You are on page 1of 23

‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬

‫‪http://jgu.garmian.edu.krd‬‬ ‫‪https://doi.org/10.24271/garmian.403‬‬

‫دابةشبوون و ئاسيت خزمةتطوزاري خؤشطوزةراني لة شاري كةالردا‬


‫خالد وةىل عةىل‬
‫بةشى جوطرافيا ‪,‬كؤليَجي ثةروةردة ‪,‬زانكؤى طةرميان‬
‫‪Khalid.wali@garmian.edu.krd‬‬

‫ثوختة‬
‫خزمةتطوزاري خؤشطوزةرانى‪ ،‬وةك يةكيَك لة رِةطةزة سةرةكيَكانى ئاسودةيى‪ ,‬رِؤلَى طرنطى هةية لة خزمةتكردن بة‬
‫دانيشتوانى شار‪ ,‬ضونكة هؤكاريَكة بؤ حةوانةوةو ئارامى بةخشني بة دةروونى مرؤظ‪ ,‬لة سؤنطةي طرنطيى ئةم بابةتةوة‬
‫هةولَماندا لةم تويَذينةوةيةدا‪ ،‬كار لة سةر دابةشبوون و ئاستى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لة شارى كةالردا‪ ،‬بكةين ‪.‬‬
‫شارى كةالر دةكةويَتة نيوان هةردوو بازنةى ثانى (‪)34 36 08 - 34 39 16‬ى باكوورى طؤى زةوىء‬
‫نيَوان دوو هيَلَى دريَذيى (‪ )45 17 12 - 45 21 50‬ى رِؤذهةآلت‪ ،‬بةرِووبةرى (‪ )17,1‬كم‪2‬‬

‫ئامانج لةم تويَذينةوةية خستنةرِووي شيَوازى دابةشبوونى خزمةتطوزارييةكانى خؤشطوزةرانيية‪ ،‬لة طةرِةكةكانى‬
‫شارى كةالردا‪ ،‬هةروةها ئاست و تواناى لةخؤطرتنى سةردانكةران و دؤزينةوةى برِى كورتهيَنانى ئةو خزمةتطوزارية‬
‫خؤشطوزةرانيانةى ئيَستا بةردةستة‪ ،‬ئةوةشى ثيَويستة لة ئيستادا لة شارى كةالردا هةبيَت‪ ،‬بةثيَى ثيَوةرة ستاندارةكانى‬
‫عرياق‪ ،‬لة ئةجنامدا دةستكةوتنى كؤمةلَيَك دةرئةجنام و ثيَشنياز‪ ،‬بؤ ضارةسةركردنى طوجناو بؤ ثةرثيَدانى ئةم كةرتة‪.‬‬

‫كليلي ووشةكان‪ :‬خزمةتطوزاري ‪،‬خؤشطوزةراني ‪ ،‬كةالر‬

‫ثيَشةكي‬
‫خزمةتطوزراني خؤشطوزةراني بة يةكيَك لةضاالكية ئارزوومةندانةكان دادةنريَت‪ ،‬كةمرؤظةكان لة رِيَطةي‬
‫ئةجنامدانى ئةم جؤرة ضاالكييةوة هةست بة خؤشى وئارامى دةروونى دةكةن‪ ،‬دوور لة رِؤتني و دووبارة بونةوةى كارى‬
‫رؤذانةيان‪ ،‬بة شيَوازيَك كة لةطةأل خواست و ئارةزووةكانى مرؤظدا بطوجنيَت‪ ،‬ئةمةش ثةيوةستة بة بوونى كاتة‬
‫بةتالَةكانةوة‪ ،‬ديارة ئةجمؤرة لة خةزمةتطوزارى‪ ،‬هيضى كةمرت نية لة خزمةتطوزارييةكانى ديكة‪ ،‬بةتايبةت دواى ئةوةى‬
‫شارةكان رؤذ لة دواى رؤذ قةرةبالَةغى زياتر بةخؤيةوة دةبينيَت‪ ،‬كة ئةمةش بؤتة هؤى ثيسبوونى ذينطةى شارةكان و‬
‫بةرزبونةوةى رِادةى ذاوةذاو ‪ ,‬بؤية مرؤظةكان هةولَدةدةن رووبكةنة ئةو شويَنانةى كة لةطةأل ئارةزووةكانياندا دةطوجنيَت‪،‬‬
‫وةك‪( :‬باخضةكان‪ ،‬ياريطا وةرزشييةكان‪ ،‬كتيَبخانةكان‪ ،‬ضاخيانةكان‪ ،‬ضيَشتخانةكان‪ ،‬مؤزةخانةكان و هؤلَي ئاهةنط و‬
‫بؤنةكان)‪.‬‬
‫طرنطيي خزمةتطوزاريى خؤشطوزرانى لة شارةكاندا رِوو لة زيادبوونة‪ ،‬ضونكة شيَوازيَكى راستةوخؤ ثةيوةستة بة‬
‫قةبارةى شارةكانةوة‪ ،‬بةو واتايةى‪ ،‬تاوةكو قةبارةى شارةكان رِوو لة زيابوون بيَت‪ ،‬داوكاريى لةسةر خزمةتطوزارى رِوو لة‬

‫| ‪51‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬

‫زيادبوونة‪ ،‬بةشيَوازيَك كة لةطةأل فراوانبوونى شارةكاندا بطوجنيَت‪ ،‬كة ئةمةش هةندىَ جار بةهؤى بىَ ثالنييةوة‬
‫كةموكورتي لة نيَو شارةكاندا دروست دةكات‪ ،‬لة رِووى خزمةتطوزاريى خؤشطوزارنييةوة‪.‬‬

‫كيَشةى تويَذينةوةكة‪:‬‬
‫‪-1‬ئايا خزمةتطوزاريى خؤشطوزراني فرة ضةشنة لة شارى كةالر؟‬
‫‪-2‬ئايا خزمةتطوزاريي خؤشطوزرانى بةسةر طةرِةكةكانى شارى كةالردا بة شيَوةيةكى يةكسان دابةشبووة؟‬
‫‪-3‬ئايا ئاستى خزمةتطوزارى خؤشطوزةرانى لة شارى كةالردا‪ ،‬بةثيَى ثيَويستة؟‬

‫طرميانةى تويَذينةوة‬
‫‪-1‬خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لة شارى كةالردا‪ ،‬كةموكورتي لة هةندآ جؤرى خؤشطوزةرانيدا بةخؤيةوة دةبينيَت ‪.‬‬
‫‪-2‬دابةشبوونى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى بة شيَوةيةكى يةكسان دابةش نةبووة بةسةر طةرِةكةكانى شارى كةالردا‪.‬‬
‫‪-3‬ئاستى خزمةتطوزاريى خؤشطوزرانى لة شارى كةالردا نةطةشتؤتة ئاستى ثيَويست‪ ،‬بة شيَوازيَك كة ثيَويستيى‬
‫دانيشتوانةكةى ثرِ بكاتةوة‪.‬‬

‫سنوورى تويَذينةوة‬
‫شارى كةالر كةوتؤتة باكورى رؤذهةآلتى عيَراق و كةوتؤتة باشورى رؤذهةآلتى هةريَمى كوردستانى عرياقةوة‪،‬‬
‫شارى كةالر لة بةشى باكورى رؤذهةآلتةوة بة ديَى بةردةسور و لة بةشى رؤذهةآلت وباشورى رؤذهةآلتةوة بة رِووبارى سريوان‬
‫و لة بةشى باكوورةوة بة ديَى سةى خليل و لة بةشى رؤذئاواو باكورى رؤذئاوا بة ناحيةى رزطارى و لة بةشى باشوريشةوة بة‬
‫طوندى طردةطؤزينة دةور دراوة‪.‬‬
‫شارى كةالر دةكةويَتة نيوان هةردوو بازنةى ثانى (‪)34 36 08 - 34 39 16‬ى باكورى طؤى زةوىء‬
‫هيَلَةكانى دريَذيى (‪ )45 17 12 - 45 21 50‬ى رِؤذهةآلت‪ ,‬بة رووبةرى (‪ 17,1‬كم‪. )2‬بروانة نةخشةى (‪.)1‬‬
‫واتا رِيَذةى (‪ )*( )%1‬كؤى رووبةرى قةزاكة ثيَك ديَنيَت وهةروها (‪ )27‬طةرِةك لة خؤ دةطريَت‪.‬‬

‫‪ ‬دؤزينةوةى رِووبةر و ريَذةى سةدى ناوضةى ليَكؤلَينةوة بةبةكارهيَنانى ثرؤطرامى (‪.)GIS 10.2.2‬‬
‫| ‪52‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬
‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫نةخشةى (‪ / )1‬شويَنى شارى كةالر بةثيَى عيَراق و هةريَمى كوردستان و ئيدارةى طةرميان‬

‫سةرضاوة‪/‬كارى تويَذةر بةثشت بةسنت بة‪ ) 1:‬هاشم ياسني وئةوانى تر‪ ،‬ئةتلَةسى هةريَمى كوردستانى عيَراق‪ ،‬عيَراق وجيهان‪ ،‬ضاثخانةى‬
‫تيَنووس‪ ،‬ضاثي يةكةم‪ ،2009 ،‬ل‪.81‬‬
‫‪ ) 2‬وةزارةتى ثالندانان‪ ،‬بةرِيَوةبةرايةتى ئامارى سليَمانى‪ ،‬نةخشةى كارطيَرى ثاريَزطاى سليَمانى و ئيدارةى طةرميان‪ ،‬بةشى ‪.2010 ،GIS‬‬
‫ئاماجني تويَذينةوة‪:‬‬
‫‪-1‬ناساندى جؤرةكانى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لة شارى كةالر و دابةشبوونى شويَنى و ئةو رِووبةرى داطريى دةكات لة‬
‫شارى كةالردا‪.‬‬

‫‪-2‬ديارى كردنى ئاستةكانى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لة شارى كةالردا‪ ،‬تاكو ض ئاستيَك لةطةأل خواستى دانيشتواندا‬
‫طوجناوة بة بةراورد كردنى بة ثيَوةرةكانى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لة شارةكانى ترى عيَراقدا‪.‬‬

‫| ‪53‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬

‫‪ -3‬دؤزينةوةى برِى كورتهيَنان‪ ،‬لة نيَوان ئةو خزمةتطوزاريية خؤشطوزةرانيانةى لة ئيَستادا هةيةو ئةوةى ثيَويستة لة‬
‫شارى كةالردا هةبيَت‪،‬بؤ ئةوةى لةطةلَ خواستى دانيشتوانةكةيدا بطوجنيَت‪.‬‬

‫يةكةم‪ /‬شارى كةالر و تايبةمتةندييةكانى‬

‫قةزاى كةالر بةيةكيَك لة قةزا طرنط و سرتاتيذييةكانى ئيدارةى طةرميان دادةنريَت‪ ،‬ناوةندةكةى شارى كةالرة‪،‬‬
‫ئةم شارة دةكةويَتة سةر هيَلَى طواستنةوةى (ثاريَزطاى سليَمانى – كةالر ‪ -‬ثاريَزطاى ديالة – ثايتةختى عرياق "بةغداد")‬
‫هاوكات لة رِيَطةى هيَلَى (كفرى)يةوة دةبةسرتيَتةوة بة ثاريَزطاى كةركوكةوة‪ ،‬لة رؤذهةآلتيشةوة بة (‪35‬كم) دوورة لة‬
‫خالَى سنوورى ثةرويَزخانةوة‪ ،‬كة لة ريَطةيةوة شارى كةالر بة شارى "قةسرى شريين" لة كؤمارى ئيسالمى ئريان‪،‬‬
‫دةبةسرتيَتةوة‪.‬‬

