OPĆE UPUTE ZA PISANJE REFERATA VJEŽBI IZ FIZIKALNE KEMIJE

1. Referat za svaku vježbu piše se na odvojenom listu excel dokumenta označenom brojem vježbe (VJEŽBA 1, VJE
2. Referat svake vježbe sadrži sve potrebne dijelove referata (tablice, slike, prostor predviđen za račun i rezultat)
3. Najstrože je zabranjeno koristiti tuđe referate, dijelove referata ili tuđe podatke kod pisanja vlastitog referata.
4. Sve fizikalne veličine koje se upisuju moraju biti praćene odgovarajućim mjernim jedinicama, sve tablice i slike
5. Studenti prilikom pisanja svog referata moraju izbrisati tekst napisan u kurzivu i dopisati što se traži.

DODATNE UPUTE ZA PISANJE REFERATA VJEŽBI IZ FIZIKALNE KEMIJE

Naslovi grafova i tablica u referatu

Naslovi grafova i tablica u referatu moraju biti napisani tako da sažeto predstave sadržaj grafa ili tablice na način
U naslovu tablica potrebno je spomenuti reakciju na koju se podatci odnose i metodu kojom su podatci izmjeren
U naslovu grafičkih prikaza potrebno je istaknuti vrstu navedenog prikaza (npr. titracijska krivulja, termogram, L
U naslovu grafičkih prikaza nikako ne pisati "ovisnost varijable y o x" jer je to vidljivo iz samih oznaka fizikalnih v
Kod očitavanja vrijednosti iz grafičkih prikaza koje je potrebno koristiti u računu ili ih iskazati kao rezultat potrebn

Izražavanje brojčanih vrijednosti u referatima

Način izražavanja brojčane vrijednosti u tablicama, računu i rezultatu ovisi o iznosu same vrijednosti i željenoj pr

Kod većih brojčanih vrijednosti (reda veličine 100, 1000, 10000…) nije potrebno iza navedenog broja dodavati decimalne zn
Npr. ako je određena konstanta kalorimetra 196.45 JK -1 , vrijednost se može zaokružiti na 196 JK-1 , a pogreška će zbog zaok

Kod malih brojčanih vrijednosti (reda veličine 0.1, 0.01, 0.001…) za precizno izražavanje brojčane vrijednosti važano je imati
Npr. ako neka konstanta konstanta brzine iznosi točno 0.000236 s -1 , nije dobro tu vrijednost zaokružiti na 0.0002 s -1 , jer će
Ako se prilikom računanja u Excel-u dogodi da je dobivena brojčana vrijednost zaokružena na samo na jednu znamenku raz
 Slika 1. Podešavanje broja decimala na brojčanim vrijedno

Ako se rezultat mora očitati iz jednadžbe funkcije grafičkog prikaza u Excel-u, a tražena vrijednost nema dovoljno znamenk
i podesi se željeni broj decimala - vidi Sliku 2.
Slika 2. Podešavanje broja decimala na brojčanim vrijednostima u jednadžbama
em vježbe (VJEŽBA 1, VJEŽBA 2…).
viđen za račun i rezultat) koje je potrebno dopuniti vrijednostima iz vlastitog laboratorijskog dnevnika tj. vlastitim mjerenjim
isanja vlastitog referata.
icama, sve tablice i slike moraju biti označene naslovom (i oznakama na osima u slučaju grafova).
ati što se traži.

grafa ili tablice na način koji je razumljiv i samodostatan.

jom su podatci izmjereni, npr. "Podatci dobiveni polarimetrijskim mjerenjem reakcije hidrolize saharoze uz katalizator 1.6 M
a krivulja, termogram, Langmuirova izoterma...) i sustav i vrstu mjerenja na koji se prikaz odnosi npr. "Konduktometrijska ti
amih oznaka fizikalnih veličina na osima.
zati kao rezultat potrebno je jasno označiti na koji je način veličina očitana s grafičkog prikaza pri čemu se studenti mogu slu

e vrijednosti i željenoj preciznosti izražavanja.

roja dodavati decimalne znamenke jer su one u odnosu na apsolutnu vrijednost broja gotovo beznačajne i njihovo izostavljanje predsta
1
, a pogreška će zbog zaokruživanja vrijednosti iznositi svega 0.2%. Kod vrijednosti izraženih u tisućama i desetcima tisuća ta će pogreš

vrijednosti važano je imati barem 3 znamenke različite od nule.

kružiti na 0.0002 s -1 , jer će pogreška tako izraženog rezultata zbog zaokruživanja brojčane vrijednosti iznositi 15.2%.
mo na jednu znamenku različitu od nule, potrebno je podesiti da se vrijednost u ćeliji izrazi na veći broj decimala (desni klik na ćeliju, F
mala na brojčanim vrijednostima u ćelijama u Excel-u.

t nema dovoljno znamenki različitih od nule, broj decimalnih mjesta može se povećati na način da se označi jednadžba funkcije te se u
ednostima u jednadžbama funkcija na grafičkom prikazu u Excel-u.
 ka tj. vlastitim mjerenjima i računima.

roze uz katalizator 1.6 M HCl" (Vježba 6)

r. "Konduktometrijska titracijska krivulja smjese kiselina s titrantom 0,2 M NaOH" (Vježba 8).

