olan sıvılardaki basıncın
mikrobiyotik oluşumlar nedeniyle artması

gibi beyinden veya kulaktan kaynaklanan sebeplerle gelişebilir.

Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Sağırlık

Genellikle sinirsel sağırlık ve iletim tipi sağırlık

olarak ikiye ayrılır:

• Sinirsel sağırlık; işitme siniri, kohlea veya

kulaktan merkezî sinir sistemine giden
devrelerde görülen bozukluktan kaynaklanır.

• İletim tipi sağırlık; kohleaya sesi ileten

fiziksel yapılardaki bozukluğun bir sonucu
olarak ortaya çıkar.
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• İnsan kulağı 20-20.000

hertz arasında 0-120 dB
şiddet düzeylerindeki sesi
algılayabilecek yetenektedir.

• Bu işitme yeteneği yaş

ilerledikçe yüksek
frekanslardan başlayarak
azalır.
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

ASHA (American peech and Hearing

Association) kriterlerine göre
belirlenen işitme kaybı dereceleri
şöyledir:

• 0- 15 dB HL, normal işitme

• 16-40 dB HL, çok hafif derecede

işitme kaybı (fısıltı ile konuşma
20-25 dB olduğu için, fısıltılı ses
duyulamaz.)
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• 41-55 dB HL, hafif derecede

işitme kaybı

• 56-70 dB HL, orta derecede

işitme kaybı (normal
şiddette konuşma 55-60
dB olduğu için, normal
konuşma duyulamaz.)
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• 71-90 dB HL, ileri derecede işitme

kaybı (yüksek sesle konuşma
70-75 dB olduğu için, yüksek
sesler duyulamaz.)

• 91 dB HL ve üstü çok ileri

derecede işitme kaybı (trafik
gürültüsü 90-95 dB, jet motor
gürültüsü 120-140 dB olduğu
için bu sesler duyulamaz.)
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• İşitme bozukluklarının doğasını

belirlemek için odyometre
kullanılır.

• Odyometre düşük
frekanslardan yüksek
frekanslara kadar, saf tonlar
üretebilen osilatöre bağlanmış
bir kulaklıktır.
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• Yüksek basınçlı ortamlarda ağız

hafifçe aralık tutularak kulak
zarının basınçtan etkilenmesi
önlenmelidir.

• Ses şiddetinin yüksek olduğu

kapalı ve kalabalık ortamlarda
uzun süre kalınmamalıdır.
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

3. BURUN:

• Doğuştan bazı nedenlerle

kokuları algılayamama
durumuna koku körlüğü denir.

• Koku körlüğü, kişiyi tat

duyusundan mahrum bırakırken
zehirli gazların fark edilmesini
engellediği için kişinin yaşamını
da tehlikeye sokabilir.
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• Hormonal değişiklikler, diş ve diş eti

hastalıkları, sinüs boşluğundaki
polipler (epitel hücrelerindeki
şişkinlikler) veya aşırı mukus
salgısı, tat ve koku duyusunun
azalmasına neden olur.

• Böcek ilacı gibi kimyasallara ve

sigara dumanına uzun süreli maruz
kalma, koku ve tat duyularını bozar.
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• Hayvan tüyleri, polenler, ev tozları, ısı

değişiklikleri ve reseptörlerdeki aşırı
hassasiyet alerjik rinite (saman
nezlesi) neden olan en önemli
etkenlerdir.

• Alerjik rinit, genellikle kroniktir ve

tamamen iyileşmez.

• Hapşırma refleksi, burun içindeki

hava yollarının açık tutulmasını
sağlar.
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Sinüzit (sinüs iltihabı);

• Sinüs boşluklarını kaplayan mukozanın virüs, bakteri ve

mantar gibi etkenlerle iltihaplanmasıdır.

• Aşırı derecede baş ağrısıyla kendisini gösterir.