‫ئةم شارة وةكو ناوةندى ئيدارةى طةرميان (‪140‬كم) لة شارى سليَمانيةوة دوورة‪ ,‬دةكةويَتة دووريى (‪245‬كم) لة‬
‫هةوليَرى ثايتةختى هةريَمى كوردستانةوة‪ ,‬هةروها (‪159‬كم) لة شارى كةركوكةوة دوورة‪ ,‬دةكةويَتة دوورى (‪202‬كم) لة‬
‫باكورى بةغداى ثايتةختى عيَراقةوة‪ ,‬طةورةترين شارى هةريَمى كوردستانة‪ ،‬لة بةشى رِؤذهةآلتةوة كة نزيكرتين دوورى‬
‫هةية لةطةأل شارى بةغدادى ثايتةخت و شارةكانى ترى ناوةرِاستى عيَراقدا‪ ,‬بةتايبةت شارى "بةعقوبة" كة (‪120‬كم)‬
‫دوورة ليَيةوة (‪.)1‬‬

‫شويَنى شارى كةالر رِؤلَيَكى طرنطى لةسةر قةبارة و رِووبةرى شارةكة هةية‪ ,‬ئةوةش بةهؤى طرنطيى ضاالكي ئابوورى‬
‫شار و دةرخةرى ئةو برِة ضاالكية ئابووريية‪ ،‬كة لة شارى كةالردا ئةجنامدةدريَت و خزمةت نةك تةنها بة كةالر بةلَكو بة‬
‫هةموو ناوضةكانى دةوروبةريش دةكات‪ ،‬ئةمةش هؤكارى رِاكيَشانى دةرامةتى دارايية بؤ شار و هؤكارة بؤ زيادبوونى ذمارةى‬
‫دانيشتوان برِوانة خشتةى (‪ ،)1‬شاريَك بة قةبارةى شارى كةالر لةرووى رووبةرةوة‪ ،‬كة دةطاتة (‪17,1‬كم‪ )2‬وة ذمارةى‬
‫دانيشتوانى كة بة ثيَى ئامارى سالَى ‪ 2017‬دةطاتة (‪)139974‬كةس (‪ ،)2‬كة دابةش دةبيَت بة سةر (‪ )27‬طةرِةكدا‪،‬‬
‫طةورةترين طةرِةك لة رووى رووبةرةوة طةرةكى كةالرى كؤنة‪ ،‬كة بة كؤنرتين طةرِةكى شارى كةالر دادةنريَت‪ ،‬بة رِووبةرى‬
‫(‪ 716375‬م‪)2‬بةآلم لة رووى ذمارةى دانيشتوانةوة طةرةكى فةرمانبةران زؤرترين ذمارةى دانيشتوانى تيا نيشتةجيَية‪ ،‬كة‬
‫ذمارةيان (‪)9973‬كةسة‪ ،‬برِوانة نةخشةى (‪,)2‬ئةم شارة ثيَويستيةكى زؤرى هةية بة شويَنى حةوانةوة‪ ،‬كات‬
‫بةسةربردن‪ ،‬دوور كةوتنةوة لة قةرةبالَغى ناوشارو ذيانى دووبارةبووى رِؤذانة‪،‬هةية‪ .‬لةطةأل ئةوةشدا سيمايةكى جوان‬
‫دةبةخشآ بة شار و دةروونيَكى ئارام دةبةخشيَتة دانيشتوانةكةى‪ ،‬بؤية بايةخدان و ثةرةثيَدانى خزمةتطوزاريى‬
‫خؤشطوزةراني زؤر طرنطة‪ ،‬ضونكة ئةجمؤرة لة خزمةتطوزارى لة شارى كةالردا‪ ،‬هيَشتا بة ثيَى ثيَويست و خواستى‬
‫دانيشتوانةكةى نيية‪.‬‬

‫| ‪54‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫خشتةى (‪ /)1‬ناوى طةرِةك و رِووبةرى طةرِةكةكان و ذمارةى دانيشتواني كةالر بؤ سالَى ‪.2017‬‬
‫‪2‬‬
‫ذمارى دانيشتوان‬ ‫رووبةرى طةرةك‪/‬م‬ ‫ناوى طةرةكةكان‬ ‫ذ‬
‫‪9973‬‬ ‫‪547750‬‬ ‫فةرمانبةران‬ ‫‪1‬‬
‫‪8416‬‬ ‫‪390900‬‬ ‫بنطرد‬ ‫‪2‬‬
‫‪7601‬‬ ‫‪325450‬‬ ‫شيَروانة‬ ‫‪3‬‬
‫‪8630‬‬ ‫‪576250‬‬ ‫رِاثةرين‬ ‫‪4‬‬
‫‪2740‬‬ ‫‪310000‬‬ ‫ئازادى‬ ‫‪5‬‬
‫‪5866‬‬ ‫‪344150‬‬ ‫سريوان‬ ‫‪6‬‬
‫‪4993‬‬ ‫‪264700‬‬ ‫شؤرش‬ ‫‪7‬‬
‫‪5011‬‬ ‫‪716375‬‬ ‫كالرى كؤن‬ ‫‪8‬‬
‫‪4018‬‬ ‫‪424575‬‬ ‫بةردةسوور‬ ‫‪9‬‬
‫‪8009‬‬ ‫‪442625‬‬ ‫طؤران‬ ‫‪10‬‬
‫‪7339‬‬ ‫‪491025‬‬ ‫سةركةوتن‬ ‫‪11‬‬
‫‪6586‬‬ ‫‪306800‬‬ ‫شةهيدان‬ ‫‪12‬‬
‫‪5190‬‬ ‫‪456000‬‬ ‫مامؤستايان‬ ‫‪13‬‬
‫‪7792‬‬ ‫‪391100‬‬ ‫خةبات‬ ‫‪14‬‬
‫‪4912‬‬ ‫‪286000‬‬ ‫شارةوانى ‪1‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪2174‬‬ ‫‪471200‬‬ ‫شارةوانى ‪2‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪6288‬‬ ‫‪492250‬‬ ‫رِزطارى‬ ‫‪17‬‬
‫‪2188‬‬ ‫‪107275‬‬ ‫طةرميان‬ ‫‪18‬‬
‫‪3716‬‬ ‫‪138600‬‬ ‫ئةندازياران‬ ‫‪19‬‬
‫‪2445‬‬ ‫‪91800‬‬ ‫ئاوارةكان‬ ‫‪20‬‬
‫‪2740‬‬ ‫‪165700‬‬ ‫ئةنفالةكان‬ ‫‪21‬‬
‫‪4872‬‬ ‫‪507307,5‬‬ ‫رِووناكى‬ ‫‪22‬‬
‫‪1644‬‬ ‫‪134125‬‬ ‫نةورؤز‬ ‫‪23‬‬
‫‪3904‬‬ ‫‪503025‬‬ ‫جووتياران‬ ‫‪24‬‬
‫‪6016‬‬ ‫‪403225‬‬ ‫حةمرين‬ ‫‪25‬‬
‫‪6309‬‬ ‫‪500000‬‬ ‫كةالرى نوآ‬ ‫‪26‬‬
‫‪602‬‬ ‫‪597755‬‬ ‫ثيشةسازى‬ ‫‪27‬‬
‫‪139974‬‬ ‫‪10385962‬‬ ‫كؤى طشتى‬
‫سةرضاوة‪ /‬كارى تويَذةر بة ثشت بةسنت بة ‪ -1‬بةريَوةبةرايةتى شارةوانييةكانى طةرميان‪-2 .‬بةرِيَوةبةرايةتيى ئامارى‬
‫طةرميان‪.‬‬

‫| ‪55‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫نةخشةى ( ‪ ) 2‬طةرِةكةكانى شارى كةالر‬

‫‪.56‬‬ ‫ئيدارةى طةرميان‪ ،‬بةشى ‪| ،GIS‬‬


‫‪2010‬‬ ‫ئامارى سليَمانى‪ ،‬نةخشةى كارطيَرى ثاريَزطاى سليَمانى و‬
‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫َوةبةرايةتى‬
‫‪Vol.5,‬‬ ‫‪No.4‬‬‫ثالندانان‪ ،‬بةرِي‬
‫‪(August,‬‬ ‫وةزارةتى‬ ‫سةرضاوة‪ /‬كارى تويَذةر بةبةكارهيَنانى ثرؤطرامي (‪ ،)Arc Map GIS 10‬بةثشت بةسنت بة‪:‬‬
‫)‪2018‬‬
‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫دووةم‪ /‬واتاى خؤشطوزرانى‬
‫خؤشطوزرانى بريتيية لة ضاالكييةكى خودى‪ ،‬كة لة ذيَر رِكيَفى تاك و ئارةزووةكانيداية‪ ،‬بة شيَوةكى‬
‫ئارةزوومةندانةية و بة مةبةستى دةستكةوتنى ماددى نية‪ ،‬بةلَكو هةستكردن بة زيندويَتى و ضاالكى و ضيَذوةرطرتن و‬
‫دلَخؤشيية‪ ،‬لةاليةن ئةو كةسانةى‪ ،‬كة ضاالكيى خؤشطوزةرانى ئةجنامدةدةن‪ ،‬يان بريتيية لةو ضاالكيية خؤشطوزةرانانةى‪،‬‬
‫كة دةبنة مايةى حةسانةوة و جؤريَك لة ئارامي جةستةيي و دةروونى و هؤشى‪ ،‬يان بة شيَوةيةكى توندو تؤلَ ثةيوةستة‬
‫بةكاتةكانى بةتالَييةوة (‪ . )3‬لة ثيَناسةيةكى تردا هاتوة‪ ،‬خؤشطوزرانى جؤريَكة لة جؤرةكانى ضاالكى‪ ،‬بة ئاماجنى كات‬
‫بةسةربردن بةهةموو جؤرةكانيةوة‪ ،‬ئارامكردنةوةى دةروون‪ ،‬وةك‪ :‬ثياسةكردن لة ناوضةيةكى كراوةى سةوزدا‪ ،‬يان‬
‫ئةجنامدانى يارييةكى وةرزشى يان سةيركردنى فيلميَكى سينةمايى و ئامانج لةم جؤرة ضاالكيية ثيشةيةك نةبيَت‪ ،‬كة‬
‫رؤذانة ئةجنامي بدات ‪ ،‬يان قازاجنيَكى مادديي تيَدا دةست بكةويَت (‪ .)4‬بؤية ئةتوانني بلَيَني‪ :‬خؤشطوزةراني ئةو جؤرة‬
‫كردارةية يان ئةو دةزطايانةية‪ ،‬كة دانيشتوان ثةناي بؤ دةبةن بةمةبةستى كات بةسةربردن و ضيَذ وةرطرتن لة كاتة‬
‫بةتالَةكان ‪,‬لةطةأل ئةوةشدا ضاالكيي طةشتياريى و خؤشطوزةرانى بةطرنطرتين ئامرازى سوودبةخش دادةنريت‪ ،‬بؤ‬
‫سوودوةرطرتن لة كات و هةستكردن بة رِةزامةندى دةروونى‪ ،‬بروانة شيَوةى (‪,)1‬ضونكة رِؤلَيَكى طرنطى هةية بؤ ثةرةثيَدانى‬
‫هؤشياريى تاك‪.‬‬

‫شيَوةى (‪ /)1‬رِوونكردنةوةى طةشةى تاك لةرِيَطةى ئةزموونى كاتة بةتالَةكانةوة‪.‬‬

‫سةرضاوة‪ /‬كارى تويَذةر بشت بةسنت بة‪ :‬امحد حممد النعيمى و منتهى‪,‬التوزيع املكاني للخدمات الرتفيهية والرتوحيية يف مدينة بغداد‪,‬جملة‬
‫االدارة واالقتصاد‪,‬العدد الثامن والعشرون‪ ,2009 ,‬ص‪.88‬‬