mu se studenti mogu služiti Excel alatima (pomoćni pravci mogu se dodati pomoću Insert Shapes, a tekst na grafu pomoću

ihovo izostavljanje predstavlja minimalnu pogrešku, a olakšava čitljivost podataka.

etcima tisuća ta će pogreška biti još puno manja odnosno zanemariva.

mala (desni klik na ćeliju, Format cells, Number, izabrati željeni broj decimala) - vidi Sliku 1.
jednadžba funkcije te se u glavnom izborniku izabere opcija Format, Format selection, Number,
a tekst na grafu pomoću Insert Text Box...).
VJEŽBA BROJ 1 ODREĐIVANJE ENTALPIJE REAKCIJE NEUTRALIZACIJE

Radno mjesto: 1D
Zadano: V(HCl) /mL 9

Određivanje konstante kalorimetra:

Tablica 1. Miješanje voda različitih temperatura

Slika 1. termogram za određivanje ko

t/s θ /°C 45
0 23.5
15 23.6
40
30 23.6 f(x) = − 0.002424242424242

45 23.5
35 ΔT
60 23.6
θ /°C

75 23.6
90 23.6 30
105 23.6
120 23.6
25
135 35
f(x) = 0.000555555555555563 x + 23.5444444444444
150 39.9
20
165 40.2
180 40.1
195 40.1 15
0 50 100 150 200
210 40
225 40 t/s
240 39.9
255 39.9
270 39.8
285 39.8
300 39.7

Određivanje entalpije razrjeđivanja HCl:

Tablica 2. Naslov tablice

Slika 2. Termogram za određivanje e

t/s θ /°C otopine HCl
25
0 23.6
15 23.6
30 23.6 24
45 23.6 f(x) = 0.000222222222
ΔT
60 23.6 f(x) = 23.6

θ /°C
75 23.6 23
90 23.6
105 23.6
22
120 23.6
135 23.6
150 23.9
21
165 23.9
180 24.0
195 24.0 20
210 24.0 0 50 100 150

225 23.9 t/s

240 24.0
255 24.0
270 23.9
285 23.9
300 23.9

Određivanje entalpije reakcije neutralizacije:

Tablica 3. Naslov tablice

Slika 3. Termogram za određivanje en

t/s θ /°C izacije
0 25.4
34
15 25.4
30 25.4 32
45 25.5
60 25.5 30
θ /°C

75 25.4
28 f(x) = − 0.0007272
90 25.4
ΔT
26
f(x) = − 0.000111111111111113 x + 25.42888888888
24
 30

θ /°C
28 f(x) = − 0.0007272
ΔT
105 25.4
26
120 25.4
f(x) = − 0.000111111111111113 x + 25.42888888888
135 27.3
24
150 28.4
165 28.7
22
180 28.7
195 28.7 20
210 28.6 0 50 100 150

225 28.7 t/s

240 28.7
255 28.7
270 28.6
285 28.6
300 28.6

REZULTAT: C / J K-1 132.1

ΔrH/ J mol-1 -55471.6
CIJE NEUTRALIZACIJE

am za određivanje konstante kalorimetra

f(x) = − 0.00242424242424244 x + 40.4909090909091

ΔT

55563 x + 23.5444444444444

00 150 200 250 300 350

t/s
gram za određivanje entalpije rarjeđivanja
otopine HCl

f(x) = 0.000222222222222225
ΔT x + 23.9088888888889

100 150 200 250 300

t/s

am za određivanje entalpije reakcije neutral-

izacije

f(x) = − 0.000727272727272712 x + 28.8290909090909

ΔT

1111113 x + 25.4288888888889
 f(x) = − 0.000727272727272712 x + 28.8290909090909
ΔT

1111113 x + 25.4288888888889

100 150 200 250 300

t/s
Račun:

mc / kg 0.1
mh / kg 0.1
cp(H2O) /J kg-1 K-1 4185
θc /°C 23.5
θh /°C 62
θf /°C 39.7
ΔT(C) /K 16.95

C /JK-1 132.1
Račun:

m(H2O)/ kg 0.191
m(otop. HCl) / kg 0.009
n(HCl) / mol 0.054
cp(H2O) /J kg-1 K-1 4185
ΔT(dil HCl) /K 0.309

q(dil HCl) /J -299.4

ΔdilH(HCl) /J mol-1 -5545.4

Račun:

m(otop. NaOH) / kg 0.191

m(otop. HCl) / kg 0.009
n(HCl) / mol 0.054 n(HCL)=0,054 mol
cp(H2O) /J kg-1 K-1 4185
ΔT(R) /K 3.4

q(R) /J -3294.9
ΔrH/J mol-1 -55471.6
VJEŽBA BROJ 2 ODREĐIVANJE MOLARNE MASE IZ SNIŽENJA TAL

Radno mjesto: 2D
Zadano: nepoznata tvar B

Određivanje temperature tališta čistog t-butanola:

Tablica 1. Odvođenje topline sustavu u kojem je čisti t-butanol uz pomoć ledene kupelje

t/s θ /°C
0 30.64
Slika 1. Grafički prikaz izmjerenih temper
butanol) pomoću termometara viso
15 30.58 40
30 30.51
45 29.33
60 28.74
35
75 27.52
90 27.15
θ /°C