• Zamanında teşhis edildiğinde ilaç tedavisi yeterli olurken

tedaviye geç kalınmışsa cerrahi işlem gerekebilmektedir.
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

4. DİL:

• Koku alma sistemi sinüzit, grip, nezle gibi

nedenlerle engellenirse tat alma duyusu
azalır.

• Aşırı sıcak ve soğuk yiyecekleri art arda

tüketmek, tat duyusunun zarar
görmesine sebep olur.

• Tat körlüğü, bazı insanların çeşitli

nedenlerden dolayı tat alamamasıdır.
Kalıtsal bir durumdur.
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

5. DERİ:

Vitiligo;

• Deride görülen hastalıklardan biridir.

• Dünya nüfusunun %1’inde görülen

vitiligo, deride pigment kaybından
kaynaklanan, beyaz alanların
görüldüğü bir deri hastalığıdır.
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• Melanin, ultraviyole ışınlarını (UV)

doğrudan absorbe ederek güneş
ışığının zararlı etkilerinden
korunmada önemli rol oynayan bir
pigmenttir.

• Sağlıklı deride melanin sentezi,

melanositler tarafından
yapılmaktadır.
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• Vitiligoda vücut, kendi melanositlerine

karşı antikor üretir.

• Bu yüzden vitiligo otoimmün bir

hastalıktır.

• Öncelikle yüz olmak üzere, dudak, el,

kol veya bacak gibi vücudun herhangi
bir kısmını etkileyebilir.
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

• Bulaşıcı değildir ancak otoimmün

bir hastalık olması sebebiyle
başka hastalıklar da ortaya
çıkabilir.

• Güneş yanığı bu hastalığı

tetikleyebilir.

• Tedavisi bireye özgü uygulanır ve

tedavi sonuçları da bireysel
farklılık gösterir.
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Örnek:
Aşağıdaki tanım-görev eşleştirmesini yapınız.
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Örnek:

İnsanda, kulakta bulunan;

I. kulak zarı,
II. östaki borusu,
III. korti organı,
IV. orta kulak,
V. yarım daire kanalları ve otolitler

yapılarından hangisi beyincik yardımıyla vücut dengesinin

sağlanmasında yardımcı rol oynar?
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Örnek:

Deride yer alan;

I. pacini cisimciği,
II. ruffini cisimciği,
III. krause cisimciği,
IV. meissner cisimciği

reseptörlerinden hangileri derideki ısı değişimlerine duyarlıdır?

Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Örnek:

Uzak bir noktaya bakan bir insanda göz uyumu sırasında

gerçekleşen olayları oluş sırasına göre sıralayınız.

I. Asıcı bağların kasılması

II. Göz merceğinin incelmesi
III. Kirpiksi kasların gevşemesi
 Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Örnek:
Gözün numaralandırılmış
bölümleriyle ilgili:

• Göz uyumunu sağlayan bölgeler

hangileridir?
• Görüntüyü algılayan reseptörlerin
bulunduğu bölge hangisidir?
• Işınların sarı benekte toplanmasını
sağlayan bölgeler hangileridir?
• Camsı cisim hangi bölgededir?
• Görmeyle ilgili sinirlerin bulunduğu
bölge hangisidir?
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Örnek:

Epitel dokuyla ilgili aşağıda verilenlerden

hangisi yanlıştır?

A) Salgı yapma
B) Duyuları alma
C) Dış etkenlere karşı koruma
D) İnce bağırsakta besin emilimi
E) Diğer dokular arasındaki boşlukları doldurma
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Örnek:

Bağ dokuya ait,

I. Fibroblast
II. Plazma
III. Pigment

hücrelerinden hangileri antikor üreterek

bağışıklığa katkıda bulunur?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji

Örnek:

Duyu organlarının sağlıklı yapısının korun-

masıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi yapıl-
mamalıdır?

A) Düzenli sağlık kontrolü

B) Yüksek sesten korunmak
C) Sürekli bilgisayar kullanmak
D) Ultraviyole ışınlarından korunmak
E) Burun tıkanıklığını açmak
Duyu Organları Rahatsızlıkları 11. Sınıf Biyoloji