‫طرنطيى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لةوةداية‪ ،‬ضةندين دةرهاويَشتةى هةية‪ ،‬كة ثيَويسنت بؤ ذيانى رؤذانةى‬
‫دانيشتوان و ئةو دةرهاويَشتانةش‪ ،‬بةثيَى جياوازيي جؤرى ئةو ضاالكيةى ئةجنامى ئةدةن‪ ،‬يان ئةو ضيَذةى وةريدةطرن‪،‬‬

‫| ‪57‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫جياوازة‪ ،‬ثةنابردنى دانيشتوانيش بؤ خزمةتطوزاريية خؤشطوزرانيةكان‪ ،‬دةكرىَ بة ثالن بيَت‪ ،‬يان لة خؤوة بيَت‪ ،‬بةآلم‬
‫طرنطة ئةوةية ئاماجنى خؤشطوزةرانى خؤى بثيَكيَت‪ ،‬كة لةم جؤرانةى خوارةوةدا خؤى دةبينيَتةوة‪:‬‬

‫‪-1‬اليةنى كؤمةآليةتى‪ :‬طرنطيي خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لة رِووى ذيانى كؤمةآليةتييةوة لةوةداية‪ ،‬شويَنيَكة كة‬
‫دانيشتوان بة هةموو ضني و تويَذةكانييةوة تيايدا كؤ دةبنةوة‪ ،‬دةبيَتة هؤى يةكرتناسني و شويَنى طؤرِينةوةى ئةزموون‬
‫لةطةلَ يةكرتدا‪ ،‬لة رِيَطةى طفتوطؤ لةسةر ذيانى كؤمةآليةتى وئابوورى و رِاميارى و ئاينى و‪...‬تاد‪ ،‬كة ثةيوةنديى بةذيانى‬
‫رؤذانةى دانيشتوانةوة هةية (‪.)5‬‬

‫‪-2‬اليةنى ئابوورى‪ :‬خزمةتطوزاريى خؤشطوزةراني لةو ضاالكيانةية‪ ،‬كة دةبيَتة هؤى دروستبوونى جوولَة ئابوورى‪،‬لة رِيَطةى‬
‫ئةوة برِة ثارةيةى‪ ،‬كة وةريدةطريَت بةرانبةر ئةو خزمةتةى ثيَشكةشى دةكات‪ ،‬ئةمةش دةبيَتة هاندةريَك بؤ كةرتي تايبةت‬
‫بؤ بةطةرِخسنت و ئةجنامداني هةندآ خزمةتطوزارى‪ ،‬وةك‪ :‬ضاخيانةو ضيَشتخانةو هؤلَى بؤنةو ئاهةنطةكان و ضاالكيي‬
‫وةرزشي‪ ،‬ئةمةش دةرطا بؤ ضينة جياوازةكانى كؤمةلَطة لة بوارى وةبةر هيَنان و بةطةرِخستنى دةستى كار و نةهيَشتنى‬
‫(‪)6‬‬
‫بيَكاريى لة كؤمةلَطادا‪ ،‬واآل دةكات‪.‬‬

‫‪-3‬اليةنى ذينطةيى‪ :‬خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى هؤكاريَكة بؤ دةستةبةركردنى ذينطةيةكى ئارام و ثاك‪ ،‬لة رِيَطةى ئةو‬
‫باخضةو ناوضة سةوزانةوة‪ ،‬كة هؤكاريَكن بؤ دابةزينى ثلةى طةرما وثاككردنةوةى ذينطةى شارةكان‪ ،‬لة رِيَى هةلَمذينى طازى‬
‫(‪)7‬‬
‫دووةم ئؤكسيد كاربؤن و دةردانى ئؤكسجينةوة‪.‬‬

‫‪-4‬اليةنى دةروونى‪ :‬هةبوونى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لة شارةكاندا‪ ،‬جؤريَك لة ئارامى دةروونى دةبةخشيَتة‬
‫دانيشتوانى شارةكان‪ ،‬ضونكة ئةو كةسانةى لة شارةكاندا دةذين زؤر ثيَويستيان بة دةرضوونة لة رِؤتينى رؤذانة‪ ،‬هةبوونى‬
‫خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى هؤكاريَكة بؤ ئةوةى بتوانن ئارامى بة دةروونى خؤيان ببةخشن‪ ،‬ئةوةش بة سةردانى ئةو‬
‫(‪)8‬‬
‫شويَنانةى كة خؤشطوزةرانى ليَية‪.‬‬

‫‪-5‬اليةنى ثةروةردةيى‪ :‬طرنطيى اليةنى ثةروةردةيى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لةوةداية‪ ،‬كة جيَيةكى طوجناو بؤ هةموو‬
‫تةمةنة جياوازةكان دةستةبةر دةكات‪ ،‬بؤ منونة منداآلن حةزيان لة يارى و تيكةآلو بوونة لة رووبةريَكى فراواندا‪ ،‬بؤ‬
‫ئةوةى بة ئارةزووى خؤيان ياريى بكةن‪ ،‬ئةمةش لة رِيَطةى بوونى باخضةى كراوةوة‪ ،‬لة نيَو طةرِةكةكانى شاردا‪ ،‬ئةو ذينطة‬
‫سةالمةتةيان بؤ دابني دةكات‪ ،‬تا دوور بن لة جادةو تيَكةآلويى ناتةندروست‪ ،‬يان خؤشطوزةرانى لة جؤرى يانةى وةرزشى و‬
‫يانةى رؤشنبريى‪ ،‬بةتايبةت بؤ تةمةنى طةجنان طرنطييةكةى لةوةداية‪ ،‬كة هؤكاريَكة بؤ طةشة سةندنى تواناكانيان لة‬
‫رِووى هزرى و جةستةيي و دووركةوتنةوة لةو شويَنانةى كة بة الرِيَياندا دةبات‪ ,‬هةروها بؤ تةمةنى ثيَطةشتوان‪ ،‬هةبوونى‬
‫خؤشطوزةرانى ثةيوةنديى نيَوانيان بةهيَزتر دةكات‪ ،‬لة ريَطةى ضاخيانةو يانة رؤشنبريييةكان و دووركةوتنةوة لة فشارى‬
‫(‪)9‬‬
‫رؤذانةى كار‪.‬‬

‫| ‪58‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫سيَيةم‪ /‬دابةشبوونى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةراني بةثيَى جؤرةكانى لة شارى كةالر دا بؤ سالَى ‪.2017‬‬
‫بوونى جؤراوجؤرى لة خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى هؤكاريَكى طرنطة بؤ سةرجنرِاكيَشانى هةموو ضني و تويَذةكانى‬
‫كؤمةلَطا‪ ،‬ضونكة ئارةزووةكانى مرؤظ جياوازة‪ ،‬لة كةسيَكةوة بؤ كةسيَكى تر‪ ،‬هاوكات كار لة راكيَشانى سةرجنى خةلَكى‬
‫شارةكانى ديكة دةكات‪ ،‬بؤ ئةوةى رِووبكةنة ئةو شويَنانة و ئارةزووةكانيانى تيَدا بةتاأل بكةنةوة‪ ،‬لة هةمانكاتيشدا‬
‫(‪)10‬‬
‫هؤكاريَكة بؤ بةدةستهيَنانى داهاتيَك‪ ،‬بؤ دانيشتوانى شارةكة و نةهيَشتنى دياردةى بيَكارى‪.‬‬

‫ئةطةر برِوانينة جؤرةكانى خزمةتطوزاريى خؤشطوزرانى لة شارى كةالر ‪ ،‬دةبينني‪ :‬لةطةأل خواست و ئارةزؤكانى‬
‫دانيشتوانى كةالردا نية‪ ،‬يان ئةطةر هةشبيَت بة ثيَى ثيَويست نيية‪ ،‬برِوانة خشتةى (‪ ,)1‬بةسةرجندان لةو خشتةية بؤمان‬
‫دةردةكةويَت‪ ،‬كة "باخضةكان" ثلةى يةكةم بةدةستدةهيَنن لةكؤى خؤشطوزةرانييةكاندا‪ ،‬بة ذمارةى (‪ )214‬باخضةو‬
‫بةريَذةى (‪ ،)%63‬كة بةسةر هةموو طةرةكةكانى شارى كةالردا دابةشبووة‪ ،‬ئةمةش بؤ ئةو ثالنةى‪ ،‬كة لة اليةن شارةوانى‬
‫كةالرةوة دانرابوو‪ ،‬دةطةرِيَتةوة‪ ،‬بةتايبةت بؤ طةرِةكة تازةكانى شارى كةالر‪ ،‬هةرضةندة هةندىَ لةو باخضانة تةنها‬
‫شويَنةكةى ديارى كراوةو لة قؤناغى سةرتاداية‪ ،‬هيَشتا بة هةريَزو درةخت سةوز نةكراوة‪ ،‬ثاش باخضةكانيش بة ثلةى‬
‫دووةم "ضاخيانةكان" ديَن‪ ،‬بة ذمارةى (‪ )28‬ضاخيانةو بةريَذةى (‪ )%8‬كؤى خؤشطوزرانييةكان‪ ،‬كة بةسةر (‪ )20‬طةرِةكدا‬
‫دابةشبووة‪ ،‬ئةمةش بةهؤى بةرفراوانى شارى كةالر وثيَويستى خةلَكى بة شويَنيَك كة تيَيدا بريورِاو ثةيوةنديية‬
‫كؤمةآليةتييةكانى تيَدا تاوتوآ بكةن و كاتيَكى خؤش بةسةر ببةن‪ ،‬بة ثلةى سيَيةميش "يارطاكان" ديَت‪ ،‬بة ذمارةى‬
‫(‪ )22‬ياريطاى طةورة و بضووك و بة ريَذةى (‪ )%6,5‬لة كؤى خزمةتطوزارييةكانى شارى كةالر‪ ،‬كة بة سةر (‪ )21‬طةرِةكدا‬
‫دابةشبووة‪ ،‬ئةمةش دواى بآلوبوونةوةى دياردةى ياريطاى تايبةت‪ ،‬كة بة ياريطاى "تارتان" ناو دةبريَت‪ ،‬كة لةاليةن‬
‫كةرتى تايبةتةوة سةرثةرشتى دةكريَت‪ ،‬لةثلةكانى كؤتاييدا هةريةك لة (مؤزةخانة و شويَنةوارى ديَرين و كابينةى‬
‫طةشتيارى و بارِ) ديَت‪ ،‬بة ذمارةى (‪ )1‬ثرؤذة لة شارةكةدا و بةريَذةى (‪ ,)0,3‬كة ئةمةش بة ثيَى ثيَويست نية‪ ،‬جطة لة‬
‫شويَنةوارى ديَرين‪ ،‬كة ئةمةش لة دةسةآلتى ئيَستا نيية‪ ،‬لةطةلَ ئةوةشدا هةندىَ خؤشطوزرانى لة شارةكةدا بةردةست نيية‪،‬‬
‫وةك‪ :‬هؤلَى شانؤ و سينةما‪ ،‬كة ئةمةش تا رِادةيةك ثةيوةنديى بة شيَوازى بريكردنةوة و كلتورى ناوضةكةوة هةية و هةروها‬
‫شارةكة لة رِووى ميَذووى دروستبونييةوة ميَذوويةكى كؤنى نيية‪ ،‬كة وةكو ناوةندى قةزا لة رِيَكةوتى (‪)1970/3/11‬دا‬
‫برِيارى بةقةزابوونى دراوة‪ ،‬كة لة سةرةتادا تةنها وةكو طونديَكى طةورة بووة‪ ،‬ئةمةش وا دةكات جياوازبيَت بة بةراورد بة‬
‫شارةكانى ترى وةكو خانةقني و كفرى لة ئيدارةى طةرمياندا‪.‬‬