105 26.54
120 26.26 30 f(x) = − 0.0346556776556776 x + 30.7574725274725
135 25.82
150 25.64
165 25.34
25 f(x) = − 0.00253293807641634 x + 2
180 25.23
195 25.1
210 25.09
225 25.07 20
0 100 200 300
240 25.06
255 25.02 t/s
270 24.99
285 24.95
300 24.94
315 24.9
330 24.88
345 24.84
360 24.82
375 24.76
 390 24.73
405 24.76
420 24.63
435 24.56
450 24.53
465 24.45
480 24.41
495 24.38
510 24.36
525 24.35
540 24.33
Tablica 2. Odvođenje topline sustavu u kojem je t-butanol s kapljicom vode uz pomoć ledene kupelje

Slika 2. Grafički prikaz izmjerenih temp

t/s θ /°C butanol i kap vode) pomoću termometar
0 33.16 40
15 32.9
30 31.7
45 31.06
35
60 29.6
75 28.98
θ /°C

f(x) = − 0.059010989010989 x + 33.3371428571429

90 27.61
105 26.96 30

120 25.79
135 25.28
150 24.23 25
165 23.74
f(x) = − 0.003747058823529
180 22.79
195 22.37
20
210 22.27
0 50 100 150 200 250 300
225 23.39
240 23.41
t/s
255 23.35
270 23.32
285 23.29
300 23.21
315 23.17
330 23.09
345 23.05
360 22.96
 375 22.92
390 22.84
405 22.8
420 22.72
435 22.68
450 22.6
Određivanje temperature tališta nepoznate tvari u t-butanolu:

Tablica 3. Odvođenje topline sustavu u kojem je otopljena tvar F u t-butanolu uz pomoć ledene kupelje

Slika 3. Grafički prikaz izmjerenih tem

t/s θ /°C topina tvari F u t-butanolu) uz pomo
40 razlučivosti
0 33.60
15 33.29
30 32.9
45 31.61 35
60 30.86
θ /°C

f(x) = − 0.0554285714285714 x + 33.905714285714

75 29.38
90 28.7
30
105 27.44
120 26.85
135 25.92
150 25.48 25

165 24.47
f(x) = − 0.0055607843
180 23.88
195 23.35 20
210 23.25 0 50 100 150 200 250 30
225 23.06 t/s
240 22.99
255 22.85
270 22.78
285 22.66
300 22.59
315 22.46
330 22.41
345 22.3
360 22.25
375 22.14
390 22.09
405 21.99
 420 21.95
435 21.88
450 21.84
REZULTAT: Kf(t-BuOH) / K kg mol-1 8.948
M(F) / g mol-1 121.6
E IZ SNIŽENJA TALIŠTA

Račun:

m (tikvica, čep, mješač) / g

zmjerenih temperatura sustava (čisti t- m (tikvica, čep, mješač + t-BuOH) / g
termometara visoke razlučivosti
m (t-BuOH) /g

θ (talište t-BuOH) /°C

+ 30.7574725274725

00253293807641634 x + 25.6807213438735

300 400 500 600

t/s
ć ledene kupelje
m (tikvica, čep, mješač + t-BuOH) / g
m (tikvica, čep, mješač + t-BuOH + H 2O) /g
z izmjerenih temperatura sustava (t-
moću termometara visoke razlučivosti m (H2O) /g
m (t-BuOH) /g
θ (talište t-BuOH + H2O) /°C
ΔT /°C
M(H2O)/ g mol-1
Kf(t-BuOH) / K kg mol-1
33.3371428571429

x) = − 0.00374705882352941 x + 24.3146323529412

200 250 300 350 400 450 500

t/s
moć ledene kupelje m (tikvica, čep, mješač) / g
m (tikvica, čep, mješač + X) /g
ikaz izmjerenih temperatura sustava (o- m (tikvica, čep, mješač + X+ t-BuOH) /g
butanolu) uz pomoć termometara visoke m (X) /g
razlučivosti
m (t-BuOH) /g
θ (talište t-BuOH + X) /°C
ΔT /°C

M(X) /gmol-1
714 x + 33.9057142857143

f(x) = − 0.00556078431372549 x + 24.2667647058823

200 250 300 350 400 450 500

t/s
 27.088
ešač + t-BuOH) / g 34.62
7.532

25.06
ešač + t-BuOH) / g 34.612
ešač + t-BuOH + H 2O) /g 34.637
0.025
7.524
23.41
1.65
18.02
8.948
 23.5581
ešač + X) /g 23.807
ešač + X+ t-BuOH) /g 31.438
0.2489
7.631
22.66
2.4

121.6
VJEŽBA BROJ 3

Radno mjesto: 3A
Zadano: c (Na2SO4) /M 0.45
c (MgSO4) /M 0.009
c (Al2(SO4)3) /M 0.000045
c (Al2(SO4)3) /M 0.0002

Određivanje najniže koncentracije otopina elektrolita za koagulaciju koloidne suspenzije AgI:

Tablica 1. Određivanje koagulacije čestica u otopinama ovisno o različitim koncentracijama kationa

V (AgI) /ml V (dodani elektrolit) /ml c (Na+) /M

10 1 0.0375
10 3 0.0675
10 5 0.1125
10 7 0.1575
10 9 0.2025

Određivanje zaštitnog učinka koloida karboksimetil celuloze (CMC) i metil celuloze (MC) na koagulaciju koloidne s

Tablica 2. Određivanje koagulacije u otopinama CMC i MC sa srebrovim ionima

V (AgI) /ml V (Al2(SO4)3) /ml c (Al3+) /M

10 3 0.00004
10 3 0.00004
10 3 0.00004

Račun i rezultat:
Najniže koncentracije kationa koje su izazvale koagulaciju koloidne suspenzije AgI:

c (Na+) /M 0.0675
c (Mg2+) /M 0.00225
c (Al3+) /M 0.00000225

c (kation 1) / c (kation 2) 30
c (kation 1) / c (kation 3) 30000

Opisati učinak CMC i MC na koagulaciju koloidne suspenzije AgI:

Prisutnost karboksimetil celuloze i metil celuloze u otopini sprječavaju koagulaciju koloidne suspenzije aluminijevog jodida.
 KOAGULACIJA KOLOIDNIH ČESTICA

koloidne suspenzije AgI:

itim koncentracijama kationa

Učinak na koagulaciju c (Mg2+) /M Učinak na koagulaciju c (Al3+) /M

Otopina nije zamućena 0.00045 Otopina nije zamućena 0.00000225
Otopina je zamućena 0.00135 Otopina nije zamućena 0.00000675
Otopina je zamućena 0.00225 Otopina je zamućena 0.00001125
Otopina je zamućena 0.00315 Otopina je zamućena 0.00001575
Otopina je zamućena 0.00405 Otopina je zamućena 0.00002025

metil celuloze (MC) na koagulaciju koloidne suspenzije AgI:

Učinak na koagulaciju
Otopina je zamućena
Otopina nije zamućena
Otopina nije zamućena
penzije AgI:

aciju koloidne suspenzije aluminijevog jodida.

 Učinak na koagulaciju
Otopina je zamućena
Otopina je zamućena
Otopina je zamućena
Otopina je zamućena
Otopina je zamućena
VJEŽBA BROJ 4

Radno mjesto: 4A
Zadano: c (indigo karmin) / M 0.0001 0.00017

Tablica 1. Podaci dobiveni pripremom otopina IK bez i s aluminijevim oksidom, vaganjem alumijeva oksida te m

PRIJE ADSORPCIJE
c0 (IK) /M A (IK, λ max) c0 (izmjereno) /M Aeq (IK, λ max)
0.00001 0.140 1.01E-04 0.103
0.000017 0.234 1.70E-04 0.182
0.000024 0.336 2.44E-04 0.281
0.000032 0.449 3.25E-04 0.383
0.000039 0.536 3.89E-04

ε (IK, λ max) /dm3mol-1cm-1 13796

V (otopina za adsorpciju) /L 0.049

Račun: nagib pravca (a) 316062

odsječak pravca (b) 33.70

Γmax /mol/dm2 3.1639361897E-06

K /dm3 mol-1 9378.1377959765

REZULTAT: Najveća moguća površinska koncentracija Γmax iznosi 3,16394E-06 mol dm-2, a konstanta
 ADSORPCIJA

0.00024 0.00032 0.00039

njem alumijeva oksida te mjerenjem apsospecif. površina Al2O3 / (dm2/g) 10

NAKON ADSORPCIJE
ceq (IK) /M m (Al2O3) /g n (IK) /mol A (Al2O3) /dm2 Γ(IK) /moldm-2(ceq / Γ) /dm-1
7.47E-05 0.101 1.31E-06 1.01 1.30E-06 57.4
1.32E-04 0.101 1.85E-06 1.01 1.83E-06 72.1
2.04E-04 0.100 1.95E-06 1.00 1.95E-06 104.3
2.78E-04 0.100 2.34E-06 1.00 2.34E-06 118.4
0.100 1.00

E-06 mol dm-2, a konstanta ravnoteže adsorpcije K iznosi 9378,137796 dm3 mol-1.
 Slika 1. Pravac apsorbancije otopina indigo karmina
određen Vis spektrofotometrijskom metodom
1.20

0.80
A (IK, λ max)

f(x) = 13795.9489872468 x + 0.00237884471117772

0.40 R² = 0.999399282578858

0.00
5.00E-06 1.00E-05 1.50E-05 2.00E-05 2.50E-05 3.00E-05 3.50E-05 4.00E-05 4.50E-05
c0 (IK) /M

Slika 2. . Langmuirova izoterma nastala Vis spektro-

fotometrijom, prikazuje kako se IK vezao za alumini-
jev oksid
300

200
(ceq / Γ) /dm-1

100 f(x) = 316061.912630827 x + 33.7016001909216

R² = 0.975623861233161

0
0.00E+00 1.00E-04 ceq2.00E-04
(IK) /m 3.00E-04 4.00E-04
 100 f(x) = 316061.912630827 x + 33.7016001909216

(ceq
R² = 0.975623861233161

0
0.00E+00 1.00E-04 ceq2.00E-04
(IK) /m 3.00E-04 4.00E-04
VJEŽBA BROJ 5 ODREĐIVANJE KONSTANTE BRZINE HIDROLIZE A

Radno mjesto: 5B
Zadano: pH pufera: 11.3
θ /°C 30

Tablica1.Podaci dobiveni snimanjem spektra spektrofotometrom tijekom reakcije hidrolize

t/s At (SK) ct (SK) /M ct (ASK) /M ln (co(ASK)/ct(ASK))