‫| ‪59‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫خشتةى (‪ /)2‬دابةشبوونى خزمةتطوزراى خؤشطوزرانى لة شارى كةالر بؤ سالَى ‪2017‬‬
‫ذمارةى طةرةك‬ ‫‪%‬‬ ‫ذمارةى دةزطا‬ ‫خزمةتطوزراى خؤشطوزرانى‬ ‫ذ‬
‫‪27‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪214‬‬ ‫باخضة‬ ‫‪1‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪28‬‬ ‫ضاخيانة‬ ‫‪2‬‬
‫‪21‬‬ ‫‪6.5‬‬ ‫‪22‬‬ ‫ياريطا‬ ‫‪3‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪6.5‬‬ ‫‪22‬‬ ‫ضيَشتخانة‬ ‫‪4‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪4.5‬‬ ‫‪15‬‬ ‫شرينى وساردةمةنى‬ ‫‪5‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪13‬‬ ‫هؤلَى وةرزشي‬ ‫‪6‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫كتيَبخانة‬ ‫‪7‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫سةنتةرى الوان‬ ‫‪8‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫هؤلَى بؤنةو ئاهةنط‬ ‫‪9‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫هوتيَلةكان‬ ‫‪10‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شارى يارى و ثارك‬ ‫‪11‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫يانةى وةرزشى‬ ‫‪12‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫مةلةوانطة‬ ‫‪13‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مؤزةخانة‬ ‫‪14‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫شويَنةوارى ديرين‬ ‫‪15‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫كابينةى طةشتيارى‬ ‫‪16‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫بارِ‬ ‫‪17‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫شانؤ‬ ‫‪18‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫سينةما‬ ‫‪19‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪%100‬‬ ‫‪339‬‬ ‫كؤ‬
‫سةرضاوة‪ /‬كارى تويَذةر ثشتبةسنت بة‪-1 .‬بةرِيَوةبةرايةتى شارةوانييةكانى طةرميان‪ -2 .‬فةرمانطةى شةتلَطةو باخضةى كةالر ‪-3‬‬
‫بةرِيَوةبةرايةتى وةرزش و الوانى طةرميان ‪ -4‬سةنديكاى كريَكارانى كةالر‪-5 .‬بةريوةبةرايةتى شويَنةوارى طةرميان ‪-6‬بةريوةبةرايةتى‬
‫طةشتوطوزارى طةرميان‪.‬‬

‫ضوارةم‪/‬دابةشبوونى شويَنى خزمةتطوزارييةكانى خؤشطوزةرانى بةثيَى طةرِةكةكانى شارى كةالر بؤ سالَى ‪.2017‬‬

‫دابةشبوونى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى دةبيَت بة شيَوازيَك بيَت‪ ،‬لةطةأل دابةشبوونى دانيشتوان و شيَوازى‬
‫بونيادى شارةكةدا بطوجنيَت‪ ،‬واتا هيض كام لةم دوو اليةنة ثشتطوآ نةخريَت‪ ،‬ئةمةش ثيَويستى بة ثالنيَكى تؤكمةية‬
‫لةطةأل فراوانبوونى شارةكةدا جيَبةجآ بكريَت‪ ،‬بؤ ئةوةى شارةكان لة خزمةتطوزارى خؤشطوزةرانى بيَبةش نةبن‪. )11( .‬‬

‫زؤريَك لة طةرِةكةكانى شارى كةالر لة ضةندين جؤرى خزمةتطوزارى خؤشطوزةرانى بيَبةشن‪ ،‬بروانة نةخشةى (‪,)3‬‬
‫ئةمةش وايكردووة‪ ،‬كة شيَوازى دابةشبوونى بةشيَوةيةكى هاوسةنط نةبيَت‪ ،‬بة سةرجندان لة خشتةى (‪ )3‬بؤمان‬
‫دةردةكةويَت‪ ،‬كة طةرِةكى فةرمانبةران بة ثلةى يةكةم ديَت‪ ،‬بة (‪ )30‬خزمةتطوزارى و بةريَذةى (‪ ، )%9‬كة ئةمةش‬
‫دابةشبووة بةسةر رِووبةرى (‪ 547750‬م‪ )2‬بة ريَذةى (‪ )%5,2‬لة كؤى ريَذةى رِووبةرى طةرِةكةكانى شارى كةالر‪ ،‬ئةمةش‬
‫دةطةرِيَتةوة بؤ ئةو شويَنةى طةرِةكةكةى تيَدا درووست بووة ‪ ،‬كة دةكةويَتة ضةقي شارى كةالر و بةشيَكى بازارى كةالر‬
‫| ‪60‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬
‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫دةكةويَتة ئةم طةرِةكةوة‪ ،‬يةكيَكيشة لة طةرِةكة كؤنةكانى شارى كةالر‪ ،‬بة ثلةى دووةم طةرةكى رزطارى ديَت‪ ،‬بة (‪)27‬‬
‫خزمةتطوزاريى خؤشطوزرانى و بةريَذةى (‪ )%8‬كة لة سةر رووبةرى (‪ 492250‬م‪ )2‬بة ريَذةى (‪ )%4,7‬لة كؤى ريَذةى‬
‫طةرةكةكانى شارى كةالر‪ ،‬هةرضةندة ئةم طةرِةكة لة طةرةكة تازةكانى شارى كةالر دادةنريَت‪ ،‬بةآلم لةسةر ثالنيَكى نوآ‬
‫بنياد نراوة و رِةضاوى اليةنة خزمةتطوزارييةكانى كراوة‪ ،‬لةطةأل ئةوةشدا زؤرينةى خزمةتطوزارييةكانى خؤشطوزةرانى‬
‫ثيَكهاتووة لة باخضةى نيَوان كؤآلنةكانى ئةم طةرةكة‪ ,‬بة ثلةى سيَيةم طةرةكى سريوان ديَت بة ذمارةى (‪ )23‬خؤشطوزةرانى‬
‫و بةريَذةى (‪ )%7‬كة لةسةر رووبةرى (‪ )344150‬بنياد نراوة‪ ،‬بة ريَذةى (‪ )%3,3‬لة كؤى رِيَذةى رووبةرى طةرةكةكانى‬
‫شارى كةالر‪ ،‬ئةمةش بةهؤى ئةوةى ئةم طةرِةكة دةكةويَتة سةر ريَطاى سةرةكيى كةالر – سليَمانى‪ ،‬زؤريَك لة خزمةتطوزاريية‬
‫خؤشطوزرانييةكانى ثيَكهاتووة لة كافرتيا و ضاخيانةو و ضيَشتخانة باخضة‪ ،‬لة ثلةى كؤتاييشدا طةرِةكى طةرميان ديَت بة‬
‫(‪ )3‬خزمةتطوزاريي خؤشطوزةرانى و بةرِيَذةى (‪ )%1‬ئةمةش لة سةر رووبةرى (‪ )107275‬بنياد نراوة واتا (‪ )%1‬لة كؤى‬
‫ريَذةى بنيادنراو لة شارى كةالردا‪ ،‬ديارة ئةمةش دةطةريَتةوة بؤ بضووكى رووبةرى ئةم طةرِةكة بة بةراورد بة طةرِةكةكانى‬
‫ديكةى شارى كةالر‪.‬‬

‫| ‪61‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫نةخشةى (‪ )3‬دابةشبوونى شويَنى خزمةتطوزارى خؤشطوزةرانى بةثيَى طةرِةكةكانى شارى كةالر‬

‫سةرضاوة‪ /‬كارى تويَذةر بةبةكارهيَنانى ثرؤطرامي (‪ ،)Arc Map GIS 10‬و بة ثشت بةسنت بة‪-1 .‬بةرِيَوةبةرايةتى شارةوانييةكانى طةرميان‪ -2 .‬فةرمانطةى شةتلَطةو باخضةى كةالر ‪-3‬بةرِيَوةبةرايةتى وةرزش و‬
‫| ‪62‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬ ‫الوانى طةرميان ‪ -4‬سةنديكاى كريَكارانى كةالر‪.‬‬
‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫خشتةى (‪ /)3‬دابةشبوونى شويَنى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لة شارى كةالر لة سالَى ‪.2017‬‬
‫‪2‬‬
‫‪%‬‬ ‫رووبةرى طةرةك‪/‬م‬ ‫‪%‬‬ ‫ذمارةى خزمةتطوزراى‬ ‫ناوى طةرةكةكان‬ ‫ذ‬
‫‪5,2‬‬ ‫‪547750‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪30‬‬ ‫فةرمانبةران‬ ‫‪1‬‬
‫‪4,7‬‬ ‫‪492250‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪27‬‬ ‫رِزطارى‬ ‫‪2‬‬
‫‪3,3‬‬ ‫‪344150‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪23‬‬ ‫سريوان‬ ‫‪3‬‬
‫‪4,3‬‬ ‫‪456000‬‬ ‫‪6.5‬‬ ‫‪22‬‬ ‫مامؤستايان‬ ‫‪4‬‬
‫‪3,7‬‬ ‫‪390900‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪20‬‬ ‫بنطرد‬ ‫‪5‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪306800‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪20‬‬ ‫شةهيدان‬ ‫‪6‬‬
‫‪2,7‬‬ ‫‪286000‬‬ ‫‪5.6‬‬ ‫‪19‬‬ ‫شارةوانى ‪1‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪2,5‬‬ ‫‪264700‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪17‬‬ ‫شؤرش‬ ‫‪8‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪491025‬‬ ‫‪4.2‬‬ ‫‪14‬‬ ‫سةركةوتن‬ ‫‪9‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪424575‬‬ ‫‪3.8‬‬ ‫‪13‬‬ ‫بةردةسوور‬ ‫‪10‬‬
‫‪5,5‬‬ ‫‪576250‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪12‬‬ ‫رِاثةرين‬ ‫‪11‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪507307‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪12‬‬ ‫رِووناكى‬ ‫‪12‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪325450‬‬ ‫‪3.2‬‬ ‫‪11‬‬ ‫شيَروانة‬ ‫‪13‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪716375‬‬ ‫‪2.9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫كةالرى كؤن‬ ‫‪14‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪403225‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫حةمرين‬ ‫‪15‬‬
‫‪1,5‬‬ ‫‪165700‬‬ ‫‪2.6‬‬ ‫‪9‬‬ ‫ئةنفالةكان‬ ‫‪16‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪310000‬‬ ‫‪2.3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ئازادى‬ ‫‪17‬‬
‫‪3,7‬‬ ‫‪391100‬‬ ‫‪2.3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫خةبات‬ ‫‪18‬‬
‫‪4,5‬‬ ‫‪471200‬‬ ‫‪2.3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫شاراوانى ‪2‬‬ ‫‪19‬‬
‫‪0,9‬‬ ‫‪91800‬‬ ‫‪2.3‬‬ ‫‪8‬‬ ‫ئاوارةكان‬ ‫‪20‬‬
‫‪1,3‬‬ ‫‪138600‬‬ ‫‪2.1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫ئةندازياران‬ ‫‪21‬‬
‫‪4,2‬‬ ‫‪442625‬‬ ‫‪2.1‬‬ ‫‪7‬‬ ‫طؤران‬ ‫‪22‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪500000‬‬ ‫‪1.7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫كالرى نوآ‬ ‫‪23‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪134125‬‬ ‫‪1.7‬‬ ‫‪6‬‬ ‫نةورؤز‬ ‫‪24‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪597755‬‬ ‫‪1.4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫ثيشةسازى‬ ‫‪25‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪503025‬‬ ‫‪1.4‬‬ ‫‪5‬‬ ‫جوتياران‬ ‫‪26‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪107275‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫طةرميان‬ ‫‪27‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪10385962‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪339‬‬ ‫كؤ‬
‫سةرضاوة‪ /‬كارى تويَذةر ثشتبةسنت بة‪-1 .‬بةرِيَوةبةرايةتى شارةوانييةكانى طةرميان‪ -2 .‬فةرمانطةى شةتلَطةو باخضةى كةالر ‪-3‬‬
‫بةرِيَوةبةرايةتى وةرزش و الوانى طةرميان ‪ -4‬سةنديكاى كريَكارانى كةالر‪.‬‬

‫ثيَنجةم‪ /‬ثيَوةرةكانى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةراني‪ ،‬بة ثيَي ثيَوةرى شارةكانى عيَراق‪.‬‬


‫ثيَوةرةكانى خزمةتطوزارى ئةو ثيَوةرانةن‪ ،‬كة بة ئاستيَكي ديارييكراو ثةسةند دةكريَت‪ ،‬ضى لة رِووى رِوبةرةوة‬
‫بيَت يان لة رووى ذمارةوة‪ ،‬بؤ هةموو جؤرةكانى خزمةتطوزارى‪ ،‬بةآلم ئةوةى تايبةت بيَت بة ثيَوةرةكانى خزمةتطوزاريى‬

‫| ‪63‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫خؤشطوزةرانى لةسةر بنةماى دابةشبوون وضرِى و تواناى سروشتى و مرؤيى ناوضةكان دادةنريَت‪ ،‬بة لةبةرضاوطرتنى‬
‫ثالنيَكى طوجناو‪ ،‬ضونكة هؤكاريَكة بؤ رِيَكخستنى هةموو جؤرةكانى خزمةتطوزارى لة شارةكاندا (‪.)12‬‬
‫جياوازيى بةدى دةكريَت لة ثيَوةرةكانى خزمةتطوزارى خؤشطوزرانى لة والَتيَكةوة بؤ وآلتيَكي ديكة يان لة‬
‫شويَنيَكةوة بؤ شويَنيَكى ديكة‪ ،‬ئةمةش بؤ كاريطةرى ثيَوةرةكان بة هةلو مةرجى سروشتى ومادى ناوضةكة دةطةرِيَتةوة‪،‬‬
‫هةروةها جياوازى بةدى دةكريَت لة ثيَوةركان لة نيَوان شارة طةورةكان و شارة بضوكةكاندا‪ ،‬لة نيَوان شارة بنيادنراوةكان و‬
‫شارة تازةكاندا‪ ،‬ضونكة بة ئاسانى زةوى لةو شارانةدا بةردةستة‪ ،‬بةآلم جياوازييةكى ئةو تؤ لة نيَوان وآلتة‬
‫ثيَشكةوتووةكان و وآلتة تازة ثيَطةشتؤكان بةدى ناكريَت‪ ،‬تةنها لة جؤرى ثالن و ياساى وآلت و ئاستى هؤشيارى دانيشتوان‬
‫نةبيَت (‪.)13‬‬
‫لة بةر طرنطى خزمةتطوزاريي خؤشطوزةرانى بؤ شارةكان‪ ،‬وزارةتى ثالندانانى عرياق‪ ،‬هةولَيداوة لةسةر‬
‫بنةمايةكى زانستى كؤمةلَيَك ثيَوةر بؤ خزمةتطوزارى خؤشطوزراني دابنآ بؤ شارةكانى عيَراق‪ ،‬برِوانة خشتةى (‪ ,)4‬كة‬
‫تيَيدا جؤرى خزمةتطوزراى خؤشطوزرانى ثؤليَن كراوة لة طةأل ذمارةى دانيشتوان ئةو رووبةرى بةسةريدا دابةش ئةبن‪.‬‬
‫خشتةى (‪ / )4‬ثيَوةرةكانى خزمةتطوزراى خؤشطوزرانى لة عرياق‪.‬‬
‫ثيَوةرى ناوخؤى‬
‫رووبةر‬ ‫ذمارةى‬ ‫خزمةتطوزراى‬
‫م‬‫‪2‬‬
‫هكتار‬ ‫دانيشتوان‪/‬كةس‬
‫‪15000 1,5‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫سةنتةرى طةجنان‬
‫‪50000‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪25000‬‬ ‫طؤرةثانى وةرزشى‬
‫‪60000‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪10000‬‬ ‫باخضةكان‬
‫‪15000 1,50‬‬ ‫‪50000‬‬ ‫كتيَبخانةى طشتى‬
‫‪200000‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪50000‬‬ ‫ثاركي طشتى‬
‫‪12000‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪10000‬‬ ‫يانةى وةرزشى‬
‫‪10000‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪10000‬‬ ‫طؤرةثان وباخضة‬

‫سةرضاوة‪ :‬كؤمارى عرياق‪ ,‬وزارةتى ثالندانان‪ ,‬دةستةى ثالندانانى هةريَمى‪ ,‬بةشى دانيشتوان‪ ,‬ثالنى طةشةثيَدانى عرياقى بؤ سالَى ‪.2000‬‬

‫هةروةكو لةسةرتاشةوة ئاماذةمان ثيَكرد كة ثيَوةركانى خزمةتطوزارى خؤشطوزرانى بةثيَى هةل ومةرجى‬
‫ناوةضةكان ديارى دةركريت وبة لةبةرضاو طرتنى خشتةى (‪ )4‬و ليَكؤلَينةوةيةكى مةيدانى كة لة اليةن تويَذةرةوة‬
‫ئةجنامدراوة بؤ واقعى خزمةتطوزارى خؤشطوزرانى لة شارى كةالردا‪ ,‬هةولَمانداوة ثيَوةرةكانى خزمةتطوزارى خؤشطوزرانى‬
‫بؤ شارى كةالر ديارى بكةين بروانة خشتةى (‪ )5‬كة تيدا رةضاوةى هةموو هؤكارة سروشتى مرؤيةكانى ناوضةكة كراوة‬
‫لةطةأل تيَبينى كردنى شويَنةكانى خؤشطوزرانى و ضاوثيَكةوتن لةطةأل زؤريَك لةو كةسانةى كة ثةرثرسن لة شويَنةكانى‬
‫خؤشطوزرانى وزانينى ذمارةى ئةو كةسانةى رؤذانة سةردانى شويَنةكانى خؤشطوزرانى ئةكةن بة شيَوةيةكى ريَذةى‪ ,‬وة‬
‫هةروها برِى رووبةرو و ذمارةى دانيشتوانى طةركةكان‪ ,‬طةشتني بة كؤمةلَيَك ئةجنام ولةسةر رؤشناى ئةو دةرئةجنامانة‬
‫توانيمان ثيَوةرةكان ديارى بكةين‪ ,‬هةرضةندة زؤريَك لة خزمةتطوزاريَكانى خؤشطوزرانى بة شيَوةيةكى يةكسان دابةش‬

‫| ‪64‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫نةبوو بةسةر طةركةكانى شارى كةالردا ضونكة كةالر بةطشتى بة دوو قؤناغى طةشة كردنى بةرضاودا تيَثةريوة كةالر لة‬
‫سةرتادا طونديَكى بضووك بوو بةآلم دواى ئةوةى بةهؤى هؤكارى رامياريةوة زؤريَك لة طوندةكانى دةوربةرى شارى كةالر‬
‫راطويَزرانةوة بؤ شارى كةالر لة سالَى (‪ )1975‬كة بة قؤناغى يةكةمى بةرفراونبوونى شارى كةالر دادةنريَت زؤريَك لةو‬
‫طةرةكانةى بنياد نران لةو قؤناغةدا هيض جؤرة رةضاو كردنيَك نةكراوة بؤ خزمةتطوزاريَكانى خؤشطوزرانى بؤية زؤريَك لة‬
‫طةرةكة كؤنةكانى شارى كةالر جطة لةو طةرةكانةى كة ئةكةونة ضةقى شارةوة وةك طةرةكى (فةرمانبةران و بنطرد و‬
‫شريوانة) كة ئةوانةش خزمةتطوزاريَكانى زياتر خؤى لة ضاخيانةوة ضيَشتخانة ئةبينيَتةوة ئةو كةرةكةكانى ديكة هيض‬
‫جؤرة خزمةتطوزاريةكى خؤشطوزرانى بؤ ئةجنام نةدراوة‪ ,‬قؤناغي دووةم دواى رووخانى رذيَمى بةعس ديَت واتا سالَى(‬
‫‪ )2004‬كة ديسانةوة كةالر بةرفراوانى بةخؤيةوة بينى زؤريَك لة طةركة تازةكانى شارى كةالر دواى ئةو بةروارةوة بنياد‬
‫نراوة وةك طةرةكى (شةهيدان و رزطارى و ئةندازياران و ئاوةرةكان و ئةنفالةكان و رووناكى و شارةوانى يةك شارةوانى دوو‬
‫ونةورؤزو مامؤستايان هتد‪ )...‬ئةم طةركانة رضاوى خزمةتطوزارى خؤشطوزرانى بؤ كراوة بةتايبةت لة بوونى‬
‫باخضة‪,‬وةئةمةش بةهؤكاريَكى سةرةكى دادةنريَت بؤ ئةوةى كة خزمةتطوزاريَكانى خؤشطوزرانى بة شيَوةكى يةكسان دابةش‬
‫نةبيَت بةسةر طةركةكانى شارى كةالردا‪ ,‬واتا سةراى بوونى ذمارةيةكى زؤر لة باخضة لةهةندى لةطةرةكةكانى شارى كةالر‬
‫بةالَم هةرثيَويستيمان هةية بة باخضة ضونكة طةرةكة كؤنةكان هيَشتا هةر زؤر بةكةمى باخضةى تيدا بةرضاو ئةكةويَت‪,‬‬
‫بؤية لةبةر ئةم هؤكارانة ئةم ثيَوةرانة دانراوة ورةضاوى هةموو بارودؤخى شار كراوة‪.‬‬

‫خشتةى (‪ / )5‬ثيَوةرةكانى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لة ناوضةى ليَكؤلَينةوة ‪.‬‬


‫‪2‬‬
‫رووبةر ‪/‬م‬ ‫ذمارةى دانيشتوان‬ ‫جؤرى خزمةتطوزراى خؤشطوزرانى‬ ‫ذ‬
‫‪1000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫باخضة‬ ‫‪1‬‬
‫‪250‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫ضاخيانة‬ ‫‪2‬‬
‫‪2000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫ياريطا‬ ‫‪3‬‬
‫‪600‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫ضيَشتخانة‬ ‫‪4‬‬
‫‪600‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫شرينى وساردةمةنى‬ ‫‪5‬‬
‫‪500‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫هؤلَى وةرزشي‬ ‫‪6‬‬
‫‪15000‬‬ ‫‪50000‬‬ ‫كتيَبخانة‬ ‫‪7‬‬
‫‪2000‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫سةنتةرى الوان‬ ‫‪8‬‬
‫‪4500‬‬ ‫‪45000‬‬ ‫هؤلَى بؤنةو ئاهةنط‬ ‫‪9‬‬
‫‪2500‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫هوتيَلةكان‬ ‫‪10‬‬