0 0.0709 2.51E-04 4.74E-03 0.052 Slika
410 0.1562 5.53E-04 4.44E-03 0.117 0.005
690 0.2437 8.63E-04 4.13E-03 0.190 f(x) = 0.00
995 0.2745 9.72E-04 4.02E-03 0.216 0.004 R² = 0.968

1621 0.4108 1.46E-03 3.54E-03 0.344

2216 0.5004 1.77E-03 3.22E-03 0.438 0.003

ct(ASK)/M
2759 0.5285 1.87E-03 3.12E-03 0.470
0.002
3570 0.5612 1.99E-03 3.01E-03 0.507
4486 0.8646 3.06E-03 1.93E-03 0.950
0.001
5507 0.8940 3.17E-03 1.83E-03 1.005
6530 0.897 3.18E-03 1.82E-03 1.011 0.000
7489 0.9558 3.39E-03 1.61E-03 1.132 0 1,00
8483 1.0823 3.83E-03 1.16E-03 1.459

REZULTAT: Konstanta brzina, pri 30 °C i pH vrijednosti pufera od 11,3, iznosi 0,0001565s-1

ANTE BRZINE HIDROLIZE ACETILSALICILNE KISELINE

m (ASK) / g 0.045
Mr (ASK) /nema mj. jedinice 180.16
V (otopina ASK) /L 0.05
c0 (ASK) /M 0.0049955595

ε (SK, 526 nm) /mol-1dm3cm-1 282.3

Slika 1. . Eksponencijalni pad koncentracije reaktanta ASK izveden

0.005
na temelju Vis spektrofotometrije
f(x) = 0.00466567628583634 exp( − 0.000156470343546581 x )
0.004 R² = 0.968618130984984

0.003
ct(ASK)/M

0.002

0.001

0.000
0 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000 9,000
t/s

Slika 2. Pravac za reakciju prvog reda hidrolize ASK nastao Vis

1.6 spektrofotometrijskim mjerenjem
1.4
f(x) = 0.000156470343546581 x + 0.0683166244122751
ln(c0(ASKK)/ct(ASK))

R² = 0.968618130984984
1.2

1.0

0.8

0.6

0.4

0.2
ln(c0(ASK
0.8

0.6

0.4

0.2

0.0
0 1,000 2,000 3,000 4,000 5,000 6,000 7,000 8,000 9,000

t/s
zveden

9,000

o Vis
8,000 9,000
VJEŽBA BROJ 6 ODREĐIVANJE KONSTANTE BRZINE HIDROLIZE SA

Radno mjesto: 6B
Zadano: γ(saharoza) /g/L 165
c(HCl) /M 1.8

Tablica 1. Prikaz kuteva zakretanja u polarizatoru koje čine povečanje koncentracije produkata
te međusobni odnosi kuteva zakretanja pojedinačnih koncentracija i konačne koncentracije produk

t /s αt /° (αt - α∞) /° ln[(α0-α∞)/(αt-α∞)]

181.00 18.50 25.30 0.1603
285.00 16.70 23.50 0.2341
342.00 15.90 22.70 0.2688
418.00 14.40 21.20 0.3371 Sli
479.00 13.70 20.50 0.3707 izat
30
541.00 12.30 19.10 0.4415
612.00 11.20 18.00 0.5008 25
683.00 10.20 17.00 0.5579

(αt - α∞) /°
748.00 9.20 16.00 0.6186 20
801.00 8.40 15.20 0.6699
879.00 7.10 13.90 0.7593 15

956.00 5.90 12.70 0.8495

10
1018.00 4.90 11.70 0.9316
1091.00 3.80 10.60 1.0303
5
1185.00 3.30 10.10 1.0786
1291.00 2.30 9.10 1.1829 0
1388.00 1.10 7.90 1.3243 0

1478.00 -0.90 5.90 1.6162

1602.00 -1.80 5.00 1.7817
1707.00 -2.20 4.60 1.8651
1829.00 -3.10 3.70 2.0828

Slika 2
2.5 hi

2.0
t-α∞)]

1.5
 2.5 hi

2.0

ln[(α0-α∞)/(αt-α∞)]
1.5

1.0

0.5

0.0
0 20

upisati konačan rezultat Vježbe 6 i uvjete u kojima je reakcija izvedena

REZULTAT: Konstanta brzine je jednaka nagibu pravca na slici 2. te uz zadane uvjete γ(saharoza)=165 g dm-3, c(HCl)=1,8 M
BRZINE HIDROLIZE SAHAROZE

e produkata
ačne koncentracije produkata

α0 / ° 22.9
α∞ /° -6.8

Slika 1. Polarimetrom utvrđen kut zakretanja anal-

izatora što ga čini povećanje koncentracije produkata
30
f(x) = 35.9110447488142 exp( − 0.00116069508415405 x )
R² = 0.977758114179835
25
(αt - α∞) /°

20

15

10

0
0 200 400 600 800 1,000 1,200 1,400 1,600 1,800 2,000

t /s

Slika 2. Polarimetrom utvrđen pravac koji prikazuje

2.5 hidrolizu saharoze kao reakciju prvog reda

2.0
f(x) = 0.00116069508415405 x − 0.189897855540359
R² = 0.977758114179835
t-α∞)]

1.5
 2.5 hidrolizu saharoze kao reakciju prvog reda

2.0
f(x) = 0.00116069508415405 x − 0.189897855540359
R² = 0.977758114179835
ln[(α0-α∞)/(αt-α∞)]

1.5

1.0

0.5

0.0
0 200 400 600 800 1,000 1,200 1,400 1,600 1,800 2,000
t /s

oza)=165 g dm-3, c(HCl)=1,8 M iznosi 0,001161 s-1.