‫‪ ‬ثيَوةرةكان لة تويَذةرةوة دانراوة‪.‬بةثيَي ئةم هةنطاوانة ‪ -1‬ثيَوةرى دانيشتوان بؤ (هؤلَى وةرزشى و ضاخيانةو ضيَشتخانة) بة ثشت بةسنت‬
‫بة‪ .‬تيَكراى سةردانى رؤذانة × ذمارةى دةزطاكانى خزمةتطوزراى خؤشطوزرانى = ثيَوةرى دانيشتوان بؤ ئةو خزمةتة‬
‫‪-2‬بؤ شارى يارى‪ ،‬تيَكراى مانطانة بؤ سةردانكةران وةرطرياوة‪ .‬تيَكرِاى سةردانكةرانى رِؤذانة × ‪ 30‬رؤذ = ثيَوةرى دانيشتوان بؤ ئةو خزمةتة‬
‫‪-3‬بؤ رووبةر‪ ،‬بةثيَى تيَكراى طشتى رِووبةرى خزمةتطوزارى خؤشطوزةرانى × ذمارةى دةزطاكانى خزمةتطوزارى خؤشطوزةرانى داواكراو = رووبةرى‬
‫ثيَويست بؤ خزمةتطوزاريى خؤشطوزرانى‪.‬‬
‫| ‪65‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬
‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫‪2‬‬
‫رووبةر ‪/‬م‬ ‫ذمارةى دانيشتوان‬ ‫جؤرى خزمةتطوزراى خؤشطوزرانى‬ ‫ذ‬
‫‪20000‬‬ ‫‪50000‬‬ ‫شارى يارى و ثارك‬ ‫‪11‬‬
‫‪15000‬‬ ‫‪30000‬‬ ‫يانةى وةرزشى‬ ‫‪12‬‬
‫‪1500‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫مةلةوانطة‬ ‫‪13‬‬
‫‪2000‬‬ ‫‪10000‬‬ ‫مؤزةخانة‬ ‫‪14‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫شوينةوارى ديرين‬ ‫‪15‬‬
‫‪1000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫كابينةى طةشتيارى‬ ‫‪16‬‬
‫‪1000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫بارِ‬ ‫‪17‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫شانؤ‬ ‫‪18‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫سينةما‬ ‫‪19‬‬

‫سةرضاوة‪ -1 :‬كؤمارى عرياق‪ ,‬وزارةتى ثالندانان‪ ,‬دةستةى ثالندانانى هةريَمى‪ ,‬بةشى دانيشتوان‪ ,‬ثالنى طةشةثيَدانى‬
‫عرياقى بؤ سالَى ‪.2000‬‬
‫‪-2‬بشريابراهيم لطيف‪ ,‬خدمات املدن‪ ,‬دراسة يف اجلغرافية التنموية‪ ,‬ط‪ ,1‬لبنان‪ ,2009 ,‬ص‪.251‬‬
‫‪-3‬بةريوةبةرايةتى ئامارى طةرميان‪-4 .‬كارى مةيدانى لة اليةن تويَذةروة‬

‫دابةشبوونى خؤشطوزرانى بة ثيَى شيَوازى مولَكدارى‪:‬‬

‫‪-1‬سةنتةرى طشتى حكومى‪ :‬وةك باخضةو ياريطاى وةرزشى و يانة وةرزشييةكان و مؤزةخانة و شانؤ و سةنتةرى طةجنان و‬
‫مةلةوانةطةو شارى يارى‪.‬‬

‫‪-2‬سةنتةرى بازرطانى‪ :‬كة لةاليةن كةرتى تايبةتةوة سةرثةرشتى دةكريَت و ئاماجنى دةسكةوتنى ثارةية‪ ،‬وةك‪ :‬هؤلَى‬
‫سينةماو بارةكان و ضيَشتخانةو ضاخيانةو يانةى شةوان‪.‬‬

‫‪-3‬سةنتةرى ئاراستةكراو يان تايبةت‪ :‬ئةجمؤرةش كاريطةرى هةردوو جؤرةكةى ثيَشوى لةسةرة‪ ،‬وةك‪ :‬ناوةندة‬
‫كؤمةآليةتييةكان (‪.)14‬‬

‫شةشةم‪/‬ئاست وتواناى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لة شارى كةالر بؤ ساىل ‪.2017‬‬


‫ئاست و تواناى خزمةتطوزارييةكان لةو فاكتةرانةية‪ ،‬كة زؤر ثيَويستة لة ليَكؤلَينةوة جوطرافييةكاندا كارى‬
‫لةسةر بكريَت‪ ،‬توانا واتا ضؤنيَتى بةكارهيَنانى دةزطاكان بؤ رِةطةزة مرؤييةكان‪ ،‬كة كاريان تيَدا دةكةن بة شيَوازيك كة‬
‫ماف و ئاماجنةكانيان بثاريَزيَت بة كورترين كات و كةمرتين وزة (‪ .)15‬يان تواناى دةزطا خزمةتطوزارييةكانة بؤ‬
‫ثيَشكةشكردنى باشرتين خزمةتطوزارى بؤ دانيشتوان‪ ،‬بة باشرتين شيَوة و كةمرتين كات و وزة (‪ .)16‬تواناى خؤشطوزةرانى‬
‫واتا دةستةبةركردنى خزمةتطوزارييةكانى خؤشطوزةرانى لة شارةكاندا‪ ،‬لة رِووى ذمارة و رووبةرةوة بةشيَوازيَك‪ ،‬كة لةطةأل‬
‫ذمارةى دانيشتواندا بطوجنيَت و بطات بةو ئاستةى كة ثيَويستى دانيشتوانةكةى ثرِ بكاتةوة ‪.‬‬

‫| ‪66‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫ليَرةوة بؤمان رِوون دةبيَتةوة‪ ،‬كة لة رِيَطةى ليَكؤلَينةوة لة دابةشبوونى شويَنى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى ذمارة‬
‫و رِووبةرى ئةو خؤشطوزرانييانةمان بؤ دةركةوت لة شارى كةالردا دةستةبةرة‪ ،‬بةآلم بؤ زانينى ئاست و تواناى‬
‫خزمةتطوزاريى خؤشطوزرانى ثيَويستمان بة بةراورديَك هةية لة نيَوان ذمارة دانيشتوان و رِووبةرى هةريةكة لةو‬
‫خزمةتطوزارييانةى‪ ،‬كة هةية لةطةأل ئةو ثيَوةرانةى ذمارة دانيشتوان و رووبةرى تيَدا ديارييكراوة‪ ،‬وةك ستاندارديَك ‪.‬‬

‫بةثيَى ئةو بارودؤخةى هةية بؤ خزمةتطوزارى خؤشطوزرانى لة شارى كةالر وثشت بةسنت بةو ثيَوةرانةى لة خشتةى‬
‫(‪ 4‬و‪) 5‬دا دياريكراوة و توانيمان ثيَويستى شارى كةالر بؤ خزمةتطوزارى خؤشطوزرانى ديارى بكةين وهةروها برِى‬
‫كورتهيَنانى لة سالَى (‪ )2017‬دا‪,‬ضونكة ئةو خزمةتطوزاريانةى هةية لة ئيَستادا لة ئاست خواستى دانيشتوانى شارةكةدا‬
‫نية‪ ,‬بة سةرنج دانى خشتةى (‪ )6‬و شيَوةى (‪ ,)2‬بؤمان روون ئةبيَتةوة كة سةرِاى بوونى (‪ )214‬باخضة لة شارى كةالر كة‬
‫لةسةر رووبةرى (‪ 344626,4‬م‪ )2‬بنياد نراوة بةآلم هيَشتا شارةكة ثيَوستى بة (‪ )308‬باخضة و رووبةرى (‪375521,3‬‬
‫م‪ )2‬هةية واتا بةكورتهيَنانى (‪ )94‬باخضة وة رووبةرى (‪ 30894,9‬م‪ ,)2‬وة ئةم كورتهيَنانة لة نزمرتين ئاستدا خؤى‬
‫ئةبينيَتةوة لة كابينة طةشتيارى و بارِدا لة (‪ )1‬شوينى تايبةت بة كابينةى طةشتيارى كة لة سةر رووبةرى (‪ 700‬م‪)2‬‬
‫بنياد نراوة وشارةكة ثيويستى بة (‪ )3‬شوينى تايبةت هةية بةو خؤشطوزرانية واتا بةكورتهيَنانى (‪ )2‬شوينى تايبةت بة‬
‫كابينةى طةشتيارى‪.‬‬

‫لة كؤى (‪ )399‬ثرؤذةى خزمةتطوزارى خؤشطوزرانى لة شارى كةالردا كة لةسةر (‪ 496967,6‬م‪ )2‬بنياد نراوة‬
‫شارةكة ثيويستى بة (‪ )769‬ثرؤذة هةية واتا بة كورتهيَنانى (‪ )459‬ثروذةى خؤشطوزرانى بة هةموو جؤرةكانيةوة وة‬
‫رووبةرى (‪ 1439647,9‬م‪ )2‬واتا بة كورتهيَنانى رووبةرى (‪ 949630,3‬م‪.)2‬‬

‫خشتةى (‪/)6‬ثيويستى ئيستا بؤ خزمتطوزارى خؤشطوزرانى وة برِى كورتهيَنان لة شارى كةالردا بؤ سالَى ‪.2017‬‬
‫برِى كورتهيَنان‬ ‫ثيَويستى شار‬ ‫بةردةست‬
‫جؤرى خزمةتطوزارى‬ ‫ذ‬
‫‪2‬‬
‫رِووبةر‪/‬م‬ ‫ذمارة‬ ‫‪2‬‬
‫رِووبةر‪/‬م‬ ‫ذمارة‬ ‫‪2‬‬
‫رِووبةر‪/‬م‬ ‫ذمارة‬
‫‪30894,9‬‬ ‫‪94‬‬ ‫‪375521,3‬‬ ‫‪308‬‬ ‫‪344626,4‬‬ ‫‪214‬‬ ‫باخضة‬ ‫‪1‬‬
‫‪3593,6‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪5156,3‬‬ ‫‪92‬‬ ‫‪1562,7‬‬ ‫‪28‬‬ ‫ضاخيانة‬ ‫‪2‬‬
‫‪69832,6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪86236,8‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪16404,2‬‬ ‫‪22‬‬ ‫ياريطا‬ ‫‪3‬‬
‫‪7285,4‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪9852‬‬ ‫‪84‬‬ ‫‪2566,6‬‬ ‫‪22‬‬ ‫ضيَشتخانة‬ ‫‪4‬‬
‫‪5599,5‬‬ ‫‪48‬‬ ‫‪7349,3‬‬ ‫‪63‬‬ ‫‪1749,8‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ساردةمةنى و شرينى‬ ‫‪5‬‬
‫‪6176,3‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪7177,3‬‬ ‫‪93‬‬ ‫‪1001‬‬ ‫‪13‬‬ ‫هؤلَى وةرزشى‬ ‫‪6‬‬
‫‪111561‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪113414,6‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪1853,6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫كتيَبخانة‬ ‫‪7‬‬
‫‪113484,1‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪125097‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪11612,9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫سةنتةرى الوان‬ ‫‪8‬‬
‫‪9197‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪10138‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪941‬‬ ‫‪3‬‬ ‫هؤلَى بؤنةو ئاهةنط‬ ‫‪9‬‬
‫‪77559‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪79779,7‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪2220,7‬‬ ‫‪3‬‬ ‫هؤتيَل‬ ‫‪10‬‬
‫‪495833‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪583333‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪87500‬‬ ‫‪3‬‬ ‫شارى يارى و ثارك‬ ‫‪11‬‬

‫| ‪67‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫‪2638,9‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪18292,6‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪15653,7‬‬ ‫‪2‬‬ ‫يانةى وةرزشى‬ ‫‪12‬‬
‫‪12375‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪13500‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪1125‬‬ ‫‪2‬‬ ‫مةلةوانطة‬ ‫‪13‬‬
‫‪2400‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪1‬‬ ‫مؤزةخانة‬ ‫‪14‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪6250‬‬ ‫‪1‬‬ ‫شويَنةوارى ديَرين‬ ‫‪15‬‬
‫‪1200‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1800‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪600‬‬ ‫‪1‬‬ ‫كابينةى طةشتيارى‬ ‫‪16‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪700‬‬ ‫‪1‬‬ ‫بارِ‬ ‫‪17‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫شانؤ‬ ‫‪18‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫سينةما‬ ‫‪19‬‬
‫‪949630,3‬‬ ‫‪459‬‬ ‫‪1439647,9‬‬ ‫‪796‬‬ ‫‪496967,6‬‬ ‫‪339‬‬ ‫كؤ‬
‫سةرضاوة‪ /‬كارى تويَذةر ثشتبةسنت بة‪-1 .‬بةرِيَوةبةرايةتى شارةوانييةكانى طةرميان‪ -2 .‬فةرمانطةى شةتلَطةو باخضةى كةالر‬
‫‪-3‬بةرِيَوةبةرايةتى وةرزش و الوانى طةرميان‪ -4 .‬سةنديكاى كريَكارانى كةالر‪ -5 .‬بةريوة بةرايةتى شويَنةوارى طةرميان‬
‫‪-6‬بةريوةبةرايةتى طةشتوطوزارى طةرميان ‪ -7‬بةريوةبةرايةتى ئامارى طةرميان‪-8 .‬كارى مةيدانى تويَذةر‬
‫شيَوةى (‪ /)2‬خزمةتطوزراى بةردةست و ئةوى ثيَويستة هةبيَت لة شارى كةالردا بؤ سالَى ‪.2017‬‬