 ODREĐIVANJE KONSTANTE DISOCIJ
VJEŽBA BROJ 7

Radno mjesto: 7B
Zadano: indikator: bromkrezol zeleno
pH pufera: 9.3

Određivanje molarnog apsorpcijskog koeficijenta aniona indikatora:

Tablica 1. Podaci dobiveni mjerenjem apsorbancije spektrometrom otopina različitih koncentracij

c (indikator) /M A(λ) pH pufera (izmjereni):

0.000002 0.095
0.000009 0.348
0.000016 0.605
0.000023 0.979
0.00003 1.170

Određivanje pKa vrijednosti indikatora:

c(I) /M
ε(A-) /mol-1dm3cm-1
Tablica 2. Podaci dobiveni mjerenjem apsorbancije spektrofotometrom otopina indikatora s različ

pH zadani pH izmjereni A(λ) c(A-) /M c(HA) /M

3.5 3.57 0.042 1.06E-06 1.89E-05
4.2 4.18 0.146 3.67E-06 1.63E-05
4.7 4.66 0.311 7.83E-06 1.22E-05
5.3 5.21 0.529 1.33E-05 6.68E-06
5.7 5.66 0.683 1.72E-05 2.81E-06

REZULTAT: pKa=4,8646 (odsječak na osi y, slika 2.)

ε=39729 mol-1dm3cm-1 (nagib pravca, slika 1.)
NJE KONSTANTE DISOCIJACIJE SLABE KISELINE (SPEKTROFOTOMETRIJSKA TITRACIJA)

Slika 1. Baždarni pravac za određivanje ap

otopine indikatora dobivene spektrofotom
2.00 mjerenjem

opina različitih koncentracija indikatora

1.60

Apsorbancija
9.32
1.20
f(x) = 39728.5714285714 x + 0.00374285714285727
R² = 0.992381820766778

0.80

0.40

0.00
0.00E+00 5.00E-06 1.00E-05 1.50E-05 2.00E-05 2.50E-

0.00002 c (indikator) /M
39729
m otopina indikatora s različitim pH vrijednostima pufera

c(A-)/c(HA) log[c(A-)/c(HA)]
0.056 -1.253
0.225 -0.648 Slika 2. Pravac za izračunavanje pKa vrijed
indikatora dobiven spektrofotometrijskim
0.643 -0.192
9.0
1.992 0.299
6.121 0.787 8.0

7.0
pH otopine

6.0
f(x) = 1.03607973471561 x + 4.864
R² = 0.999309522707072
5.0

4.0

3.0
-3.00E+00 -2.00E+00 -1.00E+00 0.00E+00 1.00E+00
log[c(A-)/c(HA)]
 R² = 0.999309522707072
5.0

4.0

3.0
-3.00E+00 -2.00E+00 -1.00E+00 0.00E+00 1.00E+00
log[c(A-)/c(HA)]
 c za određivanje apsorbancije
bivene spektrofotometrijskim
jerenjem

4 x + 0.00374285714285727
8

.50E-05 2.00E-05 2.50E-05 3.00E-05 3.50E-05

(indikator) /M

unavanje pKa vrijednosti otopine

ektrofotometrijskim mjerenjem
9.0

8.0

7.0

6.0
.03607973471561 x + 4.86456852182298
999309522707072
5.0

4.0

3.0
0.00E+00 1.00E+00 2.00E+00 3.00E+00
[c(A-)/c(HA)]
999309522707072
5.0

4.0

3.0
0.00E+00 1.00E+00 2.00E+00 3.00E+00
[c(A-)/c(HA)]
VJEŽBA BROJ 8

Radno mjesto: 8B
Zadano: Surfaktant 2

A) ODREĐIVANJE KRITIČNE MICELARNE KONCENTRACIJE KOLOIDA

Tablica 1. Podaci dobiveni mjerenjem konduktometrom za otopinu surfaktanta s povećanjem koncentracije

m (surfaktant) /g muk (surfaktant) /g c (surfaktant) /M

0.198 0.198 1.83E-03
0.203 0.401 3.72E-03
0.216 0.617 5.72E-03
0.191 0.808 7.49E-03
0.208 1.016 9.41E-03
0.2 1.216 1.13E-02
0.198 1.414 1.31E-02
0.21 1.624 1.50E-02
0.197 1.821 1.69E-02
0.192 2.013 1.86E-02
0.196 2.209 2.05E-02
0.207 2.416 2.24E-02