‫كارى تويَذةر‪ /‬بشت بةسنت بة داتاكانى خشتةى ذمارة (‪.)6‬‬

‫دةرئةجنامى تويَذينةوة‬
‫‪ -1‬شارى كةالر بة يةكيَك لة شارة طرنط و سرتاتيذييةكانى ئيدارةى طةرميان و هةريَمى كوردستانى عرياق دادةنريَت‪ ،‬ئةم‬
‫شارة لةرووى رِووبةروة دةطاتة (‪17,1‬كم‪ )2‬و ذمارةى دانيشتوانةكةشى بة ثيَى ئامارى سالَى (‪ )2017‬دةطاتة‬
‫(‪ )139974‬كةس‪ ،‬كة دابةش دةبيَت بة سةر (‪ )27‬طةرِةكدا‪.‬‬
‫‪-2‬طةورةترين طةرِةك لة رِووى رِووبةرةوة طةرِةكى كةالرى كؤنة‪ ،‬كة بة كؤنرتين طةرِةكى كةالر دادةنريَت‪ ،‬بة رووبةرى‬
‫(‪ 716375‬م‪ ،)2‬بةآلم لة رِووى ذمارةى دانيشتوانةوة طةرِةكى فةرمانبةران زؤرترين ذمارةى دانيشتوانى تيَدا نيشتةجيَية‪،‬‬
‫كة ذمارةيان (‪)8473‬كةسة‪.‬‬

‫| ‪68‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫‪-3‬خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى‪ ،‬بة يةكيَك لة خزمةتطوزاريية طرنطةكان دادةنريَت‪ ،‬بؤ حةوانةوةى دانيشتوانى شارو‬
‫ثةرثيَدانى ئارةزؤكانيان لة كاتةكانى بةتالَيدا‪ ،‬بةالَم لة ئيَستادا لة شارى كةالر‪ ،‬خزمةتطوزارييةكانى خؤشطوزةرانى لة‬
‫ئاستى ثيَويستى دانيشتوانةكةيدا نيية‪.‬‬
‫‪-4‬خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى باخضةكان بة ثلةى يةكةم ديَت‪ ،‬لةكؤى خؤشطوزرانييةكانى ديكة‪ ،‬بة (‪ )214‬باخضةو‬
‫بةرِيَذةى (‪ )%63‬كة بةسةر هةموو طةرةكةكانى شارى كةالردا دابةشبووة‪ ،‬هاوكات هةريةك لة (مؤزةخانة و شويَنةوارى‬
‫ديَرين و كابينةى طةشتيارى و بارِ) لةثلةى كؤتاييدا ديَن‪ ،‬بة (‪)1‬يةك ثرِؤذة لة شارةكةدا و بةريَذةى (‪ ,)0,3‬كة ئةمةش‬
‫بة ثيَى ثيويست نيية جطة لة شويَنةوارى ديَرين‪ ،‬كة ئةمةش لة دةسةآلتى ئيَستادا نية‪.‬‬

‫‪ -5‬طةرِةكى فةرمانبةران بة ثلةى يةكةم ديَت لة رِووى خزمةتطوزارييةكانى خؤشطوزرانيةوة‪ ،‬بة (‪ )30‬خزمةتطوزارى و بة‬
‫رِيَذةى (‪ )%9‬كة ئةمةش دابةشبووة بةسةر رِووبةرى (‪ 547750‬م‪ )2‬بة ريَذةى (‪ )%5,2‬لة كؤى رِيَذةى رِووبةرى‬
‫طةرِةكةكانى شارى كةالر و لة ثلةى كؤتاييشدا طةرِةكى طةرميان ديَت‪ ،‬بة (‪ )3‬خزمةتطوزاريي خؤشطوزةرانى و بةرِيَذةى‬
‫(‪ ،)%1‬ئةمةش لة سةر رووبةرى (‪ )107275‬بنيادنراوة واتا (‪ )%1‬لة كؤى ريَذةى بنيادنراو لة شارى كةالردا‪.‬‬

‫‪ -6‬ثيَوةرةكانى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لةسةر بنةماى دابةشبوون وضرِى و تواناى سروشتى و مرؤيى ناوضةكان‬
‫دادةنريَت ‪ ،‬بة لةبةرضاوطرتنى ثالنيَكى طوجناو‪.‬‬

‫‪-7‬ئةو خزمةتطوزاريية خؤشطوزرانييانةى‪ ،‬كة لة ئيَستا لة شارى كةالر بؤ سالَى (‪ )2017‬بةردةستة‪ ،‬بة بةراورد بة‬
‫ثيَويستيى شارى كةالر نةطوجناوة و بة ئاستيَكى زؤر‪ ،‬تووشى كورتهيَنان دةبيَتةوة لةطةلَ ئةوةى بةشيضوةيةكى يةكسان‬
‫دابةش نةبووة بةسةر كةركةكانى شاردا ‪.‬‬

‫‪ -8‬لة كؤى (‪ )399‬ثرِؤذةى خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى لة شارى كةالردا‪ ،‬كة لةسةر (‪ 445438,6‬م‪ )2‬بنيادنراوة‪،‬‬
‫شارةكة ثيَويستيى بة(‪ )769‬ثرِؤذة هةية‪ ،‬واتا بة كورتهيَنانى (‪ )459‬ثروذةى خؤشطوزةرانى بة هةموو جؤرةكانييةوة و‬
‫رِووبةرى (‪ 1184397,8‬م‪ )2‬واتا بة كورتهيَنانى رِووبةرى (‪ 741659,2‬م‪.)2‬‬

‫ثيَشنيارةكانى تويَذينةوة‪:‬‬

‫‪-1‬دوبارة دابةشكردنةوةى خزمةتطوزارييةكانى خؤشطوزةرانى بة شيَوازيَك‪ ،‬كة زؤربةى طةرِةكةكانى شارى كةالر ليَى‬
‫سوودمةند بن و هةموو جؤرةكانى خؤشطوزةرانى لة خؤ بطريَت‪.‬‬

‫‪ -2‬دةستنيشانكردنى تيميَكى ثسثؤرِ و شارةزا لة بوارة جياجياكاندا و دانانى ثالنيَكى تؤكمة و دريَذخايةن لةبوارى‬
‫ثةرةثيَدانى خزمةتطوزاريى خؤشطوزرانيدا‪ ،‬بؤ ئةوةى لةطةأل خواستى دانيشتوانى شارى كةالردا بطوجنيَت ‪.‬‬

‫‪-3‬هاندانى كةرتى تايبةت بؤ ئةوةى سةرمايةكانيان لة بوارى خزمةتطوزراى خؤشطوزرانيدا بةطةرِخبةن‪ ،‬بؤ ثةرةثيَدانى‬
‫ئةم كةرتة زيندووة و طةياندنى بة ئاستى ثيَويست‪.‬‬

‫| ‪69‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫‪-4‬سوودوةرطرتنى زياتر لة رِووبارى سريوان‪ ،‬بؤ جوانكردنى ناوضةى ليَكؤلَينةوةو سةوزكردنى‪ ،‬ئةويش بةثةرةثيَدانى‬
‫خزمةتطوزاريى خؤشطوزةرانى و كةرتى طةشتيارى و دروستكردنى ثارك و باخضة و شويَنى حةوانةوة و شارى يارى و‬
‫ضيَشتخانة و ريستؤرانتى مؤديَرن‪.‬‬

‫‪-5‬بايةخدان بة باخضةكان ئاودانيان لة كاتى ثيَويستدا و سةوزكردنيان‪ ،‬بةتايبةت لة وةرزى هاويندا‪ ،‬بة تايبةتيش ئةو‬
‫شويَنانةى تايبةتكراوة بكريَت بة باخضة لة نيَو طةرِةكةكانى شاردا و دابينكردنى كريَكارى ثيَويست بؤيان‪.‬‬
‫‪-6‬بةرزكردنةوةى ئاستى هؤشياريى هاوآلتيان‪ ،‬بؤ ئةوةى مولَكة طشتييةكان بثاريَزن‪ ،‬باتيبةت ئةوةى ثةيوةستة بة‬
‫خزمةتطوزاريى خؤشطوزرانييةوة‪ ،‬لة ريَطةى دةزطا رِاطةياندنة بينراو و بيسرتاو ضاثكراوةكان و دةزطاكانى ترى‬
‫هؤشياركردنةوةوة‪.‬‬

‫‪-7‬رِةضاوكردنى تةمةن و ضني وتويَذة جياوازةكان (منداأل – طةنج – بةساآلضوو)‪ ،‬لة كاتى ئةجنامدانى ثرؤذةيةكى‬
‫خؤشطوزةرانى لة اليةن كةرتى طشتييةوة‪ ،‬ضونكة ئةو ثرؤذية مولَكى طشتيية و هةمووان ليَى سوودمةند دةبن‪.‬‬

‫‪-8‬سةرثةرشتيكردنى ئةم سيَكتةرة خزمةتطوزاريية‪ ،‬لة اليةن تيميَكى ثسثؤرِةوة و ثشكنينى شويَنة خؤشطوزرانييةكان و‬
‫تؤماركردنى كةم كورتييةكان و دواتريش ضارسةر كردنيان‪.‬‬

‫ثةراويَزي سةرضاوةكان‬

‫‪-1‬خالد ولي علي‪ ,‬املقومات السياحية يف منطقة كرميان وافاقها املستقبلية‪ ,‬رسالة ماجستري غري منشور‪ ,‬كلية العلوم‬
‫األنسانية والرياضة‪ ,‬جامعة كرميان‪,‬خانقني‪ ,2014 ,‬ص‪.48‬‬
‫‪-2‬بةريوةبةرايةتى ئامارى طةرميان داتاى بآلونةكراوة‪.‬‬
‫‪-3‬شيَروان عمر رشيد‪,‬بنةماكانى جوطرافياى سروشتى وطةشةثيَدانى طةشت و طوزار لة ثاريَزطاى سليَمانى‪ ,‬نامةى‬
‫دكتؤرا‪,‬سليَمانى ‪ ,20011,‬ل‪.29-26‬‬
‫‪-4‬صربي فارس اهلييت‪ ,‬التخطيط احلضري‪,‬الطبعة العربية‪ ,‬دار اليازوري العلمية للنشر والتوزيع‪ ,‬عمان‪,2009 ,‬‬
‫ص‪.225‬‬
‫‪-5‬صاحل الشمري‪ ,‬املساحات اخلضراء مبدينة مكة املكرمة‪ ,‬جملة اجلمعية اجلغرافية الكويتية‪ ,‬العدد ‪,1988, 119‬‬
‫ص‪.11‬‬
‫‪-6‬خلف حسني علي الدليمي‪ ,‬ختطيط اخلدمات اجملتمعية والبنية التحتية (اسس‪,‬معايري‪,‬تقنيات)‪ ,‬ط‪,1‬دار الصفاء للنشر‬
‫والتوزيع‪ ,‬عمان‪ ,2009 ,‬ص‪.195‬‬
‫‪-7‬سوسن جبار ابراهيم العزاوي‪ ,‬تغيري استعماالت املناطق اخلضراء يف مدينة بغداد للمدة ‪ ,2001 – 1987‬رسالة‬
‫ماجستري‪,‬كلية الرتبية‪ ,‬جامعة بغداد‪ ,2002 ,‬ص‪.16‬‬