B) KONDUKTOMETRIJSKA NEUTRALIZACIJSKA TITRACIJA

Tablica 2. Podaci dobiveni mjerenjem utroška titranta i provodnosti otopine

V (titrant) /mL κ /μScm-1

0.25 734
0.45 690
0.75 648
0.95 611
1.15 568
1.4 529
1.6 485
1.85 443
2.05 413
2.25 382
2.4 355
2.6 330
2.75 307
2.95 290.1
3.1 280.4
3.3 275.4
3.55 275.3
3.8 278
3.95 281.2
4.05 287.1
4.2 291.6
4.3 296.4
4.45 301
4.55 306
4.7 314
4.85 319
4.95 325
5.05 330
5.2 335
5.3 341
5.45 349
5.65 357
5.75 363
5.95 372
6.05 382
6.2 396
6.35 416
6.45 432
6.6 448
6.7 464
 6.8 480
6.95 497
7.1 513
7.2 528
7.35 553
7.5 576
7.7 599
7.9 624
8.05 648
8.25 671
8.4 696
8.6 720
8.8 743
8.95 765
9.1 790
9.3 815
9.5 839
9.65 863
9.85 887
10 909
10.2 932
10.4 955
10.55 979
10.75 1003
10.9 1019
11 1034
11.2 1056
11.3 1072
REZULTATI c (HCl) /M=0,1280
c (CH3COOH) /M=0,1120
CMC=0,015
 KONDUKTOMETRIJA

otopinu surfaktanta s povećanjem koncentracije

κ /μScm-1 κ'/μScm-1 Mr (surfaktant) /nema mj. jed 308.4

188.8 187.3 κ (H2O) /μScm-1 1.47
372 370.5 V (H2O) /L 0.35
562 560.5
728 726.5
904 902.5
1073 1071.5
1236 1234.5
1388 1386.5
1458 1456.5
1509 1507.5
1554 1552.5
1600 1598.5

odnosti otopine

Račun:
c (titrant) /M 0.2
V (titrant u T.E.1) /L 0.0032
V (titrant u T.E.2) /L 0.006
V (alikvot zadane otopine) /L 0.005
c (HCl) /M 0.1280
c (CH3COOH) /M 0.1120
 Slika 1. Pravci za određivanje kritične micelarne koncentracije
sufraktanta u otopini
1800.0

1600.0 CMC

1400.0

1200.0
κ'/μScm-1

1000.0

800.0

600.0

400.0

200.0

0.0
0.0000 0.0050 0.0100 0.0150 0.0200 0.02
c (surfaktant 4) /M

Slika 2. . Konduktometrijsko titracijska krivulja za određivanje

koncentracije HCl i octene kiseline
1200

1000
 Slika 2. . Konduktometrijsko titracijska krivulja za određivanje
koncentracije HCl i octene kiseline
1200

1000 V(T.E.1) V(T.E.2

800

κ /μScm-1
600

400

200

0
0 2 4 6 8 10

V (NaOH) /mL
larne koncentracije

0.0200 0.0250
M

ivulja za određivanje
kiseline
 ivulja za određivanje
kiseline

8 10 12
 AMPEROMETRIJSKA TITRACIJA
VJEŽBA BROJ 9

Radno mjesto: 9B
Zadano: otopina joda nepoznate koncentracije

Tablica 1. Podaci dobiveni mjerenjem promjene jakosti struje tijekom titracije joda tiosulfatom

V (titrant) /mL I /μA

0 22.5
Slika 1.Titracijska krivulja za amperom
joda tiosulfato
0.2 23.7 30
0.4 24.4
0.6 25.1
25
0.8 25.7
1 26.2
1.25 26.6 20
I /μA

1.45 26.8
1.65 26.7 15
1.85 26
2 25.3
10
2.25 23.4
2.45 20.1
5
2.7 14.4
2.9 7.2
2.95 5 0
0 0.5 1 1.5 2
3 3
3.1 1.9 V (tiosulfat) /
3.15 0.8
3.2 0.1
3.25 0.1
3.3 0.1
3.35 0.1
3.4 0.1
3.45 0.1
3.5 0.1
3.55 0.1
3.6 0.1
REZULTAT c(jod)= 0,00400mol L-1
tiosulfatom

ka krivulja za amperometrijsku titraciju otopine

joda tiosulfatom

V(Na2S2O3 u T.E.)

1 1.5 2 2.5 3 3.5 4

V (tiosulfat) /mL
Račun:

c (titrant) /M 0.05
V (titrant u T.E.) /L 0.0032
V (alikvot zadane otopine) /L 0.02
c (zadana otopina) /M 0.00400
VJEŽBA BROJ 10