‫| ‪70‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫‪ -8‬خلف حسني علي الدليمي‪ ,‬ختطيط اخلدمات اجملتمعية والبنية التحتية (اسس‪,‬معايري‪,‬تقنيات)‪ ,‬املصدر السابق‪,‬‬
‫ص‪.241‬‬
‫‪-9‬ابتسام بداع علي حسني العلواني‪ .‬استعماالت االرض الرتفيهية يف مدينة الرمادي دراسة يف جغرافية املدن‪ .‬رسالة‬
‫ماجستري‪ .‬كلية الرتبية للعلوم االنسانية‪ ,‬جامعة االنبار‪ ,2011 ,‬ص‪.27‬‬
‫‪-10‬دليل املعايري التخطيطية للمناطق الرتفيهية‪ ,‬وزارة الشؤون البلدية والقروية‪ ,‬ط‪,1‬مكتبة امللك فهد الوطنية‪,‬‬
‫الرياض‪ ,‬ص‪.5‬‬
‫‪ -11‬د‪ .‬بشري ابراهيم الطيف ‪ ,‬خدمات املدن دراسة يف اجلغرافية التنموية‪ ,‬ط‪ ,1‬املؤسسة احلديثة للكتاب‪ ,‬طرابلس‪,‬‬
‫‪ ,2009‬ص‪.135‬‬
‫‪-12‬خلف حسني علي الدليمي‪ ,‬ختطيط اخلدمات اجملتمعية والبنية التحتية (اسس‪,‬معايري‪,‬تقنيات)‪ ,‬املصدر السابق‪,‬‬
‫ص‪.126‬‬
‫‪ -13‬عباس غاىل داود احلديثي‪,‬اخلدمات الرتفيهية لسكان مدينة البصرة دراسة حتليلية جغرافية للمدينة‬
‫واقاليميها‪,‬رسالة ماجستري ‪ ,‬جامعة بغداد ‪ ,1983 ,‬ص‪.70‬‬
‫‪-14‬فؤاد بن غضبان‪ ,‬اخلدمات احلضرية برؤية جغرافية معاصرة‪ ,‬ط‪ ,1‬دار املنهجية للنشر والتوزيع‪ ,‬عمان‪,2015 ,‬‬
‫ص‪.135‬‬
‫‪-15‬رياض كاضم سلمان اجلميلي‪ ,‬كفاءة التوزيع املكانى للخدمات اجملتمعية(التعليمية والصحية والرتفيهية) يف مدينة‬
‫كربالء‪ ,‬اطروحة دكتورا‪ ,‬كلية الرتبية‪ ,‬جامعة بغداد‪ ,2007 ,‬ص‪.239‬‬
‫‪-16‬مازن عبدالرمحان اهليتى‪ ,‬جغرافية اخلدمات اسس ومفاهيم‪ ,‬ط‪ ,1‬مكتبة اجملتمع العربي للنشر والتوزيع‪ ,‬عمان‪,‬‬
‫‪ ,2013‬ص‪.62‬‬
‫سةرضاوةكان‬
‫شيَروان عمر رشيد‪,‬بنةماكانى جوطرافياى سروشتى وطةشةثيَدانى طةشت و طوزار لة ثاريَزطاى سليَمانى‪ ,‬نامةى‬ ‫‪‬‬
‫دكتؤرا‪,‬سليَمانى‪.20011 ,‬‬
‫اهلييت‪ ,‬صربي فارس‪ ,‬التخطيط احلضري‪,‬الطبعة العربية‪ ,‬دار اليازوري العلمية للنشر والتوزيع‪ ,‬عمان‪.2009 ,‬‬ ‫‪‬‬
‫الشمري‪ ,‬صاحل‪ ,‬املساحات اخلضراء مبدينة مكة املكرمة‪ ,‬جملة اجلمعية اجلغرافية الكويتية‪ ,‬العدد ‪.1988, 119‬‬ ‫‪‬‬
‫الدليمي‪ ,‬خلف حسني علي‪ ,‬ختطيط اخلدمات اجملتمعية والبنية التحتية (اسس‪,‬معايري‪,‬تقنيات)‪ ,‬ط‪,1‬دار الصفاء‬ ‫‪‬‬
‫للنشر والتوزيع‪ ,‬عمان‪.2009 ,‬‬
‫الطيف‪ ,‬بشري ابراهيم ‪ ,‬خدمات املدن دراسة يف اجلغرافية التنموية‪ ,‬ط‪ ,1‬املؤسسة احلديثة للكتاب‪ ,‬طرابلس‪,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.2009‬‬
‫اهليتى‪ ,‬مازن عبدالرمحان‪ ,‬جغرافية اخلدمات اسس ومفاهيم‪ ,‬ط‪ ,1‬مكتبة اجملتمع العربي للنشر والتوزيع‪ ,‬عمان‪,‬‬ ‫‪‬‬
‫‪.2013‬‬
‫غضبان‪ ,‬فؤاد بن‪ ,‬اخلدمات احلضرية برؤية جغرافية معاصرة‪ ,‬ط‪ ,1‬دار املنهجية للنشر والتوزيع‪ ,‬عمان‪.2015 ,‬‬ ‫‪‬‬

‫| ‪71‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬


‫جملة جامعة كرميان‬ ‫‪Journal of Garmian University‬‬ ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
‫الرسائل وألطاريح‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫العزاوي‪ ,‬سوسن جبار ابراهيم‪ ,‬تغيري استعماالت املناطق اخلضراء يف مدينة بغداد للمدة ‪ ,2001 – 1987‬رسالة‬ ‫‪‬‬
‫ماجستري‪,‬كلية الرتبية‪ ,‬جامعة بغداد‪.2002 ,‬‬

‫العلواني‪ ,‬ابتسام بداع علي حسني‪ ,‬استعماالت االرض الرتفيهية يف مدينة الرمادي دراسة يف جغرافية املدن‪ .‬رسالة‬ ‫‪‬‬
‫ماجستري‪ .‬كلية الرتبية للعلوم االنسانية‪ ,‬جامعة االنبار‪.2011 ,‬‬

‫احلديثي‪ ,‬عباس غاىل داود‪,‬اخلدمات الرتفيهية لسكان مدينة البصرة دراسة حتليلية جغرافية للمدينة‬ ‫‪‬‬
‫واقاليميها‪,‬رسالة ماجستري ‪ ,‬جامعة بغداد ‪.1983 ,‬‬

‫اجلميلي‪ ,‬رياض كاضم سلمان‪ ,‬كفاءة التوزيع املكانى للخدمات اجملتمعية(التعليمية والصحية والرتفيهية) يف مدينة‬ ‫‪‬‬
‫كربالء‪ ,‬اطروحة دكتورا‪ ,‬كلية الرتبية‪ ,‬جامعة بغداد‪.2007 ,‬‬

‫علي‪ ,‬خالد ولي‪ ,‬املقومات السياحية يف منطقة كرميان وافاقها املستقبلية‪ ,‬رسالة ماجستري غري منشور‪ ,‬كلية العلوم‬ ‫‪‬‬
‫األنسانية والرياضة‪ ,‬جامعة كرميان‪ ,‬خانقني‪.2014 ,‬‬

‫الشمري‪ ,‬صاحل‪ ,‬املساحات اخلضراء مبدينة مكة املكرمة‪ ,‬جملة اجلمعية اجلغرافية الكويتية‪ ,‬العدد ‪.1988, 119‬‬ ‫‪‬‬
‫النعيمى‪,‬امحد حممد ومنتهى‪,‬التوزيع املكاني للخدمات الرتفيهية والرتوحيية يف مدينة بغداد‪,‬جملة االدارة‬ ‫‪‬‬
‫واالقتصاد‪,‬العدد الثامن والعشرون‪.2009 ,‬‬
‫دليل املعايري التخطيطية للمناطق الرتفيهية‪ ,‬وزارة الشؤون البلدية والقروية‪ ,‬ط‪,1‬مكتبة امللك فهد الوطنية‪,‬‬ ‫‪‬‬
‫الرياض‪.‬‬
‫فةرمانطة حكومييةكان‪:‬‬
‫‪ ‬بةرِيَوةبةرايةتى شارةوانييةكانى طةرميان‪.‬‬
‫‪ ‬فةرمانطةى شةتلَطةو باخضةى كةالر‬
‫‪ ‬بةرِيَوةبةرايةتى وةرزش و الوانى طةرميان‪.‬‬
‫سةنديكاى كريَكارانى كةالر‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫بةريوة بةرايةتى شويَنةوارى طةرميان‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬بةريوةبةرايةتى طةشتوطوزارى طةرميان‪.‬‬
‫بةريوةبةرايةتى ئامارى طةرميان‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ضاوثيَكةوتنةكان‪:‬‬
‫‪ ‬بةريَز سؤران حممد‪ ,‬خاوةنى ضيَشتخانةى سؤران‪ ,‬لة بةروارى ‪2018 /2 /17‬‬
‫بةريَز سةرضلَ‪ ,‬خاوةنى ئوتيَل و رِيستؤرانتى سةرضلَ‪ ,‬لة بةروارى ‪2018 /2 /17‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬بةريَز على عبداللة نادر‪ ,‬خاوةنى هؤلَى كوردستان‪ ,‬لة بةروارى ‪2018 /2 /20‬‬
‫| ‪72‬‬ ‫‪acadj@garmian.edu.krd‬‬ ‫)‪Vol.5, No.4 (August, 2018‬‬
‫جملة جامعة كرميان‬ Journal of Garmian University ‫طؤظاري زانكؤي طةرميان‬
2018 /2 /20 ‫ لة بةروارى‬,‫ ياريزانى لةش جواني‬, ‫ هيوا صالَح حممد‬: ‫بةريَز‬ 
2018 /2 /28 ‫ لة بةروارى‬, ‫ بةريَوةبةر لةشارى يارى كةالر‬,‫ بةريَز حممد امحد حممد‬
2018 /3 /5 ‫ لة بةروارى‬, ‫بةريَز ئارام مةال نورى خاوةنى ضاخيانةى ميللةت‬ 
2018 /3 /7 ‫ لة بةروارى‬,‫ كارطريى يانةى وةرزشى شريوانة‬,‫بةريَز ئازاد حسني فرحان‬ 
2018 /3 /7 ‫ لة بةروارى‬,‫ نووسةر وةرزشى وثيَشكةشكارى بةرنامةى وةرزشى لة بؤكان ميديا‬,‫بةريَز رسول بارمى‬ 

The distribution and level of luxury life services in the city of


Kalar
Khalid Wali Ali
Department of Geography, College of education,University of Garmian

Abstract
Service for a luxury life is considered one of the life factors of a city, because it takes
the role of the lungs of human being, which is used for breathing besides providing
relaxation and calmness to the human’s psychology. For that reason, from the angle
of how important this subject is, we have tried, in this study, to work on the
distribution as well as the level of services and luxury life in the city of Kalar.

Kalar city is located between the two horizontal loops ( 083634 -1639 34 ) of
the north side of earth and between the two vertical loops( 121745 - 502145) of
east in With an area of ( 17.1 km)

The aim of this study is to show the forms of distributing the services of a luxury life
in the avenues of Kalar city. In addition to knowing the level and ability of accepting
travelers and truisms besides finding out the inability of provided luxury life services
now, what is necessary to have or to be provided in kalar city now according to the
standard measurements in Iraq. This study resulted with some findings and
suggestions for suitable solutions and developing this sector.

73 | acadj@garmian.edu.krd Vol.5, No.4 (August, 2018)

You might also like