Radno mjesto: 10B

Zadano: Ce(SO4)2

*raspon točaka potreban za crtanje grafova 3 i 4 prilagoditi

Tablica 1. promjena elektrodnog potencijala Pt-elektrode potenciometrijske titracije
za točke prije T.E.*:
V (titrant) /mL EMS /mV (ΔEMS/ΔV) / V mL-1 ln [V(titrant)/(V(T.E.)-V(titrant))]
0.00 1131 5.88235294117647 Err:502
0.85 1136 0.952380952380953 -2.39
1.90 1137 -4 -1.47
2.65 1134 -5 -1.04
3.65 1129 -5.26315789473684 -0.58
4.60 1124 -6.66666666666666 -0.19
5.50 1118 -8.18181818181819 0.17
6.60 1109 -12.5 0.62
7.40 1099 -16 0.99
7.90 1091 -20.0000000000001 1.26
8.20 1085 -19.9999999999999 1.44
8.40 1081 -20 1.57
8.65 1076 -20 1.75
8.80 1073 -44 1.87
9.05 1062 -33.3333333333336 2.11
9.20 1057 -39.9999999999994 2.27
9.30 1053 -46.6666666666671 2.39
9.45 1046 -69.999999999999 2.60
9.55 1039 -126.666666666668 2.77
9.70 1020 -399.999999999994 3.07
9.75 1000 -140.000000000001 3.19
9.85 986 -130 3.49
9.95 973 -499.999999999993 3.91
10.00 948 -280.000000000001 4.20
10.10 920 -499.999999999993 5.30826769740119
10.15 895 -2510.00000000001 #DIV/0!
10.25 644 -359.999999999995 Err:502
 10.30 626 -440.000000000009 Err:502
10.35 604 -130 Err:502
10.85 539 -50 Err:502
11.45 509 -11.25 Err:502
12.25 500 -15.3846153846154 Err:502
12.90 490 -7.05882352941177 Err:502
13.75 484 -5 Err:502
14.95 478 31.9732441471572 Err:502

Račun: c (FeSO4) /M 0.02

V (FeSO4 u T.E.) /mL 10.15
V (alikvot zadane otopine) /L 0.02
c (zadana otopina) /M 0.0102

b (odsječak pravca) /mV 1115.2

Eө(ref. kalomel) /mV 242
E (Ox1/Red1) /mV
ө
1357.2

b (odsječak pravca) /mV 373.06

Eө(ref. kalomel) /mV 242
E (Ox2/Red2) /mV
ө
615.06

REZULTAT: c (Ce(SO4)2) / mol L-1=0,0102

Eө(Ox1/Red1) /mV=1357,2
Eө(Ox2/Red2) /mV=981,4
 POTENCIOMETRIJSKA REDOKS TITRACIJA

a crtanje grafova 3 i 4 prilagoditi s obzirom na T.E.

za točke nakon T.E.*:

ln [((V(titrant)-V(T.E.))/V(T.E.)]
Slika 1. titracijska krivulja za potenciometrij
titraciju otopine Ce(SO4)2 s FeSO4
1200

1000

800
EMS /mV

600

400

200

0
0.00 2.00 4.00 6.00 8.00 10.00 1

Err:502 V(FeSO4)/mL
Err:502
Err:502
Err:502
Err:502
Err:502
Slika 2.prva derivacija titracijske krivulje za pote
redoks titraciju otopine Ce(SO4)2 s Fe
Err:502 500
Err:502
Err:502 0
-4.62 0.00 2.00 4.00 6.00 8.00 10.00 12
/ V mL-1

-500

-1,000
 0
0.00 2.00 4.00 6.00 8.00 10.00 12

-4.21

(ΔEMS/ΔV) / V mL-1
-500
-3.93
-2.67 -1,000
-2.06
-1.58 -1,500
-1.31
-1.04 -2,000
-0.75
-2,500

-3,000

V(FeSO4)/mL
rivulja za potenciometrijsku redoks Slika 3. ovisnost izmjerene EMS o l
topine Ce(SO4)2 s FeSO4 V(titrant))] za točke dobivene prije
1160

f(x) = − 21.154192333283
1140x + 1115.215245
R² = 0.958060157238423

1120
EMS /mV

1100

1080

1060

1040

1020
6.00 8.00 10.00 12.00 14.00 16.00 -2.00 -1.50 -1.00 -0.50 0.00 0.50

V(FeSO4)/mL ln [V(titrant)/

titracijske krivulje za potenciometrijsku Slika 4.ovisnost izmjerene EMS ln [((V

ju otopine Ce(SO4)2 s FeSO4 za točke dobivene nakon točke

f(x) = − 126.141099124819 x + 373.05925855

R² = 0.971335298209535
.00 8.00 10.00 12.00 14.00 16.00
/mV
 f(x) = − 126.141099124819 x + 373.05925855
R² = 0.971335298209535
.00 8.00 10.00 12.00 14.00 16.00

EMS /mV
-5.00 -4.50 -4.00 -3.50 -3.00 -2.50

V(FeSO4)/mL ln [((V(titrant)
 nost izmjerene EMS o ln [V(titrant)/(V(T.E.)-
za točke dobivene prije točke ekvivalencije
1160

.154192333283
1140x + 1115.21524560044
060157238423

1120

1100

1080

1060

1040

1020
0 -0.50 0.00 0.50 1.00 1.50 2.00 2.50

ln [V(titrant)/(V(T.E.)-V(titrant))]

t izmjerene EMS ln [((V(titrant)-V(T.E.))/V(T.E.)]

e dobivene nakon točke ekvivalencije
1000
41099124819 x + 373.05925855369
5298209535 900

800

700

600
41099124819 x + 373.05925855369
5298209535 900

800

700

600

500

400

300

200

100

0
0 -3.50 -3.00 -2.50 -2.00 -1.50 -1.00 -0.50

ln [((V(titrant)-V(T.E.))/V(T.E.)]